% Mahabharata: Mausalaparvan % Electronic text (C) Bhandarkar Oriental Research Institute, % Pune, India, 1999 % On the basis of the text entered by Muneo Tokunaga et al., % revised by John Smith, Cambridge, et al. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ 16,000.000*0001_01 nàràyaõaü namaskçtya naraü caiva narottamam 16,000.000*0001_02 devãü sarasvatãü caiva tato jayam udãrayet 16,001.001 vai÷aüpàyana uvàca 16,001.001a ùañtriü÷e tv atha saüpràpte varùe kauravanandanaþ 16,001.001c dadar÷a viparãtàni nimittàni yudhiùñhiraþ 16,001.002a vavur vàtàþ sanirghàtà råkùàþ ÷arkaravarùiõaþ 16,001.002c apasavyàni ÷akunà maõóalàni pracakrire 16,001.003a pratyagåhur mahànadyo di÷o nãhàrasaüvçtàþ 16,001.003c ulkà÷ càïgàravarùiõyaþ prapetur gaganàd bhuvi 16,001.004a àdityo rajasà ràjan samavacchannamaõóalaþ 16,001.004c vira÷mir udaye nityaü kabandhaiþ samadç÷yata 16,001.005a pariveùà÷ ca dç÷yante dàruõàþ candrasåryayoþ 16,001.005c trivarõàþ ÷yàmaråkùàntàs tathà bhasmàruõaprabhàþ 16,001.006a ete cànye ca bahava utpàtà bhaya÷aüsinaþ 16,001.006c dç÷yante 'har aho ràjan hçdayodvegakàrakàþ 16,001.006d*0002_01 dç÷yante jagato nàthe divam àroóhum icchati 16,001.006d*0003_01 yasya prasàdàd dharmo 'yaü kçte yadvat kalàv api 16,001.006d*0003_02 pàõóavàs tu mahàbhàgà yuktàs tu ya÷asànaghàþ 16,001.007a kasya cit tv atha kàlasya kururàjo yudhiùñhiraþ 16,001.007c ÷u÷ràva vçùõicakrasya mausale kadanaü kçtam 16,001.008a vimuktaü vàsudevaü ca ÷rutvà ràmaü ca pàõóavaþ 16,001.008c samànãyàbravãd bhràtén kiü kariùyàma ity uta 16,001.009a parasparaü samàsàdya brahmadaõóabalàtkçtàn 16,001.009c vçùõãn vinaùñàüs te ÷rutvà vyathitàþ pàõóavàbhavan 16,001.010a nidhanaü vàsudevasya samudrasyeva ÷oùaõam 16,001.010c vãrà na ÷raddadhus tasya vinà÷aü ÷àrïgadhanvanaþ 16,001.011a mausalaü te pari÷rutya duþkha÷okasamanvitàþ 16,001.011c viùaõõà hatasaükalpàþ pàõóavàþ samupàvi÷an 16,002.001 janamejaya uvàca 16,002.001a kathaü vinaùñà bhagavann andhakà vçùõibhiþ saha 16,002.001c pa÷yato vàsudevasya bhojà÷ caiva mahàrathàþ 16,002.001d*0004_01 etad bhavantaü pçcchàmi saümànyàbhipraõamya ca 16,002.002 vai÷aüpàyana uvàca 16,002.002a ùañtriü÷e 'tha tato varùe vçùõãnàm anayo mahàn 16,002.002c anyonyaü musalais te tu nijaghnuþ kàlacoditàþ 16,002.003 janamejaya uvàca 16,002.003a kenànu÷aptàs te vãràþ kùayaü vçùõyandhakà yayuþ 16,002.003c bhojà÷ ca dvijavarya tvaü vistareõa vadasva me 16,002.004 vai÷aüpàyana uvàca 16,002.004a vi÷vàmitraü ca kaõvaü ca nàradaü ca tapodhanam 16,002.004c sàraõapramukhà vãrà dadç÷ur dvàrakàgatàn 16,002.005a te vai sàmbaü puraskçtya bhåùayitvà striyaü yathà 16,002.005c abruvann upasaügamya daivadaõóanipãóitàþ 16,002.006a iyaü strã putrakàmasya babhror amitatejasaþ 16,002.006c çùayaþ sàdhu jànãta kim iyaü janayiùyati 16,002.007a ity uktàs te tadà ràjan vipralambhapradharùitàþ 16,002.007c pratyabruvaüs tàn munayo yat tac chçõu naràdhipa 16,002.008a vçùõyandhakavinà÷àya musalaü ghoram àyasam 16,002.008c vàsudevasya dàyàdaþ sàmbo 'yaü janayiùyati 16,002.009a yena yåyaü sudurvçttà nç÷aüsà jàtamanyavaþ 16,002.009c ucchettàraþ kulaü kçtsnam çte ràmajanàrdanau 16,002.010a samudraü yàsyati ÷rãmàüs tyaktvà dehaü halàyudhaþ 16,002.010c jarà kçùõaü mahàtmànaü ÷ayànaü bhuvi bhetsyati 16,002.011a ity abruvanta te ràjan pralabdhàs tair duràtmabhiþ 16,002.011c munayaþ krodharaktàkùàþ samãkùyàtha parasparam 16,002.012a tathoktvà munayas te tu tataþ ke÷avam abhyayuþ 16,002.013a athàbravãt tadà vçùõ㤠÷rutvaivaü madhusådanaþ 16,002.013c antaj¤o matimàüs tasya bhavitavyaü tatheti tàn 16,002.014a evam uktvà hçùãke÷aþ pravive÷a punar gçhàn 16,002.014c kçtàntam anyathà naicchat kartuü sa jagataþ prabhuþ 16,002.015a ÷vobhåte 'tha tataþ sàmbo musalaü tad asåta vai 16,002.015b*0005_01 yena vçùõyandhakakule puruùà bhasmasàt kçtàþ 16,002.015c vçùõyandhakavinà÷àya kiükarapratimaü mahat 16,002.016a prasåtaü ÷àpajaü ghoraü tac ca ràj¤e nyavedayan 16,002.016c viùaõõaråpas tad ràjà såkùmaü cårõam akàrayat 16,002.017a pràkùipan sàgare tac ca puruùà ràja÷àsanàt 16,002.017b*0006_01 tac cårõaü sàgare càpi pràkùipan puruùà nçpa 16,002.017b*0007_01 jaj¤e sàve[va?]rakà÷ cårõaü prakëptaü tair mahodadhau 16,002.017c aghoùayaü÷ ca nagare vacanàd àhukasya ca 16,002.017d*0008_01 janàrdanasya ràmasya babhro÷ caiva mahàtmanaþ 16,002.018a adya prabhçti sarveùu vçùõyandhakagçheùv iha 16,002.018c suràsavo na kartavyaþ sarvair nagaravàsibhiþ 16,002.019a ya÷ ca no 'viditaü kuryàt peyaü ka÷ cin naraþ kva cit 16,002.019c jãvan sa ÷ålam àrohet svayaü kçtvà sabàndhavaþ 16,002.020a tato ràjabhayàt sarve niyamaü cakrire tadà 16,002.020c naràþ ÷àsanam àj¤àya tasya ràj¤o mahàtmanaþ 16,003.001 vai÷aüpàyana uvàca 16,003.001a evaü prayatamànànàü vçùõãnàm andhakaiþ saha 16,003.001c kàlo gçhàõi sarveùàü paricakràma nitya÷aþ 16,003.002a karàlo vikaño muõóaþ puruùaþ kçùõapiïgalaþ 16,003.002b*0009_01 karaño muõóaþ puruùaþ kçùõapiïgalalocanaþ 16,003.002b*0010_01 samåhini mahàketur japàpuùpàvataüsakaþ 16,003.002b*0010_02 kçkalàsavàhanagaþ kàkapakùavibhåùaõaþ 16,003.002c gçhàõy avekùya vçùõãnàü nàdç÷yata punaþ kva cit 16,003.002d*0011_01 tam aghnanta maheùvàsàþ ÷araiþ ÷atasahasra÷aþ 16,003.002d*0011_02 na cà÷akyata veddhuü sa sarvabhåtàtyayas tadà 16,003.003a utpedire mahàvàtà dàruõà÷ cà dine dine 16,003.003c vçùõyandhakavinà÷àya bahavo romaharùaõàþ 16,003.004a vivçddhamåùakà rathyà vibhinnamaõikàs tathà 