% Mahabharata: Asramavasikaparvan % Electronic text (C) Bhandarkar Oriental Research Institute, % Pune, India, 1999 % On the basis of the text entered by Muneo Tokunaga et al., % revised by John Smith, Cambridge, et al. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ 15,000.000*0001_01 nàràyaõaü namaskçtya naraü caiva narottamam 15,000.000*0001_02 devãü sarasvatãü caiva tato jayam udãrayet 15,000.000*0002_01 jayati parà÷arasånuþ satyavatãhçdayanandano vyàsaþ 15,000.000*0002_02 yasyàsyakamalagalitaü vàïmayam amçtaü jagat pibati 15,000.000*0003_01 kastårinikaràkàraü vaståtãkçtarakùaõam (sic) 15,000.000*0003_02 astu bhår dadhidugdhàbhyàm astu muktyaiva muktaye 15,001.001 janamejaya uvàca 15,001.001a pràpya ràjyaü mahàbhàgàþ pàõóavà me pitàmahàþ 15,001.001c katham àsan mahàràje dhçtaràùñre mahàtmani 15,001.002a sa hi ràjà hatàmàtyo hataputro nirà÷rayaþ 15,001.002c katham àsãd dhatai÷varyo gàndhàrã ca ya÷asvinã 15,001.003a kiyantaü caiva kàlaü te pitaro mama pårvakàþ 15,001.003c sthità ràjye mahàtmànas tan me vyàkhyàtum arhasi 15,001.004 vai÷aüpàyana uvàca 15,001.004a pràpya ràjyaü mahàtmànaþ pàõóavà hata÷atravaþ 15,001.004c dhçtaràùñraü puraskçtya pçthivãü paryapàlayan 15,001.005a dhçtaràùñram upàtiùñhad viduraþ saüjayas tathà 15,001.005c yuyutsu÷ càpi medhàvã vai÷yàputraþ sa kauravaþ 15,001.006a pàõóavàþ sarvakàryàõi saüpçcchanti sma taü nçpam 15,001.006c cakrus tenàbhyanuj¤àtà varùàõi da÷a pa¤ca ca 15,001.007a sadà hi gatvà te vãràþ paryupàsanta taü nçpam 15,001.007c pàdàbhivandanaü kçtvà dharmaràjamate sthitàþ 15,001.007e te mårdhni samupàghràtàþ sarvakàryàõi cakrire 15,001.007f*0004_01 ràjann etàni sarvàõi sa ca tàn anvavartata 15,001.007f*0005_01 tathàvidhàü÷ ca tàn dçùñvà dhçtaràùñro 'bhyanandata 15,001.008a kuntibhojasutà caiva gàndhàrãm anvavartata 15,001.008c draupadã ca subhadrà ca yà÷ cànyàþ pàõóavastriyaþ 15,001.008e samàü vçttim avartanta tayoþ ÷va÷rvor yathàvidhi 15,001.009a ÷ayanàni mahàrhàõi vàsàüsy àbharaõàni ca 15,001.009c ràjàrhàõi ca sarvàõi bhakùyabhojyàny aneka÷aþ 15,001.009e yudhiùñhiro mahàràja dhçtaràùñre 'bhyupàharat 15,001.010a tathaiva kuntã gàndhàryàü guruvçttim avartata 15,001.010c viduraþ saüjaya÷ caiva yuyutsu÷ caiva kauravaþ 15,001.010e upàsate sma taü vçddhaü hataputraü janàdhipam 15,001.011a syàlo droõasya ya÷ caiko dayito bràhmaõo mahàn 15,001.011c sa ca tasmin maheùvàsaþ kçpaþ samabhavat tadà 15,001.012a vyàsa÷ ca bhagavàn nityaü vàsaü cakre nçpeõa ha 15,001.012c kathàþ kurvan puràõarùir devarùinçparakùasàm 15,001.013a dharmayuktàni kàryàõi vyavahàrànvitàni ca 15,001.013c dhçtaràùñràbhyanuj¤àto viduras tàny akàrayat 15,001.014a sàmantebhyaþ priyàõy asya kàryàõi suguråõy api 15,001.014c pràpyante 'rthaiþ sulaghubhiþ prabhàvàd vidurasya vai 15,001.015a akarod bandhamokùàü÷ ca vadhyànàü mokùaõaü tathà 15,001.015c na ca dharmàtmajo ràjà kadà cit kiü cid abravãt 15,001.016a vihàrayàtràsu punaþ kururàjo yudhiùñhiraþ 15,001.016c sarvàn kàmàn mahàtejàþ pradadàv ambikàsute 15,001.017a àràlikàþ såpakàrà ràgakhàõóavikàs tathà 15,001.017c upàtiùñhanta ràjànaü dhçtaràùñraü yathà purà 15,001.018a vàsàüsi ca mahàrhàõi màlyàni vividhàni ca 15,001.018c upàjahrur yathànyàyaü dhçtaràùñrasya pàõóavàþ 15,001.019a maireyaü madhu màüsàni pànakàni laghåni ca 15,001.019c citràn bhakùyavikàràü÷ ca cakrur asya yathà purà 15,001.020a ye càpi pçthivãpàlàþ samàjagmuþ samantataþ 15,001.020c upàtiùñhanta te sarve kauravendraü yathà purà 15,001.021a kuntã ca draupadã caiva sàtvatã caiva bhàminã 15,001.021c ulåpã nàgakanyà ca devã citràïgadà tathà 15,001.022a dhçùñaketo÷ ca bhaginã jaràsaüdhasya càtmajà 15,001.022b*0006_01 età÷ cànyà÷ ca bahvyo vai yoùito bharatarùabha 15,001.022c kiükaràþ smopatiùñhanti sarvàþ subalajàü tathà 15,001.023a yathà putraviyukto 'yaü na kiü cid duþkham àpnuyàt 15,001.023c iti ràjànva÷àd bhràtén nityam eva yudhiùñhiraþ 15,001.024a evaü te dharmaràjasya ÷rutvà vacanam arthavat 15,001.024c savi÷eùam avartanta bhãmam ekaü vinà tadà 15,001.025a na hi tat tasya vãrasya hçdayàd apasarpati 15,001.025c dhçtaràùñrasya durbuddher yad vçttaü dyåtakàritam 15,002.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,002.001a evaü saüpåjito ràjà pàõóavair ambikàsutaþ 15,002.001c vijahàra yathàpårvam çùibhiþ paryupàsitaþ 15,002.002a brahmadeyàgrahàràü÷ ca pradadau sa kurådvahaþ 15,002.002c tac ca kuntãsuto ràjà sarvam evànvamodata 15,002.003a ànç÷aüsyaparo ràjà prãyamàõo yudhiùñhiraþ 15,002.003c uvàca sa tadà bhràtén amàtyàü÷ ca mahãpatiþ 15,002.004a mayà caiva bhavadbhi÷ ca mànya eùa naràdhipaþ 15,002.004c nide÷e dhçtaràùñrasya yaþ sthàsyati sa me suhçt 15,002.004e viparãta÷ ca me ÷atrur nirasya÷ ca bhaven naraþ 15,002.005a paridçùñeùu càhaþsu putràõàü ÷ràddhakarmaõi 15,002.005c dadàtu ràjà sarveùàü yàvad asya cikãrùitam 15,002.006a tataþ sa ràjà kauravyo dhçtaràùñro mahàmanàþ 15,002.006c bràhmaõebhyo mahàrhebhyo dadau vittàny aneka÷aþ 15,002.007a dharmaràja÷ ca bhãma÷ ca savyasàcã yamàv api 15,002.007c tat sarvam anvavartanta dhçtaràùñravyapekùayà 15,002.008a kathaü nu ràjà vçddhaþ san putra÷okasamàhataþ 15,002.008c ÷okam asmatkçtaü pràpya na mriyeteti cintyate 15,002.009a yàvad dhi kurumukhyasya jãvatputrasya vai sukham 15,002.009c babhåva tad avàpnotu bhogàü÷ ceti vyavasthitàþ 15,002.010a tatas te sahitàþ sarve bhràtaraþ pa¤ca pàõóavàþ 15,002.010c tathà÷ãlàþ samàtasthur dhçtaràùñrasya ÷àsane 15,002.011a dhçtaràùñra÷ ca tàn vãràn vinãtàn vinaye sthitàn 15,002.011c ÷iùyavçttau sthitàn nityaü guruvat paryapa÷yata 15,002.012a gàndhàrã caiva putràõàü vividhaiþ ÷ràddhakarmabhiþ 15,002.012c ànçõyam agamat kàmàn viprebhyaþ pratipàdya vai 15,002.013a evaü dharmabhçtàü ÷reùñho dharmaràjo yudhiùñhiraþ 15,002.013c bhràtçbhiþ sahito dhãmàn påjayàm àsa taü nçpam 15,003.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,003.001a sa ràjà sumahàtejà vçddhaþ kurukulodvahaþ 15,003.001c nàpa÷yata tadà kiü cid apriyaü pàõóunandane 15,003.002a vartamàneùu sadvçttiü pàõóaveùu mahàtmasu 15,003.002c prãtimàn abhavad ràjà dhçtaràùñro 'mbikàsutaþ 15,003.003a saubaleyã ca gàndhàrã putra÷okam apàsya tam 15,003.003c sadaiva prãtimaty àsãt tanayeùu nijeùv iva 15,003.004a priyàõy eva tu kauravyo nàpriyàõi kurådvaha 15,003.004c vaicitravãrye nçpatau samàcarati nityadà 15,003.005a yad yad bråte ca kiü cit sa dhçtaràùñro naràdhipaþ 15,003.005c guru và laghu và kàryaü gàndhàrã ca ya÷asvinã 15,003.006a tat sa ràjà mahàràja pàõóavànàü dhuraüdharaþ 15,003.006c påjayitvà vacas tat tad akàrùãt paravãrahà 15,003.007a tena tasyàbhavat prãto vçttena sa naràdhipaþ 15,003.007c anvatapyac ca saüsmçtya putraü mandam acetasam 15,003.008a sadà ca pràtar utthàya kçtajapyaþ ÷ucir nçpaþ 15,003.008c à÷àste pàõóuputràõàü samareùv aparàjayam 15,003.009a bràhmaõàn vàcayitvà ca hutvà caiva hutà÷anam 15,003.009c àyuùyaü pàõóuputràõàm à÷àste sa naràdhipaþ 15,003.010a na tàü prãtiü paràm àpa putrebhyaþ sa mahãpatiþ 15,003.010c yàü prãtiü pàõóuputrebhyaþ samavàpa tadà nçpaþ 15,003.011a bràhmaõànàü ca vçddhànàü kùatriyàõàü ca bhàrata 15,003.011c tathà viñ÷ådrasaüghànàm abhavat supriyas tadà 15,003.012a yac ca kiü cit purà pàpaü dhçtaràùñrasutaiþ kçtam 15,003.012c akçtvà hçdi tad ràjà taü nçpaü so 'nvavartata 15,003.013a ya÷ ca ka÷ cin naraþ kiü cid apriyaü càmbikàsute 15,003.013c kurute dveùyatàm eti sa kaunteyasya dhãmataþ 15,003.014a na ràj¤o dhçtaràùñrasya na ca duryodhanasya vai 15,003.014c uvàca duùkçtaü kiü cid yudhiùñhirabhayàn naraþ 15,003.015a dhçtyà tuùño narendrasya gàndhàrã viduras tathà 15,003.015c ÷aucena càjàta÷atror na tu bhãmasya ÷atruhan 15,003.016a anvavartata bhãmo 'pi niùñanan dharmajaü nçpam 15,003.016c dhçtaràùñraü ca saüprekùya sadà bhavati durmanàþ 15,003.017a ràjànam anuvartantaü dharmaputraü mahàmatim 15,003.017c anvavartata kauravyo hçdayena paràïmukhaþ 15,004.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,004.001a yudhiùñhirasya nçpater duryodhanapitus tathà 15,004.001c nàntaraü dadç÷å ràjan puruùàþ praõayaü prati 15,004.002a yadà tu kauravo ràjà putraü sasmàra bàli÷am 15,004.002c tadà bhãmaü hçdà ràjann apadhyàti sa pàrthivaþ 15,004.003a tathaiva bhãmaseno 'pi dhçtaràùñraü janàdhipam 15,004.003c nàmarùayata ràjendra sadaivàtuùñavad dhçdà 15,004.003d*0007_01 kaurava÷ caiva bhãma÷ ca hçdànyonyam amçùyatàm 15,004.003d*0007_02 dhyàyantau ÷lakùõayà vàcà anyonyàm abhitiùñhatàm 15,004.004a aprakà÷àny apriyàõi cakàràsya vçkodaraþ 15,004.004c àj¤àü pratyaharac càpi kçtakaiþ puruùaiþ sadà 15,004.004d*0008_01 saüvatsaràõy athaivaü te vçttavanta÷ ca kàni cit 15,004.004d*0009_01 smaran durmantritaü tasya vçttàny apy asya kàni cit 15,004.004d*0010_01 asakçc càpy uvàcedaü hatàs te mandacetasaþ 15,004.005a atha bhãmaþ suhçnmadhye bàhu÷abdaü tathàkarot 15,004.005c saü÷rave dhçtaràùñrasya gàndhàryà÷ càpy amarùaõaþ 15,004.006a smçtvà duryodhanaü ÷atruü karõaduþ÷àsanàv api 15,004.006c provàcàtha susaürabdho bhãmaþ sa paruùaü vacaþ 15,004.007a andhasya nçpateþ putrà mayà parighabàhunà 15,004.007c nãtà lokam amuü sarve nànà÷astràttajãvitàþ 15,004.007d*0011_01 asakçc càpy uvàcedaü hatàs te mandacetasaþ 15,004.008a imau tau parighaprakhyau bhujau mama duràsadau 15,004.008c yayor antaram àsàdya dhàrtaràùñràþ kùayaü gatàþ 15,004.008d*0012_01 imau pãnau suvçttau me nàgaràjakaropamau 15,004.008d*0012_02 yàv àsàdya raõe måóhà dhàrtaràùñràþ kùayaü gatàþ 15,004.009a tàv imau candanenàktau vandanãyau ca me bhujau 15,004.009c yàbhyàü duryodhano nãtaþ kùayaü sasutabàndhavaþ 15,004.010a età÷ cànyà÷ ca vividhàþ ÷alyabhåtà janàdhipaþ 15,004.010c vçkodarasya tà vàcaþ ÷rutvà nirvedam àgamat 15,004.010d*0013_01 ÷rutvà nirvedam àpede bhãmavàgbàõacoditaþ 15,004.011a sà ca buddhimatã devã kàlaparyàyavedinã 15,004.011c gàndhàrã sarvadharmaj¤à tàny alãkàni ÷u÷ruve 15,004.011d*0014_01 kuntyàþ saparyàü saüvãkùya ÷àpe nàsyàkaron matim 15,004.012a tataþ pa¤cada÷e varùe samatãte naràdhipaþ 15,004.012c ràjà nirvedam àpede bhãmavàgbàõapãóitaþ 15,004.012d*0015_01 sukhàsaktaü kçcchraparaü j¤àtvà caiva yudhiùñhiram 15,004.012d*0015_02 tapoyogàt tapas taptuü mana÷ cakre mahàmatiþ 15,004.013a nànvabudhyata tad ràjà kuntãputro yudhiùñhiraþ 15,004.013c ÷vetà÷vo vàtha kuntã và draupadã và ya÷asvinã 15,004.014a màdrãputrau ca bhãmasya cittaj¤àv anvamodatàm 15,004.014c ràj¤as tu cittaü rakùantau nocatuþ kiü cid apriyam 15,004.015a tataþ samànayàm àsa dhçtaràùñraþ suhçjjanam 15,004.015c bàùpasaüdigdham atyartham idam àha vaco bhç÷am 15,004.015d*0016_01 sa bhãmavàkyàgnividãpitàïgo 15,004.015d*0016_02 nirviõõacetà nçpatiþ sa÷okaþ 15,004.015d*0016_03 sapaurabhçtyaü janam àninàya 15,004.015d*0016_04 vanaü yiyàsur vacanaü babhàùe 15,005.001 dhçtaràùñra uvàca 15,005.001*0017_01 vartamàneùu sadvçttiü pàõóaveùu mahàtmasu 15,005.001*0017_02 prãtimànam abhavad ràjà kuntãputro yudhiùñhiraþ 15,005.001a viditaü bhavatàm etad yathà vçttaþ kurukùayaþ 15,005.001c mamàparàdhàt tat sarvam iti j¤eyaü tu kauravàþ 15,005.002a yo 'haü duùñamatiü måóhaü j¤àtãnàü bhayavardhanam 15,005.002c duryodhanaü kauravàõàm àdhipatye 'bhyaùecayam 15,005.003a yac càhaü vàsudevasya vàkyaü nà÷rauùam arthavat 15,005.003c vadhyatàü sàdhv ayaü pàpaþ sàmàtya iti durmatiþ 15,005.004a putrasnehàbhibhåta÷ ca hitam ukto manãùibhiþ 15,005.004c vidureõàtha bhãùmeõa droõena ca kçpeõa ca 15,005.005a pade pade bhagavatà vyàsena ca mahàtmanà 15,005.005c saüjayenàtha gàndhàryà tad idaü tapyate 'dya màm 15,005.006a yac càhaü pàõóuputreõa guõavatsu mahàtmasu 15,005.006c na dattavठ÷riyaü dãptàü pitçpaitàmahãm imàm 15,005.007a vinà÷aü pa÷yamàno hi sarvaràj¤àü gadàgrajaþ 15,005.007c etac chreyaþ sa paramam amanyata janàrdanaþ 15,005.007d*0018_01 tasya trailokyanàthasya samupetyàbhiyàcataþ 15,005.007d*0018_02 akçtvà vacanaü pa÷càt tapsyàmy adya sudurmatiþ 15,005.008a so 'ham etàny alãkàni nivçttàny àtmanaþ sadà 15,005.008c hçdaye ÷alyabhåtàni dhàrayàmi sahasra÷aþ 15,005.009a vi÷eùatas tu dahyàmi varùaü pa¤cada÷aü hi vai 15,005.009c asya pàpasya ÷uddhyarthaü niyato 'smi sudurmatiþ 15,005.010a caturthe niyate kàle kadà cid api càùñame 15,005.010c tçùõàvinayanaü bhu¤je gàndhàrã veda tan mama 15,005.011a karoty àhàram iti màü sarvaþ parijanaþ sadà 15,005.011c yudhiùñhirabhayàd vetti bhç÷aü tapyati pàõóavaþ 15,005.012a bhåmau ÷aye japyaparo darbheùv ajinasaüvçtaþ 15,005.012c niyamavyapade÷ena gàndhàrã ca ya÷asvinã 15,005.013a hataü putra÷ataü ÷åraü saügràmeùv apalàyinam 15,005.013b*0019_01 hataü ÷ataü tu putràõàü yayor yuddhe 'palàyinàm 15,005.013c nànutapyàmi tac càhaü kùatradharmaü hi taü viduþ 15,005.013e ity uktvà dharmaràjànam abhyabhàùata kauravaþ 15,005.014a bhadraü te yàdavãmàtar vàkyaü cedaü nibodha me 15,005.014c sukham asmy uùitaþ putra tvayà suparipàlitaþ 15,005.015a mahàdànàni dattàni ÷ràddhàni ca punaþ punaþ 15,005.015c prakçùñaü me vayaþ putra puõyaü cãrõaü yathàbalam 15,005.015e gàndhàrã hataputreyaü dhairyeõodãkùate ca màm 15,005.016a draupadyà hy apakartàras tava cai÷varyahàriõaþ 15,005.016c samatãtà nç÷aüsàs te dharmeõa nihatà yudhi 15,005.017a na teùu pratikartavyaü pa÷yàmi kurunandana 15,005.017c sarve ÷astrajitàül lokàn gatàs te 'bhimukhaü hatàþ 15,005.018a àtmanas tu hitaü mukhyaü pratikartavyam adya me 15,005.018c gàndhàryà÷ caiva ràjendra tad anuj¤àtum arhasi 15,005.019a tvaü hi dharmabhçtàü ÷reùñhaþ satataü dharmavatsalaþ 15,005.019c ràjà guruþ pràõabhçtàü tasmàd etad bravãmy aham 15,005.020a anuj¤àtas tvayà vãra saü÷rayeyaü vanàny aham 15,005.020c cãravalkalabhçd ràjan gàndhàryà sahito 'nayà 15,005.020e tavà÷iùaþ prayu¤jàno bhaviùyàmi vanecaraþ 15,005.021a ucitaü naþ kule tàta sarveùàü bharatarùabha 15,005.021c putreùv ai÷varyam àdhàya vayaso 'nte vanaü nçpa 15,005.022a tatràhaü vàyubhakùo và niràhàro 'pi và vasan 15,005.022c patnyà sahànayà vãra cariùyàmi tapaþ param 15,005.023a tvaü càpi phalabhàk tàta tapasaþ pàrthivo hy asi 15,005.023c phalabhàjo hi ràjànaþ kalyàõasyetarasya và 15,006.000*0021_00 vai÷aüpàyanaþ 15,006.000*0021_01 tarasà manasà dhyàtvà gamanaü sa vanaü prati 15,006.000*0021_02 tasya ràj¤as tadà ràjà provàcedaü vacaþ ÷ubham 15,006.001 yudhiùñhira uvàca 15,006.001a na màü prãõayate ràjyaü tvayy evaü duþkhite nçpa 15,006.001c dhiï màm astu sudurbuddhiü ràjyasaktaü pramàdinam 15,006.002a yo 'haü bhavantaü duþkhàrtam upavàsakç÷aü nçpa 15,006.002c yatàhàraü kùiti÷ayaü nàvindaü bhràtçbhiþ saha 15,006.003a aho 'smi va¤cito måóho bhavatà gåóhabuddhinà 15,006.003c vi÷vàsayitvà pårvaü màü yad idaü duþkham a÷nuthàþ 15,006.004a kiü me ràjyena bhogair và kiü yaj¤aiþ kiü sukhena và 15,006.004c yasya me tvaü mahãpàla duþkhàny etàny avàptavàn 15,006.005a pãóitaü càpi jànàmi ràjyam àtmànam eva ca 15,006.005c anena vacasà tubhyaü duþkhitasya jane÷vara 15,006.006a bhavàn pità bhavàn màtà bhavàn naþ paramo guruþ 15,006.006c bhavatà viprahãõà hi kva nu tiùñhàmahe vayam 15,006.007a auraso bhavataþ putro yuyutsur nçpasattama 15,006.007c astu ràjà mahàràja yaü cànyaü manyate bhavàn 15,006.008a ahaü vanaü gamiùyàmi bhavàn ràjyaü pra÷àstv idam 15,006.008c na màm aya÷asà dagdhaü bhåyas tvaü dagdhum arhasi 15,006.009a nàhaü ràjà bhavàn ràjà bhavatà paravàn aham 15,006.009c kathaü guruü tvàü dharmaj¤am anuj¤àtum ihotsahe 15,006.010a na manyur hçdi naþ ka÷ cid duryodhanakçte 'nagha 15,006.010c bhavitavyaü tathà tad dhi vayaü te caiva mohitàþ 15,006.011a vayaü hi putrà bhavato yathà duryodhanàdayaþ 15,006.011c gàndhàrã caiva kuntã ca nirvi÷eùe mate mama 15,006.012a sa màü tvaü yadi ràjendra parityajya gamiùyasi 15,006.012c pçùñhatas tvànuyàsyàmi satyenàtmànam àlabhe 15,006.013a iyaü hi vasusaüpårõà mahã sàgaramekhalà 15,006.013c bhavatà viprahãõasya na me prãtikarã bhavet 15,006.014a bhavadãyam idaü sarvaü ÷irasà tvàü prasàdaye 15,006.014c tvadadhãnàþ sma ràjendra vyetu te mànaso jvaraþ 15,006.015a bhavitavyam anupràptaü manye tvàü taj janàdhipa 15,006.015c diùñyà ÷u÷råùamàõas tvàü mokùyàmi manaso jvaram 15,006.016 dhçtaràùñra uvàca 15,006.016a tàpasye me manas tàta vartate kurunandana 15,006.016c ucitaü hi kule 'smàkam araõyagamanaü prabho 15,006.017a ciram asmy uùitaþ putra ciraü ÷u÷råùitas tvayà 15,006.017c vçddhaü màm abhyanuj¤àtuü tvam arhasi janàdhipa 15,006.018 vai÷aüpàyana uvàca 15,006.018a ity uktvà dharmaràjànaü vepamànaþ kçtà¤jalim 15,006.018c uvàca vacanaü ràjà dhçtaràùñro 'mbikàsutaþ 15,006.019a saüjayaü ca mahàmàtraü kçpaü càpi mahàratham 15,006.019c anunetum ihecchàmi bhavadbhiþ pçthivãpatim 15,006.020a glàyate me mano hãdaü mukhaü ca pari÷uùyati 15,006.020c vayasà ca prakçùñena vàgvyàyàmena caiva hi 15,006.021a ity uktvà sa tu dharmàtmà vçddho ràjà kurådvahaþ 15,006.021c gàndhàrãü ÷i÷riye dhãmàn sahasaiva gatàsuvat 15,006.022a taü tu dçùñvà tathàsãnaü ni÷ceùñaü kurupàrthivam 15,006.022c àrtiü ràjà yayau tårõaü kaunteyaþ paravãrahà 15,006.023 yudhiùñhira uvàca 15,006.023a yasya nàgasahasreõa da÷asaükhyena vai balam 15,006.023c so 'yaü nàrãm upà÷ritya ÷ete ràjà gatàsuvat 15,006.024a àyasã pratimà yena bhãmasenasya vai purà 15,006.024c cårõãkçtà balavatà sa balàrthã ÷ritaþ striyam 15,006.025a dhig astu màm adharmaj¤aü dhig buddhiü dhik ca me ÷rutam 15,006.025c yatkçte pçthivãpàlaþ ÷ete 'yam atathocitaþ 15,006.026a aham apy upavatsyàmi yathaivàyaü gurur mama 15,006.026c yadi ràjà na bhuïkte 'yaü gàndhàrã ca ya÷asvinã 15,006.027 vai÷aüpàyana uvàca 15,006.027a tato 'sya pàõinà ràjà jala÷ãtena pàõóavaþ 15,006.027c uro mukhaü ca ÷anakaiþ paryamàrjata dharmavit 15,006.028a tena ratnauùadhimatà puõyena ca sugandhinà 15,006.028c pàõispar÷ena ràj¤as tu ràjà saüj¤àm avàpa ha 15,007.001 dhçtaràùñra uvàca 15,007.001a spç÷a màü pàõinà bhåyaþ pariùvaja ca pàõóava 15,007.001b*0022_01 uvàca ràjadharmaj¤o dhçtaràùñraþ ÷ubhaü vacaþ 15,007.001c jãvàmãva hi saüspar÷àt tava ràjãvalocana 15,007.002a mårdhànaü ca tavàghràtum icchàmi manujàdhipa 15,007.002c pàõibhyàü ca parispraùñuü pràõà hi na jahur mama 15,007.003a aùñamo hy adya kàlo 'yam àhàrasya kçtasya me 