 | Book 2 Chapter 63
|
| 1 | karṇa uvāca
|
| 1 | trayaḥ kileme adhanā bhavanti; dāsaḥ śiṣyaś cāsvatantrā ca nārī
dāsasya patnī tvaṃ dhanam asya bhadre; hīneśvarā dāsadhanaṃ ca dāsī
|
| 2 | praviśya sā naḥ paricārair bhajasva; tat te kāryaṃ śiṣṭam āveśya veśma
īśāḥ sma sarve tava rājaputri; bhavanti te dhārtarāṣṭrā na pārthāḥ
|
| 3 | anyaṃ vṛṇīṣva patim āśu bhāmini; yasmād dāsyaṃ na labhase devanena
anavadyā vai patiṣu kāmavṛttir; nityaṃ dāsye viditaṃ vai tavāstu
|
| 4 | parājito nakulo bhīmaseno; yudhiṣṭhiraḥ sahadevo 'rjunaś ca
dāsībhūtā praviśa yājñaseni; parājitās te patayo na santi
|
| 5 | prayojanaṃ cātmani kiṃ nu manyate; parākramaṃ pauruṣaṃ ceha pārthaḥ
pāñcālyasya drupadasyātmajām imāṃ; sabhāmadhye yo 'tidevīd glaheṣu
|
| 6 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 6 | tad vai śrutvā bhīmaseno 'tyamarṣī; bhṛśaṃ niśaśvāsa tadārtarūpaḥ
rājānugo dharmapāśānubaddho; dahann ivainaṃ kopaviraktadṛṣṭiḥ
|
| 7 | bhīma uvāca
|
| 7 | nāhaṃ kupye sūtaputrasya rājann; eṣa satyaṃ dāsadharmaḥ praviṣṭaḥ
kiṃ vidviṣo vādya māṃ dhārayeyur; nādevīs tvaṃ yady anayā narendra
|
| 8 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 8 | rādheyasya vacaḥ śrutvā rājā duryodhanas tadā
yudhiṣṭhiram uvācedaṃ tūṣṇīṃbhūtam acetasam
|
| 9 | bhīmārjunau yamau caiva sthitau te nṛpa śāsane
praśnaṃ prabrūhi kṛṣṇāṃ tvam ajitāṃ yadi manyase
|
| 10 | evam uktvā sa kaunteyam apohya vasanaṃ svakam
smayann ivaikṣat pāñcālīm aiśvaryamadamohitaḥ
|
| 11 | kadalīdaṇḍasadṛśaṃ sarvalakṣaṇapūjitam
gajahastapratīkāśaṃ vajrapratimagauravam
|
| 12 | abhyutsmayitvā rādheyaṃ bhīmam ādharṣayann iva
draupadyāḥ prekṣamāṇāyāḥ savyam ūrum adarśayat
|
| 13 | vṛkodaras tad ālokya netre utphālya lohite
provāca rājamadhye taṃ sabhāṃ viśrāvayann iva
|
| 14 | pitṛbhiḥ saha sālokyaṃ mā sma gacched vṛkodaraḥ
yady etam ūruṃ gadayā na bhindyāṃ te mahāhave
|
| 15 | kruddhasya tasya srotobhyaḥ sarvebhyaḥ pāvakārciṣaḥ
vṛkṣasyeva viniśceruḥ koṭarebhyaḥ pradahyataḥ
|
| 16 | vidura uvāca
|
| 16 | paraṃ bhayaṃ paśyata bhīmasenād; budhyadhvaṃ rājño varuṇasyeva pāśāt
daiverito nūnam ayaṃ purastāt; paro 'nayo bharateṣūdapādi
|
| 17 |
atidyūtaṃ kṛtam idaṃ dhārtarāṣṭrā; ye 'syāṃ striyaṃ vivadadhvaṃ sabhāyām
yogakṣemo dṛśyate vo mahābhayaḥ; pāpān mantrān kuravo mantrayanti
|
| 18 | imaṃ dharmaṃ kuravo jānatāśu; durdṛṣṭe 'smin pariṣat saṃpraduṣyet
imāṃ cet pūrvaṃ kitavo 'glahīṣyad; īśo 'bhaviṣyad aparājitātmā
|
