Book 3 Chapter 181
1	vaiśaṃpāyana uvāca
1	taṃ vivakṣantam ālakṣya kururājo mahāmunim kathāsaṃjananārthāya codayām āsa pāṇḍavaḥ
2	bhavān daivatadaityānām ṛṣīṇāṃ ca mahātmanām rājarṣīṇāṃ ca sarveṣāṃ caritajñaḥ sanātanaḥ
3	sevyaś copāsitavyaś ca mato naḥ kāṅkṣitaś ciram ayaṃ ca devakīputraḥ prāpto 'smān avalokakaḥ
4	bhavaty eva hi me buddhir dṛṣṭvātmānaṃ sukhāc cyutam dhārtarāṣṭrāṃś ca durvṛttān ṛdhyataḥ prekṣya sarvaśaḥ
5	karmaṇaḥ puruṣaḥ kartā śubhasyāpy aśubhasya ca svaphalaṃ tad upāśnāti kathaṃ kartā svid īśvaraḥ
6	atha vā sukhaduḥkheṣu nṛṇāṃ brahmavidāṃ vara iha vā kṛtam anveti paradehe 'tha vā punaḥ
7	dehī ca dehaṃ saṃtyajya mṛgyamāṇaḥ śubhāśubhaiḥ kathaṃ saṃyujyate pretya iha vā dvijasattama
8	aihalaukikam evaitad utāho pāralaukikam kva ca karmāṇi tiṣṭhanti jantoḥ pretasya bhārgava
9	mārkaṇḍeya uvāca
9	tvadyukto 'yam anupraśno yathāvad vadatāṃ vara viditaṃ veditavyaṃ te sthityartham anupṛcchasi
10	atra te vartayiṣyāmi tad ihaikamanāḥ śṛṇu yathehāmutra ca naraḥ sukhaduḥkham upāśnute
11	nirmalāni śarīrāṇi viśuddhāni śarīriṇām sasarja dharmatantrāṇi pūrvotpannaḥ prajāpatiḥ
12	amoghabalasaṃkalpāḥ suvratāḥ satyavādinaḥ brahmabhūtā narāḥ puṇyāḥ purāṇāḥ kurunandana
13	sarve devaiḥ samāyānti svacchandena nabhastalam tataś ca punar āyānti sarve svacchandacāriṇaḥ
14	svacchandamaraṇāś cāsan narāḥ svacchandajīvinaḥ alpabādhā nirātaṅkā siddhārthā nirupadravāḥ
15	draṣṭāro devasaṃghānām ṛṣīṇāṃ ca mahātmanām pratyakṣāḥ sarvadharmāṇāṃ dāntā vigatamatsarāḥ
16	āsan varṣasahasrāṇi tathā putrasahasriṇaḥ tataḥ kālāntare 'nyasmin pṛthivītalacāriṇaḥ
17	kāmakrodhābhibhūtās te māyāvyājopajīvinaḥ lobhamohābhibhūtāś ca tyaktā devais tato narāḥ
18	aśubhaiḥ karmabhiḥ pāpās tiryaṅ narakagāminaḥ saṃsāreṣu vicitreṣu pacyamānāḥ punaḥ punaḥ
19	mogheṣṭā moghasaṃkalpā moghajñānā vicetasaḥ sarvātiśaṅkinaś caiva saṃvṛttāḥ kleśabhāginaḥ aśubhaiḥ karmabhiś cāpi prāyaśaḥ paricihnitāḥ
20	dauṣkulyā vyādhibahulā durātmāno 'pratāpinaḥ bhavanty alpāyuṣaḥ pāpā raudrakarmaphalodayāḥ nāthantaḥ sarvakāmānāṃ nāstikā bhinnasetavaḥ
21	jantoḥ pretasya kaunteya gatiḥ svair iha karmabhiḥ prājñasya hīnabuddheś ca karmakośaḥ kva tiṣṭhati