15,007.003c yenàhaü kuru÷àrdåla na ÷aknomi viceùñitum 15,007.004a vyàyàma÷ càyam atyarthaü kçtas tvàm abhiyàcatà 15,007.004c tato glànamanàs tàta naùñasaüj¤a ivàbhavam 15,007.005a tavàmçtasamaspar÷aü hastaspar÷am imaü vibho 15,007.005c labdhvà saüjãvito 'smãti manye kurukulodvaha 15,007.006 vai÷aüpàyana uvàca 15,007.006a evam uktas tu kaunteyaþ pitrà jyeùñhena bhàrata 15,007.006c paspar÷a sarvagàtreùu sauhàrdàt taü ÷anais tadà 15,007.007a upalabhya tataþ pràõàn dhçtaràùñro mahãpatiþ 15,007.007c bàhubhyàü saüpariùvajya mårdhny àjighrata pàõóavam 15,007.008a viduràdaya÷ ca te sarve rurudur duþkhità bhç÷am 15,007.008c atiduþkhàc ca ràjànaü nocuþ kiü cana pàõóavàþ 15,007.009a gàndhàrã tv eva dharmaj¤à manasodvahatã bhç÷am 15,007.009c duþkhàny avàrayad ràjan maivam ity eva càbravãt 15,007.010a itaràs tu striyaþ sarvàþ kuntyà saha suduþkhitàþ 15,007.010c netrair àgatavikledaiþ parivàrya sthitàbhavan 15,007.011a athàbravãt punar vàkyaü dhçtaràùñro yudhiùñhiram 15,007.011c anujànãhi màü ràjaüs tàpasye bharatarùabha 15,007.012a glàyate me manas tàta bhåyo bhåyaþ prajalpataþ 15,007.012c na màm ataþ paraü putra parikleùñum ihàrhasi 15,007.013a tasmiüs tu kauravendre taü tathà bruvati pàõóavam 15,007.013c sarveùàm avarodhànàm àrtanàdo mahàn abhåt 15,007.014a dçùñvà kç÷aü vivarõaü ca ràjànam atathocitam 15,007.014c upavàsapari÷ràntaü tvagasthiparivàritam 15,007.015a dharmaputraþ sa pitaraü pariùvajya mahàbhujaþ 15,007.015c ÷okajaü bàùpam utsçjya punar vacanam abravãt 15,007.016a na kàmaye nara÷reùñha jãvitaü pçthivãü tathà 15,007.016c yathà tava priyaü ràjaü÷ cikãrùàmi paraütapa 15,007.017a yadi tv aham anugràhyo bhavato dayito 'pi và 15,007.017c kriyatàü tàvad àhàras tato vetsyàmahe vayam 15,007.018a tato 'bravãn mahàtejà dharmaputraü sa pàrthivaþ 15,007.018c anuj¤àtas tvayà putra bhu¤jãyàm iti kàmaye 15,007.019a iti bruvati ràjendre dhçtaràùñre yudhiùñhiram 15,007.019c çùiþ satyavatãputro vyàso 'bhyetya vaco 'bravãt 15,008.001 vyàsa uvàca 15,008.001a yudhiùñhira mahàbàho yad àha kurunandanaþ 15,008.001c dhçtaràùñro mahàtmà tvàü tat kuruùvàvicàrayan 15,008.002a ayaü hi vçddho nçpatir hataputro vi÷eùataþ 15,008.002c nedaü kçcchraü cirataraü sahed iti matir mama 15,008.003a gàndhàrã ca mahàbhàgà pràj¤à karuõavedinã 15,008.003c putra÷okaü mahàràja dhairyeõodvahate bhç÷am 15,008.004a aham apy etad eva tvàü bravãmi kuru me vacaþ 15,008.004c anuj¤àü labhatàü ràjà mà vçtheha mariùyati 15,008.004d*0023_01 svastho bhavatv ayaü dhãmàn vaneùu madhugandhiùu 15,008.005a ràjarùãõàü puràõànàm anuyàtu gatiü nçpaþ 15,008.005c ràjarùãõàü hi sarveùàm ante vanam upà÷rayaþ 15,008.006 vai÷aüpàyana uvàca 15,008.006a ity uktaþ sa tadà ràjà vyàsenàdbhutakarmaõà 15,008.006c pratyuvàca mahàtejà dharmaràjo yudhiùñhiraþ 15,008.007a bhagavàn eva no mànyo bhagavàn eva no guruþ 15,008.007c bhagavàn asya ràjyasya kulasya ca paràyaõam 15,008.008a ahaü tu putro bhagavàn pità ràjà guru÷ ca me 15,008.008c nide÷avartã ca pituþ putro bhavati dharmataþ 15,008.009a ity uktaþ sa tu taü pràha vyàso dharmabhçtàü varaþ 15,008.009c yudhiùñhiraü mahàtejàþ punar eva vi÷àü pate 15,008.010a evam etan mahàbàho yathà vadasi bhàrata 15,008.010c ràjàyaü vçddhatàü pràptaþ pramàõe parame sthitaþ 15,008.011a so 'yaü mayàbhyanuj¤àtas tvayà ca pçthivãpate 15,008.011c karotu svam abhipràyaü màsya vighnakaro bhava 15,008.012a eùa eva paro dharmo ràjarùãõàü yudhiùñhira 15,008.012c samare và bhaven mçtyur vane và vidhipårvakam 15,008.013a pitrà tu tava ràjendra pàõóunà pçthivãkùità 15,008.013c ÷iùyabhåtena ràjàyaü guruvat paryupàsitaþ 15,008.014a kratubhir dakùiõàvadbhir annaparvata÷obhitaiþ 15,008.014c mahadbhir iùñaü bhogà÷ ca bhuktàþ putrà÷ ca pàlitàþ 15,008.015a putrasaüsthaü ca vipulaü ràjyaü viproùite tvayi 15,008.015c trayoda÷asamà bhuktaü dattaü ca vividhaü vasu 15,008.016a tvayà càyaü naravyàghra guru÷u÷råùayà nçpaþ 15,008.016c àràdhitaþ sabhçtyena gàndhàrã ca ya÷asvinã 15,008.017a anujànãhi pitaraü samayo 'sya tapovidhau 15,008.017c na manyur vidyate càsya susåkùmo 'pi yudhiùñhira 15,008.018a etàvad uktvà vacanam anuj¤àpya ca pàrthivam 15,008.018c tathàstv iti ca tenoktaþ kaunteyena yayau vanam 15,008.019a gate bhagavati vyàse ràjà pàõóusutas tataþ 15,008.019c provàca pitaraü vçddhaü mandaü mandam ivànataþ 15,008.020a yad àha bhagavàn vyàso yac càpi bhavato matam 15,008.020c yad àha ca maheùvàsaþ kçpo vidura eva ca 15,008.021a yuyutsuþ saüjaya÷ caiva tat kartàsmy aham a¤jasà 15,008.021c sarve hy ete 'numànyà me kulasyàsya hitaiùiõaþ 15,008.022a idaü tu yàce nçpate tvàm ahaü ÷irasà nataþ 15,008.022c kriyatàü tàvad àhàras tato gacchà÷ramaü prati 15,009.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,009.001a tato ràj¤àbhyanuj¤àto dhçtaràùñraþ pratàpavàn 15,009.001c yayau svabhavanaü ràjà gàndhàryànugatas tadà 15,009.002a mandapràõagatir dhãmàn kçcchràd iva samuddharan 15,009.002c padàtiþ sa mahãpàlo jãrõo gajapatir yathà 15,009.003a tam anvagacchad viduro vidvàn såta÷ ca saüjayaþ 15,009.003c sa càpi parameùvàsaþ kçpaþ ÷àradvatas tathà 15,009.004a sa pravi÷ya gçhaü ràjà kçtapårvàhõikakriyaþ 15,009.004c tarpayitvà dvija÷reùñhàn àhàram akarot tadà 15,009.005a gàndhàrã caiva dharmaj¤à kuntyà saha manasvinã 15,009.005c vadhåbhir upacàreõa påjitàbhuïkta bhàrata 15,009.006a kçtàhàraü kçtàhàràþ sarve te viduràdayaþ 15,009.006c pàõóavà÷ ca kuru÷reùñham upàtiùñhanta taü nçpam 15,009.007a tato 'bravãn mahàràja kuntãputram upahvare 15,009.007c niùaõõaü pàõinà pçùñhe saüspç÷ann ambikàsutaþ 15,009.008a apramàdas tvayà kàryaþ sarvathà kurunandana 15,009.008c aùñàïge ràja÷àrdåla ràjye dharmapuraskçte 15,009.009a tat tu ÷akyaü yathà tàta rakùituü pàõóunandana 15,009.009c ràjyaü dharmaü ca kaunteya vidvàn asi nibodha tat 15,009.010a vidyàvçddhàn sadaiva tvam upàsãthà yudhiùñhira 15,009.010c ÷çõuyàs te ca yad bråyuþ kuryà÷ caivàvicàrayan 15,009.011a pràtar utthàya tàn ràjan påjayitvà yathàvidhi 15,009.011c kçtyakàle samutpanne pçcchethàþ kàryam àtmanaþ 15,009.012a te tu saümànità ràjaüs tvayà ràjyahitàrthinà 15,009.012c pravakùyanti hitaü tàta sarvaü kauravanandana 15,009.013a indriyàõi ca sarvàõi vàjivat paripàlaya 15,009.013c hitàya vai bhaviùyanti rakùitaü draviõaü yathà 15,009.014a amàtyàn upadhàtãtàn pitçpaitàmahठ÷ucãn 15,009.014c dàntàn karmasu sarveùu mukhyàn mukhyeùu yojayeþ 15,009.015a càrayethà÷ ca satataü càrair aviditaiþ paràn 15,009.015c parãkùitair bahuvidhaü svaràùñreùu pareùu ca 15,009.016a puraü ca te suguptaü syàd dçóhapràkàratoraõam 15,009.016c aññàññàlakasaübàdhaü ùañpathaü sarvatodi÷am 15,009.017a tasya dvàràõi kàryàõi paryàptàni bçhanti ca 15,009.017c sarvataþ suvibhaktàni yantrair àrakùitàni ca 15,009.018a puruùair alam arthaj¤air viditaiþ kula÷ãlataþ 15,009.018c àtmà ca rakùyaþ satataü bhojanàdiùu bhàrata 15,009.019a vihàràhàrakàleùu màlya÷ayyàsaneùu ca 15,009.019c striya÷ ca te suguptàþ syur vçddhair àptair adhiùñhitàþ 15,009.019e ÷ãlavadbhiþ kulãnai÷ ca vidvadbhi÷ ca yudhiùñhira 15,009.020a mantriõa÷ caiva kurvãthà dvijàn vidyàvi÷àradàn 15,009.020c vinãtàü÷ ca kulãnàü÷ ca dharmàrthaku÷alàn çjån 15,009.021a taiþ sàrdhaü mantrayethàs tvaü nàtyarthaü bahubhiþ saha 15,009.021c samastair api ca vyastair vyapade÷ena kena cit 15,009.022a susaüvçtaü mantragçhaü sthalaü càruhya mantrayeþ 15,009.022c araõye niþ÷alàke và na ca ràtrau kathaü cana 15,009.023a vànaràþ pakùiõa÷ caiva ye manuùyànukàriõaþ 15,009.023c sarve mantragçhe varjyà ye càpi jaóapaïgukàþ 15,009.024a mantrabhede hi ye doùà bhavanti pçthivãkùitàm 15,009.024c na te ÷akyàþ samàdhàtuü kathaü cid iti me matiþ 15,009.025a doùàü÷ ca mantrabhedeùu bråyàs tvaü mantrimaõóale 15,009.025c abhede ca guõàn ràjan punaþ punar ariüdama 15,009.026a paurajànapadànàü ca ÷aucà÷aucaü yudhiùñhira 15,009.026c yathà syàd viditaü ràjaüs tathà kàryam ariüdama 15,010.001 dhçtaràùñra uvàca 15,010.001a vyavahàrà÷ ca te tàta nityam àptair adhiùñhitàþ 15,010.001c yojyàs tuùñair hitai ràjan nityaü càrair anuùñhitàþ 15,010.001d*0024_01 alubdhai÷ càsya vyasanibhiþ snigdhair àtmasamaiþ sadà 15,010.002a parimàõaü viditvà ca daõóaü daõóyeùu bhàrata 15,010.002c praõayeyur yathànyàyaü puruùàs te yudhiùñhira 15,010.003a àdànarucaya÷ caiva paradàràbhimar÷akàþ 15,010.003c ugradaõóapradhànà÷ ca mithyà vyàhàriõas tathà 15,010.004a àkroùñàra÷ ca lubdhà÷ ca hantàraþ sàhasapriyàþ 15,010.004c sabhàvihàrabhettàro varõànàü ca pradåùakàþ 15,010.004e hiraõyadaõóyà vadhyà÷ ca kartavyà de÷akàlataþ 15,010.004f*0025_01 avarodhabhåmau bhçtyais tu saha pànaü vivarjayet 15,010.004f*0025_02 àkro÷anty anumattàs te kalatraü càpi gçhõate 15,010.004f*0025_03 jighàüsanty api ÷astreõa naùñàþ krãóanti cotkañàþ 15,010.004f*0025_04 nànàkùepà vyàharanti gamyàgamyaü na jànate 15,010.004f*0025_05 atipànena ràjàpi sarvako÷aü vinà÷ayet 15,010.004f*0025_06 vitared gàyakebhya÷ ca pradhànadravyasaücayam 15,010.004f*0025_07 buddhvemàn pànadoùàüs tu pibed ekaþ svajàyayà 15,010.004f*0025_08 yuktyà prakà÷aü matimàn svavãryasyàbhivçddhaye 15,010.005a pràtar eva hi pa÷yethà ye kuryur vyayakarma te 15,010.005c alaükàram atho bhojyam ata årdhvaü samàcareþ 15,010.006a pa÷yethà÷ ca tato yodhàn sadà tvaü pariharùayan 15,010.006c dåtànàü ca caràõàü ca pradoùas te sadà bhavet 15,010.007a sadà càpararàtraü te bhavet kàryàrthanirõaye 15,010.007c madhyaràtre vihàras te madhyàhne ca sadà bhavet 15,010.008a sarve tv àtyayikàþ kàlàþ kàryàõàü bharatarùabha 15,010.008c tathaivàlaükçtaþ kàle tiùñhethà bhåridakùiõaþ 15,010.008d*0026_01 na vçthà vyavatiùñheta pàrihàryàdibhåùaõam 15,010.008d*0026_02 prayojyaü sarvadeveha màïgalyaü pàpanà÷anam 15,010.008e cakravat karmaõàü tàta paryàyo hy eùa nitya÷aþ 15,010.009a ko÷asya saücaye yatnaü kurvãthà nyàyataþ sadà 15,010.009c dvividhasya mahàràja viparãtaü vivarjayeþ 15,010.010a càrair viditvà ÷atråü÷ ca ye te ràjyàntaràyiõaþ 15,010.010c tàn àptaiþ puruùair dåràd ghàtayethàþ parasparam 15,010.011a karmadçùñyàtha bhçtyàüs tvaü varayethàþ kurådvaha 15,010.011c kàrayethà÷ ca karmàõi yuktàyuktair adhiùñhitaiþ 15,010.012a senàpraõetà ca bhavet tava tàta dçóhavrataþ 15,010.012c ÷åraþ kle÷asaha÷ caiva priya÷ ca tava mànavaþ 15,010.013a sarve jànapadà÷ caiva tava karmàõi pàõóava 15,010.013c paurogavà÷ ca sabhyà÷ ca kuryur ye vyavahàriõaþ 15,010.014a svarandhraü pararandhraü ca sveùu caiva pareùu ca 15,010.014c upalakùayitavyaü te nityam eva yudhiùñhira 15,010.015a de÷àntarasthà÷ ca narà vikràntàþ sarvakarmasu 15,010.015c màtràbhir anuråpàbhir anugràhyà hitàs tvayà 15,010.016a guõàrthinàü guõaþ kàryo viduùàü te janàdhipa 15,010.016c avicàlyà÷ ca te te syur yathà merur mahàgiriþ 15,011.001 dhçtaràùñra uvàca 15,011.001a maõóalàni ca budhyethàþ pareùàm àtmanas tathà 15,011.001c udàsãnaguõànàü ca madhyamànàü tathaiva ca 15,011.002a caturõàü ÷atrujàtànàü sarveùàm àtatàyinàm 15,011.002c mitraü càmitramitraü ca boddhavyaü te 'rikar÷ana 15,011.003a tathàmàtyà janapadà durgàõi viùamàõi ca 15,011.003c balàni ca kuru÷reùñha bhavanty eùàü yathecchakam 15,011.004a te ca dvàda÷a kaunteya ràj¤àü vai vividhàtmakàþ 15,011.004c mantripradhànà÷ ca guõàþ ùaùñir dvàda÷a ca prabho 15,011.005a etan maõóalam ity àhur àcàryà nãtikovidàþ 15,011.005c atra ùàóguõyam àyattaü yudhiùñhira nibodha tat 15,011.006a vçddhikùayau ca vij¤eyau sthànaü ca kurunandana 15,011.006c dvisaptatyà mahàbàho tataþ ùàóguõyacàriõaþ 15,011.007a yadà svapakùo balavàn parapakùas tathàbalaþ 15,011.007c vigçhya ÷atrån kaunteya yàyàt kùitipatis tadà 15,011.007e yadà svapakùo 'balavàüs tadà saüdhiü samà÷rayet 15,011.007e*0027_01 **** **** svapakùa÷ caiva durbalaþ 15,011.007e*0027_02 sàrdhaü vidvàüs tadà kùãõaþ 15,011.008a dravyàõàü saücaya÷ caiva kartavyaþ syàn mahàüs tathà 15,011.008c yadà samartho yànàya nacireõaiva bhàrata 15,011.009a tadà sarvaü vidheyaü syàt sthànaü ca na vibhàjayet 15,011.009c bhåmir alpaphalà deyà viparãtasya bhàrata 15,011.010a hiraõyaü kupyabhåyiùñhaü mitraü kùãõam ako÷avat 15,011.010c viparãtàn na gçhõãyàt svayaü saüdhivi÷àradaþ 15,011.011a saüdhyarthaü ràjaputraü ca lipsethà bharatarùabha 15,011.011c viparãtas tu te 'deyaþ putra kasyàü cid àpadi 15,011.011e tasya pramokùe yatnaü ca kuryàþ sopàyamantravit 15,011.012a prakçtãnàü ca kaunteya ràjà dãnàü vibhàvayet 15,011.012c krameõa yugapad dvaüdvaü vyasanànàü balàbalam 15,011.013a pãóanaü stambhanaü caiva ko÷abhaïgas tathaiva ca 15,011.013c kàryaü yatnena ÷atråõàü svaràùñraü rakùatà svayam 15,011.014a na ca hiüsyo 'bhyupagataþ sàmanto vçddhim icchatà 15,011.014c kaunteya taü na hiüseta yo mahãü vijigãùate 15,011.015a gaõànàü bhedane yogaü gacchethàþ saha mantribhiþ 15,011.015c sàdhusaügrahaõàc caiva pàpanigrahaõàt tathà 15,011.016a durbalà÷ càpi satataü nàvaùñabhyà balãyasà 15,011.016c tiùñhethà ràja÷àrdåla vaitasãü vçttim àsthitaþ 15,011.017a yady evam abhiyàyàc ca durbalaü balavàn nçpaþ 15,011.017c sàmàdibhir upàyais taü krameõa vinivartayet 15,011.018a a÷aknuvaüs tu yuddhàya niùpatet saha mantribhiþ 15,011.018c ko÷ena paurair daõóena ye cànye priyakàriõaþ 15,011.019a asaübhave tu sarvasya yathàmukhyena niùpatet 15,011.019c krameõànena mokùaþ syàc charãram api kevalam 15,012.001 dhçtaràùñra uvàca 15,012.001a saüdhivigraham apy atra pa÷yethà ràjasattama 15,012.001c dviyoniü trividhopàyaü bahukalpaü yudhiùñhira 15,012.002a ràjendra paryupàsãthà÷ chittvà dvaividhyam àtmanaþ 15,012.002c tuùñapuùñabalaþ ÷atrur àtmavàn iti ca smaret 15,012.003a paryupàsanakàle tu viparãtaü vidhãyate 15,012.003c àmardakàle ràjendra vyapasarpas tato varaþ 15,012.004a vyasanaü bhedanaü caiva ÷atråõàü kàrayet tataþ 15,012.004c kar÷anaü bhãùaõaü caiva yuddhe càpi bahukùayam 15,012.005a prayàsyamàno nçpatis trividhaü paricintayet 15,012.005c àtmana÷ caiva ÷atro÷ ca ÷aktiü ÷àstravi÷àradaþ 15,012.006a utsàhaprabhu÷aktibhyàü mantra÷aktyà ca bhàrata 15,012.006c upapanno naro yàyàd viparãtam ato 'nyathà 15,012.007a àdadãta balaü ràjà maulaü mitrabalaü tathà 15,012.007c añavãbalaü bhçtaü caiva tathà ÷reõãbalaü ca yat 15,012.008a tatra mitrabalaü ràjan maulena na vi÷iùyate 15,012.008c ÷reõãbalaü bhçtaü caiva tulya eveti me matiþ 15,012.009a tathà càrabalaü caiva parasparasamaü nçpa 15,012.009c vij¤eyaü balakàleùu ràj¤à kàla upasthite 15,012.010a àpada÷ càpi boddhavyà bahuråpà naràdhipa 15,012.010c bhavanti ràj¤àü kauravya yàs tàþ pçthag ataþ ÷çõu 15,012.011a vikalpà bahavo ràjann àpadàü pàõóunandana 15,012.011c sàmàdibhir upanyasya ÷amayet tàn nçpaþ sadà 15,012.012a yàtràü yàyàd balair yukto ràjà ùaóbhiþ paraütapa 15,012.012c saüyukto de÷akàlàbhyàü balair àtmaguõais tathà 15,012.013a tuùñapuùñabalo yàyàd ràjà vçddhyudaye rataþ 15,012.013c àhåta÷ càpy atho yàyàd ançtàv api pàrthivaþ 15,012.014a sthåõà÷mànaü vàjirathapradhànàü; dhvajadrumaiþ saüvçtakålarodhasam 15,012.014c padàtinàgair bahukardamàü nadãü; sapatnanà÷e nçpatiþ prayàyàt 15,012.015a athopapattyà ÷akañaü padmaü vajraü ca bhàrata 15,012.015c u÷anà veda yac chàstraü tatraitad vihitaü vibho 15,012.016a sàdayitvà parabalaü kçtvà ca balaharùaõam 15,012.016c svabhåmau yojayed yuddhaü parabhåmau tathaiva ca 15,012.017a labdhaü pra÷amayed ràjà nikùiped dhanino naràn 15,012.017c j¤àtvà svaviùayaü taü ca sàmàdibhir upakramet 15,012.018a sarvathaiva mahàràja ÷arãraü dhàrayed iha 15,012.018c pretyeha caiva kartavyam àtmaniþ÷reyasaü param 15,012.019a evaü kurva¤ ÷ubhà vàco loke 'smi¤ ÷çõute nçpaþ 15,012.019c pretya svargaü tathàpnoti prajà dharmeõa pàlayan 15,012.020a evaü tvayà kuru÷reùñha vartitavyaü prajàhitam 15,012.020c ubhayor lokayos tàta pràptaye nityam eva ca 15,012.021a bhãùmeõa pårvam ukto 'si kçùõena vidureõa ca 15,012.021c mayàpy ava÷yaü vaktavyaü prãtyà te nçpasattama 15,012.022a etat sarvaü yathànyàyaü kurvãthà bhåridakùiõa 15,012.022c priyas tathà prajànàü tvaü svarge sukham avàpsyasi 15,012.023a a÷vamedhasahasreõa yo yajet pçthivãpatiþ 15,012.023c pàlayed vàpi dharmeõa prajàs tulyaü phalaü labhet 15,013.001 yudhiùñhira uvàca 15,013.001a evam etat kariùyàmi yathàttha pçthivãpate 15,013.001c bhåya÷ caivànu÷àsyo 'haü bhavatà pàrthivarùabha 15,013.002a bhãùme svargam anupràpte gate ca madhusådane 15,013.002c vidure saüjaye caiva ko 'nyo màü vaktum arhati 15,013.003a yat tu màm anu÷àstãha bhavàn adya hite sthitaþ 15,013.003c kartàsmy etan mahãpàla nirvçto bhava bhàrata 15,013.004 vai÷aüpàyana uvàca 15,013.004a evam uktaþ sa ràjarùir dharmaràjena dhãmatà 15,013.004c kaunteyaü samanuj¤àtum iyeùa bharatarùabha 15,013.005a putra vi÷ramyatàü tàvan mamàpi balavठ÷ramaþ 15,013.005c ity uktvà pràvi÷ad ràjà gàndhàryà bhavanaü tadà 15,013.006a tam àsanagataü devã gàndhàrã dharmacàriõã 15,013.006c uvàca kàle kàlaj¤à prajàpatisamaü patim 15,013.007a anuj¤àtaþ svayaü tena vyàsenàpi maharùiõà 15,013.007c yudhiùñhirasyànumate kadàraõyaü gamiùyasi 15,013.008 dhçtaràùñra uvàca 15,013.008a gàndhàry aham anuj¤àtaþ svayaü pitrà mahàtmanà 15,013.008c yudhiùñhirasyànumate gantàsmi naciràd vanam 15,013.009a ahaü hi nàma sarveùàü teùàü durdyåtadevinàm 15,013.009c putràõàü dàtum icchàmi pretyabhàvànugaü vasu 15,013.009e sarvaprakçtisàünidhyaü kàrayitvà svave÷mani 15,013.009f*0028_01 dhçtaràùñraþ sa tàn sarvàn pretakàryàrtham abravãt 15,013.009f*0029_01 àpçùñvà gantum icchàmi vanaü subalanandini 15,013.010 vai÷aüpàyana uvàca 15,013.010a ity uktvà dharmaràjàya preùayàm àsa pàrthivaþ 15,013.010c sa ca tadvacanàt sarvaü samàninye mahãpatiþ 15,013.011a tato niùkramya nçpatis tasmàd antaþpuràt tadà 15,013.011c sarvaü suhçjjanaü caiva sarvà÷ ca prakçtãs tathà 15,013.011e samavetàü÷ ca tàn sarvàn paurajànapadàn atha 15,013.011f*0030_01 tàn àgatàn abhiprekùya samastaü ca suhçjjanam 15,013.012a bràhmaõàü÷ ca mahãpàlàn nànàde÷asamàgatàn 15,013.012c tataþ pràha mahàtejà dhçtaràùñro mahãpatiþ 15,013.013a ÷çõvanty ekàgramanaso bràhmaõàþ kurujàïgalàþ 15,013.013c kùatriyà÷ caiva vai÷yà÷ ca ÷ådrà÷ caiva samàgatàþ 15,013.014a bhavantaþ kurava÷ caiva bahukàlaü sahoùitàþ 15,013.014c parasparasya suhçdaþ parasparahite