% Mahabharata: Santiparvan % Electronic text (C) Bhandarkar Oriental Research Institute, % Pune, India, 1999 % On the basis of the text entered by Muneo Tokunaga et al., % revised by John Smith, Cambridge, et al. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ 12,001.000*0001_01 nàràyaõaü namaskçtya naraü caiva narottamam 12,001.000*0001_02 devãü sarasvatãü caiva tato jayam udãrayet 12,001.000*0002_01 dvaipàyanauùñhapuñaniþsçtam aprameyaü 12,001.000*0002_02 puõyaü pavitram atha pàpaharaü ÷ivaü ca 12,001.000*0002_03 yo bhàrataü samadhigacchati vàcyamànaü 12,001.000*0002_04 kiü tasya puùkarajalair abhiùecanena 12,001.000*0002_05 yo go÷ataü kaõa[na]ka÷çïgamayaü dadàti 12,001.000*0002_06 vipràya vedaviduùe ca bahu÷rutàya 12,001.000*0002_07 ekàü ca bhàratakathàü ÷çõuyàt samagràü 12,001.000*0002_08 tulyaü phalaü bhavati tasya ca tasya ceti 12,001.000*0003_01 vyàsaü vasiùñhanaptàraü ÷akteþ pautram akalmaùam 12,001.000*0003_02 parà÷aràtmajaü vande ÷ukatàtaü taponidhim 12,001.000*0003_03 vyàsàya viùõuråpàya vyàsaråpàya viùõave 12,001.000*0003_04 namo vai brahmanidhaye vàsiùñhàya namo namaþ 12,001.000*0003_05 namo dharmàya mahate namaþ kçùõàya vedhase 12,001.000*0003_06 bràhmaõebhyo namaskçtya dharmàn vakùyàmi ÷à÷vatàn 12,001.000*0003_07 namo bhagavate tasmai vyàsàyàmitatejase 12,001.000*0003_08 yasya prasàdàd vakùyàmi nàràyaõakathàm imàm 12,001.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,001.001a kçtodakàs te suhçdàü sarveùàü pàõóunandanàþ 12,001.001c viduro dhçtaràùñra÷ ca sarvà÷ ca bharatastriyaþ 12,001.002a tatra te sumahàtmàno nyavasan kurunandanàþ 12,001.002c ÷aucaü nivartayiùyanto màsam ekaü bahiþ puràt 12,001.003a kçtodakaü tu ràjànaü dharmàtmànaü yudhiùñhiram 12,001.003c abhijagmur mahàtmànaþ siddhà brahmarùisattamàþ 12,001.004a dvaipàyano nàrada÷ ca devala÷ ca mahàn çùiþ 12,001.004c devasthàna÷ ca kaõva÷ ca teùàü ÷iùyà÷ ca sattamàþ 12,001.005a anye ca vedavidvàüsaþ kçtapraj¤à dvijàtayaþ 12,001.005c gçhasthàþ snàtakàþ sarve dadç÷uþ kurusattamam 12,001.006a abhigamya mahàtmànaþ påjità÷ ca yathàvidhi 12,001.006c àsaneùu mahàrheùu vivi÷us te maharùayaþ 12,001.007a pratigçhya tataþ påjàü tatkàlasadç÷ãü tadà 12,001.007c paryupàsan yathànyàyaü parivàrya yudhiùñhiram 12,001.008a puõye bhàgãrathãtãre ÷okavyàkulacetasam 12,001.008c à÷vàsayanto ràjànaü vipràþ ÷atasahasra÷aþ 12,001.009a nàradas tv abravãt kàle dharmàtmànaü yudhiùñhiram 12,001.009c vicàrya munibhiþ sàrdhaü tatkàlasadç÷aü vacaþ 12,001.010a bhavato bàhuvãryeõa prasàdàn màdhavasya ca 12,001.010c jiteyam avaniþ kçtsnà dharmeõa ca yudhiùñhira 12,001.011a diùñyà muktàþ stha saügràmàd asmàl lokabhayaükaràt 12,001.011c kùatradharmarata÷ càpi kaccin modasi pàõóava 12,001.012a kaccic ca nihatàmitraþ prãõàsi suhçdo nçpa 12,001.012c kaccic chriyam imàü pràpya na tvàü ÷okaþ prabàdhate 12,001.013 yudhiùñhira uvàca 12,001.013a vijiteyaü mahã kçtsnà kçùõabàhubalà÷rayàt 12,001.013c bràhmaõànàü prasàdena bhãmàrjunabalena ca 12,001.014a idaü tu me mahad duþkhaü vartate hçdi nityadà 12,001.014c kçtvà j¤àtikùayam imaü mahàntaü lobhakàritam 12,001.015a saubhadraü draupadeyàü÷ ca ghàtayitvà priyàn sutàn 12,001.015c jayo 'yam ajayàkàro bhagavan pratibhàti me 12,001.016a kiü nu vakùyati vàrùõeyã vadhår me madhusådanam 12,001.016c dvàrakàvàsinã kçùõam itaþ pratigataü harim 12,001.017a draupadã hataputreyaü kçpaõà hatabàndhavà 12,001.017c asmatpriyahite yuktà bhåyaþ pãóayatãva màm 12,001.018a idam anyac ca bhagavan yat tvàü vakùyàmi nàrada 12,001.018c mantrasaüvaraõenàsmi kuntyà duþkhena yojitaþ 12,001.019a yo 'sau nàgàyutabalo loke 'pratiratho raõe 12,001.019c siühakhelagatir dhãmàn ghçõã dànto yatavrataþ 12,001.020a à÷rayo dhàrtaràùñràõàü mànã tãkùõaparàkramaþ 12,001.020c amarùã nityasaürambhã kùeptàsmàkaü raõe raõe 12,001.021a ÷ãghràstra÷ citrayodhã ca kçtã càdbhutavikramaþ 12,001.021c gåóhotpannaþ sutaþ kuntyà bhràtàsmàkaü ca sodaraþ 12,001.022a toyakarmaõi yaü kuntã kathayàm àsa såryajam 12,001.022c putraü sarvaguõopetam avakãrõaü jale purà 12,001.022d*0004_01 ma¤jåùàyàü samàdhàya gaïgàsrotasy amajjayat 12,001.023a yaü såtaputraü loko 'yaü ràdheyaü càpy amanyata 12,001.023c sa jyeùñhaputraþ kuntyà vai bhràtàsmàkaü ca màtçjaþ 12,001.024a ajànatà mayà saükhye ràjyalubdhena ghàtitaþ 12,001.024c tan me dahati gàtràõi tålarà÷im ivànalaþ 12,001.025a na hi taü veda pàrtho 'pi bhràtaraü ÷vetavàhanaþ 12,001.025c nàhaü na bhãmo na yamau sa tv asmàn veda suvrataþ 12,001.026a gatà kila pçthà tasya sakà÷am iti naþ ÷rutam 12,001.026c asmàkaü ÷amakàmà vai tvaü ca putro mamety atha 12,001.027a pçthàyà na kçtaþ kàmas tena càpi mahàtmanà 12,001.027c atipa÷càd idaü màtary avocad iti naþ ÷rutam 12,001.028a na hi ÷akùyàmy ahaü tyaktuü nçpaü duryodhanaü raõe 12,001.028c anàryaü ca nç÷aüsaü ca kçtaghnaü ca hi me bhavet 12,001.029a yudhiùñhireõa saüdhiü ca yadi kuryàü mate tava 12,001.029c bhãto raõe ÷vetavàhàd iti màü maüsyate janaþ 12,001.030a so 'haü nirjitya samare vijayaü sahake÷avam 12,001.030c saüdhàsye dharmaputreõa pa÷càd iti ca so 'bravãt 12,001.031a tam avocat kila pçthà punaþ pçthulavakùasam 12,001.031c caturõàm abhayaü dehi kàmaü yudhyasva phalgunam 12,001.032a so 'bravãn màtaraü dhãmàn vepamànaþ kçtà¤jaliþ 12,001.032c pràptàn viùahyàü÷ caturo na haniùyàmi te sutàn 12,001.033a pa¤caiva hi sutà màtar bhaviùyanti hi te dhruvam 12,001.033c sakarõà và hate pàrthe sàrjunà và hate mayi 12,001.034a taü putragçddhinã bhåyo màtà putram athàbravãt 12,001.034c bhràtéõàü svasti kurvãthà yeùàü svasti cikãrùasi 12,001.035a tam evam uktvà tu pçthà visçjyopayayau gçhàn 12,001.035c so 'rjunena hato vãro bhràtà bhràtrà sahodaraþ 12,001.036a na caiva vivçto mantraþ pçthàyàs tasya và mune 12,001.036c atha ÷åro maheùvàsaþ pàrthenàsau nipàtitaþ 12,001.037a ahaü tv aj¤àsiùaü pa÷càt svasodaryaü dvijottama 12,001.037c pårvajaü bhràtaraü karõaü pçthàyà vacanàt prabho 12,001.038a tena me dåyate 'tãva hçdayaü bhràtçghàtinaþ 12,001.038c karõàrjunasahàyo 'haü jayeyam api vàsavam 12,001.039a sabhàyàü kli÷yamànasya dhàrtaràùñrair duràtmabhiþ 12,001.039c sahasotpatitaþ krodhaþ karõaü dçùñvà pra÷àmyati 12,001.040a yadà hy asya giro råkùàþ ÷çõomi kañukodayàþ 12,001.040c sabhàyàü gadato dyåte duryodhanahitaiùiõaþ 12,001.041a tadà na÷yati me krodhaþ pàdau tasya nirãkùya ha 12,001.041c kuntyà hi sadç÷au pàdau karõasyeti matir mama 12,001.042a sàdç÷yahetum anvicchan pçthàyàs tava caiva ha 12,001.042c kàraõaü nàdhigacchàmi kathaü cid api cintayan 12,001.043a kathaü nu tasya saügràme pçthivã cakram agrasat 12,001.043c kathaü ca ÷apto bhràtà me tat tvaü vaktum ihàrhasi 12,001.044a ÷rotum icchàmi bhagavaüs tvattaþ sarvaü yathàtatham 12,001.044c bhavàn hi sarvavid vidvàül loke veda kçtàkçtam 12,001.044d*0005_01 anàgate vartamàne trailokye nàtra saü÷ayaþ 12,002.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,002.001a sa evam uktas tu munir nàrado vadatàü varaþ 12,002.001c kathayàm àsa tat sarvaü yathà ÷aptaþ sa såtajaþ 12,002.002a evam etan mahàbàho yathà vadasi bhàrata 12,002.002c na karõàrjunayoþ kiü cid aviùahyaü bhaved raõe 12,002.003a guhyam etat tu devànàü kathayiùyàmi te nçpa 12,002.003c tan nibodha mahàràja yathà vçttam idaü purà 12,002.004a kùatraü svargaü kathaü gacchec chastrapåtam iti prabho 12,002.004c saügharùajananas tasmàt kanyàgarbho vinirmitaþ 12,002.005a sa bàlas tejasà yuktaþ såtaputratvam àgataþ 12,002.005c cakàràïgirasàü ÷reùñhe dhanurvedaü gurau tava 12,002.006a sa balaü bhãmasenasya phalgunasya ca làghavam 12,002.006c buddhiü ca tava ràjendra yamayor vinayaü tathà 12,002.007a sakhyaü ca vàsudevena bàlye gàõóivadhanvanaþ 12,002.007c prajànàm anuràgaü ca cintayàno vyadahyata 12,002.008a sa sakhyam agamad bàlye ràj¤à duryodhanena vai 12,002.008c yuùmàbhir nityasaüdviùño daivàc càpi svabhàvataþ 12,002.009a vidyàdhikam athàlakùya dhanurvede dhanaüjayam 12,002.009c droõaü rahasy upàgamya karõo vacanam abravãt 12,002.010a brahmàstraü vettum icchàmi sarahasyanivartanam 12,002.010b*0006_01 aho citraü mahac citraü viparãtam idaü jagat 12,002.010b*0006_02 yenàpatrapate sàdhur asàdhus tena tuùyati 12,002.010c arjunena samo yuddhe bhaveyam iti me matiþ 12,002.011a samaþ putreùu ca snehaþ ÷iùyeùu ca tava dhruvam 12,002.011c tvatprasàdàn na màü bråyur akçtàstraü vicakùaõàþ 12,002.012a droõas tathoktaþ karõena sàpekùaþ phalgunaü prati 12,002.012c dauràtmyaü càpi karõasya viditvà tam uvàca ha 12,002.013a brahmàstraü bràhmaõo vidyàd yathàvac caritavrataþ 12,002.013c kùatriyo và tapasvã yo nànyo vidyàt kathaü cana 12,002.014a ity ukto 'ïgirasàü ÷reùñham àmantrya pratipåjya ca 12,002.014c jagàma sahasà ràmaü mahendraü parvataü prati 12,002.015a sa tu ràmam upàgamya ÷irasàbhipraõamya ca 12,002.015c bràhmaõo bhàrgavo 'smãti gauraveõàbhyagacchata 12,002.016a ràmas taü pratijagràha pçùñvà gotràdi sarva÷aþ 12,002.016c uùyatàü svàgataü ceti prãtimàü÷ càbhavad bhç÷am 12,002.017a tatra karõasya vasato mahendre parvatottame 12,002.017c gandharvai ràkùasair yakùair devai÷ càsãt samàgamaþ 12,002.018a sa tatreùv astram akarod bhçgu÷reùñhàd yathàvidhi 12,002.018c priya÷ càbhavad atyarthaü devagandharvarakùasàm 12,002.019a sa kadà cit samudrànte vicarann à÷ramàntike 12,002.019c ekaþ khaógadhanuùpàõiþ paricakràma såtajaþ 12,002.020a so 'gnihotraprasaktasya kasya cid brahmavàdinaþ 12,002.020c jaghànàj¤ànataþ pàrtha homadhenuü yadçcchayà 12,002.021a tad aj¤ànakçtaü matvà bràhmaõàya nyavedayat 12,002.021c karõaþ prasàdayaü÷ cainam idam ity abravãd vacaþ 12,002.022a abuddhipårvaü bhagavan dhenur eùà hatà tava 12,002.022c mayà tatra prasàdaü me kuruùveti punaþ punaþ 12,002.023a taü sa vipro 'bravãt kruddho vàcà nirbhartsayann iva 12,002.023c duràcàra vadhàrhas tvaü phalaü pràpnuhi durmate 12,002.024a yena vispardhase nityaü yadarthaü ghañase 'ni÷am 12,002.024c yudhyatas tena te pàpa bhåmi÷ cakraü grasiùyati 12,002.025a tata÷ cakre mahãgraste mårdhànaü te vicetasaþ 12,002.025c pàtayiùyati vikramya ÷atrur gaccha naràdhama 12,002.026a yatheyaü gaur hatà måóha pramattena tvayà mama 12,002.026c pramattasyaivam evànyaþ ÷iras te pàtayiùyati 12,002.027a tataþ prasàdayàm àsa punas taü dvijasattamam 12,002.027c gobhir dhanai÷ ca ratnai÷ ca sa cainaü punar abravãt 12,002.028a nedaü madvyàhçtaü kuryàt sarvaloko 'pi vai mçùà 12,002.028c gaccha và tiùñha và yad và kàryaü te tat samàcara 12,002.029a ity ukto bràhmaõenàtha karõo dainyàd adhomukhaþ 12,002.029c ràmam abhyàgamad bhãtas tad eva manasà smaran 12,003.001 nàrada uvàca 12,003.001a karõasya bàhuvãryeõa pra÷rayeõa damena ca 12,003.001c tutoùa bhçgu÷àrdålo guru÷u÷råùayà tathà 12,003.002a tasmai sa vidhivat kçtsnaü brahmàstraü sanivartanam 12,003.002c provàcàkhilam avyagraü tapasvã sutapasvine 12,003.003a viditàstras tataþ karõo ramamàõo ''÷rame bhçgoþ 12,003.003c cakàra vai dhanurvede yatnam adbhutavikramaþ 12,003.004a tataþ kadà cid ràmas tu carann à÷ramam antikàt 12,003.004c karõena sahito dhãmàn upavàsena kar÷itaþ 12,003.005a suùvàpa jàmadagnyo vai visrambhotpannasauhçdaþ 12,003.005c karõasyotsaïga àdhàya ÷iraþ klàntamanà guruþ 12,003.006a atha kçmiþ ÷leùmamayo màüsa÷oõitabhojanaþ 12,003.006c dàruõo dàruõaspar÷aþ karõasyàbhyà÷am àgamat 12,003.007a sa tasyorum athàsàdya bibheda rudhirà÷anaþ 12,003.007c na cainam a÷akat kùeptuü hantuü vàpi guror bhayàt 12,003.008a saüda÷yamàno 'pi tathà kçmiõà tena bhàrata 12,003.008c guruprabodha÷aïkã ca tam upaikùata såtajaþ 12,003.009a karõas tu vedanàü dhairyàd asahyàü vinigçhya tàm 12,003.009c akampann avyathaü÷ caiva dhàrayàm àsa bhàrgavam 12,003.010a yadà tu rudhireõàïge parispçùño bhçgådvahaþ 12,003.010c tadàbudhyata tejasvã saütapta÷ cedam abravãt 12,003.011a aho 'smy a÷ucitàü pràptaþ kim idaü kriyate tvayà 12,003.011c kathayasva bhayaü tyaktvà yàthàtathyam idaü mama 12,003.012a tasya karõas tadàcaùña kçmiõà paribhakùaõam 12,003.012c dadar÷a ràmas taü càpi kçmiü såkarasaünibham 12,003.013a aùñapàdaü tãkùõadaüùñraü såcãbhir iva saüvçtam 12,003.013c romabhiþ saüniruddhàïgam alarkaü nàma nàmataþ 12,003.014a sa dçùñamàtro ràmeõa kçmiþ pràõàn avàsçjat 12,003.014c tasminn evàsçksaüklinne tad adbhutam ivàbhavat 12,003.015a tato 'ntarikùe dadç÷e vi÷varåpaþ karàlavàn 12,003.015c ràkùaso lohitagrãvaþ kçùõàïgo meghavàhanaþ 12,003.016a sa ràmaü prà¤jalir bhåtvà babhàùe pårõamànasaþ 12,003.016c svasti te bhçgu÷àrdåla gamiùyàmi yathàgatam 12,003.017a mokùito narakàd asmi bhavatà munisattama 12,003.017c bhadraü ca te 'stu nandi÷ ca priyaü me bhavatà kçtam 12,003.018a tam uvàca mahàbàhur jàmadagnyaþ pratàpavàn 12,003.018c kas tvaü kasmàc ca narakaü pratipanno bravãhi tat 12,003.019a so 'bravãd aham àsaü pràg gçtso nàma mahàsuraþ 12,003.019c purà devayuge tàta bhçgos tulyavayà iva 12,003.020a so 'haü bhçgoþ sudayitàü bhàryàm apaharaü balàt 12,003.020c maharùer abhi÷àpena kçmibhåto 'pataü bhuvi 12,003.021a abravãt tu sa màü krodhàt tava pårvapitàmahaþ 12,003.021c måtra÷leùmà÷anaþ pàpa nirayaü pratipatsyase 12,003.022a ÷àpasyànto bhaved brahmann ity evaü tam athàbruvam 12,003.022c bhavità bhàrgave ràma iti màm abravãd bhçguþ 12,003.023a so 'ham etàü gatiü pràpto yathà naku÷alaü tathà 12,003.023c tvayà sàdho samàgamya vimuktaþ pàpayonitaþ 12,003.024a evam uktvà namaskçtya yayau ràmaü mahàsuraþ 12,003.024c ràmaþ karõaü tu sakrodham idaü vacanam abravãt 12,003.025a atiduþkham idaü måóha na jàtu bràhmaõaþ sahet 12,003.025c kùatriyasyaiva te dhairyaü kàmayà satyam ucyatàm 12,003.026a tam uvàca tataþ karõaþ ÷àpabhãtaþ prasàdayan 12,003.026c brahmakùatràntare såtaü jàtaü màü viddhi bhàrgava 12,003.027a ràdheyaþ karõa iti màü pravadanti janà bhuvi 12,003.027c prasàdaü kuru me brahmann astralubdhasya bhàrgava 12,003.028a pità gurur na saüdeho vedavidyàpradaþ prabhuþ 12,003.028c ato bhàrgava ity uktaü mayà gotraü tavàntike 12,003.029a tam uvàca bhçgu÷reùñhaþ saroùaþ prahasann iva 12,003.029c bhåmau nipatitaü dãnaü vepamànaü kçtà¤jalim 12,003.030a yasmàn mithyopacarito astralobhàd iha tvayà 12,003.030c tasmàd etad dhi te måóha brahmàstraü pratibhàsyati 12,003.031a anyatra vadhakàlàt te sadç÷ena sameyuùaþ 12,003.031c abràhmaõe na hi brahma dhruvaü tiùñhet kadà cana 12,003.032a gacchedànãü na te sthànam ançtasyeha vidyate 12,003.032c na tvayà sadç÷o yuddhe bhavità k÷atriyo bhuvi 12,003.033a evam uktas tu ràmeõa nyàyenopajagàma saþ 12,003.033c duryodhanam upàgamya kçtàstro 'smãti càbravãt 12,004.001 nàrada uvàca 12,004.001a karõas tu samavàpyaitad astraü bhàrgavanandanàt 12,004.001c duryodhanena sahito mumude bharatarùabha 12,004.002a tataþ kadà cid ràjànaþ samàjagmuþ svayaüvare 12,004.002c kaliïgaviùaye ràjan ràj¤a÷ citràïgadasya ca 12,004.003a ÷rãmadràjapuraü nàma nagaraü tatra bhàrata 12,004.003c ràjànaþ ÷ata÷as tatra kanyàrthaü samupàgaman 12,004.004a ÷rutvà duryodhanas tatra sametàn sarvapàrthivàn 12,004.004c rathena kà¤canàïgena karõena sahito yayau 12,004.005a tataþ svayaüvare tasmin saüpravçtte mahotsave 12,004.005c samàpetur nçpatayaþ kanyàrthe nçpasattama 12,004.006a ÷i÷upàlo jaràsaüdho bhãùmako vakra eva ca 12,004.006c kapotaromà nãla÷ ca rukmã ca dçóhavikramaþ 12,004.007a sçgàla÷ ca mahàràja strãràjyàdhipati÷ ca yaþ 12,004.007c a÷okaþ ÷atadhanvà ca bhojo vãra÷ ca nàmataþ 12,004.008a ete cànye ca bahavo dakùiõàü di÷am à÷ritàþ 12,004.008c mlecchàcàryà÷ ca ràjànaþ pràcyodãcyà÷ ca bhàrata 12,004.009a kà¤canàïgadinaþ sarve baddhajàmbånadasrajaþ 12,004.009c sarve bhàsvaradehà÷ ca vyàghrà iva madotkañàþ 12,004.010a tataþ samupaviùñeùu teùu ràjasu bhàrata 12,004.010c vive÷a raïgaü sà kanyà dhàtrãvarùadharànvità 12,004.011a tataþ saü÷ràvyamàõeùu ràj¤àü nàmasu bhàrata 12,004.011c atyakràmad dhàrtaràùñraü sà kanyà varavarõinã 12,004.012a duryodhanas tu kauravyo nàmarùayata laïghanam 12,004.012c pratyaùedhac ca tàü kanyàm asatkçtya naràdhipàn 12,004.013a sa vãryamadamattatvàd bhãùmadroõàv upà÷ritaþ 12,004.013c ratham àropya tàü kanyàm àjuhàva naràdhipàn 12,004.014a tam anvayàd rathã khaógã bhaddhagodhàïgulitravàn 12,004.014c karõaþ ÷astrabhçtàü ÷reùñhaþ pçùñhataþ puruùarùabha 12,004.015a tato vimardaþ sumahàn ràj¤àm àsãd yudhiùñhira 12,004.015c saünahyatàü tanutràõi rathàn yojayatàm api 12,004.016a te 'bhyadhàvanta saükruddhàþ karõaduryodhanàv ubhau 12,004.016c ÷aravarùàõi mu¤canto meghàþ parvatayor iva 12,004.017a karõas teùàm àpatatàm ekaikena kùureõa ha 12,004.017c dhanåüùi sa÷aràvàpàny apàtayata bhåtale 12,004.018a tato vidhanuùaþ kàü÷ cit kàü÷ cid udyatakàrmukàn 12,004.018c kàü÷ cid udvahato bàõàn ratha÷aktigadàs tathà 12,004.019a làghavàd àkulãkçtya karõaþ praharatàü varaþ 12,004.019c hatasåtàü÷ ca bhåyiùñhàn avajigye naràdhipàn 12,004.020a te svayaü tvarayanto '÷vàn yàhi yàhãti vàdinaþ 12,004.020c vyapeyus te raõaü hitvà ràjàno bhagnamànasàþ 12,004.021a duryodhanas tu karõena pàlyamàno 'bhyayàt tadà 12,004.021c hçùñaþ kanyàm upàdàya nagaraü nàgasàhvayam 12,005.001 nàrada uvàca 12,005.001a àviùkçtabalaü karõaü j¤àtvà ràjà tu màgadhaþ 12,005.001c àhvayad dvairathenàjau jaràsaüdho mahãpatiþ 12,005.002a tayoþ samabhavad yuddhaü divyàstraviduùor dvayoþ 12,005.002c yudhi nànàpraharaõair anyonyam abhivarùatoþ 12,005.003a kùãõabàõau vidhanuùau bhagnakhaógau mahãü gatau 12,005.003c bàhubhiþ samasajjetàm ubhàv api balànvitau 12,005.004a bàhukaõñakayuddhena tasya karõo 'tha yudhyataþ 12,005.004c bibheda saüdhiü dehasya jarayà ÷leùitasya ha 12,005.005a sa vikàraü ÷arãrasya dçùñvà nçpatir àtmanaþ 12,005.005c prãto 'smãty abravãt karõaü vairam utsçjya bhàrata 12,005.006a prãtyà dadau sa karõàya màlinãü nagarãm atha 12,005.006c aïgeùu nara÷àrdåla sa ràjàsãt sapatnajit 12,005.007a pàlayàm àsa campàü tu karõaþ parabalàrdanaþ 12,005.007c duryodhanasyànumate tavàpi viditaü tathà 12,005.008a evaü ÷astrapratàpena prathitaþ so 'bhavat kùitau 12,005.008c tvaddhitàrthaü surendreõa bhikùito varmakuõóale 12,005.009a sa divye sahaje pràdàt kuõóale paramàrcite 12,005.009c sahajaü kavacaü caiva mohito devamàyayà 12,005.010a vimuktaþ kuõóalàbhyàü ca sahajena ca varmaõà 12,005.010c nihato vijayenàjau vàsudevasya pa÷yataþ 12,005.011a bràhmaõasyàbhi÷àpena ràmasya ca mahàtmanaþ 12,005.011c kuntyà÷ ca varadànena màyayà ca ÷atakratoþ 12,005.012a bhãùmàvamànàt saükhyàyàü rathànàm ardhakãrtanàt 12,005.012c ÷alyàt tejovadhàc càpi vàsudevanayena ca 12,005.013a rudrasya devaràjasya yamasya varuõasya ca 12,005.013c kuberadroõayo÷ caiva kçpasya ca mahàtmanaþ 12,005.014a astràõi divyàny àdàya yudhi gàõóãvadhanvanà 12,005.014c hato vaikartanaþ karõo divàkarasamadyutiþ 12,005.015a evaü ÷aptas tava bhràtà bahubhi÷ càpi va¤citaþ 12,005.015c na ÷ocyaþ sa naravyàghro yuddhe hi nidhanaü gataþ 12,006.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,006.001a etàvad uktvà devarùir viraràma sa nàradaþ 12,006.001c yudhiùñhiras tu ràjarùir dadhyau ÷okapariplutaþ 12,006.002a taü dãnamanasaü vãram adhovadanam àturam 12,006.002c niþ÷vasantaü yathà nàgaü parya÷runayanaü tathà 12,006.003a kuntã ÷okaparãtàïgã duþkhopahatacetanà 12,006.003c abravãn madhuràbhàùà kàle vacanam arthavat 12,006.004a yudhiùñhira mahàbàho nainaü ÷ocitum arhasi 12,006.004c jahi ÷okaü mahàpràj¤a ÷çõu cedaü vaco mama 12,006.005a yatitaþ sa mayà pårvaü bhràtryaü j¤àpayituü tava 12,006.005c bhàskareõa ca devena pitrà dharmabhçtàü vara 12,006.006a yad vàcyaü hitakàmena suhçdà bhåtim icchatà 12,006.006c tathà divàkareõoktaþ svapnànte mama càgrataþ 12,006.007a na cainam a÷akad bhànur ahaü và snehakàraõaiþ 12,006.007c purà pratyanunetuü và netuü vàpy ekatàü tvayà 12,006.008a tataþ kàlaparãtaþ sa vairasyoddhukùaõe rataþ 12,006.008c pratãpakàrã yuùmàkam iti copekùito mayà 12,006.009a ity ukto dharmaràjas tu màtrà bàùpàkulekùaõaþ 12,006.009c uvàca vàkyaü dharmàtmà ÷okavyàkulacetanaþ 12,006.010a bhavatyà gåóhamantratvàt pãóito 'smãty uvàca tàm 12,006.010c ÷a÷àpa ca mahàtejàþ sarvalokeùu ca striyaþ 12,006.010e na guhyaü dhàrayiùyantãty atiduþkhasamanvitaþ 12,006.011a sa ràjà putrapautràõàü saübandhisuhçdàü tathà 12,006.011c smarann udvignahçdayo babhåvàsvasthacetanaþ 12,006.012a tataþ ÷okaparãtàtmà sadhåma iva pàvakaþ 12,006.012c nirvedam akarod dhãmàn ràjà saütàpapãóitaþ 12,007.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,007.001a yudhiùñhiras tu dharmàtmà ÷okavyàkulacetanaþ 12,007.001c ÷u÷oca duþkhasaütaptaþ smçtvà karõaü mahàratham 12,007.002a àviùño duþkha÷okàbhyàü niþ÷vasaü÷ ca punaþ punaþ 12,007.002c dçùñvàrjunam uvàcedaü vacanaü ÷okakar÷itaþ 12,007.003a yad bhaikùam àcariùyàma vçùõyandhakapure vayam 12,007.003c j¤àtãn niùpuruùàn kçtvà nemàü pràpsyàma durgatim 12,007.004a amitrà naþ samçddhàrthà vçttàrthàþ kuravaþ kila 12,007.004c àtmànam àtmanà hatvà kiü dharmaphalam àpnumaþ 12,007.005a dhig astu kùàtram àcàraü dhig astu balam aurasam 12,007.005c dhig astv amarùaü yenemàm àpadaü gamità vayam 12,007.006a sàdhu kùamà damaþ ÷aucam avairodhyam amatsaraþ 12,007.006c ahiüsà satyavacanaü nityàni vanacàriõàm 12,007.007a vayaü tu lobhàn mohàc ca stambhaü mànaü ca saü÷ritàþ 12,007.007c imàm avasthàm àpannà ràjyale÷abubhukùayà 12,007.008a trailokyasyàpi ràjyena nàsmàn ka÷ cit praharùayet 12,007.008c bàndhavàn nihatàn dçùñvà pçthivyàm àmiùaiùiõaþ 12,007.009a te vayaü pçthivãhetor avadhyàn pçthivãsamàn 12,007.009c saüparityajya jãvàmo hãnàrthà hatabàndhavàþ 12,007.010a àmiùe gçdhyamànànàm a÷unàü naþ ÷unàm iva 12,007.010c àmiùaü caiva no naùñam àmiùasya ca bhojinaþ 12,007.011a na pçthivyà sakalayà na suvarõasya rà÷ibhiþ 12,007.011c na gavà÷vena sarveõa te tyàjyà ya ime hatàþ 12,007.012a saüyuktàþ kàmamanyubhyàü krodhàmarùasamanvitàþ 12,007.012c mçtyuyànaü samàruhya gatà vaivasvatakùayam 12,007.013a bahu kalyàõam icchanta ãhante pitaraþ sutàn 12,007.013c tapasà brahmacaryeõa vandanena titikùayà 12,007.014a upavàsais tathejyàbhir vratakautukamaïgalaiþ 12,007.014c labhante màtaro garbhàüs tàn màsàn da÷a bibhrati 12,007.015a yadi svasti prajàyante jàtà jãvanti và yadi 12,007.015c saübhàvità jàtabalàs te dadyur yadi naþ sukham 12,007.015e iha càmutra caiveti kçpaõàþ phalahetukàþ 12,007.016a tàsàm ayaü samàrambho nivçttaþ kevalo 'phalaþ 12,007.016c yad àsàü nihatàþ putrà yuvàno mçùñakuõóalàþ 12,007.017a abhuktvà pàrthivàn bhogàn çõàny anavadàya ca 12,007.017c pitçbhyo devatàbhya÷ ca gatà vaivasvatakùayam 12,007.018a yadaiùàm aïga pitarau jàtau kàmamayàv iva 12,007.018c saüjàtabalaråpeùu tadaiva nihatà nçpàþ 12,007.019a saüyuktàþ kàmamanyubhyàü krodhaharùàsama¤jasàþ 12,007.019c na te janmaphalaü kiü cid bhoktàro jàtu karhi cit 12,007.020a pà¤càlànàü kuråõàü ca hatà eva hi ye 'hatàþ 12,007.020c te vayaü tv adhamàül lokàn prapadyema svakarmabhiþ 12,007.021a vayam evàsya lokasya vinà÷e kàraõaü smçtàþ 12,007.021c dhçtaràùñrasya putreõa nikçtyà pratyapatsmahi 12,007.022a sadaiva nikçtipraj¤o dveùñà màyopajãvanaþ 12,007.022c mithyàvçttaþ sa satatam asmàsv anapakàriùu 12,007.023a aü÷akàmà vayaü te ca na càsmàbhir na tair jitam 12,007.023c na tair bhukteyam avanir na nàryo gãtavàditam 12,007.024a nàmàtyasamitau kathyaü na ca ÷rutavatàü ÷rutam 12,007.024c na ratnàni paràrdhyàni na bhår na draviõàgamaþ 12,007.024d*0007_01 asmaddveùeõa saütaptaþ sukhaü na smeha vindati 12,007.025a çddhim asmàsu tàü dçùñvà vivarõo hariõaþ kç÷aþ 12,007.025c dhçtaràùñrasya nçpateþ saubalena niveditaþ 12,007.026a taü pità putragçddhitvàd anumene 'naye sthitam 12,007.026c anavekùyaiva pitaraü gàïgeyaü viduraü tathà 12,007.026e asaü÷ayaü dhçtaràùñro yathaivàhaü tathà gataþ 12,007.027a aniyamyà÷uciü lubdhaü putraü kàmava÷ànugam 12,007.027c patito ya÷aso dãptàd ghàtayitvà sahodaràn 12,007.028a imau vçddhau ca ÷okàgnau prakùipya sa suyodhanaþ 12,007.028c asmatpradveùasaüyuktaþ pàpabuddhiþ sadaiva hi 12,007.029a ko hi bandhuþ kulãnaþ saüs tathà bråyàt suhçjjane 12,007.029c yathàsàv uktavàn kùudro yuyutsur vçùõisaünidhau 12,007.030a àtmano hi vayaü doùàd vinaùñàþ ÷à÷vatãþ samàþ 12,007.030c pradahanto di÷aþ sarvàs tejasà bhàskarà iva 12,007.031a so 'smàkaü vairapuruùo durmantripragrahaü gataþ 12,007.031c duryodhanakçte hy etat kulaü no vinipàtitam 12,007.031e avadhyànàü vadhaü kçtvà loke pràptàþ sma vàcyatàm 12,007.032a kulasyàsyàntakaraõaü durmatiü pàpakàriõam 12,007.032c ràjà ràùñre÷varaü kçtvà dhçtaràùñro 'dya ÷ocati 12,007.033a hatàþ ÷åràþ kçtaü pàpaü viùayaþ svo vinà÷itaþ 12,007.033c hatvà no vigato manyuþ ÷oko màü rundhayaty ayam 12,007.034a dhanaüjaya kçtaü pàpaü kalyàõenopahanyate 12,007.034b*0008_01 khyàpanenànutàpena dànena tapasàpi và 12,007.034b*0008_02 nivçttyà tãrthagamanàc chrutismçtijapena ca 12,007.034c tyàgavàü÷ ca punaþ pàpaü nàlaü kartum iti ÷rutiþ 12,007.035a tyàgavठjanmamaraõe nàpnotãti ÷rutir yadà 12,007.035c pràptavartmà kçtamatir brahma saüpadyate tadà 12,007.036a sa dhanaüjaya nirdvaüdvo munir j¤ànasamanvitaþ 12,007.036c vanam àmantrya vaþ sarvàn gamiùyàmi paraütapa 12,007.037a na hi kçtsnatamo dharmaþ ÷akyaþ pràptum iti ÷rutiþ 12,007.037c parigrahavatà tan me pratyakùam arisådana 12,007.038a mayà nisçùñaü pàpaü hi parigraham abhãpsatà 12,007.038c janmakùayanimittaü ca ÷akyaü pràptum iti ÷rutiþ 12,007.039a sa parigraham utsçjya kçtsnaü ràjyaü tathaiva ca 12,007.039c gamiùyàmi vinirmukto vi÷oko vijvaras tathà 12,007.040a pra÷àdhi tvam imàm urvãü kùemàü nihatakaõñakàm 12,007.040c na mamàrtho 'sti ràjyena na bhogair và kuråttama 12,007.041a etàvad uktvà vacanaü dharmaràjo yudhiùñhiraþ 12,007.041c vyupàramat tataþ pàrthaþ kanãyàn pratyabhàùata 12,008.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,008.001a athàrjuna uvàcedam adhikùipta ivàkùamã 12,008.001c abhinãtataraü vàkyaü dçóhavàdaparàkramaþ 12,008.002a dar÷ayann aindrir àtmànam ugram ugraparàkramaþ 12,008.002c smayamàno mahàtejàþ sçkkiõã saülihan muhuþ 12,008.003a aho duþkham aho kçcchram aho vaiklavyam uttamam 12,008.003c yat kçtvàmànuùaü karma tyajethàþ ÷riyam uttamàm 12,008.004a ÷atrån hatvà mahãü labdhvà svadharmeõopapàditàm 12,008.004c hatàmitraþ kathaü sarvaü tyajethà buddhilàghavàt 12,008.005a klãbasya hi kuto ràjyaü dãrghasåtrasya và punaþ 12,008.005c kimarthaü ca mahãpàlàn avadhãþ krodhamårchitaþ 12,008.006a yo hy àjijãviùed bhaikùyaü karmaõà naiva kena cit 12,008.006c samàrambhàn bubhåùeta hatasvastir akiücanaþ 12,008.006e sarvalokeùu vikhyàto na putrapa÷usaühitaþ 12,008.007a kàpàlãü nçpa pàpiùñhàü vçttim àsthàya jãvataþ 12,008.007c saütyajya ràjyam çddhaü te loko 'yaü kiü vadiùyati 12,008.008a sarvàrambhàn samutsçjya hatasvastir akiücanaþ 12,008.008c kasmàd à÷aüsase bhaikùyaü cartuü pràkçtavat prabho 12,008.009a asmin ràjakule jàto jitvà kçtsnàü vasuüdharàm 12,008.009c dharmàrthàv akhilau hitvà vanaü mauóhyàt pratiùñhase 12,008.010a yadãmàni havãüùãha vimathiùyanty asàdhavaþ 12,008.010c bhavatà viprahãõàni pràptaü tvàm eva kilbiùam 12,008.011a àkiücanyam anà÷àsyam iti vai nahuùo 'bravãt 12,008.011c kçtyà nç÷aüsà hy adhane dhig astv adhanatàm iha 12,008.012a a÷vastanam çùãõàü hi vidyate veda tad bhavàn 12,008.012c yaü tv imaü dharmam ity àhur dhanàd eùa pravartate 12,008.013a dharmaü saüharate tasya dhanaü harati yasya yaþ 12,008.013c hriyamàõe dhane ràjan vayaü kasya kùamemahi 12,008.014a abhi÷astavat prapa÷yanti daridraü pàr÷vataþ sthitam 12,008.014c dàridryaü pàtakaü loke kas tac chaüsitum arhati 12,008.015a patitaþ ÷ocyate ràjan nirdhana÷ càpi ÷ocyate 12,008.015c vi÷eùaü nàdhigacchàmi patitasyàdhanasya ca 12,008.016a arthebhyo hi vivçddhebhyaþ saübhçtebhyas tatas tataþ 12,008.016c kriyàþ sarvàþ pravartante parvatebhya ivàpagàþ 12,008.017a ardhàd dharma÷ ca kàma÷ ca svarga÷ caiva naràdhipa 12,008.017c pràõayàtrà hi lokasya vinàrthaü na prasidhyati 12,008.018a arthena hi vihãnasya puruùasyàlpamedhasaþ 12,008.018c vyucchidyante kriyàþ sarvà grãùme kusarito yathà 12,008.019a yasyàrthàs tasya mitràõi yasyàrthàs tasya bàndhavàþ 12,008.019c yasyàrthàþ sa pumàül loke yasyàrthàþ sa ca paõóitaþ 12,008.020a adhanenàrthakàmena nàrthaþ ÷akyo vivitsatà 12,008.020c arthair arthà nibadhyante gajair iva mahàgajàþ 12,008.021a dharmaþ kàma÷ ca svarga÷ ca harùaþ krodhaþ ÷rutaü damaþ 12,008.021c arthàd etàni sarvàõi pravartante naràdhipa 12,008.022a dhanàt kulaü prabhavati dhanàd dharmaþ pravartate 12,008.022c nàdhanasyàsty ayaü loko na paraþ puruùottama 12,008.023a nàdhano dharmakçtyàni yathàvad anutiùñhati 12,008.023c dhanàd dhi dharmaþ sravati ÷ailàd girinadã yathà 12,008.024a yaþ kç÷à÷vaþ kç÷agavaþ kç÷abhçtyaþ kç÷àtithiþ 12,008.024c sa vai ràjan kç÷o nàma na ÷arãrakç÷aþ kç÷aþ 12,008.025a avekùasva yathànyàyaü pa÷ya devàsuraü yathà 12,008.025c ràjan kim anyaj j¤àtãnàü vadhàd çdhyanti devatàþ 12,008.026a na ced dhartavyam anyasya kathaü tad dharmam àrabhet 12,008.026c etàvàn eva vedeùu ni÷cayaþ kavibhiþ kçtaþ 12,008.027a adhyetavyà trayã vidyà bhavitavyaü vipa÷cità 12,008.027c sarvathà dhanam àhàryaü yaùñavyaü càpi yatnataþ 12,008.028a drohàd devair avàptàni divi sthànàni sarva÷aþ 12,008.028b*0009_01 drohàt kim anyaj j¤àtãnàü gçdhyante yena devatàþ 12,008.028c iti devà vyavasità vedavàdà÷ ca ÷à÷vatàþ 12,008.029a adhãyante tapasyanti yajante yàjayanti ca 12,008.029c kçtsnaü tad eva ca ÷reyo yad apy àdadate 'nyataþ 12,008.030a na pa÷yàmo 'napahçtaü dhanaü kiü cit kva cid vayam 12,008.030c evam eva hi ràjàno jayanti pçthivãm imàm 12,008.031a jitvà mamatvaü bruvate putrà iva pitur dhane 12,008.031c ràjarùayo jitasvargà dharmo hy eùàü nigadyate 12,008.032a yathaiva pårõàd udadheþ syandanty àpo di÷o da÷a 12,008.032c evaü ràjakulàd vittaü pçthivãü pratitiùñhati 12,008.033a àsãd iyaü dilãpasya nçgasya nahuùasya ca 12,008.033c ambarãùasya màndhàtuþ pçthivã sà tvayi sthità 12,008.034a sa tvàü dravyamayo yaj¤aþ saüpràptaþ sarvadakùiõaþ 12,008.034c taü cen na yajase ràjan pràptas tvaü devakilbiùam 12,008.035a yeùàü ràjà÷vamedhena yajate dakùiõàvatà 12,008.035c upetya tasyàvabhçthaü påtàþ sarve bhavanti te 12,008.036a vi÷varåpo mahàdevaþ sarvamedhe mahàmakhe 12,008.036c juhàva sarvabhåtàni tathaivàtmànam àtmanà 12,008.037a ÷à÷vato 'yaü bhåtipatho nàsyàntam anu÷u÷ruma 12,008.037c mahàn dà÷arathaþ panthà mà ràjan kàpathaü gamaþ 12,009.001 yudhiùñhira uvàca 12,009.001a muhårtaü tàvad ekàgro manaþ÷rotre 'ntaràtmani 12,009.001c dhàrayitvàpi te ÷rutvà rocatàü vacanaü mama 12,009.002a sàrthagamyam ahaü màrgaü na jàtu tvatkçte punaþ 12,009.002c gaccheyaü tad gamiùyàmi hitvà gràmyasukhàny uta 12,009.003a kùemya÷ caikàkinà gamyaþ panthàþ ko 'stãti pçccha màm 12,009.003c atha và necchasi praùñum apçcchann api me ÷çõu 12,009.004a hitvà gràmyasukhàcàraü tapyamàno mahat tapaþ 12,009.004c araõye phalamålà÷ã cariùyàmi mçgaiþ saha 12,009.005a juhvàno 'gniü yathàkàlam ubhau kàlàv upaspç÷an 12,009.005c kç÷aþ parimitàhàra÷ carmacãrajañàdharaþ 12,009.006a ÷ãtavàtàtapasahaþ kùutpipàsà÷ramakùamaþ 12,009.006c tapasà vidhidçùñena ÷arãram upa÷oùayan 12,009.007a manaþkarõasukhà nityaü ÷çõvann uccàvacà giraþ 12,009.007c muditànàm araõyeùu vasatàü mçgapakùiõàm 12,009.008a àjighran pe÷alàn gandhàn phullànàü vçkùavãrudhàm 12,009.008c nànàråpàn vane pa÷yan ramaõãyàn vanaukasaþ 12,009.009a vànaprasthajanasyàpi dar÷anaü kulavàsinaþ 12,009.009c nàpriyàõy àcariùyàmi kiü punar gràmavàsinàm 12,009.010a ekànta÷ãlã vimç÷an pakvàpakvena vartayan 12,009.010c pitén devàü÷ ca vanyena vàgbhir adbhi÷ ca tarpayan 12,009.011a evam àraõya÷àstràõàm ugram ugrataraü vidhim 12,009.011c sevamànaþ pratãkùiùye dehasyàsya samàpanam 12,009.012a atha vaiko 'ham ekàham ekaikasmin vanaspatau 12,009.012c caran bhaikùyaü munir muõóaþ kùapayiùye kalevaram 12,009.013a pàüsubhiþ samavacchannaþ ÷ånyàgàraprati÷rayaþ 12,009.013c vçkùamålaniketo và tyaktasarvapriyàpriyaþ 12,009.014a na ÷ocan na prahçùyaü÷ ca tulyanindàtmasaüstutiþ 12,009.014c nirà÷ãr nirmamo bhåtvà nirdvaüdvo niùparigrahaþ 12,009.015a àtmàràmaþ prasannàtmà jaóàndhabadhiràkçtiþ 12,009.015c akurvàõaþ paraiþ kàü cit saüvidaü jàtu kena cit 12,009.016a jaïgamàjaïgamàn sarvàn navihiüsaü÷ caturvidhàn 12,009.016c prajàþ sarvàþ svadharmasthàþ samaþ pràõabhçtaþ prati 12,009.017a na càpy avahasan kaü cin na kurvan bhrukuñãü kva cit 12,009.017c prasannavadano nityaü sarvendriyasusaüyataþ 12,009.018a apçcchan kasya cin màrgaü vrajan yenaiva kena cit 12,009.018c na de÷aü na di÷aü kàü cid gantum icchan vi÷eùataþ 12,009.019a gamane nirapekùa÷ ca pa÷càd anavalokayan 12,009.019c çjuþ praõihito gacchaüs trasasthàvaravarjakaþ 12,009.020a svabhàvas tu prayàty agre prabhavanty a÷anàny api 12,009.020c dvaüdvàni ca viruddhàni tàni sarvàõy acintayan 12,009.021a alpaü vàsvàdu và bhojyaü pårvàlàbhena jàtu cit 12,009.021c anyeùv api caraül làbham alàbhe sapta pårayan 12,009.022a vidhåme nyastamusale vyaïgàre bhuktavaj jane 12,009.022c atãtapàtrasaücàre kàle vigatabhikùuke 12,009.023a ekakàlaü caran bhaikùyaü gçhe dve caiva pa¤ca ca 12,009.023c spçhàpà÷àn vimucyàhaü cariùyàmi mahãm imàm 12,009.023d*0010_01 alàbhe sati và làbhe samadar÷ã mahàtapàþ 12,009.024a na jijãviùuvat kiü cin na mumårùuvad àcaran 12,009.024c jãvitaü maraõaü caiva nàbhinandan na ca dviùan 12,009.025a vàsyaikaü takùato bàhuü candanenaikam ukùataþ 12,009.025c nàkalyàõaü na kalyàõaü cintayann ubhayos tayoþ 12,009.026a yàþ kà÷ cij jãvatà ÷akyàþ kartum abhyudayakriyàþ 12,009.026c sarvàs tàþ samabhityajya nimeùàdivyavasthitaþ 12,009.027a teùu nityam asakta÷ ca tyaktasarvendriyakriyaþ 12,009.027c suparityaktasaükalpaþ sunirõiktàtmakalmaùaþ 12,009.028a vimuktaþ sarvasaïgebhyo vyatãtaþ sarvavàguràþ 12,009.028c na va÷e kasya cit tiùñhan sadharmà màtari÷vanaþ 12,009.029a vãtaràga÷ carann evaü tuùñiü pràpsyàmi ÷à÷vatãm 12,009.029c tçùõayà hi mahat pàpam aj¤ànàd asmi kàritaþ 12,009.030a ku÷alàku÷alàny eke kçtvà karmàõi mànavàþ 12,009.030c kàryakàraõasaü÷liùñaü svajanaü nàma bibhrati 12,009.031a àyuùo 'nte prahàyedaü kùãõapràyaü kalevaram 12,009.031c pratigçhõàti tat pàpaü kartuþ karmaphalaü hi tat 12,009.032a evaü saüsàracakre 'smin vyàviddhe rathacakravat 12,009.032c sameti bhåtagràmo 'yaü bhåtagràmeõa kàryavàn 12,009.033a janmamçtyujaràvyàdhivedanàbhir upadrutam 12,009.033c asàram imam asvantaü saüsàraü tyajataþ sukham 12,009.034a divaþ patatsu deveùu sthànebhya÷ ca maharùiùu 12,009.034c ko hi nàma bhavenàrthã bhavet kàraõatattvavit 12,009.035a kçtvà hi vividhaü karma tat tad vividhalakùaõam 12,009.035c pàrthivair nçpatiþ svalpaiþ kàraõair eva badhyate 12,009.036a tasmàt praj¤àmçtam idaü ciràn màü pratyupasthitam 12,009.036c tat pràpya pràrthaye sthànam avyayaü ÷à÷vataü dhruvam 12,009.037a etayà satataü vçttyà carann evaüprakàrayà 12,009.037c dehaü saüsthàpayiùyàmi nirbhayaü màrgam àsthitaþ 12,010.001 bhãma uvàca 12,010.001a ÷rotriyasyeva te ràjan mandakasyàvipa÷citaþ 12,010.001c anuvàkahatàbuddhir naiùà tattvàrthadar÷inã 12,010.002a àlasye kçtacittasya ràjadharmànasåyataþ 12,010.002c vinà÷e dhàrtaràùñràõàü kiü phalaü bharatarùabha 12,010.003a kùamànukampà kàruõyam ànç÷aüsyaü na vidyate 12,010.003c kùàtram àcarato màrgam api bandhos tvadantare 12,010.004a yadãmàü bhavato buddhiü vidyàma vayam ãdç÷ãm 12,010.004c ÷astraü naiva grahãùyàmo na vadhiùyàma kaü cana 12,010.005a bhaikùyam evàcariùyàma ÷arãrasyà vimokùaõàt 12,010.005c na cedaü dàruõaü yuddham abhaviùyan mahãkùitàm 12,010.006a pràõasyànnam idaü sarvam iti vai kavayo viduþ 12,010.006c sthàvaraü jaïgamaü caiva sarvaü pràõasya bhojanam 12,010.007a àdadànasya ced ràjyaü ye ke cit paripanthinaþ 12,010.007c hantavyàs ta iti pràj¤àþ kùatradharmavido viduþ 12,010.008a te sadoùà hatàsmàbhã ràjyasya paripanthinaþ 12,010.008c tàn hatvà bhuïkùva dharmeõa yudhiùñhira mahãm imàm 12,010.009a yathà hi puruùaþ khàtvà kåpam apràpya codakam 12,010.009c païkadigdho nivarteta karmedaü nas tathopamam 12,010.010a yathàruhya mahàvçkùam apahçtya tato madhu 12,010.010c aprà÷ya nidhanaü gacchet karmedaü nas tathopamam 12,010.011a yathà mahàntam adhvànam à÷ayà puruùaþ patan 12,010.011c sa nirà÷o nivarteta karmedaü nas tathopamam 12,010.012a yathà ÷atrån ghàtayitvà puruùaþ kurusattama 12,010.012c àtmànaü ghàtayet pa÷càt karmedaü nas tathàvidham 12,010.013a yathànnaü kùudhito labdhvà na bhu¤jãta yadçcchayà 12,010.013c kàmã ca kàminãü labdhvà karmedaü nas tathàvidham 12,010.014a vayam evàtra garhyà hi ye vayaü mandacetasaþ 12,010.014c tvàü ràjann anugacchàmo jyeùñho 'yam iti bhàrata 12,010.015a vayaü hi bàhubalinaþ kçtavidyà manasvinaþ 12,010.015c klãbasya vàkye tiùñhàmo yathaivà÷aktayas tathà 12,010.016a agatãn kàgatãn asmàn naùñàrthàn arthasiddhaye 12,010.016c kathaü vai nànupa÷yeyur janàþ pa÷yanti yàdç÷am 12,010.017a àpatkàle hi saünyàsaþ kartavya iti ÷iùyate 12,010.017c jarayàbhiparãtena ÷atrubhir vyaüsitena ca 12,010.018a tasmàd iha kçtapraj¤às tyàgaü na paricakùate 12,010.018c dharmavyatikramaü cedaü manyante såkùmadar÷inaþ 12,010.019a kathaü tasmàt samutpannas tanniùñhas tad upà÷rayaþ 12,010.019c tad eva nindann àsãta ÷raddhà vànyatra gçhyate 12,010.020a ÷riyà vihãnair adhanair nàstikaiþ saüpravartitam 12,010.020c vedavàdasya vij¤ànaü satyàbhàsam ivànçtam 12,010.021a ÷akyaü tu mauõóyam àsthàya bibhratàtmànam àtmanà 12,010.021c dharmacchadma samàsthàya àsituü na tu jãvitum 12,010.022a ÷akyaü punar araõyeùu sukham ekena jãvitum 12,010.022c abibhratà putrapautràn devarùãn atithãn pitén 12,010.023a neme mçgàþ svargajito na varàhà na pakùiõaþ 12,010.023c athaitena prakàreõa puõyam àhur na tठjanàþ 12,010.024a yadi saünyàsataþ siddhiü ràjan ka÷ cid avàpnuyàt 12,010.024c parvatà÷ ca drumà÷ caiva kùipraü siddhim avàpnuyuþ 12,010.025a ete hi nityasaünyàsà dç÷yante nirupadravàþ 12,010.025c aparigrahavanta÷ ca satataü càtmacàriõaþ 12,010.026a atha ced àtmabhàgyeùu nànyeùàü siddhim a÷nute 12,010.026c tasmàt karmaiva kartavyaü nàsti siddhir akarmaõaþ 12,010.027a audakàþ sçùñaya÷ caiva jantavaþ siddhim àpnuyuþ 12,010.027c yeùàm àtmaiva bhartavyo nànyaþ ka÷ cana vidyate 12,010.027d*0011_01 te 'pi vai puruùà loke parvatànàm ihopamàþ 12,010.028a avekùasva yathà svaiþ svaiþ karmabhir vyàpçtaü jagat 12,010.028c tasmàt karmaiva kartavyaü nàsti siddhir akarmaõaþ 12,011.001 arjuna uvàca 12,011.001a atraivodàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,011.001c tàpasaiþ saha saüvàdaü ÷akrasya bharatarùabha 12,011.002a ke cid gçhàn parityajya vanam abhyagaman dvijàþ 12,011.002c ajàta÷ma÷ravo mandàþ kule jàtàþ pravavrajuþ 12,011.003a dharmo 'yam iti manvànà brahmacarye vyavasthitàþ 12,011.003c tyaktvà gçhàn pitéü÷ caiva tàn indro 'nvakçpàyata 12,011.004a tàn àbabhàùe bhagavàn pakùã bhåtvà hiraõmayaþ 12,011.004c suduùkaraü manuùyai÷ ca yat kçtaü vighasà÷ibhiþ 12,011.005a puõyaü ca bata karmaiùàü pra÷astaü caiva jãvitam 12,011.005c saüsiddhàs te gatiü mukhyàü pràptà dharmaparàyaõàþ 12,011.006 çùaya åcuþ 12,011.006a aho batàyaü ÷akunir vighasà÷àn pra÷aüsati 12,011.006c asmàn nånam ayaü ÷àsti vayaü ca vighasà÷inaþ 12,011.007 ÷akunir uvàca 12,011.007a nàhaü yuùmàn pra÷aüsàmi païkadigdhàn rajasvalàn 12,011.007c ucchiùñabhojino mandàn anye vai vighasà÷inaþ 12,011.008 çùaya åcuþ 12,011.008a idaü ÷reyaþ param iti vayam evàbhyupàsmahe 12,011.008c ÷akune bråhi yac chreyo bhç÷aü vai ÷raddadhàma te 12,011.009 ÷akunir uvàca 12,011.009a yadi màü nàbhi÷aïkadhvaü vibhajyàtmànam àtmanà 12,011.009c tato 'haü vaþ pravakùyàmi yàthàtathyaü hitaü vacaþ 12,011.010 çùaya åcuþ 12,011.010a ÷çõumas te vacas tàta panthàno viditàs tava 12,011.010c niyoge caiva dharmàtman sthàtum icchàma ÷àdhi naþ 12,011.011 ÷akunir uvàca 12,011.011a catuùpadàü gauþ pravarà lohànàü kà¤canaü varam 12,011.011c ÷abdànàü pravaro mantro bràhmaõo dvipadàü varaþ 12,011.012a mantro 'yaü jàtakarmàdi bràhmaõasya vidhãyate 12,011.012c jãvato yo yathàkàlaü ÷ma÷ànanidhanàd iti 12,011.013a karmàõi vaidikàny asya svargyaþ panthàs tv anuttamaþ 12,011.013c atha sarvàõi karmàõi mantrasiddhàni cakùate 12,011.014a àmnàyadçóhavàdãni tathà siddhir iheùyate 12,011.014c màsàrdhamàsà çtava àditya÷a÷itàrakam 12,011.015a ãhante sarvabhåtàni tad çtaü karmasaïginàm 12,011.015c siddhikùetram idaü puõyam ayam evà÷ramo mahàn 12,011.016a atha ye karma nindanto manuùyàþ kàpathaü gatàþ 12,011.016c måóhànàm arthahãnànàü teùàm enas tu vidyate 12,011.017a devavaü÷àn pitçvaü÷àn brahmavaü÷àü÷ ca ÷à÷vatàn 12,011.017c saütyajya måóhà vartante tato yànty a÷rutãpatham 12,011.018a etad vo 'stu tapo yuktaü dadànãty çùicoditam 12,011.018c tasmàt tad adhyavasatas tapasvi tapa ucyate 12,011.019a devavaü÷àn pitçvaü÷àn brahmavaü÷àü÷ ca ÷à÷vatàn 12,011.019c saüvibhajya guro÷ caryàü tad vai duùkaram ucyate 12,011.020a devà vai duùkaraü kçtvà vibhåtiü paramàü gatàþ 12,011.020c tasmàd gàrhasthyam udvoóhuü duùkaraü prabravãmi vaþ 12,011.021a tapaþ ÷reùñhaü prajànàü hi målam etan na saü÷ayaþ 12,011.021c kuñumbavidhinànena yasmin sarvaü pratiùñhitam 12,011.022a etad vidus tapo viprà dvaüdvàtãtà vimatsaràþ 12,011.022c tasmàd vanaü madhyamaü ca lokeùu tapa ucyate 12,011.023a duràdharùaü padaü caiva gacchanti vighasà÷inaþ 12,011.023c sàyaüpràtar vibhajyànnaü svakuñumbe yathàvidhi 12,011.024a dattvàtithibhyo devebhyaþ pitçbhyaþ svajanasya ca 12,011.024c ava÷iùñàni ye '÷nanti tàn àhur vighasà÷inaþ 12,011.025a tasmàt svadharmam àsthàya suvratàþ satyavàdinaþ 12,011.025c lokasya guravo bhåtvà te bhavanty anupaskçtàþ 12,011.026a tridivaü pràpya ÷akrasya svargaloke vimatsaràþ 12,011.026c vasanti ÷à÷vatãr varùà janà duùkarakàriõaþ 12,011.027a tatas te tad vacaþ ÷rutvà tasya dharmàrthasaühitam 12,011.027c utsçjya nàstikagatiü gàrhasthyaü dharmam à÷ritàþ 12,011.028a tasmàt tvam api durdharùa dhairyam àlambya ÷à÷vatam 12,011.028c pra÷àdhi pçthivãü kçtsnàü hatàmitràü narottama 12,012.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,012.001a arjunasya vacaþ ÷rutvà nakulo vàkyam abravãt 12,012.001c ràjànam abhisaüprekùya sarvadharmabhçtàü varam 12,012.002a anurudhya mahàpràj¤o bhràtu÷ cittam ariüdamaþ 12,012.002c vyåóhorasko mahàbàhus tàmràsyo mitabhàùità 12,012.003a vi÷àkhayåpe devànàü sarveùàm agnaya÷ citàþ 12,012.003c tasmàd viddhi mahàràja devàn karmapathi sthitàn 12,012.004a anàstikàn àstikànàü pràõadàþ pitara÷ ca ye 12,012.004c te 'pi karmaiva kurvanti vidhiü pa÷yasva pàrthiva 12,012.004e vedavàdàpaviddhàüs tu tàn viddhi bhç÷anàstikàn 12,012.005a na hi vedoktam utsçjya vipraþ sarveùu karmasu 12,012.005c devayànena nàkasya pçùñham àpnoti bhàrata 12,012.006a atyà÷ramàn ayaü sarvàn ity àhur vedani÷cayàþ 12,012.006c bràhmaõàþ ÷rutisaüpannàs tàn nibodha janàdhipa 12,012.007a vittàni dharmalabdhàni kratumukhyeùv avàsçjan 12,012.007c kçtàtmasu mahàràja sa vai tyàgã smçto naraþ 12,012.008a anavekùya sukhàdànaü tathaivordhvaü pratiùñhitaþ 12,012.008c àtmatyàgã mahàràja sa tyàgã tàmasaþ prabho 12,012.009a aniketaþ paripatan vçkùamålà÷rayo muniþ 12,012.009c apàcakaþ sadà yogã sa tyàgã pàrtha bhikùukaþ 12,012.010a krodhaharùàv anàdçtya pai÷unyaü ca vi÷àü pate 12,012.010c vipro vedàn adhãte yaþ sa tyàgã gurupåjakaþ 12,012.011a à÷ramàüs tulayà sarvàn dhçtàn àhur manãùiõaþ 12,012.011c ekatas te trayo ràjan gçhasthà÷rama ekataþ 12,012.012a samãkùate tu yo 'rthaü vai kàmaü svargaü ca bhàrata 12,012.012c ayaü panthà maharùãõàm iyaü lokavidàü gatiþ 12,012.013a iti yaþ kurute bhàvaü sa tyàgã bharatarùabha 12,012.013c na yaþ parityajya gçhàn vanam eti vimåóhavat 12,012.014a yadà kàmàn samãkùeta dharmavaitaüsiko 'nçjuþ 12,012.014c athainaü mçtyupà÷ena kaõñhe badhnàti mçtyuràñ 12,012.015a abhimànakçtaü karma naitat phalavad ucyate 12,012.015c tyàgayuktaü mahàràja sarvam eva mahàphalam 12,012.016a ÷amo damas tapo dànaü satyaü ÷aucam athàrjavam 12,012.016c yaj¤o dhçti÷ ca dharma÷ ca nityam àrùo vidhiþ smçtaþ 12,012.017a pitçdevàtithikçte samàrambho 'tra ÷asyate 12,012.017c atraiva hi mahàràja trivargaþ kevalaü phalam 12,012.018a etasmin vartamànasya vidhau vipraniùevite 12,012.018c tyàginaþ prasçtasyeha nocchittir vidyate kva cit 12,012.019a asçjad dhi prajà ràjan prajàpatir akalmaùaþ 12,012.019c màü yakùyantãti ÷àntàtmà yaj¤air vividhadakùiõaiþ 12,012.020a vãrudha÷ caiva vçkùàü÷ ca yaj¤àrthaü ca tathauùadhãþ 12,012.020c pa÷åü÷ caiva tathà medhyàn yaj¤àrthàni havãüùi ca 12,012.021a gçhasthà÷ramiõas tac ca yaj¤akarma virodhakam 12,012.021c tasmàd gàrhasthyam eveha duùkaraü durlabhaü tathà 12,012.022a tat saüpràpya gçhasthà ye pa÷udhànyasamanvitàþ 12,012.022c na yajante mahàràja ÷à÷vataü teùu kilbiùam 12,012.023a svàdhyàyayaj¤à çùayo j¤ànayaj¤às tathàpare 12,012.023c athàpare mahàyaj¤àn manasaiva vitanvate 12,012.023d@001_0001 idam anyan mahàràja vidvadbhiþ kathitaü mama 12,012.023d@001_0002 bhåmir agni÷ ca vàyu÷ ca na càpo na divàkaraþ 12,012.023d@001_0003 nakùatràõi na candra÷ ca na di÷aþ kàla eva ca 12,012.023d@001_0004 ÷abdaþ spar÷a÷ ca råpaü ca na gandho na rasaþ kva cit 12,012.023d@001_0005 na ca santi pramàõàni yaiþ prameyaü prasàdhyate 12,012.023d@001_0006 pratyakùam anumànaü ca nopamànam athàgamaþ 12,012.023d@001_0007 nàrthàpattir na caitihyaü dçùñànto na ca saü÷ayaþ 12,012.023d@001_0008 na kva cin nirõayo ràjan nàdharmo dharma eva ca 12,012.023d@001_0009 tiryak ca sthàvaraü caiva na devà na ca mànuùàþ 12,012.023d@001_0010 varõà÷ramavibhàga÷ ca na ca kartà na karmakçt 12,012.023d@001_0011 na càrtha÷ ca vibhåti÷ ca na càrthasya viceùñitam 12,012.023d@001_0012 tamobhåtam idaü sarvam anàlokaü jagan nçpa 12,012.023d@001_0013 na càtmà vidyamàno 'pi manasà yogam çcchati 12,012.023d@001_0014 acetanaü manas tv àsãd àtmà eva sacetanaþ 12,012.023d@001_0015 ã÷vara÷ cetanas tv ekas tenedaü gahanãkçtam 12,012.023d@001_0016 mantrà÷ ca cetanà ràjan na ca dehena yojitàþ 12,012.023d@001_0017 te ca vi÷vasçjo nàma çùayo mantradevatàþ 12,012.023d@001_0018 caitanyam ã÷varàt pràpya brahmàõóaü tair vinirmitam 12,012.023d@001_0019 iùñvà vi÷vasçjaü yaj¤aü nirmitaþ prapitàmahaþ 12,012.023d@001_0020 sçùñis tena samàrabdhà prasàdàd ã÷varasya ca 12,012.023d@001_0021 caitanyam ã÷varasyaitad yenedaü cetanaü jagat 12,012.023d@001_0022 yogena ca samàviùñaü jagat kçtsnaü ca ÷aübhunà 12,012.023d@001_0023 dharma÷ càrtha÷ ca kàma÷ ca ukto mokùa÷ ca saükùaye 12,012.023d@001_0024 brahmaõaþ parame÷asya ã÷vareõa yadçcchayà 12,012.023d@001_0025 aj¤o jantur anã÷a÷ ca bhàjanaü sukhaduþkhayoþ 12,012.023d@001_0026 ã÷varaprerito gacchet svargaü và ÷vabhram eva và 12,012.023d@001_0027 pradhànaü puruùaü caiva àtmànaü sarvadehinàm 12,012.023d@001_0028 manasà viùayaü caiva cetanena pracoditàþ 12,012.023d@001_0029 sukhaduþkhena yujyante karmabhi÷ ca pracoditàþ 12,012.023d@001_0030 varõà÷ramavibhàga÷ ca ã÷vareõa pravartitaþ 12,012.023d@001_0031 sadevàsuragandharvaü tenedaü nirmitaü jagat 12,012.023d@001_0032 tvaü cànye ca mahàràja ã÷varasya va÷e sthitàþ 12,012.023d@001_0033 jãvante ca mriyante ca na svatantràþ kathaü cana 12,012.023d@001_0034 hitvà hitvà ca bhåtàni hatvà sarvam idaü jagat 12,012.023d@001_0035 yajate karmaõà devaü na sa pàpena lipyate 12,012.023d@001_0036 hiüsàtmakàni karmàõi sarveùàü gçhamedhinàm 12,012.023d@001_0037 devatànàm çùãõàü ca te ca yànti paràü gatim 12,012.023d@001_0038 pàtitàþ ÷atravaþ pårvaü sarvatra vasudhàdhipaiþ 12,012.023d@001_0039 prajànàü hitakàmai÷ ca àtmana÷ ca hitaiùibhiþ 12,012.023d@001_0040 yadi tatra bhavet pàpaü kathaü te svargam àsthitàþ 12,012.023d@001_0041 na pràptà narakaü ràjan veùñitàþ pàpakarmabhiþ 12,012.024a evaü dànasamàdhànaü màrgam àtiùñhato nçpa 12,012.024c dvijàter brahmabhåtasya spçhayanti divaukasaþ 12,012.025a sa ratnàni vicitràõi saübhçtàni tatas tataþ 12,012.025c makheùv anabhisaütyajya nàstikyam abhijalpasi 12,012.025e kuñumbam àsthite tyàgaü na pa÷yàmi naràdhipa 12,012.026a ràjasåyà÷vamedheùu sarvamedheùu và punaþ 12,012.026c ya cànye kratavas tàta bràhmaõair abhipåjitàþ 12,012.026e tair yajasva mahàràja ÷akro devapatir yathà 12,012.027a ràj¤aþ pramàdadoùeõa dasyubhiþ parimuùyatàm 12,012.027c a÷araõyaþ prajànàü yaþ sa ràjà kalir ucyate 12,012.028a a÷vàn gà÷ caiva dàsã÷ ca kareõå÷ ca svalaükçtàþ 12,012.028c gràmठjanapadàü÷ caiva kùetràõi ca gçhàõi ca 12,012.029a apradàya dvijàtibhyo màtsaryàviùñacetasaþ 12,012.029c vayaü te ràjakalayo bhaviùyàmo vi÷àü pate 12,012.030a adàtàro '÷araõyà÷ ca ràjakilbiùabhàginaþ 12,012.030c duþkhànàm eva bhoktàro na sukhànàü kadà cana 12,012.031a aniùñvà ca mahàyaj¤air akçtvà ca pitçsvadhàm 12,012.031c tãrtheùv anabhisaütyajya pravrajiùyasi ced atha 12,012.032a chinnàbhram iva gantàsi vilayaü màruteritam 12,012.032c lokayor ubhayor bhraùño hy antaràle vyavasthitaþ 12,012.033a antar bahi÷ ca yat kiü cin manovyàsaïgakàrakam 12,012.033c parityajya bhavet tyàgã na yo hitvà pratiùñhate 12,012.034a etasmin vartamànasya vidhau vipraniùevite 12,012.034c bràhmaõasya mahàràja nocchittir vidyate kva cit 12,012.035a nihatya ÷atråüs tarasà samçddhàn; ÷akro yathà daityabalàni saükhye 12,012.035c kaþ pàrtha ÷ocen nirataþ svadharme; pårvaiþ smçte pàrthiva ÷iùñajuùñe 12,012.035d*0012_01 na càpi ÷ociti hatàþ svadharme 12,012.035d*0012_02 pårvaiþ kçte pàrthivamukhyamukhyaiþ 12,012.036a kùàtreõa dharmeõa paràkrameõa; jitvà mahãü mantravidbhyaþ pradàya 12,012.036c nàkasya pçùñhe 'si narendra gantà; na ÷ocitavyaü bhavatàdya pàrtha 12,013.001 sahadeva uvàca 12,013.001a na bàhyaü dravyam utsçjya siddhir bhavati bhàrata 12,013.001c ÷àrãraü dravyam utsçjya siddhir bhavati và na và 12,013.002a bàhyadravyavimuktasya ÷àrãreùu ca gçdhyataþ 12,013.002c yo dharmo yat sukhaü và syàd dviùatàü tat tathàstu naþ 12,013.003a ÷àrãraü dravyam utsçjya pçthivãm anu÷àsataþ 12,013.003c yo dharmo yat sukhaü và syàt suhçdàü tat tathàstu naþ 12,013.004a dvyakùaras tu bhaven mçtyus tryakùaraü brahma ÷à÷vatam 12,013.004c mameti ca bhaven mçtyur na mameti ca ÷à÷vatam 12,013.005a brahmamçtyå ca tau ràjann àtmany eva samà÷ritau 12,013.005c adç÷yamànau bhåtàni yodhayetàm asaü÷ayam 12,013.006a avinà÷o 'sya sattvasya niyato yadi bhàrata 12,013.006c bhittvà ÷arãraü bhåtànàü na hiüsà pratipatsyate 12,013.007a athàpi ca sahotpattiþ sattvasya pralayas tathà 12,013.007c naùñe ÷arãre naùñaü syàd vçthà ca syàt kriyàpathaþ 12,013.008a tasmàd ekàntam utsçjya pårvaiþ pårvatarai÷ ca yaþ 12,013.008c panthà niùevitaþ sadbhiþ sa niùevyo vijànatà 12,013.008d*0013_01 svàyaübhuvena manunà tathànyai÷ cakravartibhiþ 12,013.008d*0013_02 yady ayaü hy adhamaþ panthàþ kasmàt tais tair niùevitaþ 12,013.008d*0013_03 kçtatretàdiyuktàni guõavanti ca bhàrata 12,013.008d*0013_04 yugàni bahu÷as tai÷ ca bhukteyam avanir nçpa 12,013.009a labdhvàpi pçthivãü kçtsnàü sahasthàvarajaïgamàm 12,013.009c na bhuïkte yo nçpaþ samyaï niùphalaü tasya jãvitam 12,013.010a atha và vasato ràjan vane vanyena jãvataþ 12,013.010c dravyeùu yasya mamatà mçtyor àsye sa vartate 12,013.011a bàhyàbhyantarabhåtànàü svabhàvaü pa÷ya bhàrata 12,013.011c ye tu pa÷yanti tadbhàvaü mucyante mahato bhayàt 12,013.012a bhavàn pità bhavàn màtà bhavàn bhràtà bhavàn guruþ 12,013.012c duþkhapralàpàn àrtasya tasmàn me kùantum arhasi 12,013.013a tathyaü và yadi vàtathyaü yan mayaitat prabhàùitam 12,013.013c tad viddhi pçthivãpàla bhaktyà bharatasattama 12,014.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,014.001a avyàharati kaunteye dharmaràje yudhiùñhire 12,014.001c bhràtéõàü bruvatàü tàüs tàn vividhàn vedani÷cayàn 12,014.002a mahàbhijanasaüpannà ÷rãmaty àyatalocanà 12,014.002c abhyabhàùata ràjendraü draupadã yoùitàü varà 12,014.003a àsãnam çùabhaü ràj¤àü bhràtçbhiþ parivàritam 12,014.003c siüha÷àrdålasadç÷air vàraõair iva yåthapam 12,014.004a abhimànavatã nityaü vi÷eùeõa yudhiùñhire 12,014.004c làlità satataü ràj¤à dharmaj¤à dharmadar÷inã 12,014.005a àmantrya vipula÷roõã sàmnà paramavalgunà 12,014.005c bhartàram abhisaüprekùya tato vacanam abravãt 12,014.006a ime te bhràtaraþ pàrtha ÷uùyanta stokakà iva 12,014.006c vàvà÷yamànàs tiùñhanti na cainàn abhinandase 12,014.007a nandayaitàn mahàràja mattàn iva mahàdvipàn 12,014.007c upapannena vàkyena satataü duþkhabhàginaþ 12,014.008a kathaü dvaitavane ràjan pårvam uktvà tathà vacaþ 12,014.008c bhràtén etàn sma sahitठ÷ãtavàtàtapàrditàn 12,014.009a vayaü duryodhanaü hatvà mçdhe bhokùyàma medinãm 12,014.009c saüpårõàü sarvakàmànàm àhave vijayaiùiõaþ 12,014.010a virathàü÷ ca rathàn kçtvà nihatya ca mahàgajàn 12,014.010c saüstãrya ca rathair bhåmiü sasàdibhir ariüdamàþ 12,014.011a yajatàü vividhair yaj¤aiþ samçddhair àptadakùiõaiþ 12,014.011c vanavàsakçtaü duþkhaü bhaviùyati sukhàya naþ 12,014.012a ity etàn evam uktvà tvaü svayaü dharmabhçtàü vara 12,014.012c katham adya punar vãra vinihaüsi manàüsy uta 12,014.013a na klãbo vasudhàü bhuïkte na klãbo dhanam a÷nute 12,014.013c na klãbasya gçhe putrà matsyàþ païka ivàsate 12,014.014a nàdaõóaþ kùatriyo bhàti nàdaõóo bhåtim a÷nute 12,014.014c nàdaõóasya prajà ràj¤aþ sukham edhanti bhàrata 12,014.014d@002_0001 sadevàsuragandharvair apsarobhir vibhåùitam 12,014.014d@002_0002 rakùobhir guhyakair nàgair manuùyai÷ ca vibhåùitam 12,014.014d@002_0003 trivargeõa ca saüpårõaü trivargasyàgamena ca 12,014.014d@002_0004 daõóenàbhyàhçtaü sarvaü jagad bhogàya kalpate 12,014.014d@002_0005 svayaübhuvaü mahãpàla àgamaü ÷çõu ÷à÷vatam 12,014.014d@002_0006 vipràõàü vidita÷ càyaü tava caiva vi÷àü pate 12,014.014d@002_0007 aràjake hi loke 'smin sarvato vidrute bhayàt 12,014.014d@002_0008 rakùàrtham asya lokasya ràjànam asçjat prabhuþ 12,014.014d@002_0009 mahàkàyaü mahàvãryaü pàlane jagataþ kùamam 12,014.014d@002_0010 anilàgniyamàrkàõàm indrasya varuõasya ca 12,014.014d@002_0011 candravitte÷ayo÷ caiva màtrà nirhçtya ÷à÷vatãþ 12,014.014d@002_0012 yasmàd eùàü surendràõàü saübhavaty aü÷ato nçpaþ 12,014.014d@002_0013 tasmàd abhibhavaty eùa sarvabhåtàni tejasà 12,014.014d@002_0014 tapaty àdityavac caiva cakùåüùi ca manàüsi ca 12,014.014d@002_0015 na cainaü bhuvi ÷aknoti ka÷ cid apy abhivãkùitum 12,014.014d@002_0016 so 'gnir bhavati vàyu÷ ca so 'rkaþ soma÷ ca dharmaràñ 12,014.014d@002_0017 sa kuberaþ sa varuõaþ sa mahendraþ pratàpavàn 12,014.014d@002_0018 pitàmahasya devasya viùõoþ ÷arvasya caiva hi 12,014.014d@002_0019 çùãõàü caiva sarveùàü tasmiüs tejaþ pratiùñhitam 12,014.014d@002_0020 bàlo 'pi nàvamantavyo manuùya iti bhåmipaþ 12,014.014d@002_0021 mahatã devatà hy eùà nararåpeõa tiùñhati 12,014.014d@002_0022 ekam eva dahaty agnir naraü durupasarpiõam 12,014.014d@002_0023 kulaü dahati ràjàgniþ sapa÷udravyasaücayam 12,014.014d@002_0024 dhçtaràùñrakulaü dagdhaü krodhodbhåtena vahninà 12,014.014d@002_0025 pratyakùam etal lokasya saü÷ayo na hi vidyate 12,014.014d@002_0026 kulajo vçttasaüpanno dhàrmika÷ ca mahãpatiþ 12,014.014d@002_0027 prajànàü pàlane yuktaþ påjyate daivatair api 12,014.014d@002_0028 kàryaü yo 'vekùya ÷aktiü ca de÷akàlau ca tattvataþ 12,014.014d@002_0029 kurute dharmasiddhyarthaü vai÷varåpyaü punaþ punaþ 12,014.014d@002_0030 tasya prasàde padmà ÷rãr vijaya÷ ca paràkrame 12,014.014d@002_0031 mçtyu÷ ca vasati krodhe sarvatejomayo hi saþ 12,014.014d@002_0032 taü yas tu dveùñi saümohàt sa vina÷yati mànavaþ 12,014.014d@002_0033 tasya hy à÷u vinà÷àya ràjàpi kurute manaþ 12,014.014d@002_0034 tasmàd dharmaü yam iùñeùu sa vyavasyati pàrthivaþ 12,014.014d@002_0035 aniùñaü càpy aniùñeùu tad dharmaü na vicàlayet 12,014.014d@002_0036 tasyàrthe sarvabhåtànàü goptàraü dharmam àtmajam 12,014.014d@002_0037 brahmatejomayaü daõóam asçjat pårvam ã÷varaþ 12,014.014d@002_0038 tasya sarvàõi bhåtàni sthàvaràõi caràõi ca 12,014.014d@002_0039 bhayàd bhogàya kalpante dharmàn na vicalanti ca 12,014.014d@002_0040 de÷akàlau ca ÷aktiü ca kàryaü càvekùya tattvataþ 12,014.014d@002_0041 yathàrhataþ saüpraõayen nareùv anyàyavartiùu 12,014.014d@002_0042 sa ràjà puruùo daõóaþ sa netà ÷àsità ca saþ 12,014.014d@002_0043 varõànàm à÷ramàõàü ca dharmaprabhur athàvyayaþ 12,014.014d@002_0044 daõóaþ ÷àsti prajàþ sarvà daõóa evàbhirakùati 12,014.014d@002_0045 daõóaþ supteùu jàgarti daõóaü dharmaü vidur budhàþ 12,014.014d@002_0046 susamãkùya dhçto daõóaþ sarvà ra¤jayati prajàþ 12,014.014d@002_0047 asamãkùya praõãtas tu vinà÷ayati sarvataþ 12,014.014d@002_0048 yadi na praõayed ràjà daõóaü daõóyeùv atandritaþ 12,014.014d@002_0049 ÷åle matsyàn ivàdhakùyan durbalàn balavattaràþ 12,014.014d@002_0050 kàko 'dyàc ca puroóà÷aü ÷và caivàvalihed dhaviþ 12,014.014d@002_0051 svàmitvaü na kva cic ca syàt prapadyetàdharottaram 12,014.014d@002_0052 sarvo daõóajito loko durlabhas tu ÷ucir naraþ 12,014.014d@002_0053 daõóasya hi bhayàt sarvaü jagad bhogàya kalpate 12,014.014d@002_0054 devadànavagandharvà rakùàüsi patagoragàþ 12,014.014d@002_0055 te 'pi bhogàya kalpante daõóenaivàbhipãóitàþ 12,014.014d@002_0056 dåùyeyuþ sarvavarõà÷ ca bhidyeran sarvasetavaþ 12,014.014d@002_0057 sarvalokaprakopa÷ ca bhaved daõóasya vibhramàt 12,014.014d@002_0058 yatra ÷yàmo lohitàkùo daõóa÷ carati pàpahà 12,014.014d@002_0059 prajàs tatra na muhyanti netà cet sàdhu pa÷yati 12,014.014d@002_0060 àhus tasya praõetàraü ràjànaü satyavàdinam 12,014.014d@002_0061 samãkùyakàriõaü pràj¤aü dharmakàmàrthakovidam 12,014.014d@002_0062 taü ràjà praõayan samyak svargàyàbhipravartate 12,014.014d@002_0063 kàmàtmà viùayã kùudro daõóenaiva nihanyate 12,014.014d@002_0064 daõóo hi sumahàtejà durdhara÷ càkçtàtmabhiþ 12,014.014d@002_0065 dharmàd vicalitaü hanti nçpam eva sabàndhavam 12,014.014d@002_0066 tato durgaü ca ràùñraü ca lokaü ca sacaràcaram 12,014.014d@002_0067 antarikùagatàü÷ caiva munãn devàü÷ ca hiüsati 12,014.014d@002_0068 so 'sahàyena måóhena lubdhenàkçtabuddhinà 12,014.014d@002_0069 a÷akyo nyàyato netuü viùayàü÷ caiva sevatà 12,014.014d@002_0070 ÷ucinà satyasaüdhena nãti÷àstrànusàriõà 12,014.014d@002_0071 daõóaþ praõetuü ÷akyo hi susahàyena dhãmatà 12,014.014d@002_0072 svaràùñre nyàyavartã syàd bhç÷aü daõóa÷ ca ÷atruùu 12,014.014d@002_0073 suhçt svajihmaþ snigdheùu bràhmaõeùu kùamànvitaþ 12,014.014d@002_0074 evaüvçttasya ràj¤as tu ÷ilo¤chenàpi jãvataþ 12,014.014d@002_0075 vistãryeta ya÷o loke tailabindhur ivàmbhasi 12,014.014d@002_0076 atas tu viparãtasya nçpater akçtàtmanaþ 12,014.014d@002_0077 saükùipyeta ya÷o loke ghçtabindur ivàmbhasi 12,014.014d@002_0078 devadevena rudreõa brahmaõà ca mahãpate 12,014.014d@002_0079 viùõunà caiva devena ÷akreõa ca mahàtmanà 12,014.014d@002_0080 lokapàlai÷ ca bhåtai÷ ca pàõóavai÷ ca mahàtmabhiþ 12,014.014d@002_0081 dharmàd vicalità ràjan dhàrtaràùñrà nipàtitàþ 12,014.014d@002_0082 adhàrmikà duràcàràþ sasainyà vinipàtitàþ 12,014.014d@002_0083 tàn nihatya na doùas te svalpo 'pi jagatãpate 12,014.014d@002_0084 chalena màyayà vàtha kùatradharmeõa và nçpa 12,014.015a mitratà sarvabhåteùu dànam adhyayanaü tapaþ 12,014.015c bràhmaõasyaiùa dharmaþ syàn na ràj¤o ràjasattama 12,014.016a asatàü pratiùedha÷ ca satàü ca paripàlanam 12,014.016c eùa ràj¤àü paro dharmaþ samare càpalàyanam 12,014.017a yasmin kùamà ca krodha÷ ca dànàdàne bhayàbhaye 12,014.017c nigrahànugrahau cobhau sa vai dharmavid ucyate 12,014.018a na ÷rutena na dànena na sàntvena na cejyayà 12,014.018c tvayeyaü pçthivã labdhà notkocena tathàpy uta 12,014.019a yat tad balam amitràõàü tathà vãrasamudyatam 12,014.019c hastya÷varathasaüpannaü tribhir aïgair mahattaram 12,014.020a rakùitaü droõakarõàbhyàm a÷vatthàmnà kçpeõa ca 12,014.020c tat tvayà nihataü vãra tasmàd bhuïkùva vasuüdharàm 12,014.021a jambådvãpo mahàràja nànàjanapadàyutaþ 12,014.021c tvayà puruùa÷àrdåla daõóena mçditaþ prabho 12,014.022a jambådvãpena sadç÷aþ krau¤cadvãpo naràdhipa 12,014.022c apareõa mahàmeror daõóena mçditas tvayà 12,014.023a krau¤cadvãpena sadç÷aþ ÷àkadvãpo naràdhipa 12,014.023c pårveõa tu mahàmeror daõóena mçditas tvayà 12,014.024a uttareõa mahàmeroþ ÷àkadvãpena saümitaþ 12,014.024c bhadrà÷vaþ puruùavyàghra daõóena mçditas tvayà 12,014.025a dvãpà÷ ca sàntaradvãpà nànàjanapadàlayàþ 12,014.025c vigàhya sàgaraü vãra daõóena mçditàs tvayà 12,014.026a etàny apratimàni tvaü kçtvà karmàõi bhàrata 12,014.026c na prãyase mahàràja påjyamàno dvijàtibhiþ 12,014.027a sa tvaü bhràtén imàn dçùñvà pratinandasva bhàrata 12,014.027c çùabhàn iva saümattàn gajendràn årjitàn iva 12,014.028a amarapratimàþ sarve ÷atrusàhàþ paraütapàþ 12,014.028c eko 'pi hi sukhàyaiùàü kùamaþ syàd iti me matiþ 12,014.029a kiü punaþ puruùavyàghràþ patayo me nararùabhàþ 12,014.029c samastànãndriyàõãva ÷arãrasya viceùñane 12,014.030a ançtaü màbravãc chva÷råþ sarvaj¤à sarvadar÷inã 12,014.030c yudhiùñhiras tvàü pà¤càli sukhe dhàsyaty anuttame 12,014.031a hatvà ràjasahasràõi bahåny à÷uparàkramaþ 12,014.031c tad vyarthaü saüprapa÷yàmi mohàt tava janàdhipa 12,014.032a yeùàm unmattako jyeùñhaþ sarve tasyopacàriõaþ 12,014.032c tavonmàdena ràjendra sonmàdàþ sarvapàõóavàþ 12,014.033a yadi hi syur anunmattà bhràtaras te janàdhipa 12,014.033c baddhvà tvàü nàstikaiþ sàrdhaü pra÷àseyur vasuüdharàm 12,014.034a kurute måóham evaü hi yaþ ÷reyo nàdhigacchati 12,014.034c dhåpair a¤janayogai÷ ca nasyakarmabhir eva ca 12,014.034e bheùajaiþ sa cikitsyaþ syàd ya unmàrgeõa gacchati 12,014.034f*0014_01 unmattir apanetavyà tava ràjan yadçcchayà 12,014.035a sàhaü sarvàdhamà loke strãõàü bharatasattama 12,014.035c tathà vinikçtàmitrair yàham icchàmi jãvitum 12,014.035d@003_0001 dhçtaràùñrasutà ràjan nityam utpathagàminaþ 12,014.035d@003_0002 tàdç÷ànàü vadhe doùaü nàhaü pa÷yàmi karhi cit 12,014.035d@003_0003 imàü÷ co÷anasà gãtठ÷lokठ÷çõu naràdhipa 12,014.035d@003_0004 àtmahantàrthahantà ca bandhuhantà viùapradaþ 12,014.035d@003_0005 àtharvaõena hantà ca ya÷ ca bhàryàü paràmç÷et 12,014.035d@003_0006 nirdoùaü vadham eteùàü ùaõõàm apy àtatàyinàm 12,014.035d@003_0007 brahmà provàca bhagavàn bhàrgavàya mahàtmane 12,014.035d@003_0008 brahmakùatravi÷àü ràjan satpathe vartatàm api 12,014.035d@003_0009 prasahyàgàram àgamya hantàraü garadaü tathà 12,014.035d@003_0010 abhakùyàpeyadàtàram agnidaü ca ni÷àtayet 12,014.035d@003_0011 màrga eùa mahãpànàü gobràhmaõavadheùu ca 12,014.035d@003_0012 ke÷agrahe ca nàrãõàm api yudhyet pitàmaham 12,014.035d@003_0013 brahmàõaü devadeve÷aü kiü punaþ pàpakàriõam 12,014.035d@003_0014 gobràhmaõàrthe vyasane ca ràj¤àü 12,014.035d@003_0015 ràùñropamarde sva÷arãrahetoþ 12,014.035d@003_0016 strãõàü ca vikruùñarutàni ÷rutvà 12,014.035d@003_0017 vipro 'pi yudhyeta mahàprabhàvaþ 12,014.035d@003_0018 dharmàd vicalitaü vipraü nihanyàd àtatàyinam 12,014.035d@003_0019 tasyànyatra vadhaü vidvàn manasàpi na cintayet 12,014.035d@003_0020 gobràhmaõavadhe vçttaü mantratràõàrtham eva ca 12,014.035d@003_0021 na hanyàt kùatriyo vipraü svakuñumbasya càtyaye 12,014.035d@003_0022 taskareõa nç÷aüsena dharmàt pracalitena ca 12,014.035d@003_0023 kùatrabandhuþ paraü ÷aktyà yudhyed vipreõa saüyuge 12,014.035d@003_0024 àtatàyinam àyàntam api vedàntagaü raõe 12,014.035d@003_0025 jighàüsantaü jighàüsãyàn na tena bhråõahà bhavet 12,014.035d@003_0026 bràhmaõaþ kùatriyo vai÷yaþ ÷ådro vàpy antyajo 'tha và 12,014.035d@003_0027 na hanyàd bràhmaõaü ÷àntaü tçõenàpi kadà cana 12,014.035d@003_0028 bràhmaõàyàvaguryeta spçùñe gurutaraü bhavet 12,014.035d@003_0029 varùàõàü tri÷ataü pàpaþ pratiùñhàü nàdhigacchati 12,014.035d@003_0030 sahasraü tv eva varùàõi nihatya narake patet 12,014.035d@003_0031 tasmàn naivàpaguryàd dhi naiva ÷astraü nipàtayet 12,014.035d@003_0032 ÷oõitaü yàvataþ pàüsån gçhõàtãti hi dhàraõà 12,014.035d@003_0033 tàvatãþ sa samàþ pàpo narake parivartate 12,014.035d@003_0034 tvagasthibhedaü viprasya yaþ kuryàt kàrayeta và 12,014.035d@003_0035 brahmahà sa tu vij¤eyaþ pràya÷cittã naràdhamaþ 12,014.035d@003_0036 ÷rotriyaü bràhmaõaü hatvà tathàtreyãü ca bràhmaõãm 12,014.035d@003_0037 caturviü÷ativarùàõi cared brahmahaõo vratam 12,014.035d@003_0038 dviguõà brahmahatyeyaü sarvaiþ proktà manãùibhiþ 12,014.035d@003_0039 pràya÷cittam akurvàõaü kçtàïkaü vipravàsayet 12,014.035d@003_0040 bràhmaõaü kùatriyaü vai÷yaü ÷ådraü và ghàtayen nçpaþ 12,014.035d@003_0041 brahmaghnaü taskaraü caiva mà bhådevaü cariùyati 12,014.035d@003_0042 chittvà hastau ca pàdau nàsikoùñhau ca bhåpatiþ 12,014.035d@003_0043 brahmaghnaü cottamaü pàpaü netroddhàreõa yojayet 12,014.035d@003_0044 ÷ådrasyaiùa smçto daõóas tadvad ràjanyavai÷yayoþ 12,014.035d@003_0045 pràya÷cittam akurvàõaü bràhmaõaü tu pravàsayet 12,014.035d@003_0046 kùatriyaü vai÷ya÷ådrau và ÷astreõaiva tu ghàtayet 12,014.035d@003_0047 brahmaghnàn bràhmaõàn ràjà kçtàïkàn vipravàsayet 12,014.035d@003_0048 vikalendriyàüs trivarõàü÷ ca caõóàlaiþ saha vàsayet 12,014.035d@003_0049 tai÷ ca yaþ saüpibet ka÷ cit sa piban brahmahà bhavet 12,014.035d@003_0050 pretànàü na ca deyàni piõóadànàni kena cit 12,014.035d@003_0051 kçùõavarõà viråpà ca nirõãtà lambamårdhajà 12,014.035d@003_0052 dunoty adçùñà kartàraü brahmahatyeti tàü viduþ 12,014.035d@003_0053 brahmaghnena pibanta÷ ca viprà de÷àþ puràõi ca 12,014.035d@003_0054 aciràd eva pãóyante durbhikùavyàdhitaskaraiþ 12,014.035d@003_0055 bràhmaõaü pàpakarmàõaü vipràõàm àtatàyinam 12,014.035d@003_0056 kùatriyaü vai÷ya÷ådrau ca netroddhàreõa yojayet 12,014.035d@003_0057 durbalànàü balaü ràjà balino ye ca sàdhavaþ 12,014.035d@003_0058 balinàü durbalànàü ca pàpànàü mçtyur iùyate 12,014.035d@003_0059 sadoùam api yo hanyàd a÷ràvya jagatãpateþ 12,014.035d@003_0060 durbalaü balavantaü và sa paràjayam arhati 12,014.035d@003_0061 ràjàj¤àü pràóvivàkaü ca necched ya÷ càpi niùpatet 12,014.035d@003_0062 sàkùiõaü sàdhuvàkyaü ca jitaü tam api nirdi÷et 12,014.035d@003_0063 bandhanàn niùpated ya÷ ca pratibhår na dadàti ca 12,014.035d@003_0064 kulaja÷ ca dhanàóhya÷ ca sa paràjayam arhati 12,014.035d@003_0065 ràjàj¤ayà samàhåto yo na gacchet sabhàü naraþ 12,014.035d@003_0066 balavantam upà÷ritya sàyudhaþ sa paràjitaþ 12,014.035d@003_0067 taü daõóena vinirjitya mahàsàhasikaü naram 12,014.035d@003_0068 viyuktadehasarvasvaü paralokaü visarjayet 12,014.035d@003_0069 mçtasyàpi na deyàni piõóadànàni kena cit 12,014.035d@003_0070 dattvà daõóaü prayaccheta madhyamaü pårvasàhasam 12,014.035d@003_0071 kulastrãvyabhicàraü ca ràùñrasya ca vimardanam 12,014.035d@003_0072 brahmahatyàü ca cauryaü ca ràjadrohaü ca pa¤camam 12,014.035d@003_0073 mahànti pàtakàny àhur çùayaþ pàtakàni ha 12,014.035d@003_0074 yuddhàd anyatra hiüsàyàü suràpasya ca kãrtane 12,014.035d@003_0075 mahàntaü gurutalpe ca mitradrohe ca pàtakam 12,014.035d@003_0076 na kathaü cid upekùeta mahàsàhasikaü naram 12,014.035d@003_0077 sarvasvam apahçtyà÷u tataþ pràõair viyojayet 12,014.035d@003_0078 triùu varõeùu yo daõóaþ praõãto brahmaõà purà 12,014.035d@003_0079 mahàsàhasikaü vipraü kçtàïkaü vipravàsayet 12,014.035d@003_0080 sàhasro và bhaved daõóaþ kà¤cano dehaniùkrayaþ 12,014.035d@003_0081 caturõàm eva varõànàm evam àho÷anàþ kaviþ 12,014.035d@003_0082 nàrãõàü bàlavçddhànàü goþ pàte ca mahàmatiþ 12,014.035d@003_0083 pàpànàü durvinãtànàü pràõàntaü ca bçhaspatiþ 12,014.035d@003_0084 daõóam àha mahàbhàga sarveùàü càtatàyinàm 12,014.035d@003_0085 sarveùàü pàpabuddhãnàü pàpaü karmeha kurvatàm 12,014.035d@003_0086 dhçtaràùñrasya putràõàü daõóo nirdoùa iùyate 12,014.035d@003_0087 saubalasya ca durbuddheþ karõasya ca duràtmanaþ 12,014.035d@003_0088 pa÷yatàü caiva ÷åràõàü yàhaü dyåte sabhàü tadà 12,014.035d@003_0089 rajasvalà samànãtà bhavatàü pa÷yatàü nçpa 12,014.035d@003_0090 vàsasaikena saüvãtà bhavaddoùeõa bhåpate 12,014.035d@003_0091 mà bhåd dharmavilopas te dhçtaràùñrakulakùayàt 12,014.035d@003_0092 krodhàgninà tu dagdhaü ca sapa÷udravyasaücayam 12,014.035d@003_0093 sàham evaüvidhaü duþkhaü saüpràptà tava hetunà 12,014.035d@003_0094 àdityasya prasàdena na ca pràõair viyojità 12,014.035d@003_0095 rakùità devadevena jagataþ kàlahetunà 12,014.035d@003_0096 divàkareõa devena vivastrà na kçtà tadà 12,014.036a eteùàü yatamànànàm utpadyante tu saüpadaþ 12,014.036c tvaü tu sarvàü mahãü labdhvà kuruùe svayam àpadam 12,014.037a yathàstàü saümatau ràj¤àü pçthivyàü ràjasattamau 12,014.037c màndhàtà càmbarãùa÷ ca tathà ràjan viràjase 12,014.038a pra÷àdhi pçthivãü devãü prajà dharmeõa pàlayan 12,014.038c saparvatavanadvãpàü mà ràjan vimanà bhava 12,014.039a yajasva vividhair yaj¤air juhvann agnãn prayaccha ca 12,014.039c puràõi bhogàn vàsàüsi dvijàtibhyo nçpottama 12,015.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,015.001a yàj¤asenyà vacaþ ÷rutvà punar evàrjuno 'bravãt 12,015.001c anumànya mahàbàhuü jyeùñhaü bhràtaram ã÷varam 12,015.002a daõóaþ ÷àsti prajàþ sarvà daõóa evàbhirakùati 12,015.002c daõóaþ supteùu jàgarti daõóaü dharmaü vidur budhàþ 12,015.003a dharmaü saürakùate daõóas tathaivàrthaü naràdhipa 12,015.003c kàmaü saürakùate daõóas trivargo daõóa ucyate 12,015.004a daõóena rakùyate dhànyaü dhanaü daõóena rakùyate 12,015.004c etad vidvann upàdatsva svabhàvaü pa÷ya laukikam 12,015.005a ràjadaõóabhayàd eke pàpàþ pàpaü na kurvate 12,015.005c yamadaõóabhayàd eke paralokabhayàd api 12,015.006a parasparabhayàd eke pàpàþ pàpaü na kurvate 12,015.006c evaü sàüsiddhike loke sarvaü daõóe pratiùñhitam 12,015.007a daõóasyaiva bhayàd eke na khàdanti parasparam 12,015.007c andhe tamasi majjeyur yadi daõóo na pàlayet 12,015.008a yasmàd adàntàn damayaty a÷iùñàn daõóayaty api 12,015.008c damanàd daõóanàc caiva tasmàd daõóaü vidur budhàþ 12,015.008d*0015_01 paralokabhayàd ete pàpàþ pàpaü na kurvate 12,015.009a vàci daõóo bràhmaõànàü kùatriyàõàü bhujàrpaõam 12,015.009c dànadaõóaþ smçto vai÷yo nirdaõóaþ ÷ådra ucyate 12,015.010a asaümohàya martyànàm arthasaürakùaõàya ca 12,015.010c maryàdà sthàpità loke daõóasaüj¤à vi÷àü pate 12,015.011a yatra ÷yàmo lohitàkùo daõóa÷ carati sånçtaþ 12,015.011c prajàs tatra na muhyanti netà cet sàdhu pa÷yati 12,015.012a brahmacàrã gçhastha÷ ca vànaprastho 'tha bhikùukaþ 12,015.012c daõóasyaiva bhayàd ete manuùyà vartmani sthitàþ 12,015.013a nàbhãto yajate ràjan nàbhãto dàtum icchati 12,015.013c nàbhãtaþ puruùaþ ka÷ cit samaye sthàtum icchati 12,015.014a nàcchittvà paramarmàõi nàkçtvà karma dàruõam 12,015.014c nàhatvà matsyaghàtãva pràpnoti mahatãü ÷riyam 12,015.015a nàghnataþ kãrtir astãha na vittaü na punaþ prajàþ 12,015.015c indro vçtravadhenaiva mahendraþ samapadyata 12,015.015d*0016_01 màhendraü ca grahaü lebhe lokànàü ce÷varo 'bhavat 12,015.016a ya eva devà hantàras tàül loko 'rcayate bhç÷am 12,015.016c hantà rudras tathà skandaþ ÷akro 'gnir varuõo yamaþ 12,015.017a hantà kàlas tathà vàyur mçtyur vai÷ravaõo raviþ 12,015.017c vasavo marutaþ sàdhyà vi÷vedevà÷ ca bhàrata 12,015.018a etàn devàn namasyanti pratàpapraõatà janàþ 12,015.018c na brahmàõaü na dhàtàraü na påùàõaü kathaü cana 12,015.019a madhyasthàn sarvabhåteùu dàntठ÷amaparàyaõàn 12,015.019c yajante mànavàþ ke cit pra÷àntàþ sarvakarmasu 12,015.020a na hi pa÷yàmi jãvantaü loke kaü cid ahiüsayà 12,015.020c sattvaiþ sattvàni jãvanti durbalair balavattaràþ 12,015.021a nakulo måùakàn atti bióàlo nakulaü tathà 12,015.021c bióàlam atti ÷và ràja¤ ÷vànaü vyàlamçgas tathà 12,015.022a tàn atti puruùaþ sarvàn pa÷ya dharmo yathàgataþ 12,015.022c pràõasyànnam idaü sarvaü jaïgamaü sthàvaraü ca yat 12,015.023a vidhànaü devavihitaü tatra vidvàn na muhyati 12,015.023c yathà sçùño 'si ràjendra tathà bhavitum arhasi 12,015.024a vinãtakrodhaharùà hi mandà vanam upà÷ritàþ 12,015.024c vinà vadhaü na kurvanti tàpasàþ pràõayàpanam 12,015.025a udake bahavaþ pràõàþ pçthivyàü ca phaleùu ca 12,015.025c na ca ka÷ cin na tàn hanti kim anyat pràõayàpanàt 12,015.026a såkùmayonãni bhåtàni tarkagamyàni kàni cit 12,015.026c pakùmaõo 'pi nipàtena yeùàü syàt skandhaparyayaþ 12,015.027a gràmàn niùkramya munayo vigatakrodhamatsaràþ 12,015.027c vane kuñumbadharmàõo dç÷yante parimohitàþ 12,015.028a bhåmiü bhittvauùadhã÷ chittvà vçkùàdãn aõóajàn pa÷ån 12,015.028c manuùyàs tanvate yaj¤àüs te svargaü pràpnuvanti ca 12,015.029a daõóanãtyàü praõãtàyàü sarve sidhyanty upakramàþ 12,015.029c kaunteya sarvabhåtànàü tatra me nàsti saü÷ayaþ 12,015.030a daõóa÷ cen na bhavel loke vyana÷iùyann imàþ prajàþ 12,015.030c ÷åle matsyàn ivàpakùyan durbalàn balavattaràþ 12,015.031a satyaü cedaü brahmaõà pårvam uktaü; daõóaþ prajà rakùati sàdhu nãtaþ 12,015.031c pa÷yàgnaya÷ ca prati÷àmyanty abhãtàþ; saütarjità daõóabhayàj jvalanti 12,015.031d*0017_01 yadi na praõayed ràjan daõóaü daõóyeùv atandritaþ 12,015.032a andhaü tama ivedaü syàn na praj¤àyeta kiü cana 12,015.032c daõóa÷ cen na bhavel loke vibhajan sàdhvasàdhunã 12,015.033a ye 'pi saübhinnamaryàdà nàstikà vedanindakàþ 12,015.033c te 'pi bhogàya kalpante daõóenopanipãóitàþ 12,015.034a sarvo daõóajito loko durlabho hi ÷ucir naraþ 12,015.034c daõóasya hi bhayàd bhãto bhogàyeha prakalpate 12,015.035a càturvarõyàpramohàya sunãtanayanàya ca 12,015.035c daõóo vidhàtrà vihito dharmàrthàv abhirakùitum 12,015.036a yadi daõóàn na bibhyeyur vayàüsi ÷vàpadàni ca 12,015.036c adyuþ pa÷ån manuùyàü÷ ca yaj¤àrthàni havãüùi ca 12,015.037a na brahmacàry adhãyãta kalyàõã gaur na duhyate 12,015.037c na kanyodvahanaü gacched yadi daõóo na pàlayet 12,015.038a vi÷valopaþ pravarteta bhidyeran sarvasetavaþ 12,015.038c mamatvaü na prajànãyur yadi daõóo na pàlayet 12,015.039a na saüvatsarasatràõi tiùñheyur akutobhayàþ 12,015.039c vidhivad dakùiõàvanti yadi daõóo na pàlayet 12,015.040a careyur nà÷rame dharmaü yathoktaü vidhim à÷ritàþ 12,015.040c na vidyàü pràpnuyàt ka÷ cid yadi daõóo na pàlayet 12,015.041a na coùñrà na balãvardà nà÷và÷vataragardabhàþ 12,015.041c yuktà vaheyur yànàni yadi daõóo na pàlayet 12,015.042a na preùyà vacanaü kuryur na bàlo jàtu karhi cit 12,015.042c tiùñhet pitçmate dharme yadi daõóo na pàlayet 12,015.043a daõóe sthitàþ prajàþ sarvà bhayaü daõóaü vidur budhàþ 12,015.043c daõóe svargo manuùyàõàü loko 'yaü ca pratiùñhitaþ 12,015.044a na tatra kåñaü pàpaü và va¤canà vàpi dçùyate 12,015.044c yatra daõóaþ suvihita÷ caraty arivinà÷anaþ 12,015.045a haviþ ÷và prapibed dhçùño daõóa÷ cen nodyato bhavet 12,015.045c haret kàkaþ puroóà÷aü yadi daõóo na pàlayet 12,015.046a yad idaü dharmato ràjyaü vihitaü yady adharmataþ 12,015.046c kàryas tatra na ÷oko vai bhuïkùva bhogàn yajasva ca 12,015.047a sukhena dharmaü ÷rãmanta÷ caranti ÷ucivàsasaþ 12,015.047c saüvasantaþ priyair dàrair bhu¤jànà÷ cànnam uttamam 12,015.048a arthe sarve samàrambhàþ samàyattà na saü÷ayaþ 12,015.048c sa ca daõóe samàyattaþ pa÷ya daõóasya gauravam 12,015.049a lokayàtràrtham eveha dharmapravacanaü kçtam 12,015.049c ahiüsà sàdhuhiüseti ÷reyàn dharmaparigrahaþ 12,015.050a nàtyantaguõavàn ka÷ cin na càpy atyantanirguõaþ 12,015.050c ubhayaü sarvakàryeùu dç÷yate sàdhv asàdhu ca 12,015.051a pa÷ånàü vçùaõaü chittvà tato bhindanti nastakàn 12,015.051c kçùanti bahavo bhàràn badhnanti damayanti ca 12,015.052a evaü paryàkule loke vipathe jarjarãkçte 12,015.052c tais tair nyàyair mahàràja puràõaü dharmam àcara 12,015.053a yaja dehi prajà rakùa dharmaü samanupàlaya 12,015.053c amitrठjahi kaunteya mitràõi paripàlaya 12,015.054a mà ca te nighnataþ ÷atrån manyur bhavatu bhàrata 12,015.054c na tatra kilbiùaü kiü cit kartur bhavati bhàrata 12,015.055a àtatàyã hi yo hanyàd àtatàyinam àgatam 12,015.055c na tena bhråõahà sa syàn manyus taü manyum çcchati 12,015.056a avadhyaþ sarvabhåtànàm antaràtmà na saü÷ayaþ 12,015.056c avadhye càtmani kathaü vadhyo bhavati kena cit 12,015.057a yathà hi puruùaþ ÷àlàü punaþ saüpravi÷en navàm 12,015.057c evaü jãvaþ ÷arãràõi tàni tàni prapadyate 12,015.058a dehàn puràõàn utsçjya navàn saüpratipadyate 12,015.058c evaü mçtyumukhaü pràhur ye janàs tattvadar÷inaþ 12,016.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,016.001a arjunasya vacaþ ÷rutvà bhãmaseno 'tyamarùaõaþ 12,016.001c dhairyam àsthàya tejasvã jyeùñhaü bhràtaram abravãt 12,016.002a ràjan viditadharmo 'si na te 'sty aviditaü bhuvi 12,016.002c upa÷ikùàma te vçttaü sadaiva na ca ÷aknumaþ 12,016.003a na vakùyàmi na vakùyàmãty evaü me manasi sthitam 12,016.003c atiduþkhàt tu vakùyàmi tan nibodha janàdhipa 12,016.004a bhavatas tu pramohena sarvaü saü÷ayitaü kçtam 12,016.004c viklavatvaü ca naþ pràptam abalatvaü tathaiva ca 12,016.005a kathaü hi ràjà lokasya sarva÷àstravi÷àradaþ 12,016.005c moham àpadyate dainyàd yathà kupuruùas tathà 12,016.006a àgati÷ ca gati÷ caiva lokasya vidità tava 12,016.006c àyatyàü ca tadàtve ca na te 'sty aviditaü prabho 12,016.007a evaü gate mahàràja ràjyaü prati janàdhipa 12,016.007c hetum atra pravakùyàmi tad ihaikamanàþ ÷çõu 12,016.008a dvividho jàyate vyàdhiþ ÷àrãro mànasas tathà 12,016.008c parasparaü tayor janma nirdvaüdvaü nopalabhyate 12,016.009a ÷àrãràj jàyate vyàdhir mànaso nàtra saü÷ayaþ 12,016.009c mànasàj jàyate vyàdhiþ ÷àrãra iti ni÷cayaþ 12,016.010a ÷àrãramànase duþkhe yo 'tãte anu÷ocati 12,016.010c duþkhena labhate duþkhaü dvàv anarthau prapadyate 12,016.011a ÷ãtoùõe caiva vàyu÷ ca trayaþ ÷àrãrajà guõàþ 12,016.011c teùàü guõànàü sàmyaü ca tad àhuþ svasthalakùaõam 12,016.012a teùàm anyatamotseke vidhànam upadiùyate 12,016.012c uùõena bàdhyate ÷ãtaü ÷ãtenoùõaü prabàdhyate 12,016.012d*0018_01 ubhàbhyàü vadhyate vàyur vidhànam idam ucyate 12,016.013a sattvaü rajas tama÷ caiva mànasàþ syus trayo guõàþ 12,016.013b*0019_01 rajasà ÷àmyate sattvaü rajaþ sattvena ÷àmyati 12,016.013c harùeõa bàdhyate ÷oko harùaþ ÷okena bàdhyate 12,016.014a ka÷ cit sukhe vartamàno duþkhasya smartum icchati 12,016.014c ka÷ cid duþkhe vartamànaþ sukhasya smartum icchati 12,016.015a sa tvaü na duþkhã duþkhasya na sukhã ca sukhasya ca 12,016.015c na duþkhã sukhajàtasya na sukhã duþkhajasya và 12,016.016a smartum arhasi kauravya diùñaü tu balavattaram 12,016.016c atha và te svabhàvo 'yaü yena pàrthiva kçùyase 12,016.017a dçùñvà sabhàgatàü kçùõàm ekavastràü rajasvalàm 12,016.017c miùatàü pàõóuputràõàü na tasya smartum arhasi 12,016.018a pravràjanaü ca nagaràd ajinai÷ ca nivàsanam 12,016.018c mahàraõyanivàsa÷ ca na tasya smartum arhasi 12,016.019a jañàsuràt parikle÷aü citrasenena càhavam 12,016.019c saindhavàc ca parikle÷aü kathaü vismçtavàn asi 12,016.019e punar aj¤àtacaryàyàü kãcakena padà vadham 12,016.019f*0020_01 draupadyà ràjaputryà÷ ca kathaü vismçtavàn asi 12,016.019f*0021_01 balavanto vayaü ràjan devair api sudurjayàþ 12,016.019f*0021_02 kathaü bhçtyatvam àpannà viràñanagare smara 12,016.020a yac ca te droõabhãùmàbhyàü yuddham àsãd ariüdama 12,016.020c manasaikena te yuddham idaü ghoram upasthitam 12,016.021a yatra nàsti ÷araiþ kàryaü na mitrair na ca bandhubhiþ 12,016.021c àtmanaikena yoddhavyaü tat te yuddham upasthitam 12,016.022a tasminn anirjite yuddhe pràõàn yadi ha mokùyase 12,016.022c anyaü dehaü samàsthàya punas tenaiva yotsyase 12,016.022d*0022_01 yo hy anàóhyaþ sa patitas tad ucchiùñaü yad alpakam 12,016.022d*0022_02 bahv apathyaü balavato na kiü cit tràyate dhanam 12,016.023a tasmàd adyaiva gantavyaü yuddhasya bharatarùabha 12,016.023b*0023_01 pàram avyaktaråpasya vyaktaü tyaktvà svakarmabhiþ 12,016.023b*0023_02 tasminn anirjite yuddhe kàm avasthàü gamiùyasi 12,016.023c etaj jitvà mahàràja kçtakçtyo bhaviùyasi 12,016.024a etàü buddhiü vini÷citya bhåtànàm àgatiü gatim 12,016.024c pitçpaitàmahe vçtte ÷àdhi ràjyaü yathocitam 12,016.025a diùñyà duryodhanaþ pàpo nihataþ sànugo yudhi 12,016.025c draupadyàþ ke÷apakùasya diùñyà tvaü padavãü gataþ 12,016.026a yajasva vàjimedhena vidhivad dakùiõàvatà 12,016.026c vayaü te kiükaràþ pàrtha vàsudeva÷ ca vãryavàn 12,017.001 yudhiùñhira uvàca 12,017.001a asaütoùaþ pramàda÷ ca mado ràgo 'pra÷àntatà 12,017.001c balaü moho 'bhimàna÷ ca udvega÷ càpi sarva÷aþ 12,017.002a ebhiþ pàpmabhir àviùño ràjyaü tvam abhikàïkùasi 12,017.002c niràmiùo vinirmuktaþ pra÷àntaþ susukhã bhava 12,017.003a ya imàm akhilàü bhåmiü ÷iùyàd eko mahãpatiþ 12,017.003c tasyàpy udaram evaikaü kim idaü tvaü pra÷aüsasi 12,017.004a nàhnà pårayituü ÷akyà na màsena nararùabha 12,017.004c apåryàü pårayann icchàm àyuùàpi na ÷aknuyàt 12,017.005a yatheddhaþ prajvalaty agnir asamiddhaþ pra÷àmyati 12,017.005c alpàhàratayà tv agniü ÷amayaudaryam utthitam 12,017.005d*0024_01 àtmodarakçte 'thàj¤aþ karoti vighasaü bahu 12,017.005e jayodaraü pçthivyà te ÷reyo nirjitayà jitam 12,017.006a mànuùàn kàmabhogàüs tvam ai÷varyaü ca pra÷aüsasi 12,017.006c abhogino 'balà÷ caiva yànti sthànam anuttamam 12,017.007a yogakùemau ca ràùñrasya dharmàdharmau tvayi sthitau 12,017.007c mucyasva mahato bhàràt tyàgam evàbhisaü÷raya 12,017.008a ekodarakçte vyàghraþ karoti vighasaü bahu 12,017.008c tam anye 'py upajãvanti mandavegaücarà mçgàþ 12,017.009a viùayàn pratisaühçtya saünyàsaü kurute yatiþ 12,017.009c na ca tuùyanti ràjànaþ pa÷ya buddhyantaraü yathà 12,017.010a patràhàrair a÷makuññair dantolåkhalikais tathà 12,017.010c abbhakùair vàyubhakùai÷ ca tair ayaü narako jitaþ 12,017.011a ya÷ cemàü vasudhàü kçtsnàü pra÷àsed akhilàü nçpaþ 12,017.011c tulyà÷makà¤cano ya÷ ca sa kçtàrtho na pàrthivaþ 12,017.012a saükalpeùu niràrambho nirà÷o nirmamo bhava 12,017.012c vi÷okaü sthànam àtiùñha iha càmutra càvyayam 12,017.013a niràmiùà na ÷ocanti ÷ocasi tvaü kim àmiùam 12,017.013c parityajyàmiùaü sarvaü mçùàvàdàt pramokùyase 12,017.014a panthànau pitçyàna÷ ca devayàna÷ ca vi÷rutau 12,017.014c ãjànàþ pitçyànena devayànena mokùiõaþ 12,017.015a tapasà brahmacaryeõa svàdhyàyena ca pàvitàþ 12,017.015c vimucya dehàn vai bhànti mçtyor aviùayaü gatàþ 12,017.016a àmiùaü bandhanaü loke karmehoktaü tathàmiùam 12,017.016c tàbhyàü vimuktaþ pà÷àbhyàü padam àpnoti tatparam 12,017.017a api gàthàm imàü gãtàü janakena vadanty uta 12,017.017c nirdvaüdvena vimuktena mokùaü samanupa÷yatà 12,017.018a anantaü bata me vittaü yasya me nàsti kiü cana 12,017.018c mithilàyàü pradãptàyàü na me dahyati kiü cana 12,017.019a praj¤àpràsàdam àruhya na÷ocyठ÷ocato janàn 12,017.019c jagatãsthàn ivàdristho mandabuddhãn avekùate 12,017.020a dç÷yaü pa÷yati yaþ pa÷yan sa cakùuùmàn sa buddhimàn 12,017.020c aj¤àtànàü ca vij¤ànàt saübodhàd buddhir ucyate 12,017.021a yas tu vàcaü vijànàti bahumànam iyàt sa vai 12,017.021c brahmabhàvaprasåtànàü vaidyànàü bhàvitàtmanàm 12,017.022a yadà bhåtapçthagbhàvam ekastham anupa÷yati 12,017.022c tata eva ca vistàraü brahma saüpadyate tadà 12,017.023a te janàs tàü gatiü yànti nàvidvàüso 'lpacetasaþ 12,017.023c nàbuddhayo nàtapasaþ sarvaü buddhau pratiùñhitam 12,018.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,018.001a tåùõãübhåtaü tu ràjànaü punar evàrjuno 'bravãt 12,018.001c saütaptaþ ÷okaduþkhàbhyàü ràj¤o vàk÷alyapãóitaþ 12,018.002a kathayanti puràvçttam itihàsam imaü janàþ 12,018.002c videharàj¤aþ saüvàdaü bhàryayà saha bhàrata 12,018.003a utsçjya ràjyaü bhaikùàrthaü kçtabuddhiü jane÷varam 12,018.003c videharàjaü mahiùã duþkhità pratyabhàùata 12,018.004a dhanàny apatyaü mitràõi ratnàni vividhàni ca 12,018.004c panthànaü pàvanaü hitvà janako mauõóyam àsthitaþ 12,018.005a taü dadar÷a priyà bhàryà bhaikùyavçttim akiücanam 12,018.005c dhànàmuùñim upàsãnaü nirãhaü gatamatsaram 12,018.006a tam uvàca samàgamya bhartàram akutobhayam 12,018.006c kruddhà manasvinã bhàryà vivikte hetumad vacaþ 12,018.007a katham utsçjya ràjyaü svaü dhanadhànyasamàcitam 12,018.007c kàpàlãü vçttim àsthàya dhànàmuùñir vane 'caraþ 12,018.008a pratij¤à te 'nyathà ràjan viceùñà cànyathà tava 12,018.008c yad ràjyaü mahad utsçjya svalpe tuùyasi pàrthiva 12,018.009a naitenàtithayo ràjan devarùipitaras tathà 12,018.009c ÷akyam adya tvayà bhartuü moghas te 'yaü pari÷ramaþ 12,018.010a devatàtithibhi÷ caiva pitçbhi÷ caiva pàrthiva 12,018.010c sarvair etaiþ parityaktaþ parivrajasi niùkriyaþ 12,018.011a yas tvaü traividyavçddhànàü bràhmaõànàü sahasra÷aþ 12,018.011c bhartà bhåtvà ca lokasya so 'dyànyair bhçtim icchasi 12,018.012a ÷riyaü hitvà pradãptàü tvaü ÷vavat saüprati vãkùyase 12,018.012c aputrà jananã te 'dya kausalyà càpatis tvayà 12,018.013a a÷ãtir dharmakàmàs tvàü kùatriyàþ paryupàsate 12,018.013c tvadà÷àm abhikàïkùantyaþ kçpaõàþ phalahetukàþ 12,018.014a tà÷ ca tvaü viphalàþ kurvan kàül lokàn nu gamiùyasi 12,018.014c ràjan saü÷ayite mokùe paratantreùu dehiùu 12,018.015a naiva te 'sti paro loko nàparaþ pàpakarmaõaþ 12,018.015c dharmyàn dàràn parityajya yas tvam icchasi jãvitum 12,018.016a srajo gandhàn alaükàràn vàsàüsi vividhàni ca 12,018.016c kimartham abhisaütyajya parivrajasi niùkriyaþ 12,018.017a nipànaü sarvabhåtànàü bhåtvà tvaü pàvanaü mahat 12,018.017c àóhyo vanaspatir bhåtvà so 'dyànyàn paryupàsase 12,018.018a khàdanti hastinaü nyàse kravyàdà bahavo 'py uta 12,018.018c bahavaþ kçmaya÷ caiva kiü punas tvàm anarthakam 12,018.019a ya imàü kuõóikàü bhindyàt triviùñabdhaü ca te haret 12,018.019c vàsa÷ càpaharet tasmin kathaü te mànasaü bhavet 12,018.020a yas tv ayaü sarvam utsçjya dhànàmuùñiparigrahaþ 12,018.020c yadànena samaü sarvaü kim idaü mama dãyate 12,018.020e dhànàmuùñir ihàrtha÷ cet pratij¤à te vina÷yati 12,018.021a kà vàhaü tava ko me tvaü ko 'dya te mayy anugrahaþ 12,018.021c pra÷àdhi pçthivãü ràjan yatra te 'nugraho bhavet 12,018.021e pràsàdaü ÷ayanaü yànaü vàsàüsy àbharaõàni ca 12,018.022a ÷riyà nirà÷air adhanais tyaktamitrair akiücanaiþ 12,018.022c saukhikaiþ saübhçtàn arthàn yaþ saütyajasi kiü nu tat 12,018.023a yo 'tyantaü pratigçhõãyàd ya÷ ca dadyàt sadaiva hi 12,018.023c tayos tvam antaraü viddhi ÷reyàüs tàbhyàü ka ucyate 12,018.024a sadaiva yàcamàneùu satsu dambhavivarjiùu 12,018.024c eteùu dakùiõà dattà dàvàgnàv iva durhutam 12,018.025a jàtavedà yathà ràjann àdagdhvaivopa÷àmyati 12,018.025c sadaiva yàcamàno vai tathà ÷àmyati na dvijaþ 12,018.026a satàü ca vedà annaü ca loke 'smin prakçtir dhruvà 12,018.026c na ced dàtà bhaved dàtà kutaþ syur mokùakàïkùiõaþ 12,018.027a annàd gçhasthà loke 'smin bhikùavas tata eva ca 12,018.027c annàt pràõaþ prabhavati annadaþ pràõado bhavet 12,018.028a gçhasthebhyo 'bhinirvçttà gçhasthàn eva saü÷ritàþ 12,018.028c prabhavaü ca pratiùñhàü ca dàntà nindanta àsate 12,018.029a tyàgàn na bhikùukaü vidyàn na mauõóyàn na ca yàcanàt 12,018.029c çjus tu yo 'rthaü tyajati taü sukhaü viddhi bhikùukam 12,018.030a asaktaþ saktavad gacchan niþsaïgo muktabandhanaþ 12,018.030c samaþ ÷atrau ca mitre ca sa vai mukto mahãpate 12,018.031a parivrajanti dànàrthaü muõóàþ kàùàyavàsasaþ 12,018.031c sità bahuvidhaiþ pà÷aiþ saücinvanto vçthàmiùam 12,018.032a trayãü ca nàma vàrtàü ca tyaktvà putràüs tyajanti ye 12,018.032c triviùñabdhaü ca vàsa÷ ca pratigçhõanty abuddhayaþ 12,018.033a aniùkaùàye kàùàyam ãhàrtham iti viddhi tat 12,018.033c dharmadhvajànàü muõóànàü vçttyartham iti me matiþ 12,018.034a kàùàyair ajinai÷ cãrair nagnàn muõóठjañàdharàn 12,018.034c bibhrat sàdhån mahàràja jaya lokठjitendriyaþ 12,018.035a agnyàdheyàni gurvarthàn kratån sapa÷udakùiõàn 12,018.035c dadàty aharahaþ pårvaü ko nu dharmataras tataþ 12,018.036a tattvaj¤o janako ràjà loke 'sminn iti gãyate 12,018.036c so 'py àsãn mohasaüpanno mà mohava÷am anvagàþ 12,018.037a evaü dharmam anukràntaü sadà dànaparair naraiþ 12,018.037c ànç÷aüsyaguõopetaiþ kàmakrodhavivarjitàþ 12,018.038a pàlayantaþ prajà÷ caiva dànam uttamam àsthitàþ 12,018.038c iùñàül lokàn avàpsyàmo brahmaõyàþ satyavàdinaþ 12,018.038c*0025_01 **** **** guruvçddhopacàyinaþ 12,018.038c*0025_02 devatàtithibhçtyànàü nirvapanto yathàvidhi 12,018.038c*0025_03 sthànam iùñam avàpsyàmo 12,019.001 yudhiùñhira uvàca 12,019.001a vedàhaü tàta ÷àstràõi aparàõi paràõi ca 12,019.001c ubhayaü vedavacanaü kuru karma tyajeti ca 12,019.002a àkulàni ca ÷àstràõi hetubhi÷ citritàni ca 12,019.002c ni÷caya÷ caiva yanmàtro vedàhaü taü yathàvidhi 12,019.003a tvaü tu kevalam astraj¤o vãravratam anuùñhitaþ 12,019.003c ÷àstràrthaü tattvato gantuü na samarthaþ kathaü cana 12,019.004a ÷àstràrthasåkùmadar÷ã yo dharmani÷cayakovidaþ 12,019.004c tenàpy evaü na vàcyo 'haü yadi dharmaü prapa÷yasi 12,019.005a bhràtçsauhçdam àsthàya yad uktaü vacanaü tvayà 12,019.005c nyàyyaü yuktaü ca kaunteya prãto 'haü tena te 'rjuna 12,019.005d*0026_01 mame÷varasamaü sattvaü brahmaõà caiva yat samam 12,019.005d*0026_02 vàsudevasamaü caiva na bhåtaü na bhaviùyati 12,019.005d*0026_03 tathà tvaü yaudhamukhyeùu sattvaü paramam ucyate 12,019.005d*0026_04 balam indre ca vàyau ca balaü yac ca janàrdane 12,019.005d*0026_05 tad balaü bhãmasene ca tvayi càrjuna vidyate 12,019.005d*0026_06 tvatsama÷ citrayodhã ca dårapàtã ca pàõóava 12,019.005d*0026_07 divyàstreõa ca saüpannaþ ko vànyas tvatsamo naraþ 12,019.006a yuddhadharmeùu sarveùu kriyàõàü naipuõeùu ca 12,019.006c na tvayà sadç÷aþ ka÷ cit triùu lokeùu vidyate 12,019.006d*0027_01 dhàrmikaü dharmayuktaü ca niþ÷eùaü j¤àyate mayà 12,019.007a dharmasåkùmaü tu yad vàkyaü tatra duùprataraü tvayà 12,019.007c dhanaüjaya na me buddhim abhi÷aïkitum arhasi 12,019.008a yuddha÷àstravid eva tvaü na vçddhàþ sevitàs tvayà 12,019.008c samàsavistaravidàü na teùàü vetsi ni÷cayam 12,019.009a tapas tyàgo vidhir iti ni÷cayas tàta dhãmatàm 12,019.009c paraü paraü jyàya eùàü saiùà naiþ÷reyasã gatiþ 12,019.010a na tv etan manyase pàrtha na jyàyo 'sti dhanàd iti 12,019.010c atra te vartayiùyàmi yathà naitat pradhànataþ 12,019.011a tapaþsvàdhyàya÷ãlà hi dç÷yante dhàrmikà janàþ 12,019.011c çùayas tapasà yuktà yeùàü lokàþ sanàtanàþ 12,019.012a ajàta÷ma÷ravo dhãràs tathànye vanavàsinaþ 12,019.012c anantà adhanà eva svàdhyàyena divaü gatàþ 12,019.013a uttareõa tu panthànam àryà viùayanigrahàt 12,019.013c abuddhijaü tamas tyaktvà lokàüs tyàgavatàü gatàþ 12,019.014a dakùiõena tu panthànaü yaü bhàsvantaü prapa÷yasi 12,019.014c ete kriyàvatàü lokà ye ÷ma÷ànàni bhejire 12,019.015a anirde÷yà gatiþ sà tu yàü prapa÷yanti mokùiõaþ 12,019.015c tasmàt tyàgaþ pradhàneùñaþ sa tu duþkhaþ praveditum 12,019.016a anusçtya tu ÷àstràõi kavayaþ samavasthitàþ 12,019.016c apãha syàd apãha syàt sàràsàradidçkùayà 12,019.017a vedavàdàn atikramya ÷àstràõy àraõyakàni ca 12,019.017c vipàñya kadalãskandhaü sàraü dadç÷ire na te 12,019.018a athaikàntavyudàsena ÷arãre pa¤cabhautike 12,019.018c icchàdveùasamàyuktam àtmànaü pràhur iïgitaiþ 12,019.019a agràhya÷ cakùuùà so 'pi anirde÷yaü ca tad girà 12,019.019c karmahetupuraskàraü bhåteùu parivartate 12,019.020a kalyàõagocaraü kçtvà manas tçùõàü nigçhya ca 12,019.020c karmasaütatim utsçjya syàn niràlambanaþ sukhã 12,019.021a asminn evaü såkùmagamye màrge sadbhir niùevite 12,019.021c katham artham anarthàóhyam arjuna tvaü pra÷aüsasi 12,019.022a pårva÷àstravido hy evaü janàþ pa÷yanti bhàrata 12,019.022c kriyàsu niratà nityaü dàne yaj¤e ca karmaõi 12,019.023a bhavanti suduràvartà hetumanto 'pi paõóitàþ 12,019.023c dçóhapårva÷rutà måóhà naitad astãti vàdinaþ 12,019.024a amçtasyàvamantàro vaktàro janasaüsadi 12,019.024c caranti vasudhàü kçtsnàü vàvadåkà bahu÷rutàþ 12,019.025a yàn vayaü nàbhijànãmaþ kas tठj¤àtum ihàrhati 12,019.025c evaü pràj¤àn sata÷ càpi mahataþ ÷àstravittamàn 12,019.026a tapasà mahad àpnoti buddhyà vai vindate mahat 12,019.026c tyàgena sukham àpnoti sadà kaunteya dharmavit 12,020.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,020.001a tasmin vàkyàntare vaktà devasthàno mahàtapàþ 12,020.001c abhinãtataraü vàkyam ity uvàca yudhiùñhiram 12,020.002a yad vacaþ phalgunenoktaü na jyàyo 'sti dhanàd iti 12,020.002c atra te vartayiùyàmi tad ekàgramanàþ ÷çõu 12,020.003a ajàta÷atro dharmeõa kçtsnà te vasudhà jità 12,020.003c tàü jitvà na vçthà ràjaüs tvaü parityaktum arhasi 12,020.004a catuùpadã hi niþ÷reõã karmaõy eùà pratiùñhità 12,020.004c tàü krameõa mahàbàho yathàvaj jaya pàrthiva 12,020.005a tasmàt pàrtha mahàyaj¤air yajasva bahudakùiõaiþ 12,020.005c svàdhyàyayaj¤à çùayo j¤ànayaj¤às tathàpare 12,020.006a karmaniùñhàüs tu budhyethàs taponiùñhàü÷ ca bhàrata 12,020.006c vaikhànasànàü ràjendra vacanaü ÷råyate yathà 12,020.007a ãhate dhanahetor yas tasyànãhà garãyasã 12,020.007c bhåyàn doùaþ pravardheta yas taü dhanam apà÷rayet 12,020.008a kçcchràc ca dravyasaühàraü kurvanti dhanakàraõàt 12,020.008c dhanena tçùito 'buddhyà bhråõahatyàü na budhyate 12,020.009a anarhate yad dadàti na dadàti yad arhate 12,020.009c anarhàrhàparij¤ànàd dànadharmo 'pi duùkaraþ 12,020.010a yaj¤àya sçùñàni dhanàni dhàtrà; yaùñàdiùñaþ puruùo rakùità ca 12,020.010c tasmàt sarvaü yaj¤a evopayojyaü; dhanaü tato 'nantara eva kàmaþ 12,020.011a yaj¤air indro vividhair annavadbhir; devàn sarvàn abhyayàn mahaujàþ 12,020.011c tenendratvaü pràpya vibhràjate 'sau; tasmàd yaj¤e sarvam evopayojyam 12,020.012a mahàdevaþ sarvamedhe mahàtmà; hutvàtmànaü devadevo vibhåtaþ 12,020.012c vi÷vàül lokàn vyàpya viùñabhya kãrtyà; virocate dyutimàn kçttivàsàþ 12,020.013a àvikùitaþ pàrthivo vai maruttaþ; svçddhyà martyo yo 'jayad devaràjam 12,020.013c yaj¤e yasya ÷rãþ svayaü saüniviùñà; yasmin bhàõóaü kà¤canaü sarvam àsãt 12,020.014a hari÷candraþ pàrthivendraþ ÷rutas te; yaj¤air iùñvà puõyakçd vãta÷okaþ 12,020.014c çddhyà ÷akraü yo 'jayan mànuùaþ saüs; tasmàd yaj¤e sarvam evopayojyam 12,021.001 devasthàna uvàca 12,021.001a atraivodàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,021.001c indreõa samaye pçùño yad uvàca bçhaspatiþ 12,021.002a saütoùo vai svargatamaþ saütoùaþ paramaü sukham 12,021.002c tuùñer na kiü cit parataþ susamyak paritiùñhati 12,021.003a yadà saüharate kàmàn kårmo 'ïgànãva sarva÷aþ 12,021.003c tadàtmajyotir àtmaiva svàtmanaiva prasãdati 12,021.004a na bibheti yadà càyaü yadà càsmàn na bibhyati 12,021.004c kàmadveùau ca jayati tadàtmànaü prapa÷yati 12,021.005a yadàsau sarvabhåtànàü na krudhyati na duùyati 12,021.005c karmaõà manasà vàcà brahma saüpadyate tadà 12,021.006a evaü kaunteya bhåtàni taü taü dharmaü tathà tathà 12,021.006c tadà tadà prapa÷yanti tasmàd budhyasva bhàrata 12,021.007a anye ÷amaü pra÷aüsanti vyàyàmam apare tathà 12,021.007c naikaü na càparaü ke cid ubhayaü ca tathàpare 12,021.008a yaj¤am eke pra÷aüsanti saünyàsam apare janàþ 12,021.008c dànam eke pra÷aüsanti ke cid eva pratigraham 12,021.008e ke cit sarvaü parityajya tåùõãü dhyàyanta àsate 12,021.009a ràjyam eke pra÷aüsanti sarveùàü paripàlanam 12,021.009c hatvà bhittvà ca chittvà ca ke cid ekànta÷ãlinaþ 12,021.010a etat sarvaü samàlokya budhànàm eùa ni÷cayaþ 12,021.010c adroheõaiva bhåtànàü yo dharmaþ sa satàü mataþ 12,021.011a adrohaþ satyavacanaü saüvibhàgo dhçtiþ kùamà 12,021.011c prajanaþ sveùu dàreùu màrdavaü hrãr acàpalam 12,021.012a dhanaü dharmapradhàneùñaü manuþ svàyaübhuvo 'bravãt 12,021.012c tasmàd evaü prayatnena kaunteya paripàlaya 12,021.013a yo hi ràjye sthitaþ ÷a÷vad va÷ã tulyapriyàpriyaþ 12,021.013c kùatriyo yaj¤a÷iùñà÷ã ràja÷àstràrthatattvavit 12,021.014a asàdhunigraharataþ sàdhånàü pragrahe rataþ 12,021.014c dharme vartmani saüsthàpya prajà varteta dharmavit 12,021.015a putrasaükràmita÷rãs tu vane vanyena vartayan 12,021.015c vidhinà ÷ràmaõenaiva kuryàt kàlam atandritaþ 12,021.016a ya evaü vartate ràjà ràjadharmavini÷citaþ 12,021.016c tasyàyaü ca para÷ caiva lokaþ syàt saphalo nçpa 12,021.016e nirvàõaü tu suduùpàraü bahuvighnaü ca me matam 12,021.017a evaü dharmam anukràntàþ satyadànatapaþparàþ 12,021.017c ànç÷aüsyaguõair yuktàþ kàmakrodhavivarjitàþ 12,021.018a prajànàü pàlane yuktà damam uttamam àsthitàþ 12,021.018c gobràhmaõàrthaü yuddhena saüpràptà gatim uttamàm 12,021.019a evaü rudràþ savasavas tathàdityàþ paraütapa 12,021.019c sàdhyà ràjarùisaüghà÷ ca dharmam etaü samà÷ritàþ 12,021.019e apramattàs tataþ svargaü pràptàþ puõyaiþ svakarmabhiþ 12,022.