16,003.004b*0012_01 ke÷à nakhà÷ ca suptànàm adyante måùakair ni÷i 16,003.004c cãcãkåcãti và÷yantyaþ sàrikà vçùõive÷masu 16,003.004e nopa÷àmyati ÷abda÷ ca sa divàràtram eva hi 16,003.005a anukurvann ulåkànàü sàrasà virutaü tathà 16,003.005c ajàþ ÷ivànàü ca rutam anvakurvata bhàrata 16,003.006a pàõóurà raktapàdà÷ ca vihagàþ kàlacoditàþ 16,003.006c vçùõyandhakànàü geheùu kapotà vyacaraüs tadà 16,003.007a vyajàyanta kharà goùu karabhà÷vatarãùu ca 16,003.007c ÷unãùv api bióàlà÷ ca måùakà nakulãùu ca 16,003.008a nàpatrapanta pàpàni kurvanto vçùõayas tadà 16,003.008c pràdviùan bràhmaõàü÷ càpi pitén devàüs tathaiva ca 16,003.009a guråü÷ càpy avamanyanta na tu ràmajanàrdanau 16,003.009c patnyaþ patãn vyuccaranta patnã÷ ca patayas tathà 16,003.010a vibhàvasuþ prajvalito vàmaü viparivartate 16,003.010c nãlalohitamà¤jiùñhà visçjann arciùaþ pçthak 16,003.011a udayàstamane nityaü puryàü tasyàü divàkaraþ 16,003.011c vyadç÷yatàsakçt puübhiþ kabandhaiþ parivàritaþ 16,003.012a mahànaseùu siddhe 'nne saüskçte 'tãva bhàrata 16,003.012c àhàryamàõe kçmayo vyadç÷yanta naràdhipa 16,003.013a puõyàhe vàcyamàne ca japatsu ca mahàtmasu 16,003.013b*0013_01 a÷råyanta ÷unàü ÷abdàþ sarvataþ karõavedhakàþ 16,003.013c abhidhàvantaþ ÷råyante na càdç÷yata ka÷ cana 16,003.014a parasparaü ca nakùatraü hanyamànaü punaþ punaþ 16,003.014c grahair apa÷yan sarve te nàtmanas tu kathaü cana 16,003.015a nadantaü pà¤cajanyaü ca vçùõyandhakanive÷ane 16,003.015c samantàt pratyavà÷yanta ràsabhà dàruõasvaràþ 16,003.016a evaü pa÷yan hçùãke÷aþ saüpràptaü kàlaparyayam 16,003.016c trayoda÷yàm amàvàsyàü tàü dçùñvà pràbravãd idam 16,003.017a caturda÷ã pa¤cada÷ã kçteyaü ràhuõà punaþ 16,003.017c tadà ca bhàrate yuddhe pràptà càdya kùayàya naþ 16,003.018a vimç÷ann eva kàlaü taü paricintya janàrdanaþ 16,003.018c mene pràptaü sa ùañtriü÷aü varùaü vai ke÷isådanaþ 16,003.019a putra÷okàbhisaütaptà gàndhàrã hatabàndhavà 16,003.019c yad anuvyàjahàràrtà tad idaü samupàgatam 16,003.020a idaü ca tad anupràptam abravãd yad yudhiùñhiraþ 16,003.020c purà vyåóheùv anãkeùu dçùñvotpàtàn sudàruõàn 16,003.020d*0014_01 puõyadànapradàc càpi ÷àntimohàc ca kevalàt 16,003.020d*0014_02 puõyakarmaprayogàc ca nànyac chreyo bhaved iti 16,003.021a ity uktvà vàsudevas tu cikãrùan satyam eva tat 16,003.021c àj¤àpayàm àsa tadà tãrthayàtràm ariüdama 16,003.022a aghoùayanta puruùàs tatra ke÷ava÷àsanàt 16,003.022c tãrthayàtrà samudre vaþ kàryeti puruùarùabhàþ 16,004.001 vai÷aüpàyana uvàca 16,004.001a kàlã strã pàõóurair dantaiþ pravi÷ya hasatã ni÷i 16,004.001c striyaþ svapneùu muùõantã dvàrakàü paridhàvati 16,004.001d*0015_01 agnihotraniketeùu vàstumadhyeùu ve÷masu 16,004.001d*0015_02 vçùõyandhakàn akhàdanta svapne gçdhrà bhayànakàþ 16,004.001d*0016_01 kurvanto bhãùaõàn nàdàn karàlà÷ càpy asaügatàþ 16,004.001d*0016_02 tathà dvi÷iraso raudrà÷ caturbàhava eva ca 16,004.001d*0016_03 strãõàü garbheùu jàyante ràkùasà guhyakàs tathà 16,004.002a alaükàrà÷ ca chatraü ca dhvajà÷ ca kavacàni ca 16,004.002c hriyamàõàny adç÷yanta rakùobhiþ subhayànakaiþ 16,004.003a tac càgnidattaü kçùõasya vajranàbham ayasmayam 16,004.003c divam àcakrame cakraü vçùõãnàü pa÷yatàü tadà 16,004.004a yuktaü rathaü divyam àdityavarõaü; hayàharan pa÷yato dàrukasya 16,004.004c te sàgarasyopariùñhàd avartan; manojavà÷ caturo vàjimukhyàþ 16,004.005a tàlaþ suparõa÷ ca mahàdhvajau tau; supåjitau ràmajanàrdanàbhyàm 16,004.005c uccair jahrur apsaraso divàni÷aü; vàca÷ cocur gamyatàü tãrthayàtrà 16,004.005d*0017_01 bhagavaddar÷anaspar÷asnehair vitatabhoginàm 16,004.005d*0017_02 divaþ prave÷anàrthaü te vimànair divam àyayuþ 16,004.006a tato jigamiùantas te vçùõyandhakamahàrathàþ 16,004.006c sàntaþpuràs tadà tãrthayàtràm aicchan nararùabhàþ 16,004.007a tato bhojyaü ca bhakùyaü ca peyaü càndhakavçùõayaþ 16,004.007c bahu nànàvidhaü cakrur madyaü màüsam aneka÷aþ 16,004.008a tataþ sãdhuùu saktà÷ ca niryayur nagaràd bahiþ 16,004.008c yànair a÷vair gajai÷ caiva ÷rãmantas tigmatejasaþ 16,004.009a tataþ prabhàse nyavasan yathodde÷aü yathàgçham 16,004.009c prabhåtabhakùyapeyàs te sadàrà yàdavàs tadà 16,004.010a niviùñàüs tàn ni÷amyàtha samudrànte sa yogavit 16,004.010c jagàmàmantrya tàn vãràn uddhavo 'rthavi÷àradaþ 16,004.011a taü prasthitaü mahàtmànam abhivàdya kçtà¤jalim 16,004.011c jànan vinà÷aü vçùõãnàü naicchad vàrayituü hariþ 16,004.012a tataþ kàlaparãtàs te vçùõyandhakamahàrathàþ 16,004.012c apa÷yann uddhavaü yàntaü tejasàvçtya rodasã 16,004.013a bràhmaõàrtheùu yat siddham annaü teùàü mahàtmanàm 16,004.013c tad vànarebhyaþ pradaduþ suràgandhasamanvitam 16,004.014a tatas tårya÷atàkãrõaü nañanartakasaükulam 16,004.014c pràvartata mahàpànaü prabhàse tigmatejasàm 16,004.015a kçùõasya saünidhau ràmaþ sahitaþ kçtavarmaõà 16,004.015c apibad yuyudhàna÷ ca gado babhrus tathaiva ca 16,004.016a tataþ pariùado madhye yuyudhàno madotkañaþ 16,004.016c abravãt kçtavarmàõam avahasyàvamanya ca 16,004.017a kaþ kùatriyo manyamànaþ suptàn hanyàn mçtàn iva 16,004.017c na tan mçùyanti hàrdikya yàdavà yat tvayà kçtam 16,004.017d*0018_01 na tan mçùyati hàrdikyo yad avocat tadà ruùà 16,004.018a ity ukte yuyudhànena påjayàm àsa tad vacaþ 16,004.018c pradyumno rathinàü ÷reùñho hàrdikyam avamanya ca 16,004.019a tataþ paramasaükruddhaþ kçtavarmà tam abravãt 16,004.019c nirdi÷ann iva sàvaj¤aü tadà savyena pàõinà 16,004.020a bhåri÷ravà÷ chinnabàhur yuddhe pràyagatas tvayà 16,004.020c