 | Book 3 Chapter 147
|
| 1 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 1 | etac chrutvā vacas tasya vānarendrasya dhīmataḥ
bhīmasenas tadā vīraḥ provācāmitrakarśanaḥ
|
| 2 | ko bhavān kiṃnimittaṃ vā vānaraṃ vapur āśritaḥ
brāhmaṇānantaro varṇaḥ kṣatriyas tvānupṛcchati
|
| 3 | kauravaḥ somavaṃśīyaḥ kuntyā garbheṇa dhāritaḥ
pāṇḍavo vāyutanayo bhīmasena iti śrutaḥ
|
| 4 | sa vākyaṃ bhīmasenasya smitena pratigṛhya tat
hanūmān vāyutanayo vāyuputram abhāṣata
|
| 5 | vānaro 'haṃ na te mārgaṃ pradāsyāmi yathepsitam
sādhu gaccha nivartasva mā tvaṃ prāpsyasi vaiśasam
|
| 6 | bhīma uvāca
|
| 6 | vaiśasaṃ vāstu yad vānyan na tvā pṛcchāmi vānara
prayacchottiṣṭha mārgaṃ me mā tvaṃ prāpsyasi vaiśasam
|
| 7 | hanūmān uvāca
|
| 7 | nāsti śaktir mamotthātuṃ vyādhinā kleśito hy aham
yady avaśyaṃ prayātavyaṃ laṅghayitvā prayāhi mām
|
| 8 | bhīma uvāca
|
| 8 | nirguṇaḥ paramātmeti dehaṃ te vyāpya tiṣṭhati
tam ahaṃ jñānavijñeyaṃ nāvamanye na laṅghaye
|
| 9 | yady āgamair na vindeyaṃ tam ahaṃ bhūtabhāvanam
krameyaṃ tvāṃ giriṃ cemaṃ hanūmān iva sāgaram
|
| 10 | hanūmān uvāca
|
| 10 | ka eṣa hanumān nāma sāgaro yena laṅghitaḥ
pṛcchāmi tvā kuruśreṣṭha kathyatāṃ yadi śakyate
|
| 11 | bhīma uvāca
|
| 11 | bhrātā mama guṇaślāghyo buddhisattvabalānvitaḥ
rāmāyaṇe 'tivikhyātaḥ śūro vānarapuṃgavaḥ
|
| 12 | rāmapatnīkṛte yena śatayojanam āyataḥ
sāgaraḥ plavagendreṇa krameṇaikena laṅghitaḥ
|
| 13 | sa me bhrātā mahāvīryas tulyo 'haṃ tasya tejasā
bale parākrame yuddhe śakto 'haṃ tava nigrahe
|
| 14 | uttiṣṭha dehi me mārgaṃ paśya vā me 'dya pauruṣam
macchāsanam akurvāṇaṃ mā tvā neṣye yamakṣayam
|
| 15 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 15 | vijñāya taṃ balonmattaṃ bāhuvīryeṇa garvitam
hṛdayenāvahasyainaṃ hanūmān vākyam abravīt
|
| 16 | prasīda nāsti me śaktir utthātuṃ jarayānagha
mamānukampayā tv etat puccham utsārya gamyatām
|
| 17 | sāvajñam atha vāmena smayañ jagrāha pāṇinā
na cāśakac cālayituṃ bhīmaḥ pucchaṃ mahākapeḥ
|
| 18 | uccikṣepa punar dorbhyām indrāyudham ivocchritam
noddhartum aśakad bhīmo dorbhyām api mahābalaḥ
|
| 19 | utkṣiptabhrūr vivṛttākṣaḥ saṃhatabhrukuṭīmukhaḥ
svinnagātro 'bhavad bhīmo na coddhartuṃ śaśāka ha
|
| 20 | yatnavān api tu śrīmāṃl lāṅgūloddharaṇoddhutaḥ
kapeḥ pārśvagato bhīmas tasthau vrīḍād adhomukhaḥ
