 | Book 3 Chapter 74
|
| 1 | bṛhadaśva uvāca
|
| 1 | sarvaṃ vikāraṃ dṛṣṭvā tu puṇyaślokasya dhīmataḥ
āgatya keśinī kṣipraṃ damayantyai nyavedayat
|
| 2 | damayantī tato bhūyaḥ preṣayām āsa keśinīm
mātuḥ sakāśaṃ duḥkhārtā nalaśaṅkāsamutsukā
|
| 3 | parīkṣito me bahuśo bāhuko nalaśaṅkayā
rūpe me saṃśayas tv ekaḥ svayam icchāmi veditum
|
| 4 | sa vā praveśyatāṃ mātar māṃ vānujñātum arhasi
viditaṃ vātha vājñātaṃ pitur me saṃvidhīyatām
|
| 5 | evam uktā tu vaidarbhyā sā devī bhīmam abravīt
duhitus tam abhiprāyam anvajānāc ca pārthivaḥ
|
| 6 | sā vai pitrābhyanujñātā mātrā ca bharatarṣabha
nalaṃ praveśayām āsa yatra tasyāḥ pratiśrayaḥ
|
| 7 | taṃ tu dṛṣṭvā tathāyuktaṃ damayantī nalaṃ tadā
tīvraśokasamāviṣṭā babhūva varavarṇinī
|
| 8 | tataḥ kāṣāyavasanā jaṭilā malapaṅkinī
damayantī mahārāja bāhukaṃ vākyam abravīt
|
| 9 | dṛṣṭapūrvas tvayā kaś cid dharmajño nāma bāhuka
suptām utsṛjya vipine gato yaḥ puruṣaḥ striyam
|
| 10 | anāgasaṃ priyāṃ bhāryāṃ vijane śramamohitām
apahāya tu ko gacchet puṇyaślokam ṛte nalam
|
| 11 | kiṃ nu tasya mayā kāryam aparāddhaṃ mahīpateḥ
yo mām utsṛjya vipine gatavān nidrayā hṛtām
|
| 12 | sākṣād devān apāhāya vṛto yaḥ sa mayā purā
anuvratāṃ sābhikāmāṃ putriṇīṃ tyaktavān katham
|
| 13 | agnau pāṇigṛhītāṃ ca haṃsānāṃ vacane sthitām
bhariṣyāmīti satyaṃ ca pratiśrutya kva tad gatam
|
| 14 | damayantyā bruvantyās tu sarvam etad ariṃdama
śokajaṃ vāri netrābhyām asukhaṃ prāsravad bahu
|
| 15 | atīva kṛṣṇatārābhyāṃ raktāntābhyāṃ jalaṃ tu tat
parisravan nalo dṛṣṭvā śokārta idam abravīt
|
| 16 | mama rājyaṃ pranaṣṭaṃ yan nāhaṃ tat kṛtavān svayam
kalinā tat kṛtaṃ bhīru yac ca tvām aham atyajam
|
| 17 | tvayā tu dharmabhṛcchreṣṭhe śāpenābhihataḥ purā
vanasthayā duḥkhitayā śocantyā māṃ vivāsasam
|
| 18 | sa maccharīre tvacchāpād dahyamāno 'vasat kaliḥ
tvacchāpadagdhaḥ satataṃ so 'gnāv iva samāhitaḥ
|
| 19 | mama ca vyavasāyena tapasā caiva nirjitaḥ
duḥkhasyāntena cānena bhavitavyaṃ hi nau śubhe
|
| 20 | vimucya māṃ gataḥ pāpaḥ sa tato 'ham ihāgataḥ
tvadarthaṃ vipulaśroṇi na hi me 'nyat prayojanam
|
| 21 | kathaṃ nu nārī bhartāram anuraktam anuvratam
utsṛjya varayed anyaṃ yathā tvaṃ bhīru karhi cit
|
| 22 | dūtāś caranti pṛthivīṃ kṛtsnāṃ nṛpatiśāsanāt
bhaimī kila sma bhartāraṃ dvitīyaṃ varayiṣyati
|
| 23 | svairavṛttā yathākāmam anurūpam ivātmanaḥ
śrutvaiva caivaṃ tvarito bhāṅgasvarir upasthitaḥ
|
| 24 | damayantī tu tac chrutvā nalasya paridevitam
prāñjalir vepamānā ca bhītā vacanam abravīt
|