Book 6 Chapter 80
1	saṃjaya uvāca
1	tato yudhiṣṭhiro rājā madhyaṃ prāpte divākare śrutāyuṣam abhiprekṣya codayām āsa vājinaḥ
2	abhyadhāvat tato rājā śrutāyuṣam ariṃdamam vinighnan sāyakais tīkṣṇair navabhir nataparvabhiḥ
3	sa saṃvārya raṇe rājā preṣitān dharmasūnunā śarān sapta maheṣvāsaḥ kaunteyāya samarpayat
4	te tasya kavacaṃ bhittvā papuḥ śoṇitam āhave asūn iva vicinvanto dehe tasya mahātmanaḥ
5	pāṇḍavas tu bhṛśaṃ viddhas tena rājñā mahātmanā raṇe varāhakarṇena rājānaṃ hṛdi vivyadhe
6	athāpareṇa bhallena ketuṃ tasya mahātmanaḥ rathaśreṣṭho rathāt tūrṇaṃ bhūmau pārtho nyapātayat
7	ketuṃ nipatitaṃ dṛṣṭvā śrutāyuḥ sa tu pārthivaḥ pāṇḍavaṃ viśikhais tīkṣṇai rājan vivyādha saptabhiḥ
8	tataḥ krodhāt prajajvāla dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ yathā yugānte bhūtāni dhakṣyann iva hutāśanaḥ
9	kruddhaṃ tu pāṇḍavaṃ dṛṣṭvā devagandharvarākṣasāḥ pravivyathur mahārāja vyākulaṃ cāpy abhūj jagat
10	sarveṣāṃ caiva bhūtānām idam āsīn manogatam trīṃl lokān adya saṃkruddho nṛpo 'yaṃ dhakṣyatīti vai
11	ṛṣayaś caiva devāś ca cakruḥ svastyayanaṃ mahat lokānāṃ nṛpa śāntyarthaṃ krodhite pāṇḍave tadā
12	sa ca krodhasamāviṣṭaḥ sṛkkiṇī parilelihan dadhārātmavapur ghoraṃ yugāntādityasaṃnibham
13	tataḥ sarvāṇi sainyāni tāvakāni viśāṃ pate nirāśāny abhavaṃs tatra jīvitaṃ prati bhārata
14	sa tu dhairyeṇa taṃ kopaṃ saṃnivārya mahāyaśāḥ śrutāyuṣaḥ praciccheda muṣṭideśe mahad dhanuḥ
15	athainaṃ chinnadhanvānaṃ nārācena stanāntare nirbibheda raṇe rājā sarvasainyasya paśyataḥ
16	satvaraṃ caraṇe rājaṃs tasya vāhān mahātmanaḥ nijaghāna śaraiḥ kṣipraṃ sūtaṃ ca sumahābalaḥ
17	hatāśvaṃ tu rathaṃ tyaktvā dṛṣṭvā rājñas tu pauruṣam vipradudrāva vegena śrutāyuḥ samare tadā
18	tasmiñ jite maheṣvāse dharmaputreṇa saṃyuge duryodhanabalaṃ rājan sarvam āsīt parāṅmukham
19	etat kṛtvā mahārāja dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ vyāttānano yathā kālas tava sainyaṃ jaghāna ha
20	cekitānas tu vārṣṇeyo gautamaṃ rathināṃ varam prekṣatāṃ sarvasainyānāṃ chādayām āsa sāyakaiḥ
21	saṃnivārya śarāṃs tāṃs tu kṛpaḥ śāradvato yudhi cekitānaṃ raṇe yattaṃ rājan vivyādha patribhiḥ
22	athāpareṇa bhallena dhanuś ciccheda māriṣa sārathiṃ cāsya samare kṣiprahasto nyapātayat hayāṃś cāsyāvadhīd rājann ubhau ca pārṣṇisārathī
23	so 'vaplutya rathāt tūrṇaṃ gadāṃ jagrāha sātvataḥ sa tayā vīraghātinyā gadayā gadināṃ varaḥ gautamasya hayān hatvā sārathiṃ ca nyapātayat
24	bhūmiṣṭho gautamas tasya śarāṃś cikṣepa ṣoḍaśa te śarāḥ sātvataṃ bhittvā prāviśanta dharātalam
25	cekitānas tataḥ kruddhaḥ punaś cikṣepa tāṃ gadām gautamasya vadhākāṅkṣī vṛtrasyeva puraṃdaraḥ
26	tām āpatantīṃ vimalām aśmagarbhāṃ mahāgadām śarair anekasāhasrair vārayām āsa gautamaḥ