22	kvasthas tat samupāśnāti sukṛtaṃ yadi vetarat iti te darśanaṃ yac ca tatrāpy anunayaṃ śṛṇu
23	ayam ādiśarīreṇa devasṛṣṭena mānavaḥ śubhānām aśubhānāṃ ca kurute saṃcayaṃ mahat
24	āyuṣo 'nte prahāyedaṃ kṣīṇaprāyaṃ kalevaram saṃbhavaty eva yugapad yonau nāsty antarābhavaḥ
25	tatrāsya svakṛtaṃ karma chāyevānugataṃ sadā phalaty atha sukhārho vā duḥkhārho vāpi jāyate
26	kṛtāntavidhisaṃyuktaḥ sa jantur lakṣaṇaiḥ śubhaiḥ aśubhair vā nirādāno lakṣyate jñānadṛṣṭibhiḥ
27	eṣā tāvad abuddhīnāṃ gatir uktā yudhiṣṭhira ataḥ paraṃ jñānavatāṃ nibodha gatim uttamām
28	manuṣyās taptatapasaḥ sarvāgamaparāyaṇāḥ sthiravratāḥ satyaparā guruśuśrūṣaṇe ratāḥ
29	suśīlāḥ śuklajātīyāḥ kṣāntā dāntāḥ sutejasaḥ śubhayonyantaragatāḥ prāyaśaḥ śubhalakṣaṇāḥ
30	jitendriyatvād vaśinaḥ śuklatvān mandarogiṇaḥ alpabādhaparitrāsād bhavanti nirupadravāḥ
31	cyavantaṃ jāyamānaṃ ca garbhasthaṃ caiva sarvaśaḥ svam ātmānaṃ paraṃ caiva budhyante jñānacakṣuṣaḥ karmabhūmim imāṃ prāpya punar yānti surālayam
32	kiṃ cid daivād dhaṭhāt kiṃ cit kiṃ cid eva svakarmabhiḥ prāpnuvanti narā rājan mā te 'stv anyā vicāraṇā
33	imām atropamāṃ cāpi nibodha vadatāṃ vara manuṣyaloke yac chreyaḥ paraṃ manye yudhiṣṭhira
34	iha vaikasya nāmutra amutraikasya no iha iha cāmutra caikasya nāmutraikasya no iha
35	dhanāni yeṣāṃ vipulāni santi; nityaṃ ramante suvibhūṣitāṅgāḥ teṣām ayaṃ śatruvaraghna loko; nāsau sadā dehasukhe ratānām
36	ye yogayuktās tapasi prasaktāḥ; svādhyāyaśīlā jarayanti dehān jitendriyā bhūtahite niviṣṭās; teṣām asau nāyam arighna lokaḥ
37	ye dharmam eva prathamaṃ caranti; dharmeṇa labdhvā ca dhanāni kāle dārān avāpya kratubhir yajante; teṣām ayaṃ caiva paraś ca lokaḥ
38	ye naiva vidyāṃ na tapo na dānaṃ; na cāpi mūḍhāḥ prajane yatante na cādhigacchanti sukhāny abhāgyās; teṣām ayaṃ caiva paraś ca nāsti
39	sarve bhavantas tv ativīryasattvā; divyaujasaḥ saṃhananopapannāḥ lokād amuṣmād avaniṃ prapannāḥ; svadhītavidyāḥ surakāryahetoḥ
40	kṛtvaiva karmāṇi mahānti śūrās; tapodamācāravihāraśīlāḥ devān ṛṣīn pretagaṇāṃś ca sarvān; saṃtarpayitvā vidhinā pareṇa
41	svargaṃ paraṃ puṇyakṛtāṃ nivāsaṃ; krameṇa saṃprāpsyatha karmabhiḥ svaiḥ mā bhūd viśaṅkā tava kauravendra; dṛṣṭvātmanaḥ kleśam imaṃ sukhārha