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,022.001a tasmin vàkyàntare vàkyaü punar evàrjuno 'bravãt 12,022.001c viùaõõamanasaü jyeùñham idaü bhràtaram ã÷varam 12,022.002a kùatradharmeõa dharmaj¤a pràpya ràjyam anuttamam 12,022.002c jitvà càrãn nara÷reùñha tapyate kiü bhavàn bhç÷am 12,022.003a kùatriyàõàü mahàràja saügràme nidhanaü smçtam 12,022.003c vi÷iùñaü bahubhir yaj¤aiþ kùatradharmam anusmara 12,022.004a bràhmaõànàü tapas tyàgaþ pretyadharmavidhiþ smçtaþ 12,022.004c kùatriyàõàü ca vihitaü saügràme nidhanaü vibho 12,022.005a kùatradharmo mahàraudraþ ÷astranitya iti smçtaþ 12,022.005c vadha÷ ca bharata÷reùñha kàle ÷astreõa saüyuge 12,022.006a bràhmaõasyàpi ced ràjan kùatradharmeõa tiùñhataþ 12,022.006c pra÷astaü jãvitaü loke kùatraü hi brahmasaüsthitam 12,022.007a na tyàgo na punar yàc¤à na tapo manuje÷vara 12,022.007c kùatriyasya vidhãyante na parasvopajãvanam 12,022.008a sa bhavàn sarvadharmaj¤aþ sarvàtmà bharatarùabha 12,022.008c ràjà manãùã nipuõo loke dçùñaparàvaraþ 12,022.009a tyaktvà saütàpajaü ÷okaü daü÷ito bhava karmaõi 12,022.009c kùatriyasya vi÷eùeõa hçdayaü vajrasaühatam 12,022.010a jitvàrãn kùatradharmeõa pràpya ràjyam akaõñakam 12,022.010c vijitàtmà manuùyendra yaj¤adànaparo bhava 12,022.011a indro vai brahmaõaþ putraþ karmaõà kùatriyo 'bhavat 12,022.011c j¤àtãnàü pàpavçttãnàü jaghàna navatãr nava 12,022.012a tac càsya karma påjyaü hi pra÷asyaü ca vi÷àü pate 12,022.012c tena cendratvam àpede devànàm iti naþ ÷rutam 12,022.013a sa tvaü yaj¤air mahàràja yajasva bahudakùiõaiþ 12,022.013c yathaivendro manuùyendra ciràya vigatajvaraþ 12,022.014a mà tvam evaügate kiü cit kùatriyarùabha ÷ocithàþ 12,022.014c gatàs te kùatradharmeõa ÷astrapåtàþ paràü gatim 12,022.015a bhavitavyaü tathà tac ca yad vçttaü bharatarùabha 12,022.015c diùñaü hi ràja÷àrdåla na ÷akyam ativartitum 12,023.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,023.001a evam uktas tu kaunteyo guóàke÷ena bhàrata 12,023.001c novàca kiü cit kauravyas tato dvaipàyano 'bravãt 12,023.002a bãbhatsor vacanaü samyak satyam etad yudhiùñhira 12,023.002c ÷àstradçùñaþ paro dharmaþ smçto gàrhasthya à÷ramaþ 12,023.003a svadharmaü cara dharmaj¤a yathà÷àstraü yathàvidhi 12,023.003c na hi gàrhasthyam utsçjya tavàraõyaü vidhãyate 12,023.004a gçhasthaü hi sadà devàþ pitara çùayas tathà 12,023.004c bhçtyà÷ caivopajãvanti tàn bhajasva mahãpate 12,023.005a vayàüsi pa÷ava÷ caiva bhåtàni ca mahãpate 12,023.005c gçhasthair eva dhàryante tasmàj jyeùñhà÷ramo gçhã 12,023.006a so 'yaü caturõàm eteùàm à÷ramàõàü duràcaraþ 12,023.006c taü caràvimanàþ pàrtha du÷caraü durbalendriyaiþ 12,023.007a vedaj¤ànaü ca te kçtsnaü tapa÷ ca caritaü mahat 12,023.007c pitçpaitàmahe ràjye dhuram udvoóhum arhasi 12,023.008a tapo yaj¤as tathà vidyà bhaikùam indriyanigrahaþ 12,023.008c dhyànam ekànta÷ãlatvaü tuùñir dànaü ca ÷aktitaþ 12,023.009a bràhmaõànàü mahàràja ceùñàþ saüsiddhikàrikàþ 12,023.009c kùatriyàõàü ca vakùyàmi tavàpi viditaü punaþ 12,023.010a yaj¤o vidyà samutthànam asaütoùaþ ÷riyaü prati 12,023.010c daõóadhàraõam atyugraü prajànàü paripàlanam 12,023.011a vedaj¤ànaü tathà kçtsnaü tapaþ sucaritaü tathà 12,023.011c draviõopàrjanaü bhåri pàtreùu pratipàdanam 12,023.012a etàni ràj¤àü karmàõi sukçtàni vi÷àü pate 12,023.012c imaü lokam amuü lokaü sàdhayantãti naþ ÷rutam 12,023.013a teùàü jyàyas tu kaunteya daõóadhàraõam ucyate 12,023.013c balaü hi kùatriye nityaü bale daõóaþ samàhitaþ 12,023.014a età÷ ceùñàþ kùatriyàõàü ràjan saüsiddhikàrikàþ 12,023.014c api gàthàm imàü càpi bçhaspatir abhàùata 12,023.015a bhåmir etau nigirati sarpo bila÷ayàn iva 12,023.015c ràjànaü càviroddhàraü bràhmaõaü càpravàsinam 12,023.016a sudyumna÷ càpi ràjarùiþ ÷råyate daõóadhàraõàt 12,023.016c pràptavàn paramàü siddhiü dakùaþ pràcetaso yathà 12,024.001 yudhiùñhira uvàca 12,024.001a bhagavan karmaõà kena sudyumno vasudhàdhipaþ 12,024.001c saüsiddhiü paramàü pràptaþ ÷rotum icchàmi taü nçpam 12,024.002 vyàsa uvàca 12,024.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,024.002c ÷aïkha÷ ca likhita÷ càstàü bhràtarau saüyatavratau 12,024.003a tayor àvasathàv àstàü ramaõãyau pçthak pçthak 12,024.003c nityapuùpaphalair vçkùair upetau bàhudàm anu 12,024.004a tataþ kadà cil likhitaþ ÷aïkhasyà÷ramam àgamat 12,024.004c yadçcchayàpi ÷aïkho 'tha niùkrànto 'bhavad à÷ramàt 12,024.005a so 'bhigamyà÷ramaü bhràtuþ ÷aïkhasya likhitas tadà 12,024.005c phalàni ÷àtayàm àsa samyak pariõatàny uta 12,024.006a tàny upàdàya visrabdho bhakùayàm àsa sa dvijaþ 12,024.006c tasmiü÷ ca bhakùayaty eva ÷aïkho 'py à÷ramam àgamat 12,024.007a bhakùayantaü tu taü dçùñvà ÷aïkho bhràtaram abravãt 12,024.007c kutaþ phalàny avàptàni hetunà kena khàdasi 12,024.008a so 'bravãd bhràtaraü jyeùñham upaspç÷yàbhivàdya ca 12,024.008c ita eva gçhãtàni mayeti prahasann iva 12,024.009a tam abravãt tadà ÷aïkhas tãvrakopasamanvitaþ 12,024.009c steyaü tvayà kçtam idaü phalàny àdadatà svayam 12,024.009e gaccha ràjànam àsàdya svakarma prathayasva vai 12,024.009f*0028_01 likhito 'tha tadà gatvà bhràtur vàkyena coditaþ 12,024.009f*0028_02 sudyumnaviùayaü ràjann uvàcedaü suduþkhitaþ 12,024.010a adattàdànam evedaü kçtaü pàrthivasattama 12,024.010c stenaü màü tvaü viditvà ca svadharmam anupàlaya 12,024.010e ÷ãghraü dhàraya caurasya mama daõóaü naràdhipa 12,024.011a ity uktas tasya vacanàt sudyumnaü vasudhàdhipam 12,024.011c abhyagacchan mahàbàho likhitaþ saü÷itavrataþ 12,024.012a sudyumnas tv antapàlebhyaþ ÷rutvà likhitam àgatam 12,024.012c abhyagacchat sahàmàtyaþ padbhyàm eva nare÷varaþ 12,024.013a tam abravãt samàgatya sa ràjà brahmavittamam 12,024.013c kim àgamanam àcakùva bhagavan kçtam eva tat 12,024.014a evam uktaþ sa viprarùiþ sudyumnam idam abravãt 12,024.014c prati÷rauùi kariùyeti ÷rutvà tat kartum arhasi 12,024.015a anisçùñàni guruõà phalàni puruùarùabha 12,024.015c bhakùitàni mayà ràjaüs tatra màü ÷àdhi màciram 12,024.016 sudyumna uvàca 12,024.016a pramàõaü cen mato ràjà bhavato daõóadhàraõe 12,024.016c anuj¤àyàm api tathà hetuþ syàd bràhmaõarùabha 12,024.017a sa bhavàn abhyanuj¤àtaþ ÷ucikarmà mahàvrataþ 12,024.017c bråhi kàmàn ato 'nyàüs tvaü kariùyàmi hi te vacaþ 12,024.018 vyàsa uvàca 12,024.018a chandyamàno 'pi brahmarùiþ pàrthivena mahàtmanà 12,024.018c nànyaü vai varayàm àsa tasmàd daõóàd çte varam 12,024.019a tataþ sa pçthivãpàlo likhitasya mahàtmanaþ 12,024.019c karau pracchedayàm àsa dhçtadaõóo jagàma saþ 12,024.020a sa gatvà bhràtaraü ÷aïkham àrtaråpo 'bravãd idam 12,024.020c dhçtadaõóasya durbhuddher bhagavan kùantum arhasi 12,024.021 ÷aïkha uvàca 12,024.021a na kupye tava dharmaj¤a na ca dåùayase mama 12,024.021b*0029_01 sunirmalaü kulaü brahmann asmi¤ jagati vi÷rutam 12,024.021c dharmas tu te vyatikràntas tatas te niùkçtiþ kçtà 12,024.022a sa gatvà bàhudàü ÷ãghraü tarpayasva yathàvidhi 12,024.022c devàn pitén çùãü÷ caiva mà càdharme manaþ kçthàþ 12,024.022d*0030_01 brahmahatyàü suràpànaü steyaü gurvaïganàgamam 12,024.022d*0030_02 mahànti pàtakàny àhuþ saüyogaü caiva taiþ saha 12,024.022d*0030_03 na steyasadç÷aü brahman mahàpàtakam asty uta 12,024.022d*0030_04 jagaty asmin mahàbhàga brahmahatyàsamaü hi tat 12,024.022d*0030_05 sarvapàtakinàü brahman daõóaþ ÷àrãra ucyate 12,024.022d*0030_06 taskarasya vi÷eùeõa nànyo daõóo vidhãyate 12,024.022d*0030_07 bràhmaõaþ kùatriyo vàpi vai÷yaþ ÷ådro 'tha và dvijaþ 12,024.022d*0030_08 sarve kàmakçte pàpe hantavyà na vicàraõà 12,024.022d*0030_09 ràjabhir dhçtadaõóà vai kçtvà pàpàni mànavàþ 12,024.022d*0030_10 nirmalàþ svargam àyànti santaþ sukçtino yathà 12,024.022d*0030_11 uddhçtaü naþ kulaü brahman ràj¤à daõóe dhçte tvayi 12,024.023 vyàsa uvàca 12,024.023a tasya tad vacanaü ÷rutvà ÷aïkhasya likhitas tadà 12,024.023c avagàhyàpagàü puõyàm udakàrthaü pracakrame 12,024.024a pràduràstàü tatas tasya karau jalajasaünibhau 12,024.024c tataþ sa vismito bhràtur dar÷ayàm àsa tau karau 12,024.025a tatas tam abravãc chaïkhas tapasedaü kçtaü mayà 12,024.025c mà ca te 'tra vi÷aïkà bhåd daivam eva vidhãyate 12,024.026 likhita uvàca 12,024.026a kiü nu nàhaü tvayà påtaþ pårvam eva mahàdyute 12,024.026c yasya te tapaso vãryam ãdç÷aü dvijasattama 12,024.027 ÷aïkha uvàca 12,024.027a evam etan mayà kàryaü nàhaü daõóadharas tava 12,024.027c sa ca påto narapatis tvaü càpi pitçbhiþ saha 12,024.028 vyàsa uvàca 12,024.028a sa ràjà pàõóava÷reùñha ÷reùñho vai tena karmaõà 12,024.028c pràptavàn paramàü siddhiü dakùaþ pràcetaso yathà 12,024.029a eùa dharmaþ kùatriyàõàü prajànàü paripàlanam 12,024.029c utpathe 'smin mahàràja mà ca ÷oke manaþ kçthàþ 12,024.030a bhràtur asya hitaü vàkyaü ÷çõu dharmaj¤asattama 12,024.030c daõóa eva hi ràjendra kùatradharmo na muõóanam 12,025.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,025.001a punar eva maharùis taü kçùõadvaipàyano 'bravãt 12,025.001c ajàta÷atruü kaunteyam idaü vacanam arthavat 12,025.002a araõye vasatàü tàta bhràtéõàü te tapasvinàm 12,025.002c manorathà mahàràja ye tatràsan yudhiùñhira 12,025.003a tàn ime bharata÷reùñha pràpnuvantu mahàrathàþ 12,025.003c pra÷àdhi pçthivãü pàrtha yayàtir iva nàhuùaþ 12,025.004a araõye duþkhavasatir anubhåtà tapasvibhiþ 12,025.004c duþkhasyànte naravyàghràþ sukhaü tv anubhavantv ime 12,025.005a dharmam arthaü ca kàmaü ca bhràtçbhiþ saha bhàrata 12,025.005c anubhåya tataþ pa÷càt prasthàtàsi vi÷àü pate 12,025.006a atithãnàü ca pitéõàü devatànàü ca bhàrata 12,025.006c ànçõyaü gaccha kaunteya tataþ svargaü gamiùyasi 12,025.007a sarvamedhà÷vamedhàbhyàü yajasva kurunandana 12,025.007c tataþ pa÷càn mahàràja gamiùyasi paràü gatim 12,025.008a bhràtéü÷ ca sarvàn kratubhiþ saüyojya bahudakùiõaiþ 12,025.008c saüpràptaþ kãrtim atulàü pàõóaveya bhaviùyasi 12,025.009a vidma te puruùavyàghra vacanaü kurunandana 12,025.009c ÷çõu mac ca yathà kurvan dharmàn na cyavate nçpaþ 12,025.010a àdadànasya ca dhanaü nigrahaü ca yudhiùñhira 12,025.010c samànaü dharmaku÷alàþ sthàpayanti nare÷vara 12,025.010d*0031_01 pratyakùam anumànaü ca upamànaü tathàgamaþ 12,025.010d*0031_02 arthàpattis tathaitihyaü saü÷ayo nirõayas tathà 12,025.010d*0031_03 àkàro hãïgita÷ caiva gati÷ ceùñà ca bhàrata 12,025.010d*0031_04 pratij¤à caiva hetu÷ ca dçùñàntopanayas tathà 12,025.010d*0031_05 uktir nigamanaü teùàü prameyaü ca prayojanam 12,025.010d*0031_06 etàni sàdhanàny àhur bahuvargaprasiddhaye 12,025.010d*0031_07 pratyakùam anumànaü ca sarveùàü yonir iùyate 12,025.010d*0031_08 pramàõaj¤o hi ÷aknoti daõóayonau vicakùaõaþ 12,025.010d*0031_09 apramàõavatà nãto daõóo hanyàn mahãpatim 12,025.011a de÷akàlapratãkùe yo dasyor dar÷ayate nçpaþ 12,025.011c ÷àstrajàü buddhim àsthàya nainasà sa hi yujyate 12,025.012a àdàya baliùaóbhàgaü yo ràùñraü nàbhirakùati 12,025.012c pratigçhõàti tat pàpaü caturthàü÷ena pàrthivaþ 12,025.013a nibodha ca yathàtiùñhan dharmàn na cyavate nçpaþ 12,025.013c nigrahàd dharma÷àstràõàm anurudhyann apetabhãþ 12,025.013e kàmakrodhàv anàdçtya piteva samadar÷anaþ 12,025.014a daivenopahate ràjà karmakàle mahàdyute 12,025.014c pramàdayati tat karma na tatràhur atikramam 12,025.015a tarasà buddhipårvaü và nigràhyà eva ÷atravaþ 12,025.015c pàpaiþ saha na saüdadhyàd ràùñraü paõyaü na kàrayet 12,025.016a ÷årà÷ càryà÷ ca satkàryà vidvàüsa÷ ca yudhiùñhira 12,025.016c gomato dhanina÷ caiva paripàlyà vi÷eùataþ 12,025.017a vyavahàreùu dharmyeùu niyojyà÷ ca bahu÷rutàþ 12,025.017b*0032_01 pramàõaj¤à mahãpàla nyàya÷àstràvalambinaþ 12,025.017b*0032_02 vedàrthatattvavid ràjaüs tarka÷àstrabahu÷rutaþ 12,025.017b*0032_03 mantre ca vyavahàre ca niyoktavyo vijànatà 12,025.017b*0032_04 tarka÷àstrakçtà buddhir dharma÷àstrakçtà ca yà 12,025.017b*0032_05 daõóanãtikçtà caiva trailokyam api sàdhayet 12,025.017b*0032_06 niyojyà vedatattvaj¤à yaj¤akarmasu pàrthiva 12,025.017b*0032_07 vedaj¤à ye ca ÷àstraj¤às te ca ràjan subuddhayaþ 12,025.017b*0032_08 ànvãkùikãtrayãvàrtàdaõóanãtiùu pàragàþ 12,025.017b*0032_09 te tu sarvatra yoktavyàs te ca buddheþ paràü gatàþ 12,025.017c guõayukte 'pi naikasmin vi÷vasyàc ca vicakùaõaþ 12,025.018a arakùità durvinãto mànã stabdho 'bhyasåyakaþ 12,025.018c enasà yujyate ràjà durdànta iti cocyate 12,025.019a ye 'rakùyamàõà hãyante daivenopahate nçpe 12,025.019c taskarai÷ càpi hanyante sarvaü tad ràjakilbiùam 12,025.020a sumantrite sunãte ca vidhivac copapàdite 12,025.020c pauruùe karmaõi kçte nàsty adharmo yudhiùñhira 12,025.021a vipadyante samàrambhàþ sidhyanty api ca daivataþ 12,025.021c kçte puruùakàre tu nainaþ spç÷ati pàrthivam 12,025.022a atra te ràja÷àrdåla vartayiùye kathàm imàm 12,025.022c yad vçttaü pårvaràjarùer hayagrãvasya pàrthiva 12,025.023a ÷atrån hatvà hatasyàjau ÷årasyàkliùñakarmaõaþ 12,025.023c asahàyasya dhãrasya nirjitasya yudhiùñhira 12,025.024a yat karma vai nigrahe ÷àtravàõàü; yoga÷ càgryaþ pàlane mànavànàm 12,025.024c kçtvà karma pràpya kãrtiü suyuddhe; vàjigrãvo modate devaloke 12,025.025a saütyaktàtmà samareùv àtatàyã; ÷astrai÷ chinno dasyubhir ardyamànaþ 12,025.025c a÷vagrãvaþ karma÷ãlo mahàtmà; saüsiddhàtmà modate devaloke 12,025.026a dhanur yåpo ra÷anà jyà ÷araþ sruk; sruvaþ khaógo rudhiraü yatra càjyam 12,025.026c ratho vedã kàmago yuddham agni÷; càturhotraü caturo vàjimukhyàþ 12,025.027a hutvà tasmin yaj¤avahnàv athàrãn; pàpàn mukto ràjasiühas tarasvã 12,025.027c pràõàn hutvà càvabhçthe raõe sa; vàjigrãvo modate devaloke 12,025.028a ràùñraü rakùan buddhipårvaü nayena; saütyaktàtmà yaj¤a÷ãlo mahàtmà 12,025.028c sarvàül lokàn vyàpya kãrtyà manasvã; vàjigrãvo modate devaloke 12,025.029a daivãü siddhiü mànuùãü daõóanãtiü; yoganyàyaiþ pàlayitvà mahãü ca 12,025.029c tasmàd ràjà dharma÷ãlo mahàtmà; hayagrãvo modate svargaloke 12,025.030a vidvàüs tyàgã ÷raddadhànaþ kçtaj¤as; tyaktvà lokaü mànuùaü karma kçtvà 12,025.030c medhàvinàü viduùàü saümatànàü; tanutyajàü lokam àkramya ràjà 12,025.031a samyag vedàn pràpya ÷àstràõy adhãtya; samyag ràùñraü pàlayitvà mahàtmà 12,025.031c càturvarõyaü sthàpayitvà svadharme; vàjigrãvo modate devaloke 12,025.032a jitvà saügràmàn pàlayitvà prajà÷ ca; somaü pãtvà tarpayitvà dvijàgryàn 12,025.032c yuktyà daõóaü dhàrayitvà prajànàü; yuddhe kùãõo modate devaloke 12,025.033a vçttaü yasya ÷làghanãyaü manuùyàþ; santo vidvàüsa÷ càrhayanty arhaõãyàþ 12,025.033c svargaü jitvà vãralokàü÷ ca gatvà; siddhiü pràptaþ puõyakãrtir mahàtmà 12,026.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,026.001a dvaipàyanavacaþ ÷rutvà kupite ca dhanaüjaye 12,026.001c vyàsam àmantrya kaunteyaþ pratyuvàca yudhiùñhiraþ 12,026.002a na pàrthivam idaü ràjyaü na ca bhogàþ pçthagvidhàþ 12,026.002c prãõayanti mano me 'dya ÷oko màü nardayaty ayam 12,026.003a ÷rutvà ca vãrahãnànàm aputràõàü ca yoùitàm 12,026.003c paridevayamànànàü ÷àntiü nopalabhe mune 12,026.004a ity uktaþ pratyuvàcedaü vyàso yogavidàü varaþ 12,026.004c yudhiùñhiraü mahàpràj¤aü dharmaj¤o vedapàragaþ 12,026.005a na karmaõà labhyate cintayà và; nàpy asya dàtà puruùasya ka÷ cit 12,026.005c paryàyayogàd vihitaü vidhàtrà; kàlena sarvaü labhate manuùyaþ 12,026.006a na buddhi÷àstràdhyayanena ÷akyaü; pràptuü vi÷eùair manujair akàle 12,026.006c mårkho 'pi pràpnoti kadà cid arthàn; kàlo hi kàryaü prati nirvi÷eùaþ 12,026.007a nàbhåtikàle ca phalaü dadàti; ÷ilpaü na mantrà÷ ca tathauùadhàni 12,026.007c tàny eva kàlena samàhitàni; sidhyanti cedhyanti ca bhåtikàle 12,026.008a kàlena ÷ãghràþ pravivànti vàtàþ; kàlena vçùñir jaladàn upaiti 12,026.008c kàlena padmotpalavaj jalaü ca; kàlena puùyanti nagà vaneùu 12,026.009a kàlena kçùõà÷ ca sità÷ ca ràtryaþ; kàlena candraþ paripårõabimbaþ 12,026.009c nàkàlataþ puùpaphalaü nagànàü; nàkàlavegàþ sarito vahanti 12,026.010a nàkàlamattàþ khagapannagà÷ ca; mçgadvipàþ ÷ailamahàgrahà÷ ca 12,026.010c nàkàlataþ strãùu bhavanti garbhà; nàyànty akàle ÷i÷iroùõavarùàþ 12,026.011a nàkàlato mriyate jàyate và; nàkàlato vyàharate ca bàlaþ 12,026.011c nàkàlato yauvanam abhyupaiti; nàkàlato rohati bãjam uptam 12,026.012a nàkàlato bhànur upaiti yogaü; nàkàlato 'staü girim abhyupaiti 12,026.012c nàkàlato vardhate hãyate ca; candraþ samudra÷ ca mahormimàlã 12,026.013a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,026.013c gãtaü ràj¤à senajità duþkhàrtena yudhiùñhira 12,026.014a sarvàn evaiùa paryàyo martyàn spç÷ati dustaraþ 12,026.014c kàlena paripakvà hi mriyante sarvamànavàþ 12,026.015a ghnanti cànyàn narà ràjaüs tàn apy anye naràs tathà 12,026.015c saüj¤aiùà laukikã ràjan na hinasti na hanyate 12,026.016a hantãti manyate ka÷ cin na hantãty api càpare 12,026.016c svabhàvatas tu niyatau bhåtànàü prabhavàpyayau 12,026.017a naùñe dhane và dàre và putre pitari và mçte 12,026.017c aho kaùñam iti dhyàya¤ ÷okasyàpacitiü caret 12,026.018a sa kiü ÷ocasi måóhaþ sa¤ ÷ocyaþ kim anu÷ocasi 12,026.018c pa÷ya duþkheùu duþkhàni bhayeùu ca bhayàny api 12,026.019a àtmàpi càyaü na mama sarvàpi pçthivã mama 12,026.019c yathà mama tathànyeùàm iti pa÷yan na muhyati 12,026.020a ÷okasthànasahasràõi harùasthàna÷atàni ca 12,026.020c divase divase måóham àvi÷anti na paõóitam 12,026.021a evam etàni kàlena priyadveùyàõi bhàga÷aþ 12,026.021c jãveùu parivartante duþkhàni ca sukhàni ca 12,026.022a duþkham evàsti na sukhaü tasmàt tad upalabhyate 12,026.022c tçùõàrtiprabhavaü duþkhaü duþkhàrtiprabhavaü sukham 12,026.023a sukhasyànantaraü duþkhaü duþkhasyànantaraü sukham 12,026.023c na nityaü labhate duþkhaü na nityaü labhate sukham 12,026.024a sukham ante hi duþkhànàü duþkham ante sukhasya ca 12,026.024b*0033_01 sukham eva hi duþkhàntaü kadà cid duþkhataþ sukham 12,026.024c tasmàd etad dvayaü jahyàd ya icchec chà÷vataü sukham 12,026.024d*0034_01 sukhàntaprabhavaü duþkhaü duþkhàntaprabhavaü sukham 12,026.025a yan nimittaü bhavec chokas tàpo và duþkhamårchitaþ 12,026.025c àyàso vàpi yan målas tad ekàïgam api tyajet 12,026.026a sukhaü và yadi và duþkhaü priyaü và yadi vàpriyam 12,026.026c pràptaü pràptam upàsãta hçdayenàparàjitaþ 12,026.027a ãùad apy aïga dàràõàü putràõàü và caràpriyam 12,026.027c tato j¤àsyasi kaþ kasya kena và katham eva và 12,026.028a ye ca måóhatamà loke ye ca buddheþ paraü gatàþ 12,026.028c ta eva sukham edhante madhyaþ kle÷ena yujyate 12,026.029a ity abravãn mahàpràj¤o yudhiùñhira sa senajit 12,026.029c paràvaraj¤o lokasya dharmavit sukhaduþkhavit 12,026.030a sukhã parasya yo duþkhe na jàtu sa sukhã bhavet 12,026.030c duþkhànàü hi kùayo nàsti jàyate hy aparàt param 12,026.031a sukhaü ca duþkhaü ca bhavàbhavau ca; làbhàlàbhau maraõaü jãvitaü ca 12,026.031c paryàya÷aþ sarvam iha spç÷anti; tasmàd dhãro naiva hçùyen na kupyet 12,026.032a dãkùàü yaj¤e pàlanaü yuddham àhur; yogaü ràùñre daõóanãtyà ca samyak 12,026.032c vittatyàgaü dakùiõànàü ca yaj¤e; samyag j¤ànaü pàvanànãti vidyàt 12,026.033a rakùan ràùñraü buddhipårvaü nayena; saütyaktàtmà yaj¤a÷ãlo mahàtmà 12,026.033c sarvàül lokàn dharmamårtyà caraü÷ càpy; årdhvaü dehàn modate devaloke 12,026.034a jitvà saügràmàn pàlayitvà ca ràùñraü; somaü pãtvà vardhayitvà prajà÷ ca 12,026.034c yuktyà daõóaü dhàrayitvà prajànàü; yuddhe kùãõo modate devaloke 12,026.034d*0035_01 yajanti yaj¤àn vijayanti ràjyaü 12,026.034d*0035_02 rakùanti ràùñràõi priyàõi caiùàm 12,026.035a samyag vedàn pràpya ÷àstràõy adhãtya; samyag ràùñraü pàlayitvà ca ràjà 12,026.035c càturvarõyaü sthàpayitvà svadharme; påtàtmà vai modate devaloke 12,026.036a yasya vçttaü namasyanti svargasthasyàpi mànavàþ 12,026.036c paurajànapadàmàtyàþ sa ràjà ràjasattamaþ 12,026.036d@004_0001 asminn eva prakaraõe dhanaüjayam udàradhãþ 12,026.036d@004_0002 abhinãtataraü vàkyam ity uvàca yudhiùñhiraþ 12,026.036d@004_0003 yad etan manyase pàrtha na jyàyo 'sti dhanàd iti 12,026.036d@004_0004 na svargo na sukhaü na ÷rãr nirdhanasyeti tan mçùà 12,026.036d@004_0005 svàdhyàyayaj¤asaüsiddhà dç÷yante bahavo janàþ 12,026.036d@004_0006 taporatà÷ ca munayo yeùàü lokàþ sanàtanàþ 12,026.036d@004_0007 çùãõàü samayaü ÷a÷vad ye rakùanti dhanaüjaya 12,026.036d@004_0008 à÷ritàþ sarvadharmaj¤às tàn devà bràhmaõàn viduþ 12,026.036d@004_0009 svàdhyàyaniùñhàü÷ ca mun㤠j¤ànaniùñhàüs tathàparàn 12,026.036d@004_0010 budhyethàþ saütataü càpi karmaniùñhàn dhanaüjaya 12,026.036d@004_0011 j¤ànaniùñheùu kàryàõi pratiùñhàpyàni pàõóava 12,026.036d@004_0012 vaikhànasànàü vacanaü yathà no viditaü purà 12,026.036d@004_0013 ajà÷ ca pç÷naya÷ caiva sikatà÷ caiva bhàrata 12,026.036d@004_0014 aruõàþ ketava÷ caiva svàdhyàyena divaü gatàþ 12,026.036d@004_0015 avàpyaitàni karmàõi vedoktàni dhanaüjaya 12,026.036d@004_0016 dànam adhyayanaü yaj¤o nigraha÷ caiva durgrahaþ 12,026.036d@004_0017 dakùiõena ca panthànam aryamõo ye divaü gatàþ 12,026.036d@004_0018 etàn kriyàvatàü lokàn uktavàn pårvam apy aham 12,026.036d@004_0019 uttareõa tu panthànaü niyamàdyaü prapa÷yasi 12,026.036d@004_0020 ete tyàgavatàü lokà bhànti pàrtha sanàtanàþ 12,026.036d@004_0021 tatrottaràü gatiü pàrtha pra÷aüsanti puràvidaþ 12,026.036d@004_0022 saütoùàt svargagamanaü saütoùaþ paramaü sukham 12,026.036d@004_0023 tuùñer na kiü cit parataþ sà samyak pratitiùñhati 12,026.036d@004_0024 vinãtakrodhaharùasya satataü siddhir uttamà 12,026.036d@004_0025 atràpy udàharantãmà gàthà gãtà yayàtinà 12,026.036d@004_0026 yàbhiþ pratyàharet kàmàn kårmo 'ïgànãva sarva÷aþ 12,026.036d@004_0027 yadà càyaü na bibheti yadà càsmàn na bibhyati 12,026.036d@004_0028 yadà necchati na dveùñi brahma saüpadyate tadà 12,026.036d@004_0029 yadà na bhàvaü kurute sarvabhåteùu pàpakam 12,026.036d@004_0030 karmaõà manasà vàcà brahma saüpadyate tadà 12,026.036d@004_0031 vinãtamànamohasya bahusaïgavivarjinaþ 12,026.036d@004_0032 tadàtmajyotiùaþ sàdhor nirvàõam upapadyate 12,026.036d@004_0033 idaü tu ÷çõu me pàrtha bruvataþ saüyatendriyaþ 12,026.036d@004_0034 dharmam anye vçttam anye dhanam ãhanti càpare 12,026.036d@004_0035 dhanahetor ya ãheta tasyànãhà garãyasã 12,026.036d@004_0036 bhåyàn doùo hi vitteùu ya÷ ca dharmas tadà÷rayaþ 12,026.036d@004_0037 pratyakùam anupa÷yàmas tvam api draùñum arhasi 12,026.036d@004_0038 varjanaü varjanãyànàm ãhamànena duùkaram 12,026.036d@004_0039 ye vittam abhipadyante samyak teùu sudurlabham 12,026.036d@004_0040 druhyataþ praiti tat pràhuþ pratikålaü yathàtatham 12,026.036d@004_0041 yas tu saübhinnavçttaþ syàd vãta÷okabhayo naraþ 12,026.036d@004_0042 alpena tçùito druhyan bhråõahatyàü na budhyate 12,026.036d@004_0043 duùyanty àdadato bhçtyà nityaü dasyubhayàd iva 12,026.036d@004_0044 durlabhaü ca dhanaü pràpya bhç÷aü dattvànutapyate 12,026.036d@004_0045 adhanaþ kasya kiü vàcyo vimuktaþ sarvataþ sukhã 12,026.036d@004_0046 devasvam upagçhyaiva dhanena na sukhã bhavet 12,026.036d@004_0047 atra gàthàü yaj¤agãtàü kãrtayanti puràvidaþ 12,026.036d@004_0048 trayãm upà÷ritàü loke yaj¤asaüstarakàrikàm 12,026.036d@004_0049 yaj¤àya sçùñàni dhanàni dhàtrà 12,026.036d@004_0050 yaj¤àya sçùñaþ puruùo rakùità ca 12,026.036d@004_0051 tasmàt sarvaü yaj¤a evopayojyaü 12,026.036d@004_0052 dhanaü na kàmàya hitaü pra÷astam 12,026.036d@004_0053 etasyàrthe ca kaunteya dhanaü dhanavatàü vara 12,026.036d@004_0054 dhàtà dadàti martyebhyo yaj¤àrtham iti viddhi tat 12,026.036d@004_0055 tasmàd budhyanti puruùà na hi tat kasya cid dhruvam 12,026.036d@004_0056 ÷raddadhànas tato loke dadyàc caiva yajeta ca 12,026.036d@004_0057 labdhasya tyàgam evàhur na bhogaü na ca saükùayam 12,026.036d@004_0058 tasya kiü saücayenàrthaþ kàrye jyàyasi tiùñhati 12,026.036d@004_0059 ye svadharmàd apetebhyaþ prayacchanty alpabuddhayaþ 12,026.036d@004_0060 ÷ataü varùàõi te pretya purãùaü bhu¤jate janàþ 12,026.036d@004_0061 anarhate yad dadàti na dadàti yad arhate 12,026.036d@004_0062 arhànarhàparij¤ànàd dànadharmo 'pi duùkaraþ 12,026.036d@004_0063 labdhànàü dravyajàtànàü boddhavyau dvàv atikramau 12,026.036d@004_0064 apàtre pratipatti÷ ca pàtre càpratipàdanam 12,027.001 yudhiùñhira uvàca 12,027.001a abhimanyau hate bàle draupadyàs tanayeùu ca 12,027.001c dhçùñadyumne viràñe ca drupade ca mahãpatau 12,027.002a vasuùeõe ca dharmaj¤e dhçùñaketau ca pàrthive 12,027.002c tathànyeùu narendreùu nànàde÷yeùu saüyuge 12,027.003a na vimu¤cati màü ÷oko j¤àtighàtinam àturam 12,027.003c ràjyakàmukam aty ugraü svavaü÷occhedakàrakam 12,027.004a yasyàïke krãóamànena mayà vai parivartitam 12,027.004c sa mayà ràjyalubdhena gàïgeyo vinipàtitaþ 12,027.005a yadà hy enaü vighårõantam apa÷yaü pàrthasàyakaiþ 12,027.005c kampamànaü yathà vajraiþ prekùamàõaü ÷ikhaõóinam 12,027.006a jãrõaü siüham iva pràü÷uü narasiühaü pitàmaham 12,027.006c kãryamàõaü ÷arais tãkùõair dçùñvà me vyathitaü manaþ 12,027.007a pràïmukhaü sãdamànaü ca rathàd apacyutaü ÷araiþ 12,027.007c ghårõamànaü yathà ÷ailaü tadà me ka÷malo 'bhavat 12,027.008a yaþ sa bàõadhanuùpàõir yodhayàm àsa bhàrgavam 12,027.008c bahåny ahàni kauravyaþ kurukùetre mahàmçdhe 12,027.009a sametaü pàrthivaü kùatraü vàràõasyàü nadãsutaþ 12,027.009c kanyàrtham àhvayad vãro rathenaikena saüyuge 12,027.010a yena cogràyudho ràjà cakravartã duràsadaþ 12,027.010c dagdhaþ ÷astrapratàpena sa mayà yudhi ghàtitaþ 12,027.011a svayaü mçtyuü rakùamàõaþ pà¤càlyaü yaþ ÷ikhaõóinam 12,027.011c na bàõaiþ pàtayàm àsa so 'rjunena nipàtitaþ 12,027.012a yadainaü patitaü bhåmàv apa÷yaü rudhirokùitam 12,027.012c tadaivàvi÷ad aty ugro jvaro me munisattama 12,027.012e yena saüvardhità bàlà yena sma parirakùitàþ 12,027.013a sa mayà ràjyalubdhena pàpena gurughàtinà 12,027.013c alpakàlasya ràjyasya kçte måóhena ghàtitaþ 12,027.014a àcàrya÷ ca maheùvàsaþ sarvapàrthivapåjitaþ 12,027.014c abhigamya raõe mithyà pàpenoktaþ sutaü prati 12,027.015a tan me dahati gàtràõi yan màü gurur abhàùata 12,027.015c satyavàkyo hi ràjaüs tvaü yadi jãvati me sutaþ 12,027.015e satyaü mà mar÷ayan vipro mayi tat paripçùñavàn 12,027.016a ku¤jaraü càntaraü kçtvà mithyopacaritaü mayà 12,027.016c subhç÷aü ràjyalubdhena pàpena gurughàtinà 12,027.017a satyaka¤cukam àsthàya mayokto gurur àhave 12,027.017c a÷vatthàmà hata iti ku¤jare vinipàtite 12,027.017e kàn nu lokàn gamiùyàmi kçtvà tat karma dàruõam 12,027.018a aghàtayaü ca yat karõaü samareùv apalàyinam 12,027.018c jyeùñhaü bhràtaram aty ugraü ko mattaþ pàpakçttamaþ 12,027.019a abhimanyuü ca yad bàlaü jàtaü siüham ivàdriùu 12,027.019c pràve÷ayam ahaü lubdho vàhinãü droõapàlitàm 12,027.020a tadàprabhçti bãbhatsuü na ÷aknomi nirãkùitum 12,027.020c kçùõaü ca puõóarãkàkùaü kilbiùã bhråõahà yathà 12,027.021a draupadãü càpy aduþkhàrhàü pa¤caputravinàkçtàm 12,027.021c ÷ocàmi pçthivãü hãnàü pa¤cabhiþ parvatair iva 12,027.022a so 'ham àgaskaraþ pàpaþ pçthivãnà÷akàrakaþ 12,027.022c àsãna evam evedaü ÷oùayiùye kalevaram 12,027.023a pràyopaviùñaü jànãdhvam adya màü gurughàtinam 12,027.023c jàtiùv anyàsv api yathà na bhaveyaü kulàntakçt 12,027.023d*0036_01 nopabhokùye varàn bhogàn ràjyaü tatparicchadàn 12,027.024a na bhokùye na ca pànãyam upayokùye kathaü cana 12,027.024c ÷oùayiùye priyàn pràõàn ihastho 'haü tapodhana 12,027.025a yatheùñaü gamyatàü kàmam anujàne prasàdya vaþ 12,027.025c sarve màm anujànãta tyakùyàmãdaü kalevaram 12,027.026 vai÷aüpàyana uvàca 12,027.026a tam evaüvàdinaü pàrthaü bandhu÷okena vihvalam 12,027.026c maivam ity abravãd vyàso nigçhya munisattamaþ 12,027.027a ativelaü mahàràja na ÷okaü kartum arhasi 12,027.027c punar uktaü pravakùyàmi diùñam etad iti prabho 12,027.028a saüyogà viprayogà÷ ca jàtànàü pràõinàü dhruvam 12,027.028c budbudà iva toyeùu bhavanti na bhavanti ca 12,027.029a sarve kùayàntà nicayàþ patanàntàþ samucchrayàþ 12,027.029c saüyogà viprayogàntà maraõàntaü hi jãvitam 12,027.030a sukhaü duþkhàntam àlasyaü dàkùyaü duþkhaü sukhodayam 12,027.030c bhåtiþ ÷rãr hrãr dhçtiþ siddhir nàdakùe nivasanty uta 12,027.031a nàlaü sukhàya suhçdo nàlaü duþkhàya durhçdaþ 12,027.031c na ca praj¤àlam arthebhyo na sukhebhyo 'py alaü dhanam 12,027.032a yathà sçùño 'si kaunteya dhàtrà karmasu tat kuru 12,027.032c ata eva hi siddhis te ne÷as tvam àtmanà nçpa 12,028.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,028.001a j¤àti÷okàbhitaptasya pràõàn abhyutsisçkùataþ 12,028.001c jyeùñhasya pàõóuputrasya vyàsaþ ÷okam apànudat 12,028.002 vyàsa uvàca 12,028.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,028.002c a÷magãtaü naravyàghra tan nibodha yudhiùñhira 12,028.003a a÷mànaü bràhmaõaü pràj¤aü vaideho janako nçpaþ 12,028.003c saü÷ayaü paripapraccha duþkha÷okapariplutaþ 12,028.004 janaka uvàca 12,028.004a àgame yadi vàpàye j¤àtãnàü draviõasya ca 12,028.004c nareõa pratipattavyaü kalyàõaü katham icchatà 12,028.005 a÷movàca 12,028.005a utpannam imam àtmànaü narasyànantaraü tataþ 12,028.005c tàni tàny abhivartante duþkhàni ca sukhàni ca 12,028.006a teùàm anyataràpattau yad yad evopasevate 12,028.006c tat tad dhi cetanàm asya haraty abhram ivànilaþ 12,028.007a abhijàto 'smi siddho 'smi nàsmi kevalamànuùaþ 12,028.007c ity evaü hetubhis tasya tribhi÷ cittaü prasicyati 12,028.008a sa prasiktamanà bhogàn visçjya pitçsaücitàn 12,028.008c parikùãõaþ parasvànàm àdànaü sàdhu manyate 12,028.009a tam atikràntamaryàdam àdadànam asàüpratam 12,028.009c pratiùedhanti ràjàno lubdhà mçgam iveùubhiþ 12,028.010a ye ca viü÷ativarùà và triü÷advarùà÷ ca mànavàþ 12,028.010c pareõa te varùa÷atàn na bhaviùyanti pàrthiva 12,028.011a teùàü paramaduþkhànàü buddhyà bheùajam àdi÷et 12,028.011c sarvapràõabhçtàü vçttaü prekùamàõas tatas tataþ 12,028.012a mànasànàü punar yonir duþkhànàü cittavibhramaþ 12,028.012c aniùñopanipàto và tçtãyaü nopapadyate 12,028.013a evam etàni duþkhàni tàni tànãha mànavam 12,028.013c vividhàny upavartante tathà sàüspar÷akàni ca 12,028.014a jaràmçtyå ha bhåtàni khàditàrau vçkàv iva 12,028.014c balinàü durbalànàü ca hrasvànàü mahatàm api 12,028.015a na ka÷ cij jàtv atikràmej jaràmçtyå ha mànavaþ 12,028.015c api sàgaraparyantàü vijityemàü vasuüdharàm 12,028.016a sukhaü và yadi và duþkhaü bhåtànàü paryupasthitam 12,028.016c pràptavyam ava÷aiþ sarvaü parihàro na vidyate 12,028.017a pårve vayasi madhye vàpy uttame và naràdhipa 12,028.017c avarjanãyàs te 'rthà vai kàïkùità÷ ca tato 'nyathà 12,028.018a supriyair viprayoga÷ ca saüprayogas tathàpriyaiþ 12,028.018c arthànarthau sukhaü duþkhaü vidhànam anuvartate 12,028.019a pràdurbhàva÷ ca bhåtànàü dehanyàsas tathaiva ca 12,028.019c pràptivyàyàmayoga÷ ca sarvam etat pratiùñhitam 12,028.020a gandhavarõarasaspar÷à nivartante svabhàvataþ 12,028.020c tathaiva sukhaduþkhàni vidhànam anuvartate 12,028.021a àsanaü ÷ayanaü yànam utthànaü pànabhojanam 12,028.021c niyataü sarvabhåtànàü kàlenaiva bhavanty uta 12,028.022a vaidyà÷ càpy àturàþ santi balavantaþ sudurbalàþ 12,028.022c strãmanta÷ ca tathà ùaõóhà vicitraþ kàlaparyayaþ 12,028.023a kule janma tathà vãryam àrogyaü dhairyam eva ca 12,028.023c saubhàgyam upabhoga÷ ca bhavitavyena labhyate 12,028.024a santi putràþ subahavo daridràõàm anicchatàm 12,028.024c bahånàm icchatàü nàsti samçddhànàü viceùñatàm 12,028.025a vyàdhir agnir jalaü ÷astraü bubhukùà ÷vàpadaü viùam 12,028.025c rajjvà ca maraõaü jantor uccàcca patanaü tathà 12,028.026a niryàõaü yasya yad diùñaü tena gacchati hetunà 12,028.026c dç÷yate nàbhyatikràmann atikrànto na và punaþ 12,028.027a dç÷yate hi yuvaiveha vina÷yan vasumàn naraþ 12,028.027c daridra÷ ca parikliùñaþ ÷atavarùo janàdhipa 12,028.028a akiücanà÷ ca dç÷yante puruùà÷ cirajãvinaþ 12,028.028c samçddhe ca kule jàtà vina÷yanti pataügavat 12,028.029a pràyeõa ÷rãmatàü loke bhoktuü ÷aktir na vidyate 12,028.029c kàùñhàny api hi jãryante daridràõàü naràdhipa 12,028.030a aham etat karomãti manyate kàlacoditaþ 12,028.030c yad yad iùñam asaütoùàd duràtmà pàpam àcaran 12,028.031a striyo 'kùà mçgayà pànaü prasaïgàn nindità budhaiþ 12,028.031c dç÷yante càpi bahavaþ saüprasaktà bahu÷rutàþ 12,028.032a iti kàlena sarvàrthànãpsitànãpsitàni ca 12,028.032c spç÷anti sarvabhåtàni nimittaü nopalabhyate 12,028.033a vàyum àkà÷am agniü ca candràdityàv ahaþkùape 12,028.033c jyotãüùi saritaþ ÷ailàn kaþ karoti bibharti và 12,028.034a ÷ãtam uùõaü tathà varùaü kàlena parivartate 12,028.034c evam eva manuùyàõàü sukhaduþkhe nararùabha 12,028.035a nauùadhàni na ÷àstràõi na homà na punar japàþ 12,028.035c tràyante mçtyunopetaü jarayà vàpi mànavam 12,028.036a yathà kàùñhaü ca kàùñhaü ca sameyàtàü mahodadhau 12,028.036c sametya ca vyatãyàtàü tadvad bhåtasamàgamaþ 12,028.037a ye càpi puruùaiþ strãbhir gãtavàdyair upasthitàþ 12,028.037c ye cànàthàþ parànnàdàþ kàlas teùu samakriyaþ 12,028.038a màtçpitçsahasràõi putradàra÷atàni ca 12,028.038c saüsàreùv anubhåtàni kasya te kasya và vayam 12,028.039a naivàsya ka÷ cid bhavità nàyaü bhavati kasya cit 12,028.039c pathi saügatam evedaü dàrabandhusuhçdgaõaiþ 12,028.040a kvàsaü kvàsmi gamiùyàmi ko nv ahaü kim ihàsthitaþ 12,028.040c kasmàt kam anu÷oceyam ity evaü sthàpayen manaþ 12,028.040e anitye priyasaüvàse saüsàre cakravad gatau 12,028.040f*0037_01 pathi saügatam evaitad bhràtà màtà pità sakhà 12,028.041a na dçùñapårvaü pratyakùaü paralokaü vidur budhàþ 12,028.041c àgamàüs tv anatikramya ÷raddhàtavyaü bubhåùatà 12,028.042a kurvãta pitçdaivatyaü dharmàõi ca samàcaret 12,028.042c yajec ca vidvàn vidhivat trivargaü càpy anuvrajet 12,028.043a saünimajjaj jagad idaü gambhãre kàlasàgare 12,028.043c jaràmçtyumahàgràhe na ka÷ cid avabudhyate 12,028.044a àyurvedam adhãyànàþ kevalaü saparigraham 12,028.044c dç÷yante bahavo vaidyà vyàdhibhiþ samabhiplutàþ 12,028.045a te pibantaþ kaùàyàü÷ ca sarpãüùi vividhàni ca 12,028.045c na mçtyum ativartante velàm iva mahodadhiþ 12,028.046a rasàyanavida÷ caiva suprayuktarasàyanàþ 12,028.046c dç÷yante jarayà bhagnà nagà nàgair ivottamaiþ 12,028.047a tathaiva tapasopetàþ svàdhyàyàbhyasane ratàþ 12,028.047c dàtàro yaj¤a÷ãlà÷ ca na taranti jaràntakau 12,028.048a na hy ahàni nivartante na màsà na punaþ samàþ 12,028.048c jàtànàü sarvabhåtànàü na pakùà na punaþ kùapàþ 12,028.049a so 'yaü vipulam adhvànaü kàlena dhruvam adhruvaþ 12,028.049c naro 'va÷aþ samabhyeti sarvabhåtaniùevitam 12,028.050a deho và jãvato 'bhyeti jãvo vàbhyeti dehataþ 12,028.050c pathi saügatam evedaü dàrair anyai÷ ca bandhubhiþ 12,028.051a nàyam atyantasaüvàso labhyate jàtu kena cit 12,028.051c api svena ÷arãreõa kim utànyena kena cit 12,028.052a kva nu te 'dya pità ràjan kva nu te 'dya pitàmahaþ 12,028.052c na tvaü pa÷yasi tàn adya na tvàü pa÷yanti te 'pi ca 12,028.053a na hy eva puruùo draùñà svargasya narakasya và 12,028.053c àgamas tu satàü cakùur nçpate tam ihàcara 12,028.054a caritabrahmacaryo hi prajàyeta yajeta ca 12,028.054c pitçdevamaharùãõàm ànçõyàyànasåyakaþ 12,028.055a sa yaj¤a÷ãlaþ prajane niviùñaþ; pràg brahmacàrã pravibhaktapakùaþ 12,028.055c àràdhayan svargam imaü ca lokaü; paraü ca muktvà hçdayavyalãkam 12,028.056a samyag ghi dharmaü carato nçpasya; dravyàõi càpy àharato yathàvat 12,028.056c pravçttacakrasya ya÷o 'bhivardhate; sarveùu lokeùu caràcareùu 12,028.057 vyàsa uvàca 12,028.057a ity evam àj¤àya videharàjo; vàkyaü samagraü paripårõahetuþ 12,028.057c a÷mànam àmantrya vi÷uddhabuddhir; yayau gçhaü svaü prati ÷ànta÷okaþ 12,028.058a tathà tvam apy acyuta mu¤ca ÷okam; uttiùñha ÷akropama harùam ehi 12,028.058c kùàtreõa dharmeõa mahã jità te; tàü bhuïkùva kuntãsuta mà viùàdãþ 12,029.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,029.001a avyàharati kaunteye dharmaputre yudhiùñhire 12,029.001c guóàke÷o hçùãke÷am abhyabhàùata pàõóavaþ 12,029.002*0038_01 ÷okadàvànalajala ÷okakåpaprapåraka 12,029.002*0038_02 ÷okavallãkuñhàràdya ÷okanà÷anakãrtana 12,029.002a j¤àti÷okàbhisaütapto dharmaràjaþ paraütapaþ 12,029.002c eùa ÷okàrõave magnas tam à÷vàsaya màdhava 12,029.003a sarve sma te saü÷ayitàþ punar eva janàrdana 12,029.003c asya ÷okaü mahàbàho praõà÷ayitum arhasi 12,029.004a evam uktas tu govindo vijayena mahàtmanà 12,029.004c paryavartata ràjànaü puõóarãkekùaõo 'cyutaþ 12,029.005a anatikramaõãyo hi dharmaràjasya ke÷avaþ 12,029.005c bàlyàt prabhçti govindaþ prãtyà càbhyadhiko 'rjunàt 12,029.006a saüpragçhya mahàbàhur bhujaü candanabhåùitam 12,029.006c ÷ailastambhopamaü ÷aurir uvàcàbhivinodayan 12,029.007a ÷u÷ubhe vadanaü tasya sudaüùñraü càrulocanam 12,029.007c vyàko÷am iva vispaùñaü padmaü såryavibodhitam 12,029.008a mà kçthàþ puruùavyàghra ÷okaü tvaü gàtra÷oùaõam 12,029.008c na hi te sulabhà bhåyo ye hatàsmin raõàjire 12,029.009a svapnalabdhà yathà làbhà vitathàþ pratibodhane 12,029.009c evaü te kùatriyà ràjan ye vyatãtà mahàraõe 12,029.010a sarve hy abhimukhàþ ÷årà vigatà raõa÷obhinaþ 12,029.010c naiùàü ka÷ cit pçùñhato và palàyan vàpi pàtitaþ 12,029.011a sarve tyaktvàtmanaþ pràõàn yuddhvà vãrà mahàhave 12,029.011c ÷astrapåtà divaü pràptà na tठ÷ocitum arhasi 12,029.011d*0039_01 kùatradharmaratàþ ÷årà vedavedàïgapàragàþ 12,029.011d*0039_02 pràptà vãragatiü puõyàü na tठ÷ocitum arhasi 12,029.012a atraivodàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,029.012c sç¤jayaü putra÷okàrtaü yathàyaü pràha nàradaþ 12,029.013a sukhaduþkhair ahaü tvaü ca prajàþ sarvà÷ ca sç¤jaya 12,029.013c avimuktaü cariùyàmas tatra kà paridevanà 12,029.014a mahàbhàgyaü paraü ràj¤àü kãrtyamànaü mayà ÷çõu 12,029.014c gacchàvadhànaü nçpate tato duþkhaü prahàsyasi 12,029.015a mçtàn mahànubhàvàüs tvaü ÷rutvaiva tu mahãpatãn 12,029.015c ÷rutvàpanaya saütàpaü ÷çõu vistara÷a÷ ca me 12,029.015d*0040_01 kråragrahàbhi÷amanam àyurvardhanam uttamam 12,029.015d*0040_02 agrimàõàü kùitibhujàm upàdànaü manoharam 12,029.016a àvikùitaü maruttaü me mçtaü sç¤jaya ÷u÷ruhi 12,029.016c yasya sendràþ savaruõà bçhaspatipurogamàþ 12,029.016e devà vi÷vasçjo ràj¤o yaj¤am ãyur mahàtmanaþ 12,029.017a yaþ spardhàm anayac chakraü devaràjaü ÷atakratum 12,029.017c ÷akrapriyaiùã yaü vidvàn pratyàcaùña bçhaspatiþ 12,029.017e saüvarto yàjayàm àsa yaü pãóàrthaü bçhaspateþ 12,029.018a yasmin pra÷àsati satàü nçpatau nçpasattama 12,029.018c akçùñapacyà pçthivã vibabhau caityamàlinã 12,029.019a àvikùitasya vai satre vi÷ve devàþ sabhàsadaþ 12,029.019c marutaþ pariveùñàraþ sàdhyà÷ càsan mahàtmanaþ 12,029.020a marudgaõà maruttasya yat somam apibanta te 12,029.020c devàn manuùyàn gandharvàn atyaricyanta dakùiõàþ 12,029.021a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.021c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.021d*0041_01 ayajvànam adakùiõyam adhi÷vaityety upàharat 12,029.022a suhotraü ced vaitithinaü mçtaü sç¤jaya ÷u÷ruma 12,029.022c yasmai hiraõyaü vavçùe magahvàn parivatsaram 12,029.023a satyanàmà vasumatã yaü pràpyàsãj janàdhipa 12,029.023c hiraõyam avahan nadyas tasmi¤ janapade÷vare 12,029.024a kårmàn karkañakàn nakràn makarठ÷iü÷ukàn api 12,029.024c nadãùv apàtayad ràjan maghavà lokapåjitaþ 12,029.025a hairaõyàn patitàn dçùñvà matsyàn makarakacchapàn 12,029.025c sahasra÷o 'tha ÷ata÷as tato 'smayata vaitithiþ 12,029.026a tad dhiraõyam aparyantam àvçttaü kurujàïgale 12,029.026c ãjàno vitate yaj¤e bràhmaõebhyaþ samàhitaþ 12,029.027a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.027c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.027e adakùiõam ayajvànaü ÷vaitya saü÷àmya mà ÷ucaþ 12,029.028a aïgaü bçhadrathaü caiva mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.028c yaþ sahasraü sahasràõàü ÷vetàn a÷vàn avàsçjat 12,029.029a sahasraü ca sahasràõàü kanyà hemavibhåùitàþ 12,029.029c ãjàno vitate yaj¤e dakùiõàm atyakàlayat 12,029.029d*0042_01 ya sahasraü sahasràõàü gajànàm atipadminàm 12,029.029d*0042_02 ãjàno vitate yaj¤e dakùiõàm atyakàlayat 12,029.030a ÷ataü ÷atasahasràõàü vçùàõàü hemamàlinàm 12,029.030c gavàü sahasrànucaraü dakùiõàm atyakàlayat 12,029.031a aïgasya yajamànasya tadà viùõupade girau 12,029.031c amàdyad indraþ somena dakùiõàbhir dvijàtayaþ 12,029.032a yasya yaj¤eùu ràjendra ÷atasaükhyeùu vai punaþ 12,029.032c devàn manuùyàn gandharvàn atyaricyanta dakùiõàþ 12,029.033a na jàto janità cànyaþ pumàn yas tat pradàsyati 12,029.033c yad aïgaþ pradadau vittaü somasaüsthàsu saptasu 12,029.034a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.034c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.035a ÷ibim au÷ãnaraü caiva mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.035c ya imàü pçthivãü kçtsnàü carmavat samaveùñayat 12,029.036a mahatà rathaghoùeõa pçthivãm anunàdayan 12,029.036c ekacchatràü mahãü cakre jaitreõaikarathena yaþ 12,029.037a yàvad adya gavà÷vaü syàd àraõyaiþ pa÷ubhiþ saha 12,029.037c tàvatãþ pradadau gàþ sa ÷ibir au÷ãnaro 'dhvare 12,029.038a nodyantàraü dhuraü tasya kaü cin mene prajàpatiþ 12,029.038c na bhåtaü na bhaviùyantaü sarvaràjasu bhàrata 12,029.038e anyatrau÷ãnaràc chaibyàd ràjarùer indravikramàt 12,029.039a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.039c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.039e adakùiõam ayajvànaü taü vai saü÷àmya mà ÷ucaþ 12,029.040a bharataü caiva dauþùantiü mçtaü sç¤jaya ÷u÷ruma 12,029.040c ÷àkuntaliü maheùvàsaü bhåridraviõatejasam 12,029.041a yo baddhvà triü÷ato hy a÷vàn devebhyo yamunàm anu 12,029.041c sarasvatãü viü÷atiü ca gaïgàm anu caturda÷a 12,029.042a a÷vamedhasahasreõa ràjasåya÷atena ca 12,029.042c iùñavàn sa mahàtejà dauþùantir bharataþ purà 12,029.043a bharatasya mahat karma sarvaràjasu pàrthivàþ 12,029.043c khaü martyà iva bàhubhyàü nànugantum a÷aknuvan 12,029.044a paraü sahasràd yo baddhvà hayàn vedãü vicitya ca 12,029.044c sahasraü yatra padmànàü kaõvàya bharato dadau 12,029.045a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.045c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.046a ràmaü dà÷arathiü caiva mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.046c yo 'nvakampata vai nityaü prajàþ putràn ivaurasàn 12,029.047a vidhavà yasya viùaye nànàthàþ kà÷ canàbhavan 12,029.047c sarvasyàsãt pitçsamo ràmo ràjyaü yadànva÷àt 12,029.048a kàlavarùà÷ ca parjanyàþ sasyàni rasavanti ca 12,029.048c nityaü subhikùam evàsãd ràme ràjyaü pra÷àsati 12,029.049a pràõino nàpsu majjanti nànarthe pàvako 'dahat 12,029.049c na vyàlajaü bhayaü càsãd ràme ràjyaü pra÷àsati 12,029.050a àsan varùasahasràõi tathà putrasahasrikàþ 12,029.050c arogàþ sarvasiddhàrthàþ prajà ràme pra÷àsati 12,029.051a nànyonyena vivàdo 'bhåt strãõàm api kuto nçõàm 12,029.051c dharmanityàþ prajà÷ càsan ràme ràjyaü pra÷àsati 12,029.051d*0043_01 saütuùñàþ sarvasiddhàrthà nirbhayàþ svairacàriõaþ 12,029.051d*0043_02 naràþ satyavratà÷ càsan ràme ràjyaü pra÷àsati 12,029.052a nityapuùpaphalà÷ caiva pàdapà nirupadravàþ 12,029.052c sarvà droõadughà gàvo ràme ràjyaü pra÷àsati 12,029.053a sa caturda÷a varùàõi vane proùya mahàtapàþ 12,029.053b*0044_01 jaghàna ràkùasaü ràmaþ paulastyaü lokakaõñakam 12,029.053c da÷à÷vamedhठjàråthyàn àjahàra nirargalàn 12,029.054a ÷yàmo yuvà lohitàkùo mattavàraõavikramaþ 12,029.054b*0045_01 àjànubàhuþ sumukho hariskandho mahàbhujaþ 12,029.054c da÷a varùasahasràõi ràmo ràjyam akàrayat 12,029.054e*0046_01 **** **** da÷avarùa÷atàni ca 12,029.054e*0046_02 ayodhyàdhipatir bhåtvà 12,029.055a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.055c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.056a bhagãrathaü ca ràjànaü mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.056c yasyendro vitate yaj¤e somaü pãtvà madotkañaþ 12,029.057a asuràõàü sahasràõi bahåni surasattamaþ 12,029.057c ajayad bàhuvãryeõa bhagavàn pàka÷àsanaþ 12,029.058a yaþ sahasraü sahasràõàü kanyà hemavibhåùitàþ 12,029.058c ãjàno vitate yaj¤e dakùiõàm atyakàlayat 12,029.059a sarvà rathagatàþ kanyà rathàþ sarve caturyujaþ 12,029.059c rathe rathe ÷ataü nàgàþ padmino hemamàlinaþ 12,029.060a sahasram a÷và ekaikaü hastinaü pçùñhato 'nvayuþ 12,029.060c gavàü sahasram a÷ve '÷ve sahasraü gavy ajàvikam 12,029.061a upahvare nivasato yasyàïke niùasàda ha 12,029.061c gaïgà bhàgãrathã tasmàd urva÷ã hy abhavat purà 12,029.062a bhåridakùiõam ikùvàkuü yajamànaü bhagãratham 12,029.062c trilokapathagà gaïgà duhitçtvam upeyuùã 12,029.063a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.063c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.064a dilãpaü caivailavilaü mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.064c yasya karmàõi bhårãõi kathayanti dvijàtayaþ 12,029.065a imàü vai vasusaüpannàü vasudhàü vasudhàdhipaþ 12,029.065c dadau tasmin mahàyaj¤e bràhmaõebhyaþ samàhitaþ 12,029.066a tasyeha yajamànasya yaj¤e yaj¤e purohitaþ 12,029.066c sahasraü vàraõàn haimàn dakùiõàm atyakàlayat 12,029.067a yasya yaj¤e mahàn àsãd yåpaþ ÷rãmàn hiraõmayaþ 12,029.067c taü devàþ karma kurvàõàþ ÷akrajyeùñhà upà÷rayan 12,029.068a caùàlo yasya sauvarõas tasmin yåpe hiraõmaye 12,029.068c nançtur devagandharvàþ ùañsahasràõi saptadhà 12,029.069a avàdayat tatra vãõàü madhye vi÷vàvasuþ svayam 12,029.069c sarvabhåtàny amanyanta mama vàdayatãty ayam 12,029.070a etad ràj¤o dilãpasya ràjàno nànucakrire 12,029.070c yat striyo hemasaüpannàþ pathi mattàþ sma ÷erate 12,029.071a ràjànam ugradhanvànaü dilãpaü satyavàdinam 12,029.071c ye 'pa÷yan sumahàtmànaü te 'pi svargajito naràþ 12,029.072a trayaþ ÷abdà na jãryante dilãpasya nive÷ane 12,029.072c svàdhyàyaghoùo jyàghoùo dãyatàm iti caiva hi 12,029.073a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.073c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.074a màndhàtàraü yauvanà÷vaü mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.074c yaü devà maruto garbhaü pituþ pàr÷vàd apàharan 12,029.075a saüvçddho yuvanà÷vasya jañhare yo mahàtmanaþ 12,029.075c pçùad àjyodbhavaþ ÷rãmàüs trilokavijayã nçpaþ 12,029.076a yaü dçùñvà pitur utsaïge ÷ayànaü devaråpiõam 12,029.076c anyonyam abruvan devàþ kam ayaü dhàsyatãti vai 12,029.077a màm eva dhàsyatãty evam indro abhyavapadyata 12,029.077c màndhàteti tatas tasya nàma cakre ÷atakratuþ 12,029.078a tatas tu payaso dhàràü puùñihetor mahàtmanaþ 12,029.078c tasyàsye yauvanà÷vasya pàõir indrasya càsravat 12,029.079a taü piban pàõim indrasya samàm ahnà vyavardhata 12,029.079c sa àsãd dvàda÷asamo dvàda÷àhena pàrthiva 12,029.080a tam iyaü pçthivã sarvà ekàhnà samapadyata 12,029.080c dharmàtmànaü mahàtmànaü ÷åram indrasamaü yudhi 12,029.081a ya àïgàraü hi nçpatiü maruttam asitaü gayam 12,029.081c aïgaü bçhadrathaü caiva màndhàtà samare 'jayat 12,029.082a yauvanà÷vo yadàïgàraü samare samayodhayat 12,029.082c visphàrair dhanuùo devà dyaur abhedãti menire 12,029.083a yataþ sårya udeti sma yatra ca pratitiùñhati 12,029.083c sarvaü tad yauvanà÷vasya màndhàtuþ kùetram ucyate 12,029.084a a÷vamedha÷ateneùñvà ràjasåya÷atena ca 12,029.084c adadàd rohitàn matsyàn bràhmaõebhyo mahãpatiþ 12,029.085a hairaõyàn yojanotsedhàn àyatàn da÷ayojanam 12,029.085c atiriktàn dvijàtibhyo vyabhajann itare janàþ 12,029.086a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.086c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.087a yayàtiü nàhuùaü caiva mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.087c ya imàü pçthivãü sarvàü vijitya sahasàgaràm 12,029.088a ÷amyàpàtenàbhyatãyàd vedãbhi÷ citrayan nçpa 12,029.088c ãjànaþ kratubhiþ puõyaiþ paryagacchad vasuüdharàm 12,029.089a iùñvà kratusahasreõa vàjimedha÷atena ca 12,029.089c tarpayàm àsa devendraü tribhiþ kà¤canaparvataiþ 12,029.090a vyåóhe devàsure yuddhe hatvà daiteyadànavàn 12,029.090c vyabhajat pçthivãü kçtsnàü yayàtir nahuùàtmajaþ 12,029.091a anteùu putràn nikùipya yadudruhyupurogamàn 12,029.091c påruü ràjye 'bhiùicya sve sadàraþ prasthito vanam 12,029.092a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.092c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.093a ambarãùaü ca nàbhàgaü mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.093c yaü prajà vavrire puõyaü goptàraü nçpasattama 12,029.094a yaþ sahasraü sahasràõàü ràj¤àm ayuta yàjinàm 12,029.094c ãjàno vitate yaj¤e bràhmaõebhyaþ samàhitaþ 12,029.095a naitat pårve janà÷ cakrur na kariùyanti càpare 12,029.095c ity ambarãùaü nàbhàgam anvamodanta dakùiõàþ 12,029.096a ÷ataü ràjasahasràõi ÷ataü ràja÷atàni ca 12,029.096c sarve '÷vamedhair ãjànàs te 'bhyayur dakùiõàyanam 12,029.097a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.097c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.098a ÷a÷abinduü caitrarathaü mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.098c yasya bhàryàsahasràõàü ÷atam àsãn mahàtmanaþ 12,029.099a sahasraü tu sahasràõàü yasyàsa¤ ÷à÷abindavaþ 12,029.099c hiraõyakavacàþ sarve sarve cottamadhanvinaþ 12,029.100a ÷ataü kanyà ràjaputram ekaikaü pçùñhato 'nvayuþ 12,029.100c kanyàü kanyàü ÷ataü nàgà nàgaü nàgaü ÷ataü rathàþ 12,029.101a rathaü rathaü ÷ataü cà÷và de÷ajà hemamàlinaþ 12,029.101c a÷vam a÷vaü ÷ataü gàvo gàü gàü tadvad ajàvikam 12,029.102a etad dhanam aparyantam a÷vamedhe mahàmakhe 12,029.102c ÷a÷abindur mahàràja bràhmaõebhyaþ samàdi÷at 12,029.103a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.103c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.104a gayam àmårtarayasaü mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.104c yaþ sa varùa÷ataü ràjà huta÷iùñà÷ano 'bhavat 12,029.105a yasmai vahnir varàn pràdàt tato vavre varàn gayaþ 12,029.105c dadato me 'kùayà càstu dharme ÷raddhà ca vardhatàm 12,029.106a mano me ramatàü satye tvatprasàdàd dhutà÷ana 12,029.106c lebhe ca kàmàüs tàn sarvàn pàvakàd iti naþ ÷rutam 12,029.107a dar÷ena paurõamàsena càturmàsyaiþ punaþ punaþ 12,029.107c ayajat sa mahàtejàþ sahasraü parivatsaràn 12,029.108a ÷ataü gavàü sahasràõi ÷atam a÷va÷atàni ca 12,029.108c utthàyotthàya vai pràdàt sahasraü parivatsaràn 12,029.109a tarpayàm àsa somena devàn vittair dvijàn api 12,029.109c pitén svadhàbhiþ kàmai÷ ca striyaþ svàþ puruùarùabha 12,029.110a sauvarõàü pçthivãü kçtvà da÷avyàmàü dviràyatàm 12,029.110c dakùiõàm adadad ràjà vàjimedhamahàmakhe 12,029.111a yàvatyaþ sikatà ràjan gaïgàyàþ puruùarùabha 12,029.111c tàvatãr eva gàþ pràdàd àmårtarayaso gayaþ 12,029.112a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.112c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.113a rantidevaü ca sàïkçtyaü mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.113c samyag àràdhya yaþ ÷akraü varaü lebhe mahàya÷àþ 12,029.114a annaü ca no bahu bhaved atithãü÷ ca labhemahi 12,029.114c ÷raddhà ca no mà vyagaman mà ca yàciùma kaü cana 12,029.115a upàtiùñhanta pa÷avaþ svayaü taü saü÷itavratam 12,029.115c gràmyàraõyà mahàtmànaü rantidevaü ya÷asvinam 12,029.116a mahànadã carmarà÷er utkledàt susruve yataþ 12,029.116c tata÷ carmaõvatãty evaü vikhyàtà sà mahànadã 12,029.117a bràhmaõebhyo dadau niùkàn sadasi pratate nçpaþ 12,029.117c tubhyaü tubhyaü niùkam iti yatràkro÷anti vai dvijàþ 12,029.117e sahasraü tubhyam ity uktvà bràhmaõàn sma prapadyate 12,029.118a anvàhàryopakaraõaü dravyopakaraõaü ca yat 12,029.118c ghañàþ sthàlyaþ kañàhà÷ ca pàtrya÷ ca piñharà api 12,029.118e na tat kiü cid asauvarõaü rantidevasya dhãmataþ 12,029.119a sàïkçte rantidevasya yàü ràtrim avasad gçhe 12,029.119c àlabhyanta ÷ataü gàvaþ sahasràõi ca viü÷atiþ 12,029.120a tatra sma sådàþ kro÷anti sumçùñamaõikuõóalàþ 12,029.120c såpabhåyiùñham a÷nãdhvaü nàdya màüsaü yathà purà 12,029.121a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.121c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.122a sagaraü ca mahàtmànaü mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.122c aikùvàkaü puruùavyàghram atimànuùavikramam 12,029.123a ùaùñiþ putrasahasràõi yaü yàntaü pçùñhato 'nvayuþ 12,029.123c nakùatraràjaü varùànte vyabhre jyotirgaõà iva 12,029.124a ekacchatrà mahã yasya praõatà hy abhavat purà 12,029.124c yo '÷vamedhasahasreõa tarpayàm àsa devatàþ 12,029.125a yaþ pràdàt kà¤canastambhaü pràsàdaü sarvakà¤canam 12,029.125c pårõaü padmadalàkùãõàü strãõàü ÷ayanasaükulam 12,029.126a dvijàtibhyo 'nuråpebhyaþ kàmàn uccàvacàüs tathà 12,029.126c yasyàde÷ena tad vittaü vyabhajanta dvijàtayaþ 12,029.127a khànayàm àsa yaþ kopàt pçthivãü sàgaràïkitàm 12,029.127c yasya nàmnà samudra÷ ca sàgaratvam upàgataþ 12,029.128a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.128c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.129a ràjànaü ca pçthuü vainyaü mçtaü ÷u÷ruma sç¤jaya 12,029.129c yam abhyaùi¤can saübhåya mahàraõye maharùayaþ 12,029.130a prathayiùyati vai lokàn pçthur ity eva ÷abditaþ 12,029.130c kùatàc ca nas tràyatãti sa tasmàt kùatriyaþ smçtaþ 12,029.131a pçthuü vainyaü prajà dçùñvà raktàþ smeti yad abruvan 12,029.131c tato ràjeti nàmàsya anuràgàd ajàyata 12,029.132a akçùñapacyà pçthivã puñake puñake madhu 12,029.132c sarvà droõadughà gàvo vainyasyàsan pra÷àsataþ 12,029.133a arogàþ sarvasiddhàrthà manuùyà akutobhayàþ 12,029.133c yathàbhikàmam avasan kùetreùu ca gçheùu ca 12,029.134a àpaþ saüstambhire yasya samudrasya yiyàsataþ 12,029.134c sarita÷ cànudãryanta dhvajasaïga÷ ca nàbhavat 12,029.135a hairaõyàüs trinalotsedhàn parvatàn ekaviü÷atim 12,029.135c bràhmaõebhyo dadau ràjà yo '÷vamedhe mahàmakhe 12,029.136a sa cen mamàra sç¤jaya caturbhadrataras tvayà 12,029.136c putràt puõyatara÷ caiva mà putram anutapyathàþ 12,029.137a kiü vai tåùõãü dhyàyasi sç¤jaya tvaü; na me ràjan vàcam imàü ÷çõoùi 12,029.137c na cen moghaü vipralaptaü mayedaü; pathyaü mumårùor iva samyag uktam 12,029.138 sç¤jaya uvàca 12,029.138a ÷çõomi te nàrada vàcam etàü; vicitràrthàü srajam iva puõyagandhàm 12,029.138c ràjarùãõàü puõyakçtàü mahàtmanàü; kãrtyà yuktàü ÷okanirõà÷anàrtham 12,029.139a na te moghaü vipralaptaü maharùe; dçùñvaiva tvàü nàradàhaü vi÷okaþ 12,029.139c ÷u÷råùe te vacanaü brahmavàdin; na te tçpyàmy amçtasyeva pànàt 12,029.140a amoghadar÷in mama cet prasàdaü; sutàghadagdhasya vibho prakuryàþ 12,029.140c mçtasya saüjãvanam adya me syàt; tava prasàdàt sutasaügama÷ ca 12,029.141 nàrada uvàca 12,029.141a yas te putro dayito 'yaü viyàtaþ; svarõaùñhãvã yam adàt parvatas te 12,029.141c punas te taü putram ahaü dadàmi; hiraõyanàbhaü varùasahasriõaü ca 12,030.001 yudhiùñhira uvàca 12,030.001a sa kathaü kà¤canaùñhãvã sç¤jayasya suto 'bhavat 12,030.001c parvatena kimarthaü ca dattaþ kena mamàra ca 12,030.002a yadà varùasahasràyus tadà bhavati mànavaþ 12,030.002c katham apràptakaumàraþ sç¤jayasya suto mçtaþ 12,030.003a utàho nàmamàtraü vai suvarõaùñhãvino 'bhavat 12,030.003c tathyaü và kà¤canaùñhãvãty etad icchàmi veditum 12,030.004 vàsudeva uvàca 12,030.004a atra te kathayiùyàmi yathà vçttaü jane÷vara 12,030.004c nàradaþ parvata÷ caiva pràg çùã lokapåjitau 12,030.005a màtulo bhàgineya÷ ca devalokàd ihàgatau 12,030.005c vihartukàmau saüprãtyà mànuùyeùu purà prabhå 12,030.006a haviþpavitrabhojyena devabhojyena caiva ha 12,030.006c nàrado màtula÷ caiva bhàgineya÷ ca parvataþ 12,030.007a tàv ubhau tapasopetàv avanãtalacàriõau 12,030.007c bhu¤jànau mànuùàn bhogàn yathàvat paryadhàvatàm 12,030.008a prãtimantau mudà yuktau samayaü tatra cakratuþ 12,030.008c yo bhaved dhçdi saükalpaþ ÷ubho và yadi và÷ubhaþ 12,030.008e anyonyasya sa àkhyeyo mçùà ÷àpo 'nyathà bhavet 12,030.009a tau tatheti pratij¤àya maharùã lokapåjitau 12,030.009c sç¤jayaü ÷vaityam abhyetya ràjànam idam åcatuþ 12,030.010a àvàü bhavati vatsyàvaþ kaü cit kàlaü hitàya te 12,030.010c yathàvat pçthivãpàla àvayoþ praguõãbhava 12,030.010e tatheti kçtvà tau ràjà satkçtyopacacàra ha 12,030.011a tataþ kadà cit tau ràjà mahàtmànau tathàgatau 12,030.011c abravãt paramaprãtaþ suteyaü varavarõinã 12,030.012a ekaiva mama kanyaiùà yuvàü paricariùyati 12,030.012c dar÷anãyànavadyàïgã ÷ãlavçttasamanvità 12,030.012e sukumàrã kumàrã ca padmaki¤jalkasaünibhà 12,030.013a paramaü saumya ity uktas tàbhyàü ràjà ÷a÷àsa tàm 12,030.013c kanye vipràv upacara devavat pitçvac ca ha 12,030.014a sà tu kanyà tathety uktvà pitaraü dharmacàriõã 12,030.014c yathànide÷aü ràj¤as tau satkçtyopacacàra ha 12,030.015a tasyàs tathopacàreõa råpeõàpratimena ca 12,030.015c nàradaü hçcchayas tårõaü sahasaivànvapadyata 12,030.016a vavçdhe ca tatas tasya hçdi kàmo mahàtmanaþ 12,030.016c yathà ÷uklasya pakùasya pravçttàv uóuràñ chanaiþ 12,030.017a na ca taü bhàgineyàya parvatàya mahàtmane 12,030.017c ÷a÷aüsa manmathaü tãvraü vrãóamànaþ sa dharmavit 12,030.018a tapasà ceïgitenàtha parvato 'tha bubodha tat 12,030.018c kàmàrtaü nàradaü kruddhaþ ÷a÷àpainaü tato bhç÷am 12,030.019a kçtvà samayam avyagro bhavàn vai sahito mayà 12,030.019c yo bhaved dhçdi saükalpaþ ÷ubho và yadi và÷ubhaþ 12,030.020a anyonyasya sa àkhyeya iti tad vai mçùà kçtam 12,030.020c bhavatà vacanaü brahmaüs tasmàd etad vadàmy aham 12,030.021a na hi kàmaü pravartantaü bhavàn àcaùña me purà 12,030.021c sukumàryàü kumàryàü te tasmàd eùa ÷apàmy aham 12,030.022a brahmavàdã gurur yasmàt tapasvã bràhmaõa÷ ca san 12,030.022c akàrùãþ samayabhraü÷am àvàbhyàü yaþ kçto mithaþ 12,030.023a ÷apsye tasmàt susaükruddho bhavantaü taü nibodha me 12,030.023c sukumàrã ca te bhàryà bhaviùyati na saü÷ayaþ 12,030.024a vànaraü caiva kanyà tvàü vivàhàt prabhçti prabho 12,030.024c saüdrakùyanti narà÷ cànye svaråpeõa vinàkçtam 12,030.025a sa tad vàkyaü tu vij¤àya nàradaþ parvatàt tadà 12,030.025c a÷apat tam api krodhàd bhàgineyaü sa màtulaþ 12,030.026a tapasà brahmacaryeõa satyena ca damena ca 12,030.026c yukto 'pi dharmanitya÷ ca na svargavàsam àpsyasi 12,030.027a tau tu ÷aptvà bhç÷aü kruddhau parasparam amarùaõau 12,030.027c pratijagmatur anyonyaü kruddhàv iva gajottamau 12,030.028a parvataþ pçthivãü kçtsnàü vicacàra mahàmuniþ 12,030.028c påjyamàno yathànyàyaü tejasà svena bhàrata 12,030.029a atha tàm alabhat kanyàü nàradaþ sç¤jayàtmajàm 12,030.029c dharmeõa dharmapravaraþ sukumàrãm aninditàm 12,030.030a sà tu kanyà yathà÷àpaü nàradaü taü dadar÷a ha 12,030.030c pàõigrahaõamantràõàü prayogàd eva vànaram 12,030.031a sukumàrã ca devarùiü vànarapratimànanam 12,030.031c naivàvamanyata tadà prãtimaty eva càbhavat 12,030.032a upatasthe ca bhartàraü na cànyaü manasàpy agàt 12,030.032c devaü muniü và yakùaü và patitve pativatsalà 12,030.033a tataþ kadà cid bhagavàn parvato 'nusasàra ha 12,030.033c vanaü virahitaü kiü cit tatràpa÷yat sa nàradam 12,030.034a tato 'bhivàdya provàca nàradaü parvatas tadà 12,030.034c bhavàn prasàdaü kurutàü svargàde÷àya me prabho 12,030.035a tam uvàca tato dçùñvà parvataü nàradas tadà 12,030.035c kçtà¤jalim upàsãnaü dãnaü dãnataraþ svayam 12,030.036a tvayàhaü prathamaü ÷apto vànaras tvaü bhaviùyasi 12,030.036c ity uktena mayà pa÷càc chaptas tvam api matsaràt 12,030.036e adyaprabhçti vai vàsaü svarge nàvàpsyasãti ha 12,030.037a tava naitad dhi sadç÷aü putrasthàne hi me bhavàn 12,030.037c nivartayetàü tau ÷àpam anyo 'nyena tadà munã 12,030.038a ÷rãsamçddhaü tadà dçùñvà nàradaü devaråpiõam 12,030.038c sukumàrã pradudràva parapaty abhi÷aïkayà 12,030.039a tàü parvatas tato dçùñvà pradravantãm aninditàm 12,030.039c abravãt tava bhartaiùa nàtra kàryà vicàraõà 12,030.040a çùiþ paramadharmàtmà nàrado bhagavàn prabhuþ 12,030.040c tavaivàbhedyahçdayo mà te bhåd atra saü÷ayaþ 12,030.041a sànunãtà bahuvidhaü parvatena mahàtmanà 12,030.041c ÷àpadoùaü ca taü bhartuþ ÷rutvà svàü prakçtiü gatà 12,030.041e parvato 'tha yayau svargaü nàrado 'tha yayau gçhàn 12,030.042a pratyakùakarmà sarvasya nàrado 'yaü mahàn çùiþ 12,030.042c eùa vakùyati vai pçùño yathà vçttaü narottama 12,031.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,031.001a tato ràjà pàõóusuto nàradaü pratyabhàùata 12,031.001c bhagava¤ ÷rotum icchàmi suvarõaùñhãvisaübhavam 12,031.002a evam uktaþ sa ca munir dharmaràjena nàradaþ 12,031.002c àcacakùe yathà vçttaü suvarõaùñhãvinaü prati 12,031.003a evam etan mahàràja yathàyaü ke÷avo 'bravãt 12,031.003c kàryasyàsya tu yac cheùaü tat te vakùyàmi pçcchataþ 12,031.004a ahaü ca parvata÷ caiva svasrãyo me mahàmuniþ 12,031.004c vastukàmàv abhigatau sç¤jayaü jayatàü varam 12,031.005a tatra saüpåjitau tena vidhidçùñena karmaõà 12,031.005c sarvakàmaiþ suvihitau nivasàvo 'sya ve÷mani 12,031.006a vyatikràntàsu varùàsu samaye gamanasya ca 12,031.006c parvato màm uvàcedaü kàle vacanam arthavat 12,031.007a àvàm asya narendrasya gçhe paramapåjitau 12,031.007c uùitau samaye brahmaü÷ cintyatàm atra sàüpratam 12,031.008a tato 'ham abruvaü ràjan parvataü ÷ubhadar÷anam 12,031.008c sarvam etat tvayi vibho bhàgineyopapadyate 12,031.009a vareõa chandyatàü ràjà labhatàü yad yad icchati 12,031.009c àvayos tapasà siddhiü pràpnotu yadi manyase 12,031.010a tata àhåya ràjànaü sç¤jayaü ÷ubhadar÷anam 12,031.010c parvato 'numataü vàkyam uvàca munipuügavaþ 12,031.011a prãtau svo nçpa satkàrais tava hy àrjavasaübhçtaiþ 12,031.011c àvàbhyàm abhyanuj¤àto varaü nçvara cintaya 12,031.012a devànàm avihiüsàyàü yad bhaven mànuùakùamam 12,031.012c tad gçhàõa mahàràja påjàrho nau mato bhavàn 12,031.013 sç¤jaya uvàca 12,031.013a prãtau bhavantau yadi me kçtam etàvatà mama 12,031.013c eùa eva paro làbho nirvçtto me mahàphalaþ 12,031.014 nàrada uvàca 12,031.014a tam evaüvàdinaü bhåyaþ parvataþ pratyabhàùata 12,031.014c vçõãùva ràjan saükalpo yas te hçdi ciraü sthitaþ 12,031.015 sç¤jaya uvàca 12,031.015a abhãpsàmi sutaü vãraü vãryavantaü dçóhavratam 12,031.015c àyuùmantaü mahàbhàgaü devaràjasamadyutim 12,031.016 parvata uvàca 12,031.016a bhaviùyaty eùa te kàmo na tv àyuùmàn bhaviùyati 12,031.016c devaràjàbhibhåtyarthaü saükalpo hy eùa te hçdi 12,031.017a suvarõaùñhãvanàc caiva svarõaùñhãvã bhaviùyati 12,031.017c rakùya÷ ca devaràjàt sa devaràjasamadyutiþ 12,031.018 nàrada uvàca 12,031.018a tac chrutvà sç¤jayo vàkyaü parvatasya mahàtmanaþ 12,031.018c prasàdayàm àsa tadà naitad evaü bhaved iti 12,031.019a àyuùmàn me bhavet putro bhavatas tapasà mune 12,031.019c na ca taü parvataþ kiü cid uvàcendravyapekùayà 12,031.020a tam ahaü nçpatiü dãnam abruvaü punar eva tu 12,031.020c smartavyo 'haü mahàràja dar÷ayiùyàmi te smçtaþ 12,031.021a ahaü te dayitaü putraü pretaràjava÷aü gatam 12,031.021c punar dàsyàmi tad råpaü mà ÷ucaþ pçthivãpate 12,031.022a evam uktvà tu nçpatiü prayàtau svo yathepsitam 12,031.022c sç¤jaya÷ ca yathàkàmaü pravive÷a svamandiram 12,031.023a sç¤jayasyàtha ràjarùeþ kasmiü÷ cit kàlaparyaye 12,031.023c jaj¤e putro mahàvãryas tejasà prajvalann iva 12,031.024a vavçdhe sa yathàkàlaü sarasãva mahotpalam 12,031.024c babhåva kà¤canaùñhãvã yathàrthaü nàma tasya tat 12,031.025a tad adbhutatamaü loke paprathe kurusattama 12,031.025c bubudhe tac ca devendro varadànaü mahàtmanoþ 12,031.026a tatas tv abhibhavàd bhãto bçhaspatimate sthitaþ 12,031.026c kumàrasyàntaraprekùã babhåva balavçtrahà 12,031.027a codayàm àsa vajraü sa divyàstraü mårtisaüsthitam 12,031.027c vyàghro bhåtvà jahãmaü tvaü ràjaputram iti prabho 12,031.028a vivçddhaþ kila vãryeõa màm eùo 'bhibhaviùyati 12,031.028c sç¤jayasya suto vajra yathainaü parvato dadau 12,031.029a evam uktas tu ÷akreõa vajraþ parapuraüjayaþ 12,031.029c kumàrasyàntaraprekùã nityam evànvapadyata 12,031.030a sç¤jayo 'pi sutaü pràpya devaràjasamadyutim 12,031.030c hçùñaþ sàntaþpuro ràjà vananityo 'bhavat tadà 12,031.031a tato bhàgãrathãtãre kadà cid vananirjhare 12,031.031c dhàtrãdvitãyo bàlaþ sa krãóàrthaü paryadhàvata 12,031.032a pa¤cavarùakade÷ãyo bàlo nàgendravikramaþ 12,031.032c sahasotpatitaü vyàghram àsasàda mahàbalaþ 12,031.033a tena caiva viniùpiùño vepamàno nçpàtmajaþ 12,031.033c vyasuþ papàta medinyàü tato dhàtrã vicukru÷e 12,031.034a hatvà tu ràjaputraü sa tatraivàntaradhãyata 12,031.034c ÷àrdålo devaràjasya màyayàntarhitas tadà 12,031.035a dhàtryàs tu ninadaü ÷rutvà rudatyàþ paramàrtavat 12,031.035c abhyadhàvata taü de÷aü svayam eva mahãpatiþ 12,031.036a sa dadar÷a gatàsuü taü ÷ayànaü pãta÷oõitam 12,031.036c kumàraü vigatànandaü ni÷àkaram iva cyutam 12,031.037a sa tam utsaïgam àropya paripãóitavakùasam 12,031.037c putraü rudhirasaüsiktaü paryadevayad àturaþ 12,031.038a tatas tà màtaras tasya rudantyaþ ÷okakar÷itàþ 12,031.038c abhyadhàvanta taü de÷aü yatra ràjà sa sç¤jayaþ 12,031.039a tataþ sa ràjà sasmàra màm antargatamànasaþ 12,031.039c tac càhaü cintitaü j¤àtvà gatavàüs tasya dar÷anam 12,031.040a sa mayaitàni vàkyàni ÷ràvitaþ ÷okalàlasaþ 12,031.040c yàni te yaduvãreõa kathitàni mahãpate 12,031.041a saüjãvita÷ càpi mayà vàsavànumate tadà 12,031.041c bhavitavyaü tathà tac ca na tac chakyam ato 'nyathà 12,031.042a ata årdhvaü kumàraþ sa svarõaùñhãvã mahàya÷àþ 12,031.042c cittaü prasàdayàm àsa pitur màtu÷ ca vãryavàn 12,031.043a kàrayàm àsa ràjyaü sa pitari svargate vibhuþ 12,031.043c varùàõàm eka÷atavat sahasraü bhãmavikramaþ 12,031.044a tata iùñvà mahàyaj¤air bahubhir bhåridakùiõaiþ 12,031.044c tarpayàm àsa devàü÷ ca pitéü÷ caiva mahàdyutiþ 12,031.045a utpàdya ca bahån putràn kulasaütànakàriõaþ 12,031.045c kàlena mahatà ràjan kàladharmam upeyivàn 12,031.046a sa tvaü ràjendra saüjàtaü ÷okam etan nivartaya 12,031.046c yathà tvàü ke÷avaþ pràha vyàsa÷ ca sumahàtapàþ 12,031.047a pitçpaitàmahaü ràjyam àsthàya duram udvaha 12,031.047c iùñvà puõyair mahàyaj¤air iùñàül lokàn avàpsyasi 12,032.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,032.001a tåùõãübhåtaü tu ràjànaü ÷ocamànaü yudhiùñhiram 12,032.001c tapasvã dharmatattvaj¤aþ kçùõadvaipàyano 'bravãt 12,032.002a prajànàü pàlanaü dharmo ràj¤àü ràjãvalocana 12,032.002c dharmaþ pramàõaü lokasya nityaü dharmànuvartanam 12,032.003a anutiùñhasva vai ràjan pitçpaitàmahaü padam 12,032.003c bràhmaõeùu ca yo dharmaþ sa nityo vedani÷citaþ 12,032.004a tat pramàõaü pramàõànàü ÷à÷vataü bharatarùabha 12,032.004c tasya dharmasya kçtsnasya kùatriyaþ parirakùità 12,032.005a tathà yaþ pratihanty asya ÷àsanaü viùaye naraþ 12,032.005c sa bàhubhyàü vinigràhyo lokayàtràvighàtakaþ 12,032.006a pramàõam apramàõaü yaþ kuryàn mohava÷aü gataþ 12,032.006c bhçtyo và yadi và putras tapasvã vàpi ka÷ cana 12,032.006e pàpàn sarvair upàyais tàn niyacched ghàtayeta và 12,032.007a ato 'nyathà vartamàno ràjà pràpnoti kilbiùam 12,032.007c dharmaü vina÷yamànaü hi yo na rakùet sa dharmahà 12,032.008a te tvayà dharmahantàro nihatàþ sapadànugàþ 12,032.008c svadharme vartamànas tvaü kiü nu ÷ocasi pàõóava 12,032.008e ràjà hi hanyàd dadyàc ca prajà rakùec ca dharmataþ 12,032.009 yudhiùñhira uvàca 12,032.009a na te 'bhi÷aïke vacanaü yad bravãùi tapodhana 12,032.009c aparokùo hi te dharmaþ sarvadharmabhçtàü vara 12,032.010a mayà hy avadhyà bahavo ghàtità ràjyakàraõàt 12,032.010c tàny akàryàõi me brahman dahanti ca tapanti ca 12,032.011 vyàsa uvàca 12,032.011a ã÷varo và bhavet kartà puruùo vàpi bhàrata 12,032.011c hañho và vartate loke karmajaü và phalaü smçtam 12,032.012a ã÷vareõa niyuktà hi sàdhv asàdhu ca pàrthiva 12,032.012c kurvanti puruùàþ karma phalam ã÷varagàmi tat 12,032.013a yathà hi puruùa÷ chindyàd vçkùaü para÷unà vane 12,032.013c chettur eva bhavet pàpaü para÷or na kathaü cana 12,032.014a atha và tad upàdànàt pràpnuyuþ karmaõaþ phalam 12,032.014c daõóa÷astrakçtaü pàpaü puruùe tan na vidyate 12,032.015a na caitad iùñaü kaunteya yad anyena phalaü kçtam 12,032.015c pràpnuyàd iti tasmàc ca ã÷vare tan nive÷aya 12,032.016a atha và puruùaþ kartà karmaõoþ ÷ubhapàpayoþ 12,032.016c na paraü vidyate tasmàd evam anyac chubhaü kuru 12,032.017a na hi ka÷ cit kva cid ràjan diùñàt pratinivartate 12,032.017c daõóa÷astrakçtaü pàpaü puruùe tan na vidyate 12,032.018a yadi và manyase ràjan hañhe lokaü pratiùñhitam 12,032.018c evam apy a÷ubhaü karma na bhåtaü na bhaviùyati 12,032.019a athàbhipattir lokasya kartavyà ÷ubhapàpayoþ 12,032.019c abhipannatamaü loke ràj¤àm udyatadaõóanam 12,032.020a athàpi loke karmàõi samàvartanta bhàrata 12,032.020c ÷ubhà÷ubhaphalaü ceme pràpnuvantãti me matiþ 12,032.021a evaü satyaü ÷ubhàde÷aü karmaõas tat phalaü dhruvam 12,032.021c tyaja tad ràja÷àrdåla maivaü ÷oke manaþ kçthàþ 12,032.022a svadharme vartamànasya sàpavàde 'pi bhàrata 12,032.022c evam àtmaparityàgas tava ràjan na ÷obhanaþ 12,032.023a vihitànãha kaunteya pràya÷cittàni karmiõàm 12,032.023c ÷arãravàüs tàni kuryàd a÷arãraþ paràbhavet 12,032.024a tad ràja¤ jãvamànas tvaü pràya÷cittaü cariùyasi 12,032.024c pràya÷cittam akçtvà tu pretya taptàsi bhàrata 12,033.001 yudhiùñhira uvàca 12,033.001a hatàþ putrà÷ ca pautrà÷ ca bhràtaraþ pitaras tathà 12,033.001c ÷va÷urà gurava÷ caiva màtulàþ sapitàmahàþ 12,033.002a kùatriyà÷ ca mahàtmànaþ saübandhisuhçdas tathà 12,033.002c vayasyà j¤àtaya÷ caiva bhràtara÷ ca pitàmaha 12,033.003a bahava÷ ca manuùyendrà nànàde÷asamàgatàþ 12,033.003c ghàtità ràjyalubdhena mayaikena pitàmaha 12,033.004a tàüs tàdç÷àn ahaü hatvà dharmanityàn mahãkùitaþ 12,033.004c asakçt somapàn vãràn kiü pràpsyàmi tapodhana 12,033.005a dahyàmy ani÷am adyàhaü cintayànaþ punaþ punaþ 12,033.005c hãnàü pàrthivasiühais taiþ ÷rãmadbhiþ pçthivãm imàm 12,033.006a dçùñvà j¤àtivadhaü ghoraü hatàü÷ ca ÷ata÷aþ paràn 12,033.006c koñi÷a÷ ca naràn anyàn paritapye pitàmaha 12,033.007a kà nu tàsàü varastrãõàm avasthàdya bhaviùyati 12,033.007c vihãnànàü svatanayaiþ patibhir bhràtçbhis tathà 12,033.008a asmàn antakaràn ghoràn pàõóavàn vçùõisaühitàn 12,033.008c àkro÷antyaþ kç÷à dãnà nipatantya÷ ca bhåtale 12,033.009a apa÷yantyaþ pitén bhràtén patãn putràü÷ ca yoùitaþ 12,033.009c tyaktvà pràõàn priyàn sarvà gamiùyanti yamakùayam 12,033.010a vatsalatvàd dvija÷reùñha tatra me nàsti saü÷ayaþ 12,033.010c vyaktaü saukùmyàc ca dharmasya pràpsyàmaþ strãvadhaü vayam 12,033.011a te vayaü suhçdo hatvà kçtvà pàpam anantakam 12,033.011c narake nipatiùyàmo hy adhaþ÷irasa eva ca 12,033.012a ÷arãràõi vimokùyàmas tapasogreõa sattama 12,033.012c à÷ramàü÷ ca vi÷eùàüs tvaü mamàcakùva pitàmaha 12,034.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,034.001a yudhiùñhirasya tad vàkyaü ÷rutvà dvaipàyanas tadà 12,034.001c samãkùya nipuõaü buddhyà çùiþ provàca pàõóavam 12,034.002a mà viùàdaü kçthà ràjan kùatradharmam anusmara 12,034.002c svadharmeõa hatà hy ete kùatriyàþ kùatriyarùabha 12,034.003a kàïkùamàõàþ ÷riyaü kçtsnàü pçthivyàü ca mahad ya÷aþ 12,034.003c kçtàntavidhisaüyuktàþ kàlena nidhanaü gatàþ 12,034.004a na tvaü hantà na bhãmo 'pi nàrjuno na yamàv api 12,034.004c kàlaþ paryàyadharmeõa pràõàn àdatta dehinàm 12,034.005a na yasya màtàpitarau nànugràhyo 'sti ka÷ cana 12,034.005c karmasàkùã prajànàü yas tena kàlena saühçtàþ 12,034.006a hetumàtram idaü tasya kàlasya puruùarùabha 12,034.006c yad dhanti bhåtair bhåtàni tad asmai råpam ai÷varam 12,034.007a karmamårtyàtmakaü viddhi sàkùiõaü ÷ubhapàpayoþ 12,034.007c sukhaduþkhaguõodarkaü kàlaü kàlaphalapradam 12,034.008a teùàm api mahàbàho karmàõi paricintaya 12,034.008c vinà÷ahetukàritve yais te kàlava÷aü gatàþ 12,034.009a àtmana÷ ca vijànãhi niyamavrata÷ãlatàm 12,034.009c yadà tvam ãdç÷aü karma vidhinàkramya kàritaþ 12,034.010a tvaùñreva vihitaü yantraü yathà sthàpayitur va÷e 12,034.010c karmaõà kàlayuktena tathedaü bhràmyate jagat 12,034.011a puruùasya hi dçùñvemàm utpattim animittataþ 12,034.011c yadçcchayà vinà÷aü ca ÷okaharùàv anarthakau 12,034.012a vyalãkaü càpi yat tv atra cittavaitaüsikaü tava 12,034.012c tadartham iùyate ràjan pràya÷cittaü tad àcara 12,034.013a idaü ca ÷råyate pàrtha yuddhe devàsure purà 12,034.013c asurà bhràtaro jyeùñhà devà÷ càpi yavãyasaþ 12,034.014a teùàm api ÷rãnimittaü mahàn àsãt samucchrayaþ 12,034.014c yuddhaü varùasahasràõi dvàtriü÷ad abhavat kila 12,034.015a ekàrõavàü mahãü kçtvà rudhireõa pariplutàm 12,034.015c jaghnur daityàüs tadà devàs tridivaü caiva lebhire 12,034.016a tathaiva pçthivãü labdhvà bràhmaõà vedapàragàþ 12,034.016c saü÷rità dànavànàü vai sàhyàrthe darpamohitàþ 12,034.017a ÷àlàvçkà iti khyàtàs triùu lokeùu bhàrata 12,034.017c aùñà÷ãtisahasràõi te càpi vibudhair hatàþ 12,034.018a dharmavyucchittim icchanto ye 'dharmasya pravartakàþ 12,034.018c hantavyàs te duràtmàno devair daityà ivolbaõàþ 12,034.019a ekaü hatvà yadi kule ÷iùñànàü syàd anàmayam 12,034.019c kulaü hatvàtha ràùñraü và na tad vçttopaghàtakam 12,034.020a adharmaråpo dharmo hi ka÷ cid asti naràdhipa 12,034.020c dharma÷ càdharmaråpo 'sti tac ca j¤eyaü vipa÷cità 12,034.021a tasmàt saüstambhayàtmànaü ÷rutavàn asi pàõóava 12,034.021c devaiþ pårvagataü màrgam anuyàto 'si bhàrata 12,034.022a na hãdç÷à gamiùyanti narakaü pàõóavarùabha 12,034.022c bhràtén à÷vàsayaitàüs tvaü suhçda÷ ca paraütapa 12,034.023a yo hi pàpasamàrambhe kàrye tadbhàvabhàvitaþ 12,034.023c kurvann api tathaiva syàt kçtvà ca nirapatrapaþ 12,034.024a tasmiüs tat kaluùaü sarvaü samàptam iti ÷abditam 12,034.024c pràya÷cittaü na tasyàsti hràso và pàpakarmaõaþ 12,034.025a tvaü tu ÷uklàbhijàtãyaþ paradoùeõa kàritaþ 12,034.025c anicchamànaþ karmedaü kçtvà ca paritapyase 12,034.026a a÷vamedho mahàyaj¤aþ pràya÷cittam udàhçtam 12,034.026c tam àhara mahàràja vipàpmaivaü bhaviùyasi 12,034.027a marudbhiþ saha jitvàrãn maghavàn pàka÷àsanaþ 12,034.027c ekaikaü kratum àhçtya ÷atakçtvaþ ÷atakratuþ 12,034.028a påtapàpmà jitasvargo lokàn pràpya sukhodayàn 12,034.028c marudgaõavçtaþ ÷akraþ ÷u÷ubhe bhàsayan di÷aþ 12,034.029a svargaloke mahãyantam apsarobhiþ ÷acãpatim 12,034.029c çùayaþ paryupàsante devà÷ ca vibudhe÷varam 12,034.030a so 'yaü tvam iha saükrànto vikrameõa vasuüdharàm 12,034.030c nirjità÷ ca mahãpàlà vikrameõa tvayànagha 12,034.031a teùàü puràõi ràùñràõi gatvà ràjan suhçdvçtaþ 12,034.031c bhràtén putràü÷ ca pautràü÷ ca sve sve ràjye 'bhiùecaya 12,034.032a bàlàn api ca garbhasthàn sàntvàni samudàcaran 12,034.032c ra¤jayan prakçtãþ sarvàþ paripàhi vasuüdharàm 12,034.033a kumàro nàsti yeùàü ca kanyàs tatràbhiùecaya 12,034.033c kàmà÷ayo hi strãvargaþ ÷okam evaü prahàsyati 12,034.034a evam à÷vàsanaü kçtvà sarvaràùñreùu bhàrata 12,034.034c yajasva vàjimedhena yathendro vijayã purà 12,034.035a a÷ocyàs te mahàtmànaþ kùatriyàþ kùatriyarùabha 12,034.035c svakarmabhir gatà nà÷aü kçtàntabalamohitàþ 12,034.036a avàptaþ kùatradharmas te ràjyaü pràptam akalmaùam 12,034.036c carasva dharmaü kaunteya ÷reyàn yaþ pretya bhàvikaþ 12,035.001 yudhiùñhira uvàca 12,035.001a kàni kçtveha karmàõi pràya÷cittãyate naraþ 12,035.001c kiü kçtvà caiva mucyeta tan me bråhi pitàmaha 12,035.002 vyàsa uvàca 12,035.002a akurvan vihitaü karma pratiùiddhàni càcaran 12,035.002c pràya÷cittãyate hy evaü naro mithyà ca vartayan 12,035.003a såryeõàbhyudito ya÷ ca brahmacàrã bhavaty uta 12,035.003c tathà såryàbhinirmuktaþ kunakhã ÷yàvadann api 12,035.004a parivittiþ parivettà brahmojjho ya÷ ca kutsakaþ 12,035.004c didhiùåpatis tathà yaþ syàd agredidhiùur eva ca 12,035.005a avakãrõã bhaved ya÷ ca dvijàtivadhakas tathà 12,035.005c atãrthe brahmaõas tyàgã tãrthe càpratipàdakaþ 12,035.006a gràmayàjã ca kaunteya ràj¤a÷ ca parivikrayã 12,035.006c ÷ådrastrãvadhako ya÷ ca pårvaþ pårvas tu garhitaþ 12,035.007a vçthàpa÷usamàlambhã vanadàhasya kàrakaþ 12,035.007c ançtenopacartà ca pratiroddhà guros tathà 12,035.008a ya÷ càgnãn apavidhyeta tathaiva brahmavikrayã 12,035.008c etàny enàüsi sarvàõi vyutkràntasamaya÷ ca yaþ 12,035.009a akàryàõy api vakùyàmi yàni tàni nibodha me 12,035.009c lokavedaviruddhàni tàny ekàgramanàþ ÷çõu 12,035.010a svadharmasya parityàgaþ paradharmasya ca kriyà 12,035.010c ayàjyayàjanaü caiva tathàbhakùyasya bhakùaõam 12,035.011a ÷araõàgatasaütyàgo bhçtyasyàbharaõaü tathà 12,035.011c rasànàü vikraya÷ càpi tiryagyonivadhas tathà 12,035.012a àdhànàdãni karmàõi ÷aktimàn na karoti yaþ 12,035.012c aprayacchaü÷ ca sarvàõi nityaü deyàni bhàrata 12,035.013a dakùiõànàm adànaü ca bràhmaõasvàbhimar÷anam 12,035.013c sarvàõy etàny akàryàõi pràhur dharmavido janàþ 12,035.014a pitrà vibhajate putro ya÷ ca syàd gurutalpagaþ 12,035.014c aprajàyann adharmeõa bhavaty àdharmiko janaþ 12,035.015a uktàny etàni karmàõi vistareõetareõa ca 12,035.015c yàni kurvann akurvaü÷ ca pràya÷cittãyate janaþ 12,035.016a etàny eva tu karmàõi kriyamàõàni mànavàn 12,035.016c yeùu yeùu nimitteùu na limpanty atha tac chçõu 12,035.017a pragçhya ÷astram àyàntam api vedàntagaü raõe 12,035.017c jighàüsantaü nihatyàjau na tena brahmahà bhavet 12,035.018a api càpy atra kaunteya mantro vedeùu pañhyate 12,035.018c vedapramàõavihitaü taü dharmaü prabravãmi te 12,035.019a apetaü bràhmaõaü vçttàd yo hanyàd àtatàyinam 12,035.019c na tena brahmahà sa syàn manyus taü manyum çcchati 12,035.020a pràõàtyaye tathàj¤ànàd àcaran madiràm api 12,035.020c acodito dharmaparaþ punaþ saüskàram arhati 12,035.021a etat te sarvam àkhyàtaü kaunteyàbhakùyabhakùaõam 12,035.021c pràya÷cittavidhànena sarvam etena ÷udhyati 12,035.022a gurutalpaü hi gurvarthe na dåùayati mànavam 12,035.022c uddàlakaþ ÷vetaketuü janayàm àsa ÷iùyataþ 12,035.023a steyaü kurvaüs tu gurvartham àpatsu na nibadhyate 12,035.023c bahu÷aþ kàmakàreõa na ced yaþ saüpravartate 12,035.024a anyatra bràhmaõasvebhya àdadàno na duùyati 12,035.024c svayam aprà÷ità ya÷ ca na sa pàpena lipyate 12,035.025a pràõatràõe 'nçtaü vàcyam àtmano và parasya và 12,035.025c gurvarthe strãùu caiva syàd vivàhakaraõeùu ca 12,035.026a nàvartate vrataü svapne ÷ukramokùe kathaü cana 12,035.026c àjyahomaþ samiddhe 'gnau pràya÷cittaü vidhãyate 12,035.027a pàrivittyaü ca patite nàsti pravrajite tathà 12,035.027c bhikùite pàradàryaü ca na tad dharmasya dåùakam 12,035.028a vçthàpa÷usamàlambhaü naiva kuryàn na kàrayet 12,035.028c anugrahaþ pa÷åõàü hi saüskàro vidhicoditaþ 12,035.029a anarhe bràhmaõe dattam aj¤ànàt tan na dåùakam 12,035.029c sakàraõaü tathà tãrthe 'tãrthe và pratipàdanam 12,035.030a striyas tathàpacàriõyo niùkçtiþ syàd adåùikà 12,035.030c api sà påyate tena na tu bhartà praduùyate 12,035.031a tattvaü j¤àtvà tu somasya vikrayaþ syàd adåùakaþ 12,035.031c asamarthasya bhçtyasya visargaþ syàd adoùavàn 12,035.031e vanadàho gavàm arthe kriyamàõo na dåùakaþ 12,035.032a uktàny etàni karmàõi yàni kurvan na duùyati 12,035.032c pràya÷cittàni vakùyàmi vistareõaiva bhàrata 12,035.032d*0047_01 yàni kçtvà naraþ påto bhaviùyati naràdhipa 12,036.001 vyàsa uvàca 12,036.001a tapasà karmabhi÷ caiva pradànena ca bhàrata 12,036.001c punàti pàpaü puruùaþ påta÷ cen na pravartate 12,036.002a ekakàlaü tu bhu¤jàna÷ caran bhaikùaü svakarmakçt 12,036.002c kapàlapàõiþ khañvàïgã brahmacàrã sadotthitaþ 12,036.003a anasåyur adhaþ÷àyã karma loke prakà÷ayan 12,036.003c pårõair dvàda÷abhir varùair brahmahà vipramucyate 12,036.003d*0048_01 lakùyaþ ÷astrabhçtàü và syàd viduùàm icchayàtmanaþ 12,036.003d*0048_02 pràsyed àtmànam agnau và samiddhe trir avàk÷iràþ 12,036.003d*0048_03 japan vànyatamaü vedaü yojanànàü ÷ataü vrajet 12,036.003d*0048_04 sarvasvaü và vedavide bràhmaõàyopapàdayet 12,036.003d*0048_05 dhanaü và jãvanàyàlaü gçhaü và saparicchadam 12,036.003d*0048_06 mucyate brahmahatyàyà goptà gobràhmaõasya ca 12,036.004a ùaóbhir varùaiþ kçcchrabhojã brahmahà påyate naraþ 12,036.004c màse màse sama÷naüs tu tribhir varùaiþ pramucyate 12,036.005a saüvatsareõa màsà÷ã påyate nàtra saü÷ayaþ 12,036.005c tathaivoparaman ràjan svalpenàpi pramucyate 12,036.006a kratunà cà÷vamedhena påyate nàtra saü÷ayaþ 12,036.006c ya càsyàvabhçthe snànti ke cid evaüvidhà naràþ 12,036.007a te sarve påtapàpmàno bhavantãti parà ÷rutiþ 12,036.007c bràhmaõàrthe hato yuddhe mucyate brahmahatyayà 12,036.008a gavàü ÷atasahasraü tu pàtrebhyaþ pratipàdayan 12,036.008c brahmahà vipramucyeta sarvapàpebhya eva ca 12,036.009a kapilànàü sahasràõi yo dadyàt pa¤caviü÷atim 12,036.009c dogdhrãõàü sa ca pàpebhyaþ sarvebhyo vipramucyate 12,036.010a gosahasraü savatsànàü dogdhrãõàü pràõasaü÷aye 12,036.010c sàdhubhyo vai daridrebhyo dattvà mucyeta kilbiùàt 12,036.011a ÷ataü tai yas tu kàmbojàn bràhmaõebhyaþ prayacchati 12,036.011c niyatebhyo mahãpàla sa ca pàpàt pramucyate 12,036.012a manorathaü tu yo dadyàd ekasmà api bhàrata 12,036.012c na kãrtayeta dattvà yaþ sa ca pàpàt pramucyate 12,036.013a suràpànaü sakçt pãtvà yo 'gnivarõàü pibed dvijaþ 12,036.013c sa pàvayaty athàtmànam iha loke paratra ca 12,036.014a meruprapàtaü prapata¤ jvalanaü và samàvi÷an 12,036.014c mahàprasthànam àtiùñhan mucyate sarvakilbiùaiþ 12,036.015a bçhaspatisaveneùñvà suràpo bràhmaõaþ punaþ 12,036.015c samitiü bràhmaõair gacched iti vai bràhmaõã ÷rutiþ 12,036.016a bhåmipradànaü kuryàd yaþ suràü pãtvà vimatsaraþ 12,036.016c punar na ca pibed ràjan saüskçtaþ ÷udhyate naraþ 12,036.017a gurutalpã ÷ilàü taptàm àyasãm adhisaüvi÷et 12,036.017c pàõàv àdhàya và ÷ephaü pravrajed årdhvadar÷anaþ 12,036.018a ÷arãrasya vimokùeõa mucyate karmaõo '÷ubhàt 12,036.018c karmabhyo vipramucyante yattàþ saüvatsaraü striyaþ 12,036.019a mahàvrataü cared yas tu dadyàt sarvasvam eva tu 12,036.019c gurvarthe và hato yuddhe sa mucyet karmaõo '÷ubhàt 12,036.020a ançtenopacartà ca pratiroddhà guros tathà 12,036.020c upahçtya priyaü tasmai tasmàt pàpàt pramucyate 12,036.021a avakãrõinimittaü tu brahmahatyàvrataü caret 12,036.021c kharacarmavàsàþ ùaõmàsaü tathà mucyeta kilbiùàt 12,036.022a paradàràpahàrã ca parasyàpaharan vasu 12,036.022c saüvatsaraü vratã bhåtvà tathà mucyeta kilbiùàt 12,036.023a steyaü tu yasyàpaharet tasmai dadyàt samaü vasu 12,036.023c vividhenàbhyupàyena tena mucyeta kilbiùàt 12,036.024a kçcchràd dvàda÷aràtreõa svabhyastena da÷àvaram 12,036.024c parivettà bhavet påtaþ parivitti÷ ca bhàrata 12,036.025a nive÷yaü tu bhavet tena sadà tàrayità pitén 12,036.025c na tu striyà bhaved doùo na tu sà tena lipyate 12,036.026a bhajane hy çtunà ÷uddhaü càturmàsyaü vidhãyate 12,036.026c striyas tena vi÷udhyanti iti dharmavido viduþ 12,036.027a striyas tv à÷aïkitàþ pàpair nopagamyà hi jànatà 12,036.027c rajasà tà vi÷udhyante bhasmanà bhàjanaü yathà 12,036.027d*0049_01 pàdajocchiùñakàüsyaü ca gavàghràtam athàpi và 12,036.027d*0049_02 gaõóåùocchiùñam api và vi÷uddhyed da÷abhis tu tat 12,036.028a catuùpàt sakalo dharmo bràhmaõànàü vidhãyate 12,036.028c pàdàvakçùño ràjanye tathà dharmo vidhãyate 12,036.029a tathà vai÷ye ca ÷ådre ca pàdaþ pàdo vidhãyate 12,036.029c vidyàd evaüvidhenaiùàü gurulàghavani÷cayam 12,036.030a tiryagyonivadhaü kçtvà drumàü÷ chittvetaràn bahån 12,036.030c triràtraü vàyubhakùaþ syàt karma ca prathayen naraþ 12,036.031a agamyàgamane ràjan pràya÷cittaü vidhãyate 12,036.031c àrdravastreõa ùaõmàsaü vihàryaü bhasma÷àyinà 12,036.032a eùa eva tu sarveùàm akàryàõàü vidhir bhavet 12,036.032c bràhmaõoktena vidhinà dçùñàntàgamahetubhiþ 12,036.033a sàvitrãm apy adhãyànaþ ÷ucau de÷e mità÷anaþ 12,036.033c ahiüsro 'mandako 'jalpan mucyate sarvakilbiùaiþ 12,036.034a ahaþsu satataü tiùñhed abhyàkà÷aü ni÷i svapet 12,036.034c trir ahnas trir ni÷àyà÷ ca savàsà jalam àvi÷et 12,036.035a strã÷ådrapatitàü÷ càpi nàbhibhàùed vratànvitaþ 12,036.035c pàpàny aj¤ànataþ kçtvà mucyed evaüvrato dvijaþ 12,036.036a ÷ubhà÷ubhaphalaü pretya labhate bhåtasàkùikaþ 12,036.036c atiricyet tayor yat tu tat kartà labhate phalam 12,036.037a tasmàd dànena tapasà karmaõà ca ÷ubhaü phalam 12,036.037c vardhayed a÷ubhaü kçtvà yathà syàd atirekavàn 12,036.038a kuryàc chubhàni karmàõi nimitte pàpakarmaõàm 12,036.038c dadyàn nityaü ca vittàni tathà mucyeta kilbiùàt 12,036.039a anuråpaü hi pàpasya pràya÷cittam udàhçtam 12,036.039c mahàpàtakavarjaü tu pràya÷cittaü vidhãyate 12,036.040a bhakùyàbhakùyeùu sarveùu vàcyàvàcye tathaiva ca 12,036.040c aj¤ànaj¤ànayo ràjan vihitàny anujànate 12,036.041a jànatà tu kçtaü pàpaü guru sarvaü bhavaty uta 12,036.041c aj¤ànàt skhalite doùe pràya÷cittaü vidhãyate 12,036.042a ÷akyate vidhinà pàpaü yathoktena vyapohitum 12,036.042c àstike ÷raddadhàne tu vidhir eùa vidhãyate 12,036.043a nàstikà÷raddadhàneùu puruùeùu kadà cana 12,036.043c dambhadoùapradhàneùu vidhir eùa na dç÷yate 12,036.044a ÷iùñàcàra÷ ca ÷iùña÷ ca dharmo dharmabhçtàü vara 12,036.044c sevitavyo naravyàghra pretya ceha sukhàrthinà 12,036.045a sa ràjan mokùyase pàpàt tena pårveõa hetunà 12,036.045c tràõàrthaü và vadhenaiùàm atha và nçpakarmaõà 12,036.046a atha và te ghçõà kà cit pràya÷cittaü cariùyasi 12,036.046c mà tv evànàryajuùñena karmaõà nidhanaü gamaþ 12,037.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,037.001a evam ukto bhagavatà dharmaràjo yudhiùñhiraþ 12,037.001c cintayitvà muhårtaü tu pratyuvàca tapodhanam 12,037.002a kiü bhakùyaü kim abhakùyaü ca kiü ca deyaü pra÷asyate 12,037.002c kiü ca pàtram apàtraü và tan me bråhi pitàmaha 12,037.003 vyàsa uvàca 12,037.003a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,037.003c siddhànàü caiva saüvàdaü mano÷ caiva prajàpateþ 12,037.004a siddhàs tapovrataparàþ samàgamya purà vibhum 12,037.004c dharmaü papracchur àsãnam àdikàle prajàpatim 12,037.005a katham annaü kathaü dànaü katham adhyayanaü tapaþ 12,037.005c kàryàkàryaü ca naþ sarvaü ÷aüsa vai tvaü prajàpate 12,037.006a tair evam ukto bhagavàn manuþ svàyaübhuvo 'bravãt 12,037.006c ÷u÷råùadhvaü yathàvçttaü dharmaü vyàsasamàsataþ 12,037.006d*0050_01 anàde÷e japo homa upavàsas tathaiva ca 12,037.006d*0050_02 àtmaj¤ànaü puõyanadyo yatra pràya÷ ca tatparàþ 12,037.006d*0050_03 anàdiùñaü tathaitàni puõyàni dharaõãbhçtaþ 12,037.006d*0050_04 suvarõaprà÷anam api ratnàdisnànam eva ca 12,037.006d*0050_05 devasthànàbhigamanam àjyaprà÷anam eva ca 12,037.006d*0050_06 etàni medhyaü puruùaü kurvanty à÷u na saü÷ayaþ 12,037.006d*0050_07 na garveõa bhavet pràj¤aþ kadà cid api mànavaþ 12,037.006d*0050_08 dãrgham àyur athecchan hi triràtraü coùõapo bhavet 12,037.007a adattasyànupàdànaü dànam adhyayanaü tapaþ 12,037.007c ahiüsà satyam akrodhaþ kùamejyà dharmalakùaõam 12,037.008a ya eva dharmaþ so 'dharmo 'de÷e 'kàle pratiùñhitaþ 12,037.008c àdànam ançtaü hiüsà dharmo vyàvasthikaþ smçtaþ 12,037.009a dvividhau càpy ubhàv etau dharmàdharmau vijànatàm 12,037.009c apravçttiþ pravçtti÷ ca dvaividhyaü lokavedayoþ 12,037.010a apravçtter amartyatvaü martyatvaü karmaõaþ phalam 12,037.010c a÷ubhasyà÷ubhaü vidyàc chubhasya ÷ubham eva ca 12,037.011a etayo÷ cobhayoþ syàtàü ÷ubhà÷ubhatayà tathà 12,037.011c daivaü ca daivayuktaü ca pràõa÷ ca pralaya÷ ca ha 12,037.012a aprekùàpårvakaraõàd a÷ubhànàü ÷ubhaü phalam 12,037.012c årdhvaü bhavati saüdehàd iha dçùñàrtham eva và 12,037.012e aprekùàpårvakaraõàt pràya÷cittaü vidhãyate 12,037.013a krodhamohakçte caiva dçùñàntàgamahetubhiþ 12,037.013c ÷arãràõàm upakle÷o manasa÷ ca priyàpriye 12,037.013e tad auùadhai÷ ca mantrai÷ ca pràya÷cittai÷ ca ÷àmyati 12,037.013f*0051_01 upavàsam ekaràtraü daõóotsarge naràdhipaþ 12,037.013f*0051_02 vi÷udhyed àtma÷uddhyarthaü triràtraü tu purohitaþ 12,037.013f*0051_03 kùayaü ÷okaü prakurvàõo na mriyeta yadà naraþ 12,037.013f*0051_04 ÷astràdibhir upàviùñàs triràtraü tatra nirdi÷et 12,037.014a jàti÷reõyadhivàsànàü kuladharmàü÷ ca sarvataþ 12,037.014c varjayen na hi taü dharmaü yeùàü dharmo na vidyate 12,037.015a da÷a và veda÷àstraj¤às trayo và dharmapàñhakàþ 12,037.015c yad bråyuþ kàrya utpanne sa dharmo dharmasaü÷aye 12,037.016a aruõà mçttikà caiva tathà caiva pipãlakàþ 12,037.016c ÷leùmàtakas tathà viprair abhakùyaü viùam eva ca 12,037.017a abhakùyà bràhmaõair matsyàþ ÷akalair ye vivarjitàþ 12,037.017c catuùpàt kacchapàd anyo maõóåkà jalajà÷ ca ye 12,037.018a bhàsà haüsàþ suparõà÷ ca cakravàkà bakàþ plavàþ 12,037.018c kaïko madgu÷ ca gçdhrà÷ ca kàkolåkaü tathaiva ca 12,037.019a kravyàdàþ pakùiõaþ sarve catuùpàdà÷ ca daüùñriõaþ 12,037.019c yeùàü cobhayato dantà÷ caturdaüùñrà÷ ca sarva÷aþ 12,037.020a eóakà÷vakharoùñrãõàü såtikànàü gavàm api 12,037.020c mànuùãõàü mçgãõàü ca na pibed bràhmaõaþ payaþ 12,037.021a pretànnaü såtikànnaü ca yac ca kiü cid anirda÷am 12,037.021c abhojyaü càpy apeyaü ca dhenvà dugdham anirda÷am 12,037.021d*0052_01 ràjànnaü teja àdatte ÷ådrànnaü brahmavarcasam 12,037.021d*0052_02 àyuþ suvarõakàrànnam avãràyà÷ ca yoùitaþ 12,037.021d*0052_03 viùñhà vàrdhuùikasyànnaü gaõikànnam athendriyam 12,037.021d*0052_04 mçùyanti ye copapatiü strãjitànàü ca sarva÷aþ 12,037.021d*0052_05 dãkùitasya kadaryasya kratuvikrayikasya ca 12,037.022a takùõa÷ carmàvakartu÷ ca puü÷ calyà rajakasya ca 12,037.022c cikitsakasya yac cànnam abhojyaü rakùiõas tathà 12,037.023a gaõagràmàbhi÷astànàü raïgastrãjãvina÷ ca ye 12,037.023c parivittinapuüùàü ca bandidyåtavidàü tathà 12,037.024a vàryamàõàhçtaü cànnaü ÷uktaü paryuùitaü ca yat 12,037.024c surànugatam ucchiùñam abhojyaü ÷eùitaü ca yat 12,037.025a piùñamàüsekùu÷àkànàü vikàràþ payasas tathà 12,037.025c saktudhànàkarambhà÷ ca nopabhojyà÷ cirasthitàþ 12,037.026a pàyasaü kçsaraü màüsam apåpà÷ ca vçthà kçtàþ 12,037.026c abhojyà÷ càpy abhakùyà÷ ca bràhmaõair gçhamedhibhiþ 12,037.027a devàn pitén manuùyàü÷ ca munãn gçhyà÷ ca devatàþ 12,037.027c påjayitvà tataþ pa÷càd gçhastho bhoktum arhati 12,037.028a yathà pravrajito bhikùur gçhasthaþ svagçhe vaset 12,037.028c evaüvçttaþ priyair dàraiþ saüvasan dharmam àpnuyàt 12,037.029a na dadyàd ya÷ase dànaü na bhayàn nopakàriõe 12,037.029c na nçttagãta÷ãleùu hàsakeùu ca dhàrmikaþ 12,037.030a na matte naiva conmatte na stene na cikitsake 12,037.030c na vàgghãne vivarõe và nàïgahãne na vàmane 12,037.031a na durjane dauùkule và vratair và yo na saüskçtaþ 12,037.031c a÷rotriye mçtaü dànaü bràhmaõe 'brahmavàdini 12,037.032a asamyak caiva yad dattam asamyak ca pratigrahaþ 12,037.032c ubhayoþ syàd anarthàya dàtur àdàtur eva ca 12,037.033a yathà khadiram àlambya ÷ilàü vàpy arõavaü taran 12,037.033c majjate majjate tadvad dàtà ya÷ ca pratãcchakaþ 12,037.034a kàùñhair àrdrair yathà vahnir upastãrõo na dãpyate 12,037.034c tapaþsvàdhyàyacàritrair evaü hãnaþ pratigrahã 12,037.035a kapàle yadvad àpaþ syuþ ÷vadçtau và yathà payaþ 12,037.035c à÷rayasthànadoùeõa vçttahãne tathà ÷rutam 12,037.036a nirmantro nirvrato yaþ syàd a÷àstraj¤o 'nasåyakaþ 12,037.036c anukro÷àt pradàtavyaü dãneùv evaü nareùv api 12,037.037a na vai deyam anukro÷àd dãnàyàpy apakàriõe 12,037.037c àptàcaritam ity eva dharma ity eva và punaþ 12,037.038a niùkàraõaü sma tad dattaü bràhmaõe dharmavarjite 12,037.038c bhaved apàtradoùeõa na me 'tràsti vicàraõà 12,037.039a yathà dàrumayo hastã yathà carmamayo mçgaþ 12,037.039c bràhmaõa÷ cànadhãyànas trayas te nàmadhàrakàþ 12,037.040a yathà ùaõóho 'phalaþ strãùu yathà gaur gavi càphalà 12,037.040c ÷akunir vàpy apakùaþ syàn nirmantro bràhmaõas tathà 12,037.041a gràmadhànyaü yathà ÷ånyaü yathà kåpa÷ ca nirjalaþ 12,037.041c yathà hutam anagnau ca tathaiva syàn niràkçtau 12,037.042a devatànàü pitéõàü ca havyakavyavinà÷anaþ 12,037.042c ÷atrur arthaharo mårkho na lokàn pràptum arhati 12,037.043a etat te kathitaü sarvaü yathà vçttaü yudhiùñhira 12,037.043c samàsena mahad dhy etac chrotavyaü bharatarùabha 12,038.001 yudhiùñhira uvàca 12,038.001a ÷rotum icchàmi bhagavan vistareõa mahàmune 12,038.001c ràjadharmàn dvija÷reùñha càturvarõyasya càkhilàn 12,038.002a àpatsu ca yathà nãtir vidhàtavyà mahãkùità 12,038.002c dharmyam àlambya panthànaü vijayeyaü kathaü mahãm 12,038.003a pràya÷cittakathà hy eùà bhakùyàbhakùyavivardhità 12,038.003c kautåhalànupravaõà harùaü janayatãva me 12,038.004a dharmacaryà ca ràjyaü ca nityam eva virudhyate 12,038.004c yena muhyati me ceta÷ cintayànasya nitya÷aþ 12,038.005 vai÷aüpàyana uvàca 12,038.005a tam uvàca mahàtejà vyàso vedavidàü varaþ 12,038.005c nàradaü samabhiprekùya sarvaü jànan puràtanam 12,038.006a ÷rotum icchasi ced dharmàn akhilena yudhiùñhira 12,038.006c praihi bhãùmaü mahàbàho vçddhaü kurupitàmaham 12,038.007a sa te sarvarahasyeùu saü÷ayàn manasi sthitàn 12,038.007c chettà bhàgãrathãputraþ sarvaj¤aþ sarvadharmavit 12,038.008a janayàm àsa yaü devã divyà tripathagà nadã 12,038.008c sàkùàd dadar÷a yo devàn sarvठ÷akrapurogamàn 12,038.009a bçhaspatipurogàü÷ ca devarùãn asakçt prabhuþ 12,038.009c toùayitvopacàreõa ràjanãtim adhãtavàn 12,038.010a u÷anà veda yac chàstraü devàsuragurur dvijaþ 12,038.010c tac ca sarvaü savaiyàkhyaü pràptavàn kurusattamaþ 12,038.011a bhàrgavàc cyavanàc càpi vedàn aïgopabçühitàn 12,038.011c pratipede mahàbuddhir vasiùñhàc ca yatavratàt 12,038.012a pitàmahasutaü jyeùñhaü kumàraü dãptatejasam 12,038.012c adhyàtmagatitattvaj¤am upà÷ikùata yaþ purà 12,038.013a màrkaõóeyamukhàt kçtsnaü yatidharmam avàptavàn 12,038.013c ràmàd astràõi ÷akràc ca pràptavàn bharatarùabha 12,038.014a mçtyur àtmecchayà yasya jàtasya manujeùv api 12,038.014c tathànapatyasya sataþ puõyalokà divi ÷rutàþ 12,038.015a yasya brahmarùayaþ puõyà nityam àsan sabhàsadaþ 12,038.015c yasya nàviditaü kiü cij j¤ànaj¤eyeùu vidyate 12,038.016a sa te vakùyati dharmaj¤aþ såkùmadharmàrthatattvavit 12,038.016c tam abhyehi purà pràõàn sa vimu¤cati dharmavit 12,038.017a evam uktas tu kaunteyo dãrghapraj¤o mahàdyutiþ 12,038.017c uvàca vadatàü ÷reùñhaü vyàsaü satyavatãsutam 12,038.018a vai÷asaü sumahat kçtvà j¤àtãnàü lomaharùaõam 12,038.018c àgaskçt sarvalokasya pçthivãnà÷akàrakaþ 12,038.019a ghàtayitvà tam evàjau chalenàjihmayodhinam 12,038.019c upasaüpraùñum arhàmi tam ahaü kena hetunà 12,038.020a tatas taü nçpati÷reùñhaü càturvarõyahitepsayà 12,038.020c punar àha mahàbàhur yadu÷reùñho mahàdyutiþ 12,038.021a nedànãm atinirbandhaü ÷oke kartum ihàrhasi 12,038.021c yad àha bhagavàn vyàsas tat kuruùva nçpottama 12,038.022a bràhmaõàs tvàü mahàbàho bhràtara÷ ca mahaujasaþ 12,038.022c parjanyam iva gharmàrtà à÷aüsànà upàsate 12,038.023a hata÷iùñà÷ ca ràjànaþ kçtsnaü caiva samàgatam 12,038.023c càturvarõyaü mahàràja ràùñraü te kurujàïgalam 12,038.024a priyàrtham api caiteùàü bràhmaõànàü mahàtmanàm 12,038.024c niyogàd asya ca guror vyàsasyàmitatejasaþ 12,038.025a suhçdàü càsmad àdãnàü draupadyà÷ ca paraütapa 12,038.025c kuru priyam amitraghna lokasya ca hitaü kuru 12,038.026a evam uktas tu kçùõena ràjà ràjãvalocanaþ 12,038.026c hitàrthaü sarvalokasya samuttasthau mahàtapàþ 12,038.027a so 'nunãto naravyàghro viùñara÷ravasà svayam 12,038.027c dvaipàyanena ca tathà devasthànena jiùõunà 12,038.028a etai÷ cànyai÷ ca bahubhir anunãto yudhiùñhiraþ 12,038.028c vyajahàn mànasaü duþkhaü saütàpaü ca mahàmanàþ 12,038.029a ÷rutavàkyaþ ÷rutanidhiþ ÷ruta÷ravyavi÷àradaþ 12,038.029c vyavasya manasaþ ÷àntim agacchat pàõóunandanaþ 12,038.030a sa taiþ parivçto ràjà nakùatrair iva candramàþ 12,038.030c dhçtaràùñraü puraskçtya svapuraü pravive÷a ha 12,038.031a pravivikùuþ sa dharmaj¤aþ kuntãputro yudhiùñhiraþ 12,038.031c arcayàm àsa devàü÷ ca bràhmaõàü÷ ca sahasra÷aþ 12,038.032a tato rathaü navaü ÷ubhraü kambalàjinasaüvçtam 12,038.032c yuktaü ùoóa÷abhir gobhiþ pàõóuraiþ ÷ubhalakùaõaiþ 12,038.033a mantrair abhyarcitaþ puõyaiþ ståyamàno maharùibhiþ 12,038.033c àruroha yathà devaþ somo 'mçtamayaü ratham 12,038.034a jagràha ra÷mãn kaunteyo bhãmo bhãmaparàkramaþ 12,038.034c arjunaþ pàõóuraü chatraü dhàrayàm àsa bhànumat 12,038.035a dhriyamàõaü tu tac chatraü pàõóuraü tasya mårdhani 12,038.035c ÷u÷ubhe tàrakàràjasitam abhram ivàmbare 12,038.036a càmaravyajane càsya vãrau jagçhatus tadà 12,038.036c candrara÷miprabhe ÷ubhre màdrãputràv alaükçte 12,038.037a te pa¤ca ratham àsthàya bhràtaraþ samalaükçtàþ 12,038.037c bhåtànãva samastàni ràjan dadç÷ire tadà 12,038.038a àsthàya tu rathaü ÷ubhraü yuktam a÷vair mahàjavaiþ 12,038.038c anvayàt pçùñhato ràjan yuyutsuþ pàõóavàgrajam 12,038.039a rathaü hemamayaü ÷ubhraü sainyasugrãvayojitam 12,038.039c saha sàtyakinà kçùõaþ samàsthàyànvayàt kurån 12,038.040a narayànena tu jyeùñhaþ pità pàrthasya bhàrata 12,038.040c agrato dharmaràjasya gàndhàrãsahito yayau 12,038.041a kurustriya÷ ca tàþ sarvàþ kuntã kçùõà ca draupadã 12,038.041c yànair uccàvacair jagmur vidureõa puraskçtàþ 12,038.042a tato rathà÷ ca bahulà nàgà÷ ca samalaükçtàþ 12,038.042c pàdàtà÷ ca hayà÷ caiva pçùñhataþ samanuvrajan 12,038.043a tato vaitàlikaiþ såtair màgadhai÷ ca subhàùitaiþ 12,038.043c ståyamàno yayau ràjà nagaraü nàgasàhvayam 12,038.044a tat prayàõaü mahàbàhor babhåvàpratimaü bhuvi 12,038.044c àkulàkulam utsçùñaü hçùñapuùñajanànvitam 12,038.045a abhiyàne tu pàrthasya narair nagaravàsibhiþ 12,038.045c nagaraü ràjamàrga÷ ca yathàvat samalaükçtam 12,038.046a pàõóureõa ca màlyena patàkàbhi÷ ca vedibhiþ 12,038.046c saüvçto ràjamàrga÷ ca dhåpanai÷ ca sudhåpitaþ 12,038.047a atha cårõai÷ ca gandhànàü nànàpuùpaiþ priyaïgubhiþ 12,038.047c màlyadàmabhir àsaktai ràjave÷màbhisaüvçtam 12,038.048a kumbhà÷ ca nagaradvàri vàripårõà dçóhà navàþ 12,038.048c kanyàþ sumanasa÷ chàgàþ sthàpitàs tatra tatra ha 12,038.049a tathà svalaükçtadvàraü nagaraü pàõóunandanaþ 12,038.049c ståyamànaþ ÷ubhair vàkyaiþ pravive÷a suhçdvçtaþ 12,039.