ratàþ 15,013.015a yad idànãm ahaü bråyàm asmin kàla upasthite 15,013.015c tathà bhavadbhiþ kartavyam avicàrya vaco mama 15,013.016a araõyagamane buddhir gàndhàrãsahitasya me 15,013.016c vyàsasyànumate ràj¤as tathà kuntãsutasya ca 15,013.016e bhavanto 'py anujànantu mà vo 'nyà bhåd vicàraõà 15,013.017a asmàkaü bhavatàü caiva yeyaü prãtir hi ÷à÷vatã 15,013.017c na cànyeùv asti de÷eùu ràj¤àm iti matir mama 15,013.018a ÷rànto 'smi vayasànena tathà putravinàkçtaþ 15,013.018c upavàsakç÷a÷ càsmi gàndhàrãsahito 'naghàþ 15,013.019a yudhiùñhiragate ràjye pràpta÷ càsmi sukhaü mahat 15,013.019c manye duryodhanai÷varyàd vi÷iùñam iti sattamàþ 15,013.020a mama tv andhasya vçddhasya hataputrasya kà gatiþ 15,013.020c çte vanaü mahàbhàgàs tan mànuj¤àtum arhatha 15,013.021a tasya tad vacanaü ÷rutvà sarve te kurujàïgalàþ 15,013.021c bàùpasaüdigdhayà vàcà rurudur bharatarùabha 15,013.022a tàn avibruvataþ kiü cid duþkha÷okaparàyaõàn 15,013.022c punar eva mahàtejà dhçtaràùñro 'bravãd idam 15,014.001 dhçtaràùñra uvàca 15,014.001a ÷aütanuþ pàlayàm àsa yathàvat pçthivãm imàm 15,014.001c tathà vicitravãrya÷ ca bhãùmeõa paripàlitaþ 15,014.001e pàlayàm àsa vas tàto viditaü vo nasaü÷ayaþ 15,014.001f*0031_01 anantaraü sa pàõóu÷ ca pàlayàm àsa medinãm 15,014.002a yathà ca pàõóur bhràtà me dayito bhavatàm abhåt 15,014.002c sa càpi pàlayàm àsa yathàvat tac ca vettha ha 15,014.002d*0032_01 anantaraü hi pitaram anujàto yudhiùñhiraþ 15,014.002d*0032_02 nàtra kiü cin mçùà jàtu bhaviteti matir mama 15,014.003a mayà ca bhavatàü samyak chu÷råùà yà kçtànaghàþ 15,014.003c asamyag và mahàbhàgàs tat kùantavyam atandritaiþ 15,014.004a yac ca duryodhanenedaü ràjyaü bhuktam akaõñakam 15,014.004c api tatra na vo mando durbuddhir aparàddhavàn 15,014.005a tasyàparàdhàd durbuddher abhimànàn mahãkùitàm 15,014.005c vimardaþ sumahàn àsãd anayàn matkçtàd atha 15,014.005d*0033_01 ghàtitàþ kuravo yac ca pçthivã ca vinà÷ità 15,014.006a tan mayà sàdhu vàpãdaü yadi vàsàdhu vai kçtam 15,014.006c tad vo hçdi na kartavyaü màm anuj¤àtum arhatha 15,014.007a vçddho 'yaü hataputro 'yaü duþkhito 'yaü janàdhipaþ 15,014.007c pårvaràj¤àü ca putro 'yam iti kçtvànujànata 15,014.008a iyaü ca kçpaõà vçddhà hataputrà tapasvinã 15,014.008c gàndhàrã putra÷okàrtà tulyaü yàcati vo mayà 15,014.009a hataputràv imau vçddhau viditvà duþkhitau tathà 15,014.009c anujànãta bhadraü vo vrajàvaþ ÷araõaü ca vaþ 15,014.010a ayaü ca kauravo ràjà kuntãputro yudhiùñhiraþ 15,014.010c sarvair bhavadbhir draùñavyaþ sameùu viùameùu ca 15,014.010e na jàtu viùamaü caiva gamiùyati kadà cana 15,014.011a catvàraþ sacivà yasya bhràtaro vipulaujasaþ 15,014.011c lokapàlopamà hy ete sarve dharmàrthadar÷inaþ 15,014.011d*0034_01 caturõàü lokapàlànàü madhye viparivartate 15,014.012a brahmeva bhagavàn eùa sarvabhåtajagatpatiþ 15,014.012b*0035_01 evam eùa mahàbàhur bhãmàrjunayamair vçtaþ 15,014.012c yudhiùñhiro mahàtejà bhavataþ pàlayiùyati 15,014.013a ava÷yam eva vaktavyam iti kçtvà bravãmi vaþ 15,014.013c eùa nyàso mayà dattaþ sarveùàü vo yudhiùñhiraþ 15,014.013e bhavanto 'sya ca vãrasya nyàsabhåtà mayà kçtàþ 15,014.014a yady eva taiþ kçtaü kiü cid vyalãkaü và sutair mama 15,014.014c yady anyena madãyena tad anuj¤àtum arhatha 15,014.015a bhavadbhir hi na me manyuþ kçtapårvaþ kathaü cana 15,014.015c atyantagurubhaktànàm eùo '¤jalir idaü namaþ 15,014.016a teùàm asthirabuddhãnàü lubdhànàü kàmacàriõàm 15,014.016c kçte yàcàmi vaþ sarvàn gàndhàrãsahito 'naghàþ 15,014.017a ity uktàs tena te ràj¤à paurajànapadà janàþ 15,014.017b*0036_01 ity evaü bruvatas tasya dhçtaràùñrasya dhãmataþ 15,014.017c nocur bàùpakalàþ kiü cid vãkùàü cakruþ parasparam 15,015.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,015.001a evam uktàs tu te tena paurajànapadà janàþ 15,015.001c vçddhena ràj¤à kauravya naùñasaüj¤à ivàbhavan 15,015.002a tåùõãübhåtàüs tatas tàüs tu bàùpakaõñhàn mahãpatiþ 15,015.002c dhçtaràùñro mahãpàlaþ punar evàbhyabhàùata 15,015.003a vçddhaü màü hataputraü ca dharmapatnyà sahànayà 15,015.003c vilapantaü bahuvidhaü kçpaõaü caiva sattamàþ 15,015.004a pitrà svayam anuj¤àtaü kçùõadvaipàyanena vai 15,015.004c vanavàsàya dharmaj¤à dharmaj¤ena nçpeõa ca 15,015.005a so 'haü punaþ punar yàce ÷irasàvanato 'naghàþ 15,015.005c gàndhàryà sahitaü tan màü samanuj¤àtum arhatha 15,015.006a ÷rutvà tu kururàjasya vàkyàni karuõàni te 15,015.006c ruruduþ sarvato ràjan sametàþ kurujàïgalàþ 15,015.007a uttarãyaiþ karai÷ càpi saüchàdya vadanàni te 15,015.007c ruruduþ ÷okasaütaptà muhårtaü pitçmàtçvat 15,015.008a hçdayaiþ ÷ånyabhåtais te dhçtaràùñrapravàsajam 15,015.008c duþkhaü saüdhàrayantaþ sma naùñasaüj¤à ivàbhavan 15,015.009a te vinãya tam àyàsaü kururàjaviyogajam 15,015.009c ÷anaiþ ÷anais tadànyonyam abruvan svamatàny uta 15,015.010a tataþ saüdhàya te sarve vàkyàny atha samàsataþ 15,015.010c ekasmin bràhmaõe ràjann àve÷yocur naràdhipam 15,015.011a tataþ svacaraõe vçddhaþ saümato 'rthavi÷àradaþ 15,015.011c sàmbàkhyo bahvçco ràjan vaktuü samupacakrame 15,015.012a anumànya mahàràjaü tat sadaþ saüprabhàùya ca 15,015.012c vipraþ pragalbho medhàvã sa ràjànam uvàca ha 15,015.013a ràjan vàkyaü janasyàsya mayi sarvaü samarpitam 15,015.013c vakùyàmi tad ahaü vãra taj juùasva naràdhipa 15,015.014a yathà vadasi ràjendra sarvam etat tathà vibho 15,015.014c nàtra mithyà vacaþ kiü cit suhçt tvaü naþ parasparam 15,015.015a na jàtv asya tu vaü÷asya ràj¤àü ka÷ cit kadà cana 15,015.015c ràjàsãd yaþ prajàpàlaþ prajànàm apriyo bhavet 15,015.016a pitçvad bhràtçvac caiva bhavantaþ pàlayanti naþ 15,015.016c na ca duryodhanaþ kiü cid ayuktaü kçtavàn nçpa 15,015.016d*0037_01 priyàõi kurvan sarveùàm anuvçttyartham udyataþ 15,015.017a yathà bravãti dharmaj¤o muniþ satyavatãsutaþ 15,015.017c tathà kuru mahàràja sa hi naþ paramo guruþ 15,015.018a tyaktà vayaü tu bhavatà duþkha÷okaparàyaõàþ 15,015.018c bhaviùyàma÷ ciraü ràjan bhavadguõa÷atair hçtàþ 15,015.019a yathà ÷aütanunà guptà ràj¤à citràïgadena ca 15,015.019c bhãùmavãryopagåóhena pitrà ca tava pàrthiva 15,015.020a bhavadbuddhiyujà caiva pàõóunà pçthivãkùità 15,015.020c tathà duryodhanenàpi ràj¤à suparipàlitàþ 15,015.021a na svalpam api putras te vyalãkaü kçtavàn nçpa 15,015.021c pitarãva suvi÷vastàs tasminn api naràdhipe 15,015.021e vayam àsma yathà samyag bhavato viditaü tathà 15,015.022a tathà varùasahasràya kuntãputreõa dhãmatà 15,015.022c pàlyamànà dhçtimatà sukhaü vindàmahe nçpa 15,015.023a ràjarùãõàü puràõànàü bhavatàü vaü÷adhàriõàm 15,015.023c kurusaüvaraõàdãnàü bharatasya ca dhãmataþ 15,015.024a vçttaü samanuyàty eùa dharmàtmà bhåridakùiõaþ 15,015.024c nàtra vàcyaü mahàràja susåkùmam api vidyate 15,015.025a uùitàþ sma sukhaü nityaü bhavatà paripàlitàþ 15,015.025c susåkùmaü ca vyalãkaü te saputrasya na vidyate 15,015.026a yat tu j¤àtivimarde 'sminn àttha duryodhanaü prati 15,015.026c bhavantam anuneùyàmi tatràpi kurunandana 15,016.001 bràhmaõa uvàca 15,016.001a na tad duryodhanakçtaü na ca tad bhavatà kçtam 15,016.001c na karõasaubalàbhyàü ca kuravo yat kùayaü gatàþ 15,016.002a daivaü tat tu vijànãmo yan na ÷akyaü prabàdhitum 15,016.002c daivaü puruùakàreõa na ÷akyam ativartitum 15,016.003a akùauhiõyo mahàràja da÷àùñau ca samàgatàþ 15,016.003c aùñàda÷àhena hatà da÷abhir yodhapuügavaiþ 15,016.004a bhãùmadroõakçpàdyai÷ ca karõena ca mahàtmanà 15,016.004c yuyudhànena vãreõa dhçùñadyumnena caiva ha 15,016.005a caturbhiþ pàõóuputrai÷ ca bhãmàrjunayamair nçpa 15,016.005c janakùayo 'yaü nçpate kçto daivabalàtkçtaiþ 15,016.006a ava÷yam eva saügràme kùatriyeõa vi÷eùataþ 15,016.006c kartavyaü nidhanaü loke ÷astreõa kùatrabandhunà 15,016.007a tair iyaü puruùavyàghrair vidyàbàhubalànvitaiþ 15,016.007c pçthivã nihatà sarvà sahayà sarathadvipà 15,016.008a na sa ràjàparàdhnoti putras tava mahàmanàþ 15,016.008b*0038_01 na sa ràj¤àü vadhe sånuþ kàraõaü te mahàtmanàm 15,016.008c na bhavàn na ca te bhçtyà na karõo na ca saubalaþ 15,016.009a yad vinaùñàþ kuru÷reùñhà ràjàna÷ ca sahasra÷aþ 15,016.009c sarvaü daivakçtaü tad vai ko 'tra kiü vaktum arhati 15,016.010a gurur mato bhavàn asya kçtsnasya jagataþ prabhuþ 15,016.010c dharmàtmànam atas tubhyam anujànãmahe sutam 15,016.011a labhatàü vãralokàn sa sasahàyo naràdhipaþ 15,016.011c dvijàgryaiþ samanuj¤àtas tridive modatàü sukhã 15,016.012a pràpsyate ca bhavàn puõyaü dharme ca paramàü sthitim 15,016.012b*0039_01 tad eva puõyaü dharme ca dharme ca paramàü gatim 15,016.012c veda puõyaü ca kàrtsnyena samyag bharatasattama 15,016.012d*0040_01 veda dharmaü mahàbàho laukyaü vaidikam eva ca 15,016.013a dçùñàpadànà÷ càsmàbhiþ pàõóavàþ puruùarùabhàþ 15,016.013b*0041_01 dçùñipradànam api te pàõóavàn prati no vçthà 15,016.013c samarthàs tridivasyàpi pàlane kiü punaþ kùiteþ 15,016.014a anuvatsyanti càpãmàþ sameùu viùameùu ca 15,016.014c prajàþ kurukula÷reùñha pàõóavठ÷ãlabhåùaõàn 15,016.015a brahmadeyàgrahàràü÷ ca parihàràü÷ ca pàrthiva 15,016.015c pårvaràjàtisargàü÷ ca pàlayaty eva pàõóavaþ 15,016.016a dãrghadar÷ã kçtapraj¤aþ sadà vai÷ravaõo yathà 15,016.016c akùudrasaciva÷ càyaü kuntãputro mahàmanàþ 15,016.017a apy amitre dayàvàü÷ ca ÷uci÷ ca bharatarùabha 15,016.017c çju pa÷yati medhàvã putravat pàti naþ sadà 15,016.018a vipriyaü ca janasyàsya saüsargàd dharmajasya vai 15,016.018c na kariùyanti ràjarùe tathà bhãmàrjunàdayaþ 15,016.019a mandà mçduùu kauravyàs tãkùõeùv à÷ãviùopamàþ 15,016.019c vãryavanto mahàtmànaþ pauràõàü ca hite ratàþ 15,016.020a na kuntã na ca pà¤càlã na colåpã na sàtvatã 15,016.020c asmi¤ jane kariùyanti pratikålàni karhi cit 15,016.021a bhavatkçtam imaü snehaü yudhiùñhiravivardhitam 15,016.021c na pçùñhataþ kariùyanti paurajànapadà janàþ 15,016.022a adharmiùñhàn api sataþ kuntãputrà mahàrathàþ 15,016.022c mànavàn pàlayiùyanti bhåtvà dharmaparàyaõàþ 15,016.023a sa ràjan mànasaü duþkham apanãya yudhiùñhiràt 15,016.023c kuru kàryàõi dharmyàõi namas te bharatarùabha 15,016.024 vai÷aüpàyana uvàca 15,016.024a tasya tad vacanaü dharmyam anubandhaguõottaram 15,016.024c sàdhu sàdhv iti sarvaþ sa janaþ pratigçhãtavàn 15,016.025a dhçtaràùñra÷ ca tad vàkyam abhipåjya punaþ punaþ 15,016.025c visarjayàm àsa tadà sarvàs tu prakçtãþ ÷anaiþ 15,016.026a sa taiþ saüpåjito ràjà ÷ivenàvekùitas tadà 15,016.026c prà¤jaliþ påjayàm àsa taü janaü bharatarùabha 15,016.027a tato vive÷a bhuvanaü gàndhàryà sahito nçpaþ 15,016.027c vyuùñàyàü caiva ÷arvaryàü yac cakàra nibodha tat 15,016.027d*0042_01 àgatàyàü ca ÷arvaryàü sukhaü ÷ete naràdhipaþ 15,017.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,017.001a vyuùitàyàü rajanyàü tu dhçtaràùñro 'mbikàsutaþ 15,017.001c viduraü preùayàm àsa yudhiùñhiranive÷anam 15,017.002a sa gatvà ràjavacanàd uvàcàcyutam ã÷varam 15,017.002c yudhiùñhiraü mahàtejàþ sarvabuddhimatàü varaþ 15,017.003a dhçtaràùñro mahàràja vanavàsàya dãkùitaþ 15,017.003c gamiùyati vanaü ràjan kàrttikãm àgatàm imàm 15,017.004a sa tvà kurukula÷reùñha kiü cid artham abhãpsati 15,017.004c ÷ràddham icchati dàtuü sa gàïgeyasya mahàtmanaþ 15,017.005a droõasya somadattasya bàhlãkasya ca dhãmataþ 15,017.005c putràõàü caiva sarveùàü ye càsya suhçdo hatàþ 15,017.005e yadi càbhyanujànãùe saindhavàpasadasya ca 15,017.006a etac chrutvà tu vacanaü vidurasya yudhiùñhiraþ 15,017.006c hçùñaþ saüpåjayàm àsa guóàke÷a÷ ca pàõóavaþ 15,017.007a na tu bhãmo dçóhakrodhas tad vaco jagçhe tadà 15,017.007c vidurasya mahàtejà duryodhanakçtaü smaran 15,017.008a abhipràyaü viditvà tu bhãmasenasya phalgunaþ 15,017.008c kirãñã kiü cid ànamya bhãmaü vacanam abravãt 15,017.009a bhãma ràjà pità vçddho vanavàsàya dãkùitaþ 15,017.009c dàtum icchati sarveùàü suhçdàm aurdhvadehikam 15,017.010a bhavatà nirjitaü vittaü dàtum icchati kauravaþ 15,017.010c bhãùmàdãnàü mahàbàho tad anuj¤àtum arhasi 15,017.011a diùñyà tv adya mahàbàho dhçtaràùñraþ prayàcati 15,017.011c yàcito yaþ puràsmàbhiþ pa÷ya kàlasya paryayam 15,017.012a yo 'sau pçthivyàþ kçtsnàyà bhartà bhåtvà naràdhipaþ 15,017.012c parair vinihatàpatyo vanaü gantum abhãpsati 15,017.013a mà te 'nyat puruùavyàghra dànàd bhavatu dar÷anam 15,017.013c aya÷asyam ato 'nyat syàd adharmyaü ca mahàbhuja 15,017.014a ràjànam upatiùñhasva jyeùñhaü bhràtaram ã÷varam 15,017.014c arhas tvam asi dàtuü vai nàdàtuü bharatarùabha 15,017.014e evaü bruvàõaü kaunteyaü dharmaràjo 'bhyapåjayat 15,017.015a bhãmasenas tu sakrodhaþ provàcedaü vacas tadà 15,017.015c vayaü bhãùmasya kurmeha pretakàryàõi phalguna 15,017.016a somadattasya nçpater bhåri÷ravasa eva ca 15,017.016c bàhlãkasya ca ràjarùer droõasya ca mahàtmanaþ 15,017.017a anyeùàü caiva suhçdàü kuntã karõàya dàsyati 15,017.017c ÷ràddhàni puruùavyàghra màdàt kauravako nçpaþ 15,017.018a iti me vartate buddhir mà vo nandantu ÷atravaþ 15,017.018c kaùñàt kaùñataraü yàntu sarve duryodhanàdayaþ 15,017.018e yair iyaü pçthivã sarvà ghàtità kulapàüsanaiþ 15,017.019a kutas tvam adya vismçtya vairaü dvàda÷avàrùikam 15,017.019c aj¤àtavàsagamanaü draupadã÷okavardhanam 15,017.019e kva tadà dhçtaràùñrasya sneho 'smàsv abhavat tadà 15,017.020a kçùõàjinopasaüvãto hçtàbharaõabhåùaõaþ 15,017.020c sàrdhaü pà¤càlaputryà tvaü ràjànam upajagmivàn 15,017.020e kva tadà droõabhãùmau tau somadatto 'pi vàbhavat 15,017.021a yatra trayoda÷a samà vane vanyena jãvasi 15,017.021c na tadà tvà pità jyeùñhaþ pitçtvenàbhivãkùate 15,017.022a kiü te tad vismçtaü pàrtha yad eùa kulapàüsanaþ 15,017.022c durvçtto viduraü pràha dyåte kiü jitam ity uta 15,017.023a tam evaüvàdinaü ràjà kuntãputro yudhiùñhiraþ 15,017.023c uvàca bhràtaraü dhãmठjoùam àsveti bhartsayan 15,018.001 arjuna uvàca 15,018.001a bhãma jyeùñho gurur me tvaü nàto 'nyad vaktum utsahe 15,018.001c dhçtaràùñro hi ràjarùiþ sarvathà mànam arhati 15,018.002a na smaranty aparàddhàni smaranti sukçtàni ca 15,018.002c asaübhinnàrthamaryàdàþ sàdhavaþ puruùottamàþ 15,018.002d*0043_01 iti tasya vacaþ ÷rutvà phalgunasya mahàtmanaþ 15,018.002d*0043_02 viduraü pràha dharmàtmà kuntãputro yudhiùñhiraþ 15,018.003a idaü madvacanàt kùattaþ kauravaü bråhi pàrthivam 15,018.003c yàvad icchati putràõàü dàtuü tàvad dadàmy aham 15,018.004a bhãùmàdãnàü ca sarveùàü suhçdàm upakàriõàm 15,018.004c mama ko÷àd iti vibho mà bhåd bhãmaþ sudurmanàþ 15,018.005 vai÷aüpàyana uvàca 15,018.005a ity ukte dharmaràjas tam arjunaü pratyapåjayat 15,018.005c bhãmasenaþ kañàkùeõa vãkùàü cakre dhanaüjayam 15,018.006a tataþ sa viduraü dhãmàn vàkyam àha yudhiùñhiraþ 15,018.006c na bhãmasene kopaü sa nçpatiþ kartum arhati 15,018.007a parikliùño hi bhãmo 'yaü himavçùñyàtapàdibhiþ 15,018.007c duþkhair bahuvidhair dhãmàn araõye viditaü tava 15,018.008a kiü tu madvacanàd bråhi ràjànaü bharatarùabham 15,018.008c yad yad icchasi yàvac ca gçhyatàü madgçhàd iti 15,018.009a yan màtsaryam ayaü bhãmaþ karoti bhç÷aduþkhitaþ 15,018.009c na tan manasi kartavyam iti vàcyaþ sa pàrthivaþ 15,018.010a yan mamàsti dhanaü kiü cid arjunasya ca ve÷mani 15,018.010c tasya svàmã mahàràja iti vàcyaþ sa pàrthivaþ 15,018.011a dadàtu ràjà viprebhyo yatheùñaü kriyatàü vyayaþ 15,018.011c putràõàü suhçdàü caiva gacchatv ànçõyam adya saþ 15,018.012a idaü càpi ÷arãraü me tavàyattaü janàdhipa 15,018.012c dhanàni ceti viddhi tvaü kùattar nàsty atra saü÷ayaþ 15,019.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,019.001a evam uktas tu ràj¤à sa viduro buddhisattamaþ 15,019.001c dhçtaràùñram upetyedaü vàkyam àha mahàrthavat 15,019.002a ukto yudhiùñhiro ràjà bhavadvacanam àditaþ 15,019.002c sa ca saü÷rutya vàkyaü te pra÷a÷aüsa mahàdyutiþ 15,019.003a bãbhatsu÷ ca mahàtejà nivedayati te gçhàn 15,019.003c vasu tasya gçhe yac ca pràõàn api ca kevalàn 15,019.004a dharmaràja÷ ca putras te ràjyaü pràõàn dhanàni ca 15,019.004c anujànàti ràjarùe yac cànyad api kiü cana 15,019.004d*0044_01 nakulaþ sahadeva÷ ca tad anuj¤àtavàn vibho 15,019.005a bhãmas tu sarvaduþkhàni saüsmçtya bahulàny uta 15,019.005c kçcchràd iva mahàbàhur anumanye viniþ÷vasan 15,019.006a sa ràj¤à dharma÷ãlena bhràtrà bãbhatsunà tathà 15,019.006c anunãto mahàbàhuþ sauhçde sthàpito 'pi ca 15,019.007a na ca manyus tvayà kàrya iti tvàü pràha dharmaràñ 15,019.007c saüsmçtya bhãmas tad vairaü yad anyàyavad àcaret 15,019.008a evaüpràyo hi dharmo 'yaü kùatriyàõàü naràdhipa 15,019.008c yuddhe kùatriyadharme ca nirato 'yaü vçkodaraþ 15,019.009a vçkodarakçte càham arjuna÷ ca punaþ punaþ 15,019.009c prasàdayàva nçpate bhavàn prabhur ihàsti yat 15,019.010a pradadàtu bhavàn vittaü yàvad icchasi pàrthiva 15,019.010c tvam ã÷varo no ràjyasya pràõànàü ceti bhàrata 15,019.011a brahmadeyàgrahàràü÷ ca putràõàü caurdhvadehikam 15,019.011c ito ratnàni gà÷ caiva dàsãdàsam ajàvikam 15,019.012a ànayitvà kuru÷reùñho bràhmaõebhyaþ prayacchatu 15,019.012c dãnàndhakçpaõebhya÷ ca tatra tatra nçpàj¤ayà 15,019.013a bahvannarasapànàóhyàþ sabhà vidura kàraya 15,019.013c gavàü nipànàny anyac ca vividhaü puõyakarma yat 15,019.014a iti màm abravãd ràjà pàrtha÷ caiva dhanaüjayaþ 15,019.014c yad atrànantaraü kàryaü tad bhavàn vaktum arhati 15,019.015a ity ukto vidureõàtha dhçtaràùñro 'bhinandya tat 15,019.015c mana÷ cakre mahàdàne kàrttikyàü janamejaya 15,019.015d*0045_01 itãdam ukto vidureõa ràjà 15,019.015d*0045_02 tasyàbhinandyàtha vaco vicintya 15,019.015d*0045_03 gantuü sa cakre vanam eva vegàt 15,019.015d*0045_04 tadà manaþ kàrtikapaurõamàsyàm 15,020.