Book 3 Chapter 221
1	mārkaṇḍeya uvāca
1	yadābhiṣikto bhagavān senāpatyena pāvakiḥ tadā saṃprasthitaḥ śrīmān hṛṣṭo bhadravaṭaṃ haraḥ rathenādityavarṇena pārvatyā sahitaḥ prabhuḥ
2	sahasraṃ tasya siṃhānāṃ tasmin yuktaṃ rathottame utpapāta divaṃ śubhraṃ kālenābhipracoditaḥ
3	te pibanta ivākāśaṃ trāsayantaś carācarān siṃhā nabhasy agacchanta nadantaś cārukesarāḥ
4	tasmin rathe paśupatiḥ sthito bhāty umayā saha vidyutā sahitaḥ sūryaḥ sendracāpe ghane yathā
5	agratas tasya bhagavān dhaneśo guhyakaiḥ saha āsthāya ruciraṃ yāti puṣpakaṃ naravāhanaḥ
6	airāvataṃ samāsthāya śakraś cāpi suraiḥ saha pṛṣṭhato 'nuyayau yāntaṃ varadaṃ vṛṣabhadhvajam
7	jambhakair yakṣarakṣobhiḥ sragvibhiḥ samalaṃkṛtaḥ yāty amogho mahāyakṣo dakṣiṇaṃ pakṣam āsthitaḥ
8	tasya dakṣiṇato devā marutaś citrayodhinaḥ gacchanti vasubhiḥ sārdhaṃ rudraiś ca saha saṃgatāḥ
9	yamaś ca mṛtyunā sārdhaṃ sarvataḥ parivāritaḥ ghorair vyādhiśatair yāti ghorarūpavapus tathā
10	yamasya pṛṣṭhataś caiva ghoras triśikharaḥ śitaḥ vijayo nāma rudrasya yāti śūlaḥ svalaṃkṛtaḥ
11	tam ugrapāśo varuṇo bhagavān salileśvaraḥ parivārya śanair yāti yādobhir vividhair vṛtaḥ
12	pṛṣṭhato vijayasyāpi yāti rudrasya paṭṭiśaḥ gadāmusalaśaktyādyair vṛtaḥ praharaṇottamaiḥ
13	paṭṭiśaṃ tv anvagād rājaṃś chatraṃ raudraṃ mahāprabham kamaṇḍaluś cāpy anu taṃ maharṣigaṇasaṃvṛtaḥ
14	tasya dakṣiṇato bhāti daṇḍo gacchañ śriyā vṛtaḥ bhṛgvaṅgirobhiḥ sahito devaiś cāpy abhipūjitaḥ
15	eṣāṃ tu pṛṣṭhato rudro vimale syandane sthitaḥ yāti saṃharṣayan sarvāṃs tejasā tridivaukasaḥ
16	ṛṣayaś caiva devāś ca gandharvā bhujagās tathā nadyo nadā drumāś caiva tathaivāpsarasāṃ gaṇāḥ
17	nakṣatrāṇi grahāś caiva devānāṃ śiśavaś ca ye striyaś ca vividhākārā yānti rudrasya pṛṣṭhataḥ sṛjantyaḥ puṣpavarṣāṇi cārurūpā varāṅganāḥ
18	parjanyaś cāpy anuyayau namaskṛtya pinākinam chatraṃ tu pāṇḍuraṃ somas tasya mūrdhany adhārayat cāmare cāpi vāyuś ca gṛhītvāgniś ca viṣṭhitau
19	śakraś ca pṛṣṭhatas tasya yāti rājañ śriyā vṛtaḥ saha rājarṣibhiḥ sarvaiḥ stuvāno vṛṣaketanam
20	gaurī vidyātha gāndhārī keśinī mitrasāhvayā sāvitryā saha sarvās tāḥ pārvatyā yānti pṛṣṭhataḥ
21	tatra vidyāgaṇāḥ sarve ye ke cit kavibhiḥ kṛtāḥ yasya kurvanti vacanaṃ sendrā devāś camūmukhe
22	sa gṛhītvā patākāṃ tu yāty agre rākṣaso grahaḥ vyāpṛtas tu śmaśāne yo nityaṃ rudrasya vai sakhā piṅgalo nāma yakṣendro lokasyānandadāyakaḥ
23	ebhiḥ sa sahitas tatra yayau devo yathāsukham agrataḥ pṛṣṭhataś caiva na hi tasya gatir dhruvā
24	rudraṃ satkarmabhir martyāḥ pūjayantīha daivatam śivam ity eva yaṃ prāhur īśaṃ rudraṃ pinākinam bhāvais tu vividhākāraiḥ pūjayanti maheśvaram
25	devasenāpatis tv evaṃ devasenābhir āvṛtaḥ anugacchati deveśaṃ brahmaṇyaḥ kṛttikāsutaḥ
26	athābravīn mahāsenaṃ mahādevo bṛhadvacaḥ saptamaṃ mārutaskandhaṃ rakṣa nityam atandritaḥ
