Book 1 Chapter 145
1	janamejaya uvāca
1	ekacakrāṃ gatās te tu kuntīputrā mahārathāḥ ataḥ paraṃ dvijaśreṣṭha kim akurvata pāṇḍavāḥ
2	vaiśaṃpāyana uvāca
2	ekacakrāṃ gatās te tu kuntīputrā mahārathāḥ ūṣur nāticiraṃ kālaṃ brāhmaṇasya niveśane
3	ramaṇīyāni paśyanto vanāni vividhāni ca pārthivān api coddeśān saritaś ca sarāṃsi ca
4	cerur bhaikṣaṃ tadā te tu sarva eva viśāṃ pate babhūvur nāgarāṇāṃ ca svair guṇaiḥ priyadarśanāḥ
5	nivedayanti sma ca te bhaikṣaṃ kuntyāḥ sadā niśi tayā vibhaktān bhāgāṃs te bhuñjate sma pṛthak pṛthak
6	ardhaṃ te bhuñjate vīrāḥ saha mātrā paraṃtapāḥ ardhaṃ bhaikṣasya sarvasya bhīmo bhuṅkte mahābalaḥ
7	tathā tu teṣāṃ vasatāṃ tatra rājan mahātmanām aticakrāma sumahān kālo 'tha bharatarṣabha
8	tataḥ kadā cid bhaikṣāya gatās te bharatarṣabhāḥ saṃgatyā bhīmasenas tu tatrāste pṛthayā saha
9	athārtijaṃ mahāśabdaṃ brāhmaṇasya niveśane bhṛśam utpatitaṃ ghoraṃ kuntī śuśrāva bhārata
10	rorūyamāṇāṃs tān sarvān paridevayataś ca sā kāruṇyāt sādhubhāvāc ca devī rājan na cakṣame
11	mathyamāneva duḥkhena hṛdayena pṛthā tataḥ uvāca bhīmaṃ kalyāṇī kṛpānvitam idaṃ vacaḥ
12	vasāmaḥ susukhaṃ putra brāhmaṇasya niveśane ajñātā dhārtarāṣṭrāṇāṃ satkṛtā vītamanyavaḥ
13	sā cintaye sadā putra brāhmaṇasyāsya kiṃ nv aham priyaṃ kuryām iti gṛhe yat kuryur uṣitāḥ sukham
14	etāvān puruṣas tāta kṛtaṃ yasmin na naśyati yāvac ca kuryād anyo 'sya kuryād abhyadhikaṃ tataḥ
15	tad idaṃ brāhmaṇasyāsya duḥkham āpatitaṃ dhruvam tatrāsya yadi sāhāyyaṃ kuryāma sukṛtaṃ bhavet
16	bhīma uvāca
16	jñāyatām asya yad duḥkhaṃ yataś caiva samutthitam vidite vyavasiṣyāmi yady api syāt suduṣkaram
17	vaiśaṃpāyana uvāca
17	tathā hi kathayantau tau bhūyaḥ śuśruvatuḥ svanam ārtijaṃ tasya viprasya sabhāryasya viśāṃ pate
18	antaḥpuraṃ tatas tasya brāhmaṇasya mahātmanaḥ viveśa kuntī tvaritā baddhavatseva saurabhī
19	tatas taṃ brāhmaṇaṃ tatra bhāryayā ca sutena ca duhitrā caiva sahitaṃ dadarśa vikṛtānanam
20	brāhmaṇa uvāca
20	dhig idaṃ jīvitaṃ loke 'nalasāram anarthakam duḥkhamūlaṃ parādhīnaṃ bhṛśam apriyabhāgi ca
21	jīvite paramaṃ duḥkhaṃ jīvite paramo jvaraḥ jīvite vartamānasya dvandvānām āgamo dhruvaḥ
22	ekātmāpi hi dharmārthau kāmaṃ ca na niṣevate etaiś ca viprayogo 'pi duḥkhaṃ paramakaṃ matam
23	āhuḥ ke cit paraṃ mokṣaṃ sa ca nāsti kathaṃ cana arthaprāptau ca narakaḥ kṛtsna evopapadyate
24	arthepsutā paraṃ duḥkham arthaprāptau tato 'dhikam jātasnehasya cārtheṣu viprayoge mahattaram
25	na hi yogaṃ prapaśyāmi yena mucyeyam āpadaḥ putradāreṇa vā sārdhaṃ prādraveyām anāmayam
26	yatitaṃ vai mayā pūrvaṃ yathā tvaṃ vettha brāhmaṇi yataḥ kṣemaṃ tato gantuṃ tvayā tu mama na śrutam
27	iha jātā vivṛddhāsmi pitā ceha mameti ca uktavaty asi durmedhe yācyamānā mayāsakṛt
28	svargato hi pitā vṛddhas tathā mātā ciraṃ tava bāndhavā bhūtapūrvāś ca tatra vāse tu kā ratiḥ
29	so 'yaṃ te bandhukāmāyā aśṛṇvantyā vaco mama bandhupraṇāśaḥ saṃprāpto bhṛśaṃ duḥkhakaro mama
30	athavā madvināśo 'yaṃ na hi śakṣyāmi kaṃ cana parityaktum ahaṃ bandhuṃ svayaṃ jīvan nṛśaṃsavat
31	sahadharmacarīṃ dāntāṃ nityaṃ mātṛsamāṃ mama sakhāyaṃ vihitāṃ devair nityaṃ paramikāṃ gatim
32	mātrā pitrā ca vihitāṃ sadā gārhasthyabhāginīm varayitvā yathānyāyaṃ mantravat pariṇīya ca
33	kulīnāṃ śīlasaṃpannām apatyajananīṃ mama tvām ahaṃ jīvitasyārthe sādhvīm anapakāriṇīm parityaktuṃ na śakṣyāmi bhāryāṃ nityam anuvratām
34	kuta eva parityaktuṃ sutāṃ śakṣyāmy ahaṃ svayam bālām aprāptavayasam ajātavyañjanākṛtim
35	bhartur arthāya nikṣiptāṃ nyāsaṃ dhātrā mahātmanā yasyāṃ dauhitrajāṃl lokān āśaṃse pitṛbhiḥ saha svayam utpādya tāṃ bālāṃ katham utsraṣṭum utsahe
36	manyante ke cid adhikaṃ snehaṃ putre pitur narāḥ kanyāyāṃ naiva tu punar mama tulyāv ubhau matau
37	yasmiṃl lokāḥ prasūtiś ca sthitā nityam atho sukham apāpāṃ tām ahaṃ bālāṃ katham utsraṣṭum utsahe
38	ātmānam api cotsṛjya tapsye pretavaśaṃ gataḥ tyaktā hy ete mayā vyaktaṃ neha śakṣyanti jīvitum
39	eṣāṃ cānyatamatyāgo nṛśaṃso garhito budhaiḥ ātmatyāge kṛte ceme mariṣyanti mayā vinā
40	sa kṛcchrām aham āpanno na śaktas tartum āpadam aho dhik kāṃ gatiṃ tv adya gamiṣyāmi sabāndhavaḥ sarvaiḥ saha mṛtaṃ śreyo na tu me jīvitaṃ kṣamam