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,020.001a vidureõaivam uktas tu dhçtaràùñro janàdhipaþ 15,020.001c prãtimàn abhavad ràjà ràj¤o jiùõo÷ ca karmaõà 15,020.002a tato 'bhiråpàn bhãùmàya bràhmaõàn çùisattamàn 15,020.002c putràrthe suhçdàü caiva sa samãkùya sahasra÷aþ 15,020.003a kàrayitvànnapànàni yànàny àcchàdanàni ca 15,020.003c suvarõamaõiratnàni dàsãdàsaparicchadàn 15,020.004a kambalàjinaratnàni gràmàn kùetràn ajàvikam 15,020.004c alaükàràn gajàn a÷vàn kanyà÷ caiva varastriyaþ 15,020.004e àdi÷yàdi÷ya viprebhyo dadau sa nçpasattamaþ 15,020.005a droõaü saükãrtya bhãùmaü ca somadattaü ca bàhlikam 15,020.005c duryodhanaü ca ràjànaü putràü÷ caiva pçthak pçthak 15,020.005e jayadrathapurogàü÷ ca suhçda÷ caiva sarva÷aþ 15,020.006a sa ÷ràddhayaj¤o vavçdhe bahugodhanadakùiõaþ 15,020.006c anekadhanaratnaugho yudhiùñhiramate tadà 15,020.007a ani÷aü yatra puruùà gaõakà lekhakàs tathà 15,020.007c yudhiùñhirasya vacanàt tad àpçcchanti taü nçpam 15,020.008a àj¤àpaya kim etebhyaþ pradeyaü dãyatàm iti 15,020.008c tad upasthitam evàtra vacanànte pradç÷yate 15,020.009a ÷ate deye da÷a÷ataü sahasre càyutaü tathà 15,020.009c dãyate vacanàd ràj¤aþ kuntãputrasya dhãmataþ 15,020.010a evaü sa vasudhàràbhir varùamàõo nçpàmbudaþ 15,020.010c tarpayàm àsa vipràüs tàn varùan bhåmim ivàmbudaþ 15,020.011a tato 'nantaram evàtra sarvavarõàn mahãpatiþ 15,020.011c annapànarasaughena plàvayàm àsa pàrthivaþ 15,020.012a savastraphenaratnaugho mçdaïganinadasvanaþ 15,020.012c gavà÷vamakaràvarto nàrãratnamahàkaraþ 15,020.013a gràmàgrahàrakulyàóhyo maõihemajalàrõavaþ 15,020.013c jagat saüplàvayàm àsa dhçtaràùñradayàmbudhiþ 15,020.014a evaü sa putrapautràõàü pitéõàm àtmanas tathà 15,020.014c gàndhàryà÷ ca mahàràja pradadàv aurdhvadehikam 15,020.015a pari÷rànto yadàsãt sa dadad dànàny aneka÷aþ 15,020.015c tato nirvartayàm àsa dànayaj¤aü kurådvahaþ 15,020.016a evaü sa ràjà kauravya÷ cakre dànamahotsavam 15,020.016c nañanartakalàsyàóhyaü bahvannarasadakùiõam 15,020.017a da÷àham evaü dànàni dattvà ràjàmbikàsutaþ 15,020.017c babhåva putrapautràõàm ançõo bharatarùabha 15,021.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,021.001a tataþ prabhàte ràjà sa dhçtaràùñro 'mbikàsutaþ 15,021.001c àhåya pàõóavàn vãràn vanavàsakçtakùaõaþ 15,021.002a gàndhàrãsahito dhãmàn abhinandya yathàvidhi 15,021.002c kàrttikyàü kàrayitveùñiü bràhmaõair vedapàragaiþ 15,021.003a agnihotraü puraskçtya valkalàjinasaüvçtaþ 15,021.003c vadhåparivçto ràjà niryayau bhavanàt tataþ 15,021.004a tataþ striyaþ kauravapàõóavànàü; yà÷ càpy anyàþ kauravaràjavaü÷yàþ 15,021.004c tàsàü nàdaþ pràduràsãt tadànãü; vaicitravãrye nçpatau prayàte 15,021.005a tato làjaiþ sumanobhi÷ ca ràjà; vicitràbhis tad gçhaü påjayitvà 15,021.005c saüyojyàrthair bhçtyajanaü ca sarvaü; tataþ samutsçjya yayau narendraþ 15,021.006a tato ràjà prà¤jalir vepamàno; yudhiùñhiraþ sasvanaü bàùpakaõñhaþ 15,021.006c vilapyoccair hà mahàràja sàdho; kva gantàsãty apatat tàta bhåmau 15,021.007a tathàrjunas tãvraduþkhàbhitapto; muhur muhur niþ÷vasan bhàratàgryaþ 15,021.007c yudhiùñhiraü maivam ity evam uktvà; nigçhyàthodãdharat sãdamànaþ 15,021.008a vçkodaraþ phalguna÷ caiva vãrau; màdrãputrau viduraþ saüjaya÷ ca 15,021.008c vai÷yàputraþ sahito gautamena; dhaumyo viprà÷ cànvayur bàùpakaõñhàþ 15,021.009a kuntã gàndhàrãü baddhanetràü vrajantãü; skandhàsaktaü hastam athodvahantã 15,021.009c ràjà gàndhàryàþ skandhade÷e 'vasajya; pàõiü yayau dhçtaràùñraþ pratãtaþ 15,021.010a tathà kçùõà draupadã yàdavã ca; bàlàpatyà cottarà kauravã ca 15,021.010c citràïgadà yà÷ ca kà÷ cit striyo 'nyàþ; sàrdhaü ràj¤à prasthitàs tà vadhåbhiþ 15,021.011a tàsàü nàdo rudatãnàü tadàsãd; ràjan duþkhàt kurarãõàm ivoccaiþ 15,021.011c tato niùpetur bràhmaõakùatriyàõàü; viñ÷ådràõàü caiva nàryaþ samantàt 15,021.012a tanniryàõe duþkhitaþ pauravargo; gajàhvaye 'tãva babhåva ràjan 15,021.012c yathà pårvaü gacchatàü pàõóavànàü; dyåte ràjan kauravàõàü sabhàyàm 15,021.013a yà nàpa÷yac candramà naiva såryo; ràmàþ kadà cid api tasmin narendre 15,021.013c mahàvanaü gacchati kauravendre; ÷okenàrtà ràjamàrgaü prapeduþ 15,022.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,022.001a tataþ pràsàdaharmyeùu vasudhàyàü ca pàrthiva 15,022.001c strãõàü ca puruùàõàü ca sumahàn nisvano 'bhavat 15,022.002a sa ràjà ràjamàrgeõa nçnàrãsaükulena ca 15,022.002c kathaü cin niryayau dhãmàn vepamànaþ kçtà¤jaliþ 15,022.003a sa vardhamànadvàreõa niryayau gajasàhvayàt 15,022.003c visarjayàm àsa ca taü janaughaü sa muhur muhuþ 15,022.004a vanaü gantuü ca viduro ràj¤à saha kçtakùaõaþ 15,022.004c saüjaya÷ ca mahàmàtraþ såto gàvalgaõis tathà 15,022.005a kçpaü nivartayàm àsa yuyutsuü ca mahàratham 15,022.005c dhçtaràùñro mahãpàlaþ paridàya yudhiùñhire 15,022.006a nivçtte pauravarge tu ràjà sàntaþpuras tadà 15,022.006c dhçtaràùñràbhyanuj¤àto nivartitum iyeùa saþ 15,022.007a so 'bravãn màtaraü kuntãm upetya bharatarùabha 15,022.007c ahaü ràjànam anviùye bhavatã vinivartatàm 15,022.008a vadhåparivçtà ràj¤i nagaraü gantum arhasi 15,022.008c ràjà yàtv eùa dharmàtmà tapase dhçtani÷cayaþ 15,022.009a ity uktà dharmaràjena bàùpavyàkulalocanà 15,022.009c jagàdaivaü tadà kuntã gàndhàrãü parigçhya ha 15,022.010a sahadeve mahàràja mà pramàdaü kçthàþ kva cit 15,022.010c eùa màm anurakto hi ràjaüs tvàü caiva nityadà 15,022.011a karõaü smarethàþ satataü saügràmeùv apalàyinam 15,022.011c avakãrõo hi sa mayà vãro duùpraj¤ayà tadà 15,022.012a àyasaü hçdayaü nånaü mandàyà mama putraka 15,022.012c yat såryajam apa÷yantyàþ ÷atadhà na vidãryate 15,022.013a evaügate tu kiü ÷akyaü mayà kartum ariüdama 15,022.013c mama doùo 'yam atyarthaü khyàpito yan na såryajaþ 15,022.013e tannimittaü mahàbàho dànaü dadyàs tvam uttamam 15,022.014a sadaiva bhràtçbhiþ sàrdham agrajasyàrimardana 15,022.014c draupadyà÷ ca priye nityaü sthàtavyam arikar÷ana 15,022.015a bhãmasenàrjunau caiva nakula÷ ca kurådvaha 15,022.015c samàdheyàs tvayà vãra tvayy adya kuladhår gatà 15,022.016a ÷va÷rå÷va÷urayoþ pàdठ÷u÷råùantã vane tv aham 15,022.016c gàndhàrãsahità vatsye tàpasã malapaïkinã 15,022.017a evam uktaþ sa dharmàtmà bhràtçbhiþ sahito va÷ã 15,022.017c viùàdam agamat tãvraü na ca kiü cid uvàca ha 15,022.018a sa muhårtam iva dhyàtvà dharmaputro yudhiùñhiraþ 15,022.018c uvàca màtaraü dãna÷ cintà÷okaparàyaõaþ 15,022.019a kim idaü te vyavasitaü naivaü tvaü vaktum arhasi 15,022.019c na tvàm abhyanujànàmi prasàdaü kartum arhasi 15,022.020a vyarocayaþ purà hy asmàn utsàhya priyadar÷ane 15,022.020c viduràyà vacobhis tvam asmàn na tyaktum arhasi 15,022.021a nihatya pçthivãpàlàn ràjyaü pràptam idaü mayà 15,022.021c tava praj¤àm upa÷rutya vàsudevàn nararùabhàt 15,022.022a kva sà buddhir iyaü càdya bhavatyà yà ÷rutà mayà 15,022.022c kùatradharme sthitiü hy uktvà tasyà÷ calitum icchasi 15,022.023a asmàn utsçjya ràjyaü ca snuùàü cemàü ya÷asvinãm 15,022.023c kathaü vatsyasi ÷ånyeùu vaneùv amba prasãda me 15,022.024a iti bàùpakalàü vàcaü kuntã putrasya ÷çõvatã 15,022.024c jagàmaivà÷rupårõàkùã bhãmas tàm idam abravãt 15,022.025a yadà ràjyam idaü kunti bhoktavyaü putranirjitam 15,022.025c pràptavyà ràjadharmà÷ ca tadeyaü te kuto matiþ 15,022.026a kiü vayaü kàritàþ pårvaü bhavatyà pçthivãkùayam 15,022.026c kasya hetoþ parityajya vanaü gantum abhãpsasi 15,022.027a vanàc càpi kim ànãtà bhavatyà bàlakà vayam 15,022.027c duþkha÷okasamàviùñau màdrãputràv imau tathà 15,022.028a prasãda màtar mà gàs tvaü vanam adya ya÷asvini 15,022.028c ÷riyaü yaudhiùñhirãü tàvad bhuïkùva pàrthabalàrjitàm 15,022.029a iti sà ni÷citaivàtha vanavàsakçtakùaõà 15,022.029c làlapyatàü bahuvidhaü putràõàü nàkarod vacaþ 15,022.030a draupadã cànvayàc chva÷råü viùaõõavadanà tadà 15,022.030c vanavàsàya gacchantãü rudatã bhadrayà saha 15,022.031a sà putràn rudataþ sarvàn muhur muhur avekùatã 15,022.031c jagàmaiva mahàpràj¤à vanàya kçtani÷cayà 15,022.032a anvayuþ pàõóavàs tàü tu sabhçtyàntaþpuràs tadà 15,022.032c tataþ pramçjya sà÷råõi putràn vacanam abravãt 15,023.001 kunty uvàca 15,023.001a evam etan mahàbàho yathà vadasi pàõóava 15,023.001c kçtam uddharùaõaü pårvaü mayà vaþ sãdatàü nçpa 15,023.002a dyåtàpahçtaràjyànàü patitànàü sukhàd api 15,023.002c j¤àtibhiþ paribhåtànàü kçtam uddharùaõaü mayà 15,023.003a kathaü pàõóor na na÷yeta saütatiþ puruùarùabhàþ 15,023.003c ya÷a÷ ca vo na na÷yeta iti coddharùaõaü kçtam 15,023.004a yåyam indrasamàþ sarve devatulyaparàkramàþ 15,023.004c mà pareùàü mukhaprekùàþ sthety evaü tat kçtaü mayà 15,023.005a kathaü dharmabhçtàü ÷reùñho ràjà tvaü vàsavopamaþ 15,023.005c punar vane na duþkhã syà iti coddharùaõaü kçtam 15,023.006a nàgàyutasamapràõaþ khyàtavikramapauruùaþ 15,023.006c nàyaü bhãmo 'tyayaü gacched iti coddharùaõaü kçtam 15,023.007a bhãmasenàd avarajas tathàyaü vàsavopamaþ 15,023.007c vijayo nàvasãdeta iti coddharùaõaü kçtam 15,023.008a nakulaþ sahadeva÷ ca tathemau guruvartinau 15,023.008c kùudhà kathaü na sãdetàm iti coddharùaõaü kçtam 15,023.009a iyaü ca bçhatã ÷yàmà ÷rãmaty àyatalocanà 15,023.009c vçthà sabhàtale kliùñà mà bhåd iti ca tat kçtam 15,023.010a prekùantyà me tadà hãmàü vepantãü kadalãm iva 15,023.010c strãdharmiõãm anindyàïgãü tathà dyåtaparàjitàm 15,023.011a duþ÷àsano yadà mauóhyàd dàsãvat paryakarùata 15,023.011c tadaiva viditaü mahyaü paràbhåtam idaü kulam 15,023.012a viùaõõàþ kurava÷ caiva tadà me ÷va÷uràdayaþ 15,023.012c yadaiùà nàtham icchantã vyalapat kurarã yathà 15,023.013a ke÷apakùe paràmçùñà pàpena hatabuddhinà 15,023.013c yadà duþ÷àsanenaiùà tadà muhyàmy ahaü nçpa 15,023.014a yuùmattejovivçddhyarthaü mayà hy uddharùaõaü kçtam 15,023.014c tadànãü viduràvàkyair iti tad vitta putrakàþ 15,023.015a kathaü na ràjavaü÷o 'yaü na÷yet pràpya sutàn mama 15,023.015c pàõóor iti mayà putra tasmàd uddharùaõaü kçtam 15,023.016a na tasya putraþ pautrau và kuta eva sa pàrthiva 15,023.016c labhate sukçtàül lokàn yasmàd vaü÷aþ praõa÷yati 15,023.017a bhuktaü ràjyaphalaü putrà bhartur me vipulaü purà 15,023.017c mahàdànàni dattàni pãtaþ somo yathàvidhi 15,023.018a sàhaü nàtmaphalàrthaü vai vàsudevam acåcudam 15,023.018c viduràyàþ pralàpais taiþ plàvanàrthaü tu tat kçtam 15,023.019a nàhaü ràjyaphalaü putra kàmaye putranirjitam 15,023.019c patilokàn ahaü puõyàn kàmaye tapasà vibho 15,023.020a ÷va÷rå÷va÷urayoþ kçtvà ÷u÷råùàü vanavàsinoþ 15,023.020c tapasà ÷oùayiùyàmi yudhiùñhira kalevaram 15,023.021a nivartasva kuru÷reùñha bhãmasenàdibhiþ saha 15,023.021c dharme te dhãyatàü buddhir manas te mahad astu ca 15,024.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,024.001a kuntyàs tu vacanaü ÷rutvà pàõóavà ràjasattama 15,024.001c vrãóitàþ saünyavartanta pà¤càlyà sahitànaghàþ 15,024.002a tataþ ÷abdo mahàn àsãt sarveùàm eva bhàrata 15,024.002c antaþpuràõàü rudatàü dçùñvà kuntãü tathàgatàm 15,024.003a pradakùiõam athàvçtya ràjànaü pàõóavàs tadà 15,024.003c abhivàdya nyavartanta pçthàü tàm anivartya vai 15,024.004a tato 'bravãn mahàràjo dhçtaràùñro 'mbikàsutaþ 15,024.004c gàndhàrãü viduraü caiva samàbhàùya nigçhya ca 15,024.005a yudhiùñhirasya jananã devã sàdhu nivartyatàm 15,024.005c yathà yudhiùñhiraþ pràha tat sarvaü satyam eva hi 15,024.006a putrai÷varyaü mahad idam apàsya ca mahàphalam 15,024.006c kà nu gacched vanaü durgaü putràn utsçjya måóhavat 15,024.007a ràjyasthayà tapas taptaü dànaü dattaü vrataü kçtam 15,024.007c anayà ÷akyam adyeha ÷råyatàü ca vaco mama 15,024.008a gàndhàri parituùño 'smi vadhvàþ ÷u÷råùaõena vai 15,024.008c tasmàt tvam enàü dharmaj¤e samanuj¤àtum arhasi 15,024.009a ity uktà saubaleyã tu ràj¤à kuntãm uvàca ha 15,024.009c tat sarvaü ràjavacanaü svaü ca vàkyaü vi÷eùavat 15,024.010a na ca sà vanavàsàya devãü kçtamatiü tadà 15,024.010c ÷aknoty upàvartayituü kuntãü dharmaparàü satãm 15,024.011a tasyàs tu taü sthiraü j¤àtvà vyavasàyaü kurustriyaþ 15,024.011c nivçttàü÷ ca kuru÷reùñhàn dçùñvà prarurudus tadà 15,024.012a upàvçtteùu pàrtheùu sarveùv antaþpureùu ca 15,024.012c yayau ràjà mahàpràj¤o dhçtaràùñro vanaü tadà 15,024.013a pàõóavà api dãnàs te duþkha÷okaparàyaõàþ 15,024.013c yànaiþ strãsahitàþ sarve puraü pravivi÷us tadà 15,024.014a tad ahçùñam ivàkåjaü gatotsavam ivàbhavat 15,024.014c nagaraü hàstinapuraü sastrãvçddhakumàrakam 15,024.015a sarve càsan nirutsàhàþ pàõóavà jàtamanyavaþ 15,024.015c kuntyà hãnàþ suduþkhàrtà vatsà iva vinàkçtàþ 15,024.016a dhçtaràùñras tu tenàhnà gatvà sumahad antaram 15,024.016c tato bhàgãrathãtãre nivàsam akarot prabhuþ 15,024.017a pràduùkçtà yathànyàyam agnayo vedapàragaiþ 15,024.017c vyaràjanta dvija÷reùñhais tatra tatra tapodhanaiþ 15,024.017e pràduùkçtàgnir abhavat sa ca vçddho naràdhipaþ 15,024.018a sa ràjàgnãn paryupàsya hutvà ca vidhivat tadà 15,024.018c saüdhyàgataü sahasràü÷um upàtiùñhata bhàrata 15,024.019a viduraþ saüjaya÷ caiva ràj¤aþ ÷ayyàü ku÷ais tataþ 15,024.019c cakratuþ kuruvãrasya gàndhàryà÷ càvidårataþ 15,024.020a gàndhàryàþ saünikarùe tu niùasàda ku÷eùv atha 15,024.020c yudhiùñhirasya jananã kuntã sàdhuvrate sthità 15,024.021a teùàü saü÷ravaõe càpi niùedur viduràdayaþ 15,024.021c yàjakà÷ ca yathodde÷aü dvijà ye cànuyàyinaþ 15,024.022a pràdhãtadvijamukhyà sà saüprajvàlitapàvakà 15,024.022c babhåva teùàü rajanã bràhmãva prãtivardhanã 15,024.023a tato ràtryàü vyatãtàyàü kçtapårvàhõikakriyàþ 15,024.023c hutvàgniü vidhivat sarve prayayus te yathàkramam 15,024.023e udaïmukhà nirãkùanta upavàsaparàyaõàþ 15,024.024a sa teùàm atiduþkho 'bhån nivàsaþ prathame 'hani 15,024.024c ÷ocatàü ÷ocyamànànàü paurajànapadair janaiþ 15,025.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,025.001a tato bhàgãrathãtãre medhye puõyajanocite 15,025.001c nivàsam akarod ràjà vidurasya mate sthitaþ 15,025.002a tatrainaü paryupàtiùñhan bràhmaõà ràùñravàsinaþ 15,025.002c kùatraviñ÷ådrasaüghà÷ ca bahavo bharatarùabha 15,025.003a sa taiþ parivçto ràjà kathàbhir abhinandya tàn 15,025.003c anujaj¤e sa÷iùyàn vai vidhivat pratipåjya ca 15,025.004a sàyàhne sa mahãpàlas tato gaïgàm upetya ha 15,025.004c cakàra vidhivac chaucaü gàndhàrã ca ya÷asvinã 15,025.005a tathaivànye pçthak sarve tãrtheùv àplutya bhàrata 15,025.005c cakruþ sarvàþ kriyàs tatra puruùà viduràdayaþ 15,025.006a kçta÷aucaü tato vçddhaü ÷va÷uraü kuntibhojajà 15,025.006c gàndhàrãü ca pçthà ràjan gaïgàtãram upànayat 15,025.007a ràj¤as tu yàjakais tatra kçto vedãparistaraþ 15,025.007c juhàva tatra vahniü sa nçpatiþ satyasaügaraþ 15,025.008a tato bhàgãrathãtãràt kurukùetraü jagàma saþ 15,025.008c sànugo nçpatir vidvàn niyataþ saüyatendriyaþ 15,025.009a tatrà÷ramapadaü dhãmàn abhigamya sa pàrthivaþ 15,025.009c àsasàdàtha ràjarùiþ ÷atayåpaü manãùiõam 15,025.010a sa hi ràjà mahàn àsãt kekayeùu paraütapaþ 15,025.010c sa putraü manujai÷varye nive÷ya vanam àvi÷at 15,025.011a tenàsau sahito ràjà yayau vyàsà÷ramaü tadà 15,025.011c tatrainaü vidhivad ràjan pratyagçhõàt kurådvaham 15,025.012a sa dãkùàü tatra saüpràpya ràjà kauravanandanaþ 15,025.012c ÷atayåpà÷rame tasmin nivàsam akarot tadà 15,025.013a tasmai sarvaü vidhiü ràjan ràjàcakhyau mahàmatiþ 15,025.013c àraõyakaü mahàràja vyàsasyànumate tadà 15,025.014a evaü sa tapasà ràjà dhçtaràùñro mahàmanàþ 15,025.014c yojayàm àsa càtmànaü tàü÷ càpy anucaràüs tadà 15,025.015a tathaiva devã gàndhàrã valkalàjinavàsinã 15,025.015c kuntyà saha mahàràja samànavratacàriõã 15,025.016a karmaõà manasà vàcà cakùuùà càpi te nçpa 15,025.016c saüniyamyendriyagràmam àsthitàþ paramaü tapaþ 15,025.017a tvagasthibhåtaþ pari÷uùkamàüso; jañàjinã valkalasaüvçtàïgaþ 15,025.017c sa pàrthivas tatra tapa÷ cacàra; maharùivat tãvram apetadoùaþ 15,025.018a kùattà ca dharmàrthavid agryabuddhiþ; sasaüjayas taü nçpatiü sadàram 15,025.018c upàcarad ghoratapo jitàtmà; tadà kç÷o valkalacãravàsàþ 15,026.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,026.001a tatas tasmin muni÷reùñhà ràjànaü draùñum abhyayuþ 15,026.001c nàradaþ parvata÷ caiva devala÷ ca mahàtapàþ 15,026.002a dvaipàyanaþ sa÷iùya÷ ca siddhà÷ cànye manãùiõaþ 15,026.002c ÷atayåpa÷ ca ràjarùir vçddhaþ paramadhàrmikaþ 15,026.003a teùàü kuntã mahàràja påjàü cakre yathàvidhi 15,026.003c te càpi tutuùus tasyàs tàpasàþ paricaryayà 15,026.004a tatra dharmyàþ kathàs tàta cakrus te paramarùayaþ 15,026.004c ramayanto mahàtmànaü dhçtaràùñraü janàdhipam 15,026.005a kathàntare tu kasmiü÷ cid devarùir nàradas tadà 15,026.005c kathàm imàm akathayat sarvapratyakùadar÷ivàn 15,026.006a purà prajàpatisamo ràjàsãd akutobhayaþ 15,026.006c sahasracitya ity uktaþ ÷atayåpapitàmahaþ 15,026.007a sa putre ràjyam àsajya jyeùñhe paramadhàrmike 15,026.007c sahasracityo dharmàtmà pravive÷a vanaü nçpaþ 15,026.007d*0046_01 vanaü vive÷a dharmàtmà ÷atacityo mahãpatiþ 15,026.008a sa gatvà tapasaþ pàraü dãptasya sa naràdhipaþ 15,026.008c puraüdarasya saüsthànaü pratipede mahàmanàþ 15,026.009a dçùñapårvaþ sa bahu÷o ràjan saüpatatà mayà 15,026.009c mahendrasadane ràjà tapasà dagdhakilbiùaþ 15,026.010a tathà ÷ailàlayo ràjà bhagadattapitàmahaþ 15,026.010c tapobalenaiva nçpo mahendrasadanaü gataþ 15,026.011a tathà pçùadhro nàmàsãd ràjà vajradharopamaþ 15,026.011c sa càpi tapasà lebhe nàkapçùñham ito nçpaþ 15,026.012a asminn araõye nçpate màndhàtur api càtmajaþ 15,026.012c purukutso nçpaþ siddhiü mahatãü samavàptavàn 15,026.013a bhàryà samabhavad yasya narmadà saritàü varà 15,026.013c so 'sminn araõye nçpatis tapas taptvà divaü gataþ 15,026.014a ÷a÷alomà ca nàmàsãd ràjà paramadhàrmikaþ 15,026.014c sa càpy asmin vane taptvà tapo divam avàptavàn 15,026.015a dvaipàyanaprasàdàc ca tvam apãdaü tapovanam 15,026.015c ràjann avàpya duùpràpàü siddhim agryàü gamiùyasi 15,026.016a tvaü càpi ràja÷àrdåla tapaso 'nte ÷riyà vçtaþ 15,026.016c gàndhàrãsahito gantà gatiü teùàü mahàtmanàm 15,026.017a pàõóuþ smarati nityaü ca balahantuþ samãpataþ 15,026.017c tvàü sadaiva mahãpàla sa tvàü ÷reyasi yokùyati 15,026.018a tava ÷u÷råùayà caiva gàndhàryà÷ ca ya÷asvinã 15,026.018c bhartuþ salokatàü kuntã gamiùyati vadhås tava 15,026.019a yudhiùñhirasya jananã sa hi dharmaþ sanàtanaþ 15,026.019c vayam etat prapa÷yàmo nçpate divyacakùuùà 15,026.020a pravekùyati mahàtmànaü vidura÷ ca yudhiùñhiram 15,026.020c saüjayas tvadanudhyànàt påtaþ svargam avàpsyati 15,026.021a etac chrutvà kauravendro mahàtmà; sahaiva patnyà prãtimàn pratyagçhõàt 15,026.021c vidvàn vàkyaü nàradasya pra÷asya; cakre påjàü càtulàü nàradàya 15,026.022a tathà sarve nàradaü viprasaüghàþ; saüpåjayàm àsur atãva ràjan 15,026.022c ràj¤aþ prãtyà dhçtaràùñrasya te vai; punaþ punaþ samahçùñàs tadànãm 15,027.