Book 3 Chapter 155
1	vaiśaṃpāyana uvāca
1	nihate rākṣase tasmin punar nārāyaṇāśramam abhyetya rājā kaunteyo nivāsam akarot prabhuḥ
2	sa samānīya tān sarvān bhrātṝn ity abravīd vacaḥ draupadyā sahitān kāle saṃsmaran bhrātaraṃ jayam
3	samāś catasro 'bhigatāḥ śivena caratāṃ vane kṛtoddeśaś ca bībhatsuḥ pañcamīm abhitaḥ samām
4	prāpya parvatarājānaṃ śvetaṃ śikhariṇāṃ varam tatrāpi ca kṛtoddeśaḥ samāgamadidṛkṣubhiḥ
5	kṛtaś ca samayas tena pārthenāmitatejasā pañca varṣāṇi vatsyāmi vidyārthīti purā mayi
6	tatra gāṇḍīvadhanvānam avāptāstram ariṃdamam devalokād imaṃ lokaṃ drakṣyāmaḥ punarāgatam
7	ity uktvā brāhmaṇān sarvān āmantrayata pāṇḍavaḥ kāraṇaṃ caiva tat teṣām ācacakṣe tapasvinām
8	tam ugratapasaḥ prītāḥ kṛtvā pārthaṃ pradakṣiṇam brāhmaṇās te 'nvamodanta śivena kuśalena ca
9	sukhodarkam imaṃ kleśam acirād bharatarṣabha kṣatradharmeṇa dharmajña tīrtvā gāṃ pālayiṣyasi
10	tat tu rājā vacas teṣāṃ pratigṛhya tapasvinām pratasthe saha viprais tair bhrātṛbhiś ca paraṃtapaḥ
11	draupadyā sahitaḥ śrīmān haiḍimbeyādibhis tathā rākṣasair anuyātaś ca lomaśenābhirakṣitaḥ
12	kva cij jagāma padbhyāṃ tu rākṣasair uhyate kva cit tatra tatra mahātejā bhrātṛbhiḥ saha suvrataḥ
13	tato yudhiṣṭhiro rājā bahūn kleśān vicintayan siṃhavyāghragajākīrṇām udīcīṃ prayayau diśam
14	avekṣamāṇaḥ kailāsaṃ mainākaṃ caiva parvatam gandhamādanapādāṃś ca meruṃ cāpi śiloccayam
15	upary upari śailasya bahvīś ca saritaḥ śivāḥ prasthaṃ himavataḥ puṇyaṃ yayau saptadaśe 'hani
16	dadṛśuḥ pāṇḍavā rājan gandhamādanam antikāt pṛṣṭhe himavataḥ puṇye nānādrumalatāyute
17	salilāvartasaṃjātaiḥ puṣpitaiś ca mahīruhaiḥ samāvṛtaṃ puṇyatamam āśramaṃ vṛṣaparvaṇaḥ
18	tam upakramya rājarṣiṃ dharmātmānam ariṃdamāḥ pāṇḍavā vṛṣaparvāṇam avandanta gataklamāḥ
19	abhyanandat sa rājarṣiḥ putravad bharatarṣabhān pūjitāś cāvasaṃs tatra saptarātram ariṃdamāḥ
20	aṣṭame 'hani saṃprāpte tam ṛṣiṃ lokaviśrutam āmantrya vṛṣaparvāṇaṃ prasthānaṃ samarocayan
21	ekaikaśaś ca tān viprān nivedya vṛṣaparvaṇe nyāsabhūtān yathākālaṃ bandhūn iva susatkṛtān
22	tatas te varavastrāṇi śubhāny ābharaṇāni ca nyadadhuḥ pāṇḍavās tasminn āśrame vṛṣaparvaṇaḥ
23	atītānāgate vidvān kuśalaḥ sarvadharmavit anvaśāsat sa dharmajñaḥ putravad bharatarṣabhān