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,039.001a prave÷ane tu pàrthànàü janasya puravàsinaþ 12,039.001c didçkùåõàü sahasràõi samàjagmur bahåny atha 12,039.002a sa ràjamàrgaþ ÷u÷ubhe samalaükçtacatvaraþ 12,039.002c yathà candrodaye ràjan vardhamàno mahodadhiþ 12,039.003a gçhàõi ràjamàrge tu ratnavanti bçhanti ca 12,039.003c pràkampanteva bhàreõa strãõàü pårõàni bhàrata 12,039.004a tàþ ÷anair iva savrãóaü pra÷a÷aüsur yudhiùñhiram 12,039.004c bhãmasenàrjunau caiva màdrãputrau ca pàõóavau 12,039.005a dhanyà tvam asi pà¤càli yà tvaü puruùasattamàn 12,039.005c upatiùñhasi kalyàõi maharùãn iva gautamã 12,039.006a tava karmàõy amoghàni vratacaryà ca bhàmini 12,039.006c iti kçùõàü mahàràja pra÷a÷aüsus tadà striyaþ 12,039.007a pra÷aüsàvacanais tàsàü mithaþ÷abdai÷ ca bhàrata 12,039.007c prãtijai÷ ca tadà ÷abdaiþ puram àsãt samàkulam 12,039.008a tam atãtya yathàyuktaü ràjamàrgaü yudhiùñhiraþ 12,039.008c alaükçtaü ÷obhamànam upàyàd ràjave÷ma ha 12,039.009a tataþ prakçtayaþ sarvàþ paurajànapadàs tathà 12,039.009c åcuþ kathàþ karõasukhàþ samupetya tatas tataþ 12,039.010a diùñyà jayasi ràjendra ÷atrå¤ ÷atrunisådana 12,039.010c diùñyà ràjyaü punaþ pràptaü dharmeõa ca balena ca 12,039.011a bhava nas tvaü mahàràja ràjeha ÷aradàü ÷atam 12,039.011c prajàþ pàlaya dharmeõa yathendras tridivaü nçpa 12,039.012a evaü ràjakuladvàri maïgalair abhipåjitaþ 12,039.012c à÷ãrvàdàn dvijair uktàn pratigçhya samantataþ 12,039.013a pravi÷ya bhavanaü ràjà devaràjagçhopamam 12,039.013c ÷rutvà vijayasaüyuktaü rathàt pa÷càd avàtarat 12,039.014a pravi÷yàbhyantaraü ÷rãmàn daivatàny abhigamya ca 12,039.014c påjayàm àsa ratnai÷ ca gandhair màlyai÷ ca sarva÷aþ 12,039.015a ni÷cakràma tataþ ÷rãmàn punar eva mahàya÷àþ 12,039.015c dadar÷a bràhmaõàü÷ caiva so 'bhiråpàn upasthitàn 12,039.016a sa saüvçtas tadà viprair à÷ãrvàdavivakùubhiþ 12,039.016c ÷u÷ubhe vimala÷ candras tàràgaõavçto yathà 12,039.017a tàn sa saüpåjayàm àsa kaunteyo vidhivad dvijàn 12,039.017c dhaumyaü guruü puraskçtya jyeùñhaü pitaram eva ca 12,039.017d*0053_01 pravive÷a sabhàü ràjà sudharmàü vàsavo yathà 12,039.018a sumanomodakai ratnair hiraõyena ca bhåriõà 12,039.018c gobhir vastrai÷ ca ràjendra vividhai÷ ca kim icchakaiþ 12,039.019a tataþ puõyàhaghoùo 'bhåd divaü stabdhveva bhàrata 12,039.019c suhçdàü harùajananaþ puõyaþ ÷rutisukhàvahaþ 12,039.020a haüsavan neduùàü ràjan dvijànàü tatra bhàratã 12,039.020c ÷u÷ruve vedaviduùàü puùkalàrthapadàkùarà 12,039.021a tato dundubhinirghoùaþ ÷aïkhànàü ca manoramaþ 12,039.021c jayaü pravadatàü tatra svanaþ pràdurabhån nçpa 12,039.022a niþ÷abde ca sthite tatra tato viprajane punaþ 12,039.022c ràjànaü bràhmaõacchadmà càrvàko ràkùaso 'bravãt 12,039.023a tatra duryodhanasakhà bhikùuråpeõa saüvçtaþ 12,039.023c sàükhyaþ ÷ikhã tridaõóã ca dhçùño vigatasàdhvasaþ 12,039.024a vçtaþ sarvais tadà viprair à÷ãrvàdavivakùubhiþ 12,039.024c paraüsahasrai ràjendra taponiyamasaüsthitaiþ 12,039.025a sa duùñaþ pàpam à÷aüsan pàõóavànàü mahàtmanàm 12,039.025c anàmantryaiva tàn vipràüs tam uvàca mahãpatim 12,039.026a ime pràhur dvijàþ sarve samàropya vaco mayi 12,039.026c dhig bhavantaü kunçpatiü j¤àtighàtinam astu vai 12,039.027a kiü te ràjyena kaunteya kçtvemaü j¤àtisaükùayam 12,039.027c ghàtayitvà guråü÷ caiva mçtaü ÷reyo na jãvitam 12,039.028a iti te vai dvijàþ ÷rutvà tasya ghorasya rakùasaþ 12,039.028c vivyathu÷ cukru÷u÷ caiva tasya vàkyapradharùitàþ 12,039.029a tatas te bràhmaõàþ sarve sa ca ràjà yudhiùñhiraþ 12,039.029c vrãóitàþ paramodvignàs tåùõãm àsan vi÷àü pate 12,039.030 yudhiùñhira uvàca 12,039.030a prasãdantu bhavanto me praõatasyàbhiyàcataþ 12,039.030c pratyàpannaü vyasaninaü na màü dhikkartum arhatha 12,039.031 vai÷aüpàyana uvàca 12,039.031a tato ràjan bràhmaõàs te sarva eva vi÷àü pate 12,039.031c åcur naitad vaco 'smàkaü ÷rãr astu tava pàrthiva 12,039.032a jaj¤u÷ caiva mahàtmànas tatas taü j¤ànacakùuùà 12,039.032c bràhmaõà vedavidvàüsas tapobhir vimalãkçtàþ 12,039.033 bràhmaõà åcuþ 12,039.033a eùa duryodhanasakhà càrvàko nàma ràkùasaþ 12,039.033c parivràjakaråpeõa hitaü tasya cikãrùati 12,039.034a na vayaü bråma dharmàtman vyetu te bhayam ãdç÷am 12,039.034c upatiùñhatu kalyàõaü bhavantaü bhràtçbhiþ saha 12,039.035 vai÷aüpàyana uvàca 12,039.035a tatas te bràhmaõàþ sarve huükàraiþ krodhamårchitàþ 12,039.035c nirbhartsayantaþ ÷ucayo nijaghnuþ pàparàkùasam 12,039.036a sa papàta vinirdagdhas tejasà brahmavàdinàm 12,039.036c mahendrà÷aninirdagdhaþ pàdapo 'ïkuravàn iva 12,039.037*0054_00 vai÷aüpàyana uvàca 12,039.037*0054_01 tatas tatra tu ràjànaü tiùñhantaü bhràtçbhiþ saha 12,039.037*0054_02 uvàca devakãputraþ sarvadar÷ã janàrdanaþ 12,039.037a påjità÷ ca yayur viprà ràjànam abhinandya tam 12,039.037c ràjà ca harùam àpede pàõóavaþ sasuhçjjanaþ 12,039.038 vàsudeva uvàca 12,039.038a bràhmaõàs tàta loke 'sminn arcanãyàþ sadà mama 12,039.038c ete bhåmicarà devà vàgviùàþ suprasàdakàþ 12,039.039a purà kçtayuge tàta càrvàko nàma ràkùasaþ 12,039.039c tapas tepe mahàbàho badaryàü bahuvatsaram 12,039.040a chandyamàno vareõàtha brahmaõà sa punaþ punaþ 12,039.040c abhayaü sarvabhåtebhyo varayàm àsa bhàrata 12,039.041a dvijàvamànàd anyatra pràdàd varam anuttamam 12,039.041c abhayaü sarvabhåtebhyas tatas tasmai jagatprabhuþ 12,039.042a sa tu labdhavaraþ pàpo devàn amitavikramaþ 12,039.042c ràkùasas tàpayàm àsa tãvrakarmà mahàbalaþ 12,039.043a tato devàþ sametyàtha brahmàõam idam abruvan 12,039.043c vadhàya rakùasas tasya balaviprakçtàs tadà 12,039.044a tàn uvàcàvyayo devo vihitaü tatra vai mayà 12,039.044c yathàsya bhavità mçtyur acireõaiva bhàrata 12,039.045a ràjà duryodhano nàma sakhàsya bhavità nçpa 12,039.045c tasya snehàvabaddho 'sau bràhmaõàn avamaüsyate 12,039.046a tatrainaü ruùità viprà viprakàrapradharùitàþ 12,039.046c dhakùyanti vàgbalàþ pàpaü tato nà÷aü gamiùyati 12,039.047a sa eùa nihataþ ÷ete brahmadaõóena ràkùasaþ 12,039.047c càrvàko nçpati÷reùñha mà ÷uco bharatarùabha 12,039.048a hatàs te kùatradharmeõa j¤àtayas tava pàrthiva 12,039.048c svargatà÷ ca mahàtmàno vãràþ kùatriyapuügavàþ 12,039.049a sa tvam àtiùñha kalyàõaü mà te bhåd glànir acyuta 12,039.049c ÷atrå¤ jahi prajà rakùa dvijàü÷ ca pratipàlaya 12,040.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,040.001a tataþ kuntãsuto ràjà gatamanyur gatajvaraþ 12,040.001c kà¤cane pràïmukho hçùño nyaùãdat paramàsane 12,040.002a tam evàbhimukhau pãñhe sevyàstaraõasaüvçte 12,040.002c sàtyakir vàsudeva÷ ca niùãdatur ariüdamau 12,040.003a madhye kçtvà tu ràjànaü bhãmasenàrjunàv ubhau 12,040.003c niùãdatur mahàtmànau ÷lakùõayor maõipãñhayoþ 12,040.004a dànte ÷ayyàsane ÷ubhre jàmbånadavibhåùite 12,040.004c pçthàpi sahadevena sahàste nakulena ca 12,040.005a sudharmà viduro dhaumyo dhçtaràùñra÷ ca kauravaþ 12,040.005c niùedur jvalanàkàreùv àsaneùu pçthak pçthak 12,040.006a yuyutsuþ saüjaya÷ caiva gàndhàrã ca ya÷asvinã 12,040.006c dhçtaràùñro yato ràjà tataþ sarva upàvi÷an 12,040.007a tatropaviùño dharmàtmà ÷vetàþ sumanaso 'spç÷at 12,040.007c svastikàn akùatàn bhåmiü suvarõaü rajataü maõãn 12,040.008a tataþ prakçtayaþ sarvàþ puraskçtya purohitam 12,040.008c dadç÷ur dharmaràjànam àdàya bahu maïgalam 12,040.009a pçthivãü ca suvarõaü ca ratnàni vividhàni ca 12,040.009c àbhiùecanikaü bhàõóaü sarvasaübhàrasaübhçtam 12,040.010a kà¤canaudumbaràs tatra ràjatàþ pçthivãmayàþ 12,040.010c pårõakumbhàþ sumanaso làjà barhãüùi gorasàþ 12,040.011a ÷amãpalà÷apuünàgàþ samidho madhusarpiùã 12,040.011c sruva audumbaraþ ÷aïkhàs tathà hemavibhåùitàþ 12,040.011d*0055_01 audumbaraü ratnapãñhaü vyàghracarmottaracchadam 12,040.012a dà÷àrheõàbhyanuj¤àtas tatra dhaumyaþ purohitaþ 12,040.012c pràgudakpravaõàü vedãü lakùaõenopalipya ha 12,040.013a vyàghracarmottare ÷lakùõe sarvatobhadra àsane 12,040.013c dçóhapàdapratiùñhàne hutà÷anasamatviùi 12,040.014a upave÷ya mahàtmànaü kçùõàü ca drupadàtmajàm 12,040.014c juhàva pàvakaü dhãmàn vidhimantrapuraskçtam 12,040.014d*0056_01 tata utthàya dà÷àrhaþ ÷aïkham àdàya påjitam 12,040.015a abhyaùi¤cat patiü pçthvyàþ kuntãputraü yudhiùñhiram 12,040.015c dhçtaràùñra÷ ca ràjarùiþ sarvàþ prakçtayas tathà 12,040.015d*0057_01 samanuj¤àya kçùõena bhràtçbhiþ saha pàõóavaþ 12,040.015d*0057_02 pà¤cajanyàbhiùikta÷ ca ràjàmçtamukho 'bhavat 12,040.016a tato 'nuvàdayàm àsuþ paõavànakadundubhãþ 12,040.016c dharmaràjo 'pi tat sarvaü pratijagràha dharmataþ 12,040.017a påjayàm àsa tàü÷ càpi vidhivad bhåridakùiõaþ 12,040.017c tato niùkasahasreõa bràhmaõàn svasti vàcayat 12,040.017e vedàdhyayanasaüpannठ÷ãlavçttasamanvitàn 12,040.018a te prãtà bràhmaõà ràjan svasty åcur jayam eva ca 12,040.018c haüsà iva ca nardantaþ pra÷a÷aüsur yudhiùñhiram 12,040.019a yudhiùñhira mahàbàho diùñyà jayasi pàõóava 12,040.019c diùñyà svadharmaü pràpto 'si vikrameõa mahàdyute 12,040.020a diùñyà gàõóãvadhanvà ca bhãmasena÷ ca pàõóavaþ 12,040.020c tvaü càpi ku÷alã ràjan màdrãputrau ca pàõóavau 12,040.020d*0058_01 rathaiþ ku÷alibhiþ sarvair bhràtçbhiþ sasuhçjjanaþ 12,040.020d*0058_02 lokanàthasya kçùõasya prasàdàd bharatarùabha 12,040.020d*0058_03 vijitya ÷atrån akhilàn prajà dharmeõa ra¤jayan 12,040.020d*0058_04 ÷à÷vataü savanadvãpàü paripàlaya medinãm 12,040.021a muktà vãrakùayàd asmàt saügràmàn nihatadviùaþ 12,040.021c kùipram uttarakàlàni kuru kàryàõi pàõóava 12,040.022a tataþ pratyarcitaþ sadbhir dharmaràjo yudhiùñhiraþ 12,040.022c pratipede mahad ràjyaü suhçdbhiþ saha bhàrata 12,040.022d@005_0001 ÷rãmahàbhàratàkhyànaü và¤chitàrthaphalapradam 12,040.022d@005_0002 àyuùyaü puùñijananaü putrapautràbhivçddhidam 12,040.022d@005_0003 sarvasaubhàgyadaü puüsàü sarvàghaughanivàraõam 12,040.022d@005_0004 ÷rãmato vàsudevasya nityabhaktyekasàdhakam 12,040.022d@005_0005 ÷ivasya vàsudevasya devadevasya cobhayoþ 12,040.022d@005_0006 màhàtmyena vi÷uddhena sarvataþ samalaükçtam 12,040.022d@005_0007 ràjarùãõàü puõyakçtàü munãnàü ca mahàtmanàm 12,040.022d@005_0008 màhàtmyaü ca mahàpuõyaü yuddhànàü caiva kau÷alam 12,040.022d@005_0009 kùetràõàü caiva tãrthànàü nadãnàü ca prakãrtanam 12,040.022d@005_0010 mahàbhàratam àkhyànam itihàsaü mahàphalam 12,040.022d@005_0011 àrabhya ÷aütanor janma pàõóavànàü mahàtmanàm 12,040.022d@005_0012 ràjyàbhiùekaparyantaü prayataþ susamàhitaþ 12,040.022d@005_0013 ÷çõuyàd arthasiddhyarthaü sarvàn kàmàn avàpnuyàt 12,040.022d@005_0014 abhiùecanikàdhyàyaü ÷rutvà nityaü samàhitaþ 12,040.022d@005_0015 payasà sarpiùà caiva bhakùyabhojyànnasaücayaiþ 12,040.022d@005_0016 bhojayed bràhmaõàn mukhyठ÷reyasaþ sàdhanaü hi tat 12,040.022d@005_0017 mahàbhàratavaktàraü vyàsabuddhyà prapåjayet 12,040.022d@005_0018 vastràlaükàragandhàdyair upacàraiþ samàhitaþ 12,041.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,041.001a prakçtãnàü tu tad vàkyaü de÷akàlopasaühitam 12,041.001c ÷rutvà yudhiùñhiro ràjàthottaraü pratyabhàùata 12,041.002a dhanyàþ pàõóusutà loke yeùàü bràhmaõapuügavàþ 12,041.002c tathyàn vàpy atha vàtathyàn guõàn àhuþ samàgatàþ 12,041.003a anugràhyà vayaü nånaü bhavatàm iti me matiþ 12,041.003c yatraivaü guõasaüpannàn asmàn bråtha vimatsaràþ 12,041.004a dhçtaràùñro mahàràjaþ pità no daivataü param 12,041.004c sà÷ane 'sya priye caiva stheyaü matpriyakàïkùibhiþ 12,041.005a etadarthaü hi jãvàmi kçtvà j¤àtivadhaü mahat 12,041.005c asya ÷u÷råùaõaü kàryaü mayà nityam atandriõà 12,041.006a yadi càham anugràhyo bhavatàü suhçdàü tataþ 12,041.006c dhçtaràùñre yathàpårvaü vçttiü vartitum arhatha 12,041.007a eùa nàtho hi jagato bhavatàü ca mayà saha 12,041.007c asyaiva pçthivã kçtsnà pàõóavàþ sarva eva ca 12,041.007e etan manasi kartavyaü bhavadbhir vacanaü mama 12,041.008a anugamya ca ràjànaü yatheùñaü gamyatàm iti 12,041.008c paurajànapadàn sarvàn visçjya kurunandanaþ 12,041.008e yauvaràjyena kauravyo bhãmasenam ayojayat 12,041.009a mantre ca ni÷caye caiva ùàóguõyasya ca cintane 12,041.009c viduraü buddhisaüpannaü prãtimàn vai samàdi÷at 12,041.010a kçtàkçtaparij¤àne tathàyavyayacintane 12,041.010c saüjayaü yojayàm àsa çddham çddhair guõair yutam 12,041.011a balasya parimàõe ca bhaktavetanayos tathà 12,041.011c nakulaü vyàdi÷ad ràjà karmiõàm anvavekùaõe 12,041.012a paracakroparodhe ca dçptànàü càvamardane 12,041.012c yudhiùñhiro mahàràjaþ phalgunaü vyàdide÷a ha 12,041.013a dvijànàü vedakàryeùu kàryeùv anyeùu caiva hi 12,041.013c dhaumyaü purodhasàü ÷reùñhaü vyàdide÷a paraütapaþ 12,041.014a sahadevaü samãpasthaü nityam eva samàdi÷at 12,041.014c tena gopyo hi nçpatiþ sarvàvastho vi÷àü pate 12,041.015a yàn yàn amanyad yogyàü÷ ca yeùu yeùv iha karmasu 12,041.015c tàüs tàüs teùv eva yuyuje prãyamàõo mahãpatiþ 12,041.016a viduraü saüjayaü caiva yuyutsuü ca mahàmatim 12,041.016c abravãt paravãraghno dharmàtmà dharmavatsalaþ 12,041.017a utthàyotthàya yat kàryam asya ràj¤aþ pitur mama 12,041.017c sarvaü bhavadbhiþ kartavyam apramattair yathàtatham 12,041.018a paurajànapadànàü ca yàni kàryàõi nitya÷aþ 12,041.018c ràjànaü samanuj¤àpya tàni kàryàõi dharmataþ 12,042.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,042.001a tato yudhiùñhiro ràjà j¤àtãnàü ye hatà mçdhe 12,042.001c ÷ràddhàni kàrayàm àsa teùàü pçthag udàradhãþ 12,042.002a dhçtaràùñro dadau ràjà putràõàm aurdhvadehikam 12,042.002c sarvakàmaguõopetam annaü gà÷ ca dhanàni ca 12,042.002e ratnàni ca vicitràõi mahàrhàõi mahàya÷àþ 12,042.003a yudhiùñhiras tu karõasya droõasya ca mahàtmanaþ 12,042.003c dhçùñadyumnàbhimanyubhyàü haióimbasya ca rakùasaþ 12,042.004a viràñaprabhçtãnàü ca suhçdàm upakàriõàm 12,042.004c drupadadraupadeyànàü draupadyà sahito dadau 12,042.005a bràhmaõànàü sahasràõi pçthag ekaikam uddi÷an 12,042.005c dhanai÷ ca vastrai ratnai÷ ca gobhi÷ ca samatarpayat 12,042.006a ye cànye pçthivãpàlà yeùàü nàsti suhçjjanaþ 12,042.006c uddi÷yoddi÷ya teùàü ca cakre ràjaurdhvadaihikam 12,042.007a sabhàþ prapà÷ ca vividhàs taóàgàni ca pàõóavaþ 12,042.007c suhçdàü kàrayàm àsa sarveùàm aurdhvadaihikam 12,042.008a sa teùàm ançõo bhåtvà gatvà lokeùv avàcyatàm 12,042.008c kçtakçtyo 'bhavad ràjà prajà dharmeõa pàlayan 12,042.009a dhçtaràùñraü yathàpårvaü gàndhàrãü viduraü tathà 12,042.009c sarvàü÷ ca kauravàmàtyàn bhçtyàü÷ ca samapåjayat 12,042.010a yà÷ ca tatra striyaþ kà÷ cid dhatavãrà hatàtmajàþ 12,042.010c sarvàs tàþ kauravo ràjà saüpåjyàpàlayad ghçõã 12,042.011a dãnàndhakçpaõànàü ca gçhàcchàdanabhojanaiþ 12,042.011c ànç÷aüsyaparo ràjà cakàrànugrahaü prabhuþ 12,042.012a sa vijitya mahãü kçtsnàm ànçõyaü pràpya vairiùu 12,042.012c niþsapatnaþ sukhã ràjà vijahàra yudhiùñhiraþ 12,043.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,043.001a abhiùikto mahàpràj¤o ràjyaü pràpya yudhiùñhiraþ 12,043.001c dà÷àrhaü puõóarãkàkùam uvàca prà¤jaliþ ÷uciþ 12,043.002a tava kçùõa prasàdena nayena ca balena ca 12,043.002c buddhyà ca yadu÷àrdåla tathà vikramaõena ca 12,043.003a punaþ pràptam idaü ràjyaü pitçpaitàmahaü mayà 12,043.003c namas te puõóarãkàkùa punaþ punar ariüdama 12,043.004a tvàm ekam àhuþ puruùaü tvàm àhuþ sàtvatàü patim 12,043.004c nàmabhis tvàü bahuvidhaiþ stuvanti paramarùayaþ 12,043.005a vi÷vakarman namas te 'stu vi÷vàtman vi÷vasaübhava 12,043.005c viùõo jiùõo hare kçùõa vaikuõñha puruùottama 12,043.006a adityàþ saptaràtraü tu puràõe garbhatàü gataþ 12,043.006c pç÷nigarbhas tvam evaikas triyugaü tvàü vadanty api 12,043.007a ÷uci÷ravà hçùãke÷o ghçtàrcir haüsa ucyase 12,043.007c tricakùuþ ÷ambhur ekas tvaü vibhur dàmodaro 'pi ca 12,043.008a varàho 'gnir bçhadbhànur vçùaõas tàrkùyalakùaõaþ 12,043.008c anãkasàhaþ puruùaþ ÷ipiviùña urukramaþ 12,043.009a vàciùñha ugraþ senànãþ satyo vàjasanir guhaþ 12,043.009c acyuta÷ cyàvano 'rãõàü saükçtir vikçtir vçùaþ 12,043.010a kçtavartmà tvam evàdrir vçùagarbho vçùàkapiþ 12,043.010c sindhukùid årmis trikakut tridhàmà trivçd acyutaþ 12,043.011a samràó viràñ svaràñ caiva suraràó dharmado bhavaþ 12,043.011c vibhur bhår abhibhåþ kçùõaþ kçùõavartmà tvam eva ca 12,043.012a sviùñakçd bhiùagàvartaþ kapilas tvaü ca vàmanaþ 12,043.012c yaj¤o dhruvaþ pataüga÷ ca jayatsenas tvam ucyase 12,043.013a ÷ikhaõóã nahuùo babhrur divaspçk tvaü punarvasuþ 12,043.013c subabhrur ukùo rukmas tvaü suùeõo dundubhis tathà 12,043.014a gabhastinemiþ ÷rãpadmaü puùkaraü puùpadhàraõaþ 12,043.014c çbhur vibhuþ sarvasåkùmas tvaü sàvitraü ca pañhyase 12,043.015a ambhonidhis tvaü brahmà tvaü pavitraü dhàma dhanva ca 12,043.015c hiraõyagarbhaü tvàm àhuþ svadhà svàhà ca ke÷ava 12,043.016a yonis tvam asya pralaya÷ ca kçùõa; tvam evedaü sçjasi vi÷vam agre 12,043.016c vi÷vaü cedaü tvadva÷e vi÷vayone; namo 'stu te ÷àrïgacakràsipàõe 12,043.017a evaü stuto dharmaràjena kçùõaþ; sabhàmadhye prãtimàn puùkaràkùaþ 12,043.017c tam abhyanandad bhàrataü puùkalàbhir; vàgbhir jyeùñhaü pàõóavaü yàdavàgryaþ 12,043.017d*0060_01 etan nàma÷ataü viùõor dharmaràjena kãrtitam 12,043.017d*0060_02 yaþ pañhec chçõuyàd vàpi sarvapàpaiþ pramucyate 12,044.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,044.001a tato visarjayàm àsa sarvàþ prakçtayo nçpaþ 12,044.001c vivi÷u÷ càbhyanuj¤àtà yathàsvàni gçhàõi ca 12,044.002a tato yudhiùñhiro ràjà bhãmaü bhãmaparàkramam 12,044.002c sàntvayann abravãd dhãmàn arjunaü yamajau tathà 12,044.003a ÷atrubhir vividhaiþ ÷astraiþ kçttadehà mahàraõe 12,044.003c ÷ràntà bhavantaþ subhç÷aü tàpitàþ ÷okamanyubhiþ 12,044.004a araõye duþkhavasatãr matkçte puruùottamàþ 12,044.004c bhavadbhir anubhåtà÷ ca yathà kupuruùais tathà 12,044.005a yathàsukhaü yathàjoùaü jayo 'yam anubhåyatàm 12,044.005c vi÷ràntàül labdhavij¤ànठ÷vaþ sametàsmi vaþ punaþ 12,044.006a tato duryodhanagçhaü pràsàdair upa÷obhitam 12,044.006c bahuratnasamàkãrõaü dàsãdàsasamàkulam 12,044.007a dhçtaràùñràbhyanuj¤àtaü bhràtrà dattaü vçkodaraþ 12,044.007c pratipede mahàbàhur mandaraü maghavàn iva 12,044.008a yathà duryodhanagçhaü tathà duþ÷àsanasya ca 12,044.008c pràsàdamàlàsaüyuktaü hematoraõabhåùitam 12,044.009a dàsãdàsasusaüpårõaü prabhåtadhanadhànyavat 12,044.009c pratipede mahàbàhur arjuno ràja÷àsanàt 12,044.009d*0061_01 duþ÷àsanasya tu gçhaü bheje sarvasamçddhimat 12,044.010a durmarùaõasya bhavanaü duþ÷àsanagçhàd varam 12,044.010c kuberabhavanaprakhyaü maõihemavibhåùitam 12,044.011a nakulàya varàrhàya kar÷itàya mahàvane 12,044.011c dadau prãto mahàràja dharmaràjo yudhiùñhiraþ 12,044.012a durmukhasya ca ve÷màgryaü ÷rãmat kanakabhåùitam 12,044.012c pårõaü padmadalàkùãõàü strãõàü ÷ayanasaükulam 12,044.013a pradadau sahadevàya satataü priyakàriõe 12,044.013c mumude tac ca labdhvà sa kailàsaü dhanado yathà 12,044.014a yuyutsur vidura÷ caiva saüjaya÷ ca mahàdyutiþ 12,044.014c sudharmà caiva dhaumya÷ ca yathàsvaü jagmur àlayàn 12,044.015a saha sàtyakinà ÷aurir arjunasya nive÷anam 12,044.015c vive÷a puruùavyàghro vyàghro giriguhàm iva 12,044.016a tatra bhakùànnapànais te samupetàþ sukhoùitàþ 12,044.016c sukhaprabuddhà ràjànam upatasthur yudhiùñhiram 12,045.001 janamejaya uvàca 12,045.001a pràpya ràjyaü mahàtejà dharmaràjo yudhiùñhiraþ 12,045.001c yad anyad akarod vipra tan me vaktum ihàrhasi 12,045.002a bhagavàn và hçùãke÷as trailokyasya paro guruþ 12,045.002c çùe yad akarod vãras tac ca vyàkhyàtum arhasi 12,045.003 vai÷aüpàyana uvàca 12,045.003a ÷çõu ràjendra tattvena kãrtyamànaü mayànagha 12,045.003c vàsudevaü puraskçtya yad akurvata pàõóavàþ 12,045.004a pràpya ràjyaü mahàtejà dharmaràjo yudhiùñhiraþ 12,045.004c càturvarõyaü yathàyogaü sve sve dharme nyave÷ayat 12,045.004d*0062_01 varõàn saüsthàpayàm àsa nayena vinayena ca 12,045.005a bràhmaõànàü sahasraü ca snàtakànàü mahàtmanàm 12,045.005c sahasraniùkam ekaikaü vàcayàm àsa pàõóavaþ 12,045.006a tathànujãvino bhçtyàn saü÷ritàn atithãn api 12,045.006c kàmaiþ saütarpayàm àsa kçpaõàüs tarkakàn api 12,045.007a purohitàya dhaumyàya pràdàd ayuta÷aþ sa gàþ 12,045.007c dhanaü suvarõaü rajataü vàsàüsi vividhàni ca 12,045.008a kçpàya ca mahàràja guruvçttim avartata 12,045.008c viduràya ca dharmàtmà påjàü cakre yatavrataþ 12,045.009a bhakùànnapànair vividhair vàsobhiþ ÷ayanàsanaiþ 12,045.009c sarvàn saütoùayàm àsa saü÷ritàn dadatàü varaþ 12,045.010a labdhapra÷amanaü kçtvà sa ràjà ràjasattama 12,045.010c yuyutsor dhàrtaràùñrasya påjàü cakre mahàya÷àþ 12,045.011a dhçtaràùñràya tad ràjyaü gàndhàryai viduràya ca 12,045.011c nivedya svasthavad ràjann àste ràjà yudhiùñhiraþ 12,045.012a tathà sarvaü sa nagaraü prasàdya janamejaya 12,045.012c vàsudevaü mahàtmànam abhyagacchat kçtà¤jaliþ 12,045.013a tato mahati paryaïke maõikà¤canabhåùite 12,045.013c dadar÷a kçùõam àsãnaü nãlaü meràv ivàmbudam 12,045.014a jàjvalyamànaü vapuùà divyàbharaõabhåùitam 12,045.014c pãtakau÷eyasaüvãtaü hemnãvopahitaü maõim 12,045.015a kaustubhena uraþsthena maõinàbhiviràjitam 12,045.015c udyatevodayaü ÷ailaü såryeõàptakirãñinam 12,045.015e naupamyaü vidyate yasya triùu lokeùu kiü cana 12,045.016a so 'bhigamya mahàtmànaü viùõuü puruùavigraham 12,045.016c uvàca madhuràbhàùaþ smitapårvam idaü tadà 12,045.017a sukhena te ni÷à kaccid vyuùñà buddhimatàü vara 12,045.017c kaccij j¤ànàni sarvàõi prasannàni tavàcyuta 12,045.018a tava hy à÷ritya tàü devãü buddhiü buddhimatàü vara 12,045.018c vayaü ràjyam anupràptàþ pçthivã ca va÷e sthità 12,045.019a bhavatprasàdàd bhagavaüs trilokagativikrama 12,045.019c jayaþ pràpto ya÷a÷ càgryaü na ca dharmàc cyutà vayam 12,045.020a taü tathà bhàùamàõaü tu dharmaràjaü yudhiùñhiram 12,045.020c novàca bhagavàn kiü cid dhyànam evànvapadyata 12,046.001 yudhiùñhira uvàca 12,046.001a kim idaü paramà÷caryaü dhyàyasy amitavikrama 12,046.001c kaccil lokatrayasyàsya svasti lokaparàyaõa 12,046.002a caturthaü dhyànamàrgaü tvam àlambya puruùottama 12,046.002c apakrànto yato deva tena me vismitaü manaþ 12,046.003a nigçhãto hi vàyus te pa¤cakarmà ÷arãragaþ 12,046.003c indriyàõi ca sarvàõi manasi sthàpitàni te 12,046.004a indriyàõi mana÷ caiva buddhau saüve÷itàni te 12,046.004c sarva÷ caiva gaõo deva kùetraj¤e te nive÷itaþ 12,046.005a neïganti tava romàõi sthirà buddhis tathà manaþ 12,046.005c sthàõukuóya÷ilàbhåto nirãha÷ càsi màdhava 12,046.006a yathà dãpo nivàtastho niriïgo jvalate 'cyuta 12,046.006c tathàsi bhagavan deva ni÷calo dçóhani÷cayaþ 12,046.006d*0063_01 tathàpi bhagavan deva prapannàyàbhiyàcate 12,046.007a yadi ÷rotum ihàrhàmi na rahasyaü ca te yadi 12,046.007c chindhi me saü÷ayaü deva prapannàyàbhiyàcate 12,046.008a tvaü hi kartà vikartà ca tvaü kùaraü càkùaraü ca hi 12,046.008c anàdinidhana÷ càdyas tvam eva puruùottama 12,046.009a tvatprapannàya bhaktàya ÷irasà praõatàya ca 12,046.009c dhyànasyàsya yathàtattvaü bråhi dharmabhçtàü vara 12,046.010 vai÷aüpàyana uvàca 12,046.010a tataþ svagocare nyasya mano buddhãndriyàõi ca 12,046.010c smitapårvam uvàcedaü bhagavàn vàsavànujaþ 12,046.011a ÷aratalpagato bhãùmaþ ÷àmyann iva hutà÷anaþ 12,046.011c màü dhyàti puruùavyàghras tato me tadgataü manaþ 12,046.012a yasya jyàtalanirghoùaü visphårjitam ivà÷aneþ 12,046.012c na sahed devaràjo 'pi tam asmi manasà gataþ 12,046.013a yenàbhidrutya tarasà samastaü ràjamaõóalam 12,046.013c åóhàs tisraþ purà kanyàs tam asmi manasà gataþ 12,046.014a trayoviü÷atiràtraü yo yodhayàm àsa bhàrgavam 12,046.014c na ca ràmeõa nistãrõas tam asmi manasà gataþ 12,046.015a yaü gaïgà garbhavidhinà dhàrayàm àsa pàrthivam 12,046.015c vasiùñha÷iùyaü taü tàta manasàsmi gato nçpa 12,046.016a divyàstràõi mahàtejà yo dhàrayati buddhimàn 12,046.016c sàïgàü÷ ca caturo vedàüs tam asmi manasà gataþ 12,046.017a ràmasya dayitaü ÷iùyaü jàmadagnyasya pàõóava 12,046.017c àdhàraü sarvavidyànàü tam asmi manasà gataþ 12,046.018a ekãkçtyendriyagràmaü manaþ saüyamya medhayà 12,046.018c ÷araõaü màm upàgacchat tato me tadgataü manaþ 12,046.019a sa hi bhåtaü ca bhavyaü ca bhavac ca puruùarùabha 12,046.019c vetti dharmabhçtàü ÷reùñhas tato me tadgataü manaþ 12,046.020a tasmin hi puruùavyàghre karmabhiþ svair divaü gate 12,046.020c bhaviùyati mahã pàrtha naùñacandreva ÷arvarã 12,046.021a tad yudhiùñhira gàïgeyaü bhãùmaü bhãmaparàkramam 12,046.021c abhigamyopasaügçhya pçccha yat te manogatam 12,046.022a càturvedyaü càturhotraü càturà÷ramyam eva ca 12,046.022c càturvarõyasya dharmaü ca pçcchainaü pçthivãpate 12,046.023a tasminn astamite bhãùme kauravàõàü dhuraüdhare 12,046.023c j¤ànàny alpãbhaviùyanti tasmàt tvàü codayàmy aham 12,046.024a tac chrutvà vàsudevasya tathyaü vacanam uttamam 12,046.024c sà÷rukaõñhaþ sa dharmaj¤o janàrdanam uvàca ha 12,046.025a yad bhavàn àha bhãùmasya prabhàvaü prati màdhava 12,046.025c tathà tan nàtra saüdeho vidyate mama mànada 12,046.026a mahàbhàgyaü hi bhãùmasya prabhàva÷ ca mahàtmanaþ 12,046.026c ÷rutaü mayà kathayatàü bràhmaõànàü mahàtmanàm 12,046.027a bhavàü÷ ca kartà lokànàü yad bravãty arisådana 12,046.027c tathà tad anabhidhyeyaü vàkyaü yàdavanandana 12,046.028a yatas tv anugrahakçtà buddhis te mayi màdhava 12,046.028c tvàm agrataþ puraskçtya bhãùmaü pa÷yàmahe vayam 12,046.029a àvçtte bhagavaty arke sa hi lokàn gamiùyati 12,046.029c tvaddar÷anaü mahàbàho tasmàd arhati kauravaþ 12,046.030a tava hy àdyasya devasya kùarasyaivàkùarasya ca 12,046.030c dar÷anaü tasya làbhaþ syàt tvaü hi brahmamayo nidhiþ 12,046.031a ÷rutvaitad dharmaràjasya vacanaü madhusådanaþ 12,046.031c pàr÷vasthaü sàtyakiü pràha ratho me yujyatàm iti 12,046.032a sàtyakis tåpaniùkramya ke÷avasya samãpataþ 12,046.032c dàrukaü pràha kçùõasya yujyatàü ratha ity uta 12,046.033a sa sàtyaker à÷u vaco ni÷amya; rathottamaü kà¤canabhåùitàïgam 12,046.033c masàragalvarkamayair vibhaïgair; vibhåùitaü hemapinaddhacakram 12,046.034a divàkaràü÷uprabham à÷ugàminaü; vicitranànàmaõiratnabhåùitam 12,046.034c navoditaü såryam iva pratàpinaü; vicitratàrkùyadhvajinaü patàkinam 12,046.035a sugrãvasainyapramukhair varà÷vair; manojavaiþ kà¤canabhåùitàïgaiþ 12,046.035c suyuktam àvedayad acyutàya; kçtà¤jalir dàruko ràjasiüha 12,047.001 janamejaya uvàca 12,047.001a ÷aratalpe ÷ayànas tu bharatànàü pitàmahaþ 12,047.001c katham utsçùñavàn dehaü kaü ca yogam adhàrayat 12,047.002 vai÷aüpàyana uvàca 12,047.002a ÷çõuùvàvahito ràja¤ ÷ucir bhåtvà samàhitaþ 12,047.002c bhãùmasya kuru÷àrdåla dehotsargaü mahàtmanaþ 12,047.002d*0064_01 ÷uklapakùasya càùñamyàü màghamàsasya pàrthiva 12,047.002d*0064_02 pràjàpatye ca nakùatre madhyaü pràpte divàkare 12,047.003a nivçttamàtre tv ayana uttare vai divàkare 12,047.003c samàve÷ayad àtmànam àtmany eva samàhitaþ 12,047.004a vikãrõàü÷ur ivàdityo bhãùmaþ ÷ara÷atai÷ citaþ 12,047.004c ÷i÷ye paramayà lakùmyà vçto bràhmaõasattamaiþ 12,047.005a vyàsena veda÷ravasà nàradena surarùiõà 12,047.005c devasthànena vàtsyena tathà÷makasumantunà 12,047.005d*0065_01 tathà jaimininà caiva pailena ca mahàtmanà 12,047.005d*0065_02 ÷àõóilyadevalàbhyàü ca maitreyeõa ca dhãmatà 12,047.005d*0066_01 asitena vasiùñhena kau÷ikena mahàtmanà 12,047.005d*0066_02 hàrãtaloma÷àbhyàü ca tathàtreyeõa dhãmatà 12,047.005d*0066_03 bçhaspati÷ ca ÷ukra÷ ca cyavana÷ ca mahàmuniþ 12,047.005d*0066_04 sanatkumàraþ kapilo vàlmãkis tumburuþ kuruþ 12,047.005d*0066_05 maudgalyo bhàrgavo ràmas tçõabindur mahàmuniþ 12,047.005d*0066_06 pippalàda÷ ca vàyu÷ ca saüvartaþ pulahaþ kacaþ 12,047.005d*0066_07 kà÷yapa÷ ca pulastya÷ ca kratur dakùaþ parà÷araþ 12,047.005d*0066_08 marãcir aïgiràþ kà÷yo gautamo gàlavo muniþ 12,047.005d*0066_09 dhaumyo vibhàõóo màõóavyo dhaumraþ kçùõànubhautikaþ 12,047.005d*0066_10 ulåkaþ paramo vipro màrkaõóeyo mahàmuniþ 12,047.005d*0066_11 bhàskariþ påraõaþ kçùõaþ såtaþ paramadhàrmikaþ 12,047.005d*0067_01 taü bàhyamuninà caiva gàlavena mahàtmanà 12,047.005d*0067_02 ÷rãmatà yàj¤avalkyena ÷aïkhena pulahena ca 12,047.006a etai÷ cànyair munigaõair mahàbhàgair mahàtmabhiþ 12,047.006c ÷raddhàdamapuraskàrair vçta÷ candra iva grahaiþ 12,047.006d*0068_01 tathànyair munibhi÷ caiva pulastyena mahàtmanà 12,047.007a bhãùmas tu puruùavyàghraþ karmaõà manasà girà 12,047.007c ÷aratalpagataþ kçùõaü pradadhyau prà¤jaliþ sthitaþ 12,047.008a svareõa puùñanàdena tuùñàva madhusådanam 12,047.008c yoge÷varaü padmanàbhaü viùõuü jiùõuü jagatpatim 12,047.008d*0069_01 anàdinidhanaü jiùõum àtmayoniü sanàtanam 12,047.009a kçtà¤jaliþ ÷ucir bhåtvà vàgvidàü pravaraþ prabhum 12,047.009c bhãùmaþ paramadharmàtmà vàsudevam athàstuvat 12,047.010a àriràdhayiùuþ kçùõaü vàcaü jigamiùàmi yàm 12,047.010c tayà vyàsasamàsinyà prãyatàü puruùottamaþ 12,047.011a ÷uciþ ÷uciùadaü haüsaü tatparaþ parameùñhinam 12,047.011c yuktvà sarvàtmanàtmànaü taü prapadye prajàpatim 12,047.011d*0070_01 anàdyantaü paraü brahma na devà narùayo viduþ 12,047.011d*0070_02 eko 'yaü veda bhagavàn dhàtà nàràyaõo hariþ 12,047.011d*0070_03 nàràyaõàd çùigaõàs tathà siddhamahoragàþ 12,047.011d*0070_04 devà devarùaya÷ caiva yaü viduþ param avyayam 12,047.011d*0070_05 devadànavagandharvà yakùaràkùasapannagàþ 12,047.011d*0070_06 yaü na jànanti ko hy eùa kuto và bhagavàn iti 12,047.012a yasmin vi÷vàni bhåtàni tiùñhanti ca vi÷anti ca 12,047.012c guõabhåtàni bhåte÷e såtre maõigaõà iva 12,047.013a yasmin nitye tate tantau dçóhe srag iva tiùñhati 12,047.013c sadasadgrathitaü vi÷vaü vi÷vàïge vi÷vakarmaõi 12,047.014a hariü sahasra÷irasaü sahasracaraõekùaõam 12,047.014b*0071_01 sahasrabàhumukuñaü sahasravadanojjvalam 12,047.014c pràhur nàràyaõaü devaü yaü vi÷vasya paràyaõam 12,047.015a aõãyasàm aõãyàüsaü sthaviùñhaü ca sthavãyasàm 12,047.015c garãyasàü gariùñhaü ca ÷reùñhaü ca ÷reyasàm api 12,047.016a yaü vàkeùv anuvàkeùu niùatsåpaniùatsu ca 12,047.016c gçõanti satyakarmàõaü satyaü satyeùu sàmasu 12,047.017a caturbhi÷ caturàtmànaü sattvasthaü sàtvatàü patim 12,047.017c yaü divyair devam arcanti guhyaiþ paramanàmabhiþ 12,047.017d*0072_01 yasmin nityaü tapas taptaü yad aïgeùv anutiùñhati 12,047.017d*0072_02 sarvàtmà sarvavit sarvaþ sarvaj¤aþ sarvabhàvanaþ 12,047.018a yaü devaü devakã devã vasudevàd ajãjanat 12,047.018c bhaumasya brahmaõo guptyai dãptam agnim ivàraõiþ 12,047.019a yam ananyo vyapetà÷ãr àtmànaü vãtakalmaùam 12,047.019c iùñvànantyàya govindaü pa÷yaty àtmany avasthitam 12,047.020a puràõe puruùaþ prokto brahmà prokto yugàdiùu 12,047.020c kùaye saükarùaõaþ proktas tam upàsyam upàsmahe 12,047.020d*0073_01 yam ekaü bahudhàtmànaü pràdurbhåtam adhokùajam 12,047.020d*0073_02 nànyabhaktàþ kriyàvanto yajante sarvakàmadam 12,047.020d*0073_03 yam àhur jagataþ ko÷aü yasmin saünihitàþ prajàþ 12,047.020d*0073_04 yasmiül lokàþ sphurantãme jale ÷akunayo yathà 12,047.020d*0073_05 çtam ekàkùaraü brahma yat tat sadasataþ param 12,047.020d*0073_06 anàdimadhyaparyantaü na devà narùayo viduþ 12,047.020d*0073_07 yaü suràsuragandharvàþ sasiddharùimahoragàþ 12,047.020d*0073_08 prayatà nityam arcanti paramaü duþkhabheùajam 12,047.020d*0073_09 anàdinidhanaü devam àtmayoniü sanàtanam 12,047.020d*0073_10 apratarkyam avij¤eyaü hariü nàràyaõaü prabhum 12,047.021a ativàyvindrakarmàõam atisåryàgnitejasam 12,047.021c atibuddhãndriyàtmànaü taü prapadye prajàpatim 12,047.022a yaü vai vi÷vasya kartàraü jagatas tasthuùàü patim 12,047.022c vadanti jagato 'dhyakùam akùaraü paramaü padam 12,047.023a hiraõyavarõaü yaü garbham aditir daityanà÷anam 12,047.023c ekaü dvàda÷adhà jaj¤e tasmai såryàtmane namaþ 12,047.024a ÷ukle devàn pitén kçùõe tarpayaty amçtena yaþ 12,047.024c ya÷ ca ràjà dvijàtãnàü tasmai somàtmane namaþ 12,047.024d*0074_01 hutà÷anamukhair devair dhyàyate sakalaü jagat 12,047.024d*0074_02 haviþ prathamabhoktà ca tasmai hotràtmane namaþ 12,047.025a mahatas tamasaþ pàre puruùaü jvalanadyutim 12,047.025c yaü j¤àtvà mçtyum atyeti tasmai j¤eyàtmane namaþ 12,047.026a yaü bçhantaü bçhaty ukthe yam agnau yaü mahàdhvare 12,047.026c yaü viprasaüghà gàyanti tasmai vedàtmane namaþ 12,047.027a çgyajuþsàmadhàmànaü da÷àrdhahaviràkçtim 12,047.027c yaü saptatantuü tanvanti tasmai yaj¤àtmane namaþ 12,047.027d*0075_01 caturbhi÷ ca caturbhi÷ ca dvàbhyàü pa¤cabhir eva ca 12,047.027d*0075_02 håyate ca punar dvàbhyàü tasmai homàtmane namaþ 12,047.028a yaþ suparõo yajur nàma chandogàtras trivçcchiràþ 12,047.028c rathaütarabçhatyakùas tasmai stotràtmane namaþ 12,047.029a yaþ sahasrasave satre jaj¤e vi÷vasçjàm çùiþ 12,047.029c hiraõyavarõaþ ÷akunis tasmai haüsàtmane namaþ 12,047.030a padàïgaü saüdhiparvàõaü svaravya¤janalakùaõam 12,047.030c yam àhur akùaraü nityaü tasmai vàgàtmane namaþ 12,047.030d*0076_01 yaj¤àïgo yo varàho vai bhåtvà gàm ujjahàra ha 12,047.030d*0076_02 lokatrayahitàrthàya tasmai vãryàtmane namaþ 12,047.030d*0076_03 yaþ ÷ete yogam àsthàya paryaïke nàgabhåùite 12,047.030d*0076_04 phaõàsahasraracite tasmai nidràtmane namaþ 12,047.030d*0077_01 vi÷ve ca maruta÷ caiva rudràdityà÷vinàv api 12,047.030d*0077_02 vasavaþ siddhasàdhyà÷ ca tasmai devàtmane namaþ 12,047.030d@006_0001 avyaktaü buddhyahaükàro mano buddhãndriyàõi ca 12,047.030d@006_0002 tanmàtràõi vi÷eùà÷ ca tasmai tattvàtmane namaþ 12,047.030d@006_0003 bhåtaü bhavyaü bhaviùyac ca bhåtàdiprabhavàpyayaþ 12,047.030d@006_0004 yo 'grajaþ sarvabhåtànàü tasmai bhåtàtmane namaþ 12,047.030d@006_0005 yasya yaj¤e varàhasya viùõor amitatejasaþ 12,047.030d@006_0006 praõàmaü ye prakurvanti teùàm api namo namaþ 12,047.030d@006_0007 yaü hi såkùmaü vicinvanti paraü såkùmavido janàþ 12,047.030d@006_0008 såkùmàsåkùmaü ca yad brahma tasmai såkùmàtmane namaþ 12,047.030d@006_0009 matsyo bhåtvà viri¤càya yena vedàþ samàhçtàþ 12,047.030d@006_0010 rasàtalagatàþ ÷ãghraü tasmai matsyàtmane namaþ 12,047.030d@006_0011 mandaràdrir dhçto yena pràpte hy amçtamanthane 12,047.030d@006_0012 atikarka÷adehàya tasmai kårmàtmane namaþ 12,047.030d@006_0013 vàràhaü råpam àsthàya mahãü savanaparvatàm 12,047.030d@006_0014 uddharaty ekadaüùñreõa tasmai kroóàtmane namaþ 12,047.030d@006_0015 nàrasiühavapuþ kçtvà sarvalokabhayaükaram 12,047.030d@006_0016 hiraõyaka÷ipuü jaghne tasmai siühàtmane namaþ 12,047.030d@006_0017 piïgekùaõasañaü yasya råpaü daüùñranakhair yutam 12,047.030d@006_0018 dànavendràntakaraõaü tasmai dçptàtmane namaþ 12,047.030d@006_0019 vàmanaü råpam àsthàya baliü saüyamya màyayà 12,047.030d@006_0020 trailokyaü kràntavàn yas tu tasmai kràntàtmane namaþ 12,047.030d@006_0021 jamadagnisuto bhåtvà ràmaþ ÷astrabhçtàü varaþ 12,047.030d@006_0022 mahãü niþkùatriyàü cakre tasmai ràmàtmane namaþ 12,047.030d@006_0023 triþsaptakçtvo ya÷ caiko dharmavyutkràntigauravàt 12,047.030d@006_0024 jaghàna kùatriyàn saüghe tasmai krodhàtmane namaþ 12,047.030d@006_0025 ràmo dà÷arathir bhåtvà pulastyakulanandanam 12,047.030d@006_0026 jaghàna ràvaõaü saükhye tasmai kùatràtmane namaþ 12,047.030d@006_0027 yo halã musalã ÷rãmàn nãlàmbaradharaþ sthitaþ 12,047.030d@006_0028 ràmàya rauhiõeyàya tasmai bhogàtmane namaþ 12,047.030d@006_0029 ÷aïkhine cakriõe nityaü ÷àrïgiõe pãtavàsase 12,047.030d@006_0030 vanamàlàdharàyaiva tasmai kçùõàtmane namaþ 12,047.030d@006_0031 vasudevasutaþ ÷rãmàn krãóito nandagokule 12,047.030d@006_0032 kaüsasya nidhanàrthàya tasmai krãóàtmane namaþ 12,047.030d@006_0033 vasudevatvam àgamya yador vaü÷asamudbhavaþ 12,047.030d@006_0034 bhåbhàraharaõaü cakre tasmai kçùõàtmane namaþ 12,047.030d@006_0035 sàrathyam arjunasyàjau kurvan gãtàmçtaü dadau 12,047.030d@006_0036 lokatrayopakàràya tasmai brahmàtmane namaþ 12,047.030d@006_0037 dànavàüs tu va÷e kçtvà punar buddhatvam àgataþ 12,047.030d@006_0038 sargasya rakùaõàrthàya tasmai ÷uddhàtmane namaþ 12,047.030d@006_0039 haniùyati kalau pràpte mlecchàüs turagavàhanaþ 12,047.030d@006_0040 dharmasaüsthàpako yas tu tasmai kalkyàtmane namaþ 12,047.030d@006_0041 kùatriyàõàü sahasràõi prayutàny arbudàni ca 12,047.030d@006_0042 yo 'vadhãd bhàrate yuddhe tasmai krãóàtmane namaþ 12,047.030d@006_0043 tàrànvaye kàlanemiü hatvà dànavapuügavam 12,047.030d@006_0044 dadau ràjyaü mahendràya tasmai mukhyàtmane namaþ 12,047.030d@006_0045 yaþ sarvapràõinàü dehe sàkùãbhåto vyavasthitaþ 12,047.030d@006_0046 akùarakùaramàõànàü tasmai sàkùyàtmane namaþ 12,047.030d@006_0047 namo 'stu te mahàdeva namas te bhaktavatsala 12,047.030d@006_0048 subrahmaõya namas te 'stu prasãda parame÷vara 12,047.030d@006_0049 avyaktavyaktaråpeõa vyàptaü sarvaü tvayà vibho 12,047.030d@006_0050 nàràyaõaü sahasràkùaü sarvalokamahe÷varam 12,047.030d@006_0051 hiraõyanàbhaü yaj¤àïgam amçtaü vi÷vatomukham 12,047.030d@006_0052 sarvadà sarvakàryeùu nàsti teùàm amaïgalam 12,047.030d@006_0053 yeùàü hçdistho deve÷o maïgalàyatanaü hariþ 12,047.030d@006_0054 maïgalaü bhagavàn viùõur maïgalaü madhusådanaþ 12,047.030d@006_0055 maïgalaü puõóarãkàkùo maïgalaü garuóadhvajaþ 12,047.031a ya÷ cinoti satàü setum çtenàmçtayoninà 12,047.031c dharmàrthavyavahàràïgais tasmai satyàtmane namaþ 12,047.032a yaü pçthagdharmacaraõàþ pçthagdharmaphalaiùiõaþ 12,047.032c pçthagdharmaiþ samarcanti tasmai dharmàtmane namaþ 12,047.032d*0078_01 yataþ sarve prasåyante hy anaïgàtmàïgadehinaþ 12,047.032d*0078_02 unmàdaþ sarvabhåtànàü tasmai kàmàtmane namaþ 12,047.033a yaü taü vyaktastham avyaktaü vicinvanti maharùayaþ 12,047.033c kùetre kùetraj¤am àsãnaü tasmai kùetràtmane namaþ 12,047.034a yaü dçgàtmànam àtmasthaü vçtaü ùoóa÷abhir guõaiþ 12,047.034c pràhuþ saptada÷aü sàükhyàs tasmai sàükhyàtmane namaþ 12,047.035a yaü vinidrà jita÷vàsàþ sattvasthàþ saüyatendriyàþ 12,047.035c jyotiþ pa÷yanti yu¤jànàs tasmai yogàtmane namaþ 12,047.036a apuõyapuõyoparame yaü punarbhavanirbhayàþ 12,047.036c ÷àntàþ saünyàsino yànti tasmai mokùàtmane namaþ 12,047.037a yo 'sau yugasahasrànte pradãptàrcir vibhàvasuþ 12,047.037c saübhakùayati bhåtàni tasmai ghoràtmane namaþ 12,047.038a saübhakùya sarvabhåtàni kçtvà caikàrõavaü jagat 12,047.038c bàlaþ svapiti ya÷ caikas tasmai màyàtmane namaþ 12,047.039a sahasra÷irase tasmai puruùàyàmitàtmane 12,047.039c catuþsamudraparyàyayoganidràtmane namaþ 12,047.040a ajasya nàbhàv adhyekaü yasmin vi÷vaü pratiùñhitam 12,047.040c puùkaraü puùkaràkùasya tasmai padmàtmane namaþ 12,047.041a yasya ke÷eùu jãmåtà nadyaþ sarvàïgasaüdhiùu 12,047.041c kukùau samudrà÷ catvàras tasmai toyàtmane namaþ 12,047.041d*0079_01 yasmàt sarvàþ prasåyante sargapralayavikriyàþ 12,047.041d*0079_02 yasmiü÷ caiva pralãyante tasmai hetvàtmane namaþ 12,047.041d*0079_03 yo niùaõõo bhaved ràtrau divà bhavati viùñhitaþ 12,047.041d*0079_04 iùñàniùñasya ca draùñà tasmai draùñàtmane namaþ 12,047.041d*0079_05 akuõñhaü sarvakàryeùu dharmakàryàrtham udyatam 12,047.041d*0079_06 vaikuõñhasya hi tad råpaü tasmai kàryàtmane namaþ 12,047.041d*0079_07 triþsaptakçtvo yaþ kùatraü dharmavyutkràntagauravam 12,047.041d*0079_08 kruddho nijaghne samare tasmai krauryàtmane namaþ 12,047.041d*0079_09 vibhajya paücadhàtmànaü vàyur bhåtvà ÷arãragaþ 12,047.041d*0079_10 ya÷ ceùñayati bhåtàni tasmai vàyvàtmane namaþ 12,047.042a yugeùv àvartate yo 'ü÷air dinartvanayahàyanaiþ 12,047.042c sargapralayayoþ kartà tasmai kàlàtmane namaþ 12,047.043a brahma vaktraü bhujau kùatraü kçtsnam årådaraü vi÷aþ 12,047.043c pàdau yasyà÷ritàþ ÷ådràs tasmai varõàtmane namaþ 12,047.044a yasyàgnir àsyaü dyaur mårdhà khaü nàbhi÷ caraõau kùitiþ 12,047.044c sårya÷ cakùur di÷aþ ÷rotre tasmai lokàtmane namaþ 12,047.045a viùaye vartamànànàü yaü taü vai÷eùikair guõaiþ 12,047.045c pràhur viùayagoptàraü tasmai goptràtmane namaþ 12,047.046a annapànendhanamayo rasapràõavivardhanaþ 12,047.046c yo dhàrayati bhåtàni tasmai pràõàtmane namaþ 12,047.046d*0080_01 pràõànàü dhàraõàrthàya yo 'nnaü bhuïkte caturvidham 12,047.046d*0080_02 antarbhåtaþ pacaty agnis tasmai pàkàtmane namaþ 12,047.046d*0080_03 piïgekùaõasañaü yasya råpaü daüùñrànakhàyudham 12,047.046d*0080_04 dànavendràntakaraõaü tasmai dçptàtmane namaþ 12,047.046d*0080_05 rasàtalagataþ ÷rãmàn ananto bhagavàn vibhuþ 12,047.046d*0080_06 jagad dhàrayate kçtsnaü tasmai vãryàtmane namaþ 12,047.046d*0081_01 viùaye vartamànànàü ÷rotràdãnàü ca yaþ prabhuþ 12,047.046d*0081_02 vedate sarvaviùayàüs tasmai citràtmane namaþ 12,047.046d*0082_01 yaü na devà na gandharvà na daityà na ca dànavàþ 12,047.046d*0082_02 tattvato hi vijànanti tasmai såkùmàtmane namaþ 12,047.046d*0083_01 jvalanàrkendutàràõàü jyotiùàü divyamårtinàm 12,047.046d*0083_02 yas tejayati tejàüsi tasmai tejàtmane namaþ 12,047.047a paraþ kàlàt paro yaj¤àt paraþ sadasato÷ ca yaþ 12,047.047c anàdir àdir vi÷vasya tasmai vi÷vàtmane namaþ 12,047.047d*0084_01 vaidyuto jàñhara÷ caiva pàvakaþ ÷ucir eva ca 12,047.047d*0084_02 dahanaþ sarvabhakùàõàü tasmai vahnyàtmane namaþ 12,047.047d@007_0001 sutale talamadhyastho hatvà tu madhukaiñabhau 12,047.047d@007_0002 uddhçtà yena vai vedàs tasmai matsyàtmane namaþ 12,047.047d@007_0003 sasàgaranagàü bibhratsaptadvãpàü vasuüdharàm 12,047.047d@007_0004 yo dhàrayati pçùñhena tasmai kårmàtmane namaþ 12,047.047d@007_0005 ekàrõave mahãü magnàü vàràhaü råpam àsthitaþ 12,047.047d@007_0006 uddadhàra mahãü yo 'sau tasmai kroóàtmane namaþ 12,047.047d@007_0007 nàrasiühaü tataþ kçtvà yas trailokyabhayaükaram 12,047.047d@007_0008 hiraõyaka÷ipuü jaghne tasmai siühàtmane namaþ 12,047.047d@007_0009 vàmanaü råpam àsthàya baliü saüyamya màyayà 12,047.047d@007_0010 ime kràntàs trayo lokàs tasmai kràntàtmane namaþ 12,047.047d@007_0011 jamadagnisuto bhåtvà ràmaþ para÷udhçk prabhuþ 12,047.047d@007_0012 sahasràrjunahantà yas tasmà ugràtmane namaþ 12,047.047d@007_0013 ràmo dà÷arathir bhåtvà paulastyakulanandanam 12,047.047d@007_0014 jaghàna ràvaõaü saükhye tasmai kùatràtmane namaþ 12,047.047d@007_0015 vasudevasutaþ ÷rãmàn vàsudevo jagatpatiþ 12,047.047d@007_0016 jahàra vasudhàbhàraü tasmai kçùõàtmane namaþ 12,047.047d@007_0017 buddharåpaü samàsthàya sarvadharmaparàyaõaþ 12,047.047d@007_0018 mohayan sarvabhåtàni tasmai mohàtmane namaþ 12,047.047d@007_0019 haniùyati kaler ante mlecchàüs turagavàhanaþ 12,047.047d@007_0020 dharmasaüsthàpanàrthàya tasmai kàlàtmane namaþ 12,047.047d@007_0021 anàdir àdir vi÷vasya tasmai vi÷vàtmane namaþ 12,047.048a yo mohayati bhåtàni sneharàgànubandhanaiþ 12,047.048c sargasya rakùaõàrthàya tasmai mohàtmane namaþ 12,047.048d*0085_01 caitanyaü sarvato nityaü sarvapràõihçdi sthitam 12,047.048d*0085_02 sarvàtãtataraü såkùmaü tasmai såkùmàtmane namaþ 12,047.049a àtmaj¤ànam idaü j¤ànaü j¤àtvà pa¤casv avasthitam 12,047.049c yaü j¤ànino 'dhigacchanti tasmai j¤ànàtmane namaþ 12,047.049d*0086_01 sàükhyair yogair vini÷citya sàdhyai÷ ca paramarùibhiþ 12,047.049d*0086_02 yasya na j¤àyate tattvaü tasmai guhyàtmane namaþ 12,047.050a aprameya÷arãràya sarvato 'nantacakùuùe 12,047.050c apàraparimeyàya tasmai cintyàtmane namaþ 12,047.051a jañine daõóine nityaü lambodara÷arãriõe 12,047.051c kamaõóaluniùaïgàya tasmai brahmàtmane namaþ 12,047.051d*0087_01 yo jàto vasudevena devakyàü yadunandanaþ 12,047.051d*0087_02 ÷aïkhacakragadàpàõir vàsudevàtmane namaþ 12,047.052a ÷åline trida÷e÷àya tryambakàya mahàtmane 12,047.052c bhasmadigdhordhvaliïgàya tasmai rudràtmane namaþ 12,047.052d*0088_01 ÷iraþkapàlamàlàya vyàghracarmanivàsine 12,047.052d*0088_02 bhasmadigdha÷arãràya tasmai rudràtmane namaþ 12,047.052d*0089_01 candràrdhakçta÷ãrùàya vyàlayaj¤opavãtine 12,047.052d*0089_02 pinàka÷ålahastàya tasmà ugràtmane namaþ 12,047.053a pa¤cabhåtàtmabhåtàya bhåtàdinidhanàtmane 12,047.053c akrodhadrohamohàya tasmai ÷àntàtmane namaþ 12,047.054a yasmin sarvaü yataþ sarvaü yaþ sarvaü sarvata÷ ca yaþ 12,047.054c ya÷ ca sarvamayo nityaü tasmai sarvàtmane namaþ 12,047.055a vi÷vakarman namas te 'stu vi÷vàtman vi÷vasaübhava 12,047.055c apavargo 'si bhåtànàü pa¤cànàü parataþ sthitaþ 12,047.056a namas te triùu lokeùu namas te paratastriùu 12,047.056c namas te dikùu sarvàsu tvaü hi sarvaparàyaõam 12,047.057a namas te bhagavan viùõo lokànàü prabhavàpyaya 12,047.057c tvaü hi kartà hçùãke÷a saühartà càparàjitaþ 12,047.058a tena pa÷yàmi te divyàn bhàvàn hi triùu vartmasu 12,047.058c tac ca pa÷yàmi tattvena yat te råpaü sanàtanam 12,047.059a divaü te ÷irasà vyàptaü padbhyàü devã vasuüdharà 12,047.059c vikrameõa trayo lokàþ puruùo 'si sanàtanaþ 12,047.059d*0090_01 di÷o bhujà ravi÷ cakùur vãryaü ÷ukraprajàpatã 12,047.059d*0090_02 sapta màrgà niruddhàs te vàyor amitatejasaþ 12,047.059d*0091_01 avyaktaü vyaktaråpeõa vyàptaü sarvaü tvayà vibho 12,047.059d*0091_02 vyaktàvyaktasvaråpeõa vyàptaü sarvaü tvayà vibho 12,047.059d*0091_03 avyaktaü brahmaõo råpaü vyaktam etac caràcaram 12,047.060a atasãpuùpasaükà÷aü pãtavàsasam acyutam 12,047.060b*0092_01 vapuüùy anumimãtas te meghasyeva savidyutaþ 12,047.060b*0093_01 namo narakasaütràsarakùàmaõóalakàriõe 12,047.060b*0093_02 saüsàranimnagàvartatarakàùñhàya viùõave 12,047.060b*0093_03 namo brahmaõyadevàya gobràhmaõahitàya ca 12,047.060b*0093_04 jagaddhitàya kçùõàya govindàya namo namaþ 12,047.060b*0093_05 pràõakàntàrapàtheyaü saüsàracchedabheùajam 12,047.060b*0093_06 duþkha÷okaparitràõaü harir ity akùaradvayam 12,047.060b*0094_01 eko 'pi kçùõasya kçtaþ praõàmo 12,047.060b*0094_02 da÷à÷vamedhàvabhçthena tulyaþ 12,047.060b*0094_03 da÷à÷vamedhã punar eti janma 12,047.060b*0094_04 kçùõapraõàmã na punarbhavàya 12,047.060b*0094_05 kçùõavratàþ kçùõam anusmaranto 12,047.060b*0094_06 ràtrau ca kçùõaü punar utthità ye 12,047.060b*0094_07 te kçùõadehàþ pravi÷anti kçùõam 12,047.060b*0094_08 àjyaü yathà mantrahutaü hutà÷e 12,047.060b*0095_01 nàràyaõaü sahasràkùaü sarvalokanamaskçtam 12,047.060b*0095_02 hiraõyanàbhaü yaj¤àïgam amçtaü vi÷vatomukham 12,047.060c ye namasyanti govindaü na teùàü vidyate bhayam 12,047.061a yathà viùõumayaü satyaü yathà viùõumayaü haviþ 12,047.061c yathà viùõumayaü sarvaü pàpmà me na÷yatàü tathà 12,047.061d*0096_01 tasya yaj¤avaràhasya viùõor amitatejasaþ 12,047.061d*0096_02 praõàmaü ye 'pi kurvanti teùàm api namo namaþ 12,047.062a tvàü prapannàya bhaktàya gatim iùñàü jigãùave 12,047.062c yac chreyaþ puõóarãkàkùa tad dhyàyasva surottama 12,047.063a iti vidyàtapoyonir ayonir viùõur ãóitaþ 12,047.063c vàgyaj¤enàrcito devaþ prãyatàü me janàrdanaþ 12,047.063d*0097_01 nàràyaõaparaü brahma nàràyaõaparaü tapaþ 12,047.063d*0097_02 nàràyaõaparaü cedaü sarvaü nàràyaõàtmakam 12,047.064a etàvad uktvà vacanaü bhãùmas tadgatamànasaþ 12,047.064c nama ity eva kçùõàya praõàmam akarot tadà 12,047.065a abhigamya tu yogena bhaktiü bhãùmasya màdhavaþ 12,047.065c traikàlyadar÷anaü j¤ànaü divyaü dàtuü yayau hariþ 12,047.065d*0098_01 anàdinidhanaü viùõuü sarvalokamahe÷varam 12,047.065d*0098_02 lokàdhyakùaü stuvan nityaü sarvapàpaiþ pramucyate 12,047.065d*0098_03 stavaràjaþ samàpto 'yaü viùõor adbhutakarmaõaþ 12,047.065d*0098_04 gàïgeyena purà gãtaþ mahàpàtakanà÷anaþ 12,047.066a tasminn uparate ÷abde tatas te brahmavàdinaþ 12,047.066c bhãùmaü vàgbhir bàùpakaõñhàs tam ànarcur mahàmatim 12,047.067a te stuvanta÷ ca vipràgryàþ ke÷avaü puruùottamam 12,047.067c bhãùmaü ca ÷anakaiþ sarve pra÷a÷aüsuþ punaþ punaþ 12,047.068a viditvà bhaktiyogaü tu bhãùmasya puruùottamaþ 12,047.068c sahasotthàya saühçùño yànam evànvapadyata 12,047.069a ke÷avaþ sàtyaki÷ caiva rathenaikena jagmatuþ 12,047.069c apareõa mahàtmànau yudhiùñhiradhanaüjayau 12,047.070a bhãmaseno yamau cobhau ratham ekaü samàsthitau 12,047.070c kçpo yuyutsuþ såta÷ ca saüjaya÷ càparaü ratham 12,047.071a te rathair nagaràkàraiþ prayàtàþ puruùarùabhàþ 12,047.071c nemighoùeõa mahatà kampayanto vasuüdharàm 12,047.072a tato giraþ puruùavaras tavànvità; dvijeritàþ pathi sumanàþ sa ÷u÷ruve 12,047.072c kçtà¤jaliü praõatam athàparaü janaü; sa ke÷ihà muditamanàbhyanandata 12,047.072d*0099_01 iti smaran pañhati ca ÷àrïgadhanvanaþ 12,047.072d*0099_02 ÷çõoti và yadukulanandanastavam 12,047.072d*0099_03 sa cakrabhçtpratihatasarvakilbiùo 12,047.072d*0099_04 janàrdanaü pravi÷ati dehasaükùaye 12,047.072d*0099_05 yaü yoginaþ pràõaviyogakàle 12,047.072d*0099_06 yatnena citte vinive÷ayanti 12,047.072d*0099_07 sa taü purastàd dharim ãkùamàõaþ 12,047.072d*0099_08 pràõठjahau pràptaphalo hi bhãùmaþ 12,047.072d*0099_09 stavaràjaþ samàpto 'yaü viùõor adbhutakarmaõaþ 12,047.072d*0099_10 gàïgeyena purà gãto mahàpàtakanà÷anaþ 12,047.072d*0099_11 idaü naraþ stavaràjaü mumukùuþ 12,047.072d*0099_12 pañha¤ ÷uciþ kaluùitakalmaùàpaham 12,047.072d*0099_13 vyatãtya lokàn mahataþ samàgatàn 12,047.072d*0099_14 padaü saügacchaty amçtaü mahàtmanaþ 12,048.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,048.001a tataþ sa ca hçùãke÷aþ sa ca ràjà yudhiùñhiraþ 12,048.001c kçpàdaya÷ ca te sarve catvàraþ pàõóavà÷ ca ha 12,048.002a rathais te nagaràkàraiþ patàkàdhvaja÷obhitaiþ 12,048.002c yayur à÷u kurukùetraü vàjibhiþ ÷ãghragàmibhiþ 12,048.003a te 'vatãrya kurukùetraü ke÷amajjàsthisaükulam 12,048.003c dehanyàsaþ kçto yatra kùatriyais tair mahàtmabhiþ 12,048.004a gajà÷vadehàsthicayaiþ parvatair iva saücitam 12,048.004c nara÷ãrùakapàlai÷ ca ÷aïkhair iva samàcitam 12,048.005a citàsahasrair nicitaü varma÷astrasamàkulam 12,048.005c àpànabhåmiü kàlasya tadà bhuktojjhitàm iva 12,048.006a bhåtasaüghànucaritaü rakùogaõaniùevitam 12,048.006c pa÷yantas te kurukùetraü yayur à÷u mahàrathàþ 12,048.007a gacchann eva mahàbàhuþ sarvayàdavanandanaþ 12,048.007c yudhiùñhiràya provàca jàmadagnyasya vikramam 12,048.008a amã ràmahradàþ pa¤ca dç÷yante pàrtha dårataþ 12,048.008c yeùu saütarpayàm àsa pårvàn kùatriya÷oõitaiþ 12,048.009a triþsaptakçtvo vasudhàü kçtvà niþkùatriyàü prabhuþ 12,048.009c ihedànãü tato ràmaþ karmaõo viraràma ha 12,048.010 yudhiùñhira uvàca 12,048.010a triþsaptakçtvaþ pçthivã kçtà niþkùatriyà tadà 12,048.010c ràmeõeti yad àttha tvam atra me saü÷ayo mahàn 12,048.011a kùatrabãjaü yadà dagdhaü ràmeõa yadupuügava 12,048.011c kathaü bhåyaþ samutpattiþ kùatrasyàmitavikrama 12,048.012a mahàtmanà bhagavatà ràmeõa yadupuügava 12,048.012c katham utsàditaü kùatraü kathaü vçddhiü punar gatam 12,048.013a mahàbhàratayuddhe hi koñi÷aþ kùatriyà hatàþ 12,048.013c tathàbhåc ca mahã kãrõà kùatriyair vadatàü vara 12,048.013d*0100_01 kimarthaü bhàrgaveõedaü kùatram utsàditaü purà 12,048.013d*0100_02 ràmeõa yadu÷àrdåla kurukùetre mahàtmanà 12,048.014a evaü me chindhi vàrùõeya saü÷ayaü tàrkùyaketana 12,048.014c àgamo hi paraþ kçùõa tvatto no vàsavànuja 12,048.015 vai÷aüpàyana uvàca 12,048.015a tato vrajann eva gadàgrajaþ prabhuþ; ÷a÷aüsa tasmai nikhilena tattvataþ 12,048.015c yudhiùñhiràyàpratimaujase tadà; yathàbhavat kùatriyasaükulà mahã 12,049.001 vàsudeva uvàca 12,049.001a ÷çõu kaunteya ràmasya mayà yàvat pari÷rutam 12,049.001c maharùãõàü kathayatàü kàraõaü tasya janma ca 12,049.002a yathà ca jàmadagnyena koñi÷aþ kùatriyà hatàþ 12,049.002c udbhåtà ràjavaü÷eùu ye bhåyo bhàrate hatàþ 12,049.003a jahnor ajahnus tanayo ballavas tasya càtmajaþ 12,049.003c ku÷iko nàma dharmaj¤as tasya putro mahãpatiþ 12,049.004a ugraü tapaþ samàtiùñhat sahasràkùasamo bhuvi 12,049.004c putraü labheyam ajitaü triloke÷varam ity uta 12,049.005a tam ugratapasaü dçùñvà sahasràkùaþ puraüdaraþ 12,049.005c samarthaþ putrajanane svayam evaitya bhàrata 12,049.006a putratvam agamad ràjaüs tasya loke÷vare÷varaþ 12,049.006c gàdhir nàmàbhavat putraþ kau÷ikaþ pàka÷àsanaþ 12,049.007a tasya kanyàbhavad ràjan nàmnà satyavatã prabho 12,049.007c tàü gàdhiþ kaviputràya sorcãkàya dadau prabhuþ 12,049.008a tataþ prãtas tu kaunteya bhàrgavaþ kurunandana 12,049.008c putràrthe ÷rapayàm àsa caruü gàdhes tathaiva ca 12,049.009a àhåya càha tàü bhàryàm çcãko bhàrgavas tadà 12,049.009c upayojya÷ carur ayaü tvayà màtràpy ayaü tava 12,049.010a tasyà janiùyate putro dãptimàn kùatriyarùabhaþ 12,049.010c ajayyaþ kùatriyair loke kùatriyarùabhasådanaþ 12,049.011a tavàpi putraü kalyàõi dhçtimantaü taponvitam 12,049.011c ÷amàtmakaü dvija÷reùñhaü carur eùa vidhàsyati 12,049.012a ity evam uktvà tàü bhàryàm çcãko bhçgunandanaþ 12,049.012c tapasy abhirato dhãmठjagàmàraõyam eva ha 12,049.013a etasminn eva kàle tu tãrthayàtràparo nçpaþ 12,049.013c gàdhiþ sadàraþ saüpràpta çcãkasyà÷ramaü prati 12,049.014a carudvayaü gçhãtvà tu ràjan satyavatã tadà 12,049.014c bhartur vàkyàd athàvyagrà màtre hçùñà nyavedayat 12,049.015a màtà tu tasyàþ kaunteya duhitre svaü caruü dadau 12,049.015c tasyà÷ carum athàj¤àtam àtmasaüsthaü cakàra ha 12,049.016a atha satyavatã garbhaü kùatriyàntakaraü tadà 12,049.016c dhàrayàm àsa dãptena vapuùà ghoradar÷anam 12,049.017a tàm çcãkas tadà dçùñvà dhyànayogena vai tataþ 12,049.017c abravãd ràja÷àrdåla svàü bhàryàü varavarõinãm 12,049.018a màtràsi vyaüsità bhadre caruvyatyàsahetunà 12,049.018c janiùyate hi te putraþ krårakarmà mahàbalaþ 12,049.019a janiùyate hi te bhràtà brahmabhåtas tapodhanaþ 12,049.019c vi÷vaü hi brahma tapasà mayà tatra samarpitam 12,049.019d*0101_01 kùatravãryaü ca sakalaü tava màtre samarpitam 12,049.019d*0101_02 viparyayeõa te bhadre naitad evaü bhaviùyati 12,049.019d*0101_03 màtus te bràhmaõo bhåyàt tava ca kùatriyaþ sutaþ 12,049.020a saivam uktà mahàbhàgà bhartrà satyavatã tadà 12,049.020c papàta ÷irasà tasmai vepantã càbravãd idam 12,049.021a nàrho 'si bhagavann adya vaktum evaüvidhaü vacaþ 12,049.021c bràhmaõàpasadaü putraü pràpsyasãti mahàmune 12,049.022 çcãka uvàca 12,049.022a naiùa saükalpitaþ kàmo mayà bhadre tathà tvayi 12,049.022c ugrakarmà bhavet putra÷ carur màtà ca kàraõam 12,049.023 satyavaty uvàca 12,049.023a icchaül lokàn api mune sçjethàþ kiü punar mama 12,049.023c ÷amàtmakam çjuü putraü labheyaü japatàü vara 12,049.024 çcãka uvàca 12,049.024a noktapårvaü mayà bhadre svaireùv apy ançtaü vacaþ 12,049.024c kim utàgniü samàdhàya mantravac carusàdhane 12,049.024d*0102_01 dçùñam etat purà bhadre j¤àtaü ca tapasà mayà 12,049.024d*0102_02 brahmabhåtaü hi sakalaü pitus tava kulaü bhavet 12,049.025 satyavaty uvàca 12,049.025a kàmam evaü bhavet pautro mameha tava caiva ha 12,049.025c ÷amàtmakam çjuü putraü labheyaü japatàü vara 12,049.026 çcãka uvàca 12,049.026a putre nàsti vi÷eùo me pautre và varavarõini 12,049.026c yathà tvayoktaü tu vacas tathà bhadre bhaviùyati 12,049.027 vàsudeva uvàca 12,049.027a tataþ satyavatã putraü janayàm àsa bhàrgavam 12,049.027c tapasy abhirataü ÷àntaü jamadagniü ÷amàtmakam 12,049.027d*0103_01 so 'pi putraü hy ajanayaj jàmadagnyaü sudàruõam 12,049.028a vi÷vàmitraü ca dàyàdaü gàdhiþ ku÷ikanandanaþ 12,049.028c pràpa brahmarùisamitaü vi÷vena brahmaõà yutam 12,049.029a àrcãko janayàm àsa jamadagniþ sudàruõam 12,049.029a*0104_01 **** **** jamadagniü taponidhim 12,049.029a*0104_02 so 'pi putraü hy ajanayad 12,049.029c sarvavidyàntagaü ÷reùñhaü dhanurvede ca pàragam 12,049.029e ràmaü kùatriyahantàraü pradãptam iva pàvakam 12,049.029f*0105_01 toùayitvà mahàdevaü parvate gandhamàdane 12,049.029f*0105_02 astràõi varayàm àsa para÷uü càtitejasam 12,049.029f*0105_03 sa tenàkuõñhadhàreõa jvalitànalavarcasà 12,049.029f*0105_04 kuñhàreõàprameyeõa lokeùv apratimo 'bhavat 12,049.030a etasminn eva kàle tu kçtavãryàtmajo balã 12,049.030c arjuno nàma tejasvã kùatriyo haihayànvayaþ 12,049.030d*0106_01 dattàtreyaprasàdena ràjà bàhusahasravàn 12,049.030d*0106_02 cakravartã mahàtejà vipràõàm à÷vamedhike 12,049.031a dadàha pçthivãü sarvàü saptadvãpàü sapattanàm 12,049.031c svabàhvastrabalenàjau dharmeõa parameõa ca 12,049.032a tçùitena sa kauravya bhikùita÷ citrabhànunà 12,049.032c sahasrabàhur vikràntaþ pràdàd bhikùàm athàgnaye 12,049.033a gràmàn puràõi ghoùàü÷ ca pattanàni ca vãryavàn 12,049.033c jajvàla tasya bàõais tu citrabhànur didhakùayà 12,049.034a sa tasya puruùendrasya prabhàvena mahàtapàþ 12,049.034c dadàha kàrtavãryasya ÷ailàn atha vanàni ca 12,049.035a sa ÷ånyam à÷ramàraõyaü varuõasyàtmajasya tat 12,049.035c dadàha pavaneneddha÷ citrabhànuþ sahaihayaþ 12,049.036a àpavas taü tato roùàc cha÷àpàrjunam acyuta 12,049.036c dagdhe ''÷rame mahàràja kàrtavãryeõa vãryavàn 12,049.037a tvayà na varjitaü mohàd yasmàd vanam idaü mama 12,049.037c dagdhaü tasmàd raõe ràmo bàhåüs te chetsyate 'rjuna 12,049.038a arjunas tu mahàràja balã nityaü ÷amàtmakaþ 12,049.038c brahmaõya÷ ca ÷araõya÷ ca dàtà ÷åra÷ ca bhàrata 12,049.038d*0107_01 nàcintayat tadà ÷àpaü tena dattaü mahàtmanà 12,049.039a tasya putràþ subalinaþ ÷àpenàsan pitur vadhe 12,049.039c nimittam avaliptà vai nç÷aüsà÷ caiva nityadà 12,049.040a jamadagnidhenvàs te vatsam àninyur bharatarùabha 12,049.040c aj¤àtaü kàrtavãryasya haihayendrasya dhãmataþ 12,049.040d*0108_01 tannimittam abhåd yuddhaü jàmadagner mahàtmanaþ 12,049.041a tato 'rjunasya bàhåüs tu chittvà vai pauruùànvitaþ 12,049.041c taü ruvantaü tato vatsaü jàmadagnyaþ svam à÷ramam 12,049.041e pratyànayata ràjendra teùàm antaþpuràt prabhuþ 12,049.042a arjunasya sutàs te tu saübhåyàbuddhayas tadà 12,049.042c gatvà÷ramam asaübuddhaü jamadagner mahàtmanaþ 12,049.043a apàtayanta bhallàgraiþ ÷iraþ kàyàn naràdhipa 12,049.043c samitku÷àrthaü ràmasya nirgatasya mahàtmanaþ 12,049.043d*0109_01 pratyakùaü ràmamàtu÷ ca tathaivà÷ramavàsinàm 12,049.043d*0109_02 ÷rutvà ràmas tam arthaü ca kruddhaþ kàlànalopamaþ 12,049.043d*0109_03 dhanurvede 'dvitãyo hi divyàstraiþ samalaükçtaþ 12,049.043d*0109_04 candrabimbàrdhasaükà÷aü para÷uü gçhya bhàrgavaþ 12,049.044a tataþ pitçvadhàmarùàd ràmaþ paramamanyumàn 12,049.044c niþkùatriyàü prati÷rutya mahãü ÷astram agçhõata 12,049.045a tataþ sa bhçgu÷àrdålaþ kàrtavãryasya vãryavàn 12,049.045c vikramya nijaghànà÷u putràn pautràü÷ ca sarva÷aþ 12,049.046a sa haihayasahasràõi hatvà paramamanyumàn 12,049.046c cakàra bhàrgavo ràjan mahãü ÷oõitakardamàm 12,049.047a sa tathà sumahàtejàþ kçtvà niþkùatriyàü mahãm 12,049.047c kçpayà parayàviùño vanam eva jagàma ha 12,049.048a tato varùasahasreùu samatãteùu keùu cit 12,049.048c kùobhaü saüpràptavàüs tãvraü prakçtyà kopanaþ prabhuþ 12,049.049a vi÷vàmitrasya pautras tu raibhyaputro mahàtapàþ 12,049.049c paràvasur mahàràja kùiptvàha janasaüsadi 12,049.050a ye te yayàtipatane yaj¤e santaþ samàgatàþ 12,049.050c pratardanaprabhçtayo ràma kiü kùatriyà na te 12,049.051a mithyàpratij¤o ràma tvaü katthase janasaüsadi 12,049.051c bhayàt kùatriyavãràõàü parvataü samupà÷ritaþ 12,049.052a sa punaþ kùatriya÷ataiþ pçthivãm anusaütatàm 12,049.052c paràvasos tadà ÷rutvà ÷astraü jagràha bhàrgavaþ 12,049.053a tato ye kùatriyà ràja¤ ÷ata÷as tena jãvitàþ 12,049.053c te vivçddhà mahàvãryàþ pçthivãpatayo 'bhavan 12,049.054a sa punas tठjaghànà÷u bàlàn api naràdhipa 12,049.054c garbhasthais tu mahã vyàptà punar evàbhavat tadà 12,049.055a jàtaü jàtaü sa garbhaü tu punar eva jaghàna ha 12,049.055c arakùaü÷ ca sutàn kàü÷ cit tadà kùatriyayoùitaþ 12,049.056a triþsaptakçtvaþ pçthivãü kçtvà niþkùatriyàü prabhuþ 12,049.056c dakùiõàm a÷vamedhànte ka÷yapàyàdadat tataþ 12,049.057a kùatriyàõàü tu ÷eùàrthaü kareõoddi÷ya ka÷yapaþ 12,049.057c srukpragrahavatà ràja¤ ÷rãmàn vàkyam athàbravãt 12,049.058a gaccha pàraü samudrasya dakùiõasya mahàmune 12,049.058c na te madviùaye ràma vastavyam iha karhi cit 12,049.058d*0110_01 pçthivã dakùiõà dattà vàjimedhe mama tvayà 12,049.058d*0110_02 punar asyàþ pçthivyà hi dattvà dàtum anã÷varaþ 12,049.059a tataþ ÷årpàrakaü de÷aü sàgaras tasya nirmame 12,049.059c saütràsàj jàmadagnyasya so 'paràntaü mahãtalam 12,049.060a ka÷yapas tu mahàràja pratigçhya mahãm imàm 12,049.060c kçtvà bràhmaõasaüsthàü vai pravive÷a mahàvanam 12,049.061a tataþ ÷ådrà÷ ca vai÷yà÷ ca yathàsvairapracàriõaþ 12,049.061c avartanta dvijàgryàõàü dàreùu bharatarùabha 12,049.062a aràjake jãvaloke durbalà balavattaraiþ 12,049.062c bàdhyante na ca vitteùu prabhutvam iha kasya cit 12,049.062d*0111_01 bràhmaõà madyapàþ ke cin mårkhàþ paõóitamàninaþ 12,049.062d*0111_02 bràhmaõàþ kùatriyà vai÷yàþ ÷ådrà÷ cotpathagàminaþ 12,049.062d*0111_03 parasparaü samà÷ritya ghàtayanty apathi sthitàþ 12,049.062d*0111_04 svadharmaü bràhmaõàs tyaktvà pàùaõóàü÷ ca samà÷ritàþ 12,049.062d*0111_05 caurikànçtamàyà÷ ca sarve caiva prakurvate 12,049.062d*0111_06 svadharmasthàn dvijàn hatvà tathà÷ramanivàsinaþ 12,049.062d*0111_07 vai÷yàþ satpathasaüsthà÷ ca ÷ådrà ye caiva dhàrmikàþ 12,049.062d*0111_08 tàn sarvàn ghàtayanti sma duràcàràþ sunirbhayàþ 12,049.062d*0111_09 yaj¤àdhyayana÷ãlàü÷ ca à÷ramasthàüs tapasvinaþ 12,049.062d*0111_10 gopàlavçddhanàrãõàü nà÷aü kurvanti càpare 12,049.062d*0111_11 ànvãkùakã trayã vàrtà na ca nãtiþ pravartate 12,049.062d*0111_12 vràtyatàü samanupràptà bahavo hi dvijàtayaþ 12,049.062d*0111_13 adharottaràpacàreõa mlecchabhåtà÷ ca sarva÷aþ 12,049.063a tataþ kàlena pçthivã pravive÷a rasàtalam 12,049.063a*0112_01 **** **** pãóyamànà duràtmabhiþ 12,049.063a*0112_02 viparyayeõa tenà÷u 12,049.063c arakùyamàõà vidhivat kùatriyair dharmarakùibhiþ 12,049.063d*0113_01 tàü dçùñvà dravatãü tatra saübhràntaþ sa mahàmanàþ 12,049.064a åruõà dhàrayàm àsa ka÷yapaþ pçthivãü tataþ 12,049.064c nimajjantãü tadà ràjaüs tenorvãti mahã smçtà 12,049.065a rakùiõa÷ ca samuddi÷ya pràyàcat pçthivã tadà 12,049.065c prasàdya ka÷yapaü devã kùatriyàn bàhu÷àlinaþ 12,049.066a santi brahman mayà guptà nçùu kùatriyapuügavàþ 12,049.066c haihayànàü kule jàtàs te saürakùantu màü mune 12,049.067a asti pauravadàyàdo vióårathasutaþ prabho 12,049.067c çkùaiþ saüvardhito vipra çkùavaty eva parvate 12,049.068a tathànukampamànena yajvanàthàmitaujasà 12,049.068c parà÷areõa dàyàdaþ saudàsasyàbhirakùitaþ 12,049.069a sarvakarmàõi kurute tasyarùeþ ÷ådravad dhi saþ 12,049.069c sarvakarmety abhikhyàtaþ sa màü rakùatu pàrthivaþ 12,049.070a ÷ibeþ putro mahàtejà gopatir nàma nàmataþ 12,049.070c vane saürakùito gobhiþ so 'bhirakùatu màü mune 12,049.071a pratardanasya putras tu vatso nàma mahàya÷àþ 12,049.071c vatsaiþ saüvardhito goùñhe sa màü rakùatu pàrthivaþ 12,049.072a dadhivàhanapautras tu putro divirathasya ha 12,049.072c aïgaþ sa gautamenàpi gaïgàkåle 'bhirakùitaþ 12,049.073a bçhadratho mahàbàhur bhuvi bhåtipuraskçtaþ 12,049.073c golàïgålair mahàbhàgo gçdhrakåñe 'bhirakùitaþ 12,049.074a maruttasyànvavàye tu kùatriyàs turvasos trayaþ 12,049.074c marutpatisamà vãrye samudreõàbhirakùitàþ 12,049.075a ete kùatriyadàyàdàs tatra tatra pari÷rutàþ 12,049.075b*0114_01 vyokàrahemakàràdijàtiü nityam apà÷ritàþ 12,049.075c samyaï màm abhirakùantu tataþ sthàsyàmi ni÷calà 12,049.076a eteùàü pitara÷ caiva tathaiva ca pitàmahàþ 12,049.076c madarthaü nihatà yuddhe ràmeõàkliùñakarmaõà 12,049.077a teùàm apaciti÷ caiva mayà kàryà na saü÷ayaþ 12,049.077c na hy ahaü kàmaye nityam avikràntena rakùaõam 12,049.077d*0115_01 vartamànena varteyaü tat kùipraü saüvidhãyatàm 12,049.078a tataþ pçthivyà nirdiùñàüs tàn samànãya ka÷yapaþ 12,049.078c abhyaùi¤can mahãpàlàn kùatriyàn vãryasaümatàn 12,049.079a teùàü putrà÷ ca pautrà÷ ca yeùàü vaü÷àþ pratiùñhitàþ 12,049.079c evam etat purà vçttaü yan màü pçcchasi pàõóava 12,049.080 vai÷aüpàyana uvàca 12,049.080a evaü bruvann eva yadupravãro; yudhiùñhiraü dharmabhçtàü variùñham 12,049.080c rathena tenà÷u yayau yathàrko; vi÷an prabhàbhir bhagavàüs trilokam 12,050.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,050.001a tato ràmasya tat karma ÷rutvà ràjà yudhiùñhiraþ 12,050.001c vismayaü paramaü gatvà pratyuvàca janàrdanam 12,050.002a aho ràmasya vàrùõeya ÷akrasyeva mahàtmanaþ 12,050.002c vikramo yena vasudhà krodhàn niþkùatriyà kçtà 12,050.003a gobhiþ samudreõa tathà golàïgålarkùavànaraiþ 12,050.003c guptà ràmabhayodvignàþ kùatriyàõàü kulodvahàþ 12,050.004a aho dhanyo hi loko 'yaü sabhàgyà÷ ca narà bhuvi 12,050.004c yatra karmedç÷aü dharmyaü dvijena kçtam acyuta 12,050.005a tathà yàntau tadà tàta tàv acyutayudhiùñhirau 12,050.005c jagmatur yatra gàïgeyaþ ÷aratalpagataþ prabhuþ 12,050.006a tatas te dadç÷ur bhãùmaü ÷araprastara÷àyinam 12,050.006c svara÷mijàlasaüvãtaü sàyaüsåryam ivànalam 12,050.007a upàsyamànaü munibhir devair iva ÷atakratum 12,050.007c de÷e paramadharmiùñhe nadãmoghavatãm anu 12,050.008a dåràd eva tam àlokya kçùõo ràjà ca dharmaràñ 12,050.008c catvàraþ pàõóavà÷ caiva te ca ÷àradvatàdayaþ 12,050.009a avaskandyàtha vàhebhyaþ saüyamya pracalaü manaþ 12,050.009c ekãkçtyendriyagràmam upatasthur mahàmunãn 12,050.010a abhivàdya ca govindaþ sàtyakis te ca kauravàþ 12,050.010c vyàsàdãüs tàn çùãn pa÷càd gàïgeyam upatasthire 12,050.011a tapovçddhiü tataþ pçùñvà gàïgeyaü yadukauravàþ 12,050.011c parivàrya tataþ sarve niùeduþ puruùarùabhàþ 12,050.012a tato ni÷amya gàïgeyaü ÷àmyamànam ivànalam 12,050.012c kiü cid dãnamanà bhãùmam iti hovàca ke÷avaþ 12,050.013a kaccij j¤ànàni te ràjan prasannàni yathà purà 12,050.013c kaccid avyàkulà caiva buddhis te vadatàü vara 12,050.014a ÷aràbhighàtaduþkhàt te kaccid gàtraü na dåyate 12,050.014c mànasàd api duþkhàd dhi ÷àrãraü balavattaram 12,050.015a varadànàt pituþ kàmaü chandamçtyur asi prabho 12,050.015c ÷aütanor dharma÷ãlasya na tv etac chamakàraõam 12,050.016a susåkùmo 'pãha dehe vai ÷alyo janayate rujam 12,050.016c kiü punaþ ÷arasaüghàtai÷ citasya tava bhàrata 12,050.017a kàmaü naitat tavàkhyeyaü pràõinàü prabhavàpyayau 12,050.017c bhavàn hy upadi÷ec chreyo devànàm api bhàrata 12,050.018a yad dhi bhåtaü bhaviùyac ca bhavac ca puruùarùabha 12,050.018c sarvaü taj j¤ànavçddhasya tava pàõàv ivàhitam 12,050.019a saüsàra÷ caiva bhåtànàü dharmasya ca phalodayaþ 12,050.019c viditas te mahàpràj¤a tvaü hi brahmamayo nidhiþ 12,050.020a tvàü hi ràjye sthitaü sphãte samagràïgam arogiõam 12,050.020c strãsahasraiþ parivçtaü pa÷yàmãhordhvaretasam 12,050.021a çte ÷àütanavàd bhãùmàt triùu lokeùu pàrthiva 12,050.021c satyasaüdhàn mahàvãryàc chåràd dharmaikatatparàt 12,050.022a mçtyum àvàrya tarasà ÷araprastara÷àyinaþ 12,050.022c nisargaprabhavaü kiü cin na ca tàtànu÷u÷ruma 12,050.023a satye tapasi dàne ca yaj¤àdhikaraõe tathà 12,050.023c dhanurvede ca vede ca nityaü caivànvavekùaõe 12,050.024a anç÷aüsaü ÷uciü dàntaü sarvabhåtahite ratam 12,050.024c mahàrathaü tvatsadç÷aü na kaü cid anu÷u÷ruma 12,050.025a tvaü hi devàn sagandharvàn sasuràsuraràkùasàn 12,050.025c ÷akta ekarathenaiva vijetuü nàtra saü÷ayaþ 12,050.026a tvaü hi bhãùma mahàbàho vasånàü vàsavopamaþ 12,050.026c nityaü vipraiþ samàkhyàto navamo 'navamo guõaiþ 12,050.027a ahaü hi tvàbhijànàmi yas tvaü puruùasattama 12,050.027c trida÷eùv api vikhyàtaþ sva÷aktyà sumahàbalaþ 12,050.028a manuùyeùu manuùyendra na dçùño na ca me ÷rutaþ 12,050.028c bhavato yo guõais tulyaþ pçthivyàü puruùaþ kva cit 12,050.029a tvaü hi sarvair guõai ràjan devàn apy atiricyase 12,050.029c tapasà hi bhavठ÷aktaþ sraùñuü lokàü÷ caràcaràn 12,050.029d*0116_01 kiü puna÷ càtmano lokàn uttamàn uttamair guõaiþ 12,050.030a tad asya tapyamànasya j¤àtãnàü saükùayeõa vai 12,050.030c jyeùñhasya pàõóuputrasya ÷okaü bhãùma vyapànuda 12,050.031a ye hi dharmàþ samàkhyàtà÷ càturvarõyasya bhàrata 12,050.031c càturà÷ramyasaüsçùñàs te sarve viditàs tava 12,050.032a càturvedye ca ye proktà÷ càturhotre ca bhàrata 12,050.032c sàükhye yoge ca niyatà ye ca dharmàþ sanàtanàþ 12,050.033a càturvarõyena ya÷ caiko dharmo na sma virudhyate 12,050.033c sevyamànaþ sa caivàdyo gàïgeya viditas tava 12,050.033d*0117_01 pratilomaprasåtànàü mlecchànàü caiva yaþ smçtaþ 12,050.033d*0117_02 de÷ajàtikulànàü ca jànãùe dharmalakùaõam 12,050.033d*0117_03 vedokto ya÷ ca ÷iùñoktaþ sa caiva viditas tava 12,050.033d*0118_01 pravçtta÷ ca nivçtta÷ ca sa càpi viditas tava 12,050.034a itihàsapuràõaü ca kàrtsnyena viditaü tava 12,050.034c dharma÷àstraü ca sakalaü nityaü manasi te sthitam 12,050.035a ye ca ke cana loke 'sminn arthàþ saü÷ayakàrakàþ 12,050.035c teùàü chettà nàsti loke tvad anyaþ puruùarùabha 12,050.036a sa pàõóaveyasya manaþsamutthitaü; narendra ÷okaü vyapakarùa medhayà 12,050.036c bhavadvidhà hy uttamabuddhivistarà; vimuhyamànasya janasya ÷àntaye 12,051.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,051.001a ÷rutvà tu vacanaü bhãùmo vàsudevasya dhãmataþ 12,051.001c kiü cid unnàmya vadanaü prà¤jalir vàkyam abravãt 12,051.002a namas te bhagavan viùõo lokànàü nidhanodbhava 12,051.002c tvaü hi kartà hçùãke÷a saühartà càparàjitaþ 12,051.003a vi÷vakarman namas te 'stu vi÷vàtman vi÷vasaübhava 12,051.003c apavargo 'si bhåtànàü pa¤cànàü parataþ sthitaþ 12,051.004a namas te triùu lokeùu namas te paratas triùu 12,051.004c yoge÷vara namas te 'stu tvaü hi sarvaparàyaõam 12,051.005a matsaü÷ritaü yad àttha tvaü vacaþ puruùasattama 12,051.005c tena pa÷yàmi te divyàn bhàvàn hi triùu vartmasu 12,051.006a tac ca pa÷yàmi tattvena yat te råpaü sanàtanam 12,051.006c sapta màrgà niruddhàs te vàyor amitatejasaþ 12,051.007a divaü te ÷irasà vyàptaü padbhyàü devã vasuüdharà 12,051.007c di÷o bhujau ravi÷ cakùur vãrye ÷akraþ pratiùñhitaþ 12,051.008a atasãpuùpasaükà÷aü pãtavàsasam acyutam 12,051.008c vapur hy anumimãmas te meghasyeva savidyutaþ 12,051.009a tvatprapannàya bhaktàya gatim iùñàü jigãùave 12,051.009c yac chreyaþ puõóarãkàkùa tad dhyàyasva surottama 12,051.010 vàsudeva uvàca 12,051.010a yataþ khalu parà bhaktir mayi te puruùarùabha 12,051.010c tato vapur mayà divyaü tava ràjan pradar÷itam 12,051.011a na hy abhaktàya ràjendra bhaktàyànçjave na ca 12,051.011c dar÷ayàmy aham àtmànaü na càdàntàya bhàrata 12,051.012a bhavàüs tu mama bhakta÷ ca nityaü càrjavam àsthitaþ 12,051.012c dame tapasi satye ca dàne ca nirataþ ÷uciþ 12,051.013a arhas tvaü bhãùma màü draùñuü tapasà svena pàrthiva 12,051.013c tava hy upasthità lokà yebhyo nàvartate punaþ 12,051.014a pa¤cà÷ataü ùañ ca kurupravãra; ÷eùaü dinànàü tava jãvitasya 12,051.014c tataþ ÷ubhaiþ karmaphalodayais tvaü; sameùyase bhãùma vimucya deham 12,051.015a ete hi devà vasavo vimànàny; àsthàya sarve jvalitàgnikalpàþ 12,051.015c antarhitàs tvàü pratipàlayanti; kàùñhàü prapadyantam udak pataügam 12,051.016a vyàvçttamàtre bhagavaty udãcãü; sårye di÷aü kàlava÷àt prapanne 12,051.016c gantàsi lokàn puruùapravãra; nàvartate yàn upalabhya vidvàn 12,051.017a amuü ca lokaü tvayi bhãùma yàte; j¤ànàni naïkùyanty akhilena vãra 12,051.017c ataþ sma sarve tvayi saünikarùaü; samàgatà dharmavivecanàya 12,051.018a tajj¤àti÷okopahata÷rutàya; satyàbhisaüdhàya yudhiùñhiràya 12,051.018c prabråhi dharmàrthasamàdhiyuktam; arthyaü vaco 'syàpanudàsya ÷okam 12,052.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,052.001a tataþ kçùõasya tad vàkyaü dharmàrthasahitaü hitam 12,052.001c ÷rutvà ÷àütanavo bhãùmaþ pratyuvàca kçtà¤jaliþ 12,052.002a lokanàtha mahàbàho ÷iva nàràyaõàcyuta 12,052.002c tava vàkyam abhi÷rutya harùeõàsmi pariplutaþ 12,052.003a kiü càham abhidhàsyàmi vàkpate tava saünidhau 12,052.003c yadà vàcogataü sarvaü tava vàci samàhitam 12,052.004a yad dhi kiü cit kçtaü loke kartavyaü kriyate ca yat 12,052.004c tvattas tan niþsçtaü deva lokà buddhimayà hi te 12,052.005a kathayed devalokaü yo devaràjasamãpataþ 12,052.005c dharmakàmàrtha÷àstràõàü so 'rthàn bråyàt tavàgrataþ 12,052.006a ÷aràbhighàtàd vyathitaü mano me madhusådana 12,052.006c gàtràõi càvasãdanti na ca buddhiþ prasãdati 12,052.007a na ca me pratibhà kà cid asti kiü cit prabhàùitum 12,052.007c pãóyamànasya govinda viùànalasamaiþ ÷araiþ 12,052.008a balaü medhàþ prajarati pràõàþ saütvarayanti ca 12,052.008c marmàõi paritapyante bhràntaü cetas tathaiva ca 12,052.009a daurbalyàt sajjate vàï me sa kathaü vaktum utsahe 12,052.009c sàdhu me tvaü prasãdasva dà÷àrhakulanandana 12,052.010a tat kùamasva mahàbàho na bråyàü kiü cid acyuta 12,052.010c tvatsaünidhau ca sãdeta vàcaspatir api bruvan 12,052.011a na di÷aþ saüprajànàmi nàkà÷aü na ca medinãm 12,052.011c kevalaü tava vãryeõa tiùñhàmi madhusådana 12,052.012a svayam eva prabho tasmàd dharmaràjasya yad dhitam 12,052.012c tad bravãhy à÷u sarveùàm àgamànàü tvam àgamaþ 12,052.013a kathaü tvayi sthite loke ÷à÷vate lokakartari 12,052.013c prabråyàn madvidhaþ ka÷ cid gurau ÷iùya iva sthite 12,052.014 vàsudeva uvàca 12,052.014a upapannam idaü vàkyaü kauravàõàü dhuraüdhare 12,052.014c mahàvãrye mahàsattve sthite sarvàrthadar÷ini 12,052.015a yac ca màm àttha gàïgeya bàõaghàtarujaü prati 12,052.015c gçhàõàtra varaü bhãùma matprasàdakçtaü vibho 12,052.016a na te glànir na te mårchà na dàho na ca te rujà 12,052.016c prabhaviùyanti gàïgeya kùutpipàse na càpy uta 12,052.017a j¤ànàni ca samagràõi pratibhàsyanti te 'nagha 12,052.017c na ca te kva cid àsaktir buddheþ pràdurbhaviùyati 12,052.018a sattvasthaü ca mano nityaü tava bhãùma bhaviùyati 12,052.018c rajas tamobhyàü rahitaü ghanair mukta ivoóuràñ 12,052.019a yad yac ca dharmasaüyuktam arthayuktam athàpi và 12,052.019c cintayiùyasi tatràgryà buddhis tava bhaviùyati 12,052.020a imaü ca ràja÷àrdåla bhåtagràmaü caturvidham 12,052.020c cakùur divyaü samà÷ritya drakùyasy amitavikrama 12,052.021a caturvidhaü prajàjàlaü saüyukto j¤ànacakùuùà 12,052.021c bhãùma drakùyasi tattvena jale mãna ivàmale 12,052.022 vai÷aüpàyana uvàca 12,052.022a tatas te vyàsasahitàþ sarva eva maharùayaþ 12,052.022c çgyajuþsàmasaüyuktair vacobhiþ kçùõam arcayan 12,052.023a tataþ sarvàrtavaü divyaü puùpavarùaü nabhastalàt 12,052.023c papàta yatra vàrùõeyaþ sagàïgeyaþ sapàõóavaþ 12,052.024a vàditràõi ca divyàni jagu÷ càpsarasàü gaõàþ 12,052.024c na càhitam aniùñaü và kiü cit tatra vyadç÷yata 12,052.025a vavau ÷ivaþ sukho vàyuþ sarvagandhavahaþ ÷uciþ 12,052.025c ÷àntàyàü di÷i ÷àntà÷ ca pràvadan mçgapakùiõaþ 12,052.026a tato muhårtàd bhagavàn sahasràü÷ur divàkaraþ 12,052.026c dahan vanam ivaikànte pratãcyàü pratyadç÷yata 12,052.027a tato maharùayaþ sarve samutthàya janàrdanam 12,052.027c bhãùmam àmantrayàü cakrå ràjànaü ca yudhiùñhiram 12,052.028a tataþ praõàmam akarot ke÷avaþ pàõóavas tathà 12,052.028c sàtyakiþ saüjaya÷ caiva sa ca ÷àradvataþ kçpaþ 12,052.029a tatas te dharmaniratàþ samyak tair abhipåjitàþ 12,052.029c ÷vaþ sameùyàma ity uktvà yatheùñaü tvarità yayuþ 12,052.030a tathaivàmantrya gàïgeyaü ke÷avas te ca pàõóavàþ 12,052.030c pradakùiõam upàvçtya rathàn àruruhuþ ÷ubhàn 12,052.031a tato rathaiþ kà¤canadantakåbarair; mahãdharàbhaiþ samadai÷ ca dantibhiþ 12,052.031c hayaiþ suparõair iva cà÷ugàmibhiþ; padàtibhi÷ càtta÷aràsanàdibhiþ 12,052.032a yayau rathànàü purato hi sà camås; tathaiva pa÷càd atimàtrasàriõã 12,052.032c pura÷ ca pa÷càc ca yathà mahànadã; purarkùavantaü girim etya narmadà 12,052.033a tataþ purastàd bhagavàn ni÷àkaraþ; samutthitas tàm abhiharùayaü÷ camåm 12,052.033c divàkaràpãtarasàs tathauùadhãþ; punaþ svakenaiva guõena yojayan 12,052.034a tataþ puraü surapurasaünibhadyuti; pravi÷ya te yaduvçùapàõóavàs tadà 12,052.034c yathocitàn bhavanavaràn samàvi÷a¤; ÷ramànvità mçgapatayo guhà iva 12,053.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,053.001a tataþ pravi÷ya bhavanaü prasupto madhusådanaþ 12,053.001c yàmamàtràva÷eùàyàü yàminyàü pratyabudhyata 12,053.002a sa dhyànapatham à÷ritya sarvaj¤ànàni màdhavaþ 12,053.002c avalokya tataþ pa÷càd dadhyau brahma sanàtanam 12,053.003a tataþ ÷rutipuràõaj¤àþ ÷ikùità raktakaõñhinaþ 12,053.003c astuvan vi÷vakarmàõaü vàsudevaü prajàpatim 12,053.004a pañhanti pàõisvanikàs tathà gàyanti gàyanàþ 12,053.004c ÷aïkhànakamçdaïgàü÷ ca pravàdyanta sahasra÷aþ 12,053.005a vãõàpaõavaveõånàü svana÷ càtimanoramaþ 12,053.005c prahàsa iva vistãrõaþ ÷u÷ruve tasya ve÷manaþ 12,053.006a tathà yudhiùñhirasyàpi ràj¤o maïgalasaühitàþ 12,053.006c uccerur madhurà vàco gãtavàditrasaühitàþ 12,053.007a tata utthàya dà÷àrhaþ snàtaþ prà¤jalir acyutaþ 12,053.007c japtvà guhyaü mahàbàhur agnãn à÷ritya tasthivàn 12,053.008a tataþ sahasraü vipràõàü caturvedavidàü tathà 12,053.008c gavàü sahasreõaikaikaü vàcayàm àsa màdhavaþ 12,053.009a maïgalàlambhanaü kçtvà àtmànam avalokya ca 12,053.009c àdar÷e vimale kçùõas tataþ sàtyakim abravãt 12,053.010a gaccha ÷aineya jànãhi gatvà ràjanive÷anam 12,053.010c api sajjo mahàtejà bhãùmaü draùñuü yuthiùñhiraþ 12,053.011a tataþ kçùõasya vacanàt sàtyakis tvarito yayau 12,053.011c upagamya ca ràjànaü yudhiùñhiram uvàca ha 12,053.012a yukto rathavaro ràjan vàsudevasya dhãmataþ 12,053.012c samãpam àpageyasya prayàsyati janàrdanaþ 12,053.013a bhavatpratãkùaþ kçùõo 'sau dharmaràja mahàdyute 12,053.013c yad atrànantaraü kçtyaü tad bhavàn kartum arhati 12,053.013d*0119_01 evam uktaþ pratyuvàca dharmaràjo yudhiùñhiraþ 12,053.014 yudhiùñhira uvàca 12,053.014a yujyatàü me rathavaraþ phalgunàpratimadyute 12,053.014c na sainikai÷ ca yàtavyaü yàsyàmo vayam eva hi 12,053.015a na ca pãóayitavyo me bhãùmo dharmabhçtàü varaþ 12,053.015c ataþ puraþsarà÷ càpi nivartantu dhanaüjaya 12,053.016a adyaprabhçti gàïgeyaþ paraü guhyaü pravakùyati 12,053.016c tato necchàmi kaunteya pçthagjanasamàgamam 12,053.017 vai÷aüpàyana uvàca 12,053.017a tad vàkyam àkarõya tathà kuntãputro dhanaüjayaþ 12,053.017c yuktaü rathavaraü tasmà àcacakùe nararùabha 12,053.018a tato yudhiùñhiro ràjà yamau bhãmàrjunàv api 12,053.018c bhåtànãva samastàni yayuþ kçùõanive÷anam 12,053.019a àgacchatsv atha kçùõo 'pi pàõóaveùu mahàtmasu 12,053.019c ÷aineyasahito dhãmàn ratham evànvapadyata 12,053.020a rathasthàþ saüvidaü kçtvà sukhàü pçùñvà ca ÷arvarãm 12,053.020c meghaghoùai rathavaraiþ prayayus te mahàrathàþ 12,053.021a meghapuùpaü balàhaü ca sainyaü sugrãvam eva ca 12,053.021c dàruka÷ codayàm àsa vàsudevasya vàjinaþ 12,053.022a te hayà vàsudevasya dàrukeõa pracoditàþ 12,053.022c gàü khuràgrais tathà ràjaül likhantaþ prayayus tadà 12,053.023a te grasanta ivàkà÷aü vegavanto mahàbalàþ 12,053.023c kùetraü dharmasya kçtsnasya kurukùetram avàtaran 12,053.024a tato yayur yatra bhãùmaþ ÷aratalpagataþ prabhuþ 12,053.024c àste brahmarùibhiþ sàrdhaü brahmà devagaõair yathà 12,053.025a tato 'vatãrya govindo rathàt sa ca yudhiùñhiraþ 12,053.025c bhãmo gàõóãvadhanvà ca yamau sàtyakir eva ca 12,053.025e çùãn abhyarcayàm àsuþ karàn udyamya dakùiõàn 12,053.026a sa taiþ parivçto ràjà nakùatrair iva candramàþ 12,053.026c abhyàjagàma gàïgeyaü brahmàõam iva vàsavaþ 12,053.027a ÷aratalpe ÷ayànaü tam àdityaü patitaü yathà 12,053.027c dadar÷a sa mahàbàhur bhayàd àgatasàdhvasaþ 12,054.001 janamejaya uvàca 12,054.001a dharmàtmani mahàsattve satyasaüdhe jitàtmani 12,054.001c devavrate mahàbhàge ÷aratalpagate 'cyute 12,054.002a ÷ayàne vãra÷ayane bhãùme ÷aütanunandane 12,054.002c gàïgeye puruùavyàghre pàõóavaiþ paryupasthite 12,054.003a kàþ kathàþ samavartanta tasmin vãrasamàgame 12,054.003c hateùu sarvasainyeùu tan me ÷aüsa mahàmune 12,054.004 vai÷aüpàyana uvàca 12,054.004a ÷aratalpagate bhãùme kauravàõàü dhuraüdhare 12,054.004c àjagmur çùayaþ siddhà nàradapramukhà nçpa 12,054.005a hata÷iùñà÷ ca ràjàno yudhiùñhirapurogamàþ 12,054.005c dhçtaràùñra÷ ca kçùõa÷ ca bhãmàrjunayamàs tathà 12,054.006a te 'bhigamya mahàtmàno bharatànàü pitàmaham 12,054.006c anva÷ocanta gàïgeyam àdityaü patitaü yathà 12,054.007a muhårtam iva ca dhyàtvà nàrado devadar÷anaþ 12,054.007c uvàca pàõóavàn sarvàn hata÷iùñàü÷ ca pàrthivàn 12,054.008a pràptakàlaü ca àcakùe bhãùmo 'yam anuyujyatàm 12,054.008c astam eti hi gàïgeyo bhànumàn iva bhàrata 12,054.009a ayaü pràõàn utsisçkùus taü sarve 'bhyetya pçcchata 12,054.009c kçtsnàn hi vividhàn dharmàü÷ càturvarõyasya vetty ayam 12,054.010a eùa vçddhaþ purà lokàn saüpràpnoti tanutyajàm 12,054.010c taü ÷ãghram anuyu¤jadhvaü saü÷ayàn manasi sthitàn 12,054.011a evam uktà nàradena bhãùmam ãyur naràdhipàþ 12,054.011c praùñuü cà÷aknuvantas te vãkùàü cakruþ parasparam 12,054.012a athovàca hçùãke÷aü pàõóuputro yudhiùñhiraþ 12,054.012c nànyas tvad devakãputra ÷aktaþ praùñuü pitàmaham 12,054.013a pravyàhàraya durdharùa tvam agre madhusådana 12,054.013c tvaü hi nas tàta sarveùàü sarvadharmavid uttamaþ 12,054.014a evam uktaþ pàõóavena bhagavàn ke÷avas tadà 12,054.014c abhigamya duràdharùaü pravyàhàrayad acyutaþ 12,054.015 vàsudeva uvàca 12,054.015a kaccit sukhena rajanã vyuùñà te ràjasattama 12,054.015c vispaùñalakùaõà buddhiþ kaccic copasthità tava 12,054.016a kaccij j¤ànàni sarvàõi pratibhànti ca te 'nagha 12,054.016c na glàyate ca hçdayaü na ca te vyàkulaü manaþ 12,054.017 bhãùma uvàca 12,054.017a dàho mohaþ ÷rama÷ caiva klamo glànis tathà rujà 12,054.017c tava prasàdàd govinda sadyo vyapagatànagha 12,054.018a yac ca bhåtaü bhaviùyac ca bhavac ca paramadyute 12,054.018c tat sarvam anupa÷yàmi pàõau phalam ivàhitam 12,054.019a vedoktà÷ caiva ye dharmà vedàntanihità÷ ca ye 12,054.019c tàn sarvàn saüprapa÷yàmi varadànàt tavàcyuta 12,054.020a ÷iùñai÷ ca dharmo yaþ proktaþ sa ca me hçdi vartate 12,054.020c de÷ajàtikulànàü ca dharmaj¤o 'smi janàrdana 12,054.021a caturùv à÷ramadharmeùu yo 'rthaþ sa ca hçdi sthitaþ 12,054.021c ràjadharmàü÷ ca sakalàn avagacchàmi ke÷ava 12,054.021d*0120_01 sarvadharmeùu yo hy arthaþ sa ca me hçdi saüsthitaþ 12,054.022a yatra yatra ca vaktavyaü tad vakùyàmi janàrdana 12,054.022c tava prasàdàd dhi ÷ubhà mano me buddhir àvi÷at 12,054.023a yuveva càsmi saüvçttas tvadanudhyànabçühitaþ 12,054.023c vaktuü ÷reyaþ samartho 'smi tvatprasàdàj janàrdana 12,054.024a svayaü kimarthaü tu bhavठ÷reyo na pràha pàõóavam 12,054.024c kiü te vivakùitaü càtra tad à÷u vada màdhava 12,054.025 vàsudeva uvàca 12,054.025a ya÷asaþ ÷reyasa÷ caiva målaü màü viddhi kaurava 12,054.025c mattaþ sarve 'bhinirvçttà bhàvàþ sadasadàtmakàþ 12,054.026a ÷ãtàü÷u÷ candra ity ukte ko loke vismayiùyati 12,054.026c tathaiva ya÷asà pårõe mayi ko vismayiùyati 12,054.027a àdheyaü tu mayà bhåyo ya÷as tava mahàdyute 12,054.027c tato me vipulà buddhis tvayi bhãùma samàhità 12,054.028a yàvad dhi pçthivãpàla pçthivã sthàsyate dhruvà 12,054.028c tàvat tavàkùayà kãrtir lokàn anu cariùyati 12,054.029a yac ca tvaü vakùyase bhãùma pàõóavàyànupçcchate 12,054.029c vedapravàdà iva te sthàsyanti vasudhàtale 12,054.030a ya÷ caitena pramàõena yokùyaty àtmànam àtmanà 12,054.030c sa phalaü sarvapuõyànàü pretya cànubhaviùyati 12,054.031a etasmàt kàraõàd bhãùma matir divyà mayà hi te 12,054.031c dattà ya÷o vipratheta kathaü bhåyas taveti ha 12,054.032a yàvad dhi prathate loke puruùasya ya÷o bhuvi 12,054.032c tàvat tasyàkùayaü sthànaü bhavatãti vini÷citam 12,054.033a ràjàno hata÷iùñàs tvàü ràjann abhita àsate 12,054.033c dharmàn anuyuyukùantas tebhyaþ prabråhi bhàrata 12,054.034a bhavàn hi vayasà vçddhaþ ÷rutàcàrasamanvitaþ 12,054.034c ku÷alo ràjadharmàõàü pårveùàm aparà÷ ca ye 12,054.035a janmaprabhçti te ka÷ cid vçjinaü na dadar÷a ha 12,054.035c j¤àtàram anudharmàõàü tvàü viduþ sarvapàrthivàþ 12,054.036a tebhyaþ piteva putrebhyo ràjan bråhi paraü nayam 12,054.036c çùaya÷ ca hi devà÷ ca tvayà nityam upàsitàþ 12,054.037a tasmàd vaktavyam eveha tvayà pa÷yàmy a÷eùataþ 12,054.037c dharmठ÷u÷råùamàõebhyaþ pçùñena ca satà punaþ 12,054.038a vaktavyaü viduùà ceti dharmam àhur manãùiõaþ 12,054.038c apratibruvataþ kaùño doùo hi bhavati prabho 12,054.039a tasmàt putrai÷ ca pautrai÷ ca dharmàn pçùñaþ sanàtanàn 12,054.039c vidvठjij¤àsamànais tvaü prabråhi bharatarùabha 12,055.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,055.001a athàbravãn mahàtejà vàkyaü kauravanandanaþ 12,055.001c hanta dharmàn pravakùyàmi dçóhe vàïmanasã mama 12,055.001e tava prasàdàd govinda bhåtàtmà hy asi ÷à÷vataþ 12,055.002a yudhiùñhiras tu màü ràjà dharmàn samanupçcchatu 12,055.002c evaü prãto bhaviùyàmi dharmàn vakùyàmi cànagha 12,055.003a yasmin ràjarùabhe jàte dharmàtmani mahàtmani 12,055.003c ahçùyann çùayaþ sarve sa màü pçcchatu pàõóavaþ 12,055.004a sarveùàü dãptaya÷asàü kuråõàü dharmacàriõàm 12,055.004c yasya nàsti samaþ ka÷ cit sa màü pçcchatu pàõóavaþ 12,055.005a dhçtir damo brahmacaryaü kùamà dharma÷ ca nityadà 12,055.005c yasminn oja÷ ca teja÷ ca sa màü pçcchatu pàõóavaþ 12,055.006a satyaü dànaü tapaþ ÷aucaü ÷àntir dàkùyam asaübhramaþ 12,055.006c yasminn etàni sarvàõi sa màü pçcchatu pàõóavaþ 12,055.007a yo na kàmàn na saürambhàn na bhayàn nàrthakàraõàt 12,055.007c kuryàd adharmaü dharmàtmà sa màü pçcchatu pàõóavaþ 12,055.008a saübandhino 'tithãn bhçtyàn saü÷ritopà÷ritàü÷ ca yaþ 12,055.008c saümànayati satkçtya sa màü pçcchatu pàõóavaþ 12,055.009a satyanityaþ kùamànityo j¤ànanityo 'tithipriyaþ 12,055.009c yo dadàti satàü nityaü sa màü pçcchatu pàõóavaþ 12,055.010a ijyàdhyayananitya÷ ca dharme ca nirataþ sadà 12,055.010c ÷àntaþ ÷rutarahasya÷ ca sa màü pçcchatu pàõóavaþ 12,055.011 vàsudeva uvàca 12,055.011a lajjayà parayopeto dharmàtmà sa yudhiùñhiraþ 12,055.011c abhi÷àpabhayàd bhãto bhavantaü nopasarpati 12,055.012a lokasya kadanaü kçtvà lokanàtho vi÷àü pate 12,055.012c abhi÷àpabhayàd bhãto bhavantaü nopasarpati 12,055.013a påjyàn mànyàü÷ ca bhaktàü÷ ca gurån saübandhibàndhavàn 12,055.013c arghyàrhàn iùubhir hatvà bhavantaü nopasarpati 12,055.014 bhãùma uvàca 12,055.014a bràhmaõànàü yathà dharmo dànam adhyayanaü tapaþ 12,055.014c kùatriyàõàü tathà kçùõa samare dehapàtanam 12,055.015a pitén pitàmahàn putràn gurån saübandhibàndhavàn 12,055.015c mithyàpravçttàn yaþ saükhye nihanyàd dharma eva saþ 12,055.016a samayatyàgino lubdhàn gurån api ca ke÷ava 12,055.016c nihanti samare pàpàn kùatriyo yaþ sa dharmavit 12,055.016d*0121_01 yo lobhàn na samãkùeta dharmasetuü sanàtanam 12,055.016d*0121_02 nihanti yas taü samare kùatriyo vai sa dharmavit 12,055.016d*0121_03 lohitodàü ke÷atçõàü gaja÷ailàü dhvajadrumàm 12,055.016d*0121_04 mahãü karoti yuddheùu kùatriyo yaþ sa dharmavit 12,055.017a àhåtena raõe nityaü yoddhavyaü kùatrabandhunà 12,055.017c dharmyaü svargyaü ca lokyaü ca yuddhaü hi manur abravãt 12,055.018 vai÷aüpàyana uvàca 12,055.018a evam uktas tu bhãùmeõa dharmaràjo yudhiùñhiraþ 12,055.018c vinãtavad upàgamya tasthau saüdar÷ane 'grataþ 12,055.019a athàsya pàdau jagràha bhãùma÷ càbhinananda tam 12,055.019c mårdhni cainam upàghràya niùãdety abravãt tadà 12,055.020a tam uvàcàtha gàïgeya çùabhaþ sarvadhanvinàm 12,055.020c pçccha màü tàta visrabdhaü mà bhais tvaü kurusattama 12,056.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,056.001a praõipatya hçùãke÷am abhivàdya pitàmaham 12,056.001c anumànya gurån sarvàn paryapçcchad yudhiùñhiraþ 12,056.002a ràjyaü vai paramo dharma iti dharmavido viduþ 12,056.002c mahàntam etaü bhàraü ca manye tad bråhi pàrthiva 12,056.003a ràjadharmàn vi÷eùeõa kathayasva pitàmaha 12,056.003c sarvasya jãvalokasya ràjadharmàþ paràyaõam 12,056.004a trivargo 'tra samàsakto ràjadharmeùu kaurava 12,056.004c mokùadharma÷ ca vispaùñaþ sakalo 'tra samàhitaþ 12,056.005a yathà hi ra÷mayo '÷vasya dviradasyàïku÷o yathà 12,056.005c narendradharmo lokasya tathà pragrahaõaü smçtam 12,056.006a atra vai saüpramåóhe tu dharme ràjarùisevite 12,056.006c lokasya saüsthà na bhavet sarvaü ca vyàkulaü bhavet 12,056.007a udayan hi yathà såryo nà÷ayaty àsuraü tamaþ 12,056.007c ràjadharmàs tathàlokyàm àkùipanty a÷ubhàü gatim 12,056.008a tad agre ràjadharmàõàm arthatattvaü pitàmaha 12,056.008c prabråhi bharata÷reùñha tvaü hi buddhimatàü varaþ 12,056.009a àgama÷ ca paras tvattaþ sarveùàü naþ paraütapa 12,056.009c bhavantaü hi paraü buddhau vàsudevo 'bhimanyate 12,056.010 bhãùma uvàca 12,056.010a namo dharmàya mahate namaþ kçùõàya vedhase 12,056.010c bràhmaõebhyo namaskçtya dharmàn vakùyàmi ÷à÷vatàn 12,056.011a ÷çõu kàrtsnyena mattas tvaü ràjadharmàn yudhiùñhira 12,056.011c nirucyamànàn niyato yac cànyad abhivà¤chasi 12,056.012a àdàv eva kuru÷reùñha ràj¤à ra¤janakàmyayà 12,056.012c devatànàü dvijànàü ca vartitavyaü yathàvidhi 12,056.013a daivatàny arcayitvà hi bràhmaõàü÷ ca kurådvaha 12,056.013c ànçõyaü yàti dharmasya lokena ca sa mànyate 12,056.014a utthàne ca sadà putra prayatethà yudhiùñhira 12,056.014c na hy utthànam çte daivaü ràj¤àm arthaprasiddhaye 12,056.015a sàdhàraõaü dvayaü hy etad daivam utthànam eva ca 12,056.015c pauruùaü hi paraü manye daivaü ni÷cityam ucyate 12,056.016a vipanne ca samàrambhe saütàpaü mà sma vai kçthàþ 12,056.016c ghañate vinayas tàta ràj¤àm eùa nayaþ paraþ 12,056.017a na hi satyàd çte kiü cid ràj¤àü vai siddhikàraõam 12,056.017c satye hi ràjà nirataþ pretya ceha ca nandati 12,056.018a çùãõàm api ràjendra satyam eva paraü dhanam 12,056.018c tathà ràj¤aþ paraü satyàn nànyad vi÷vàsakàraõam 12,056.019a guõavठ÷ãlavàn dànto mçdur dharmyo jitendriyaþ 12,056.019c sudar÷aþ sthålalakùya÷ ca na bhra÷yeta sadà ÷riyaþ 12,056.020a àrjavaü sarvakàryeùu ÷rayethàþ kurunandana 12,056.020b*0122_01 àrjavena samàyuktà modante çùayo divi 12,056.020c punar nayavicàreõa trayãsaüvaraõena ca 12,056.021a mçdur hi ràjà satataü laïghyo bhavati sarva÷aþ 12,056.021c tãkùõàc codvijate lokas tasmàd ubhayam àcara 12,056.022a adaõóyà÷ caiva te nityaü vipràþ syur dadatàü vara 12,056.022c bhåtam etat paraü loke bràhmaõà nàma bhàrata 12,056.023a manunà càpi ràjendra gãtau ÷lokau mahàtmanà 12,056.023c dharmeùu sveùu kauravya hçdi tau kartum arhasi 12,056.024a adbhyo 'gnir brahmataþ kùatram a÷mano loham utthitam 12,056.024c teùàü sarvatragaü tejaþ svàsu yoniùu ÷àmyati 12,056.025a ayo hanti yadà÷mànam agni÷ càpo 'bhipadyate 12,056.025c brahma ca kùatriyo dveùñi tadà sãdanti te trayaþ 12,056.026a etaj j¤àtvà mahàràja namasyà eva te dvijàþ 12,056.026c bhaumaü brahma dvija÷reùñhà dhàrayanti ÷amànvitàþ 12,056.027a evaü caiva naravyàghra lokatantravighàtakàþ 12,056.027c nigràhyà eva satataü bàhubhyàü ye syur ãdç÷àþ 12,056.028a ÷lokau co÷anasà gãtau purà tàta maharùiõà 12,056.028c tau nibodha mahàpràj¤a tvam ekàgramanà nçpa 12,056.029a udyamya ÷astram àyàntam api vedàntagaü raõe 12,056.029c nigçhõãyàt svadharmeõa dharmàpekùã nare÷varaþ 12,056.030a vina÷yamànaü dharmaü hi yo rakùati sa dharmavit 12,056.030c na tena bhråõahà sa syàn manyus taü manum çcchati 12,056.031a evaü caiva nara÷reùñha rakùyà eva dvijàtayaþ 12,056.031c svaparàddhàn api hi tàn viùayànte samutsçjet 12,056.032a abhi÷astam api hy eùàü kçpàyãta vi÷àü pate 12,056.032c brahmaghne gurutalpe ca bhråõahatye tathaiva ca 12,056.033a ràjadviùñe ca viprasya viùayànte visarjanam 12,056.033b*0123_01 vapanaü draviõàdànaü svapuryà÷ ca visarjanam 12,056.033c vidhãyate na ÷àrãraü bhayam eùàü kadà cana 12,056.034a dayità÷ ca naràs te syur nityaü puruùasattama 12,056.034c na ko÷aþ paramo hy anyo ràj¤àü puruùasaücayàt 12,056.035a durgeùu ca mahàràja ùañsu ye ÷àstrani÷citàþ 12,056.035c sarveùu teùu manyante naradurgaü sudustaram 12,056.036a tasmàn nityaü dayà kàryà càturvarõye vipa÷cità 12,056.036c dharmàtmà satyavàk caiva ràjà ra¤jayati prajàþ 12,056.037a na ca kùàntena te bhàvyaü nityaü puruùasattama 12,056.037c adharmyo hi mçdå ràjà kùamàvàn iva ku¤jaraþ 12,056.038a bàrhaspatye ca ÷àstre vai ÷lokà viniyatàþ purà 12,056.038c asminn arthe mahàràja tan me nigadataþ ÷çõu 12,056.039a kùamamàõaü nçpaü nityaü nãcaþ paribhavej janaþ 12,056.039c hastiyantà gajasyeva ÷ira evàrurukùati 12,056.040a tasmàn naiva mçdur nityaü tãkùõo vàpi bhaven nçpaþ 12,056.040c vasante 'rka iva ÷rãmàn na ÷ãto na ca gharmadaþ 12,056.041a pratyakùeõànumànena tathaupamyopade÷ataþ 12,056.041c parãkùyàs te mahàràja sve pare caiva sarvadà 12,056.042a vyasanàni ca sarvàõi tyajethà bhåridakùiõa 12,056.042c na caiva na prayu¤jãta saïgaü tu parivarjayet 12,056.043a nityaü hi vyasanã loke paribhåto bhavaty uta 12,056.043c udvejayati lokaü càpy atidveùã mahãpatiþ 12,056.044a bhavitavyaü sadà ràj¤à garbhiõãsahadharmiõà 12,056.044c kàraõaü ca mahàràja ÷çõu yenedam iùyate 12,056.045a yathà hi garbhiõã hitvà svaü priyaü manaso 'nugam 12,056.045c garbhasya hitam àdhatte tathà ràj¤àpy asaü÷ayam 12,056.046a vartitavyaü kuru÷reùñha nityaü dharmànuvartinà 12,056.046c svaü priyaü samabhityajya yad yal lokahitaü bhavet 12,056.047a na saütyàjyaü ca te dhairyaü kadà cid api pàõóava 12,056.047c dhãrasya spaùñadaõóasya na hy àj¤à pratihanyate 12,056.048a parihàsa÷ ca bhçtyais te na nityaü vadatàü vara 12,056.048c kartavyo ràja÷àrdåla doùam atra hi me ÷çõu 12,056.049a avamanyanti bhartàraü saüharùàd upajãvinaþ 12,056.049c sve sthàne na ca tiùñhanti laïghayanti hi tad vacaþ 12,056.050a preùyamàõà vikalpante guhyaü càpy anuyu¤jate 12,056.050c ayàcyaü caiva yàcante 'bhojyàny àhàrayanti ca 12,056.051a krudhyanti paridãpyanti bhåmim adhyàsate 'sya ca 12,056.051c utkocair va¤canàbhi÷ ca kàryàõy anuvihanti ca 12,056.052a jarjaraü càsya viùayaü kurvanti pratiråpakaiþ 12,056.052c strãr akùibhi÷ ca sajjante tulyaveùà bhavanti ca 12,056.053a vàtaü ca ùñhãvanaü caiva kurvate càsya saünidhau 12,056.053c nirlajjà nara÷àrdåla vyàharanti ca tadvacaþ 12,056.054a hayaü và dantinaü vàpi rathaü nçpatisaümatam 12,056.054c adhirohanty anàdçtya harùule pàrthive mçdau 12,056.055a idaü te duùkaraü ràjann idaü te durviceùñitam 12,056.055c ity evaü suhçdo nàma bruvanti pariùadgatàþ 12,056.056a kruddhe càsmin hasanty eva na ca hçùyanti påjitàþ 12,056.056c saügharùa÷ãlà÷ ca sadà bhavanty anyonyakàraõàt 12,056.057a visraüsayanti mantraü ca vivçõvanti ca duùkçtam 12,056.057c lãlayà caiva kurvanti sàvaj¤às tasya ÷àsanam 12,056.057e alaükaraõabhojyaü ca tathà snànànulepanam 12,056.058a helamànà naravyàghra svasthàs tasyopa÷çõvate 12,056.058c nindanti svàn adhãkàràn saütyajanti ca bhàrata 12,056.059a na vçttyà parituùyanti ràjadeyaü haranti ca 12,056.059c krãóituü tena cecchanti sasåtreõeva pakùiõà 12,056.059e asmatpraõeyo ràjeti loke caiva vadanty uta 12,056.060a ete caivàpare caiva doùàþ pràdurbhavanty uta 12,056.060c nçpatau màrdavopete harùule ca yudhiùñhira 12,057.001 bhãùma uvàca 12,057.001a nityodyuktena vai ràj¤à bhavitavyaü yudhiùñhira 12,057.001c pra÷àmyate ca ràjà hi nàrãvodyamavarjitaþ 12,057.002a bhagavàn u÷anà càha ÷lokam atra vi÷àü pate 12,057.002c tam ihaikamanà ràjan gadatas tvaü nibodha me 12,057.003a dvàv etau grasate bhåmiþ sarpo bila÷ayàn iva 12,057.003c ràjànaü càviroddhàraü bràhmaõaü càpravàsinam 12,057.004a tad etan nara÷àrdåla hçdi tvaü kartum arhasi 12,057.004c saüdheyàn api saüdhatsva virodhyàü÷ ca virodhaya 12,057.004d*0124_01 svàmyamàtyasuhçtko÷aràùñradurgabalàni ca 12,057.005a saptàïge ya÷ ca te ràjye vaiparãtyaü samàcaret 12,057.005c gurur và yadi và mitraü pratihantavya eva saþ 12,057.006a maruttena hi ràj¤àyaü gãtaþ ÷lokaþ puràtanaþ 12,057.006c ràjyàdhikàre ràjendra bçhaspatimataþ purà 12,057.007a guror apy avaliptasya kàryàkàryam ajànataþ 12,057.007c utpathapratipannasya parityàgo vidhãyate 12,057.008a bàhoþ putreõa ràj¤à ca sagareõeha dhãmatà 12,057.008c asama¤jàþ suto jyeùñhas tyaktaþ paurahitaiùiõà 12,057.009a asama¤jàþ sarayvàü pràk pauràõàü bàlakàn nçpa 12,057.009c nyamajjayad ataþ pitrà nirbhartsya sa vivàsitaþ 12,057.010a çùiõoddàlakenàpi ÷vetaketur mahàtapàþ 12,057.010c mithyà vipràn upacaran saütyakto dayitaþ sutaþ 12,057.011a lokara¤janam evàtra ràj¤àü dharmaþ sanàtanaþ 12,057.011c satyasya rakùaõaü caiva vyavahàrasya càrjavam 12,057.012a na hiüsyàt paravittàni deyaü kàle ca dàpayet 12,057.012c vikràntaþ satyavàk kùànto nçpo na calate pathaþ 12,057.013a guptamantro jitakrodho ÷àstràrthagatani÷cayaþ 12,057.013c dharme càrthe ca kàme ca mokùe ca satataü rataþ 12,057.014a trayyà saüvçtarandhra÷ ca ràjà bhavitum arhati 12,057.014c vçjinasya narendràõàü nànyat saüvaraõàt param 12,057.015a càturvarõyasya dharmà÷ ca rakùitavyà mahãkùità 12,057.015c dharmasaükararakùà hi ràj¤àü dharmaþ sanàtanaþ 12,057.016a na vi÷vasec ca nçpatir na càtyarthaü na vi÷vaset 12,057.016c ùàóguõyaguõadoùàü÷ ca nityaü buddhyàvalokayet 12,057.017a dviñchidradar÷ã nçpatir nityam eva pra÷asyate 12,057.017c trivargaviditàrtha÷ ca yuktacàropadhi÷ ca yaþ 12,057.018a ko÷asyopàrjanaratir yamavai÷ravaõopamaþ 12,057.018c vettà ca da÷avargasya sthànavçddhikùayàtmanaþ 12,057.019a abhçtànàü bhaved bhartà bhçtànàü cànvavekùakaþ 12,057.019c nçpatiþ sumukha÷ ca syàt smitapårvàbhibhàùità 12,057.020a upàsità ca vçddhànàü jitatandrãr alolupaþ 12,057.020c satàü vçtte sthitamatiþ santo hy àcàradar÷inaþ 12,057.021a na càdadãta vittàni satàü hastàt kadà cana 12,057.021c asadbhyas tu samàdadyàt sadbhyaþ saüpratipàdayet 12,057.022a svayaü prahartàdàtà ca va÷yàtmà va÷yasàdhanaþ 12,057.022c kàle dàtà ca bhoktà ca ÷uddhàcàras tathaiva ca 12,057.023a ÷åràn bhaktàn asaühàryàn kule jàtàn arogiõaþ 12,057.023c ÷iùñठ÷iùñàbhisaübandhàn mànino nàvamàninaþ 12,057.024a vidyàvido lokavidaþ paralokànvavekùakàn 12,057.024c dharmeùu niratàn sàdhån acalàn acalàn iva 12,057.025a sahàyàn satataü kuryàd ràjà bhåtipuraskçtaþ 12,057.025c tais tulya÷ ca bhaved bhogai÷ chatramàtràj¤ayàdhikaþ 12,057.026a pratyakùà ca parokùà ca vçtti÷ càsya bhavet sadà 12,057.026c evaü kçtvà narendro hi na khedam iha vindati 12,057.027a sarvàti÷aïkã nçpatir ya÷ ca sarvaharo bhavet 12,057.027c sa kùipram ançjur lubdhaþ svajanenaiva bàdhyate 12,057.028a ÷ucis tu pçthivãpàlo lokacittagrahe rataþ 12,057.028c na pataty aribhir grastaþ patita÷ càvatiùñhate 12,057.029a akrodhano 'thàvyasanã mçdudaõóo jitendriyaþ 12,057.029c ràjà bhavati bhåtànàü vi÷vàsyo himavàn iva 12,057.030a pràj¤o nyàyaguõopetaþ pararandhreùu tatparaþ 12,057.030c sudar÷aþ sarvavarõànàü nayàpanayavit tathà 12,057.031a kùiprakàrã jitakrodhaþ suprasàdo mahàmanàþ 12,057.031c arogaprakçtir yuktaþ kriyàvàn avikatthanaþ 12,057.032a àrabdhàny eva kàryàõi na paryavasitàni ca 12,057.032c yasya ràj¤aþ pradç÷yante sa ràjà ràjasattamaþ 12,057.033a putrà iva pitur gehe viùaye yasya mànavàþ 12,057.033c nirbhayà vicariùyanti sa ràjà ràjasattamaþ 12,057.034a agåóhavibhavà yasya paurà ràùñranivàsinaþ 12,057.034c nayàpanayavettàraþ sa ràjà ràjasattamaþ 12,057.035a svakarmaniratà yasya janà viùayavàsinaþ 12,057.035c asaüghàtaratà dàntàþ pàlyamànà yathàvidhi 12,057.036a va÷yà neyà vinãtà÷ ca na ca saügharùa÷ãlinaþ 12,057.036c viùaye dànarucayo narà yasya sa pàrthivaþ 12,057.037a na yasya kåñakapañaü na màyà na ca matsaraþ 12,057.037c viùaye bhåmipàlasya tasya dharmaþ sanàtanaþ 12,057.038a yaþ satkaroti j¤ànàni neyaþ paurahite rataþ 12,057.038c satàü dharmànugas tyàgã sa ràjà ràjyam arhati 12,057.039a yasya càra÷ ca mantra÷ ca nityaü caiva kçtàkçte 12,057.039c na j¤àyate hi ripubhiþ sa ràjà ràjyam arhati 12,057.040a ÷loka÷ càyaü purà gãto bhàrgaveõa mahàtmanà 12,057.040c àkhyàte ràmacarite nçpatiü prati bhàrata 12,057.041a ràjànaü prathamaü vindet tato bhàryàü tato dhanam 12,057.041c ràjany asati lokasya kuto bhàryà kuto dhanam 12,057.042a tad ràjan ràjasiühànàü nànyo dharmaþ sanàtanaþ 12,057.042c çte rakùàü suvispaùñàü rakùà lokasya dhàraõam 12,057.043a pràcetasena manunà ÷lokau cemàv udàhçtau 12,057.043c ràjadharmeùu ràjendra tàv ihaikamanàþ ÷çõu 12,057.044a ùaó etàn puruùo jahyàd bhinnàü nàvam ivàrõave 12,057.044c apravaktàram àcàryam anadhãyànam çtvijam 12,057.045a arakùitàraü ràjànaü bhàryàü càpriyavàdinãm 12,057.045c gràmakàmaü ca gopàlaü vanakàmaü ca nàpitam 12,058.000*0125_00 ÷rãvai÷aüpàyanaþ 12,058.000*0125_01 etàvad uktvà bhåyo 'pi bhãùmaþ kurupitàmahaþ 12,058.000*0125_02 uvàca vacanaü dhãmàn sarvataþ sàrasaügraham 12,058.001 bhãùma uvàca 12,058.001a etat te ràjadharmàõàü navanãtaü yudhiùñhira 12,058.001c bçhaspatir hi bhagavàn nànyaü dharmaü pra÷aüsati 12,058.002a vi÷àlàkùa÷ ca bhagavàn kàvya÷ caiva mahàtapàþ 12,058.002c sahasràkùo mahendra÷ ca tathà pràcetaso manuþ 12,058.003a bharadvàja÷ ca bhagavàüs tathà gaura÷irà muniþ 12,058.003c ràja÷àstrapraõetàro brahmaõyà brahmavàdinaþ 12,058.004a rakùàm eva pra÷aüsanti dharmaü dharmabhçtàü vara 12,058.004c ràj¤àü ràjãvatàmràkùa sàdhanaü càtra vai ÷çõu 12,058.005a càra÷ ca praõidhi÷ caiva kàle dànam amatsaraþ 12,058.005c yuktyàdànaü na càdànam ayogena yudhiùñhira 12,058.006a satàü saügrahaõaü ÷auryaü dàkùyaü satyaü prajàhitam 12,058.006c anàrjavair àrjavai÷ ca ÷atrupakùasya bhedanam 12,058.007a sàdhånàm aparityàgaþ kulãnànàü ca dhàraõam 12,058.007c nicaya÷ ca niceyànàü sevà buddhimatàm api 12,058.008a balànàü harùaõaü nityaü prajànàm anvavekùaõam 12,058.008c kàryeùv akhedaþ ko÷asya tathaiva ca vivardhanam 12,058.009a puraguptir avi÷vàsaþ paurasaüghàtabhedanam 12,058.009c ketanànàü ca jãrõànàm avekùà caiva sãdatàm 12,058.010a dvividhasya ca daõóasya prayogaþ kàlacoditaþ 12,058.010c arimadhyasthamitràõàü yathàvac cànvavekùaõam 12,058.011a upajàpa÷ ca bhçtyànàm àtmanaþ paradar÷anàt 12,058.011c avi÷vàsaþ svayaü caiva parasyà÷vàsanaü tathà 12,058.012a nãtidharmànusaraõaü nityam utthànam eva ca 12,058.012c ripåõàm anavaj¤ànaü nityaü cànàryavarjanam 12,058.013a utthànaü hi narendràõàü bçhaspatir abhàùata 12,058.013c ràjadharmasya yan målaü ÷lokàü÷ càtra nibodha me 12,058.014a utthànenàmçtaü labdham utthànenàsurà hatàþ 12,058.014c utthànena mahendreõa ÷raiùñhyaü pràptaü divãha ca 12,058.015a utthànadhãraþ puruùo vàgdhãràn adhitiùñhati 12,058.015c utthànadhãraü vàgdhãrà ramayanta upàsate 12,058.016a utthànahãno ràjà hi buddhimàn api nitya÷aþ 12,058.016c dharùaõãyo ripåõàü syàd bhujaüga iva nirviùaþ 12,058.017a na ca ÷atrur avaj¤eyo durbalo 'pi balãyasà 12,058.017c alpo 'pi hi dahaty agnir viùam alpaü hinasti ca 12,058.018a ekà÷venàpi saübhåtaþ ÷atrur durgasamà÷ritaþ 12,058.018c taü taü tàpayate de÷am api ràj¤aþ samçddhinaþ 12,058.019a ràj¤o rahasyaü yad vàkyaü jayàrthaü lokasaügrahaþ 12,058.019c hçdi yac càsya jihmaü syàt kàraõàrthaü ca yad bhavet 12,058.020a yac càsya kàryaü vçjinam àrjavenaiva dhàryate 12,058.020c dambhanàrthàya lokasya dharmiùñhàm àcaret kriyàm 12,058.021a ràjyaü hi sumahat tantraü durdhàryam akçtàtmabhiþ 12,058.021c na ÷akyaü mçdunà voóhum àghàtasthànam uttamam 12,058.022a ràjyaü sarvàmiùaü nityam àrjaveneha dhàryate 12,058.022c tasmàn mi÷reõa satataü vartitavyaü yudhiùñhira 12,058.023a yady apy asya vipattiþ syàd rakùamàõasya vai prajàþ 12,058.023c so 'py asya vipulo dharma evaüvçttà hi bhåmipàþ 12,058.024a eùa te ràjadharmàõàü le÷aþ samanuvarõitaþ 12,058.024c bhåyas te yatra saüdehas tad bråhi vadatàü vara 12,058.025 vai÷aüpàyana uvàca 12,058.025a tato vyàsa÷ ca bhagavàn devasthàno '÷manà saha 12,058.025c vàsudevaþ kçpa÷ caiva sàtyakiþ saüjayas tathà 12,058.026a sàdhu sàdhv iti saühçùñàþ puùyamàõair ivànanaiþ 12,058.026c astuvaüs te naravyàghraü bhãùmaü dharmabhçtàü varam 12,058.027a tato dãnamanà bhãùmam uvàca kurusattamaþ 12,058.027c netràbhyàm a÷rupårõàbhyàü pàdau tasya ÷anaiþ spç÷an 12,058.028a ÷va idànãü svasaüdehaü prakùyàmi tvaü pitàmaha 12,058.028c upaiti savitàpy astaü rasam àpãya pàrthivam 12,058.029a tato dvijàtãn abhivàdya ke÷avaþ; kçpa÷ ca te caiva yudhiùñhiràdayaþ 12,058.029c pradakùiõãkçtya mahànadãsutaü; tato rathàn àruruhur mudà yutàþ 12,058.030a dçùadvatãü càpy avagàhya suvratàþ; kçtodakàryàþ kçtajapyamaïgalàþ 12,058.030c upàsya saüdhyàü vidhivat paraütapàs; tataþ puraü te vivi÷ur gajàhvayam 12,059.