27	skanda uvāca
27	saptamaṃ mārutaskandhaṃ pālayiṣyāmy ahaṃ prabho yad anyad api me kāryaṃ deva tad vada māciram
28	rudra uvāca
28	kāryeṣv ahaṃ tvayā putra saṃdraṣṭavyaḥ sadaiva hi darśanān mama bhaktyā ca śreyaḥ param avāpsyasi
29	mārkaṇḍeya uvāca
29	ity uktvā visasarjainaṃ pariṣvajya maheṣvaraḥ visarjite tataḥ skande babhūvautpātikaṃ mahat sahasaiva mahārāja devān sarvān pramohayat
30	jajvāla khaṃ sanakṣatraṃ pramūḍhaṃ bhuvanaṃ bhṛśam cacāla vyanadac corvī tamobhūtaṃ jagat prabho
31	tatas tad dāruṇaṃ dṛṣṭvā kṣubhitaḥ śaṃkaras tadā umā caiva mahābhāgā devāś ca samaharṣayaḥ
32	tatas teṣu pramūḍheṣu parvatāmbudasaṃnibham nānāpraharaṇaṃ ghoram adṛśyata mahad balam
33	tad dhi ghoram asaṃkhyeyaṃ garjac ca vividhā giraḥ abhyadravad raṇe devān bhagavantaṃ ca śaṃkaram
34	tair visṛṣṭāny anīkeṣu bāṇajālāny anekaśaḥ parvatāś ca śataghnyaś ca prāsāś ca parighā gadāḥ
35	nipatadbhiś ca tair ghorair devānīkaṃ mahāyudhaiḥ kṣaṇena vyadravat sarvaṃ vimukhaṃ cāpy adṛśyata
36	nikṛttayodhanāgāśvaṃ kṛttāyudhamahāratham dānavair arditaṃ sainyaṃ devānāṃ vimukhaṃ babhau
37	asurair vadhyamānaṃ tat pāvakair iva kānanam apatad dagdhabhūyiṣṭhaṃ mahādrumavanaṃ yathā
38	te vibhinnaśirodehāḥ pracyavante divaukasaḥ na nātham adhyagacchanta vadhyamānā mahāraṇe
39	atha tad vidrutaṃ sainyaṃ dṛṣṭvā devaḥ puraṃdaraḥ āśvāsayann uvācedaṃ balavad dānavārditam
40	bhayaṃ tyajata bhadraṃ vaḥ śūrāḥ śastrāṇi gṛhṇata kurudhvaṃ vikrame buddhiṃ mā vaḥ kā cid vyathā bhavet
41	jayatainān sudurvṛttān dānavān ghoradarśanān abhidravata bhadraṃ vo mayā saha mahāsurān
42	śakrasya vacanaṃ śrutvā samāśvastā divaukasaḥ dānavān pratyayudhyanta śakraṃ kṛtvā vyapāśrayam
43	tatas te tridaśāḥ sarve marutaś ca mahābalāḥ pratyudyayur mahāvegāḥ sādhyāś ca vasubhiḥ saha
44	tair visṛṣṭāny anīkeṣu kruddhaiḥ śastrāṇi saṃyuge śarāś ca daityakāyeṣu pibanti smāsṛgulbaṇam
45	teṣāṃ dehān vinirbhidya śarās te niśitās tadā niṣpatanto adṛśyanta nagebhya iva pannagāḥ
46	tāni daityaśarīrāṇi nirbhinnāni sma sāyakaiḥ apatan bhūtale rājaṃś chinnābhrāṇīva sarvaśaḥ
47	tatas tad dānavaṃ sainyaṃ sarvair devagaṇair yudhi trāsitaṃ vividhair bāṇaiḥ kṛtaṃ caiva parāṅmukham
48	athotkruṣṭaṃ tadā hṛṣṭaiḥ sarvair devair udāyudhaiḥ saṃhatāni ca tūryāṇi tadā sarvāṇy anekaśaḥ
49	evam anyonyasaṃyuktaṃ yuddham āsīt sudāruṇam devānāṃ dānavānāṃ ca māṃsaśoṇitakardamam
50	anayo devalokasya sahasaiva vyadṛśyata tathā hi dānavā ghorā vinighnanti divaukasaḥ
51	tatas tūryapraṇādāś ca bherīṇāṃ ca mahāsvanāḥ babhūvur dānavendrāṇāṃ siṃhanādāś ca dāruṇāḥ
52	atha daityabalād ghorān niṣpapāta mahābalaḥ dānavo mahiṣo nāma pragṛhya vipulaṃ girim
53	te taṃ ghanair ivādityaṃ dṛṣṭvā saṃparivāritam samudyatagiriṃ rājan vyadravanta divaukasaḥ
