Book 4 Chapter 36
1	vaiśaṃpāyana uvāca
1	sa rājadhānyā niryāya vairāṭiḥ pṛthivīṃjayaḥ prayāhīty abravīt sūtaṃ yatra te kuravo gatāḥ
2	samavetān kurūn yāvaj jigīṣūn avajitya vai gāś caiṣāṃ kṣipram ādāya punar āyāmi svaṃ puram
3	tatas tāṃś codayām āsa sadaśvān pāṇḍunandanaḥ te hayā narasiṃhena coditā vātaraṃhasaḥ ālikhanta ivākāśam ūhuḥ kāñcanamālinaḥ
4	nātidūram atho yātvā matsyaputradhanaṃjayau avekṣetām amitraghnau kurūṇāṃ balināṃ balam śmaśānam abhito gatvā āsasāda kurūn atha
5	tad anīkaṃ mahat teṣāṃ vibabhau sāgarasvanam sarpamāṇam ivākāśe vanaṃ bahulapādapam
6	dadṛśe pārthivo reṇur janitas tena sarpatā dṛṣṭipraṇāśo bhūtānāṃ divaspṛṅ narasattama
7	tad anīkaṃ mahad dṛṣṭvā gajāśvarathasaṃkulam karṇaduryodhanakṛpair guptaṃ śāṃtanavena ca
8	droṇena ca saputreṇa maheṣvāsena dhīmatā hṛṣṭaromā bhayodvignaḥ pārthaṃ vairāṭir abravīt
9	notsahe kurubhir yoddhuṃ romaharṣaṃ hi paśya me bahupravīram atyugraṃ devair api durāsadam pratiyoddhuṃ na śakṣyāmi kurusainyam anantakam
10	nāśaṃse bhāratīṃ senāṃ praveṣṭuṃ bhīmakārmukām rathanāgāśvakalilāṃ pattidhvajasamākulām dṛṣṭvaiva hi parān ājāv ātmā pravyathatīva me
11	yatra droṇaś ca bhīṣmaś ca kṛpaḥ karṇo viviṃśatiḥ aśvatthāmā vikarṇaś ca somadatto 'tha bāhlikaḥ
12	duryodhanas tathā vīro rājā ca rathināṃ varaḥ dyutimanto maheṣvāsāḥ sarve yuddhaviśāradāḥ
13	dṛṣṭvaiva hi kurūn etān vyūḍhānīkān prahāriṇaḥ hṛṣitāni ca romāṇi kaśmalaṃ cāgataṃ mama
14	vaiśaṃpāyana uvāca
14	aviyāto viyātasya maurkhyād dhūrtasya paśyataḥ paridevayate mandaḥ sakāśe savyasācinaḥ
15	trigartān me pitā yātaḥ śūnye saṃpraṇidhāya mām sarvāṃ senām upādāya na me santīha sainikāḥ
16	so 'ham eko bahūn bālaḥ kṛtāstrān akṛtaśramaḥ pratiyoddhuṃ na śakṣyāmi nivartasva bṛhannaḍe
17	arjuna uvāca
17	bhayena dīnarūpo 'si dviṣatāṃ harṣavardhanaḥ na ca tāvat kṛtaṃ kiṃ cit paraiḥ karma raṇājire
18	svayam eva ca mām āttha vaha māṃ kauravān prati so 'haṃ tvāṃ tatra neṣyāmi yatraite bahulā dhvajāḥ
19	madhyam āmiṣagṛdhrāṇāṃ kurūṇām ātatāyinām neṣyāmi tvāṃ mahābāho pṛthivyām api yudhyatām
20	tathā strīṣu pratiśrutya pauruṣaṃ puruṣeṣu ca katthamāno 'bhiniryāya kimarthaṃ na yuyutsase
21	na ced vijitya gās tās tvaṃ gṛhān vai pratiyāsyasi prahasiṣyanti vīra tvāṃ narā nāryaś ca saṃgatāḥ
22	aham apy atra sairandhryā stutaḥ sārathyakarmaṇi na hi śakṣyāmy anirjitya gāḥ prayātuṃ puraṃ prati
23	stotreṇa caiva sairandhryās tava vākyena tena ca kathaṃ na yudhyeyam ahaṃ kurūn sarvān sthiro bhava
24	uttara uvāca
24	kāmaṃ harantu matsyānāṃ bhūyāṃsaṃ kuravo dhanam prahasantu ca māṃ nāryo narā vāpi bṛhannaḍe