vadhena sunç÷aüsena kathaü vãreõa pàtitaþ 16,004.021a iti tasya vacaþ ÷rutvà ke÷avaþ paravãrahà 16,004.021c tiryak saroùayà dçùñyà vãkùàü cakre sa manyumàn 16,004.022a maõiþ syamantaka÷ caiva yaþ sa satràjito 'bhavat 16,004.022c tàü kathàü smàrayàm àsa sàtyakir madhusådanam 16,004.023a tac chrutvà ke÷avasyàïkam agamad rudatã tadà 16,004.023c satyabhàmà prakupità kopayantã janàrdanam 16,004.024a tata utthàya sakrodhaþ sàtyakir vàkyam abravãt 16,004.024c pa¤cànàü draupadeyànàü dhçùñadyumna÷ikhaõóinoþ 16,004.025a eùa gacchàmi padavãü satyena ca tathà ÷ape 16,004.025c sauptike ye ca nihatàþ suptànena duràtmanà 16,004.026a droõaputrasahàyena pàpena kçtavarmaõà 16,004.026c samàptam àyur asyàdya ya÷a÷ càpi sumadhyame 16,004.027a itãdam uktvà khaógena ke÷avasya samãpataþ 16,004.027c abhidrutya ÷iraþ kruddha÷ ciccheda kçtavarmaõaþ 16,004.028a tathànyàn api nighnantaü yuyudhànaü samantataþ 16,004.028c abhyadhàvad dhçùãke÷o vinivàrayiùus tadà 16,004.029a ekãbhåtàs tataþ sarve kàlaparyàyacoditàþ 16,004.029c bhojàndhakà mahàràja ÷aineyaü paryavàrayan 16,004.030a tàn dçùñvà patatas tårõam abhikruddhठjanàrdanaþ 16,004.030c na cukrodha mahàtejà jànan kàlasya paryayam 16,004.031a te tu pànamadàviùñà÷ codità÷ caiva manyunà 16,004.031c yuyudhànam athàbhyaghnann ucchiùñair bhàjanais tadà 16,004.032a hanyamàne tu ÷aineye kruddho rukmiõinandanaþ 16,004.032c tadantaram upàdhàvan mokùayiùya¤ ÷ineþ sutam 16,004.033a sa bhojaiþ saha saüyuktaþ sàtyaki÷ càndhakaiþ saha 16,004.033b*0019_01 vyàyacchamànau tau vãrau bàhudraviõa÷àlinau 16,004.033c bahutvàn nihatau tatra ubhau kçùõasya pa÷yataþ 16,004.034a hataü dçùñvà tu ÷aineyaü putraü ca yadunandanaþ 16,004.034c erakàõàü tadà muùñiü kopàj jagràha ke÷avaþ 16,004.035a tad abhån musalaü ghoraü vajrakalpam ayomayam 16,004.035c jaghàna tena kçùõas tàn ye 'sya pramukhato 'bhavan 16,004.036a tato 'ndhakà÷ ca bhojà÷ ca ÷aineyà vçùõayas tathà 16,004.036c jaghnur anyonyam àkrande musalaiþ kàlacoditàþ 16,004.037a yas teùàm erakàü ka÷ cij jagràha ruùito nçpa 16,004.037c vajrabhåteva sà ràjann adç÷yata tadà vibho 16,004.038a tçõaü ca musalãbhåtam api tatra vyadç÷yata 16,004.038c brahmadaõóakçtaü sarvam iti tad viddhi pàrthiva 16,004.039a àvidhyàvidhya te ràjan prakùipanti sma yat tçõam 16,004.039c tad vajrabhåtaü musalaü vyadç÷yata tadà dçóham 16,004.040a avadhãt pitaraü putraþ pità putraü ca bhàrata 16,004.040c mattàþ paripatanti sma pothayantaþ parasparam 16,004.041a pataügà iva càgnau te nyapatan kukuràndhakàþ 16,004.041c nàsãt palàyane buddhir vadhyamànasya kasya cit 16,004.042a taü tu pa÷yan mahàbàhur jànan kàlasya paryayam 16,004.042c musalaü samavaùñabhya tasthau sa madhusådanaþ 16,004.043a sàmbaü ca nihataü dçùñvà càrudeùõaü ca màdhavaþ 16,004.043c pradyumnaü càniruddhaü ca tata÷ cukrodha bhàrata 16,004.044a gadaü vãkùya ÷ayànaü ca bhç÷aü kopasamanvitaþ 16,004.044c sa niþ÷eùaü tadà cakre ÷àrïgacakragadàdharaþ 16,004.045a taü nighnantaü mahàtejà babhruþ parapuraüjayaþ 16,004.045c dàruka÷ caiva dà÷àrham åcatur yan nibodha tat 16,004.046a bhagavan saühçtaü sarvaü tvayà bhåyiùñham acyuta 16,004.046c ràmasya padam anviccha tatra gacchàma yatra saþ 16,005.001 vai÷aüpàyana uvàca 16,005.001a tato yayur dàrukaþ ke÷ava÷ ca; babhru÷ ca ràmasya padaü patantaþ 16,005.001c athàpa÷yan ràmam anantavãryaü; vçkùe sthitaü cintayànaü vivikte 16,005.002a tataþ samàsàdya mahànubhàvaþ; kçùõas tadà dàrukam anva÷àsat 16,005.002c gatvà kurå¤ ÷ãghram imaü mahàntaü; pàrthàya ÷aüsasva vadhaü yadånàm 16,005.003a tato 'rjunaþ kùipram ihopayàtu; ÷rutvà mçtàn yàdavàn brahma÷àpàt 16,005.003c ity evam uktaþ sa yayau rathena; kuråüs tadà dàruko naùñacetàþ 16,005.004a tato gate dàruke ke÷avo 'tha; dçùñvàntike babhrum uvàca vàkyam 16,005.004c striyo bhavàn rakùatu yàtu ÷ãghraü; naità hiüsyur dasyavo vittalobhàt 16,005.005a sa prasthitaþ ke÷avenànu÷iùño; madàturo j¤àtivadhàrdita÷ ca 16,005.005c taü vai yàntaü saünidhau ke÷avasya; tvarantam ekaü sahasaiva babhrum 16,005.005e brahmànu÷aptam avadhãn mahad vai; kåñonmuktaü musalaü lubdhakasya 16,005.006a tato dçùñvà nihataü babhrum àha; kçùõo vàkyaü bhràtaram agrajaü tu 16,005.006c ihaiva tvaü màü pratãkùasva ràma; yàvat striyo j¤àtiva÷àþ karomi 16,005.007a tataþ purãü dvàravatãü pravi÷ya; janàrdanaþ pitaraü pràha vàkyam 16,005.007c striyo bhavàn rakùatu naþ samagrà; dhanaüjayasyàgamanaü pratãkùan 16,005.007e ràmo vanànte pratipàlayan màm; àste 'dyàhaü tena samàgamiùye 16,005.008a dçùñaü mayedaü nidhanaü yadånàü; ràj¤àü ca pårvaü kurupuügavànàm 16,005.008c nàhaü vinà yadubhir yàdavànàü; purãm imàü draùñum ihàdya ÷aktaþ 16,005.009a tapa÷ cariùyàmi nibodha tan me; ràmeõa sàrdhaü vanam abhyupetya 16,005.009c itãdam uktvà ÷irasàsya pàdau; saüspç÷ya kçùõas tvarito jagàma 16,005.010a tato mahàn ninadaþ pràduràsãt; sastrãkumàrasya purasya tasya 16,005.010c athàbravãt ke÷avaþ saünivartya; ÷abdaü ÷rutvà yoùitàü kro÷atãnàm 16,005.011a purãm imàm eùyati savyasàcã; sa vo duþkhàn mocayità naràgryaþ 16,005.011c tato gatvà ke÷avas taü dadar÷a; ràmaü vane sthitam ekaü vivikte 16,005.012a athàpa÷yad yogayuktasya tasya; nàgaü mukhàn niþsarantaü mahàntam 16,005.012c ÷vetaü yayau sa tataþ prekùyamàõo; mahàrõavo yena mahànubhàvaþ 16,005.012d*0021_01 ÷veto yayau càpi mahànubhàvo 16,005.012d*0021_02 mahàrõavaü yena tam ãkùamàõaþ 16,005.013a sahasra÷ãrùaþ parvatàbhogavarùmà; raktànanaþ svàü tanuü tàü vimucya 