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,027.001a nàradasya tu tad vàkyaü pra÷a÷aüsur dvijottamàþ 15,027.001c ÷atayåpas tu ràjarùir nàradaü vàkyam abravãt 15,027.002a aho bhagavatà ÷raddhà kururàjasya vardhità 15,027.002c sarvasya ca janasyàsya mama caiva mahàdyute 15,027.003a asti kà cid vivakùà tu mama tàü gadataþ ÷çõu 15,027.003c dhçtaràùñraü prati nçpaü devarùe lokapåjita 15,027.004a sarvavçttàntatattvaj¤o bhavàn divyena cakùuùà 15,027.004c yuktaþ pa÷yasi devarùe gatãr vai vividhà nçõàm 15,027.005a uktavàn nçpatãnàü tvaü mahendrasya salokatàm 15,027.005c na tv asya nçpater lokàþ kathitàs te mahàmune 15,027.006a sthànam asya kùitipateþ ÷rotum icchàmy ahaü vibho 15,027.006c tvattaþ kãdçk kadà veti tan mamàcakùva pçcchataþ 15,027.007a ity ukto nàradas tena vàkyaü sarvamanonugam 15,027.007c vyàjahàra satàü madhye divyadar÷ã mahàtapàþ 15,027.008a yadçcchayà ÷akrasado gatvà ÷akraü ÷acãpatim 15,027.008c dçùñavàn asmi ràjarùe tatra pàõóuü naràdhipam 15,027.008d*0047_01 màdryà saha mahàtmànam indràrdhàsanasaüsthitam 15,027.008d*0047_02 yudhiùñhiràdisatputrakçtapuõyopabçühitam 15,027.009a tatreyaü dhçtaràùñrasya kathà samabhavan nçpa 15,027.009c tapaso du÷carasyàsya yad ayaü tapyate nçpaþ 15,027.010a tatràham idam a÷rauùaü ÷akrasya vadato nçpa 15,027.010c varùàõi trãõi ÷iùñàni ràj¤o 'sya paramàyuùaþ 15,027.011a tataþ kuberabhavanaü gàndhàrãsahito nçpaþ 15,027.011c vihartà dhçtaràùñro 'yaü ràjaràjàbhipåjitaþ 15,027.012a kàmagena vimànena divyàbharaõabhåùitaþ 15,027.012c çùiputro mahàbhàgas tapasà dagdhakilbiùaþ 15,027.013a saücariùyati lokàü÷ ca devagandharvarakùasàm 15,027.013c svacchandeneti dharmàtmà yan màü tvaü paripçcchasi 15,027.014a devaguhyam idaü prãtyà mayà vaþ kathitaü mahat 15,027.014c bhavanto hi ÷rutadhanàs tapasà dagdhakilbiùàþ 15,027.015a iti te tasya tac chrutvà devarùer madhuraü vacaþ 15,027.015c sarve sumanasaþ prãtà babhåvuþ sa ca pàrthivaþ 15,027.016a evaü kathàbhir anvàsya dhçtaràùñraü manãùiõaþ 15,027.016c viprajagmur yathàkàmaü te siddhagatim àsthitàþ 15,028.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,028.001a vanaü gate kauravendre duþkha÷okasamàhatàþ 15,028.001c babhåvuþ pàõóavà ràjan màtç÷okena càrditàþ 15,028.002a tathà paurajanaþ sarvaþ ÷ocann àste janàdhipam 15,028.002c kurvàõà÷ ca kathàs tatra bràhmaõà nçpatiü prati 15,028.002d*0048_01 tatra tatra kathà hy àsan dvijànàü kauravàn prati 15,028.003a kathaü nu ràjà vçddhaþ sa vane vasati nirjane 15,028.003c gàndhàrã ca mahàbhàgà sà ca kuntã pçthà katham 15,028.004a sukhàrhaþ sa hi ràjarùir na sukhaü tan mahàvanam 15,028.004c kimavasthaþ samàsàdya praj¤àcakùur hatàtmajaþ 15,028.005a suduùkaraü kçtavatã kuntã putràn apa÷yatã 15,028.005c ràjya÷riyaü parityajya vanavàsam arocayat 15,028.006a viduraþ kimavastha÷ ca bhràtuþ ÷u÷råùur àtmavàn 15,028.006c sa ca gàvalgaõir dhãmàn bhartçpiõóànupàlakaþ 15,028.007a àkumàraü ca pauràs te cintà÷okasamàhatàþ 15,028.007c tatra tatra kathà÷ cakruþ samàsàdya parasparam 15,028.008a pàõóavà÷ caiva te sarve bhç÷aü ÷okaparàyaõàþ 15,028.008c ÷ocanto màtaraü vçddhàm åùur nàticiraü pure 15,028.009a tathaiva pitaraü vçddhaü hataputraü jane÷varam 15,028.009c gàndhàrãü ca mahàbhàgàü viduraü ca mahàmatim 15,028.010a naiùàü babhåva saüprãtis tàn vicintayatàü tadà 15,028.010c na ràjye na ca nàrãùu na vedàdhyayane tathà 15,028.011a paraü nirvedam agamaü÷ cintayanto naràdhipam 15,028.011c tac ca j¤àtivadhaü ghoraü saüsmarantaþ punaþ punaþ 15,028.012a abhimanyo÷ ca bàlasya vinà÷aü raõamårdhani 15,028.012c karõasya ca mahàbàhoþ saügràmeùv apalàyinaþ 15,028.013a tathaiva draupadeyànàm anyeùàü suhçdàm api 15,028.013c vadhaü saüsmçtya te vãrà nàtipramanaso 'bhavan 15,028.014a hatapravãràü pçthivãü hataratnàü ca bhàrata 15,028.014c sadaiva cintayantas te na nidràm upalebhire 15,028.015a draupadã hataputrà ca subhadrà caiva bhàminã 15,028.015c nàtiprãtiyute devyau tadàstàm aprahçùñavat 15,028.016a vairàñyàs tu sutaü dçùñvà pitaraü te parikùitam 15,028.016c dhàrayanti sma te pràõàüs tava pårvapitàmahàþ 15,028.016d*0049_01 te ÷okavegàbhihatà vicetaso 15,028.016d*0049_02 dine dine taiþ puravàsibhiþ saha 15,028.016d*0049_03 vihàya bhogàn pararàùñramardanàþ 15,028.016d*0049_04 pratyaktakàmàs tv avatasthur àdçtàþ 15,029.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,029.001a evaü te puruùavyàghràþ pàõóavà màtçnandanàþ 15,029.001c smaranto màtaraü vãrà babhåvur bhç÷aduþkhitàþ 15,029.002a ye ràjakàryeùu purà vyàsaktà nitya÷o 'bhavan 15,029.002c te ràjakàryàõi tadà nàkàrùuþ sarvataþ pure 15,029.003a àviùñà iva ÷okena nàbhyanandanta kiü cana 15,029.003c saübhàùyamàõà api te na kiü cit pratyapåjayan 15,029.004a te sma vãrà duràdharùà gàmbhãrye sàgaropamàþ 15,029.004c ÷okopahatavij¤ànà naùñasaüj¤à ivàbhavan 15,029.005a anusmaranto jananãü tatas te kurunandanàþ 15,029.005c kathaü nu vçddhamithunaü vahaty adya pçthà kç÷à 15,029.006a kathaü ca sa mahãpàlo hataputro nirà÷rayaþ 15,029.006c patnyà saha vasaty eko vane ÷vàpadasevite 15,029.007a sà ca devã mahàbhàgà gàndhàrã hatabàndhavà 15,029.007c patim andhaü kathaü vçddham anveti vijane vane 15,029.008a evaü teùàü kathayatàm autsukyam abhavat tadà 15,029.008c gamane càbhavad buddhir dhçtaràùñradidçkùayà 15,029.009a sahadevas tu ràjànaü praõipatyedam abravãt 15,029.009c aho me bhavato dçùñaü hçdayaü gamanaü prati 15,029.010a na hi tvà gauraveõàham a÷akaü vaktum àtmanà 15,029.010c gamanaü prati ràjendra tad idaü samupasthitam 15,029.011a diùñyà drakùyàmi tàü kuntãü vartayantãü tapasvinãm 15,029.011c jañilàü tàpasãü vçddhàü ku÷akà÷aparikùatàm 15,029.012a pràsàdaharmyasaüvçddhàm atyantasukhabhàginãm 15,029.012c kadà nu jananãü ÷ràntàü drakùyàmi bhç÷aduþkhitàm 15,029.013a anityàþ khalu martyànàü gatayo bharatarùabha 15,029.013c kuntã ràjasutà yatra vasaty asukhinã vane 15,029.014a sahadevavacaþ ÷rutvà draupadã yoùitàü varà 15,029.014c uvàca devã ràjànam abhipåjyàbhinandya ca 15,029.015a kadà drakùyàmi tàü devãü yadi jãvati sà pçthà 15,029.015c jãvantyà hy adya naþ prãtir bhaviùyati naràdhipa 15,029.016a eùà te 'stu matir nityaü dharme te ramatàü manaþ 15,029.016c yo 'dya tvam asmàn ràjendra ÷reyasà yojayiùyasi 15,029.017a agrapàdasthitaü cemaü viddhi ràjan vadhåjanam 15,029.017c kàïkùantaü dar÷anaü kuntyà gàndhàryàþ ÷va÷urasya ca 15,029.018a ity uktaþ sa nçpo devyà pà¤càlyà bharatarùabha 15,029.018c senàdhyakùàn samànàyya sarvàn idam athàbravãt 15,029.019a niryàtayata me senàü prabhåtarathaku¤jaràm 15,029.019c drakùyàmi vanasaüsthaü ca dhçtaràùñraü mahãpatim 15,029.020a stryadhyakùàü÷ càbravãd ràjà yànàni vividhàni me 15,029.020c sajjãkriyantàü sarvàõi ÷ibikà÷ ca sahasra÷aþ 15,029.021a ÷akañàpaõave÷à÷ ca ko÷a÷ilpina eva ca 15,029.021c niryàntu ko÷apàlà÷ ca kurukùetrà÷ramaü prati 15,029.022a ya÷ ca paurajanaþ ka÷ cid draùñum icchati pàrthivam 15,029.022c anàvçtaþ suvihitaþ sa ca yàtu surakùitaþ 15,029.023a sådàþ paurogavà÷ caiva sarvaü caiva mahànasam 15,029.023c vividhaü bhakùyabhojyaü ca ÷akañair uhyatàü mama 15,029.024a prayàõaü ghuùyatàü caiva ÷vobhåta iti mà ciram 15,029.024c kriyantàü pathi càpy adya ve÷màni vividhàni ca 15,029.025a evam àj¤àpya ràjà sa bhràtçbhiþ saha pàõóavaþ 15,029.025c ÷vobhåte niryayau ràjà sastrãbàlapuraskçtaþ 15,029.026a sa bahir divasàn evaü janaughaü paripàlayan 15,029.026c nyavasan nçpatiþ pa¤ca tato 'gacchad vanaü prati 15,030.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,030.001a àj¤àpayàm àsa tataþ senàü bharatasattamaþ 15,030.001c arjunapramukhair guptàü lokapàlopamair naraiþ 15,030.002a yogo yoga iti prãtyà tataþ ÷abdo mahàn abhåt 15,030.002c kro÷atàü sàdinàü tatra yujyatàü yujyatàm iti 15,030.003a ke cid yànair narà jagmuþ ke cid a÷vair manojavaiþ 15,030.003c rathai÷ ca nagaràkàraiþ pradãptajvalanopamaiþ 15,030.004a gajendrai÷ ca tathaivànye ke cid uùñrair naràdhipa 15,030.004c padàtinas tathaivànye nakharapràsayodhinaþ 15,030.005a paurajànapadà÷ caiva yànair bahuvidhais tathà 15,030.005c anvayuþ kururàjànaü dhçtaràùñradidçkùayà 15,030.006a sa càpi ràjavacanàd àcàryo gautamaþ kçpaþ 15,030.006c senàm àdàya senànã prayayàv à÷ramaü prati 15,030.007a tato dvijair vçtaþ ÷rãmàn kururàjo yudhiùñhiraþ 15,030.007c saüståyamàno bahubhiþ såtamàgadhabandibhiþ 15,030.008a pàõóureõàtapatreõa dhriyamàõena mårdhani 15,030.008c rathànãkena mahatà niryayau kurunandanaþ 15,030.009a gajai÷ càcalasaükà÷air bhãmakarmà vçkodaraþ 15,030.009c sajjayantràyudhopetaiþ prayayau màrutàtmajaþ 15,030.010a màdrãputràv api tathà hayàrohaiþ susaüvçtau 15,030.010c jagmatuþ prãtijananau saünaddhakavacadhvajau 15,030.011a arjuna÷ ca mahàtejà rathenàdityavarcasà 15,030.011c va÷ã ÷vetair hayair divyair yuktenànvagaman nçpam 15,030.012a draupadãpramukhà÷ càpi strãsaüghàþ ÷ibikàgatàþ 15,030.012c stryadhyakùayuktàþ prayayur visçjanto 'mitaü vasu 15,030.013a samçddhanaranàgà÷vaü veõuvãõàninàditam 15,030.013c ÷u÷ubhe pàõóavaü sainyaü tat tadà bharatarùabha 15,030.014a nadãtãreùu ramyeùu saratsu ca vi÷àü pate 15,030.014c vàsàn kçtvà krameõàtha jagmus te kurupuügavàþ 15,030.015a yuyutsu÷ ca mahàtejà dhaumya÷ caiva purohitaþ 15,030.015c yudhiùñhirasya vacanàt puraguptiü pracakratuþ 15,030.016a tato yudhiùñhiro ràjà kurukùetram avàtarat 15,030.016c krameõottãrya yamunàü nadãü paramapàvanãm 15,030.017a sa dadar÷à÷ramaü dåràd ràjarùes tasya dhãmataþ 15,030.017c ÷atayåpasya kauravya dhçtaràùñrasya caiva ha 15,030.018a tataþ pramuditaþ sarvo janas tad vanam a¤jasà 15,030.018c vive÷a sumahànàdair àpårya bharatarùabha 15,031.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,031.001a tatas te pàõóavà dåràd avatãrya padàtayaþ 15,031.001c abhijagmur narapater à÷ramaü vinayànatàþ 15,031.002a sa ca paurajanaþ sarvo ye ca ràùñranivàsinaþ 15,031.002c striya÷ ca kurumukhyànàü padbhir evànvayus tadà 15,031.003a à÷ramaü te tato jagmur dhçtaràùñrasya pàõóavàþ 15,031.003c ÷ånyaü mçgagaõàkãrõaü kadalãvana÷obhitam 15,031.004a tatas tatra samàjagmus tàpasà vividhavratàþ 15,031.004c pàõóavàn àgatàn draùñuü kautåhalasamanvitàþ 15,031.005a tàn apçcchat tato ràjà kvàsau kauravavaü÷abhçt 15,031.005c pità jyeùñho gato 'smàkam iti bàùpapariplutaþ 15,031.006a tam åcus te tato vàkyaü yamunàm avagàhitum 15,031.006c puùpàõàm udakumbhasya càrthe gata iti prabho 15,031.007a tair àkhyàtena màrgeõa tatas te prayayus tadà 15,031.007c dadç÷u÷ càvidåre tàn sarvàn atha padàtayaþ 15,031.008a tatas te satvarà jagmuþ pitur dar÷anakàïkùiõaþ 15,031.008c sahadevas tu vegena pràdhàvad yena sà pçthà 15,031.009a sasvanaü prarudan dhãmàn màtuþ pàdàv upaspç÷an 15,031.009c sà ca bàùpàvilamukhã pradadar÷a priyaü sutam 15,031.010a bàhubhyàü saüpariùvajya samunnàmya ca putrakam 15,031.010c gàndhàryàþ kathayàm àsa sahadevam upasthitam 15,031.011a anantaraü ca ràjànaü bhãmasenam athàrjunam 15,031.011c nakulaü ca pçthà dçùñvà tvaramàõopacakrame 15,031.012a sà hy agre 'gacchata tayor daüpatyor hataputrayoþ 15,031.012c karùantã tau tatas te tàü dçùñvà saünyapatan bhuvi 15,031.012d*0050_01 tayos tu pàdayo ràjan nyapatan hataputrayoþ 15,031.013a tàn ràjà svarayogena spar÷ena ca mahàmanàþ 15,031.013c pratyabhij¤àya medhàvã samà÷vàsayata prabhuþ 15,031.014a tatas te bàùpam utsçjya gàndhàrãsahitaü nçpam 15,031.014c upatasthur mahàtmàno màtaraü ca yathàvidhi 15,031.015a sarveùàü toyakala÷ठjagçhus te svayaü tadà 15,031.015c pàõóavà labdhasaüj¤às te màtrà cà÷vàsitàþ punaþ 15,031.016a tato nàryo nçsiühànàü sa ca yodhajanas tadà 15,031.016c paurajànapadà÷ caiva dadç÷us taü naràdhipam 15,031.017a nivedayàm àsa tadà janaü taü nàmagotrataþ 15,031.017c yudhiùñhiro narapatiþ sa cainàn pratyapåjayat 15,031.018a sa taiþ parivçto mene harùabàùpàvilekùaõaþ 15,031.018c ràjàtmànaü gçhagataü pureva gajasàhvaye 15,031.019a abhivàdito vadhåbhi÷ ca kçùõàdyàbhiþ sa pàrthivaþ 15,031.019c gàndhàryà sahito dhãmàn kuntyà ca pratyanandata 15,031.020a tata÷ cà÷ramam àgacchat siddhacàraõasevitam 15,031.020c didçkùubhiþ samàkãrõaü nabhas tàràgaõair iva 15,032.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,032.001a sa taiþ saha naravyàghrair bhràtçbhir bharatarùabha 15,032.001c ràjà rucirapadmàkùair àsàü cakre tadà÷rame 15,032.002a tàpasai÷ ca mahàbhàgair nànàde÷asamàgataiþ 15,032.002c draùñuü kurupateþ putràn pàõóavàn pçthuvakùasaþ 15,032.003a te 'bruva¤ j¤àtum icchàmaþ katamo 'tra yudhiùñhiraþ 15,032.003c bhãmàrjunayamà÷ caiva draupadã ca ya÷asvinã 15,032.004a tàn àcakhyau tadà såtaþ sarvàn nàmàbhinàmataþ 15,032.004c saüjayo draupadãü caiva sarvà÷ cànyàþ kurustriyaþ 15,032.005a ya eùa jàmbånada÷uddhagaura;tanur mahàsiüha iva pravçddhaþ 15,032.005c pracaõóaghoõaþ pçthudãrghanetras; tàmràyatàsyaþ kururàja eùaþ 15,032.006a ayaü punar mattagajendragàmã; prataptacàmãkara÷uddhagauraþ 15,032.006c pçthvàyatàüsaþ pçthudãrghabàhur; vçkodaraþ pa÷yata pa÷yatainam 15,032.007a yas tv eùa pàr÷ve 'sya mahàdhanuùmà¤; ÷yàmo yuvà vàraõayåthapàbhaþ 15,032.007c siühonnatàüso gajakhelagàmã; padmàyatàkùo 'rjuna eùa vãraþ 15,032.008a kuntãsamãpe puruùottamau tu; yamàv imau viùõumahendrakalpau 15,032.008c manuùyaloke sakale samo 'sti; yayor na råpe na bale na ÷ãle 15,032.009a iyaü punaþ padmadalàyatàkùã; madhyaü vayaþ kiü cid iva spç÷antã 15,032.009c nãlotpalàbhà puradevateva; kçùõà sthità mårtimatãva lakùmãþ 15,032.010a asyàs tu pàr÷ve kanakottamàbhà; yaiùà prabhà mårtimatãva gaurã 15,032.010c madhye sthitaiùà bhaginã dvijàgryà; cakràyudhasyàpratimasya tasya 15,032.010d*0051_01 iyaü ca jàmbånada÷uddhagaurã 15,032.010d*0051_02 pàrthasya bhàryà bhujagendrakanyà 15,032.010d*0051_03 citràïgadà caiva narendrakanyà 15,032.010d*0051_04 yaiùà savarõàgryamadhåkapuùpaiþ 15,032.011a iyaü svasà ràjacamåpates tu; pravçddhanãlotpaladàmavarõà 15,032.011c paspardha kçùõena nçpaþ sadà yo; vçkodarasyaiùa parigraho 'gryaþ 15,032.012a iyaü ca ràj¤o magadhàdhipasya; sutà jaràsaüdha iti ÷rutasya 15,032.012c yavãyaso màdravatãsutasya; bhàryà matà campakadàmagaurã 15,032.013a indãvara÷yàmatanuþ sthità tu; yaiùàparàsannamahãtale ca 15,032.013c bhàryà matà màdravatãsutasya; jyeùñhasya seyaü kamalàyatàkùã 15,032.014a iyaü tu niùñaptasuvarõagaurã; ràj¤o viràñasya sutà saputrà 15,032.014c bhàryàbhimanyor nihato raõe yo; droõàdibhis tair viratho rathasthaiþ 15,032.015a etàs tu sãmanta÷iroruhà yàþ; ÷uklottarãyà nararàjapatnyaþ 15,032.015c ràj¤o 'sya vçddhasya paraü÷atàkhyàþ; snuùà vivãrà hataputranàthàþ 15,032.016a età yathàmukhyam udàhçtà vo; bràhmaõyabhàvàd çjubuddhisattvàþ 15,032.016c sarvà bhavadbhiþ paripçcchyamànà; narendrapatnyaþ suvi÷uddhasattvàþ 15,032.017a evaü sa ràjà kuruvçddhavaryaþ; samàgatas tair naradevaputraiþ 15,032.017c papraccha sarvàn ku÷alaü tadànãü; gateùu sarveùv atha tàpaseùu 15,032.018a yodheùu càpy à÷ramamaõóalaü taü; muktvà niviùñeùu vimucya patram 15,032.018c strãvçddhabàle ca susaüniviùñe; yathàrhataþ ku÷alaü paryapçcchat 15,033.001 dhçtaràùñra uvàca 15,033.001a yudhiùñhira mahàbàho kaccit tàta ku÷aly asi 15,033.001c sahito bhràtçbhiþ sarvaiþ paurajànapadais tathà 15,033.002a ye ca tvàm upajãvanti kaccit te 'pi niràmayàþ 15,033.002c sacivà bhçtyavargà÷ ca gurava÷ caiva te vibho 15,033.002d*0052_01 kaccit te 'pi niràtaïkà vasanti viùaye tava 15,033.003a kaccid vartasi pauràõãü vçttiü ràjarùisevitàm 15,033.003c kaccid dàyàn anucchidya ko÷as te 'bhiprapåryate 15,033.004a arimadhyasthamitreùu vartase cànuråpataþ 15,033.004c bràhmaõàn agrahàrair và yathàvad anupa÷yasi 15,033.005a kaccit te parituùyanti ÷ãlena bharatarùabha 15,033.005c ÷atravo guravaþ paurà bhçtyà và svajano 'pi và 15,033.006a kaccid yajasi ràjendra ÷raddhàvàn pitçdevatàþ 15,033.006c atithãü÷ cànnapànena kaccid arcasi bhàrata 15,033.007a kaccic ca viùaye vipràþ svakarmaniratàs tava 15,033.007c kùatriyà vai÷yavargà và ÷ådrà vàpi kuñumbinaþ 15,033.007d*0053_01 sarve te à÷ramà varõà dharmasthà ye ca vittamàþ 15,033.008a kaccit strãbàlavçddhaü te na ÷ocati na yàcate 15,033.008c jàmayaþ påjitàþ kaccit tava gehe nararùabha 15,033.009a kaccid ràjarùivaü÷o 'yaü tvàm àsàdya mahãpatim 15,033.009c yathocitaü mahàràja ya÷asà nàvasãdati 15,033.010 vai÷aüpàyana uvàca 15,033.010a ity evaüvàdinaü taü sa nyàyavit pratyabhàùata 15,033.010c ku÷alapra÷nasaüyuktaü ku÷alo vàkyakarmaõi 15,033.011a kaccit te vardhate ràjaüs tapo manda÷ramasya te 15,033.011c api me jananã ceyaü ÷u÷råùur vigataklamà 15,033.011e apy asyàþ saphalo ràjan vanavàso bhaviùyati 15,033.012a iyaü ca màtà jyeùñhà me vãtavàtàdhvakar÷ità 15,033.012c ghoreõa tapasà yuktà devã kaccin na ÷ocati 15,033.013a hatàn putràn mahàvãryàn kùatradharmaparàyaõàn 15,033.013c nàpadhyàyati và kaccid asmàn pàpakçtaþ sadà 15,033.014a kva càsau viduro ràjan nainaü pa÷yàmahe vayam 15,033.014c saüjayaþ ku÷alã càyaü kaccin nu tapasi sthitaþ 15,033.015a ity uktaþ pratyuvàcedaü dhçtaràùñro janàdhipam 15,033.015c ku÷alã viduraþ putra tapo ghoraü samàsthitaþ 15,033.016a vàyubhakùo niràhàraþ kç÷o dhamanisaütataþ 15,033.016c kadà cid dç÷yate vipraiþ ÷ånye 'smin kànane kva cit 15,033.017a ity evaü vadatas tasya jañã vãñàmukhaþ kç÷aþ 15,033.017a*0054_01 **** **** dhçtaràùñrasya dhãmataþ 15,033.017a*0054_02 jagàma sa vanaü ràjà dharmaràjo yudhiùñhiraþ 15,033.017a*0054_03 dç÷yate viduras tatra 15,033.017c digvàsà maladigdhàïgo vanareõusamukùitaþ 15,033.018a dåràd àlakùitaþ kùattà tatràkhyàto mahãpateþ 15,033.018b*0055_01 viduras tv eùa dharmàtmà janaü dçùñvà nivartate 15,033.018b*0056_01 tåùõãü gacchantam ekàgre viduraü samudaikùata 15,033.018c nivartamànaþ sahasà janaü dçùñvà÷ramaü prati 15,033.019a tam anvadhàvan nçpatir eka eva yudhiùñhiraþ 15,033.019c pravi÷antaü vanaü ghoraü lakùyàlakùyaü kva cit kva cit 15,033.020a bho bho vidura ràjàhaü dayitas te yudhiùñhiraþ 15,033.020c iti bruvan narapatis taü yatnàd abhyadhàvata 15,033.021a tato vivikta ekànte tasthau buddhimatàü varaþ 15,033.021c viduro vçkùam à÷ritya kaü cit tatra vanàntare 15,033.022a taü ràjà kùãõabhåyiùñham àkçtãmàtrasåcitam 15,033.022c abhijaj¤e mahàbuddhiü mahàbuddhir yudhiùñhiraþ 15,033.023a yudhiùñhiro 'ham asmãti vàkyam uktvàgrataþ sthitaþ 15,033.023c vidurasyà÷rave ràjà sa ca pratyàha saüj¤ayà 15,033.024a tataþ so 'nimiùo bhåtvà ràjànaü samudaikùata 15,033.024c saüyojya viduras tasmin dçùñiü dçùñyà samàhitaþ 15,033.025a vive÷a viduro dhãmàn gàtrair gàtràõi caiva ha 15,033.025c pràõàn pràõeùu ca dadhad indriyàõãndriyeùu ca 15,033.026a sa yogabalam àsthàya vive÷a nçpates tanum 15,033.026c viduro dharmaràjasya tejasà prajvalann iva 15,033.027a vidurasya ÷arãraü tat tathaiva stabdhalocanam 15,033.027c vçkùà÷ritaü tadà ràjà dadar÷a gatacetanam 15,033.028a balavantaü tathàtmànaü mene bahuguõaü tadà 15,033.028c dharmaràjo mahàtejàs tac ca sasmàra pàõóavaþ 15,033.029a pauràõam àtmanaþ sarvaü vidyàvàn sa vi÷àü pate 15,033.029c yogadharmaü mahàtejà vyàsena kathitaü yathà 15,033.030a dharmaràjas tu tatrainaü saücaskàrayiùus tadà 15,033.030c dagdhukàmo 'bhavad vidvàn atha vai vàg abhàùata 15,033.031a bho bho ràjan na dagdhavyam etad vidurasaüj¤akam 15,033.031c kalevaram ihaitat te dharma eùa sanàtanaþ 15,033.031d*0057_01 na dagdhavyo na dagdhavya eùa ràjan mahàtapàþ 15,033.031d*0057_02 j¤ànadagdhasya dehasya punardàho na vidyate 15,033.032a lokàþ saütànakà nàma bhaviùyanty asya pàrthiva 15,033.032c yatidharmam avàpto 'sau naiva ÷ocyaþ paraütapa 15,033.033a ity ukto dharmaràjaþ sa vinivçtya tataþ punaþ 15,033.033c ràj¤o vaicitravãryasya tat sarvaü pratyavedayat 15,033.034a tataþ sa ràjà dyutimàn sa ca sarvo janas tadà 15,033.034c bhãmasenàdaya÷ caiva paraü vismayam àgatàþ 15,033.035a tac chrutvà prãtimàn ràjà bhåtvà dharmajam abravãt 15,033.035b*0058_01 atha ràjàbravãd vçddhaþ kururàjo yudhiùñhiram 15,033.035c àpo målaü phalaü caiva mamedaü pratigçhyatàm 15,033.036a yadanno hi naro ràjaüs tadanno 'syàtithiþ smçtaþ 15,033.036c ity uktaþ sa tathety eva pràha dharmàtmajo nçpam 15,033.036e phalaü målaü ca bubhuje ràj¤à dattaü sahànujaþ 15,033.037a tatas te vçkùamåleùu kçtavàsaparigrahàþ 15,033.037c tàü ràtriü nyavasan sarve phalamålajalà÷anàþ 15,034.