25	vaiśaṃpāyana uvāca
25	ity uktvā prādravad bhīto rathāt praskandya kuṇḍalī tyaktvā mānaṃ sa mandātmā visṛjya saśaraṃ dhanuḥ
26	bṛhannaḍovāca
26	naiṣa pūrvaiḥ smṛto dharmaḥ kṣatriyasya palāyanam śreyas te maraṇaṃ yuddhe na bhītasya palāyanam
27	vaiśaṃpāyana uvāca
27	evam uktvā tu kaunteyaḥ so 'vaplutya rathottamāt tam anvadhāvad dhāvantaṃ rājaputraṃ dhanaṃjayaḥ dīrghāṃ veṇīṃ vidhunvānaḥ sādhu rakte ca vāsasī
28	vidhūya veṇīṃ dhāvantam ajānanto 'rjunaṃ tadā sainikāḥ prāhasan ke cit tathārūpam avekṣya tam
29	taṃ śīghram abhidhāvantaṃ saṃprekṣya kuravo 'bruvan ka eṣa veṣapracchanno bhasmaneva hutāśanaḥ
30	kiṃ cid asya yathā puṃsaḥ kiṃ cid asya yathā striyaḥ sārūpyam arjunasyeva klībarūpaṃ bibharti ca
31	tad evaitac chirogrīvaṃ tau bāhū parighopamau tadvad evāsya vikrāntaṃ nāyam anyo dhanaṃjayāt
32	amareṣv iva devendro mānuṣeṣu dhanaṃjayaḥ ekaḥ ko 'smān upāyāyād anyo loke dhanaṃjayāt
33	ekaḥ putro virāṭasya śūnye saṃnihitaḥ pure sa eṣa kila niryāto bālabhāvān na pauruṣāt
34	satreṇa nūnaṃ channaṃ hi carantaṃ pārtham arjunam uttaraḥ sārathiṃ kṛtvā niryāto nagarād bahiḥ
35	sa no manye dhvajān dṛṣṭvā bhīta eṣa palāyati taṃ nūnam eṣa dhāvantaṃ jighṛkṣati dhanaṃjayaḥ
36	iti sma kuravaḥ sarve vimṛśantaḥ pṛthak pṛthak na ca vyavasituṃ kiṃ cid uttaraṃ śaknuvanti te channaṃ tathā taṃ satreṇa pāṇḍavaṃ prekṣya bhārata
37	uttaraṃ tu pradhāvantam anudrutya dhanaṃjayaḥ gatvā padaśataṃ tūrṇaṃ keśapakṣe parāmṛśat
38	so 'rjunena parāmṛṣṭaḥ paryadevayad ārtavat bahulaṃ kṛpaṇaṃ caiva virāṭasya sutas tadā
39	śātakumbhasya śuddhasya śataṃ niṣkān dadāmi te maṇīn aṣṭau ca vaiḍūryān hemabaddhān mahāprabhān
40	hemadaṇḍapraticchannaṃ rathaṃ yuktaṃ ca suvrajaiḥ mattāṃś ca daśa mātaṅgān muñca māṃ tvaṃ bṛhannaḍe
41	vaiśaṃpāyana uvāca
41	evamādīni vākyāni vilapantam acetasam prahasya puruṣavyāghro rathasyāntikam ānayat
42	athainam abravīt pārtho bhayārtaṃ naṣṭacetasam yadi notsahase yoddhuṃ śatrubhiḥ śatrukarśana ehi me tvaṃ hayān yaccha yudhyamānasya śatrubhiḥ
43	prayāhy etad rathānīkaṃ madbāhubalarakṣitaḥ apradhṛṣyatamaṃ ghoraṃ guptaṃ vīrair mahārathaiḥ
44	mā bhais tvaṃ rājaputrāgrya kṣatriyo 'si paraṃtapa ahaṃ vai kurubhir yotsyāmy avajeṣyāmi te paśūn
45	praviśyaitad rathānīkam apradhṛṣyaṃ durāsadam yantā bhūs tvaṃ naraśreṣṭha yotsye 'haṃ kurubhiḥ saha
46	evaṃ bruvāṇo bībhatsur vairāṭim aparājitaḥ samāśvāsya muhūrtaṃ tam uttaraṃ bharatarṣabha
47	tata enaṃ viceṣṭantam akāmaṃ bhayapīḍitam ratham āropayām āsa pārthaḥ praharatāṃ varaḥ