24	te 'nujñātā mahātmānaḥ prayayur diśam uttarām kṛṣṇayā sahitā vīrā brāhmaṇaiś ca mahātmabhiḥ tān prasthitān anvagacchad vṛṣaparvā mahīpatiḥ
25	upanyasya mahātejā viprebhyaḥ pāṇḍavāṃs tadā anusaṃsādhya kaunteyān āśīrbhir abhinandya ca vṛṣaparvā nivavṛte panthānam upadiśya ca
26	nānāmṛgagaṇair juṣṭaṃ kaunteyaḥ satyavikramaḥ padātir bhrātṛbhiḥ sārdhaṃ prātiṣṭhata yudhiṣṭhiraḥ
27	nānādrumanirodheṣu vasantaḥ śailasānuṣu parvataṃ viviśuḥ śvetaṃ caturthe 'hani pāṇḍavāḥ
28	mahābhraghanasaṃkāśaṃ salilopahitaṃ śubham maṇikāñcanaramyaṃ ca śailaṃ nānāsamucchrayam
29	te samāsādya panthānaṃ yathoktaṃ vṛṣaparvaṇā anusasrur yathoddeśaṃ paśyanto vividhān nagān
30	upary upari śailasya guhāḥ paramadurgamāḥ sudurgamāṃs te subahūn sukhenaivābhicakramuḥ
31	dhaumyaḥ kṛṣṇā ca pārthāś ca lomaśaś ca mahān ṛṣiḥ agaman sahitās tatra na kaś cid avahīyate
32	te mṛgadvijasaṃghuṣṭaṃ nānādvijasamākulam śākhāmṛgagaṇaiś caiva sevitaṃ sumanoharam
33	puṇyaṃ padmasaropetaṃ sapalvalamahāvanam upatasthur mahāvīryā mālyavantaṃ mahāgirim
34	tataḥ kiṃpuruṣāvāsaṃ siddhacāraṇasevitam dadṛśur hṛṣṭaromāṇaḥ parvataṃ gandhamādanam
35	vidyādharānucaritaṃ kiṃnarībhis tathaiva ca gajasiṃhasamākīrṇam udīrṇaśarabhāyutam
36	upetam anyaiś ca tadā mṛgair mṛduninādibhiḥ te gandhamādanavanaṃ tan nandanavanopamam
37	muditāḥ pāṇḍutanayā manohṛdayanandanam viviśuḥ kramaśo vīrā araṇyaṃ śubhakānanam
38	draupadīsahitā vīrās taiś ca viprair mahātmabhiḥ śṛṇvantaḥ prītijananān valgūn madakalāñ śubhān śrotraramyān sumadhurāñ śabdān khagamukheritān
39	sarvartuphalabhārāḍhyān sarvartukusumojjvalān paśyantaḥ pādapāṃś cāpi phalabhārāvanāmitān
40	āmrān āmrātakān phullān nārikelān satindukān ajātakāṃs tathā jīrān dāḍimān bījapūrakān
41	panasāṃl likucān mocān kharjūrān āmravetasān pārāvatāṃs tathā kṣaudrān nīpāṃś cāpi manoramān
42	bilvān kapitthāñ jambūṃś ca kāśmarīr badarīs tathā plakṣān udumbaravaṭān aśvatthān kṣīriṇas tathā bhallātakān āmalakān harītakabibhītakān
43	iṅgudān karavīrāṃś ca tindukāṃś ca mahāphalān etān anyāṃś ca vividhān gandhamādanasānuṣu
44	phalair amṛtakalpais tān ācitān svādubhis tarūn tathaiva campakāśokān ketakān bakulāṃs tathā
45	puṃnāgān saptaparṇāṃś ca karṇikārān saketakān pāṭalān kuṭajān ramyān mandārendīvarāṃs tathā
46	pārijātān kovidārān devadārutarūṃs tathā śālāṃs tālāṃs tamālāṃś ca priyālān bakulāṃs tathā śālmalīḥ kiṃśukāśokāñ śiṃśapāṃs taralāṃs tathā