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,034.001a evaü sà rajanã teùàm à÷rame puõyakarmaõàm 15,034.001c ÷ivà nakùatrasaüpannà sà vyatãyàya bhàrata 15,034.002a tatra tatra kathà÷ càsaüs teùàü dharmàrthalakùaõàþ 15,034.002c vicitrapadasaücàrà nànà÷rutibhir anvitàþ 15,034.003a pàõóavàs tv abhito màtur dharaõyàü suùupus tadà 15,034.003c utsçjya sumahàrhàõi ÷ayanàni naràdhipa 15,034.004a yadàhàro 'bhavad ràjà dhçtaràùñro mahàmanàþ 15,034.004c tadàhàrà nçvãràs te nyavasaüs tàü ni÷àü tadà 15,034.005a vyatãtàyàü tu ÷arvaryàü kçtapårvàhõikakriyaþ 15,034.005c bhràtçbhiþ saha kaunteyo dadar÷à÷ramamaõóalam 15,034.006a sàntaþpuraparãvàraþ sabhçtyaþ sapurohitaþ 15,034.006c yathàsukhaü yathodde÷aü dhçtaràùñràbhyanuj¤ayà 15,034.007a dadar÷a tatra vedã÷ ca saüprajvalitapàvakàþ 15,034.007c kçtàbhiùekair munibhir hutàgnibhir upasthitàþ 15,034.008a vàneyapuùpanikarair àjyadhåmodgamair api 15,034.008c bràhmeõa vapuùà yuktà yuktà munigaõai÷ ca tàþ 15,034.009a mçgayåthair anudvignais tatra tatra samà÷ritaiþ 15,034.009c a÷aïkitaiþ pakùigaõaiþ pragãtair iva ca prabho 15,034.010a kekàbhir nãlakaõñhànàü dàtyåhànàü ca kåjitaiþ 15,034.010c kokilànàü ca kuharaiþ ÷ubhaiþ ÷rutimanoharaiþ 15,034.011a pràdhãtadvijaghoùai÷ ca kva cit kva cid alaükçtam 15,034.011c phalamålasamudvàhair mahadbhi÷ copa÷obhitam 15,034.012a tataþ sa ràjà pradadau tàpasàrtham upàhçtàn 15,034.012c kala÷àn kà¤canàn ràjaüs tathaivaudumbaràn api 15,034.013a ajinàni praveõã÷ ca sruksruvaü ca mahãpatiþ 15,034.013c kamaõóalåüs tathà sthàlãþ piñharàõi ca bhàrata 15,034.014a bhàjanàni ca lauhàni pàtrã÷ ca vividhà nçpa 15,034.014c yad yad icchati yàvac ca yad anyad api kàïkùitam 15,034.014d*0059_01 tat sarvaü pradadau ràjà kuntãputro yudhiùñhiraþ 15,034.015a evaü sa ràjà dharmàtmà parãtyà÷ramamaõóalam 15,034.015c vasu vi÷ràõya tat sarvaü punar àyàn mahãpatiþ 15,034.016a kçtàhnikaü ca ràjànaü dhçtaràùñraü manãùiõam 15,034.016c dadar÷àsãnam avyagraü gàndhàrãsahitaü tadà 15,034.017a màtaraü càvidårasthàü ÷iùyavat praõatàü sthitàm 15,034.017c kuntãü dadar÷a dharmàtmà satataü dharmacàriõãm 15,034.018a sa tam abhyarcya ràjànaü nàma saü÷ràvya càtmanaþ 15,034.018c niùãdety abhyanuj¤àto bçsyàm upavive÷a ha 15,034.019a bhãmasenàdaya÷ caiva pàõóavàþ kauravarùabham 15,034.019c abhivàdyopasaügçhya niùeduþ pàrthivàj¤ayà 15,034.020a sa taiþ parivçto ràjà ÷u÷ubhe 'tãva kauravaþ 15,034.020c bibhrad bràhmãü ÷riyaü dãptàü devair iva bçhaspatiþ 15,034.021a tathà teùåpaviùñeùu samàjagmur maharùayaþ 15,034.021c ÷atayåpaprabhçtayaþ kurukùetranivàsinaþ 15,034.022a vyàsa÷ ca bhagavàn vipro devarùigaõapåjitaþ 15,034.022c vçtaþ ÷iùyair mahàtejà dar÷ayàm àsa taü nçpam 15,034.023a tataþ sa ràjà kauravyaþ kuntãputra÷ ca vãryavàn 15,034.023c bhãmasenàdaya÷ caiva samutthàyàbhyapåjayan 15,034.024a samàgatas tato vyàsaþ ÷atayåpàdibhir vçtaþ 15,034.024c dhçtaràùñraü mahãpàlam àsyatàm ity abhàùata 15,034.025a navaü tu viùñaraü kau÷yaü kçùõàjinaku÷ottaram 15,034.025c pratipede tadà vyàsas tadartham upakalpitam 15,034.026a te ca sarve dvija÷reùñhà viùñareùu samantataþ 15,034.026c dvaipàyanàbhyanuj¤àtà niùedur vipulaujasaþ 15,035.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,035.001a tathà samupaviùñeùu pàõóaveùu mahàtmasu 15,035.001c vyàsaþ satyavatãputraþ provàcàmantrya pàrthivam 15,035.002a dhçtaràùñra mahàbàho kaccit te vardhate tapaþ 15,035.002c kaccin manas te prãõàti vanavàse naràdhipa 15,035.003a kaccid dhçdi na te ÷oko ràjan putravinà÷ajaþ 15,035.003c kaccij j¤ànàni sarvàõi prasannàni tavànagha 15,035.004a kaccid buddhiü dçóhàü kçtvà carasy àraõyakaü vidhim 15,035.004c kaccid vadhå÷ ca gàndhàrã na ÷okenàbhibhåyate 15,035.005a mahàpraj¤à buddhimatã devã dharmàrthadar÷inã 15,035.005c àgamàpàyatattvaj¤à kaccid eùà na ÷ocati 15,035.006a kaccit kuntã ca ràjaüs tvàü ÷u÷råùur anahaükçtà 15,035.006c yà parityajya ràjyaü svaü guru÷u÷råùaõe ratà 15,035.007a kaccid dharmasuto ràjà tvayà prãtyàbhinanditaþ 15,035.007c bhãmàrjunayamà÷ caiva kaccid ete 'pi sàntvitàþ 15,035.008a kaccin nandasi dçùñvaitàn kaccit te nirmalaü manaþ 15,035.008c kaccid vi÷uddhabhàvo 'si jàtaj¤àno naràdhipa 15,035.009a etad dhi tritayaü ÷reùñhaü sarvabhåteùu bhàrata 15,035.009c nirvairatà mahàràja satyam adroha eva ca 15,035.010a kaccit te nànutàpo 'sti vanavàsena bhàrata 15,035.010c svadate vanyam annaü và munivàsàüsi và vibho 15,035.011a viditaü càpi me ràjan vidurasya mahàtmanaþ 15,035.011c gamanaü vidhinà yena dharmasya sumahàtmanaþ 15,035.012a màõóavya÷àpàd dhi sa vai dharmo viduratàü gataþ 15,035.012c mahàbuddhir mahàyogã mahàtmà sumahàmanàþ 15,035.013a bçhaspatir và deveùu ÷ukro vàpy asureùu yaþ 15,035.013c na tathà buddhisaüpanno yathà sa puruùarùabhaþ 15,035.014a tapobalavyayaü kçtvà sumahac cirasaübhçtam 15,035.014c màõóavyenarùiõà dharmo hy abhibhåtaþ sanàtanaþ 15,035.015a niyogàd brahmaõaþ pårvaü mayà svena balena ca 15,035.015c vaicitravãryake kùetre jàtaþ sa sumahàmatiþ 15,035.016a bhràtà tava mahàràja devadevaþ sanàtanaþ 15,035.016c dhàraõàc chreyaso dhyànàd yaü dharmaü kavayo viduþ 15,035.017a satyena saüvardhayati damena niyamena ca 15,035.017c ahiüsayà ca dànena tapasà ca sanàtanaþ 15,035.018a yena yogabalàj jàtaþ kururàjo yudhiùñhiraþ 15,035.018c dharma ity eùa nçpate pràj¤enàmitabuddhinà 15,035.018d*0060_01 pratyakùaü påjito yena cittastha÷ cinmayo hariþ 15,035.018d*0060_02 ÷uddhà÷ayasya bhaktyà ca saübhramàràdhitaþ purà 15,035.019a yathà hy agnir yathà vàyur yathàpaþ pçthivã yathà 15,035.019c yathàkà÷aü tathà dharma iha càmutra ca sthitaþ 15,035.020a sarvaga÷ caiva kauravya sarvaü vyàpya caràcaram 15,035.020c dç÷yate devadevaþ sa siddhair nirdagdhakilbiùaiþ 15,035.021a yo hi dharmaþ sa viduro viduro yaþ sa pàõóavaþ 15,035.021c sa eùa ràjan va÷yas te pàõóavaþ preùyavat sthitaþ 15,035.022a praviùñaþ sa svam àtmànaü bhràtà te buddhisattamaþ 15,035.022c diùñyà mahàtmà kaunteyaü mahàyogabalànvitaþ 15,035.023a tvàü càpi ÷reyasà yokùye naciràd bharatarùabha 15,035.023c saü÷ayacchedanàrthaü hi pràptaü màü viddhi putraka 15,035.024a na kçtaü yat purà kai÷ cit karma loke maharùibhiþ 15,035.024c à÷caryabhåtaü tapasaþ phalaü saüdar÷ayàmi vaþ 15,035.025a kim icchasi mahãpàla mattaþ pràptum amànuùam 15,035.025c draùñuü spraùñum atha ÷rotuü vada kartàsmi tat tathà 15,036.001 janamejaya uvàca 15,036.001a vanavàsaü gate vipra dhçtaràùñre mahãpatau 15,036.001c sabhàrye nçpa÷àrdåle vadhvà kuntyà samanvite 15,036.002a vidure càpi saüsiddhe dharmaràjaü vyapà÷rite 15,036.002c vasatsu pàõóuputreùu sarveùv à÷ramamaõóale 15,036.003a yat tad à÷caryam iti vai kariùyàmãty uvàca ha 15,036.003c vyàsaþ paramatejasvã maharùis tad vadasva me 15,036.004a vanavàse ca kauravyaþ kiyantaü kàlam acyutaþ 15,036.004c yudhiùñhiro narapatir nyavasat sajano dvija 15,036.005a kimàhàrà÷ ca te tatra sasainyà nyavasan prabho 15,036.005c sàntaþpurà mahàtmàna iti tad bråhi me 'nagha 15,036.006 vai÷aüpàyana uvàca 15,036.006*0061_01 vanavàsagataü ràjan dhçtaràùñraü mahãpatim 15,036.006*0061_02 yudhiùñhiro 'bhyayàd draùñuü sasainyo bhràtçbhiþ saha 15,036.006*0061_03 prathame divase caiùàm àpo målaü phalaü tathà 15,036.006*0061_04 bhojanaü bhåmi÷ayyà ca tatràsãd bharatarùabha 15,036.006a te 'nuj¤àtàs tadà ràjan kururàjena pàõóavàþ 15,036.006c vividhàny annapànàni vi÷ràmyànubhavanti te 15,036.007a màsam ekaü vijahrus te sasainyàntaþpurà vane 15,036.007c atha tatràgamad vyàso yathoktaü te mayànagha 15,036.008a tathà tu teùàü sarveùàü kathàbhir nçpasaünidhau 15,036.008c vyàsam anvàsatàü ràjann àjagmur munayo 'pare 15,036.009a nàradaþ parvata÷ caiva devala÷ ca mahàtapàþ 15,036.009c vi÷vàvasus tumburu÷ ca citrasena÷ ca bhàrata 15,036.010a teùàm api yathànyàyaü påjàü cakre mahàmanàþ 15,036.010c dhçtaràùñràbhyanuj¤àtaþ kururàjo yudhiùñhiraþ 15,036.011a niùedus te tataþ sarve påjàü pràpya yudhiùñhiràt 15,036.011c àsaneùv atha puõyeùu barhiùkeùu vareùu ca 15,036.012a teùu tatropaviùñeùu sa tu ràjà mahàmatiþ 15,036.012c pàõóuputraiþ parivçto niùasàda kurådvahaþ 15,036.013a gàndhàrã caiva kuntã ca draupadã sàtvatã tathà 15,036.013c striya÷ cànyàs tathànyàbhiþ sahopavivi÷us tataþ 15,036.014a teùàü tatra kathà divyà dharmiùñhà÷ càbhavan nçpa 15,036.014c çùãõàü ca puràõànàü devàsuravimi÷ritàþ 15,036.015a tataþ kathànte vyàsas taü praj¤àcakùuùam ã÷varam 15,036.015c provàca vadatàü ÷reùñhaþ punar eva sa tad vacaþ 15,036.015e prãyamàõo mahàtejàþ sarvavedavidàü varaþ 15,036.016a viditaü mama ràjendra yat te hçdi vivakùitam 15,036.016c dahyamànasya ÷okena tava putrakçtena vai 15,036.017a gàndhàryà÷ caiva yad duþkhaü hçdi tiùñhati pàrthiva 15,036.017c kuntyà÷ ca yan mahàràja draupadyà÷ ca hçdi sthitam 15,036.018a yac ca dhàrayate tãvraü duþkhaü putravinà÷ajam 15,036.018c subhadrà kçùõabhaginã tac càpi viditaü mama 15,036.019a ÷rutvà samàgamam imaü sarveùàü vas tato nçpa 15,036.019c saü÷ayacchedanàyàhaü pràptaþ kauravanandana 15,036.019d*0062_01 pràpto 'smi kuru÷àrdåla saü÷ayacchedanàya vaþ 15,036.020a ime ca devagandharvàþ sarve caiva maharùayaþ 15,036.020c pa÷yantu tapaso vãryam adya me cirasaübhçtam 15,036.021a tad ucyatàü mahàbàho kaü kàmaü pradi÷àmi te 15,036.021c pravaõo 'smi varaü dàtuü pa÷ya me tapaso balam 15,036.022a evam uktaþ sa ràjendro vyàsenàmitabuddhinà 15,036.022c muhårtam iva saücintya vacanàyopacakrame 15,036.023a dhanyo 'smy anugçhãto 'smi saphalaü jãvitaü ca me 15,036.023c yan me samàgamo 'dyeha bhavadbhiþ saha sàdhubhiþ 15,036.024a adya càpy avagacchàmi gatim iùñàm ihàtmanaþ 15,036.024c bhavadbhir brahmakalpair yat sameto 'haü tapodhanàþ 15,036.025a dar÷anàd eva bhavatàü påto 'haü nàtra saü÷ayaþ 15,036.025c vidyate na bhayaü càpi paralokàn mamànaghàþ 15,036.026a kiü tu tasya sudurbuddher mandasyàpanayair bhç÷am 15,036.026c dåyate me mano nityaü smarataþ putragçddhinaþ 15,036.027a apàpàþ pàõóavà yena nikçtàþ pàpabuddhinà 15,036.027c ghàtità pçthivã ceyaü sahasà sanaradvipà 15,036.028a ràjàna÷ ca mahàtmàno nànàjanapade÷varàþ 15,036.028c àgamya mama putràrthe sarve mçtyuva÷aü gatàþ 15,036.029a ye te putràü÷ ca dàrà÷ ca pràõàü÷ ca manasaþ priyàn 15,036.029b*0063_01 bhogàü÷ ca vividhàüs tàta iùñàpårtàüs tathaiva ca 15,036.029c parityajya gatàþ ÷åràþ pretaràjanive÷anam 15,036.030a kà nu teùàü gatir brahman mitràrthe ye hatà mçdhe 15,036.030c tathaiva putrapautràõàü mama ye nihatà yudhi 15,036.031a dåyate me mano 'bhãkùõaü ghàtayitvà mahàbalam 15,036.031c bhãùmaü ÷àütanavaü vçddhaü droõaü ca dvijasattamam 15,036.032a mama putreõa måóhena pàpena suhçdadviùà 15,036.032c kùayaü nãtaü kulaü dãptaü pçthivãràjyam icchatà 15,036.033a etat sarvam anusmçtya dahyamàno divàni÷am 15,036.033c na ÷àntim adhigacchàmi duþkha÷okasamàhataþ 15,036.033e iti me cintayànasya pitaþ ÷arma na vidyate 15,037.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,037.001a tac chrutvà vividhaü tasya ràjarùeþ paridevitam 15,037.001c punar navãkçtaþ ÷oko gàndhàryà janamejaya 15,037.002a kuntyà drupadaputryà÷ ca subhadràyàs tathaiva ca 15,037.002c tàsàü ca varanàrãõàü vadhånàü kauravasya ha 15,037.003a putra÷okasamàviùñà gàndhàrã tv idam abravãt 15,037.003c ÷va÷uraü baddhanayanà devã prà¤jalir utthità 15,037.003d*0064_01 lokàntaragatàn putràn ayaü kàïkùati mànada 15,037.003d*0064_02 tac càsya mànasaü j¤àtaü bhagavaüs tapasà tvayà 15,037.004a ùoóa÷emàni varùàõi gatàni munipuügava 15,037.004c asya ràj¤o hatàn putrठ÷ocato na ÷amo vibho 15,037.005a putra÷okasamàviùño niþ÷vasan hy eùa bhåmipaþ 15,037.005c na ÷ete vasatãþ sarvà dhçtaràùñro mahàmune 15,037.006a lokàn anyàn samartho 'si sraùñuü sarvàüs tapobalàt 15,037.006c kim u lokàntaragatàn ràj¤o dar÷ayituü sutàn 15,037.007a iyaü ca draupadã kçùõà hataj¤àtisutà bhç÷am 15,037.007c ÷ocaty atãva sàdhvã te snuùàõàü dayità snuùà 15,037.008a tathà kçùõasya bhaginã subhadrà bhadrabhàùiõã 15,037.008c saubhadravadhasaütaptà bhç÷aü ÷ocati bhàminã 15,037.009a iyaü ca bhåri÷ravaso bhàryà paramaduþkhità 15,037.009c bhartçvyasana÷okàrtà na ÷ete vasatãþ prabho 15,037.010a yasyàs tu ÷va÷uro dhãmàn bàhlãkaþ sa kurådvahaþ 15,037.010c nihataþ somadatta÷ ca pitrà saha mahàraõe 15,037.011a ÷rãmac càsya mahàbuddheþ saügràmeùv apalàyinaþ 15,037.011c putrasya te putra÷ataü nihataü yad raõàjire 15,037.012a tasya bhàryà÷atam idaü putra÷okasamàhatam 15,037.012c punaþ punar vardhayànaü ÷okaü ràj¤o mamaiva ca 15,037.012e tenàrambheõa mahatà màm upàste mahàmune 15,037.013a ye ca ÷årà mahàtmànaþ ÷va÷urà me mahàrathàþ 15,037.013c somadattaprabhçtayaþ kà nu teùàü gatiþ prabho 15,037.014a tava prasàdàd bhagavan vi÷oko 'yaü mahãpatiþ 15,037.014c kuryàt kàlam ahaü caiva kuntã ceyaü vadhås tava 15,037.015a ity uktavatyàü gàndhàryàü kuntã vratakç÷ànanà 15,037.015c pracchannajàtaü putraü taü sasmàràdityasaübhavam 15,037.016a tàm çùir varado vyàso dåra÷ravaõadar÷anaþ 15,037.016c apa÷yad duþkhitàü devãü màtaraü savyasàcinaþ 15,037.017a tàm uvàca tato vyàso yat te kàryaü vivakùitam 15,037.017c tad bråhi tvaü mahàpràj¤e yat te manasi vartate 15,037.018a tataþ kuntã ÷va÷urayoþ praõamya ÷irasà tadà 15,037.018c uvàca vàkyaü savrãóaü vivçõvànà puràtanam 15,038.001 kunty uvàca 15,038.001a bhagava¤ ÷va÷uro me 'si daivatasyàpi daivatam 15,038.001c sa me devàtidevas tvaü ÷çõu satyàü giraü mama 15,038.002a tapasvã kopano vipro durvàsà nàma me pituþ 15,038.002c bhikùàm upàgato bhoktuü tam ahaü paryatoùayam 15,038.003a ÷aucena tv àgasas tyàgaiþ ÷uddhena manasà tathà 15,038.003c kopasthàneùv api mahatsv akupyaü na kadà cana 15,038.004a sa me varam adàt prãtaþ kçtam ity aham abruvam 15,038.004b*0065_01 sa prãto varado me 'bhåt kçtakçtyo mahàmuniþ 15,038.004c ava÷yaü te grahãtavyam iti màü so 'bravãd vacaþ 15,038.004d*0066_01 tam ahaü bhayasaüvignà yàce sànunayaü dvijam 15,038.005a tataþ ÷àpabhayàd vipram avocaü punar eva tam 15,038.005c evam astv iti ca pràha punar eva sa màü dvijaþ 15,038.006a dharmasya jananã bhadre bhavitrã tvaü varànane 15,038.006c va÷e sthàsyanti te devà yàüs tvam àvàhayiùyasi 15,038.007a ity uktvàntarhito vipras tato 'haü vismitàbhavam 15,038.007c na ca sarvàsv avasthàsu smçtir me vipraõa÷yati 15,038.008a atha harmyatalasthàhaü ravim udyantam ãkùatã 15,038.008c saüsmçtya tad çùer vàkyaü spçhayantã divàkaram 15,038.008e sthitàhaü bàlabhàvena tatra doùam abudhyatã 15,038.009a atha devaþ sahasràü÷ur matsamãpagato 'bhavat 15,038.009c dvidhà kçtvàtmano dehaü bhåmau ca gagane 'pi ca 15,038.009e tatàpa lokàn ekena dvitãyenàgamac ca màm 15,038.010a sa màm uvàca vepantãü varaü matto vçõãùva ha 15,038.010c gamyatàm iti taü càhaü praõamya ÷irasàvadam 15,038.011a sa màm uvàca tigmàü÷ur vçthàhvànaü na te kùamam 15,038.011c dhakùyàmi tvàü ca vipraü ca yena datto varas tava 15,038.012a tam ahaü rakùatã vipraü ÷àpàd anaparàdhinam 15,038.012c putro me tvatsamo deva bhaved iti tato 'bruvam 15,038.013a tato màü tejasàvi÷ya mohayitvà ca bhànumàn 15,038.013c uvàca bhavità putras tavety abhyagamad divam 15,038.014a tato 'ham antarbhavane pitur vçttàntarakùiõã 15,038.014c gåóhotpannaü sutaü bàlaü jale karõam avàsçjam 15,038.015a nånaü tasyaiva devasya prasàdàt punar eva tu 15,038.015c kanyàham abhavaü vipra yathà pràha sa màm çùiþ 15,038.016a sa mayà måóhayà putro j¤àyamàno 'py upekùitaþ 15,038.016c tan màü dahati viprarùe yathà suviditaü tava 15,038.017a yadi pàpam apàpaü và tad etad vivçtaü mayà 15,038.017c tan me bhayaü tvaü bhagavan vyapanetum ihàrhasi 15,038.018a yac càsya ràj¤o viditaü hçdisthaü bhavato 'nagha 15,038.018c taü càyaü labhatàü kàmam adyaiva munisattama 15,038.019a ity uktaþ pratyuvàcedaü vyàso vedavidàü varaþ 15,038.019c sàdhu sarvam idaü tathyam evam eva yathàttha màm 15,038.019d*0067_01 sthityarthaü tena devena buddhis te parivartità 15,038.020a aparàdha÷ ca te nàsti kanyàbhàvaü gatà hy asi 15,038.020c devà÷ cai÷varyavanto vai ÷arãràõy àvi÷anti vai 15,038.021a santi devanikàyà÷ ca saükalpàj janayanti ye 15,038.021c vàcà dçùñyà tathà spar÷àt saügharùeõeti pa¤cadhà 15,038.022a manuùyadharmo daivena dharmeõa na hi yujyate 15,038.022c iti kunti vyajànãhi vyetu te mànaso jvaraþ 15,038.023a sarvaü balavatàü pathyaü sarvaü