 | Book 2 Chapter 46
|
| 1 | janamejaya uvāca
|
| 1 | kathaṃ samabhavad dyūtaṃ bhrātṝṇāṃ tan mahātyayam
yatra tad vyasanaṃ prāptaṃ pāṇḍavair me pitāmahaiḥ
|
| 2 | ke ca tatra sabhāstārā rājāno brahmavittama
ke cainam anvamodanta ke cainaṃ pratyaṣedhayan
|
| 3 | vistareṇaitad icchāmi kathyamānaṃ tvayā dvija
mūlaṃ hy etad vināśasya pṛthivyā dvijasattama
|
| 4 | sūta uvāca
|
| 4 | evam uktas tadā rājñā vyāsaśiṣyaḥ pratāpavān
ācacakṣe yathāvṛttaṃ tat sarvaṃ sarvavedavit
|
| 5 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 5 | śṛṇu me vistareṇemāṃ kathāṃ bharatasattama
bhūya eva mahārāja yadi te śravaṇe matiḥ
|
| 6 | vidurasya mataṃ jñātvā dhṛtarāṣṭro 'mbikāsutaḥ
duryodhanam idaṃ vākyam uvāca vijane punaḥ
|
| 7 | alaṃ dyūtena gāndhāre viduro na praśaṃsati
na hy asau sumahābuddhir ahitaṃ no vadiṣyati
|
| 8 | hitaṃ hi paramaṃ manye viduro yat prabhāṣate
kriyatāṃ putra tat sarvam etan manye hitaṃ tava
|
| 9 | devarṣir vāsavagurur devarājāya dhīmate
yat prāha śāstraṃ bhagavān bṛhaspatir udāradhīḥ
|
| 10 | tad veda viduraḥ sarvaṃ sarahasyaṃ mahākaviḥ
sthitaś ca vacane tasya sadāham api putraka
|
| 11 | viduro vāpi medhāvī kurūṇāṃ pravaro mataḥ
uddhavo vā mahābuddhir vṛṣṇīnām arcito nṛpa
|
| 12 | dyūtena tad alaṃ putra dyūte bhedo hi dṛśyate
bhede vināśo rājyasya tat putra parivarjaya
|
| 13 | pitrā mātrā ca putrasya yad vai kāryaṃ paraṃ smṛtam
prāptas tvam asi tat tāta pitṛpaitāmahaṃ padam
|
| 14 | adhītavān kṛtī śāstre lālitaḥ satataṃ gṛhe
bhrātṛjyeṣṭhaḥ sthito rājye vindase kiṃ na śobhanam
|
| 15 | pṛthagjanair alabhyaṃ yad bhojanācchādanaṃ param
tat prāpto 'si mahābāho kasmāc chocasi putraka
|
| 16 | sphītaṃ rāṣṭraṃ mahābāho pitṛpaitāmahaṃ mahat
nityam ājñāpayan bhāsi divi deveśvaro yathā
|
| 17 | tasya te viditaprajña śokamūlam idaṃ katham
samutthitaṃ duḥkhataraṃ tan me śaṃsitum arhasi
|
| 18 | duryodhana uvāca
|
| 18 | aśnāmy ācchādayāmīti prapaśyan pāpapūruṣaḥ
nāmarṣaṃ kurute yas tu puruṣaḥ so 'dhamaḥ smṛtaḥ
|
| 19 | na māṃ prīṇāti rājendra lakṣmīḥ sādhāraṇā vibho
jvalitām iva kaunteye śriyaṃ dṛṣṭvā ca vivyathe
|
| 20 | sarvāṃ hi pṛthivīṃ dṛṣṭvā yudhiṣṭhiravaśānugām
sthiro 'smi yo 'haṃ jīvāmi duḥkhād etad bravīmi te
|
| 21 | āvarjitā ivābhānti nighnāś caitrakikaukurāḥ
kāraskarā lohajaṅghā yudhiṣṭhiraniveśane
|
| 22 | himavatsāgarānūpāḥ sarvaratnākarās tathā
antyāḥ sarve paryudastā yudhiṣṭhiraniveśane
|
| 23 | jyeṣṭho 'yam iti māṃ matvā śreṣṭhaś ceti viśāṃ pate
yudhiṣṭhireṇa satkṛtya yukto ratnaparigrahe
|
| 24 | upasthitānāṃ ratnānāṃ śreṣṭhānām arghahāriṇām
nādṛśyata paraḥ prānto nāparas tatra bhārata
|
| 25 | na me hastaḥ samabhavad vasu tat pratigṛhṇataḥ
prātiṣṭhanta mayi śrānte gṛhya dūrāhṛtaṃ vasu
|
| 26 | kṛtāṃ bindusaroratnair mayena sphāṭikacchadām
apaśyaṃ nalinīṃ pūrṇām udakasyeva bhārata
|
| 27 | vastram utkarṣati mayi prāhasat sa vṛkodaraḥ
śatror ṛddhiviśeṣeṇa vimūḍhaṃ ratnavarjitam
|
| 28 | tatra sma yadi śaktaḥ syāṃ pātayeyaṃ vṛkodaram
sapatnenāvahāso hi sa māṃ dahati bhārata
|
| 29 | punaś ca tādṛśīm eva vāpīṃ jalajaśālinīm
matvā śilāsamāṃ toye patito 'smi narādhipa
|
| 30 | tatra māṃ prāhasat kṛṣṇaḥ pārthena saha sasvanam
draupadī ca saha strībhir vyathayantī mano mama
|
| 31 | klinnavastrasya ca jale kiṃkarā rājacoditāḥ
dadur vāsāṃsi me 'nyāni tac ca duḥkhataraṃ mama
|
| 32 | pralambhaṃ ca śṛṇuṣvānyaṃ gadato me narādhipa
advāreṇa vinirgacchan dvārasaṃsthānarūpiṇā
abhihatya śilāṃ bhūyo lalāṭenāsmi vikṣataḥ
|
| 33 | tatra māṃ yamajau dūrād ālokya lalitau kila
bāhubhiḥ parigṛhṇītāṃ śocantau sahitāv ubhau
|
| 34 | uvāca sahadevas tu tatra māṃ vismayann iva
idaṃ dvāram ito gaccha rājann iti punaḥ punaḥ
|
| 35 | nāmadheyāni ratnānāṃ purastān na śrutāni me
yāni dṛṣṭāni me tasyāṃ manas tapati tac ca me
|