16,005.013b*0022_01 saüdç÷ya taü sàgaràntaü vi÷antaü 16,005.013c samyak ca taü sàgaraþ pratyagçhõàn; nàgà divyàþ sarita÷ caiva puõyàþ 16,005.014a karkoñako vàsukis takùaka÷ ca; pçthu÷ravà varuõaþ ku¤jara÷ ca 16,005.014c mi÷rã ÷aïkhaþ kumudaþ puõóarãkas; tathà nàgo dhçtaràùñro mahàtmà 16,005.015a hràdaþ kràthaþ ÷itikaõñho 'gratejàs; tathà nàgau cakramandàtiùaõóau 16,005.015c nàga÷reùñho durmukha÷ càmbarãùaþ; svayaü ràjà varuõa÷ càpi ràjan 16,005.015e pratyudgamya svàgatenàbhyanandaüs; te 'påjayaü÷ càrghyapàdyakriyàbhiþ 16,005.015f*0023_01 samàgatàs te naradevaråpair 16,005.015f*0023_02 anandanta påjayaü÷ càdyadevam 16,005.015f*0024_01 saükarùaõaü bhådharaü ÷uddhabuddhim 16,005.016a tato gate bhràtari vàsudevo; jànan sarvà gatayo divyadçùñiþ 16,005.016c vane ÷ånye vicaraü÷ cintayàno; bhåmau tataþ saüvive÷àgryatejàþ 16,005.017a sarvaü hi tena pràk tadà vittam àsãd; gàndhàryà yad vàkyam uktaþ sa pårvam 16,005.017c durvàsasà pàyasocchiùñalipte; yac càpy uktaü tac ca sasmàra kçùõaþ 16,005.017d*0025_01 kulastrãõàü suvratànàü gavàü ca 16,005.017d*0025_02 dvijendràõàü balam àdàya dharme 16,005.017d*0025_03 yonir devànàü varado brahmadevo 16,005.017d*0025_04 govindàkhyo vàsudevo 'tha nityaþ 16,005.018a sa cintayàno 'ndhakavçùõinà÷aü; kurukùayaü caiva mahànubhàvaþ 16,005.018c mene tataþ saükramaõasya kàlaü; tata÷ cakàrendriyasaünirodham 16,005.018d*0026_01 yathà ca lokasthitipàlanàrthaü 16,005.018d*0026_02 durvàsavàkyapratipàlanàrtham 16,005.018d*0026_03 devo 'pi saüdehavimokùahetor 16,005.018d*0026_04 nimittam aicchat sakalàrthatattvavit 16,005.019a sa saüniruddhendriyavàïmanàs tu; ÷i÷ye mahàyogam upetya kçùõaþ 16,005.019c jaràtha taü de÷am upàjagàma; lubdhas tadànãü mçgalipsur ugraþ 16,005.020a sa ke÷avaü yogayuktaü ÷ayànaü; mçgà÷aïkã lubdhakaþ sàyakena 16,005.020c jaràvidhyat pàdatale tvaràvàüs; taü càbhitas taj jighçkùur jagàma 16,005.020d*0027_01 kçùõaü ÷ayànaü sa vikçùya bàõaü 16,005.020d*0027_02 vivyàdha pàde mçga÷aïkayà jarà 16,005.020e athàpa÷yat puruùaü yogayuktaü; pãtàmbaraü lubdhako 'nekabàhum 16,005.021a matvàtmànam aparàddhaü sa tasya; jagràha pàdau ÷irasà càrtaråpaþ 16,005.021c à÷vàsayat taü mahàtmà tadànãü; gacchann årdhvaü rodasã vyàpya lakùmyà 16,005.021c*0028_01 tathànutàpàt karmaõo janmana÷ ca 16,005.021c*0028_02 dçùñvà tathà devam anantavãryaü 16,005.021c*0028_03 devaiþ svargaü pràpitas tyaktadehaþ 16,005.021c*0028_04 gaõair munãnàü påjitas tatra kçùõaþ 16,005.021d*0029_01 à÷vàsayàm àsa tata÷ ca kçùõa 16,005.021d*0029_02 årdhvaü gacchan vyàpya lokàn svalakùmyà 16,005.021d*0030_01 taü yogayuktyà sahasà hi lakùya 16,005.022a divaü pràptaü vàsavo 'thà÷vinau ca; rudràdityà vasava÷ càtha vi÷ve 16,005.022c pratyudyayur munaya÷ càpi siddhà; gandharvamukhyà÷ ca sahàpsarobhiþ 16,005.022d*0031_01 gandharvamukhyà uragà÷ caiva sarve 16,005.022d*0031_02 pratuùñuvus tatra varàpsarobhiþ 16,005.023a tato ràjan bhagavàn ugratejà; nàràyaõaþ prabhava÷ càvyaya÷ ca 16,005.023c yogàcàryo rodasã vyàpya lakùmyà; sthànaü pràpa svaü mahàtmàprameyam 16,005.024a tato devair çùibhi÷ càpi kçùõaþ; samàgata÷ càraõai÷ caiva ràjan 16,005.024b*0032_01 tataþ sameto madhusådanas tair 16,005.024b*0032_02 devaiþ sarvair çùibhi÷ càraõai÷ ca 16,005.024c gandharvàgryair apsarobhir varàbhiþ; siddhaiþ sàdhyai÷ cànataiþ påjyamànaþ 16,005.025a te vai devàþ pratyanandanta ràjan; muni÷reùñhà vàgbhir ànarcur ã÷am 16,005.025b*0033_01 ÷ivabrahmàdyair lokapàlaiþ sametya 16,005.025b*0033_02 saüståyamànaþ surasiddhasaüghaiþ 16,005.025c gandharvà÷ càpy upatasthuþ stuvantaþ; prãtyà cainaü puruhåto 'bhyanandat 16,005.025d@001_0001 namo namas te bhagava¤ ÷àrïgadhanvan 16,005.025d@001_0002 dharmasthityà pràduràsãr dharàyàm 16,005.025d@001_0003 kaüsàkhyàdãn deva÷atråü÷ ca sarvàn 16,005.025d@001_0004 hatvà bhåmiþ sthàpità bhàrataptà 16,005.025d@001_0005 divyaü sthànam ajaraü càprameyaü 16,005.025d@001_0006 durvij¤eyaü càgamair gamyam agryam 16,005.025d@001_0007 gaccha prabho rakùa càrtiü prapannàn 16,005.025d@001_0008 kalpe kalpe jàyamàna svamårtyà 16,005.025d@001_0009 ity evam uktvà devasaügho 'nugamya 16,005.025d@001_0010 ÷riyà yuktaü puùpavçùñyà vavarùa 16,005.025d@001_0011 vàõã hy àsãt saü÷rità råpiõã sà 16,005.025d@001_0012 bhànor madhye pravi÷a tvaü tu ràjan 16,005.025d@001_0013 bhujai÷ caturbhiþ samupetaü mamedaü 16,005.025d@001_0014 råpaü vi÷iùñaü divi saüsthitaü ca 16,005.025d@001_0015 bhåmau gataü påjayatàprameyaü 16,005.025d@001_0016 sadà hi tasmin nivasàmi devàþ 16,005.025d@001_0017 devà nivçttàs tat padaü nàpnuvanto 16,005.025d@001_0018 buddhyà devaü saüsmarantaþ pratãtàþ 16,005.025d@001_0019 brahmàdyàs te tadguõàn kãrtayantaþ 16,005.025d@001_0020 ÷ubhàül lokàn svàn prapeduþ surendràþ 16,006.001 vai÷aüpàyana uvàca 16,006.001a dàruko 'pi kurån gatvà dçùñvà pàrthàn mahàrathàn 16,006.001c àcaùña mausale vçùõãn anyonyenopasaühçtàn 16,006.002a ÷rutvà vinaùñàn vàrùõeyàn sabhojakukuràndhakàn 16,006.002c pàõóavàþ ÷okasaütaptà vitrastamanaso 'bhavan 16,006.003a tato 'rjunas tàn àmantrya ke÷avasya priyaþ sakhà 16,006.003c prayayau màtulaü draùñuü nedam astãti càbravãt 16,006.004a sa vçùõinilayaü gatvà dàrukeõa saha prabho 16,006.004c dadar÷a dvàrakàü vãro mçtanàthàm iva striyam 16,006.005a yàþ sma tà lokanàthena nàthavatyaþ puràbhavan 16,006.005c tàs tv anàthàs tadà nàthaü pàrthaü dçùñvà vicukru÷uþ 16,006.005d*0034_01 arjunaü tàþ sma nàthaü ca dçùñvànàthaü