balavatàü ÷uci 15,038.023c sarvaü balavatàü dharmaþ sarvaü balavatàü svakam 15,039.001 vyàsa uvàca 15,039.001a bhadre drakùyasi gàndhàri putràn bhràtén sakhãüs tathà 15,039.001c vadhå÷ ca patibhiþ sàrdhaü ni÷i suptotthità iva 15,039.002a karõaü drakùyati kuntã ca saubhadraü càpi yàdavã 15,039.002c draupadã pa¤ca putràü÷ ca pitén bhràtéüs tathaiva ca 15,039.003a pårvam evaiùa hçdaye vyavasàyo 'bhavan mama 15,039.003c yathàsmi codito ràj¤à bhavatyà pçthayaiva ca 15,039.004a na te ÷ocyà mahàtmànaþ sarva eva nararùabhàþ 15,039.004c kùatradharmaparàþ santas tathà hi nidhanaü gatàþ 15,039.005a bhavitavyam ava÷yaü tat surakàryam anindite 15,039.005c avaterus tataþ sarve devabhàgair mahãtalam 15,039.006a gandharvàpsarasa÷ caiva pi÷àcà guhyaràkùasàþ 15,039.006c tathà puõyajanà÷ caiva siddhà devarùayo 'pi ca 15,039.007a devà÷ ca dànavà÷ caiva tathà brahmarùayo 'malàþ 15,039.007c ta ete nidhanaü pràptàþ kurukùetre raõàjire 15,039.008a gandharvaràjo yo dhãmàn dhçtaràùñra iti ÷rutaþ 15,039.008c sa eva mànuùe loke dhçtaràùñraþ patis tava 15,039.009a pàõóuü marudgaõaü viddhi vi÷iùñatamam acyutam 15,039.009c dharmasyàü÷o 'bhavat kùattà ràjà càyaü yudhiùñhiraþ 15,039.010a kaliü duryodhanaü viddhi ÷akuniü dvàparaü tathà 15,039.010c duþ÷àsanàdãn viddhi tvaü ràkùasठ÷ubhadar÷ane 15,039.011a marudgaõàd bhãmasenaü balavantam ariüdamam 15,039.011c viddhi ca tvaü naram çùim imaü pàrthaü dhanaüjayam 15,039.011e nàràyaõaü hçùãke÷am a÷vinau yamajàv ubhau 15,039.012a dvidhà kçtvàtmano deham àdityaü tapatàü varam 15,039.012c lokàü÷ ca tàpayànaü vai viddhi karõaü ca ÷obhane 15,039.012e ya÷ ca vairàrtham udbhåtaþ saügharùajananas tathà 15,039.012f*0068_01 taü karõaü viddhi kalyàõi bhàskaraü ÷ubhadar÷ane 15,039.013a ya÷ ca pàõóavadàyàdo hataþ ùaóbhir mahàrathaiþ 15,039.013c sa soma iha saubhadro yogàd evàbhavad dvidhà 15,039.014a draupadyà saha saübhåtaü dhçùñadyumnaü ca pàvakàt 15,039.014c agner bhàgaü ÷ubhaü viddhi ràkùasaü tu ÷ikhaõóinam 15,039.015a droõaü bçhaspater bhàgaü viddhi drauõiü ca rudrajam 15,039.015c bhãùmaü ca viddhi gàïgeyaü vasuü mànuùatàü gatam 15,039.015d*0069_01 gàïgeyo vasuvãryeõa devo mànuùatàü gataþ 15,039.016a evam ete mahàpràj¤e devà mànuùyam etya hi 15,039.016c tataþ punar gatàþ svargaü kçte karmaõi ÷obhane 15,039.017a yac ca vo hçdi sarveùàü duþkham enac ciraü sthitam 15,039.017c tad adya vyapaneùyàmi paralokakçtàd bhayàt 15,039.018a sarve bhavanto gacchantu nadãü bhàgãrathãü prati 15,039.018c tatra drakùyatha tàn sarvàn ye hatàsmin raõàjire 15,039.019 vai÷aüpàyana uvàca 15,039.019a iti vyàsasya vacanaü ÷rutvà sarvo janas tadà 15,039.019c mahatà siühanàdena gaïgàm abhimukho yayau 15,039.020a dhçtaràùñra÷ ca sàmàtyaþ prayayau saha pàõóavaiþ 15,039.020c sahito muni÷àrdålair gandharvai÷ ca samàgataiþ 15,039.021a tato gaïgàü samàsàdya krameõa sa janàrõavaþ 15,039.021c nivàsam akarot sarvo yathàprãti yathàsukham 15,039.022a ràjà ca pàõóavaiþ sàrdham iùñe de÷e sahànugaþ 15,039.022c nivàsam akarod dhãmàn sastrãvçddhapuraþsaraþ 15,039.023a jagàma tad aha÷ càpi teùàü varùa÷ataü yathà 15,039.023c ni÷àü pratãkùamàõànàü didçkùåõàü mçtàn nçpàn 15,039.024a atha puõyaü girivaram astam abhyagamad raviþ 15,039.024c tataþ kçtàbhiùekàs te nai÷aü karma samàcaran 15,040.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,040.001a tato ni÷àyàü pràptàyàü kçtasàyàhnikakriyàþ 15,040.001c vyàsam abhyagaman sarve ye tatràsan samàgatàþ 15,040.002a dhçtaràùñras tu dharmàtmà pàõóavaiþ sahitas tadà 15,040.002c ÷ucir ekamanàþ sàrdham çùibhis tair upàvi÷at 15,040.003a gàndhàryà saha nàryas tu sahitàþ samupàvi÷an 15,040.003c paurajànapada÷ càpi janaþ sarvo yathàvayaþ 15,040.004a tato vyàso mahàtejàþ puõyaü bhàgãrathãjalam 15,040.004c avagàhyàjuhàvàtha sarvàül lokàn mahàmuniþ 15,040.005a pàõóavànàü ca ye yodhàþ kauravàõàü ca sarva÷aþ 15,040.005c ràjàna÷ ca mahàbhàgà nànàde÷anivàsinaþ 15,040.005d*0070_01 pratãkùya tasthus te sarve teùàm àgamanaü prati 15,040.006a tataþ sutumulaþ ÷abdo jalàntar janamejaya 15,040.006c pràduràsãd yathà pårvaü kurupàõóavasenayoþ 15,040.007a tatas te pàrthivàþ sarve bhãùmadroõapurogamàþ 15,040.007c sasainyàþ salilàt tasmàt samuttasthuþ sahasra÷aþ 15,040.008a viràñadrupadau cobhau saputrau sahasainikau 15,040.008c draupadeyà÷ ca saubhadro ràkùasa÷ ca ghañotkacaþ 15,040.009a karõaduryodhanau cobhau ÷akuni÷ ca mahàrathaþ 15,040.009c duþ÷àsanàdaya÷ caiva dhàrtaràùñrà mahàrathàþ 15,040.010a jàràsaüdhir bhagadatto jalasaüdha÷ ca pàrthivaþ 15,040.010c bhåri÷ravàþ ÷alaþ ÷alyo vçùasena÷ ca sànujaþ 15,040.011a lakùmaõo ràjaputra÷ ca dhçùñadyumnasya càtmajàþ 15,040.011c ÷ikhaõóiputràþ sarve ca dhçùñaketu÷ ca sànujaþ 15,040.012a acalo vçùaka÷ caiva ràkùasa÷ càpy alàyudhaþ 15,040.012c bàhlãkaþ somadatta÷ ca cekitàna÷ ca pàrthivaþ 15,040.013a ete cànye ca bahavo bahutvàd ye na kãrtitàþ 15,040.013c sarve bhàsuradehàs te samuttasthur jalàt tataþ 15,040.014a yasya vãrasya yo veùo yo dhvajo yac ca vàhanam 15,040.014c tena tena vyadç÷yanta samupetà naràdhipàþ 15,040.014d*0071_01 yad varma yat praharaõaü tena tena sa dç÷yate 15,040.015a divyàmbaradharàþ sarve sarve bhràjiùõukuõóalàþ 15,040.015c nirvairà nirahaükàrà vigatakrodhamanyavaþ 15,040.016a gandharvair upagãyantaþ ståyamànà÷ ca bandibhiþ 15,040.016c divyamàlyàmbaradharà vçtà÷ càpsarasàü gaõaiþ 15,040.017a dhçtaràùñrasya ca tadà divyaü cakùur naràdhipa 15,040.017c muniþ satyavatãputraþ prãtaþ pràdàt tapobalàt 15,040.018a divyaj¤ànabalopetà gàndhàrã ca ya÷asvinã 15,040.018c dadar÷a putràüs tàn sarvàn ye cànye 'pi raõe hatàþ 15,040.019a tad adbhutam acintyaü ca sumahad romaharùaõam 15,040.019c vismitaþ sa janaþ sarvo dadar÷ànimiùekùaõaþ 15,040.020a tad utsavamadodagraü hçùñanàrãnaràkulam 15,040.020c dadç÷e balam àyàntaü citraü pañagataü yathà 15,040.021a dhçtaràùñras tu tàn sarvàn pa÷yan divyena cakùuùà 15,040.021c mumude bharata÷reùñha prasàdàt tasya vai muneþ 15,041.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,041.001a tatas te bharata÷reùñhàþ samàjagmuþ parasparam 15,041.001c vigatakrodhamàtsaryàþ sarve vigatakalmaùàþ 15,041.002a vidhiü paramam àsthàya brahmarùivihitaü ÷ubham 15,041.002c saüprãtamanasaþ sarve devaloka ivàmaràþ 15,041.003a putraþ pitrà ca màtrà ca bhàryà ca patinà saha 15,041.003c bhràtà bhràtrà sakhà caiva sakhyà ràjan samàgatàþ 15,041.004a pàõóavàs tu maheùvàsaü karõaü saubhadram eva ca 15,041.004c saüpraharùàt samàjagmur draupadeyàü÷ ca sarva÷aþ 15,041.004d*0072_01 duryodhano dharmaràjam abhivàdyàpatad bhuvi 15,041.004d*0072_02 gàóhaü pariùvajya suyodhanaü taü 15,041.004d*0072_03 sabhràtçkaü sahitaþ sodaraiþ svaiþ 15,041.004d*0072_04 karõaþ pàdàv abhivàdya pårvaü 15,041.004d*0072_05 bhãùmaü ca sarvàn abhipåjya tasthau 15,041.004d*0072_06 dharmaràjaü samà÷liùya bhãmaü ca yamajàv api 15,041.004d*0072_07 pçùataü sodaraü jiùõuü sugàóhaü pariùasvaje 15,041.004d*0072_08 draupadãü ca subhadràü ca saubhadro mahiùãü svakàm 15,041.004d*0072_09 samà÷vàsya sthito vãraþ pa÷yan putraü parikùitam 15,041.005a tatas te prãyamàõà vai karõena saha pàõóavàþ 15,041.005c sametya pçthivãpàlàþ sauhçde 'vasthitàbhavan 15,041.005d*0073_01 parasparaü samàgamya yodhàs te bharatarùabha 15,041.006a çùiprasàdàt te 'nye ca kùatriyà naùñamanyavaþ 15,041.006c asauhçdaü parityajya sauhçde paryavasthitàþ 15,041.007a evaü samàgatàþ sarve gurubhir bàndhavais tathà 15,041.007c putrai÷ ca puruùavyàghràþ kuravo 'nye ca mànavàþ 15,041.008a tàü ràtrim ekàü kçtsnàü te vihçtya prãtamànasàþ 15,041.008c menire paritoùeõa nçpàþ svargasado yathà 15,041.009a nàtra ÷oko bhayaü tràso nàratir nàya÷o 'bhavat 15,041.009c parasparaü samàgamya yodhànàü bharatarùabha 15,041.010a samàgatàs tàþ pitçbhir bhràtçbhiþ patibhiþ sutaiþ 15,041.010c mudaü paramikàü pràpya nàryo duþkham athàtyajan 15,041.010d*0074_01 devalokaü gatà ye ca ye ca brahmasado gatàþ 15,041.010d*0074_02 ye càpi vàruõaü lokaü ye ca golokam à÷ritàþ 15,041.010d*0074_03 tathà vaivasvataü lokaü ye ca yakùàn upàgatàþ 15,041.010d*0074_04 ràkùasàü÷ ca pi÷àcàü÷ ca kuråü÷ càpi tathottaràn 15,041.010d*0074_05 vicitrà÷ ca gati[tã]r anye ye pràptàþ karmanirbharàþ 15,041.010d*0074_06 sarve te tadvayoråpaveùàs tatra samabhyayuþ 15,041.010d*0075_01 ye ca gàndharvam à÷ritàþ 15,041.010d*0076_01 ràjànaþ puõyakarmibhiþ 15,041.011a ekàü ràtriü vihçtyaivaü te vãràs tà÷ ca yoùitaþ 15,041.011c àmantryànyonyam à÷liùya tato jagmur yathàgatam 15,041.012a tato visarjayàm àsa lokàüs tàn munipuügavaþ 15,041.012c kùaõenàntarhità÷ caiva prekùatàm eva te 'bhavan 15,041.013a avagàhya mahàtmànaþ puõyàü tripathagàü nadãm 15,041.013c sarathàþ sadhvajà÷ caiva svàni sthànàni bhejire 15,041.014a devalokaü yayuþ ke cit ke cid brahmasadas tathà 15,041.014c ke cic ca vàruõaü lokaü ke cit kauberam àpnuvan 15,041.015a tathà vaivasvataü lokaü ke cic caivàpnuvan nçpàþ 15,041.015c ràkùasànàü pi÷àcànàü ke cic càpy uttaràn kurån 15,041.016a vicitragatayaþ sarve yà avàpyàmaraiþ saha 15,041.016c àjagmus te mahàtmànaþ savàhàþ sapadànugàþ 15,041.017a gateùu teùu sarveùu salilastho mahàmuniþ 15,041.017c dharma÷ãlo mahàtejàþ kuråõàü hitakçt sadà 15,041.017e tataþ provàca tàþ sarvàþ kùatriyà nihate÷varàþ 15,041.018a yà yàþ patikçtàül lokàn icchanti paramastriyaþ 15,041.018c tà jàhnavãjalaü kùipram avagàhantv atandritàþ 15,041.019a tatas tasya vacaþ ÷rutvà ÷raddadhànà varàïganàþ 15,041.019c ÷va÷uraü samanuj¤àpya vivi÷ur jàhnavãjalam 15,041.019d*0077_01 uttaràdyàþ pradàyàtha putràn svàn anumànya ca 15,041.019d*0077_02 ta * * bhåri÷ravaso droõàdãn anumànya ca 15,041.020a vimuktà mànuùair dehais tatas tà bhartçbhiþ saha 15,041.020c samàjagmus tadà sàdhvyaþ sarvà eva vi÷àü pate 15,041.021a evaü krameõa sarvàs tàþ ÷ãlavatyaþ kulastriyaþ 15,041.021a*0078_01 **** **** gacchadhvaü patibhiþ sadà 15,041.021a*0078_02 tatas tàþ kùatriyà ràjan yà yà vinihate÷varàþ 15,041.021c pravi÷ya toyaü nirmuktà jagmur bhartçsalokatàm 15,041.022a divyaråpasamàyuktà divyàbharaõabhåùitàþ 15,041.022c divyamàlyàmbaradharà yathàsàü patayas tathà 15,041.023a tàþ ÷ãlasattvasaüpannà vitamaskà gataklamàþ 15,041.023c sarvàþ sarvaguõair yuktàþ svaü svaü sthànaü prapedire 15,041.024a yasya yasya ca yaþ kàmas tasmin kàle 'bhavat tadà 15,041.024c taü taü visçùñavàn vyàso varado dharmavatsalaþ 15,041.025a tac chrutvà naradevànàü punaràgamanaü naràþ 15,041.025c jahçùur mudità÷ càsann anyadehagatà api 15,041.025d*0079_01 te naùñabhayasaükalpà narà vigatakalmaùàþ 15,041.025d*0079_02 babhåvuþ pauravàþ sarve tad dçùñvà÷caryam uttamam 15,041.026a priyaiþ samàgamaü teùàü ya imaü ÷çõuyàn naraþ 15,041.026c priyàõi labhate nityam iha ca pretya caiva ha 15,041.027a iùñabàndhavasaüyogam anàyàsam anàmayam 15,041.027c ya imaü ÷ràvayed vidvàn saüsiddhiü pràpnuyàt paràm 15,041.027d*0080_01 sa ya÷aþ pràpnuyàl loke paratra ca ÷ubhàü gatim 15,041.028a svàdhyàyayuktàþ puruùàþ kriyàyuktà÷ ca bhàrata 15,041.028b*0081_01 sàdhvàcàrà damopetà dànanirdhåtakalmaùàþ 15,041.028b*0081_02 çjavaþ ÷ucayaþ ÷àntà hiüsànçtavivarjitàþ 15,041.028c adhyàtmayogayuktà÷ ca dhçtimanta÷ ca mànavàþ 15,041.028d*0082_01 punas te dar÷anaü pràptàþ puna÷ ca parikãrtitàþ 15,041.028d*0082_02 punaþ punaþ prayacchanti ÷çõvatàm abhayaü sadà 15,041.028e ÷rutvà parva tv idaü nityam avàpsyanti paràü gatim 15,042.001 såta uvàca 15,042.001a etac chrutvà nçpo vidvàn hçùño 'bhåj janamejayaþ 15,042.001c pitàmahànàü sarveùàü gamanàgamanaü tadà 15,042.002a abravãc ca mudà yuktaþ punaràgamanaü prati 15,042.002c kathaü nu tyaktadehànàü punas tad råpadar÷anam 15,042.003a ity uktaþ sa dvija÷reùñho vyàsa÷iùyaþ pratàpavàn 15,042.003c provàca vadatàü ÷reùñhas taü nçpaü janamejayam 15,042.004a avipraõà÷aþ sarveùàü karmaõàm iti ni÷cayaþ 15,042.004c karmajàni ÷arãràõi tathaivàkçtayo nçpa 15,042.005a mahàbhåtàni nityàni bhåtàdhipatisaü÷rayàt 15,042.005c teùàü ca nityasaüvàso na vinà÷o viyujyatàm 15,042.006a anà÷àya kçtaü karma tasya ceùñaþ phalàgamaþ 15,042.006c àtmà caibhiþ samàyuktaþ sukhaduþkham upà÷nute 15,042.007a avinà÷ã tathà nityaü kùetraj¤a iti ni÷cayaþ 15,042.007c bhåtànàm àtmabhàvo yo dhruvo 'sau saüvijànatàm 15,042.008a yàvan na kùãyate karma tàvad asya svaråpatà 15,042.008c saükùãõakarmà puruùo råpànyatvaü niyacchati 15,042.009a nànàbhàvàs tathaikatvaü ÷arãraü pràpya saühatàþ 15,042.009c bhavanti te tathà nityàþ pçthagbhàvaü vijànatàm 15,042.010a a÷vamedhe ÷ruti÷ ceyam a÷vasaüj¤apanaü prati 15,042.010c lokàntaragatà nityaü pràõà nityà hi vàjinaþ 15,042.011a ahaü hitaü vadàmy etat priyaü cet tava pàrthiva 15,042.011c devayànà hi panthànaþ ÷rutàs te yaj¤asaüstare 15,042.012a sukçto yatra te yaj¤as tatra devà hitàs tava 15,042.012c yadà samanvità devàþ pa÷ånàü gamane÷varàþ 15,042.012e gatimanta÷ ca teneùñvà nànye nityà bhavanti te 15,042.013a nitye 'smin pa¤cake varge nitye càtmani yo naraþ 15,042.013c asya nànàsamàyogaü yaþ pa÷yati vçthàmatiþ 15,042.013e viyoge ÷ocate 'tyarthaü sa bàla iti me matiþ 15,042.014a viyoge doùadar÷ã yaþ saüyogam iha varjayet 15,042.014c asaïge saügamo nàsti duþkhaü bhuvi viyogajam 15,042.015a paràparaj¤as tu naro nàbhimànàd udãritaþ 15,042.015c aparaj¤aþ paràü buddhiü spçùñvà mohàd vimucyate 15,042.016a adar÷anàd àpatitaþ puna÷ càdar÷anaü gataþ 15,042.016c nàhaü taü vedmi nàsau màü na ca me 'sti viràgatà 15,042.017a yena yena ÷arãreõa karoty ayam anã÷varaþ 15,042.017c tena tena ÷arãreõa tad ava÷yam upà÷nute 15,042.017e mànasaü manasàpnoti ÷àrãraü ca ÷arãravàn 15,043.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,043.001a adçùñvà tu nçpaþ putràn dar÷anaü pratilabdhavàn 15,043.001c çùiprasàdàt putràõàü svaråpàõàü kurådvaha 15,043.002a sa ràjà ràjadharmàü÷ ca brahmopaniùadaü tathà 15,043.002c avàptavàn nara÷reùñho buddhini÷cayam eva ca 15,043.003a vidura÷ ca mahàpràj¤o yayau siddhiü tapobalàt 15,043.003c dhçtaràùñraþ samàsàdya vyàsaü càpi tapasvinam 15,043.004 janamejaya uvàca 15,043.004a mamàpi varado vyàso dar÷ayet pitaraü yadi 15,043.004c tad råpaveùavayasaü ÷raddadhyàü sarvam eva te 15,043.005a priyaü me syàt kçtàrtha÷ ca syàm ahaü kçtani÷cayaþ 15,043.005c prasàdàd çùiputrasya mama kàmaþ samçdhyatàm 15,043.006 såta uvàca 15,043.006a ity uktavacane tasmin nçpe vyàsaþ pratàpavàn 15,043.006c prasàdam akarod dhãmàn ànayac ca parikùitam 15,043.007a tatas tadråpavayasam àgataü nçpatiü divaþ 15,043.007c ÷rãmantaü pitaraü ràjà dadar÷a janamejayaþ 15,043.008a ÷amãkaü ca mahàtmànaü putraü taü càsya ÷çïgiõam 15,043.008c amàtyà ye babhåvu÷ ca ràj¤as tàü÷ ca dadar÷a ha 15,043.009a tataþ so 'vabhçthe ràjà mudito janamejayaþ 15,043.009c pitaraü snàpayàm àsa svayaü sasnau ca pàrthivaþ 15,043.010a snàtvà ca bharata÷reùñhaþ so ''stãkam idam abravãt 15,043.010c yàyàvarakulotpannaü jaratkàrusutaü tadà 15,043.011a àstãka vividhà÷caryo yaj¤o 'yam iti me matiþ 15,043.011c yad adyàyaü pità pràpto mama ÷okapraõà÷anaþ 15,043.012 àstãka uvàca 15,043.012a çùir dvaipàyano yatra puràõas tapaso nidhiþ 15,043.012c yaj¤e kurukula÷reùñha tasya lokàv ubhau jitau 15,043.013a ÷rutaü vicitram àkhyànaü tvayà pàõóavanandana 15,043.013c sarpà÷ ca bhasmasàn nãtà gatà÷ ca padavãü pituþ 15,043.014a kathaü cit takùako muktaþ satyatvàt tava pàrthiva 15,043.014c çùayaþ påjitàþ sarve gatiü dçùñvà mahàtmanaþ 15,043.015a pràptaþ suvipulo dharmaþ ÷rutvà pàpavinà÷anam 15,043.015c vimukto hçdayagranthir udàrajanadar÷anàt 15,043.016a ye ca pakùadharà dharme sadvçttarucaya÷ ca ye 15,043.016c yàn dçùñvà hãyate pàpaü tebhyaþ kàryà namaskriyàþ 15,043.017 såta uvàca 15,043.017a etac chrutvà dvija÷reùñhàt sa ràjà janamejayaþ 15,043.017b*0084_01 vai÷aüpàyana uvàca 15,043.017b*0084_01 dçùñvà ca pitaraü vçttaü påjayàm àsa taü munim 15,043.017b*0084_02 dhçtaràùñro mahàràja prasàdàt tasya vai muneþ 15,043.017c påjayàm àsa tam çùim anumànya punaþ punaþ 15,043.017d*0085_01 parikùid api tatraiva babhåva ca tirohitaþ 15,043.018a papraccha tam çùiü càpi vai÷aüpàyanam acyutam 15,043.018c kathàva÷eùaü dharmaj¤o vanavàsasya sattama 15,044.001 janamejaya uvàca 15,044.001a dçùñvà putràüs tathà pautràn sànubandhठjanàdhipaþ 15,044.001c dhçtaràùñraþ kim akarod ràjà caiva yudhiùñhiraþ 15,044.002 vai÷aüpàyana uvàca 15,044.002a tad dçùñvà mahad à÷caryaü putràõàü dar÷anaü punaþ 15,044.002c vãta÷okaþ sa ràjarùiþ punar à÷ramam àgamat 15,044.003a itaras tu janaþ sarvas te caiva paramarùayaþ 15,044.003c pratijagmur yathàkàmaü dhçtaràùñràbhyanuj¤ayà 15,044.004a pàõóavàs tu mahàtmàno laghubhåyiùñhasainikàþ 15,044.004c anujagmur mahàtmànaü sadàraü taü mahãpatim 15,044.005a tam à÷ramagataü dhãmàn brahmarùir lokapåjitaþ 15,044.005c muniþ satyavatãputro dhçtaràùñram abhàùata 15,044.005d*0086_01 dvaipàyana upàgamya ràjànam idam abravãt 15,044.006a dhçtaràùñra mahàbàho ÷çõu kauravanandana 15,044.006c ÷rutaü te j¤ànavçddhànàm çùãõàü puõyakarmaõàm 15,044.007a çddhàbhijanavçddhànàü vedavedàïgavedinàm 15,044.007c dharmaj¤ànàü puràõànàü vadatàü vividhàþ kathàþ 15,044.007d*0087_01 yathàyaü vàsudevas tu dhçtaràùñra balena vai 15,044.007d*0087_02 jagatpati yathà dharmo loke tiùñhan kalàv api 15,044.007d*0087_03 tatprasàdena ràjàsau mahàn dharmam avàpnuyàt 15,044.007d*0087_04 tatpàdakamalaspçùñàü kalir neyàn mahãm imàm 15,044.008a mà sma ÷oke manaþ kàrùãr diùñena vyathate budhaþ 15,044.008c ÷rutaü devarahasyaü te nàradàd devadar÷anàt 15,044.009a gatàs te kùatradharmeõa ÷astrapåtàü gatiü ÷ubhàm 15,044.009c yathà dçùñàs tvayà putrà yathàkàmavihàriõaþ 15,044.010a yudhiùñhiras tv ayaü dhãmàn bhavantam anurudhyate 15,044.010c sahito bhràtçbhiþ sarvaiþ sadàraþ sasuhçjjanaþ 15,044.011a visarjayainaü yàtv eùa svaràjyam anu÷àsatàm 15,044.011c màsaþ samadhiko hy eùàm atãto vasatàü vane 15,044.012a etad dhi nityaü yatnena padaü rakùyaü paraütapa 15,044.012c bahupratyarthikaü hy etad ràjyaü nàma naràdhipa 15,044.013a ity uktaþ kauravo ràjà vyàsenàmitabuddhinà 15,044.013c yudhiùñhiram athàhåya vàgmã vacanam abravãt 15,044.014a ajàta÷atro bhadraü te ÷çõu me bhràtçbhiþ saha 15,044.014c tvatprasàdàn mahãpàla ÷oko nàsmàn