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,059.001a tataþ kàlyaü samutthàya kçtapaurvàhõikakriyàþ 12,059.001c yayus te nagaràkàrai rathaiþ pàõóavayàdavàþ 12,059.002a prapadya ca kurukùetraü bhãùmam àsàdya cànagham 12,059.002c sukhàü ca rajanãü pçùñvà gàïgeyaü rathinàü varam 12,059.003a vyàsàdãn abhivàdyarùãn sarvais tai÷ càbhinanditàþ 12,059.003c niùedur abhito bhãùmaü parivàrya samantataþ 12,059.004a tato ràjà mahàtejà dharmaràjo yudhiùñhiraþ 12,059.004c abravãt prà¤jalir bhãùmaü pratipåjyàbhivàdya ca 12,059.005a ya eùa ràjà-ràjeti ÷abda÷ carati bhàrata 12,059.005c katham eùa samutpannas tan me bråhi pitàmaha 12,059.006a tulyapàõi÷irogrãvas tulyabuddhãndriyàtmakaþ 12,059.006c tulyaduþkhasukhàtmà ca tulyapçùñhabhujodaraþ 12,059.007a tulya÷ukràsthimajja÷ ca tulyamàüsàsçg eva ca 12,059.007c niþ÷vàsocchvàsatulya÷ ca tulyapràõa÷arãravàn 12,059.008a samànajanmamaraõaþ samaþ sarvaguõair nçõàm 12,059.008c vi÷iùñabuddh㤠÷åràü÷ ca katham eko 'dhitiùñhati 12,059.009a katham eko mahãü kçtsnàü vãra÷åràryasaükulàm 12,059.009c rakùaty api ca loko 'sya prasàdam abhivà¤chati 12,059.010a ekasya ca prasàdena kçtsno lokaþ prasãdati 12,059.010c vyàkulenàkulaþ sarvo bhavatãti vini÷cayaþ 12,059.011a etad icchàmy ahaü sarvaü tattvena bharatarùabha 12,059.011c ÷rotuü tan me yathàtattvaü prabråhi vadatàü vara 12,059.012a naitat kàraõam alpaü hi bhaviùyati vi÷àü pate 12,059.012c yad ekasmi¤ jagat sarvaü devavad yàti saünatim 12,059.013 bhãùma uvàca 12,059.013a niyatas tvaü nara÷reùñha ÷çõu sarvam a÷eùataþ 12,059.013c yathà ràjyaü samutpannam àdau kçtayuge 'bhavat 12,059.014a naiva ràjyaü na ràjàsãn na daõóo na ca dàõóikaþ 12,059.014c dharmeõaiva prajàþ sarvà rakùanti ca parasparam 12,059.015a pàlayànàs tathànyonyaü narà dharmeõa bhàrata 12,059.015c khedaü paramam àjagmus tatas tàn moha àvi÷at 12,059.016a te mohava÷am àpannà mànavà manujarùabha 12,059.016c pratipattivimohàc ca dharmas teùàm anãna÷at 12,059.017a naùñàyàü pratipattau tu mohava÷yà naràs tadà 12,059.017c lobhasya va÷am àpannàþ sarve bhàratasattama 12,059.018a apràptasyàbhimar÷aü tu kurvanto manujàs tataþ 12,059.018c kàmo nàmàparas tatra samapadyata vai prabho 12,059.019a tàüs tu kàmava÷aü pràptàn ràgo nàma samaspç÷at 12,059.019c raktà÷ ca nàbhyajànanta kàryàkàryaü yudhiùñhira 12,059.020a agamyàgamanaü caiva vàcyàvàcyaü tathaiva ca 12,059.020c bhakùyàbhakùyaü ca ràjendra doùàdoùaü ca nàtyajan 12,059.021a viplute naraloke 'smiüs tato brahma nanà÷a ha 12,059.021c nà÷àc ca brahmaõo ràjan dharmo nà÷am athàgamat 12,059.022a naùñe brahmaõi dharme ca devàs tràsam athàgaman 12,059.022c te trastà nara÷àrdåla brahmàõaü ÷araõaü yayuþ 12,059.023a prapadya bhagavantaü te devà lokapitàmaham 12,059.023c åcuþ prà¤jalayaþ sarve duþkha÷okabhayàrditàþ 12,059.024a bhagavan naralokasthaü naùñaü brahma sanàtanam 12,059.024c lobhamohàdibhir bhàvais tato no bhayam àvi÷at 12,059.025a brahmaõa÷ ca praõà÷ena dharmo 'py ana÷ad ã÷vara 12,059.025c tataþ sma samatàü yàtà martyais tribhuvane÷vara 12,059.026a adho hi varùam asmàkaü martyàs tårdhvapravarùiõaþ 12,059.026c kriyàvyuparamàt teùàü tato 'gacchàma saü÷ayam 12,059.027a atra niþ÷reyasaü yan nas tad dhyàyasva pitàmaha 12,059.027c tvatprabhàvasamuttho 'sau prabhàvo no vina÷yati 12,059.028a tàn uvàca suràn sarvàn svayaübhår bhagavàüs tataþ 12,059.028c ÷reyo 'haü cintayiùyàmi vyetu vo bhãþ surarùabhàþ 12,059.029a tato 'dhyàyasahasràõàü ÷ataü cakre svabuddhijam 12,059.029c yatra dharmas tathaivàrthaþ kàma÷ caivànuvarõitaþ 12,059.030a trivarga iti vikhyàto gaõa eùa svayaübhuvà 12,059.030c caturtho mokùa ity eva pçthagarthaþ pçthaggaõaþ 12,059.031a mokùasyàpi trivargo 'nyaþ proktaþ sattvaü rajas tamaþ 12,059.031c sthànaü vçddhiþ kùaya÷ caiva trivarga÷ caiva daõóajaþ 12,059.032a àtmà de÷a÷ ca kàla÷ càpy upàyàþ kçtyam eva ca 12,059.032c sahàyàþ kàraõaü caiva ùaóvargo nãtijaþ smçtaþ 12,059.033a trayã cànvãkùikã caiva vàrtà ca bharatarùabha 12,059.033c daõóanãti÷ ca vipulà vidyàs tatra nidar÷itàþ 12,059.034a amàtyarakùàpraõidhã ràjaputrasya rakùaõam 12,059.034c càra÷ ca vividhopàyaþ praõidhi÷ ca pçthagvidhaþ 12,059.035a sàma copapradànaü ca bhedo daõóa÷ ca pàõóava 12,059.035c upekùà pa¤camã càtra kàrtsnyena samudàhçtà 12,059.036a mantra÷ ca varõitaþ kçtsnas tathà bhedàrtha eva ca 12,059.036c vibhraü÷a÷ caiva mantrasya siddhyasiddhyo÷ ca yat phalam 12,059.037a saüdhi÷ ca vividhàbhikhyo hãno madhyas tathottamaþ 12,059.037c bhayasatkàravittàkhyaþ kàrtsnyena parivarõitaþ 12,059.038a yàtràkàlà÷ ca catvàras trivargasya ca vistaraþ 12,059.038c vijayo dharmayukta÷ ca tathàrthavijaya÷ ca ha 12,059.039a àsura÷ caiva vijayas tathà kàrtsnyena varõitaþ 12,059.039c lakùaõaü pa¤cavargasya trividhaü càtra varõitam 12,059.040a prakà÷a÷ càprakà÷a÷ ca daõóo 'tha pari÷abditaþ 12,059.040c prakà÷o 'ùñavidhas tatra guhyas tu bahuvistaraþ 12,059.041a rathà nàgà hayà÷ caiva pàdàtà÷ caiva pàõóava 12,059.041c viùñir nàva÷ carà÷ caiva de÷ikàþ pathi càùñakam 12,059.042a aïgàny etàni kauravya prakà÷àni balasya tu 12,059.042c jaïgamàjaïgamà÷ coktà÷ cårõayogà viùàdayaþ 12,059.043a spar÷e càbhyavahàrye càpy upàü÷ur vividhaþ smçtaþ 12,059.043b*0126_01 krãóàpårve raõe dyåte visrambheõa samanvitam 12,059.043b*0126_02 uktaü kaitavyam ity etad upàyo navamo budhaiþ 12,059.043b*0126_03 upekùà sarvakàryeùu karmaõàü karaõeùu ca 12,059.043b*0126_04 aniùñànàü samutthàne trivargo na÷yate yayà 12,059.043b*0126_05 indrajàlàdikà màyà vàgjãvanaku÷ãlavaiþ 12,059.043b*0126_06 sunimittair durnimittair utpàtai÷ ca samanvitam 12,059.043b*0126_07 óambho liïgaü samà÷ritya ÷atruvarge prayujyate 12,059.043b*0126_08 ÷àñhyaü ni÷ceùñatà proktà cittadoùapradåùikà 12,059.043c arir mitram udàsãna ity ete 'py anuvarõitàþ 12,059.044a kçtsnà màrgaguõà÷ caiva tathà bhåmiguõà÷ ca ha 12,059.044c àtmarakùaõam à÷vàsaþ spa÷ànàü cànvavekùaõam 12,059.045a kalpanà vividhà÷ càpi nçnàgarathavàjinàm 12,059.045c vyåhà÷ ca vividhàbhikhyà vicitraü yuddhakau÷alam 12,059.046a utpàtà÷ ca nipàtà÷ ca suyuddhaü supalàyanam 12,059.046c ÷astràõàü pàyanaj¤ànaü tathaiva bharatarùabha 12,059.047a balavyasanamuktaü ca tathaiva balaharùaõam 12,059.047c pãóanàskandakàla÷ ca bhayakàla÷ ca pàõóava 12,059.048a tathà khàtavidhànaü ca yogasaücàra eva ca 12,059.048c cauràñavyabalai÷ cograiþ pararàùñrasya pãóanam 12,059.049a agnidair garadai÷ caiva pratiråpakacàrakaiþ 12,059.049c ÷reõimukhyopajàpena vãrudha÷ chedanena ca 12,059.050a dåùaõena ca nàgànàm à÷aïkàjananena ca 12,059.050c àrodhanena bhaktasya patha÷ copàrjanena ca 12,059.051a saptàïgasya ca ràjyasya hràsavçddhisama¤jasam 12,059.051c dåtasàmarthyayoga÷ ca ràùñrasya ca vivardhanam 12,059.052a arimadhyasthamitràõàü samyak coktaü prapa¤canam 12,059.052c avamardaþ pratãghàtas tathaiva ca balãyasàm 12,059.053a vyavahàraþ susåkùma÷ ca tathà kaõñaka÷odhanam 12,059.053c ÷amo vyàyàmayoga÷ ca yogo dravyasya saücayaþ 12,059.054a abhçtànàü ca bharaõaü bhçtànàü cànvavekùaõam 12,059.054c arthakàle pradànaü ca vyasaneùv aprasaïgità 12,059.055a tathà ràjaguõà÷ caiva senàpatiguõà÷ ca ye 12,059.055c kàraõasya ca kartu÷ ca guõadoùàs tathaiva ca 12,059.056a duùñeïgitaü ca vividhaü vçtti÷ caivànujãvinàm 12,059.056c ÷aïkitatvaü ca sarvasya pramàdasya ca varjanam 12,059.057a alabdhalipsà labdhasya tathaiva ca vivardhanam 12,059.057c pradànaü ca vivçddhasya pàtrebhyo vidhivat tathà 12,059.058a visargo 'rthasya dharmàrtham arthàrthaü kàmahetunà 12,059.058c caturtho vyasanàghàte tathaivàtrànuvarõitaþ 12,059.059a krodhajàni tathogràõi kàmajàni tathaiva ca 12,059.059c da÷oktàni kuru÷reùñha vyasanàny atra caiva ha 12,059.060a mçgayàkùàs tathà pànaü striya÷ ca bharatarùabha 12,059.060c kàmajàny àhur àcàryàþ proktànãha svayaübhuvà 12,059.061a vàkpàruùyaü tathogratvaü daõóapàruùyam eva ca 12,059.061c àtmano nigrahas tyàgo 'thàrthadåùaõam eva ca 12,059.062a yantràõi vividhàny eva kriyàs teùàü ca varõitàþ 12,059.062c avamardaþ pratãghàtaþ ketanànàü ca bha¤janam 12,059.063a caityadrumàõàm àmardo rodhaþkarmàntanà÷anam 12,059.063c apaskaro 'tha gamanaü tathopàsyà ca varõità 12,059.064a paõavànaka÷aïkhànàü bherãõàü ca yudhàü vara 12,059.064c upàrjanaü ca dravyàõàü paramarma ca tàni ùañ 12,059.065a labdhasya ca pra÷amanaü satàü caiva hi påjanam 12,059.065c vidvadbhir ekãbhàva÷ ca pràtarhomavidhij¤atà 12,059.066a maïgalàlambhanaü caiva ÷arãrasya pratikriyà 12,059.066c àhàrayojanaü caiva nityam àstikyam eva ca 12,059.067a ekena ca yathottheyaü satyatvaü madhurà giraþ 12,059.067c utsavànàü samàjànàü kriyàþ ketanajàs tathà 12,059.068a pratyakùà ca parokùà ca sarvàdhikaraõeùu ca 12,059.068c vçttir bharata÷àrdåla nityaü caivànvavekùaõam 12,059.069a adaõóyatvaü ca vipràõàü yuktyà daõóanipàtanam 12,059.069c anujãvisvajàtibhyo guõeùu parirakùaõam 12,059.070a rakùaõaü caiva pauràõàü svaràùñrasya vivardhanam 12,059.070c maõóalasthà ca yà cintà ràjan dvàda÷aràjikà 12,059.071a dvàsaptatimati÷ caiva proktà yà ca svayaübhuvà 12,059.071c de÷ajàtikulànàü ca dharmàþ samanuvarõitàþ 12,059.072a dharma÷ càrtha÷ ca kàma÷ ca mokùa÷ càtrànuvarõitaþ 12,059.072c upàya÷ càrthalipsà ca vividhà bhåridakùiõàþ 12,059.073a målakarmakriyà càtra màyà yoga÷ ca varõitaþ 12,059.073c dåùaõaü srotasàm atra varõitaü ca sthiràmbhasàm 12,059.074a yair yair upàyair loka÷ ca na caled àryavartmanaþ 12,059.074c tat sarvaü ràja÷àrdåla nãti÷àstre 'nuvarõitam 12,059.075a etat kçtvà ÷ubhaü ÷àstraü tataþ sa bhagavàn prabhuþ 12,059.075c devàn uvàca saühçùñaþ sarvठ÷akrapurogamàn 12,059.076a upakàràya lokasya trivargasthàpanàya ca 12,059.076c navanãtaü sarasvatyà buddhir eùà prabhàvità 12,059.077a daõóena sahità hy eùà lokarakùaõakàrikà 12,059.077c nigrahànugraharatà lokàn anu cariùyati 12,059.078a daõóena nãyate ceyaü daõóaü nayati càpy uta 12,059.078c daõóanãtir iti proktà trãül lokàn anuvartate 12,059.079a ùàóguõyaguõasàraiùà sthàsyaty agre mahàtmasu 12,059.079c mahattvàt tasya daõóasya nãtir vispaùñalakùaõà 12,059.080a nayacàra÷ ca vipulo yena sarvam idaü tatam 12,059.080c àgama÷ ca puràõànàü maharùãõàü ca saübhavaþ 12,059.081a tãrthavaü÷a÷ ca vaü÷a÷ ca nakùatràõàü yudhiùñhira 12,059.081c sakalaü càturà÷ramyaü càturhotraü tathaiva ca 12,059.082a càturvarõyaü tathaivàtra càturvedyaü ca varõitam 12,059.082c itihàsopavedà÷ ca nyàyaþ kçtsna÷ ca varõitaþ 12,059.083a tapo j¤ànam ahiüsà ca satyàsatye nayaþ paraþ 12,059.083c vçddhopasevà dànaü ca ÷aucam utthànam eva ca 12,059.084a sarvabhåtànukampà ca sarvam atropavarõitam 12,059.084c bhuvi vàcogataü yac ca tac ca sarvaü samarpitam 12,059.085a tasmin paitàmahe ÷àstre pàõóavaitad asaü÷ayam 12,059.085c dharmàrthakàmamokùà÷ ca sakalà hy atra ÷abditàþ 12,059.086a tatas tàü bhagavàn nãtiü pårvaü jagràha ÷aükaraþ 12,059.086c bahuråpo vi÷àlàkùaþ ÷ivaþ sthàõur umàpatiþ 12,059.086d*0127_01 anàdinidhano deva÷ caitanyàdisamanvitaþ 12,059.086d*0127_02 j¤ànàni ca va÷e yasya tàrakàdãny a÷eùataþ 12,059.086d*0127_03 aõimàdiguõopetam ai÷varyaü na ca kçtrimam 12,059.086d*0127_04 tuùñyarthaü brahmaõaþ putro lalàñàd utthitaþ prabhuþ 12,059.086d*0127_05 arudat sasvanaü ghoraü jagataþ prabhur avyayaþ 12,059.086d*0127_06 jàyamànaþ pità putre putraþ pitari caiva hi 12,059.086d*0127_07 buddhiü vi÷vasçje dattvà brahmàõóaü yena nirmitam 12,059.086d*0127_08 yasmin hiraõmayo haüsaþ ÷akuniþ samapadyata 12,059.086d*0127_09 kartà sarvasya lokasya brahmà lokapitàmahaþ 12,059.086d*0127_10 sa devaþ sarvabhåtàtmà mahàdevaþ sanàtanaþ 12,059.086d*0127_11 asaükhyàtasahasràõàü rudràõàü sthànam avyayam 12,059.087a yugànàm àyuùo hràsaü vij¤àya bhagavठ÷ivaþ 12,059.087c saücikùepa tataþ ÷àstraü mahàrthaü brahmaõà kçtam 12,059.088a vai÷àlàkùam iti proktaü tad indraþ pratyapadyata 12,059.088c da÷àdhyàyasahasràõi subrahmaõyo mahàtapàþ 12,059.089a bhagavàn api tac chàstraü saücikùepa puraüdaraþ 12,059.089a*0128_01 **** **** devàt pràpya mahe÷varàt 12,059.089a*0128_02 prajànàü hitam anvicchan 12,059.089c sahasraiþ pa¤cabhis tàta yad uktaü bàhudantakam 12,059.090a adhyàyànàü sahasrais tu tribhir eva bçhaspatiþ 12,059.090c saücikùepe÷varo buddhyà bàrhaspatyaü tad ucyate 12,059.091a adhyàyànàü sahasreõa kàvyaþ saükùepam abravãt 12,059.091c tac chàstram amitapraj¤o yogàcàryo mahàtapàþ 12,059.092a evaü lokànurodhena ÷àstram etan maharùibhiþ 12,059.092c saükùiptam àyur vij¤àya martyànàü hràsi pàõóava 12,059.093a atha devàþ samàgamya viùõum åcuþ prajàpatim 12,059.093c eko yo 'rhati martyebhyaþ ÷raiùñhyaü taü vai samàdi÷a 12,059.094a tataþ saücintya bhagavàn devo nàràyaõaþ prabhuþ 12,059.094c taijasaü vai virajasaü so 'sçjan mànasaü sutam 12,059.095a virajàs tu mahàbhàga vibhutvaü bhuvi naicchata 12,059.095c nyàsàyaivàbhavad buddhiþ praõãtà tasya pàõóava 12,059.096a kãrtimàüs tasya putro 'bhåt so 'pi pa¤càtigo 'bhavat 12,059.096c kardamas tasya ca sutaþ so 'py atapyan mahat tapaþ 12,059.097a prajàpateþ kardamasya anaïgo nàma vai sutaþ 12,059.097c prajànàü rakùità sàdhur daõóanãtivi÷àradaþ 12,059.098a anaïgaputro 'tibalo nãtimàn adhigamya vai 12,059.098c abhipede mahãràjyam athendriyava÷o 'bhavat 12,059.098d*0129_01 pràpya nàrãü mahàbhàgàü råpiõãü kàmamohitaþ 12,059.098d*0129_02 saubhàgyena ca saüpannàü guõai÷ cànuttamàü satãm 12,059.099a mçtyos tu duhità ràjan sunãthà nàma mànasã 12,059.099c prakhyàtà triùu lokeùu yà sà venam ajãjanat 12,059.100a taü prajàsu vidharmàõaü ràgadveùava÷ànugam 12,059.100c mantrapåtaiþ ku÷air jaghnur çùayo brahmavàdinaþ 12,059.101a mamanthur dakùiõaü corum çùayas tasya mantrataþ 12,059.101c tato 'sya vikçto jaj¤e hrasvàïgaþ puruùo bhuvi 12,059.102a dagdhasthàõupratãkà÷o raktàkùaþ kçùõamårdhajaþ 12,059.102c niùãdety evam åcus tam çùayo brahmavàdinaþ 12,059.103a tasmàn niùàdàþ saübhåtàþ kråràþ ÷ailavanà÷rayàþ 12,059.103c ye cànye vindhyanilayà mlecchàþ ÷atasahasra÷aþ 12,059.104a bhåyo 'sya dakùiõaü pàõiü mamanthus te maharùayaþ 12,059.104c tataþ puruùa utpanno råpeõendra ivàparaþ 12,059.105a kavacã baddhanistriü÷aþ sa÷araþ sa÷aràsanaþ 12,059.105c vedavedàïgavic caiva dhanurvede ca pàragaþ 12,059.106a taü daõóanãtiþ sakalà ÷rità ràjan narottamam 12,059.106c tataþ sa prà¤jalir vainyo maharùãüs tàn uvàca ha 12,059.107a susåkùmà me samutpannà buddhir dharmàrthadar÷inã 12,059.107c anayà kiü mayà kàryaü tan me tattvena ÷aüsata 12,059.108a yan màü bhavanto vakùyanti kàryam arthasamanvitam 12,059.108c tad ahaü vai kariùyàmi nàtra kàryà vicàraõà 12,059.109a tam åcur atha devàs te te caiva paramarùayaþ 12,059.109c niyato yatra dharmo vai tam a÷aïkaþ samàcara 12,059.110a priyàpriye parityajya samaþ sarveùu jantuùu 12,059.110c kàmakrodhau ca lobhaü ca mànaü cotsçjya dårataþ 12,059.111a ya÷ ca dharmàt pravicalel loke ka÷ cana mànavaþ 12,059.111c nigràhyas te sa bàhubhyàü ÷a÷vad dharmam avekùataþ 12,059.112a pratij¤àü càdhirohasva manasà karmaõà girà 12,059.112c pàlayiùyàmy ahaü bhaumaü brahma ity eva càsakçt 12,059.113a ya÷ càtra dharmanãty ukto daõóanãtivyapà÷rayaþ 12,059.113c tam a÷aïkaþ kariùyàmi svava÷o na kadà cana 12,059.114a adaõóyà me dvijà÷ ceti pratijànãùva càbhibho 12,059.114c lokaü ca saükaràt kçtsnàt tràtàsmãti paraütapa 12,059.115a vainyas tatas tàn uvàca devàn çùipurogamàn 12,059.115c bràhmaõà me sahàyà÷ ced evam astu surarùabhàþ 12,059.116a evam astv iti vainyas tu tair ukto brahmavàdibhiþ 12,059.116c purodhà÷ càbhavat tasya ÷ukro brahmamayo nidhiþ 12,059.117a mantriõo vàlakhilyàs tu sàrasvatyo gaõo hy abhåt 12,059.117c maharùir bhagavàn gargas tasya sàüvatsaro 'bhavat 12,059.118a àtmanàùñama ity eva ÷rutir eùà parà nçùu 12,059.118c utpannau bandinau càsya tatpårvau såtamàgadhau 12,059.118d*0130_01 tayoþ prãto dadau ràjà pçthur vainyaþ pratàpavàn 12,059.118d*0130_02 anåpade÷aü såtàya magadhaü màgadhàya ca 12,059.118d*0131_01 atrir mahàtmà bhagavàüs tasyàsãd vedakàrakaþ 12,059.118d*0131_02 nàrada÷ cetihàsàdãni nityam eva samàdadhat 12,059.119a samatàü vasudhàyà÷ ca sa samyag upapàdayat 12,059.119c vaiùamyaü hi paraü bhåmer àsãd iti ha naþ ÷rutam 12,059.119d*0132_01 manvantareùu sarveùu viùamà jàyate mahã 12,059.119d*0132_02 ujjahàra tato vainyaþ ÷ilàjàlàn samantataþ 12,059.119d*0132_03 dhanuùkoñyà mahàràja tena ÷ailà vivardhitàþ 12,059.120a sa viùõunà ca devena ÷akreõa vibudhaiþ saha 12,059.120c çùibhi÷ ca prajàpàlye brahmaõà càbhiùecitaþ 12,059.121a taü sàkùàt pçthivã bheje ratnàny àdàya pàõóava 12,059.121c sàgaraþ saritàü bhartà himavàü÷ càcalottamaþ 12,059.122a ÷akra÷ ca dhanam akùayyaü pràdàt tasya yudhiùñhira 12,059.122c rukmaü càpi mahàmeruþ svayaü kanakaparvataþ 12,059.123a yakùaràkùasabhartà ca bhagavàn naravàhanaþ 12,059.123c dharme càrthe ca kàme ca samarthaü pradadau dhanam 12,059.124a hayà rathà÷ ca nàgà÷ ca koñi÷aþ puruùàs tathà 12,059.124c pràdurbabhåvur vainyasya cintanàd eva pàõóava 12,059.124e na jarà na ca durbhikùaü nàdhayo vyàdhayas tathà 12,059.125a sarãsçpebhyaþ stenebhyo na cànyonyàt kadà cana 12,059.125c bhayam utpadyate tatra tasya ràj¤o 'bhirakùaõàt 12,059.125d*0133_01 àpas tastambhire càsya samudram abhiyàsyataþ 12,059.125d*0133_02 parvatà÷ ca dadur màrgaü dhvajabhaïga÷ ca nàbhavat 12,059.126a teneyaü pçthivã dugdhà sasyàni da÷a sapta ca 12,059.126c yakùaràkùasanàgai÷ càpãpsitaü yasya yasya yat 12,059.127a tena dharmottara÷ càyaü kçto loko mahàtmanà 12,059.127c ra¤jità÷ ca prajàþ sarvàs tena ràjeti ÷abdyate 12,059.128a bràhmaõànàü kùatatràõàt tataþ kùatriya ucyate 12,059.128c prathità dhanata÷ ceyaü pçthivã sàdhubhiþ smçtà 12,059.129a sthàpanaü càkarod viùõuþ svayam eva sanàtanaþ 12,059.129c nàtivartiùyate ka÷ cid ràjaüs tvàm iti pàrthiva 12,059.130a tapasà bhagavàn viùõur àvive÷a ca bhåmipam 12,059.130c devavan naradevànàü namate yaj jagan nçpa 12,059.131a daõóanãtyà ca satataü rakùitaü taü nare÷vara 12,059.131c nàdharùayat tataþ ka÷ cic càranityàc ca dar÷anàt 12,059.132a àtmanà karaõai÷ caiva samasyeha mahãkùitaþ 12,059.132c ko hetur yad va÷e tiùñhel loko daivàd çte guõàt 12,059.133a viùõor lalàñàt kamalaü sauvarõam abhavat tadà 12,059.133c ÷rãþ saübhåtà yato devã patnã dharmasya dhãmataþ 12,059.134a ÷riyaþ sakà÷àd artha÷ ca jàto dharmeõa pàõóava 12,059.134c atha dharmas tathaivàrthaþ ÷rã÷ ca ràjye pratiùñhità 12,059.135a sukçtasya kùayàc caiva svarlokàd etya medinãm 12,059.135c pàrthivo jàyate tàta daõóanãtiva÷ànugaþ 12,059.136a mahattvena ca saüyukto vaiùõavena naro bhuvi 12,059.136c buddhyà bhavati saüyukto màhàtmyaü càdhigacchati 12,059.137a sthàpanàm atha devànàü na ka÷ cid ativartate 12,059.137c tiùñhaty ekasya ca va÷e taü ced anuvidhãyate 12,059.138a ÷ubhaü hi karma ràjendra ÷ubhatvàyopakalpate 12,059.138c tulyasyaikasya yasyàyaü loko vacasi tiùñhati 12,059.139a yo hy asya mukham adràkùãt somya so 'sya va÷ànugaþ 12,059.139c subhagaü càrthavantaü ca råpavantaü ca pa÷yati 12,059.140a tato jagati ràjendra satataü ÷abditaü budhaiþ 12,059.140c devà÷ ca naradevà÷ ca tulyà iti vi÷àü pate 12,059.141a etat te sarvam àkhyàtaü mahattvaü prati ràjasu 12,059.141c kàrtsnyena bharata÷reùñha kim anyad iha vartatàm 12,060.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,060.001a tataþ punaþ sa gàïgeyam abhivàdya pitàmaham 12,060.001c prà¤jalir niyato bhåtvà paryapçcchad yudhiùñhiraþ 12,060.002a ke dharmàþ sarvavarõànàü càturvarõyasya ke pçthak 12,060.002c caturõàm à÷ramàõàü ca ràjadharmà÷ ca ke matàþ 12,060.003a kena svid vardhate ràùñraü ràjà kena vivardhate 12,060.003c kena paurà÷ ca bhçtyà÷ ca vardhante bharatarùabha 12,060.004a ko÷aü daõóaü ca durgaü ca sahàyàn mantriõas tathà 12,060.004c çtvikpurohitàcàryàn kãdç÷àn varjayen nçpaþ 12,060.005a keùu vi÷vasitavyaü syàd ràj¤àü kasyàü cid àpadi 12,060.005c kuto vàtmà dçóho rakùyas tan me bråhi pitàmaha 12,060.005d*0134_01 dvaidhãbhàve ca bhåtànàü ÷apathaþ kãdç÷o bhavet 12,060.005d*0134_02 adharmasya phalaü yac ca ÷apathasya vilaïghane 12,060.005d*0134_03 sarvam etad yathàtattvaü vyavahàraü ca tàdç÷am 12,060.005d*0134_04 samàsavyàsayogena kathayasva pitàmaha 12,060.006 bhãùma uvàca 12,060.006a namo dharmàya mahate namaþ kçùõàya vedhase 12,060.006c bràhmaõebhyo namaskçtvà dharmàn vakùyàmi ÷à÷vatàn 12,060.007a akrodhaþ satyavacanaü saüvibhàgaþ kùamà tathà 12,060.007c prajanaþ sveùu dàreùu ÷aucam adroha eva ca 12,060.008a àrjavaü bhçtyabharaõaü navaite sàrvavarõikàþ 12,060.008c bràhmaõasya tu yo dharmas taü te vakùyàmi kevalam 12,060.009a damam eva mahàràja dharmam àhuþ puràtanam 12,060.009c svàdhyàyo 'dhyàpanaü caiva tatra karma samàpyate 12,060.010a taü ced vittam upàgacched vartamànaü svakarmaõi 12,060.010c akurvàõaü vikarmàõi ÷àntaü praj¤ànatarpitam 12,060.011a kurvãtàpatyasaütànam atho dadyàd yajeta ca 12,060.011c saüvibhajya hi bhoktavyaü dhanaü sadbhir itãùyate 12,060.012a pariniùñhitakàryas tu svàdhyàyenaiva bràhmaõaþ 12,060.012c kuryàd anyan na và kuryàn maitro bràhmaõa ucyate 12,060.013a kùatriyasyàpi yo dharmas taü te vakùyàmi bhàrata 12,060.013c dadyàd ràjà na yàceta yajeta na tu yàjayet 12,060.014a nàdhyàpayed adhãyãta prajà÷ ca paripàlayet 12,060.014c nityodyukto dasyuvadhe raõe kuryàt paràkramam 12,060.015a ye ca kratubhir ãjànàþ ÷rutavanta÷ ca bhåmipàþ 12,060.015c ya evàhavajetàras ta eùàü lokajittamàþ 12,060.016a avikùatena dehena samaràd yo nivartate 12,060.016c kùatriyo nàsya tat karma pra÷aüsanti puràvidaþ 12,060.017a vadhaü hi kùatrabandhånàü dharmam àhuþ pradhànataþ 12,060.017c nàsya kçtyatamaü kiü cid anyad dasyunibarhaõàt 12,060.018a dànam adhyayanaü yaj¤o yogaþ kùemo vidhãyate 12,060.018c tasmàd ràj¤à vi÷eùeõa yoddhavyaü dharmam ãpsatà 12,060.019a sveùu dharmeùv avasthàpya prajàþ sarvà mahãpatiþ 12,060.019c dharmeõa sarvakçtyàni samaniùñhàni kàrayet 12,060.020a pariniùñhitakàryaþ syàn nçpatiþ paripàlanàt 12,060.020c kuryàd anyan na và kuryàd aindro ràjanya ucyate 12,060.021a vai÷yasyàpãha yo dharmas taü te vakùyàmi bhàrata 12,060.021c dànam adhyayanaü yaj¤aþ ÷aucena dhanasaücayaþ 12,060.022a pitçvat pàlayed vai÷yo yuktaþ sarvapa÷ån iha 12,060.022c vikarma tad bhaved anyat karma yad yat samàcaret 12,060.022e rakùayà sa hi teùàü vai mahat sukham avàpnuyàt 12,060.023a prajàpatir hi vai÷yàya sçùñvà paridade pa÷ån 12,060.023c bràhmaõàya ca ràj¤e ca sarvàþ paridade prajàþ 12,060.024a tasya vçttiü pravakùyàmi yac ca tasyopajãvanam 12,060.024b*0135_01 ava÷yabharaõãyo hi vai÷yo ràj¤à janàdhipa 12,060.024c ùaõõàm ekàü pibed dhenuü ÷atàc ca mithunaü haret 12,060.025a laye ca saptamo bhàgas tathà ÷çïge kalà khure 12,060.025c sasyasya sarvabãjànàm eùà sàüvatsarã bhçtiþ 12,060.026a na ca vai÷yasya kàmaþ syàn na rakùeyaü pa÷ån iti 12,060.026c vai÷ye cecchati nànyena rakùitavyàþ kathaü cana 12,060.027a ÷ådrasyàpi hi yo dharmas taü te vakùyàmi bhàrata 12,060.027c prajàpatir hi varõànàü dàsaü ÷ådram akalpayat 12,060.028a tasmàc chådrasya varõànàü paricaryà vidhãyate 12,060.028c teùàü ÷u÷råùaõàc caiva mahat sukham avàpnuyàt 12,060.029a ÷ådra etàn paricaret trãn varõàn anasåyakaþ 12,060.029c saücayàü÷ ca na kurvãta jàtu ÷ådraþ kathaü cana 12,060.030a pàpãyàn hi dhanaü labdhvà va÷e kuryàd garãyasaþ 12,060.030c ràj¤à và samanuj¤àtaþ kàmaü kurvãta dhàrmikaþ 12,060.031a tasya vçttiü pravakùyàmi yac ca tasyopajãvanam 12,060.031c ava÷yabharaõãyo hi varõànàü ÷ådra ucyate 12,060.032a chatraü veùñanam au÷ãram upànad vyajanàni ca 12,060.032c yàtayàmàni deyàni ÷ådràya paricàriõe 12,060.033a adhàryàõi vi÷ãrõàni vasanàni dvijàtibhiþ 12,060.033c ÷ådràyaiva vidheyàni tasya dharmadhanaü hi tat 12,060.034a ya÷ ca ka÷ cid dvijàtãnàü ÷ådraþ ÷u÷råùur àvrajet 12,060.034c kalpyàü tasya tu tenàhur vçttiü dharmavido janàþ 12,060.034e deyaþ piõóo 'napetàya bhartavyau vçddhadurbalau 12,060.035a ÷ådreõa ca na hàtavyo bhartà kasyàü cid àpadi 12,060.035c atirekeõa bhartavyo bhartà dravyaparikùaye 12,060.035e na hi svam asti ÷ådrasya bhartçhàryadhano hy asau 12,060.036a uktas trayàõàü varõànàü yaj¤as trayyaiva bhàrata 12,060.036c svàhàkàranamaskàrau mantraþ ÷ådre vidhãyate 12,060.037a tàbhyàü ÷ådraþ pàkayaj¤air yajeta vratavàn svayam 12,060.037c pårõapàtramayãm àhuþ pàkayaj¤asya dakùiõàm 12,060.038a ÷ådraþ paijavano nàma sahasràõàü ÷ataü dadau 12,060.038c aindràgnena vidhànena dakùiõàm iti naþ ÷rutam 12,060.039a ato hi sarvavarõànàü ÷raddhàyaj¤o vidhãyate 12,060.039a*0136_01 **** **** yaj¤as tasyaiva bhàrata 12,060.039a*0136_02 agre sarveùu yaj¤eùu 12,060.039c daivataü hi mahac chraddhà pavitraü yajatàü ca yat 12,060.040a daivataü paramaü vipràþ svena svena parasparam 12,060.040c ayajann iha satrais te tais taiþ kàmaiþ sanàtanaiþ 12,060.041a saüsçùñà bràhmaõair eva triùu varõeùu sçùñayaþ 12,060.041c devànàm api ye devà yad bråyus te paraü hi tat 12,060.041e tasmàd varõaiþ sarvayaj¤àþ saüsçjyante na kàmyayà 12,060.042a çgyajuþsàmavit påjyo nityaü syàd devavad dvijaþ 12,060.042c ançgyajur asàmà tu pràjàpatya upadravaþ 12,060.043a yaj¤o manãùayà tàta sarvavarõeùu bhàrata 12,060.043c nàsya yaj¤ahano devà ãhante netare janàþ 12,060.043e tasmàt sarveùu varõeùu ÷raddhàyaj¤o vidhãyate 12,060.044a svaü daivataü bràhmaõàþ svena nityaü; paràn varõàn ayajann evam àsãt 12,060.044c àrocità naþ sumahàn sa dharmaþ; sçùño brahmaõà triùu varõeùu dçùñaþ 12,060.044d*0137_01 saüpåjyo vai bràhmaõas triùu varõeùu hçùñaþ 12,060.045a tasmàd varõà çjavo jàtidharmàþ; saüsçjyante tasya vipàka eùaþ 12,060.045b*0138_01 tasmàd varõas tata[to] vai jàtidharmaþ 12,060.045b*0138_02 saüsçjyate tasya vai kopa eùaþ 12,060.045c ekaü sàma yajur ekam çg ekà; vipra÷ caiko 'ni÷cayas teùu dçùñaþ 12,060.046a atra gàthà yaj¤agãtàþ kãrtayanti puràvidaþ 12,060.046c vaikhànasànàü ràjendra munãnàü yaùñum icchatàm 12,060.047a udite 'nudite vàpi ÷raddadhàno jitendriyaþ 12,060.047c vahniü juhoti dharmeõa ÷raddhà vai kàraõaü mahat 12,060.048a yat skannam asya tat pårvaü yad askannaü tad uttaram 12,060.048c bahåni yaj¤aråpàõi nànàkarmaphalàni ca 12,060.049a tàni yaþ saüvijànàti j¤ànani÷cayani÷citaþ 12,060.049c dvijàtiþ ÷raddhayopetaþ sa yaùñuü puruùo 'rhati 12,060.050a steno và yadi và pàpo yadi và pàpakçttamaþ 12,060.050c yaùñum icchati yaj¤aü yaþ sàdhum eva vadanti tam 12,060.051a çùayas taü pra÷aüsanti sàdhu caitad asaü÷ayam 12,060.051c sarvathà sarvavarõair hi yaùñavyam iti ni÷cayaþ 12,060.051e na hi yaj¤asamaü kiü cit triùu lokeùu vidyate 12,060.052a tasmàd yaùñavyam ity àhuþ puruùeõànasåyatà 12,060.052c ÷raddhàpavitram à÷ritya yathà÷akti prayacchatà 12,061.001 bhãùma uvàca 12,061.001a à÷ramàõàü mahàbàho ÷çõu satyaparàkrama 12,061.001c caturõàm iha varõànàü karmàõi ca yudhiùñhira 12,061.002a vànaprasthaü bhaikùacaryàü gàrhasthyaü ca mahà÷ramam 12,061.002c brahmacaryà÷ramaü pràhu÷ caturthaü bràhmaõair vçtam 12,061.003a jañàkaraõasaüskàraü dvijàtitvam avàpya ca 12,061.003c àdhànàdãni karmàõi pràpya vedam adhãtya ca 12,061.004a sadàro vàpy adàro và àtmavàn saüyatendriyaþ 12,061.004c vànaprasthà÷ramaü gacchet kçtakçtyo gçhà÷ramàt 12,061.005a tatràraõyaka÷àstràõi samadhãtya sa dharmavit 12,061.005c årdhvaretàþ prajàyitvà gacchaty akùarasàtmatàm 12,061.006a etàny eva nimittàni munãnàm årdhvaretasàm 12,061.006c kartavyànãha vipreõa ràjann àdau vipa÷cità 12,061.007a caritabrahmacaryasya bràhmaõasya vi÷àü pate 12,061.007c bhaikùacaryàsv adhãkàraþ pra÷asta iha mokùiõaþ 12,061.008a yatràstamita÷àyã syàn niragnir aniketanaþ 12,061.008c yathopalabdhajãvã syàn munir dànto jitendriyaþ 12,061.009a nirà÷ãþ syàt sarvasamo nirbhogo nirvikàravàn 12,061.009c vipraþ kùemà÷ramaü pràpto gacchaty akùarasàtmatàm 12,061.010a adhãtya vedàn kçtasarvakçtyaþ; saütànam utpàdya sukhàni bhuktvà 12,061.010c samàhitaþ pracared du÷caraü taü; gàrhasthyadharmaü munidharmadçùñam 12,061.011a svadàratuùña çtukàlagàmã; niyogasevã na÷añho najihmaþ 12,061.011c mità÷ano devaparaþ kçtaj¤aþ; satyo mçdu÷ cànç÷aüsaþ kùamàvàn 12,061.012a dànto vidheyo havyakavye 'pramatto; annasya dàtà satataü dvijebhyaþ 12,061.012c amatsarã sarvaliïgipradàtà; vaitànanitya÷ ca gçhà÷ramã syàt 12,061.013a athàtra nàràyaõagãtam àhur; maharùayas tàta mahànubhàvàþ 12,061.013c mahàrtham atyarthatapaþprayuktaü; tad ucyamànaü hi mayà nibodha 12,061.014a satyàrjavaü càtithipåjanaü ca; dharmas tathàrtha÷ ca rati÷ ca dàre 12,061.014c niùevitavyàni sukhàni loke; hy asmin pare caiva mataü mamaitat 12,061.015a bharaõaü putradàràõàü vedànàü pàraõaü tathà 12,061.015c satàü tam à÷ramaü ÷reùñhaü vadanti paramarùayaþ 12,061.016a evaü hi yo bràhmaõo yaj¤a÷ãlo; gàrhasthyam adhyàvasate yathàvat 12,061.016c gçhasthavçttiü pravi÷odhya samyak; svarge viùuddhaü phalam àpnute saþ 12,061.017a tasya dehaparityàgàd iùñàþ kàmàkùayà matàþ 12,061.017c ànantyàyopatiùñhanti sarvatokùi÷iromukhàþ 12,061.018a khàdann eko japann ekaþ sarpann eko yudhiùñhira 12,061.018c ekasminn eva àcàrye ÷u÷råùur malapaïkavàn 12,061.019a brahmacàrã vratã nityaü nityaü dãkùàparo va÷ã 12,061.019b*0139_01 guro÷ chàyànugo nityam adhãyànaþ suyantritaþ 12,061.019c avicàrya tathà vedaü kçtyaü kurvan vaset sadà 12,061.020a ÷u÷råùàü satataü kurvan guroþ saüpraõameta ca 12,061.020b*0140_01 aniketa÷ carann ekaþ sarvàn eva yudhiùñhira 12,061.020c ùañkarmasv anivçtta÷ ca napravçtta÷ ca sarva÷aþ 12,061.021a na caraty adhikàreõa sevitaü dviùato na ca 12,061.021c eùo ''÷ramapadas tàta brahmacàriõa iùyate 12,062.001 yudhiùñhira uvàca 12,062.001a ÷ivàn sukhàn mahodarkàn ahiüsràül lokasaümatàn 12,062.001c bråhi dharmàn sukhopàyàn madvidhànàü sukhàvahàn 12,062.002 bhãùma uvàca 12,062.002a bràhmaõasyeha catvàra à÷ramà vihitàþ prabho 12,062.002c varõàs tàn anuvartante trayo bharatasattama 12,062.003a uktàni karmàõi bahåni ràjan; svargyàõi ràjanyaparàyaõàni 12,062.003c nemàni dçùñàntavidhau smçtàni; kùàtre hi sarvaü vihitaü yathàvat 12,062.004a kùàtràõi vai÷yàni ca sevamànaþ; ÷audràõi karmàõi ca bràhmaõaþ san 12,062.004c asmiül loke nindito mandacetàþ; pare ca loke nirayaü prayàti 12,062.005a yà saüj¤à vihità loke dàse ÷uni vçke pa÷au 12,062.005c vikarmaõi sthite vipre tàü saüj¤àü kuru pàõóava 12,062.006a ùañkarmasaüpravçttasya à÷rameùu caturùv api 12,062.006c sarvadharmopapannasya saübhåtasya kçtàtmanaþ 12,062.007a bràhmaõasya vi÷uddhasya tapasy abhiratasya ca 12,062.007c nirà÷iùo vadànyasya lokà hy akùarasaüj¤itàþ 12,062.008a yo yasmin kurute karma yàdç÷aü yena yatra ca 12,062.008c tàdç÷aü tàdç÷enaiva sa guõaü pratipadyate 12,062.009a vçddhyà kçùivaõiktvena jãvasaüjãvanena ca 12,062.009c vettum arhasi ràjendra svàdhyàyagaõitaü mahat 12,062.010a kàlasaücoditaþ kàlaþ kàlaparyàyani÷citaþ 12,062.010c uttamàdhamamadhyàni karmàõi kurute 'va÷aþ 12,062.011a antavanti pradànàni purà ÷reyaskaràõi ca 12,062.011c svakarmanirato loko hy akùaraþ sarvatomukhaþ 12,063.001 bhãùma uvàca 12,063.001a jyàkarùaõaü ÷atrunibarhaõaü ca; kçùir vaõijyà pa÷upàlanaü ca 12,063.001c ÷u÷råùaõaü càpi tathàrthahetor; akàryam etat paramaü dvijasya 12,063.002a sevyaü tu brahmaùañkarma gçhasthena manãùiõà 12,063.002c kçtakçtyasya càraõye vàso viprasya ÷asyate 12,063.003a ràjapraiùyaü kçùidhanaü jãvanaü ca vaõijyayà 12,063.003c kauñilyaü kaulañeyaü ca kusãdaü ca vivarjayet 12,063.004a ÷ådro ràjan bhavati brahmabandhur; du÷càritryo ya÷ ca dharmàd apetaþ 12,063.004c vçùalãpatiþ pi÷uno nartaka÷ ca; gràmapraiùyo ya÷ ca bhaved vikarmà 12,063.004d*0141_01 evaüvidho bràhmaõaþ kauravendra 12,063.004d*0141_02 vçttàd apeto yo bhaven mandacetàþ 12,063.005a japan vedàn ajapaü÷ càpi ràjan; samaþ ÷ådrair dàsavac càpi bhojyaþ 12,063.005c ete sarve ÷ådrasamà bhavanti; ràjann etàn varjayed devakçtye 12,063.006a nirmaryàde cà÷ane kråravçttau; hiüsàtmake tyaktadharmasvavçtte 12,063.006c havyaü kavyaü yàni cànyàni ràjan; deyàny adeyàni bhavanti tasmin 12,063.007a tasmàd dharmo vihito bràhmaõasya; damaþ ÷aucaü càrjavaü càpi ràjan 12,063.007c tathà viprasyà÷ramàþ sarva eva; purà ràjan brahmaõà vai nisçùñàþ 12,063.008a yaþ syàd dàntaþ somapa àrya÷ãlaþ; sànukro÷aþ sarvasaho nirà÷ãþ 12,063.008c çjur mçdur anç÷aüsaþ kùamàvàn; sa vai vipro netaraþ pàpakarmà 12,063.009a ÷ådraü vai÷yaü ràjaputraü ca ràjaül; lokàþ sarve saü÷rità dharmakàmàþ 12,063.009c tasmàd varõठjàtidharmeùu saktàn; matvà viùõur necchati pàõóuputra 12,063.010a loke cedaü sarvalokasya na syàc; càturvarõyaü vedavàdà÷ ca na syuþ 12,063.010c sarvà÷ cejyàþ sarvalokakriyà÷ ca; sadyaþ sarve cà÷ramasthà na vai syuþ 12,063.011a ya÷ ca trayàõàü varõànàm icched à÷ramasevanam 12,063.011c kartum à÷ramadçùñàü÷ ca dharmàüs tठ÷çõu pàõóava 12,063.012a ÷u÷råùàkçtakçtyasya kçtasaütànakarmaõaþ 12,063.012c abhyanuj¤àpya ràjànaü ÷ådrasya jagatãpate 12,063.013a alpàntaragatasyàpi da÷adharmagatasya và 12,063.013c à÷ramà vihitàþ sarve varjayitvà nirà÷iùam 12,063.014a bhaikùacaryàü na tu pràhus tasya tad dharmacàriõaþ 12,063.014c tathà vai÷yasya ràjendra ràjaputrasya caiva hi 12,063.015a kçtakçtyo vayotãto ràj¤aþ kçtapari÷ramaþ 12,063.015c vai÷yo gacched anuj¤àto nçpeõà÷ramamaõóalam 12,063.016a vedàn adhãtya dharmeõa ràja÷àstràõi cànagha 12,063.016c saütànàdãni karmàõi kçtvà somaü niùevya ca 12,063.017a pàlayitvà prajàþ sarvà dharmeõa vadatàü vara 12,063.017c ràjasåyà÷vamedhàdãn makhàn anyàüs tathaiva ca 12,063.018a samànãya yathàpàñhaü viprebhyo dattadakùiõaþ 12,063.018c saügràme vijayaü pràpya tathàlpaü yadi và bahu 12,063.019a sthàpayitvà prajàpàlaü putraü ràjye ca pàõóava 12,063.019c anyagotraü pra÷astaü và kùatriyaü kùatriyarùabha 12,063.020a arcayitvà pitén samyak pitçyaj¤air yathàvidhi 12,063.020c devàn yaj¤air çùãn vedair arcitvà caiva yatnataþ 12,063.021a antakàle ca saüpràpte ya icched à÷ramàntaram 12,063.021c ànupårvyà÷ramàn ràjan gatvà siddhim avàpnuyàt 12,063.022a ràjarùitvena ràjendra bhaikùacaryàdhvasevayà 12,063.022c apetagçhadharmo 'pi carej jãvitakàmyayà 12,063.023a na caitan naiùñhikaü karma trayàõàü bharatarùabha 12,063.023c caturõàü ràja÷àrdåla pràhur à÷ramavàsinàm 12,063.024a bahv àyattaü kùatriyair mànavànàü; loka÷reùñhaü dharmam àsevamànaiþ 12,063.024c sarve dharmàþ sopadharmàs trayàõàü; ràj¤o dharmàd iti vedàc chçõomi 12,063.025a yathà ràjan hastipade padàni; saülãyante sarvasattvodbhavàni 12,063.025c evaü dharmàn ràjadharmeùu sarvàn; sarvàvasthaü saüpralãnàn nibodha 12,063.026a alpà÷rayàn alpaphalàn vadanti; dharmàn anyàn dharmavido manuùyàþ 12,063.026c mahà÷rayaü bahukalyàõaråpaü; kùàtraü dharmaü netaraü pràhur àryàþ 12,063.027a sarve dharmà ràjadharmapradhànàþ; sarve dharmàþ pàlyamànà bhavanti 12,063.027b*0142_01 sarve dharmà ràjadharmeùu dçùñàþ 12,063.027b*0142_02 sarvà vidyà ràjadharmeùu coktàþ 12,063.027c sarvatyàgo ràjadharmeùu ràjaüs; tyàge càhur dharmam agryaü puràõam 12,063.027d*0143_01 sarvodyogà ràjadharmeùu ràjan 12,063.027d*0143_02 sthànaü càhå ràjadharme puràõam 12,063.028a majjet trayã daõóanãtau hatàyàü; sarve dharmà na bhaveyur viruddhàþ 12,063.028c sarve dharmà÷ cà÷ramàõàü gatàþ syuþ; kùàtre tyakte ràjadharme puràõe 12,063.029a sarve tyàgà ràjadharmeùu dçùñàþ; sarvà dãkùà ràjadharmeùu coktàþ 12,063.029c sarve yogà ràjadharmeùu coktàþ; sarve lokà ràjadharmàn praviùñàþ 12,063.029d*0144_01 tasmàd dharmo ràjadharmàd vi÷iùño 12,063.029d*0144_02 nànyo loke vidyate 'jàta÷atro 12,063.029d*0144_03 sarvàõy etàni karmàõi kùàtre bharatasattama 12,063.029d*0144_04 bhavanti jãvaloka÷ ca kùatradharme pratiùñhitaþ 12,063.030a yathà jãvàþ prakçtau vadhyamànà; dharmà÷ritànàm upapãóanàya 12,063.030c evaü dharmà ràjadharmair viyuktàþ; sarvàvasthaü nàdriyante svadharmam 12,064.001 bhãùma uvàca 12,064.001a càturà÷ramyadharmà÷ ca jàtidharmà÷ ca pàõóava 12,064.001c lokapàlottarà÷ caiva kùàtre dharme vyavasthitàþ 12,064.002a sarvàõy etàni dharmàõi kùàtre bharatasattama 12,064.002c nirà÷iùo jãvaloke kùàtre dharme vyavasthitàþ 12,064.003a apratyakùaü bahudvàraü dharmam à÷ramavàsinàm 12,064.003c praråpayanti tadbhàvam àgamair eva ÷à÷vatam 12,064.004a apare vacanaiþ puõyair vàdino lokani÷cayam 12,064.004c ani÷cayaj¤à dharmàõàm adçùñànte pare ratàþ 12,064.005a pratyakùasukhabhåyiùñham àtmasàkùikam acchalam 12,064.005c sarvalokahitaü dharmaü kùatriyeùu pratiùñhitam 12,064.006a dharmà÷ramavyavasinàü bràhmaõànàü yudhiùñhira 12,064.006c yathà trayàõàü varõànàü saükhyàtopa÷rutiþ purà 12,064.006e ràjadharmeùv anupamà lokyà sucaritair iha 12,064.007a udàhçtaü te ràjendra yathà viùõuü mahaujasam 12,064.007c sarvabhåte÷varaü devaü prabhuü nàràyaõaü purà 12,064.007e jagmuþ subahavaþ ÷årà ràjàno daõóanãtaye 12,064.008a ekaikam àtmanaþ karma tulayitvà÷rame purà 12,064.008c ràjànaþ paryupàtiùñhan dçùñàntavacane sthitàþ 12,064.009a sàdhyà devà vasava÷ cà÷vinau ca; rudrà÷ ca vi÷ve marutàü gaõà÷ ca 12,064.009c sçùñàþ purà àdidevena devà; kùàtre dharme vartayante ca siddhàþ 12,064.010a atra te vartayiùyàmi dharmam arthavini÷cayam 12,064.010c nirmaryàde vartamàne dànavaikàyane kçte 12,064.010e babhåva ràjà ràjendra màndhàtà nàma vãryavàn 12,064.011a purà vasumatãpàlo yaj¤aü cakre didçkùayà 12,064.011c anàdimadhyanidhanaü devaü nàràyaõaü prati 12,064.012a sa ràjà ràja÷àrdåla màndhàtà parameùñhinaþ 12,064.012c jagràha ÷irasà pàdau yaj¤e viùõor mahàtmanaþ 12,064.013a dar÷ayàm àsa taü viùõå råpam àsthàya vàsavam 12,064.013c sa pàrthivair vçtaþ sadbhir arcayàm àsa taü prabhum 12,064.014a tasya pàrthivasaüghasya tasya caiva mahàtmanaþ 12,064.014c saüvàdo 'yaü mahàn àsãd viùõuü prati mahàdyute 12,064.015 indra uvàca 12,064.015a kim iùyate dharmabhçtàü variùñha; yad draùñukàmo 'si tam aprameyam 12,064.015c anantamàyàmitasattvavãryaü; nàràyaõaü hy àdidevaü puràõam 12,064.016a nàsau devo vi÷varåpo mayàpi; ÷akyo draùñuü brahmaõà vàpi sàkùàt 12,064.016c ye 'nye kàmàs tava ràjan hçdisthà; dàsyàmi tàüs tvaü hi martyeùu ràjà 12,064.017a satye sthito dharmaparo jitendriyaþ; ÷åro dçóhaü prãtirataþ suràõàm 12,064.017c buddhyà bhaktyà cottama÷raddhayà ca; tatas te 'haü dadmi varaü yatheùñam 12,064.018 màndhàtovàca 12,064.018a asaü÷ayaü bhagavann àdidevaü; drakùyàmy ahaü ÷irasàhaü prasàdya 12,064.018c tyaktvà bhogàn dharmakàmo hy araõyam; icche gantuü satpathaü lokajuùñam 12,064.019a kùàtràd dharmàd vipulàd aprameyàl; lokàþ pràptàþ sthàpitaü svaü ya÷a÷ ca 12,064.019c dharmo yo 'sàv àdidevàt pravçtto; lokajyeùñhas taü na jànàmi kartum 12,064.020 indra uvàca 12,064.020a asainiko 'dharmapara÷ carethàþ; paràü gatiü lapsyase càpramattaþ 12,064.020c kùàtro dharmo hy àdidevàt pravçttaþ; pa÷càd anye ÷eùabhåtà÷ ca dharmàþ 12,064.021a ÷eùàþ sçùñà hy antavanto hy anantàþ; suprasthànàþ kùatradharmàvi÷iùñàþ 12,064.021c asmin dharme sarvadharmàþ praviùñàs; tasmàd dharmaü ÷reùñham imaü vadanti 12,064.022a karmaõà vai purà devà çùaya÷ càmitaujasaþ 12,064.022c tràtàþ sarve pramathyàrãn kùatradharmeõa viùõunà 12,064.023a yadi hy asau bhagavàn nàhaniùyad; ripån sarvàn vasumàn aprameyaþ 12,064.023c na bràhmaõà na ca lokàdikartà; na saddharmà nàdidharmà bhaveyuþ 12,064.024a imàm urvãü na jayed vikrameõa; deva÷reùñho 'sau purà ced ameyaþ 12,064.024c càturvarõyaü càturà÷ramyadharmàþ; sarve na syur brahmaõo vai vinà÷àt 12,064.025a dçùñà dharmàþ ÷atadhà ÷à÷vatena; kùàtreõa dharmeõa punaþ pravçttàþ 12,064.025c yuge yuge hy àdidharmàþ pravçttà; lokajyeùñhaü kùatradharmaü vadanti 12,064.026a àtmatyàgaþ sarvabhåtànukampà; lokaj¤ànaü mokùaõaü pàlanaü ca 12,064.026c viùaõõànàü mokùaõaü pãóitànàü; kùàtre dharme vidyate pàrthivànàm 12,064.027a nirmaryàdàþ kàmamanyupravçttà; bhãtà ràj¤o nàdhigacchanti pàpam 12,064.027c ÷iùñà÷ cànye sarvadharmopapannàþ; sàdhvàcàràþ sàdhu dharmaü caranti 12,064.028a putravat paripàlyàni liïgadharmeõa pàrthivaiþ 12,064.028c loke bhåtàni sarvàõi vicaranti na saü÷ayaþ 12,064.029a sarvadharmaparaü kùatraü lokajyeùñhaü sanàtanam 12,064.029c ÷a÷vad akùaraparyantam akùaraü sarvatomukham 12,065.001 indra uvàca 12,065.001a evaüvãryaþ sarvadharmopapannaþ; kùàtraþ ÷reùñhaþ sarvadharmeùu dharmaþ 12,065.001c pàlyo yuùmàbhir lokasiühair udàrair; viparyaye syàd abhàvaþ prajànàm 12,065.002a bhuvaþ saüskàraü ràjasaüskàrayogam; abhaikùacaryàü pàlanaü ca prajànàm 12,065.002c vidyàd ràjà sarvabhåtànukampàü; dehatyàgaü càhave dharmam agryam 12,065.003a tyàgaü ÷reùñhaü munayo vai vadanti; sarva÷reùñho yaþ ÷arãraü tyajeta 12,065.003c nityaü tyaktaü ràjadharmeùu sarvaü; pratyakùaü te bhåmipàlàþ sadaite 12,065.004a bahu÷rutyà guru÷u÷råùayà và; parasya và saühananàd vadanti 12,065.004c nityaü dharmaü kùatriyo brahmacàrã; cared eko hy à÷ramaü dharmakàmaþ 12,065.005a sàmànyàrthe vyavahàre pravçtte; priyàpriye varjayann eva yatnàt 12,065.005c càturvarõyasthàpanàt pàlanàc ca; tais tair yogair niyamair aurasai÷ ca 12,065.006a sarvodyogair à÷ramaü dharmam àhuþ; kùàtraü jyeùñhaü sarvadharmopapannam 12,065.006c svaü svaü dharmaü ye na caranti varõàs; tàüs tàn dharmàn ayathàvad vadanti 12,065.007a nirmaryàde nityam arthe vinaùñàn; àhus tàn vai pa÷ubhåtàn manuùyàn 12,065.007c yathà nãtiü gamayaty arthalobhàc; chreyàüs tasmàd à÷ramaþ kùatradharmaþ 12,065.008a traividyànàü yà gatir bràhmaõànàü; ya÷ caivokto 'thà÷ramo bràhmaõànàm 12,065.008c etat karma bràhmaõasyàhur agryam; anyat kurva¤ ÷ådravac chastravadhyaþ 12,065.009a càturà÷ramyadharmà÷ ca vedadharmà÷ ca pàrthiva 12,065.009c bràhmaõenànugantavyà nànyo vidyàt kathaü cana 12,065.010a anyathà vartamànasya na sà vçttiþ prakalpyate 12,065.010c karmaõà vyajyate dharmo yathaiva ÷và tathaiva saþ 12,065.011a yo vikarmasthito vipro na sa sanmànam arhati 12,065.011c karmasv anupayu¤jànam avi÷vàsyaü hi taü viduþ 12,065.012a ete dharmàþ sarvavarõà÷ ca vãrair; utkraùñavyàþ kùatriyair eùa dharmaþ 12,065.012c tasmàj jyeùñhà ràjadharmà na cànye; vãryajyeùñhà vãradharmà matà me 12,065.013 màndhàtovàca 12,065.013a yavanàþ kiràtà gàndhàrà÷ cãnàþ ÷abarabarbaràþ 12,065.013b*0145_01 bàhlãkà÷ ca turuùkà÷ ca pà¤càlà÷ ca tathà smçtàþ 12,065.013c ÷akàs tuùàràþ kahvà÷ ca pahlavà÷ càndhramadrakàþ 12,065.014a oóràþ pulindà ramañhàþ kàcà mlecchà÷ ca sarva÷aþ 12,065.014c brahmakùatraprasåtà÷ ca vai÷yàþ ÷ådrà÷ ca mànavàþ 12,065.015a kathaü dharmaü careyus te sarve viùayavàsinaþ 12,065.015c madvidhai÷ ca kathaü sthàpyàþ sarve te dasyujãvinaþ 12,065.016a etad icchàmy ahaü ÷rotuü bhagavaüs tad bravãhi me 12,065.016c tvaü bandhubhåto hy asmàkaü kùatriyàõàü sure÷vara 12,065.017 indra uvàca 12,065.017a màtàpitror hi kartavyà ÷u÷råùà sarvadasyubhiþ 12,065.017c àcàryaguru÷u÷råùà tathaivà÷ramavàsinàm 12,065.018a bhåmipàlànàü ca ÷u÷råùà kartavyà sarvadasyubhiþ 12,065.018c vedadharmakriyà÷ caiva teùàü dharmo vidhãyate 12,065.019a pitçyaj¤às tathà kåpàþ prapà÷ ca ÷ayanàni ca 12,065.019c dànàni ca yathàkàlaü dvijeùu dadyur eva te 12,065.020a ahiüsà satyam akrodho vçttidàyànupàlanam 12,065.020c bharaõaü putradàràõàü ÷aucam adroha eva ca 12,065.021a dakùiõà sarvayaj¤ànàü dàtavyà bhåtim icchatà 12,065.021c pàkayaj¤à mahàrhà÷ ca kartavyàþ sarvadasyubhiþ 12,065.022a etàny evaüprakàràõi vihitàni purànagha 12,065.022c sarvalokasya karmàõi kartavyànãha pàrthiva 12,065.023 màndhàtovàca 12,065.023a dç÷yante mànavà loke sarvavarõeùu dasyavaþ 12,065.023c liïgàntare vartamànà à÷rameùu caturùv api 12,065.024 indra uvàca 12,065.024a vinaùñàyàü daõóanãtau ràjadharme niràkçte 12,065.024c saüpramuhyanti bhåtàni ràjadauràtmyato nçpa 12,065.025a asaükhyàtà bhaviùyanti bhikùavo liïginas tathà 12,065.025c à÷ramàõàü vikalpà÷ ca nivçtte 'smin kçte yuge 12,065.026a a÷çõvànàþ puràõànàü dharmàõàü pravarà gatãþ 12,065.026c utpathaü pratipatsyante kàmamanyusamãritàþ 12,065.027a yadà nivartyate pàpo daõóanãtyà mahàtmabhiþ 12,065.027c tadà dharmo na calate sadbhåtaþ ÷à÷vataþ paraþ 12,065.028a paralokaguruü caiva ràjànaü yo 'vamanyate 12,065.028c na tasya dattaü na hutaü na ÷ràddhaü phalati kva cit 12,065.029a mànuùàõàm adhipatiü devabhåtaü sanàtanam 12,065.029c devà÷ ca bahu manyante dharmakàmaü nare÷varam 12,065.030a prajàpatir hi bhagavàn yaþ sarvam asçjaj jagat 12,065.030c sa pravçttinivçttyarthaü dharmàõàü kùatram icchati 12,065.031a pravçttasya hi dharmasya buddhyà yaþ smarate gatim 12,065.031c sa me mànya÷ ca påjya÷ ca tatra kùatraü pratiùñhitam 12,065.032 bhãùma uvàca 12,065.032a evam uktvà sa bhagavàn marudgaõavçtaþ prabhuþ 12,065.032c jagàma bhavanaü viùõur akùaraü paramaü padam 12,065.033a evaü pravartite dharme purà sucarite 'nagha 12,065.033c kaþ kùatram avamanyeta cetanàvàn bahu÷rutaþ 12,065.034a anyàyena pravçttàni nivçttàni tathaiva ca 12,065.034c antarà vilayaü yànti yathà pathi vicakùuùaþ 12,065.035a àdau pravartite cakre tathaivàdiparàyaõe 12,065.035c vartasva puruùavyàghra saüvijànàmi te 'nagha 12,066.001 yudhiùñhira uvàca 12,066.001a ÷rutà me kathitàþ pårvai÷ catvàro mànavà÷ramàþ 12,066.001c vyàkhyànam eùàm àcakùva pçcchato me pitàmaha 12,066.002 bhãùma uvàca 12,066.002a viditàþ sarva eveha dharmàs tava yudhiùñhira 12,066.002c yathà mama mahàbàho viditàþ sàdhusaümatàþ 12,066.003a yat tu liïgàntaragataü pçcchase màü yudhiùñhira 12,066.003c dharmaü dharmabhçtàü ÷reùñha tan nibodha naràdhipa 12,066.004a sarvàõy etàni kaunteya vidyante manujarùabha 12,066.004c sàdhvàcàrapravçttànàü càturà÷ramyakarmaõàm 12,066.005a akàmadveùayuktasya daõóanãtyà yudhiùñhira 12,066.005c samekùiõa÷ ca bhåteùu bhaikùà÷ramapadaü bhavet 12,066.006a vetty àdànavisargaü yo nigrahànugrahau tathà 12,066.006c yathoktavçtter vãrasya kùemà÷ramapadaü bhavet 12,066.006d*0146_01 arhàn påjayato nityaü saüvibhàgena pàõóava 12,066.006d*0146_02 sarvatas tasya kaunteya bhaikùyà÷ramapadaü bhavet 12,066.007a j¤àtisaübandhimitràõi vyàpannàni yudhiùñhira 12,066.007c samabhyuddharamàõasya dãkùà÷ramapadaü bhavet 12,066.007d*0147_01 lokamukhyeùu satkàraü liïgimukhyeùu càsakçt 12,066.007d*0147_02 kurvatas tasya kaunteya vanyà÷ramapadaü bhavet 12,066.008a àhnikaü bhåtayaj¤àü÷ ca pitçyaj¤àü÷ ca mànuùàn 12,066.008c kurvataþ pàrtha vipulàn vanyà÷ramapadaü bhavet 12,066.008d*0148_01 saüvibhàgena bhåtànàm atithãnàü tathàrcanàt 12,066.008d*0148_02 devayaj¤ai÷ ca ràjendra vanyà÷ramapadaü bhavet 12,066.008d*0148_03 mardanaü pararàùñràõàü ÷iùñàrthaü satyavikrama 12,066.008d*0148_04 kurvataþ puruùavyàghra vanyà÷ramapadaü bhavet 12,066.009a pàlanàt sarvabhåtànàü svaràùñraparipàlanàt 12,066.009c dãkùà bahuvidhà ràj¤o vanyà÷ramapadaü bhavet 12,066.010a vedàdhyayananityatvaü kùamàthàcàryapåjanam 12,066.010c tathopàdhyàya÷u÷råùà brahmà÷ramapadaü bhavet 12,066.010d*0149_01 àhnikaü japamànasya devàn påjayataþ sadà 12,066.010d*0149_02 dharmeõa puruùavyàghra dharmà÷ramapadaü bhavet 12,066.010d*0149_03 mçtyur và rakùaõaü veti yasya ràj¤o vini÷cayaþ 12,066.010d*0149_04 pràõadyåte tatas tasya brahmà÷ramapadaü bhavet 12,066.011a ajihmam a÷añhaü màrgaü sevamànasya bhàrata 12,066.011c sarvadà sarvabhåteùu brahmà÷ramapadaü bhavet 12,066.012a vànaprastheùu vipreùu traividyeùu ca bhàrata 12,066.012c prayacchato 'rthàn vipulàn vanyà÷ramapadaü bhavet 12,066.013a sarvabhåteùv anukro÷aü kurvatas tasya bhàrata 12,066.013c ànç÷aüsyapravçttasya sarvàvasthaü padaü bhavet 12,066.014a bàlavçddheùu kauravya sarvàvasthaü yudhiùñhira 12,066.014c anukro÷aü vidadhataþ sarvàvasthaü padaü bhavet 12,066.015a balàtkçteùu bhåteùu paritràõaü kurådvaha 12,066.015c ÷araõàgateùu kauravya kurvan gàrhasthyam àvaset 12,066.016a caràcaràõàü bhåtànàü rakùàm api ca sarva÷aþ 12,066.016c yathàrhapåjàü ca sadà kurvan gàrhasthyam àvaset 12,066.017a jyeùñhànujyeùñhapatnãnàü bhràtéõàü putranaptçõàm 12,066.017c nigrahànugrahau pàrtha gàrhasthyam iti tat tapaþ 12,066.018a sàdhånàm arcanãyànàü prajàsu viditàtmanàm 12,066.018c pàlanaü puruùavyàghra gçhà÷ramapadaü bhavet 12,066.019a à÷ramasthàni sarvàõi yas tu ve÷mani bhàrata 12,066.019c àdadãteha bhojyena tad gàrhasthyaü yudhiùñhira 12,066.020a yaþ sthitaþ puruùo dharme dhàtrà sçùñe yathàrthavat 12,066.020c à÷ramàõàü sa sarveùàü phalaü pràpnoty anuttamam 12,066.021a yasmin na na÷yanti guõàþ kaunteya puruùe sadà 12,066.021c à÷ramasthaü tam apy àhur nara÷reùñhaü yudhiùñhira 12,066.022a sthànamànaü vayomànaü kulamànaü tathaiva ca 12,066.022c kurvan vasati sarveùu hy à÷rameùu yudhiùñhira 12,066.023a de÷adharmàü÷ ca kaunteya kuladharmàüs tathaiva ca 12,066.023c pàlayan puruùavyàghra ràjà sarvà÷ramã bhavet 12,066.024a kàle vibhåtiü bhåtànàm upahàràüs tathaiva ca 12,066.024c arhayan puruùavyàghra sàdhånàm à÷rame vaset 12,066.025a da÷adharmagata÷ càpi yo dharmaü pratyavekùate 12,066.025c sarvalokasya kaunteya ràjà bhavati so ''÷ramã 12,066.026a ye dharmaku÷alà loke dharmaü kurvanti sàdhavaþ 12,066.026c pàlità yasya viùaye pàdo 'ü÷as tasya bhåpateþ 12,066.027a dharmàràmàn dharmaparàn ye na rakùanti mànavàn 12,066.027c pàrthivàþ puruùavyàghra teùàü pàpaü haranti te 12,066.028a ye ca rakùàsahàyàþ syuþ pàrthivànàü yudhiùñhira 12,066.028c te caivàü÷aharàþ sarve dharme parakçte 'nagha 12,066.029a sarvà÷ramapade hy àhur gàrhasthyaü dãptanirõayam 12,066.029c pàvanaü puruùavyàghra yaü vayaü paryupàsmahe 12,066.030a àtmopamas tu bhåteùu yo vai bhavati mànavaþ 12,066.030c nyastadaõóo jitakrodhaþ sa pretya labhate sukham 12,066.031a dharmotthità sattvavãryà dharmasetuvañàkarà 12,066.031c tyàgavàtàdhvagà ÷ãghrà naus tvà saütàrayiùyati 12,066.032a yadà nivçttaþ sarvasmàt kàmo yo 'sya hçdi sthitaþ 12,066.032c tadà bhavati sattvasthas tato brahma sama÷nute 12,066.033a suprasannas tu bhàvena yogena ca naràdhipa 12,066.033c dharmaü puruùa÷àrdåla pràpsyase pàlane rataþ 12,066.034a vedàdhyayana÷ãlànàü vipràõàü sàdhukarmaõàm 12,066.034c pàlane yatnam àtiùñha sarvalokasya cànagha 12,066.035a vane carati yo dharmam à÷rameùu ca bhàrata 12,066.035c rakùayà tac chataguõaü dharmaü pràpnoti pàrthivaþ 12,066.036a eùa te vividho dharmaþ pàõóava÷reùñha kãrtitaþ 12,066.036c anutiùñha tvam enaü vai pårvair dçùñaü sanàtanam 12,066.037a càturà÷ramyam ekàgraþ càturvarõyaü ca pàõóava 12,066.037c dharmaü puruùa÷àrdåla pràpsyase pàlane rataþ 12,067.001 yudhiùñhira uvàca 12,067.001a càturà÷ramya ukto 'tra càturvarõyas tathaiva ca 12,067.001c ràùñrasya yat kçtyatamaü tan me bråhi pitàmaha 12,067.002 bhãùma uvàca 12,067.002a ràùñrasyaitat kçtyatamaü ràj¤a evàbhiùecanam 12,067.002c anindram abalaü ràùñraü dasyavo 'bhibhavanti ca 12,067.003a aràjakeùu ràùñreùu dharmo na vyavatiùñhate 12,067.003c parasparaü ca khàdanti sarvathà dhig aràjakam 12,067.004a indram enaü pravçõute yad ràjànam iti ÷rutiþ 12,067.004c yathaivendras tathà ràjà saüpåjyo bhåtim icchatà 12,067.005a nàràjakeùu ràùñreùu vastavyam iti vaidikam 12,067.005c nàràjakeùu ràùñreùu havyam agnir vahaty api 12,067.006a atha ced abhivarteta ràjyàrthã balavattaraþ 12,067.006c aràjakàni ràùñràõi hataràjàni và punaþ 12,067.007a pratyudgamyàbhipåjyaþ syàd etad atra sumantritam 12,067.007c na hi pàpàt pàpataram asti kiü cid aràjakàt 12,067.008a sa cet samanupa÷yeta samagraü ku÷alaü bhavet 12,067.008c balavàn hi prakupitaþ kuryàn niþ÷eùatàm api 12,067.008d*0150_01 yo durbalo na namati sa mahatkle÷abhàg bhavet 12,067.009a bhåyàüsaü labhate kle÷aü yà gaur bhavati durduhà 12,067.009c suduhà yà tu bhavati naiva tàü kle÷ayanty uta 12,067.010a yad ataptaü praõamati na tat saütàpayanty uta 12,067.010c yac ca svayaü nataü dàru na tat saünàmayanty api 12,067.011a etayopamayà dhãraþ saünameta balãyase 12,067.011c indràya sa praõamate namate yo balãyase 12,067.012a tasmàd ràjaiva kartavyaþ satataü bhåtim icchatà 12,067.012c na dhanàrtho na dàràrthas teùàü yeùàm aràjakam 12,067.013a prãyate hi haran pàpaþ paravittam aràjake 12,067.013c yadàsya uddharanty anye tadà ràjànam icchati 12,067.014a pàpà api tadà kùemaü na labhante kadà cana 12,067.014c ekasya hi dvau harato dvayo÷ ca bahavo 'pare 12,067.015a adàsaþ kriyate dàso hriyante ca balàt striyaþ 12,067.015a*0151_01 **** **** vivayomànaü tathaiva ca (sic) 12,067.015c etasmàt kàraõàd devàþ prajàpàlàn pracakrire 12,067.016a ràjà cen na bhavel loke pçthivyàü daõóadhàrakaþ 12,067.016c ÷åle matsyàn ivàpakùyan durbalàn balavattaràþ 12,067.017a aràjakàþ prajàþ pårvaü vine÷ur iti naþ ÷rutam 12,067.017c parasparaü bhakùayanto matsyà iva jale kç÷àn 12,067.018a tàþ sametya tata÷ cakruþ samayàn iti naþ ÷rutam 12,067.018c vàkkråro daõóapuruùo ya÷ ca syàt pàradàrikaþ 12,067.018e ya÷ ca na svam athàdadyàt tyàjyà nas tàdç÷à iti 12,067.019a vi÷vàsanàrthaü varõànàü sarveùàm avi÷eùataþ 12,067.019c tàs tathà samayaü kçtvà samaye nàvatasthire 12,067.020a sahitàs tàs tadà jagmur asukhàrtàþ pitàmaham 12,067.020c anã÷varà vina÷yàmo bhagavann ã÷varaü di÷a 12,067.021a yaü påjayema saübhåya ya÷ ca naþ paripàlayet 12,067.021c tàbhyo manuü vyàdide÷a manur nàbhinananda tàþ 12,067.022 manur uvàca 12,067.022a bibhemi karmaõaþ kråràd ràjyaü hi bhç÷aduùkaram 12,067.022c vi÷eùato manuùyeùu mithyàvçttiùu nityadà 12,067.023 bhãùma uvàca 12,067.023a tam abruvan prajà mà bhaiþ karmaõaino gamiùyati 12,067.023c pa÷ånàm adhipa¤cà÷ad dhiraõyasya tathaiva ca 12,067.023e dhànyasya da÷amaü bhàgaü dàsyàmaþ ko÷avardhanam 12,067.023f*0152_01 kanyàü ÷ulke càruråpàü vivàheùådyatàsu ca 12,067.024a mukhyena ÷astrapatreõa ye manuùyàþ pradhànataþ 12,067.024c bhavantaü te 'nuyàsyanti mahendram iva devatàþ 12,067.025a sa tvaü jàtabalo ràjan duùpradharùaþ pratàpavàn 12,067.025c sukhe dhàsyasi naþ sarvàn kubera iva nairçtàn 12,067.026a yaü ca dharmaü cariùyanti prajà ràj¤à surakùitàþ 12,067.026c caturthaü tasya dharmasya tvatsaüsthaü no bhaviùyati 12,067.027a tena dharmeõa mahatà sukhalabdhena bhàvitaþ 12,067.027c pàhy asmàn sarvato ràjan devàn iva ÷atakratuþ 12,067.028a vijayàyà÷u niryàhi pratapan ra÷mimàn iva 12,067.028c mànaü vidhama ÷atråõàü dharmo jayatu naþ sadà 12,067.029a sa niryayau mahàtejà balena mahatà vçtaþ 12,067.029c mahàbhijanasaüpannas tejasà prajvalann iva 12,067.030a tasya tàü mahimàü dçùñvà mahendrasyeva devatàþ 12,067.030c apatatrasire sarve svadharme ca dadhur manaþ 12,067.030d*0153_01 varõina÷ cà÷ramà÷ caiva mlecchàþ sarve ca dasyavaþ 12,067.031a tato mahãü pariyayau parjanya iva vçùñimàn 12,067.031c ÷amayan sarvataþ pàpàn svakarmasu ca yojayan 12,067.032a evaü ye bhåtim iccheyuþ pçthivyàü mànavàþ kva cit 12,067.032c kuryå ràjànam evàgre prajànugrahakàraõàt 12,067.033a namasyeyu÷ ca taü bhaktyà ÷iùyà iva guruü sadà 12,067.033c devà iva sahasràkùaü prajà ràjànam antike 12,067.034a satkçtaü svajaneneha paro 'pi bahu manyate 12,067.034c svajanena tv avaj¤àtaü pare paribhavanty uta 12,067.035a ràj¤aþ paraiþ paribhavaþ sarveùàm asukhàvahaþ 12,067.035c tasmàc chatraü ca patraü ca vàsàüsy àbharaõàni ca 12,067.036a bhojanàny atha pànàni ràj¤e dadyur gçhàõi ca 12,067.036c àsanàni ca ÷ayyà÷ ca sarvopakaraõàni ca 12,067.037a guptàtmà syàd duràdharùaþ smitapårvàbhibhàùità 12,067.037c àbhàùita÷ ca madhuraü pratibhàùeta mànavàn 12,067.038a kçtaj¤o dçóhabhaktiþ syàt saüvibhàgã jitendriyaþ 12,067.038c ãkùitaþ prativãkùeta mçdu carju ca valgu ca 12,068.001 yudhiùñhira uvàca 12,068.001a kim àhur daivataü viprà ràjànaü bharatarùabha 12,068.001c manuùyàõàm adhipatiü tan me bråhi pitàmaha 12,068.002 bhãùma uvàca 12,068.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,068.002c bçhaspatiü vasumanà yathà papraccha bhàrata 12,068.003a ràjà vasumanà nàma kausalyo dhãmatàü varaþ 12,068.003c maharùiü paripapraccha kçtapraj¤o bçhaspatim 12,068.004a sarvaü vainayikaü kçtvà vinayaj¤o bçhaspateþ 12,068.004c dakùiõànantaro bhåtvà praõamya vidhipårvakam 12,068.005a vidhiü papraccha ràjyasya sarvabhåtahite rataþ 12,068.005c prajànàü hitam anvicchan dharmamålaü vi÷àü pate 12,068.006a kena bhåtàni vardhante kùayaü gacchanti kena ca 12,068.006c kam arcanto mahàpràj¤a sukham atyantam àpnuyuþ 12,068.006d*0154_01 etan me ÷aüsa devarùe dharmakàmàrthasaü÷ayam 12,068.007a iti pçùño mahàràj¤à kausalyenàmitaujasà 12,068.007c ràjasatkàram avyagraþ ÷a÷aüsàsmai bçhaspatiþ 12,068.007c*0155_01 **** **** ràjyasya ca vivecanam 12,068.007c*0155_02 daõóanãtiü samà÷ritya 12,068.008a ràjamålo mahàràja dharmo lokasya lakùyate 12,068.008c prajà ràjabhayàd eva na khàdanti parasparam 12,068.009a ràjà hy evàkhilaü lokaü samudãrõaü samutsukam 12,068.009c prasàdayati dharmeõa prasàdya ca viràjate 12,068.010a yathà hy anudaye ràjan bhåtàni ÷a÷isåryayoþ 12,068.010c andhe tamasi majjeyur apa÷yantaþ parasparam 12,068.011a yathà hy anudake matsyà niràkrande vihaügamàþ 12,068.011c vihareyur yathàkàmam abhisçtya punaþ punaþ 12,068.012a vimathyàtikrameraü÷ ca viùahyàpi parasparam 12,068.012c abhàvam acireõaiva gaccheyur nàtra saü÷ayaþ 12,068.013a evam eva vinà ràj¤à vina÷yeyur imàþ prajàþ 12,068.013c andhe tamasi majjeyur agopàþ pa÷avo yathà 12,068.014a hareyur balavanto hi durbalànàü parigrahàn 12,068.014c hanyur vyàyacchamànàü÷ ca yadi ràjà na pàlayet 12,068.015a yànaü vastram alaükàràn ratnàni vividhàni ca 12,068.015c hareyuþ sahasà pàpà yadi ràjà na pàlayet 12,068.016a mamedam iti loke 'smin na bhavet saüparigrahaþ 12,068.016b*0156_01 na dàrà na ca putraþ syàn na dhanaü na parigrahaþ 12,068.016c vi÷valopaþ pravarteta yadi ràjà na pàlayet 12,068.017a màtaraü pitaraü vçddham àcàryam atithiü gurum 12,068.017c kli÷nãyur api hiüsyur và yadi ràjà na pàlayet 12,068.018a pated bahuvidhaü ÷astraü bahudhà dharmacàriùu 12,068.018c adharmaþ pragçhãtaþ syàd yadi ràjà na pàlayet 12,068.019a vadhabandhaparikle÷o nityam arthavatàü bhavet 12,068.019c mamatvaü ca na vindeyur yadi ràjà na pàlayet 12,068.020a anta÷ càkà÷am eva syàl loko 'yaü dasyusàd bhavet 12,068.020c patec ca narakaü ghoraü yadi ràjà na pàlayet 12,068.021a na yonipoùo varteta na kçùir na vaõikpathaþ 12,068.021c majjed dharmas trayã na syàd yadi ràjà na pàlayet 12,068.022a na yaj¤àþ saüpravarteran vidhivat svàptadakùiõàþ 12,068.022c na vivàhàþ samàjà và yadi ràjà na pàlayet 12,068.023a na vçùàþ saüpravarteran na mathyeraü÷ ca gargaràþ 12,068.023c ghoùàþ praõà÷aü gaccheyur yadi ràjà na pàlayet 12,068.024a trastam udvignahçdayaü hàhàbhåtam acetanam 12,068.024c kùaõena vina÷et sarvaü yadi ràjà na pàlayet 12,068.025a na saüvatsarasatràõi tiùñheyur akutobhayàþ 12,068.025c vidhivad dakùiõàvanti yadi ràjà na pàlayet 12,068.026a bràhmaõà÷ caturo vedàn nàdhãyeraüs tapasvinaþ 12,068.026c vidyàsnàtàs tapaþsnàtà yadi ràjà na pàlayet 12,068.027a hasto hastaü sa muùõãyàd bhidyeran sarvasetavaþ 12,068.027c bhayàrtaü vidravet sarvaü yadi ràjà na pàlayet 12,068.028a na labhed dharmasaü÷leùaü hataviprahato janaþ 12,068.028c kartà svecchendriyo gacched yadi ràjà na pàlayet 12,068.029a anayàþ saüpravarteran bhaved vai varõasaükaraþ 12,068.029c durbhikùam àvi÷ed ràùñraü yadi ràjà na pàlayet 12,068.030a vivçtya hi yathàkàmaü gçhadvàràõi ÷erate 12,068.030c manuùyà rakùità ràj¤à samantàd akutobhayàþ 12,068.031a nàkruùñaü sahate ka÷ cit kuto hastasya laïghanam 12,068.031c yadi ràjà manuùyeùu tràtà bhavati dhàrmikaþ 12,068.032a striya÷ càpuruùà màrgaü sarvàlaükàrabhåùitàþ 12,068.032c nirbhayàþ pratipadyante yadà rakùati bhåmipaþ 12,068.033a dharmam eva prapadyante na hiüsanti parasparam 12,068.033c anugçhõanti cànyonyaü yadà rakùati bhåmipaþ 12,068.034a yajante ca trayo varõà mahàyaj¤aiþ pçthagvidhaiþ 12,068.034c yuktà÷ càdhãyate ÷àstraü yadà rakùati bhåmipaþ 12,068.035a vàrtàmålo hy ayaü lokas trayyà vai dhàryate sadà 12,068.035c tat sarvaü vartate samyag yadà rakùati bhåmipaþ 12,068.036a yadà ràjà dhuraü ÷reùñhàm àdàya vahati prajàþ 12,068.036c mahatà balayogena tadà lokaþ prasãdati 12,068.037a yasyàbhàve ca bhåtànàm abhàvaþ syàt samantataþ 12,068.037c bhàve ca bhàvo nityaþ syàt kas taü na pratipåjayet 12,068.038a tasya yo vahate bhàraü sarvalokasukhàvaham 12,068.038c tiùñhet priyahite ràj¤a ubhau lokau hi yo jayet 12,068.039a yas tasya puruùaþ pàpaü manasàpy anucintayet 12,068.039c asaü÷ayam iha kliùñaþ pretyàpi narakaü patet 12,068.040a na hi jàtv avamantavyo manuùya iti bhåmipaþ 12,068.040c mahatã devatà hy eùà nararåpeõa tiùñhati 12,068.041a kurute pa¤ca råpàõi kàlayuktàni yaþ sadà 12,068.041c bhavaty agnis tathàdityo mçtyur vai÷ravaõo yamaþ 12,068.042a yadà hy àsãd ataþ pàpàn dahaty ugreõa tejasà 12,068.042c mithyopacarito ràjà tadà bhavati pàvakaþ 12,068.043a yadà pa÷yati càreõa sarvabhåtàni bhåmipaþ 12,068.043c kùemaü ca kçtvà vrajati tadà bhavati bhàskaraþ 12,068.044a a÷ucãü÷ ca yadà kruddhaþ kùiõoti ÷ata÷o naràn 12,068.044c saputrapautràn sàmàtyàüs tadà bhavati so 'ntakaþ 12,068.045a yadà tv adhàrmikàn sarvàüs tãkùõair daõóair niyacchati 12,068.045c dhàrmikàü÷ cànugçhõàti bhavaty atha yamas tadà 12,068.046a yadà tu dhanadhàràbhis tarpayaty upakàriõaþ 12,068.046c àcchinatti ca ratnàni vividhàny apakàriõàm 12,068.047a ÷riyaü dadàti kasmai cit kasmàc cid apakarùati 12,068.047c tadà vai÷ravaõo ràjaül loke bhavati bhåmipaþ 12,068.048a nàsyàpavàde sthàtavyaü dakùeõàkliùñakarmaõà 12,068.048c dharmyam àkàïkùatà làbham ã÷varasyànasåyatà 12,068.049a na hi ràj¤aþ pratãpàni kurvan sukham avàpnuyàt 12,068.049c putro bhràtà vayasyo và yady apy àtmasamo bhavet 12,068.050a kuryàt kçùõagatiþ ÷eùaü jvalito 'nilasàrathiþ 12,068.050c na tu ràj¤àbhipannasya ÷eùaü kva cana vidyate 12,068.051a tasya sarvàõi rakùyàõi dårataþ parivarjayet 12,068.051c mçtyor iva jugupseta ràjasvaharaõàn naraþ 12,068.052a na÷yed abhimç÷an sadyo mçgaþ kåñam iva spç÷an 12,068.052c àtmasvam iva saürakùed ràjasvam iha buddhimàn 12,068.053a mahàntaü narakaü ghoram apratiùñham acetasaþ 12,068.053c patanti ciraràtràya ràjavittàpahàriõaþ 12,068.054a ràjà bhojo viràñ samràñ kùatriyo bhåpatir nçpaþ 12,068.054c ya evaü ståyate ÷abdaiþ kas taü nàrcitum icchati 12,068.055a tasmàd bubhåùur niyato jitàtmà saüyatendriyaþ 12,068.055c medhàvã smçtimàn dakùaþ saü÷rayeta mahãpatim 12,068.056a kçtaj¤aü pràj¤am akùudraü dçóhabhaktiü jitendriyam 12,068.056c dharmanityaü sthitaü sthityàü mantriõaü påjayen nçpaþ 12,068.057a dçóhabhaktiü kçtapraj¤aü dharmaj¤aü saüyatendriyam 12,068.057c ÷åram akùudrakarmàõaü niùiddhajanam à÷rayet 12,068.058a ràjà pragalbhaü puruùaü karoti; ràjà kç÷aü bçühayate manuùyam 12,068.058c ràjàbhipannasya kutaþ sukhàni; ràjàbhyupetaü sukhinaü karoti 12,068.058d*0157_01 ràjà prajànàü prathamaü ÷arãraü 12,068.058d*0157_02 prajà÷ ca ràj¤o 'pratimaü ÷arãram 12,068.058d*0157_03 ràj¤à vihãnà na bhavanti de÷à 12,068.058d*0157_04 de÷air vihãnà na nçpà bhavanti 12,068.059a ràjà prajànàü hçdayaü garãyo; gatiþ pratiùñhà sukham uttamaü ca 12,068.059c yam à÷rità lokam imaü paraü ca; jayanti samyak puruùà narendram 12,068.060a naràdhipa÷ càpy anu÷iùya medinãü; damena satyena ca sauhçdena 12,068.060c mahadbhir iùñvà kratubhir mahàya÷às; triviùñape sthànam upaiti satkçtam 12,068.061a sa evam ukto guruõà kausalyo ràjasattamaþ 12,068.061c prayatnàt kçtavàn vãraþ prajànàü paripàlanam 12,069.001 yudhiùñhira uvàca 12,069.001a pàrthivena vi÷eùeõa kiü kàryam ava÷iùyate 12,069.001c kathaü rakùyo janapadaþ kathaü rakùyà÷ ca ÷atravaþ 12,069.002a kathaü càraü prayu¤jãta varõàn vi÷vàsayet katham 12,069.002c kathaü bhçtyàn kathaü dàràn kathaü putràü÷ ca bhàrata 12,069.003 bhãùma uvàca 12,069.003a ràjavçttaü mahàràja ÷çõuùvàvahito 'khilam 12,069.003c yat kàryaü pàrthivenàdau pàrthivaprakçtena và 12,069.004a àtmà jeyaþ sadà ràj¤à tato jeyà÷ ca ÷atravaþ 12,069.004c ajitàtmà narapatir vijayeta kathaü ripån 12,069.005a etàvàn àtmavijayaþ pa¤cavargavinigrahaþ 12,069.005c jitendriyo narapatir bàdhituü ÷aknuyàd arãn 12,069.006a nyaseta gulmàn durgeùu saüdhau ca kurunandana 12,069.006c nagaropavane caiva purodyàneùu caiva ha 12,069.007a saüsthàneùu ca sarveùu pureùu nagarasya ca 12,069.007c madhye ca nara÷àrdåla tathà ràjanive÷ane 12,069.008a praõidhãü÷ ca tataþ kuryàj jaóàndhabadhiràkçtãn 12,069.008c puüsaþ parãkùitàn pràj¤àn kùutpipàsàtapakùamàn 12,069.009a amàtyeùu ca sarveùu mitreùu trividheùu ca 12,069.009c putreùu ca mahàràja praõidadhyàt samàhitaþ 12,069.010a pure janapade caiva tathà sàmantaràjasu 12,069.010c yathà na vidyur anyonyaü praõidheyàs tathà hi te 12,069.011a càràü÷ ca vidyàt prahitàn pareõa bharatarùabha 12,069.011c àpaõeùu vihàreùu samavàyeùu bhikùuùu 12,069.012a àràmeùu tathodyàne paõóitànàü samàgame 12,069.012c ve÷eùu catvare caiva sabhàsv àvasatheùu ca 12,069.013a evaü vihanyàc càreõa paracàraü vicakùaõaþ 12,069.013c càreõa vihataü sarvaü hataü bhavati pàõóava 12,069.014a yadà tu hãnaü nçpatir vidyàd àtmànam àtmanà 12,069.014c amàtyaiþ saha saümantrya kuryàt saüdhiü balãyasà 12,069.014d*0158_01 vidvàüsaþ kùatriyà vai÷yà bràhmaõà÷ ca bahu÷rutàþ 12,069.014d*0158_02 daõóanãtau tu niùpannà mantriõaþ pçthivãpateþ 12,069.014d*0158_03 praùñavyo bràhmaõaþ pårvaü nãti÷àstràrthatattvavit 12,069.014d*0158_04 pa÷càt pçccheta bhåpàlaþ kùatriyaü nãtikovidam 12,069.014d*0158_05 vai÷ya÷ådrau tathà bhåyaþ ÷àstraj¤au hitakàriõau 12,069.015a aj¤àyamàno hãnatve kuryàt saüdhiü pareõa vai 12,069.015c lipsur và kaü cid evàrthaü tvaramàõo vicakùaõaþ 12,069.016a guõavanto mahotsàhà dharmaj¤àþ sàdhava÷ ca ye 12,069.016c saüdadhãta nçpas tai÷ ca ràùñraü dharmeõa pàlayan 12,069.017a ucchidyamànam àtmànaü j¤àtvà ràjà mahàmatiþ 12,069.017c pårvàpakàriõo hanyàl lokadviùñàü÷ ca sarva÷aþ 12,069.018a yo nopakartuü ÷aknoti nàpakartuü mahãpatiþ 12,069.018c a÷akyaråpa÷ coddhartum upekùyas tàdç÷o bhavet 12,069.019a yàtràü yàyàd avij¤àtam anàkrandam anantaram 12,069.019c vyàsaktaü ca pramattaü ca durbalaü ca vicakùaõaþ 12,069.020a yàtràm àj¤àpayed vãraþ kalyapuùñabalaþ sukhã 12,069.020c pårvaü kçtvà vidhànaü ca yàtràyàü nagare tathà 12,069.020d*0159_01 antaþpure ca ràùñre ca adhyakùeùu ca sarva÷aþ 12,069.021a na ca va÷yo bhaved asya nçpo yady api vãryavàn 12,069.021c hãna÷ ca balavãryàbhyàü kar÷ayaüs taü paràvaset 12,069.022a ràùñraü ca pãóayet tasya ÷astràgniviùamårchanaiþ 12,069.022c amàtyavallabhànàü ca vivàdàüs tasya kàrayet 12,069.022e varjanãyaü sadà yuddhaü ràjyakàmena dhãmatà 12,069.023a upàyais tribhir àdànam arthasyàha bçhaspatiþ 12,069.023c sàntvenànupradànena bhedena ca naràdhipa 12,069.023e yam arthaü ÷aknuyàt pràptuü tena tuùyed dhi paõóitaþ 12,069.024a àdadãta baliü caiva prajàbhyaþ kurunandana 12,069.024c ùaóbhàgam amitapraj¤as tàsàm evàbhiguptaye 12,069.025a da÷adharmagatebhyo yad vasu bahv alpam eva ca 12,069.025c tan nàdadãta sahasà pauràõàü rakùaõàya vai 12,069.026a yathà putràs tathà paurà draùñavyàs te na saü÷ayaþ 12,069.026c bhakti÷ caiùàü prakartavyà vyavahàre pradar÷ite 12,069.027a sutaü ca sthàpayed ràjà pràj¤aü sarvàrthadar÷inam 12,069.027c vyavahàreùu satataü tatra ràjyaü vyavasthitam 12,069.028a àkare lavaõe ÷ulke tare nàgavane tathà 12,069.028c nyased amàtyàn nçpatiþ svàptàn và puruùàn hitàn 12,069.029a samyag daõóadharo nityaü ràjà dharmam avàpnuyàt 12,069.029c nçpasya satataü daõóaþ samyag dharme pra÷asyate 12,069.030a vedavedàïgavit pràj¤aþ sutapasvã nçpo bhavet 12,069.030c dàna÷ãla÷ ca satataü yaj¤a÷ãla÷ ca bhàrata 12,069.031a ete guõàþ samastàþ syur nçpasya satataü sthiràþ 12,069.031c kriyàlope tu nçpateþ kutaþ svargaþ kuto ya÷aþ 12,069.032a yadà tu pãóito ràjà bhaved ràj¤à balãyasà 12,069.032b*0160_01 tadàbhisaü÷rayed durgaü buddhimàn pçthivãpatiþ 12,069.032b*0161_01 guptà÷ caiva dadurgà÷ ca de÷às teùu prave÷ayet (sic) 12,069.032c tridhà tv àkrandya mitràõi vidhànam upakalpayet 12,069.032d*0162_01 sàmabhedàn virodhàrthaü vidhànam upakalpayet 12,069.033a ghoùàn nyaseta màrgeùu gràmàn utthàpayed api 12,069.033c prave÷ayec ca tàn sarvठ÷àkhànagarakeùv api 12,069.034a ye guptà÷ caiva durgà÷ ca de÷às teùu prave÷ayet 12,069.034c dhanino balamukhyàü÷ ca sàntvayitvà punaþ punaþ 12,069.035a sasyàbhihàraü kuryàc ca svayam eva naràdhipaþ 12,069.035c asaübhave prave÷asya dàhayed agninà bhç÷am 12,069.036a kùetrastheùu ca sasyeùu ÷atror upajapen naràn 12,069.036c vinà÷ayed và sarvasvaü balenàtha svakena vai 12,069.037a nadãùu màrgeùu sadà saükramàn avasàdayet 12,069.037c jalaü nisràvayet sarvam anisràvyaü ca dåùayet 12,069.038a tadàtvenàyatãbhi÷ ca vivadan bhåmyanantaram 12,069.038c pratãghàtaþ parasyàjau mitrakàle 'py upasthite 12,069.039a durgàõàü càbhito ràjà målacchedaü prakàrayet 12,069.039c sarveùàü kùudravçkùàõàü caityavçkùàn vivarjayet 12,069.040a pravçddhànàü ca vçkùàõàü ÷àkhàþ pracchedayet tathà 12,069.040c caityànàü sarvathà varjyam api patrasya pàtanam 12,069.040d*0163_01 daivànàm à÷rayà÷ caityà yakùaràkùasabhoginàm 12,069.040d*0163_02 pi÷àcapannagànàü ca gandharvàpsarasàm api 12,069.040d*0163_03 raudràõàü caiva bhåtànàü tasmàt tàn parivarjayet 12,069.040d*0163_04 ÷råyate hi nikumbhena saudàsasya balaü hatam 12,069.040d*0163_05 mahe÷varagaõe÷ena vàràõasyàü naràdhipa 12,069.041a prakaõñhãþ kàrayet samyag àkà÷ajananãs tathà 12,069.041c àpårayec ca parikhàþ sthàõunakrajhaùàkulàþ 12,069.042a kaóaïgadvàrakàõi syur ucchvàsàrthe purasya ha 12,069.042c teùàü ca dvàravad guptiþ kàryà sarvàtmanà bhavet 12,069.043a dvàreùu ca guråõy eva yantràõi sthàpayet sadà 12,069.043c àropayec chataghnã÷ ca svàdhãnàni ca kàrayet 12,069.044a kàùñhàni càbhihàryàõi tathà kåpàü÷ ca khànayet 12,069.044c saü÷odhayet tathà kåpàn kçtàn pårvaü payorthibhiþ 12,069.045a tçõacchannàni ve÷màni païkenàpi pralepayet 12,069.045c nirharec ca tçõaü màse caitre vahnibhayàt puraþ 12,069.046a naktam eva ca bhaktàni pàcayeta naràdhipaþ 12,069.046c na divàgnir jvaled gehe varjayitvàgnihotrikam 12,069.046d*0164_01 yathàsaübhava÷ailàni ceùñakàni ca kàrayet 12,069.046d*0164_02 mçõmayàni ca kurvãta j¤àtvà de÷e balàbalam 12,069.047a karmàràriùña÷àlàsu jvaled agniþ samàhitaþ 12,069.047c gçhàõi ca pravi÷yàtha vidheyaþ syàd dhutà÷anaþ 12,069.048a mahàdaõóa÷ ca tasya syàd yasyàgnir vai divà bhavet 12,069.048c praghoùayed athaivaü ca rakùaõàrthaü purasya vai 12,069.049a bhikùukàü÷ càkrikàü÷ caiva kùãbonmattàn ku÷ãlavàn 12,069.049c bàhyàn kuryàn nara÷reùñha doùàya syur hi te 'nyathà 12,069.050a catvareùu ca tãrtheùu sabhàsv àvasatheùu ca 12,069.050c yathàrhavarõaü praõidhiü kuryàt sarvatra pàrthivaþ 12,069.051a vi÷àlàn ràjamàrgàü÷ ca kàrayeta naràdhipaþ 12,069.051c prapà÷ ca vipaõã÷ caiva yathodde÷aü samàdi÷et 12,069.052a bhàõóàgàràyudhàgàràn dhànyàgàràü÷ ca sarva÷aþ 12,069.052c a÷vàgàràn gajàgàràn balàdhikaraõàni ca 12,069.053a parikhà÷ caiva kauravya pratolãþ saükañàni ca 12,069.053c na jàtu ka÷ cit pa÷yet tu guhyam etad yudhiùñhira 12,069.054a atha saünicayaü kuryàd ràjà parabalàrditaþ 12,069.054c tailaü madhu ghçtaü sasyam auùadhàni ca sarva÷aþ 12,069.055a aïgàraku÷amu¤jànàü palà÷a÷araparõinàm 12,069.055c yavasendhanadigdhànàü kàrayeta ca saücayàn 12,069.056a àyudhànàü ca sarveùàü ÷aktyçùñipràsavarmaõàm 12,069.056c saücayàn evamàdãnàü kàrayeta naràdhipaþ 12,069.057a auùadhàni ca sarvàõi målàni ca phalàni ca 12,069.057c caturvidhàü÷ ca vaidyàn vai saügçhõãyàd vi÷eùataþ 12,069.058a nañà÷ ca nartakà÷ caiva mallà màyàvinas tathà 12,069.058c ÷obhayeyuþ puravaraü modayeyu÷ ca sarva÷aþ 12,069.059a yataþ ÷aïkà bhavec càpi bhçtyato vàpi mantritaþ 12,069.059c paurebhyo nçpater vàpi svàdhãnàn kàrayeta tàn 12,069.060a kçte karmaõi ràjendra påjayed dhanasaücayaiþ 12,069.060c mànena ca yathàrheõa sàntvena vividhena ca 12,069.061a nirvedayitvà tu paraü hatvà và kurunandana 12,069.061c gatànçõyo bhaved ràjà yathà ÷àstreùu dar÷itam 12,069.062a ràj¤à saptaiva rakùyàõi tàni càpi nibodha me 12,069.062c àtmàmàtya÷ ca ko÷a÷ ca daõóo mitràõi caiva hi 12,069.063a tathà janapada÷ caiva puraü ca kurunandana 12,069.063c etat saptàtmakaü ràjyaü paripàlyaü prayatnataþ 12,069.064a ùàóguõyaü ca trivargaü ca trivargam aparaü tathà 12,069.064c yo vetti puruùavyàghra sa bhunakti mahãm imàm 12,069.065a ùàóguõyam iti yat proktaü tan nibodha yudhiùñhira 12,069.065c saüdhàyàsanam ity eva yàtràsaüdhànam eva ca 12,069.066a vigçhyàsanam ity eva yàtràü saüparigçhya ca 12,069.066c dvaidhãbhàvas tathànyeùàü saü÷rayo 'tha parasya ca 12,069.067a trivarga÷ càpi yaþ proktas tam ihaikamanàþ ÷çõu 12,069.067a*0165_01 **** **** tan nibodha yudhiùñhira 12,069.067a*0165_02 vadiùyàmi mahàbàho 12,069.067c kùayaþ sthànaü ca vçddhi÷ ca trivargam aparaü tathà 12,069.067d*0166_01 dharma÷ càrtha÷ ca kàma÷ ca trivargo vai sanàtanaþ 12,069.067d*0166_02 mantra÷ caiva prabhàva÷ ca utsàha÷ caiva tàntrikaþ 12,069.067d*0166_03 ÷aktitrayaü samàkhyàtaü trivargasya ca tatparam 12,069.067d*0166_04 kàryaü ca kàraõaü caiva kartà ca parikãrtitaþ 12,069.067d*0166_05 etat parataraü vidyàt trivargàd api bhàrata 12,069.067d*0166_06 sarveùàü ca kùaye ràjan yas trivargaþ sanàtanaþ 12,069.067d*0166_07 sattvaü rajas tama÷ caiva trivargaþ kàraõaü smçtam 12,069.067d*0166_08 tenàtyantavimukta÷ ca muktaþ puruùa ucyate 12,069.067d*0166_09 kàryasya sarvathà nà÷o mokùa ity abhidhãyate 12,069.067d*0166_10 tena mokùapara÷ caiva devadevaþ pitàmahaþ 12,069.067d*0166_11 tuùñyarthasya trivargasya rakùàm àha naràdhipa 12,069.067d*0166_12 jagato laukikã yàtrà yatra nityaü pratiùñhità 12,069.068a dharma÷ càrtha÷ ca kàma÷ ca sevitavyo 'tha kàlataþ 12,069.068b*0167_01 sevà dharmasya kartavyà satataü bhåtitatparaiþ 12,069.068b*0167_02 puruùair nara÷àrdåla tanmålàþ sarvathà kriyàþ 12,069.068c dharmeõa hi mahãpàla÷ ciraü pàlayate mahãm 12,069.068d*0168_01 yaþ ka÷ cid dhàrmiko ràjà sa vipanno 'pi bhåpatiþ 12,069.068d*0168_02 arthakàmavihãno 'pi ciraü pàlayate mahãm 12,069.069a asminn arthe ca yau ÷lokau gãtàv aïgirasà svayam 12,069.069c yàdavãputra bhadraü te ÷rotum arhasi tàv api 12,069.070a kçtvà sarvàõi kàryàõi samyak saüpàlya medinãm 12,069.070c pàlayitvà tathà pauràn paratra sukham edhate 12,069.071a kiü tasya tapasà ràj¤aþ kiü ca tasyàdhvarair api 12,069.071c apàlitàþ prajà yasya sarvà dharmavinàkçtàþ 12,069.071d*0169_01 ÷lokà÷ co÷anasà gãtàs tàn nibodha yudhiùñhira 12,069.071d*0169_02 daõóanãte÷ ca yan målaü trivargasya ca bhåpate 12,069.071d*0169_03 bhàrgavàïgirasaü karma ùoóa÷àïgaü ca yad balam 12,069.071d*0169_04 viùaü màyà÷ ca daivaü ca pauruùaü càrthasiddhaye 12,069.071d*0169_05 pràgudakpravaõaü durgaü samàsàdya mahãpatiþ 12,069.071d*0169_06 trivargatrayasaüpårõam upàdàya tam udvahet 12,069.071d*0169_07 ùañ pa¤ca ca vinirjitya da÷a càùñau ca bhåpatiþ 12,069.071d*0169_08 trivargair da÷abhir yuktaþ surair api na jãyate 12,069.071d*0169_09 na buddhiü parigçhõãta strãõàü mårkhajanasya ca 12,069.071d*0169_10 daivopahatabuddhãnàü ye ca vedair vivarjitàþ 12,069.071d*0169_11 na teùàü ÷çõuyàd ràjà buddhis teùàü paràïmukhã 12,069.071d*0169_12 strãpradhànàni ràjyàni vidvadbhir varjitàni ca 12,069.071d*0169_13 mårkhàmàtyaprataptàni ÷uùyante jalabinduvat 12,069.071d*0169_14 vidvàüsaþ prathità ye ca ye càptàþ sarvakarmasu 12,069.071d*0169_15 yuddheùu dçùñakarmàõas teùàü ca ÷çõuyàn nçpaþ 12,069.071d*0169_16 daivaü puruùakàraü ca trivargaü ca samà÷ritaþ 12,069.071d*0169_17 daivatàni ca vipràü÷ ca praõamya vijayã bhavet 12,070.001 yudhiùñhira uvàca 12,070.001a daõóanãti÷ ca ràjà ca samastau tàv ubhàv api 12,070.001c kasya kiü kurvataþ siddhyai tan me bråhi pitàmaha 12,070.002 bhãùma uvàca 12,070.002a mahàbhàgyaü daõóanãtyàþ siddhaiþ ÷abdaiþ sahetukaiþ 12,070.002c ÷çõu me ÷aüsato ràjan yathàvad iha bhàrata 12,070.003a daõóanãtiþ svadharmebhya÷ càturvarõyaü niyacchati 12,070.003c prayuktà svàminà samyag adharmebhya÷ ca yacchati 12,070.004a càturvarõye svadharmasthe maryàdànàm asaükare 12,070.004c daõóanãtikçte kùeme prajànàm akutobhaye 12,070.005a some prayatnaü kurvanti trayo varõà yathàvidhi 12,070.005c tasmàd devamanuùyàõàü sukhaü viddhi samàhitam 12,070.006a kàlo và kàraõaü ràj¤o ràjà và kàlakàraõam 12,070.006c iti te saü÷ayo mà bhåd ràjà kàlasya kàraõam 12,070.007a daõóanãtyà yadà ràjà samyak kàrtsnyena vartate 12,070.007c tadà kçtayugaü nàma kàlaþ ÷reùñhaþ pravartate 12,070.008a bhavet kçtayuge dharmo nàdharmo vidyate kva cit 12,070.008c sarveùàm eva varõànàü nàdharme ramate manaþ 12,070.009a yogakùemàþ pravartante prajànàü nàtra saü÷ayaþ 12,070.009c vaidikàni ca karmàõi bhavanty aviguõàny uta 12,070.010a çtava÷ ca sukhàþ sarve bhavanty uta niràmayàþ 12,070.010c prasãdanti naràõàü ca svaravarõamanàüsi ca 12,070.011a vyàdhayo na bhavanty atra nàlpàyur dç÷yate naraþ 12,070.011c vidhavà na bhavanty atra nç÷aüso nàbhijàyate 12,070.012a akçùñapacyà pçthivã bhavanty oùadhayas tathà 12,070.012c tvakpatraphalamålàni vãryavanti bhavanti ca 12,070.013a nàdharmo vidyate tatra dharma eva tu kevalaþ 12,070.013c iti kàrtayugàn etàn guõàn viddhi yudhiùñhira 12,070.014a daõóanãtyà yadà ràjà trãn aü÷àn anuvartate 12,070.014c caturtham aü÷am utsçjya tadà tretà pravartate 12,070.015a a÷ubhasya caturthàü÷as trãn aü÷àn anuvartate 12,070.015c kçùñapacyaiva pçthivã bhavanty oùadhayas tathà 12,070.016a ardhaü tyaktvà yadà ràjà nãtyardham anuvartate 12,070.016c tatas tu dvàparaü nàma sa kàlaþ saüpravartate 12,070.017a a÷ubhasya tadà ardhaü dvàv aü÷àv anuvartate 12,070.017c kçùñapacyaiva pçthivã bhavaty alpaphalà tathà 12,070.018a daõóanãtiü parityajya yadà kàrtsnyena bhåmipaþ 12,070.018c prajàþ kli÷nàty ayogena pravi÷yati tadà kaliþ 12,070.019a kalàv adharmo bhåyiùñhaü dharmo bhavati tu kva cit 12,070.019c sarveùàm eva varõànàü svadharmàc cyavate manaþ 12,070.020a ÷ådrà bhaikùeõa jãvanti bràhmaõàþ paricaryayà 12,070.020c yogakùemasya nà÷a÷ ca vartate varõasaükaraþ 12,070.021a vaidikàni ca karmàõi bhavanti viguõàny uta 12,070.021c çtavo nasukhàþ sarve bhavanty àmayinas tathà 12,070.022a hrasanti ca manuùyàõàü svaravarõamanàüsy uta 12,070.022c vyàdhaya÷ ca bhavanty atra mriyante càgatàyuùaþ 12,070.023a vidhavà÷ ca bhavanty atra nç÷aüsà jàyate prajà 12,070.023c kva cid varùati parjanyaþ kva cit sasyaü prarohati 12,070.024a rasàþ sarve kùayaü yànti yadà necchati bhåmipaþ 12,070.024c prajàþ saürakùituü samyag daõóanãtisamàhitaþ 12,070.025a ràjà kçtayugasraùñà tretàyà dvàparasya ca 12,070.025c yugasya ca caturthasya ràjà bhavati kàraõam 12,070.026a kçtasya karaõàd ràjà svargam atyantam a÷nute 12,070.026c tretàyàþ karaõàd ràjà svargaü nàtyantam a÷nute 12,070.027a pravartanàd dvàparasya yathàbhàgam upà÷nute 12,070.027c kaleþ pravartanàd ràjà pàpam atyantam a÷nute 12,070.028a tato vasati duùkarmà narake ÷à÷vatãþ samàþ 12,070.028c prajànàü kalmaùe magno 'kãrtiü pàpaü ca vindati 12,070.028d*0170_01 daõóanãtiü puraskçtya yadà ràjà pra÷àsti 12,070.028d*0171_01 yogakùemàþ pravartante prajànàü nàtra saü÷ayaþ 12,070.029a daõóanãtiü puraskçtya vijànan kùatriyaþ sadà 12,070.029b*0172_01 paripàlyàþ prajàþ samyag iha pretya ca kàmadàþ 12,070.029c anavàptaü ca lipseta labdhaü ca paripàlayet 12,070.029d*0173_01 **** **** kùatriyeõa vijànatà 12,070.029d*0173_02 lipsitavyam alabdhaü ca labdhaü rakùyaü ca bhàrata 12,070.030a lokasya sãmantakarã maryàdà lokabhàvanã 12,070.030c samyaï nãtà daõóanãtir yathà màtà yathà pità 12,070.031a yasyàü bhavanti bhåtàni tad viddhi bharatarùabha 12,070.031c eùa eva paro dharmo yad ràjà daõóanãtimàn 12,070.032a tasmàt kauravya dharmeõa prajàþ pàlaya nãtimàn 12,070.032c evaüvçttaþ prajà rakùan svargaü jetàsi durjayam 12,071.001 yudhiùñhira uvàca 12,071.001a kena vçttena vçttaj¤a vartamàno mahãpatiþ 12,071.001c sukhenàrthàn sukhodarkàn iha ca pretya càpnuyàt 12,071.002 bhãùma uvàca 12,071.002a iyaü guõànàü ùañtriü÷at ùañtriü÷ad guõasaüyutà 12,071.002c yàn guõàüs tu guõopetaþ kurvan guõam avàpnuyàt 12,071.003a cared dharmàn akañuko mu¤cet snehaü na nàstikaþ 12,071.003c anç÷aüsa÷ cared arthaü caret kàmam anuddhataþ 12,071.004a priyaü bråyàd akçpaõaþ ÷åraþ syàd avikatthanaþ 12,071.004c dàtà nàpàtravarùã syàt pragalbhaþ syàd aniùñhuraþ 12,071.005a saüdadhãta na cànàryair vigçhõãyàn na bandhubhiþ 12,071.005c nànàptaiþ kàrayec càraü kuryàt kàryam apãóayà 12,071.006a arthàn bråyàn na càsatsu guõàn bråyàn na càtmanaþ 12,071.006c àdadyàn na ca sàdhubhyo nàsatpuruùam à÷rayet 12,071.007a nàparãkùya nayed daõóaü na ca mantraü prakà÷ayet 12,071.007c visçjen na ca lubdhebhyo vi÷vasen nàpakàriùu 12,071.008a anãrùur guptadàraþ syàc cokùaþ syàd aghçõã nçpaþ 12,071.008c striyaü seveta nàtyarthaü mçùñaü bhu¤jãta nàhitam 12,071.009a astabdhaþ påjayen mànyàn gurån seved amàyayà 12,071.009c arced devàn na dambhena ÷riyam icched akutsitàm 12,071.010a seveta praõayaü hitvà dakùaþ syàn na tv akàlavit 12,071.010c sàntvayen na ca bhogàrtham anugçhõan na càkùipet 12,071.011a praharen na tv avij¤àya hatvà ÷atrån na ÷eùayet 12,071.011c krodhaü kuryàn na càkasmàn mçduþ syàn nàpakàriùu 12,071.012a evaü carasva ràjyastho yadi ÷reya ihecchasi 12,071.012c ato 'nyathà narapatir bhayam çcchaty anuttamam 12,071.013a iti sarvàn guõàn etàn yathoktàn yo 'nuvartate 12,071.013c anubhåyeha bhadràõi pretya svarge mahãyate 12,071.014 vai÷aüpàyana uvàca 12,071.014a idaü vacaþ ÷àütanavasya ÷u÷ruvàn; yudhiùñhiraþ pàõóavamukhyasaüvçtaþ 12,071.014c tadà vavande ca pitàmahaü nçpo; yathoktam etac ca cakàra buddhimàn 12,072.001 yudhiùñhira uvàca 12,072.001a kathaü ràjà prajà rakùan nàdhibandhena yujyate 12,072.001c dharme ca nàparàdhnoti tan me bråhi pitàmaha 12,072.002 bhãùma uvàca 12,072.002a samàsenaiva te tàta dharmàn vakùyàmi ni÷citàn 12,072.002c vistareõa hi dharmàõàü na jàtv antam avàpnuyàt 12,072.003a dharmaniùñhठ÷rutavato vedavratasamàhitàn 12,072.003c arcitàn vàsayethàs tvaü gçhe guõavato dvijàn 12,072.004a pratyutthàyopasaügçhya caraõàv abhivàdya ca 12,072.004c atha sarvàõi kurvãthàþ kàryàõi sapurohitaþ 12,072.005a dharmakàryàõi nirvartya maïgalàni prayujya ca 12,072.005c bràhmaõàn vàcayethàs tvam arthasiddhijayà÷iùaþ 12,072.006a àrjavena ca saüpanno dhçtyà buddhyà ca bhàrata 12,072.006c arthàrthaü parigçhõãyàt kàmakrodhau ca varjayet 12,072.007a kàmakrodhau puraskçtya yo 'rthaü ràjànutiùñhati 12,072.007c na sa dharmaü na càpy arthaü parigçhõàti bàli÷aþ 12,072.008a mà sma lubdhàü÷ ca mårkhàü÷ ca kàme càrtheùu yåyujaþ 12,072.008c alubdhàn buddhisaüpannàn sarvakarmasu yojayet 12,072.009a mårkho hy adhikçto 'rtheùu kàryàõàm avi÷àradaþ 12,072.009c prajàþ kli÷nàty ayogena kàmadveùasamanvitaþ 12,072.010a baliùaùñhena ÷ulkena daõóenàthàparàdhinàm 12,072.010c ÷àstranãtena lipsethà vetanena dhanàgamam 12,072.011a dàpayitvà karaü dharmyaü ràùñraü nityaü yathàvidhi 12,072.011c a÷eùàn kalpayed ràjà yogakùemàn atandritaþ 12,072.012a gopàyitàraü dàtàraü dharmanityam atandritam 12,072.012c akàmadveùasaüyuktam anurajyanti mànavàþ 12,072.013a mà smàdharmeõa làbhena lipsethàs tvaü dhanàgamam 12,072.013c dharmàrthàv adhruvau tasya yo 'pa÷àstraparo bhavet 12,072.014a apa÷àstraparo ràjà saücayàn nàdhigacchati 12,072.014c asthàne càsya tad vittaü sarvam eva vina÷yati 12,072.015a arthamålo 'pahiüsàü ca kurute svayam àtmanaþ 12,072.015c karair a÷àstradçùñair hi mohàt saüpãóayan prajàþ 12,072.016a ådha÷ chindyàd dhi yo dhenvàþ kùãràrthã na labhet payaþ 12,072.016b*0174_01 yo hi pakvaü drumaü chidya labhate na punaþ phalam 12,072.016c evaü ràùñram ayogena pãóitaü na vivardhate 12,072.016d*0175_01 yavasodakam àdàya sàntvena vinayena ca 12,072.017a yo hi dogdhrãm upàste tu sa nityaü labhate payaþ 12,072.017c evaü ràùñram upàyena bhu¤jàno labhate phalam 12,072.018a atha ràùñram upàyena bhujyamànaü surakùitam 12,072.018c janayaty atulàü nityaü ko÷avçddhiü yudhiùñhira 12,072.019a dogdhi dhànyaü hiraõyaü ca prajà ràj¤i surakùità 12,072.019c nityaü svebhyaþ parebhya÷ ca tçptà màtà yathà payaþ 12,072.020a màlàkàropamo ràjan bhava màïgàrikopamaþ 12,072.020c tathà yukta÷ ciraü ràùñraü bhoktuü ÷akyasi pàlayan 12,072.021a paracakràbhiyànena yadi te syàd dhanakùayaþ 12,072.021c atha sàmnaiva lipsethà dhanam abràhmaõeùu yat 12,072.022a mà sma te bràhmaõaü dçùñvà dhanasthaü pracalen manaþ 12,072.022c antyàyàm apy avasthàyàü kim u sphãtasya bhàrata 12,072.023a dhanàni tebhyo dadyàs tvaü yathà÷akti yathàrhataþ 12,072.023c sàntvayan parirakùaü÷ ca svargam àpsyasi durjayam 12,072.024a evaü dharmeõa vçttena prajàs tvaü paripàlayan 12,072.024c svantaü puõyaü ya÷ovantaü pràpsyase kurunandana 12,072.025a dharmeõa vyavahàreõa prajàþ pàlaya pàõóava 12,072.025c yudhiùñhira tathà yukto nàdhibandhena yokùyase 12,072.026a eùa eva paro dharmo yad ràjà rakùate prajàþ 12,072.026c bhåtànàü hi yathà dharme rakùaõaü ca parà dayà 12,072.026d*0176_01 iha loke sukhaü pràpya paratra ca mahãtale 12,072.026d*0176_02 evaü tebhyaþ paracceto (sic) bràhmaõebhyo yathàvidhi 12,072.026d*0176_03 sattvena paribhogàya svargaü jeùyasi durjayam 12,072.027a tasmàd evaü paraü dharmaü manyante dharmakovidàþ 12,072.027c yad ràjà rakùaõe yukto bhåteùu kurute dayàm 12,072.028a yad ahnà kurute pàpam arakùan bhayataþ prajàþ 12,072.028c ràjà varùasahasreõa tasyàntam adhigacchati 12,072.029a yad ahnà kurute puõyaü prajà dharmeõa pàlayan 12,072.029c da÷a varùasahasràõi tasya bhuïkte phalaü divi 12,072.029d*0177_01 yadà na kurute dharmaü ràjà bhåtàni pàlayan 12,072.029d*0177_02 prajàpuõyaü caturbhàgaü tadà na pràpnuyàn nçpaþ 12,072.030a sviùñiþ svadhãtiþ sutapà lokठjayati yàvataþ 12,072.030c kùaõena tàn avàpnoti prajà dharmeõa pàlayan 12,072.031a evaü dharmaü prayatnena kaunteya paripàlayan 12,072.031c iha puõyaphalaü labdhvà nàdhibandhena yokùyase 12,072.032a svargaloke ca mahatãü ÷riyaü pràpsyasi pàõóava 12,072.032c asaübhava÷ ca dharmàõàm ãdç÷ànàm aràjasu 12,072.032e tasmàd ràjaiva nànyo 'sti yo mahat phalam àpnuyàt 12,072.033a sa ràjyam çddhimat pràpya dharmeõa paripàlayan 12,072.033c indraü tarpaya somena kàmai÷ ca suhçdo janàn 12,073.001 bhãùma uvàca 12,073.001a ya eva tu sato rakùed asata÷ ca nibarhayet 12,073.001c sa eva ràj¤à kartavyo ràjan ràjapurohitaþ 12,073.001d*0178_00 yudhiùñhira uvàca 12,073.001d*0178_01 kãdç÷o bràhmaõo ràj¤àü kàryàkàryavicàraõe 12,073.001d*0178_02 kùamaþ kartuü samartho và tan me bråhi pitàmaha 12,073.