vicukru÷uþ 16,006.006a ùoóa÷astrãsahasràõi vàsudevaparigrahaþ 16,006.006c tàsàm àsãn mahàn nàdo dçùñvaivàrjunam àgatam 16,006.007a tàs tu dçùñvaiva kauravyo bàùpeõa pihito 'rjunaþ 16,006.007c hãnàþ kçùõena putrai÷ ca nà÷akat so 'bhivãkùitum 16,006.008a tàü sa vçùõyandhakajalàü hayamãnàü rathoóupàm 16,006.008c vàditrarathaghoùaughàü ve÷matãrthamahàgrahàm 16,006.009a ratna÷aivalasaüghàñàü vajrapràkàramàlinãm 16,006.009c rathyàsrotojalàvartàü catvarastimitahradàm 16,006.010a ràmakçùõamahàgràhàü dvàrakàsaritaü tadà 16,006.010c kàlapà÷agrahàü ghoràü nadãü vaitaraõãm iva 16,006.011a tàü dadar÷àrjuno dhãmàn vihãnàü vçùõipuügavaiþ 16,006.011c gata÷riyaü nirànandàü padminãü ÷i÷ire yathà 16,006.012a tàü dçùñvà dvàrakàü pàrthas tà÷ ca kçùõasya yoùitaþ 16,006.012c sasvanaü bàùpam utsçjya nipapàta mahãtale 16,006.013a sàtràjitã tataþ satyà rukmiõã ca vi÷àü pate 16,006.013c abhipatya praruruduþ parivàrya dhanaüjayam 16,006.014a tatas tàþ kà¤cane pãñhe samutthàyopave÷ya ca 16,006.014c abruvantyo mahàtmànaü parivàryopatasthire 16,006.015a tataþ saüståya govindaü kathayitvà ca pàõóavaþ 16,006.015c à÷vàsya tàþ striya÷ càpi màtulaü draùñum abhyagàt 16,007.001 vai÷aüpàyana uvàca 16,007.001a taü ÷ayànaü mahàtmànaü vãram ànakadundubhim 16,007.001c putra÷okàbhisaütaptaü dadar÷a kurupuügavaþ 16,007.002a tasyà÷ruparipårõàkùo vyåóhorasko mahàbhujaþ 16,007.002c àrtasyàrtataraþ pàrthaþ pàdau jagràha bhàrata 16,007.002d*0035_01 tasya mårdhànam àghràtum iyeùànakadundubhiþ 16,007.002d*0035_02 svasrãyasya mahàbàhur na ÷a÷àka ca ÷atruhan 16,007.003a samàliïgyàrjunaü vçddhaþ sa bhujàbhyàü mahàbhujaþ 16,007.003c rudan putràn smaran sarvàn vilalàpa suvihvalaþ 16,007.003e bhràtén putràü÷ ca pautràü÷ ca dauhitràü÷ ca sakhãn api 16,007.004 vasudeva uvàca 16,007.004a yair jità bhåmipàlà÷ ca daityà÷ ca ÷ata÷o 'rjuna 16,007.004c tàn dçùñvà neha pa÷yàmi jãvàmy arjuna durmaraþ 16,007.005a yau tàv arjuna ÷iùyau te priyau bahumatau sadà 16,007.005c tayor apanayàt pàrtha vçùõayo nidhanaü gatàþ 16,007.006a yau tau vçùõipravãràõàü dvàv evàtirathau matau 16,007.006c pradyumno yuyudhàna÷ ca kathayan katthase ca yau 16,007.007a nityaü tvaü kuru÷àrdåla kçùõa÷ ca mama putrakaþ 16,007.007c tàv ubhau vçùõinà÷asya mukham àstàü dhanaüjaya 16,007.008a na tu garhàmi ÷aineyaü hàrdikyaü càham arjuna 16,007.008c akråraü raukmiõeyaü ca ÷àpo hy evàtra kàraõam 16,007.009a ke÷inaü yas tu kaüsaü ca vikramya jagataþ prabhuþ 16,007.009c videhàv akarot pàrtha caidyaü ca balagarvitam 16,007.010a naiùàdim ekalavyaü ca cakre kàliïgamàgadhàn 16,007.010c gàndhàràn kà÷iràjaü ca marubhåmau ca pàrthivàn 16,007.011a pràcyàü÷ ca dàkùiõàtyàü÷ ca pàrvatãyàüs tathà nçpàn 16,007.011c so 'bhyupekùitavàn etam anayaü madhusådanaþ 16,007.011d*0036_01 tvaü hi taü nàrada÷ caiva munaya÷ ca sanàtanam 16,007.011d*0036_02 govindaü paramaü devam abhijànãdhvam acyutam 16,007.011d*0036_03 pratyapa÷yac ca sa vibhur j¤àtikùayam adhokùajaþ 16,007.011d*0036_04 upaprekùitavàn nityaü svayaü sa mama putrakaþ 16,007.011d*0036_05 gàndhàryà vacanaü yat tad çùãõàü ca paraütapa 16,007.011d*0036_06 tan nånam anyathà kartuü naicchat sa jagataþ prabhuþ 16,007.011d*0036_07 pratyakùaü bhavata÷ càpi tava pautraþ paraütapa 16,007.011d*0036_08 a÷vatthàmnà hata÷ càpi jãvitas tasya tejasà 16,007.011d*0036_09 imàüs tu naicchat svठj¤àtãn rakùituü sa sakhà tava 16,007.012a tataþ putràü÷ ca pautràü÷ ca bhràtén atha sakhãn api 16,007.012c ÷ayànàn nihatàn dçùñvà tato màm abravãd idam 16,007.013a saüpràpto 'dyàyam asyàntaþ kulasya puruùarùabha 16,007.013c àgamiùyati bãbhatsur imàü dvàravatãü purãm 16,007.014a àkhyeyaü tasya yad vçttaü vçùõãnàü vai÷asaü mahat 16,007.014c sa tu ÷rutvà mahàtejà yadånàm anayaü prabho 16,007.014e àgantà kùipram eveha na me 'tràsti vicàraõà 16,007.015a yo 'haü tam arjunaü viddhi yo 'rjunaþ so 'ham eva tu 16,007.015b*0037_01 yathà jãvaü paraü brahma mahàvàkyasya ni÷cayàt 16,007.015c yad bråyàt tat tathà kàryam iti budhyasva màdhava 16,007.016a sa strãùu pràptakàlaü vaþ pàõóavo bàlakeùu ca 16,007.016c pratipatsyati bãbhatsur bhavata÷ caurdhvadehikam 16,007.017a imàü ca nagarãü sadyaþ pratiyàte dhanaüjaye 16,007.017c pràkàràññàlakopetàü samudraþ plàvayiùyati 16,007.018a ahaü hi de÷e kasmiü÷ cit puõye niyamam àsthitaþ 16,007.018c kàlaü kartà sadya eva ràmeõa saha dhãmatà 16,007.019a evam uktvà hçùãke÷o màm acintyaparàkramaþ 16,007.019c hitvà màü bàlakaiþ sàrdhaü di÷aü kàm apy agàt prabhuþ 16,007.020a so 'haü tau ca mahàtmànau cintayan bhràtarau tava 16,007.020c ghoraü j¤àtivadhaü caiva na bhu¤je ÷okakar÷itaþ 16,007.021a na ca bhokùye na jãviùye diùñyà pràpto 'si pàõóava 16,007.021c yad uktaü pàrtha kçùõena tat sarvam akhilaü kuru 16,007.022a etat te pàrtha ràjyaü ca striyo ratnàni caiva ha 16,007.022b*0038_01 pràpya vçùõipravãreõa yadubhi÷ caiva pàlitaþ 16,007.022b*0038_02 tair hãnàü pçthivãü draùñuü na ca ÷akùyàmi phalguna 16,007.022c iùñàn pràõàn ahaü hãmàüs tyakùyàmi ripusådana 16,008.001 vai÷aüpàyana uvàca 16,008.001a evam uktaþ sa bãbhatsur màtulena paraütapaþ 16,008.001c durmanà dãnamanasaü vasudevam uvàca ha 16,008.002a nàhaü vçùõipravãreõa madhubhi÷ caiva màtula 16,008.002c vihãnàü pçthivãü draùñuü ÷akta÷ ciram iha prabho 16,008.003a ràjà ca bhãmasena÷ ca sahadeva÷ ca pàõóavaþ 16,008.003c nakulo yàj¤asenã ca ùaó ekamanaso vayam 16,008.004a ràj¤aþ saükramaõe càpi kàlo 'yaü vartate dhruvam 16,008.004c tam imaü