|
| 21 | praṇipatya ca kaunteyaḥ prāñjalir vākyam abravīt
prasīda kapiśārdūla duruktaṃ kṣamyatāṃ mama
|
| 22 | siddho vā yadi vā devo gandharvo vātha guhyakaḥ
pṛṣṭaḥ san kāmayā brūhi kas tvaṃ vānararūpadhṛk
|
| 23 | hanūmān uvāca
|
| 23 | yat te mama parijñāne kautūhalam ariṃdama
tat sarvam akhilena tvaṃ śṛṇu pāṇḍavanandana
|
| 24 | ahaṃ kesariṇaḥ kṣetre vāyunā jagadāyuṣā
jātaḥ kamalapatrākṣa hanūmān nāma vānaraḥ
|
| 25 | sūryaputraṃ ca sugrīvaṃ śakraputraṃ ca vālinam
sarvavānararājānau sarvavānarayūthapāḥ
|
| 26 | upatasthur mahāvīryā mama cāmitrakarśana
sugrīveṇābhavat prītir anilasyāgninā yathā
|
| 27 | nikṛtaḥ sa tato bhrātrā kasmiṃś cit kāraṇāntare
ṛśyamūke mayā sārdhaṃ sugrīvo nyavasac ciram
|
| 28 | atha dāśarathir vīro rāmo nāma mahābalaḥ
viṣṇur mānuṣarūpeṇa cacāra vasudhām imām
|
| 29 | sa pituḥ priyam anvicchan sahabhāryaḥ sahānujaḥ
sadhanur dhanvināṃ śreṣṭho daṇḍakāraṇyam āśritaḥ
|
| 30 | tasya bhāryā janasthānād rāvaṇena hṛtā balāt
vañcayitvā mahābuddhiṃ mṛgarūpeṇa rāghavam
|
| 31 | hṛtadāraḥ saha bhrātrā patnīṃ mārgan sa rāghavaḥ
dṛṣṭavāñ śailaśikhare sugrīvaṃ vānararṣabham
|
| 32 | tena tasyābhavat sakhyaṃ rāghavasya mahātmanaḥ
sa hatvā vālinaṃ rājye sugrīvaṃ pratyapādayat
sa harīn preṣayām āsa sītāyāḥ parimārgaṇe
|
| 33 | tato vānarakoṭībhir yāṃ vayaṃ prasthitā diśam
tatra pravṛttiḥ sītāyā gṛdhreṇa pratipāditā
|
| 34 | tato 'haṃ kāryasiddhyarthaṃ rāmasyākliṣṭakarmaṇaḥ
śatayojanavistīrṇam arṇavaṃ sahasāplutaḥ
|
| 35 | dṛṣṭā sā ca mayā devī rāvaṇasya niveśane
pratyāgataś cāpi punar nāma tatra prakāśya vai
|
| 36 | tato rāmeṇa vīreṇa hatvā tān sarvarākṣasān
punaḥ pratyāhṛtā bhāryā naṣṭā vedaśrutir yathā
|
| 37 | tataḥ pratiṣṭhite rāme vīro 'yaṃ yācito mayā
yāvad rāmakathā vīra bhavel lokeṣu śatruhan
tāvaj jīveyam ity evaṃ tathāstv iti ca so 'bravīt
|
| 38 | daśa varṣasahasrāṇi daśa varṣaśatāni ca
rājyaṃ kāritavān rāmas tatas tu tridivaṃ gataḥ
|
| 39 | tad ihāpsarasas tāta gandharvāś ca sadānagha
tasya vīrasya caritaṃ gāyantyo ramayanti mām
|
| 40 | ayaṃ ca mārgo martyānām agamyaḥ kurunandana
tato 'haṃ ruddhavān mārgaṃ tavemaṃ devasevitam
dharṣayed vā śaped vāpi mā kaś cid iti bhārata
|
| 41 | divyo devapatho hy eṣa nātra gacchanti mānuṣāḥ
yadartham āgataś cāsi tat saro 'bhyarṇa eva hi
|