47	cakoraiḥ śatapatraiś ca bhṛṅgarājais tathā śukaiḥ kokilaiḥ kalaviṅkaiś ca hārītair jīvajīvakaiḥ
48	priyavrataiś cātakaiś ca tathānyair vividhaiḥ khagaiḥ śrotraramyaṃ sumadhuraṃ kūjadbhiś cāpy adhiṣṭhitān
49	sarāṃsi ca vicitrāṇi prasannasalilāni ca kumudaiḥ puṇḍarīkaiś ca tathā kokanadotpalaiḥ kahlāraiḥ kamalaiś caiva ācitāni samantataḥ
50	kadambaiś cakravākaiś ca kurarair jalakukkuṭaiḥ kāraṇḍavaiḥ plavair haṃsair bakair madgubhir eva ca etaiś cānyaiś ca kīrṇāni samantāj jalacāribhiḥ
51	hṛṣṭais tathā tāmarasarasāsavamadālasaiḥ padmodaracyutarajaḥkiñjalkāruṇarañjitaiḥ
52	madhurasvarair madhukarair virutān kamalākarān paśyantas te manoramyān gandhamādanasānuṣu
53	tathaiva padmaṣaṇḍaiś ca maṇḍiteṣu samantataḥ śikhaṇḍinībhiḥ sahitāṃl latāmaṇḍapakeṣu ca meghatūryaravoddāmamadanākulitān bhṛśam
54	kṛtvaiva kekāmadhuraṃ saṃgītamadhurasvaram citrān kalāpān vistīrya savilāsān madālasān mayūrān dadṛśuś citrān nṛtyato vanalāsakān
55	kāntābhiḥ sahitān anyān apaśyan ramataḥ sukham vallīlatāsaṃkaṭeṣu kaṭakeṣu sthitāṃs tathā
56	kāṃś cic chakunajātāṃś ca viṭapeṣūtkaṭān api kalāparacitāṭopān vicitramukuṭān iva vivareṣu tarūṇāṃ ca muditān dadṛśuś ca te
57	sindhuvārān athoddāmān manmathasyeva tomarān suvarṇakusumākīrṇān girīṇāṃ śikhareṣu ca
58	karṇikārān viracitān karṇapūrān ivottamān athāpaśyan kurabakān vanarājiṣu puṣpitān kāmavaśyotsukakarān kāmasyeva śarotkarān
59	tathaiva vanarājīnām udārān racitān iva virājamānāṃs te 'paśyaṃs tilakāṃs tilakān iva
60	tathānaṅgaśarākārān sahakārān manoramān apaśyan bhramarārāvān mañjarībhir virājitān
61	hiraṇyasadṛśaiḥ puṣpair dāvāgnisadṛśair api lohitair añjanābhaiś ca vaiḍūryasadṛśair api
62	tathā śālāṃs tamālāṃś ca pāṭalyo bakulāni ca mālā iva samāsaktāḥ śailānāṃ śikhareṣu ca
63	evaṃ krameṇa te vīrā vīkṣamāṇāḥ samantataḥ gajasaṃghasamābādhaṃ siṃhavyāghrasamāyutam
64	śarabhonnādasaṃghuṣṭaṃ nānārāvanināditam sarvartuphalapuṣpāḍhyaṃ gandhamādanasānuṣu
65	pītā bhāsvaravarṇābhā babhūvur vanarājayaḥ nātra kaṇṭakinaḥ ke cin nātra ke cid apuṣpitāḥ snigdhapatraphalā vṛkṣā gandhamādanasānuṣu
66	vimalasphaṭikābhāni pāṇḍuracchadanair dvijaiḥ rājahaṃsair upetāni sārasābhirutāni ca sarāṃsi saritaḥ pārthāḥ paśyantaḥ śailasānuṣu