viddhi saüpràptaü kàlaü kàlavidàü vara 16,008.005a sarvathà vçùõidàràüs tu bàlavçddhàüs tathaiva ca 16,008.005c nayiùye parigçhyàham indraprastham ariüdama 16,008.006a ity uktvà dàrukam idaü vàkyam àha dhanaüjayaþ 16,008.006c amàtyàn vçùõivãràõàü draùñum icchàmi màciram 16,008.007a ity evam uktvà vacanaü sudharmàü yàdavãü sabhàm 16,008.007c pravive÷àrjunaþ ÷åraþ ÷ocamàno mahàrathàn 16,008.008a tam àsanagataü tatra sarvàþ prakçtayas tathà 16,008.008c bràhmaõà naigamà÷ caiva parivàryopatasthire 16,008.009a tàn dãnamanasaþ sarvàn nibhçtàn gatacetasaþ 16,008.009c uvàcedaü vacaþ pàrthaþ svayaü dãnataras tadà 16,008.010a ÷akraprastham ahaü neùye vçùõyandhakajanaü svayam 16,008.010c idaü tu nagaraü sarvaü samudraþ plàvayiùyati 16,008.011a sajjãkuruta yànàni ratnàni vividhàni ca 16,008.011c vajro 'yaü bhavatàü ràjà ÷akraprasthe bhaviùyati 16,008.012a saptame divase caiva ravau vimala udgate 16,008.012c bahir vatsyàmahe sarve sajjãbhavata màciram 16,008.013a ity uktàs tena te pauràþ pàrthenàkliùñakarmaõà 16,008.013c sajjam à÷u tata÷ cakruþ svasiddhyarthaü samutsukàþ 16,008.014a tàü ràtrim avasat pàrthaþ ke÷avasya nive÷ane 16,008.014c mahatà ÷okamohena sahasàbhipariplutaþ 16,008.015a ÷vobhåte 'tha tataþ ÷aurir vasudevaþ pratàpavàn 16,008.015c yuktvàtmànaü mahàtejà jagàma gatim uttamàm 16,008.016a tataþ ÷abdo mahàn àsãd vasudevasya ve÷mani 16,008.016c dàruõaþ kro÷atãnàü ca rudatãnàü ca yoùitàm 16,008.017a prakãrõamårdhajàþ sarvà vimuktàbharaõasrajaþ 16,008.017c uràüsi pàõibhir ghnantyo vyalapan karuõaü striyaþ 16,008.018a taü devakã ca bhadrà ca rohiõã madirà tathà 16,008.018c anvàroóhuü vyavasità bhartàraü yoùitàü varàþ 16,008.019a tataþ ÷auriü nçyuktena bahumàlyena bhàrata 16,008.019c yànena mahatà pàrtho bahir niùkràmayat tadà 16,008.020a tam anvayus tatra tatra duþkha÷okasamàhatàþ 16,008.020c dvàrakàvàsinaþ pauràþ sarva eva nararùabha 16,008.021a tasyà÷vamedhikaü chatraü dãpyamànà÷ ca pàvakàþ 16,008.021c purastàt tasya yànasya yàjakà÷ ca tato yayuþ 16,008.022a anujagmu÷ ca taü vãraü devyas tà vai svalaükçtàþ 16,008.022c strãsahasraiþ parivçtà vadhåbhi÷ ca sahasra÷aþ 16,008.023a yas tu de÷aþ priyas tasya jãvato 'bhån mahàtmanaþ 16,008.023c tatrainam upasaükalpya pitçmedhaü pracakrire 16,008.024a taü citàgnigataü vãraü ÷åraputraü varàïganàþ 16,008.024c tato 'nvàruruhuþ patnya÷ catasraþ patilokagàþ 16,008.025a taü vai catasçbhiþ strãbhir anvitaü pàõóunandanaþ 16,008.025c adàhayac candanai÷ ca gandhair uccàvacair api 16,008.026a tataþ pràdurabhåc chabdaþ samiddhasya vibhàvasoþ 16,008.026c sàmagànàü ca nirghoùo naràõàü rudatàm api 16,008.027a tato vajrapradhànàs te vçùõivãrakumàrakàþ 16,008.027c sarva evodakaü cakruþ striya÷ caiva mahàtmanaþ 16,008.028a aluptadharmas taü dharmaü kàrayitvà sa phalgunaþ 16,008.028c jagàma vçùõayo yatra vinaùñà bharatarùabha 16,008.029a sa tàn dçùñvà nipatitàn kadane bhç÷aduþkhitaþ 16,008.029c babhåvàtãva kauravyaþ pràptakàlaü cakàra ca 16,008.030a yathàpradhànata÷ caiva cakre sarvàþ kriyàs tadà 16,008.030c ye hatà brahma÷àpena musalair erakodbhavaiþ 16,008.030d*0039_01 tato bhagavato dehaü dçùñvà ÷iùyaþ pralapya ca 16,008.030d*0039_02 smçtvà tad vacanaü sarvaü moha÷okopabçühitam 16,008.031a tataþ ÷arãre ràmasya vàsudevasya cobhayoþ 16,008.031c anviùya dàhayàm àsa puruùair àptakàribhiþ 16,008.031d*0040_01 aùñau mahiùyaþ kçùõasya rukmiõãpramukhà nçpa 16,008.031d*0040_02 revatã ca mahàbhàgà vivi÷ur jàtavedasam 16,008.031d*0040_03 tayoþ ÷arãre saü÷liùya tatsaïgàhlàda÷ãtaëe 16,008.032a sa teùàü vidhivat kçtvà pretakàryàõi pàõóavaþ 16,008.032c saptame divase pràyàd ratham àruhya satvaraþ 16,008.032e a÷vayuktai rathai÷ càpi gokharoùñrayutair api 16,008.033a striyas tà vçùõivãràõàü rudatyaþ ÷okakar÷itàþ 16,008.033c anujagmur mahàtmànaü pàõóuputraü dhanaüjayam 16,008.034a bhçtyàs tv andhakavçùõãnàü sàdino rathina÷ ca ye 16,008.034c vãrahãnaü vçddhabàlaü paurajànapadàs tathà 16,008.034e yayus te parivàryàtha kalatraü pàrtha÷àsanàt 16,008.035a ku¤jarai÷ ca gajàrohà yayuþ ÷ailanibhais tathà 16,008.035c sapàdarakùaiþ saüyuktàþ sottaràyudhikà yayuþ 16,008.036a putrà÷ càndhakavçùõãnàü sarve pàrtham anuvratàþ 16,008.036c bràhmaõàþ kùatriyà vai÷yàþ ÷ådrà÷ caiva mahàdhanàþ 16,008.037a da÷a ùañ ca sahasràõi vàsudevàvarodhanam 16,008.037c puraskçtya yayur vajraü pautraü kçùõasya dhãmataþ 16,008.038a bahåni ca sahasràõi prayutàny arbudàni ca 16,008.038c bhojavçùõyandhakastrãõàü hatanàthàni niryayuþ 16,008.039a tat sàgarasamaprakhyaü vçùõicakraü maharddhimat 16,008.039c uvàha rathinàü ÷reùñhaþ pàrthaþ parapuraüjayaþ 16,008.040a niryàte tu jane tasmin sàgaro makaràlayaþ 16,008.040c dvàrakàü ratnasaüpårõàü jalenàplàvayat tadà 16,008.040d*0041_01 yad yad dhi puruùavyàghro bhåmes tasyà vyamu¤cata 16,008.040d*0041_02 tat tat saüplàvayàm àsa salilena sa sàgaraþ 16,008.040d*0042_01 abravãc ca tadà sarvàn pràõinas tatra sàgaraþ 16,008.040d*0042_02 tyaktvà suvarõanicayàn ratnàni vividhàni ca 16,008.040d*0042_03 bhàjanàni ca haimàni raupyàõi vividhàni ca 16,008.040d*0042_04 parityajyeha saüyàtam abhedyaü dravyasattamam 16,008.040d*0042_05 save÷makà purã ceyaü hareþ pàlyà mayàdhunà 16,008.040d*0042_06 punar yatràvatàra÷ ca bhaviùyati kçte yuge 16,008.040d*0042_07 ko÷àdhyakùo 'smy ahaü tasya tasyaitàny api no dhanam 16,008.041a tad adbhutam abhiprekùya dvàrakàvàsino janàþ 16,008.041c tårõàt tårõataraü jagmur aho daivam iti