 | Book 2 Chapter 52
|
| 1 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 1 | tataḥ prāyād viduro 'śvair udārair; mahājavair balibhiḥ sādhudāntaiḥ
balān niyukto dhṛtarāṣṭreṇa rājñā; manīṣiṇāṃ pāṇḍavānāṃ sakāśam
|
| 2 | so 'bhipatya tadadhvānam āsādya nṛpateḥ puram
praviveśa mahābuddhiḥ pūjyamāno dvijātibhiḥ
|
| 3 | sa rājagṛham āsādya kuberabhavanopamam
abhyagacchata dharmātmā dharmaputraṃ yudhiṣṭhiram
|
| 4 | taṃ vai rājā satyadhṛtir mahātmā; ajātaśatrur viduraṃ yathāvat
pūjāpūrvaṃ pratigṛhyājamīḍhas; tato 'pṛcchad dhṛtarāṣṭraṃ saputram
|
| 5 | yudhiṣṭhira uvāca
|
| 5 | vijñāyate te manaso na praharṣaḥ; kaccit kṣattaḥ kuśalenāgato 'si
kaccit putrāḥ sthavirasyānulomā; vaśānugāś cāpi viśo 'pi kaccit
|
| 6 | vidura uvāca
|
| 6 | rājā mahātmā kuśalī saputra; āste vṛto jñātibhir indrakalpaiḥ
prīto rājan putragaṇair vinītair; viśoka evātmaratir dṛḍhātmā
|
| 7 |
idaṃ tu tvāṃ kururājo 'bhyuvāca; pūrvaṃ pṛṣṭvā kuśalaṃ cāvyayaṃ ca
iyaṃ sabhā tvatsabhātulyarūpā; bhrātṝṇāṃ te paśya tām etya putra
|
| 8 | samāgamya bhrātṛbhiḥ pārtha tasyāṃ; suhṛddyūtaṃ kriyatāṃ ramyatāṃ ca
prīyāmahe bhavataḥ saṃgamena; samāgatāḥ kuravaś caiva sarve
|
| 9 | durodarā vihitā ye tu tatra; mahātmanā dhṛtarāṣṭreṇa rājñā
tān drakṣyase kitavān saṃniviṣṭān; ity āgato 'haṃ nṛpate taj juṣasva
|
| 10 | yudhiṣṭhira uvāca
|
| 10 | dyūte kṣattaḥ kalaho vidyate naḥ; ko vai dyūtaṃ rocayed budhyamānaḥ
kiṃ vā bhavān manyate yuktarūpaṃ; bhavadvākye sarva eva sthitāḥ sma
|
| 11 | vidura uvāca
|
| 11 | jānāmy ahaṃ dyūtam anarthamūlaṃ; kṛtaś ca yatno 'sya mayā nivāraṇe
rājā tu māṃ prāhiṇot tvatsakāśaṃ; śrutvā vidvañ śreya ihācarasva
|
| 12 | yudhiṣṭhira uvāca
|
| 12 | ke tatrānye kitavā dīvyamānā; vinā rājño dhṛtarāṣṭrasya putraiḥ
pṛcchāmi tvāṃ vidura brūhi nas tān; yair dīvyāmaḥ śataśaḥ saṃnipatya
|
| 13 | vidura uvāca
|
| 13 | gāndhārarājaḥ śakunir viśāṃ pate; rājātidevī kṛtahasto matākṣaḥ
viviṃśatiś citrasenaś ca rājā; satyavrataḥ purumitro jayaś ca
|
| 14 | yudhiṣṭhira uvāca
|
| 14 | mahābhayāḥ kitavāḥ saṃniviṣṭā; māyopadhā devitāro 'tra santi
dhātrā tu diṣṭasya vaśe kiledaṃ; nādevanaṃ kitavair adya tair me
|
| 15 | nāhaṃ rājño dhṛtarāṣṭrasya śāsanān; na gantum icchāmi kave durodaram
iṣṭo hi putrasya pitā sadaiva; tad asmi kartā vidurāttha māṃ yathā
|
| 16 |
na cākāmaḥ śakuninā devitāhaṃ; na cen māṃ dhṛṣṇur āhvayitā sabhāyām