54	athābhidrutya mahiṣo devāṃś cikṣepa taṃ girim patatā tena giriṇā devasainyasya pārthiva bhīmarūpeṇa nihatam ayutaṃ prāpatad bhuvi
55	atha tair dānavaiḥ sārdhaṃ mahiṣas trāsayan surān abhyadravad raṇe tūrṇaṃ siṃhaḥ kṣudramṛgān iva
56	tam āpatantaṃ mahiṣaṃ dṛṣṭvā sendrā divaukasaḥ vyadravanta raṇe bhītā viśīrṇāyudhaketanāḥ
57	tataḥ sa mahiṣaḥ kruddhas tūrṇaṃ rudrarathaṃ yayau abhidrutya ca jagrāha rudrasya rathakūbaram
58	yadā rudrarathaṃ kruddho mahiṣaḥ sahasā gataḥ resatū rodasī gāḍhaṃ mumuhuś ca maharṣayaḥ
59	vyanadaṃś ca mahākāyā daityā jaladharopamāḥ āsīc ca niścitaṃ teṣāṃ jitam asmābhir ity uta
60	tathābhūte tu bhagavān nāvadhīn mahiṣaṃ raṇe sasmāra ca tadā skandaṃ mṛtyuṃ tasya durātmanaḥ
61	mahiṣo 'pi rathaṃ dṛṣṭvā raudraṃ rudrasya nānadat devān saṃtrāsayaṃś cāpi daityāṃś cāpi praharṣayan
62	tatas tasmin bhaye ghore devānāṃ samupasthite ājagāma mahāsenaḥ krodhāt sūrya iva jvalan
63	lohitāmbarasaṃvīto lohitasragvibhūṣaṇaḥ lohitāsyo mahābāhur hiraṇyakavacaḥ prabhuḥ
64	ratham ādityasaṃkāśam āsthitaḥ kanakaprabham taṃ dṛṣṭvā daityasenā sā vyadravat sahasā raṇe
65	sa cāpi tāṃ prajvalitāṃ mahiṣasya vidāriṇīm mumoca śaktiṃ rājendra mahāseno mahābalaḥ
66	sā muktābhyahanac chaktir mahiṣasya śiro mahat papāta bhinne śirasi mahiṣas tyaktajīvitaḥ
67	kṣiptākṣiptā tu sā śaktir hatvā śatrūn sahasraśaḥ skandahastam anuprāptā dṛśyate devadānavaiḥ
68	prāyaḥ śarair vinihatā mahāsenena dhīmatā śeṣā daityagaṇā ghorā bhītās trastā durāsadaiḥ skandasya pārṣadair hatvā bhakṣitāḥ śatasaṃghaśaḥ
69	dānavān bhakṣayantas te prapibantaś ca śoṇitam kṣaṇān nirdānavaṃ sarvam akārṣur bhṛśaharṣitāḥ
70	tamāṃsīva yathā sūryo vṛkṣān agnir ghanān khagaḥ tathā skando 'jayac chatrūn svena vīryeṇa kīrtimān
71	saṃpūjyamānas tridaśair abhivādya maheśvaram śuśubhe kṛttikāputraḥ prakīrṇāṃśur ivāṃśumān
72	naṣṭaśatrur yadā skandaḥ prayātaś ca maheśvaram athābravīn mahāsenaṃ pariṣvajya puraṃdaraḥ
73	brahmadattavaraḥ skanda tvayāyaṃ mahiṣo hataḥ devās tṛṇamayā yasya babhūvur jayatāṃ vara so 'yaṃ tvayā mahābāho śamito devakaṇṭakaḥ
74	śataṃ mahiṣatulyānāṃ dānavānāṃ tvayā raṇe nihataṃ devaśatrūṇāṃ yair vayaṃ pūrvatāpitāḥ
75	tāvakair bhakṣitāś cānye dānavāḥ śatasaṃghaśaḥ ajeyas tvaṃ raṇe 'rīṇām umāpatir iva prabhuḥ
76	etat te prathamaṃ deva khyātaṃ karma bhaviṣyati triṣu lokeṣu kīrtiś ca tavākṣayyā bhaviṣyati vaśagāś ca bhaviṣyanti surās tava surātmaja
77	mahāsenety evam uktvā nivṛttaḥ saha daivataiḥ anujñāto bhagavatā tryambakena śacīpatiḥ
78	gato bhadravaṭaṃ rudro nivṛttāś ca divaukasaḥ uktāś ca devā rudreṇa skandaṃ paśyata mām iva
79	sa hatvā dānavagaṇān pūjyamāno maharṣibhiḥ ekāhnaivājayat sarvaṃ trailokyaṃ vahninandanaḥ
80	skandasya ya idaṃ janma paṭhate susamāhitaḥ sa puṣṭim iha saṃprāpya skandasālokyatām iyāt