bruvan 16,008.042a kànaneùu ca ramyeùu parvateùu nadãùu ca 16,008.042c nivasann ànayàm àsa vçùõidàràn dhanaüjayaþ 16,008.043a sa pa¤canadam àsàdya dhãmàn atisamçddhimat 16,008.043c de÷e gopa÷udhànyàóhye nivàsam akarot prabhuþ 16,008.044a tato lobhaþ samabhavad dasyånàü nihate÷varàþ 16,008.044c dçùñvà striyo nãyamànàþ pàrthenaikena bhàrata 16,008.045a tatas te pàpakarmàõo lobhopahatacetasaþ 16,008.045c àbhãrà mantrayàm àsuþ sametyà÷ubhadar÷anàþ 16,008.046a ayam eko 'rjuno yoddhà vçddhabàlaü hate÷varam 16,008.046b*0043_01 hatvà garvaü samàråóho bhãùmakarõajayadrathàn 16,008.046b*0043_02 yaùñihastàn avekùyàsmàn avajànàti durmatiþ 16,008.046c nayaty asmàn atikramya yodhà÷ ceme hataujasaþ 16,008.046d*0044_01 bhãùmadroõamukhàn hatvà nivàtakavacàn api 16,008.046d*0044_02 jitvà ÷akraü ca rudraü ca so 'smàn adyàvamanyate 16,008.047a tato yaùñipraharaõà dasyavas te sahasra÷aþ 16,008.047c abhyadhàvanta vçùõãnàü taü janaü loptrahàriõaþ 16,008.048a mahatà siühanàdena dràvayantaþ pçthagjanam 16,008.048c abhipetur dhanàrthaü te kàlaparyàyacoditàþ 16,008.049a tato nivçttaþ kaunteyaþ sahasà sapadànugaþ 16,008.049c uvàca tàn mahàbàhur arjunaþ prahasann iva 16,008.050a nivartadhvam adharmaj¤à yadi stha na mumårùavaþ 16,008.050c nedànãü ÷aranirbhinnàþ ÷ocadhvaü nihatà mayà 16,008.051a tathoktàs tena vãreõa kadarthãkçtya tad vacaþ 16,008.051c abhipetur janaü måóhà vàryamàõàþ punaþ punaþ 16,008.052a tato 'rjuno dhanur divyaü gàõóãvam ajaraü mahat 16,008.052b*0045_01 àkroùñuü nà÷akaj jiùõuþ sarvapràõai÷ ca bhàrata 16,008.052c àropayitum àrebhe yatnàd iva kathaü cana 16,008.053a cakàra sajyaü kçcchreõa saübhrame tumule sati 16,008.053a*0046_01 **** **** tac càbhåc chithilaü punaþ 16,008.053a*0046_02 tvagbhedaü na ÷arà÷ cakrur astà gàõóãvadhanvanà 16,008.053c cintayàm àsa càstràõi na ca sasmàra tàny api 16,008.054a vaikçtyaü tan mahad dçùñvà bhujavãrye tathà yudhi 16,008.054c divyànàü ca mahàstràõàü vinà÷àd vrãóito 'bhavat 16,008.055a vçùõiyodhà÷ ca te sarve gajà÷varathayàyinaþ 16,008.055c na ÷ekur àvartayituü hriyamàõaü ca taü janam 16,008.056a kalatrasya bahutvàt tu saüpatatsu tatas tataþ 16,008.056c prayatnam akarot pàrtho janasya parirakùaõe 16,008.057a miùatàü sarvayodhànàü tatas tàþ pramadottamàþ 16,008.057c samantato 'vakçùyanta kàmàc cànyàþ pravavrajuþ 16,008.058a tato gàõóãvanirmuktaiþ ÷araiþ pàrtho dhanaüjayaþ 16,008.058c jaghàna dasyån sodvego vçùõibhçtyaiþ saha prabhuþ 16,008.059a kùaõena tasya te ràjan kùayaü jagmur ajihmagàþ 16,008.059c akùayà hi purà bhåtvà kùãõàþ kùatajabhojanàþ 16,008.060a sa ÷arakùayam àsàdya duþkha÷okasamàhataþ 16,008.060c dhanuùkoñyà tadà dasyån avadhãt pàka÷àsaniþ 16,008.061a prekùatas tv eva pàrthasya vçùõyandhakavarastriyaþ 16,008.061c jagmur àdàya te mlecchàþ samantàj janamejaya 16,008.062a dhanaüjayas tu daivaü tan manasàcintayat prabhuþ 16,008.062c duþkha÷okasamàviùño niþ÷vàsaparamo 'bhavat 16,008.063a astràõàü ca praõà÷ena bàhuvãryasya saükùayàt 16,008.063c dhanuùa÷ càvidheyatvàc charàõàü saükùayeõa ca 16,008.064a babhåva vimanàþ pàrtho daivam ity anucintayan 16,008.064c nyavartata tato ràjan nedam astãti càbravãt 16,008.065a tataþ sa ÷eùam àdàya kalatrasya mahàmatiþ 16,008.065c hçtabhåyiùñharatnasya kurukùetram avàtarat 16,008.066a evaü kalatram ànãya vçùõãnàü hçta÷eùitam 16,008.066b*0047_01 yudhiùñhirasyànumate vaü÷akartçkumàrakàn 16,008.066c nyave÷ayata kauravyas tatra tatra dhanaüjayaþ 16,008.067a hàrdikyatanayaü pàrtho nagaraü màrtikàvatam 16,008.067b*0048_01 dagdhe 'tra khàõóavàraõye ràjye taü saünyave÷ayat 16,008.067c bhojaràjakalatraü ca hçta÷eùaü narottamaþ 16,008.068a tato vçddhàü÷ ca bàlàü÷ ca striya÷ càdàya pàõóavaþ 16,008.068c vãrair vihãnàn sarvàüs tठ÷akraprasthe nyave÷ayat 16,008.069a yauyudhàniü sarasvatyàü putraü sàtyakinaþ priyam 16,008.069c nyave÷ayata dharmàtmà vçddhabàlapuraskçtam 16,008.070a indraprasthe dadau ràjyaü vajràya paravãrahà 16,008.070c vajreõàkråradàràs tu vàryamàõàþ pravavrajuþ 16,008.070d*0049_01 sarasvatãü pravivi÷us tathànyàþ ÷uddhacetasaþ 16,008.071a rukmiõã tv atha gàndhàrã ÷aibyà haimavatãty api 16,008.071c devã jàmbavatã caiva vivi÷ur jàtavedasam 16,008.072a satyabhàmà tathaivànyà devyaþ kçùõasya saümatàþ 16,008.072c vanaü pravivi÷å ràjaüs tàpasye kçtani÷cayàþ 16,008.072d*0050_01 phalamålàdibhojinyo haridhyànaikatatparàþ 16,008.072d*0050_02 himavantam atikramya kalàpagràmam àvi÷an 16,008.073a dvàrakàvàsino ye tu puruùàþ pàrtham anvayuþ 16,008.073c yathàrhaü saüvibhajyainàn vajre paryadadaj jayaþ 16,008.074a sa tat kçtvà pràptakàlaü bàùpeõàpihito 'rjunaþ 16,008.074c kçùõadvaipàyanaü ràjan dadar÷àsãnam à÷rame 16,009.001 vai÷aüpàyana uvàca 16,009.001a pravi÷ann arjuno ràjann à÷ramaü satyavàdinaþ 16,009.001c dadar÷àsãnam ekànte muniü satyavatãsutam 16,009.002a sa tam àsàdya dharmaj¤am upatasthe mahàvratam 16,009.002c arjuno 'smãti nàmàsmai nivedyàbhyavadat tataþ 16,009.003a svàgataü te 'stv iti pràha muniþ satyavatãsutaþ 16,009.003c àsyatàm iti covàca prasannàtmà mahàmuniþ 16,009.004a tam apratãtamanasaü niþ÷vasantaü punaþ punaþ 16,009.004c nirviõõamanasaü dçùñvà pàrthaü vyàso 'bravãd idam 16,009.004d*0051_01 nakhake÷ada÷àkumbhavàriõà kiü samukùitaþ 16,009.004d*0052_01 paricàrakeùu yaþ ka÷ cit tiùñhann eva vinidritaþ 16,009.004d*0052_02 patitas tavopariùadàd gata ...................... 