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,073.002c puråravasa ailasya saüvàdaü màtari÷vanaþ 12,073.003 aila uvàca 12,073.003a kutaþ svid bràhmaõo jàto varõà÷ càpi kutas trayaþ 12,073.003c kasmàc ca bhavati ÷reyàn etad vàyo vicakùva me 12,073.004 vàyur uvàca 12,073.004a brahmaõo mukhataþ sçùño bràhmaõo ràjasattama 12,073.004c bàhubhyàü kùatriyaþ sçùña årubhyàü vai÷ya ucyate 12,073.005a varõànàü paricaryàrthaü trayàõàü puruùarùabha 12,073.005c varõa÷ caturthaþ pa÷càt tu padbhyàü ÷ådro vinirmitaþ 12,073.006a bràhmaõo jàtamàtras tu pçthivãm anvajàyata 12,073.006c ã÷varaþ sarvabhåtànàü dharmako÷asya guptaye 12,073.006d*0179_01 sarvasvaü bràhmaõasyedaü yat kiü cid iha dç÷yate 12,073.006d*0179_02 dharmayuktaü pra÷astaü ca jagaty asmin nçpàtmaja 12,073.007a tataþ pçthivyà goptàraü kùatriyaü daõóadhàriõam 12,073.007c dvitãyaü varõam akarot prajànàm anuguptaye 12,073.008a vai÷yas tu dhanadhànyena trãn varõàn bibhçyàd imàn 12,073.008c ÷ådro hy enàn paricared iti brahmànu÷àsanam 12,073.009 aila uvàca 12,073.009a dvijasya kùatrabandhor và kasyeyaü pçthivã bhavet 12,073.009c dharmataþ saha vittena samyag vàyo pracakùva me 12,073.010 vàyur uvàca 12,073.010a viprasya sarvam evaitad yat kiü cij jagatãgatam 12,073.010b*0180_01 dhanaü dhànyaü hiraõyaü ca striyo ratnàni vàhanam 12,073.010b*0180_02 maïgalaü ca pra÷astaü ca yac cànyad api vidyate 12,073.010c jyeùñhenàbhijaneneha tad dharmaku÷alà viduþ 12,073.011a svam eva bràhmaõo bhuïkte svaü vaste svaü dadàti ca 12,073.011c gurur hi sarvavarõànàü jyeùñhaþ ÷reùñha÷ ca vai dvijaþ 12,073.012a patyabhàve yathà strã hi devaraü kurute patim 12,073.012c ànantaryàt tathà kùatraü pçthivã kurute patim 12,073.013a eùa te prathamaþ kalpa àpady anyo bhaved ataþ 12,073.013c yadi svarge paraü sthànaü dharmataþ parimàrgasi 12,073.014a yaþ ka÷ cid vijayed bhåmiü bràhmaõàya nivedayet 12,073.014c ÷rutavçttopapannàya dharmaj¤àya tapasvine 12,073.015a svadharmaparitçptàya yo na vittaparo bhavet 12,073.015c yo ràjànaü nayed buddhyà sarvataþ paripårõayà 12,073.016a bràhmaõo hi kule jàtaþ kçtapraj¤o vinãtavàk 12,073.016c ÷reyo nayati ràjànaü bruvaü÷ citràü sarasvatãm 12,073.017a ràjà carati yaü dharmaü bràhmaõena nidar÷itam 12,073.017c ÷u÷råùur anahaüvàdã kùatradharmavrate sthitaþ 12,073.018a tàvatà sa kçtapraj¤a÷ ciraü ya÷asi tiùñhati 12,073.018c tasya dharmasya sarvasya bhàgã ràjapurohitaþ 12,073.019a evam eva prajàþ sarvà ràjànam abhisaü÷ritàþ 12,073.019b*0181_01 bràhmaõaü ca suvidvàüsaü ràja÷àstravipa÷citam 12,073.019c samyagvçttàþ svadharmasthà na kuta÷ cid bhayànvitàþ 12,073.020a ràùñre caranti yaü dharmaü ràj¤à sàdhv abhirakùitàþ 12,073.020c caturthaü tasya dharmasya ràjà bhàgaü sa vindati 12,073.021a devà manuùyàþ pitaro gandharvoragaràkùasàþ 12,073.021c yaj¤am evopajãvanti nàsti ceùñam aràjake 12,073.022a ito dattena jãvanti devatàþ pitaras tathà 12,073.022c ràjany evàsya dharmasya yogakùemaþ pratiùñhitaþ 12,073.023a chàyàyàm apsu vàyau ca sukham uùõe 'dhigacchati 12,073.023c agnau vàsasi sårye ca sukhaü ÷ãte 'dhigacchati 12,073.024a ÷abde spar÷e rase råpe gandhe ca ramate manaþ 12,073.024c teùu bhogeùu sarveùu nabhãto labhate sukham 12,073.025a abhayasyaiva yo dàtà tasyaiva sumahat phalam 12,073.025c na hi pràõasamaü dànaü triùu lokeùu vidyate 12,073.026a indro ràjà yamo ràjà dharmo ràjà tathaiva ca 12,073.026c ràjà bibharti råpàõi ràj¤à sarvam idaü dhçtam 12,074.000*0182_00 yudhiùñhira uvàca 12,074.000*0182_01 ràj¤à purohitaþ kàryaþ kãdç÷o varõato bhavet 12,074.000*0182_02 bhãùma uvàca 12,074.000*0182_02 purodhà yàdç÷aþ kàryaþ kathayasva pitàmaha 12,074.000*0182_03 gauro và lohito vàpi ÷yàmo và nãrujaþ sukhã 12,074.000*0182_04 akrodhano nacapalaþ sarvata÷ ca jitendriyaþ 12,074.001 bhãùma uvàca 12,074.001a ràj¤à purohitaþ kàryo bhaved vidvàn bahu÷rutaþ 12,074.001c ubhau samãkùya dharmàrthàv aprameyàv anantaram 12,074.002a dharmàtmà dharmavid yeùàü ràj¤àü ràjan purohitaþ 12,074.002b@008_0001 teùàm artha÷ ca kàma÷ ca dharma÷ ceti vini÷cayaþ 12,074.002b@008_0002 ÷lokàü÷ co÷anasà gãtàüs tàn nibodha yudhiùñhiraþ 12,074.002b@008_0003 ucchiùñaþ sa bhaved ràjà yasya nàsti purohitaþ 12,074.002b@008_0004 rakùasàm asuràõàü ca pi÷àcoragapakùiõàm 12,074.002b@008_0005 ÷atråõàü ca bhaved vadhyo yasya nàsti purohitaþ 12,074.002b@008_0006 brahmatvaü sarvayaj¤eùu kurvãtàtharvaõo dvijaþ 12,074.002b@008_0007 ràj¤a÷ càtharvavedena sarvakarmàõi kàrayet 12,074.002b@008_0008 bråyàd garhyàõi satataü mahotpàtàny aghàni ca 12,074.002b@008_0009 iùñamaïgalayuktàni tathàntaþpurakàõi ca 12,074.002b@008_0010 gãtançttàdhikàreùu saümateùu mahãpateþ 12,074.002b@008_0011 kartavyaü karaõãyàni vai÷vadevabalã tathà 12,074.002b@008_0012 pakùasaüdhiùu kurvãta mahà÷àntiü purohitaþ 12,074.002b@008_0013 raudrahomasahasraü ca svasya ràj¤aþ priyaü hitam 12,074.002b@008_0014 ràj¤aþ pàpamalàþ sapta yàn çcchati purohitaþ 12,074.002b@008_0015 amàtyà÷ ca kukarmàõo mantriõa÷ càpy upekùakàþ 12,074.002b@008_0016 cauryam avyavahàraü ca vyavahàropasevinàm 12,074.002b@008_0017 adaõóyadaõóanaü caiva daõóyànàü càpy adaõóanam 12,074.002b@008_0018 hiüsà cànyatra saügràmàd yaj¤àc ca mala ucyate 12,074.002b@008_0019 kubhçtyais tu prajànà÷aþ saptamas tu mahàmalaþ 12,074.002b@008_0020 raudrair homair mahà÷àntyà ghçtakambalakarmaõà 12,074.002b@008_0021 bhçgvaïgiro vidhij¤o vai purodhà nirõuden malàn 12,074.002b@008_0022 etàn hitvà divaü yàti ràjà sapta mahàmalàn 12,074.002b@008_0023 sàmàtyaþ sapurodhà÷ ca prajànàü pàlane rataþ 12,074.002b@008_0024 etasminn eva kauravya paurohitye mahàmate 12,074.002b@008_0025 ÷lokàn àha surendrasya gurur devo bçhaspatiþ 12,074.002b@008_0026 tàn nibodha mahàbhàga mahãpàlahitठ÷ubhàn 12,074.002b@008_0027 çgvede sàmavede ca yajurvede ca vàjinàm 12,074.002b@008_0028 na nirdiùñàni karmàõi triùu sthàneùu bhåbhçtàm 12,074.002b@008_0029 ÷àntikaü pauùñikaü caiva aniùñànàü ca ÷àtanam 12,074.002b@008_0030 ÷aptàs te yàj¤avalkyena yaj¤ànàü hitam ãhatà 12,074.002b@008_0031 brahmiùñhànàü variùñhena brahmaõaþ saümate vibhoþ 12,074.002b@008_0032 bahvçcaü sàmagaü caiva vàjinaü ca vivarjayet 12,074.002b@008_0033 bahvçco ràùñranà÷àya ràjanà÷àya sàmagaþ 12,074.002b@008_0034 adhvaryur balanà÷àya prokto vàjasaneyakaþ 12,074.002b@008_0035 abràhmaõeùu varõeùu mantràn vàjasaneyakàn 12,074.002b@008_0036 ÷àntike pauùñike caiva nityaü karmaõi varjayet 12,074.002b@008_0037 bràhmaõasya mahãpasya sarvathà na virodhinaþ 12,074.002b@008_0038 vedà÷ catvàra ity ete bràhmaõà ye ca tad viduþ 12,074.002b@008_0039 paurohitye pramàõaü tu bràhmaõa÷ ca mahãpate 12,074.002b@008_0040 jàtyà na kùatriyaþ proktaþ kùatatràõaü karoti yaþ 12,074.002b@008_0041 càturvarõyabahiùñho 'pi sa eva kùatriyaþ smçtaþ 12,074.002b@008_0042 bhàrgavàïgirasair mantrais teùàü karma vidhãyate 12,074.002b@008_0043 vaitànaü karma yac caiva gçhyakarma ca yat smçtam 12,074.002b@008_0044 dvijàtãnàü trayàõàü tu sarvakarma vidhãyate 12,074.002b@008_0045 ràjadharmapravçttànàü hitàrthaü trãõi kàrayet 12,074.002b@008_0046 ÷àntikaü pauùñikaü caiva tathàbhicaraõaü ca yat 12,074.002b@008_0047 agniùñomamukhair yaj¤air dåùità bhåpakarmabhiþ 12,074.002b@008_0048 na samyak phalam icchanti ye yajanti dvijàtayaþ 12,074.002b@008_0049 paurohityaü hi kurvàõà nà÷aü yàsyanti bhåbhçtàm 12,074.002b@008_0050 yaj¤akarmàõi kurvàõà çtvijas tu virodhinaþ 12,074.002b@008_0051 brahmakùatravi÷aþ sarve paurohitye vivarjitàþ 12,074.002b@008_0052 tadabhàve ca pàrakyaü nirdiùñaü ràjakarmasu 12,074.002b@008_0053 çùiõà yàj¤avalkyena tat tathà na tad anyathà 12,074.002b@008_0054 bhàrgavàïgirasàü vede kçtavidyaþ ùaóaïgavit 12,074.002b@008_0055 yaj¤akarmavidhij¤a÷ ca vidhij¤aþ pauùñikeùu ca 12,074.002b@008_0056 aùñàda÷avikalpànàü vidhij¤aþ ÷àntikarmaõàm 12,074.002b@008_0057 sarvarogavihãna÷ ca saüyataþ saüyatendriyaþ 12,074.002b@008_0058 ÷vitrakuùñhakùayakùãõair grahàpasmàradåùitaiþ 12,074.002b@008_0059 a÷astair vàtaduùñai÷ ca dårasthaiþ saüvaden nçpaþ 12,074.002b@008_0060 rogiõaü tv çtvijaü caiva varjayec ca purohitam 12,074.002b@008_0061 na cànyasya kçtaü yena paurohityaü kadà cana 12,074.002b@008_0062 yasya yàjyo mçta÷ caiva bhraùñaþ pravrajito 'tha và 12,074.002b@008_0063 yuddhe paràjita÷ caiva sarvàüs tàn varjayen nçpaþ 12,074.002b@008_0064 nakùatrasyànukålyena yaþ saüjàto nare÷varaþ 12,074.002b@008_0065 ràja÷àstravinãta÷ ca ÷reyàn ràj¤aþ purohitaþ 12,074.002b@008_0066 adhanyànàü nimittànàm utpàtànàm athàrthavit 12,074.002b@008_0067 ÷atrupakùakùayaj¤a÷ ca ÷reyàn ràj¤aþ purohitaþ 12,074.002b@008_0068 vàjinaü tadabhàve ca carakàdhvaryavàn atha 12,074.002b@008_0069 bahvçcaü sàmagaü caiva nãti÷àstrakçta÷ramàn 12,074.002b@008_0070 kçtino 'tharvaõe vede sthàpayet tu purohitàn 12,074.002b@008_0071 hiüsàliïgà hi nirdiùñà mantrà vaitànikair dvijaiþ 12,074.002b@008_0072 na tàn uccàrayet pràj¤aþ kùàtradharmavirodhinaþ 12,074.002b@008_0073 prajàguõaþ purodhà÷ ca purohitaguõàþ prajàþ 12,074.002c ràjà caivaü guõo yeùàü ku÷alaü teùu sarva÷aþ 12,074.003a ubhau prajà vardhayato devàn pårvàn paràn pitén 12,074.003c yau sameyàsthitau dharme ÷raddheyau sutapasvinau 12,074.004a parasparasya suhçdau saümatau samacetasau 12,074.004c brahmakùatrasya saümànàt prajàþ sukham avàpnuyuþ 12,074.005a vimànanàt tayor eva prajà na÷yeyur eva ha 12,074.005c brahmakùatraü hi sarveùàü dharmàõàü målam ucyate 12,074.006a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,074.006c ailaka÷yapasaüvàdaü taü nibodha yudhiùñhira 12,074.007 aila uvàca 12,074.007a yadà hi brahma prajahàti kùatraü; kùatraü yadà và prajahàti brahma 12,074.007c anvag balaü katame 'smin bhajante; tathàbalyaü katame 'smin viyanti 12,074.008 ka÷yapa uvàca 12,074.008a vyçddhaü ràùñraü bhavati kùatriyasya; brahma kùatraü yatra virudhyate ha 12,074.008c anvag balaü dasyavas tad bhajante; 'balyaü tathà tatra viyanti santaþ 12,074.009a naiùàm ukùà vardhate nota usrà; na gargaro mathyate no yajante 12,074.009c naiùàü putrà vedam adhãyate ca; yadà brahma kùatriyàþ saütyajanti 12,074.010a naiùàm ukùà vardhate jàtu gehe; nàdhãyate saprajà no yajante 12,074.010c apadhvastà dasyubhåtà bhavanti; ye bràhmaõàþ kùatriyàn saütyajanti 12,074.011a etau hi nityasaüyuktàv itaretaradhàraõe 12,074.011c kùatraü hi brahmaõo yonir yoniþ kùatrasya ca dvijàþ 12,074.012a ubhàv etau nityam abhiprapannau; saüpràpatur mahatãü ÷rãpratiùñhàm 12,074.012c tayoþ saüdhir bhidyate cet puràõas; tataþ sarvaü bhavati hi saüpramåóham 12,074.013a nàtra plavaü labhate pàragàmã; mahàgàdhe naur iva saüpraõunnà 12,074.013c càturvarõyaü bhavati ca saüpramåóhaü; tataþ prajàþ kùayasaüsthà bhavanti 12,074.014a brahmavçkùo rakùyamàõo madhu hema ca varùati 12,074.014c arakùyamàõaþ satatam a÷ru pàpaü ca varùati 12,074.015a abrahmacàrã caraõàd apeto; yadà brahmà brahmaõi tràõam icchet 12,074.015c à÷carya÷o varùati tatra devas; tatràbhãkùõaü duþsahà÷ càvi÷anti 12,074.016a striyaü hatvà bràhmaõaü vàpi pàpaþ; sabhàyàü yatra labhate 'nuvàdam 12,074.016c ràj¤aþ sakà÷e na bibheti càpi; tato bhayaü jàyate kùatriyasya 12,074.017a pàpaiþ pàpe kriyamàõe 'tivelaü; tato rudro jàyate deva eùaþ 12,074.017c pàpaiþ pàpàþ saüjanayanti rudraü; tataþ sarvàn sàdhvasàdhån hinasti 12,074.018 aila uvàca 12,074.018a kuto rudraþ kãdç÷o vàpi rudraþ; sattvaiþ sattvaü dç÷yate vadhyamànam 12,074.018c etad vidvan ka÷yapa me pracakùva; yato rudro jàyate deva eùaþ 12,074.019 ka÷yapa uvàca 12,074.019a àtmà rudro hçdaye mànavànàü; svaü svaü dehaü paradehaü ca hanti 12,074.019c vàtotpàtaiþ sadç÷aü rudram àhur; dàvair jãmåtaiþ sadç÷aü råpam asya 12,074.020 aila uvàca 12,074.020a na vai vàtaü parivçnoti ka÷ cin; na jãmåto varùati naiva dàvaþ 12,074.020c tathàyukto dç÷yate mànaveùu; kàmadveùàd badhyate mucyate ca 12,074.021 ka÷yapa uvàca 12,074.021a yathaikagehe jàtavedàþ pradãptaþ; kçtsnaü gràmaü pradahet sa tvaràvàn 12,074.021c vimohanaü kurute deva eùa; tataþ sarvaü spç÷yate puõyapàpaiþ 12,074.022 aila uvàca 12,074.022a yadi daõóaþ spç÷ate puõyabhàjaü; pàpaiþ pàpe kriyamàõe 'vi÷eùàt 12,074.022c kasya hetoþ sukçtaü nàma kuryàd; duùkçtaü và kasya hetor na kuryàt 12,074.023 ka÷yapa uvàca 12,074.023a asaütyàgàt pàpakçtàm apàpàüs; tulyo daõóaþ spç÷ate mi÷rabhàvàt 12,074.023c ÷uùkeõàrdraü dahyate mi÷rabhàvàn; na mi÷raþ syàt pàpakçdbhiþ kathaü cit 12,074.024 aila uvàca 12,074.024a sàdhvasàdhån dhàrayatãha bhåmiþ; sàdhvasàdhåüs tàpayatãha såryaþ 12,074.024c sàdhvasàdhån vàtayatãha vàyur; àpas tathà sàdhvasàdhån vahanti 12,074.025 ka÷yapa uvàca 12,074.025a evam asmin vartate loka eva; nàmutraivaü vartate ràjaputra 12,074.025c pretyaitayor antaravàn vi÷eùo; yo vai puõyaü carate ya÷ ca pàpam 12,074.026a puõyasya loko madhumàn ghçtàrcir; hiraõyajyotir amçtasya nàbhiþ 12,074.026c tatra pretya modate brahmacàrã; na tatra mçtyur na jarà nota duþkham 12,074.027a pàpasya loko nirayo 'prakà÷o; nityaü duþkhaþ ÷okabhåyiùñha eva 12,074.027c tatràtmànaü ÷ocate pàpakarmà; bahvãþ samàþ prapatann apratiùñhaþ 12,074.028a mitho bhedàd bràhmaõakùatriyàõàü; prajà duþkhaü duþsahaü càvi÷anti 12,074.028c evaü j¤àtvà kàrya eveha vidvàn; purohito naikavidyo nçpeõa 12,074.029a taü caivànvabhiùicyeta tathà dharmo vidhãyate 12,074.029c agryo hi bràhmaõaþ proktaþ sarvasyaiveha dharmataþ 12,074.030a pårvaü hi bràhmaõàþ sçùñà iti dharmavido viduþ 12,074.030c jyeùñhenàbhijanenàsya pràptaü sarvaü yad uttaram 12,074.031a tasmàn mànya÷ ca påjya÷ ca bràhmaõaþ prasçtàgrabhuk 12,074.031c sarvaü ÷reùñhaü variùñhaü ca nivedyaü tasya dharmataþ 12,074.032a ava÷yam etat kartavyaü ràj¤à balavatàpi hi 12,074.032c brahma vardhayati kùatraü kùatrato brahma vardhate 12,074.032d*0183_01 evaü ràj¤à vi÷eùeõa påjyà vai bràhmaõàþ sadà 12,074.032d*0184_01 ràj¤aþ sarvasya cànyasya svàmã ràjapurohitaþ 12,075.001 bhãùma uvàca 12,075.001a yogakùemo hi ràùñrasya ràjanyàyatta ucyate 12,075.001c yogakùema÷ ca ràj¤o 'pi samàyattaþ purohite 12,075.001d*0185_00 yudhiùñhira uvàca 12,075.001d*0185_01 brahmakùatrasya sàmarthyaü kathitaü te pitàmaha 12,075.001d*0185_02 purohitaprabhàva÷ ca lakùaõaü ca purodhasaþ 12,075.001d*0185_03 idànãü ÷rotum icchàmi brahmakùatravinirõayam 12,075.001d*0185_04 brahmakùatraü hi sarvasya kàraõaü jagataþ param 12,075.001d*0185_05 yogakùemo hi ràùñrasya tàbhyàm àyatta eva hi 12,075.002a yatàdçùñaü bhayaü brahma prajànàü ÷amayaty uta 12,075.002c dçùñaü ca ràjà bàhubhyàü tad ràùñraü sukham edhate 12,075.003a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,075.003c mucukundasya saüvàdaü ràj¤o vai÷ravaõasya ca 12,075.004a mucukundo vijityemàü pçthivãü pçthivãpatiþ 12,075.004c jij¤àsamànaþ svabalam abhyayàd alakàdhipam 12,075.005a tato vai÷ravaõo ràjà rakùàüsi samavàsçjat 12,075.005c te balàny avamçdnantaþ pràcaraüs tasya nairçtàþ 12,075.006a sa hanyamàne sainye sve mucukundo naràdhipaþ 12,075.006c garhayàm àsa vidvàüsaü purohitam ariüdamaþ 12,075.007a tata ugraü tapas taptvà vasiùñho brahmavittamaþ 12,075.007c rakùàüsy apàvadhãt tatra panthànaü càpy avindata 12,075.008a tato vai÷ravaõo ràjà mucukundam adar÷ayat 12,075.008c vadhyamàneùu sainyeùu vacanaü cedam abravãt 12,075.009a tvatto hi balinaþ pårve ràjànaþ sapurohitàþ 12,075.009c na caivaü samavartaüs te yathà tvam iha vartase 12,075.010a te khalv api kçtàstrà÷ ca balavanta÷ ca bhåmipàþ 12,075.010c àgamya paryupàsante màm ã÷aü sukhaduþkhayoþ 12,075.011a yady asti bàhuvãryaü te tad dar÷ayitum arhasi 12,075.011c kiü bràhmaõabalena tvam atimàtraü pravartase 12,075.012a mucukundas tataþ kruddhaþ pratyuvàca dhane÷varam 12,075.012c nyàyapårvam asaürabdham asaübhràntam idaü vacaþ 12,075.013a brahmakùatram idaü sçùñam ekayoni svayaübhuvà 12,075.013c pçthag balavidhànaü ca tal lokaü parirakùati 12,075.014a tapomantrabalaü nityaü bràhmaõeùu pratiùñhitam 12,075.014c astrabàhubalaü nityaü kùatriyeùu pratiùñhitam 12,075.015a tàbhyàü saübhåya kartavyaü prajànàü paripàlanam 12,075.015c tathà ca màü pravartantaü garhayasy alakàdhipa 12,075.016a tato 'bravãd vai÷ravaõo ràjànaü sapurohitam 12,075.016c nàhaü ràjyam anirdiùñaü kasmai cid vidadhàmy uta 12,075.017a nàcchinde càpi nirdiùñam iti jànãhi pàrthiva 12,075.017c pra÷àdhi pçthivãü vãra maddattàm akhilàm imàm 12,075.017d*0186_01 evam uktaþ pratyuvàca mucukundo mahãpatiþ 12,075.018 mucukunda uvàca 12,075.018a nàhaü ràjyaü bhavaddattaü bhoktum icchàmi pàrthiva 12,075.018c bàhuvãryàrjitaü ràjyam a÷nãyàm iti kàmaye 12,075.019 bhãùma uvàca 12,075.019a tato vai÷ravaõo ràjà vismayaü paramaü yayau 12,075.019c kùatradharme sthitaü dçùñvà mucukundam asaübhramam 12,075.020a tato ràjà mucukundaþ so 'nva÷àsad vasuüdharàm 12,075.020c bàhuvãryàrjitàü samyak kùatradharmam anuvrataþ 12,075.021a evaü yo brahmavid ràjà brahmapårvaü pravartate 12,075.021c jayaty avijitàm urvãü ya÷a÷ ca mahad a÷nute 12,075.022a nityodako bràhmaõaþ syàn nitya÷astra÷ ca kùatriyaþ 12,075.022c tayor hi sarvam àyattaü yat kiü cij jagatãgatam 12,075.022d*0187_01 ya÷a÷ ca teja÷ ca mahãü ca kçtsnàü 12,075.022d*0187_02 pràpnoti ràjan vipulàü ca kãrtim 12,075.022d*0187_03 pradhànadharmaü nçpate niyaccha 12,075.022d*0187_04 tathà ca dharmasya caturtham aü÷am 12,076.001 yudhiùñhira uvàca 12,076.001a yayà vçttyà mahãpàlo vivardhayati mànavàn 12,076.001c puõyàü÷ ca lokठjayati tan me bråhi pitàmaha 12,076.002 bhãùma uvàca 12,076.002a dàna÷ãlo bhaved ràjà yaj¤a÷ãla÷ ca bhàrata 12,076.002c upavàsatapaþ÷ãlaþ prajànàü pàlane rataþ 12,076.003a sarvà÷ caiva prajà nityaü ràjà dharmeõa pàlayet 12,076.003c utthànenàpramàdena påjayec caiva dhàrmikàn 12,076.004a ràj¤à hi påjito dharmas tataþ sarvatra påjyate 12,076.004c yad yad àcarate ràjà tat prajànàü hi rocate 12,076.005a nityam udyatadaõóa÷ ca bhaven mçtyur ivàriùu 12,076.005c nihanyàt sarvato dasyån na kàmàt kasya cit kùamet 12,076.006a yaü hi dharmaü carantãha prajà ràj¤à surakùitàþ 12,076.006c caturthaü tasya dharmasya ràjà bhàrata vindati 12,076.007a yad adhãte yad yajate yad dadàti yad arcati 12,076.007c ràjà caturthabhàk tasya prajà dharmeõa pàlayan 12,076.008a yad ràùñre 'ku÷alaü kiü cid ràj¤o 'rakùayataþ prajàþ 12,076.008c caturthaü tasya pàpasya ràjà bhàrata vindati 12,076.009a apy àhuþ sarvam eveti bhåyo 'rdham iti ni÷cayaþ 12,076.009c karmaõaþ pçthivãpàla nç÷aüso 'nçtavàg api 12,076.009e tàdç÷àt kilbiùàd ràjà ÷çõu yena pramucyate 12,076.010a pratyàhartum a÷akyaü syàd dhanaü corair hçtaü yadi 12,076.010c svako÷àt tat pradeyaü syàd a÷aktenopajãvatà 12,076.011a sarvavarõaiþ sadà rakùyaü brahmasvaü bràhmaõàs tathà 12,076.011c na stheyaü viùaye teùu yo 'pakuryàd dvijàtiùu 12,076.012a brahmasve rakùyamàõe hi sarvaü bhavati rakùitam 12,076.012c teùàü prasàde nirvçtte kçtakçtyo bhaven nçpaþ 12,076.013a parjanyam iva bhåtàni mahàdrumam iva dvijàþ 12,076.013c naràs tam upajãvanti nçpaü sarvàrthasàdhakam 12,076.014a na hi kàmàtmanà ràj¤à satataü ÷añhabuddhinà 12,076.014c nç÷aüsenàtilubdhena ÷akyàþ pàlayituü prajàþ 12,076.015 yudhiùñhira uvàca 12,076.015a nàhaü ràjyasukhànveùã ràjyam icchàmy api kùaõam 12,076.015c dharmàrthaü rocaye ràjyaü dharma÷ càtra na vidyate 12,076.016a tad alaü mama ràjyena yatra dharmo na vidyate 12,076.016c vanam eva gamiùyàmi tasmàd dharmacikãrùayà 12,076.017a tatra medhyeùv araõyeùu nyastadaõóo jitendriyaþ 12,076.017c dharmam àràdhayiùyàmi munir målaphalà÷anaþ 12,076.018 bhãùma uvàca 12,076.018a vedàhaü tava yà buddhir ànç÷aüsyaguõaiva sà 12,076.018c na ca ÷uddhànç÷aüsyena ÷akyaü mahad upàsitum 12,076.019a api tu tvà mçduü dàntam atyàryam atidhàrmikam 12,076.019c klãbaü dharmaghçõàyuktaü na loko bahu manyate 12,076.020a ràjadharmàn avekùasva pitçpaitàmahocitàn 12,076.020c naitad ràj¤àm atho vçttaü yathà tvaü sthàtum icchasi 12,076.021a na hi vaiklavyasaüsçùñam ànç÷aüsyam ihàsthitaþ 12,076.021c prajàpàlanasaübhåtaü pràptà dharmaphalaü hy asi 12,076.022a na hy etàm à÷iùaü pàõóur na ca kunty anvayàcata 12,076.022b*0188_01 vicitravãryo dharmàtmà citravãryo na pàrthivaþ 12,076.022b*0188_02 ÷aütanu÷ ca mahãpàlaþ sarvakùatrasya påjitaþ 12,076.022c na caitàü pràj¤atàü tàta yayà carasi medhayà 12,076.023a ÷auryaü balaü ca sattvaü ca pità tava sadàbravãt 12,076.023c màhàtmyaü balam audàryaü tava kunty anvayàcata 12,076.024a nityaü svàhà svadhà nityam ubhe mànuùadaivate 12,076.024c putreùv à÷àsate nityaü pitaro daivatàni ca 12,076.025a dànam adhyayanaü yaj¤aþ prajànàü paripàlanam 12,076.025c dharmam etam adharmaü và janmanaivàbhyajàyithàþ 12,076.026a kàle dhuri niyuktànàü vahatàü bhàra àhite 12,076.026c sãdatàm api kaunteya na kãrtir avasãdati 12,076.027a samantato viniyato vahaty askhalito hi yaþ 12,076.027c nirdoùakarmavacanàt siddhiþ karmaõa eva sà 12,076.028a naikàntavinipàtena vicacàreha ka÷ cana 12,076.028c dharmã gçhã và ràjà và brahmacàry atha và punaþ 12,076.029a alpaü tu sàdhubhåyiùñhaü yat karmodàram eva tat 12,076.029c kçtam evàkçtàc chreyo na pàpãyo 'sty akarmaõaþ 12,076.030a yadà kulãno dharmaj¤aþ pràpnoty ai÷varyam uttamam 12,076.030c yogakùemas tadà ràjan ku÷alàyaiva kalpate 12,076.031a dànenànyaü balenànyam anyaü sånçtayà girà 12,076.031c sarvataþ parigçhõãyàd ràjyaü pràpyeha dhàrmikaþ 12,076.032a yaü hi vaidyàþ kule jàtà avçttibhayapãóitàþ 12,076.032c pràpya tçptàþ pratiùñhanti dharmaþ ko 'bhyadhikas tataþ 12,076.033 yudhiùñhira uvàca 12,076.033a kiü nv ataþ paramaü svargyaü kà nv ataþ prãtir uttamà 12,076.033c kiü nv ataþ paramai÷varyaü bråhi me yadi manyase 12,076.034 bhãùma uvàca 12,076.034a yasmin pratiùñhitàþ samyak kùemaü vindanti tatkùaõam 12,076.034c sa svargajittamo 'smàkaü satyam etad bravãmi te 12,076.035a tvam eva prãtimàüs tasmàt kuråõàü kurusattama 12,076.035c bhava ràjà jaya svargaü sato rakùàsato jahi 12,076.036a anu tvà tàta jãvantu suhçdaþ sàdhubhiþ saha 12,076.036c parjanyam iva bhåtàni svàdudrumam ivàõóajàþ 12,076.037a dhçùñaü ÷åraü prahartàram anç÷aüsaü jitendriyam 12,076.037c vatsalaü saüvibhaktàram anu jãvantu tvàü janàþ 12,077.001 yudhiùñhira uvàca 12,077.001a svakarmaõy apare yuktàs tathaivànye vikarmaõi 12,077.001c teùàü vi÷eùam àcakùva bràhmaõànàü pitàmaha 12,077.002 bhãùma uvàca 12,077.002a vidyàlakùaõasaüpannàþ sarvatràmnàyadar÷inaþ 12,077.002c ete brahmasamà ràjan bràhmaõàþ parikãrtitàþ 12,077.003a çtvigàcàryasaüpannàþ sveùu karmasv avasthitàþ 12,077.003c ete devasamà ràjan bràhmaõànàü bhavanty uta 12,077.004a çtvik purohito mantrã dåto 'thàrthànu÷àsakaþ 12,077.004c ete kùatrasamà ràjan bràhmaõànàü bhavanty uta 12,077.004d*0189_01 gojàvimahiùàõàü ca vaóavànàü ca poùakàþ 12,077.004d*0189_02 vçttyartham abhipadyante tàn vai÷yàn saüpracakùate 12,077.004d*0189_03 ai÷varyakàmà ye càpi sàmiùàrthà÷ ca bhàrata 12,077.004d*0189_04 nigrahànugraharatàüs tàn dvijàn kùatriyàn viduþ 12,077.005a a÷vàrohà gajàrohà rathino 'tha padàtayaþ 12,077.005c ete vai÷yasamà ràjan bràhmaõànàü bhavanty uta 12,077.005d@009_0001 mlecchade÷às tu ye ke cit pàpair adhyuùità naraiþ 12,077.005d@009_0002 gatvà tu bràhmaõas tàü÷ ca caõóàlaþ pretya ceha ca 12,077.005d@009_0003 vràtyàn mlecchàü÷ ca ÷ådràü÷ ca yàjayitvà dvijàdhamaþ 12,077.005d@009_0004 akãrtim iha saüpràpya narakaü pratipadyate 12,077.005d@009_0005 mahàvçndasamudràbhyàü paryàyeõaikaviü÷atim 12,077.005d@009_0006 bràhmaõo çgyajuþsàmnàü måóhaþ kçtvà tu viplavam 12,077.005d@009_0007 kalpam ekaü kçmiþ so 'tha nànàviùñhàsu jàyate 12,077.005d@009_0008 vràtye mlecche tathà ÷ådre taskare patite '÷ucau 12,077.005d@009_0009 kude÷e ca suràpe ca brahmaghne vçùalãpatau 12,077.005d@009_0010 anadhãtiùu sarvatra bhu¤jàne yatra tatra và 12,077.005d@009_0011 bàlastrãvçddhahantu÷ ca màtàpitror guros tathà 12,077.005d@009_0012 mitradruhi kçtaghne ca goghne caiva kathaü cana 12,077.005d@009_0013 putraghàtini ÷atrau ca na mantràn yojayed dvijaþ 12,077.005d@009_0014 sa teùàü viplavaþ prokto mantravidbhiþ sanàtanaiþ 12,077.005d@009_0015 yadi vipro vide÷asthas tãrthayàtràü gato 'tha và 12,077.005d@009_0016 yadi bhãtaþ prapanno và kude÷aü ÷aucavarjitam 12,077.005d@009_0017 susaüyataþ ÷ucir bhåtvà mantràn uccàrayed dvijaþ 12,077.005d@009_0018 àrta÷ coccàrayen mantram àrtatràõaparo 'tha và 12,077.005d@009_0019 hãneùv api prayu¤jàno nàsau viplàvakaþ smçtaþ 12,077.005d@009_0020 krårakarmà sukarmà và karmabhir va¤cito 'tha và 12,077.005d@009_0021 tattvavittarate pàpaü ÷ãlavàn saüyatendriyaþ 12,077.006a janmakarmavihãnà ye kadaryà brahmabandhavaþ 12,077.006c ete ÷ådrasamà ràjan bràhmaõànàü bhavanty uta 12,077.007a a÷rotriyàþ sarva eva sarve cànàhitàgnayaþ 12,077.007c tàn sarvàn dhàrmiko ràjà baliü viùñiü ca kàrayet 12,077.008a àhvàyakà devalakà nakùatragràmayàjakàþ 12,077.008c ete bràhmaõacaõóàlà mahàpathikapa¤camàþ 12,077.009a etebhyo balim àdadyàd dhãnako÷o mahãpatiþ 12,077.009c çte brahmasamebhya÷ ca devakalpebhya eva ca 12,077.010a abràhmaõànàü vittasya svàmã ràjeti vaidikam 12,077.010c bràhmaõànàü ca ye ke cid vikarmasthà bhavanty uta 12,077.010d*0190_01 pràg uktàü÷ càpy anuktàü÷ ca sarvàüs tàn dàpayet karàn 12,077.011a vikarmasthàs tu nopekùyà jàtu ràj¤à kathaü cana 12,077.011c niyamyàþ saüvibhajyà÷ ca dharmànugrahakàmyayà 12,077.012a yasya sma viùaye ràj¤aþ steno bhavati vai dvijaþ 12,077.012c ràj¤a evàparàdhaü taü manyante tadvido janàþ 12,077.013a avçttyà yo bhavet steno vedavit snàtakas tathà 12,077.013c ràjan sa ràj¤à bhartavya iti dharmavido viduþ 12,077.014a sa cen no parivarteta kçtavçttiþ paraütapa 12,077.014c tato nirvàsanãyaþ syàt tasmàd de÷àt sabàndhavaþ 12,077.014d*0191_01 yaj¤aþ ÷rutam apai÷unyam ahiüsàtithipåjanam 12,077.014d*0191_02 damaþ satyaü tapo dànam etad bràhmaõalakùaõam 12,078.001 yudhiùñhira uvàca 12,078.001a keùàü ràjà prabhavati vittasya bharatarùabha 12,078.001c kayà ca vçttyà varteta tan me bråhi pitàmaha 12,078.002 bhãùma uvàca 12,078.002a abràhmaõànàü vittasya svàmã ràjeti vaidikam 12,078.002c bràhmaõànàü ca ye ke cid vikarmasthà bhavanty uta 12,078.003a vikarmasthà÷ ca nopekùyà viprà ràj¤à kathaü cana 12,078.003c iti ràj¤àü puràvçttam abhijalpanti sàdhavaþ 12,078.004a yasya sma viùaye ràj¤aþ steno bhavati vai dvijaþ 12,078.004c ràj¤a evàparàdhaü taü manyante kilbiùaü nçpa 12,078.005a abhi÷astam ivàtmànaü manyante tena karmaõà 12,078.005c tasmàd ràjarùayaþ sarve bràhmaõàn anvapàlayan 12,078.006a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,078.006c gãtaü kekayaràjena hriyamàõena rakùasà 12,078.007a kekayànàm adhipatiü rakùo jagràha dàruõam 12,078.007c svàdhyàyenànvitaü ràjann araõye saü÷itavratam 12,078.008 ràjovàca 12,078.008a na me steno janapade na kadaryo na madyapaþ 12,078.008c nànàhitàgnir nàyajvà màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.009a na ca me bràhmaõo 'vidvàn nàvratã nàpy asomapaþ 12,078.009c nànàhitàgnir viùaye màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.010a nànàptadakùiõair yaj¤air yajante viùaye mama 12,078.010c adhãte nàvratã ka÷ cin màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.011a adhãyate 'dhyàpayanti yajante yàjayanti ca 12,078.011c dadati pratigçhõanti ùañsu karmasv avasthitàþ 12,078.012a påjitàþ saüvibhaktà÷ ca mçdavaþ satyavàdinaþ 12,078.012c bràhmaõà me svakarmasthà màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.013a na yàcante prayacchanti satyadharmavi÷àradàþ 12,078.013c nàdhyàpayanty adhãyante yajante na ca yàjakàþ 12,078.014a bràhmaõàn parirakùanti saügràmeùv apalàyinaþ 12,078.014c kùatriyà me svakarmasthà màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.015a kçùigorakùavàõijyam upajãvanty amàyayà 12,078.015c apramattàþ kriyàvantaþ suvratàþ satyavàdinaþ 12,078.016a saüvibhàgaü damaü ÷aucaü sauhçdaü ca vyapà÷ritàþ 12,078.016c mama vai÷yàþ svakarmasthà màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.017a trãn varõàn anutiùñhanti yathàvad anasåyakàþ 12,078.017c mama ÷ådràþ svakarmasthà màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.018a kçpaõànàthavçddhànàü durbalàturayoùitàm 12,078.018c saüvibhaktàsmi sarveùàü màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.019a kulade÷àdidharmàõàü prathitànàü yathàvidhi 12,078.019c avyucchettàsmi sarveùàü màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.020a tapasvino me viùaye påjitàþ paripàlitàþ 12,078.020c saüvibhaktà÷ ca satkçtya màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.021a nàsaüvibhajya bhoktàsmi na vi÷àmi parastriyam 12,078.021c svatantro jàtu na krãóe màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.022a nàbrahmacàrã bhikùàvàn bhikùur vàbrahmacàrikaþ 12,078.022c ançtvijaü hutaü nàsti màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.022d*0192_01 kçtaü ràjyaü mayà sarvaü ràjyasthenàpi kàryavat 12,078.022d*0192_02 nàhaü vyutkràmitaþ satyàn màmakàntaram àbibhaþ 12,078.023a nàvajànàmy ahaü vçddhàn na vaidyàn na tapasvinaþ 12,078.023c ràùñre svapati jàgarmi màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.023d*0193_01 ÷uklakarmàsmi sarvatra na durgatibhayaü mama 12,078.023d*0193_02 dharmacàrã gçhastha÷ ca màmakàntaram àbibhaþ 12,078.024a vedàdhyayanasaüpannas tapasvã sarvadharmavit 12,078.024c svàmã sarvasya ràjyasya ÷rãmàn mama purohitaþ 12,078.025a dànena divyàn abhivà¤chàmi lokàn; satyenàtho bràhmaõànàü ca guptyà 12,078.025c ÷u÷råùayà càpi gurån upaimi; na me bhayaü vidyate ràkùasebhyaþ 12,078.026a na me ràùñre vidhavà brahmabandhur; na bràhmaõaþ kçpaõo nota coraþ 12,078.026c na pàrajàyã na ca pàpakarmà; na me bhayaü vidyate ràkùasebhyaþ 12,078.027a na me ÷astrair anirbhinnam aïge dvyaïgulam antaram 12,078.027c dharmàrthaü yudhyamànasya màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.028a gobràhmaõe ca yaj¤e ca nityaü svastyayanaü mama 12,078.028c à÷àsate janà ràùñre màmakàntaram àvi÷aþ 12,078.029 ràkùasa uvàca 12,078.029*0194_01 nàrãõàü vyabhicàràc ca anyàyàc ca mahãkùitàm 12,078.029*0194_02 vipràõàü karmadoùàc ca prajànàü jàyate bhayam 12,078.029*0194_03 avçùñir màrako rogaþ satataü kùudbhayàni ca 12,078.029*0194_04 vigraha÷ ca sadà tasmin de÷e bhavati dàruõaþ 12,078.029*0194_05 yakùarakùaþpi÷àcebhyo nàsurebhyaþ kathaü cana 12,078.029*0194_06 bhayam utpadyate tatra yatra vipràþ susaüyatàþ 12,078.029*0194_07 gandharvàpsarasaþsiddhàþ pannagà÷ ca sarãsçpàþ 12,078.029*0194_08 mànavàn na jighàüsanti yatra nàryaþ pativratàþ 12,078.029*0194_09 bràhmaõàþ kùatriyà vai÷yà yatra ÷ådrà÷ ca dhàrmikàþ 12,078.029*0194_10 nànàvçùñibhayaü tatra na durbhikùaü na vibhramaþ 12,078.029*0194_11 dhàrmiko yatra bhåpàlo na tatràsti paràbhavaþ 12,078.029*0194_12 utpàtà na ca dç÷yante na divyà na ca mànuùàþ 12,078.029a yasmàt sarvàsv avasthàsu dharmam evànvavekùase 12,078.029c tasmàt pràpnuhi kaikeya gçhàn svasti vrajàmy aham 12,078.030a yeùàü gobràhmaõà rakùyàþ prajà rakùyà÷ ca kekaya 12,078.030c na rakùobhyo bhayaü teùàü kuta eva tu mànuùàt 12,078.031a yeùàü purogamà viprà yeùàü brahmabalaü balam 12,078.031c priyàtithyàs tathà dàràs te vai svargajito naràþ 12,078.032 bhãùma uvàca 12,078.032a tasmàd dvijàtãn rakùeta te hi rakùanti rakùitàþ 12,078.032c à÷ãr eùàü bhaved ràj¤àü ràùñraü samyak pravardhate 12,078.033a tasmàd ràj¤à vi÷eùeõa vikarmasthà dvijàtayaþ 12,078.033c niyamyàþ saüvibhajyà÷ ca prajànugrahakàraõàt 12,078.034a ya evaü vartate ràjà paurajànapadeùv iha 12,078.034c anubhåyeha bhadràõi pràpnotãndrasalokatàm 12,079.001 yudhiùñhira uvàca 12,079.001a vyàkhyàtà kùatradharmeõa vçttir àpatsu bhàrata 12,079.001c kathaü cid vai÷yadharmeõa jãved và bràhmaõo na và 12,079.002 bhãùma uvàca 12,079.002a a÷aktaþ kùatradharmeõa vai÷yadharmeõa vartayet 12,079.002c kçùigorakùam àsthàya vyasane vçttisaükùaye 12,079.003 yudhiùñhira uvàca 12,079.003a kàni paõyàni vikrãõan svargalokàn na hãyate 12,079.003c bràhmaõo vai÷yadharmeõa vartayan bharatarùabha 12,079.004 bhãùma uvàca 12,079.004a surà lavaõam ity eva tilàn kesariõaþ pa÷ån 12,079.004c çùabhàn madhu màüsaü ca kçtànnaü ca yudhiùñhira 12,079.005a sarvàsv avasthàsv etàni bràhmaõaþ parivarjayet 12,079.005c eteùàü vikrayàt tàta bràhmaõo narakaü vrajet 12,079.006a ajo 'gnir varuõo meùaþ såryo '÷vaþ pçthivã viràñ 12,079.006c dhenur yaj¤a÷ ca soma÷ ca na vikreyàþ kathaü cana 12,079.007a pakvenàmasya nimayaü na pra÷aüsanti sàdhavaþ 12,079.007c nimayet pakvam àmena bhojanàrthàya bhàrata 12,079.008a vayaü siddham a÷iùyàmo bhavàn sàdhayatàm idam 12,079.008c evaü samãkùya nimayan nàdharmo 'sti kadà cana 12,079.009a atra te vartayiùyàmi yathà dharmaþ puràtanaþ 12,079.009c vyavahàrapravçttànàü tan nibodha yudhiùñhira 12,079.010a bhavate 'haü dadànãdaü bhavàn etat prayacchatu 12,079.010c rucite vartate dharmo na balàt saüpravartate 12,079.011a ity evaü saüpravartanta vyavahàràþ puràtanàþ 12,079.011c çùãõàm itareùàü ca sàdhu cedam asaü÷ayam 12,079.012 yudhiùñhira uvàca 12,079.012a atha tàta yadà sarvàþ ÷astram àdadate prajàþ 12,079.012c vyutkràmanti svadharmebhyaþ kùatrasya kùãyate balam 12,079.013a ràjà tràtà na loke syàt kiü tadà syàt paràyaõam 12,079.013c etan me saü÷ayaü bråhi vistareõa pitàmaha 12,079.014 bhãùma uvàca 12,079.014a dànena tapasà yaj¤air adroheõa damena ca 12,079.014c bràhmaõapramukhà varõàþ kùemam iccheyur àtmanaþ 12,079.015a teùàü ye vedabalinas ta utthàya samantataþ 12,079.015c ràj¤o balaü vardhayeyur mahendrasyeva devatàþ 12,079.016a ràj¤o hi kùãyamàõasya brahmaivàhuþ paràyaõam 12,079.016c tasmàd brahmabalenaiva samuttheyaü vijànatà 12,079.017a yadà tu vijayã ràjà kùemaü ràùñre 'bhisaüdadhet 12,079.017c tadà varõà yathàdharmam àvi÷eyuþ svakarmasu 12,079.018a unmaryàde pravçtte tu dasyubhiþ saükare kçte 12,079.018c sarve varõà na duùyeyuþ ÷astravanto yudhiùñhira 12,079.019 yudhiùñhira uvàca 12,079.019a atha cet sarvataþ kùatraü praduùyed bràhmaõàn prati 12,079.019c kas tasya bràhmaõas tràtà ko dharmaþ kiü paràyaõam 12,079.020 bhãùma uvàca 12,079.020a tapasà brahmacaryeõa ÷astreõa ca balena ca 12,079.020c amàyayà màyayà ca niyantavyaü tadà bhavet 12,079.021a kùatrasyàbhipravçddhasya bràhmaõeùu vi÷eùataþ 12,079.021c brahmaiva saüniyantç syàt kùatraü hi brahmasaübhavam 12,079.022a adbhyo 'gnir brahmataþ kùatram a÷mano loham utthitam 12,079.022c teùàü sarvatragaü tejaþ svàsu yoniùu ÷àmyati 12,079.023a yadà chinatty ayo '÷mànam agni÷ càpo 'bhipadyate 12,079.023c kùatraü ca bràhmaõaü dveùñi tadà ÷àmyanti te trayaþ 12,079.024a tasmàd brahmaõi ÷àmyanti kùatriyàõàü yudhiùñhira 12,079.024c samudãrõàny ajeyàni tejàüsi ca balàni ca 12,079.025a brahmavãrye mçdåbhåte kùatravãrye ca durbale 12,079.025c duùñeùu sarvavarõeùu bràhmaõàn prati sarva÷aþ 12,079.026a ye tatra yuddhaü kurvanti tyaktvà jãvitam àtmanaþ 12,079.026b*0195_01 bràhmaõàn parirakùanti teùàü lokà bhavanti ke 12,079.026c bràhmaõàn parirakùanto dharmam àtmànam eva ca 12,079.027a manasvino manyumantaþ puõyalokà bhavanti te 12,079.027c bràhmaõàrthaü hi sarveùàü ÷astragrahaõam iùyate 12,079.028a ati sviùñasvadhãtànàü lokàn ati tapasvinàm 12,079.028c anà÷akàgnyor vi÷atàü ÷årà yànti paràü gatim 12,079.028e evam evàtmanas tyàgàn nànyaü dharmaü vidur janàþ 12,079.029a tebhyo nama÷ ca bhadraü ca ye ÷arãràõi juhvati 12,079.029c brahmadviùo niyacchantas teùàü no 'stu salokatà 12,079.029e brahmalokajitaþ svargyàn vãràüs tàn manur abravãt 12,079.030a yathà÷vamedhàvabhçthe snàtàþ påtà bhavanty uta 12,079.030c duùkçtaþ sukçta÷ caiva tathà ÷astrahatà raõe 12,079.031a bhavaty adharmo dharmo hi dharmàdharmàv ubhàv api 12,079.031c kàraõàd de÷akàlasya de÷akàlaþ sa tàdç÷aþ 12,079.032a maitràþ kråràõi kurvanto jayanti svargam uttamam 12,079.032c dharmyàþ pàpàni kurvanto gacchanti paramàü gatim 12,079.033a bràhmaõas triùu kàleùu ÷astraü gçhõan na duùyati 12,079.033b*0196_01 àtmatràõaü ca kurvàõaþ paràn dasyubhya eva ca 12,079.033c àtmatràõe varõadoùe durgasya niyameùu ca 12,079.034 yudhiùñhira uvàca 12,079.034a abhyutthite dasyubale kùatràrthe varõasaükare 12,079.034c saüpramåóheùu varõeùu yady anyo 'bhibhaved balã 12,079.035a bràhmaõo yadi và vai÷yaþ ÷ådro và ràjasattama 12,079.035c dasyubhyo 'tha prajà rakùed daõóaü dharmeõa dhàrayan 12,079.036a kàryaü kuryàn na và kuryàt saüvàryo và bhaven na và 12,079.036c na sma ÷astraü grahãtavyam anyatra kùatrabandhutaþ 12,079.037 bhãùma uvàca 12,079.037a apàre yo bhavet pàram aplave yaþ plavo bhavet 12,079.037c ÷ådro và yadi vàpy anyaþ sarvathà mànam arhati 12,079.038a yam à÷ritya narà ràjan vartayeyur yathàsukham 12,079.038c anàthàþ pàlyamànà vai dasyubhiþ paripãóitàþ 12,079.039a tam eva påjayeraüs te prãtyà svam iva bàndhavam 12,079.039c mahad dhy abhãkùõaü kauravya kartà sanmànam arhati 12,079.040a kim ukùõàvahatà kçtyaü kiü dhenvà càpy adugdhayà 12,079.040c vandhyayà bhàryayà ko 'rthaþ ko 'rtho ràj¤àpy arakùatà 12,079.041a yathà dàrumayo hastã yathà carmamayo mçgaþ 12,079.041c yathà hy anetraþ ÷akañaþ pathi kùetraü yathoùaram 12,079.042a evaü brahmànadhãyànaü ràjà ya÷ ca na rakùità 12,079.042c na varùati ca yo meghaþ sarva ete nirarthakàþ 12,079.043a nityaü yas tu sato rakùed asata÷ ca nibarhayet 12,079.043c sa eva ràjà kartavyas tena sarvam idaü dhçtam 12,080.001 yudhiùñhira uvàca 12,080.001a kvasamutthàþ kathaü÷ãlà çtvijaþ syuþ pitàmaha 12,080.001c kathaüvidhà÷ ca ràjendra tad bråhi vadatàü vara 12,080.002 bhãùma uvàca 12,080.002a pratikarma puràcàra çtvijàü sma vidhãyate 12,080.002c àdau chandàüsi vij¤àya dvijànàü ÷rutam eva ca 12,080.003a ye tv ekaratayo nityaü dhãrà nàpriyavàdinaþ 12,080.003c parasparasya suhçdaþ saümatàþ samadar÷inaþ 12,080.004a yeùv ànç÷aüsyaü satyaü càpy ahiüsà tapa àrjavam 12,080.004c adroho nàbhimàna÷ ca hrãs titikùà damaþ ÷amaþ 12,080.004d*0197_01 etair eva guõair yuktàþ kàryàs te çtvijaþ prabho 12,080.004d*0198_01 yasminn etàni dç÷yante sa purohita ucyate 12,080.005a hrãmàn satyadhçtir dànto bhåtànàm avihiüsakaþ 12,080.005c akàmadveùasaüyuktas tribhiþ ÷uklaiþ samanvitaþ 12,080.006a ahiüsako j¤ànatçptaþ sa brahmàsanam arhati 12,080.006c ete mahartvijas tàta sarve mànyà yathàtatham 12,080.007 yudhiùñhira uvàca 12,080.007a yad idaü vedavacanaü dakùiõàsu vidhãyate 12,080.007c idaü deyam idaü deyaü na kva cid vyavatiùñhate 12,080.008a nedaü prati dhanaü ÷àstram àpaddharmam a÷àstrataþ 12,080.008c àj¤à ÷àstrasya ghoreyaü na ÷aktiü samavekùate 12,080.009a ÷raddhàm àrabhya yaùñavyam ity eùà vaidikã ÷rutiþ 12,080.009c mithyopetasya yaj¤asya kim u ÷raddhà kariùyati 12,080.010 bhãùma uvàca 12,080.010a na vedànàü paribhavàn na ÷àñhyena na màyayà 12,080.010c ka÷ cin mahad avàpnoti mà te bhåd buddhir ãdç÷ã 12,080.011a yaj¤àïgaü dakùiõàs tàta vedànàü paribçühaõam 12,080.011c na mantrà dakùiõàhãnàs tàrayanti kathaü cana 12,080.012a ÷aktis tu pårõapàtreõa saümitànavamà bhavet 12,080.012c ava÷yaü tàta yaùñavyaü tribhir varõair yathàvidhi 12,080.013a somo ràjà bràhmaõànàm ity eùà vaidikã ÷rutiþ 12,080.013c taü ca vikretum icchanti na vçthà vçttir iùyate 12,080.013e tena krãtena dharmeõa tato yaj¤aþ pratàyate 12,080.014a ity evaü dharmataþ khyàtam çùibhir dharmavàdibhiþ 12,080.014c pumàn yaj¤a÷ ca soma÷ ca nyàyavçtto yathà bhavet 12,080.014e anyàyavçttaþ puruùo na parasya na càtmanaþ 12,080.015a ÷arãraü yaj¤apàtràõi ity eùà ÷råyate ÷rutiþ 12,080.015c tàni samyak praõãtàni bràhmaõànàü mahàtmanàm 12,080.016a tapo yaj¤àd api ÷reùñham ity eùà paramà ÷rutiþ 12,080.016c tat te tapaþ pravakùyàmi vidvaüs tad api me ÷çõu 12,080.017a ahiüsà satyavacanam ànç÷aüsyaü damo ghçõà 12,080.017c etat tapo vidur dhãrà na ÷arãrasya ÷oùaõam 12,080.018a apràmàõyaü ca vedànàü ÷àstràõàü càtilaïghanam 12,080.018c avyavasthà ca sarvatra tad vai nà÷anam àtmanaþ 12,080.019a nibodha da÷ahotéõàü vidhànaü pàrtha yàdç÷am 12,080.019c cittiþ sruk cittam àjyaü ca pavitraü j¤ànam uttamam 12,080.019d*0199_01 na ÷àñhyaü na ca jihmatvaü kàlo de÷a÷ ca te da÷a 12,080.020a sarvaü jihmaü mçtyupadam àrjavaü brahmaõaþ padam 12,080.020c etàvठj¤ànaviùayaþ kiü pralàpaþ kariùyati 12,081.001 yudhiùñhira uvàca 12,081.001a yad apy alpataraü karma tad apy ekena duùkaram 12,081.001c puruùeõàsahàyena kim u ràjyaü pitàmaha 12,081.002a kiü÷ãlaþ kiüsamàcàro ràj¤o 'rthasacivo bhavet 12,081.002c kãdç÷e vi÷vased ràjà kãdç÷e nàpi vi÷vaset 12,081.003 bhãùma uvàca 12,081.003a caturvidhàni mitràõi ràj¤àü ràjan bhavanty uta 12,081.003c sahàrtho bhajamàna÷ ca sahajaþ kçtrimas tathà 12,081.004a dharmàtmà pa¤camaü mitraü sa tu naikasya na dvayoþ 12,081.004c yato dharmas tato và syàn madhyastho và tato bhavet 12,081.005a yas tasyàrtho na roceta na taü tasya prakà÷ayet 12,081.005b*0200_01 mitràõàü prakçtir nàsti tv amitràõàü ca bhàrata 12,081.005b*0200_02 upakàràd bhaven mitram apakàràd bhaved ariþ 12,081.005b*0200_03 yasyaiva hi manuùyasya naro maraõam icchati 12,081.005b*0200_04 tasya paryàgate kàle punar jãvitam icchati 12,081.005c dharmàdharmeõa ràjàna÷ caranti vijigãùavaþ 12,081.006a caturõàü madhyamau ÷reùñhau nityaü ÷aïkyau tathàparau 12,081.006c sarve nityaü ÷aïkitavyàþ pratyakùaü kàryam àtmanaþ 12,081.007a na hi ràj¤à pramàdo vai kartavyo mitrarakùaõe 12,081.007c pramàdinaü hi ràjànaü lokàþ paribhavanty uta 12,081.008a asàdhuþ sàdhutàm eti sàdhur bhavati dàruõaþ 12,081.008c ari÷ ca mitraü bhavati mitraü càpi praduùyati 12,081.009a anityacittaþ puruùas tasmin ko jàtu vi÷vaset 12,081.009c tasmàt pradhànaü yat kàryaü pratyakùaü tat samàcaret 12,081.010a ekàntena hi vi÷vàsaþ kçtsno dharmàrthanà÷akaþ 12,081.010c avi÷vàsa÷ ca sarvatra mçtyunà na vi÷iùyate 12,081.011a akàlamçtyur vi÷vàso vi÷vasan hi vipadyate 12,081.011c yasmin karoti vi÷vàsam icchatas tasya jãvati 12,081.012a tasmàd vi÷vasitavyaü ca ÷aïkitavyaü ca keùu cit 12,081.012c eùà nãtigatis tàta lakùmã÷ caiva sanàtanã 12,081.013a yaü manyeta mamàbhàvàd imam arthàgamaþ spç÷et 12,081.013c nityaü tasmàc chaïkitavyam amitraü taü vidur budhàþ 12,081.014a yasya kùetràd apy udakaü kùetram anyasya gacchati 12,081.014c na tatrànicchatas tasya bhidyeran sarvasetavaþ 12,081.015a tathaivàty udakàd bhãtas tasya bhedanam icchati 12,081.015c yam evaülakùaõaü vidyàt tam amitraü vinirdi÷et 12,081.016a yaþ samçddhyà na tuùyeta kùaye dãnataro bhavet 12,081.016c etad uttamamitrasya nimittam abhicakùate 12,081.017a yaü manyeta mamàbhàvàd asyàbhàvo bhaved iti 12,081.017c tasmin kurvãta vi÷vàsaü yathà pitari vai tathà 12,081.018a taü ÷aktyà vardhamàna÷ ca sarvataþ paribçühayet 12,081.018c nityaü kùatàd vàrayati yo dharmeùv api karmasu 12,081.019a kùatàd bhãtaü vijànãyàd uttamaü mitralakùaõam 12,081.019c ye tasya kùatam icchanti te tasya ripavaþ smçtàþ 12,081.020a vyasanàn nityabhãto 'sau samçddhyàm eva tçpyate 12,081.020c yat syàd evaüvidhaü mitraü tad àtmasamam ucyate 12,081.021a råpavarõasvaropetas titikùur anasåyakaþ 12,081.021c kulãnaþ ÷ãlasaüpannaþ sa te syàt pratyanantaraþ 12,081.022a medhàvã smçtimàn dakùaþ prakçtyà cànç÷aüsavàn 12,081.022c yo mànito 'mànito và na saüdåùyet kadà cana 12,081.023a çtvig và yadi vàcàryaþ sakhà vàtyantasaüstutaþ 12,081.023c gçhe vased amàtyas te yaþ syàt paramapåjitaþ 12,081.024a sa te vidyàt paraü mantraü prakçtiü càrthadharmayoþ 12,081.024c vi÷vàsas te bhavet tatra yathà pitari vai tathà 12,081.025a naiva dvau na trayaþ kàryà na mçùyeran parasparam 12,081.025c ekàrthàd eva bhåtànàü bhedo bhavati sarvadà 12,081.026a kãrtipradhàno ya÷ ca syàd ya÷ ca syàt samaye sthitaþ 12,081.026c samarthàn ya÷ ca na dveùñi samarthàn kurute ca yaþ 12,081.027a yo na kàmàd bhayàl lobhàt krodhàd và dharmam utsçjet 12,081.027c dakùaþ paryàptavacanaþ sa te syàt pratyanantaraþ 12,081.028a ÷åra÷ càrya÷ ca vidvàü÷ ca pratipattivi÷àradaþ 12,081.028c kulãnaþ ÷ãlasaüpannas titikùur anasåyakaþ 12,081.029a ete hy amàtyàþ kartavyàþ sarvakarmasv avasthitàþ 12,081.029c påjitàþ saüvibhaktà÷ ca susahàyàþ svanuùñhitàþ 12,081.030a kçtsnam ete vinikùiptàþ pratiråpeùu karmasu 12,081.030c yuktà mahatsu kàryeùu ÷reyàüsy utpàdayanti ca 12,081.031a ete karmàõi kurvanti spardhamànà mithaþ sadà 12,081.031c anutiùñhanti caivàrthàn àcakùàõàþ parasparam 12,081.032a j¤àtibhya÷ caiva bibhyethà mçtyor iva yataþ sadà 12,081.032c uparàjeva ràjardhiü j¤àtir na sahate sadà 12,081.033a çjor mçdor vadànyasya hrãmataþ satyavàdinaþ 12,081.033c nànyo j¤àter mahàbàho vinà÷am abhinandati 12,081.034a aj¤àtità nàtisukhà nàvaj¤eyàs tv ataþ param 12,081.034c aj¤àtimantaü puruùaü pare paribhavanty uta 12,081.035a nikçtasya narair anyair j¤àtir eva paràyaõam 12,081.035c nànyair nikàraü sahate j¤àter j¤àtiþ kadà cana 12,081.036a àtmànam eva jànàti nikçtaü bàndhavair api 12,081.036c teùu santi guõà÷ caiva nairguõyaü teùu lakùyate 12,081.037a nàj¤àtir anugçhõàti nàj¤àtir digdham asyati 12,081.037c ubhayaü j¤àtilokeùu dç÷yate sàdhv asàdhu ca 12,081.038a tàn mànayet påjayec ca nityaü vàcà ca karmaõà 12,081.038c kuryàc ca priyam etebhyo nàpriyaü kiü cid àcaret 12,081.039a vi÷vastavad avi÷vastas teùu varteta sarvadà 12,081.039c na hi doùo guõo veti nispçktas teùu dç÷yate 12,081.040a tasyaivaü vartamànasya puruùasyàpramàdinaþ 12,081.040c amitràþ saüprasãdanti tathà mitrãbhavanty api 12,081.041a ya evaü vartate nityaü j¤àtisaübandhimaõóale 12,081.041c mitreùv amitreùv ai÷varye ciraü ya÷asi tiùñhati 12,082.001 yudhiùñhira uvàca 12,082.001a evam agràhyake tasmi¤ j¤àtisaübandhimaõóale 12,082.001c mitreùv amitreùv api ca kathaü bhàvo vibhàvyate 12,082.002 bhãùma uvàca 12,082.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,082.002c vàsudevasya saüvàdaü surarùer nàradasya ca 12,082.003 vàsudeva uvàca 12,082.003a nàsuhçt paramaü mantraü nàradàrhati veditum 12,082.003c apaõóito vàpi suhçt paõóito vàpi nàtmavàn 12,082.004a sa te sauhçdam àsthàya kiü cid vakùyàmi nàrada 12,082.004c kçtsnàü ca buddhiü saüprekùya saüpçcche tridivaügama 12,082.005a dàsyam ai÷varyavàdena j¤àtãnàü vai karomy aham 12,082.005c ardhabhoktàsmi bhogànàü vàgduruktàni ca kùame 12,082.006a araõãm agnikàmo và mathnàti hçdayaü mama 12,082.006c vàcà duruktaü devarùe tan me dahati nityadà 12,082.007a balaü saükarùaõe nityaü saukumàryaü punar gade 12,082.007c råpeõa mattaþ pradyumnaþ so 'sahàyo 'smi nàrada 12,082.008a anye hi sumahàbhàgà balavanto duràsadàþ 12,082.008c nityotthànena saüpannà nàradàndhakavçùõayaþ 12,082.009a yasya na syur na vai sa syàd yasya syuþ kçcchram eva tat 12,082.009c dvàbhyàü nivàrito nityaü vçõomy ekataraü na ca 12,082.010a syàtàü yasyàhukàkrårau kiü nu duþkhataraü tataþ 12,082.010c yasya vàpi na tau syàtàü kiü nu duþkhataraü tataþ 12,082.011a so 'haü kitavamàteva dvayor api mahàmune 12,082.011c ekasya jayam à÷aüse dvitãyasyàparàjayam 12,082.012a mamaivaü kli÷yamànasya nàradobhayataþ sadà 12,082.012c vaktum arhasi yac chreyo j¤àtãnàm àtmanas tathà 12,082.013 nàrada uvàca 12,082.013a àpado dvividhàþ kçùõa bàhyà÷ càbhyantarà÷ ca ha 12,082.013c pràdurbhavanti vàrùõeya svakçtà yadi vànyataþ 12,082.014a seyam àbhyantarà tubhyam àpat kçcchrà svakarmajà 12,082.014c akrårabhojaprabhavàþ sarve hy ete tadanvayàþ 12,082.015a arthahetor hi kàmàd vàdvàrà bãbhatsayàpi và 12,082.015c àtmanà pràptam ai÷varyam anyatra pratipàditam 12,082.016a kçtamålam idànãü taj jàta÷abdaü sahàyavat 12,082.016c na ÷akyaü punar àdàtuü vàntam annam iva tvayà 12,082.017a babhrågrasenayo ràjyaü nàptuü ÷akyaü kathaü cana 12,082.017c j¤àtibhedabhayàt kçùõa tvayà càpi vi÷eùataþ 12,082.018a tac cet sidhyet prayatnena kçtvà karma suduùkaram 12,082.018c mahàkùayavyayaü và syàd vinà÷o và punar bhavet 12,082.019a anàyasena ÷astreõa mçdunà hçdayacchidà 12,082.019c jihvàm uddhara sarveùàü parimçjyànumçjya ca 12,082.020 vàsudeva uvàca 12,082.020a anàyasaü mune ÷astraü mçdu vidyàm ahaü katham 12,082.020c yenaiùàm uddhare jihvàü parimçjyànumçjya ca 12,082.021 nàrada uvàca 12,082.021a ÷aktyànnadànaü satataü titikùà dama àrjavam 12,082.021c yathàrhapratipåjà ca ÷astram etad anàyasam 12,082.022a j¤àtãnàü vaktukàmànàü kañåni ca laghåni ca 12,082.022c girà tvaü hçdayaü vàcaü ÷amayasva manàüsi ca 12,082.023a nàmahàpuruùaþ ka÷ cin nànàtmà nàsahàyavàn 12,082.023c mahatãü dhuram àdatte tàm udyamyorasà vaha 12,082.024a sarva eva guruü bhàram anaóvàn vahate same 12,082.024c durge pratãkaþ sugavo bhàraü vahati durvaham 12,082.025a bhedàd vinà÷aþ saüghànàü saüghamukhyo 'si ke÷ava 12,082.025c yathà tvàü pràpya notsãded ayaü saüghas tathà kuru 12,082.026a nànyatra buddhikùàntibhyàü nànyatrendriyanigrahàt 12,082.026c nànyatra dhanasaütyàgàd gaõaþ pràj¤e 'vatiùñhate 12,082.027a dhanyaü ya÷asyam àyuùyaü svapakùodbhàvanaü ÷ubham 12,082.027c j¤àtãnàm avinà÷aþ syàd yathà kçùõa tathà kuru 12,082.028a àyatyàü ca tadàtve ca na te 'sty aviditaü prabho 12,082.028c ùàóguõyasya vidhànena yàtràyànavidhau tathà 12,082.029a màdhavàþ kukurà bhojàþ sarve càndhakavçùõayaþ 12,082.029c tvayy àsaktà mahàbàho lokà loke÷varà÷ ca ye 12,082.030a upàsate hi tvadbuddhim çùaya÷ càpi màdhava 12,082.030c tvaü guruþ sarvabhåtànàü jànãùe tvaü gatàgatam 12,082.030e tvàm àsàdya yadu÷reùñham edhante j¤àtinaþ sukham 12,083.001 bhãùma uvàca 12,083.001a eùà prathamato vçttir dvitãyàü ÷çõu bhàrata 12,083.001c yaþ ka÷ cij janayed arthaü ràj¤à rakùyaþ sa mànavaþ 12,083.002a hriyamàõam amàtyena bhçto và yadi vàbhçtaþ 12,083.002c yo ràjako÷aü na÷yantam àcakùãta yudhiùñhira 12,083.003a ÷rotavyaü tasya ca raho rakùya÷ càmàtyato bhavet 12,083.003c amàtyà hy upahantàraü bhåyiùñhaü ghnanti bhàrata 12,083.004a ràjako÷asya goptàraü ràjako÷avilopakàþ 12,083.004c sametya sarve bàdhante sa vina÷yaty arakùitaþ 12,083.005a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,083.005c muniþ kàlakavçkùãyaþ kausalyaü yad uvàca ha 12,083.006a kosalànàm àdhipatyaü saüpràpte kùemadar÷ini 12,083.006c muniþ kàlakavçkùãya àjagàmeti naþ ÷rutam 12,083.007a sa kàkaü pa¤jare baddhvà viùayaü kùemadar÷inaþ 12,083.007c pårvaü paryacarad yuktaþ pravçttyarthã punaþ punaþ 12,083.008a adhãye vàyasãü vidyàü ÷aüsanti mama vàyasàþ 12,083.008c anàgatam atãtaü ca yac ca saüprati vartate 12,083.009a iti ràùñre paripatan bahu÷aþ puruùaiþ saha 12,083.009c sarveùàü ràjayuktànàü duùkçtaü paripçùñavàn 12,083.010a sa buddhvà tasya ràùñrasya vyavasàyaü hi sarva÷aþ 12,083.010c ràjayuktàpacàràü÷ ca sarvàn buddhvà tatas tataþ 12,083.011a tam eva kàkam àdàya ràjànaü draùñum àgamat 12,083.011c sarvaj¤o 'smãti vacanaü bruvàõaþ saü÷itavrataþ 12,083.012a sa sma kausalyam àgamya ràjàmàtyam alaükçtam 12,083.012c pràha kàkasya vacanàd amutredaü tvayà kçtam 12,083.013a asau càsau ca jànãte ràjako÷as tvayà hçtaþ 12,083.013c evam àkhyàti kàko 'yaü tac chãghram anugamyatàm 12,083.014a tathànyàn api sa pràha ràjako÷aharàn sadà 12,083.014c na càsya vacanaü kiü cid akçtaü ÷råyate kva cit 12,083.015a tena viprakçtàþ sarve ràjayuktàþ kurådvaha 12,083.015c tam atikramya suptasya ni÷i kàkam apothayan 12,083.016a vàyasaü tu vinirbhinnaü dçùñvà bàõena pa¤jare 12,083.016c pårvàhõe bràhmaõo vàkyaü kùemadar÷inam abravãt 12,083.017a ràjaüs tvàm abhayaü yàce prabhuü pràõadhane÷varam 12,083.017c anuj¤àtas tvayà bråyàü vacanaü tvatpuro hitam 12,083.018a mitràrtham abhisaütapto bhaktyà sarvàtmanà gataþ 12,083.018c ayaü tavàrthaü harate yo bråyàd akùamànvitaþ 12,083.018d*0201_01 hriyate hi mahàrtha÷ ca puruùe vikramaty api 12,083.019a saübubodhayiùur mitraü sada÷vam iva sàrathiþ 12,083.019c atimanyuprasakto hi prasajya hitakàraõam 12,083.020a tathàvidhasya suhçdaþ kùantavyaü saüvijànatà 12,083.020c ai÷varyam icchatà nityaü puruùeõa bubhåùatà 12,083.021a taü ràjà pratyuvàcedaü yan mà kiü cid bhavàn vadet 12,083.021c kasmàd ahaü na kùameyam àkàïkùann àtmano hitam 12,083.022a bràhmaõa pratijànãhi prabråhi yadi cecchasi 12,083.022c kariùyàmi hi te vàkyaü yad yan màü vipra vakùyasi 12,083.023 munir uvàca 12,083.023a j¤àtvà nayàn apàyàü÷ ca bhçtyatas te bhayàni ca 12,083.023c bhaktyà vçttiü samàkhyàtuü bhavato 'ntikam àgamam 12,083.024a pràg evokta÷ ca doùo 'yam àcàryair nçpasevinàm 12,083.024c agatãkagatir hy eùà yà ràj¤à saha jãvikà 12,083.025a à÷ãviùai÷ ca tasyàhuþ saügataü yasya ràjabhiþ 12,083.025c bahumitrà÷ ca ràjàno bahvamitràs tathaiva ca 12,083.026a tebhyaþ sarvebhya evàhur bhayaü ràjopasevinàm 12,083.026c athaiùàm ekato ràjan muhårtàd eva bhãr bhavet 12,083.027a naikàntenàpramàdo hi kartuü ÷akyo mahãpatau 12,083.027c na tu pramàdaþ kartavyaþ kathaü cid bhåtim icchatà 12,083.028a pramàdàd dhi skhaled ràjà skhalite nàsti jãvitam 12,083.028c agniü dãptam ivàsãded ràjànam upa÷ikùitaþ 12,083.029a à÷ãviùam iva kruddhaü prabhuü pràõadhane÷varam 12,083.029c yatnenopacaren nityaü nàham asmãti mànavaþ 12,083.030a durvyàhçtàc chaïkamàno duùkçtàd duradhiùñhitàt 12,083.030c duràsitàd durvrajitàd iïgitàd aïgaceùñitàt 12,083.031a devateva hi sarvàrthàn kuryàd ràjà prasàditaþ 12,083.031c vai÷vànara iva kruddhaþ samålam api nirdahet 12,083.031e iti ràjan mayaþ pràha vartate ca tathaiva tat 12,083.032a atha bhåyàüsam evàrthaü kariùyàmi punaþ punaþ 12,083.032c dadàty asmadvidho 'màtyo buddhisàhàyyam àpadi 12,083.033a vàyasa÷ caiva me ràjann antakàyàbhisaühitaþ 12,083.033c na ca me 'tra bhavàn garhyo na ca yeùàü bhavàn priyaþ 12,083.033e hitàhitàüs tu budhyethà mà parokùamatir bhava 12,083.034a ye tv àdànaparà eva vasanti bhavato gçhe 12,083.034c abhåtikàmà bhåtànàü tàdç÷air me 'bhisaühitam 12,083.035a ye và bhavadvinà÷ena ràjyam icchanty anantaram 12,083.035c antarair abhisaüdhàya ràjan sidhyanti nànyathà 12,083.036a teùàm ahaü bhayàd ràjan gamiùyàmy anyam à÷ramam 12,083.036c tair hi me saüdhito bàõaþ kàke nipatitaþ prabho 12,083.037a chadmanà mama kàka÷ ca gamito yamasàdanam 12,083.037c dçùñaü hy etan mayà ràjaüs tapodãrgheõa cakùuùà 12,083.038a bahunakrajhaùagràhàü timiügilagaõàyutàm 12,083.038c kàkena baói÷enemàm atàrùaü tvàm ahaü nadãm 12,083.039a sthàõva÷makaõñakavatãü vyàghrasiühagajàkulàm 12,083.039c duràsadàü duùprave÷àü guhàü haimavatãm iva 12,083.040a agninà tàmasaü durgaü naubhir àpyaü ca gamyate 12,083.040c ràjadurgàvataraõe nopàyaü paõóità viduþ 12,083.041a gahanaü bhavato ràjyam andhakàratamovçtam 12,083.041c neha vi÷vasituü ÷akyaü bhavatàpi kuto mayà 12,083.042a ato nàyaü ÷ubho vàsas tulye sadasatã iha 12,083.042c vadho hy evàtra sukçte duùkçte na ca saü÷ayaþ 12,083.043a nyàyato duùkçte ghàtaþ sukçte syàt kathaü vadhaþ 12,083.043c neha yuktaü ciraü sthàtuü javenàto vrajed budhaþ 12,083.044a sãtà nàma nadã ràjan plavo yasyàü nimajjati 12,083.044c tathopamàm imàü manye vàguràü sarvaghàtinãm 12,083.045a madhuprapàto hi bhavàn bhojanaü viùasaüyutam 12,083.045c asatàm iva te bhàvo vartate na satàm iva 12,083.045e à÷ãviùaiþ parivçtaþ kåpas tvam iva pàrthiva 12,083.045f*0202_01 kriyàvçttiþ parivçtaþ kva và gacchati duþkhitaþ 12,083.045f*0202_02 tathàhaü kàkaghàtena kçtas tvam asi pàrthiva 12,083.046a durgatãrthà bçhatkålà karãrãvetrasaüyutà 12,083.046c nadã madhurapànãyà yathà ràjaüs tathà bhavàn 12,083.046e ÷vagçdhragomàyuyuto ràjahaüsasamo hy asi 12,083.047a yathà÷ritya mahàvçkùaü kakùaþ saüvardhate mahàn 12,083.047c tatas taü saüvçõoty eva tam atãtya ca vardhate 12,083.048a tenaivopendhano nånaü dàvo dahati dàruõaþ 12,083.048c tathopamà hy amàtyàs te ràjaüs tàn pari÷odhaya 12,083.049a bhavataiva kçtà ràjan bhavatà paripàlitàþ 12,083.049c bhavantaü paryavaj¤àya jighàüsanti bhavatpriyam 12,083.050a uùitaü ÷aïkamànena pramàdaü parirakùatà 12,083.050c antaþsarpa ivàgàre vãrapatnyà ivàlaye 12,083.050e ÷ãlaü jij¤àsamànena ràj¤a÷ ca sahajãvinà 12,083.051a kaccij jitendriyo ràjà kaccid abhyantarà jitàþ 12,083.051c kaccid eùàü priyo ràjà kaccid ràj¤aþ priyàþ prajàþ 12,083.052a jij¤àsur iha saüpràptas tavàhaü ràjasattama 12,083.052c tasya me rocase ràjan kùudhitasyeva bhojanam 12,083.053a amàtyà me na rocante vitçùõasya yathodakam 12,083.053c bhavato 'rthakçd ity eva mayi doùo hi taiþ kçtaþ 12,083.053e vidyate kàraõaü nànyad iti me nàtra saü÷ayaþ 12,083.054a na hi teùàm ahaü drugdhas tat teùàü doùavad gatam 12,083.054c arer hi durhatàd bheyaü bhagnapçùñhàd ivoragàt 12,083.055 ràjovàca 12,083.055a bhåyasà paribarheõa satkàreõa ca bhåyasà 12,083.055c påjito bràhmaõa÷reùñha bhåyo vasa gçhe mama 12,083.056a ye tvàü bràhmaõa necchanti na te vatsyanti me gçhe 12,083.056c bhavataiva hi taj j¤eyaü yad idànãm anantaram 12,083.057a yathà syàd duùkçto daõóo yathà ca sukçtaü kçtam 12,083.057c tathà samãkùya bhagava¤ ÷reyase viniyuïkùva màm 12,083.058 munir uvàca 12,083.058a adar÷ayann imaü doùam ekaikaü durbalaü kuru 12,083.058c tataþ kàraõam àj¤àya puruùaü puruùaü jahi 12,083.059a ekadoùà hi bahavo mçdnãyur api kaõñakàn 12,083.059b*0203_01 arthe sarvaü jagad baddham arthena ca nibadhyate 12,083.059b*0203_02 arthe darpo manuùyàõàü tasmàd arthaü virocaya 12,083.059b*0203_03 ekenaikasya doùeõa tad viruddhaü pracodaya 12,083.059b*0203_04 sa tasya doùàn udbhàvya tasyàrthaü gràhayiùyati 12,083.059b*0203_05 sàmapårvaü ca keùàü cid bhedena ca parasparam 12,083.059b*0203_06 vairaü kàraya bhåpàla pa÷càd daõóaü prayojaya 12,083.059b*0203_07 bilvena ca yathà bilvam àkàraü chàdya buddhimàn 12,083.059b*0203_08 a÷uddhaü sacivaü ràjann a÷uddhenaiva nà÷aya 12,083.059c mantrabhedabhayàd ràjaüs tasmàd etad bravãmi te 12,083.060a vayaü tu bràhmaõà nàma mçdudaõóàþ kçpàlavaþ 12,083.060c svasti cecchàmi bhavataþ pareùàü ca yathàtmanaþ 12,083.061a ràjann àtmànam àcakùe saübandhã bhavato hy aham 12,083.061c muniþ kàlakavçkùãya ity evam abhisaüj¤itaþ 12,083.062a pituþ sakhà ca bhavataþ saümataþ satyasaügaraþ 12,083.062c vyàpanne bhavato ràjye ràjan pitari saüsthite 12,083.063a sarvakàmàn parityajya tapas taptaü tadà mayà 12,083.063c snehàt tvàü prabravãmy etan mà bhåyo vibhramed iti 12,083.064a ubhe dçùñvà duþkhasukhe ràjyaü pràpya yadçcchayà 12,083.064c ràjyenàmàtyasaüsthena kathaü ràjan pramàdyasi 12,083.065 bhãùma uvàca 12,083.065a tato ràjakule nàndã saüjaj¤e bhåyasã punaþ 12,083.065c purohitakule caiva saüpràpte bràhmaõarùabhe 12,083.066a ekacchatràü mahãü kçtvà kausalyàya ya÷asvine 12,083.066c muniþ kàlakavçkùãya ãje kratubhir uttamaiþ 12,083.067a hitaü tad vacanaü ÷rutvà kausalyo 'nva÷iùan mahãm 12,083.067c tathà ca kçtavàn ràjà yathoktaü tena bhàrata 12,084.001 bhãùma uvàca 12,084.001a hrãniùedhàþ sadà santaþ satyàrjavasamanvitàþ 12,084.001c ÷aktàþ kathayituü samyak te tava syuþ sabhàsadaþ 12,084.001d*0204_00 yudhiùñhira uvàca 12,084.001d*0204_01 sabhàsadaþ sahàyà÷ ca suhçda÷ ca vi÷àü pate 12,084.001d*0204_02 paricchadàs tathàmàtyàþ kãdç÷àþ syuþ pitàmaha 12,084.002a atyàóhyàü÷ càti÷åràü÷ ca bràhmaõàü÷ ca bahu÷rutàn 12,084.002c susaütuùñàü÷ ca kaunteya mahotsàhàü÷ ca karmasu 12,084.003a etàn sahàyàül lipsethàþ sarvàsv àpatsu bhàrata 12,084.003c kulãnaþ påjito nityaü na hi ÷aktiü nigåhati 12,084.004a prasannaü hy aprasannaü và pãóitaü hçtam eva và 12,084.004c àvartayati bhåyiùñhaü tad eko hy anupàlitaþ 12,084.005a kulãnà de÷ajàþ pràj¤à råpavanto bahu÷rutàþ 12,084.005c pragalbhà÷ cànuraktà÷ ca te tava syuþ paricchadàþ 12,084.006a dauùkuleyà÷ ca lubdhà÷ ca nç÷aüsà nirapatrapàþ 12,084.006c te tvàü tàta niùeveyur yàvad àrdrakapàõayaþ 12,084.007a arthamànàrghyasatkàrair bhogair uccàvacaiþ priyàn 12,084.007c yàn arthabhàjo manyethàs te te syuþ sukhabhàginaþ 12,084.008a abhinnavçttà vidvàüsaþ sadvçttà÷ caritavratàþ 12,084.008c na tvàü nityàrthino jahyur akùudràþ satyavàdinaþ 12,084.009a anàryà ye na jànanti samayaü mandacetasaþ 12,084.009b*0205_01 paricchadàs tathàmàtyà nedç÷àþ syuþ kathaü cana 12,084.009c tebhyaþ pratijugupsethà jànãyàþ samayacyutàn 12,084.010a naikam icched gaõaü hitvà syàc ced anyataragrahaþ 12,084.010c yas tv eko bahubhiþ ÷reyàn kàmaü tena gaõaü tyajet 12,084.011a ÷reyaso lakùaõaü hy etad vikramo yasya dç÷yate 12,084.011c kãrtipradhàno ya÷ ca syàt samaye ya÷ ca tiùñhati 12,084.012a samarthàn påjayed ya÷ ca nàspardhyaiþ spardhate ca yaþ 12,084.012c na ca kàmàd bhayàt krodhàl lobhàd và dharmam utsçjet 12,084.013a amànã satyavàk ÷akto jitàtmà mànyamànità 12,084.013c sa te mantrasahàyaþ syàt sarvàvasthaü parãkùitaþ 12,084.014a kulãnaþ satyasaüpannas titikùur dakùa àtmavàn 12,084.014c ÷åraþ kçtaj¤aþ satya÷ ca ÷reyasaþ pàrtha lakùaõam 12,084.015a tasyaivaü vartamànasya puruùasya vijànataþ 12,084.015c amitràþ saüprasãdanti tato mitrãbhavanty api 12,084.016a ata årdhvam amàtyànàü parãkùeta guõàguõàn 12,084.016c saüyatàtmà kçtapraj¤o bhåtikàma÷ ca bhåmipaþ 12,084.017a saübaddhàþ puruùair àptair abhijàtaiþ svade÷ajaiþ 12,084.017c ahàryair avyabhãcàraiþ sarvataþ suparãkùitaiþ 12,084.018a yodhàþ srauvàs tathà maulàs tathaivànye 'py avaskçtàþ 12,084.018c kartavyà bhåtikàmena puruùeõa bubhåùatà 12,084.019a yeùàü vainayikã buddhiþ prakçtà caiva ÷obhanà 12,084.019c tejo dhairyaü kùamà ÷aucam anuràga sthitir dhçtiþ 12,084.020a parãkùitaguõàn nityaü prauóhabhàvàn dhuraüdharàn 12,084.020c pa¤copadhàvyatãtàü÷ ca kuryàd ràjàrthakàriõaþ 12,084.021a paryàptavacanàn vãràn pratipattivi÷àradàn 12,084.021c kulãnàn satyasaüpannàn iïgitaj¤àn aniùñhuràn 12,084.022a de÷akàlavidhànaj¤àn bhartçkàryahitaiùiõaþ 12,084.022c nityam artheùu sarveùu ràjà kurvãta mantriõaþ 12,084.023a hãnatejà hy asaühçùño naiva jàtu vyavasyati 12,084.023c ava÷yaü janayaty eva sarvakarmasu saü÷ayàn 12,084.024a evam alpa÷ruto mantrã kalyàõàbhijano 'py uta 12,084.024c dharmàrthakàmayukto 'pi nàlaü mantraü parãkùitum 12,084.025a tathaivànabhijàto 'pi kàmam astu bahu÷rutaþ 12,084.025c anàyaka ivàcakùur muhyaty åhyeùu karmasu 12,084.026a yo và hy asthirasaükalpo buddhimàn àgatàgamaþ 12,084.026c upàyaj¤o 'pi nàlaü sa karma yàpayituü ciram 12,084.027a kevalàt punar àcàràt karmaõo nopapadyate 12,084.027c parimar÷o vi÷eùàõàm a÷rutasyeha durmateþ 12,084.028a mantriõy ananurakte tu vi÷vàso na hi vidyate 12,084.028c tasmàd ananuraktàya naiva mantraü prakà÷ayet 12,084.029a vyathayed dhi sa ràjànaü mantribhiþ sahito 'nçjuþ 12,084.029c màrutopahatacchidraiþ pravi÷yàgnir iva drumam 12,084.030a saükrudhyaty ekadà svàmã sthànàc caivàpakarùati 12,084.030c vàcà kùipati saürabdhas tataþ pa÷càt prasãdati 12,084.031a tàni tàny anuraktena ÷akyàny anutitikùitum 12,084.031c mantriõàü ca bhavet krodho visphårjitam ivà÷aneþ 12,084.032a yas tu saüharate tàni bhartuþ priyacikãrùayà 12,084.032c samànasukhaduþkhaü taü pçcched artheùu mànavam 12,084.033a ançjus tv anurakto 'pi saüpanna÷ cetarair guõaiþ 12,084.033c ràj¤aþ praj¤ànayukto 'pi na mantraü ÷rotum arhati 12,084.034a yo 'mitraiþ saha saübaddho na pauràn bahu manyate 12,084.034c sa suhçt tàdç÷o ràj¤o na mantraü ÷rotum arhati 12,084.035a avidvàn a÷uciþ stabdhaþ ÷atrusevã vikatthanaþ 12,084.035c sa suhçt krodhano lubdho na mantraü ÷rotum arhati 12,084.036a àgantu÷ cànurakto 'pi kàmam astu bahu÷rutaþ 12,084.036c satkçtaþ saüvibhakto và na mantraü ÷rotum arhati 12,084.036d*0206_01 vidharmato viprakçtaþ pità yasyàbhavat purà 12,084.036d*0206_02 satkçtaþ sthàpitaþ so 'pi na mantraü ÷rotum arhati 12,084.037a yas tv alpenàpi kàryeõa sakçd àkùàrito bhavet 12,084.037c punar anyair guõair yukto na mantraü ÷rotum arhati 12,084.038a kçtapraj¤a÷ ca medhàvã budho jànapadaþ ÷uciþ 12,084.038c sarvakarmasu yaþ ÷uddhaþ sa mantraü ÷rotum arhati 12,084.039a j¤ànavij¤ànasaüpannaþ prakçtij¤aþ paràtmanoþ 12,084.039c suhçd àtmasamo ràj¤aþ sa mantraü ÷rotum arhati 12,084.040a satyavàk ÷ãlasaüpanno gambhãraþ satrapo mçduþ 12,084.040c pitçpaitàmaho yaþ syàt sa mantraü ÷rotum arhati 12,084.041a saütuùñaþ saümataþ satyaþ ÷auñãro dveùyapàpakaþ 12,084.041c mantravit kàlavic chåraþ sa mantraü ÷rotum arhati 12,084.042a sarvalokaü samaü ÷aktaþ sàntvena kurute va÷e 12,084.042c tasmai mantraþ prayoktavyo daõóam àdhitsatà nçpa 12,084.043a paurajànapadà yasmin vi÷vàsaü dharmato gatàþ 12,084.043c yoddhà nayavipa÷cic ca sa mantraü ÷rotum arhati 12,084.044a tasmàt sarvair guõair etair upapannàþ supåjitàþ 12,084.044c mantriõaþ prakçtij¤àþ syus tryavarà mahad ãpsavaþ 12,084.045a svàsu prakçtiùu chidraü lakùayeran parasya ca 12,084.045c mantriõo mantramålaü hi ràj¤o ràùñraü vivardhate 12,084.046a nàsya chidraü paraþ pa÷yec chidreùu param anviyàt 12,084.046c gåhet kårma ivàïgàni rakùed vivaram àtmanaþ 12,084.047a mantragràhà hi ràjyasya mantriõo ye manãùiõaþ 12,084.047c mantrasaühanano ràjà mantràïgànãtaro janaþ 12,084.048a ràjyaü praõidhimålaü hi mantrasàraü pracakùate 12,084.048c svàminaü tv anuvartanti vçttyartham iha mantriõaþ 12,084.049a sa vinãya madakrodhau mànam ãrùyàü ca nirvçtaþ 12,084.049c nityaü pa¤copadhàtãtair mantrayet saha mantribhiþ 12,084.050a teùàü trayàõàü vividhaü vimar÷aü; budhyeta cittaü vinive÷ya tatra 12,084.050c svani÷cayaü taü parani÷cayaü ca; nivedayed uttaramantrakàle 12,084.051a dharmàrthakàmaj¤am upetya pçcched; yukto guruü bràhmaõam uttamàrtham 12,084.051c niùñhà kçtà tena yadà saha syàt; taü tatra màrgaü praõayed asaktam 12,084.052a evaü sadà mantrayitavyam àhur; ye mantratattvàrthavini÷cayaj¤àþ 12,084.052c tasmàt tvam evaü praõayeþ sadaiva; mantraü prajàsaügrahaõe samartham 12,084.053a na vàmanàþ kubjakç÷à na kha¤jà; nàndhà jaóàþ strã na napuüsakaü ca 12,084.053c na càtra tiryaï na puro na pa÷càn; nordhvaü na càdhaþ pracareta ka÷ cit 12,084.054a àruhya vàtàyanam eva ÷ånyaü; sthalaü prakà÷aü ku÷akà÷ahãnam 12,084.054c vàgaïgadoùàn parihçtya mantraü; saümantrayet kàryam ahãnakàlam 12,085.001 bhãùma uvàca 12,085.001a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,085.001c bçhaspate÷ ca saüvàdaü ÷akrasya ca yudhiùñhira 12,085.002 ÷akra uvàca 12,085.002a kiü svid ekapadaü brahman puruùaþ samyag àcaran 12,085.002c pramàõaü sarvabhåtànàü ya÷a÷ caivàpnuyàn mahat 12,085.003 bçhaspatir uvàca 12,085.003a sàntvam ekapadaü ÷akra puruùaþ samyag àcaran 12,085.003c pramàõaü sarvabhåtànàü ya÷a÷ caivàpnuyàn mahat 12,085.004a etad ekapadaü ÷akra sarvalokasukhàvaham 12,085.004c àcaran sarvabhåteùu priyo bhavati sarvadà 12,085.005a yo hi nàbhàùate kiü cit satataü bhrukuñãmukhaþ 12,085.005c dveùyo bhavati bhåtànàü sa sàntvam iha nàcaran 12,085.006a yas tu pårvam abhiprekùya pårvam evàbhibhàùate 12,085.006c smitapårvàbhibhàùã ca tasya lokaþ prasãdati 12,085.007a dànam eva hi sarvatra sàntvenànabhijalpitam 12,085.007c na prãõayati bhåtàni nirvya¤janam ivà÷anam 12,085.008a adàtà hy api bhåtànàü madhuràm ãrayan giram 12,085.008c sarvalokam imaü ÷akra sàntvena kurute va÷e 12,085.009a tasmàt sàntvaü prakartavyaü daõóam àdhitsatàm iha 12,085.009c phalaü ca janayaty evaü na càsyodvijate janaþ 12,085.010a sukçtasya hi sàntvasya ÷lakùõasya madhurasya ca 12,085.010c samyag àsevyamànasya tulyaü jàtu na vidyate 12,085.011 bhãùma uvàca 12,085.011a ity uktaþ kçtavàn sarvaü tathà ÷akraþ purodhasà 12,085.011c tathà tvam api kaunteya samyag etat samàcara 12,086.001 yudhiùñhira uvàca 12,086.001a kathaü svid iha ràjendra pàlayan pàrthivaþ prajàþ 12,086.001c prati dharmaü vi÷eùeõa kãrtim àpnoti ÷à÷vatãm 12,086.002 bhãùma uvàca 12,086.002a vyavahàreõa ÷uddhena prajàpàlanatatparaþ 12,086.002c pràpya dharmaü ca kãrtiü ca lokàv àpnoty ubhau ÷uciþ 12,086.003 yudhiùñhira uvàca 12,086.003a kãdç÷aü vyavahàraü tu kai÷ ca vyavaharen nçpaþ 12,086.003c etat pçùño mahàpràj¤a yathàvad vaktum arhasi 12,086.004a ye caite pårvakathità guõàs te puruùaü prati 12,086.004c naikasmin puruùe hy ete vidyanta iti me matiþ 12,086.005 bhãùma uvàca 12,086.005a evam etan mahàpràj¤a yathà vadasi buddhimàn 12,086.005c durlabhaþ puruùaþ ka÷ cid ebhir guõaguõair yutaþ 12,086.006a kiü tu saükùepataþ ÷ãlaü prayatne neha durlabham 12,086.006c vakùyàmi tu yathàmàtyàn yàdç÷àü÷ ca kariùyasi 12,086.007a caturo bràhmaõàn vaidyàn pragalbhàn sàttvikठ÷ucãn 12,086.007b*0207_01 kùatriyàn da÷a vàùñau và balinaþ ÷astrapàõayaþ 12,086.007b*0207_02 vai÷yàn vittena saüpannàn ekaviü÷atisaükhyayà 12,086.007c trãü÷ ca ÷ådràn vinãtàü÷ ca ÷ucãn karmaõi pårvake 12,086.008a aùñàbhi÷ ca guõair yuktaü såtaü pauràõikaü caret 12,086.008c pa¤cà÷advarùavayasaü pragalbham anasåyakam 12,086.009a matismçtisamàyuktaü vinãtaü samadar÷anam 12,086.009c kàrye vivadamànànàü ÷aktam artheùv alolupam 12,086.010a vivarjitànàü vyasanaiþ sughoraiþ saptabhir bhç÷am 12,086.010c aùñànàü mantriõàü madhye mantraü ràjopadhàrayet 12,086.011a tataþ saüpreùayed ràùñre ràùñràyàtha ca dar÷ayet 12,086.011c anena vyavahàreõa draùñavyàs te prajàþ sadà 12,086.012a na càpi gåóhaü kàryaü te gràhyaü kàryopaghàtakam 12,086.012c kàrye khalu vipanne tvàü so 'dharmas tàü÷ ca pãóayet 12,086.013a vidravec caiva ràùñraü te ÷yenàt pakùigaõà iva 12,086.013c parisravec ca satataü naur vi÷ãrõeva sàgare 12,086.014a prajàþ pàlayato 'samyag adharmeõeha bhåpateþ 12,086.014c hàrdaü bhayaü saübhavati svarga÷ càsya virudhyate 12,086.015a atha yo 'dharmataþ pàti ràjàmàtyo 'tha vàtmajaþ 12,086.015c dharmàsane niyuktaþ san dharmamålaü nararùabha 12,086.015d*0208_01 svargaü yàti mahãpàlo niyuktaiþ sacivaiþ saha 12,086.016a kàryeùv adhikçtàþ samyag akurvanto nçpànugàþ 12,086.016c àtmànaü purataþ kçtvà yànty adhaþ sahapàrthivàþ 12,086.017a balàtkçtànàü balibhiþ kçpaõaü bahu jalpatàm 12,086.017c nàtho vai bhåmipo nityam anàthànàü nçõàü bhavet 12,086.018a tataþ sàkùibalaü sàdhu dvaidhe vàdakçtaü bhavet 12,086.018c asàkùikam anàthaü và parãkùyaü tad vi÷eùataþ 12,086.019a aparàdhànuråpaü ca daõóaü pàpeùu pàtayet 12,086.019c udvejayed dhanair çddhàn daridràn vadhabandhanaiþ 12,086.020a vinayair api durvçttàn prahàrair api pàrthivaþ 12,086.020c sàntvenopapradànena ÷iùñàü÷ ca paripàlayet 12,086.021a ràj¤o vadhaü cikãrùed yas tasya citro vadho bhavet 12,086.021c àjãvakasya stenasya varõasaükarakasya ca 12,086.022a samyak praõayato daõóaü bhåmipasya vi÷àü pate 12,086.022c yuktasya và nàsty adharmo dharma eveha ÷à÷vataþ 12,086.023a kàmakàreõa daõóaü tu yaþ kuryàd avicakùaõaþ 12,086.023c sa ihàkãrtisaüyukto mçto narakam àpnuyàt 12,086.024a na parasya ÷ravàd eva pareùàü daõóam arpayet 12,086.024c àgamànugamaü kçtvà badhnãyàn mokùayeta và 12,086.025a na tu hanyàn nçpo jàtu dåtaü kasyàü cid àpadi 12,086.025c dåtasya hantà nirayam àvi÷et sacivaiþ saha 12,086.026a yathoktavàdinaü dåtaü kùatradharmarato nçpaþ 12,086.026c yo hanyàt pitaras tasya bhråõahatyàm avàpnuyuþ 12,086.027a kulãnaþ ÷ãlasaüpanno vàgmã dakùaþ priyaüvadaþ 12,086.027c yathoktavàdã smçtimàn dåtaþ syàt saptabhir guõaiþ 12,086.028a etair eva guõair yuktaþ pratãhàro 'sya rakùità 12,086.028c ÷irorakùa÷ ca bhavati guõair etaiþ samanvitaþ 12,086.029a dharmàrtha÷àstratattvaj¤aþ saüdhivigrahako bhavet 12,086.029c matimàn dhçtimàn dhãmàn rahasyavinigåhità 12,086.030a kulãnaþ satyasaüpannaþ ÷akto 'màtyaþ pra÷aüsitaþ 12,086.030c etair eva guõair yuktas tathà senàpatir bhavet 12,086.031a vyåhayantràyudhãyànàü tattvaj¤o vikramànvitaþ 12,086.031c varùa÷ãtoùõavàtànàü sahiùõuþ pararandhravit 12,086.032a vi÷vàsayet paràü÷ caiva vi÷vasen na tu kasya cit 12,086.032c putreùv api hi ràjendra vi÷vàso na pra÷asyate 12,086.033a etac chàstràrthatattvaü tu tavàkhyàtaü mayànagha 12,086.033c avi÷vàso narendràõàü guhyaü paramam ucyate 12,087.001 yudhiùñhira uvàca 12,087.001a kathaüvidhaü puraü ràjà svayam àvastum arhati 12,087.001c kçtaü và kàrayitvà và tan me bråhi pitàmaha 12,087.002 bhãùma uvàca 12,087.002a yatra kaunteya vastavyaü saputrabhràtçbandhunà 12,087.002c nyàyyaü tatra paripraùñuü guptiü vçttiü ca bhàrata 12,087.003a tasmàt te vartayiùyàmi durgakarma vi÷eùataþ 12,087.003c ÷rutvà tathà vidhàtavyam anuùñheyaü ca yatnataþ 12,087.004a ùaóvidhaü durgam àsthàya puràõy atha nive÷ayet 12,087.004c sarvasaüpatpradhànaü yad bàhulyaü vàpi saübhavet 12,087.005a dhanvadurgaü mahãdurgaü giridurgaü tathaiva ca 12,087.005c manuùyadurgam abdurgaü vanadurgaü ca tàni ùañ 12,087.006a yat puraü durgasaüpannaü dhànyàyudhasamanvitam 12,087.006c dçóhapràkàraparikhaü hastya÷varathasaükulam 12,087.007a vidvàüsaþ ÷ilpino yatra nicayà÷ ca susaücitàþ 12,087.007c dhàrmika÷ ca jano yatra dàkùyam uttamam àsthitaþ 12,087.008a årjasvinaranàgà÷vaü catvaràpaõa÷obhitam 12,087.008c prasiddhavyavahàraü ca pra÷àntam akutobhayam 12,087.009a suprabhaü sànunàdaü ca supra÷astanive÷anam 12,087.009c ÷åràóhyajanasaüpannaü brahmaghoùànunàditam 12,087.010a samàjotsavasaüpannaü sadàpåjitadaivatam 12,087.010c va÷yàmàtyabalo ràjà tat puraü svayam àvaset 12,087.011a tatra ko÷aü balaü mitraü vyavahàraü ca vardhayet 12,087.011c pure janapade caiva sarvadoùàn nivartayet 12,087.012a bhàõóàgàràyudhàgàraü prayatnenàbhivardhayet 12,087.012c nicayàn vardhayet sarvàüs tathà yantragadàgadàn 12,087.013a kàùñhalohatuùàïgàradàru÷çïgàsthivaiõavàn 12,087.013c majjàsnehavasàkùaudram auùadhagràmam eva ca 12,087.014a ÷aõaü sarjarasaü dhànyam àyudhàni ÷aràüs tathà 12,087.014c carma snàyu tathà vetraü mu¤jabalbajadhanvanàn 12,087.015a à÷ayà÷ codapànà÷ ca prabhåtasalilà varàþ 12,087.015c niroddhavyàþ sadà ràj¤à kùãriõa÷ ca mahãruhàþ 12,087.016a satkçtà÷ ca prayatnena àcàryartvikpurohitàþ 12,087.016c maheùvàsàþ sthapatayaþ sàüvatsaracikitsakàþ 12,087.017a pràj¤à medhàvino dàntà dakùàþ ÷årà bahu÷rutàþ 12,087.017c kulãnàþ sattvasaüpannà yuktàþ sarveùu karmasu 12,087.018a påjayed dhàrmikàn ràjà nigçhõãyàd adhàrmikàn 12,087.018c niyu¤jyàc ca prayatnena sarvavarõàn svakarmasu 12,087.019a bàhyam àbhyantaraü caiva paurajànapadaü janam 12,087.019c càraiþ suviditaü kçtvà tataþ karma prayojayet 12,087.020a càràn mantraü ca ko÷aü ca mantraü caiva vi÷eùataþ 12,087.020c anutiùñhet svayaü ràjà sarvaü hy atra pratiùñhitam 12,087.021a udàsãnàrimitràõàü sarvam eva cikãrùitam 12,087.021c pure janapade caiva j¤àtavyaü càracakùuùà 12,087.022a tatas tathà vidhàtavyaü sarvam evàpramàdataþ 12,087.022c bhaktàn pujayatà nityaü dviùata÷ ca nigçhõatà 12,087.023a yaùñavyaü kratubhir nityaü dàtavyaü càpy apãóayà 12,087.023c prajànàü rakùaõaü kàryaü na kàryaü karma garhitam 12,087.024a kçpaõànàthavçddhànàü vidhavànàü ca yoùitàm 12,087.024c yogakùemaü ca vçttiü ca nityam eva prakalpayet 12,087.025a à÷rameùu yathàkàlaü celabhàjanabhojanam 12,087.025c sadaivopahared ràjà satkçtyànavamanya ca 12,087.026a àtmànaü sarvakàryàõi tàpase ràjyam eva ca 12,087.026c nivedayet prayatnena tiùñhet prahva÷ ca sarvadà 12,087.027a sarvàrthatyàginaü ràjà kule jàtaü bahu÷rutam 12,087.027c påjayet tàdç÷aü dçùñvà ÷ayanàsanabhojanaiþ 12,087.028a tasmin kurvãta vi÷vàsaü ràjà kasyàü cid àpadi 12,087.028c tàpaseùu hi vi÷vàsam api kurvanti dasyavaþ 12,087.029a tasmin nidhãn àdadhãta praj¤àü paryàdadãta ca 12,087.029c na càpy abhãkùõaü seveta bhç÷aü và pratipåjayet 12,087.030a anyaþ kàryaþ svaràùñreùu pararàùñreùu càparaþ 12,087.030c añavãùv aparaþ kàryaþ sàmantanagareùu ca 12,087.031a teùu satkàrasaüskàràn saüvibhàgàü÷ ca kàrayet 12,087.031c pararàùñràñavãstheùu yathà svaviùaye tathà 12,087.032a te kasyàü cid avasthàyàü ÷araõaü ÷araõàrthine 12,087.032c ràj¤e dadyur yathàkàmaü tàpasàþ saü÷itavratàþ 12,087.033a eùa te lakùaõodde÷aþ saükùepeõa prakãrtitaþ 12,087.033c yàdç÷aü nagaraü ràjà svayam àvastum arhati 12,088.001 yudhiùñhira uvàca 12,088.001a ràùñraguptiü ca me ràjan ràùñrasyaiva ca saügraham 12,088.001c samyag jij¤àsamànàya prabråhi bharatarùabha 12,088.002 bhãùma uvàca 12,088.002a ràùñraguptiü ca te samyag ràùñrasyaiva ca saügraham 12,088.002c hanta sarvaü pravakùyàmi tattvam ekamanàþ ÷çõu 12,088.003a gràmasyàdhipatiþ kàryo da÷agràmyas tathàparaþ 12,088.003c dviguõàyàþ ÷atasyaivaü sahasrasya ca kàrayet 12,088.004a gràme yàn gràmadoùàü÷ ca gràmikaþ paripàlayet 12,088.004c tàn bråyàd da÷apàyàsau sa tu viü÷atipàya vai 12,088.004d*0209_01 tàn àcakùãta da÷ine da÷ako viü÷ine punaþ 12,088.005a so 'pi viü÷atyadhipatir vçttaü jànapade jane 12,088.005c gràmàõàü ÷atapàlàya sarvam eva nivedayet 12,088.006a yàni gràmãõabhojyàni gràmikas tàny upà÷nuyàt 12,088.006c da÷apas tena bhartavyas tenàpi dviguõàdhipaþ 12,088.006d*0210_01 da÷inena vibhaktavyo da÷inà viü÷atis tathà 12,088.007a gràmaü gràma÷atàdhyakùo bhoktum arhati satkçtaþ 12,088.007c mahàntaü bharata÷reùñha susphãtajanasaükulam 12,088.007e tatra hy anekam àyattaü ràj¤o bhavati bhàrata 12,088.008a ÷àkhànagaram arhas tu sahasrapatir uttamam 12,088.008c dhànyahairaõyabhogena bhoktuü ràùñriya udyataþ 12,088.009a tathà yad gràmakçtyaü syàd gràmikçtyaü ca te svayam 12,088.009c dharmaj¤aþ sacivaþ ka÷ cit tat prapa÷yed atandritaþ 12,088.010a nagare nagare ca syàd ekaþ sarvàrthacintakaþ 12,088.010c uccaiþsthàne ghoraråpo nakùatràõàm iva grahaþ 12,088.010e bhavet sa tàn parikràmet sarvàn eva sadà svayam 12,088.010f*0211_01 teùàü vçttaü pariõayet ka÷ cid ràùñreùu taccaraþ 12,088.010f*0211_02 jighàüsavaþ pàpakàmàþ parasvàdàyinaþ ÷añhàþ 12,088.010f*0211_03 rakùàbhyadhikçtà nàma tebhyo rakùed imàþ prajàþ 12,088.011a vikrayaü krayam adhvànaü bhaktaü ca saparivyayam 12,088.011c yogakùemaü ca saüprekùya vaõijaþ kàrayet karàn 12,088.012a utpattiü dànavçttiü ca ÷ilpaü saüprekùya càsakçt 12,088.012c ÷ilpapratikaràn eva ÷ilpinaþ prati kàrayet 12,088.013a uccàvacakarà nyàyyàþ pårvaràj¤àü yudhiùñhira 12,088.013c yathà yathà na hãyeraüs tathà kuryàn mahãpatiþ 12,088.014a phalaü karma ca saüprekùya tataþ sarvaü prakalpayet 12,088.014c phalaü karma ca nirhetu na ka÷ cit saüpravartayet 12,088.015a yathà ràjà ca kartà ca syàtàü karmaõi bhàginau 12,088.015c samavekùya tathà ràj¤à praõeyàþ satataü karàþ 12,088.016a nocchindyàd àtmano målaü pareùàü vàpi tçùõayà 12,088.016c ãhàdvàràõi saürudhya ràjà saüprãtidar÷anaþ 12,088.017a pradviùanti parikhyàtaü ràjànam atikhàdinam 12,088.017c pradviùñasya kutaþ ÷reyaþ saüpriyo labhate priyam 12,088.018a vatsaupamyena dogdhavyaü ràùñram akùãõabuddhinà 12,088.018c bhçto vatso jàtabalaþ pãóàü sahati bhàrata 12,088.019a na karma kurute vatso bhç÷aü dugdho yudhiùñhira 12,088.019c ràùñram apy atidugdhaü hi na karma kurute mahat 12,088.020a yo ràùñram anugçhõàti parigçhya svayaü nçpaþ 12,088.020c saüjàtam upajãvan sa labhate sumahat phalam 12,088.021a àpadarthaü hi nicayàn ràjàna iha cinvate 12,088.021c ràùñraü ca ko÷abhåtaü syàt ko÷o ve÷magatas tathà 12,088.022a paurajànapadàn sarvàn saü÷ritopà÷ritàüs tathà 12,088.022c yathà÷akty anukampeta sarvàn abhyantaràn api 12,088.023a bàhyaü janaü bhedayitvà bhoktavyo madhyamaþ sukham 12,088.023c evaü na saüprakupyante janàþ sukhitaduþkhitàþ 12,088.024a pràg eva tu karàdànam anubhàùya punaþ punaþ 12,088.024c saünipatya svaviùaye bhayaü ràùñre pradar÷ayet 12,088.025a iyam àpat samutpannà paracakrabhayaü mahat 12,088.025c api nàntàya kalpeta veõor iva phalàgamaþ 12,088.026a arayo me samutthàya bahubhir dasyubhiþ saha 12,088.026c idam àtmavadhàyaiva ràùñram icchanti bàdhitum 12,088.027a asyàm àpadi ghoràyàü saüpràpte dàruõe bhaye 12,088.027c paritràõàya bhavatàü pràrthayiùye dhanàni vaþ 12,088.028a pratidàsye ca bhavatàü sarvaü càhaü bhayakùaye 12,088.028c nàrayaþ pratidàsyanti yad dhareyur balàd itaþ 12,088.029a kalatram àditaþ kçtvà na÷yet svaü svayam eva hi 12,088.029c api cet putradàràrtham arthasaücaya iùyate 12,088.030a nandàmi vaþ prabhàvena putràõàm iva codaye 12,088.030c yathà÷akty anugçhõàmi ràùñrasyàpãóayà ca vaþ 12,088.031a àpatsv eva ca voóhavyaü bhavadbhiþ sadgavair iva 12,088.031c na vaþ priyataraü kàryaü dhanaü kasyàü cid àpadi 12,088.032a iti vàcà madhurayà ÷lakùõayà sopacàrayà 12,088.032c svara÷mãn abhyavasçjed yugam àdàya kàlavit 12,088.033a pracàraü bhçtyabharaõaü vyayaü gogràmato bhayam 12,088.033c yogakùemaü ca saüprekùya gominaþ kàrayet karàn 12,088.034a upekùità hi na÷yeyur gomino 'raõyavàsinaþ 12,088.034c tasmàt teùu vi÷eùeõa mçdupårvaü samàcaret 12,088.035a sàntvanaü rakùaõaü dànam avasthà càpy abhãkùõa÷aþ 12,088.035c gominàü pàrtha kartavyaü saüvibhàgàþ priyàõi ca 12,088.036a ajasram upayoktavyaü phalaü gomiùu sarvataþ 12,088.036c prabhàvayati ràùñraü ca vyavahàraü kçùiü tathà 12,088.037a tasmàd gomiùu yatnena prãtiü kuryàd vicakùaõaþ 12,088.037c dayàvàn apramatta÷ ca karàn saüpraõayan mçdån 12,088.038a sarvatra kùemacaraõaü sulabhaü tàta gomibhiþ 12,088.038c na hy ataþ sadç÷aü kiü cid dhanam asti yudhiùñhira 12,089.001 yudhiùñhira uvàca 12,089.001a yadà ràjà samartho 'pi ko÷àrthã syàn mahàmate 12,089.001c kathaü pravarteta tadà tan me bråhi pitàmaha 12,089.002 bhãùma uvàca 12,089.002a yathàde÷aü yathàkàlam api caiva yathàbalam 12,089.002c anu÷iùyàt prajà ràjà dharmàrthã taddhite rataþ 12,089.003a yathà tàsàü ca manyeta ÷reya àtmana eva ca 12,089.003c tathà dharmyàõi sarvàõi ràjà ràùñre pravartayet 12,089.004a madhudohaü duhed ràùñraü bhramaràn na vipàtayet 12,089.004c vatsàpekùã duhec caiva stanàü÷ ca na vikuññayet 12,089.005a jalaukàvat pibed ràùñraü mçdunaiva naràdhipa 12,089.005c vyàghrãva ca haret putram adaùñvà mà pated iti 12,089.005d*0212_01 yathà ÷alyakavàn àkhuþ padaü dhånayate sadà 12,089.005d*0212_02 atãkùõenàbhyupàyena tathà ràùñraü samàpibet 12,089.006a alpenàlpena deyena vardhamànaü pradàpayet 12,089.006c tato bhåyas tato bhåyaþ kàmaü vçddhiü samàcaret 12,089.007a damayann iva damyànàü ÷a÷vad bhàraü pravardhayet 12,089.007c mçdupårvaü prayatnena pà÷àn abhyavahàrayet 12,089.008a sakçt pà÷àvakãrõàs te na bhaviùyanti durdamàþ 12,089.008c ucitenaiva bhoktavyàs te bhaviùyanti yatnataþ 12,089.009a tasmàt sarvasamàrambho durlabhaþ puruùavrajaþ 12,089.009c yathàmukhyàn sàntvayitvà bhoktavya itaro janaþ 12,089.010a tatas tàn bhedayitvàtha parasparavivakùitàn 12,089.010c bhu¤jãta sàntvayitvaiva yathàsukham ayatnataþ 12,089.011a na càsthàne na càkàle karàn ebhyo 'nupàtayet 12,089.011c ànupårvyeõa sàntvena yathàkàlaü yathàvidhi 12,089.012a upàyàn prabravãmy etàn na me màyà vivakùità 12,089.012c anupàyena damayan prakopayati vàjinaþ 12,089.013a pànàgàràõi ve÷à÷ ca ve÷apràpaõikàs tathà 12,089.013c ku÷ãlavàþ sakitavà ye cànye ke cid ãdç÷àþ 12,089.014a niyamyàþ sarva evaite ye ràùñrasyopaghàtakàþ 12,089.014c ete ràùñre hi tiùñhanto bàdhante bhadrikàþ prajàþ 12,089.015a na kena cid yàcitavyaþ ka÷ cit kiü cid anàpadi 12,089.015c iti vyavasthà bhåtànàü purastàn manunà kçtà 12,089.016a sarve tathà na jãveyur na kuryuþ karma ced iha 12,089.016c sarva eva trayo lokà na bhaveyur asaü÷ayam 12,089.017a prabhur niyamane ràjà ya etàn na niyacchati 12,089.017c bhuïkte sa tasya pàpasya caturbhàgam iti ÷rutiþ 12,089.017d*0213_01 bhoktà tasya tu pàpasya sukçtasya yathà tathà 12,089.017d*0214_01 niyantavyà sadà ràj¤à pàpà ye syur naràdhipa 12,089.017d*0214_02 kçtapàpas tv asau ràjà ya etàn na niyacchati 12,089.017e tathà kçtasya dharmasya caturbhàgam upà÷nute 12,089.018a sthànàny etàni saügamya prasaïge bhåtinà÷anaþ 12,089.018c kàmaprasaktaþ puruùaþ kim akàryaü vivarjayet 12,089.018d*0215_01 madyamàüsaparasvàni tathà dàrà dhanàni ca 12,089.018d*0215_02 àhared ràgava÷agas tathà ÷àstraü pradar÷ayet 12,089.019a àpady eva tu yàceran yeùàü nàsti parigrahaþ 12,089.019c dàtavyaü dharmatas tebhyas tv anukro÷àd dayàrthinà 12,089.020a mà te ràùñre yàcanakà mà te bhåyu÷ ca dasyavaþ 12,089.020c iùñàdàtàra evaite naite bhåtasya bhàvakàþ 12,089.021a ye bhåtàny anugçhõanti vardhayanti ca ye prajàþ 12,089.021c te te ràùñre pravartantàü mà bhåtànàm abhàvakàþ 12,089.022a daõóyàs te ca mahàràja dhanàdànaprayojanàþ 12,089.022c prayogaü kàrayeyus tàn yathà balikaràüs tathà 12,089.023a kçùigorakùyavàõijyaü yac cànyat kiü cid ãdç÷am 12,089.023c puruùaiþ kàrayet karma bahubhiþ saha karmibhiþ 12,089.024a nara÷ cet kçùigorakùyaü vàõijyaü càpy anuùñhitaþ 12,089.024c saü÷ayaü labhate kiü cit tena ràjà vigarhyate 12,089.025a dhaninaþ påjayen nityaü yànàcchàdanabhojanaiþ 12,089.025c vaktavyà÷ cànugçhõãdhvaü påjàþ saha mayeti ha 12,089.026a aïgam etan mahad ràj¤àü dhanino nàma bhàrata 12,089.026c kakudaü sarvabhåtànàü dhanastho nàtra saü÷ayaþ 12,089.027a pràj¤aþ ÷åro dhanastha÷ ca svàm dhàrmika eva ca 12,089.027c tapasvã satyavàdã ca buddhimàü÷ càbhirakùati 12,089.028a tasmàd eteùu sarveùu prãtimàn bhava pàrthiva 12,089.028c satyam àrjavam akrodham ànç÷aüsyaü ca pàlaya 12,089.029a evaü daõóaü ca ko÷aü ca mitraü bhåmiü ca lapsyase 12,089.029c satyàrjavaparo ràjan mitrako÷asamanvitaþ 12,090.001 bhãùma uvàca 12,090.001a vanaspatãn bhakùyaphalàn na chindyur viùaye tava 12,090.001c bràhmaõànàü målaphalaü dharmyam àhur manãùiõaþ 12,090.002a bràhmaõebhyo 'tiriktaü ca bhu¤jãrann itare janàþ 12,090.002c na bràhmaõoparodhena hared anyaþ kathaü cana 12,090.003a vipra÷ cet tyàgam àtiùñhed àkhyàyàvçttikar÷itaþ 12,090.003c parikalpyàsya vçttiþ syàt sadàrasya naràdhipa 12,090.004a sa cen nopanivarteta vàcyo bràhmaõasaüsadi 12,090.004c kasminn idànãü maryàdàm ayaü lokaþ kariùyati 12,090.005a asaü÷ayaü nivarteta na ced vakùyaty ataþ param 12,090.005c pårvaü parokùaü kartavyam etat kaunteya ÷àsanam 12,090.006a àhur etaj janà brahman na caitac chraddadhàmy aham 12,090.006c nimantrya÷ ca bhaved bhogair avçttyà cet tadàcaret 12,090.007a kçùigorakùyavàõijyaü lokànàm iha jãvanam 12,090.007c årdhvaü caiva trayã vidyà sà bhåtàn bhàvayaty uta 12,090.008a tasyàü prayatamànàyàü ye syus tatparipanthinaþ 12,090.008c dasyavas tadvadhàyeha brahmà kùatram athàsçjat 12,090.009a ÷atrå¤ jahi prajà rakùa yajasva kratubhir nçpa 12,090.009c yudhyasva samare vãro bhåtvà kauravanandana 12,090.010a saürakùyàn pàlayed ràjà yaþ sa ràjàryakçttamaþ 12,090.010c ye ke cit tàn na rakùanti tair artho nàsti ka÷ cana 12,090.011a sadaiva ràj¤à boddhavyaü sarvalokàd yudhiùñhira 12,090.011c tasmàd dhetor hi bhu¤jãta manuùyàn eva mànavaþ 12,090.012a antarebhyaþ paràn rakùan parebhyaþ punar antaràn 12,090.012c paràn parebhyaþ svàn svebhyaþ sarvàn pàlaya nityadà 12,090.013a àtmànaü sarvato rakùan ràjà rakùeta medinãm 12,090.013c àtmamålam idaü sarvam àhur hi viduùo janàþ 12,090.014a kiü chidraü ko 'nuùaïgo me kiü vàsty avinipàtitam 12,090.014c kuto màm àsraved doùa iti nityaü vicintayet 12,090.014d*0216_01 atãtadivase vçttaü pra÷aüsanti na và punaþ 12,090.015a guptai÷ càrair anumataiþ pçthivãm anucàrayet 12,090.015c sunãtaü yadi me vçttaü pra÷aüsanti na và punaþ 12,090.015e kaccid rocej janapade kaccid ràùñre ca me ya÷aþ 12,090.016a dharmaj¤ànàü dhçtimatàü saügràmeùv apalàyinàm 12,090.016c ràùñraü ca ye 'nujãvanti ye ca ràj¤o 'nujãvinaþ 12,090.017a amàtyànàü ca sarveùàü madhyasthànàü ca sarva÷aþ 12,090.017c ye ca tvàbhipra÷aüseyur nindeyur atha và punaþ 12,090.017e sarvàn supariõãtàüs tàn kàrayeta yudhiùñhira 12,090.018a ekàntena hi sarveùàü na ÷akyaü tàta rocitum 12,090.018c mitràmitram atho madhyaü sarvabhåteùu bhàrata 12,090.019a tulyabàhubalànàü ca guõair api niùevinàm 12,090.019c kathaü syàd adhikaþ ka÷ cit sa tu bhu¤jãta mànavàn 12,090.020a ye carà hy acaràn adyur adaüùñràn daüùñriõas tathà 12,090.020c à÷ãviùà iva kruddhà bhujagà bhujagàn iva 12,090.021a etebhya÷ càpramattaþ syàt sadà yatto yudhiùñhira 12,090.021c bhàruõóasadç÷à hy ete nipatanti pramàdyataþ 12,090.022a kaccit te vaõijo ràùñre nodvijante karàrditàþ 12,090.022c krãõanto bahu vàlpena kàntàrakçtani÷ramàþ 12,090.023a kaccit kçùikarà ràùñraü na jahaty atipãóitàþ 12,090.023c ye vahanti dhuraü ràj¤àü saübharantãtaràn api 12,090.024a ito dattena jãvanti devàþ pitçgaõàs tathà 12,090.024c manuùyoragarakùàüsi vayàüsi pa÷avas tathà 12,090.025a eùà te ràùñravçtti÷ ca ràùñragupti÷ ca bhàrata 12,090.025c etam evàrtham à÷ritya bhåyo vakùyàmi pàõóava 12,091.001 bhãùma uvàca 12,091.001a yàn aïgiràþ kùatradharmàn utathyo brahmavittamaþ 12,091.001c màndhàtre yauvanà÷vàya prãtimàn abhyabhàùata 12,091.002a sa yathànu÷a÷àsainam utathyo brahmavittamaþ 12,091.002c tat te sarvaü pravakùyàmi nikhilena yudhiùñhira 12,091.003 utathya uvàca 12,091.003a dharmàya ràjà bhavati na kàmakaraõàya tu 12,091.003c màndhàtar evaü jànãhi ràjà lokasya rakùità 12,091.004a ràjà carati vai dharmaü devatvàyaiva gacchati 12,091.004c na ced dharmaü sa carati narakàyaiva gacchati 12,091.005a dharme tiùñhanti bhåtàni dharmo ràjani tiùñhati 12,091.005c taü ràjà sàdhu yaþ ÷àsti sa ràjà pçthivãpatiþ 12,091.006a ràjà paramadharmàtmà lakùmãvàn pàpa ucyate 12,091.006c devà÷ ca garhàü gacchanti dharmo nàstãti cocyate 12,091.007a adharme vartamànànàm arthasiddhiþ pradç÷yate 12,091.007c tad eva maïgalaü sarvaü lokaþ samanuvartate 12,091.008a ucchidyate dharmavçttam adharmo vartate mahàn 12,091.008c bhayam àhur divàràtraü yadà pàpo na vàryate 12,091.008d*0217_01 mamedam iti nedaü ca sàdhånàü tàta dharmataþ 12,091.008d*0217_02 naiva vyavasthà bhavati yadà pàpo na vàryate 12,091.008d*0217_03 naiva bhàryà na pa÷avo na kùetraü na nive÷anam 12,091.008d*0217_04 saüdç÷yeta manuùyàõàü yadà pàpabalaü bhavet 12,091.008d*0217_05 devàþ påjàü na jànanti na svadhàü pitaras tathà 12,091.008d*0217_06 na påjyante hy atithayo yadà pàpo na vàryate 12,091.009a na vedàn anuvartanti vratavanto dvijàtayaþ 12,091.009c na yaj¤àüs tanvate viprà yadà pàpo na vàryate 12,091.010a vadhyànàm iva sarveùàü mano bhavati vihvalam 12,091.010c manuùyàõàü mahàràja yadà pàpo na vàryate 12,091.011a ubhau lokàv abhiprekùya ràjànam çùayaþ svayam 12,091.011c asçjan sumahad bhåtam ayaü dharmo bhaviùyati 12,091.012a yasmin dharmo viràjeta taü ràjànaü pracakùate 12,091.012c yasmin vilãyate dharmas taü devà vçùalaü viduþ 12,091.013a vçùo hi bhagavàn dharmo yas tasya kurute hy alam 12,091.013c vçùalaü taü vidur devàs tasmàd dharmaü na lopayet 12,091.014a dharme vardhati vardhanti sarvabhåtàni sarvadà 12,091.014c tasmin hrasati hãyante tasmàd dharmaü pravardhayet 12,091.015a dhanàt sravati dharmo hi dhàraõàd veti ni÷cayaþ 12,091.015c akàryàõàü manuùyendra sa sãmàntakaraþ smçtaþ 12,091.016a prabhavàrthaü hi bhåtànàü dharmaþ sçùñaþ svayaübhuvà 12,091.016c tasmàt pravardhayed dharmaü prajànugrahakàraõàt 12,091.017a tasmàd dhi ràja÷àrdåla dharmaþ ÷reùñha iti smçtaþ 12,091.017c sa ràjà yaþ prajàþ ÷àsti sàdhukçt puruùarùabhaþ 12,091.018a kàmakrodhàv anàdçtya dharmam evànupàlayet 12,091.018c dharmaþ ÷reyaskaratamo ràj¤àü bharatasattama 12,091.019a dharmasya bràhmaõà yonis tasmàt tàn påjayet sadà 12,091.019c bràhmaõànàü ca màndhàtaþ kàmàn kuryàd amatsarã 12,091.020a teùàü hy akàmakaraõàd ràj¤aþ saüjàyate bhayam 12,091.020c mitràõi ca na vardhante tathàmitrãbhavanty api 12,091.020d*0218_01 ÷atravo hy api mitràõi tadà mitraü bhavanty api 12,091.021a bràhmaõàn vai tadàsåyàd yadà vairocano baliþ 12,091.021c athàsmàc chrãr apàkràmad yàsminn àsãt pratàpinã 12,091.022a tatas tasmàd apakramya sàgacchat pàka÷àsanam 12,091.022c atha so 'nvatapat pa÷càc chriyaü dçùñvà puraüdare 12,091.023a etat phalam asåyàyà abhimànasya càbhibho 12,091.023c tasmàd budhyasva màndhàtar mà tvà jahyàt pratàpinã 12,091.024a darpo nàma ÷riyaþ putro jaj¤e 'dharmàd iti ÷rutiþ 12,091.024c tena devàsurà ràjan nãtàþ subahu÷o va÷am 12,091.025a ràjarùaya÷ ca bahavas tasmàd budhyasva pàrthiva 12,091.025c ràjà bhavati taü jitvà dàsas tena paràjitaþ 12,091.026a sa yathà darpasahitam adharmaü nànusevase 12,091.026c tathà vartasva màndhàta÷ ciraü cet sthàtum icchasi 12,091.027a mattàt pramattàt pogaõóàd unmattàc ca vi÷eùataþ 12,091.027c tadabhyàsàd upàvartàd ahitànàü ca sevanàt 12,091.028a nigçhãtàd amàtyàc ca strãbhya÷ caiva vi÷eùataþ 12,091.028c parvatàd viùamàd durgàd dhastino '÷vàt sarãsçpàt 12,091.029a etebhyo nityayattaþ syàn naktaücaryàü ca varjayet 12,091.029c atyàyaü càtimànaü ca dambhaü krodhaü ca varjayet 12,091.030a avij¤àtàsu ca strãùu klãbàsu svairiõãùu ca 12,091.030c parabhàryàsu kanyàsu nàcaren maithunaü nçpaþ 12,091.031a kuleùu pàparakùàüsi jàyante varõasaükaràt 12,091.031c apumàüso 'ïgahãnà÷ ca sthålajihvà vicetasaþ 12,091.032a ete cànye ca jàyante yadà ràjà pramàdyati 12,091.032c tasmàd ràj¤à vi÷eùeõa vartitavyaü prajàhite 12,091.033a kùatriyasya pramattasya doùaþ saüjàyate mahàn 12,091.033c adharmàþ saüpravartante prajàsaükarakàrakàþ 12,091.034a a÷ãte vidyate ÷ãtaü ÷ãte ÷ãtaü na vidyate 12,091.034c avçùñir ativçùñi÷ ca vyàdhi÷ càvi÷ati prajàþ 12,091.035a nakùatràõy upatiùñhanti grahà ghoràs tathàpare 12,091.035c utpàtà÷ càtra dç÷yante bahavo ràjanà÷anàþ 12,091.036a arakùitàtmà yo ràjà prajà÷ càpi na rakùati 12,091.036c prajà÷ ca tasya kùãyante tà÷ ca so 'nu vina÷yati 12,091.037a dvàv àdadàte hy ekasya dvayo÷ ca bahavo 'pare 12,091.037c kumàryaþ saüpralupyante tadàhur nçpadåùaõam 12,091.038a mamaitad iti naikasya manuùyeùv avatiùñhate 12,091.038c tyaktvà dharmaü yadà ràjà pramàdam anutiùñhati 12,092.001 utathya uvàca 12,092.001a kàlavarùã ca parjanyo dharmacàrã ca pàrthivaþ 12,092.001c saüpad yadaiùà bhavati sà bibharti sukhaü prajàþ 12,092.002a yo na jànàti nirhantuü vastràõàü rajako malam 12,092.002c raktàni và ÷odhayituü yathà nàsti tathaiva saþ 12,092.003a evam eva dvijendràõàü kùatriyàõàü vi÷àm api 12,092.003c ÷ådrà÷ caturõàü varõànàü nànàkarmasv avasthitàþ 12,092.004a karma ÷ådre kçùir vai÷ye daõóanãti÷ ca ràjani 12,092.004c brahmacaryaü tapo mantràþ satyaü càpi dvijàtiùu 12,092.005a teùàü yaþ kùatriyo veda vastràõàm iva ÷odhanam 12,092.005c ÷ãladoùàn vinirhantuü sa pità sa prajàpatiþ 12,092.006a kçtaü tretà dvàpara÷ ca kali÷ ca bharatarùabha 12,092.006c ràjavçttàni sarvàõi ràjaiva yugam ucyate 12,092.007a càturvarõyaü tathà vedà÷ càturà÷ramyam eva ca 12,092.007c sarvaü pramuhyate hy etad yadà ràjà pramàdyati 12,092.007d*0219_01 agnitretà trayã vidyà yaj¤à÷ ca sahadakùiõàþ 12,092.007d*0219_02 sarva eva pramàdyanti yadà ràjà pramàdyati 12,092.008a ràjaiva kartà bhåtànàü ràjaiva ca vinà÷akaþ 12,092.008c dharmàtmà yaþ sa kartà syàd adharmàtmà vinà÷akaþ 12,092.009a ràj¤o bhàryà÷ ca putrà÷ ca bàndhavàþ suhçdas tathà 12,092.009c sametya sarve ÷ocanti yadà ràjà pramàdyati 12,092.010a hastino '÷và÷ ca gàva÷ càpy uùñrà÷vataragardabhàþ 12,092.010c adharmavçtte nçpatau sarve sãdanti pàrthiva 12,092.011a durbalàrthaü balaü sçùñaü dhàtrà màndhàtar ucyate 12,092.011c abalaü tan mahad bhåtaü yasmin sarvaü pratiùñhitam 12,092.012a yac ca bhåtaü sa bhajate bhåtà ye ca tadanvayàþ 12,092.012c adharmasthe hi nçpatau sarve sãdanti pàrthiva 12,092.013a durbalasya hi yac cakùur muner à÷ãviùasya ca 12,092.013c aviùahyatamaü manye mà sma durbalam àsadaþ 12,092.014a durbalàüs tàta budhyethà nityam evàvimànitàn 12,092.014c mà tvàü durbalacakùåüùi pradaheyuþ sabàndhavam 12,092.015a na hi durbaladagdhasya kule kiü cit prarohati 12,092.015c àmålaü nirdahaty eva mà sma durbalam àsadaþ 12,092.016a abalaü vai balàc chreyo yac càtibalavad balam 12,092.016c balasyàbaladagdhasya na kiü cid ava÷iùyate 12,092.017a vimànito hatotkruùñas tràtàraü cen na vindati 12,092.017c amànuùakçtas tatra daõóo hanti naràdhipam 12,092.018a mà sma tàta bale stheyà bàdhiùñhà màpi durbalam 12,092.018c mà tvà durbalacakùåüùi dhakùyanty agnir ivà÷rayam 12,092.019a yàni mithyàbhi÷astànàü patanty a÷råõi rodatàm 12,092.019c tàni putràn pa÷ån ghnanti teùàü mithyàbhi÷àsatàm 12,092.020a yadi nàtmani putreùu na cet pautreùu naptçùu 12,092.020c na hi pàpaü kçtaü karma sadyaþ phalati gaur iva 12,092.021a yatràbalo vadhyamànas tràtàraü nàdhigacchati 12,092.021c mahàn daivakçtas tatra daõóaþ patati dàruõaþ 12,092.022a yuktà yadà jànapadà bhikùante bràhmaõà iva 12,092.022c abhãkùõaü bhikùudoùeõa ràjànaü ghnanti tàdç÷àþ 12,092.023a ràj¤o yadà janapade bahavo ràjapåruùàþ 12,092.023c anayenopavartante tad ràj¤aþ kilbiùaü mahat 12,092.024a yadà yuktà nayanty arthàn kàmàd arthava÷ena và 12,092.024c kçpaõaü yàcamànànàü tad ràj¤o vai÷asaü mahat 12,092.025a mahàvçkùo jàyate vardhate ca; taü caiva bhåtàni samà÷rayanti 12,092.025c yadà vçkùa÷ chidyate dahyate và; tadà÷rayà aniketà bhavanti 12,092.026a yadà ràùñre dharmam agryaü caranti; saüskàraü và ràjaguõaü bruvàõàþ 12,092.026c tair evàdharma÷ carito dharmamohàt; tårõaü jahyàt sukçtaü duùkçtaü ca 12,092.027a yatra pàpà j¤àyamànà÷ caranti; satàü kalir vindati tatra ràj¤aþ 12,092.027c yadà ràjà ÷àsti naràn na÷iùyàn; na tad ràjyaü vardhate bhåmipàla 12,092.028a ya÷ càmàtyaü mànayitvà yathàrhaü; mantre ca yuddhe ca nçpo niyu¤jyàt 12,092.028c pravardhate tasya ràùñraü nçpasya; bhuïkte mahãü càpy akhilàü ciràya 12,092.029a atràpi sukçtaü karma vàcaü caiva subhàùitàm 12,092.029c samãkùya påjayan ràjà dharmaü pràpnoty anuttamam 12,092.030a saüvibhajya yadà bhuïkte na cànyàn avamanyate 12,092.030c nihanti balinaü dçptaü sa ràj¤o dharma ucyate 12,092.031a tràyate hi yadà sarvaü vàcà kàyena karmaõà 12,092.031c putrasyàpi na mçùyec ca sa ràj¤o dharma ucyate 12,092.031d*0220_01 saüvibhajya yadà bhuïkte nçpatir durbalàn naràn 12,092.031d*0220_02 tadà bhavanti balinaþ sa ràj¤o dharma ucyate 12,092.031d*0221_01 yadà rakùati ràùñràõi yadà dasyån apohati 12,092.031d*0221_02 yadà jayati saügràme sa ràj¤o dharma ucyate 12,092.031d*0222_01 pàpam àcarato yatra karmaõà vyàhçtena và 12,092.031d*0222_02 priyasyàpi na mçùyeta sa ràj¤o dharma ucyate 12,092.032a yadà ÷àraõikàn ràjà putravat parirakùati 12,092.032c bhinatti na ca maryàdàü sa ràj¤o dharma ucyate 12,092.033a yadàptadakùiõair yaj¤air yajate ÷raddhayànvitaþ 12,092.033c kàmadveùàv anàdçtya sa ràj¤o dharma ucyate 12,092.034a kçpaõànàthavçddhànàü yadà÷ru vyapamàrùñi vai 12,092.034c harùaü saüjanayan néõàü sa ràj¤o dharma ucyate 12,092.035a vivardhayati mitràõi tathàrãü÷ càpakarùati 12,092.035c saüpåjayati sàdhåü÷ ca sa ràj¤o dharma ucyate 12,092.036a satyaü pàlayati pràptyà nityaü bhåmiü prayacchati 12,092.036c påjayaty atithãn bhçtyàn sa ràj¤o dharma ucyate 12,092.037a nigrahànugrahau cobhau yatra syàtàü pratiùñhitau 12,092.037c asmiül loke pare caiva ràjà tat pràpnute phalam 12,092.038a yamo ràjà dhàrmikàõàü màndhàtaþ parame÷varaþ 12,092.038c saüyacchan bhavati pràõàn nasaüyacchaüs tu pàpakaþ 12,092.039a çtvikpurohitàcàryàn satkçtyànavamanya ca 12,092.039c yadà samyak pragçhõàti sa ràj¤o dharma ucyate 12,092.040a yamo yacchati bhåtàni sarvàõy evàvi÷eùataþ 12,092.040c tasya ràj¤ànukartavyaü yantavyà vidhivat prajàþ 12,092.041a sahasràkùeõa ràjà hi sarva evopamãyate 12,092.041c sa pa÷yati hi yaü dharmaü sa dharmaþ puruùarùabha 12,092.042a apramàdena ÷ikùethàþ kùamàü buddhiü dhçtiü matim 12,092.042c bhåtànàü sattvajij¤àsàü sàdhv asàdhu ca sarvadà 12,092.043a saügrahaþ sarvabhåtànàü dànaü ca madhurà ca vàk 12,092.043c paurajànapadà÷ caiva goptavyàþ svà yathà prajàþ 12,092.044a na jàtv adakùo nçpatiþ prajàþ ÷aknoti rakùitum 12,092.044c bhàro hi sumahàüs tàta ràjyaü nàma suduùkaram 12,092.045a tad daõóavin nçpaþ pràj¤aþ ÷åraþ ÷aknoti rakùitum 12,092.045c na hi ÷akyam adaõóena klãbenàbuddhinàpi và 12,092.046a abhiråpaiþ kule jàtair dakùair bhaktair bahu÷rutaiþ 12,092.046c sarvà buddhãþ parãkùethàs tàpasà÷ramiõàm api 12,092.047a tatas tvaü sarvabhåtànàü dharmaü vetsyasi vai param 12,092.047c svade÷e parade÷e và na te dharmo vina÷yati 12,092.048a dharma÷ càrtha÷ ca kàma÷ ca dharma evottaro bhavet 12,092.048c asmiül loke pare caiva dharmavit sukham edhate 12,092.049a tyajanti dàràn pràõàü÷ ca manuùyàþ pratipåjitàþ 12,092.049c saügraha÷ caiva bhåtànàü dànaü ca madhurà ca vàk 12,092.050a apramàda÷ ca ÷aucaü ca tàta bhåtikaraü mahat 12,092.050c etebhya÷ caiva màndhàtaþ satataü mà pramàdithàþ 12,092.051a apramatto bhaved ràjà chidradar÷ã paràtmanoþ 12,092.051c nàsya chidraü paraþ pa÷yec chidreùu param anviyàt 12,092.052a etad vçttaü vàsavasya yamasya varuõasya ca 12,092.052c ràjarùãõàü ca sarveùàü tat tvam apy anupàlaya 12,092.053a tat kuruùva mahàràja vçttaü ràjarùisevitam 12,092.053c àtiùñha divyaü panthànam ahnàya bharatarùabha 12,092.054a dharmavçttaü hi ràjànaü pretya ceha ca bhàrata 12,092.054c devarùipitçgandharvàþ kãrtayanty amitaujasaþ 12,092.055 bhãùma uvàca 12,092.055a sa evam ukto màndhàtà tenotathyena bhàrata 12,092.055c kçtavàn avi÷aïkas tad ekaþ pràpa ca medinãm 12,092.056a bhavàn api tathà samyaï màndhàteva mahãpatiþ 12,092.056c dharmaü kçtvà mahãü rakùan svarge sthànam avàpsyasi 12,093.001 yudhiùñhira uvàca 12,093.001a kathaü dharme sthàtum icchan ràjà varteta dhàrmikaþ 12,093.001c pçcchàmi tvà kuru÷reùñha tan me bråhi pitàmaha 12,093.002 bhãùma uvàca 12,093.