27	cekitānas tataḥ khaḍgaṃ kośād uddhṛtya bhārata lāghavaṃ param āsthāya gautamaṃ samupādravat
28	gautamo 'pi dhanus tyaktvā pragṛhyāsiṃ susaṃśitam vegena mahatā rājaṃś cekitānam upādravat
29	tāv ubhau balasaṃpannau nistriṃśavaradhāriṇau nistriṃśābhyāṃ sutīkṣṇābhyām anyonyaṃ saṃtatakṣatuḥ
30	nistriṃśavegābhihatau tatas tau puruṣarṣabhau dharaṇīṃ samanuprāptau sarvabhūtaniṣevitām mūrchayābhiparītāṅgau vyāyāmena ca mohitau
31	tato 'bhyadhāvad vegena karakarṣaḥ suhṛt tayā cekitānaṃ tathābhūtaṃ dṛṣṭvā samaradurmadam ratham āropayac cainaṃ sarvasainyasya paśyataḥ
32	tathaiva śakuniḥ śūraḥ syālas tava viśāṃ pate āropayad rathaṃ tūrṇaṃ gautamaṃ rathināṃ varam
33	saumadattiṃ tathā kruddho dhṛṣṭaketur mahābalaḥ navatyā sāyakaiḥ kṣipraṃ rājan vivyādha vakṣasi
34	saumadattir uraḥsthais tair bhṛśaṃ bāṇair aśobhata madhyaṃdine mahārāja raśmibhis tapano yathā
35	bhūriśravās tu samare dhṛṣṭaketuṃ mahāratham hatasūtahayaṃ cakre virathaṃ sāyakottamaiḥ
36	virathaṃ cainam ālokya hatāśvaṃ hatasārathim mahatā śaravarṣeṇa chādayām āsa saṃyuge
37	sa ca taṃ ratham utsṛjya dhṛṣṭaketur mahāmanāḥ āruroha tato yānaṃ śatānīkasya māriṣa
38	citraseno vikarṇaś ca rājan durmarṣaṇas tathā rathino hemasaṃnāhāḥ saubhadram abhidudruvuḥ
39	abhimanyos tatas tais tu ghoraṃ yuddham avartata śarīrasya yathā rājan vātapittakaphais tribhiḥ
40	virathāṃs tava putrāṃs tu kṛtvā rājan mahāhave na jaghāna naravyāghraḥ smaran bhīmavacas tadā
41	tato rājñāṃ bahuśatair gajāśvarathayāyibhiḥ saṃvṛtaṃ samare bhīṣmaṃ devair api durāsadam
42	prayāntaṃ śīghram udvīkṣya paritrātuṃ sutāṃs tava abhimanyuṃ samuddiśya bālam ekaṃ mahāratham vāsudevam uvācedaṃ kaunteyaḥ śvetavāhanaḥ
43	codayāśvān hṛṣīkeśa yatraite bahulā rathāḥ ete hi bahavaḥ śūrāḥ kṛtāstrā yuddhadurmadāḥ yathā na hanyur naḥ senāṃ tathā mādhava codaya
44	evam uktaḥ sa vārṣṇeyaḥ kaunteyenāmitaujasā rathaṃ śvetahayair yuktaṃ preṣayām āsa saṃyuge
45	niṣṭānako mahān āsīt tava sainyasya māriṣa yad arjuno raṇe kruddhaḥ saṃyātas tāvakān prati
46	samāsādya tu kaunteyo rājñas tān bhīṣmarakṣiṇaḥ suśarmāṇam atho rājann idaṃ vacanam abravīt
47	jānāmi tvāṃ yudhi śreṣṭham atyantaṃ pūrvavairiṇam paryāyasyādya saṃprāptaṃ phalaṃ paśya sudāruṇam adya te darśayiṣyāmi pūrvapretān pitāmahān
48	evaṃ saṃjalpatas tasya bībhatsoḥ śatrughātinaḥ śrutvāpi paruṣaṃ vākyaṃ suśarmā rathayūthapaḥ na cainam abravīt kiṃ cic chubhaṃ vā yadi vāśubham
49	abhi gatvārjunaṃ vīraṃ rājabhir bahubhir vṛtaḥ purastāt pṛṣṭhataś caiva pārśvataś caiva sarvataḥ
50	parivāryārjunaṃ saṃkhye tava putraiḥ sahānagha śaraiḥ saṃchādayām āsa meghair iva divākaram
51	tataḥ pravṛttaḥ sumahān saṃgrāmaḥ śoṇitodakaḥ tāvakānāṃ ca samare pāṇḍavānāṃ ca bhārata