16,009.004d*0052_03 sarvopaniùadàm arthaü yo bråte sa mahàguruþ 16,009.004d*0052_04 tena saüpåjitaü liïgam uddi÷ya prativàsaram 16,009.004d*0052_05 niùkadàne namaskàre niyame kena vighnitaþ 16,009.004d*0052_06 ahany ahani vedànta÷ravaõaü ghañikàdvayam 16,009.005a avãrajo 'bhighàtas te bràhmaõo và hatas tvayà 16,009.005c yuddhe paràjito vàsi gata÷rãr iva lakùyase 16,009.006a na tvà pratyabhijànàmi kim idaü bharatarùabha 16,009.006c ÷rotavyaü cen mayà pàrtha kùipram àkhyàtum arhasi 16,009.006d*0053_00 vai÷aüpàyanaþ 16,009.006d*0053_01 tataþ pàrtho viniþ÷vasya ÷råyatàü bhagavan iti 16,009.006d*0053_02 proktvà yathàvad àcaùñe vyàsàyàtmaparàbhavam 16,009.007 arjuna uvàca 16,009.007a yaþ sa medhavapuþ ÷rãmàn bçhatpaïkajalocanaþ 16,009.007c sa kçùõaþ saha ràmeõa tyaktvà dehaü divaü gataþ 16,009.007d*0054_01 tad anusmçtya saümohaü sadà ÷okaü mahàmate 16,009.007d*0054_02 prayàmi sarvadà mahyaü mumårùà copajàyate 16,009.007d*0054_03 tvadvàkyaspar÷anàlokasukhaü càmçtasaünibham 16,009.007d*0054_04 saüsmçtya devadevasya pramuhyàmi mahàtmanaþ 16,009.007d*0055_01 bhãùmadroõàïgaràjàdyàs tathà duryodhanàdayaþ 16,009.007d*0055_02 yatprabhàveõa nirdagdhàþ sa kçùõas tyaktavàn bhuvam 16,009.008a mausale vçùõivãràõàü vinà÷o brahma÷àpajaþ 16,009.008c babhåva vãràntakaraþ prabhàse romaharùaõaþ 16,009.009a ye te ÷årà mahàtmànaþ siühadarpà mahàbalàþ 16,009.009c bhojavçùõyandhakà brahmann anyonyaü tair hataü yudhi 16,009.010a gadàparigha÷aktãnàü sahàþ parighabàhavaþ 16,009.010c ta erakàbhir nihatàþ pa÷ya kàlasya paryayam 16,009.011a hataü pa¤ca÷ataü teùàü sahasraü bàhu÷àlinàm 16,009.011c nidhanaü samanupràptaü samàsàdyetaretaram 16,009.012a punaþ punar na mç÷yàmi vinà÷am amitaujasàm 16,009.012c cintayàno yadånàü ca kçùõasya ca ya÷asvinaþ 16,009.013a ÷oùaõaü sàgarasyeva parvatasyeva càlanam 16,009.013c nabhasaþ patanaü caiva ÷aityam agnes tathaiva ca 16,009.014a a÷raddheyam ahaü manye vinà÷aü ÷àrïgadhanvanaþ 16,009.014c na ceha sthàtum icchàmi loke kçùõavinàkçtaþ 16,009.015a itaþ kaùñataraü cànyac chçõu tad vai tapodhana 16,009.015c mano me dãryate yena cintayànasya vai muhuþ 16,009.016a pa÷yato vçùõidàrà÷ ca mama brahman sahasra÷aþ 16,009.016c àbhãrair anusçtyàjau hçtàþ pa¤canadàlayaiþ 16,009.017a dhanur àdàya tatràhaü nà÷akaü tasya påraõe 16,009.017c yathà purà ca me vãryaü bhujayor na tathàbhavat 16,009.018a astràõi me pranaùñàni vividhàni mahàmune 16,009.018c ÷arà÷ ca kùayam àpannàþ kùaõenaiva samantataþ 16,009.018d*0056_01 tad dhanus tàni càstràõi sa rathas te ca vàjinaþ 16,009.018d*0056_02 sarvam ekapade bhraùñaü dànam a÷rotriye yathà 16,009.019a puruùa÷ càprameyàtmà ÷aïkhacakragadàdharaþ 16,009.019c caturbhujaþ pãtavàsà ÷yàmaþ padmàyatekùaõaþ 16,009.020a yaþ sa yàti purastàn me rathasya sumahàdyutiþ 16,009.020c pradahan ripusainyàni na pa÷yàmy aham adya tam 16,009.021a yena pårvaü pradagdhàni ÷atrusainyàni tejasà 16,009.021c ÷arair gàõóãvanirmuktair ahaü pa÷càd vyanà÷ayam 16,009.022a tam apa÷yan viùãdàmi ghårõàmãva ca sattama 16,009.022c parinirviõõacetà÷ ca ÷àntiü nopalabhe 'pi ca 16,009.022d*0057_01 devakãnandanaü devaü vàsudevam ajaü prabhum 16,009.023a vinà janàrdanaü vãraü nàhaü jãvitum utsahe 16,009.023c ÷rutvaiva hi gataü viùõuü mamàpi mumuhur di÷aþ 16,009.024a pranaùñaj¤àtivãryasya ÷ånyasya paridhàvataþ 16,009.024c upadeùñuü mama ÷reyo bhavàn arhati sattama 16,009.025 vyàsa uvàca 16,009.025*0058_01 devàü÷à devadevena saübhåtàs te gatàþ saha 16,009.025*0058_02 dharmavyavasthàrakùàrthaü devena samupekùitàþ 16,009.025a brahma÷àpavinirdagdhà vçùõyandhakamahàrathàþ 16,009.025c vinaùñàþ kuru÷àrdåla na tठ÷ocitum arhasi 16,009.026a bhavitavyaü tathà tad dhi diùñam etan mahàtmanàm 16,009.026c upekùitaü ca kçùõena ÷aktenàpi vyapohitum 16,009.027a trailokyam api kçùõo hi kçtsnaü sthàvarajaïgamam 16,009.027c prasahed anyathà kartuü kim u ÷àpaü manãùiõàm 16,009.027d*0059_01 striya÷ ca tàþ purà ÷aptàþ prahàsakupitena vai 16,009.027d*0059_02 aùñàvakreõa muninà tadarthaü tvadbalakùayaþ 16,009.028a rathasya purato yàti yaþ sa cakragadàdharaþ 16,009.028c tava snehàt puràõarùir vàsudeva÷ caturbhujaþ 16,009.029a kçtvà bhàràvataraõaü pçthivyàþ pçthulocanaþ 16,009.029c mokùayitvà jagat sarvaü gataþ svasthànam uttamam 16,009.030a tvayà tv iha mahat karma devànàü puruùarùabha 16,009.030c kçtaü bhãmasahàyena yamàbhyàü ca mahàbhuja 16,009.031a kçtakçtyàü÷ ca vo manye saüsiddhàn kurupuügava 16,009.031c gamanaü pràptakàlaü ca tad dhi ÷reyo mataü mama 16,009.032a balaü buddhi÷ ca teja÷ ca pratipatti÷ ca bhàrata 16,009.032c bhavanti bhavakàleùu vipadyante viparyaye 16,009.032d*0060_01 tvayaikena hatàþ pårvaü bhãùmakarõàdayo nçpàþ 16,009.032d*0060_02 te màm arjuna kàlotthakarmaõàbhibhavo na saþ 16,009.032d*0060_03 tvayà yat kauravà dhvastà yadàbhãrair bhavठjitaþ 16,009.033a kàlamålam idaü sarvaü jagadbãjaü dhanaüjaya 16,009.033c kàla eva samàdatte punar eva yadçcchayà 16,009.034a sa eva balavàn bhåtvà punar bhavati durbalaþ 16,009.034c sa eve÷a÷ ca bhåtveha parair àj¤àpyate punaþ 16,009.035a kçtakçtyàni càstràõi gatàny adya yathàgatam 16,009.035c punar eùyanti te hastaü yadà kàlo bhaviùyati 16,009.036a kàlo gantuü gatiü mukhyàü bhavatàm api bhàrata 16,009.036c etac chreyo hi vo manye paramaü bharatarùabha 16,009.037a etad vacanam àj¤àya vyàsasyàmitatejasaþ 16,009.037c anuj¤àto yayau pàrtho nagaraü nàgasàhvayam 16,009.038a pravi÷ya ca purãü vãraþ samàsàdya yudhiùñhiram 16,009.038c àcaùña tad yathàvçttaü vçùõyandhakajanaü prati