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,093.002c gãtaü dçùñàrthatattvena vàmadevena dhãmatà 12,093.003a ràjà vasumanà nàma kausalyo balavठ÷uciþ 12,093.003c maharùiü paripapraccha vàmadevaü ya÷asvinam 12,093.004a dharmàrthasahitaü vàkyaü bhagavann anu÷àdhi màm 12,093.004c yena vçttena vai tiùñhan na cyaveyaü svadharmataþ 12,093.005a tam abravãd vàmadevas tapasvã japatàü varaþ 12,093.005c hemavarõam upàsãnaü yayàtim iva nàhuùam 12,093.006a dharmam evànuvartasva na dharmàd vidyate param 12,093.006c dharme sthità hi ràjàno jayanti pçthivãm imàm 12,093.007a arthasiddheþ paraü dharmaü manyate yo mahãpatiþ 12,093.007c çtàü ca kurute buddhiü sa dharmeõa virocate 12,093.008a adharmadar÷ã yo ràjà balàd eva pravartate 12,093.008c kùipram evàpayàto 'smàd ubhau prathamamadhyamau 12,093.009a asatpàpiùñhasacivo vadhyo lokasya dharmahà 12,093.009c sahaiva parivàreõa kùipram evàvasãdati 12,093.010a arthànàm ananuùñhàtà kàmacàrã vikatthanaþ 12,093.010c api sarvàü mahãü labdhvà kùipram eva vina÷yati 12,093.011a athàdadànaþ kalyàõam anasåyur jitendriyaþ 12,093.011c vardhate matimàn ràjà srotobhir iva sàgaraþ 12,093.012a na pårõo 'smãti manyeta dharmataþ kàmato 'rthataþ 12,093.012c buddhito mitrata÷ càpi satataü vasudhàdhipaþ 12,093.013a eteùv eva hi sarveùu lokayàtrà pratiùñhità 12,093.013c etàni ÷çõvaül labhate ya÷aþ kãrtiü ÷riyaþ prajàþ 12,093.014a evaü yo dharmasaürambhã dharmàrthaparicintakaþ 12,093.014c arthàn samãkùyàrabhate sa dhruvaü mahad a÷nute 12,093.015a adàtà hy anatisneho daõóenàvartayan prajàþ 12,093.015c sàhasaprakçtã ràjà kùipram eva vina÷yati 12,093.016a atha pàpaü kçtaü buddhyà na ca pa÷yaty abuddhimàn 12,093.016c akãrtyàpi samàyukto mçto narakam a÷nute 12,093.017a atha mànayitur dàtuþ ÷uklasya rasavedinaþ 12,093.017c vyasanaü svam ivotpannaü vijighàüsanti mànavàþ 12,093.018a yasya nàsti gurur dharme na cànyàn anupçcchati 12,093.018c sukhatantro 'rthalàbheùu na ciraü mahad a÷nute 12,093.019a gurupradhàno dharmeùu svayam arthànvavekùità 12,093.019c dharmapradhàno lokeùu suciraü mahad a÷nute 12,094.001 vàmadeva uvàca 12,094.001a yatràdharmaü praõayate durbale balavattaraþ 12,094.001c tàü vçttim upajãvanti ye bhavanti tadanvayàþ 12,094.002a ràjànam anuvartante taü pàpàbhipravartakam 12,094.002c avinãtamanuùyaü tat kùipraü ràùñraü vina÷yati 12,094.003a yad vçttim upajãvanti prakçtisthasya mànavàþ 12,094.003c tad eva viùamasthasya svajano 'pi na mçùyate 12,094.004a sàhasaprakçtir yatra kurute kiü cid ulbaõam 12,094.004c a÷àstralakùaõo ràjà kùipram eva vina÷yati 12,094.005a yo 'tyantàcaritàü vçttiü kùatriyo nànuvartate 12,094.005c jitànàm ajitànàü ca kùatradharmàd apaiti saþ 12,094.006a dviùantaü kçtakarmàõaü gçhãtvà nçpatã raõe 12,094.006c yo na mànayate dveùàt kùatradharmàd apaiti saþ 12,094.007a ÷aktaþ syàt sumukho ràjà kuryàt kàruõyam àpadi 12,094.007c priyo bhavati bhåtànàü na ca vibhra÷yate ÷riyaþ 12,094.008a apriyaü yasya kurvãta bhåyas tasya priyaü caret 12,094.008c nacireõa priyaþ sa syàd yo 'priyaþ priyam àcaret 12,094.009a mçùàvàdaü pariharet kuryàt priyam ayàcitaþ 12,094.009b*0223_01 ÷reyaso lakùaõaü caitad vikramo yatra dç÷yate 12,094.009b*0223_02 kãrtipradhàno ya÷ ca syàt samaye ya÷ ca tiùñhati 12,094.009b*0223_03 samarthàn påjayed ya÷ ca na spardheta ca ya÷ ca taiþ 12,094.009c na ca kàmàn na saürambhàn na dveùàd dharmam utsçjet 12,094.009d*0224_01 amàyayaiva varteta na ca satyaü tyajed budhaþ 12,094.009d*0224_02 damaü dharmaü ca ÷ãlaü ca kùatradharmaü prajàhitam 12,094.010a nàpatrapeta pra÷neùu nàbhibhavyàü giraü sçjet 12,094.010c na tvareta na càsåyet tathà saügçhyate paraþ 12,094.011a priye nàtibhç÷aü hçùyed apriye na ca saüjvaret 12,094.011c na muhyed arthakçcchreùu prajàhitam anusmaran 12,094.012a yaþ priyaü kurute nityaü guõato vasudhàdhipaþ 12,094.012c tasya karmàõi sidhyanti na ca saütyajyate ÷riyà 12,094.013a nivçttaü pratikålebhyo vartamànam anupriye 12,094.013c bhaktaü bhajeta nçpatis tad vai vçttaü satàm iha 12,094.014a aprakãrõendriyaü pràj¤am atyantànugataü ÷ucim 12,094.014c ÷aktaü caivànuraktaü ca yu¤jyàn mahati karmaõi 12,094.015a evam eva guõair yukto yo na rajyati bhåmipam 12,094.015c bhartur artheùv asåyantaü na taü yu¤jãta karmaõi 12,094.016a måóham aindriyakaü lubdham anàryacaritaü ÷añham 12,094.016c anatãtopadhaü hiüsraü durbuddhim abahu÷rutam 12,094.017a tyaktopàttaü madyarataü dyåtastrãmçgayàparam 12,094.017c kàrye mahati yo yu¤jyàd dhãyate sa nçpaþ ÷riyaþ 12,094.018a rakùitàtmà tu yo ràjà rakùyàn ya÷ cànurakùati 12,094.018c prajà÷ ca tasya vardhante dhruvaü ca mahad a÷nute 12,094.019a ye ke cid bhåmipatayas tàn sarvàn anvavekùayet 12,094.019c suhçdbhir anabhikhyàtais tena ràjà na riùyate 12,094.020a apakçtya balasthasya dårastho 'smãti nà÷vaset 12,094.020c ÷yenànucaritair hy ete nipatanti pramàdyataþ 12,094.021a dçóhamålas tv aduùñàtmà viditvà balam àtmanaþ 12,094.021c abalàn abhiyu¤jãta na tu ye balavattaràþ 12,094.022a vikrameõa mahãü labdhvà prajà dharmeõa pàlayan 12,094.022c àhave nidhanaü kuryàd ràjà dharmaparàyaõaþ 12,094.023a maraõàntam idaü sarvaü neha kiü cid anàmayam 12,094.023c tasmàd dharme sthito ràjà prajà dharmeõa pàlayet 12,094.024a rakùàdhikaraõaü yuddhaü tathà dharmànu÷àsanam 12,094.024c mantracintyaü sukhaü kàle pa¤cabhir vardhate mahã 12,094.025a etàni yasya guptàni sa ràjà ràjasattama 12,094.025c satataü vartamàno 'tra ràjà bhuïkte mahãm imàm 12,094.026a naitàny ekena ÷akyàni sàtatyenànvavekùitum 12,094.026c eteùv àptàn pratiùñhàpya ràjà bhuïkte mahãü ciram 12,094.027a dàtàraü saüvibhaktàraü màrdavopagataü ÷ucim 12,094.027c asaütyaktamanuùyaü ca taü janàþ kurvate priyam 12,094.028a yas tu niþ÷reyasaü j¤àtvà j¤ànaü tat pratipadyate 12,094.028c àtmano matam utsçjya taü loko 'nuvidhãyate 12,094.029a yo 'rthakàmasya vacanaü pràtikålyàn na mçùyate 12,094.029c ÷çõoti pratikålàni vimanà naciràd iva 12,094.030a agràmyacaritàü buddhim atyantaü yo na budhyate 12,094.030c jitànàm ajitànàü ca kùatradharmàd apaiti saþ 12,094.031a mukhyàn amàtyàn yo hitvà nihãnàn kurute priyàn 12,094.031c sa vai vyasanam àsàdya gàdham àrto na vindati 12,094.032a yaþ kalyàõaguõठj¤àtãn dveùàn naivàbhimanyate 12,094.032c adçóhàtmà dçóhakrodho nàsyàrtho ramate 'ntike 12,094.033a atha yo guõasaüpannàn hçdayasyàpriyàn api 12,094.033c priyeõa kurute va÷yàü÷ ciraü ya÷asi tiùñhati 12,094.034a nàkàle praõayed arthàn nàpriye jàtu saüjvaret 12,094.034c priye nàtibhç÷aü hçùyed yujyetàrogyakarmaõi 12,094.035a ke mànuraktà ràjànaþ ke bhayàt samupà÷ritàþ 12,094.035c madhyasthadoùàþ ke caiùàm iti nityaü vicintayet 12,094.036a na jàtu balavàn bhåtvà durbale vi÷vaset kva cit 12,094.036c bhàruõóasadç÷à hy ete nipatanti pramàdyataþ 12,094.037a api sarvair guõair yuktaü bhartàraü priyavàdinam 12,094.037c abhidruhyati pàpàtmà tasmàd dhi vibhiùej janàt 12,094.038a etàü ràjopaniùadaü yayàtiþ smàha nàhuùaþ 12,094.038c manuùyavijaye yukto hanti ÷atrån anuttamàn 12,095.001 vàmadeva uvàca 12,095.001a ayuddhenaiva vijayaü vardhayed vasudhàdhipaþ 12,095.001c jaghanyam àhur vijayaü yo yuddhena naràdhipa 12,095.002a na càpy alabdhaü lipseta måle nàtidçóhe sati 12,095.002c na hi durbalamålasya ràj¤o làbho vidhãyate 12,095.003a yasya sphãto janapadaþ saüpannaþ priyaràjakaþ 12,095.003c saütuùñapuùñasacivo dçóhamålaþ sa pàrthivaþ 12,095.004a yasya yodhàþ susaütuùñàþ sàntvitàþ såpadhàsthitàþ 12,095.004c alpenàpi sa daõóena mahãü jayati bhåmipaþ 12,095.004d@010_0001 daõóo hi balavàn yatra tatra sàma prayujyate 12,095.004d@010_0002 pradànaü sàmapårvaü ca bhedamålaü pra÷asyate 12,095.004d@010_0003 trayàõàü viphalaü karma yadà pa÷yeta bhåmipaþ 12,095.004d@010_0004 randhraü j¤àtvà tato daõóaü prayu¤jãtàvicàrayan 12,095.004d@010_0005 abhibhåto yadà ÷atruþ ÷atrubhir balavattaraiþ 12,095.004d@010_0006 upekùà tatra kartavyà vadhyatàü balinàü balam 12,095.004d@010_0007 durbalo hi mahãpàlo yadà bhavati bhàrata 12,095.004d@010_0008 upekùà tatra kartavyà caturõàm avirodhinã 12,095.004d@010_0009 upàyaþ pa¤camaþ so 'pi sarveùàü balavattaraþ 12,095.004d@010_0010 bhàrgaveõa ca gãtànàü ÷lokànàü kausalàdhipa 12,095.004d@010_0011 vij¤àya tattvaü tattvaj¤a tattvatas tat kariùyasi 12,095.004d@010_0012 yadi rakùaþ pi÷àcena hanyate yatra kutra cit 12,095.004d@010_0013 upekùà tatra kartavyà vadhyatàü balinàü baliþ 12,095.004d@010_0014 durbalo hi mahãpàlaþ ÷atråõàü ÷atrum uddharet 12,095.004d@010_0015 pàdalagnaü karasthena kaõñakenaiva kaõñakam 12,095.004d@010_0016 ÷añhànàü sacivànàü ca mlecchànàü ca mahãpate 12,095.004d@010_0017 eùa ukta upàyànàm upekùà balavattamà 12,095.004d@010_0018 a÷manà nà÷ayel lohaü lohenà÷mànam eva ca 12,095.004d@010_0019 bilvànãvàparair bilvair mlecchàn mlecchaiþ prasàdayet 12,095.004d@010_0020 dàsànàü ca pradçptànàm etad eveha kàrayet 12,095.004d@010_0021 caõóàlamlecchajàtãnàü daõóena ca nivàraõam 12,095.004d@010_0022 ÷añhànàü durvinãtai÷ ca pårvam uktaü samàcaret 12,095.004d@010_0023 anyàþ ÷añhà÷ ca sacivàs tathà kubràhmaõàdayaþ 12,095.004d@010_0024 upàyaiþ pa¤cabhiþ sàdhyà÷ caturvargavirodhinaþ 12,095.005a paurajànapadà yasya svanuraktàþ supåjitàþ 12,095.005b*0225_01 ràùñrakarmakarà hy ete ràùñrasya ca virodhinaþ 12,095.005b*0225_02 durvinãtà vinãtà÷ ca sarve sàdhyàþ prayatnataþ 12,095.005b*0225_03 caõóàlamlecchajàtyà÷ ca pàùaõóà÷ ca vikarmiõaþ 12,095.005b*0225_04 balina÷ cà÷ramà÷ caiva tathà gàyakanartakàþ 12,095.005c sadhanà dhànyavanta÷ ca dçóhamålaþ sa pàrthivaþ 12,095.005d*0226_01 yasya ràùñre vasanty ete dhànyopacayakàriõaþ 12,095.005d*0226_02 àyavçddhau sahàyà÷ ca dçóhamålaþ sa pàrthivaþ 12,095.006a prabhàvakàlàv adhikau yadà manyeta càtmanaþ 12,095.006c tadà lipseta medhàvã parabhåmiü dhanàny uta 12,095.007a bhogeùv adayamànasya bhåteùu ca dayàvataþ 12,095.007c vardhate tvaramàõasya viùayo rakùitàtmanaþ 12,095.008a takùaty àtmànam evaiùa vanaü para÷unà yathà 12,095.008c yaþ samyag vartamàneùu sveùu mithyà pravartate 12,095.009a na vai dviùantaþ kùãyante ràj¤o nityam api ghnataþ 12,095.009c krodhaü niyantuü yo veda tasya dveùñà na vidyate 12,095.010a yad àryajanavidviùñaü karma tan nàcared budhaþ 12,095.010c yat kalyàõam abhidhyàyet tatràtmànaü niyojayet 12,095.011a nainam anye 'vajànanti nàtmanà paritapyate 12,095.011c kçtya÷eùeõa yo ràjà sukhàny anububhåùati 12,095.012a idaüvçttaü manuùyeùu vartate yo mahãpatiþ 12,095.012c ubhau lokau vinirjitya vijaye saüpratiùñhate 12,095.013 bhãùma uvàca 12,095.013a ity ukto vàmadevena sarvaü tat kçtavàn nçpaþ 12,095.013c tathà kurvaüs tvam apy etau lokau jetà na saü÷ayaþ 12,096.001 yudhiùñhira uvàca 12,096.001a atha yo vijigãùeta kùatriyaþ kùatriyaü yudhi 12,096.001c kas tasya dharmyo vijaya etat pçùño bravãhi me 12,096.002 bhãùma uvàca 12,096.002a sasahàyo 'sahàyo và ràùñram àgamya bhåmipaþ 12,096.002c bråyàd ahaü vo ràjeti rakùiùyàmi ca vaþ sadà 12,096.003a mama dharmyaü baliü datta kiü và màü pratipatsyatha 12,096.003c te cet tam àgataü tatra vçõuyuþ ku÷alaü bhavet 12,096.003d*0227_01 bråyàd yuddhaü kariùyàmaþ ÷çõu naþ ku÷alaü bhavet 12,096.004a te ced akùatriyàþ santo virudhyeyuþ kathaü cana 12,096.004c sarvopàyair niyantavyà vikarmasthà naràdhipa 12,096.005a a÷aktaü kùatriyaü matvà ÷astraü gçhõàty athàparaþ 12,096.005c tràõàyàpy asamarthaü taü manyamànam atãva ca 12,096.006 yudhiùñhira uvàca 12,096.006a atha yaþ kùatriyo ràjà kùatriyaü pratyupàvrajet 12,096.006c kathaü sa pratiyoddhavyas tan me bråhi pitàmaha 12,096.007 bhãùma uvàca 12,096.007a nàsaünaddho nàkavaco yoddhavyaþ kùatriyo raõe 12,096.007c eka ekena vàcya÷ ca visçjasva kùipàmi ca 12,096.008a sa cet saünaddha àgacchet saünaddhavyaü tato bhavet 12,096.008c sa cet sasainya àgacchet sasainyas tam athàhvayet 12,096.009a sa cen nikçtyà yudhyeta nikçtyà taü prayodhayet 12,096.009c atha ced dharmato yudhyed dharmeõaiva nivàrayet 12,096.010a nà÷vena rathinaü yàyàd udiyàd rathinaü rathã 12,096.010c vyasane na prahartavyaü na bhãtàya jitàya ca 12,096.011a neùur lipto na karõã syàd asatàm etad àyudham 12,096.011c jayàrtham eva yoddhavyaü na krudhyed ajighàüsataþ 12,096.011d*0228_01 nàsty ekasya gajo yuddhe gaja÷ caikasya vidyate 12,096.011d*0228_02 na padàtir gajaü yudhyen na gajena padàtinam 12,096.011d*0228_03 hastinà yodhayen nàgaü kadà cic chikùito hayaþ 12,096.011d*0228_04 divyàstrabalasaüpannaþ kàmaü yudhyeta sarvadà 12,096.011d*0228_05 nàge bhåmau same caiva rathenà÷vena và punaþ 12,096.011d*0228_06 ràmaràvaõayor yuddhe harayo vai padàtayaþ 12,096.011d*0228_07 lakùmaõa÷ ca mahàbhàgas tathà ràjan vibhãùaõaþ 12,096.011d*0228_08 ràvaõasyàntakàle ca rathenaindreõa ràghavaþ 12,096.011d*0228_09 nijaghàna duràcàraü ràvaõaü pàpakàriõam 12,096.011d*0228_10 divyàstrabalasaüpanne sarvam etad vidhãyate 12,096.011d*0228_11 devàsureùu yuddheùu dçùñam etat puràtanaiþ 12,096.012a sàdhånàü tu mithobhedàt sàdhu÷ ced vyasanã bhavet 12,096.012c savraõo nàbhihantavyo nànapatyaþ kathaü cana 12,096.013a bhagna÷astro vipannà÷va÷ chinnajyo hatavàhanaþ 12,096.013c cikitsyaþ syàt svaviùaye pràpyo và svagçhàn bhavet 12,096.013e nirvraõo 'pi ca moktavya eùa dharmaþ sanàtanaþ 12,096.014a tasmàd dharmeõa yoddhavyaü manuþ svàyaübhuvo 'bravãt 12,096.014c satsu nityaü satàü dharmas tam àsthàya na nà÷ayet 12,096.015a yo vai jayaty adharmeõa kùatriyo vardhamànakaþ 12,096.015c àtmànam àtmanà hanti pàpo nikçtijãvanaþ 12,096.016a karma caitad asàdhånàm asàdhuü sàdhunà jayet 12,096.016c dharmeõa nidhanaü ÷reyo na jayaþ pàpakarmaõà 12,096.017a nàdharma÷ carito ràjan sadyaþ phalati gaur iva 12,096.017c målàny asya pra÷àkhà÷ ca dahan samanugacchati 12,096.018a pàpena karmaõà vittaü labdhvà pàpaþ prahçùyati 12,096.018c sa vardhamànaþ steyena pàpaþ pàpe prasajjati 12,096.019a na dharmo 'stãti manvànaþ ÷ucãn avahasann iva 12,096.019c a÷raddadhànabhàvàc ca vinà÷am upagacchati 12,096.020a sa baddho vàruõaiþ pà÷air amartya iva manyate 12,096.020c mahàdçtir ivàdhmàtaþ svakçtena vivardhate 12,096.021a tataþ samålo hriyate nadãkålàd iva drumaþ 12,096.021c athainam abhinindanti bhinnaü kumbham ivà÷mani 12,096.021e tasmàd dharmeõa vijayaü kàmaü lipseta bhåmipaþ 12,097.001 bhãùma uvàca 12,097.001a nàdharmeõa mahãü jetuü lipseta jagatãpatiþ 12,097.001c adharmavijayaü labdhvà ko 'numanyeta bhåmipaþ 12,097.002a adharmayukto vijayo hy adhruvo 'svargya eva ca 12,097.002c sàdayaty eùa ràjànaü mahãü ca bharatarùabha 12,097.003a vi÷ãrõakavacaü caiva tavàsmãti ca vàdinam 12,097.003c kçtà¤jaliü nyasta÷astraü gçhãtvà na vihiüsayet 12,097.004a balenàvajito ya÷ ca na taü yudhyeta bhåmipaþ 12,097.004c saüvatsaraü vipraõayet tasmàj jàtaþ punar bhavet 12,097.005a nàrvàk saüvatsaràt kanyà spraùñavyà vikramàhçtà 12,097.005c evam eva dhanaü sarvaü yac cànyat sahasàhçtam 12,097.006a na tu vandhyaü dhanaü tiùñhet pibeyur bràhmaõàþ payaþ 12,097.006c yu¤jãran vàpy anaóuhaþ kùantavyaü và tadà bhavet 12,097.007a ràj¤à ràjaiva yoddhavyas tathà dharmo vidhãyate 12,097.007c nànyo ràjànam abhyased aràjanyaþ kathaü cana 12,097.008a anãkayoþ saühatayor yadãyàd bràhmaõo 'ntarà 12,097.008c ÷àntim icchann ubhayato na yoddhavyaü tadà bhavet 12,097.008e maryàdàü ÷à÷vatãü bhindyàd bràhmaõaü yo 'bhilaïghayet 12,097.009a atha cel laïghayed enàü maryàdàü kùatriyabruvaþ 12,097.009c apra÷asyas tad årdhvaü syàd anàdeya÷ ca saüsadi 12,097.010a yà tu dharmavilopena maryàdàbhedanena ca 12,097.010c tàü vçttiü nànuvarteta vijigãùur mahãpatiþ 12,097.010e dharmalabdhàd dhi vijayàt ko làbho 'bhyadhiko bhavet 12,097.011a sahasà nàmya bhåtàni kùipram eva prasàdayet 12,097.011c sàntvena bhogadànena sa ràj¤àü paramo nayaþ 12,097.012a bhujyamànà hy ayogena svaràùñràd abhitàpitàþ 12,097.012c amitràn paryupàsãran vyasanaughapratãkùiõaþ 12,097.013a amitropagrahaü càsya te kuryuþ kùipram àpadi 12,097.013c saüduùñàþ sarvato ràjan ràjavyasanakàïkùiõaþ 12,097.014a nàmitro vinikartavyo nàticchedyaþ kathaü cana 12,097.014c jãvitaü hy apy aticchinnaþ saütyajaty ekadà naraþ 12,097.015a alpenàpi hi saüyuktas tuùyaty evàparàdhikaþ 12,097.015c ÷uddhaü jãvitam evàpi tàdç÷o bahu manyate 12,097.016a yasya sphãto janapadaþ saüpannaþ priyaràjakaþ 12,097.016c saütuùñabhçtyasacivo dçóhamålaþ sa pàrthivaþ 12,097.017a çtvikpurohitàcàryà ye cànye ÷rutasaümatàþ 12,097.017c påjàrhàþ påjità yasya sa vai lokajid ucyate 12,097.018a etenaiva ca vçttena mahãü pràpa surottamaþ 12,097.018c anv eva caindraü vijayaü vyajigãùanta pàrthivàþ 12,097.019a bhåmivarjaü puraü ràjà jitvà ràjànam àhave 12,097.019c amçtà÷ cauùadhãþ ÷a÷vad àjahàra pratardanaþ 12,097.020a agnihotràõy agni÷eùaü havir bhàjanam eva ca 12,097.020c àjahàra divodàsas tato viprakçto 'bhavat 12,097.021a saràjakàni ràùñràõi nàbhàgo dakùiõàü dadau 12,097.021c anyatra ÷rotriyasvàc ca tàpasasvàc ca bhàrata 12,097.022a uccàvacàni vçttàni dharmaj¤ànàü yudhiùñhira 12,097.022c àsan ràj¤àü puràõànàü sarvaü tan mama rocate 12,097.023a sarvavidyàtirekàd và jayam icchen mahãpatiþ 12,097.023c na màyayà na dambhena ya icched bhåtim àtmanaþ 12,098.001 yudhiùñhira uvàca 12,098.001a kùatradharmàn na pàpãyàn dharmo 'sti bharatarùabha 12,098.001c abhiyàne ca yuddhe ca ràjà hanti mahàjanam 12,098.002a atha sma karmaõà yena lokठjayati pàrthivaþ 12,098.002c vidva¤ jij¤àsamànàya prabråhi bharatarùabha 12,098.003 bhãùma uvàca 12,098.003a nigraheõa ca pàpànàü sàdhånàü pragraheõa ca 12,098.003c yaj¤air dànai÷ ca ràjàno bhavanti ÷ucayo 'malàþ 12,098.004a uparundhanti ràjàno bhåtàni vijayàrthinaþ 12,098.004c ta eva vijayaü pràpya vardhayanti punaþ prajàþ 12,098.005a apavidhyanti pàpàni dànayaj¤atapobalaiþ 12,098.005c anugraheõa bhåtànàü puõyam eùàü pravardhate 12,098.006a yathaiva kùetranirdàtà nirdan vai kùetram ekadà 12,098.006c hinasti kakùaü dhànyaü ca na ca dhànyaü vina÷yati 12,098.007a evaü ÷astràõi mu¤canto ghnanti vadhyàn athaikadà 12,098.007c tasyaiùà niùkçtiþ kçtsnà bhåtànàü bhàvanaü punaþ 12,098.008a yo bhåtàni dhanajyànàd vadhàt kle÷àc ca rakùati 12,098.008c dasyubhyaþ pràõadànàt sa dhanadaþ sukhado viràñ 12,098.009a sa sarvayaj¤air ãjàno ràjàthàbhayadakùiõaiþ 12,098.009c anubhåyeha bhadràõi pràpnotãndrasalokatàm 12,098.010a bràhmaõàrthe samutpanne yo 'bhiniþsçtya yudhyate 12,098.010c àtmànaü yåpam ucchritya sa yaj¤o 'nantadakùiõaþ 12,098.011a abhãto vikira¤ ÷atrån pratigçhõa¤ ÷aràüs tathà 12,098.011c na tasmàt trida÷àþ ÷reyo bhuvi pa÷yanti kiü cana 12,098.012a tasya yàvanti ÷astràõi tvacaü bhindanti saüyuge 12,098.012c tàvataþ so '÷nute lokàn sarvakàmaduho 'kùayàn 12,098.013a na tasya rudhiraü gàtràd àvedhebhyaþ pravartate 12,098.013c sa ha tenaiva raktena sarvapàpaiþ pramucyate 12,098.014a yàni duþkhàni sahate vraõànàm abhitàpane 12,098.014c na tato 'sti tapo bhåya iti dharmavido viduþ 12,098.015a pçùñhato bhãravaþ saükhye vartante 'dhamapåruùàþ 12,098.015c ÷åràc charaõam icchantaþ parjanyàd iva jãvanam 12,098.016a yadi ÷åras tathà kùeme pratirakùet tathà bhaye 12,098.016c pratiråpaü janàþ kuryur na ca tad vartate tathà 12,098.017a yadi te kçtam àj¤àya namaskuryuþ sadaiva tam 12,098.017c yuktaü nyàyyaü ca kuryus te na ca tad vartate tathà 12,098.018a puruùàõàü samànànàü dç÷yate mahad antaram 12,098.018c saügràme 'nãkavelàyàm utkruùñe 'bhipatatsu ca 12,098.019a pataty abhimukhaþ ÷åraþ paràn bhãruþ palàyate 12,098.019c àsthàyàsvargyam adhvànaü sahàyàn viùame tyajan 12,098.020a mà sma tàüs tàdç÷àüs tàta janiùñhàþ puruùàdhamàn 12,098.020c ye sahàyàn raõe hitvà svastimanto gçhàn yayuþ 12,098.021a asvasti tebhyaþ kurvanti devà indrapurogamàþ 12,098.021c tyàgena yaþ sahàyànàü svàn pràõàüs tràtum icchati 12,098.022a taü hanyuþ kàùñhaloùñair và daheyur và kañàgninà 12,098.022c pa÷uvan màrayeyur và kùatriyà ye syur ãdç÷àþ 12,098.023a adharmaþ kùatriyasyaiùa yac chayyàmaraõaü bhavet 12,098.023c visçja¤ ÷leùmapittàni kçpaõaü paridevayan 12,098.024a avikùatena dehena pralayaü yo 'dhigacchati 12,098.024c kùatriyo nàsya tat karma pra÷aüsanti puràvidaþ 12,098.025a na gçhe maraõaü tàta kùatriyàõàü pra÷asyate 12,098.025c ÷auñãràõàm a÷auñãram adharmyaü kçpaõaü ca tat 12,098.026a idaü duþkham aho kaùñaü pàpãya iti niùñanan 12,098.026c pratidhvastamukhaþ påtir amàtyàn bahu ÷ocayan 12,098.027a arogàõàü spçhayate muhur mçtyum apãcchati 12,098.027c vãro dçpto 'bhimànã ca nedç÷aü mçtyum arhati 12,098.028a raõeùu kadanaü kçtvà j¤àtibhiþ parivàritaþ 12,098.028c tãkùõaiþ ÷astraiþ suvikliùñaþ kùatriyo mçtyum arhati 12,098.029a ÷åro hi satyamanyubhyàm àviùño yudhyate bhç÷am 12,098.029c kçtyamànàni gàtràõi parair naivàvabudhyate 12,098.030a sa saükhye nidhanaü pràpya pra÷astaü lokapåjitam 12,098.030c svadharmaü vipulaü pràpya ÷akrasyaiti salokatàm 12,098.031a sarvo yodhaþ paraü tyaktum àviùñas tyaktajãvitaþ 12,098.031c pràpnotãndrasya sàlokyaü ÷åraþ pçùñham adar÷ayan 12,098.031d*0229_01 yatra yatra hataþ ÷åraþ ÷atrubhiþ parivàritaþ 12,098.031d*0229_02 akùayàül labhate lokàn yadi dainyaü na sevate 12,099.001 yudhiùñhira uvàca 12,099.001a ke lokà yudhyamànànàü ÷åràõàm anivartinàm 12,099.001c bhavanti nidhanaü pràpya tan me bråhi pitàmaha 12,099.002 bhãùma uvàca 12,099.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,099.002c ambarãùasya saüvàdam indrasya ca yudhiùñhira 12,099.003a ambarãùo hi nàbhàgaþ svargaü gatvà sudurlabham 12,099.003c dadar÷a suralokasthaü ÷akreõa sacivaü saha 12,099.004a sarvatejomayaü divyaü vimànavaram àsthitam 12,099.004c upary upari gacchantaü svaü vai senàpatiü prabhum 12,099.005a sa dçùñvopari gacchantaü senàpatim udàradhãþ 12,099.005b*0230_01 ÷årasthànam anupràptaü sudevaü nàma nàmataþ 12,099.005c çddhiü dçùñvà sudevasya vismitaþ pràha vàsavam 12,099.006a sàgaràntàü mahãü kçtsnàm anu÷iùya yathàvidhi 12,099.006c càturvarõye yathà÷àstraü pravçtto dharmakàmyayà 12,099.007a brahmacaryeõa ghoreõa àcàryakulasevayà 12,099.007c vedàn adhãtya dharmeõa ràja÷àstraü ca kevalam 12,099.008a atithãn annapànena pitéü÷ ca svadhayà tathà 12,099.008c çùãn svàdhyàyadãkùàbhir devàn yaj¤air anuttamaiþ 12,099.009a kùatradharme sthito bhåtvà yathà÷àstraü yathàvidhi 12,099.009c udãkùamàõaþ pçtanàü jayàmi yudhi vàsava 12,099.009d*0231_01 tena puõyavipàkena pràpto 'haü tava saünidhim 12,099.010a devaràja sudevo 'yaü mama senàpatiþ purà 12,099.010c àsãd yodhaþ pra÷àntàtmà so 'yaü kasmàd atãva màm 12,099.010d*0232_01 vimànaü såryasaükà÷am àsthito modate divi 12,099.010d@011_0001 ÷akra uvàca 12,099.010d@011_0001 ai÷varyam ãdç÷aü pràptaþ sarvadevaiþ sudurlabham 12,099.010d@011_0002 yad anena kçtaü karma pratyakùaü te mahãpate 12,099.010d@011_0003 purà pàlayataþ samyak pçthivãü dharmato nçpa 12,099.010d@011_0004 ÷atravo nirjitàþ sarve ye tavàhitakàriõaþ 12,099.010d@011_0005 saüdhamo vidhama÷ caiva sudhama÷ ca mahàbalaþ 12,099.010d@011_0006 ràkùasà durjayà loke trayas te yuddhadurmadàþ 12,099.010d@011_0007 putràs te ÷ata÷çïgasya ràkùasasya mahãpateþ 12,099.010d@011_0008 atha tasmi¤ ÷ubhe kàle tava yaj¤aü vitanvataþ 12,099.010d@011_0009 a÷vamedhaü mahàyàgaü devànàü hitakàmyayà 12,099.010d@011_0010 tasya te khalu vighnàrtham àgatà ràkùasàs trayaþ 12,099.010d@011_0011 koñã÷ataparãvàràü ràkùasànàü mahàcamåm 12,099.010d@011_0012 parigçhya tataþ sarvàþ prajà bandãkçtàs tava 12,099.010d@011_0013 vihvalà÷ ca prajàþ sarvàþ sarve ca tava sainikàþ 12,099.010d@011_0014 niràkçtas tvayà càsãt sudevaþ sainyanàyakaþ 12,099.010d@011_0015 tatràmàtyavacaþ ÷rutvà nirastaþ sarvakarmasu 12,099.010d@011_0016 ÷rutvà teùàü vaco bhåyaþ sopadhaü vasudhàdhipa 12,099.010d@011_0017 sarvasainyasamàyuktaþ sudevaþ preritas tvayà 12,099.010d@011_0018 ràkùasànàü vadhàrthàya durjayànàü naràdhipa 12,099.010d@011_0019 nàjitvà ràkùasãü senàü punaràgamanaü tava 12,099.010d@011_0020 bandãmokùam akçtvà ca na càgamanam iùyate 12,099.010d@011_0021 sudevas tad vacaþ ÷rutvà prasthànam akaron nçpa 12,099.010d@011_0022 saüpràpta÷ ca sa taü de÷aü yatra bandãkçtàþ prajàþ 12,099.010d@011_0023 pa÷yati sma mahàghoràü ràkùasànàü mahàcamåm 12,099.010d@011_0024 dçùñvà saücintayàm àsa sudevo vàhinãpatiþ 12,099.010d@011_0025 neyaü ÷akyà camår jetum api sendraiþ suràsuraiþ 12,099.010d@011_0026 nàmbarãùaþ kalàm ekàm eùàü kùapayituü kùamaþ 12,099.010d@011_0027 divyàstrabalabhåyiùñhaþ kim ahaü punar ãdç÷aþ 12,099.010d@011_0028 tataþ senàü punaþ sarvàü preùayàm àsa pàrthiva 12,099.010d@011_0029 yatra tvaü sahitaþ sarvair mantribhiþ sopadhair nçpa 12,099.010d@011_0030 tato rudraü mahàdevaü prapanno jagataþ patim 12,099.010d@011_0031 ÷ma÷ànanilayaü devaü tuùñàva vçùabhadhvajam 12,099.010d@011_0032 stutvà ÷astraü samàdàya sva÷ira÷ chettum udyataþ 12,099.010d@011_0033 kàruõyàd devadevena gçhãtas tasya dakùiõaþ 12,099.010d@011_0034 sa pàõiþ saha ÷astreõa dçùñvà cedam uvàca ha 12,099.010d@011_0035 kim idaü sàhasaü putra kartukàmo vadasva me 12,099.010d@011_0036 sa uvàca mahàdevaü ÷irasà tv avanãü gataþ 12,099.010d@011_0037 bhagavan vàhinãm enàü ràkùasànàü sure÷vara 12,099.010d@011_0038 a÷akto 'haü raõe jetuü tasmàt tyakùyàmi jãvitam 12,099.010d@011_0039 gatir bhava mahàdeva mamàrtasya jagatpate 12,099.010d@011_0040 nàgantavyam ajitvà ca màm àha jagatãpatiþ 12,099.010d@011_0041 ambarãùo mahàdeva kùàritaþ sacivaiþ saha 12,099.010d@011_0042 tam uvàca mahàdevaþ sudevaü patitaü kùitau 12,099.010d@011_0043 adhomukhaü mahàtmànaü sattvànàü hitakàmyayà 12,099.010d@011_0044 dhanurvedaü samàhåya sagaõaü sahavigraham 12,099.010d@011_0045 rathanàgà÷vakalilaü divyàstrasamalaükçtam 12,099.010d@011_0046 rathaü ca sumahàbhàgaü yena tat tripuraü hatam 12,099.010d@011_0047 dhanuþ pinàkaü khaógaü ca raudram astraü ca ÷aükaraþ 12,099.010d@011_0048 nijaghànàsuràn sarvàn yena devas triyambakaþ 12,099.010d@011_0049 uvàca ca mahàdevaþ sudevaü vàhinãpatim 12,099.010d@011_0050 rathàd asmàt sudeva tvaü durjayas tu suràsuraiþ 12,099.010d@011_0051 màyayà mohito bhåmau na padaü kartum arhasi 12,099.010d@011_0052 atrasthas trida÷àn sarvठjeùyase sarvadànavàn 12,099.010d@011_0053 ràkùasà÷ ca pi÷àcà÷ ca na ÷aktà draùñum ãdç÷am 12,099.010d@011_0054 rathaü såryasahasràbhaü kim u yoddhuü tvayà saha 12,099.010d@011_0055 sa jitvà ràkùasàn sarvàn kçtvà bandãvimokùaõam 12,099.010d@011_0056 ghàtayitvà ca tàn sarvàn bàhuyuddhe tv ayaü hataþ 12,099.010d@011_0057 vidhamaü pràpya bhåpàla vidhama÷ ca nipàtitaþ 12,099.011a nànena kratubhir mukhyair iùñaü naiva dvijàtayaþ 12,099.011c tarpità vidhivac chakra so 'yaü kasmàd atãva màm 12,099.012 indra uvàca 12,099.012a etasya vitatas tàta sudevasya babhåva ha 12,099.012c saügràmayaj¤aþ sumahàn ya÷ cànyo yudhyate naraþ 12,099.013a saünaddho dãkùitaþ sarvo yodhaþ pràpya camåmukham 12,099.013c yuddhayaj¤àdhikàrastho bhavatãti vini÷cayaþ 12,099.014 ambarãùa uvàca 12,099.014a kàni yaj¤e havãüùy atra kim àjyaü kà ca dakùiõà 12,099.014c çtvija÷ càtra ke proktàs tan me bråhi ÷atakrato 12,099.015 indra uvàca 12,099.015a çtvijaþ ku¤jaràs tatra vàjino 'dhvaryavas tathà 12,099.015c havãüùi paramàüsàni rudhiraü tv àjyam eva ca 12,099.016a sçgàlagçdhrakàkolàþ sadasyàs tatra satriõaþ 12,099.016c àjya÷eùaü pibanty ete haviþ prà÷nanti càdhvare 12,099.017a pràsatomarasaüghàtàþ khaóga÷aktipara÷vadhàþ 12,099.017c jvalanto ni÷itàþ pãtàþ srucas tasyàtha satriõaþ 12,099.018a càpavegàyatas tãkùõaþ parakàyàvadàraõaþ 12,099.018c çjuþ suni÷itaþ pãtaþ sàyako 'sya sruvo mahàn 12,099.019a dvãpicarmàvanaddha÷ ca nàgadantakçtatsaruþ 12,099.019c hastihastagataþ khaógaþ sphyo bhavet tasya saüyuge 12,099.020a jvalitair ni÷itaiþ pãtaiþ pràsa÷aktipara÷vadhaiþ 12,099.020c ÷aikyàyasamayais tãkùõair abhighàto bhaved vasu 12,099.020d*0233_01 saükhyàsamayavistãrõam abhijàtodbhavaü bahu 12,099.021a àvegàd yat tu rudhiraü saügràme syandate bhuvi 12,099.021c sàsya pårõàhutir hotre samçddhà sarvakàmadhuk 12,099.022a chindhi bhindhãti yasyaitac chråyate vàhinãmukhe 12,099.022c sàmàni sàmagàs tasya gàyanti yamasàdane 12,099.023a havirdhànaü tu tasyàhuþ pareùàü vàhinãmukham 12,099.023c ku¤jaràõàü hayànàü ca varmiõàü ca samuccayaþ 12,099.023e agniþ ÷yenacito nàma tasya yaj¤e vidhãyate 12,099.024a uttiùñhati kabandho 'tra sahasre nihate tu yaþ 12,099.024c sa yåpas tasya ÷årasya khàdiro 'ùñà÷rir ucyate 12,099.025a ióopahåtaü kro÷anti ku¤jarà aïku÷eritàþ 12,099.025c vyàghuùñatalanàdena vaùañkàreõa pàrthiva 12,099.025e udgàtà tatra saügràme trisàmà dundubhiþ smçtaþ 12,099.026a brahmasve hriyamàõe yaþ priyàü yuddhe tanuü tyajet 12,099.026c àtmànaü yåpam ucchritya sa yaj¤o 'nantadakùiõaþ 12,099.027a bhartur arthe tu yaþ ÷åro vikramed vàhinãmukhe 12,099.027c bhayàn na ca nivarteta tasya lokà yathà mama 12,099.028a nãlacandràkçtaiþ khaógair bàhubhiþ parighopamaiþ 12,099.028c yasya vedir upastãrõà tasya lokà yathà mama 12,099.029a yas tu nàvekùate kaü cit sahàyaü vijaye sthitaþ 12,099.029c vigàhya vàhinãmadhyaü tasya lokà yathà mama 12,099.030a yasya tomarasaüghàñà bherãmaõóåkakacchapà 12,099.030c vãràsthi÷arkarà durgà màüsa÷oõitakardamà 12,099.031a asicarmaplavà sindhuþ ke÷a÷aivala÷àdvalà 12,099.031c a÷vanàgarathai÷ caiva saübhinnaiþ kçtasaükramà 12,099.032a patàkàdhvajavànãrà hatavàhanavàhinã 12,099.032c ÷oõitodà susaüpårõà dustarà pàragair naraiþ 12,099.033a hatanàgamahànakrà paralokavahà÷ivà 12,099.033c çùñikhaógadhvajànåkà gçdhrakaïkavaóaplavà 12,099.034a puruùàdànucarità bhãråõàü ka÷malàvahà 12,099.034c nadã yodhamahàyaj¤e tad asyàvabhçthaü smçtam 12,099.035a vedã yasya tv amitràõàü ÷irobhir avakãryate 12,099.035c a÷vaskandhair gajaskandhais tasya lokà yathà mama 12,099.036a patnã÷àlà kçtà yasya pareùàü vàhinãmukham 12,099.036c havirdhànaü svavàhinyas tad asyàhur manãùiõaþ 12,099.037a sada÷ càntarayodhàgnir àgnãdhra÷ cottaràü di÷am 12,099.037c ÷atrusenàkalatrasya sarvalokàn adårataþ 12,099.038a yadà tåbhayato vyåho bhavaty àkà÷am agrataþ 12,099.038c sàsya vedã tathà yaj¤e nityaü vedàs trayo 'gnayaþ 12,099.039a yas tu yodhaþ paràvçttaþ saütrasto hanyate paraiþ 12,099.039c apratiùñhaü sa narakaü yàti nàsty atra saü÷ayaþ 12,099.040a yasya ÷oõitavegena nadã syàt samabhiplutà 12,099.040c ke÷amàüsàsthisaükãrõà sa gacchet paramàü gatim 12,099.041a yas tu senàpatiü hatvà tadyànam adhirohati 12,099.041c sa viùõuvikramakràmã bçhaspatisamaþ kratuþ 12,099.042a nàyakaü và pramàõaü và yo và syàt tatra påjitaþ 12,099.042c jãvagràhaü nigçhõàti tasya lokà yathà mama 12,099.043a àhave nihataü ÷åraü na ÷oceta kadà cana 12,099.043c a÷ocyo hi hataþ ÷åraþ svargaloke mahãyate 12,099.044a na hy annaü nodakaü tasya na snànaü nàpy a÷aucakam 12,099.044c hatasya kartum icchanti tasya lokठ÷çõuùva me 12,099.045a varàpsaraþsahasràõi ÷åram àyodhane hatam 12,099.045c tvaramàõà hi dhàvanti mama bhartà bhaved iti 12,099.046a etat tapa÷ ca puõyaü ca dharma÷ caiva sanàtanaþ 12,099.046c catvàra÷ cà÷ramàs tasya yo yuddhe na palàyate 12,099.047a vçddhaü balaü na hantavyaü naiva strã na ca vai dvijaþ 12,099.047c tçõapårõamukha÷ caiva tavàsmãti ca yo vadet 12,099.048a ahaü vçtraü balaü pàkaü ÷atamàyaü virocanam 12,099.048c duràvàryaü ca namuciü naikamàyaü ca ÷ambaram 12,099.049a vipracittiü ca daiteyaü danoþ putràü÷ ca sarva÷aþ 12,099.049c prahràdaü ca nihatyàjau tato devàdhipo 'bhavam 12,099.050 bhãùma uvàca 12,099.050a ity etac chakravacanaü ni÷amya pratigçhya ca 12,099.050c yodhànàm àtmanaþ siddhim ambarãùo 'bhipannavàn 12,100.001 bhãùma uvàca 12,100.001a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,100.001c pratardano maithila÷ ca saügràmaü yatra cakratuþ 12,100.002a yaj¤opavãtã saügràme janako maithilo yathà 12,100.002c yodhàn uddharùayàm àsa tan nibodha yudhiùñhira 12,100.003a janako maithilo ràjà mahàtmà sarvatattvavit 12,100.003c yodhàn svàn dar÷ayàm àsa svargaü narakam eva ca 12,100.004a abhãtànàm ime lokà bhàsvanto hanta pa÷yata 12,100.004c pårõà gandharvakanyàbhiþ sarvakàmaduho 'kùayàþ 12,100.005a ime palàyamànànàü narakàþ pratyupasthitàþ 12,100.005c akãrtiþ ÷à÷vatã caiva patitavyam anantaram 12,100.006a tàn dçùñvàrãn vijayato bhåtvà saütyàgabuddhayaþ 12,100.006c narakasyàpratiùñhasya mà bhåta va÷avartinaþ 12,100.007a tyàgamålaü hi ÷åràõàü svargadvàram anuttamam 12,100.007c ity uktàs te nçpatinà yodhàþ parapuraüjaya 12,100.008a vyajayanta raõe ÷atrån harùayanto jane÷varam 12,100.008c tasmàd àtmavatà nityaü sthàtavyaü raõamårdhani 12,100.009a gajànàü rathino madhye rathànàm anu sàdinaþ 12,100.009c sàdinàm antarà sthàpyaü pàdàtam iha daü÷itam 12,100.010a ya evaü vyåhate ràjà sa nityaü jayate dviùaþ 12,100.010c tasmàd evaü vidhàtavyaü nityam eva yudhiùñhira 12,100.011a sarve sukçtam icchantaþ suyuddhenàtimanyavaþ 12,100.011c kùobhayeyur anãkàni sàgaraü makarà iva 12,100.012a harùayeyur viùaõõàü÷ ca vyavasthàpya parasparam 12,100.012c jitàü ca bhåmiü rakùeta bhagnàn nàtyanusàrayet 12,100.013a punaràvartamànànàü nirà÷ànàü ca jãvite 12,100.013c na vegaþ susaho ràjaüs tasmàn nàtyanusàrayet 12,100.014a na hi prahartum icchanti ÷åràþ pràdravatàü bhayàt 12,100.014c tasmàt palàyamànànàü kuryàn nàtyanusàraõam 12,100.015a caràõàm acarà hy annam adaüùñrà daüùñriõàm api 12,100.015c apàõayaþ pàõimatàm annaü ÷årasya kàtaràþ 12,100.016a samànapçùñhodarapàõipàdàþ; pa÷càc chåraü bhãravo 'nuvrajanti 12,100.016c ato bhayàrtàþ praõipatya bhåyaþ; kçtvà¤jalãn upatiùñhanti ÷åràn 12,100.017a ÷årabàhuùu loko 'yaü lambate putravat sadà 12,100.017c tasmàt sarvàsv avasthàsu ÷åraþ saümànam arhati 12,100.018a na hi ÷auryàt paraü kiü cit triùu lokeùu vidyate 12,100.018c ÷åraþ sarvaü pàlayati sarvaü ÷åre pratiùñhitam 12,101.001 yudhiùñhira uvàca 12,101.001a yathà jayàrthinaþ senàü nayanti bharatarùabha 12,101.001c ãùad dharmaü prapãóyàpi tan me bråhi pitàmaha 12,101.002 bhãùma uvàca 12,101.002a satyena hi sthità dharmà upapattyà tathàpare 12,101.002c sàdhvàcàratayà ke cit tathaivaupayikà api 12,101.002e upàyadharmàn vakùyàmi siddhàrthàn arthadharmayoþ 12,101.003a nirmaryàdà dasyavas tu bhavanti paripanthinaþ 12,101.003c teùàü prativighàtàrthaü pravakùyàmy atha naigamam 12,101.003e kàryàõàü saüprasiddhyarthaü tàn upàyàn nibodha me 12,101.004a ubhe praj¤e veditavye çjvã vakrà ca bhàrata 12,101.004c jànan vakràü na seveta pratibàdheta càgatàm 12,101.005a amitrà eva ràjànaü bhedenopacaranty uta 12,101.005c tàü ràjà nikçtiü jànan yathàmitràn prabàdhate 12,101.006a gajànàü pàr÷vacarmàõi govçùàjagaràõi ca 12,101.006c ÷alyakaïkañalohàni tanutràõi matàni ca 12,101.007a ÷itapãtàni ÷astràõi saünàhàþ pãtalohitàþ 12,101.007c nànàra¤janaraktàþ syuþ patàkàþ ketava÷ ca te 12,101.008a çùñayas tomaràþ khaógà ni÷ità÷ ca para÷vadhàþ 12,101.008c phalakàny atha carmàõi pratikalpyàny aneka÷aþ 12,101.008e abhinãtàni ÷astràõi yodhà÷ ca kçtani÷ramàþ 12,101.009a caitryàü và màrga÷ãrùyàü và senàyogaþ pra÷asyate 12,101.009c pakvasasyà hi pçthivã bhavaty ambumatã tathà 12,101.010a naivàti÷ãto nàtyuùõaþ kàlo bhavati bhàrata 12,101.010c tasmàt tadà yojayeta pareùàü vyasaneùu và 12,101.010e eteùu yogàþ senàyàþ pra÷astàþ parabàdhane 12,101.011a jalavàüs tçõavàn màrgaþ samo gamyaþ pra÷asyate 12,101.011c càrair hi vihitàbhyàsaþ ku÷alair vanagocaraiþ 12,101.012a navyàraõyair na ÷akyeta gantuü mçgagaõair iva 12,101.012c tasmàt sarvàsu senàsu yojayanti jayàrthinaþ 12,101.012d*0234_01 agrataþ puruùànãkaü ÷aktaü bhaktaü kulodgatam 12,101.013a àvàsas toyavàn durgaþ paryàkà÷aþ pra÷asyate 12,101.013c pareùàm upasarpàõàü pratiùedhas tathà bhavet 12,101.014a àkà÷aü tu vanàbhyà÷e manyante guõavattaram 12,101.014c bahubhir guõajàtais tu ye yuddhaku÷alà janàþ 12,101.014d*0235_01 upanyàso bhavet tatra balànàü nàtidårataþ 12,101.015a upanyàso 'pasarpàõàü padàtãnàü ca gåhanam 12,101.015c atha ÷atrupratãghàtam àpadarthaü paràyaõam 12,101.016a saptarùãn pçùñhataþ kçtvà yudhyerann acalà iva 12,101.016c anena vidhinà ràja¤ jigãùetàpi durjayàn 12,101.017a yato vàyur yataþ såryo yataþ ÷ukras tato jayaþ 12,101.017c pårvaü pårvaü jyàya eùàü saünipàte yudhiùñhira 12,101.018a akardamàm anudakàm amaryàdàm aloùñakàm 12,101.018c a÷vabhåmiü pra÷aüsanti ye yuddhaku÷alà janàþ 12,101.019a samà nirudakàkà÷à rathabhåmiþ pra÷asyate 12,101.019c nãcadrumà mahàkakùà sodakà hastiyodhinàm 12,101.020a bahudurgà mahàvçkùà vetraveõubhir àstçtà 12,101.020c padàtãnàü kùamà bhåmiþ parvatopavanàni ca 12,101.021a padàtibahulà senà dçóhà bhavati bhàrata 12,101.021c rathà÷vabahulà senà sudineùu pra÷asyate 12,101.022a padàtinàgabahulà pràvçñkàle pra÷asyate 12,101.022c guõàn etàn prasaükhyàya de÷akàlau prayojayet 12,101.023a evaü saücintya yo yàti tithinakùatrapåjitaþ 12,101.023c vijayaü labhate nityaü senàü samyak prayojayan 12,101.024a prasuptàüs tçùitठ÷ràntàn prakãrõàn nàbhighàtayet 12,101.024c mokùe prayàõe calane pànabhojanakàlayoþ 12,101.025a atikùiptàn vyatikùiptàn vihatàn pratanåkçtàn 12,101.025c suvisrambhàn kçtàrambhàn upanyàsapratàpitàn 12,101.025e bahi÷caràn upanyàsàn kçtvà ve÷mànusàriõaþ 12,101.026a pàraüparyàgate dvàre ye ke cid anuvartinaþ 12,101.026c paricaryàvaroddhàro ye ca ke cana valginaþ 12,101.027a anãkaü ye prabhindanti bhinnaü ye sthagayanti ca 12,101.027c samànà÷anapànàs te kàryà dviguõavetanàþ 12,101.027d*0236_01 jàtigotraü ca vij¤àya karma cànuttamaü ÷ubham 12,101.027d*0236_02 samànadeharakùàrthe kàryà dviguõavetanàþ 12,101.027d*0236_03 triguõaü caturguõaü caiva vetanaü teùu kàrayet 12,101.028a da÷àdhipatayaþ kàryàþ ÷atàdhipatayas tathà 12,101.028c teùàü sahasràdhipatiü kuryàc chåram atandritam 12,101.029a yathàmukhyaü saünipàtya vaktavyàþ sma ÷apàmahe 12,101.029c yathà jayàrthaü saügràme na jahyàma parasparam 12,101.030a ihaiva te nivartantàü ye naþ ke cana bhãravaþ 12,101.030c na ghàtayeyuþ pradaraü kurvàõàs tumule sati 12,101.030d*0237_01 na saünipàte pradaraü vadhaü và kuryur ãdç÷àþ 12,101.031a àtmànaü ca svapakùaü ca palàyan hanti saüyuge 12,101.031c dravyanà÷o vadho 'kãrtir aya÷a÷ ca palàyane 12,101.032a amanoj¤àsukhà vàcaþ puruùasya palàyataþ 12,101.032c pratispandauùñhadantasya nyastasarvàyudhasya ca 12,101.033a hitvà palàyamànasya sahàyàn pràõasaü÷aye 12,101.033c amitrair anubaddhasya dviùatàm astu nas tathà 12,101.034a manuùyàpasadà hy ete ye bhavanti paràïmukhàþ 12,101.034c rà÷ivardhanamàtràs te naiva te pretya no iha 12,101.035a amitrà hçùñamanasaþ pratyudyànti palàyinam 12,101.035c jayinaü suhçdas tàta vandanair maïgalena ca 12,101.036a yasya sma vyasane ràjann anumodanti ÷atravaþ 12,101.036c tad asahyataraü duþkham ahaü manye vadhàd api 12,101.037a ÷riyaü jànãta dharmasya målaü sarvasukhasya ca 12,101.037c sà bhãråõàü paràn yàti ÷åras tàm adhigacchati 12,101.038a te vayaü svargam icchantaþ saügràme tyaktajãvitàþ 12,101.038c jayanto vadhyamànà và pràptum arhàma sadgatim 12,101.039a evaü saü÷apta÷apathàþ samabhityaktajãvitàþ 12,101.039c amitravàhinãü vãràþ saüpragàhanty abhãravaþ 12,101.040a agrataþ puruùànãkam asicarmavatàü bhavet 12,101.040c pçùñhataþ ÷akañànãkaü kalatraü madhyatas tathà 12,101.041a pareùàü pratighàtàrthaü padàtãnàü ca gåhanam 12,101.041c api hy asmin pare gçddhà bhaveyur ye purogamàþ 12,101.042a ye purastàd abhimatàþ sattvavanto manasvinaþ 12,101.042c te pårvam abhivarteraüs tàn anvag itare janàþ 12,101.043a api coddharùaõaü kàryaü bhãråõàm api yatnataþ 12,101.043c skandhadar÷anamàtraü tu tiùñheyur và samãpataþ 12,101.044a saühatàn yodhayed alpàn kàmaü vistàrayed bahån 12,101.044c såcãmukham anãkaü syàd alpànàü bahubhiþ saha 12,101.045a saüprayuddhe prahçùñe và satyaü và yadi vànçtam 12,101.045c pragçhya bàhån kro÷eta bhagnà bhagnàþ parà iti 12,101.046a àgataü no mitrabalaü praharadhvam abhãtavat 12,101.046c ÷abdavanto 'nudhàveyuþ kurvanto bhairavaü ravam 12,101.047a kùveóàþ kilakilàþ ÷aïkhàþ krakacà goviùàõikàn 12,101.047c bherãmçdaïgapaõavàn nàdayeyu÷ ca ku¤jaràn 12,102.001 yudhiùñhira uvàca 12,102.001a kiü÷ãlàþ kiüsamutthànàþ kathaüråpà÷ ca bhàrata 12,102.001c kiüsaünàhàþ kathaü÷astrà janàþ syuþ saüyuge nçpa 12,102.002 bhãùma uvàca 12,102.002a yathàcaritam evàtra ÷astrapatraü vidhãyate 12,102.002c àcàràd eva puruùas tathà karmasu vartate 12,102.002d*0238_01 àdànàrthàya puruùais tathà karma vidhãyate 12,102.003a gàndhàràþ sindhusauvãrà nakharapràsayodhinaþ 12,102.003c àbhãravaþ subalinas tadbalaü sarvapàragam 12,102.004a sarva÷astreùu ku÷alàþ sattvavanto hy u÷ãnaràþ 12,102.004c pràcyà màtaïgayuddheùu ku÷alàþ ÷añhayodhinaþ 12,102.005a tathà yavanakàmbojà mathuràm abhita÷ ca ye 12,102.005c ete niyuddhaku÷alà dàkùiõàtyàsicarmiõaþ 12,102.006a sarvatra ÷årà jàyante mahàsattvà mahàbalàþ 12,102.006b*0239_01 àvantikà mahà÷årà÷ caturaïge ca màëavàþ 12,102.006b*0239_02 eko 'pi hi sahasrasya tiùñhaty abhimukho raõe 12,102.006c pràya eùa samuddiùño lakùaõàni tu me ÷çõu 12,102.007a siüha÷àrdålavàïnetràþ siüha÷àrdålagàminaþ 12,102.007c pàràvatakuliïgàkùàþ sarve ÷åràþ pramàthinaþ 12,102.008a mçgasvarà dvãpinetrà çùabhàkùàs tathàpare 12,102.008c pravàdinaþ sucaõóà÷ ca krodhinaþ kiünarãsvanàþ 12,102.009a meghasvanàþ kruddhamukhàþ ke cit karabhanisvanàþ 12,102.009c jihmanàsànujaïghà÷ ca dåragà dårapàtinaþ 12,102.010a bióàlakubjàs tanavas tanuke÷às tanutvacaþ 12,102.010c ÷årà÷ capalacittà÷ ca te bhavanti duràsadàþ 12,102.011a godhànimãlitàþ ke cin mçduprakçtayo 'pi ca 12,102.011c turaügagatinirghoùàs te naràþ pàrayiùõavaþ 12,102.012a susaühatàþ pratanavo vyåóhoraskàþ susaüsthitàþ 12,102.012c pravàditena nçtyanti hçùyanti kalaheùu ca 12,102.013a gambhãràkùà niþsçtàkùàþ piïgalà bhrukuñãmukhàþ 12,102.013c nakulàkùàs tathà caiva sarve ÷åràs tanutyajaþ 12,102.014a jihmàkùàþ pralalàñà÷ ca nirmàüsahanavo 'pi ca 12,102.014c vakrabàhvaïgulãsaktàþ kç÷à dhamanisaütatàþ 12,102.015a pravi÷anty ativegena saüparàye 'bhyupasthite 12,102.015c vàraõà iva saümattàs te bhavanti duràsadàþ 12,102.016a dãptasphuñitake÷àntàþ sthålapàr÷vahanåmukhàþ 12,102.016c unnatàüsàþ pçthugrãvà vikañàþ sthålapiõóikàþ 12,102.017a udvçttà÷ caiva sugrãvà vinatà vihagà iva 12,102.017c piõóa÷ãrùàhivaktrà÷ ca vçùadaü÷amukhà iva 12,102.018a ugrasvanà manyumanto yuddheùv àràvasàriõaþ 12,102.018c adharmaj¤àvaliptà÷ ca ghorà raudrapradar÷inaþ 12,102.019a tyaktàtmànaþ sarva ete antyajà hy anivartinaþ 12,102.019c puraskàryàþ sadà sainye hanyante ghnanti càpi te 12,102.020a adhàrmikà bhinnavçttàþ sàdhv evaiùàü paràbhavaþ 12,102.020c evam eva prakupyanti ràj¤o 'py ete hy abhãkùõa÷aþ 12,103.001 yudhiùñhira uvàca 12,103.001a jaitryà và kàni råpàõi bhavanti puruùarùabha 12,103.001c pçtanàyàþ pra÷astàni tànãhecchàmi veditum 12,103.002 bhãùma uvàca 12,103.002a jaitryà và yàni råpàõi bhavanti puruùarùabha 12,103.002c pçtanàyàþ pra÷astàni tàni vakùyàmi sarva÷aþ 12,103.003a daivaü pårvaü vikurute mànuùe kàlacodite 12,103.003c tad vidvàüso 'nupa÷yanti j¤ànadãrgheõa cakùuùà 12,103.004a pràya÷cittavidhiü càtra japahomàü÷ ca tadvidaþ 12,103.004c maïgalàni ca kurvantaþ ÷amayanty ahitàny api 12,103.005a udãrõamanaso yodhà vàhanàni ca bhàrata 12,103.005c yasyàü bhavanti senàyàü dhruvaü tasyàü jayaü vadet 12,103.006a anv enàü vàyavo vànti tathaivendradhanåüùi ca 12,103.006c anuplavante meghà÷ ca tathàdityasya ra÷mayaþ 12,103.007a gomàyava÷ cànulomà vaóà gçdhrà÷ ca sarva÷aþ 12,103.007c àcareyur yadà senàü tadà siddhir anuttamà 12,103.008a prasannabhàþ pàvaka årdhvara÷miþ; pradakùiõàvarta÷ikho vidhåmaþ 12,103.008c puõyà gandhà÷ càhutãnàü pravànti; jayasyaitad bhàvino råpam àhuþ 12,103.009a gambhãra÷abdà÷ ca mahàsvanà÷ ca; ÷aïkhà÷ ca bherya÷ ca nadanti yatra 12,103.009c yuyutsava÷ càpratãpà bhavanti; jayasyaitad bhàvino råpam àhuþ 12,103.010a iùñà mçgàþ pçùñhato vàmata÷ ca; saüprasthitànàü ca gamiùyatàü ca 12,103.010c jighàüsatàü dakùiõàþ siddhim àhur; ye tv agratas te pratiùedhayanti 12,103.011a maïgalya÷abdàþ ÷akunà vadanti; haüsàþ krau¤càþ ÷atapatrà÷ ca càùàþ 12,103.011c hçùñà yodhàþ sattvavanto bhavanti; jayasyaitad bhàvino råpam àhuþ 12,103.012a ÷astraiþ patraiþ kavacaiþ ketubhi÷ ca; subhànubhir mukhavarõai÷ ca yånàm 12,103.012b*0240_01 tathà gajair vàjibhir heùamàõaiþ 12,103.012c bhràjiùmatã duùpratiprekùaõãyà; yeùàü camås te 'bhibhavanti ÷atrån 12,103.013a ÷u÷råùava÷ cànabhimànina÷ ca; parasparaü sauhçdam àsthità÷ ca 12,103.013c yeùàü yodhàþ ÷aucam anuùñhità÷ ca; jayasyaitad bhàvino råpam àhuþ 12,103.014a ÷abdàþ spar÷às tathà gandhà vicaranti manaþpriyàþ 12,103.014c dhairyaü càvi÷ate yodhàn vijayasya mukhaü tu tat 12,103.015a iùño vàmaþ praviùñasya dakùiõaþ pravivikùataþ 12,103.015c pa÷càt saüsàdhayaty arthaü purastàt pratiùedhati 12,103.016a saübhçtya mahatãü senàü caturaïgàü yudhiùñhira 12,103.016c sàmnaivàvartane pårvaü prayatethàs tatho yudhi 12,103.017a jaghanya eùa vijayo yad yuddhaü nàma bhàrata 12,103.017c yàdçcchiko yudhi jayo daivo veti vicàraõam 12,103.018a apàm iva mahàvegas trastà mçgagaõà iva 12,103.018c durnivàryatamà caiva prabhagnà mahatã camåþ 12,103.019a bhagnà ity eva bhajyante vidvàüso 'pi nakàraõam 12,103.019c udàrasàrà mahatã rurusaüghopamà camåþ 12,103.020a parasparaj¤àþ saühçùñàs tyaktapràõàþ suni÷citàþ 12,103.020c api pa¤cà÷atiþ ÷årà mçdnanti paravàhinãm 12,103.021a atha và pa¤ca ùañ sapta sahitàþ kçtani÷cayàþ 12,103.021c kulãnàþ påjitàþ samyag vijayantãha ÷àtravàn 12,103.022a saünipàto na gantavyaþ ÷akye sati kathaü cana 12,103.022c sàntvabhedapradànànàü yuddham uttaram ucyate 12,103.023a saüsarpaõàd dhi senàyà bhayaü bhãrån prabàdhate 12,103.023c vajràd iva prajvalitàd iyaü kva nu patiùyati 12,103.024a abhiprayàtàü samitiü j¤àtvà ye pratiyànty atha 12,103.024c teùàü spandanti gàtràõi yodhànàü viùayasya ca 12,103.025a viùayo vyathate ràjan sarvaþ sasthàõujaïgamaþ 12,103.025c ÷astrapratàpataptànàü majjà sãdati dehinàm 12,103.026a teùàü sàntvaü krårami÷raü praõetavyaü punaþ punaþ 12,103.026c saüpãóyamànà hi pare yogam àyànti sarva÷aþ 12,103.027a antaràõàü ca bhedàrthaü càràn abhyavacàrayet 12,103.027c ya÷ ca tasmàt paro ràjà tena saüdhiþ pra÷asyate 12,103.028a na hi tasyànyathà pãóà ÷akyà kartuü tathàvidhà 12,103.028c yathà sàrdham amitreõa sarvataþ pratibàdhanam 12,103.029a kùamà vai sàdhumàyà hi na hi sàdhv akùamà sadà 12,103.029c kùamàyà÷ càkùamàyà÷ ca viddhi pàrtha prayojanam 12,103.030a vijitya kùamamàõasya ya÷o ràj¤o 'bhivardhate 12,103.030c mahàparàdhà hy apy asmin vi÷vasanti hi ÷atravaþ 12,103.031a manyate kar÷ayitvà tu kùamà sàdhv iti ÷ambaraþ 12,103.031c asaütaptaü tu yad dàru pratyeti prakçtiü punaþ 12,103.032a naitat pra÷aüsanty àcàryà na ca sàdhu nidar÷anam 12,103.032c akle÷enàvinà÷ena niyantavyàþ svaputravat 12,103.033a dveùyo bhavati bhåtànàm ugro ràjà yudhiùñhira 12,103.033c mçdum apy avamanyante tasmàd ubhayabhàg bhavet 12,103.034a prahariùyan priyaü bråyàt praharann api bhàrata 12,103.034c prahçtya ca kçpàyeta ÷ocann iva rudann iva 12,103.035a na me priyaü yat sa hataþ saüpràhaivaü puro vacaþ 12,103.035c na cakartha ca me vàkyam ucyamànaþ punaþ punaþ 12,103.036a aho jãvitam àkàïkùe nedç÷o vadham arhati 12,103.036c sudurlabhàþ supuruùàþ saügràmeùv apalàyinaþ 12,103.037a kçtaü mamàpriyaü tena yenàyaü nihato mçdhe 12,103.037c iti vàcà vadan hantén påjayeta rahogataþ 12,103.038a hantéõàü càhatànàü ca yat kuryur aparàdhinaþ 12,103.038c kro÷ed bàhuü pragçhyàpi cikãrùa¤ janasaügraham 12,103.039a evaü sarvàsv avasthàsu sàntvapårvaü samàcaran 12,103.039c priyo bhavati bhåtànàü dharmaj¤o vãtabhãr nçpaþ 12,103.040a vi÷vàsaü càtra gacchanti sarvabhåtàni bhàrata 12,103.040c vi÷vastaþ ÷akyate bhoktuü yathàkàmam upasthitaþ 12,103.041a tasmàd vi÷vàsayed ràjà sarvabhåtàny amàyayà 12,103.041c sarvataþ parirakùec ca yo mahãü bhoktum icchati 12,104.001 yudhiùñhira uvàca 12,104.001a kathaü mçdau kathaü tãkùõe mahàpakùe ca pàrthiva 12,104.001c arau varteta nçpatis tan me bråhi pitàmaha 12,104.002 bhãùma uvàca 12,104.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,104.002c bçhaspate÷ ca saüvàdam indrasya ca yudhiùñhira 12,104.003a bçhaspatiü devapatir abhivàdya kçtà¤jaliþ 12,104.003c upasaügamya papraccha vàsavaþ paravãrahà 12,104.004a ahiteùu kathaü brahman vartayeyam atandritaþ 12,104.004c asamucchidya caivenàn niyaccheyam upàyataþ 12,104.005a senayor vyatiùaïgeõa jayaþ sàdhàraõo bhavet 12,104.005c kiü kurvàõaü na màü jahyàj jvalità ÷rãþ pratàpinã 12,104.006a tato dharmàrthakàmànàü ku÷alaþ pratibhànavàn 12,104.006c ràjadharmavidhànaj¤aþ pratyuvàca puraüdaram 12,104.007a na jàtu kalahenecchen niyantum apakàriõaþ 12,104.007c bàlasaüsevitaü hy etad yad amarùo yad akùamà 12,104.007e na ÷atrur vivçtaþ kàryo vadham asyàbhikàïkùatà 12,104.008a krodhaü balam amarùaü ca niyamyàtmajam àtmani 12,104.008c amitram upaseveta vi÷vastavad avi÷vasan 12,104.009a priyam eva vaden nityaü nàpriyaü kiü cid àcaret 12,104.009c viramec chuùkavairebhyaþ kaõñhàyàsaü ca varjayet 12,104.010a yathà vaitaüsiko yukto dvijànàü sadç÷asvanaþ 12,104.010c tàn dvijàn kurute va÷yàüs tathà yukto mahãpatiþ 12,104.010e va÷aü copanayec chatrån nihanyàc ca puraüdara 12,104.011a na nityaü paribhåyàrãn sukhaü svapiti vàsava 12,104.011c jàgarty eva ca duùñàtmà saükare 'gnir ivotthitaþ 12,104.012a na saünipàtaþ kartavyaþ sàmànye vijaye sati 12,104.012c vi÷vàsyaivopasaünyàsyo va÷e kçtvà ripuþ prabho 12,104.012d*0241_01 va÷e kuryàn na ÷amayet tãkùõàn karka÷apãóanaiþ 12,104.012d*0241_02 sa yathà neùyate ràj¤as tãkùõopakaraõakùayaþ 12,104.012d*0241_03 hetàv ãrùuþ phalenerùuþ syàc chakra vyavasàyavit 12,104.012d*0241_04 doùeõa guõaråpeõa dviùato yo jayet sadà 12,104.013a saüpradhàrya sahàmàtyair mantravidbhir mahàtmabhiþ 12,104.013c upekùamàõo 'vaj¤àte hçdayenàparàjitaþ 12,104.014a athàsya praharet kàle kiü cid vicalite pade 12,104.014c daõóaü ca dåùayed asya puruùair àptakàribhiþ 12,104.015a àdimadhyàvasànaj¤aþ pracchannaü ca vicàrayet 12,104.015c balàni dåùayed asya jànaü÷ caiva pramàõataþ 12,104.016a bhedenopapradànena saüsçjann auùadhais tathà 12,104.016c na tv eva celasaüsargaü racayed aribhiþ saha 12,104.017a dãrghakàlam api kùàntvà vihanyàd eva ÷àtravàn 12,104.017c kàlàkàïkùã yàmayec ca yathà visrambham àpnuyuþ 12,104.017c*0242_01 **** **** upàsãta ÷acãpate 12,104.017c*0242_02 tathà priyaü ca vaktavyaü 12,104.018a na sadyo 'rãn vinirhanyàd dçùñasya vijayo 'jvaraþ 12,104.018c na yaþ ÷alyaü ghaññayati navaü ca kurute vraõam 12,104.019a pràpte ca praharet kàle na sa saüvartate punaþ 12,104.019c hantukàmasya devendra puruùasya ripuü prati 12,104.020a yaþ kàlo hi vyatikràmet puruùaü kàlakàïkùiõam 12,104.020c durlabhaþ sa punaþ kàlaþ kàladharmacikãrùuõà 12,104.021a aurjasthyaü vijayed evaü saügçhõan sàdhusaümatàn 12,104.021c kàlena sàdhayen nityaü nàpràpte 'bhinipãóayet 12,104.022a vihàya kàmaü krodhaü ca tathàhaükàram eva ca 12,104.022c yukto vivaram anvicched ahitànàü puraüdara 12,104.023a màrdavaü daõóa àlasyaü pramàda÷ ca surottama 12,104.023c màyà÷ ca vividhàþ ÷akra sàdhayanty avicakùaõam 12,104.024a nihatyaitàni catvàri màyàü pratividhàya ca 12,104.024c tataþ ÷aknoti ÷atråõàü prahartum avicàrayan 12,104.025a yadaivaikena ÷akyeta guhyaü kartuü tadàcaret 12,104.025c yacchanti sacivà guhyaü mitho vidràvayanty api 12,104.026a a÷akyam iti kçtvà và tato 'nyaiþ saüvidaü caret 12,104.026c brahmadaõóam adçùñeùu dçùñeùu caturaïgiõãm 12,104.027a bhedaü ca prathamaü yu¤jyàt tåùõãüdaõóaü tathaiva ca 12,104.027c kàle prayojayed ràjà tasmiüs tasmiüs tadà tadà 12,104.028a praõipàtaü ca gaccheta kàle ÷atror balãyasaþ 12,104.028c yukto 'sya vadham anvicched apramattaþ pramàdyataþ 12,104.029a praõipàtena dànena vàcà madhurayà bruvan 12,104.029c amitram upaseveta na tu jàtu vi÷aïkayet 12,104.030a sthànàni ÷aïkitànàü ca nityam eva vivarjayet 12,104.030c na ca teùv à÷vased drugdhvà jàgratãha niràkçtàþ 12,104.031a na hy ato duùkaraü karma kiü cid asti surottama 12,104.031c yathà vividhavçttànàm ai÷varyam amaràdhipa 12,104.032a tathà vividha÷ãlànàm api saübhava ucyate 12,104.032c yateta yogam àsthàya mitràmitràn avàrayan 12,104.033a mçdum apy avamanyante tãkùõàd udvijate janaþ 12,104.033c màtãkùõo màmçdur bhås tvaü tãkùõo bhava mçdur bhava 12,104.034a yathà vapre vegavati sarvataþsaüplutodake 12,104.034c nityaü vivaraõàd bàdhas tathà ràjyaü pramàdyataþ 12,104.035a na banån abhiyu¤jãta yaugapadyena ÷àtravàn 12,104.035c sàmnà dànena bhedena daõóena ca puraüdara 12,104.036a ekaikam eùàü niùpiüùa¤ ÷iùñeùu nipuõaü caret 12,104.036c na ca ÷akto 'pi medhàvã sarvàn evàrabhen nçpaþ 12,104.037a yadà syàn mahatã senà hayanàgarathàkulà 12,104.037c padàtiyantrabahulà svanuraktà ùaóaïginã 12,104.038a yadà bahuvidhàü vçddhiü manyate pratilomataþ 12,104.038c tadà vivçtya prahared dasyånàm avicàrayan 12,104.039a na sàma daõóopaniùat pra÷asyate; na màrdavaü ÷atruùu yàtrikaü sadà 12,104.039c na sasyaghàto na ca saükarakriyà; na càpi bhåyaþ prakçter vicàraõà 12,104.040a màyàvibhedànupasarjanàni; pàpaü tathaiva spa÷asaüprayogàt 12,104.040c àptair manuùyair upacàrayeta; pureùu ràùñreùu ca saüprayuktaþ 12,104.041a puràõi caiùàm anusçtya bhåmipàþ; pureùu bhogàn nikhilàn ihàjayan 12,104.041c pureùu nãtiü vihitàü yathàvidhi; prayojayanto balavçtrasådana 12,104.042a pradàya gåóhàni vasåni nàma; pracchidya bhogàn avadhàya ca svàn 12,104.042c duùñàþ svadoùair iti kãrtayitvà; pureùu ràùñreùu ca yojayanti 12,104.043a tathaiva cànyai rati÷àstravedibhiþ; svalaükçtaiþ ÷àstravidhànadçùñibhiþ 12,104.043c su÷ikùitair bhàùyakathàvi÷àradaiþ; pareùu kçtyàn upadhàrayasva 12,104.044 indra uvàca 12,104.044a kàni liïgàni duùñasya bhavanti dvijasattama 12,104.044c kathaü duùñaü vijànãyàd etat pçùño bravãhi me 12,104.045 bçhaspatir uvàca 12,104.045a parokùam aguõàn àha sadguõàn abhyasåyati 12,104.045c parair và kãrtyamàneùu tåùõãm àste paràïmukhaþ 12,104.046a tåùõãübhàve 'pi hi j¤ànaü na ced bhavati kàraõam 12,104.046c vi÷vàsam oùñhasaüdaü÷aü ÷irasa÷ ca prakampanam 12,104.047a karoty abhãkùõaü saüsçùñam asaüsçùña÷ ca bhàùate 12,104.047c adçùñito vikurute dçùñvà và nàbhibhàùate 12,104.048a pçthag etya sama÷nàti nedam adya yathàvidhi 12,104.048c àsane ÷ayane yàne bhàvà lakùyà vi÷eùataþ 12,104.049a àrtir àrte priye prãtir etàvan mitralakùaõam 12,104.049c viparãtaü tu boddhavyam arilakùaõam eva tat 12,104.050a etàny evaü yathoktàni budhyethàs trida÷àdhipa 12,104.050c puruùàõàü praduùñànàü svabhàvo balavattaraþ 12,104.051a iti duùñasya vij¤ànam uktaü te surasattama 12,104.051c ni÷àmya ÷àstratattvàrthaü yathàvad amare÷vara 12,104.052 bhãùma uvàca 12,104.052a sa tad vacaþ ÷atrunibarhaõe ratas; tathà cakàràvitathaü bçhaspateþ 12,104.052c cacàra kàle vijayàya càrihà; va÷aü ca ÷atrån anayat puraüdaraþ 12,105.001 yudhiùñhira uvàca 12,105.001a dhàrmiko 'rthàn asaüpràpya ràjàmàtyaiþ prabàdhitaþ 12,105.001c cyutaþ ko÷àc ca daõóàc ca sukham icchan kathaü caret 12,105.002 bhãùma uvàca 12,105.002a atràyaü kùemadar÷ãyam itihàso 'nugãyate 12,105.002c tat te 'haü saüpravakùyàmi tan nibodha yudhiùñhira 12,105.003a kùemadar÷aü nçpasutaü yatra kùãõabalaü purà 12,105.003c muniþ kàlakavçkùãya àjagàmeti naþ ÷rutam 12,105.003e taü papracchopasaügçhya kçcchràm àpadam àsthitaþ 12,105.004a artheùu bhàgã puruùa ãhamànaþ punaþ punaþ 12,105.004c alabdhvà madvidho ràjyaü brahman kiü kartum arhati 12,105.005a anyatra maraõàt steyàd anyatra parasaü÷rayàt 12,105.005c kùudràd anyatra càcàràt tan mamàcakùva sattama 12,105.006a vyàdhinà càbhipannasya mànasenetareõa và 12,105.006c bahu÷rutaþ kçtapraj¤as tvadvidhaþ ÷araõaü bhavet 12,105.007a nirvidya hi naraþ kàmàn niyamya sukham edhate 12,105.007c tyaktvà prãtiü ca ÷okaü ca labdhvàprãtimayaü vasu 12,105.008a sukham arthà÷rayaü yeùàm anu÷ocàmi tàn aham 12,105.008c mama hy arthàþ subahavo naùñàþ svapna ivàgatàþ 12,105.009a duùkaraü bata kurvanti mahato 'rthàüs tyajanti ye 12,105.009c vayaü tv enàn parityaktum asato 'pi na ÷aknumaþ 12,105.010a imàm avasthàü saüpràptaü dãnam àrtaü ÷riya÷ cyutam 12,105.010c yad anyat sukham astãha tad brahmann anu÷àdhi màm 12,105.011a kausalyenaivam uktas tu ràjaputreõa dhãmatà 12,105.011c muniþ kàlakavçkùãyaþ pratyuvàca mahàdyutiþ 12,105.012a purastàd eva te buddhir iyaü kàryà vijànataþ 12,105.012c anityaü sarvam evedam ahaü ca mama càsti yat 12,105.013a yat kiü cin manyase 'stãti sarvaü nàstãti viddhi tat 12,105.013c evaü na vyathate pràj¤aþ kçcchràm apy àpadaü gataþ 12,105.014a yad dhi bhåtaü bhaviùyac ca dhruvaü tan na bhaviùyati 12,105.014c evaü viditavedyas tvam adharmebhyaþ pramokùyase 12,105.015a yac ca pårve samàhàre yac ca pårvatare pare 12,105.015c sarvaü tan nàsti tac caiva taj j¤àtvà ko 'nusaüjvaret 12,105.016a bhåtvà ca na bhavaty etad abhåtvà ca bhavaty api 12,105.016c ÷oke na hy asti sàmarthyaü ÷okaü kuryàt kathaü naraþ 12,105.017a kva nu te 'dya pità ràjan kva nu te 'dya pitàmahaþ 12,105.017c na tvaü pa÷yasi tàn adya na tvà pa÷yanti te 'pi ca 12,105.018a àtmano 'dhruvatàü pa÷yaüs tàüs tvaü kim anu÷ocasi 12,105.018c buddhyà caivànubudhyasva dhruvaü hi na bhaviùyasi 12,105.019a ahaü ca tvaü ca nçpate ÷atravaþ suhçda÷ ca te 12,105.019c ava÷yaü na bhaviùyàmaþ sarvaü ca na bhaviùyati 12,105.020a ye tu viü÷ativarùà vai triü÷advarùà÷ ca mànavàþ 12,105.020c arvàg eva hi te sarve mariùyanti ÷aracchatàt 12,105.021a api cen mahato vittàd vipramucyeta påruùaþ 12,105.021c naitan mameti tan matvà kurvãta priyam àtmanaþ 12,105.022a anàgataü yan na mameti vidyàd; atikràntaü yan na mameti vidyàt 12,105.022c diùñaü balãya iti manyamànàs; te paõóitàs tat satàü sthànam àhuþ 12,105.023a anàóhyà÷ càpi jãvanti ràjyaü càpy anu÷àsate 12,105.023c buddhipauruùasaüpannàs tvayà tulyàdhikà janàþ 12,105.024a na ca tvam iva ÷ocanti tasmàt tvam api mà ÷ucaþ 12,105.024c kiü nu tvaü tair na vai ÷reyàüs tulyo và buddhipauruùaiþ 12,105.025 ràjaputra uvàca 12,105.025a yàdçcchikaü mamàsãt tad ràjyam ity eva cintaye 12,105.025c hriyate sarvam evedaü kàlena mahatà dvija 12,105.026a tasyaivaü hriyamàõasya srotaseva tapodhana 12,105.026c phalam etat prapa÷yàmi yathàlabdhena vartaye 12,105.027 munir uvàca 12,105.027a anàgatam atãtaü ca yathà tathyavini÷cayàt 12,105.027c nànu÷ocasi kausalya sarvàrtheùu tathà bhava 12,105.028a avàpyàn kàmayasvàrthàn nànavàpyàn kadà cana 12,105.028c pratyutpannàn anubhavan mà ÷ucas tvam anàgatàn 12,105.029a yathà labdhopapannàrthas tathà kausalya raüsyase 12,105.029c kaccic chuddhasvabhàvena ÷riyà hãno na ÷ocasi 12,105.030a purastàd bhåtapårvatvàd dhãnabhàgyo hi durmatiþ 12,105.030c dhàtàraü garhate nityaü labdhàrthàü÷ ca na mçùyate 12,105.031a anarhàn api caivànyàn manyate ÷rãmato janàn 12,105.031c etasmàt kàraõàd etad duþkhaü bhåyo 'nuvartate 12,105.032a ãrùyàticchedasaüpannà ràjan puruùamàninaþ 12,105.032c kaccit tvaü na tathà pràj¤a matsarã kosalàdhipa 12,105.033a sahasva ÷riyam anyeùàü yady api tvayi nàsti sà 12,105.033c anyatràpi satãü lakùmãü ku÷alà bhu¤jate janàþ 12,105.033e abhiviùyandate ÷rãr hi saty api dviùato janàt 12,105.034a ÷riyaü ca putrapautraü ca manuùyà dharmacàriõaþ 12,105.034c tyàgadharmavido vãràþ svayam eva tyajanty uta 12,105.034d*0243_01 tyaktaü svàyaübhuve vaü÷e ÷ubhena bharatena ca 12,105.034d*0243_02 nànàratnasamàkãrõaü ràjyaü sphãtam iti ÷rutiþ 12,105.034d*0243_03 tathànyair bhåmipàlai÷ ca tyaktaü ràjyaü mahodayam 12,105.034d*0243_04 tyaktvà ràjyàni te sarve vane vanyaphalà÷inaþ 12,105.034d*0243_05 gatà÷ ca tapasaþ pàraü duþkhasyàntaü ca bhåmipàþ 12,105.035a bahu saükasukaü dçùñvà vivitsàsàdhanena ca 12,105.035c tathànye saütyajanty enaü matvà paramadurlabham 12,105.036a tvaü punaþ pràj¤aråpaþ san kçpaõaü paritapyase 12,105.036c akàmyàn kàmayàno 'rthàn paràcãnàn upadrutàn 12,105.037a tàü buddhim upajij¤àsus tvam evainàn parityaja 12,105.037c anarthàü÷ càrtharåpeõa arthàü÷ cànartharåpataþ 12,105.038a arthàyaiva hi keùàü cid dhananà÷o bhavaty uta 12,105.038c anantyaü taü sukhaü matvà ÷riyam anyaþ parãkùate 12,105.039a ramamàõaþ ÷riyà ka÷ cin nànyac chreyo 'bhimanyate 12,105.039c tathà tasyehamànasya samàrambho vina÷yati 12,105.040a kçcchràl labdham abhipretaü yadà kausalya na÷yati 12,105.040c tadà nirvidyate so 'rthàt paribhagnakramo naraþ 12,105.040d*0244_01 anityàü tàü ÷riyaü matvà ÷riyaü và kaþ parãpsati 12,105.041a dharmam eke 'bhipadyante kalyàõàbhijanà naràþ 12,105.041c paratra sukham icchanto nirvidyeyu÷ ca laukikàt 12,105.042a jãvitaü saütyajanty eke dhanalobhaparà naràþ 12,105.042c na jãvitàrthaü manyante puruùà hi dhanàd çte 12,105.043a pa÷ya teùàü kçpaõatàü pa÷ya teùàm abuddhitàm 12,105.043c adhruve jãvite mohàd arthatçùõàm upà÷ritàþ 12,105.044a saücaye ca vinà÷ànte maraõànte ca jãvite 12,105.044c saüyoge viprayogànte ko nu vipraõayen manaþ 12,105.045a dhanaü và puruùaü ràjan puruùo và punar dhanam 12,105.045c ava÷yaü prajahàty etat tad vidvàn ko 'nusaüjvaret 12,105.045d*0245_01 anyatropanatà hy àpat puruùaü toùayaty uta 12,105.045d*0245_02 tena ÷àntiü na labhate nàham eveti kàraõàt 12,105.046a anyeùàm api na÷yanti suhçda÷ ca dhanàni ca 12,105.046c pa÷ya buddhyà manuùyàõàü ràjann àpadam àtmanaþ 12,105.046e niyaccha yaccha saüyaccha indriyàõi mano giram 12,105.047a pratiùiddhàn avàpyeùu durlabheùv ahiteùu ca 12,105.047c pratikçùñeùu bhàveùu vyatikçùñeùv asaübhave 12,105.047e praj¤ànatçpto vikràntas tvadvidho nànu÷ocati 12,105.048a alpam icchann acapalo mçdur dàntaþ susaü÷itaþ 12,105.048c brahmacaryopapanna÷ ca tvadvidho naiva muhyati 12,105.049a na tv eva jàlmãü kàpàlãü vçttim eùitum arhasi 12,105.049c nç÷aüsavçttiü pàpiùñhàü duþkhàü kàpuruùocitàm 12,105.050a api målaphalàjãvo ramasvaiko mahàvane 12,105.050c vàgyataþ saügçhãtàtmà sarvabhåtadayànvitaþ 12,105.051a sadç÷aü paõóitasyaitad ãùàdantena dantinà 12,105.051c yad eko ramate 'raõye yac càpy alpena tuùyati 12,105.052a mahàhradaþ saükùubhita àtmanaiva prasãdati 12,105.052b*0246_01 itthaü naro 'py àtmanaiva kçtapraj¤aþ prasãdati 12,105.052c etad evaügatasyàhaü sukhaü pa÷yàmi kevalam 12,105.053a asaübhave ÷riyo ràjan hãnasya sacivàdibhiþ 12,105.053c daive pratiniviùñe ca kiü ÷reyo manyate bhavàn 12,106.001 munir uvàca 12,106.001a atha cet pauruùaü kiü cit kùatriyàtmani pa÷yasi 12,106.001c bravãmi hanta te nãtiü ràjyasya pratipattaye 12,106.002a tàü cec chakùyasy anuùñhàtuü karma caiva kariùyasi 12,106.002c ÷çõu sarvam a÷eùeõa yat tvàü vakùyàmi tattvataþ 12,106.003a àcariùyasi cet karma mahato 'rthàn avàpsyasi 12,106.003c ràjyaü ràjyasya mantraü và mahatãü và punaþ ÷riyam 12,106.003e yady etad rocate ràjan punar bråhi bravãmi te 12,106.004 ràjaputra uvàca 12,106.004a bravãtu bhagavàn nãtim upapanno 'smy ahaü prabho 12,106.004c amogham idam adyàstu tvayà saha samàgatam 12,106.005 munir uvàca 12,106.005a hitvà stambhaü ca mànaü ca krodhaharùau bhayaü tathà 12,106.005c praty amitraü niùevasva praõipatya kçtà¤jaliþ 12,106.006a tam uttamena ÷aucena karmaõà càbhiràdhaya 12,106.006c dàtum arhati te vçttiü vaidehaþ satyasaügaraþ 12,106.007a pramàõaü sarvabhåteùu pragrahaü ca gamiùyasi 12,106.007c tataþ sahàyàn sotsàhàül lapsyase 'vyasanठ÷ucãn 12,106.008a vartamànaþ sva÷àstre vai saüyatàtmà jitendriyaþ 12,106.008c abhyuddharati càtmànaü prasàdayati ca prajàþ 12,106.009a tenaiva tvaü dhçtimatà ÷rãmatà càbhisatkçtaþ 12,106.009c pramàõaü sarvabhåteùu gatvà pragrahaõaü mahat 12,106.010a tataþ suhçdbalaü labdhvà mantrayitvà sumantritam 12,106.010c antarair bhedayitvàrãn bilvaü bilvena ÷àtaya 12,106.010e parair và saüvidaü kçtvà balam apy asya ghàtaya 12,106.011a alabhyà ye ÷ubhà bhàvàþ striya÷ càcchàdanàni ca 12,106.011c ÷ayyàsanàni yànàni mahàrhàõi gçhàõi ca 12,106.012a pakùiõo mçgajàtàni rasà gandhàþ phalàni ca 12,106.012c teùv eva sajjayethàs tvaü yathà na÷yet svayaü paraþ 12,106.013a yady eva pratiùeddhavyo yady upekùaõam arhati 12,106.013b*0247_01 sadaiva ràja÷àrdåla viduùà hitam icchatà 12,106.013c na jàtu vivçtaþ kàryaþ ÷atrur vinayam icchatà 12,106.014a vasasva paramàmitraviùaye pràj¤asaümate 12,106.014c bhajasva ÷vetakàkãyair mitràdhamam anarthakaiþ 12,106.015a àrambhàü÷ càsya mahato duùkaràüs tvaü prayojaya 12,106.015c nadãbandhavirodhàü÷ ca balavadbhir virudhyatàm 12,106.016a udyànàni mahàrhàõi ÷ayanàny àsanàni ca 12,106.016c pratibhogasukhenaiva ko÷am asya virecaya 12,106.017a yaj¤adànapra÷aüsàsmai bràhmaõeùv anuvarõyatàm 12,106.017c te tvatpriyaü kariùyanti taü ceùyanti vçkà iva 12,106.018a asaü÷ayaü puõya÷ãlaþ pràpnoti paramàü gatim 12,106.018c triviùñape puõyatamaü sthànaü pràpnoti pàrthivaþ 12,106.018e ko÷akùaye tv amitràõàü va÷aü kausalya gacchati 12,106.019a ubhayatra prasaktasya dharme càdharma eva ca 12,106.019c balàrthamålaü vyucchidyet tena nandanti ÷atravaþ 12,106.020a nindyàsya mànuùaü karma daivam asyopavarõaya 12,106.020c asaü÷ayaü daivaparaþ kùipram eva vina÷yati 12,106.021a yàjayainaü vi÷vajità sarvasvena viyujyatàm 12,106.021c tato gacchatv asiddhàrthaþ pãóyamàno mahàjanam 12,106.022a tyàgadharmavidaü muõóaü kaü cid asyopavarõaya 12,106.022c api tyàgaü bubhåùeta kaccid gacched anàmayam 12,106.023a siddhenauùadhayogena sarva÷atruvinà÷inà 12,106.023c nàgàn a÷vàn manuùyàü÷ ca kçtakair upaghàtaya 12,106.024a ete cànye ca bahavo dambhayogàþ suni÷citàþ 12,106.024c ÷akyà viùahatà kartuü naklãbena nçpàtmaja 12,107.001 ràjaputra uvàca 12,107.001a na nikçtyà na dambhena brahmann icchàmi jãvitum 12,107.001c nàdharmayuktàn iccheyam arthàn sumahato 'py aham 12,107.002a purastàd eva bhagavan mayaitad apavarjitam 12,107.002c yena màü nàbhi÷aïketa yad và kçtsnaü hitaü bhavet 12,107.003a ànç÷aüsyena dharmeõa loke hy asmi¤ jijãviùuþ 12,107.003c nàham etad alaü kartuü naitan mayy upapadyate 12,107.004 munir uvàca 12,107.004a upapannas tvam etena yathà kùatriya bhàùase 12,107.004c prakçtyà hy upapanno 'si buddhyà càdbhutadar÷ana 12,107.005a ubhayor eva vàm arthe yatiùye tava tasya ca 12,107.005c saü÷leùaü và kariùyàmi ÷à÷vataü hy anapàyinam 12,107.006a tvàdç÷aü hi kule jàtam anç÷aüsaü bahu÷rutam 12,107.006c amàtyaü ko na kurvãta ràjyapraõayakovidam 12,107.007a yas tvaü pravrajito ràjyàd vyasanaü cottamaü gataþ 12,107.007c ànç÷aüsyena vçttena kùatriyecchasi jãvitum 12,107.008a àgantà madgçhaü tàta vaidehaþ satyasaügaraþ 12,107.008c yathàhaü taü niyokùyàmi tat kariùyaty asaü÷ayam 12,107.009 bhãùma uvàca 12,107.009a tata àhåya vaidehaü munir vacanam abravãt 12,107.009c ayaü ràjakule jàto viditàbhyantaro mama 12,107.010a àdar÷a iva ÷uddhàtmà ÷àrada÷ candramà iva 12,107.010c nàsmin pa÷yàmi vçjinaü sarvato me parãkùitaþ 12,107.011a tena te saüdhir evàstu vi÷vasàsmin yathà mayi 12,107.011c na ràjyam anamàtyena ÷akyaü ÷àstum amitrahan 12,107.012a amàtyaþ ÷åra eva syàd buddhisaüpanna eva ca 12,107.012c tàbhyàü caiva bhayaü ràj¤aþ pa÷ya ràjyasya yojanam 12,107.012e dharmàtmanàü kva cil loke nànyàsti gatir ãdç÷ã 12,107.013a kçtàtmà ràjaputro 'yaü satàü màrgam anuùñhitaþ 12,107.013c susaügçhãtas tv evaiùa tvayà dharmapurogamaþ 12,107.013e saüsevyamànaþ ÷atråüs te gçhõãyàn mahato gaõàn 12,107.014a yady ayaü pratiyudhyet tvàü svakarma kùatriyasya tat 12,107.014c jigãùamàõas tvàü yuddhe pitçpaitàmahe pade 12,107.015a tvaü càpi pratiyudhyethà vijigãùuvrate sthitaþ 12,107.015c ayuddhvaiva niyogàn me va÷e vaideha te sthitaþ 12,107.016a sa tvaü dharmam avekùasva tyaktvàdharmam asàüpratam 12,107.016c na hi kàmàn na ca drohàt svadharmaü hàtum arhasi 12,107.017a naiva nityaü jayas tàta naiva nityaü paràjayaþ 12,107.017c tasmàd bhojayitavya÷ ca bhoktavya÷ ca paro janaþ 12,107.018a àtmany eva hi saüdç÷yàv ubhau jayaparàjayau 12,107.018c niþ÷eùakàriõàü tàta niþ÷eùakaraõàd bhayam 12,107.019a ity uktaþ pratyuvàcedaü vacanaü bràhmaõarùabham 12,107.019c abhipåjyàbhisatkçtya påjàrham anumànya ca 12,107.020a yathà bråyàn mahàpràj¤o yathà bråyàd bahu÷rutaþ 12,107.020c ÷reyaskàmo yathà bråyàd ubhayor yat kùamaü bhavet 12,107.021a tathà vacanam ukto 'smi kariùyàmi ca tat tathà 12,107.021c etad dhi paramaü ÷reyo na me 'tràsti vicàraõà 12,107.022a tataþ kau÷alyam àhåya vaideho vàkyam abravãt 12,107.022c dharmato nãtita÷ caiva balena ca jito mayà 12,107.023a so 'haü tvayà tv àtmaguõair jitaþ pàrthivasattama 12,107.023c àtmànam anavaj¤àya jitavad vartatàü bhavàn 12,107.024a nàvamanye ca te buddhiü nàvamanye ca pauruùam 12,107.024c nàvamanye jayàmãti jitavad vartatàü bhavàn 12,107.025a yathàvat påjito ràjan gçhaü gantàsi me gçhàt 12,107.025c tataþ saüpåjya tau vipraü vi÷vastau jagmatur gçhàn 12,107.026a vaidehas tv atha kausalyaü prave÷ya gçham a¤jasà 12,107.026c pàdyàrghyamadhuparkais taü påjàrhaü pratyapåjayat 12,107.027a dadau duhitaraü càsmai ratnàni vividhàni ca 12,107.027c eùa ràj¤àü paro dharmaþ sahyau jayaparàjayau 12,108.001 yudhiùñhira uvàca 12,108.001a bràhmaõakùatriyavi÷àü ÷ådràõàü ca paraütapa 12,108.001c dharmo vçttaü ca vçtti÷ ca vçttyupàyaphalàni ca 12,108.002a ràj¤àü vçttaü ca ko÷a÷ ca ko÷asaüjananaü mahat 12,108.002c amàtyaguõavçddhi÷ ca prakçtãnàü ca vardhanam 12,108.003a ùàóguõyaguõakalpa÷ ca senànãtis tathaiva ca 12,108.003c duùñasya ca parij¤ànam aduùñasya ca lakùaõam 12,108.004a samahãnàdhikànàü ca yathàval lakùaõoccayaþ 12,108.004c madhyamasya ca tuùñyarthaü yathà stheyaü vivardhatà 12,108.005a kùãõasaügrahavçtti÷ ca yathàvat saüprakãrtità 12,108.005c laghunàde÷aråpeõa granthayogena bhàrata 12,108.006a vijigãùos tathàvçttam uktaü caiva tathaiva te 12,108.006c gaõànàü vçttim icchàmi ÷rotuü matimatàü vara 12,108.007a yathà gaõàþ pravardhante na bhidyante ca bhàrata 12,108.007c arãn hi vijigãùante suhçdaþ pràpnuvanti ca 12,108.008a bhedamålo vinà÷o hi gaõànàm upalabhyate 12,108.008c mantrasaüvaraõaü duþkhaü bahånàm iti me matiþ 12,108.009a etad icchàmy ahaü ÷rotuü nikhilena paraütapa 12,108.009c yathà ca te na bhidyeraüs tac ca me bråhi pàrthiva 12,108.010 bhãùma uvàca 12,108.010a gaõànàü ca kulànàü ca ràj¤àü ca bharatarùabha 12,108.010c vairasaüdãpanàv etau lobhàmarùau janàdhipa 12,108.011a lobham eko hi vçõute tato 'marùam anantaram 12,108.011c tau kùayavyayasaüyuktàv anyonyajanità÷rayau 12,108.012a càramantrabalàdànaiþ sàmadànavibhedanaiþ 12,108.012c kùayavyayabhayopàyaiþ kar÷ayantãtaretaram 12,108.013a tatra dànena bhidyante gaõàþ saüghàtavçttayaþ 12,108.013c bhinnà vimanasaþ sarve gacchanty ariva÷aü bhayàt 12,108.014a bhedàd gaõà vina÷yanti bhinnàþ såpajapàþ paraiþ 12,108.014c tasmàt saüghàtayogeùu prayateran gaõàþ sadà 12,108.015a arthà hy evàdhigamyante saüghàtabalapauruùàt 12,108.015c bàhyà÷ ca maitrãü kurvanti teùu saüghàtavçttiùu 12,108.016a j¤ànavçddhàn pra÷aüsantaþ ÷u÷råùantaþ parasparam 12,108.016c vinivçttàbhisaüdhànàþ sukham edhanti sarva÷aþ 12,108.017a dharmiùñhàn vyavahàràü÷ ca sthàpayanta÷ ca ÷àstrataþ 12,108.017c yathàvat saüpravartanto vivardhante gaõottamàþ 12,108.018a putràn bhràtén nigçhõanto vinaye ca sadà ratàþ 12,108.018c vinãtàü÷ ca pragçhõanto vivardhante gaõottamàþ 12,108.019a càramantravidhàneùu ko÷asaünicayeùu ca 12,108.019c nityayuktà mahàbàho vardhante sarvato gaõàþ 12,108.020a pràj¤à¤ ÷åràn maheùvàsàn karmasu sthirapauruùàn 12,108.020c mànayantaþ sadà yuktà vivardhante gaõà nçpa 12,108.021a dravyavanta÷ ca ÷årà÷ ca ÷astraj¤àþ ÷àstrapàragàþ 12,108.021c kçcchràsv àpatsu saümåóhàn gaõàn uttàrayanti te 12,108.022a krodho bhedo bhayo daõóaþ kar÷anaü nigraho vadhaþ 12,108.022c nayanty ariva÷aü sadyo gaõàn bharatasattama 12,108.023a tasmàn mànayitavyàs te gaõamukhyàþ pradhànataþ 12,108.023c lokayàtrà samàyattà bhåyasã teùu pàrthiva 12,108.024a mantraguptiþ pradhàneùu càra÷ càmitrakar÷ana 12,108.024c na gaõàþ kçtsna÷o mantraü ÷rotum arhanti bhàrata 12,108.025a gaõamukhyais tu saübhåya kàryaü gaõahitaü mithaþ 12,108.025c pçthag gaõasya bhinnasya vimatasya tato 'nyathà 12,108.025e arthàþ pratyavasãdanti tathànarthà bhavanti ca 12,108.026a teùàm anyonyabhinnànàü sva÷aktim anutiùñhatàm 12,108.026c nigrahaþ paõóitaiþ kàryaþ kùipram eva pradhànataþ 12,108.027a kuleùu kalahà jàtàþ kulavçddhair upekùitàþ 12,108.027c gotrasya ràjan kurvanti gaõasaübhedakàrikàm 12,108.028a àbhyantaraü bhayaü rakùyaü surakùyaü bàhyato bhayam 12,108.028c abhyantaràd bhayaü jàtaü sadyo målaü nikçntati 12,108.029a akasmàt krodhalobhàd và mohàd vàpi svabhàvajàt 12,108.029c anyonyaü nàbhibhàùante tat paràbhavalakùaõam 12,108.030a jàtyà ca sadç÷àþ sarve kulena sadç÷às tathà 12,108.030c na tu ÷auryeõa buddhyà và råpadravyeõa và punaþ 12,108.031a bhedàc caiva pramàdàc ca nàmyante ripubhir gaõàþ 12,108.031c tasmàt saüghàtam evàhur gaõànàü ÷araõaü mahat 12,109.001 yudhiùñhira uvàca 12,109.001a mahàn ayaü dharmapatho bahu÷àkha÷ ca bhàrata 12,109.001c kiü svid eveha dharmàõàm anuùñheyatamaü matam 12,109.002a kiü kàryaü sarvadharmàõàü garãyo bhavato matam 12,109.002c yathàyaü puruùo dharmam iha ca pretya càpnuyàt 12,109.003 bhãùma uvàca 12,109.003a màtàpitror guråõàü ca påjà bahumatà mama 12,109.003c atra yukto naro lokàn ya÷a÷ ca mahad a÷nute 12,109.004a yad ete hy abhijànãyuþ karma tàta supåjitàþ 12,109.004c dharmyaü dharmaviruddhaü và tat kartavyaü yudhiùñhira 12,109.005a na tair anabhyanuj¤àto dharmam anyaü prakalpayet 12,109.005c yam ete 'bhyanujànãyuþ sa dharma iti ni÷cayaþ 12,109.006a eta eva trayo lokà eta evà÷ramàs trayaþ 12,109.006c eta eva trayo vedà eta eva trayo 'gnayaþ 12,109.007a pità hy agnir gàrhapatyo màtàgnir dakùiõaþ smçtaþ 12,109.007c gurur àhavanãyas tu sàgnitretà garãyasã 12,109.008a triùv apramàdyann eteùu trãül lokàn avajeùyasi 12,109.008c pitçvçttyà tv imaü lokaü màtçvçttyà tathàparam 12,109.008e brahmalokaü guror vçttyà nityam eva cariùyasi 12,109.009a samyag eteùu vartasva triùu lokeùu bhàrata 12,109.009c ya÷aþ pràpsyasi bhadraü te dharmaü ca sumahàphalam 12,109.010a naitàn ati÷ayej jàtu nàtya÷nãyàn na dåùayet 12,109.010c nityaü paricarec caiva tad vai sukçtam uttamam 12,109.010e kãrtiü puõyaü ya÷o lokàn pràpsyase ca janàdhipa 12,109.011a sarve tasyàdçtà lokà yasyaite traya àdçtàþ 12,109.011c anàdçtàs tu yasyaite sarvàs tasyàphalàþ kriyàþ 12,109.012a naivàyaü na paro lokas tasya caiva paraütapa 12,109.012c amànità nityam eva yasyaite guravas trayaþ 12,109.013a na càsmin na pare loke ya÷as tasya prakà÷ate 12,109.013c na cànyad api kalyàõaü pàratraü samudàhçtam 12,109.014a tebhya eva tu tat sarvaü kçtyayà visçjàmy aham 12,109.014c tad àsãn me ÷ataguõaü sahasraguõam eva ca 12,109.014e tasmàn me saüprakà÷ante trayo lokà yudhiùñhira 12,109.015a da÷aiva tu sadàcàryaþ ÷rotriyàn atiricyate 12,109.015c da÷àcàryàn upàdhyàya upàdhyàyàn pità da÷a 12,109.016a pitén da÷a tu màtaikà sarvàü và pçthivãm api 12,109.016c gurutvenàbhibhavati nàsti màtçsamo guruþ 12,109.016e gurur garãyàn pitçto màtçta÷ ceti me matiþ 12,109.017a ubhau hi màtàpitarau janmani vyupayujyataþ 12,109.017c ÷arãram etau sçjataþ pità màtà ca bhàrata 12,109.017e àcàrya÷iùñà yà jàtiþ sà divyà sàjaràmarà 12,109.018a avadhyà hi sadà màtà pità càpy apakàriõau 12,109.018c na saüduùyati tat kçtvà na ca te dåùayanti tam 12,109.018e dharmàya yatamànànàü vidur devàþ saharùibhiþ 12,109.019a ya àvçõoty avitathena karõàv; çtaü bruvann amçtaü saüprayacchan 12,109.019c taü vai manye pitaraü màtaraü ca; tasmai na druhyet kçtam asya jànan 12,109.020a vidyàü ÷rutvà ye guruü nàdriyante; pratyàsannaü manasà karmaõà và 12,109.020b*0248_01 teùàü pàpaü bhråõahatyàvi÷iùñaü 12,109.020b*0248_02 na càsya tad brahmaphalaü dadàti 12,109.020c yathaiva te gurubhir bhàvanãyàs; tathà teùàü guravo 'py arcanãyàþ 12,109.021a tasmàt påjayitavyà÷ ca saüvibhajyà÷ ca yatnataþ 12,109.021c guravo 'rcayitavyà÷ ca puràõaü dharmam icchatà 12,109.022a yena prãtà÷ ca pitaras tena prãtaþ pitàmahaþ 12,109.022c prãõàti màtaraü yena pçthivã tena påjità 12,109.023a yena prãõàty upàdhyàyaü tena syàd brahma påjitam 12,109.023c màtçtaþ pitçta÷ caiva tasmàt påjyatamo guruþ 12,109.023e çùaya÷ ca hi devà÷ ca prãyante pitçbhiþ saha 12,109.023f*0249_01 påjyamàneùu guruùu tasmàt påjyatamo guruþ 12,109.024a na kena cana vçttena hy avaj¤eyo gurur bhavet 12,109.024c na ca màtà na ca pità tàdç÷o yàdç÷o guruþ 12,109.025a na te 'vamànam arhanti na ca te dåùayanti tam 12,109.025c guråõàm eva satkàraü vidur devàþ saharùibhiþ 12,109.026a upàdhyàyaü pitaraü màtaraü ca; ye 'bhidruhyanti manasà karmaõà và 12,109.026c teùàü pàpaü bhråõahatyàvi÷iùñaü; tasmàn nànyaþ pàpakçd asti loke 12,109.026d*0250_01 bhçto vçddho yo na bibharti putraþ 12,109.026d*0250_02 svayonijaþ pitaraü màtaraü ca 12,109.026d*0250_03 tad vai pàpaü bhråõahatyàvi÷iùñaü 12,109.026d*0250_04 tasmàn nànyaþ pàpakçd asti loke 12,109.027a mitradruhaþ kçtaghnasya strãghnasya pi÷unasya ca 12,109.027c caturõàü vayam eteùàü niùkçtiü nànu÷u÷rumaþ 12,109.028a etat sarvam atide÷ena sçùñaü; yat kartavyaü puruùeõeha loke 12,109.028c etac chreyo nànyad asmàd vi÷iùñaü; sarvàn dharmàn anusçtyaitad uktam 12,110.001 yudhiùñhira uvàca 12,110.001a kathaü dharme sthàtum icchan naro varteta bhàrata 12,110.001c vidva¤ jij¤àsamànàya prabråhi bharatarùabha 12,110.002a satyaü caivànçtaü cobhe lokàn àvçtya tiùñhataþ 12,110.002c tayoþ kim àcared ràjan puruùo dharmani÷citaþ 12,110.003a kiü svit satyaü kim ançtaü kiü svid dharmyaü sanàtanam 12,110.003c kasmin kàle vadet satyaü kasmin kàle 'nçtaü vadet 12,110.004 bhãùma uvàca 12,110.004a satyasya vacanaü sàdhu na satyàd vidyate param 12,110.004c yad bhåloke sudurj¤àtaü tat te vakùyàmi bhàrata 12,110.005a bhavet satyaü na vaktavyaü vaktavyam ançtaü bhavet 12,110.005c yatrànçtaü bhavet satyaü satyaü vàpy ançtaü bhavet 12,110.006a tàdç÷e muhyate bàlo yatra satyam aniùñhitam 12,110.006c satyànçte vini÷citya tato bhavati dharmavit 12,110.007a apy anàryo 'kçtapraj¤aþ puruùo 'pi sudàruõaþ 12,110.007c sumahat pràpnuyàt puõyaü balàko 'ndhavadhàd iva 12,110.008a kim à÷caryaü ca yan måóho dharmakàmo 'py adharmavit 12,110.008c sumahat pràpnuyàt pàpaü gaïgàyàm iva kau÷ikaþ 12,110.009a tàdç÷o 'yam anupra÷no yatra dharmaþ sudurvacaþ 12,110.009c duùkaraþ pratisaükhyàtuü tarkeõàtra vyavasyati 12,110.010a prabhàvàrthàya bhåtànàü dharmapravacanaü kçtam 12,110.010c yat syàd ahiüsàsaüyuktaü sa dharma iti ni÷cayaþ 12,110.010d*0251_01 ahiüsàrthàya bhåtànàü dharmapravacanaü kçtam 12,110.010d*0251_02 yat syàd ahiüsàsaüyuktaü sa dharma iti ni÷cayaþ 12,110.010d*0252_01 ahiüsà satyam akrodhas tapo dànaü damo matiþ 12,110.010d*0252_02 anasåyàpy amàtsaryam anãrùyà ÷ãlam eva ca 12,110.010d*0252_03 eùa dharmaþ kuru÷reùñha kathitaþ parameùñhinà 12,110.010d*0252_04 brahmaõà devadevena ayaü caiva sanàtanaþ 12,110.010d*0252_05 asmin dharme sthito ràjan naro bhadràõi pa÷yati 12,110.010d*0252_06 ÷rauto vadhàtmako dharma ahiüsà paramàrthikaþ 12,110.011a dhàraõàd dharma ity àhur dharmeõa vidhçtàþ prajàþ 12,110.011c yat syàd dhàraõasaüyuktaü sa dharma iti ni÷cayaþ 12,110.011d*0253_01 hitaü syàd yatra bhåtànàü patitànàü susaükañe 12,110.012a ÷rutidharma iti hy eke nety àhur apare janàþ 12,110.012c na tu tat pratyasåyàmo na hi sarvaü vidhãyate 12,110.013a ye 'nyàyena jihãrùanto dhanam icchanti karhi cit 12,110.013c tebhyas tan na tad àkhyeyaü sa dharma iti ni÷cayaþ 12,110.014a akåjanena cen mokùo nàtra kåjet kathaü cana 12,110.014c ava÷yaü kåjitavyaü và ÷aïkeran vàpy akåjanàt 12,110.014d*0254_01 ye 'nye càpy ançtaü kuryuþ kuryàd eva vicàraõam 12,110.015a ÷reyas tatrànçtaü vaktuü satyàd iti vicàritam 12,110.015b*0255_01 akùayebhyo vadhaü ràjan kuryàd evàvicàrayan 12,110.015b*0255_02 abuddhànu÷aye doùaü ÷reyas tatrànçtaü bhavet 12,110.015b*0255_03 na stenaiþ saha saübandhàn mucyate ÷apathàd api 12,110.015b*0255_04 ÷reyas tatrànçtaü vaktuü satyàd iti hi dhàraõà 12,110.015c yaþ pàpaiþ saha saübandhàn mucyate ÷apathàd iti 12,110.016a na ca tebhyo dhanaü deyaü ÷akye sati kathaü cana 12,110.016c pàpebhyo hi dhanaü dattaü dàtàram api pãóayet 12,110.017a sva÷arãroparodhena varam àdàtum icchataþ 12,110.017c satyasaüpratipattyarthaü ye bråyuþ sàkùiõaþ kva cit 12,110.017e anuktvà tatra tad vàcyaü sarve te 'nçtavàdinaþ 12,110.018a pràõàtyaye vivàhe ca vaktavyam ançtaü bhavet 12,110.018c arthasya rakùaõàrthàya pareùàü dharmakàraõàt 12,110.018e pareùàü dharmam àkàïkùan nãcaþ syàd dharmabhikùukaþ 12,110.019a prati÷rutya tu dàtavyaü ÷vaþkàryas tu balàtkçtaþ 12,110.019c yaþ ka÷ cid dharmasamayàt pracyuto 'dharmam àsthitaþ 12,110.019d*0256_01 dambhenaiva sa hantavyas taü panthànaü samà÷ritaþ 12,110.019d*0256_02 cyutaþ sadaiva dharmebhyo 'mànavaü dharmam àsthitaþ 12,110.020a ÷añhaþ svadharmam utsçjya tam icched upajãvitum 12,110.020c sarvopàyair nihantavyaþ pàpo nikçtijãvanaþ 12,110.021a dhanam ity eva pàpànàü sarveùàm iha ni÷cayaþ 12,110.021c ye 'viùahyà hy asaübhojyà nikçtyà patanaü gatàþ 12,110.022a cyutà devamanuùyebhyo yathà pretàs tathaiva te 12,110.022b*0257_01 niryaj¤às tapasà hãnà mà sma taiþ saha saügamaþ 12,110.022c dhanàdànàd duþkhataraü jãvitàd viprayojanam 12,110.023a ayaü vo rocatàü dharma iti vàcyaþ prayatnataþ 12,110.023c na ka÷ cid asti pàpànàü dharma ity eùa ni÷cayaþ 12,110.024a tathàgataü ca yo hanyàn nàsau pàpena lipyate 12,110.024c svakarmaõà hataü hanti hata eva sa hanyate 12,110.024e teùu yaþ samayaü ka÷ cit kurvãta hatabuddhiùu 12,110.025a yathà kàka÷ ca gçdhra÷ ca tathaivopadhijãvinaþ 12,110.025c årdhvaü dehavimokùànte bhavanty etàsu yoniùu 12,110.026a yasmin yathà vartate yo manuùyas; tasmiüs tathà vartitavyaü sa dharmaþ 12,110.026c màyàcàro màyayà vartitavyaþ; sàdhvàcàraþ sàdhunà pratyudeyaþ 12,111.001 yudhiùñhira uvàca 12,111.001a kli÷yamàneùu bhåteùu tais tair bhàvais tatas tataþ 12,111.001c durgàõy atitared yena tan me bråhi pitàmaha 12,111.002 bhãùma uvàca 12,111.002a à÷rameùu yathokteùu yathoktaü ye dvijàtayaþ 12,111.002c vartante saüyatàtmàno durgàõy atitaranti te 12,111.003a ye dambhàn na japanti sma yeùàü vçtti÷ ca saüvçtà 12,111.003c viùayàü÷ ca nigçhõanti durgàõy atitaranti te 12,111.003d*0258_01 pratyàhur nocyamànà ye na hiüsanti ca hiüsitàþ 12,111.003d*0258_02 prayacchanti na yàcante durgàõy atitaranti te 12,111.004a vàsayanty atithãn nityaü nityaü ye cànasåyakàþ 12,111.004c nityaü svàdhyàya÷ãlà÷ ca durgàõy atitaranti te 12,111.005a màtàpitro÷ ca ye vçttiü vartante dharmakovidàþ 12,111.005c varjayanti divàsvapnaü durgàõy atitaranti te 12,111.006a sveùu dàreùu vartante nyàyavçtteùv çtàv çtau 12,111.006c agnihotraparàþ santo durgàõy atitaranti te 12,111.007a ye na lobhàn nayanty arthàn ràjàno rajasàvçtàþ 12,111.007c viùayàn parirakùanto durgàõy atitaranti te 12,111.008a àhaveùu ca ye ÷åràs tyaktvà maraõajaü bhayam 12,111.008c dharmeõa jayam icchanto durgàõy atitaranti te 12,111.009a ye pàpàni na kurvanti karmaõà manasà girà 12,111.009c nikùiptadaõóà bhåteùu durgàõy atitaranti te 12,111.010a ye vadantãha satyàni pràõatyàge 'py upasthite 12,111.010c pramàõabhåtà bhåtànàü durgàõy atitaranti te 12,111.011a anadhyàyeùu ye vipràþ svàdhyàyaü naiva kurvate 12,111.011c taponityàþ sutapaso durgàõy atitaranti te 12,111.012a karmàõy akuhakàrthàni yeùàü vàca÷ ca sånçtàþ 12,111.012c yeùàm arthà÷ ca sàdhvarthà durgàõy atitaranti te 12,111.013a ye tapa÷ ca tapasyanti kaumàrabrahmacàriõaþ 12,111.013c vidyàvedavratasnàtà durgàõy atitaranti te 12,111.014a ye ca saü÷àntarajasaþ saü÷àntatamasa÷ ca ye 12,111.014c satye sthità mahàtmàno durgàõy atitaranti te 12,111.015a yeùàü na ka÷ cit trasati trasanti na ca kasya cit 12,111.015c yeùàm àtmasamo loko durgàõy atitaranti te 12,111.016a para÷riyà na tapyante ye santaþ puruùarùabhàþ 12,111.016c gràmyàd annàn nivçttà÷ ca durgàõy atitaranti te 12,111.017a sarvàn devàn namasyanti sarvàn dharmàü÷ ca ÷çõvate 12,111.017c ye ÷raddadhànà dàntà÷ ca durgàõy atitaranti te 12,111.018a ye na mànitam icchanti mànayanti ca ye param 12,111.018c mànyamànà na manyante durgàõy atitaranti te 12,111.019a ye ÷ràddhàni ca kurvanti tithyàü tithyàü prajàrthinaþ 12,111.019c suvi÷uddhena manasà durgàõy atitaranti te 12,111.020a ye krodhaü naiva kurvanti kruddhàn saü÷amayanti ca 12,111.020c na ca kupyanti bhçtyebhyo durgàõy atitaranti te 12,111.021a madhu màüsaü ca ye nityaü varjayantãha mànavàþ 12,111.021c janmaprabhçti madyaü ca durgàõy atitaranti te 12,111.022a yàtràrthaü bhojanaü yeùàü saütànàrthaü ca maithunam 12,111.022c vàk satyavacanàrthàya durgàõy atitaranti te 12,111.023a ã÷varaü sarvabhåtànàü jagataþ prabhavàpyayam 12,111.023c bhaktà nàràyaõaü ye ca durgàõy atitaranti te 12,111.024a ya eùa raktapadmàkùaþ pãtavàsà mahàbhujaþ 12,111.024c suhçd bhràtà ca mitraü ca saübandhã ca tavàcyutaþ 12,111.025a ya imàn sakalàül lokàü÷ carmavat pariveùñayet 12,111.025c icchan prabhur acintyàtmà govindaþ puruùottamaþ 12,111.026a sthitaþ priyahite jiùõoþ sa eùa puruùarùabha 12,111.026c ràjaüs tava ca durdharùo vaikuõñhaþ puruùottamaþ 12,111.027a ya enaü saü÷rayantãha bhaktyà nàràyaõaü harim 12,111.027c te tarantãha durgàõi na me 'tràsti vicàraõà 12,111.027d*0259_01 asminn arpitakarmàõaþ sarvabhàvena bhàrata 12,111.027d*0259_02 kçùõe kamalapatràkùe durgàõy atitaranti te 12,111.027d*0259_03 lokarakùàrtham utpannam adityàü ka÷yapàtmajam 12,111.027d*0259_04 devam indraü namasyanti durgàõy atitaranti te 12,111.027d*0259_05 brahmàõaü lokakartàraü ye namasyanti satpatim 12,111.027d*0259_06 yaùñavyaü kratubhir devaü durgàõy atitaranti te 12,111.027d*0259_07 yaü viùõur indraþ ÷aübhu÷ ca brahmà lokapitàmahaþ 12,111.027d*0259_08 stuvanti vividhaiþ stotrair devadevaü mahe÷varam 12,111.027d*0259_09 tam arcayanti ye ÷a÷vad durgàõy atitaranti te 12,111.028a durgàtitaraõaü ye ca pañhanti ÷ràvayanti ca 12,111.028c pàñhayanti ca viprebhyo durgàõy atitaranti te 12,111.029a iti kçtyasamudde÷aþ kãrtitas te mayànagha 12,111.029c saütared yena durgàõi paratreha ca mànavaþ 12,112.001 yudhiùñhira uvàca 12,112.001a asaumyàþ saumyaråpeõa saumyà÷ càsaumyadar÷inaþ 12,112.001c ãdç÷àn puruùàüs tàta kathaü vidyàmahe vayam 12,112.002 bhãùma uvàca 12,112.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,112.002c vyàghragomàyusaüvàdaü taü nibodha yudhiùñhira 12,112.003a purikàyàü puri purà ÷rãmatyàü pauriko nçpaþ 12,112.003c parahiüsàruciþ kråro babhåva puruùàdhamaþ 12,112.004a sa tv àyuùi parikùãõe jagàmànãpsitàü gatim 12,112.004c gomàyutvaü ca saüpràpto dåùitaþ pårvakarmaõà 12,112.005a saüsmçtya pårvajàtiü sa nirvedaü paramaü gataþ 12,112.005c na bhakùayati màüsàni parair upahçtàny api 12,112.006a ahiüsraþ sarvabhåteùu satyavàk sudçóhavrataþ 12,112.006c cakàra ca yathàkàmam àhàraü patitaiþ phalaiþ 12,112.006d*0260_01 parõàhàraþ kadà cic ca niyamavratavàn api 12,112.006d*0260_02 kadà cid udakenàpi vartayann anuyantritaþ 12,112.007a ÷ma÷àne tasya càvàso gomàyoþ saümato 'bhavat 12,112.007c janmabhåmyanurodhàc ca nànyad vàsam arocayat 12,112.008a tasya ÷aucam amçùyantaþ sarve te sahajàtayaþ 12,112.008c càlayanti sma tàü buddhiü vacanaiþ pra÷rayottaraiþ 12,112.009a vasan pitçvane raudre ÷aucaü lapsitum icchasi 12,112.009c iyaü vipratipattis te yadà tvaü pi÷ità÷anaþ 12,112.010a tatsamo và bhavàsmàbhir bhakùyàn dàsyàmahe vayam 12,112.010c bhuïkùva ÷aucaü parityajya yad dhi bhuktaü tad asti te 12,112.011a iti teùàü vacaþ ÷rutvà pratyuvàca samàhitaþ 12,112.011c madhuraiþ pra÷ritair vàkyair hetumadbhir aniùñhuraiþ 12,112.012a apramàõaü prasåtir me ÷ãlataþ kriyate kulam 12,112.012c pràrthayiùye tu tat karma yena vistãryate ya÷aþ 12,112.013a ÷ma÷àne yadi vàso me samàdhir me ni÷àmyatàm 12,112.013c àtmà phalati karmàõi nà÷ramo dharmalakùaõam 12,112.014a à÷rame yo dvijaü hanyàd gàü và dadyàd anà÷rame 12,112.014c kiü nu tat pàtakaü na syàt tad và dattaü vçthà bhavet 12,112.015a bhavantaþ sarvalobhena kevalaü bhakùaõe ratàþ 12,112.015c anubandhe tu ye doùàs tàn na pa÷yanti mohitàþ 12,112.016a apratyayakçtàü garhyàm arthàpanayadåùitàm 12,112.016c iha càmutra càniùñàü tasmàd vçttiü na rocaye 12,112.017a taü ÷uciü paõóitaü matvà ÷àrdålaþ khyàtavikramaþ 12,112.017c kçtvàtmasadç÷àü påjàü sàcivye 'vardhayat svayam 12,112.018a saumya vij¤àtaråpas tvaü gaccha yàtràü mayà saha 12,112.018c vriyantàm ãpsità bhogàþ parihàryà÷ ca puùkalàþ 12,112.019a tãkùõà vayam iti khyàtà bhavato j¤àpayàmahe 12,112.019c mçdupårvaü ghàtinas te ÷reya÷ càdhigamiùyati 12,112.020a atha saüpåjya tad vàkyaü mçgendrasya mahàtmanaþ 12,112.020c gomàyuþ pra÷ritaü vàkyaü babhàùe kiü cid ànataþ 12,112.021a sadç÷aü mçgaràjaitat tava vàkyaü madantare 12,112.021c yat sahàyàn mçgayase dharmàrthaku÷alठ÷ucãn 12,112.022a na ÷akyam anamàtyena mahattvam anu÷àsitum 12,112.022c duùñàmàtyena và vãra ÷arãraparipanthinà 12,112.023a sahàyàn anuraktàüs tu yatetànupasaühitàn 12,112.023c parasparam asaüghuùñàn vijigãùån alolupàn 12,112.024a tàn atãtopadhàn pràj¤àn hite yuktàn manasvinaþ 12,112.024c påjayethà mahàbhàgàn yathàcàryàn yathà pitén 12,112.025a na tv evaü mama saütoùàd rocate 'nyan mçgàdhipa 12,112.025c na kàmaye sukhàn bhogàn ai÷varyaü và tvadà÷rayam 12,112.026a na yokùyati hi me ÷ãlaü tava bhçtyaiþ puràtanaiþ 12,112.026c te tvàü vibhedayiùyanti duþkha÷ãlà madantare 12,112.027a saü÷rayaþ ÷làghanãyas tvam anyeùàm api bhàsvatàm 12,112.027c kçtàtmà sumahàbhàgaþ pàpakeùv apy adàruõaþ 12,112.028a dãrghadar÷ã mahotsàhaþ sthålalakùyo mahàbalaþ 12,112.028c kçtã càmoghakartàsi bhàvyai÷ ca samalaükçtaþ 12,112.029a kiü tu svenàsmi saütuùño duþkhà vçttir anuùñhità 12,112.029c sevàyà÷ càpi nàbhij¤aþ svacchandena vanecaraþ 12,112.030a ràjopakro÷adoùà÷ ca sarve saü÷rayavàsinàm 12,112.030c vanacaryà ca niþsaïgà nirbhayà niravagrahà 12,112.031a nçpeõàhåyamànasya yat tiùñhati bhayaü hçdi 12,112.031c na tat tiùñhati tuùñànàü vane målaphalà÷inàm 12,112.032a pànãyaü và niràyàsaü svàdv annaü và bhayottaram 12,112.032c vicàrya khalu pa÷yàmi tat sukhaü yatra nirvçtiþ 12,112.033a aparàdhair na tàvanto bhçtyàþ ÷iùñà naràdhipaiþ 12,112.033c upaghàtair yathà bhçtyà dåùità nidhanaü gatàþ 12,112.034a yadi tv etan mayà kàryaü mçgendro yadi manyate 12,112.034c samayaü kçtam icchàmi vartitavyaü yathà mayi 12,112.035a madãyà mànanãyàs te ÷rotavyaü ca hitaü vacaþ 12,112.035c kalpità yà ca te vçttiþ sà bhavet tava susthirà 12,112.036a na mantrayeyam anyais te sacivaiþ saha karhi cit 12,112.036c nãtimantaþ parãpsanto vçthà bråyuþ pare mayi 12,112.037a eka ekena saügamya raho bråyàü hitaü tava 12,112.037c na ca te j¤àtikàryeùu praùñavyo 'haü hitàhite 12,112.038a mayà saümantrya pa÷càc ca na hiüsyàþ sacivàs tvayà 12,112.038c madãyànàü ca kupito mà tvaü daõóaü nipàtayeþ 12,112.039a evam astv iti tenàsau mçgendreõàbhipåjitaþ 12,112.039c pràptavàn matisàcivyaü gomàyur vyàghrayonitaþ 12,112.040a taü tathà satkçtaü dçùñvà yujyamànaü ca karmaõi 12,112.040c pràdviùan kçtasaüghàtàþ pårvabhçtyà muhur muhuþ 12,112.041a mitrabuddhyà ca gomàyuü sàntvayitvà prave÷ya ca 12,112.041c doùeùu samatàü netum aicchann a÷ubhabuddhayaþ 12,112.042a anyathà hy ucitàþ pårvaü paradravyàpahàriõaþ 12,112.042c a÷aktàþ kiü cid àdàtuü dravyaü gomàyuyantritàþ 12,112.043a vyutthànaü càtra kàïkùadbhiþ kathàbhiþ pravilobhyate 12,112.043c dhanena mahatà caiva buddhir asya vilobhyate 12,112.044a na càpi sa mahàpràj¤as tasmàd dhairyàc cacàla ha 12,112.044c athàsya samayaü kçtvà vinà÷àya sthitàþ pare 12,112.045a ãpsitaü ca mçgendrasya màüsaü yat tatra saüskçtam 12,112.045c apanãya svayaü tad dhi tair nyastaü tasya ve÷mani 12,112.046a yadarthaü càpy apahçtaü yena yac caiva mantritam 12,112.046c tasya tad viditaü sarvaü kàraõàrthaü ca marùitam 12,112.047a samayo 'yaü kçtas tena sàcivyam upagacchatà 12,112.047c nopaghàtas tvayà gràhyo ràjan maitrãm ihecchatà 12,112.047d*0261_01 iti tasya ca mantrasya sthityarthaü tad upekùitam 12,112.047d*0262_00 bhãùma uvàca 12,112.047d*0262_01 kùudhitasya mçgendrasya bhoktum abhyutthitasya ca 12,112.048a bhojane copahartavye tan màüsaü na sma dç÷yate 12,112.048c mçgaràjena càj¤aptaü mçgyatàü cora ity uta 12,112.049a kçtakai÷ càpi tan màüsaü mçgendràyopavarõitam 12,112.049c sacivenopanãtaü te viduùà pràj¤amàninà 12,112.050a saroùas tv atha ÷àrdålaþ ÷rutvà gomàyucàpalam 12,112.050c babhåvàmarùito ràjà vadhaü càsyàbhyarocayat 12,112.051a chidraü tu tasya tad dçùñvà procus te pårvamantriõaþ 12,112.051c sarveùàm eva so 'smàkaü vçttibhaïgeùu vartate 12,112.051d*0263_01 ni÷cityaivaü tatas tasya te tat karmàõy avarõayan 12,112.052a idaü càsyedç÷aü karma vàllabhyena tu rakùyate 12,112.052c ÷ruta÷ ca svàminà pårvaü yàdç÷o naiùa tàdç÷aþ 12,112.053a vàïmàtreõaiva dharmiùñhaþ svabhàvena tu dàruõaþ 12,112.053c dharmacchadmà hy ayaü pàpo vçthàcàraparigrahaþ 12,112.053e kàryàrthaü bhojanàrtheùu vrateùu kçtavठ÷ramam 12,112.053f*0264_01 yadi vipratyayo hy eùa tad idaü dar÷ayàma te 12,112.053f*0264_02 tanmàüsaü caiva gomàyos tatkùaõàt tais tu óaukitam 12,112.054a màüsàpanayanaü j¤àtvà vyàghras teùàü tu tad vacaþ 12,112.054c àj¤àpayàm àsa tadà gomàyur vadhyatàm iti 12,112.055a ÷àrdålavacanaü ÷rutvà ÷àrdålajananã tataþ 12,112.055c mçgaràjaü hitair vàkyaiþ saübodhayitum àgamat 12,112.056a putra naitat tvayà gràhyaü kapañàrambhasaüvçtam 12,112.056c karmasaügharùajair doùair duùyaty a÷ucibhiþ ÷uciþ 12,112.057a nocchritaü sahate ka÷ cit prakriyà vairakàrikà 12,112.057c ÷ucer api hi yuktasya doùa eva nipàtyate 12,112.057d*0265_01 muner api vanasthasya svàni karmàõi kurvataþ 12,112.057d*0265_02 utpadyante trayaþ pakùà mitrodàsãna÷atravaþ 12,112.058a lubdhànàü ÷ucayo dveùyàþ kàtaràõàü tarasvinaþ 12,112.058c mårkhàõàü paõóità dveùyà daridràõàü mahàdhanàþ 12,112.058e adhàrmikàõàü dharmiùñhà viråpàõàü suråpakàþ 12,112.059a bahavaþ paõóità lubdhàþ sarve màyopajãvinaþ 12,112.059c kuryur doùam adoùasya bçhaspatimater api 12,112.060a ÷ånyàt tac ca gçhàn màüsaü yad adyàpahçtaü tava 12,112.060c necchate dãyamànaü ca sàdhu tàvad vimç÷yatàm 12,112.061a asatyàþ satyasaükà÷àþ satyà÷ càsatyadar÷inaþ 12,112.061c dç÷yante vividhà bhàvàs teùu yuktaü parãkùaõam 12,112.062a talavad dç÷yate vyoma khadyoto havyavàó iva 12,112.062c na caivàsti talaü vyomni na khadyote hutà÷anaþ 12,112.063a tasmàt pratyakùadçùño 'pi yuktam arthaþ parãkùitum 12,112.063c parãkùya j¤àpayan hy arthàn na pa÷càt paritapyate 12,112.064a na duùkaram idaü putra yat prabhur ghàtayet param 12,112.064c ÷làghanãyà ca varyà ca loke prabhavatàü kùamà 12,112.065a sthàpito 'yaü putra tvayà sàmanteùv adhi vi÷rutaþ 12,112.065c duþkhenàsàdyate pàtraü dhàryatàm eùa te suhçt 12,112.066a dåùitaü paradoùair hi gçhõãte yo 'nyathà ÷ucim 12,112.066c svayaü saüdåùitàmàtyaþ kùipram eva vina÷yati 12,112.067a tasmàd athàrisaüghàtàd gomàyoþ ka÷ cid àgataþ 12,112.067c dharmàtmà tena càkhyàtaü yathaitat kapañaü kçtam 12,112.068a tato vij¤àtacàritraþ satkçtya sa vimokùitaþ 12,112.068c pariùvakta÷ ca sasnehaü mçgendreõa punaþ punaþ 12,112.069a anuj¤àpya mçgendraü tu gomàyur nãti÷àstravit 12,112.069c tenàmarùeõa saütaptaþ pràyam àsitum aicchata 12,112.070a ÷àrdålas tatra gomàyuü snehàt prasrutalocanaþ 12,112.070c avàrayat sa dharmiùñhaü påjayà pratipåjayan 12,112.071a taü sa gomàyur àlokya snehàd àgatasaübhramam 12,112.071c babhàùe praõato vàkyaü bàùpagadgadayà girà 12,112.072a påjito 'haü tvayà pårvaü pa÷càc caiva vimànitaþ 12,112.072c pareùàm àspadaü nãto vastuü nàrhàmy ahaü tvayi 12,112.073a svasaütuùñà÷ cyutàþ sthànàn mànàt pratyavaropitàþ 12,112.073c svayaü copahçtà bhçtyà ye càpy upahçtàþ paraiþ 12,112.074a parikùãõà÷ ca lubdhà÷ ca kråràþ kàràbhitàpitàþ 12,112.074c hçtasvà mànino ye ca tyaktopàttà mahepsavaþ 12,112.075a saütàpità÷ ca ye ke cid vyasanaughapratãkùiõaþ 12,112.075c antarhitàþ sopahitàþ sarve te parasàdhanàþ 12,112.076a avamànena yuktasya sthàpitasya ca me punaþ 12,112.076c kathaü yàsyasi vi÷vàsam aham eùyàmi và punaþ 12,112.077a samartha iti saügçhya sthàpayitvà parãkùya ca 12,112.077c kçtaü ca samayaü bhittvà tvayàham avamànitaþ 12,112.078a prathamaü yaþ samàkhyàtaþ ÷ãlavàn iti saüsadi 12,112.078c na vàcyaü tasya vaiguõyaü pratij¤àü parirakùatà 12,112.079a evaü càvamatasyeha vi÷vàsaü kiü prayàsyasi 12,112.079c tvayi caiva hy avi÷vàse mamodvego bhaviùyati 12,112.080a ÷aïkitas tvam ahaü bhãtaþ pare chidrànudar÷inaþ 12,112.080c asnigdhà÷ caiva dustoùàþ karma caitad bahucchalam 12,112.080d*0266_01 pårvasaümànatà yatra pa÷càc caiva vimànanà 12,112.080d*0266_02 na taü dhãràþ pra÷aüsanti saümànitavimànitam 12,112.081a duþkhena ÷leùyate bhinnaü ÷liùñaü duþkhena bhidyate 12,112.081c bhinna÷liùñà tu yà prãtir na sà snehena vartate 12,112.082a ka÷ cid eva hi bhãtas tu dç÷yate na paràtmanoþ 12,112.082c kàryàpekùà hi vartante bhàvàþ snigdhàs tu durlabhàþ 12,112.083a suduþkhaü puruùaj¤ànaü cittaü hy eùàü calàcalam 12,112.083c samartho vàpy a÷akto và ÷ateùv eko 'dhigamyate 12,112.084a akasmàt prakriyà néõàm akasmàc càpakarùaõam 12,112.084c ÷ubhà÷ubhe mahattvaü ca prakartuü buddhilàghavàt 12,112.085a evaü bahuvidhaü sàntvam uktvà dharmàrthahetumat 12,112.085c prasàdayitvà ràjànaü gomàyur vanam abhyagàt 12,112.086a agçhyànunayaü tasya mçgendrasya sa buddhimàn 12,112.086c gomàyuþ pràyam àsãnas tyaktvà dehaü divaü yayau 12,113.001 yudhiùñhira uvàca 12,113.001a kiü pàrthivena kartavyaü kiü ca kçtvà sukhã bhavet 12,113.001c tan mamàcakùva tattvena sarvaü dharmabhçtàü vara 12,113.002 bhãùma uvàca 12,113.002a hanta te 'haü pravakùyàmi ÷çõu kàryaikani÷cayam 12,113.002c yathà ràj¤eha kartavyaü yac ca kçtvà sukhã bhavet 12,113.003a na tv evaü vartitavyaü sma yathedam anu÷u÷rumaþ 12,113.003c uùñrasya sumahad vçttaü tan nibodha yudhiùñhira 12,113.004a jàtismaro mahàn uùñraþ pràjàpatyayugodbhavaþ 12,113.004c tapaþ sumahad àtiùñhad araõye saü÷itavrataþ 12,113.005a tapasas tasya cànte vai prãtimàn abhavat prabhuþ 12,113.005c vareõa chandayàm àsa tata÷ cainaü pitàmahaþ 12,113.006 uùñra uvàca 12,113.006a bhagavaüs tvatprasàdàn me dãrghà grãvà bhaved iyam 12,113.006c yojanànàü ÷ataü sàgraü yà gacchec carituü vibho 12,113.007 bhãùma uvàca 12,113.007a evam astv iti coktaþ sa varadena mahàtmanà 12,113.007c pratilabhya varaü ÷reùñhaü yayàv uùñraþ svakaü vanam 12,113.008a sa cakàra tad àlasyaü varadànàt sa durmatiþ 12,113.008c na caicchac carituü gantuü duràtmà kàlamohitaþ 12,113.009a sa kadà cit prasàryaivaü tàü grãvàü ÷atayojanàm 12,113.009c cacàrà÷ràntahçdayo vàta÷ càgàt tato mahàn 12,113.010a sa guhàyàü ÷irogrãvaü nidhàya pa÷ur àtmanaþ 12,113.010c àstàtha varùam abhyàgàt sumahat plàvayaj jagat 12,113.011a atha ÷ãtaparãtàïgo jambukaþ kùucchramànvitaþ 12,113.011c sadàras tàü guhàm à÷u pravive÷a jalàrditaþ 12,113.012a sa dçùñvà màüsajãvã tu subhç÷aü kùucchramànvitaþ 12,113.012c abhakùayat tato grãvàm uùñrasya bharatarùabha 12,113.013a yadà tv abudhyatàtmànaü bhakùyamàõaü sa vai pa÷uþ 12,113.013c tadà saükocane yatnam akarod bhç÷aduþkhitaþ 12,113.014a yàvad årdhvam adha÷ caiva grãvàü saükùipate pa÷uþ 12,113.014c tàvat tena sadàreõa jambukena sa bhakùitaþ 12,113.015a sa hatvà bhakùayitvà ca jambukoùñraü tatas tadà 12,113.015c vigate vàtavarùe ca ni÷cakràma guhàmukhàt 12,113.016a evaü durbuddhinà pràptam uùñreõa nidhanaü tadà 12,113.016c àlasyasya kramàt pa÷ya mahad doùam upàgatam 12,113.017a tvam apy etaü vidhiü tyaktvà yogena niyatendriyaþ 12,113.017c vartasva buddhimålaü hi vijayaü manur abravãt 12,113.018a buddhi÷reùñhàni karmàõi bàhumadhyàni bhàrata 12,113.018c tàni jaïghàjaghanyàni bhàrapratyavaràõi ca 12,113.019a ràjyaü tiùñhati dakùasya saügçhãtendriyasya ca 12,113.019c guptamantra÷rutavataþ susahàyasya cànagha 12,113.019d*0267_01 asahàyavato hy arthà na tiùñhanti kadà cana 12,113.020a parãkùyakàriõo 'rthà÷ ca tiùñhantãha yudhiùñhira 12,113.020c sahàyayuktena mahã kçtsnà ÷akyà pra÷àsitum 12,113.021a idaü hi sadbhiþ kathitaü vidhij¤aiþ; purà mahendrapratimaprabhàva 12,113.021c mayàpi coktaü tava ÷àstradçùñyà; tvam atra yuktaþ pracarasva ràjan 12,114.001 yudhiùñhira uvàca 12,114.001a ràjà ràjyam anupràpya durbalo bharatarùabha 12,114.001c amitrasyàtivçddhasya kathaü tiùñhed asàdhanaþ 12,114.002 bhãùma uvàca 12,114.