 | Book 3 Chapter 133
|
| 1 | aṣṭāvakra uvāca
|
| 1 | andhasya panthā badhirasya panthāḥ; striyaḥ panthā vaivadhikasya panthāḥ
rājñaḥ panthā brāhmaṇenāsametya; sametya tu brāhmaṇasyaiva panthāḥ
|
| 2 | rājovāca
|
| 2 | panthā ayaṃ te 'dya mayā nisṛṣṭo; yenecchase tena kāmaṃ vrajasva
na pāvako vidyate vai laghīyān; indro 'pi nityaṃ namate brāhmaṇānām
|
| 3 | aṣṭāvakra uvāca
|
| 3 | yajñaṃ draṣṭuṃ prāptavantau sva tāta; kautūhalaṃ nau balavad vai vivṛddham
āvāṃ prāptāv atithī saṃpraveśaṃ; kāṅkṣāvahe dvārapate tavājñām
|
| 4 | aindradyumner yajñadṛśāv ihāvāṃ; vivakṣū vai janakendraṃ didṛkṣū
na vai krodhād vyādhinaivottamena; saṃyojaya dvārapāla kṣaṇena
|
| 5 | dvārapāla uvāca
|
| 5 | bandeḥ samādeśakarā vayaṃ sma; nibodha vākyaṃ ca mayeryamāṇam
na vai bālāḥ praviśanty atra viprā; vṛddhā vidvāṃsaḥ praviśanti dvijāgryāḥ
|
| 6 | aṣṭāvakra uvāca
|
| 6 | yady atra vṛddheṣu kṛtaḥ praveśo; yuktaṃ mama dvārapāla praveṣṭum
vayaṃ hi vṛddhāś caritavratāś ca; vedaprabhāvena praveśanārhāḥ
|
| 7 |
śuśrūṣavaś cāpi jitendriyāś ca; jñānāgame cāpi gatāḥ sma niṣṭhām
na bāla ity avamantavyam āhur; bālo 'py agnir dahati spṛśyamānaḥ
|
| 8 | dvārapāla uvāca
|
| 8 | sarasvatīm īraya vedajuṣṭām; ekākṣarāṃ bahurūpāṃ virājam
aṅgātmānaṃ samavekṣasva bālaṃ; kiṃ ślāghase durlabhā vādasiddhiḥ
|
| 9 | aṣṭāvakra uvāca
|
| 9 | na jñāyate kāyavṛddhyā vivṛddhir; yathāṣṭhīlā śālmaleḥ saṃpravṛddhā
hrasvo 'lpakāyaḥ phalito vivṛddho; yaś cāphalas tasya na vṛddhabhāvaḥ
|
| 10 | dvārapāla uvāca
|
| 10 | vṛddhebhya eveha matiṃ sma bālā; gṛhṇanti kālena bhavanti vṛddhāḥ
na hi jñānam alpakālena śakyaṃ; kasmād bālo vṛddha ivāvabhāṣase
|
| 11 | aṣṭāvakra uvāca
|
| 11 | na tena sthaviro bhavati yenāsya palitaṃ śiraḥ
bālo 'pi yaḥ prajānāti taṃ devāḥ sthaviraṃ viduḥ
|
| 12 | na hāyanair na palitair na vittena na bandhubhiḥ
ṛṣayaś cakrire dharmaṃ yo 'nūcānaḥ sa no mahān
|
| 13 | didṛkṣur asmi saṃprāpto bandinaṃ rājasaṃsadi
nivedayasva māṃ dvāḥstha rājñe puṣkaramāline
|
| 14 | draṣṭāsy adya vadato dvārapāla; manīṣibhiḥ saha vāde vivṛddhe
utāho vāpy uccatāṃ nīcatāṃ vā; tūṣṇīṃ bhūteṣv atha sarveṣu cādya
|
| 15 | dvārapāla uvāca
|
| 15 | kathaṃ yajñaṃ daśavarṣo viśes tvaṃ; vinītānāṃ viduṣāṃ saṃpraveśyam
upāyataḥ prayatiṣye tavāhaṃ; praveśane kuru yatnaṃ yathāvat
|
| 16 | aṣṭāvakra uvāca
|
| 16 | bho bho rājañ janakānāṃ variṣṭha; sabhājyas tvaṃ tvayi sarvaṃ samṛddham
tvaṃ vā kartā karmaṇāṃ yajñiyānāṃ; yayātir eko nṛpatir vā purastāt
|
| 17 | vidvān bandī vedavido nigṛhya; vāde bhagnān apratiśaṅkamānaḥ
tvayā nisṛṣṭaiḥ puruṣair āptakṛdbhir; jale sarvān majjayatīti naḥ śrutam
|
| 18 | sa tac chrutvā brāhmaṇānāṃ sakāśād; brahmodyaṃ vai kathayitum āgato 'smi
kvāsau bandī yāvad enaṃ sametya; nakṣatrāṇīva savitā nāśayāmi
|
| 19 | rājovāca
|
| 19 | āśaṃsase bandinaṃ tvaṃ vijetum; avijñātvā vākyabalaṃ parasya
vijñātavīryaiḥ śakyam evaṃ pravaktuṃ; dṛṣṭaś cāsau brāhmaṇair vādaśīlaiḥ
|
| 20 | aṣṭāvakra uvāca
|
| 20 | vivādito 'sau na hi mādṛśair hi; siṃhīkṛtas tena vadaty abhītaḥ
sametya māṃ nihataḥ śeṣyate 'dya; mārge bhagnaṃ śakaṭam ivābalākṣam
|
| 21 | rājovāca
|
| 21 | ṣaṇṇābher dvādaśākṣasya caturviṃśatiparvaṇaḥ
yas triṣaṣṭiśatārasya vedārthaṃ sa paraḥ kaviḥ
|
| 22 | aṣṭāvakra uvāca
|
| 22 | caturviṃśatiparva tvāṃ ṣaṇṇābhi dvādaśapradhi
tat triṣaṣṭiśatāraṃ vai cakraṃ pātu sadāgati
|
| 23 | rājovāca
|
| 23 | vaḍave iva saṃyukte śyenapāte divaukasām
kas tayor garbham ādhatte garbhaṃ suṣuvatuś ca kam
|
| 24 | aṣṭāvakra uvāca
|
| 24 | mā sma te te gṛhe rājañ śātravāṇām api dhruvam
vātasārathir ādhatte garbhaṃ suṣuvatuś ca tam
|
| 25 | rājovāca
|
| 25 | kiṃ svit suptaṃ na nimiṣati kiṃ svij jātaṃ na copati
kasya svid dhṛdayaṃ nāsti kiṃ svid vegena vardhate
|
| 26 | aṣṭāvakra uvāca
|
| 26 | matsyaḥ supto na nimiṣaty aṇḍaṃ jātaṃ na copati
aśmano hṛdayaṃ nāsti nadī vegena vardhate
|
| 27 | rājovāca
|
| 27 | na tvā manye mānuṣaṃ devasattvaṃ; na tvaṃ bālaḥ sthaviras tvaṃ mato me
na te tulyo vidyate vākpralāpe; tasmād dvāraṃ vitarāmy eṣa bandī
|