| 19 | svapne yathaitad dhi dhanaṃ jitaṃ syāt; tad evaṃ manye yasya dīvyaty anīśaḥ
gāndhāriputrasya vaco niśamya; dharmād asmāt kuravo māpayāta
|
| 20 | duryodhana uvāca
|
| 20 | bhīmasya vākye tadvad evārjunasya; sthito 'haṃ vai yamayoś caivam eva
yudhiṣṭhiraṃ cet pravadanty anīśam; atho dāsyān mokṣyase yājñaseni
|
| 21 | arjuna uvāca
|
| 21 | īśo rājā pūrvam āsīd glahe naḥ; kuntīputro dharmarājo mahātmā
īśas tv ayaṃ kasya parājitātmā; taj jānīdhvaṃ kuravaḥ sarva eva
|
| 22 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 22 | tato rājño dhṛtarāṣṭrasya gehe; gomāyur uccair vyāharad agnihotre
taṃ rāsabhāḥ pratyabhāṣanta rājan; samantataḥ pakṣiṇaś caiva raudrāḥ
|
| 23 | taṃ ca śabdaṃ viduras tattvavedī; śuśrāva ghoraṃ subalātmajā ca
bhīṣmadroṇau gautamaś cāpi vidvān; svasti svastīty api caivāhur uccaiḥ
|
| 24 | tato gāndhārī viduraś caiva vidvāṃs; tam utpātaṃ ghoram ālakṣya rājñe
nivedayām āsatur ārtavat tadā; tato rājā vākyam idaṃ babhāṣe
|
| 25 | hato 'si duryodhana mandabuddhe; yas tvaṃ sabhāyāṃ kurupuṃgavānām
striyaṃ samābhāṣasi durvinīta; viśeṣato draupadīṃ dharmapatnīm
|
| 26 | evam uktvā dhṛtarāṣṭro manīṣī; hitānveṣī bāndhavānām apāyāt
kṛṣṇāṃ pāñcālīm abravīt sāntvapūrvaṃ; vimṛśyaitat prajñayā tattvabuddhiḥ
|
| 27 | dhṛtarāṣṭra uvāca
|
| 27 | varaṃ vṛṇīṣva pāñcāli matto yad abhikāṅkṣasi
vadhūnāṃ hi viśiṣṭā me tvaṃ dharmaparamā satī
|
| 28 | draupady uvāca
|
| 28 | dadāsi ced varaṃ mahyaṃ vṛṇomi bharatarṣabha
sarvadharmānugaḥ śrīmān adāso 'stu yudhiṣṭhiraḥ
|
| 29 | manasvinam ajānanto mā vai brūyuḥ kumārakāḥ
eṣa vai dāsaputreti prativindhyaṃ tam āgatam
|
| 30 | rājaputraḥ purā bhūtvā yathā nānyaḥ pumān kva cit
lālito dāsaputratvaṃ paśyan naśyed dhi bhārata
|
| 31 | dhṛtarāṣṭra uvāca
|
| 31 | dvitīyaṃ te varaṃ bhadre dadāmi varayasva mām
mano hi me vitarati naikaṃ tvaṃ varam arhasi
|
| 32 | draupady uvāca
|
| 32 | sarathau sadhanuṣkau ca bhīmasenadhanaṃjayau
nakulaṃ sahadevaṃ ca dvitīyaṃ varaye varam
|
| 33 | dhṛtarāṣṭra uvāca
|
| 33 | tṛtīyaṃ varayāsmatto nāsi dvābhyāṃ susatkṛtā
tvaṃ hi sarvasnuṣāṇāṃ me śreyasī dharmacāriṇī
|
| 34 | draupady uvāca
|
| 34 | lobho dharmasya nāśāya bhagavan nāham utsahe
anarhā varam ādātuṃ tṛtīyaṃ rājasattama
|
| 35 | ekam āhur vaiśyavaraṃ dvau tu kṣatrastriyā varau
trayas tu rājño rājendra brāhmaṇasya śataṃ varāḥ
|
| 36 | pāpīyāṃsa ime bhūtvā saṃtīrṇāḥ patayo mama
vetsyanti caiva bhadrāṇi rājan puṇyena karmaṇā
|