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,114.002c saritàü caiva saüvàdaü sàgarasya ca bhàrata 12,114.003a suràrinilayaþ ÷a÷vat sàgaraþ saritàü patiþ 12,114.003c papraccha saritaþ sarvàþ saü÷ayaü jàtam àtmanaþ 12,114.004a samåla÷àkhàn pa÷yàmi nihatàü÷ chàyino drumàn 12,114.004c yuùmàbhir iha pårõàbhir anyàüs tatra na vetasam 12,114.005a akàya÷ càlpasàra÷ ca vetasaþ kålaja÷ ca vaþ 12,114.005c avaj¤àya na÷akyo và kiü cid và tena vaþ kçtam 12,114.006a tad ahaü ÷rotum icchàmi sarvàsàm eva vo matam 12,114.006c yathà kålàni cemàni bhittvà nànãyate va÷am 12,114.007a tataþ pràha nadã gaïgà vàkyam uttaram arthavat 12,114.007c hetumad gràhakaü caiva sàgaraü saritàü patim 12,114.008a tiùñhanty ete yathàsthànaü nagà hy ekaniketanàþ 12,114.008c tatas tyajanti tat sthànaü pràtilomyàd acetasaþ 12,114.009a vetaso vegam àyàntaü dçùñvà namati netaraþ 12,114.009c sa ca vege 'bhyatikrànte sthànam àsàdya tiùñhati 12,114.010a kàlaj¤aþ samayaj¤a÷ ca sadà va÷ya÷ ca nodrumaþ 12,114.010c anulomas tathàstabdhas tena nàbhyeti vetasaþ 12,114.011a màrutodakavegena ye namanty unnamanti ca 12,114.011c oùadhyaþ pàdapà gulmà na te yànti paràbhavam 12,114.012a yo hi ÷atror vivçddhasya prabhor vadhavinà÷ane 12,114.012c pårvaü na sahate vegaü kùipram eva sa na÷yati 12,114.013a sàràsàraü balaü vãryam àtmano dviùata÷ ca yaþ 12,114.013c jànan vicarati pràj¤o na sa yàti paràbhavam 12,114.014a evam eva yadà vidvàn manyetàtibalaü ripum 12,114.014c saü÷rayed vaitasãü vçttim evaü praj¤ànalakùaõam 12,115.001 yudhiùñhira uvàca 12,115.001a vidvàn mårkhapragalbhena mçdus tãkùõena bhàrata 12,115.001c àkru÷yamànaþ sadasi kathaü kuryàd ariüdama 12,115.002 bhãùma uvàca 12,115.002a ÷råyatàü pçthivãpàla yathaiùo 'rtho 'nugãyate 12,115.002c sadà sucetàþ sahate narasyehàlpacetasaþ 12,115.003a aruùyan kru÷yamànasya sukçtaü nàma vindati 12,115.003c duùkçtaü càtmano marùã ruùyaty evàpamàrùñi vai 12,115.004a ñiññibhaü tam upekùeta và÷amànam ivàturam 12,115.004c lokavidveùam àpanno niùphalaü pratipadyate 12,115.005a iti sa ÷làghate nityaü tena pàpena karmaõà 12,115.005c idam ukto mayà ka÷ cit saümato janasaüsadi 12,115.005e sa tatra vrãóitaþ ÷uùko mçtakalpo 'vatiùñhati 12,115.006a ÷làghann a÷làghanãyena karmaõà nirapatrapaþ 12,115.006c upekùitavyo dàntena tàdç÷aþ puruùàdhamaþ 12,115.007a yad yad bråyàd alpamatis tat tad asya sahet sadà 12,115.007c pràkçto hi pra÷aüsan và nindan và kiü kariùyati 12,115.007e vane kàka ivàbuddhir và÷amàno nirarthakam 12,115.008a yadi vàgbhiþ prayogaþ syàt prayoge pàpakarmaõaþ 12,115.008c vàg evàrtho bhavet tasya na hy evàrtho jighàüsataþ 12,115.009a niùekaü viparãtaü sa àcaùñe vçttaceùñayà 12,115.009c mayåra iva kaupãnaü nçtyan saüdar÷ayann iva 12,115.010a yasyàvàcyaü na loke 'sti nàkàryaü vàpi kiü cana 12,115.010c vàcaü tena na saüdadhyàc chuciþ saükliùñakarmaõà 12,115.011a pratyakùaü guõavàdã yaþ parokùaü tu vinindakaþ 12,115.011c sa mànavaþ ÷vaval loke naùñalokaparàyaõaþ 12,115.012a tàdçg jana÷atasyàpi yad dadàti juhoti ca 12,115.012c parokùeõàpavàdena tan nà÷ayati sa kùaõàt 12,115.013a tasmàt pràj¤o naraþ sadyas tàdç÷aü pàpacetasam 12,115.013c varjayet sàdhubhir varjyaü sàrameyàmiùaü yathà 12,115.014a parivàdaü bruvàõo hi duràtmà vai mahàtmane 12,115.014c prakà÷ayati doùàn svàn sarpaþ phaõam ivocchritam 12,115.015a taü svakarmàõi kurvàõaü pratikartuü ya icchati 12,115.015c bhasmakåña ivàbuddhiþ kharo rajasi majjati 12,115.016a manuùya÷àlàvçkam apra÷àntaü; janàpavàde satataü niviùñam 12,115.016c màtaïgam unmattam ivonnadantaü; tyajeta taü ÷vànam ivàtiraudram 12,115.017a adhãrajuùñe pathi vartamànaü; damàd apetaü vinayàc ca pàpam 12,115.017c arivrataü nityam abhåtikàmaü; dhig astu taü pàpamatiü manuùyam 12,115.018a pratyucyamànas tu hi bhåya ebhir; ni÷àmya mà bhås tvam athàrtaråpaþ 12,115.018c uccasya nãcena hi saüprayogaü; vigarhayanti sthirabuddhayo ye 12,115.019a kruddho da÷àrdhena hi tàóayed và; sa pàüsubhir vàpakiret tuùair và 12,115.019c vivçtya dantàü÷ ca vibhãùayed và; siddhaü hi mårkhe kupite nç÷aüse 12,115.020a vigarhaõàü paramaduràtmanà kçtàü; saheta yaþ saüsadi durjanàn naraþ 12,115.020c pañhed idaü càpi nidar÷anaü sadà; na vàïmayaü sa labhati kiü cid apriyam 12,116.001 yudhiùñhira uvàca 12,116.001a pitàmaha mahàpràj¤a saü÷ayo me mahàn ayam 12,116.001c sa cchettavyas tvayà ràjan bhavàn kulakaro hi naþ 12,116.002a puruùàõàm ayaü tàta durvçttànàü duràtmanàm 12,116.002c kathito vàkyasaücàras tato vij¤àpayàmi te 12,116.003a yad dhitaü ràjyatantrasya kulasya ca sukhodayam 12,116.003c àyatyàü ca tadàtve ca kùemavçddhikaraü ca yat 12,116.004a putrapautràbhiràmaü ca ràùñravçddhikaraü ca yat 12,116.004c annapàne ÷arãre ca hitaü yat tad bravãhi me 12,116.005a abhiùikto hi yo ràjà ràjyastho mitrasaüvçtaþ 12,116.005c asuhçt samupeto và sa kathaü ra¤jayet prajàþ 12,116.006a yo hy asatpragraharatiþ sneharàgabalàtkçtaþ 12,116.006c indriyàõàm anã÷atvàd asajjanabubhåùakaþ 12,116.007a tasya bhçtyà viguõatàü yànti sarve kulodgatàþ 12,116.007c na ca bhçtyaphalair arthaiþ sa ràjà saüprayujyate 12,116.008a etàn me saü÷ayasthasya ràjadharmàn sudurlabhàn 12,116.008c bçhaspatisamo buddhyà bhavठ÷aüsitum arhati 12,116.009a ÷aüsità puruùavyàghra tvaü naþ kulahite rataþ 12,116.009c kùattà caiva pañupraj¤o yo naþ ÷aüsati sarvadà 12,116.010a tvattaþ kulahitaü vàkyaü ÷rutvà ràjyahitodayam 12,116.010c amçtasyàvyayasyeva tçptaþ svapsyàmy ahaü sukham 12,116.011a kãdçùàþ saünikarùasthà bhçtyàþ syur và guõànvitàþ 12,116.011c kãdç÷aiþ kiükulãnair và saha yàtrà vidhãyate 12,116.012a na hy eko bhçtyarahito ràjà bhavati rakùità 12,116.012c ràjyaü cedaü janaþ sarvas tat kulãno 'bhi÷aüsati 12,116.013a na hi pra÷àstuü ràjyaü hi ÷akyam ekena bhàrata 12,116.013c asahàyavatà tàta naivàrthàþ ke cid apy uta 12,116.013e labdhuü labdhvà càpi sadà rakùituü bharatarùabha 12,116.014 bhãùma uvàca 12,116.014a yasya bhçtyajanaþ sarvo j¤ànavij¤ànakovidaþ 12,116.014c hitaiùã kulajaþ snigdhaþ sa ràjyaphalam a÷nute 12,116.015a mantriõo yasya kulajà asaühàryàþ sahoùitàþ 12,116.015c nçpater matidàþ santi saübandhaj¤ànakovidàþ 12,116.016a anàgatavidhàtàraþ kàlaj¤ànavi÷àradàþ 12,116.016c atikràntam a÷ocantaþ sa ràjyaphalam a÷nute 12,116.017a samaduþkhasukhà yasya sahàyàþ satyakàriõaþ 12,116.017c arthacintàparà yasya sa ràjyaphalam a÷nute 12,116.018a yasya nàrto janapadaþ saünikarùagataþ sadà 12,116.018c akùudraþ satpathàlambã sa ràjyaphalabhàg bhavet 12,116.019a ko÷àkùapañalaü yasya ko÷avçddhikarair janaiþ 12,116.019c àptais tuùñai÷ ca satataü dhàryate sa nçpottamaþ 12,116.020a koùñhàgàram asaühàryair àptaiþ saücayatatparaiþ 12,116.020c pàtrabhåtair alubdhai÷ ca pàlyamànaü guõãbhavet 12,116.021a vyavahàra÷ ca nagare yasya karmaphalodayaþ 12,116.021c dç÷yate ÷aïkhalikhitaþ sa dharmaphalabhàg bhavet 12,116.022a saügçhãtamanuùya÷ ca yo ràjà ràjadharmavit 12,116.022c ùaóvargaü pratigçhõan sa dharmàt phalam upà÷nute 12,117.000*0268_00 yudhiùñhira uvàca 12,117.000*0268_01 na santi kulajà yatra sahàyàþ pàrthivasya tu 12,117.000*0268_02 akulãnà÷ ca kartavyà na và bharatasattama 12,117.001 bhãùma uvàca 12,117.001a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,117.001c nidar÷anakaraü loke sajjanàcaritaü sadà 12,117.002a asyaivàrthasya sadç÷aü yac chrutaü me tapovane 12,117.002c jàmadagnyasya ràmasya yad uktam çùisattamaiþ 12,117.003a vane mahati kasmiü÷ cid amanuùyaniùevite 12,117.003c çùir målaphalàhàro niyato niyatendriyaþ 12,117.004a dãkùàdamaparaþ ÷àntaþ svàdhyàyaparamaþ ÷uciþ 12,117.004c upavàsavi÷uddhàtmà satataü satpathe sthitaþ 12,117.005a tasya saüdç÷ya sadbhàvam upaviùñasya dhãmataþ 12,117.005c sarvasattvàþ samãpasthà bhavanti vanacàriõaþ 12,117.006a siühavyàghràþ sa÷arabhà mattà÷ caiva mahàgajàþ 12,117.006c dvãpinaþ khaógabhallåkà ye cànye bhãmadar÷anàþ 12,117.007a te sukhapra÷nadàþ sarve bhavanti kùatajà÷anàþ 12,117.007c tasyarùeþ ÷iùyavac caiva nyagbhåtàþ priyakàriõaþ 12,117.008a dattvà ca te sukhapra÷naü sarve yànti yathàgatam 12,117.008c gràmyas tv ekaþ pa÷us tatra nàjahàc chvà mahàmunim 12,117.009a bhakto 'nuraktaþ satatam upavàsakç÷o 'balaþ 12,117.009c phalamålotkaràhàraþ ÷àntaþ ÷iùñàkçtir yathà 12,117.010a tasyarùer upaviùñasya pàdamåle mahàmuneþ 12,117.010c manuùyavad gato bhàvaþ snehabaddho 'bhavad bhç÷am 12,117.011a tato 'bhyayàn mahàvãryo dvãpã kùatajabhojanaþ 12,117.011c ÷vàrtham atyantasaüduùñaþ kråraþ kàla ivàntakaþ 12,117.012a lelihyamànas tçùitaþ pucchàsphoñanatatparaþ 12,117.012c vyàditàsyaþ kùudhàbhagnaþ pràrthayànas tadàmiùam 12,117.013a taü dçùñvà kråram àyàntaü jãvitàrthã naràdhipa 12,117.013c provàca ÷và muniü tatra yat tac chçõu mahàmate 12,117.014a ÷va÷atrur bhagavann atra dvãpã màü hantum icchati 12,117.014c tvatprasàdàd bhayaü na syàt tasmàn mama mahàmune 12,117.014d*0269_01 tathà kuru mahàbàho sarvaj¤as tvaü na saü÷ayaþ 12,117.014d*0270_01 sa munis tasya vij¤àya bhàvaj¤o bhayakàraõam 12,117.014d*0270_02 rutaj¤aþ sarvasattvànàü tam ai÷varyasamanvitaþ 12,117.015 munir uvàca 12,117.015a na bhayaü dvãpinaþ kàryaü mçtyutas te kathaü cana 12,117.015c eùa ÷varåparahito dvãpã bhavasi putraka 12,117.016 bhãùma uvàca 12,117.016a tataþ ÷và dvãpitàü nãto jàmbånadanibhàkçtiþ 12,117.016c citràïgo visphuran hçùño vane vasati nirbhayaþ 12,117.016d*0271_01 taü dçùñvà sa punar dvãpã àtmanaþ sadç÷aü ÷ubham 12,117.016d*0271_02 aviruddhas tatas tasya kùaõena samapadyata 12,117.017a tato 'bhyayàn mahàraudro vyàditàsyaþ kùudhànvitaþ 12,117.017c dvãpinaü lelihad vaktro vyàghro rudhiralàlasaþ 12,117.018a vyàghraü dçùñvà kùudhàbhagnaü daüùñriõaü vanagocaram 12,117.018c dvãpã jãvitarakùàrtham çùiü ÷araõam eyivàn 12,117.019a tataþ saüvàsajaü sneham çùiõà kurvatà sadà 12,117.019c sa dvãpã vyàghratàü nãto ripubhir balavattaraþ 12,117.019e tato dçùñvà sa ÷àrdålo nàbhyahaüs taü vi÷àü pate 12,117.020a sa tu ÷và vyàghratàü pràpya balavàn pi÷ità÷anaþ 12,117.020c na målaphalabhogeùu spçhàm apy akarot tadà 12,117.021a yathà mçgapatir nityaü prakàïkùati vanaukasaþ 12,117.021c tathaiva sa mahàràja vyàghraþ samabhavat tadà 12,117.022a vyàghras tåñajamålasthas tçptaþ supto hatair mçgaiþ 12,117.022c nàga÷ càgàt tam udde÷aü matto megha ivotthitaþ 12,117.023a prabhinnakarañaþ pràü÷uþ padmã vitatamastakaþ 12,117.023c suviùàõo mahàkàyo meghagambhãranisvanaþ 12,117.024a taü dçùñvà ku¤jaraü mattam àyàntaü madagarvitam 12,117.024c vyàghro hastibhayàt trastas tam çùiü ÷araõaü yayau 12,117.025a tato 'nayat ku¤jaratàü taü vyàghram çùisattamaþ 12,117.025c mahàmeghopamaü dçùñvà taü sa bhãto 'bhavad gajaþ 12,117.026a tataþ kamalaùaõóàni ÷allakãgahanàni ca 12,117.026c vyacarat sa mudà yuktaþ padmareõuvibhåùitaþ 12,117.027a kadà cid ramamàõasya hastinaþ sumukhaü tadà 12,117.027c çùes tasyoñajasthasya kàlo 'gacchan ni÷àni÷am 12,117.028a athàjagàma taü de÷aü kesarã kesaràruõaþ 12,117.028c girikandarajo bhãmaþ siüho nàgakulàntakaþ 12,117.029a taü dçùñvà siüham àyàntaü nàgaþ siühabhayàkulaþ 12,117.029c çùiü ÷araõam àpede vepamàno bhayàturaþ 12,117.030a tataþ sa siühatàü nãto nàgendro muninà tadà 12,117.030c vanyaü nàgaõayat siühaü tulyajàtisamanvayàt 12,117.031a dçùñvà ca so 'na÷at siüho vanyo bhãsannavàgbalaþ 12,117.031c sa cà÷rame 'vasat siühas tasminn eva vane sukhã 12,117.032a na tv anye kùudrapa÷avas tapovananivàsinaþ 12,117.032c vyadç÷yanta bhayatrastà jãvitàkàïkùiõaþ sadà 12,117.033a kadà cit kàlayogena sarvapràõivihiüsakaþ 12,117.033c balavàn kùatajàhàro nànàsattvabhayaükaraþ 12,117.034a aùñapàd årdhvacaraõaþ ÷arabho vanagocaraþ 12,117.034c taü siühaü hantum àgacchan munes tasya nive÷anam 12,117.034d*0272_01 taü dçùñvà ÷arabhaü yàntaü siühaþ parabhayàturaþ 12,117.034d*0272_02 çùiü ÷araõam àpede vepamànaþ kçtà¤jaliþ 12,117.035a taü muniþ ÷arabhaü cakre balotkañam ariüdama 12,117.035c tataþ sa ÷arabho vanyo muneþ ÷arabham agrataþ 12,117.035e dçùñvà balinam atyugraü drutaü saüpràdravad bhayàt 12,117.036a sa evaü ÷arabhasthàne nyasto vai muninà tadà 12,117.036c muneþ pàr÷vagato nityaü ÷àrabhyaü sukham àptavàn 12,117.037a tataþ ÷arabhasaütrastàþ sarve mçgagaõà vanàt 12,117.037c di÷aþ saüpràdravan ràjan bhayàj jãvitakàïkùiõaþ 12,117.038a ÷arabho 'py atisaüduùño nityaü pràõivadhe rataþ 12,117.038c phalamålà÷anaü ÷àntaü naicchat sa pi÷ità÷anaþ 12,117.039a tato rudhiratarùeõa balinà ÷arabho 'nvitaþ 12,117.039c iyeùa taü muniü hantum akçtaj¤aþ ÷vayonijaþ 12,117.039d*0273_01 cintayàm àsa ca tadà ÷arabhaþ ÷vànapårvakaþ 12,117.039d*0273_02 asya prabhàvàt saüpràpto vàïmàtreõa tu kevalam 12,117.039d*0273_03 ÷arabhatvaü suduùpràpaü sarvabhåtabhayaükaram 12,117.039d*0273_04 anye 'py atra bhayatrastàþ santi sattvà bhayàrditàþ 12,117.039d*0273_05 munim à÷ritya jãvanto mçgàþ pakùigaõàs tathà 12,117.039d*0273_06 teùàm api kadà cic ca ÷arabhatvaü prayacchati 12,117.039d*0273_07 sarvasattvottamaü loke balaü yatra pratiùñhitam 12,117.039d*0273_08 pakùiõàm apy ayaü dadyàt kadà cid gàruóaü balam 12,117.039d*0273_09 yàvad anyatra saüprãtaþ kàruõyaü tu samà÷ritaþ 12,117.039d*0273_10 na dadàti balaü tuùñaþ sattvasyànyasya kasya cit 12,117.039d*0273_11 tàvad enam ahaü vipraü vadhiùyàmi ca ÷ãghrataþ 12,117.039d*0273_12 sthàtuü mayà ÷akyam iha munighàtàn na saü÷ayaþ 12,117.040a tatas tena tapaþ÷aktyà vidito j¤ànacakùuùà 12,117.040c vij¤àya ca mahàpràj¤o muniþ ÷vànaü tam uktavàn 12,117.040d*0274_00 munir uvàca 12,117.040d*0274_01 aham agniprabho nàma munir bhçgukulànvayaþ 12,117.040d*0274_02 manasà nirdahe sarvaü jagat saüdhàrayàmi ca 12,117.040d*0274_03 mama va÷yaü jagat sarvaü devàn varjya caràcaram 12,117.040d*0274_04 santi devà÷ ca me bhãtàþ svadharmaü na tyajanti ye 12,117.040d*0274_05 svadharmàc calitàn sarvàn vàïmàtreõaiva nirdahe 12,117.040d*0274_06 kim aïga tvaü mayà nãtaþ ÷arabhatvam anàmayam 12,117.040d*0274_07 kråraþ sa sarvabhåteùu hãna÷ cà÷ucir eva ca 12,117.041a ÷và tvaü dvãpitvam àpanno dvãpã vyàghratvam àgataþ 12,117.041c vyàghro nàgo madapañur nàgaþ siühatvam àptavàn 12,117.042a siüho 'tibalasaüyukto bhåyaþ ÷arabhatàü gataþ 12,117.042c mayà snehaparãtena na vimçùñaþ kulànvayaþ 12,117.043a yasmàd evam apàpaü màü pàpa hiüsitum icchasi 12,117.043c tasmàt svayonim àpannaþ ÷vaiva tvaü hi bhaviùyasi 12,117.043d*0275_01 ÷và pårvaü dvãpy asi vyàghraþ gajaþ siühas tathà÷va[ùña]pàt 12,117.043d*0275_02 nijena ca svabhàvena punaþ ÷vàno bhaviùyasi 12,117.044a tato munijanadveùàd duùñàtmà ÷vàkçto 'budhaþ 12,117.044c çùiõà ÷arabhaþ ÷aptaþ svaü råpaü punar àptavàn 12,118.001 bhãùma uvàca 12,118.001a sa ÷và prakçtim àpannaþ paraü dainyam upàgamat 12,118.001c çùiõà huükçtaþ pàpas tapovanabahiùkçtaþ 12,118.002a evaü ràj¤à matimatà viditvà ÷ãla÷aucatàm 12,118.002c àrjavaü prakçtiü sattvaü kulaü vçttaü ÷rutaü damam 12,118.003a anukro÷aü balaü vãryaü bhàvaü saüpra÷amaü kùamàm 12,118.003c bhçtyà ye yatra yogyàþ syus tatra sthàpyàþ su÷ikùitàþ 12,118.004a nàparãkùya mahãpàlaþ prakartuü bhçtyam arhati 12,118.004c akulãnanaràkãrõo na ràjà sukham edhate 12,118.005a kulajaþ prakçto ràj¤à tatkulãnatayà sadà 12,118.005c na pàpe kurute buddhiü nindyamàno 'py anàgasi 12,118.006a akulãnas tu puruùaþ prakçtaþ sàdhusaükùayàt 12,118.006c durlabhai÷varyatàü pràpto ninditaþ ÷atrutàü vrajet 12,118.006d@012_0001 kàkaþ ÷vàno 'kulãna÷ ca bióàlaþ sarpa eva ca 12,118.006d@012_0002 akulãnà ca yà nàrã tulyàs te parikãrtitàþ 12,118.006d@012_0003 lokapàlàþ sadodvignàþ pa÷yanty akulajàn yathà 12,118.006d@012_0004 nàrãü và puruùaü vàtha ÷ãlaü tatràpi kàraõam 12,118.006d@012_0005 duùkulãnà ca yà strã syàd duùkulãna÷ ca yaþ pumàn 12,118.006d@012_0006 ahiüsà÷ãlasaüyogàd dharmàc ca kulatàü vrajet 12,118.006d@012_0007 dharmaü prati mahàràja ÷lokàn àha bçhaspatiþ 12,118.006d@012_0008 ÷çõu sarvàn mahãpàla hçdi tàü÷ ca kariùyasi 12,118.006d@012_0009 asitaü sitakarmàõaü yathà dàntaü tapasvinam 12,118.006d@012_0010 vçttastham api caõóàlaü taü devà bràhmaõaü viduþ 12,118.006d@012_0011 yadi ghàtayate ka÷ cit pàpasattvaü prajàhite 12,118.006d@012_0012 sarvasattvahitàrthàya na tenàsau vihiüsakaþ 12,118.006d@012_0013 dvãpinaü ÷arabhaü siühaü vyàghraü ku¤jaram eva ca 12,118.006d@012_0014 mahiùaü ca varàhaü ca såkara÷vànapannagàn 12,118.006d@012_0015 gobràhmaõahitàrthàya bàlastrãrakùaõàya ca 12,118.006d@012_0016 vçddhàturaparitràõe yo hinasti sa dharmavit 12,118.006d@012_0017 bràhmaõaþ pàpakarmà ca mleccho và dhàrmikaþ ÷uciþ 12,118.006d@012_0018 ÷reyàüs tatra bhaven mleccho bràhmaõaþ pàpakçn na ca 12,118.006d@012_0019 duùkulãnaþ kulãno và yaþ ka÷ cic chãlavàn naraþ 12,118.006d@012_0020 prakçtiü tasya vij¤àya sthiràü và yadi vàsthiràm 12,118.006d@012_0021 ÷ãlavàn uttamaü karma kuryàd ràjà samàhitaþ 12,118.006d@012_0022 niyu¤jãta mahãpàlo durvçttaü pàpakarmasu 12,118.007a kulãnaü ÷ikùitaü pràj¤aü j¤ànavij¤ànakovidam 12,118.007c sarva÷àstràrthatattvaj¤aü sahiùõuü de÷ajaü tathà 12,118.008a kçtaj¤aü balavantaü ca kùàntaü dàntaü jitendriyam 12,118.008c alubdhaü labdhasaütuùñaü svàmimitrabubhåùakam 12,118.009a sacivaü de÷akàlaj¤aü sarvasaügrahaõe ratam 12,118.009c satkçtaü yuktamanasaü hitaiùiõam atandritam 12,118.010a yuktàcàraü svaviùaye saüdhivigrahakovidam 12,118.010c ràj¤as trivargavettàraü paurajànapadapriyam 12,118.011a khàtakavyåhatattvaj¤aü balaharùaõakovidam 12,118.011c iïgitàkàratattvaj¤aü yàtràyànavi÷àradam 12,118.011d*0276_01 bhinnànàü ràjasaüghàtaü saühatànàü ca bhedati 12,118.011d*0276_02 ekaþ kruddho raõe kuryàt ku¤jaraþ sàdhunoditaþ 12,118.011d*0276_03 madaklinnakapolasya kiü cid a¤citacakùuùaþ 12,118.011d*0276_04 svidyadàbhogagaõóasya kaþ ÷obhàü varõituü kùamaþ 12,118.011d*0276_05 vegenàdhàvamànasya prasàritakarasya ca 12,118.011d*0276_06 kaþ samarthaþ puraþ sthàtuü stabdhakarõasya danti[naþ] 12,118.011d*0276_07 **** **** di÷o da÷a 12,118.011d*0276_08 tat sainyaü ku¤jarà yatra sa nçpo yasya ku¤jaràþ 12,118.011d*0276_09 mårtimàn vijayo ràjan ku¤jarà madadarpitàþ 12,118.012a hasti÷ikùàsu tattvaj¤am ahaükàravivarjitam 12,118.012c pragalbhaü dakùiõaü dàntaü balinaü yuktakàriõam 12,118.013a cokùaü cokùajanàkãrõaü suveùaü sukhadar÷anam 12,118.013c nàyakaü nãtiku÷alaü guõaùaùñyà samanvitam 12,118.014a astabdhaü pra÷ritaü ÷aktaü mçduvàdinam eva ca 12,118.014c dhãraü ÷lakùõaü maharddhiü ca de÷akàlopapàdakam 12,118.015a sacivaü yaþ prakurute na cainam avamanyate 12,118.015c tasya vistãryate ràjyaü jyotsnà grahapater iva 12,118.016a etair eva guõair yukto ràjà ÷àstravi÷àradaþ 12,118.016c eùñavyo dharmaparamaþ prajàpàlanatatparaþ 12,118.017a dhãro marùã ÷uciþ ÷ãghraþ kàle puruùakàravit 12,118.017c ÷u÷råùuþ ÷rutavठ÷rotà åhàpohavi÷àradaþ 12,118.018a medhàvã dhàraõàyukto yathànyàyopapàdakaþ 12,118.018c dàntaþ sadà priyàbhàùã kùamàvàü÷ ca viparyaye 12,118.019a dànàcchede svayaükàrã sudvàraþ sukhadar÷anaþ 12,118.019c àrtahastaprado nityam àptaümanyo naye rataþ 12,118.020a nàhaüvàdã na nirdvaüdvo na yatkiücanakàrakaþ 12,118.020c kçte karmaõy amoghànàü kartà bhçtyajanapriyaþ 12,118.021a saügçhãtajano 'stabdhaþ prasannavadanaþ sadà 12,118.021c dàtà bhçtyajanàvekùã na krodhã sumahàmanàþ 12,118.022a yuktadaõóo na nirdaõóo dharmakàryànu÷àsakaþ 12,118.022c càranetraþ paràvekùã dharmàrthaku÷alaþ sadà 12,118.023a ràjà guõa÷atàkãrõa eùñavyas tàdç÷o bhavet 12,118.023c yodhà÷ caiva manuùyendra sarvair guõaguõair vçtàþ 12,118.024a anveùñavyàþ supuruùàþ sahàyà ràjyadhàraõàþ 12,118.024c na vimànayitavyà÷ ca ràj¤à vçddhim abhãpsatà 12,118.025a yodhàþ samara÷auñãràþ kçtaj¤àþ ÷astrakovidàþ 12,118.025c dharma÷àstrasamàyuktàþ padàtijanasaüyutàþ 12,118.026a arthamànavivçddhà÷ ca rathacaryàvi÷àradàþ 12,118.026c iùvastraku÷alà yasya tasyeyaü nçpater mahã 12,118.026d*0277_01 j¤àtãnàm anavaj¤ànaü bhçtyeùv a÷añhatà sadà 12,118.026d*0277_02 naipuõyaü càrthacaryàsu yasyaite tasya sà mahã 12,118.026d*0277_03 àlasyaü caiva nidrà ca vyasanàny atihàsyatà 12,118.026d*0277_04 yasyaitàni na vidyante tasyeyaü suciraü mahã 12,118.026d*0277_05 vçddhasevã mahotsàho varõànàü caiva rakùità 12,118.026d*0277_06 dharmacaryà sadà yasya tasyeyaü suciraü mahã 12,118.026d*0277_07 nãtivartmànusaraõaü nityam utthànam eva ca 12,118.026d*0277_08 ripåõàm anavaj¤ànaü tasyeyaü suciraü mahã 12,118.026d*0277_09 utthànaü caiva daivaü ca tayor nànàtvam eva ca 12,118.026d*0277_10 manunà varõitaü pårvaü vakùye ÷çõu tad eva hi 12,118.026d*0277_11 utthànaü hi narendràõàü bçhaspatir abhàùata 12,118.026d*0277_12 nayànayavidhànaj¤aþ sadà bhava kurådvaha 12,118.026d*0277_13 durhçdàü chidradar÷ã yaþ suhçdàm upakàravàn 12,118.026d*0277_14 vi÷eùavic ca bhçtyànàü sa ràjyaphalam a÷nute 12,118.027a sarvasaügrahaõe yukto nçpo bhavati yaþ sadà 12,118.027c utthàna÷ãlo mitràóhyaþ sa ràjà ràjasattamaþ 12,118.028a ÷akyà a÷vasahasreõa vãràroheõa bhàrata 12,118.028c saügçhãtamanuùyeõa kçtsnà jetuü vasuüdharà 12,119.001 bhãùma uvàca 12,119.001a evaü ÷unàsamàn bhçtyàn svasthàne yo naràdhipaþ 12,119.001c niyojayati kçtyeùu sa ràjyaphalam a÷nute 12,119.002a na ÷và svasthànam utkramya pramàõam abhi satkçtaþ 12,119.002c àropyaþ ÷và svakàt sthànàd utkramyànyat prapadyate 12,119.003a svajàtikulasaüpannàþ sveùu karmasv avasthitàþ 12,119.003c prakartavyà budhà bhçtyà nàsthàne prakriyà kùamà 12,119.004a anuråpàõi karmàõi bhçtyebhyo yaþ prayacchati 12,119.004c sa bhçtyaguõasaüpannaü ràjà phalam upà÷nute 12,119.005a ÷arabhaþ ÷arabhasthàne siühaþ siüha ivorjitaþ 12,119.005c vyàghro vyàghra iva sthàpyo dvãpã dvãpã yathà tathà 12,119.006a karmasv ihànuråpeùu nyasyà bhçtyà yathàvidhi 12,119.006c pratilomaü na bhçtyàs te sthàpyàþ karmaphalaiùiõà 12,119.007a yaþ pramàõam atikramya pratilomaü naràdhipaþ 12,119.007c bhçtyàn sthàpayate 'buddhir na sa ra¤jayate prajàþ 12,119.008a na bàli÷à na ca kùudrà na càpratimitendriyàþ 12,119.008c nàkulãnà naràþ pàr÷ve sthàpyà ràj¤à hitaiùiõà 12,119.009a sàdhavaþ ku÷alàþ ÷årà j¤ànavanto 'nasåyakàþ 12,119.009c akùudràþ ÷ucayo dakùà naràþ syuþ pàripàr÷vakàþ 12,119.010a nyagbhåtàs tatparàþ kùàntà÷ caukùàþ prakçtijàþ ÷ubhàþ 12,119.010c sve sve sthàne 'parikruùñàs te syå ràj¤o bahi÷caràþ 12,119.011a siühasya satataü pàr÷ve siüha eva jano bhavet 12,119.011c asiühaþ siühasahitaþ siühaval labhate phalam 12,119.012a yas tu siühaþ ÷vabhiþ kãrõaþ siühakarmaphale rataþ 12,119.012c na sa siühaphalaü bhoktuü ÷aktaþ ÷vabhir upàsitaþ 12,119.013a evam etair manuùyendra ÷åraiþ pràj¤air bahu÷rutaiþ 12,119.013c kulãnaiþ saha ÷akyeta kçtsnàü jetuü vasuüdharàm 12,119.014a nàvaidyo nànçjuþ pàr÷ve nàvidyo nàmahàdhanaþ 12,119.014c saügràhyo vasudhàpàlair bhçtyo bhçtyavatàü vara 12,119.015a bàõavad visçtà yànti svàmikàryaparà janàþ 12,119.015c ye bhçtyàþ pàrthivahitàs teùàü sàntvaü prayojayet 12,119.016a ko÷a÷ ca satataü rakùyo yatnam àsthàya ràjabhiþ 12,119.016c ko÷amålà hi ràjànaþ ko÷amålakaro bhava 12,119.017a koùñhàgàraü ca te nityaü sphãtaü dhànyaiþ susaücitam 12,119.017c sadàstu satsu saünyastaü dhanadhànyaparo bhava 12,119.018a nityayuktà÷ ca te bhçtyà bhavantu raõakovidàþ 12,119.018c vàjinàü ca prayogeùu vai÷àradyam iheùyate 12,119.019a j¤àtibandhujanàvekùã mitrasaübandhisaüvçtaþ 12,119.019c paurakàryahitànveùã bhava kauravanandana 12,119.020a eùà te naiùñhikã buddhiþ praj¤à càbhihità mayà 12,119.020c ÷và te nidar÷anaü tàta kiü bhåyaþ ÷rotum icchasi 12,120.001 yudhiùñhira uvàca 12,120.001a ràjavçttàny anekàni tvayà proktàni bhàrata 12,120.001c pårvaiþ pårvaniyuktàni ràjadharmàrthavedibhiþ 12,120.002a tad eva vistareõoktaü pårvair dçùñaü satàü matam 12,120.002c praõayaü ràjadharmàõàü prabråhi bharatarùabha 12,120.003 bhãùma uvàca 12,120.003a rakùaõaü sarvabhåtànàm iti kùatre paraü matam 12,120.003c tad yathà rakùaõaü kuryàt tathà ÷çõu mahãpate 12,120.004a yathà barhàõi citràõi bibharti bhujagà÷anaþ 12,120.004c tathà bahuvidhaü ràjà råpaü kurvãta dharmavit 12,120.005a taikùõyaü jihmatvam àdàntyaü satyam àrjavam eva ca 12,120.005c madhyasthaþ sattvam àtiùñhaüs tathà vai sukham çcchati 12,120.006a yasminn arthe hitaü yat syàt tad varõaü råpam àvi÷et 12,120.006c bahuråpasya ràj¤o hi såkùmo 'py artho na sãdati 12,120.007a nityaü rakùitamantraþ syàd yathà måkaþ ÷aracchikhã 12,120.007c ÷lakùõàkùaratanuþ ÷rãmàn bhavec chàstravi÷àradaþ 12,120.008a àpaddvàreùu yattaþ syàj jalaprasravaõeùv iva 12,120.008c ÷ailavarùodakànãva dvijàn siddhàn samà÷rayet 12,120.009a arthakàmaþ ÷ikhàü ràjà kuryàd dharmadhvajopamàm 12,120.009c nityam udyatadaõóaþ syàd àcarec càpramàdataþ 12,120.009e loke càyavyayau dçùñvà vçkùàd vçkùam ivàplavan 12,120.010a mçjàvàn syàt svayåthyeùu bhàvàni caraõaiþ kùipet 12,120.010c jàtapakùaþ parispanded rakùed vaikalyam àtmanaþ 12,120.011a doùàn vivçõuyàc chatroþ parapakùàn vidhånayet 12,120.011c kànaneùv iva puùpàõi barhãvàrthàn samàcaret 12,120.012a ucchritàn à÷rayet sphãtàn narendràn acalopamàn 12,120.012c ÷rayec chàyàm avij¤àtàü guptaü ÷araõam à÷rayet 12,120.013a pràvçùãvàsitagrãvo majjeta ni÷i nirjane 12,120.013c màyåreõa guõenaiva strãbhi÷ càlakùita÷ caret 12,120.013e na jahyàc ca tanutràõaü rakùed àtmànam àtmanà 12,120.014a càrabhåmiùv abhigamàn pà÷àü÷ ca parivarjayet 12,120.014c pãóayec càpi tàü bhåmiü praõa÷yed gahane punaþ 12,120.014d*0278_01 evaü mayåradharmeõa vartayan satataü naraþ 12,120.015a hanyàt kruddhàn ativiùàn ye jihmagatayo 'hitàn 12,120.015c nà÷rayed bàlabarhàõi sannivàsàni vàsayet 12,120.016a sadà barhinibhaþ kàmaü prasaktikçtam àcaret 12,120.016c sarvata÷ càdadet praj¤àü pataügàn gahaneùv iva 12,120.016e evaü mayåravad ràjà svaràùñraü paripàlayet 12,120.017a àtmavçddhikarãü nãtiü vidadhãta vicakùaõaþ 12,120.017c àtmasaüyamanaü buddhyà parabuddhyàvatàraõam 12,120.017e buddhyà càtmaguõapràptir etac chàstranidar÷anam 12,120.018a paraü cà÷vàsayet sàmnà sva÷aktiü copalakùayet 12,120.018c àtmanaþ parimar÷ena buddhiü buddhyà vicàrayet 12,120.018e sàntvayogamatiþ pràj¤aþ kàryàkàryavicàrakaþ 12,120.019a nigåóhabuddhir dhãraþ syàd vaktavye vakùyate tathà 12,120.019c saünikçùñàü kathàü pràj¤o yadi buddhyà bçhaspatiþ 12,120.019e svabhàvam eùyate taptaü kçùõàyasam ivodake 12,120.020a anuyu¤jãta kçtyàni sarvàõy eva mahãpatiþ 12,120.020c àgamair upadiùñàni svasya caiva parasya ca 12,120.021a kùudraü kråraü tathà pràj¤aü ÷åraü càrthavi÷àradam 12,120.021c svakarmaõi niyu¤jãta ye cànye vacanàdhikàþ 12,120.022a apy adçùñvà niyuktàni anuråpeùu karmasu 12,120.022c sarvàüs tàn anuvarteta svaràüs tantrãr ivàyatà 12,120.023a dharmàõàm avirodhena sarveùàü priyam àcaret 12,120.023c mamàyam iti ràjà yaþ sa parvata ivàcalaþ 12,120.024a vyavasàyaü samàdhàya såryo ra÷mim ivàyatàm 12,120.024c dharmam evàbhirakùeta kçtvà tulye priyàpriye 12,120.025a kulaprakçtide÷ànàü dharmaj¤àn mçdubhàùiõaþ 12,120.025c madhye vayasi nirdoùàn hite yuktठjitendriyàn 12,120.026a alubdhठ÷ikùitàn dàntàn dharmeùu pariniùñhitàn 12,120.026c sthàpayet sarvakàryeùu ràjà dharmàrtharakùiõaþ 12,120.027a etenaiva prakàreõa kçtyànàm àgatiü gatim 12,120.027c yuktaþ samanutiùñheta tuùña÷ càrair upaskçtaþ 12,120.028a amoghakrodhaharùasya svayaü kçtyànvavekùiõaþ 12,120.028c àtmapratyayako÷asya vasudhaiva vasuüdharà 12,120.029a vyakta÷ cànugraho yasya yathàrtha÷ càpi nigrahaþ 12,120.029c guptàtmà guptaràùñra÷ ca sa ràjà ràjadharmavit 12,120.030a nityaü ràùñram avekùeta gobhiþ sårya ivotpatan 12,120.030c càràü÷ ca nacaràn vidyàt tathà buddhyà na saüjvaret 12,120.031a kàlapràptam upàdadyàn nàrthaü ràjà prasåcayet 12,120.031c ahany ahani saüduhyàn mahãü gàm iva buddhimàn 12,120.032a yathà krameõa puùpebhya÷ cinoti madhu ùañpadaþ 12,120.032c tathà dravyam upàdàya ràjà kurvãta saücayam 12,120.033a yad dhi guptàva÷iùñaü syàt tad dhitaü dharmakàmayoþ 12,120.033c saücayànuvisargã syàd ràjà ÷àstravid àtmavàn 12,120.034a nàlpam arthaü paribhaven nàvamanyeta ÷àtravàn 12,120.034c buddhyàvabudhyed àtmànaü na càbuddhiùu vi÷vaset 12,120.035a dhçtir dàkùyaü saüyamo buddhir agryà; dhairyaü ÷auryaü de÷akàlo 'pramàdaþ 12,120.035c svalpasya và mahato vàpi vçddhau; dhanasyaitàny aùña samindhanàni 12,120.036a agnistoko vardhate hy àjyasikto; bãjaü caikaü bahusàhasram eti 12,120.036c kùayodayau vipulau saüni÷àmya; tasmàd alpaü nàvamanyeta vidvàn 12,120.037a bàlo 'bàlaþ sthaviro và ripur yaþ; sadà pramattaü puruùaü nihanyàt 12,120.037c kàlenànyas tasya målaü hareta; kàlaj¤àtà pàrthivànàü variùñhaþ 12,120.038a haret kãrtiü dharmam asyoparundhyàd; arthe dãrghaü vãryam asyopahanyàt 12,120.038c ripur dveùñà durbalo và balã và; tasmàc chatrau naiva heóed yatàtmà 12,120.039a kùayaü ÷atroþ saücayaü pàlanaü càpy; ubhau càrthau sahitau dharmakàmau 12,120.039c ata÷ cànyan matimàn saüdadhãta; tasmàd ràjà buddhimantaü ÷rayeta 12,120.040a buddhir dãptà balavantaü hinasti; balaü buddhyà vardhate pàlyamànam 12,120.040c ÷atrur buddhyà sãdate vardhamàno; buddheþ pa÷càt karma yat tat pra÷astam 12,120.041a sarvàn kàmàn kàmayàno hi dhãraþ; sattvenàlpenàplute hãnadehaþ 12,120.041c yathàtmànaü pràrthayate 'rthamànaiþ; ÷reyaþpàtraü pårayate hy analpam 12,120.042a tasmàd ràjà pragçhãtaþ pareùu; målaü lakùmyàþ sarvato 'bhyàdadãta 12,120.042c dãrghaü kàlam api saüpãóyamàno; vidyutsaüpàtam iva mànorjitaþ syàt 12,120.043a vidyà tapo và vipulaü dhanaü và; sarvam etad vyavasàyena ÷akyam 12,120.043c brahma yattaü nivasati dehavatsu; tasmàd vidyàd vyavasàyaü prabhåtam 12,120.044a yatràsate matimanto manasvinaþ; ÷akro viùõur yatra sarasvatã ca 12,120.044c vasanti bhåtàni ca yatra nityaü; tasmàd vidvàn nàvamanyeta deham 12,120.045a lubdhaü hanyàt saüpradànena nityaü; lubdhas tçptiü paravittasya naiti 12,120.045c sarvo lubdhaþ karmaguõopabhoge; yo 'rthair hãno dharmakàmau jahàti 12,120.046a dhanaü bhojyaü putradàraü samçddhiü; sarvo lubdhaþ pràrthayate pareùàm 12,120.046c lubdhe doùàþ saübhavantãha sarve; tasmàd ràjà na pragçhõãta lubdhàn 12,120.047a saüdar÷ane satpuruùaü jaghanyam api codayet 12,120.047c àrambhàn dviùatàü pràj¤aþ sarvàn arthàüs tu sådayet 12,120.048a dharmànviteùu vij¤àto mantrã gupta÷ ca pàõóava 12,120.048c àpto ràjan kulãna÷ ca paryàpto ràjyasaügrahe 12,120.049a vidhipravçttàn naradevadharmàn; uktàn samàsena nibodha buddhyà 12,120.049c imàn vidadhyàd vyanusçtya yo vai; ràjà mahãü pàlayituü sa ÷aktaþ 12,120.050a anãtijaü yady avidhànajaü sukhaü; hañhapraõãtaü vividhaü pradç÷yate 12,120.050c na vidyate tasya gatir mahãpater; na vidyate ràùñrajam uttamaü sukham 12,120.051a dhanair vi÷iùñàn mati÷ãlapåjitàn; guõopapannàn yudhi dçùñavikramàn 12,120.051c guõeùu dçùñàn aciràd ihàtmavàn; sato 'bhisaüdhàya nihanti ÷àtravàn 12,120.052a pa÷yed upàyàn vividhaiþ kriyàpathair; na cànupàyena matiü nive÷ayet 12,120.052c ÷riyaü vi÷iùñàü vipulaü ya÷o dhanaü; na doùadar÷ã puruùaþ sama÷nute 12,120.053a prãtipravçttau vinivartane tathà; suhçtsu vij¤àya nivçtya cobhayoþ 12,120.053c yad eva mitraü gurubhàram àvahet; tad eva susnigdham udàhared budhaþ 12,120.054a etàn mayoktàüs tava ràjadharmàn; nçõàü ca guptau matim àdadhatsva 12,120.054c avàpsyase puõyaphalaü sukhena; sarvo hi lokottamadharmamålaþ 12,121.001 yudhiùñhira uvàca 12,121.001a ayaü pitàmahenokto ràjadharmaþ sanàtanaþ 12,121.001c ã÷vara÷ ca mahàdaõóo daõóe sarvaü pratiùñhitam 12,121.002a devatànàm çùãõàü ca pitéõàü ca mahàtmanàm 12,121.002c yakùarakùaþpi÷àcànàü martyànàü ca vi÷eùataþ 12,121.003a sarveùàü pràõinàü loke tiryakùv api nivàsinàm 12,121.003c sarvavyàpã mahàtejà daõóaþ ÷reyàn iti prabho 12,121.004a ity etad uktaü bhavatà sarvaü daõóyaü caràcaram 12,121.004c dç÷yate lokam àsaktaü sasuràsuramànuùam 12,121.005a etad icchàmy ahaü j¤àtuü tattvena bharatarùabha 12,121.005c ko daõóaþ kãdç÷o daõóaþ kiüråpaþ kiüparàyaõaþ 12,121.006a kimàtmakaþ kathaübhåtaþ katimårtiþ kathaüprabhuþ 12,121.006c jàgarti sa kathaü daõóaþ prajàsv avahitàtmakaþ 12,121.007a ka÷ ca pårvàparam idaü jàgarti paripàlayan 12,121.007c ka÷ ca vij¤àyate pårvaü ko 'paro daõóasaüj¤itaþ 12,121.007e kiüsaüstha÷ ca bhaved daõóaþ kà càsya gatir iùyate 12,121.008 bhãùma uvàca 12,121.008a ÷çõu kauravya yo daõóo vyavahàryo yathà ca saþ 12,121.008c yasmin hi sarvam àyattaü sa daõóa iha kevalaþ 12,121.009a dharmasyàkhyà mahàràja vyavahàra itãùyate 12,121.009c tasya lopaþ kathaü na syàl lokeùv avahitàtmanaþ 12,121.009e ity arthaü vyavahàrasya vyavahàratvam iùyate 12,121.010a api caitat purà ràjan manunà proktam àditaþ 12,121.010c supraõãtena daõóena priyàpriyasamàtmanà 12,121.010e prajà rakùati yaþ samyag dharma eva sa kevalaþ 12,121.011a athoktam etad vacanaü pràg eva manunà purà 12,121.011c janma coktaü vasiùñhena brahmaõo vacanaü mahat 12,121.012a pràg idaü vacanaü proktam ataþ pràgvacanaü viduþ 12,121.012c vyavahàrasya càkhyànàd vyavahàra ihocyate 12,121.013a daõóàt trivargaþ satataü supraõãtàt pravartate 12,121.013c daivaü hi paramo daõóo råpato 'gnir ivocchikhaþ 12,121.014a nãlotpaladala÷yàma÷ caturdaüùñra÷ caturbhujaþ 12,121.014c aùñapàn naikanayanaþ ÷aïkukarõordhvaromavàn 12,121.015a jañã dvijihvas tàmràsyo mçgaràjatanucchadaþ 12,121.015c etad råpaü bibharty ugraü daõóo nityaü duràvaraþ 12,121.016a asir gadà dhanuþ ÷aktis tri÷ålaü mudgaraþ ÷araþ 12,121.016c musalaü para÷u÷ cakraü pràso daõóarùñitomaràþ 12,121.017a sarvapraharaõãyàni santi yànãha kàni cit 12,121.017c daõóa eva hi sarvàtmà loke carati mårtimàn 12,121.018a bhindaü÷ chindan rujan kçntan dàrayan pàñayaüs tathà 12,121.018c ghàtayann abhidhàvaü÷ ca daõóa eva caraty uta 12,121.019a asir vi÷asano dharmas tãkùõavartmà duràsadaþ 12,121.019c ÷rãgarbho vijayaþ ÷àstà vyavahàraþ prajàgaraþ 12,121.020a ÷àstraü bràhmaõamantra÷ ca ÷àstà pràgvacanaü gataþ 12,121.020c dharmapàlo 'kùaro devaþ satyago nityago grahaþ 12,121.021a asaïgo rudratanayo manujyeùñhaþ ÷ivaükaraþ 12,121.021c nàmàny etàni daõóasya kãrtitàni yudhiùñhira 12,121.022a daõóo hi bhagavàn viùõur yaj¤o nàràyaõaþ prabhuþ 12,121.022c ÷a÷vad råpaü mahad bibhran mahàpuruùa ucyate 12,121.023a yathoktà brahmakanyeti lakùmãr nãtiþ sarasvatã 12,121.023c daõóanãtir jagaddhàtrã daõóo hi bahuvigrahaþ 12,121.024a arthànarthau sukhaü duþkhaü dharmàdharmau balàbale 12,121.024c daurbhàgyaü bhàgadheyaü ca puõyàpuõye guõàguõau 12,121.025a kàmàkàmàv çtur màsaþ ÷arvarã divasaþ kùaõaþ 12,121.025c aprasàdaþ prasàda÷ ca harùaþ krodhaþ ÷amo damaþ 12,121.026a daivaü puruùakàra÷ ca mokùàmokùau bhayàbhaye 12,121.026c hiüsàhiüse tapo yaj¤aþ saüyamo 'tha viùàviùam 12,121.027a anta÷ càdi÷ ca madhyaü ca kçtyànàü ca prapa¤canam 12,121.027c madaþ pramàdo darpa÷ ca dambho dhairyaü nayànayau 12,121.028a a÷aktiþ ÷aktir ity eva mànastambhau vyayàvyayau 12,121.028c vinaya÷ ca visarga÷ ca kàlàkàlau ca bhàrata 12,121.029a ançtaü j¤àj¤atà satyaü ÷raddhà÷raddhe tathaiva ca 12,121.029c klãbatà vyavasàya÷ ca làbhàlàbhau jayàjayau 12,121.030a tãkùõatà mçdutà mçtyur àgamànàgamau tathà 12,121.030c viràddhi÷ caiva ràddhi÷ ca kàryàkàrye balàbale 12,121.031a asåyà cànasåyà ca dharmàdharmau tathaiva ca 12,121.031c apatrapànapatrape hrã÷ ca saüpad vipac ca ha 12,121.032a tejaþ karmaõi pàõóityaü vàk÷aktis tattvabuddhità 12,121.032c evaü daõóasya kauravya loke 'smin bahuråpatà 12,121.033a na syàd yadãha daõóo vai pramatheyuþ parasparam 12,121.033c bhayàd daõóasya cànyonyaü ghnanti naiva yudhiùñhira 12,121.034a daõóena rakùyamàõà hi ràjann aharahaþ prajàþ 12,121.034c ràjànaü vardhayantãha tasmàd daõóaþ paràyaõam 12,121.035a vyavasthàpayati kùipram imaü lokaü nare÷vara 12,121.035c satye vyavasthito dharmo bràhmaõeùv avatiùñhate 12,121.036a dharmayuktà dvijàþ ÷reùñhà vedayuktà bhavanti ca 12,121.036c babhåva yaj¤o vedebhyo yaj¤aþ prãõàti devatàþ 12,121.037a prãtà÷ ca devatà nityam indre paridadaty uta 12,121.037c annaü dadàti ÷akra÷ càpy anugçhõann imàþ prajàþ 12,121.038a pràõà÷ ca sarvabhåtànàü nityam anne pratiùñhitàþ 12,121.038c tasmàt prajàþ pratiùñhante daõóo jàgarti tàsu ca 12,121.039a evaüprayojana÷ caiva daõóaþ kùatriyatàü gataþ 12,121.039c rakùan prajàþ prajàgarti nityaü suvihito 'kùaraþ 12,121.040a ã÷varaþ puruùaþ pràõaþ sattvaü vittaü prajàpatiþ 12,121.040c bhåtàtmà jãva ity eva nàmabhiþ procyate 'ùñabhiþ 12,121.041a adadad daõóa evàsmai dhruvam ai÷varyam eva ca 12,121.041c bale naya÷ ca saüyuktaþ sadà pa¤cavidhàtmakaþ 12,121.042a kulabàhudhanàmàtyàþ praj¤à coktà balàni ca 12,121.042c àhàryaü càùñakair dravyair balam anyad yudhiùñhira 12,121.043a hastino '÷và rathàþ pattir nàvo viùñis tathaiva ca 12,121.043c dai÷ikà÷ càrakà÷ caiva tad aùñàïgaü balaü smçtam 12,121.044a aùñàïgasya tu yuktasya hastino hastiyàyinaþ 12,121.044c a÷vàrohàþ padàtà÷ ca mantriõo rasadà÷ ca ye 12,121.045a bhikùukàþ pràóvivàkà÷ ca mauhårtà daivacintakàþ 12,121.045c ko÷o mitràõi dhànyaü ca sarvopakaraõàni ca 12,121.046a saptaprakçti càùñàïgaü ÷arãram iha yad viduþ 12,121.046c ràjyasya daõóa evàïgaü daõóaþ prabhava eva ca 12,121.047a ã÷vareõa prayatnena dhàraõe kùatriyasya hi 12,121.047c daõóo dattaþ samànàtmà daõóo hãdaü sanàtanam 12,121.047e ràj¤àü påjyatamo nànyo yathàdharmapradar÷anaþ 12,121.048a brahmaõà lokarakùàrthaü svadharmasthàpanàya ca 12,121.048c bhartçpratyaya utpanno vyavahàras tathàparaþ 12,121.048e tasmàd yaþ sahito dçùño bhartçpratyayalakùaõaþ 12,121.049a vyavahàras tu vedàtmà vedapratyaya ucyate 12,121.049c maula÷ ca nara÷àrdåla ÷àstrokta÷ ca tathàparaþ 12,121.050a ukto ya÷ càpi daõóo 'sau bhartçpratyayalakùaõaþ 12,121.050c j¤eyo na sa narendrastho daõóapratyaya eva ca 12,121.051a daõóapratyayadçùño 'pi vyavahàràtmakaþ smçtaþ 12,121.051c vyavahàraþ smçto ya÷ ca sa vedaviùayàtmakaþ 12,121.052a ya÷ ca vedaprasåtàtmà sa dharmo guõadar÷akaþ 12,121.052c dharmapratyaya utpanno yathàdharmaþ kçtàtmabhiþ 12,121.053a vyavahàraþ prajàgoptà brahmadiùño yudhiùñhira 12,121.053c trãn dhàrayati lokàn vai satyàtmà bhåtivardhanaþ 12,121.054a ya÷ ca daõóaþ sa dçùño no vyavahàraþ sanàtanaþ 12,121.054c vyavahàra÷ ca yo dçùñaþ sa dharma iti naþ ÷rutaþ 12,121.054e ya÷ ca vedaþ sa vai dharmo ya÷ ca dharmaþ sa satpathaþ 12,121.055a brahmà prajàpatiþ pårvaü babhåvàtha pitàmahaþ 12,121.055c lokànàü sa hi sarveùàü sasuràsurarakùasàm 12,121.055e samanuùyoragavatàü kartà caiva sa bhåtakçt 12,121.056a tato no vyavahàro 'yaü bhartçpratyayalakùaõaþ 12,121.056c tasmàd idam avocàma vyavahàranidar÷anam 12,121.057a màtà pità ca bhràtà ca bhàryà càtha purohitaþ 12,121.057c nàdaõóyo vidyate ràj¤àü yaþ svadharme na tiùñhati 12,122.001 bhãùma uvàca 12,122.001a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,122.001c aïgeùu ràjà dyutimàn vasuhoma iti ÷rutaþ 12,122.002a sa ràjà dharmanityaþ san saha patnyà mahàtapàþ 12,122.002c mu¤japçùñhaü jagàmàtha devarùigaõapåjitam 12,122.003a tatra ÷çïge himavato merau kanakaparvate 12,122.003c yatra mu¤javañe ràmo jañàharaõam àdi÷at 12,122.004a tadàprabhçti ràjendra çùibhiþ saü÷itavrataiþ 12,122.004c mu¤japçùñha iti proktaþ sa de÷o rudrasevitaþ 12,122.005a sa tatra bahubhir yuktaþ sadà ÷rutimayair guõaiþ 12,122.005c bràhmaõànàm anumato devarùisadç÷o 'bhavat 12,122.006a taü kadà cid adãnàtmà sakhà ÷akrasya mànitaþ 12,122.006c abhyàgacchan mahãpàlo màndhàtà ÷atrukar÷anaþ 12,122.007a so 'bhisçtya tu màndhàtà vasuhomaü naràdhipam 12,122.007c dçùñvà prakçùñaü tapasà vinayenàbhyatiùñhata 12,122.008a vasuhomo 'pi ràj¤o vai gàm arghyaü ca nyavedayat 12,122.008c aùñàïgasya ca ràjyasya papraccha ku÷alaü tadà 12,122.009a sadbhir àcaritaü pårvaü yathàvad anuyàyinam 12,122.009c apçcchad vasuhomas taü ràjan kiü karavàõi te 12,122.010a so 'bravãt paramaprãto màndhàtà ràjasattamam 12,122.010c vasuhomaü mahàpràj¤am àsãnaü kurunandana 12,122.011a bçhaspater mataü ràjann adhãtaü sakalaü tvayà 12,122.011c tathaivau÷anasaü ÷àstraü vij¤àtaü te naràdhipa 12,122.012a tad ahaü ÷rotum icchàmi daõóa utpadyate katham 12,122.012c kiü vàpi pårvaü jàgarti kiü và paramam ucyate 12,122.013a kathaü kùatriyasaüstha÷ ca daõóaþ saüpraty avasthitaþ 12,122.013c bråhi me sumahàpràj¤a dadàmy àcàryavetanam 12,122.014 vasuhoma uvàca 12,122.014a ÷çõu ràjan yathà daõóaþ saübhåto lokasaügrahaþ 12,122.014c prajàvinayarakùàrthaü dharmasyàtmà sanàtanaþ 12,122.015a brahmà yiyakùur bhagavàn sarvalokapitàmahaþ 12,122.015c çtvijaü nàtmanà tulyaü dadar÷eti hi naþ ÷rutam 12,122.016a sa garbhaü ÷irasà devo varùapågàn adhàrayat 12,122.016c pårõe varùasahasre tu sa garbhaþ kùuvato 'patat 12,122.017a sa kùupo nàma saübhåtaþ prajàpatir ariüdama 12,122.017c çtvig àsãt tadà ràjan yaj¤e tasya mahàtmanaþ 12,122.018a tasmin pravçtte satre tu brahmaõaþ pàrthivarùabha 12,122.018c hçùñaråpapracàratvàd daõóaþ so 'ntarhito 'bhavat 12,122.019a tasminn antarhite càtha prajànàü saükaro 'bhavat 12,122.019c naiva kàryaü na càkàryaü bhojyàbhojyaü na vidyate 12,122.020a peyàpeyaü kutaþ siddhir hiüsanti ca parasparam 12,122.020c gamyàgamyaü tadà nàsãt parasvaü svaü ca vai samam 12,122.021a parasparaü vilumpante sàrameyà ivàmiùam 12,122.021c abalaü balino jaghnur nirmaryàdam avartata 12,122.022a tataþ pitàmaho viùõuü bhagavantaü sanàtanam 12,122.022c saüpåjya varadaü devaü mahàdevam athàbravãt 12,122.023a atra sàdhv anukampàü vai kartum arhasi kevalam 12,122.023b*0279_01 ayaü viùõuþ sakhà tubhyaü dharmasya parirakùaõe 12,122.023b*0279_02 tvaü hi sarvavidhànaj¤aþ sattvànàü tvaü gatiþ parà 12,122.023c saükaro na bhaved atra yathà vai tad vidhãyatàm 12,122.024a tataþ sa bhagavàn dhyàtvà ciraü ÷ålajañàdharaþ 12,122.024b*0280_01 devadevo mahàdevaþ kàraõaü jagataþ param 12,122.024b*0280_02 brahmaviùõvindrasahitaþ sarvai÷ ca sa suràsuraiþ 12,122.024b*0280_03 lokasaüdhàraõàrthaü ca lokasaükaranà÷anam 12,122.024c àtmànam àtmanà daõóam asçjad devasattamaþ 12,122.025a tasmàc ca dharmacaraõàü nãtiü devãü sarasvatãm 12,122.025c asçjad daõóanãtiþ sà triùu lokeùu vi÷rutà 12,122.025d@013_0001 yayàsau nãyate daõóaþ satataü pàpakàriùu 12,122.025d@013_0002 daõóasya nayanàt sà hi daõóanãtir ihocyate 12,122.025d@013_0003 bhåyaþ sa bhagavàn dhyàtvà ciraü ÷åladharaþ prabhuþ 12,122.025d@013_0004 asçjat sarva÷àstràõi mahàdevo mahe÷varaþ 12,122.025d@013_0005 daõóanãteþ prayogàrthaü pramàõàni ca sarva÷aþ 12,122.025d@013_0006 vidyà÷ catasraþ kåñasthàs tàsàü bhedavikalpanàþ 12,122.025d@013_0007 aïgàni vedà÷ catvàro mãmàüsà nyàyavistaraþ 12,122.025d@013_0008 puràõaü dharma÷àstraü ca vidyà hy età÷ caturda÷a 12,122.025d@013_0009 àyurvedo dhanurvedo gàndharva÷ ceti te trayaþ 12,122.025d@013_0010 artha÷àstraü caturthaü tu vidyà hy aùñàda÷aiva tu 12,122.025d@013_0011 da÷a càùñau ca vikhyàtà età dharmasya saühitàþ 12,122.025d@013_0012 etàsàm eva vidyànàü vyàsam àha mahe÷varaþ 12,122.025d@013_0013 ÷atàni trãõi ÷àstràõàm àha tantràõi saptatim 12,122.025d@013_0014 vyàsa eva tu vidyànàü mahàdevena kãrtitaþ 12,122.025d@013_0015 tantraü pà÷upataü nàma pà¤caràtraü ca vi÷rutam 12,122.025d@013_0016 yoga÷àstraü ca sàükhyaü ca tantraü lokàyataü tathà 12,122.025d@013_0017 tantraü brahmatulà nàma tarkavidyà divaukasàm 12,122.025d@013_0018 sukhaduþkhàrthajij¤àsà kàrakaü ceti vi÷rutam 12,122.025d@013_0019 tarkavidyàs tathà càùñau sa cokto nyàyavistaraþ 12,122.025d@013_0020 da÷a càùñau ca vij¤eyàþ pauràõà yaj¤asaühitàþ 12,122.025d@013_0021 puràõà÷ ca praõãtà÷ ca tàvad eva hi saühitàþ 12,122.025d@013_0022 dharma÷àstràõi tadvac ca ekàrthànãti nànyathà 12,122.025d@013_0023 ekàrthàni puràõàni vedà÷ caikàrthasaühitàþ 12,122.025d@013_0024 nànàrthàni ca sarvàõi tarka÷àstràõi ÷aükaraþ 12,122.025d@013_0025 provàca bhagavàn devaþ kàlaj¤ànàni yàni ca 12,122.025d@013_0026 catuþùaùñipramàõàni àyurvedaü ca sottaram 12,122.025d@013_0027 aùñàda÷a vikalpàntàü daõóanãtiü ca ÷à÷vatãm 12,122.025d@013_0028 gàndharvam itihàsaü ca nànàvistaram uktavàn 12,122.025d@013_0029 ity etàþ ÷aükaraproktà vidyàþ ÷abdàrthasaüyutàþ 12,122.025d@013_0030 punar bhedasahasraü ca tàsàm eva tu vistaraþ 12,122.025d@013_0031 çùibhir devagandharvaiþ savikalpaþ savistaraþ 12,122.025d@013_0032 ÷a÷vad abhyasyate loke veda eva ca sarva÷aþ 12,122.025d@013_0033 vidyà÷ catasraþ saükùiptà vedavàdà÷ ca te smçtàþ 12,122.025d@013_0034 etàsàü pàrago ya÷ ca sa cokto vedapàragaþ 12,122.025d@013_0035 vedànàü pàrago rudro viùõur indro bçhaspatiþ 12,122.025d@013_0036 ÷ukraþ svàyaübhuva÷ caiva manuþ paramadharmavit 12,122.025d@013_0037 brahmà ca paramo devaþ sadà sarvaiþ suràsuraiþ 12,122.025d@013_0038 ÷arvasyànugrahàc caiva vyàso vai vedapàragaþ 12,122.025d@013_0039 ahaü ÷àütanavo bhãùmaþ prasàdàn màdhavasya ca 12,122.025d@013_0040 ÷aükarasya prasàdàc ca brahmaõa÷ ca kurådvaha 12,122.025d@013_0041 vedapàraga ity ukto yàj¤avalkya÷ ca sarva÷aþ 12,122.025d@013_0042 kalpe kalpe mahàbhàgair çùibhis tattvadar÷ibhiþ 12,122.025d@013_0043 çùiputrair çùãkai÷ ca bhidyante mi÷rakair api 12,122.025d@013_0044 ÷ivena brahmaõà caiva viùõunà ca vikalpitaþ 12,122.025d@013_0045 àdikalpe puna÷ caiva bhidyante sàdhubhiþ punaþ 12,122.025d@013_0046 idànãm api vidvadbhir bhidyante ca vikalpakaiþ 12,122.025d@013_0047 pårvajanmànusàreõa bahudheyaü sarasvatã 12,122.026a bhåyaþ sa bhagavàn dhyàtvà ciraü ÷ålavaràyudhaþ 12,122.026c tasya tasya nikàyasya cakàraikaikam ã÷aram 12,122.027a devànàm ã÷varaü cakre devaü da÷a÷atekùaõam 12,122.027c yamaü vaivasvataü càpi pitéõàm akarot patim 12,122.028a dhanànàü rakùasàü càpi kuberam api ce÷varam 12,122.028c parvatànàü patiü meruü saritàü ca mahodadhim 12,122.029a apàü ràjye suràõàü ca vidadhe varuõaü prabhum 12,122.029c mçtyuü pràõe÷varam atho tejasàü ca hutà÷anam 12,122.030a rudràõàm api ce÷ànaü goptàraü vidadhe prabhuþ 12,122.030c mahàtmànaü mahàdevaü vi÷àlàkùaü sanàtanam 12,122.030d*0281_01 da÷a caikaü ca ye rudràs tasyaite mårtisaübhavàþ 12,122.030d*0281_02 nànàråpadharo devaþ sa eva bhagavठ÷ivaþ 12,122.031a vasiùñham ã÷aü vipràõàü vasånàü jàtavedasam 12,122.031c tejasàü bhàskaraü cakre nakùatràõàü ni÷àkaram 12,122.032a vãrudhàm aü÷umantaü ca bhåtànàü ca prabhuü varam 12,122.032c kumàraü dvàda÷abhujaü skandaü ràjànam àdi÷at 12,122.033a kàlaü sarve÷am akarot saühàravinayàtmakam 12,122.033c mçtyo÷ caturvibhàgasya duþkhasya ca sukhasya ca 12,122.034a ã÷varaþ sarvadehas tu ràjaràjo dhanàdhipaþ 12,122.034c sarveùàm eva rudràõàü ÷ålapàõir iti ÷rutiþ 12,122.034d*0282_01 ã÷vara÷ cetanaþ kartà puruùaþ kàraõaü ÷ivaþ 12,122.034d*0282_02 viùõur brahmà ÷a÷ã såryaþ ÷akro devà÷ ca sànvayàþ 12,122.034d*0282_03 j¤ànàtmakaþ ÷ivo hy eva eteùàm api kàraõam 12,122.034d*0282_04 sçjate grasate caiva tamobhåtam idaü yathà 12,122.034d*0282_05 apraj¤àtaü jagat sarvaü tadà hy eko mahe÷varaþ 12,122.035a tam ekaü brahmaõaþ putram anujàtaü kùupaü dadau 12,122.035c prajànàm adhipaü ÷reùñhaü sarvadharmabhçtàm api 12,122.036a mahàdevas tatas tasmin vçtte yaj¤e yathàvidhi 12,122.036c daõóaü dharmasya goptàraü viùõave satkçtaü dadau 12,122.037a viùõur aïgirase pràdàd aïgirà munisattamaþ 12,122.037c pràdàd indramarãcibhyàü marãcir bhçgave dadau 12,122.038a bhçgur dadàv çùibhyas tu taü daõóaü dharmasaühitam 12,122.038c çùayo lokapàlebhyo lokapàlàþ kùupàya ca 12,122.039a kùupas tu manave pràdàd àdityatanayàya ca 12,122.039c putrebhyaþ ÷ràddhadevas tu såkùmadharmàrthakàraõàt 12,122.039e taü dadau såryaputras tu manur vai rakùaõàtmakam 12,122.040a vibhajya daõóaþ kartavyo dharmeõa na yadçcchayà 12,122.040c durvàcà nigraho bandho hiraõyaü bàhyataþkriyà 12,122.041a vyaïgatvaü ca ÷arãrasya vadho và nàlpakàraõàt 12,122.041c ÷arãrapãóàs tàs tàs tu dehatyàgo vivàsanam 12,122.042a ànupårvyà ca daõóo 'sau prajà jàgarti pàlayan 12,122.042c indro jàgarti bhagavàn indràd agnir vibhàvasuþ 12,122.043a agner jàgarti varuõo varuõàc ca prajàpatiþ 12,122.043c prajàpates tato dharmo jàgarti vinayàtmakaþ 12,122.044a dharmàc ca brahmaõaþ putro vyavasàyaþ sanàtanaþ 12,122.044c vyavasàyàt tatas tejo jàgarti paripàlayan 12,122.045a oùadhyas tejasas tasmàd oùadhibhya÷ ca parvatàþ 12,122.045c parvatebhya÷ ca jàgarti raso rasaguõàt tathà 12,122.046a jàgarti nirçtir devã jyotãüùi nirçter api 12,122.046c vedàþ pratiùñhà jyotirbhyas tato haya÷iràþ prabhuþ 12,122.047a brahmà pitàmahas tasmàj jàgarti prabhur avyayaþ 12,122.047c pitàmahàn mahàdevo jàgarti bhagavठ÷ivaþ 12,122.048a vi÷vedevàþ ÷ivàc càpi vi÷vebhya÷ ca tatharùayaþ 12,122.048c çùibhyo bhagavàn somaþ somàd devàþ sanàtanàþ 12,122.049a devebhyo bràhmaõà loke jàgratãty upadhàraya 12,122.049c bràhmaõebhya÷ ca ràjanyà lokàn rakùanti dharmataþ 12,122.049e sthàvaraü jaïgamaü caiva kùatriyebhyaþ sanàtanam 12,122.050a prajà jàgrati loke 'smin daõóo jàgarti tàsu ca 12,122.050c sarvasaükùepako daõóaþ pitàmahasamaþ prabhuþ 12,122.051a jàgarti kàlaþ pårvaü ca madhye cànte ca bhàrata 12,122.051c ã÷varaþ sarvalokasya mahàdevaþ prajàpatiþ 12,122.052a devadevaþ ÷ivaþ ÷arvo jàgarti satataü prabhuþ 12,122.052c kapardã ÷aükaro rudro bhavaþ sthàõur umàpatiþ 12,122.053a ity eùa daõóo vikhyàta àdau madhye tathàvare 12,122.053c bhåmipàlo yathànyàyaü vartetànena dharmavit 12,122.054 bhãùma uvàca 12,122.054a itãdaü vasuhomasya ÷çõuyàd yo mataü naraþ 12,122.054c ÷rutvà ca samyag varteta sa kàmàn àpnuyàn nçpaþ 12,122.055a iti te sarvam àkhyàtaü yo daõóo manujarùabha 12,122.055c niyantà sarvalokasya dharmàkràntasya bhàrata 12,122.055d*0283_01 vasuhomàc chrutaü ràj¤à màndhàtrà bhåbhçtà purà 12,122.055d*0283_02 mayàpi kathitaü puõyam àkhyànaü prathitaü tathà 12,123.001 yudhiùñhira uvàca 12,123.001a tàta dharmàrthakàmànàü ÷rotum icchàmi ni÷cayam 12,123.001c lokayàtrà hi kàrtsnyena triùv eteùu pratiùñhità 12,123.002a dharmàrthakàmàþ kiümålàs trayàõàü prabhava÷ ca kaþ 12,123.002c anyonyaü cànuùajjante vartante ca pçthak pçthak 12,123.003 bhãùma uvàca 12,123.003a yadà te syuþ sumanaso lokasaüsthàrthani÷caye 12,123.003c kàlaprabhavasaüsthàsu sajjante ca trayas tadà 12,123.004a dharmamålas tu deho 'rthaþ kàmo 'rthaphalam ucyate 12,123.004c saükalpamålàs te sarve saükalpo viùayàtmakaþ 12,123.005a viùayà÷ caiva kàrtsnyena sarva àhàrasiddhaye 12,123.005c målam etat trivargasya nivçttir mokùa ucyate 12,123.006a dharmaþ ÷arãrasaüguptir dharmàrthaü càrtha iùyate 12,123.006c kàmo ratiphala÷ càtra sarve caite rajasvalàþ 12,123.007a saünikçùñàü÷ cared enàn na cainàn manasà tyajet 12,123.007c vimuktas tamasà sarvàn dharmàdãn kàmanaiùñhikàn 12,123.008a ÷reùñhabuddhis trivargasya yad ayaü pràpnuyàt kùaõàt 12,123.008b*0284_01 karmaõà buddhipårveõa bhavaty artho na và punaþ 12,123.008b*0285_01 arthàrtham anyad bhavati viparãtam athàparam 12,123.008b*0285_02 anarthàrtham avàpyàrtham anyatràdyopakàrakam 12,123.008c buddhyà budhyed ihàrthe na tad ahnà tu nikçùñayà 12,123.009a apadhyànamalo dharmo malo 'rthasya nigåhanam 12,123.009c saüpramodamalaþ kàmo bhåyaþ svaguõavartitaþ 12,123.010a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,123.010c kàmandasya ca saüvàdam aïgàriùñhasya cobhayoþ 12,123.011a kàmandam çùim àsãnam abhivàdya naràdhipaþ 12,123.011c aïgàriùñho 'tha papraccha kçtvà samayaparyayam 12,123.012a yaþ pàpaü kurute ràjà kàmamohabalàtkçtaþ 12,123.012c pratyàsannasya tasyarùe kiü syàt pàpapraõà÷anam 12,123.013a adharmo dharma iti ha yo 'j¤ànàd àcared iha 12,123.013c taü càpi prathitaü loke kathaü ràjà nivartayet 12,123.014 kàmanda uvàca 12,123.014a yo dharmàrthau samutsçjya kàmam evànuvartate 12,123.014c sa dharmàrthaparityàgàt praj¤ànà÷am ihàrchati 12,123.015a praj¤àpraõà÷ako mohas tathà dharmàrthanà÷akaþ 12,123.015c tasmàn nàstikatà caiva duràcàra÷ ca jàyate 12,123.016a duràcàràn yadà ràjà praduùñàn na niyacchati 12,123.016c tasmàd udvijate lokaþ sarpàd ve÷magatàd iva 12,123.017a taü prajà nànuvartante bràhmaõà na ca sàdhavaþ 12,123.017c tataþ saükùayam àpnoti tathà vadhyatvam eti ca 12,123.018a apadhvastas tv avamato duþkhaü jãvati jãvitam 12,123.018c jãvec ca yad apadhvastas tac chuddhaü maraõaü bhavet 12,123.019a atraitad àhur àcàryàþ pàpasya ca nibarhaõam 12,123.019c sevitavyà trayã vidyà satkàro bràhmaõeùu ca 12,123.020a mahàmanà bhaved dharme vivahec ca mahàkule 12,123.020c bràhmaõàü÷ càpi seveta kùamàyuktàn manasvinaþ 12,123.021a japed udaka÷ãlaþ syàt sumukho nànyad àsthitaþ 12,123.021c dharmànvitàn saüpravi÷ed bahiþ kçtvaiva duùkçtãn 12,123.022a prasàdayen madhuraya vàcàpy atha ca karmaõà 12,123.022c ity asmãti vaden nityaü pareùàü kãrtayan guõàn 12,123.023a apàpo hy evam àcàraþ kùipraü bahumato bhavet 12,123.023c pàpàny api ca kçcchràõi ÷amayen nàtra saü÷ayaþ 12,123.024a guravo 'pi paraü dharmaü yad bråyus tat tathà kuru 12,123.024c guråõàü hi prasàdàd dhi ÷reyaþ param avàpsyasi 12,124.001 yudhiùñhira uvàca 12,124.001a ime janà nara÷reùñha pra÷aüsanti sadà bhuvi 12,124.001c dharmasya ÷ãlam evàdau tato me saü÷ayo mahàn 12,124.002a yadi tac chakyam asmàbhir j¤àtuü dharmabhçtàü vara 12,124.002c ÷rotum icchàmi tat sarvaü yathaitad upalabhyate 12,124.003a kathaü nu pràpyate ÷ãlaü ÷rotum icchàmi bhàrata 12,124.003c kiülakùaõaü ca tat proktaü bråhi me vadatàü vara 12,124.004 bhãùma uvàca 12,124.004a purà duryodhaneneha dhçtaràùñràya mànada 12,124.004c àkhyàtaü tapyamànena ÷riyaü dçùñvà tathàgatàm 12,124.005a indraprasthe mahàràja tava sabhràtçkasya ha 12,124.005c sabhàyàü càvahasanaü tat sarvaü ÷çõu bhàrata 12,124.006a bhavatas tàü sabhàü dçùñvà samçddhiü càpy anuttamàm 12,124.006c duryodhanas tadàsãnaþ sarvaü pitre nyavedayat 12,124.007a ÷rutvà ca dhçtaràùñro 'pi duryodhanavacas tadà 12,124.007c abravãt karõasahitaü duryodhanam idaü vacaþ 12,124.008a kimarthaü tapyase putra ÷rotum icchàmi tattvataþ 12,124.008c ÷rutvà tvàm anuneùyàmi yadi samyag bhaviùyasi 12,124.009a yathà tvaü mahad ai÷varyaü pràptaþ parapuraüjaya 12,124.009c kiükarà bhràtaraþ sarve mitràþ saübandhinas tathà 12,124.010a àcchàdayasi pràvàràn a÷nàsi pi÷itodanam 12,124.010c àjàneyà vahanti tvàü kasmàc chocasi putraka 12,124.011 duryodhana uvàca 12,124.011a da÷a tàni sahasràõi snàtakànàü mahàtmanàm 12,124.011c bhu¤jate rukmapàtrãùu yudhiùñhiranive÷ane 12,124.012a dçùñvà ca tàü sabhàü divyàü divyapuùpaphalànvitàm 12,124.012c a÷vàüs tittirakalmàùàn ratnàni vividhàni ca 12,124.013a dçùñvà tàü pàõóaveyànàm çddhim indropamàü ÷ubhàm 12,124.013c amitràõàü sumahatãm anu÷ocàmi mànada 12,124.014 dhçtaràùñra uvàca 12,124.014a yadãcchasi ÷riyaü tàta yàdç÷ãü tàü yudhiùñhire 12,124.014c vi÷iùñàü và naravyàghra ÷ãlavàn bhava putraka 12,124.015a ÷ãlena hi trayo lokàþ ÷akyà jetuü na saü÷ayaþ 12,124.015c na hi kiü cid asàdhyaü vai loke ÷ãlavatàü bhavet 12,124.016a ekaràtreõa màndhàtà tryaheõa janamejayaþ 12,124.016c saptaràtreõa nàbhàgaþ pçthivãü pratipedivàn 12,124.017a ete hi pàrthivàþ sarve ÷ãlavanto damànvitàþ 12,124.017c atas teùàü guõakrãtà vasudhà svayam àgamat 12,124.017d*0286_00 duryodhana uvàca 12,124.017d*0286_01 kathaü tat pràpyate ÷ãlaü ÷rotum icchàmi bhàrata 12,124.017d*0286_02 yena ÷ãlena saüpràptàþ kùipram ete vasuüdharàm 12,124.018a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,124.018c nàradena purà proktaü ÷ãlam à÷ritya bhàrata 12,124.019a prahràdena hçtaü ràjyaü mahendrasya mahàtmanaþ 12,124.019c ÷ãlam à÷ritya daityena trailokyaü ca va÷ãkçtam 12,124.020a tato bçhaspatiü ÷akraþ prà¤jaliþ samupasthitaþ 12,124.020c uvàca ca mahàpràj¤aþ ÷reya icchàmi veditum 12,124.021a tato bçhaspatis tasmai j¤ànaü naiþ÷reyasaü param 12,124.021c kathayàm àsa bhagavàn devendràya kurådvaha 12,124.022a etàvac chreya ity eva bçhaspatir abhàùata 12,124.022c indras tu bhåyaþ papraccha kva vi÷eùo bhaved iti 12,124.023 bçhaspatir uvàca 12,124.023a vi÷eùo 'sti mahàüs tàta bhàrgavasya mahàtmanaþ 12,124.023c tatràgamaya bhadraü te bhåya eva puraüdara 12,124.024 dhçtaràùñra uvàca 12,124.024a àtmanas tu tataþ ÷reyo bhàrgavàt sumahàya÷àþ 12,124.024c j¤ànam àgamayat prãtyà punaþ sa paramadyutiþ 12,124.025a tenàpi samanuj¤àto bhàrgaveõa mahàtmanà 12,124.025c ÷reyo 'stãti punar bhåyaþ ÷ukram àha ÷atakratuþ 12,124.026a bhàrgavas tv àha dharmaj¤aþ prahràdasya mahàtmanaþ 12,124.026c j¤ànam asti vi÷eùeõa tato hçùña÷ ca so 'bhavat 12,124.027a sa tato bràhmaõo bhåtvà prahràdaü pàka÷àsanaþ 12,124.027c sçtvà provàca medhàvã ÷reya icchàmi veditum 12,124.028a prahràdas tv abravãd vipraü kùaõo nàsti dvijarùabha 12,124.028c trailokyaràjye saktasya tato nopadi÷àmi te 12,124.029a bràhmaõas tv abravãd vàkyaü kasmin kàle kùaõo bhavet 12,124.029c tatopadiùñam icchàmi yad yat kàryàntaraü bhavet 12,124.030a tataþ prãto 'bhavad ràjà prahràdo brahmavàdine 12,124.030c tathety uktvà ÷ubhe kàle j¤ànatattvaü dadau tadà 12,124.031a bràhmaõo 'pi yathànyàyaü guruvçttim anuttamàm 12,124.031c cakàra sarvabhàvena yadvat sa manasecchati 12,124.032a pçùña÷ ca tena bahu÷aþ pràptaü katham ariüdama 12,124.032c trailokyaràjyaü dharmaj¤a kàraõaü tad bravãhi me 12,124.032d*0287_01 prahlàdo 'pi mahàràja bràhmaõaü vàkyam abravãt 12,124.033 prahràda uvàca 12,124.033a nàsåyàmi dvija÷reùñha ràjàsmãti kadà cana 12,124.033c kavyàni vadatàü tàta saüyacchàmi vahàmi ca 12,124.034a te visrabdhàþ prabhàùante saüyacchanti ca màü sadà 12,124.034c te mà kavyapade saktaü ÷u÷råùum anasåyakam 12,124.035a dharmàtmànaü jitakrodhaü saüyataü saüyatendriyam 12,124.035c samàcinvanti ÷àstàraþ kùaudraü madhv iva makùikàþ 12,124.036a so 'haü vàgagrapiùñànàü rasànàm avalehità 12,124.036c svajàtyàn adhitiùñhàmi nakùatràõãva candramàþ 12,124.037a etat pçthivyàm amçtam etac cakùur anuttamam 12,124.037c yad bràhmaõamukhe kavyam etac chrutvà pravartate 12,124.038 dhçtaràùñra uvàca 12,124.038a etàvac chreya ity àha prahràdo brahmavàdinam 12,124.038c ÷u÷råùitas tena tadà daityendro vàkyam abravãt 12,124.039a yathàvad guruvçttyà te prãto 'smi dvijasattama 12,124.039c varaü vçõãùva bhadraü te pradàtàsmi na saü÷ayaþ 12,124.040a kçtam ity eva daityendram uvàca sa ca vai dvijaþ 12,124.040c prahràdas tv abravãt prãto gçhyatàü vara ity uta 12,124.041 bràhmaõa uvàca 12,124.041a yadi ràjan prasannas tvaü mama cecchasi ced dhitam 12,124.041c bhavataþ ÷ãlam icchàmi pràptum eùa varo mama 12,124.042 dhçtaràùñra uvàca 12,124.042a tataþ prãta÷ ca daityendro bhayaü càsyàbhavan mahat 12,124.042c vare pradiùñe vipreõa nàlpatejàyam ity uta 12,124.043a evam astv iti taü pràha prahràdo vismitas tadà 12,124.043c upàkçtya tu vipràya varaü duþkhànvito 'bhavat 12,124.044a datte vare gate vipre cintàsãn mahatã tataþ 12,124.044c prahràdasya mahàràja ni÷cayaü na ca jagmivàn 12,124.045a tasya cintayatas tàta chàyàbhåtaü mahàdyute 12,124.045c tejo vigrahavat tàta ÷arãram ajahàt tadà 12,124.046a tam apçcchan mahàkàyaü prahràdaþ ko bhavàn iti 12,124.046c pratyàha nanu ÷ãlo 'smi tyakto gacchàmy ahaü tvayà 12,124.047a tasmin dvijavare ràjan vatsyàmy aham aninditam 12,124.047c yo 'sau ÷iùyatvam àgamya tvayi nityaü samàhitaþ 12,124.047e ity uktvàntarhitaü tad vai ÷akraü cànvavi÷at prabho 12,124.048a tasmiüs tejasi yàte tu tàdçgråpas tato 'paraþ 12,124.048c ÷arãràn niþsçtas tasya ko bhavàn iti càbravãt 12,124.049a dharmaü prahràda màü viddhi yatràsau dvijasattamaþ 12,124.049c tatra yàsyàmi daityendra yataþ ÷ãlaü tato hy aham 12,124.050a tato 'paro mahàràja prajvalann iva tejasà 12,124.050c ÷arãràn niþsçtas tasya prahràdasya mahàtmanaþ 12,124.051a ko bhavàn iti pçùña÷ ca tam àha sa mahàdyutiþ 12,124.051c satyam asmy asurendràgrya yàsye 'haü dharmam anv iha 12,124.052a tasminn anugate dharmaü puruùe puruùo 'paraþ 12,124.052c ni÷cakràma tatas tasmàt pçùña÷ càha mahàtmanà 12,124.052e vçttaü prahràda màü viddhi yataþ satyaü tato hy aham 12,124.053a tasmin gate mahà÷vetaþ ÷arãràt tasya niryayau 12,124.053c pçùña÷ càha balaü viddhi yato vçttam ahaü tataþ 12,124.053e ity uktvà ca yayau tatra yato vçttaü naràdhipa 12,124.054a tataþ prabhàmayã devã ÷arãràt tasya niryayau 12,124.054c tàm apçcchat sa daityendraþ sà ÷rãr ity evam abravãt 12,124.055a uùitàsmi sukhaü vãra tvayi satyaparàkrame 12,124.055c tvayà tyaktà gamiùyàmi balaü yatra tato hy aham 12,124.056a tato bhayaü pràduràsãt prahràdasya mahàtmanaþ 12,124.056c apçcchata ca tàü bhåyaþ kva yàsi kamalàlaye 12,124.057a tvaü hi satyavratà devã lokasya parame÷varã 12,124.057c ka÷ càsau bràhmaõa÷reùñhas tattvam icchàmi veditum 12,124.058 ÷rãr uvàca 12,124.058a sa ÷akro brahmacàrã ca yas tvayà copa÷ikùitaþ 12,124.058c trailokye te yad ai÷varyaü tat tenàpahçtaü prabho 12,124.059a ÷ãlena hi tvayà lokàþ sarve dharmaj¤a nirjitàþ 12,124.059c tad vij¤àya mahendreõa tava ÷ãlaü hçtaü prabho 12,124.060a dharmaþ satyaü tathà vçttaü balaü caiva tathà hy aham 12,124.060c ÷ãlamålà mahàpràj¤a sadà nàsty atra saü÷ayaþ 12,124.061 bhãùma uvàca 12,124.061a evam uktvà gatà tu ÷rãs te ca sarve yudhiùñhira 12,124.061c duryodhanas tu pitaraü bhåya evàbravãd idam 12,124.062a ÷ãlasya tattvam icchàmi vettuü kauravanandana 12,124.062c pràpyate ca yathà ÷ãlaü tam upàyaü vadasva me 12,124.063 dhçtaràùñra uvàca 12,124.063a sopàyaü pårvam uddiùñaü prahràdena mahàtmanà 12,124.063c saükùepatas tu ÷ãlasya ÷çõu pràptiü naràdhipa 12,124.064a adrohaþ sarvabhåteùu karmaõà manasà girà 12,124.064c anugraha÷ ca dànaü ca ÷ãlam etat pra÷asyate 12,124.065a yad anyeùàü hitaü na syàd àtmanaþ karma pauruùam 12,124.065c apatrapeta và yena na tat kuryàt kathaü cana 12,124.066a tat tu karma tathà kuryàd yena ÷làgheta saüsadi 12,124.066c etac chãlaü samàsena kathitaü kurusattama 12,124.067a yady apy a÷ãlà nçpate pràpnuvanti kva cic chriyam 12,124.067c na bhu¤jate ciraü tàta samålà÷ ca patanti te 12,124.068a etad viditvà tattvena ÷ãlavàn bhava putraka 12,124.068c yadãcchasi ÷riyaü tàta suvi÷iùñàü yudhiùñhiràt 12,124.068d*0288_01 jità sabhà ÷àstravatà samàsà[? -masyà] gomatà jità 12,124.068d*0288_02 adhvà jito yànavatà sarvaü ÷ãlavatà jitam 12,124.068d*0289_01 adhikàü vàpi ràjendra tatas tvaü ÷ãlavàn bhava 12,124.069 bhãùma uvàca 12,124.069a etat kathitavàn putre dhçtaràùñro naràdhipa 12,124.069c etat kuruùva kaunteya tataþ pràpsyasi tat phalam 12,125.001 yudhiùñhira uvàca 12,125.001a ÷ãlaü pradhànaü puruùe kathitaü te pitàmaha 12,125.001c katham à÷à samutpannà yà ca sà tad vadasva me 12,125.002a saü÷ayo me mahàn eùa samutpannaþ pitàmaha 12,125.002c chettà ca tasya nànyo 'sti tvattaþ parapuraüjaya 12,125.003a pitàmahà÷à mahatã mamàsãd dhi suyodhane 12,125.003c pràpte yuddhe tu yad yuktaü tat kartàyam iti prabho 12,125.004a sarvasyà÷à sumahatã puruùasyopajàyate 12,125.004c tasyàü vihanyamànàyàü duþkho mçtyur asaü÷ayam 12,125.005a so 'haü hatà÷o durbuddhiþ kçtas tena duràtmanà 12,125.005c dhàrtaràùñreõa ràjendra pa÷ya mandàtmatàü mama 12,125.006a à÷àü mahattaràü manye parvatàd api sadrumàt 12,125.006c àkà÷àd api và ràjann aprameyaiva và punaþ 12,125.007a eùà caiva kuru÷reùñha durvicintyà sudurlabhà 12,125.007c durlabhatvàc ca pa÷yàmi kim anyad durlabhaü tataþ 12,125.008 bhãùma uvàca 12,125.008a atra te vartayiùyàmi yudhiùñhira nibodha tat 12,125.008c itihàsaü sumitrasya nirvçttam çùabhasya ca 12,125.009a sumitro nàma ràjarùir haihayo mçgayàü gataþ 12,125.009c sasàra sa mçgaü viddhvà bàõena nataparvaõà 12,125.010a sa mçgo bàõam àdàya yayàv amitavikramaþ 12,125.010c sa ca ràjà balã tårõaü sasàra mçgam antikàt 12,125.011a tato nimnaü sthalaü caiva sa mçgo 'dravad à÷ugaþ 12,125.011c muhårtam eva ràjendra samena sa pathàgamat 12,125.012a tataþ sa ràjà tàruõyàd aurasena balena ca 12,125.012c sasàra bàõàsanabhçt sakhaógo haüsavat tadà 12,125.013a tãrtvà nadàn nadã÷ caiva palvalàni vanàni ca 12,125.013c atikramyàbhyatikramya sasàraiva vane caran 12,125.014a sa tu kàmàn mçgo ràjann àsàdyàsàdya taü nçpam 12,125.014c punar abhyeti javano javena mahatà tataþ 12,125.015a sa tasya bàõair bahubhiþ samabhyasto vanecaraþ 12,125.015c prakrãóann iva ràjendra punar abhyeti càntikam 12,125.016a puna÷ ca javam àsthàya javano mçgayåthapaþ 12,125.016c atãtyàtãtya ràjendra punar abhyeti càntikam 12,125.017a tasya marmacchidaü ghoraü sumitro 'mitrakar÷anaþ 12,125.017c samàdàya ÷ara÷reùñhaü kàrmukàn niravàsçjat 12,125.018a tato gavyåtimàtreõa mçgayåthapayåthapaþ 12,125.018c tasya bàõapathaü tyaktvà tasthivàn prahasann iva 12,125.019a tasmin nipatite bàõe bhåmau prajvalite tataþ 12,125.019c pravive÷a mahàraõyaü mçgo ràjàpy athàdravat 12,125.020a pravi÷ya tu mahàraõyaü tàpasànàm athà÷ramam 12,125.020c àsasàda tato ràjà ÷rànta÷ copàvi÷at punaþ 12,125.021a taü kàrmukadharaü dçùñvà ÷ramàrtaü kùudhitaü tadà 12,125.021c sametya çùayas tasmin påjàü cakrur yathàvidhi 12,125.021d*0290_01 sa påjàm çùibhir dattàü pratigçhya naràdhipaþ 12,125.021d*0290_02 apçcchat tàpasàn sarvàüs tapaso vçddhim uttamàm 12,125.021d*0290_03 te tasya ràj¤o vacanaü pratigçhya tapodhanàþ 12,125.022a çùayo ràja÷àrdålam apçcchan svaü prayojanam 12,125.022c kena bhadramukhàrthena saüpràpto 'si tapovanam 12,125.023a padàtir baddhanistriü÷o dhanvã bàõã nare÷vara 12,125.023c etad icchàma vij¤àtuü kutaþ pràpto 'si mànada 12,125.023e kasmin kule hi jàtas tvaü kiünàmàsi bravãhi naþ 12,125.024a tataþ sa ràjà sarvebhyo dvijebhyaþ puruùarùabha 12,125.024c àcakhyau tad yathànyàyaü paricaryàü ca bhàrata 12,125.025a haihayànàü kule jàtaþ sumitro mitranandanaþ 12,125.025c caràmi mçgayåthàni nighnan bàõaiþ sahasra÷aþ 12,125.025e balena mahatà guptaþ sàmàtyaþ sàvarodhanaþ 12,125.026a mçgas tu viddho bàõena mayà sarati ÷alyavàn 12,125.026c taü dravantam anu pràpto vanam etad yadçcchayà 12,125.026e bhavatsakà÷e naùña÷rãr hatà÷aþ ÷ramakar÷itaþ 12,125.027a kiü nu duþkham ato 'nyad vai yad ahaü ÷ramakar÷itaþ 12,125.027c bhavatàm à÷ramaü pràpto hatà÷o naùñalakùaõaþ 12,125.028a na ràjalakùaõatyàgo na purasya tapodhanàþ 12,125.028c duþkhaü karoti tat tãvraü yathà÷à vihatà mama 12,125.029a himavàn và mahà÷ailaþ samudro và mahodadhiþ 12,125.029c mahattvàn nànvapadyetàü rodasyor antaraü yathà 12,125.029e à÷àyàs tapasi ÷reùñhàs tathà nàntam ahaü gataþ 12,125.030a bhavatàü viditaü sarvaü sarvaj¤à hi tapodhanàþ 12,125.030c bhavantaþ sumahàbhàgàs tasmàt prakùyàmi saü÷ayam 12,125.031a à÷àvàn puruùo yaþ syàd antarikùam athàpi và 12,125.031c kiü nu jyàyastaraü loke mahattvàt pratibhàti vaþ 12,125.031e etad icchàmi tattvena ÷rotuü kim iha durlabham 12,125.032a yadi guhyaü taponityà na vo bråteha màciram 12,125.032c na hi guhyam ataþ ÷rotum icchàmi dvijapuügavàþ 12,125.033a bhavattapovighàto và yena syàd virame tataþ 12,125.033c yadi vàsti kathàyogo yo 'yaü pra÷no mayeritaþ 12,125.034a etat kàraõasàmagryaü ÷rotum icchàmi tattvataþ 12,125.034c bhavanto hi taponityà bråyur etat samàhitàþ 12,126.001 bhãùma uvàca 12,126.001a tatas teùàü samastànàm çùãõàm çùisattamaþ 12,126.001c çùabho nàma viprarùiþ smayann iva tato 'bravãt 12,126.002a puràhaü ràja÷àrdåla tãrthàny anucaran prabho 12,126.002c samàsàditavàn divyaü naranàràyaõà÷ramam 12,126.003a yatra sà badarã ramyà hrado vaihàyasas tathà 12,126.003c yatra cà÷va÷irà ràjan vedàn pañhati ÷à÷vatàn 12,126.004a tasmin sarasi kçtvàhaü vidhivat tarpaõaü purà 12,126.004c pitéõàü devatànàü ca tato ''÷ramam iyàü tadà 12,126.005a remàte yatra tau nityaü naranàràyaõàv çùã 12,126.005c adåràd à÷ramaü kaü cid vàsàrtham agamaü tataþ 12,126.006a tata÷ cãràjinadharaü kç÷am uccam atãva ca 12,126.006c adràkùam çùim àyàntaü tanuü nàma taponidhim 12,126.007a anyair narair mahàbàho vapuùàùñaguõànvitam 12,126.007c kç÷atà càpi ràjarùe na dçùñà tàdç÷ã kva cit 12,126.008a ÷arãram api ràjendra tasya kàniùñhikàsamam 12,126.008c grãvà bàhå tathà pàdau ke÷à÷ càdbhutadar÷anàþ 12,126.009a ÷iraþ kàyànuråpaü ca karõau netre tathaiva ca 12,126.009c tasya vàk caiva ceùñà ca sàmànye ràjasattama 12,126.010a dçùñvàhaü taü kç÷aü vipraü bhãtaþ paramadurmanàþ 12,126.010c pàdau tasyàbhivàdyàtha sthitaþ prà¤jalir agrataþ 12,126.011a nivedya nàma gotraü ca pitaraü ca nararùabha 12,126.011c pradiùñe càsane tena ÷anair aham upàvi÷am 12,126.012a tataþ sa kathayàm àsa kathà dharmàrthasaühitàþ 12,126.012c çùimadhye mahàràja tatra dharmabhçtàü varaþ 12,126.013a tasmiüs tu kathayaty eva ràjà ràjãvalocanaþ 12,126.013c upàyàj javanair a÷vaiþ sabalaþ sàvarodhanaþ 12,126.014a smaran putram araõye vai naùñaü paramadurmanàþ 12,126.014c bhåridyumnapità dhãmàn raghu÷reùñho mahàya÷àþ 12,126.015a iha drakùyàmi taü putraü drakùyàmãheti pàrthivaþ 12,126.015c evam à÷àkçto ràjaü÷ caran vanam idaü purà 12,126.016a durlabhaþ sa mayà draùñuü nånaü paramadhàrmikaþ 12,126.016c ekaþ putro mahàraõye naùña ity asakçt tadà 12,126.017a durlabhaþ sa mayà draùñum à÷à ca mahatã mama 12,126.017c tayà parãtagàtro 'haü mumårùur nàtra saü÷ayaþ 12,126.018a etac chrutvà sa bhagavàüs tanur munivarottamaþ 12,126.018c avàk÷irà dhyànaparo muhårtam iva tasthivàn 12,126.019a tam anudhyàntam àlakùya ràjà paramadurmanàþ 12,126.019c uvàca vàkyaü dãnàtmà mandaü mandam ivàsakçt 12,126.020a durlabhaü kiü nu viprarùe à÷àyà÷ caiva kiü bhavet 12,126.020c bravãtu bhagavàn etad yadi guhyaü na tan mayi 12,126.021a maharùir bhagavàüs tena pårvam àsãd vimànitaþ 12,126.021c bàli÷àü buddhim àsthàya mandabhàgyatayàtmanaþ 12,126.022a arthayan kala÷aü ràjan kà¤canaü valkalàni ca 12,126.022b*0291_01 avaj¤àpårvakenàpi na saüpàditavàüs tataþ 12,126.022c nirviõõaþ sa tu viprarùir nirà÷aþ samapadyata 12,126.023a evam uktvàbhivàdyàtha tam çùiü lokapåjitam 12,126.023c ÷rànto nyaùãdad dharmàtmà yathà tvaü narasattama 12,126.024a arghyaü tataþ samànãya pàdyaü caiva mahàn çùiþ 12,126.024c àraõyakena vidhinà ràj¤e sarvaü nyavedayat 12,126.025a tatas te munayaþ sarve parivàrya nararùabham 12,126.025c upàvi÷an puraskçtya saptarùaya iva dhruvam 12,126.026a apçcchaü÷ caiva te tatra ràjànam aparàjitam 12,126.026c prayojanam idaü sarvam à÷ramasya prave÷anam 12,126.027 ràjovàca 12,126.027a vãradyumna iti khyàto ràjàhaü dikùu vi÷rutaþ 12,126.027c bhåridyumnaü sutaü naùñam anveùñuü vanam àgataþ 12,126.028a ekaputraþ sa vipràgrya bàla eva ca so 'nagha 12,126.028c na dç÷yate vane càsmiüs tam anveùñuü caràmy aham 12,126.029 çùabha uvàca 12,126.029a evam ukte tu vacane ràj¤à munir adhomukhaþ 12,126.029c tåùõãm evàbhavat tatra na ca pratyuktavàn nçpam 12,126.030a sa hi tena purà vipro ràj¤à nàtyarthamànitaþ 12,126.030c à÷àkç÷aü ca ràjendra tapo dãrghaü samàsthitaþ 12,126.031a pratigraham ahaü ràj¤àü na kariùye kathaü cana 12,126.031c anyeùàü caiva varõànàm iti kçtvà dhiyaü tadà 12,126.032a à÷à hi puruùaü bàlaü làlàpayati tasthuùã 12,126.032c tàm ahaü vyapaneùyàmi iti kçtvà vyavasthitaþ 12,126.032d*0292_01 vãradyumnas tu taü bhåyaþ papraccha munisattamam 12,126.033 ràjovàca 12,126.033a à÷àyàþ kiü kç÷atvaü ca kiü ceha bhuvi durlabham 12,126.033c bravãtu bhagavàn etat tvaü hi dharmàrthadar÷ivàn 12,126.034 çùabha uvàca 12,126.034a tataþ saüsmçtya tat sarvaü smàrayiùyann ivàbravãt 12,126.034c ràjànaü bhagavàn vipras tataþ kç÷atanus tanuþ 12,126.035a kç÷atve na samaü ràjann à÷àyà vidyate nçpa 12,126.035c tasyà vai durlabhatvàt tu pràrthitàþ pàrthivà mayà 12,126.036 ràjovàca 12,126.036a kç÷àkç÷e mayà brahman gçhãte vacanàt tava 12,126.036c durlabhatvaü ca tasyaiva vedavàkyam iva dvija 12,126.037a saü÷ayas tu mahàpràj¤a saüjàto hçdaye mama 12,126.037c tan me sattama tattvena vaktum arhasi pçcchataþ 12,126.038a tvattaþ kç÷ataraü kiü nu bravãtu bhagavàn idam 12,126.038c yadi guhyaü na te vipra loke 'smin kiü nu durlabham 12,126.039 kç÷atanur uvàca 12,126.039a durlabho 'py atha và nàsti yo 'rthã dhçtim ivàpnuyàt 12,126.039c sudurlabhataras tàta yo 'rthinaü nàvamanyate 12,126.040a saü÷rutya nopakriyate paraü ÷aktyà yathàrhataþ 12,126.040c saktà yà sarvabhåteùu sà÷à kç÷atarã mayà 12,126.040d*0293_01 kçtaghneùu ca yà saktà nç÷aüseùv alaseùu ca 12,126.040d*0293_02 apakàriùu yà saktà sà÷à kç÷atarã mayà 12,126.041a ekaputraþ pità putre naùñe và proùite tathà 12,126.041c pravçttiü yo na jànàti sà÷à kç÷atarã mayà 12,126.042a prasave caiva nàrãõàü vçddhànàü putrakàrità 12,126.042c tathà narendra dhaninàm à÷à kç÷atarã mayà 12,126.042d*0294_01 pradànakàïkùiõãnàü ca kanyànàü vayasi sthite 12,126.042d*0294_02 ÷rutvà kathàs tathàyuktàþ sà÷à kç÷atarã mayà 12,126.043 çùabha uvàca 12,126.043a etac chrutvà tato ràjan sa ràjà sàvarodhanaþ 12,126.043c saüspç÷ya pàdau ÷irasà nipapàta dvijarùabhe 12,126.044 ràjovàca 12,126.044a prasàdaye tvà bhagavan putreõecchàmi saügatim 12,126.044b*0295_01 yad etad uktaü bhavatà saüprati dvijasattama 12,126.044c vçõãùva ca varaü vipra yam icchasi yathàvidhi 12,126.045 çùabha uvàca 12,126.045a abravãc ca hi taü vàkyaü ràjà ràjãvalocanaþ 12,126.045c satyam etad yathà vipra tvayoktaü nàsty ato mçùà 12,126.046a tataþ prahasya bhagavàüs tanur dharmabhçtàü varaþ 12,126.046c putram asyànayat kùipraü tapasà ca ÷rutena ca 12,126.047a taü samànàyya putraü tu tadopàlabhya pàrthivam 12,126.047c àtmànaü dar÷ayàm àsa dharmaü dharmabhçtàü varaþ 12,126.048a saüdar÷ayitvà càtmànaü divyam adbhutadar÷anam 12,126.048c vipàpmà vigatakrodha÷ cacàra vanam antikàt 12,126.049a etad dçùñaü mayà ràjaüs tata÷ ca vacanaü ÷rutam 12,126.049c à÷àm apanayasvà÷u tataþ kç÷atarãm imàm 12,126.050 bhãùma uvàca 12,126.050a sa tatrokto mahàràja çùabheõa mahàtmanà 12,126.050c sumitro 'panayat kùipram à÷àü kç÷atarãü tadà 12,126.051a evaü tvam api kaunteya ÷rutvà vàõãm imàü mama 12,126.051c sthiro bhava yathà ràjan himavàn acalottamaþ 12,126.052a tvaü hi draùñà ca ÷rotà ca kçcchreùv arthakçteùv iha 12,126.052c ÷rutvà mama mahàràja na saütaptum ihàrhasi 12,127.001 yudhiùñhira uvàca 12,127.001a nàmçtasyeva paryàptir mamàsti bruvati tvayi 12,127.001b*0296_01 yady api syàt paràvçttis tathàtçpto 'smi bhàrata 12,127.001c tasmàt kathaya bhåyas tvaü dharmam eva pitàmaha 12,127.001d*0297_01 na hi tçptiü paràü yàmi dharme kautåhalaü hi me 12,127.002 bhãùma uvàca 12,127.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,127.002c gautamasya ca saüvàdaü yamasya ca mahàtmanaþ 12,127.003a pàriyàtragiriü pràpya gautamasyà÷ramo mahàn 12,127.003c uvàsa gautamo yatra kàlaü tad api me ÷çõu 12,127.004a ùaùñiü varùasahasràõi so 'tapyad gautamas tapaþ 12,127.004c tam ugratapasaü yuktaü tapasà bhàvitaü munim 12,127.005a upayàto naravyàghra lokapàlo yamas tadà 12,127.005c tam apa÷yat sutapasam çùiü vai gautamaü munim 12,127.006a sa taü viditvà brahmarùir yamam àgatam ojasà 12,127.006c prà¤jaliþ prayato bhåtvà upasçptas tapodhanaþ 12,127.007a taü dharmaràjo dçùñvaiva namaskçtya nararùabham 12,127.007c nyamantrayata dharmeõa kriyatàü kim iti bruvan 12,127.008 gautama uvàca 12,127.008a màtàpitçbhyàm ànçõyaü kiü kçtvà samavàpnuyàt 12,127.008c kathaü ca lokàn a÷nàti puruùo durlabhठ÷ubhàn 12,127.009 yama uvàca 12,127.009*0298_01 nànyat tãrthaü na devo 'nyo dharmo 'nyo na kathaü cana 12,127.009*0298_02 naraü tàvad ajànantaü pàvayanti mahãpatim 12,127.009*0298_03 tasmàt pàpaü parityajya bhaktim àsthàya ÷à÷vatãm 12,127.009*0298_04 karmaõà manasà vàcàto bhajann ançõo bhavet 12,127.009a tapaþ÷aucavatà nityaü satyadharmaratena ca 12,127.009c màtàpitror aharahaþ påjanaü kàryam a¤jasà 12,127.010a a÷vamedhai÷ ca yaùñavyaü bahubhiþ svàptadakùiõaiþ 12,127.010c tena lokàn upà÷nàti puruùo 'dbhutadar÷anàn 12,128.001 yudhiùñhira uvàca 12,128.001a mitraiþ prahãyamàõasya bahvamitrasya kà gatiþ 12,128.001c ràj¤aþ saükùãõako÷asya balahãnasya bhàrata 12,128.002a duùñàmàtyasahàyasya srutamantrasya sarvataþ 12,128.002c ràjyàt pracyavamànasya gatim anyàm apa÷yataþ 12,128.003a paracakràbhiyàtasya durbalasya balãyasà 12,128.003a*0299_01 **** **** pararàùñràõi mçdnataþ 12,128.003a*0299_02 vigrahe vartamànasya 12,128.003c asaüvihitaràùñrasya de÷akàlàvajànataþ 12,128.004a apràpyaü ca bhavet sàntvaü bhedo vàpy atipãóanàt 12,128.004c jãvitaü càrthahetor và tatra kiü sukçtaü bhavet 12,128.005 bhãùma uvàca 12,128.005a guhyaü mà dharmam apràkùãr atãva bharatarùabha 12,128.005c apçùño notsahe vaktuü dharmam enaü yudhiùñhira 12,128.006a dharmo hy aõãyàn vacanàd buddhe÷ ca bharatarùabha 12,128.006c ÷rutvopàsya sadàcàraiþ sàdhur bhavati sa kva cit 12,128.007a karmaõà buddhipårveõa bhavaty àóhyo na và punaþ 12,128.007c tàdç÷o 'yam anupra÷naþ sa vyavasyas tvayà dhiyà 12,128.008a upàyaü dharmabahulaü yàtràrthaü ÷çõu bhàrata 12,128.008c nàham etàdç÷aü dharmaü bubhåùe dharmakàraõàt 12,128.008e duþkhàdàna ihàóhyeùu syàt tu pa÷càt kùamo mataþ 12,128.009a anugamya gatãnàü ca sarvàsàm eva ni÷cayam 12,128.009c yathà yathà hi puruùo nityaü ÷àstram avekùate 12,128.009e tathà tathà vijànàti vij¤ànaü càsya rocate 12,128.010a avij¤ànàd ayoga÷ ca puruùasyopajàyate 12,128.010c avij¤ànàd ayogo hi yogo bhåtikaraþ punaþ 12,128.011a a÷aïkamàno vacanam anasåyur idaü ÷çõu 12,128.011c ràj¤aþ ko÷akùayàd eva jàyate balasaükùayaþ 12,128.012a ko÷aü saüjanayed ràjà nirjalebhyo yathà jalam 12,128.012c kàlaü pràpyànugçhõãyàd eùa dharmo 'tra sàüpratam 12,128.013a upàyadharmaü pràpyainaü pårvair àcaritaü janaiþ 12,128.013c anyo dharmaþ samarthànàm àpatsv anya÷ ca bhàrata 12,128.014a pràkko÷aþ procyate dharmo buddhir dharmàd garãyasã 12,128.014c dharmaü pràpya nyàyavçttim abalãyàn na vindati 12,128.015a yasmàd dhanasyopapattir ekàntena na vidyate 12,128.015c tasmàd àpady adharmo 'pi ÷råyate dharmalakùaõaþ 12,128.016a adharmo jàyate yasminn iti vai kavayo viduþ 12,128.016c anantaraþ kùatriyasya iti vai vicikitsase 12,128.017a yathàsya dharmo na glàyen neyàc chatruva÷aü yathà 12,128.017c tat kartavyam ihety àhur nàtmànam avasàdayet 12,128.018a sannàtmà naiva dharmasya na parasya na càtmanaþ 12,128.018c sarvopàyair ujjihãrùed àtmànam iti ni÷cayaþ 12,128.019a tatra dharmavidàü tàta ni÷cayo dharmanaipuõe 12,128.019c udyamo jãvanaü kùatre bàhuvãryàd iti ÷rutiþ 12,128.020a kùatriyo vçttisaürodhe kasya nàdàtum arhati 12,128.020c anyatra tàpasasvàc ca bràhmaõasvàc ca bhàrata 12,128.021a yathà vai bràhmaõaþ sãdann ayàjyam api yàjayet 12,128.021c abhojyànnàni cà÷nãyàt tathedaü nàtra saü÷ayaþ 12,128.022a pãóitasya kim advàram utpatho nidhçtasya và 12,128.022c advàrataþ pradravati yadà bhavati pãóitaþ 12,128.023a tasya ko÷abalajyànyà sarvalokaparàbhavaþ 12,128.023c bhaikùacaryà na vihità na ca viñ÷ådrajãvikà 12,128.024a svadharmànantarà vçttir yànyàn anupajãvataþ 12,128.024c vahataþ prathamaü kalpam anukalpena jãvanam 12,128.025a àpadgatena dharmàõàm anyàyenopajãvanam 12,128.025c api hy etad bràhmaõeùu dçùñaü vçttiparikùaye 12,128.026a kùatriye saü÷ayaþ kaþ syàd ity etan ni÷citaü sadà 12,128.026c àdadãta vi÷iùñebhyo nàvasãdet kathaü cana 12,128.027a hantàraü rakùitàraü ca prajànàü kùatriyaü viduþ 12,128.027c tasmàt saürakùatà kàryam àdànaü kùatrabandhunà 12,128.028a anyatra ràjan hiüsàyà vçttir nehàsti kasya cit 12,128.028c apy araõyasamutthasya ekasya carato muneþ 12,128.029a na ÷aïkhalikhitàü vçttiü ÷akyam àsthàya jãvitum 12,128.029c vi÷eùataþ kuru÷reùñha prajàpàlanam ãpsatà 12,128.030a parasparàbhisaürakùà ràj¤à ràùñreõa càpadi 12,128.030c nityam eveha kartavyà eùa dharmaþ sanàtanaþ 12,128.031a ràjà ràùñraü yathàpatsu dravyaughaiþ parirakùati 12,128.031c ràùñreõa ràjà vyasane parirakùyas tathà bhavet 12,128.032a ko÷aü daõóaü balaü mitraü yad anyad api saücitam 12,128.032c na kurvãtàntaraü ràùñre ràjà parigate kùudhà 12,128.033a bãjaü bhaktena saüpàdyam iti dharmavido viduþ 12,128.033c atraitac chambarasyàhur mahàmàyasya dar÷anam 12,128.034a dhik tasya jãvitaü ràj¤o ràùñre yasyàvasãdati 12,128.034c avçttyàntyamanuùyo 'pi yo vai veda ÷iber vacaþ 12,128.035a ràj¤aþ ko÷abalaü målaü ko÷amålaü punar balam 12,128.035c tan målaü sarvadharmàõàü dharmamålàþ punaþ prajàþ 12,128.036a nànyàn apãóayitveha ko÷aþ ÷akyaþ kuto balam 12,128.036c tadarthaü pãóayitvà ca doùaü na pràptum arhati 12,128.037a akàryam api yaj¤àrthaü kriyate yaj¤akarmasu 12,128.037c etasmàt kàraõàd ràjà na doùaü pràptum arhati 12,128.038a arthàrtham anyad bhavati viparãtam athàparam 12,128.038c anarthàrtham athàpy anyat tat sarvaü hy arthalakùaõam 12,128.038e evaü buddhyà saüprapa÷yen medhàvã kàryani÷cayam 12,128.039a yaj¤àrtham anyad bhavati yaj¤e nàrthas tathàparaþ 12,128.039c yaj¤asyàrthàrtham evànyat tat sarvaü yaj¤asàdhanam 12,128.040a upamàm atra vakùyàmi dharmatattvaprakà÷inãm 12,128.040c yåpaü chindanti yaj¤àrthaü tatra ye paripanthinaþ 12,128.041a drumàþ ke cana sàmantà dhruvaü chindanti tàn api 12,128.041c te càpi nipatanto 'nyàn nighnanti ca vanaspatãn 12,128.042a evaü ko÷asya mahato ye naràþ paripanthinaþ 12,128.042c tàn ahatvà na pa÷yàmi siddhim atra paraütapa 12,128.043a dhanena jayate lokàv ubhau param imaü tathà 12,128.043c satyaü ca dharmavacanaü yathà nàsty adhanas tathà 12,128.044a sarvopàyair àdadãta dhanaü yaj¤aprayojanam 12,128.044c na tulyadoùaþ syàd evaü kàryàkàryeùu bhàrata 12,128.045a naitau saübhavato ràjan kathaü cid api bhàrata 12,128.045c na hy araõyeùu pa÷yàmi dhanavçddhàn ahaü kva cit 12,128.046a yad idaü dç÷yate vittaü pçthivyàm iha kiü cana 12,128.046c mamedaü syàn mamedaü syàd ity ayaü kàïkùate janaþ 12,128.047a na ca ràjyasamo dharmaþ ka÷ cid asti paraütapa 12,128.047c dharmaü ÷aüsanti te ràj¤àm àpadartham ito 'nyathà 12,128.048a dànena karmaõà cànye tapasànye tapasvinaþ 12,128.048c buddhyà dàkùyeõa càpy anye cinvanti dhanasaücayàn 12,128.049a adhanaü durbalaü pràhur dhanena balavàn bhavet 12,128.049c sarvaü dhanavataþ pràpyaü sarvaü tarati ko÷avàn 12,128.049e ko÷àd dharma÷ ca kàma÷ ca paro lokas tathàpy ayam 12,128.049f*0300_01 taü ca dharmeõa lipseta nàdharmeõa kadà cana 12,128.049f*0301_01 nàràyaõaü namaskçtya naraü caiva narottamam 12,128.049f*0301_02 devãü sarasvatãü caiva tato jayam udãrayet 12,129.001 yudhiùñhira uvàca 12,129.001a kùãõasya dãrghasåtrasya sànukro÷asya bandhuùu 12,129.001c viraktapauraràùñrasya nirdravyanicayasya ca 12,129.002a pari÷aïkitamukhyasya srutamantrasya bhàrata 12,129.002c asaübhàvitamitrasya bhinnàmàtyasya sarva÷aþ 12,129.003a paracakràbhiyàtasya durbalasya balãyasà 12,129.003c àpannacetaso bråhi kiü kàryam ava÷iùyate 12,129.004 bhãùma uvàca 12,129.004a bàhya÷ ced vijigãùuþ syàd dharmàrthaku÷alaþ ÷uciþ 12,129.004c javena saüdhiü kurvãta pårvàn pårvàn vimokùayan 12,129.005a adharmavijigãùu÷ ced balavàn pàpani÷cayaþ 12,129.005c àtmanaþ saünirodhena saüdhiü tenàbhiyojayet 12,129.006a apàsya ràjadhànãü và tared anyena vàpadam 12,129.006c tadbhàvabhàve dravyàõi jãvan punar upàrjayet 12,129.007a yàs tu syuþ kevalatyàgàc chakyàs taritum àpadaþ 12,129.007c kas tatràdhikam àtmànaü saütyajed arthadharmavit 12,129.008a avarodhàj jugupseta kà sapatnadhane dayà 12,129.008c na tv evàtmà pradàtavyaþ ÷akye sati kathaü cana 12,129.009 yudhiùñhira uvàca 12,129.009a àbhyantare prakupite bàhye copanipãóite 12,129.009c kùãõe ko÷e srute mantre kiü kàryam ava÷iùyate 12,129.010 bhãùma uvàca 12,129.010a kùipraü và saüdhikàmaþ syàt kùipraü và tãkùõavikramaþ 12,129.010c padàpanayanaü kùipram etàvat sàüparàyikam 12,129.011a anuraktena puùñena hçùñena jagatãpate 12,129.011c alpenàpi hi sainyena mahãü jayati pàrthivaþ 12,129.012a hato và divam àrohed vijayã kùitim àvaset 12,129.012c yuddhe tu saütyajan pràõठ÷akrasyaiti salokatàm 12,129.013a sarvalokàgamaü kçtvà mçdutvaü gantum eva ca 12,129.013c vi÷vàsàd vinayaü kuryàd vyavasyed vàpy upànahau 12,129.014a apakramitum icched và yathàkàmaü tu sàntvayet 12,129.014c viliïgamitvà mitreõa tataþ svayam upakramet 12,130.001 yudhiùñhira uvàca 12,130.001a hãne paramake dharme sarvalokàtilaïghini 12,130.001c sarvasmin dasyusàd bhåte pçthivyàm upajãvane 12,130.002a kenàsmin bràhmaõo jãvej jaghanye kàla àgate 12,130.002c asaütyajan putrapautràn anukro÷àt pitàmaha 12,130.003 bhãùma uvàca 12,130.003a vij¤ànabalam àsthàya jãvitavyaü tathàgate 12,130.003c sarvaü sàdhvartham evedam asàdhvarthaü na kiü cana 12,130.004a asàdhubhyo niràdàya sàdhubhyo yaþ prayacchati 12,130.004c àtmànaü saükramaü kçtvà kçtsnadharmavid eva saþ 12,130.005a suroùeõàtmano ràjan ràjye sthitim akopayan 12,130.005c adattam apy àdadãta dàtur vittaü mameti và 12,130.006a vij¤ànabalapåto yo vartate ninditeùv api 12,130.006c vçttavij¤ànavàn dhãraþ kas taü kiü vaktum arhati 12,130.007a yeùàü balakçtà vçttir naiùàm anyàbhirocate 12,130.007c tejasàbhipravardhante balavanto yudhiùñhira 12,130.008a yad eva prakçtaü ÷àstram avi÷eùeõa vindati 12,130.008c tad eva madhyàþ sevante medhàvã càpy athottaram 12,130.009a çtvikpurohitàcàryàn satkçtair abhipåjitàn 12,130.009c na bràhmaõàn yàtayeta doùàn pràpnoti yàtayan 12,130.010a etat pramàõaü lokasya cakùur etat sanàtanam 12,130.010c tat pramàõo 'vagàheta tena tat sàdhv asàdhu và 12,130.011a bahåni gràmavàstavyà roùàd bråyuþ parasparam 12,130.011c na teùàü vacanàd ràjà satkuryàd yàtayeta và 12,130.012a na vàcyaþ parivàdo vai na ÷rotavyaþ kathaü cana 12,130.012c karõàv eva pidhàtavyau prastheyaü và tato 'nyataþ 12,130.013a na vai satàü vçttam etat parivàdo na pai÷unam 12,130.013c guõànàm eva vaktàraþ santaþ satsu yudhiùñhira 12,130.014a yathà samadhurau damyau sudàntau sàdhuvàhinau 12,130.014c dhuram udyamya vahatas tathà varteta vai nçpaþ 12,130.014e yathà yathàsya vahataþ sahàyàþ syus tathàpare 12,130.015a àcàram eva manyante garãyo dharmalakùaõam 12,130.015c apare naivam icchanti ye ÷aïkhalikhitapriyàþ 12,130.015e màrdavàd atha lobhàd và te bråyur vàkyam ãdç÷am 12,130.016a àrùam apy atra pa÷yanti vikarmasthasya yàpanam 12,130.016c na càrùàt sadç÷aü kiü cit pramàõaü vidyate kva cit 12,130.017a devà api vikarmasthaü yàtayanti naràdhamam 12,130.017c vyàjena vindan vittaü hi dharmàt tu parihãyate 12,130.018a sarvataþ satkçtaþ sadbhir bhåtiprabhavakàraõaiþ 12,130.018c hçdayenàbhyanuj¤àto yo dharmas taü vyavasyati 12,130.019a ya÷ caturguõasaüpannaü dharmaü veda sa dharmavit 12,130.019c aher iva hi dharmasya padaü duþkhaü gaveùitum 12,130.020a yathà mçgasya viddhasya mçgavyàdhaþ padaü nayet 12,130.020c kakùe rudhirapàtena tathà dharmapadaü nayet 12,130.021a evaü sadbhir vinãtena pathà gantavyam acyuta 12,130.021c ràjarùãõàü vçttam etad avagaccha yudhiùñhira 12,131.001 bhãùma uvàca 12,131.001a svaràùñràt pararàùñràc ca ko÷aü saüjanayen nçpaþ 12,131.001c ko÷àd dhi dharmaþ kaunteya ràjyamålaþ pravartate 12,131.002a tasmàt saüjanayet ko÷aü saühçtya paripàlayet 12,131.002c paripàlyànugçhõãyàd eùa dharmaþ sanàtanaþ 12,131.003a na ko÷aþ ÷uddha÷aucena na nç÷aüsena jàyate 12,131.003c padaü madhyamam àsthàya ko÷asaügrahaõaü caret 12,131.004a abalasya kutaþ ko÷o hy ako÷asya kuto balam 12,131.004c abalasya kuto ràjyam aràj¤aþ ÷rãþ kuto bhavet 12,131.005a uccair vçtteþ ÷riyo hànir yathaiva maraõaü tathà 12,131.005c tasmàt ko÷aü balaü mitràõy atha ràjà vivardhayet 12,131.006a hãnako÷aü hi ràjànam avajànanti mànavàþ 12,131.006c na càsyàlpena tuùyanti kàryam abhyutsahanti ca 12,131.007a ÷riyo hi kàraõàd ràjà satkriyàü labhate paràm 12,131.007c sàsya gåhati pàpàni vàso guhyam iva striyàþ 12,131.008a çddhim asyànuvartante purà viprakçtà janàþ 12,131.008c ÷àlàvçkà ivàjasraü jighàüsån iva vindati 12,131.008e ãdç÷asya kuto ràj¤aþ sukhaü bharatasattama 12,131.009a udyacched eva na glàyed udyamo hy eva pauruùam 12,131.009c apy aparvaõi bhajyeta na nameteha kasya cit 12,131.010a apy araõyaü samà÷ritya cared dasyugaõaiþ saha 12,131.010c na tv evoddhçtamaryàdair dasyubhiþ sahita÷ caret 12,131.010e dasyånàü sulabhà senà raudrakarmasu bhàrata 12,131.011a ekàntena hy amaryàdàt sarvo 'py udvijate janaþ 12,131.011c dasyavo 'py upa÷aïkante niranukro÷akàriõaþ 12,131.012a sthàpayed eva maryàdàü janacittaprasàdinãm 12,131.012c alpàpy atheha maryàdà loke bhavati påjità 12,131.013a nàyaü loko 'sti na para iti vyavasito janaþ 12,131.013c nàlaü gantuü ca vi÷vàsaü nàstike bhaya÷aïkini 12,131.014a yathà sadbhiþ paràdànam ahiüsà dasyubhis tathà 12,131.014c anurajyanti bhåtàni samaryàdeùu dasyuùu 12,131.015a ayudhyamànasya vadho dàràmar÷aþ kçtaghnatà 12,131.015c brahmavittasya càdànaü niþ÷eùakaraõaü tathà 12,131.015e striyà moùaþ paristhànaü dasyuùv etad vigarhitam 12,131.016a sa eùa eva bhavati dasyur etàni varjayan 12,131.016c abhisaüdadhate ye na vinà÷àyàsya bhàrata 12,131.016e na÷eùam evopàlabhya na kurvantãti ni÷cayaþ 12,131.017a tasmàt sa÷eùaü kartavyaü svàdhãnam api dasyubhiþ 12,131.017c na balastho 'ham asmãti nç÷aüsàni samàcaret 12,131.018a sa÷eùakàriõas tàta ÷eùaü pa÷yanti sarvataþ 12,131.018c niþ÷eùakàriõo nityam a÷eùakaraõàd bhayam 12,132.001 bhãùma uvàca 12,132.001*0302_01 atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,132.001a atra karmàntavacanaü kãrtayanti puràvidaþ 12,132.001c pratyakùàv eva dharmàrthau kùatriyasya vijànataþ 12,132.001e tatra na vyavadhàtavyaü parokùà dharmayàpanà 12,132.002a adharmo dharma ity etad yathà vçkapadaü tathà 12,132.002c dharmàdharmaphale jàtu na dadar÷eha ka÷ cana 12,132.003a bubhåùed balavàn eva sarvaü balavato va÷e 12,132.003c ÷riyaü balam amàtyàü÷ ca balavàn iha vindati 12,132.004a yo hy anàóhyaþ sa patitas tad ucchiùñaü yad alpakam 12,132.004c bahv apathyaü balavati na kiü cit tràyate bhayàt 12,132.005a ubhau satyàdhikàrau tau tràyete mahato bhayàt 12,132.005c ati dharmàd balaü manye balàd dharmaþ pravartate 12,132.006a bale pratiùñhito dharmo dharaõyàm iva jaïgamaþ 12,132.006c dhåmo vàyor iva va÷aü balaü dharmo 'nuvartate 12,132.007a anã÷vare balaü dharmo drumaü vallãva saü÷rità 12,132.007c va÷yo balavatàü dharmaþ sukhaü bhogavatàm iva 12,132.007e nàsty asàdhyaü balavatàü sarvaü balavatàü ÷uci 12,132.008a duràcàraþ kùãõabalaþ parimàõaü niyacchati 12,132.008c atha tasmàd udvijate sarvo loko vçkàd iva 12,132.009a apadhvasto hy avamato duþkhaü jãvati jãvitam 12,132.009c jãvitaü yad avakùiptaü yathaiva maraõaü tathà 12,132.010a yad enam àhuþ pàpena càritreõa vinikùatam 12,132.010c sa bhç÷aü tapyate 'nena vàk÷alyena parikùataþ 12,132.011a atraitad àhur àcàryàþ pàpasya parimokùaõe 12,132.011c trayãü vidyàü niùeveta tathopàsãta sa dvijàn 12,132.012a prasàdayen madhurayà vàcàpy atha ca karmaõà 12,132.012c mahàmanà÷ caiva bhaved vivahec ca mahàkule 12,132.013a ity asmãti vaded evaü pareùàü kãrtayan guõàn 12,132.013c japed udaka÷ãlaþ syàt pe÷alo nàtijalpanaþ 12,132.014a brahmakùatraü saüpravi÷ed bahu kçtvà suduùkaram 12,132.014c ucyamàno 'pi lokena bahu tat tad acintayan 12,132.015a apàpo hy evam àcàraþ kùipraü bahumato bhavet 12,132.015c sukhaü vittaü ca bhu¤jãta vçttenaitena gopayet 12,132.015d*0303_01 api tebhyo mçgàn hatvà nayec ca satataü vane 12,132.015d*0303_02 yasmin na pratigçhõanti dasyubhojana÷aïkayà 12,132.015e loke ca labhate påjàü paratra ca mahat phalam 12,133.001 bhãùma uvàca 12,133.001a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,133.001c yathà dasyuþ samaryàdaþ pretyabhàve na na÷yati 12,133.002a prahartà matimठ÷åraþ ÷rutavàn anç÷aüsavàn 12,133.002c rakùann akùayiõaü dharmaü brahmaõyo gurupåjakaþ 12,133.003a niùàdyàü kùatriyàj jàtaþ kùatradharmànupàlakaþ 12,133.003c kàpavyo nàma naiùàdir dasyutvàt siddhim àptavàn 12,133.004a araõye sàyapårvàhõe mçgayåthaprakopità 12,133.004b*0304_01 asti kàpalyasa iti mçgayur dharmakovidaþ 12,133.004c vidhij¤o mçgajàtãnàü nipànànàü ca kovidaþ 12,133.005a sarvakànanade÷aj¤aþ pàriyàtracaraþ sadà 12,133.005c dharmaj¤aþ sarvabhåtànàm amogheùur