Book 1 Chapter 16
1	sūta uvāca
1	tato 'bhraśikharākārair giriśṛṅgair alaṃkṛtam mandaraṃ parvatavaraṃ latājālasamāvṛtam
2	nānāvihagasaṃghuṣṭaṃ nānādaṃṣṭrisamākulam kiṃnarair apsarobhiś ca devair api ca sevitam
3	ekādaśa sahasrāṇi yojanānāṃ samucchritam adho bhūmeḥ sahasreṣu tāvatsv eva pratiṣṭhitam
4	tam uddhartuṃ na śaktā vai sarve devagaṇās tadā viṣṇum āsīnam abhyetya brahmāṇaṃ cedam abruvan
5	bhavantāv atra kurutāṃ buddhiṃ naiḥśreyasīṃ parām mandaroddharaṇe yatnaḥ kriyatāṃ ca hitāya naḥ
6	tatheti cābravīd viṣṇur brahmaṇā saha bhārgava tato 'nantaḥ samutthāya brahmaṇā paricoditaḥ nārāyaṇena cāpy uktas tasmin karmaṇi vīryavān
7	atha parvatarājānaṃ tam ananto mahābalaḥ ujjahāra balād brahman savanaṃ savanaukasam
8	tatas tena surāḥ sārdhaṃ samudram upatasthire tam ūcur amṛtārthāya nirmathiṣyāmahe jalam
9	apāṃpatir athovāca mamāpy aṃśo bhavet tataḥ soḍhāsmi vipulaṃ mardaṃ mandarabhramaṇād iti
10	ūcuś ca kūrmarājānam akūpāraṃ surāsurāḥ girer adhiṣṭhānam asya bhavān bhavitum arhati
11	kūrmeṇa tu tathety uktvā pṛṣṭham asya samarpitam tasya śailasya cāgraṃ vai yantreṇendro 'bhyapīḍayat
12	manthānaṃ mandaraṃ kṛtvā tathā netraṃ ca vāsukim devā mathitum ārabdhāḥ samudraṃ nidhim ambhasām amṛtārthinas tato brahman sahitā daityadānavāḥ
13	ekam antam upāśliṣṭā nāgarājño mahāsurāḥ vibudhāḥ sahitāḥ sarve yataḥ pucchaṃ tataḥ sthitāḥ
14	ananto bhagavān devo yato nārāyaṇas tataḥ śira udyamya nāgasya punaḥ punar avākṣipat
15	vāsuker atha nāgasya sahasākṣipyataḥ suraiḥ sadhūmāḥ sārciṣo vātā niṣpetur asakṛn mukhāt
16	te dhūmasaṃghāḥ saṃbhūtā meghasaṃghāḥ savidyutaḥ abhyavarṣan suragaṇāñ śramasaṃtāpakarśitān
17	tasmāc ca girikūṭāgrāt pracyutāḥ puṣpavṛṣṭayaḥ surāsuragaṇān mālyaiḥ sarvataḥ samavākiran
18	babhūvātra mahāghoṣo mahāmegharavopamaḥ udadher mathyamānasya mandareṇa surāsuraiḥ
19	tatra nānājalacarā viniṣpiṣṭā mahādriṇā vilayaṃ samupājagmuḥ śataśo lavaṇāmbhasi
20	vāruṇāni ca bhūtāni vividhāni mahīdharaḥ pātālatalavāsīni vilayaṃ samupānayat
21	tasmiṃś ca bhrāmyamāṇe 'drau saṃghṛṣyantaḥ parasparam nyapatan patagopetāḥ parvatāgrān mahādrumāḥ
22	teṣāṃ saṃgharṣajaś cāgnir arcirbhiḥ prajvalan muhuḥ vidyudbhir iva nīlābhram āvṛṇon mandaraṃ girim
23	dadāha kuñjarāṃś caiva siṃhāṃś caiva viniḥsṛtān vigatāsūni sarvāṇi sattvāni vividhāni ca
24	tam agnim amaraśreṣṭhaḥ pradahantaṃ tatas tataḥ vāriṇā meghajenendraḥ śamayām āsa sarvataḥ
25	tato nānāvidhās tatra susruvuḥ sāgarāmbhasi mahādrumāṇāṃ niryāsā bahavaś cauṣadhīrasāḥ
26	teṣām amṛtavīryāṇāṃ rasānāṃ payasaiva ca amaratvaṃ surā jagmuḥ kāñcanasya ca niḥsravāt
27	atha tasya samudrasya taj jātam udakaṃ payaḥ rasottamair vimiśraṃ ca tataḥ kṣīrād abhūd ghṛtam
28	tato brahmāṇam āsīnaṃ devā varadam abruvan śrāntāḥ sma subhṛśaṃ brahman nodbhavaty amṛtaṃ ca tat
29	ṛte nārāyaṇaṃ devaṃ daityā nāgottamās tathā cirārabdham idaṃ cāpi sāgarasyāpi manthanam
30	tato nārāyaṇaṃ devaṃ brahmā vacanam abravīt vidhatsvaiṣāṃ balaṃ viṣṇo bhavān atra parāyaṇam
31	viṣṇur uvāca
31	balaṃ dadāmi sarveṣāṃ karmaitad ye samāsthitāḥ kṣobhyatāṃ kalaśaḥ sarvair mandaraḥ parivartyatām
32	sūta uvāca
32	nārāyaṇavacaḥ śrutvā balinas te mahodadheḥ tat payaḥ sahitā bhūyaś cakrire bhṛśam ākulam
33	tataḥ śatasahasrāṃśuḥ samāna iva sāgarāt prasannabhāḥ samutpannaḥ somaḥ śītāṃśur ujjvalaḥ
34	śrīr anantaram utpannā ghṛtāt pāṇḍuravāsinī surā devī samutpannā turagaḥ pāṇḍuras tathā
35	kaustubhaś ca maṇir divya utpanno 'mṛtasaṃbhavaḥ marīcivikacaḥ śrīmān nārāyaṇarogataḥ
36	śrīḥ surā caiva somaś ca turagaś ca manojavaḥ yato devās tato jagmur ādityapatham āśritāḥ
37	dhanvantaris tato devo vapuṣmān udatiṣṭhata śvetaṃ kamaṇḍaluṃ bibhrad amṛtaṃ yatra tiṣṭhati
38	etad atyadbhutaṃ dṛṣṭvā dānavānāṃ samutthitaḥ amṛtārthe mahān nādo mamedam iti jalpatām
39	tato nārāyaṇo māyām āsthito mohinīṃ prabhuḥ strīrūpam adbhutaṃ kṛtvā dānavān abhisaṃśritaḥ
40	tatas tad amṛtaṃ tasyai dadus te mūḍhacetasaḥ striyai dānavadaiteyāḥ sarve tadgatamānasāḥ