 | Book 1 Chapter 76
|
| 1 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 1 | atha dīrghasya kālasya devayānī nṛpottama
vanaṃ tad eva niryātā krīḍārthaṃ varavarṇinī
|
| 2 | tena dāsīsahasreṇa sārdhaṃ śarmiṣṭhayā tadā
tam eva deśaṃ saṃprāptā yathākāmaṃ cacāra sā
tābhiḥ sakhībhiḥ sahitā sarvābhir muditā bhṛśam
|
| 3 | krīḍantyo 'bhiratāḥ sarvāḥ pibantyo madhumādhavīm
khādantyo vividhān bhakṣyān vidaśantyaḥ phalāni ca
|
| 4 | punaś ca nāhuṣo rājā mṛgalipsur yadṛcchayā
tam eva deśaṃ saṃprāpto jalārthī śramakarśitaḥ
|
| 5 | dadṛśe devayānīṃ ca śarmiṣṭhāṃ tāś ca yoṣitaḥ
pibantīr lalamānāś ca divyābharaṇabhūṣitāḥ
|
| 6 | upaviṣṭāṃ ca dadṛśe devayānīṃ śucismitām
rūpeṇāpratimāṃ tāsāṃ strīṇāṃ madhye varāṅganām
śarmiṣṭhayā sevyamānāṃ pādasaṃvāhanādibhiḥ
|
| 7 | yayātir uvāca
|
| 7 | dvābhyāṃ kanyāsahasrābhyāṃ dve kanye parivārite
gotre ca nāmanī caiva dvayoḥ pṛcchāmi vām aham
|
| 8 | devayāny uvāca
|
| 8 | ākhyāsyāmy aham ādatsva vacanaṃ me narādhipa
śukro nāmāsuraguruḥ sutāṃ jānīhi tasya mām
|
| 9 | iyaṃ ca me sakhī dāsī yatrāhaṃ tatra gāminī
duhitā dānavendrasya śarmiṣṭhā vṛṣaparvaṇaḥ
|
| 10 | yayātir uvāca
|
| 10 | kathaṃ nu te sakhī dāsī kanyeyaṃ varavarṇinī
asurendrasutā subhru paraṃ kautūhalaṃ hi me
|
| 11 | devayāny uvāca
|
| 11 | sarva eva naravyāghra vidhānam anuvartate
vidhānavihitaṃ matvā mā vicitrāḥ kathāḥ kṛthāḥ
|
| 12 | rājavad rūpaveṣau te brāhmīṃ vācaṃ bibharṣi ca
kiṃnāmā tvaṃ kutaś cāsi kasya putraś ca śaṃsa me
|
| 13 | yayātir uvāca
|
| 13 | brahmacaryeṇa kṛtsno me vedaḥ śrutipathaṃ gataḥ
rājāhaṃ rājaputraś ca yayātir iti viśrutaḥ
|
| 14 | devayāny uvāca
|
| 14 | kenāsy arthena nṛpate imaṃ deśam upāgataḥ
jighṛkṣur vārijaṃ kiṃ cid atha vā mṛgalipsayā
|
| 15 | yayātir uvāca
|
| 15 | mṛgalipsur ahaṃ bhadre pānīyārtham upāgataḥ
bahu cāpy anuyukto 'smi tan mānujñātum arhasi
|
| 16 | devayāny uvāca
|
| 16 | dvābhyāṃ kanyāsahasrābhyāṃ dāsyā śarmiṣṭhayā saha
tvadadhīnāsmi bhadraṃ te sakhā bhartā ca me bhava
|
| 17 | yayātir uvāca
|
| 17 | viddhy auśanasi bhadraṃ te na tvām arho 'smi bhāmini
avivāhyā hi rājāno devayāni pitus tava
|
| 18 | devayāny uvāca
|
| 18 | saṃsṛṣṭaṃ brahmaṇā kṣatraṃ kṣatraṃ ca brahmasaṃhitam
ṛṣiś ca ṛṣiputraś ca nāhuṣāṅga vahasva mām
|
| 19 | yayātir uvāca
|
| 19 | ekadehodbhavā varṇāś catvāro 'pi varāṅgane
pṛthagdharmāḥ pṛthakśaucās teṣāṃ tu brāhmaṇo varaḥ
|
| 20 | devayāny uvāca
|
| 20 | pāṇidharmo nāhuṣāyaṃ na pumbhiḥ sevitaḥ purā
taṃ me tvam agrahīr agre vṛṇomi tvām ahaṃ tataḥ
|
| 21 | kathaṃ nu me manasvinyāḥ pāṇim anyaḥ pumān spṛśet
gṛhītam ṛṣiputreṇa svayaṃ vāpy ṛṣiṇā tvayā
|
| 22 | yayātir uvāca
|
| 22 | kruddhād āśīviṣāt sarpāj jvalanāt sarvatomukhāt
durādharṣataro vipraḥ puruṣeṇa vijānatā
|
| 23 | devayāny uvāca
|
| 23 | katham āśīviṣāt sarpāj jvalanāt sarvatomukhāt
durādharṣataro vipra ity āttha puruṣarṣabha
|
| 24 | yayātir uvāca
|
| 24 | ekam āśīviṣo hanti śastreṇaikaś ca vadhyate
hanti vipraḥ sarāṣṭrāṇi purāṇy api hi kopitaḥ
|
| 25 | durādharṣataro vipras tasmād bhīru mato mama
ato 'dattāṃ ca pitrā tvāṃ bhadre na vivahāmy aham
|
| 26 | devayāny uvāca
|
| 26 | dattāṃ vahasva pitrā māṃ tvaṃ hi rājan vṛto mayā
ayācato bhayaṃ nāsti dattāṃ ca pratigṛhṇataḥ
|
| 27 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 27 | tvaritaṃ devayānyātha preṣitaṃ pitur ātmanaḥ
śrutvaiva ca sa rājānaṃ darśayām āsa bhārgavaḥ
|
| 28 | dṛṣṭvaiva cāgataṃ śukraṃ yayātiḥ pṛthivīpatiḥ
vavande brāhmaṇaṃ kāvyaṃ prāñjaliḥ praṇataḥ sthitaḥ
|
| 29 | devayāny uvāca
|
| 29 | rājāyaṃ nāhuṣas tāta durge me pāṇim agrahīt
namas te dehi mām asmai nānyaṃ loke patiṃ vṛṇe
|
| 30 | śukra uvāca
|
| 30 | vṛto 'nayā patir vīra sutayā tvaṃ mameṣṭayā
gṛhāṇemāṃ mayā dattāṃ mahiṣīṃ nahuṣātmaja
|
| 31 | yayātir uvāca
|
| 31 | adharmo na spṛśed evaṃ mahān mām iha bhārgava
varṇasaṃkarajo brahmann iti tvāṃ pravṛṇomy aham
|
| 32 | śukra uvāca
|
| 32 | adharmāt tvāṃ vimuñcāmi varayasva yathepṣitam
asmin vivāhe mā glāsīr ahaṃ pāpaṃ nudāmi te
|
| 33 | vahasva bhāryāṃ dharmeṇa devayānīṃ sumadhyamām
anayā saha saṃprītim atulāṃ samavāpsyasi
|
| 34 | iyaṃ cāpi kumārī te śarmiṣṭhā vārṣaparvaṇī
saṃpūjyā satataṃ rājan mā caināṃ śayane hvayeḥ
|
| 35 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 35 | evam ukto yayātis tu śukraṃ kṛtvā pradakṣiṇam
jagāma svapuraṃ hṛṣṭo anujñāto mahātmanā
|