āhūto 'haṃ na nivarte kadā cit; tad āhitaṃ śāśvataṃ vai vrataṃ me
|
| 17 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 17 | evam uktvā viduraṃ dharmarājaḥ; prāyātrikaṃ sarvam ājñāpya tūrṇam
prāyāc chvobhūte sagaṇaḥ sānuyātraḥ; saha strībhir draupadīm ādikṛtvā
|
| 18 | daivaṃ prajñāṃ tu muṣṇāti tejaś cakṣur ivāpatat
dhātuś ca vaśam anveti pāśair iva naraḥ sitaḥ
|
| 19 | ity uktvā prayayau rājā saha kṣattrā yudhiṣṭhiraḥ
amṛṣyamāṇas tat pārthaḥ samāhvānam ariṃdamaḥ
|
| 20 | bāhlikena rathaṃ dattam āsthāya paravīrahā
paricchanno yayau pārtho bhrātṛbhiḥ saha pāṇḍavaḥ
|
| 21 | rājaśriyā dīpyamāno yayau brahmapuraḥsaraḥ
dhṛtarāṣṭreṇa cāhūtaḥ kālasya samayena ca
|
| 22 | sa hāstinapuraṃ gatvā dhṛtarāṣṭragṛhaṃ yayau
samiyāya ca dharmātmā dhṛtarāṣṭreṇa pāṇḍavaḥ
|
| 23 | tathā droṇena bhīṣmeṇa karṇena ca kṛpeṇa ca
samiyāya yathānyāyaṃ drauṇinā ca vibhuḥ saha
|
| 24 | sametya ca mahābāhuḥ somadattena caiva ha
duryodhanena śalyena saubalena ca vīryavān
|
| 25 | ye cānye tatra rājānaḥ pūrvam eva samāgatāḥ
jayadrathena ca tathā kurubhiś cāpi sarvaśaḥ
|
| 26 | tataḥ sarvair mahābāhur bhrātṛbhiḥ parivāritaḥ
praviveśa gṛhaṃ rājño dhṛtarāṣṭrasya dhīmataḥ
|
| 27 | dadarśa tatra gāndhārīṃ devīṃ patim anuvratām
snuṣābhiḥ saṃvṛtāṃ śaśvat tārābhir iva rohiṇīm
|
| 28 | abhivādya sa gāndhārīṃ tayā ca pratinanditaḥ
dadarśa pitaraṃ vṛddhaṃ prajñācakṣuṣam īśvaram
|
| 29 | rājñā mūrdhany upāghrātās te ca kauravanandanāḥ
catvāraḥ pāṇḍavā rājan bhīmasenapurogamāḥ
|
| 30 | tato harṣaḥ samabhavat kauravāṇāṃ viśāṃ pate
tān dṛṣṭvā puruṣavyāghrān pāṇḍavān priyadarśanān
|
| 31 | viviśus te 'bhyanujñātā ratnavanti gṛhāṇy atha
dadṛśuś copayātās tān draupadīpramukhāḥ striyaḥ
|
| 32 | yājñasenyāḥ parām ṛddhiṃ dṛṣṭvā prajvalitām iva
snuṣās tā dhṛtarāṣṭrasya nātipramanaso 'bhavan
|
| 33 | tatas te puruṣavyāghrā gatvā strībhis tu saṃvidam
kṛtvā vyāyāmapūrvāṇi kṛtyāni pratikarma ca
|
| 34 | tataḥ kṛtāhnikāḥ sarve divyacandanarūṣitāḥ
kalyāṇamanasaś caiva brāhmaṇān svasti vācya ca
|
| 35 | manojñam aśanaṃ bhuktvā viviśuḥ śaraṇāny atha
upagīyamānā nārībhir asvapan kurunandanāḥ
|
| 36 | jagāma teṣāṃ sā rātriḥ puṇyā rativihāriṇām
stūyamānāś ca viśrāntāḥ kāle nidrām athātyajan
|
| 37 | sukhoṣitās tāṃ rajanīṃ prātaḥ sarve kṛtāhnikāḥ
sabhāṃ ramyāṃ praviviśuḥ kitavair abhisaṃvṛtām
|