prabàdhate 15,044.015a rame càhaü tvayà putra pureva gajasàhvaye 15,044.015c nàthenànugato vidvan priyeùu parivartinà 15,044.016a pràptaü putraphalaü tvattaþ prãtir me vipulà tvayi 15,044.016c na me manyur mahàbàho gamyatàü putra mà ciram 15,044.017a bhavantaü ceha saüprekùya tapo me parihãyate 15,044.017c tapoyuktaü ÷arãraü ca tvàü dçùñvà dhàritaü punaþ 15,044.018a màtarau te tathaiveme ÷ãrõaparõakçtà÷ane 15,044.018c mama tulyavrate putra naciraü vartayiùyataþ 15,044.019a duryodhanaprabhçtayo dçùñà lokàntaraü gatàþ 15,044.019c vyàsasya tapaso vãryàd bhavata÷ ca samàgamàt 15,044.020a prayojanaü ciraü vçttaü jãvitasya ca me 'nagha 15,044.020c ugraü tapaþ samàsthàsye tvam anuj¤àtum arhasi 15,044.021a tvayy adya piõóaþ kãrti÷ ca kulaü cedaü pratiùñhitam 15,044.021c ÷vo vàdya và mahàbàho gamyatàü putra mà ciram 15,044.022a ràjanãtiþ subahu÷aþ ÷rutà te bharatarùabha 15,044.022c saüdeùñavyaü na pa÷yàmi kçtam etàvatà vibho 15,044.023a ity uktavacanaü tàta nçpo ràjànam abravãt 15,044.023b*0088_01 tatkàlayuktaü tathyaü ca buddhimàn sa yudhiùñhiraþ 15,044.023c na màm arhasi dharmaj¤a parityaktum anàgasam 15,044.024a kàmaü gacchantu me sarve bhràtaro 'nucaràs tathà 15,044.024c bhavantam aham anviùye màtarau ca yatavrate 15,044.025a tam uvàcàtha gàndhàrã maivaü putra ÷çõuùva me 15,044.025c tvayy adhãnaü kurukulaü piõóa÷ ca ÷va÷urasya me 15,044.026a gamyatàü putra paryàptam etàvat påjità vayam 15,044.026c ràjà yad àha tat kàryaü tvayà putra pitur vacaþ 15,044.027a ity uktaþ sa tu gàndhàryà kuntãm idam uvàca ha 15,044.027c snehabàùpàkule netre pramçjya rudatãü vacaþ 15,044.028a visarjayati màü ràjà gàndhàrã ca ya÷asvinã 15,044.028b*0089_01 kuntã uvàca 15,044.028b*0089_01 ÷u÷råùàtikç÷à tvaü ca nàtaþ puõyaü paraü mama 15,044.028b*0089_02 na yuktaü tapaso vighnaü kartuü dãkùàkç÷à vayam 15,044.028b*0089_03 antakàle na yuktaü hi apatyàdiparigraham 15,044.028c bhavatyàü baddhacittas tu kathaü yàsyàmi duþkhitaþ 15,044.029a na cotsahe tapovighnaü kartuü te dharmacàriõi 15,044.029c tapaso hi paraü nàsti tapasà vindate mahat 15,044.030a mamàpi na tathà ràj¤i ràjye buddhir yathà purà 15,044.030c tapasy evànuraktaü me manaþ sarvàtmanà tathà 15,044.031a ÷ånyeyaü ca mahã sarvà na me prãtikarã ÷ubhe 15,044.031c bàndhavà naþ parikùãõà balaü no na yathà purà 15,044.032a pà¤càlàþ subhç÷aü kùãõàþ kanyàmàtràva÷eùitàþ 15,044.032c na teùàü kulakartàraü kaü cit pa÷yàmy ahaü ÷ubhe 15,044.033a sarve hi bhasmasàn nãtà droõenaikena saüyuge 15,044.033c ava÷eùàs tu nihatà droõaputreõa vai ni÷i 15,044.034a cedaya÷ caiva matsyà÷ ca dçùñapårvàs tathaiva naþ 15,044.034c kevalaü vçùõicakraü tu vàsudevaparigrahàt 15,044.034d*0090_01 sa vçddhaü prãyate nityaü sa ca devaþ paràtmabhåþ 15,044.034e yaü dçùñvà sthàtum icchàmi dharmàrthaü nànyahetukam 15,044.035a ÷ivena pa÷ya naþ sarvàn durlabhaü dar÷anaü tava 15,044.035c bhaviùyaty amba ràjà hi tãvram àrapsyate tapaþ 15,044.036a etac chrutvà mahàbàhuþ sahadevo yudhàü patiþ 15,044.036c yudhiùñhiram uvàcedaü bàùpavyàkulalocanaþ 15,044.037a notsahe 'haü parityaktuü màtaraü pàrthivarùabha 15,044.037c pratiyàtu bhavàn kùipraü tapas tapsyàmy ahaü vane 15,044.038a ihaiva ÷oùayiùyàmi tapasàhaü kalevaram 15,044.038c pàda÷u÷råùaõe yukto ràj¤o màtros tathànayoþ 15,044.039a tam uvàca tataþ kuntã pariùvajya mahàbhujam 15,044.039c gamyatàü putra maiva tvaü vocaþ kuru vaco mama 15,044.040a àgamà vaþ ÷ivàþ santu svasthà bhavata putrakàþ 15,044.040c uparodho bhaved evam asmàkaü tapasaþ kçte 15,044.041a tvatsnehapà÷abaddhà ca hãyeyaü tapasaþ paràt 15,044.041c tasmàt putraka gaccha tvaü ÷iùñam alpaü hi naþ prabho 15,044.042a evaü saüstambhitaü vàkyaiþ kuntyà bahuvidhair manaþ 15,044.042c sahadevasya ràjendra ràj¤a÷ caiva vi÷eùataþ 15,044.043a te màtrà samanuj¤àtà ràj¤à ca kurupuügavàþ 15,044.043c abhivàdya kuru÷reùñham àmantrayitum àrabhan 15,044.044a ràjan pratigamiùyàmaþ ÷ivena pratinanditàþ 15,044.044b*0091_01 àj¤àpaya mahàbàho sarve tvacchàsanànugàþ 15,044.044c anuj¤àtàs tvayà ràjan gamiùyàmo vikalmaùàþ 15,044.045a evam uktaþ sa ràjarùir dharmaràj¤à mahàtmanà 15,044.045c anujaj¤e jayà÷ãrbhir abhinandya yudhiùñhiram 15,044.046a bhãmaü ca balinàü ÷reùñhaü sàntvayàm àsa pàrthivaþ 15,044.046c sa càsya samyaï medhàvã pratyapadyata vãryavàn 15,044.047a arjunaü ca samà÷liùya yamau ca puruùarùabhau 15,044.047c anujaj¤e sa kauravyaþ pariùvajyàbhinandya ca 15,044.048a gàndhàryà càbhyanuj¤àtàþ kçtapàdàbhivandanàþ 15,044.048c jananyà samupàghràtàþ pariùvaktà÷ ca te nçpam 15,044.048e cakruþ pradakùiõaü sarve vatsà iva nivàraõe 15,044.049a punaþ punar nirãkùantaþ prajagmus te pradakùiõam 15,044.049c tathaiva draupadã sàdhvã sarvàþ kauravayoùitaþ 15,044.050a nyàyataþ ÷va÷ure vçttiü prayujya prayayus tataþ 15,044.050c ÷va÷råbhyàü samanuj¤àtàþ pariùvajyàbhinanditàþ 15,044.050e saüdiùñà÷ cetikartavyaü prayayur bhartçbhiþ saha 15,044.051a tataþ prajaj¤e ninadaþ såtànàü yujyatàm iti 15,044.051c uùñràõàü kro÷atàü caiva hayànàü heùatàm api 15,044.052a tato yudhiùñhiro ràjà sadàraþ sahasainikaþ 15,044.052c nagaraü hàstinapuraü punar àyàt sabàndhavaþ 15,045.001 vai÷aüpàyana uvàca 15,045.001a dvivarùopanivçtteùu pàõóaveùu yadçcchayà 15,045.001b*0092_01 kadà cin nagare nàgasàhvaye ca yadçcchayà 15,045.001c devarùir nàrado ràjann àjagàma yudhiùñhiram 15,045.002a tam abhyarcya mahàbàhuþ kururàjo yudhiùñhiraþ 15,045.002c àsãnaü parivi÷vastaü provàca vadatàü varaþ 15,045.002d*0093_01 uvàca vacanaü vàgmã pra÷rayàvanataþ sudhãþ 15,045.003a cirasya khalu pa÷yàmi bhagavantam upasthitam 15,045.003c kaccit te ku÷alaü vipra ÷ubhaü và pratyupasthitam 15,045.003d*0094_01 abhivàdyàbravãd ràjan bhràtçbhiþ saha pàõóavaþ 15,045.004a ke de÷àþ paridçùñàs te kiü ca kàryaü karomi te 15,045.004c tad bråhi dvijamukhya tvam asmàkaü ca priyo 'tithiþ 15,045.005 nàrada uvàca 15,045.005a ciradçùño 'si me ràjann àgato 'smi tapovanàt 15,045.005c paridçùñàni tãrthàni gaïgà caiva mayà nçpa 15,045.006 yudhiùñhira uvàca 15,045.006a vadanti puruùà me 'dya gaïgàtãranivàsinaþ 15,045.006c dhçtaràùñraü mahàtmànam àsthitaü paramaü tapaþ 15,045.006d*0095_01 vadanti pitaraü jyeùñham àsthitaü paramaü tapaþ 15,045.006d*0095_02 taü draùñuü tatra gatvàham àgato nçpasattamam 15,045.007a api dçùñas tvayà tatra ku÷alã sa kurådvahaþ 15,045.007c gàndhàrã ca pçthà caiva såtaputra÷ ca saüjayaþ 15,045.008a kathaü ca vartate càdya pità mama sa pàrthivaþ 15,045.008c ÷rotum icchàmi bhagavan yadi dçùñas tvayà nçpaþ 15,045.009 nàrada uvàca 15,045.009a sthirãbhåya mahàràja ÷çõu sarvaü yathàtatham 15,045.009c yathà ÷rutaü ca dçùñaü ca mayà tasmiüs tapovane 15,045.010a vanavàsanivçtteùu bhavatsu kurunandana 15,045.010c kurukùetràt pità tubhyaü gaïgàdvàraü yayau nçpa 15,045.011a gàndhàryà sahito dhãmàn vadhvà kuntyà samanvitaþ 15,045.011c saüjayena ca såtena sàgnihotraþ sayàjakaþ 15,045.012a àtasthe sa tapas tãvraü pità tava tapodhanaþ 15,045.012b*0096_01 tatrograü tapa àsthàya dhçtaràùñro mahàmanàþ 15,045.012c vãñàü mukhe samàdhàya vàyubhakùo 'bhavan muniþ 15,045.013a vane sa munibhiþ sarvaiþ påjyamàno mahàtapàþ 15,045.013c tvagasthimàtra÷eùaþ sa ùaõmàsàn abhavan nçpaþ 15,045.014a gàndhàrã tu jalàhàrà kuntã màsopavàsinã 15,045.014c saüjayaþ ùaùñhabhaktena vartayàm àsa bhàrata 15,045.015a agnãüs tu yàjakàs tatra juhuvur vidhivat prabho 15,045.015c dç÷yato 'dç÷yata÷ caiva vane tasmin nçpasya ha 15,045.016a aniketo 'tha ràjà sa babhåva vanagocaraþ 15,045.016c te càpi sahite devyau saüjaya÷ ca tam anvayuþ 15,045.017a saüjayo nçpater netà sameùu viùameùu ca 15,045.017c gàndhàryàs tu pçthà ràjaü÷ cakùur àsãd anindità 15,045.018a tataþ kadà cid gaïgàyàþ kacche sa nçpasattamaþ 15,045.018c gaïgàyàm àpluto dhãmàn à÷ramàbhimukho 'bhavat 15,045.019a atha vàyuþ samudbhåto dàvàgnir abhavan mahàn 15,045.019c dadàha tad vanaü sarvaü parigçhya samantataþ 15,045.020a dahyatsu mçgayåtheùu dvijihveùu samantataþ 15,045.020c varàhàõàü ca yåtheùu saü÷rayatsu jalà÷ayàn 15,045.021a samàviddhe vane tasmin pràpte vyasana uttame 15,045.021c niràhàratayà ràjà mandapràõaviceùñitaþ 15,045.021e asamartho 'pasaraõe sukç÷au màtarau ca te 15,045.022a tataþ sa nçpatir dçùñvà vahnim àyàntam antikàt 15,045.022c idam àha tataþ såtaü saüjayaü pçthivãpate 15,045.023a gaccha saüjaya yatràgnir na tvàü dahati karhi cit 15,045.023c vayam atràgninà yuktà gamiùyàmaþ paràü gatim 15,045.024a tam uvàca kilodvignaþ saüjayo vadatàü varaþ 15,045.024c ràjan mçtyur aniùño 'yaü bhavità te vçthàgninà 15,045.025a na copàyaü prapa÷yàmi mokùaõe jàtavedasaþ 15,045.025c yad atrànantaraü kàryaü tad bhavàn vaktum arhati 15,045.026a ity uktaþ saüjayenedaü punar àha sa pàrthivaþ 15,045.026c naiùa mçtyur aniùño no niþsçtànàü gçhàt svayam 15,045.027a jalam agnis tathà vàyur atha vàpi vikar÷anam 15,045.027c tàpasànàü pra÷asyante gaccha saüjaya màciram 15,045.028a ity uktvà saüjayaü ràjà samàdhàya manas tadà 15,045.028c pràïmukhaþ saha gàndhàryà kuntyà copàvi÷at tadà 15,045.029a saüjayas taü tathà dçùñvà pradakùiõam athàkarot 15,045.029c uvàca cainaü medhàvã yuïkùvàtmànam iti prabho 15,045.030a çùiputro manãùã sa ràjà cakre 'sya tad vacaþ 15,045.030c saünirudhyendriyagràmam àsãt kàùñhopamas tadà 15,045.031a gàndhàrã ca mahàbhàgà jananã ca pçthà tava 15,045.031c dàvàgninà samàyukte sa ca ràjà pità tava 15,045.032a saüjayas tu mahàmàtras tasmàd dàvàd amucyata 15,045.032c gaïgàkåle mayà dçùñas tàpasaiþ parivàritaþ 15,045.033a sa tàn àmantrya tejasvã nivedyaitac ca sarva÷aþ 15,045.033c prayayau saüjayaþ såto himavantaü mahãdharam 15,045.034a evaü sa nidhanaü pràptaþ kururàjo mahàmanàþ 15,045.034c gàndhàrã ca pçthà caiva jananyau te naràdhipa 15,045.035a yadçcchayànuvrajatà mayà ràj¤aþ kalevaram 15,045.035c tayo÷ ca devyor ubhayor dçùñàni bharatarùabha 15,045.036a tatas tapovane tasmin samàjagmus tapodhanàþ 15,045.036c ÷rutvà ràj¤as tathà niùñhàü na tv a÷ocan gatiü ca te 15,045.037a tatrà÷rauùam ahaü sarvam etat puruùasattama 15,045.037c yathà ca nçpatir dagdho devyau te ceti pàõóava 15,045.038a na ÷ocitavyaü ràjendra svantaþ sa pçthivãpatiþ 15,045.038c pràptavàn agnisaüyogaü gàndhàrã jananã ca te 15,045.039 vai÷aüpàyana uvàca 15,045.039a etac chrutvà tu sarveùàü pàõóavànàü mahàtmanàm 15,045.039c niryàõaü dhçtaràùñrasya ÷okaþ samabhavan mahàn 15,045.040a antaþpuràõàü ca tadà mahàn àrtasvaro 'bhavat 15,045.040c pauràõàü ca mahàràja ÷rutvà ràj¤as tadà gatim 15,045.041a aho dhig iti ràjà tu vikru÷ya bhç÷aduþkhitaþ 15,045.041c årdhvabàhuþ smaran màtuþ praruroda yudhiùñhiraþ 15,045.041e bhãmasenapurogà÷ ca bhràtaraþ sarva eva te 15,045.041f*0097_01 rurudur duþkhasaütaptà varõayantaþ pçthàü tadà 15,045.042a antaþpureùu ca tadà sumahàn ruditasvanaþ 15,045.042b*0098_01 antaþpureùu sumahàüs tato ruditanisvanaþ 15,045.042c pràduràsãn mahàràja pçthàü ÷rutvà tathàgatàm 15,045.043a taü ca vçddhaü tathà dagdhaü hataputraü naràdhipam 15,045.043c anva÷ocanta te sarve gàndhàrãü ca tapasvinãm 15,045.044a tasminn uparate ÷abde muhårtàd iva bhàrata 15,045.044c nigçhya bàùpaü dhairyeõa dharmaràjo 'bravãd idam 15,046.001 yudhiùñhira uvàca 15,046.001a tathà mahàtmanas tasya tapasy ugre ca vartataþ 15,046.001c anàthasyeva nidhanaü tiùñhatsv asmàsu bandhuùu 15,046.002a durvij¤eyà hi gatayaþ puruùàõàü matà mama 15,046.002c yatra vaicitravãryo 'sau dagdha evaü davàgninà 15,046.003a yasya putra÷ataü ÷rãmad abhavad bàhu÷àlinaþ 15,046.003c nàgàyutabalo ràjà sa dagdho hi davàgninà 15,046.004a yaü purà paryavãjanta tàlavçntair varastriyaþ 15,046.004c taü gçdhràþ paryavãjanta dàvàgniparikàlitam 15,046.005a såtamàgadhasaüghai÷ ca ÷ayàno yaþ prabodhyate 15,046.005c dharaõyàü sa nçpaþ ÷ete pàpasya mama karmabhiþ 15,046.006a na tu ÷ocàmi gàndhàrãü hataputràü ya÷asvinãm 15,046.006c patilokam anupràptàü tathà bhartçvrate sthitàm 15,046.007a pçthàm eva tu ÷ocàmi yà putrai÷varyam çddhimat 15,046.007c utsçjya sumahad dãptaü vanavàsam arocayat 15,046.008a dhig ràjyam idam asmàkaü dhig balaü dhik paràkramam 15,046.008c kùatradharmaü ca dhig yasmàn mçtà jãvàmahe vayam 15,046.009a susåkùmà kila kàlasya gatir dvijavarottama 15,046.009c yat samutsçjya ràjyaü sà vanavàsam arocayat 15,046.010a yudhiùñhirasya jananã bhãmasya vijayasya ca 15,046.010c anàthavat kathaü dagdhà iti muhyàmi cintayan 15,046.011a vçthà saütoùito vahniþ khàõóave savyasàcinà 15,046.011c upakàram ajànan sa kçtaghna iti me matiþ 15,046.012a yatràdahat sa bhagavàn màtaraü savyasàcinaþ 15,046.012c kçtvà yo bràhmaõacchadma bhikùàrthã samupàgataþ 15,046.012e dhig agniü dhik ca pàrthasya vi÷rutàü satyasaüdhatàm 15,046.012f*0099_01 dahate màtaraü mahyaü yasya te gatir ãdç÷ã 15,046.013a idaü kaùñataraü cànyad bhagavan pratibhàti me 15,046.013c vçthàgninà samàyogo yad abhåt pçthivãpateþ 15,046.014a tathà tapasvinas tasya ràjarùeþ kauravasya ha 15,046.014c katham evaüvidho mçtyuþ pra÷àsya pçthivãm imàm 15,046.015a tiùñhatsu mantrapåteùu tasyàgniùu mahàvane 15,046.015c vçthàgninà samàyukto niùñhàü pràptaþ pità mama 15,046.016a manye pçthà vepamànà kç÷à dhamanisaütatà 15,046.016c hà tàta dharmaràjeti samàkrandan mahàbhaye 15,046.017a bhãma paryàpnuhi bhayàd iti caivàbhivà÷atã 15,046.017b*0100_01 bhãma màü tràhi dàvàgner bhayàd ity abhiyàcatã 15,046.017c samantataþ parikùiptà màtà me 'bhåd davàgninà 15,046.018a sahadevaþ priyas tasyàþ putrebhyo 'dhika eva tu 15,046.018c na cainàü mokùayàm àsa vãro màdravatãsutaþ 15,046.019a tac chrutvà ruruduþ sarve samàliïgya parasparam 15,046.019c pàõóavàþ pa¤ca duþkhàrtà bhåtànãva yugakùaye 15,046.020a teùàü tu puruùendràõàü rudatàü ruditasvanaþ 15,046.020c pràsàdàbhogasaüruddho anvarautsãt sa rodasã 15,046.020d*0101_01 anyonyaü vãkùya vãkùyaivaü smçtvà màtur upaplavam 15,046.020d*0101_02 sehire na mahãpàlà nipetuþ pçthivãtale 15,046.020d*0101_03 punar utthàya càliïgya rudanto viùamasvanàþ 15,046.020d*0101_04 nipetuþ pàõóavàþ ÷okàd dharmaràjasya pàdayoþ 15,047.001 nàrada uvàca 15,047.001a nàsau vçthàgninà dagdho yathà tatra ÷rutaü mayà 15,047.001c vaicitravãryo nçpatis tat te vakùyàmi bhàrata 15,047.002a vanaü pravi÷atà tena vàyubhakùeõa dhãmatà 15,047.002c agnayaþ kàrayitveùñim utsçùñà iti naþ ÷rutam 15,047.003a yàjakàs tu tatas tasya tàn agnãn nirjane vane 15,047.003c samutsçjya yathàkàmaü jagmur bharatasattama 15,047.004a sa vivçddhas tadà vahnir vane tasminn abhåt kila 15,047.004c tena tad vanam àdãptam iti me tàpasàbruvan 15,047.005a sa ràjà jàhnavãkacche yathà te kathitaü mayà 15,047.005c tenàgninà samàyuktaþ svenaiva bharatarùabha 15,047.006a evam àvedayàm àsur munayas te mamànagha 15,047.006c ye te bhàgãrathãtãre mayà dçùñà yudhiùñhira 15,047.007a evaü svenàgninà ràjà samàyukto mahãpate 15,047.007c mà ÷ocithàs tvaü nçpatiü gataþ sa paramàü gatim 15,047.008a guru÷u÷råùayà caiva jananã tava pàõóava 15,047.008c pràptà sumahatãü siddhim iti me nàtra saü÷ayaþ 15,047.009a kartum arhasi kauravya teùàü tvam udakakriyàm 15,047.009c bhràtçbhiþ sahitaþ sarvair etad atra vidhãyatàm 15,047.010 vai÷aüpàyana uvàca 15,047.010a tataþ sa pçthivãpàlaþ pàõóavànàü dhuraüdharaþ 15,047.010c niryayau saha sodaryaiþ sadàro bharatarùabha 15,047.011a paurajànapadà÷ caiva ràjabhaktipuraskçtàþ 15,047.011c gaïgàü prajagmur abhito vàsasaikena saüvçtàþ 15,047.012a tato 'vagàhya salilaü sarve te kurupuügavàþ 15,047.012c yuyutsum agrataþ kçtvà dadus toyaü mahàtmane 15,047.013a gàndhàryà÷ ca pçthàyà÷ ca vidhivan nàmagotrataþ 15,047.013c ÷aucaü nivartayantas te tatroùur nagaràd bahiþ 15,047.014a preùayàm àsa sa naràn vidhij¤àn àptakàriõaþ 15,047.014c gaïgàdvàraü kuru÷reùñho yatra dagdho 'bhavan nçpaþ 15,047.015a tatraiva teùàü kulyàni gaïgàdvàre 'nva÷àt tadà 15,047.015c kartavyànãti puruùàn dattadeyàn mahãpatiþ 15,047.016a dvàda÷e 'hani tebhyaþ sa kçta÷auco naràdhipaþ 15,047.016c dadau ÷ràddhàni vidhivad dakùiõàvanti pàõóavaþ 15,047.017a dhçtaràùñraü samuddi÷ya dadau sa pçthivãpatiþ 15,047.017c suvarõaü rajataü gà÷ ca ÷ayyà÷ ca sumahàdhanàþ 15,047.018a gàndhàryà÷ caiva tejasvã pçthàyà÷ ca pçthak pçthak 15,047.018b*0102_01 bahåni caiva ratnàni vàsàüsi vividhàni ca 15,047.018b*0102_02 mahàrhàõi vicitràõi dadau kauravanandanaþ 15,047.018c saükãrtya nàmanã ràjà dadau dànam anuttamam 15,047.018d*0103_01 saükãrtya nàmàni dadau ràjan dànàni pàrthivaþ 15,047.019a yo yad icchati yàvac ca tàvat sa labhate dvijaþ 15,047.019b*0104_01 yàvad icchanti vipràs tu tàvanti pràpnuyur dvijàþ 15,047.019c ÷ayanaü bhojanaü yànaü maõiratnam atho dhanam 15,047.020a yànam àcchàdanaü bhogàn dàsã÷ ca paricàrikàþ 15,047.020c dadau ràjà samuddi÷ya tayor màtror mahãpatiþ 15,047.021a tataþ sa pçthivãpàlo dattvà ÷ràddhàny aneka÷aþ 15,047.021c pravive÷a punar dhãmàn nagaraü vàraõàhvayam 15,047.021d*0105_01 siktasaümàrjitapathaü patàkàtoraõocchritam 15,047.021d*0105_02 hçùñapuùñajanàkãrõaü puraü teùàü prave÷ane 15,047.022a te càpi ràjavacanàt puruùà ye gatàbhavan 15,047.022b*0106_01 dhçtaràùñrasya gàndhàryàþ kuntyà÷ cakru÷ ca saügha÷aþ 15,047.022b*0106_02 gaïgàdvàre ÷ubhe puõye yathoddiùñaü mahàtmanà 15,047.022c saükalpya teùàü kulyàni punaþ pratyàgamaüs tataþ 15,047.023a màlyair gandhai÷ ca vividhaiþ påjayitvà yathàvidhi 15,047.023c kulyàni teùàü saüyojya tadàcakhyur mahãpateþ 15,047.024a samà÷vàsya ca ràjànaü dharmàtmànaü yudhiùñhiram 15,047.024c nàrado 'py agamad ràjan paramarùir yathepsitam 15,047.024d*0107_01 dvàrakàyàü tataþ kçùõaü vàsudevaü janàrdanam 15,047.024d*0107_02 anàdinidhanaü viùõuü ÷aïkhacakragadàdharam 15,047.024d*0107_03 rahasyakathane yuktaü nàràyaõam anàmayam 15,047.025a evaü varùàõy atãtàni dhçtaràùñrasya dhãmataþ 15,047.025c vanavàse tadà trãõi nagare da÷a pa¤ca ca 15,047.026a hataputrasya saügràme dànàni dadataþ sadà 15,047.026c j¤àtisaübandhimitràõàü bhràtéõàü svajanasya ca 15,047.027a yudhiùñhiras tu nçpatir nàtiprãtamanàs tadà 15,047.027c dhàrayàm àsa tad ràjyaü nihataj¤àtibàndhavaþ 15,047.027d*0108_01 tathà÷ramavàsike tu parvaõy api samàhitaþ 15,047.027d*0108_02 gandhamàlyàdiyuktaü ca haviùyaü bhojayed dvijàn