67	padmotpalavicitrāṇi sukhasparśajalāni ca gandhavanti ca mālyāni rasavanti phalāni ca atīva vṛkṣā rājante puṣpitāḥ śailasānuṣu
68	ete cānye ca bahavas tatra kānanajā drumāḥ latāś ca vividhākārāḥ patrapuṣpaphaloccayāḥ
69	yudhiṣṭhiras tu tān vṛkṣān paśyamāno nagottame bhīmasenam idaṃ vākyam abravīn madhurākṣaram
70	paśya bhīma śubhān deśān devākrīḍān samantataḥ amānuṣagatiṃ prāptāḥ saṃsiddhāḥ sma vṛkodara
71	latābhiś caiva bahvībhiḥ puṣpitāḥ pādapottamāḥ saṃśliṣṭāḥ pārtha śobhante gandhamādanasānuṣu
72	śikhaṇḍinībhiś caratāṃ sahitānāṃ śikhaṇḍinām nardatāṃ śṛṇu nirghoṣaṃ bhīma parvatasānuṣu
73	cakorāḥ śatapatrāś ca mattakokilaśārikāḥ patriṇaḥ puṣpitān etān saṃśliṣyanti mahādrumān
74	raktapītāruṇāḥ pārtha pādapāgragatā dvijāḥ parasparam udīkṣante bahavo jīvajīvakāḥ
75	haritāruṇavarṇānāṃ śādvalānāṃ samantataḥ sārasāḥ pratidṛśyante śailaprasravaṇeṣv api
76	vadanti madhurā vācaḥ sarvabhūtamanonugāḥ bhṛṅgarājopacakrāś ca lohapṛṣṭhāś ca patriṇaḥ
77	caturviṣāṇāḥ padmābhāḥ kuñjarāḥ sakareṇavaḥ ete vaiḍūryavarṇābhaṃ kṣobhayanti mahat saraḥ
78	bahutālasamutsedhāḥ śailaśṛṅgāt paricyutāḥ nānāprasravaṇebhyaś ca vāridhārāḥ patanty amūḥ
79	bhāskarābhaprabhā bhīma śāradābhraghanopamāḥ śobhayanti mahāśailaṃ nānārajatadhātavaḥ
80	kva cid añjanavarṇābhāḥ kva cit kāñcanasaṃnibhāḥ dhātavo haritālasya kva cid dhiṅgulakasya ca
81	manaḥśilāguhāś caiva saṃdhyābhranikaropamāḥ śaśalohitavarṇābhāḥ kva cid gairikadhātavaḥ
82	sitāsitābhrapratimā bālasūryasamaprabhāḥ ete bahuvidhāḥ śailaṃ śobhayanti mahāprabhāḥ
83	gandharvāḥ saha kāntābhir yathoktaṃ vṛṣaparvaṇā dṛśyante śailaśṛṅgeṣu pārtha kiṃpuruṣaiḥ saha
84	gītānāṃ talatālānāṃ yathā sāmnāṃ ca nisvanaḥ śrūyate bahudhā bhīma sarvabhūtamanoharaḥ
85	mahāgaṅgām udīkṣasva puṇyāṃ devanadīṃ śubhām kalahaṃsagaṇair juṣṭām ṛṣikiṃnarasevitām
86	dhātubhiś ca saridbhiś ca kiṃnarair mṛgapakṣibhiḥ gandharvair apsarobhiś ca kānanaiś ca manoramaiḥ
87	vyālaiś ca vividhākāraiḥ śataśīrṣaiḥ samantataḥ upetaṃ paśya kaunteya śailarājam ariṃdama
88	te prītamanasaḥ śūrāḥ prāptā gatim anuttamām nātṛpyan parvatendrasya darśanena paraṃtapāḥ
89	upetam atha mālyaiś ca phalavadbhiś ca pādapaiḥ ārṣṭiṣeṇasya rājarṣer āśramaṃ dadṛśus tadā
90	tatas taṃ tīvratapasaṃ kṛśaṃ dhamanisaṃtatam pāragaṃ sarvadharmāṇām ārṣṭiṣeṇam upāgaman