dçóhàyudhaþ 12,133.006a apy aneka÷atàþ senà eka eva jigàya saþ 12,133.006c sa vçddhàv andhapitarau mahàraõye 'bhyapåjayat 12,133.007a madhumàüsair målaphalair annair uccàvacair api 12,133.007c satkçtya bhojayàm àsa samyak paricacàra ca 12,133.008a àraõyakàn pravrajitàn bràhmaõàn paripàlayan 12,133.008c api tebhyo mçgàn hatvà ninàya ca mahàvane 12,133.009a ye sma na pratigçhõanti dasyubhojana÷aïkayà 12,133.009c teùàm àsajya geheùu kàlya eva sa gacchati 12,133.010a taü bahåni sahasràõi gràmaõitve 'bhivavrire 12,133.010c nirmaryàdàni dasyånàü niranukro÷akàriõàm 12,133.011 dasyava åcuþ 12,133.011a muhårtade÷akàlaj¤a pràj¤a ÷ãladçóhàyudha 12,133.011c gràmaõãr bhava no mukhyaþ sarveùàm eva saümataþ 12,133.012a yathà yathà vakùyasi naþ kariùyàmas tathà tathà 12,133.012c pàlayàsmàn yathànyàyaü yathà màtà yathà pità 12,133.013 kàpavya uvàca 12,133.013a mà vadhãs tvaü striyaü bhãruü mà ÷i÷uü mà tapasvinam 12,133.013c nàyudhyamàno hantavyo na ca gràhyà balàt striyaþ 12,133.014a sarvathà strã na hantavyà sarvasattveùu yudhyatà 12,133.014c nityaü gobràhmaõe svasti yoddhavyaü ca tadarthataþ 12,133.015a sasyaü ca nàpahantavyaü sãravighnaü ca mà kçthàþ 12,133.015b*0305_01 pitaro devatà vipràþ ÷apanty atra nivàrite 12,133.015c påjyante yatra devà÷ ca pitaro 'tithayas tathà 12,133.016a sarvabhåteùv api ca vai bràhmaõo mokùam arhati 12,133.016c kàryà càpacitis teùàü sarvasvenàpi yà bhavet 12,133.017a yasya hy ete saüpraruùñà mantrayanti paràbhavam 12,133.017c na tasya triùu lokeùu tràtà bhavati ka÷ cana 12,133.018a yo bràhmaõàn paribhaved vinà÷aü vàpi rocayet 12,133.018c såryodaya ivàva÷yaü dhruvaü tasya paràbhavaþ 12,133.019a ihaiva phalam àsãnaþ pratyàkàïkùati ÷aktitaþ 12,133.019c ye ye no na pradàsyanti tàüs tàn senàbhiyàsyati 12,133.020a ÷iùñyarthaü vihito daõóo na vadhàrthaü vini÷cayaþ 12,133.020c ye ca ÷iùñàn prabàdhante dharmas teùàü vadhaþ smçtaþ 12,133.021a ye hi ràùñroparodhena vçttiü kurvanti ke cana 12,133.021c tad eva te 'nu mãyante kuõapaü kçmayo yathà 12,133.022a ye punar dharma÷àstreõa varterann iha dasyavaþ 12,133.022c api te dasyavo bhåtvà kùipraü siddhim avàpnuyuþ 12,133.023 bhãùma uvàca 12,133.023a tat sarvam upacakrus te kàpavyasyànu÷àsanam 12,133.023c vçttiü ca lebhire sarve pàpebhya÷ càpy upàraman 12,133.024a kàpavyaþ karmaõà tena mahatãü siddhim àptavàn 12,133.024c sàdhånàm àcaran kùemaü dasyån pàpàn nivartayan 12,133.025a idaü kàpavyacaritaü yo nityam anukãrtayet 12,133.025c nàraõyebhyaþ sa bhåtebhyo bhayam àrchet kadà cana 12,133.026a bhayaü tasya na martyebhyo nàmartyebhyaþ kathaü cana 12,133.026c na sato nàsato ràjan sa hy araõyeùu gopatiþ 12,134.001 bhãùma uvàca 12,134.001a atra gàthà brahmagãtàþ kãrtayanti puràvidaþ 12,134.001c yena màrgeõa ràjànaþ ko÷aü saüjanayanti ca 12,134.002a na dhanaü yaj¤a÷ãlànàü hàryaü devasvam eva tat 12,134.002c dasyånàü niùkriyàõàü ca kùatriyo hartum arhati 12,134.003a imàþ prajàþ kùatriyàõàü rakùyà÷ càdyà÷ ca bhàrata 12,134.003c dhanaü hi kùatriyasyeha dvitãyasya na vidyate 12,134.004a tad asya syàd balàrthaü và dhanaü yaj¤àrtham eva và 12,134.004c abhogyà hy oùadhã÷ chittvà bhogyà eva pacanty uta 12,134.005a yo vai na devàn na pitén na martyàn haviùàrcati 12,134.005c ànantikàü tàü dhanitàm àhur vedavido janàþ 12,134.006a haret tad draviõaü ràjan dhàrmikaþ pçthivãpatiþ 12,134.006c na hi tat prãõayel lokàn na ko÷aü tadvidhaü nçpaþ 12,134.007a asàdhubhyo niràdàya sàdhubhyo yaþ prayacchati 12,134.007c àtmànaü saükramaü kçtvà manye dharmavid eva saþ 12,134.007d*0306_01 tathà tathà jayel lokठ÷aktyà caiva yathà tathà 12,134.008a audbhijjà jantavaþ ke cid yuktavàco yathà tathà 12,134.008c aniùñataþ saübhavanti tathàyaj¤aþ pratàyate 12,134.009a yathaiva daü÷ama÷akaü yathà càõóapipãlikam 12,134.009c saiva vçttir ayaj¤eùu tathà dharmo vidhãyate 12,134.010a yathà hy akasmàd bhavati bhåmau pàüsutçõolapam 12,134.010c tathaiveha bhaved dharmaþ såkùmaþ såkùmataro 'pi ca 12,135.001 bhãùma uvàca 12,135.001*0307_01 anàgatavidhàtà ca pratyutpannamati÷ ca yaþ 12,135.001*0307_02 dvàv eva sukham edhete dãrghasåtrã vina÷yati 12,135.001a atraiva cedam avyagraþ ÷çõvàkhyànam anuttamam 12,135.001c dãrghasåtraü samà÷ritya kàryàkàryavini÷caye 12,135.002a nàtigàdhe jalasthàye suhçdaþ ÷akulàs trayaþ 12,135.002c prabhåtamatsye kaunteya babhåvuþ sahacàriõaþ 12,135.003a atraikaþ pràptakàlaj¤o dãrghadar÷ã tathàparaþ 12,135.003c dãrghasåtra÷ ca tatraikas trayàõàü jalacàriõàm 12,135.004a kadà cit taj jalasthàyaü matsyabandhàþ samantataþ 12,135.004c niþsràvayàm àsur atho nimneùu vividhair mukhaiþ 12,135.005a prakùãyamàõaü taü buddhvà jalasthàyaü bhayàgame 12,135.005c abravãd dãrghadar÷ã tu tàv ubhau suhçdau tadà 12,135.006a iyam àpat samutpannà sarveùàü salilaukasàm 12,135.006c ÷ãghram anyatra gacchàmaþ panthà yàvan na duùyati 12,135.007a anàgatam anarthaü hi sunayair yaþ prabàdhate 12,135.007c na sa saü÷ayam àpnoti rocatàü vàü vrajàmahe 12,135.008a dãrghasåtras tu yas tatra so 'bravãt samyag ucyate 12,135.008c na tu kàryà tvarà yàvad iti me ni÷cità matiþ 12,135.009a atha saüpratipattij¤aþ pràbravãd dãrghadar÷inam 12,135.009c pràpte kàle na me kiü cin nyàyataþ parihàsyate 12,135.010a evam ukto niràkràmad dãrghadar÷ã mahàmatiþ 12,135.010c jagàma srotasaikena gambhãrasalilà÷ayam 12,135.011a tataþ prasrutatoyaü taü samãkùya salilà÷ayam 12,135.011c babandhur vividhair yogair matsyàn matsyopajãvinaþ 12,135.012a viloóyamàne tasmiüs tu srutatoye jalà÷aye 12,135.012c agacchad grahaõaü tatra dãrghasåtraþ sahàparaiþ 12,135.013a uddànaü kriyamàõaü ca matsyànàü vãkùya rajjubhiþ 12,135.013c pravi÷yàntaram anyeùàm agrasat pratipattimàn 12,135.014a grastam eva tad uddànaü gçhãtvàsta tathaiva saþ 12,135.014c sarvàn eva tu tàüs tatra te vidur grathità iti 12,135.015a tataþ prakùàlyamàneùu matsyeùu vimale jale 12,135.015c tyaktvà rajjuü vimukto 'bhåc chãghraü saüpratipattimàn 12,135.016a dãrghasåtras tu mandàtmà hãnabuddhir acetanaþ 12,135.016c maraõaü pràptavàn måóho yathaivopahatendriyaþ 12,135.017a evaü pràptatamaü kàlaü yo mohàn nàvabudhyate 12,135.017c sa vina÷yati vai kùipraü dãrghasåtro yathà jhaùaþ 12,135.018a àdau na kurute ÷reyaþ ku÷alo 'smãti yaþ pumàn 12,135.018c sa saü÷ayam avàpnoti yathà saüpratipattimàn 12,135.019a anàgatavidhànaü tu yo naraþ kurute kùamam 12,135.019c ÷reyaþ pràpnoti so 'tyarthaü dãrghadar÷ã yathà hy asau 12,135.020a kalàþ kàùñhà muhårtà÷ ca dinà nàóyaþ kùaõà lavàþ 12,135.020c pakùà màsà÷ ca çtavas tulyàþ saüvatsaràõi ca 12,135.021a pçthivã de÷a ity uktaþ kàlaþ sa ca na dç÷yate 12,135.021c abhipretàrthasiddhyarthaü nyàyato yac ca tat tathà 12,135.022a etau dharmàrtha÷àstreùu mokùa÷àstreùu carùibhiþ 12,135.022c pradhànàv iti nirdiùñau kàme÷àbhimatau nçõàm 12,135.023a parãkùyakàrã yuktas tu samyak samupapàdayet 12,135.023c de÷akàlàv abhipretau tàbhyàü phalam avàpnuyàt 12,136.001 yudhiùñhira uvàca 12,136.001a sarvatra buddhiþ kathità ÷reùñhà te bharatarùabha 12,136.001c anàgatà tathotpannà dãrghasåtrà vinà÷inã 12,136.002a tad icchàmi paràü buddhiü ÷rotuü bharatasattama 12,136.002c yathà ràjan na muhyeta ÷atrubhiþ parivàritaþ 12,136.003a dharmàrthaku÷ala pràj¤a sarva÷àstravi÷àrada 12,136.003c pçcchàmi tvà kuru÷reùñha tan me vyàkhyàtum arhasi 12,136.004a ÷atrubhir bahubhir grasto yathà varteta pàrthivaþ 12,136.004c etad icchàmy ahaü ÷rotuü sarvam eva yathàvidhi 12,136.005a viùamasthaü hi ràjànaü ÷atravaþ paripanthinaþ 12,136.005c bahavo 'py ekam uddhartuü yatante pårvatàpitàþ 12,136.006a sarvataþ pràrthyamànena durbalena mahàbalaiþ 12,136.006c ekenaivàsahàyena ÷akyaü sthàtuü kathaü bhavet 12,136.007a kathaü mitram ariü caiva vindeta bharatarùabha 12,136.007c ceùñitavyaü kathaü càtra ÷atror mitrasya càntare 12,136.008a praj¤àtalakùaõe ràjann amitre mitratàü gate 12,136.008c kathaü nu puruùaþ kuryàt kiü và kçtvà sukhã bhavet 12,136.009a vigrahaü kena và kuryàt saüdhiü và kena yojayet 12,136.009c kathaü và ÷atrumadhyastho vartetàbalavàn iti 12,136.010a etad vai sarvakçtyànàü paraü kçtyaü paraütapa 12,136.010c naitasya ka÷ cid vaktàsti ÷rotà càpi sudurlabhaþ 12,136.011a çte ÷àütanavàd bhãùmàt satyasaüdhàj jitendriyàt 12,136.011c tad anviùya mahàbàho sarvam etad vadasva me 12,136.012 bhãùma uvàca 12,136.012a tvadyukto 'yam anupra÷no yudhiùñhira guõodayaþ 12,136.012c ÷çõu me putra kàrtsnyena guhyam àpatsu bhàrata 12,136.013a amitro mitratàü yàti mitraü càpi praduùyati 12,136.013c sàmarthyayogàt kàryàõàü tadgatyà hi sadà gatiþ 12,136.014a tasmàd vi÷vasitavyaü ca vigrahaü ca samàcaret 12,136.014c de÷aü kàlaü ca vij¤àya kàryàkàryavini÷caye 12,136.015a saüdhàtavyaü budhair nityaü vyavasyaü ca hitàrthibhiþ 12,136.015c amitrair api saüdheyaü pràõà rakùyà÷ ca bhàrata 12,136.016a yo hy amitrair naro nityaü na saüdadhyàd apaõóitaþ 12,136.016c na so 'rtham àpnuyàt kiü cit phalàny api ca bhàrata 12,136.017a yas tv amitreõa saüdhatte mitreõa ca virudhyate 12,136.017c arthayuktiü samàlokya sumahad vindate phalam 12,136.018a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,136.018c màrjàrasya ca saüvàdaü nyagrodhe måùakasya ca 12,136.019a vane mahati kasmiü÷ cin nyagrodhaþ sumahàn abhåt 12,136.019c latàjàlaparicchanno nànàdvijagaõàyutaþ 12,136.020a skandhavàn meghasaükà÷aþ ÷ãtacchàyo manoramaþ 12,136.020c vairantyam abhito jàtas tarur vyàlamçgàkulaþ 12,136.021a tasya målaü samà÷ritya kçtvà ÷atamukhaü bilam 12,136.021c vasati sma mahàpràj¤aþ palito nàma måùakaþ 12,136.022a ÷àkhà÷ ca tasya saü÷ritya vasati sma sukhaü puraþ 12,136.022c loma÷o nàma màrjàraþ pakùisattvàvasàdakaþ 12,136.023a tatra càgatya caõóàlo vairantyakçtaketanaþ 12,136.023c ayojayat tam unmàthaü nityam astaü gate ravau 12,136.024a tatra snàyumayàn pà÷àn yathàvat saünidhàya saþ 12,136.024c gçhaü gatvà sukhaü ÷ete prabhàtàm eti ÷arvarãm 12,136.025a tatra sma nityaü badhyante naktaü bahuvidhà mçgàþ 12,136.025c kadà cit tatra màrjàras tv apramatto 'py abadhyata 12,136.026a tasmin baddhe mahàpràj¤aþ ÷atrau nityàtatàyini 12,136.026c taü kàlaü palito j¤àtvà vicacàra sunirbhayaþ 12,136.027a tenànucaratà tasmin vane vi÷vastacàriõà 12,136.027c bhakùaü vicaramàõena naciràd dçùñam àmiùam 12,136.028a sa tam unmàtham àruhya tad àmiùam abhakùayat 12,136.028c tasyopari sapatnasya baddhasya manasà hasan 12,136.029a àmiùe tu prasaktaþ sa kadà cid avalokayan 12,136.029c apa÷yad aparaü ghoram àtmanaþ ÷atrum àgatam 12,136.030a ÷araprasånasaükà÷aü mahãvivara÷àyinam 12,136.030c nakulaü harikaü nàma capalaü tàmralocanam 12,136.031a tena måùakagandhena tvaramàõam upàgatam 12,136.031c bhakùàrthaü lelihad vaktraü bhåmàv årdhvamukhaü sthitam 12,136.032a ÷àkhàgatam ariü cànyad apa÷yat koñaràlayam 12,136.032c ulåkaü candrakaü nàma tãkùõatuõóaü kùapàcaram 12,136.033a gatasya viùayaü tasya nakulolåkayos tadà 12,136.033c athàsyàsãd iyaü cintà tat pràpya sumahad bhayam 12,136.034a àpady asyàü sukaùñàyàü maraõe samupasthite 12,136.034c samantàd bhaya utpanne kathaü kàryaü hitaiùiõà 12,136.035a sa tathà sarvato ruddhaþ sarvatra samadar÷anaþ 12,136.035c abhavad bhayasaütapta÷ cakre cemàü paràü gatim 12,136.036a àpad vinà÷abhåyiùñhà ÷ataikãyaü ca jãvitam 12,136.036c samantasaü÷ayà ceyam asmàn àpad upasthità 12,136.037a gataü hi sahasà bhåmiü nakulo màü samàpnuyàt 12,136.037b*0308_01 ulåke mårdhni saünaddhe bhujagàràv avàksthite 12,136.037b*0308_02 màrjàre pà÷asaübaddhe kiü kartavyaü mayà bhavet 12,136.037b*0308_03 kaccid ràjaguõaiþ ùaóbhiþ saptopàyàs tathànagha 12,136.037c ulåka÷ ceha tiùñhantaü màrjàraþ pà÷asaükùayàt 12,136.038a na tv evàsmadvidhaþ pràj¤aþ saümohaü gantum arhati 12,136.038c kariùye jãvite yatnaü yàvad ucchvàsanigraham 12,136.039a na hi buddhyànvitàþ pràj¤à nãti÷àstravi÷àradàþ 12,136.039c saübhramanty àpadaü pràpya mahato 'rthàn avàpya ca 12,136.040a na tv anyàm iha màrjàràd gatiü pa÷yàmi sàüpratam 12,136.040c viùamastho hy ayaü jantuþ kçtyaü càsya mahan mayà 12,136.041a jãvitàrthã kathaü tv adya pràrthitaþ ÷atrubhis tribhiþ 12,136.041c tasmàd imam ahaü ÷atruü màrjàraü saü÷rayàmi vai 12,136.042a kùatravidyàü samà÷ritya hitam asyopadhàraye 12,136.042c yenemaü ÷atrusaüghàtaü matipårveõa va¤caye 12,136.043a ayam atyanta÷atrur me vaiùamyaü paramaü gataþ 12,136.043c måóho gràhayituü svàrthaü saügatyà yadi ÷akyate 12,136.044a kadà cid vyasanaü pràpya saüdhiü kuryàn mayà saha 12,136.044c balinà saüniviùñasya ÷atror api parigrahaþ 12,136.044e kàrya ity àhur àcàryà viùame jãvitàrthinà 12,136.045a ÷reyàn hi paõóitaþ ÷atrur na ca mitram apaõóitam 12,136.045c mama hy amitre màrjàre jãvitaü saüpratiùñhitam 12,136.046a hantainaü saüpravakùyàmi hetum àtmàbhirakùaõe 12,136.046c apãdànãm ayaü ÷atruþ saügatyà paõóito bhavet 12,136.046d*0309_01 evaü vicintayàm àsa måùakaþ ÷atruceùñitam 12,136.047a tato 'rthagatitattvaj¤aþ saüdhivigrahakàlavit 12,136.047c sàntvapårvam idaü vàkyaü màrjàraü måùako 'bravãt 12,136.048a sauhçdenàbhibhàùe tvà kaccin màrjàra jãvasi 12,136.048c jãvitaü hi tavecchàmi ÷reyaþ sàdhàraõaü hi nau 12,136.049a na te saumya viùattavyaü jãviùyasi yathà purà 12,136.049c ahaü tvàm uddhariùyàmi pràõठjahyàü hi te kçte 12,136.050a asti ka÷ cid upàyo 'tra puùkalaþ pratibhàti màm 12,136.050c yena ÷akyas tvayà mokùaþ pràptuü ÷reyo yathà mayà 12,136.051a mayà hy upàyo dçùño 'yaü vicàrya matim àtmanaþ 12,136.051c àtmàrthaü ca tvadarthaü ca ÷reyaþ sàdhàraõaü hi nau 12,136.052a idaü hi nakulolåkaü pàpabuddhy abhitaþ sthitam 12,136.052c na dharùayati màrjàra tena me svasti sàüpratam 12,136.053a kåjaü÷ capalanetro 'yaü kau÷iko màü nirãkùate 12,136.053c naga÷àkhàgrahas tiùñhaüs tasyàhaü bhç÷am udvije 12,136.054a satàü sàptapadaü sakhyaü savàso me 'si paõóitaþ 12,136.054c sàüvàsyakaü kariùyàmi nàsti te mçtyuto bhayam 12,136.055a na hi ÷aknoùi màrjàra pà÷aü chettuü vinà mayà 12,136.055c ahaü chetsyàmi te pà÷aü yadi màü tvaü na hiüsasi 12,136.056a tvam à÷rito nagasyàgraü målaü tv aham upà÷ritaþ 12,136.056c ciroùitàv ihàvàü vai vçkùe 'smin viditaü hi te 12,136.057a yasminn à÷vasate ka÷ cid ya÷ ca nà÷vasate kva cit 12,136.057c na tau dhãràþ pra÷aüsanti nityam udvignacetasau 12,136.058a tasmàd vivardhatàü prãtiþ satyà saügatir astu nau 12,136.058c kàlàtãtam apàrthaü hi na pra÷aüsanti paõóitàþ 12,136.059a arthayuktim imàü tàvad yathàbhåtàü ni÷àmaya 12,136.059c tava jãvitam icchàmi tvaü mamecchasi jãvitam 12,136.060a ka÷ cit tarati kàùñhena sugambhãràü mahànadãm 12,136.060c sa tàrayati tat kàùñhaü sa ca kàùñhena tàryate 12,136.061a ãdç÷o nau samàyogo bhaviùyati sunistaraþ 12,136.061c ahaü tvàü tàrayiùyàmi tvaü ca màü tàrayiùyasi 12,136.062a evam uktvà tu palitas tadartham ubhayor hitam 12,136.062c hetumad grahaõãyaü ca kàlàkàïkùã vyapaikùata 12,136.063a atha suvyàhçtaü tasya ÷rutvà ÷atrur vicakùaõaþ 12,136.063c hetumad grahaõãyàrthaü màrjàro vàkyam abravãt 12,136.064a buddhimàn vàkyasaüpannas tad vàkyam anuvarõayan 12,136.064c tàm avasthàm avekùyàntyàü sàmnaiva pratyapåjayat 12,136.065a tatas tãkùõàgrada÷ano vaióåryamaõilocanaþ 12,136.065c måùakaü mandam udvãkùya màrjàro loma÷o 'bravãt 12,136.066a nandàmi saumya bhadraü te yo màü jãvantam icchasi 12,136.066c ÷reya÷ ca yadi jànãùe kriyatàü mà vicàraya 12,136.067a ahaü hi dçóham àpannas tvam àpannataro mayà 12,136.067c dvayor àpannayoþ saüdhiþ kriyatàü mà vicàraya 12,136.068a vidhatsva pràptakàlaü yat kàryaü sidhyatu càvayoþ 12,136.068c mayi kçcchràd vinirmukte na vinaïkùyati te kçtam 12,136.069a nyastamàno 'smi bhakto 'smi ÷iùyas tvaddhitakçt tathà 12,136.069c nide÷ava÷avartã ca bhavantaü ÷araõaü gataþ 12,136.070a ity evam uktaþ palito màrjàraü va÷am àgatam 12,136.070c vàkyaü hitam uvàcedam abhinãtàrtham arthavat 12,136.071a udàraü yad bhavàn àha naitac citraü bhavadvidhe 12,136.071c vidito yas tu màrgo me hitàrthaü ÷çõu taü mama 12,136.072a ahaü tvànupravekùyàmi nakulàn me mahad bhayam 12,136.072c tràyasva màü mà vadhã÷ ca ÷akto 'smi tava mokùaõe 12,136.073a ulåkàc caiva màü rakùa kùudraþ pràrthayate hi màm 12,136.073c ahaü chetsyàmi te pà÷àn sakhe satyena te ÷ape 12,136.074a tad vacaþ saügataü ÷rutvà loma÷o yuktam arthavat 12,136.074c harùàd udvãkùya palitaü svàgatenàbhyapåjayat 12,136.075a sa taü saüpåjya palitaü màrjàraþ sauhçde sthitaþ 12,136.075c suvicintyàbravãd dhãraþ prãtas tvarita eva hi 12,136.076a kùipram àgaccha bhadraü te tvaü me pràõasamaþ sakhà 12,136.076c tava pràj¤a prasàdàd dhi kùipraü pràpsyàmi jãvitam 12,136.077a yad yad evaügatenàdya ÷akyaü kartuü mayà tava 12,136.077c tad àj¤àpaya kartàhaü saüdhir evàstu nau sakhe 12,136.078a asmàt te saü÷ayàn muktaþ samitragaõabàndhavaþ 12,136.078c sarvakàryàõi kartàhaü priyàõi ca hitàni ca 12,136.079a mukta÷ ca vyasanàd asmàt saumyàham api nàma te 12,136.079c prãtim utpàdayeyaü ca pratikartuü ca ÷aknuyàm 12,136.079d*0310_01 pratyapakurvan bahv api na bhàti pårvopakàriõà tulyaþ 12,136.079d*0310_02 ekaþ karoti hi kçte niùkàraõam eva kurute 'nyaþ 12,136.080a gràhayitvà tu taü svàrthaü màrjàraü måùakas tadà 12,136.080c pravive÷a suvisrabdhaþ samyag arthàü÷ cacàra ha 12,136.081a evam à÷vàsito vidvàn màrjàreõa sa måùakaþ 12,136.081c màrjàrorasi visrabdhaþ suùvàpa pitçmàtçvat 12,136.082a lãnaü tu tasya gàtreùu màrjàrasyàtha måùakam 12,136.082c tau dçùñvà nakulolåkau nirà÷au jagmatur gçhàn 12,136.082d*0311_01 tathaiva tau susaütrastau dçóham àgatatandritau 12,136.082d*0311_02 dçùñvà tayoþ paràü prãtiü vismayaü paramaü gatau 12,136.082d*0311_03 balinau matimantau ca suvçttau càpy upàsitau 12,136.082d*0311_04 a÷aktau tu nayàt tasmàt saüpradharùayituü balàt 12,136.082d*0311_05 kàryàrthakçtasaüdhã tau dçùñvà màrjàramåùikau 12,136.082d*0311_06 ulåkanakulau tårõaü jagmatus tau svam àlayam 12,136.083a lãnas tu tasya gàtreùu palito de÷akàlavit 12,136.083c ciccheda pà÷àn nçpate kàlàkàïkùã ÷anaiþ ÷anaiþ 12,136.084a atha bandhaparikliùño màrjàro vãkùya måùakam 12,136.084c chindantaü vai tadà pà÷àn atvarantaü tvarànvitaþ 12,136.085a tam atvarantaü palitaü pà÷ànàü chedane tadà 12,136.085c saücodayitum àrebhe màrjàro måùakaü tadà 12,136.086a kiü saumya nàbhitvarase kiü kçtàrtho 'vamanyase 12,136.086c chindhi pà÷àn amitraghna purà ÷vapaca eti saþ 12,136.087a ity uktas tvaratà tena matimàn palito 'bravãt 12,136.087c màrjàram akçtapraj¤aü va÷yam àtmahitaü vacaþ 12,136.088a tåùõãü bhava na te saumya tvarà kàryà na saübhramaþ 12,136.088c vayam evàtra kàlaj¤à na kàlaþ parihàsyate 12,136.089a akàle kçtyam àrabdhaü kartuü nàrthàya kalpate 12,136.089c tad eva kàla àrabdhaü mahate 'rthàya kalpate 12,136.090a akàlavipramuktàn me tvatta eva bhayaü bhavet 12,136.090c tasmàt kàlaü pratãkùasva kim iti tvarase sakhe 12,136.091a yàvat pa÷yàmi caõóàlam àyàntaü ÷astrapàõinam 12,136.091c tata÷ chetsyàmi te pà÷aü pràpte sàdhàraõe bhaye 12,136.092a tasmin kàle pramuktas tvaü tarum evàdhirohasi 12,136.092c na hi te jãvitàd anyat kiü cit kçtyaü bhaviùyati 12,136.093a tato bhavaty atikrànte traste bhãte ca loma÷a 12,136.093c ahaü bilaü pravekùyàmi bhavठ÷àkhàü gamiùyati 12,136.094a evam uktas tu màrjàro måùakeõàtmano hitam 12,136.094c vacanaü vàkyatattvaj¤o jãvitàrthã mahàmatiþ 12,136.095a athàtmakçtyatvaritaþ samyak pra÷rayam àcaran 12,136.095c uvàca loma÷o vàkyaü måùakaü cirakàriõam 12,136.096a na hy evaü mitrakàryàõi prãtyà kurvanti sàdhavaþ 12,136.096c yathà tvaü mokùitaþ kçcchràt tvaramàõena vai mayà 12,136.097a tathaiva tvaramàõena tvayà kàryaü hitaü mama 12,136.097c yatnaü kuru mahàpràj¤a yathà svasty àvayor bhavet 12,136.098a atha và pårvavairaü tvaü smaran kàlaü vikarùasi 12,136.098c pa÷ya duùkçtakarmatvaü vyaktam àyuþkùayo mama 12,136.099a yac ca kiü cin mayàj¤ànàt purastàd vipriyaü kçtam 12,136.099c na tan manasi kartavyaü kùamaye tvàü prasãda me 12,136.100a tam evaüvàdinaü pràj¤aþ ÷àstravid buddhisaümataþ 12,136.100c uvàcedaü vacaþ ÷reùñhaü màrjàraü måùakas tadà 12,136.101a ÷rutaü me tava màrjàra svam arthaü parigçhõataþ 12,136.101c mamàpi tvaü vijànãhi svam arthaü parigçhõataþ 12,136.102a yan mitraü bhãtavat sàdhyaü yan mitraü bhayasaühitam 12,136.102c surakùitaü tataþ kàryaü pàõiþ sarpamukhàd iva 12,136.103a kçtvà balavatà saüdhim àtmànaü yo na rakùati 12,136.103c apathyam iva tad bhuktaü tasyànarthàya kalpate 12,136.104a na ka÷ cit kasya cin mitraü na ka÷ cit kasya cit suhçt 12,136.104b*0312_01 arthatas tu nibadhyante mitràõi ripavas tathà 12,136.104c arthair arthà nibadhyante gajair vanagajà iva 12,136.105a na hi ka÷ cit kçte kàrye kartàraü samavekùate 12,136.105c tasmàt sarvàõi kàryàõi sàva÷eùàõi kàrayet 12,136.106a tasmin kàle 'pi ca bhavàn divàkãrtibhayànvitaþ 12,136.106c mama na grahaõe ÷aktaþ palàyanaparàyaõaþ 12,136.107a chinnaü tu tantubàhulyaü tantur eko 'va÷eùitaþ 12,136.107c chetsyàmy ahaü tad apy à÷u nirvçto bhava loma÷a 12,136.108a tayoþ saüvadator evaü tathaivàpannayor dvayoþ 12,136.108c kùayaü jagàma sà ràtrir loma÷aü càvi÷ad bhayam 12,136.109a tataþ prabhàtasamaye vikçtaþ kçùõapiïgalaþ 12,136.109c sthålasphig vikaco råkùaþ ÷vacakraparivàritaþ 12,136.110a ÷aïkukarõo mahàvaktraþ palito ghoradar÷anaþ 12,136.110c parigho nàma caõóàlaþ ÷astrapàõir adç÷yata 12,136.111a taü dçùñvà yamadåtàbhaü màrjàras trastacetanaþ 12,136.111c uvàca palitaü bhãtaþ kim idànãü kariùyasi 12,136.112a atha càpi susaütrastau taü dçùñvà ghoradar÷anam 12,136.112c kùaõena nakulolåkau nairà÷yaü jagmatus tadà 12,136.113a balinau matimantau ca saüghàtaü càpy upàgatau 12,136.113c a÷akyau sunayàt tasmàt saüpradharùayituü balàt 12,136.114a kàryàrthaü kçtasaüdhã tau dçùñvà màrjàramåùakau 12,136.114c ulåkanakulau tårõaü jagmatuþ svaü svam àlayam 12,136.115a tata÷ ciccheda taü tantuü màrjàrasya sa måùakaþ 12,136.115c vipramukto 'tha màrjàras tam evàbhyapatad drumam 12,136.116a sa ca tasmàd bhayàn mukto mukto ghoreõa ÷atruõà 12,136.116c bilaü vive÷a palitaþ ÷àkhàü bheje ca loma÷aþ 12,136.117a unmàtham apy athàdàya caõóàlo vãkùya sarva÷aþ 12,136.117c vihatà÷aþ kùaõenàtha tasmàd de÷àd apàkramat 12,136.117e jagàma ca svabhavanaü caõóàlo bharatarùabha 12,136.118a tatas tasmàd bhayàn mukto durlabhaü pràpya jãvitam 12,136.118c bilasthaü pàdapàgrasthaþ palitaü loma÷o 'bravãt 12,136.119a akçtvà saüvidaü kàü cit sahasàham upaplutaþ 12,136.119c kçtaj¤aü kçtakalyàõaü kaccin màü nàbhi÷aïkase 12,136.120a gatvà ca mama vi÷vàsaü dattvà ca mama jãvitam 12,136.120c mitropabhogasamaye kiü tvaü naivopasarpasi 12,136.121a kçtvà hi pårvaü mitràõi yaþ pa÷càn nànutiùñhati 12,136.121c na sa mitràõi labhate kçcchràsv àpatsu durmatiþ 12,136.122a tat kçto 'haü tvayà mitraü sàmarthyàd àtmanaþ sakhe 12,136.122c sa màü mitratvam àpannam upabhoktuü tvam arhasi 12,136.123a yàni me santi mitràõi ye ca me santi bàndhavàþ 12,136.123c sarve tvàü påjayiùyanti ÷iùyà gurum iva priyam 12,136.124a ahaü ca påjayiùye tvàü samitragaõabàndhavam 12,136.124c jãvitasya pradàtàraü kçtaj¤aþ ko na påjayet 12,136.125a ã÷varo me bhavàn astu ÷arãrasya gçhasya ca 12,136.125c arthànàü caiva sarveùàm anu÷àstà ca me bhava 12,136.126a amàtyo me bhava pràj¤a piteva hi pra÷àdhi màm 12,136.126c na te 'sti bhayam asmatto jãvitenàtmanaþ ÷ape 12,136.127a buddhyà tvam u÷anàþ sàkùàd bale tv adhikçtà vayam 12,136.127c tvanmantrabalayukto hi vindeta jayam eva ha 12,136.128a evam uktaþ paraü sàntvaü màrjàreõa sa måùakaþ 12,136.128c uvàca paramàrthaj¤aþ ÷lakùõam àtmahitaü vacaþ 12,136.129a yad bhavàn àha tat sarvaü mayà te loma÷a ÷rutam 12,136.129c mamàpi tàvad bruvataþ ÷çõu yat pratibhàti màm 12,136.130a veditavyàni mitràõi boddhavyà÷ càpi ÷atravaþ 12,136.130c etat susåkùmaü loke 'smin dç÷yate pràj¤asaümatam 12,136.131a ÷atruråpà÷ ca suhçdo mitraråpà÷ ca ÷atravaþ 12,136.131b*0313_01 eùàü saumyàni mitràõi krodhanà÷ caiva ÷atravaþ 12,136.131b*0313_02 sàntvitàs te na budhyante ràgalobhava÷aü gatàþ 12,136.131c sàntvitàs te na budhyante ràgalobhava÷aü gatàþ 12,136.132a nàsti jàtyà ripur nàma mitraü nàma na vidyate 12,136.132c sàmarthyayogàj jàyante mitràõi ripavas tathà 12,136.133a yo yasmi¤ jãvati svàrthaü pa÷yet tàvat sa jãvati 12,136.133c sa tasya tàvan mitraü syàd yàvan na syàd viparyayaþ 12,136.134a nàsti maitrã sthirà nàma na ca dhruvam asauhçdam 12,136.134c arthayuktyà hi jàyante mitràõi ripavas tathà 12,136.135a mitraü ca ÷atrutàm eti kasmiü÷ cit kàlaparyaye 12,136.135c ÷atru÷ ca mitratàm eti svàrtho hi balavattaraþ 12,136.136a yo vi÷vasati mitreùu na cà÷vasati ÷atruùu 12,136.136c arthayuktim avij¤àya calitaü tasya jãvitam 12,136.137a arthayuktim avij¤àya yaþ ÷ubhe kurute matim 12,136.137c mitre và yadi và ÷atrau tasyàpi calità matiþ 12,136.138a na vi÷vased avi÷vaste vi÷vaste 'pi na vi÷vaset 12,136.138c vi÷vàsàd bhayam utpannaü målàny api nikçntati 12,136.139a arthayuktyà hi dç÷yante pità màtà sutàs tathà 12,136.139c màtulà bhàgineyà÷ ca tathà saübandhibàndhavàþ 12,136.140a putraü hi màtàpitaru tyajataþ patitaü priyam 12,136.140c loko rakùati càtmànaü pa÷ya svàrthasya sàratàm 12,136.141a taü manye nikçtipraj¤aü yo mokùaü pratyanantaram 12,136.141c kçtyaü mçgayase kartuü sukhopàyam asaü÷ayam 12,136.142a asmin nilaya eva tvaü nyagrodhàd avatàritaþ 12,136.142c pårvaü niviùñam unmàthaü capalatvàn na buddhavàn 12,136.143a àtmana÷ capalo nàsti kuto 'nyeùàü bhaviùyati 12,136.143c tasmàt sarvàõi kàryàõi capalo hanty asaü÷ayam 12,136.144a bravãti madhuraü kaü cit priyo me ha bhavàn iti 12,136.144c tan mithyàkaraõaü sarvaü vistareõàpi me ÷çõu 12,136.145a kàraõàt priyatàm eti dveùyo bhavati kàraõàt 12,136.145c arthàrthã jãvaloko 'yaü na ka÷ cit kasya cit priyaþ 12,136.146a sakhyaü sodarayor bhràtror daüpatyor và parasparam 12,136.146c kasya cin nàbhijànàmi prãtiü niùkàraõàm iha 12,136.147a yady api bhràtaraþ kruddhà bhàryà và kàraõàntare 12,136.147c svabhàvatas te prãyante netaraþ prãyate janaþ 12,136.148a priyo bhavati dànena priyavàdena càparaþ 12,136.148c mantrahomajapair anyaþ kàryàrthaü prãyate janaþ 12,136.149a utpanne kàraõe prãtir nàsti nau kàraõàntare 12,136.149c pradhvaste kàraõasthàne sà prãtir vinivartate 12,136.150a kiü nu tat kàraõaü manye yenàhaü bhavataþ priyaþ 12,136.150c anyatràbhyavahàràrthàt tatràpi ca budhà vayam 12,136.151a kàlo hetuü vikurute svàrthas tam anuvartate 12,136.151c svàrthaü pràj¤o 'bhijànàti pràj¤aü loko 'nuvartate 12,136.152a na tv ãdç÷aü tvayà vàcyaü viduùi svàrthapaõóite 12,136.152c akàle 'viùamasthasya svàrthahetur ayaü tava 12,136.153a tasmàn nàhaü cale svàrthàt susthitaþ saüdhivigrahe 12,136.153c abhràõàm iva råpàõi vikurvanti kùaõe kùaõe 12,136.154a adyaiva hi ripur bhåtvà punar adyaiva sauhçdam 12,136.154c puna÷ ca ripur adyaiva yuktãnàü pa÷ya càpalam 12,136.155a àsãt tàvat tu maitrã nau yàvad dhetur abhåt purà 12,136.155c sà gatà saha tenaiva kàlayuktena hetunà 12,136.156a tvaü hi me 'tyantataþ ÷atruþ sàmarthyàn mitratàü gataþ 12,136.156c tat kçtyam abhinirvçttaü prakçtiþ ÷atrutàü gatà 12,136.157a so 'ham evaü praõãtàni j¤àtvà ÷àstràõi tattvataþ 12,136.157c pravi÷eyaü kathaü pà÷aü tvatkçtaü tad vadasva me 12,136.158a tvadvãryeõa vimukto 'haü madvãryeõa tathà bhavàn 12,136.158c anyonyànugrahe vçtte nàsti bhåyaþ samàgamaþ 12,136.159a tvaü hi saumya kçtàrtho 'dya nirvçttàrthàs tathà vayam 12,136.159c na te 'sty anyan mayà kçtyaü kiü cid anyatra bhakùaõàt 12,136.160a aham annaü bhavàn bhoktà durbalo 'haü bhavàn balã 12,136.160c nàvayor vidyate saüdhir niyukte viùame bale 12,136.161a saümanye 'haü tava praj¤àü yan mokùàt pratyanantaram 12,136.161c bhakùyaü mçgayase nånaü sukhopàyam asaü÷ayam 12,136.162a bhakùyàrtham eva baddhas tvaü sa muktaþ prasçtaþ kùudhà 12,136.162c ÷àstraj¤am abhisaüdhàya nånaü bhakùayitàdya màm 12,136.163a jànàmi kùudhitaü hi tvàm àhàrasamaya÷ ca te 12,136.163c sa tvaü màm abhisaüdhàya bhakùyaü mçgayase punaþ 12,136.164a yac càpi putradàraü svaü tat saünisçjase mayi 12,136.164c ÷u÷råùàü nàma me kartuü sakhe mama na tatkùamam 12,136.165a tvayà màü sahitaü dçùñvà priyà bhàryà sutà÷ ca ye 12,136.165c kasmàn màü te na khàdeyur hçùñàþ praõayinas tvayi 12,136.166a nàhaü tvayà sameùyàmi vçtto hetuþ samàgame 12,136.166c ÷ivaü dhyàyasva me 'trasthaþ sukçtaü smaryate yadi 12,136.167a ÷atror annàdyabhåtaþ san kliùñasya kùudhitasya ca 12,136.167c bhakùyaü mçgayamàõasya kaþ pràj¤o viùayaü vrajet 12,136.168a svasti te 'stu gamiùyàmi dåràd api tavodvije 12,136.168c nàhaü tvayà sameùyàmi nirvçto bhava loma÷a 12,136.168d*0314_01 yadi tvaü sukçtaü vetsi tatsakhyam anusàraya 12,136.168d*0314_02 vi÷vastaü và pramattaü và etad eva kçtaü bhavet 12,136.169a balavat saünikarùo hi na kadà cit pra÷asyate 12,136.169c pra÷àntàd api me pràj¤a bhetavyaü balinaþ sadà 12,136.170a yadi tv arthena me kàryaü bråhi kiü karavàõi te 12,136.170c kàmaü sarvaü pradàsyàmi na tv àtmànaü kadà cana 12,136.171a àtmàrthe saütatis tyàjyà ràjyaü ratnaü dhanaü tathà 12,136.171c api sarvasvam utsçjya rakùed àtmànam àtmanà 12,136.172a ai÷varyadhanaratnànàü pratyamitre 'pi tiùñhatàm 12,136.172c dçùñà hi punar àvçttir jãvatàm iti naþ ÷rutam 12,136.173a na tv àtmanaþ saüpradànaü dhanaratnavad iùyate 12,136.173c àtmà tu sarvato rakùyo dàrair api dhanair api 12,136.174a àtmarakùitatantràõàü suparãkùitakàriõàm 12,136.174c àpado nopapadyante puruùàõàü svadoùajàþ 12,136.175a ÷atrån samyag vijànanti durbalà ye balãyasaþ 12,136.175b*0315_01 ÷aïkanãyaþ sa sarvatra priyam apy àcaran sadà 12,136.175b*0315_02 kulajànàü sumitràõàü dhàrmikàõàü mahàtmanàm 12,136.175c teùàü na càlyate buddhir àtmàrthaü kçtani÷cayà 12,136.176a ity abhivyaktam evàsau palitenàvabhartsitaþ 12,136.176c màrjàro vrãóito bhåtvà måùakaü vàkyam abravãt 12,136.176d*0316_00 loma÷a uvàca 12,136.176d*0316_01 satyaü ÷ape tvayàhaü vai mitradroho vigarhitaþ 12,136.176d*0317_01 satàü saptapadaü mitraü kathaü tvaü màü na vi÷vaseþ 12,136.177a saümanye 'haü tava praj¤àü yas tvaü mama hite rataþ 12,136.177c uktavàn arthatattvena mayà saübhinnadar÷anaþ 12,136.178a na tu màm anyathà sàdho tvaü vij¤àtum ihàrhasi 12,136.178c pràõapradànajaü tvatto mama sauhçdam àgatam 12,136.179a dharmaj¤o 'smi guõaj¤o 'smi kçtaj¤o 'smi vi÷eùataþ 12,136.179c mitreùu vatsala÷ càsmi tvadvidheùu vi÷eùataþ 12,136.180a tan màm evaügate sàdho na yàvayitum arhasi 12,136.180c tvayà hi yàvyamàno 'haü pràõठjahyàü sabàndhavaþ 12,136.181a dhik ÷abdo hi budhair dçùño madvidheùu manasviùu 12,136.181c maraõaü dharmatattvaj¤a na màü ÷aïkitum arhasi 12,136.182a iti saüståyamàno hi màrjàreõa sa måùakaþ 12,136.182c manasà bhàvagambhãraü màrjàraü vàkyam abravãt 12,136.183a sàdhur bhavठ÷rutàrtho 'smi prãyate na ca vi÷vase 12,136.183c saüstavair và dhanaughair và nàhaü ÷akyaþ punas tvayà 12,136.184a na hy amitrava÷aü yànti pràj¤à niùkàraõaü sakhe 12,136.184c asminn arthe ca gàthe dve nibodho÷anasà kçte 12,136.185a ÷atrusàdhàraõe kçtye kçtvà saüdhiü balãyasà 12,136.185c samàhita÷ cared yuktyà kçtàrtha÷ ca na vi÷vaset 12,136.185d*0318_01 na vi÷vased avi÷vaste vi÷vaste nàtivi÷vaset 12,136.185d*0318_02 nityaü vi÷vàsayed anyàn pareùàü tu na vi÷vaset 12,136.186a tasmàt sarvàsv avasthàsu rakùej jãvitam àtmanaþ 12,136.186c dravyàõi saütati÷ caiva sarvaü bhavati jãvataþ 12,136.187a saükùepo nãti÷àstràõàm avi÷vàsaþ paro mataþ 12,136.187c nçùu tasmàd avi÷vàsaþ puùkalaü hitam àtmanaþ 12,136.188a vadhyante na hy avi÷vastàþ ÷atrubhir durbalà api 12,136.188c vi÷vastàs tv à÷u vadhyante balavanto 'pi durbalaiþ 12,136.189a tvadvidhebhyo mayà hy àtmà rakùyo màrjàra sarvadà 12,136.189c rakùa tvam api càtmànaü caõóàlàj jàtikilbiùàt 12,136.190a sa tasya bruvatas tv evaü saütràsàj jàtasàdhvasaþ 12,136.190c svabilaü hi javenà÷u màrjàraþ prayayau tataþ 12,136.191a tataþ ÷àstràrthatattvaj¤o buddhisàmarthyam àtmanaþ 12,136.191c vi÷ràvya palitaþ pràj¤o bilam anyaj jagàma ha 12,136.192a evaü praj¤àvatà buddhyà durbalena mahàbalàþ 12,136.192c ekena bahavo 'mitràþ palitenàbhisaüdhitàþ 12,136.193a ariõàpi samarthena saüdhiü kurvãta paõóitaþ 12,136.193c måùaka÷ ca bióàla÷ ca muktàv anyonyasaü÷rayàt 12,136.194a ity eùa kùatradharmasya mayà màrgo 'nudar÷itaþ 12,136.194c vistareõa mahãpàla saükùepeõa punaþ ÷çõu 12,136.195a anyonyakçtavairau tu cakratuþ prãtim uttamàm 12,136.195c anyonyam abhisaüdhàtum abhåc caiva tayor matiþ 12,136.196a tatra pràj¤o 'bhisaüdhatte samyag buddhibalà÷rayàt 12,136.196c abhisaüdhãyate pràj¤aþ pramàdàd api càbudhaiþ 12,136.197a tasmàd abhãtavad bhãto vi÷vastavad avi÷vasan 12,136.197c na hy apramatta÷ calati calito và vina÷yati 12,136.198a kàlena ripuõà saüdhiþ kàle mitreõa vigrahaþ 12,136.198c kàrya ity eva tattvaj¤àþ pràhur nityaü yudhiùñhira 12,136.199a evaü matvà mahàràja ÷àstràrtham abhigamya ca 12,136.199c abhiyukto 'pramatta÷ ca pràg bhayàd bhãtavac caret 12,136.200a bhãtavat saüvidhiþ kàryaþ pratisaüdhis tathaiva ca 12,136.200c bhayàd utpadyate buddhir apramattàbhiyogajà 12,136.201a na bhayaü vidyate ràjan bhãtasyànàgate bhaye 12,136.201c abhãtasya tu visrambhàt sumahaj jàyate bhayam 12,136.202a na bhãrur iti càtyantaü mantro 'deyaþ kathaü cana 12,136.202c avij¤ànàd dhi vij¤àte gacched àspadadar÷iùu 12,136.203a tasmàd abhãtavad bhãto vi÷vastavad avi÷vasan 12,136.203c kàryàõàü gurutàü buddhvà nànçtaü kiü cid àcaret 12,136.204a evam etan mayà proktam itihàsaü yudhiùñhira 12,136.204c ÷rutvà tvaü suhçdàü madhye yathàvat samupàcara 12,136.205a upalabhya matiü càgryàm arimitràntaraü tathà 12,136.205c saüdhivigrahakàlaü ca mokùopàyaü tathàpadi 12,136.206a ÷atrusàdhàraõe kçtye kçtvà saüdhiü balãyasà 12,136.206c samàgamaü cared yuktyà kçtàrtho na ca vi÷vaset 12,136.207a aviruddhàü trivargeõa nãtim etàü yudhiùñhira 12,136.207c abhyuttiùñha ÷rutàd asmàd bhåyas tvaü ra¤jayan prajàþ 12,136.208a bràhmaõai÷ càpi te sàrdhaü yàtrà bhavatu pàõóava 12,136.208c bràhmaõà hi paraü ÷reyo divi ceha ca bhàrata 12,136.209a ete dharmasya vettàraþ kçtaj¤àþ satataü prabho 12,136.209c påjitàþ ÷ubhakarmàõaþ pårvajityà naràdhipa 12,136.210a ràjyaü ÷reyaþ paraü ràjan ya÷aþ kãrtiü ca lapsyase 12,136.210c kulasya saütatiü caiva yathànyàyaü yathàkramam 12,136.211a dvayor imaü bhàrata saüdhivigrahaü; subhàùitaü buddhivi÷eùakàritam 12,136.211c tathànvavekùya kùitipena sarvadà; niùevitavyaü nçpa ÷atrumaõóale 12,137.001 yudhiùñhira uvàca 12,137.001a ukto mantro mahàbàho na vi÷vàso 'sti ÷atruùu 12,137.001c kathaü hi ràjà varteta yadi sarvatra nà÷vaset 12,137.002a vi÷vàsàd dhi paraü ràj¤o ràjann utpadyate bhayam 12,137.002c kathaü vai nà÷vasan ràjà ÷atrå¤ jayati pàrthiva 12,137.003a etan me saü÷ayaü chindhi mano me saüpramuhyati 12,137.003c avi÷vàsakathàm etàm upa÷rutya pitàmaha 12,137.004 bhãùma uvàca 12,137.004a ÷çõu kaunteya yo vçtto brahmadattanive÷ane 12,137.004c påjanyà saha saüvàdo brahmadattasya pàrthiva 12,137.005a kàmpilye brahmadattasya antaþpuranivàsinã 12,137.005c påjanã nàma ÷akunã dãrghakàlaü sahoùità 12,137.006a rutaj¤à sarvabhåtànàü yathà vai jãvajãvakaþ 12,137.006c sarvaj¤à sarvadharmaj¤à tiryagyonigatàpi sà 12,137.007a abhiprajàtà sà tatra putram ekaü suvarcasam 12,137.007c samakàlaü ca ràj¤o 'pi devyàþ putro vyajàyata 12,137.007d*0319_01 tayor arthe kçtaj¤à sà khecarã påjanã sadà 12,137.008a samudratãraü gatvà sà tv àjahàra phaladvayam 12,137.008c puùñyarthaü ca svaputrasya ràjaputrasya caiva ha 12,137.009a phalam ekaü sutàyàdàd ràjaputràya càparam 12,137.009c amçtàsvàdasadç÷aü balatejovivardhanam 12,137.009d*0320_01 àdàyàdàya saivà÷u tayoþ pràdàt punaþ punaþ 12,137.009e tatràgacchat paràü vçddhiü ràjaputraþ phalà÷anàt 12,137.009f*0321_01 tataþ sa dhàtryà kakùeõa uhyamàno nçpàtmajaþ 12,137.009f*0321_02 dadar÷a taü pakùisutaü bàlyàd àgatya bàlakaþ 12,137.010a dhàtryà hastagata÷ càpi tenàkrãóata pakùiõà 12,137.010c ÷ånye tu tam upàdàya pakùiõaü samajàtakam 12,137.010e hatvà tataþ sa ràjendra dhàtryà hastam upàgamat 12,137.011a atha sà ÷akunã ràjann àgamat phalahàrikà 12,137.011c apa÷yan nihataü putraü tena bàlena bhåtale 12,137.012a bàùpapårõamukhã dãnà dçùñvà sà tu hataü sutam 12,137.012c påjanã duþkhasaütaptà rudatã vàkyam abravãt 12,137.013a kùatriye saügataü nàsti na prãtir na ca sauhçdam 12,137.013c kàraõe saübhajantãha kçtàrthàþ saütyajanti ca 12,137.014a kùatriyeùu na vi÷vàsaþ kàryaþ sarvopaghàtiùu 12,137.014c apakçtyàpi satataü sàntvayanti nirarthakam 12,137.015a aham asya karomy adya sadç÷ãü vairayàtanàm 12,137.015c kçtaghnasya nç÷aüsasya bhç÷aü vi÷vàsaghàtinaþ 12,137.016a sahasaüjàtavçddhasya tathaiva sahabhojinaþ 12,137.016c ÷araõàgatasya ca vadhas trividhaü hy asya kilbiùam 12,137.017a ity uktvà caraõàbhyàü tu netre nçpasutasya sà 12,137.017c bhittvà svasthà tata idaü påjanã vàkyam abravãt 12,137.018a icchayaiva kçtaü pàpaü sadya evopasarpati 12,137.018c kçtapratikriyaü teùàü na na÷yati ÷ubhà÷ubham 12,137.019a pàpaü karma kçtaü kiü cin na tasmin yadi vidyate 12,137.019c nipàtyate 'sya putreùu na cet pautreùu naptçùu 12,137.019d*0322_01 brahmadattaþ sutaü dçùñvà påjanyà hçtalocanam 12,137.019d*0322_02 kçte pratikçtaü matvà påjanãm idam abravãt 12,137.020 brahmadatta uvàca 12,137.020a asti vai kçtam asmàbhir asti pratikçtaü tvayà 12,137.020c ubhayaü tat samãbhåtaü vasa påjani mà gamaþ 12,137.021 påjany uvàca 12,137.021a sakçt kçtàparàdhasya tatraiva parilambataþ 12,137.021c na tad budhàþ pra÷aüsanti ÷reyas tatràpasarpaõam 12,137.022a sàntve prayukte nçpate kçtavaire na vi÷vaset 12,137.022c kùipraü prabadhyate måóho na hi vairaü pra÷àmyati 12,137.023a anyonyaü kçtavairàõàü putrapautraü nigacchati 12,137.023c putrapautre vinaùñe tu paralokaü nigacchati 12,137.024a sarveùàü kçtavairàõàm avi÷vàsaþ sukhàvahaþ 12,137.024c ekàntato na vi÷vàsaþ kàryo vi÷vàsaghàtakaþ 12,137.025a na vi÷vased avi÷vaste vi÷vaste 'pi na vi÷vaset 12,137.025b*0323_01 vi÷vàsàd bhayam utpannam api målaü nikçntati 12,137.025c kàmaü vi÷vàsayed anyàn pareùàü tu na vi÷vaset 12,137.025d*0324_01 avi÷vàsàt paraü hanti vi÷vàsàd vadhyate paraiþ 12,137.026a màtà pità bàndhavànàü variùñhau; bhàryà jarà bãjamàtraü tu putraþ 12,137.026c bhràtà ÷atruþ klinnapàõir vayasya; àtmà hy ekaþ sukhaduþkhasya vettà 12,137.027a anyonyakçtavairàõàü na saüdhir upapadyate 12,137.027c sa ca hetur atikrànto yadartham aham àvasam 12,137.028a påjitasyàrthamànàbhyàü jantoþ pårvàpakàriõaþ 12,137.028c ceto bhavaty avi÷vastaü pårvaü tràsayate balàt 12,137.029a pårvaü saümànanà yatra pa÷càc caiva vimànanà 12,137.029c jahyàt taü sattvavàn vàsaü saümànitavimànitaþ 12,137.030a uùitàsmi tavàgàre dãrghakàlam ahiüsità 12,137.030c tad idaü vairam utpannaü sukham àssva vrajàmy aham 12,137.031 brahmadatta uvàca 12,137.031a yatkçte pratikuryàd vai na sa tatràparàdhnuyàt 12,137.031c ançõas tena bhavati vasa påjani mà gamaþ 12,137.032 påjany uvàca 12,137.032a na kçtasya na kartu÷ ca sakhyaü saüdhãyate punaþ 12,137.032c hçdayaü tatra jànàti kartu÷ caiva kçtasya ca 12,137.033 brahmadatta uvàca 12,137.033a kçtasya caiva kartu÷ ca sakhyaü saüdhãyate punaþ 12,137.033c vairasyopa÷amo dçùñaþ pàpaü nopà÷nute punaþ 12,137.034 påjany uvàca 12,137.034a nàsti vairam upakràntaü sàntvito 'smãti nà÷vaset 12,137.034c vi÷vàsàd badhyate bàlas tasmàc chreyo hy adar÷anam 12,137.035a tarasà ye na ÷akyante ÷astraiþ suni÷itair api 12,137.035c sàmnà te vinigçhyante gajà iva kareõubhiþ 12,137.036 brahmadatta uvàca 12,137.036a saüvàsàj jàyate sneho jãvitàntakareùv api 12,137.036c anyonyasya ca vi÷vàsaþ ÷vapacena ÷uno yathà 12,137.037a anyonyakçtavairàõàü saüvàsàn mçdutàü gatam 12,137.037c naiva tiùñhati tad vairaü puùkarastham ivodakam 12,137.038 påjany uvàca 12,137.038a vairaü pa¤casamutthànaü tac ca budhyanti paõóitàþ 12,137.038c strãkçtaü vàstujaü vàgjaü sasapatnàparàdhajam 12,137.039a tatra dàtà nihantavyaþ kùatriyeõa vi÷eùataþ 12,137.039c prakà÷aü vàprakà÷aü và buddhvà de÷abalàdikam 12,137.040a kçtavaire na vi÷vàsaþ kàryas tv iha suhçdy api 12,137.040c channaü saütiùñhate vairaü gåóho 'gnir iva dàruùu 12,137.041a na vittena na pàruùyair na sàntvena na ca ÷rutaiþ 12,137.041c vairàgniþ ÷àmyate ràjann aurvàgnir iva sàgare 12,137.042a na hi vairàgnir udbhåtaþ karma vàpy aparàdhajam 12,137.042c ÷àmyaty adagdhvà nçpate vinà hy ekatarakùayàt 12,137.043a satkçtasyàrthamànàbhyàü syàt tu pårvàpakàriõaþ 12,137.043c naiva ÷àntir na vi÷vàsaþ karma tràsayate balàt 12,137.044a naivàpakàre kasmiü÷ cid ahaü tvayi tathà bhavàn 12,137.044c vi÷vàsàd uùità pårvaü nedànãü vi÷vasàmy aham 12,137.045 brahmadatta uvàca 12,137.045a kàlena kriyate kàryaü tathaiva vividhàþ kriyàþ 12,137.045c kàlenaiva pravartante kaþ kasyehàparàdhyati 12,137.046a tulyaü cobhe pravartete maraõaü janma caiva ha 12,137.046c kàryate caiva kàlena tannimittaü hi jãvati 12,137.047a badhyante yugapat ke cid ekaikasya na càpare 12,137.047c kàlo dahati bhåtàni saüpràpyàgnir ivendhanam 12,137.048a nàhaü pramàõaü naiva tvam anyonyakaraõe ÷ubhe 12,137.048c kàlo nityam upàdhatte sukhaü duþkhaü ca dehinàm 12,137.049a evaü vaseha sasnehà yathàkàlam ahiüsità 12,137.049c yat kçtaü tac ca me kùàntaü tvaü caiva kùama påjani 12,137.050 påjany uvàca 12,137.050a yadi kàlaþ pramàõaü te na vairaü kasya cid bhavet 12,137.050c kasmàt tv apacitiü yànti bàndhavà bàndhave hate 12,137.051a kasmàd devàsuràþ pårvam anyonyam abhijaghnire 12,137.051c yadi kàlena niryàõaü sukhaduþkhe bhavàbhavau 12,137.052a bhiùajo bheùajaü kartuü kasmàd icchanti rogiõe 12,137.052c yadi kàlena pacyante bheùajaiþ kiü prayojanam 12,137.053a pralàpaþ kriyate kasmàt sumahठ÷okamårchitaiþ 12,137.053c yadi kàlaþ pramàõaü te kasmàd dharmo 'sti kartçùu 12,137.054a tava putro mamàpatyaü hatavàn hiüsito mayà 12,137.054c anantaraü tvayà càhaü bandhanãyà mahãpate 12,137.055a ahaü hi putra÷okena kçtapàpà tavàtmaje 12,137.055c tathà tvayà prahartavyaü mayi tattvaü ca me ÷çõu 12,137.056a bhakùàrthaü krãóanàrthaü và narà và¤chanti pakùiõaþ 12,137.056c tçtãyo nàsti saüyogo vadhabandhàd çte kùamaþ 12,137.057a vadhabandhabhayàd eke mokùatantram upàgatàþ 12,137.057c maraõotpàtajaü duþkham àhur dharmavido janàþ 12,137.058a sarvasya dayitàþ pràõàþ sarvasya dayitàþ sutàþ 12,137.058c duþkhàd udvijate sarvaþ sarvasya sukham ãpsitam 12,137.059a duþkhaü jarà brahmadatta duþkham arthaviparyayaþ 12,137.059c duþkhaü càniùñasaüvàso duþkham iùñaviyogajam 12,137.060a vairabandhakçtaü duþkhaü hiüsàjaü strãkçtaü tathà 12,137.060c duþkhaü sukhena satataü janàd viparivartate 12,137.061a na duþkhaü paraduþkhe vai ke cid àhur abuddhayaþ 12,137.061c yo duþkhaü nàbhijànàti sa jalpati mahàjane 12,137.062a yas tu ÷ocati duþkhàrtaþ sa kathaü vaktum utsahet 12,137.062b*0343_01 bhinnàþ ÷liùñà na ÷akyante ÷astraiþ suni÷itair api 12,137.062b*0343_02 sàmnà te 'pi nigçhyante gajà iva kareõubhiþ 12,137.062c rasaj¤aþ sarvaduþkhasya yathàtmani tathà pare 12,137.063a yat kçtaü te mayà ràjaüs tvayà ca mama yat kçtam 12,137.063c na tad varùa÷ataiþ ÷akyaü vyapohitum ariüdama 12,137.064a àvayoþ kçtam anyonyaü tatra saüdhir na vidyate 12,137.064c smçtvà smçtvà hi te putraü navaü vairaü bhaviùyati 12,137.065a vairam antikam àsajya yaþ prãtiü kartum icchati 12,137.065c mçnmayasyeva bhagnasya tasya saüdhir na vidyate 12,137.066a ni÷cita÷ càrtha÷àstraj¤air avi÷vàsaþ sukhodayaþ 12,137.066c u÷anà÷ càtha gàthe dve prahràdàyàbravãt purà 12,137.067a ye vairiõaþ ÷raddadhate satye satyetare 'pi và 12,137.067c te ÷raddadhànà vadhyante madhu ÷uùkatçõair yathà 12,137.068a na hi vairàõi ÷àmyanti kuleùv à da÷amàd yugàt 12,137.068c àkhyàtàra÷ ca vidyante kule ced vidyate pumàn 12,137.069a upaguhya hi vairàõi sàntvayanti naràdhipàþ 12,137.069c athainaü pratipiüùanti pårõaü ghañam ivà÷mani 12,137.070a sadà na vi÷vased ràjan pàpaü kçtveha kasya cit 12,137.070c apakçtya pareùàü hi vi÷vàsàd duþkham a÷nute 12,137.071 brahmadatta uvàca 12,137.071a nàvi÷vàsàc cinvate 'rthàn nehante càpi kiü cana 12,137.071c bhayàd ekataràn nityaü mçtakalpà bhavanti ca 12,137.072 påjany uvàca 12,137.072a yasyeha vraõinau pàdau padbhyàü ca parisarpati 12,137.072c kùaõyete tasya tau pàdau suguptam abhidhàvataþ 12,137.073a netràbhyàü sarujàbhyàü yaþ prativàtam udãkùate 12,137.073c tasya vàyurujàtyarthaü netrayor bhavati dhruvam 12,137.074a duùñaü panthànam à÷ritya yo mohàd abhipadyate 12,137.074c àtmano balam aj¤àtvà tad antaü tasya jãvitam 12,137.075a yas tu varùam avij¤àya kùetraü kçùati mànavaþ 12,137.075c hãnaü puruùakàreõa sasyaü naivàpnute punaþ 12,137.076a ya÷ ca tiktaü kaùàyaü vàpy àsvàdavidhuraü hitam 12,137.076c àhàraü kurute nityaü so 'mçtatvàya kalpate 12,137.077a pathyaü bhuktvà naro lobhàd yo 'nyad a÷nàti bhojanam 12,137.077c pariõàmam avij¤àya tad antaü tasya jãvitam 12,137.078a daivaü puruùakàra÷ ca sthitàv anyonyasaü÷rayàt 12,137.078c udàttànàü karma tantraü daivaü klãbà upàsate 12,137.079a karma càtmahitaü kàryaü tãkùõaü và yadi và mçdu 12,137.079c grasyate 'karma÷ãlas tu sadànarthair akiücanaþ 12,137.080a tasmàt saü÷ayite 'py arthe kàrya eva paràkramaþ 12,137.080c sarvasvam api saütyajya kàryam àtmahitaü naraiþ 12,137.081a vidyà ÷auryaü ca dàkùyaü ca balaü dhairyaü ca pa¤camam 12,137.081c mitràõi sahajàny àhur vartayantãha yair budhàþ 12,137.082a nive÷anaü ca kupyaü ca kùetraü bhàryà suhçjjanaþ 12,137.082c etàny upacitàny àhuþ sarvatra labhate pumàn 12,137.083a sarvatra ramate pràj¤aþ sarvatra ca virocate 12,137.083c na vibhãùayate kaü cid bhãùito na bibheti ca 12,137.084a nityaü buddhimato hy arthaþ svalpako 'pi vivardhate 12,137.084c dàkùyeõa kurute karma saüyamàt pratitiùñhati 12,137.085a gçhasnehàvabaddhànàü naràõàm alpamedhasàm 12,137.085c kustrã khàdati màüsàni màghamà segavàm iva 12,137.086a gçhaü kùetràõi mitràõi svade÷a iti càpare 12,137.086c ity evam avasãdanti narà buddhiviparyaye 12,137.087a utpatet sarujàd de÷àd vyàdhidurbhikùapãóitàt 12,137.087c anyatra vastuü gacched và vased và nityamànitaþ 12,137.088a tasmàd anyatra yàsyàmi vastuü nàham ihotsahe 12,137.088c kçtam etad anàhàryaü tava putreõa pàrthiva 12,137.089a kubhàryàü ca kuputraü ca kuràjànaü kusauhçdam 12,137.089c kusaübandhaü kude÷aü ca dårataþ parivarjayet 12,137.090a kumitre nàsti vi÷vàsaþ kubhàryàyàü kuto ratiþ 12,137.090c kuràjye nirvçtir nàsti kude÷e na prajãvyate 12,137.091a kumitre saügataü nàsti nityam asthirasauhçde 12,137.091c avamànaþ kusaübandhe bhavaty arthaviparyaye 12,137.092a sà bhàryà yà priyaü bråte sa putro yatra nirvçtiþ 12,137.092c tan mitraü yatra vi÷vàsaþ sa de÷o yatra jãvyate 12,137.093a yatra nàsti balàtkàraþ sa ràjà tãvra÷àsanaþ 12,137.093c na caiva hy abhisaübandho daridraü yo bubhåùati 12,137.094a bhàryà de÷o 'tha mitràõi putrasaübandhibàndhavàþ 12,137.094c etat sarvaü guõavati dharmanetre mahãpatau 12,137.095a adharmaj¤asya vilayaü prajà gacchanty anigrahàt 12,137.095c ràjà målaü trivargasya apramatto 'nupàlayan 12,137.096a baliùaóbhàgam uddhçtya baliü tam upayojayet 12,137.096c na rakùati prajàþ samyag yaþ sa pàrthivataskaraþ 12,137.097a dattvàbhayaü yaþ svayam eva ràjà; na tat pramàõaü kurute yathàvat 12,137.097c sa sarvalokàd upalabhya pàpam; adharmabuddhir nirayaü prayàti 12,137.098a dattvàbhayaü yaþ sma ràjà pramàõaü kurute sadà 12,137.098c sa sarvasukhakçj j¤eyaþ prajà dharmeõa pàlayan 12,137.099a pità màtà gurur goptà vahnir vai÷ravaõo yamaþ 12,137.099c sapta ràj¤o guõàn etàn manur àha prajàpatiþ 12,137.100a pità hi ràjà ràùñrasya prajànàü yo 'nukampakaþ 12,137.100c tasmin mithyàpraõãte hi tiryag gacchati mànavaþ 12,137.101a saübhàvayati màteva dãnam abhyavapadyate 12,137.101c dahaty agnir ivàniùñàn yamayan bhavate yamaþ 12,137.102a iùñeùu visçjaty arthàn kubera iva kàmadaþ 12,137.102c gurur dharmopade÷ena goptà ca paripàlanàt 12,137.103a yas tu ra¤jayate ràjà paurajànapadàn guõaiþ 12,137.103c na tasya bhra÷yate ràjyaü guõadharmànupàlanàt 12,137.104a svayaü samupajànan hi paurajànapadakriyàþ 12,137.104c sa sukhaü modate bhåpa iha loke paratra ca 12,137.105a nityodvignàþ prajà yasya karabhàraprapãóitàþ 12,137.105c anarthair vipralupyante sa gacchati paràbhavam 12,137.106a prajà yasya vivardhante sarasãva mahotpalam 12,137.106c sa sarvayaj¤aphalabhàg ràjà loke mahãyate 12,137.107a balinà vigraho ràjan na kathaü cit pra÷asyate 12,137.107c balinà vigçhãtasya kuto ràjyaü kutaþ sukham 12,137.108 bhãùma uvàca 12,137.108a saivam uktvà ÷akunikà brahmadattaü naràdhipam 12,137.108c ràjànaü samanuj¤àpya jagàmàthepsitàü di÷am 12,137.109a etat te brahmadattasya påjanyà saha bhàùitam 12,137.109c mayoktaü bharata÷reùñha kim anyac chrotum icchasi 12,138.001 yudhiùñhira uvàca 12,138.001a yugakùayàt parikùãõe dharme loke ca bhàrata 12,138.001c dasyubhiþ pãóyamàne ca kathaü stheyaü pitàmaha 12,138.002 bhãùma uvàca 12,138.002a hanta te kathayiùyàmi nãtim àpatsu bhàrata 12,138.002c utsçjyàpi ghçõàü kàle yathà varteta bhåmipaþ 12,138.003a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,138.003c bharadvàjasya saüvàdaü ràj¤aþ ÷atruütapasya ca 12,138.004a ràjà ÷atruütapo nàma sauvãràõàü mahàrathaþ 12,138.004c kaõiïkam upasaügamya papracchàrthavini÷cayam 12,138.005a alabdhasya kathaü lipsà labdhaü kena vivardhate 12,138.005c vardhitaü pàlayet kena pàlitaü praõayet katham 12,138.006a tasmai vini÷cayàrthaü sa paripçùñàrthani÷cayaþ 12,138.006c uvàca bràhmaõo vàkyam idaü hetumad uttaram 12,138.007a nityam udyatadaõóaþ syàn nityaü vivçtapauruùaþ 12,138.007c acchidra÷ chidradar÷ã ca pareùàü vivarànugaþ 12,138.008a nityam udyatadaõóasya bhç÷am udvijate janaþ 12,138.008c tasmàt sarvàõi bhåtàni daõóenaiva prarodhayet 12,138.009a evam eva pra÷aüsanti paõóitàs tattvadar÷inaþ 12,138.009c tasmàc catuùñaye tasmin pradhàno daõóa ucyate 12,138.010a chinnamåle hy adhiùñhàne sarve tajjãvino hatàþ 12,138.010c kathaü hi ÷àkhàs tiùñheyu÷ chinnamåle vanaspatau 12,138.011a målam evàdita÷ chindyàt parapakùasya paõóitaþ 12,138.011c tataþ sahàyàn pakùaü ca sarvam evànusàrayet 12,138.012a sumantritaü suvikràntaü suyuddhaü supalàyitam 12,138.012c àpadàü padakàleùu kurvãta na vicàrayet 12,138.013a vàïmàtreõa vinãtaþ syàd dhçdayena yathà kùuraþ 12,138.013c ÷lakùõapårvàbhibhàùã ca kàmakrodhau vivarjayet 12,138.014a sapatnasahite kàrye kçtvà saüdhiü na vi÷vaset 12,138.014c apakràmet tataþ kùipraü kçtakàryo vicakùaõaþ 12,138.015a ÷atruü ca mitraråpeõa sàntvenaivàbhisàntvayet 12,138.015c nitya÷a÷ codvijet tasmàt sarpàd ve÷magatàd iva 12,138.016a yasya buddhiü paribhavet tam atãtena sàntvayet 12,138.016c anàgatena duùpraj¤aü pratyutpannena paõóitam 12,138.017a a¤jaliü ÷apathaü sàntvaü praõamya ÷irasà vadet 12,138.017c a÷ruprapàtanaü caiva kartavyaü bhåtim icchatà 12,138.018a vahed amitraü skandhena yàvat kàlaviparyayaþ 12,138.018c athainam àgate kàle bhindyàd ghañam ivà÷mani 12,138.019a muhårtam api ràjendra tindukàlàtavaj jvalet 12,138.019c na tuùàgnir ivànarcir dhåmàyeta nara÷ ciram 12,138.020a nànarthakenàrthavattvaü kçtaghnena samàcaret 12,138.020c arthe tu ÷akyate bhoktuü kçtakàryo 'vamanyate 12,138.020e tasmàt sarvàõi kàryàõi sàva÷eùàõi kàrayet 12,138.021a kokilasya varàhasya meroþ ÷ånyasya ve÷manaþ 12,138.021c vyàóasya bhakticitrasya yac chreùñhaü tat samàcaret 12,138.022a utthàyotthàya gacchec ca nityayukto ripor gçhàn 12,138.022c ku÷alaü càpi pçccheta yady apy aku÷alaü bhavet 12,138.023a nàlasàþ pràpnuvanty arthàn na klãbà na ca màninaþ 12,138.023c na ca lokaravàd bhãtà na ca ÷a÷vat pratãkùiõaþ 12,138.024a nàsya chidraü paro vidyàd vidyàc chidraü parasya tu 12,138.024c gåhet kårma ivàïgàni rakùed vivaram àtmanaþ 12,138.025a bakavac cintayed arthàn siühavac ca paràkramet 12,138.025c vçkavac càvalumpeta ÷a÷avac ca viniùpatet 12,138.026a pànam akùàs tathà nàryo mçgayà gãtavàditam 12,138.026c etàni yuktyà seveta prasaïgo hy atra doùavàn 12,138.027a kuryàt tçõamayaü càpaü ÷ayãta mçga÷àyikàm 12,138.027c andhaþ syàd andhavelàyàü bàdhiryam api saü÷rayet 12,138.028a de÷aü kàlaü samàsàdya vikrameta vicakùaõaþ 12,138.028c de÷akàlàbhyatãto hi vikramo niùphalo bhavet 12,138.029a kàlàkàlau saüpradhàrya balàbalam athàtmanaþ 12,138.029c parasparabalaü j¤àtvà tathàtmànaü niyojayet 12,138.030a daõóenopanataü ÷atruü yo ràjà na niyacchati 12,138.030c sa mçtyum upagåhyàs te garbham a÷vatarã yathà 12,138.031a supuùpitaþ syàd aphalaþ phalavàn syàd duràruhaþ 12,138.031c àmaþ syàt pakvasaükà÷o na ca ÷ãryeta kasya cit 12,138.031d*0344_01 àdàtavyaü na dàtavyaü priyaü bråyàn nirarthakam 12,138.032a à÷àü kàlavatãü kuryàt tàü ca vighnena yojayet 12,138.032c vighnaü nimittato bråyàn nimittaü càpi hetutaþ 12,138.033a bhãtavat saüvidhàtavyaü yàvad bhayam anàgatam 12,138.033c àgataü tu bhayaü dçùñvà prahartavyam abhãtavat 12,138.034a na saü÷ayam anàruhya naro bhadràõi pa÷yati 12,138.034c saü÷ayaü punar àruhya yadi jãvati pa÷yati 12,138.035a anàgataü vijànãyàd yacched bhayam upasthitam 12,138.035c punar vçddhikùayàt kiü cid abhivçttaü ni÷àmayet 12,138.036a pratyupasthitakàlasya sukhasya parivarjanam 12,138.036c anàgatasukhà÷à ca naiùa buddhimatàü nayaþ 12,138.037a yo 'riõà saha saüdhàya sukhaü svapiti vi÷vasan 12,138.037c sa vçkùàgraprasupto và patitaþ pratibudhyate 12,138.038a karmaõà yena teneha mçdunà dàruõena và 12,138.038c uddhared dãnam àtmànaü samartho dharmam àcaret 12,138.039a ye sapatnàþ sapatnànàü sarvàüs tàn apavatsayet 12,138.039c àtmana÷ càpi boddhavyà÷ càràþ praõihitàþ paraiþ 12,138.040a càraþ suvihitaþ kàrya àtmano 'tha parasya ca 12,138.040c pàùaõóàüs tàpasàdãü÷ ca pararàùñraü prave÷ayet 12,138.040d*0345_01 pàùaõóàdyair avij¤àtair viditvàriü va÷aü nayet 12,138.041a udyàneùu vihàreùu prapàsv àvasatheùu ca 12,138.041c pànàgàreùu ve÷eùu tãrtheùu ca sabhàsu ca 12,138.042a dharmàbhicàriõaþ pàpà÷ càrà lokasya kaõñakàþ 12,138.042c samàgacchanti tàn buddhvà niyacchec chamayed api 12,138.043a na vi÷vased avi÷vaste vi÷vaste nàpi vi÷vaset 12,138.043c vi÷vastaü bhayam anveti nàparãkùya ca vi÷vaset 12,138.044a vi÷vàsayitvà tu paraü tattvabhåtena hetunà 12,138.044c athàsya praharet kàle kiü cid vicalite pade 12,138.045a a÷aïkyam api ÷aïketa nityaü ÷aïketa ÷aïkitàt 12,138.045c bhayaü hi ÷aïkitàj jàtaü samålam api kçntati 12,138.046a avadhànena maunena kàùàyeõa jañàjinaiþ 12,138.046c vi÷vàsayitvà dveùñàram avalumped yathà vçkaþ 12,138.047a putro và yadi và bhràtà pità và yadi và suhçt 12,138.047c arthasya vighnaü kurvàõà hantavyà bhåtivardhanàþ 12,138.048a guror apy avaliptasya kàryàkàryam ajànataþ 12,138.048c utpathapratipannasya daõóo bhavati ÷àsanam 12,138.049a pratyutthànàbhivàdàbhyàü saüpradànena kasya cit 12,138.049c pratipuùkalaghàtã syàt tãkùõatuõóa iva dvijaþ 12,138.050a nàcchittvà paramarmàõi nàkçtvà karma dàruõam 12,138.050b*0346_01 nàvicàrya ciraü kàle naro bhadràõi pa÷yati 12,138.050c nàhatvà matsyaghàtãva pràpnoti paramàü ÷riyam 12,138.051a nàsti jàtyà ripur nàma mitraü nàma na vidyate 12,138.051c sàmarthyayogàj jàyante mitràõi ripavas tathà 12,138.052a amitraü naiva mu¤ceta bruvantaü karuõàny api 12,138.052c duþkhaü tatra na kurvãta hanyàt pårvàpakàriõam 12,138.053a saügrahànugrahe yatnaþ sadà kàryo 'nasåyatà 12,138.053c nigraha÷ càpi yatnena kartavyo bhåtim icchatà 12,138.054a prahariùyan priyaü bråyàt prahçtyàpi priyottaram 12,138.054c api càsya ÷ira÷ chittvà rudyàc choced athàpi và 12,138.055a nimantrayeta sàntvena saümànena titikùayà 12,138.055c à÷àkàraõam ity etat kartavyaü bhåtim icchatà 12,138.056a na ÷uùkavairaü kurvãta na bàhubhyàü nadãü taret 12,138.056c apàrthakam anàyuùyaü goviùàõasya bhakùaõam 12,138.056e dantà÷ ca parighçùyante rasa÷ càpi na labhyate 12,138.057a trivarge trividhà pãóànubandhàs traya eva ca 12,138.057c anubandhavadhau j¤àtvà pãóàü hi parivarjayet 12,138.058a çõa÷eùo 'gni÷eùa÷ ca ÷atru÷eùas tathaiva ca 12,138.058c punaþ punar vivardheta svalpo 'py anivàritaþ 12,138.059a vardhamànam çõaü tiùñhat paribhåtà÷ ca ÷atravaþ 12,138.059c àvahanty anayaü tãvraü vyàdhaya÷ càpy upekùitàþ 12,138.060a nàsamyak kçtakàrã syàd apramattaþ sadà bhavet 12,138.060c kaõñako 'pi hi du÷chinno vikàraü kurute ciram 12,138.061a vadhena ca manuùyàõàü màrgàõàü dåùaõena ca 12,138.061c àkaràõàü vinà÷ai÷ ca pararàùñraü vinà÷ayet 12,138.062a gçdhradçùñir bakàlãnaþ ÷vaceùñaþ siühavikramaþ 12,138.062c anudvignaþ kàka÷aïkã bhujaügacaritaü caret 12,138.062d*0347_01 ÷åram a¤jalipàtena bhãruü bhedena bhedayet 12,138.062d*0347_02 lubdham arthapradànena samaü tulyena vigrahaþ 12,138.063a ÷reõimukhyopajàpeùu vallabhànunayeùu ca 12,138.063c amàtyàn parirakùeta bhedasaüghàtayor api 12,138.064a mçdur ity avamanyante tãkùõa ity udvijanti ca 12,138.064c tãkùõakàle ca tãkùõaþ syàn mçdukàle mçdur bhavet 12,138.065a mçdunà sumçduü hanti mçdunà hanti dàruõam 12,138.065c nàsàdhyaü mçdunà kiü cit tasmàt tãkùõataraü mçdu 12,138.066a kàle mçdur yo bhavati kàle bhavati dàruõaþ 12,138.066c sa sàdhayati kçtyàni ÷atråü÷ caivàdhitiùñhati 12,138.067a paõóitena viruddhaþ san dåre 'smãti na vi÷vaset 12,138.067c dãrghau buddhimato bàhå yàbhyàü hiüsati hiüsitaþ 12,138.068a na tat tared yasya na pàram uttaren; na tad dhared yat punar àharet paraþ 12,138.068c na tat khaned yasya na målam utkhanen; na taü hanyàd yasya ÷iro na pàtayet 12,138.069a itãdam uktaü vçjinàbhisaühitaü; na caitad evaü puruùaþ samàcaret 12,138.069c paraprayuktaü tu kathaü ni÷àmayed; ato mayoktaü bhavato hitàrthinà 12,138.070a yathàvad uktaü vacanaü hitaü tadà; ni÷amya vipreõa suvãraràùñriyaþ 12,138.070c tathàkarod vàkyam adãnacetanaþ; ÷riyaü ca dãptàü bubhuje sabàndhavaþ 12,139.001 yudhiùñhira uvàca 12,139.001a hãne paramake dharme sarvalokàtilaïghini 12,139.001c adharme dharmatàü nãte dharme càdharmatàü gate 12,139.002a maryàdàsu prabhinnàsu kùubhite dharmani÷caye 12,139.002c ràjabhiþ pãóite loke corair vàpi vi÷àü pate 12,139.003a sarvà÷rameùu måóheùu karmasåpahateùu ca 12,139.003c kàmàn mohàc ca lobhàc ca bhayaü pa÷yatsu bhàrata 12,139.004a avi÷vasteùu sarveùu nityabhãteùu pàrthiva 12,139.004c nikçtyà hanyamàneùu va¤cayatsu parasparam 12,139.005a saüpradãpteùu de÷eùu bràhmaõye càbhipãóite 12,139.005c avarùati ca parjanye mitho bhede samutthite 12,139.006a sarvasmin dasyusàd bhåte pçthivyàm upajãvane 12,139.006c kena svid bràhmaõo jãvej jaghanye kàla àgate 12,139.007a atityakùuþ putrapautràn anukro÷àn naràdhipa 12,139.007c katham àpatsu varteta tan me bråhi pitàmaha 12,139.008a kathaü ca ràjà varteta loke kaluùatàü gate 12,139.008c katham arthàc ca dharmàc ca na hãyeta paraütapa 12,139.009 bhãùma uvàca 12,139.009a ràjamålà mahàràja yogakùemasuvçùñayaþ 12,139.009c prajàsu vyàdhaya÷ caiva maraõaü ca bhayàni ca 12,139.010a kçtaü tretà dvàpara÷ ca kali÷ ca bharatarùabha 12,139.010c ràjamålàni sarvàõi mama nàsty atra saü÷ayaþ 12,139.011a tasmiüs tv abhyàgate kàle prajànàü doùakàrake 12,139.011c vij¤ànabalam àsthàya jãvitavyaü tadà bhavet 12,139.012a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,139.012c vi÷vàmitrasya saüvàdaü caõóàlasya ca pakkaõe 12,139.013a tretàdvàparayoþ saüdhau purà daivavidhikramàt 12,139.013c anàvçùñir abhåd ghorà ràjan dvàda÷avàrùikã 12,139.014a prajànàm abhivçddhànàü yugànte paryupasthite 12,139.014c tretànirmokùasamaye dvàparapratipàdane 12,139.015a na vavarùa sahasràkùaþ pratilomo 'bhavad guruþ 12,139.015c jagàma dakùiõaü màrgaü somo vyàvçttalakùaõaþ 12,139.016a nàva÷yàyo 'pi ràtryante kuta evàbhraràjayaþ 12,139.016c nadyaþ saükùiptatoyaughàþ kva cid antargatàbhavan 12,139.017a saràüsi sarita÷ caiva kåpàþ prasravaõàni ca 12,139.017c hatatviñkàny alakùyanta nisargàd daivakàritàt 12,139.018a upa÷uùkajalasthàyà vinivçttasabhàprapà 12,139.018c nivçttayaj¤asvàdhyàyà nirvaùañkàramaïgalà 12,139.019a utsannakçùigorakùyà nivçttavipaõàpaõà 12,139.019c nivçttapågasamayà saüpranaùñamahotsavà 12,139.020a asthikaïkàlasaükãrõà hàhàbhåtajanàkulà 12,139.020c ÷ånyabhåyiùñhanagarà dagdhagràmanive÷anà 12,139.021a kva cic coraiþ kva cic chastraiþ kva cid ràjabhir àturaiþ 12,139.021c parasparabhayàc caiva ÷ånyabhåyiùñhanirjanà 12,139.022a gatadaivatasaükalpà vçddhabàlavinàkçtà 12,139.022c gojàvimahiùair hãnà parasparaharàharà 12,139.023a hataviprà hatàrakùà pranaùñauùadhisaücayà 12,139.023c ÷yàvabhåtanarapràyà babhåva vasudhà tadà 12,139.024a tasmin pratibhaye kàle kùãõe dharme yudhiùñhira 12,139.024c babhramuþ kùudhità martyàþ khàdantaþ sma parasparam 12,139.025a çùayo niyamàüs tyaktvà parityaktàgnidaivatàþ 12,139.025c à÷ramàn saüparityajya paryadhàvann itas tataþ 12,139.026a vi÷vàmitro 'tha bhagavàn maharùir aniketanaþ 12,139.026c kùudhà parigato dhãmàn samantàt paryadhàvata 12,139.026d*0348_01 tyaktvà dàràü÷ ca putràü÷ ca kasmiü÷ cij janasaüsadi 12,139.026d*0348_02 bhakùyàbhakùyasamo bhåtvà niragnir aniketanaþ 12,139.027a sa kadà cit paripata¤ ÷vapacànàü nive÷anam 12,139.027c hiüsràõàü pràõihantéõàm àsasàda vane kva cit 12,139.028a vibhinnakala÷àkãrõaü ÷vacarmàcchàdanàyutam 12,139.028c varàhakharabhagnàsthikapàlaghañasaükulam 12,139.029a mçtacelaparistãrõaü nirmàlyakçtabhåùaõam 12,139.029c sarpanirmokamàlàbhiþ kçtacihnakuñãmañham 12,139.029d*0349_01 kukkuñàràvabahulaü gardabhadhvaninàditam 12,139.029d*0349_02 tad yoùidbhiþ kharair vàkyaiþ kalahadbhiþ parasparam 12,139.030a ulåkapakùadhvajibhir devatàyatanair vçtam 12,139.030c lohaghaõñàpariùkàraü ÷vayåthaparivàritam 12,139.031a tat pravi÷ya kùudhàviùño gàdheþ putro mahàn çùiþ 12,139.031c àhàrànveùaõe yuktaþ paraü yatnaü samàsthitaþ 12,139.032a na ca kva cid avindat sa bhikùamàõo 'pi kau÷ikaþ 12,139.032c màüsam annaü målaphalam anyad và tatra kiü cana 12,139.033a aho kçcchraü mayà pràptam iti ni÷citya kau÷ikaþ 12,139.033c papàta bhåmau daurbalyàt tasmiü÷ caõóàlapakkaõe 12,139.034a cintayàm àsa sa muniþ kiü nu me sukçtaü bhavet 12,139.034c kathaü vçthà na mçtyuþ syàd iti pàrthivasattama 12,139.035a sa dadar÷a ÷vamàüsasya kutantãü vitatàü muniþ 12,139.035c caõóàlasya gçhe ràjan sadyaþ ÷astrahatasya ca 12,139.036a sa cintayàm àsa tadà steyaü kàryam ito mayà 12,139.036c na hãdànãm upàyo 'nyo vidyate pràõadhàraõe 12,139.037a àpatsu vihitaü steyaü vi÷iùñasamahãnataþ 12,139.037c paraü paraü bhavet pårvam asteyam iti ni÷cayaþ 12,139.038a hãnàd àdeyam àdau syàt samànàt tadanantaram 12,139.038c asaübhavàd àdadãta vi÷iùñàd api dhàrmikàt 12,139.039a so 'ham antàvasànànàü haramàõaþ parigrahàt 12,139.039c na steyadoùaü pa÷yàmi hariùyàmy etad àmiùam 12,139.040a etàü buddhiü samàsthàya vi÷vàmitro mahàmuniþ 12,139.040c tasmin de÷e prasuùvàpa patito yatra bhàrata 12,139.041a sa vigàóhàü ni÷àü dçùñvà supte caõóàlapakkaõe 12,139.041c ÷anair utthàya bhagavàn pravive÷a kuñãmañham 12,139.042a sa supta eva caõóàlaþ ÷leùmàpihitalocanaþ 12,139.042c paribhinnasvaro råkùa uvàcàpriyadar÷anaþ 12,139.043a kaþ kutantãü ghaññayati supte caõóàlapakkaõe 12,139.043c jàgarmi nàvasupto 'smi hato 'sãti ca dàruõaþ 12,139.044a vi÷vàmitro 'ham ity eva sahasà tam uvàca saþ 12,139.044c sahasàbhyàgatabhayaþ sodvegas tena karmaõà 12,139.044d*0350_01 vi÷vàmitro 'ham àyuùmann àgato 'haü bubhukùitaþ 12,139.044d*0350_02 mà vadhãr mama sadbuddher yadi samyak prapa÷yasi 12,139.045a caõóàlas tad vacaþ ÷rutvà maharùer bhàvitàtmanaþ 12,139.045c ÷ayanàd upasaübhrànta iyeùotpatituü tataþ 12,139.046a sa visçjyà÷ru netràbhyàü bahumànàt kçtà¤jaliþ 12,139.046c uvàca kau÷ikaü ràtrau brahman kiü te cikãrùitam 12,139.047a vi÷vàmitras tu màtaïgam uvàca parisàntvayan 12,139.047c kùudhito 'haü gatapràõo hariùyàmi ÷vajàghanãm 12,139.048a avasãdanti me pràõàþ smçtir me na÷yati kùudhà 12,139.048a*0351_01 **** **** tçùitaþ param asmy aham 12,139.048b*0352_01 durbalo naùñasaüj¤a÷ ca bhakùyàbhakùyavivarjitaþ 12,139.048c svadharmaü budhyamàno 'pi hariùyàmi ÷vajàghanãm 12,139.049a añan bhaikùaü na vindàmi yadà yuùmàkam àlaye 12,139.049c tadà buddhiþ kçtà pàpe hariùyàmi ÷vajàghanãm 12,139.050a tçùitaþ kaluùaü pàtà nàsti hrãr a÷anàrthinaþ 12,139.050c kùud dharmaü dåùayaty atra hariùyàmi ÷vajàghanãm 12,139.051a agnir mukhaü purodhà÷ ca devànàü ÷ucipàd vibhuþ 12,139.051c yathà sa sarvabhug brahmà tathà màü viddhi dharmataþ 12,139.052a tam uvàca sa caõóàlo maharùe ÷çõu me vacaþ 12,139.052c ÷rutvà tathà samàtiùñha yathà dharmàn na hãyase 12,139.052d*0353_01 dharmaü tavàpi viprarùe ÷çõu yat te bravãmy aham 12,139.053a mçgàõàm adhamaü ÷vànaü pravadanti manãùiõaþ 12,139.053c tasyàpy adhama udde÷aþ ÷arãrasyorujàghanã 12,139.054a nedaü samyag vyavasitaü maharùe karma vaikçtam 12,139.054c caõóàlasvasya haraõam abhakùyasya vi÷eùataþ 12,139.055a sàdhv anyam anupa÷ya tvam upàyaü pràõadhàraõe 12,139.055c na màüsalobhàt tapaso nà÷as te syàn mahàmune 12,139.056a jànato 'vihito màrgo na kàryo dharmasaükaraþ 12,139.056c mà sma dharmaü parityàkùãs tvaü hi dharmavid uttamaþ 12,139.057a vi÷vàmitras tato ràjann ity ukto bharatarùabha 12,139.057c kùudhàrtaþ pratyuvàcedaü punar eva mahàmuniþ 12,139.058a niràhàrasya sumahàn mama kàlo 'bhidhàvataþ 12,139.058c na vidyate 'bhyupàya÷ ca ka÷ cin me pràõadhàraõe 12,139.059a yena tena vi÷eùeõa karmaõà yena kena cit 12,139.059c abhyujjãvet sãdamànaþ samartho dharmam àcaret 12,139.060a aindro dharmaþ kùatriyàõàü bràhmaõànàm athàgnikaþ 12,139.060c brahmavahnir mama balaü bhakùyàmi samayaü kùudhà 12,139.061a yathà yathà vai jãved dhi tat kartavyam apãóayà 12,139.061c jãvitaü maraõàc chreyo jãvan dharmam avàpnuyàt 12,139.062a so 'haü jãvitam àkàïkùann abhakùasyàpi bhakùaõam 12,139.062c vyavasye buddhipårvaü vai tad bhavàn anumanyatàm 12,139.063a jãvan dharmaü cariùyàmi praõotsyàmy a÷ubhàni ca 12,139.063c tapobhir vidyayà caiva jyotãüùãva mahat tamaþ 12,139.064 ÷vapaca uvàca 12,139.064a naitat khàdan pràpsyase pràõam anyaü; nàyur dãrghaü nàmçtasyeva tçptim 12,139.064c bhikùàm anyàü bhikùa mà te mano 'stu; ÷vabhakùaõe ÷và hy abhakùo dvijànàm 12,139.065 vi÷vàmitra uvàca 12,139.065a na durbhikùe sulabhaü màüsam anyac; chvapàka nànnaü na ca me 'sti vittam 12,139.065c kùudhàrta÷ càham agatir nirà÷aþ; ÷vamàüse càsmin ùaórasàn sàdhu manye 12,139.066 ÷vapaca uvàca 12,139.066a pa¤ca pa¤canakhà bhakùyà brahmakùatrasya vai dvija 12,139.066b*0354_01 ÷alyakaþ ÷vàvidho godhàþ ÷a÷aþ kårma÷ ca pa¤camaþ 12,139.066c yadi ÷àstraü pramàõaü te màbhakùye mànasaü kçthàþ 12,139.067 vi÷vàmitra uvàca 12,139.067a agastyenàsuro jagdho vàtàpiþ kùudhitena vai 12,139.067c aham àpadgataþ kùubdho bhakùayiùye ÷vajàghanãm 12,139.068 ÷vapaca uvàca 12,139.068a bhikùàm anyàm àhareti na caitat kartum arhasi 12,139.068c na nånaü kàryam etad vai hara kàmaü ÷vajàghanãm 12,139.069 vi÷vàmitra uvàca 12,139.069a ÷iùñà vai kàraõaü dharme tadvçttam anuvartaye 12,139.069c paràü medhyà÷anàd etàü bhakùyàü manye ÷vajàghanãm 12,139.070 ÷vapaca uvàca 12,139.070a asatà yat samàcãrõaü na sa dharmaþ sanàtanaþ 12,139.070c nàvçttam anukàryaü vai mà chalenànçtaü kçthàþ 12,139.071 vi÷vàmitra uvàca 12,139.071a na pàtakaü nàvamatam çùiþ san kartum arhasi 12,139.071c samau ca ÷vamçgau manye tasmàd bhakùyà ÷vajàghanã 12,139.072 ÷vapaca uvàca 12,139.072a yad bràhmaõàrthe kçtam arthitena; tenarùiõà tac ca bhakùyàdhikàram 12,139.072c sa vai dharmo yatra na pàpam asti; sarvair upàyair hi sa rakùitavyaþ 12,139.073 vi÷vàmitra uvàca 12,139.073a mitraü ca me bràhmaõa÷ càyam àtmà; priya÷ ca me påjyatama÷ ca loke 12,139.073c taü bhartukàmo 'ham imàü hariùye; nç÷aüsànàm ãdç÷ànàü na bibhye 12,139.074 ÷vapaca uvàca 12,139.074a kàmaü narà jãvitaü saütyajanti; na càbhakùyaiþ pratikurvanti tatra 12,139.074c sarvàn kàmàn pràpnuvantãha vidvan; priyasva kàmaü sahitaþ kùudhà vai 12,139.075 vi÷vàmitra uvàca 12,139.075a sthàne tàvat saü÷ayaþ pretyabhàve; niþsaü÷ayaü karmaõàü và vinà÷aþ 12,139.075c ahaü punar varta ity à÷ayàtmà; målaü rakùan bhakùayiùyàmy abhakùyam 12,139.075d*0355_01 * * målartuülastrittipuõyaü (sic) 12,139.075d*0355_02 mohàtmake yatra yathà svabhakùe 12,139.076a buddhyàtmake vyastam astãti tuùño; mohàd ekatvaü yathà carma cakùuþ 12,139.076b*0356_01 yathà cakùuþ ÷abdatattvaü na budhyed 12,139.076b*0356_02 råpaü pa÷yec cakùur evaü tathaiva 12,139.076c yady apy enaþ saü÷ayàd àcaràmi; nàhaü bhaviùyàmi yathà tvam eva 12,139.077 ÷vapaca uvàca 12,139.077a patanãyam idaü duþkham iti me vartate matiþ 12,139.077c duùkçtã bràhmaõaü santaü yas tvàm aham upàlabhe 12,139.078 vi÷vàmitra uvàca 12,139.078a pibanty evodakaü gàvo maõóåkeùu ruvatsv api 12,139.078c na te 'dhikàro dharme 'sti mà bhår àtmapra÷aüsakaþ 12,139.079 ÷vapaca uvàca 12,139.079a suhçd bhåtvànu÷àsmi tvà kçpà hi tvayi me dvija 12,139.079c tad evaü ÷reya àdhatsva mà lobhàc chvànam àdithàþ 12,139.080 vi÷vàmitra uvàca 12,139.080a suhçn me tvaü sukhepsu÷ ced àpado màü samuddhara 12,139.080c jàne 'haü dharmato ''tmànaü ÷vànãm utsçja jàghanãm 12,139.081 ÷vapaca uvàca 12,139.081a naivotsahe bhavate dàtum etàü; nopekùituü hriyamàõaü svam annam 12,139.081c ubhau syàvaþ svamalenàvaliptau; dàtàhaü ca tvaü ca vipra pratãcchan 12,139.082 vi÷vàmitra uvàca 12,139.082a adyàham etad vçjinaü karma kçtvà; jãvaü÷ cariùyàmi mahàpavitram 12,139.082c prapåtàtmà dharmam evàbhipatsye; yad etayor guru tad vai bravãhi 12,139.083 ÷vapaca uvàca 12,139.083a àtmaiva sàkùã kila lokakçtye; tvam eva jànàsi yad atra duùñam 12,139.083c yo hy àdriyed bhakùyam iti ÷vamàüsaü; manye na tasyàsti vivarjanãyam 12,139.084 vi÷vàmitra uvàca 12,139.084a upàdàne khàdane vàsya doùaþ; kàryo nyàyair nityam atràpavàdaþ 12,139.084c yasmin na hiüsà nànçte vàkyale÷o; bhakùyakriyà tatra na tad garãyaþ 12,139.085 ÷vapaca uvàca 12,139.085a yady eùa hetus tava khàdanasya; na te vedaþ kàraõaü nànyadharmaþ 12,139.085c tasmàd abhakùye bhakùaõàd và dvijendra; doùaü na pa÷yàmi yathedam àttha 12,139.086 vi÷vàmitra uvàca 12,139.086a na pàtakaü bhakùaõam asya dçùñaü; suràü pãtvà patatãtãha ÷abdaþ 12,139.086c anyonyakarmàõi tathà tathaiva; na le÷amàtreõa kçtyaü hinasti 12,139.087 ÷vapaca uvàca 12,139.087a asthànato hãnataþ kutsitàd và; taü vidvàüsaü bàdhate sàdhuvçttam 12,139.087c sthànaü punar yo labhate niùaïgàt; tenàpi daõóaþ sahitavya eva 12,139.088 bhãùma uvàca 12,139.088a evam uktvà nivavçte màtaïgaþ kau÷ikaü tadà 12,139.088c vi÷vàmitro jahàraiva kçtabuddhiþ ÷vajàghanãm 12,139.089a tato jagràha pa¤càïgãü jãvitàrthã mahàmuniþ 12,139.089c sadàras tàm upàkçtya vane yàto mahàmuniþ 12,139.089d*0357_01 tathàsya buddhir abhavad vidhinàhaü ÷vajàghanãm 12,139.089d*0357_02 bhakùayàmi yathàkàmaü pårvaü saütarpya devatàþ 12,139.089d*0357_03 tato 'gnim upasaühçtya bràhmeõa vidhinà muniþ 12,139.089d*0357_04 aindràgneyena vidhinà caruü ÷rapayata svayam 12,139.089d*0357_05 tataþ samàrabhat karma daivaü pitryaü ca bhàrata 12,139.089d*0357_06 àhåya devàn indràdãn bhàgaü bhàgaü vidhikramàt 12,139.090a etasminn eva kàle tu pravavarùàtha vàsavaþ 12,139.090c saüjãvayan prajàþ sarvà janayàm àsa cauùadhãþ 12,139.091a vi÷vàmitro 'pi bhagavàüs tapasà dagdhakilbiùaþ 12,139.091c kàlena mahatà siddhim avàpa paramàdbhutàm 12,139.091d*0358_01 sa saühçtya ca tat karma anàsvàdya ca tad dhaviþ 12,139.091d*0358_02 toùayàm àsa devàü÷ ca pitéü÷ ca dvijasattamaþ 12,139.092a evaü vidvàn adãnàtmà vyasanastho jijãviùuþ 12,139.092c sarvopàyair upàyaj¤o dãnam àtmànam uddharet 12,139.093a etàü buddhiü samàsthàya jãvitavyaü sadà bhavet 12,139.093c jãvan puõyam avàpnoti naro bhadràõi pa÷yati 12,139.094a tasmàt kaunteya viduùà dharmàdharmavini÷caye 12,139.094c buddhim àsthàya loke 'smin vartitavyaü yatàtmanà 12,140.001 yudhiùñhira uvàca 12,140.001a yad idaü ghoram uddiùñam a÷raddheyam ivànçtam 12,140.001c asti svid dasyumaryàdà yàm ahaü parivarjaye 12,140.002a saümuhyàmi viùãdàmi dharmo me ÷ithilãkçtaþ 12,140.002c udyamaü nàdhigacchàmi kuta÷ cit paricintayan 12,140.003 bhãùma uvàca 12,140.003a naitac chuddhàgamàd eva tava dharmànu÷àsanam 12,140.003c praj¤àsamavatàro 'yaü kavibhiþ saübhçtaü madhu 12,140.004a bahvyaþ pratividhàtavyàþ praj¤à ràj¤à tatas tataþ 12,140.004c naika÷àkhena dharmeõa yàtraiùà saüpravartate 12,140.005a buddhisaüjananaü ràj¤àü dharmam àcaratàü sadà 12,140.005c jayo bhavati kauravya tadà tad viddhi me vacaþ 12,140.006a buddhi÷reùñhà hi ràjàno jayanti vijayaiùiõaþ 12,140.006c dharmaþ pratividhàtavyo buddhyà ràj¤à tatas tataþ 12,140.007a naika÷àkhena dharmeõa ràj¤àü dharmo vidhãyate 12,140.007c durbalasya kutaþ praj¤à purastàd anudàhçtà 12,140.008a advaidhaj¤aþ pathi dvaidhe saü÷ayaü pràptum arhati 12,140.008c buddhidvaidhaü veditavyaü purastàd eva bhàrata 12,140.009a pàr÷vataþkaraõaü praj¤à viùåcã tv àpagà iva 12,140.009c janas tåccàritaü dharmaü vijànàty anyathànyathà 12,140.010a samyag vij¤àninaþ ke cin mithyàvij¤ànino 'pare 12,140.010c tad vai yathàtathaü buddhvà j¤ànam àdadate satàm 12,140.011a parimuùõanti ÷àstràõi dharmasya paripanthinaþ 12,140.011c vaiùamyam arthavidyànàü nairarthyàt khyàpayanti te 12,140.012a àjijãviùavo vidyàü ya÷askàmàþ samantataþ 12,140.012c te sarve narapàpiùñhà dharmasya paripanthinaþ 12,140.013a apakvamatayo mandà na jànanti yathàtatham 12,140.013c sadà hy a÷àstraku÷alàþ sarvatràpariniùñhitàþ 12,140.014a parimuùõanti ÷àstràõi ÷àstradoùànudar÷inaþ 12,140.014c vij¤ànam atha vidyànàü na samyag iti vartate 12,140.015a nindayà paravidyànàü svàü vidyàü khyàpayanti ye 12,140.015c vàgastrà vàkchurãmattvà dugdhavidyàphalà iva 12,140.015e tàn vidyàvaõijo viddhi ràkùasàn iva bhàrata 12,140.016a vyàjena kçtsno vidito dharmas te parihàsyate 12,140.016c na dharmavacanaü vàcà na buddhyà ceti naþ ÷rutam 12,140.017a iti bàrhaspataü j¤ànaü provàca maghavà svayam 12,140.017c na tv eva vacanaü kiü cid animittàd ihocyate 12,140.018a svavinãtena ÷àstreõa vyavasyanti tathàpare 12,140.018c lokayàtràm ihaike tu dharmam àhur manãùiõaþ 12,140.019a samuddiùñaü satàü dharmaü svayam åhen na paõóitaþ 12,140.019c amarùàc chàstrasaümohàd avij¤ànàc ca bhàrata 12,140.020a ÷àstraü pràj¤asya vadataþ samåhe yàty adar÷anam 12,140.020c àgatàgamayà buddhyà vacanena pra÷asyate 12,140.021a aj¤ànàj j¤ànahetutvàd vacanaü sàdhu manyate 12,140.021c anapàhatam evedaü nedaü ÷àstram apàrthakam 12,140.022a daiteyàn u÷anàþ pràha saü÷ayacchedane purà 12,140.022c j¤ànam avyapade÷yaü hi yathà nàsti tathaiva tat 12,140.023a tena tvaü chinnamålena kaü toùayitum arhasi 12,140.023c atathyavihitaü yo và nedaü vàkyam upà÷nuyàt 12,140.024a ugràyaiva hi sçùño 'si karmaõe na tv avekùase 12,140.024c aïgemàm anvavekùasva ràjanãtiü bubhåùitum 12,140.024e yayà pramucyate tv anyo yadarthaü ca pramodate 12,140.025a ajo '÷vaþ kùatram ity etat sadç÷aü brahmaõà kçtam 12,140.025c tasmàn natãkùõabhåtànàü yàtrà kà cit prasidhyati 12,140.026a yas tv avadhyavadhe doùaþ sa vadhyasyàvadhe smçtaþ 12,140.026c eùaiva khalu maryàdà yàm ayaü parivarjayet 12,140.027a tasmàt tãkùõaþ prajà ràjà svadharme sthàpayed uta 12,140.027c anyonyaü bhakùayanto hi pracareyur vçkà iva 12,140.028a yasya dasyugaõà ràùñre dhvàïkùà matsyठjalàd iva 12,140.028c viharanti parasvàni sa vai kùatriyapàüsanaþ 12,140.029a kulãnàn sacivàn kçtvà vedavidyàsamanvitàn 12,140.029c pra÷àdhi pçthivãü ràjan prajà dharmeõa pàlayan 12,140.029d*0359_01 vedavedàïgatattvaj¤o japahomaparàyaõaþ 12,140.029d*0359_02 à÷ãrvàdaparo nityam eùa ràjà purohitaþ 12,140.030a vihãnajam akarmàõaü yaþ pragçhõàti bhåmipaþ 12,140.030c ubhayasyàvi÷eùaj¤as tad vai kùatraü napuüsakam 12,140.031a naivograü naiva cànugraü dharmeõeha pra÷asyate 12,140.031c ubhayaü na vyatikràmed ugro bhåtvà mçdur bhava 12,140.032a kaùñaþ kùatriyadharmo 'yaü sauhçdaü tvayi yat sthitam 12,140.032c ugre karmaõi sçùño 'si tasmàd ràjyaü pra÷àdhi vai 12,140.032d*0360_01 aruùñaþ kasya cid ràjann evam eva samàcara 12,140.033a a÷iùñanigraho nityaü ÷iùñasya paripàlanam 12,140.033c iti ÷akro 'bravãd dhãmàn àpatsu bharatarùabha 12,140.034 yudhiùñhira uvàca 12,140.034a asti svid dasyumaryàdà yàm anyo nàtilaïghayet 12,140.034c pçcchàmi tvàü satàü ÷reùñha tan me bråhi pitàmaha 12,140.035 bhãùma uvàca 12,140.035a bràhmaõàn eva seveta vidyàvçddhàüs tapasvinaþ 12,140.035c ÷rutacàritravçttàóhyàn pavitraü hy etad uttamam 12,140.036a yà devatàsu vçttis te sàstu vipreùu sarvadà 12,140.036c kruddhair hi vipraiþ karmàõi kçtàni bahudhà nçpa 12,140.037a teùàü prãtyà ya÷o mukhyam aprãtyà tu viparyayaþ 12,140.037c prãtyà hy amçtavad vipràþ kruddhà÷ caiva yathà viùam 12,141.001 yudhiùñhira uvàca 12,141.001a pitàmaha mahàpràj¤a sarva÷àstravi÷àrada 12,141.001c ÷araõaü pàlayànasya yo dharmas taü vadasva me 12,141.002 bhãùma uvàca 12,141.002a mahàn dharmo mahàràja ÷araõàgatapàlane 12,141.002c arhaþ praùñuü bhavàü÷ caiva pra÷naü bharatasattama 12,141.003a nçgaprabhçtayo ràjan ràjànaþ ÷araõàgatàn 12,141.003c paripàlya mahàràja saüsiddhiü paramàü gatàþ 12,141.004a ÷råyate hi kapotena ÷atruþ ÷araõam àgataþ 12,141.004c påjita÷ ca yathànyàyaü svai÷ ca màüsair nimantritaþ 12,141.005 yudhiùñhira uvàca 12,141.005a kathaü kapotena purà ÷atruþ ÷araõam àgataþ 12,141.005c svamàüsair bhojitaþ kàü ca gatiü lebhe sa bhàrata 12,141.006 bhãùma uvàca 12,141.006a ÷çõu ràjan kathàü divyàü sarvapàpapraõà÷inãm 12,141.006c nçpater mucukundasya kathitàü bhàrgaveõa ha 12,141.007a imam arthaü purà pàrtha mucukundo naràdhipaþ 12,141.007c bhàrgavaü paripapraccha praõato bharatarùabha 12,141.008a tasmai ÷u÷råùamàõàya bhàrgavo 'kathayat kathàm 12,141.008c iyaü yathà kapotena siddhiþ pràptà naràdhipa 12,141.009a dharmani÷cayasaüyuktàü kàmàrthasahitàü kathàm 12,141.009c ÷çõuùvàvahito ràjan gadato me mahàbhuja 12,141.010a ka÷ cit kùudrasamàcàraþ pçthivyàü kàlasaümataþ 12,141.010c cacàra pçthivãü pàpo ghoraþ ÷akunilubdhakaþ 12,141.011a kàkola iva kçùõàïgo råkùaþ pàpasamàhitaþ 12,141.011c yavamadhyaþ kç÷agrãvo hrasvapàdo mahàhanuþ 12,141.012a naiva tasya suhçt ka÷ cin na saübandhã na bàndhavaþ 12,141.012c sa hi taiþ saüparityaktas tena ghoreõa karmaõà 12,141.012d*0361_01 naraþ pàpasamàcàras tyaktavyo dårato budhaiþ 12,141.012d*0361_02 àtmànaü yo 'bhisaüdhatte so 'nyasya syàt kathaü hitaþ 12,141.012d*0361_03 ye nç÷aüsà duràtmànaþ pràõipràõaharà naràþ 12,141.012d*0361_04 udvejanãyà bhåtànàü vyàlà iva bhavanti te 12,141.013a sa vai kùàrakam àdàya dvijàn hatvà vane sadà 12,141.013c cakàra vikrayaü teùàü pataügànàü naràdhipa 12,141.014a evaü tu vartamànasya tasya vçttiü duràtmanaþ 12,141.014c agamat sumahàn kàlo na càdharmam abudhyata 12,141.015a tasya bhàryàsahàyasya ramamàõasya ÷à÷vatam 12,141.015c daivayogavimåóhasya nànyà vçttir arocata 12,141.016a tataþ kadà cit tasyàtha vanasthasya samudgataþ 12,141.016c pàtayann iva vçkùàüs tàn sumahàn vàtasaübhramaþ 12,141.017a meghasaükulam àkà÷aü vidyunmaõóalamaõóitam 12,141.017c saüchannaü sumuhårtena nausthàneneva sàgaraþ 12,141.018a vàridhàràsamåhai÷ ca saüprahçùñaþ ÷atakratuþ 12,141.018c kùaõena pårayàm àsa salilena vasuüdharàm 12,141.019a tato dhàràkule loke saübhraman naùñacetanaþ 12,141.019c ÷ãtàrtas tad vanaü sarvam àkulenàntaràtmanà 12,141.020a naiva nimnaü sthalaü vàpi so 'vindata vihaügahà 12,141.020c pårito hi jalaughena màrgas tasya vanasya vai 12,141.021a pakùiõo vàtavegena hatà lãnàs tadàbhavan 12,141.021c mçgàþ siühà varàhà÷ ca sthalàny à÷ritya tasthire 12,141.022a mahatà vàtavarùeõa tràsitàs te vanaukasaþ 12,141.022c bhayàrtà÷ ca kùudhàrtà÷ ca babhramuþ sahità vane 12,141.023a sa tu ÷ãtahatair gàtrair jagàmaiva na tasthivàn 12,141.023b*0362_01 dadar÷a patitàü bhåmau kapotãü ÷ãtavihvalàm 12,141.023b*0362_02 dçùñvàrto 'pi hi pàpàtmà sa tàü pa¤jarake 'kùipat 12,141.023b*0362_03 svayaü duþkhàbhibhåto 'pi duþkham evàkarot pare 12,141.023b*0362_04 pàpàtmà pàpakàritvàt pàpam eva cakàra saþ 12,141.023c so 'pa÷yad vanaùaõóeùu meghanãlaü vanaspatim 12,141.023d*0363_01 sevyamànaü vihaügaughai÷ chàyàvàsaphalàrthibhiþ 12,141.023d*0363_02 dhàtrà paropakàràya sa sàdhur iva nirmitaþ 12,141.023d*0363_03 athàbhavat kùaõenaiva viyad vimalatàrakam 12,141.023d*0363_04 mahat sara ivotphullaü kumudacchuritodakam 12,141.024a tàràóhyaü kumudàkàram àkà÷aü nirmalaü ca ha 12,141.024c meghair muktaü nabho dçùñvà lubdhakaþ ÷ãtavihvalaþ 12,141.025a di÷o 'valokayàm àsa velàü caiva duràtmavàn 12,141.025c dåre gràmanive÷a÷ ca tasmàd de÷àd iti prabho 12,141.025e kçtabuddhir vane tasmin vastuü tàü rajanãü tadà 12,141.026a so '¤jaliü prayataþ kçtvà vàkyam àha vanaspatim 12,141.026c ÷araõaü yàmi yàny asmin daivatànãha bhàrata 12,141.027a sa ÷ilàyàü ÷iraþ kçtvà parõàny àstãrya bhåtale 12,141.027c duþkhena mahatàviùñas tataþ suùvàpa pakùihà 12,142.001 bhãùma uvàca 12,142.001a atha vçkùasya ÷àkhàyàü vihaügaþ sasuhçjjanaþ 12,142.001c dãrghakàloùito ràjaüs tatra citratanåruhaþ 12,142.002a tasya kàlyaü gatà bhàryà carituü nàbhyavartata 12,142.002c pràptàü ca rajanãü dçùñvà sa pakùã paryatapyata 12,142.003a vàtavarùaü mahac càsãn na càgacchati me priyà 12,142.003c kiü nu tat kàraõaü yena sàdyàpi na nivartate 12,142.004a api svasti bhavet tasyàþ priyàyà mama kànane 12,142.004c tayà virahitaü hãdaü ÷ånyam adya gçhaü mama 12,142.004d*0364_01 putrapautravadhåbhçtyair àkãrõam api sarvataþ 12,142.004d*0364_02 bhàryàhãnaü gçhasthasya ÷ånyam eva gçhaü bhavet 12,142.004d*0364_03 na gçhaü gçham ity àhur gçhiõã gçham ucyate 12,142.004d*0364_04 gçhaü tu gçhiõãhãnam araõyasadç÷aü matam 12,142.005a yadi sà raktanetràntà citràïgã madhurasvarà 12,142.005c adya nàbhyeti me kàntà na kàryaü jãvitena me 12,142.005d*0365_01 na bhuïkte mayy abhukte yà nàsnàte snàti suvratà 12,142.005d*0365_02 nàtiùñhaty upatiùñheta ÷ete ca ÷ayite mayi 12,142.005d*0365_03 hçùñe bhavati sà hçùñà duþkhite mayi duþkhità 12,142.005d*0365_04 proùite dãnavadanà kruddhe ca priyavàdinã 12,142.006a patidharmaratà sàdhvã pràõebhyo 'pi garãyasã 12,142.006c sà hi ÷ràntaü kùudhàrtaü ca jànãte màü tapasvinã 12,142.007a anuraktà hità caiva snigdhà caiva pativratà 12,142.007c yasya vai tàdç÷ã bhàryà dhanyaþ sa manujo bhuvi 12,142.007d*0366_01 vçkùamåle 'pi dayità yasya tiùñhati tad gçham 12,142.007d*0366_02 pràsàdo 'pi tayà hãnaþ kàntàra iti ni÷citam 12,142.007d*0366_03 dharmàrthakàmakàleùu bhàryà puüsaþ sahàyinã 12,142.007d*0366_04 vide÷agamane càsya saiva vi÷vàsakàrikà 12,142.007d*0367_01 yasya bhàryà sadà raktà tathà chandànuvartinã 12,142.007d*0367_02 vibhave 'pi hi saütoùas tasya svarga ihaiva hi 12,142.007d*0367_03 sà bhàryà yà gçhe dakùà sà bhàryà yà pativratà 12,142.007d*0367_04 sà bhàryà yà priyaü bråte sà bhàryà yà manoramà 12,142.007d*0367_05 yasya bhàryà guõaj¤à ca bhartàram anugàminã 12,142.007d*0367_06 yà càtãva hi saühçùñà sà ÷rãþ sàkùàn na vai dhanam 12,142.008a bhàryà hi paramo nàthaþ puruùasyeha pañhyate 12,142.008c asahàyasya loke 'smiül lokayàtràsahàyinã 12,142.009a tathà rogàbhibhåtasya nityaü kçcchragatasya ca 12,142.009c nàsti bhàryàsamaü kiü cin narasyàrtasya bheùajam 12,142.010a nàsti bhàryàsamo bandhur nàsti bhàryàsamà gatiþ 12,142.010c nàsti bhàryàsamo loke sahàyo dharmasàdhanaþ 12,142.010d*0368_01 yasya bhàryà gçhe nàsti sàdhvã ca priyavàdinã 12,142.010d*0368_02 araõyaü tena gantavyaü yathàraõyaü tathà gçham 12,142.010d*0369_01 aho mama vinà vahniü dahyate gàtrasaücayam 12,142.010d*0369_02 pativratadharà sàdhvã pràõebhyo 'pi garãyasã 12,142.011a evaü vilapatas tasya dvijasyàrtasya tatra vai 12,142.011c gçhãtà ÷akunaghnena bhàryà ÷u÷ràva bhàratãm 12,142.011d*0370_00 kapoty uvàca 12,142.011d*0370_01 aho 'tãva subhàgyàhaü yasyà me dayitaþ patiþ 12,142.011d*0370_02 asato và sato vàpi guõàn evaü prabhàùate 12,142.012a na sà strãty abhibhàùà syàd yasyà bhartà na tuùyati 12,142.012b*0371_01 tuùñe bhartari nàrãõàü tuùñàþ syuþ sarvadevatàþ 12,142.012c agnisàkùikam apy etad bhartà hi ÷araõaü striyaþ 12,142.012d*0372_01 dàvàgnineva nirdagdhà sapuùpastabakà latà 12,142.012d*0372_02 bhasmãbhavatu sà nàrã yasyà bhartà na tuùyati 12,142.013a iti saücintya duþkhàrtà bhartàraü duþkhitaü tadà 12,142.013c kapotã lubdhakenàtha yattà vacanam abravãt 12,142.014a hanta vakùyàmi te ÷reyaþ ÷rutvà ca kuru tat tathà 12,142.014c ÷araõàgatasaütràtà bhava kànta vi÷eùataþ 12,142.015a eùa ÷àkunikaþ ÷ete tava vàsaü samà÷ritaþ 12,142.015c ÷ãtàrta÷ ca kùudhàrta÷ ca påjàm asmai prayojaya 12,142.016a yo hi ka÷ cid dvijaü hanyàd gàü và lokasya màtaram 12,142.016c ÷araõàgataü ca yo hanyàt tulyaü teùàü ca pàtakam 12,142.017a yàsmàkaü vihità vçttiþ kàpotã jàtidharmataþ 12,142.017c sà nyàyyàtmavatà nityaü tvadvidhenàbhivartitum 12,142.018a yas tu dharmaü yathà÷akti gçhastho hy anuvartate 12,142.018c sa pretya labhate lokàn akùayàn iti ÷u÷ruma 12,142.019a sa tvaü saütànavàn adya putravàn api ca dvija 12,142.019c tat svadehe dayàü tyaktvà dharmàrthau parigçhya vai 12,142.019e påjàm asmai prayuïkùva tvaü prãyetàsya mano yathà 12,142.019f*0373_01 matkçte mà ca saütàpaü kurvãthàs tvaü vihaügama 12,142.019f*0373_02 ÷arãrayàtràkçtyartham anyàn dàràn upaiùyasi 12,142.020a iti sà ÷akunã vàkyaü kùàrakasthà tapasvinã 12,142.020c atiduþkhànvità procya bhartàraü samudaikùata 12,142.021a sa patnyà vacanaü ÷rutvà dharmayuktisamanvitam 12,142.021c harùeõa mahatà yukto bàùpavyàkulalocanaþ 12,142.022a taü vai ÷àkunikaü dçùñvà vidhidçùñena karmaõà 12,142.022c påjayàm àsa yatnena sa pakùã pakùijãvinam 12,142.023a uvàca ca svàgataü te bråhi kiü karavàõy aham 12,142.023c saütàpa÷ ca na kartavyaþ svagçhe vartate bhavàn 12,142.024a tad bravãtu bhavàn kùipraü kiü karomi kim icchasi 12,142.024c praõayena bravãmi tvàü tvaü hi naþ ÷araõàgataþ 12,142.024d*0374_01 aràv apy ucitaü kàryam àtithyaü gçham àgate 12,142.024d*0374_02 chettum apy àgate chàyàü nopasaüharate drumaþ 12,142.025a ÷araõàgatasya kartavyam àtithyam iha yatnataþ 12,142.025c pa¤cayaj¤apravçttena gçhasthena vi÷eùataþ 12,142.026a pa¤cayaj¤àüs tu yo mohàn na karoti gçhà÷ramã 12,142.026c tasya nàyaü na ca paro loko bhavati dharmataþ 12,142.027a tad bråhi tvaü suvisrabdho yat tvaü vàcà vadiùyasi 12,142.027c tat kariùyàmy ahaü sarvaü mà tvaü ÷oke manaþ kçthàþ 12,142.028a tasya tad vacanaü ÷rutvà ÷akuner lubdhako 'bravãt 12,142.028c bàdhate khalu mà ÷ãtaü himatràõaü vidhãyatàm 12,142.029a evam uktas tataþ pakùã parõàny àstãrya bhåtale 12,142.029c yathà÷uùkàõi yatnena jvalanàrthaü drutaü yayau 12,142.030a sa gatvàïgàrakarmàntaü gçhãtvàgnim athàgamat 12,142.030c tataþ ÷uùkeùu parõeùu pàvakaü so 'bhyadãdipat 12,142.031a susaüdãptaü mahat kçtvà tam àha ÷araõàgatam 12,142.031c pratàpaya suvisrabdhaü svagàtràõy akutobhayaþ 12,142.032a sa tathoktas tathety uktvà lubdho gàtràõy atàpayat 12,142.032c agnipratyàgatapràõas tataþ pràha vihaügamam 12,142.032d*0375_01 harùeõa mahatàviùño vàkyaü vyàkulalocanaþ 12,142.032d*0375_02 tathemaü ÷akuniü dçùñvà vidhidçùñena karmaõà 12,142.033a dattam àhàram icchàmi tvayà kùud bàdhate hi màm 12,142.033c tad vacaþ sa prati÷rutya vàkyam àha vihaügamaþ 12,142.034a na me 'sti vibhavo yena nà÷ayàmi tava kùudhàm 12,142.034c utpannena hi jãvàmo vayaü nityaü vanaukasaþ 12,142.035a saücayo nàsti càsmàkaü munãnàm iva kànane 12,142.035c ity uktvà sa tadà tatra vivarõavadano 'bhavat 12,142.036a kathaü nu khalu kartavyam iti cintàparaþ sadà 12,142.036c babhåva bharata÷reùñha garhayan vçttim àtmanaþ 12,142.037a muhårtàl labdhasaüj¤as tu sa pakùã pakùighàtakam 12,142.037c uvàca tarpayiùye tvàü muhårtaü pratipàlaya 12,142.038a ity uktvà ÷uùkaparõaiþ sa saüprajvàlya hutà÷anam 12,142.038c harùeõa mahatà yuktaþ kapotaþ punar abravãt 12,142.039a devànàü ca munãnàü ca pitéõàü ca mahàtmanàm 12,142.039c ÷rutapårvo mayà dharmo mahàn atithipåjane 12,142.040a kuruùvànugrahaü me 'dya satyam etad bravãmi te 12,142.040c ni÷cità khalu me buddhir atithipratipåjane 12,142.041a tataþ satyapratij¤o vai sa pakùã prahasann iva 12,142.041c tam agniü triþ parikramya pravive÷a mahãpate 12,142.042a agnimadhyaü praviùñaü taü lubdho dçùñvàtha pakùiõam 12,142.042c cintayàm àsa manasà kim idaü nu kçtaü mayà 12,142.043a aho mama nç÷aüsasya garhitasya svakarmaõà 12,142.043c adharmaþ sumahàn ghoro bhaviùyati na saü÷ayaþ 12,142.044a evaü bahuvidhaü bhåri vilalàpa sa lubdhakaþ 12,142.044c garhayan svàni karmàõi dvijaü dçùñvà tathàgatam 12,143.001 bhãùma uvàca 12,143.001a tatas taü lubdhakaþ pa÷yan kçpayàbhipariplutaþ 12,143.001c kapotam agnau patitaü vàkyaü punar uvàca ha 12,143.002a kim ãdç÷aü nç÷aüsena mayà kçtam abuddhinà 12,143.002c bhaviùyati hi me nityaü pàtakaü hçdi jãvataþ 12,143.003a sa vinindann athàtmànaü punaþ punar uvàca ha 12,143.003c dhiï màm astu sudurbuddhiü sadà nikçtini÷cayam 12,143.003e ÷ubhaü karma parityajya yo 'haü ÷akunilubdhakaþ 12,143.004a nç÷aüsasya mamàdyàyaü pratyàde÷o na saü÷ayaþ 12,143.004c dattaþ svamàüsaü dadatà kapotena mahàtmanà 12,143.005a so 'haü tyakùye priyàn pràõàn putradàraü visçjya ca 12,143.005c upadiùño hi me dharmaþ kapotenàtidharmiõà 12,143.006a adya prabhçti dehaü svaü sarvabhogair vivarjitam 12,143.006c yathà svalpaü jalaü grãùme ÷oùayiùyàmy ahaü tathà 12,143.007a kùutpipàsàtapasahaþ kç÷o dhamanisaütataþ 12,143.007c upavàsair bahuvidhai÷ cariùye pàralaukikam 12,143.008a aho dehapradànena dar÷itàtithipåjanà 12,143.008c tasmàd dharmaü cariùyàmi dharmo hi paramà gatiþ 12,143.008e dçùño hi dharmo dharmiùñhair yàdç÷o vihagottame 12,143.009a evam uktvà vini÷citya raudrakarmà sa lubdhakaþ 12,143.009c mahàprasthànam à÷ritya prayayau saü÷itavrataþ 12,143.010a tato yaùñiü ÷alàkà÷ ca kùàrakaü pa¤jaraü tathà 12,143.010c tàü÷ ca baddhà kapotàn sa saüpramucyotsasarja ha 12,144.001 bhãùma uvàca 12,144.001a tato gate ÷àkunike kapotã pràha duþkhità 12,144.001c saüsmçtya bhartàram atho rudatã ÷okamårchità 12,144.002a nàhaü te vipriyaü kànta kadà cid api saüsmare 12,144.002c sarvà vai vidhavà nàrã bahuputràpi khecara 12,144.002e ÷ocyà bhavati bandhånàü patihãnà manasvinã 12,144.003a làlitàhaü tvayà nityaü bahumànàc ca sàntvità 12,144.003c vacanair madhuraiþ snigdhair asakçt sumanoharaiþ 12,144.004a kandareùu ca ÷ailànàü nadãnàü nirjhareùu ca 12,144.004c drumàgreùu ca ramyeùu ramitàhaü tvayà priya 12,144.005a àkà÷agamane caiva sukhitàhaü tvayà sukham 12,144.005c vihçtàsmi tvayà kànta tan me nàdyàsti kiü cana 12,144.006a mitaü dadàti hi pità mitaü màtà mitaü sutaþ 12,144.006c amitasya tu dàtàraü bhartàraü kà na påjayet 12,144.007a nàsti bhartçsamo nàtho na ca bhartçsamaü sukham 12,144.007c visçjya dhanasarvasvaü bhartà vai ÷araõaü striyàþ 12,144.008a na kàryam iha me nàtha jãvitena tvayà vinà 12,144.008c patihãnàpi kà nàrã satã jãvitum utsahet 12,144.009a evaü vilapya bahudhà karuõaü sà suduþkhità 12,144.009c pativratà saüpradãptaü pravive÷a hutà÷anam 12,144.010a tata÷ citràmbaradharaü bhartàraü sànvapa÷yata 12,144.010c vimànasthaü sukçtibhiþ påjyamànaü mahàtmabhiþ 12,144.011a citramàlyàmbaradharaü sarvàbharaõabhåùitam 12,144.011c vimàna÷atakoñãbhir àvçtaü puõyakãrtibhiþ 12,144.011d*0376_01 kapoto 'pi ca tàü dçùñvà kapotãü ca suråpiõãm 12,144.011d*0376_02 harùeõa mahatà yuktaþ pariùvajyedam abravãt 12,144.011d*0376_03 aho màm anugacchantyà kçtaü sàdhu ÷ubhaü tvayà 12,144.011d*0376_04 kùaõamàtreõa duþkhena sukhaü tena samàrjitam 12,144.011d*0376_05 tisraþ koñyardhakoñã ca yàni lomàni mànave 12,144.011d*0376_06 tàvat kàlaü vaset svarge bhartàraü yànugacchati 12,144.011d*0376_07 vyàlagràhã yathà vyàlaü bilàd uddharate balàt 12,144.011d*0376_08 tadvad bhartàram uddhçtya tenaiva saha modate 12,144.012a tataþ svargagataþ pakùã bhàryayà saha saügataþ 12,144.012c karmaõà påjitas tena reme tatra sa bhàryayà 12,145.001 bhãùma uvàca 12,145.001a vimànasthau tu tau ràjaül lubdhako vai dadar÷a ha 12,145.001c dçùñvà tau daüpatã duþkhàd acintayata sadgatim 12,145.002a kãdç÷eneha tapasà gaccheyaü paramàü gatim 12,145.002c iti buddhyà vini÷citya gamanàyopacakrame 12,145.003a mahàprasthànam à÷ritya lubdhakaþ pakùijãvanaþ 12,145.003c ni÷ceùño màrutàhàro nirmamaþ svargakàïkùayà 12,145.004a tato 'pa÷yat suvistãrõaü hçdyaü padmavibhåùitam 12,145.004c nànàdvijagaõàkãrõaü saraþ ÷ãtajalaü ÷ubham 12,145.004e pipàsàrto 'pi tad dçùñvà tçptaþ syàn nàtra saü÷ayaþ 12,145.005a upavàsakç÷o 'tyarthaü sa tu pàrthiva lubdhakaþ 12,145.005c upasarpata saühçùñaþ ÷vàpadàdhyuùitaü vanam 12,145.006a mahàntaü ni÷cayaü kçtvà lubdhakaþ pravive÷a ha 12,145.006c pravi÷ann eva ca vanaü nigçhãtaþ sa kaõñakaiþ 12,145.007a sa kaõñakavibhugnàïgo lohitàrdrãkçtacchaviþ 12,145.007c babhràma tasmin vijane nànàmçgasamàkule 12,145.008a tato drumàõàü mahatàü pavanena vane tadà 12,145.008c udatiùñhata saügharùàt sumahàn havyavàhanaþ 12,145.009a tad vanaü vçkùasaükãrõaü latàviñapasaükulam 12,145.009c dadàha pàvakaþ kruddho yugàntàgnisamaprabhaþ 12,145.010a sajvàlaiþ pavanoddhåtair visphuliïgaiþ samanvitaþ 12,145.010c dadàha tad vanaü ghoraü mçgapakùisamàkulam 12,145.011a tataþ sa dehamokùàrthaü saüprahçùñena cetasà 12,145.011c abhyadhàvata saüvçddhaü pàvakaü lubdhakas tadà 12,145.012a tatas tenàgninà dagdho lubdhako naùñakilbiùaþ 12,145.012c jagàma paramàü siddhiü tadà bharatasattama 12,145.013a tataþ svargastham àtmànaü so 'pa÷yad vigatajvaraþ 12,145.013c yakùagandharvasiddhànàü madhye bhràjantam indravat 12,145.014a evaü khalu kapota÷ ca kapotã ca pativratà 12,145.014c lubdhakena saha svargaü gatàþ puõyena karmaõà 12,145.015a yàpi caivaüvidhà nàrã bhartàram anuvartate 12,145.015c viràjate hi sà kùipraü kapotãva divi sthità 12,145.016a evam etat purà vçttaü lubdhakasya mahàtmanaþ 12,145.016c kapotasya ca dharmiùñhà gatiþ puõyena karmaõà 12,145.017a ya÷ cedaü ÷çõuyàn nityaü ya÷ cedaü parikãrtayet 12,145.017c nà÷ubhaü vidyate tasya manasàpi pramàdyataþ 12,145.018a yudhiùñhira mahàn eùa dharmo dharmabhçtàü vara 12,145.018c goghneùv api bhaved asmin niùkçtiþ pàpakarmaõaþ 12,145.018e niùkçtir na bhavet tasmin yo hanyàc charaõàgatam 12,145.018f*0377_01 itihàsam imaü putra ÷rutvà pàpavinà÷anam 12,145.018f*0377_02 na durgatim avàpnoti svargalokaü ca gacchati 12,145.018f*0378_01 àrtà gçhàgatàþ påjyàs tathaiva ÷araõàgatàþ 12,146.001 yudhiùñhira uvàca 12,146.001a abuddhipårvaü yaþ pàpaü kuryàd bharatasattama 12,146.001c mucyate sa kathaü tasmàd enasas tad vadasva me 12,146.002 bhãùma uvàca 12,146.002a atra te varõayiùye 'ham itihàsaü puràtanam 12,146.002c indrotaþ ÷aunako vipro yad àha janamejayam 12,146.003a àsãd ràjà mahàvãryaþ pàrikùij janamejayaþ 12,146.003c abuddhipårvaü brahmahatyà tam àgacchan mahãpatim 12,146.004a taü bràhmaõàþ sarva eva tatyajuþ sapurohitàþ 12,146.004c jagàma sa vanaü ràjà dahyamàno divàni÷am 12,146.005a sa prajàbhiþ parityakta÷ cakàra ku÷alaü mahat 12,146.005c ativelaü tapas tepe dahyamànaþ sa manyunà 12,146.005d*0379_01 brahmahatyàpanodàrtham apçcchad bràhmaõàn bahån 12,146.005d*0379_02 paryañan pçthivãü kçtsnàü de÷e de÷e naràdhipaþ 12,146.006a tatretihàsaü vakùyàmi dharmasyàsyopabçühaõam 12,146.006c dahyamànaþ pàpakçtyà jagàma janamejayaþ 12,146.007a variùyamàõa indrotaü ÷aunakaü saü÷itavratam 12,146.007c samàsàdyopajagràha pàdayoþ paripãóayan 12,146.008a tato bhãto mahàpràj¤o jagarhe subhç÷aü tadà 12,146.008c kartà pàpasya mahato bhråõahà kim ihàgataþ 12,146.009a kiü tavàsmàsu kartavyaü mà mà spràkùãþ kathaü cana 12,146.009c gaccha gaccha na te sthànaü prãõàty asmàn iha dhruvam 12,146.010a rudhirasyeva te gandhaþ ÷avasyeva ca dar÷anam 12,146.010c a÷ivaþ ÷ivasaükà÷o mçto jãvann ivàñasi 12,146.011a antarmçtyur a÷uddhàtmà pàpam evànucintayan 12,146.011c prabudhyase prasvapiùi vartase carase sukhã 12,146.012a moghaü te jãvitaü ràjan parikliùñaü ca jãvasi 12,146.012c pàpàyeva ca sçùño 'si karmaõe ha yavãyase 12,146.013a bahu kalyàõam icchanta ãhante pitaraþ sutàn 12,146.013c tapasà devatejyàbhir vandanena titikùayà 12,146.014a pitçvaü÷am imaü pa÷ya tvatkçte narakaü gatam 12,146.014c nirarthàþ sarva evaiùàm à÷àbandhàs tvadà÷rayàþ 12,146.015a yàn påjayanto vindanti svargam àyur ya÷aþ sukham 12,146.015c teùu te satataü dveùo bràhmaõeùu nirarthakaþ 12,146.016a imaü lokaü vimucya tvam avàïmårdhà patiùyasi 12,146.016c a÷à÷vatãþ ÷à÷vatã÷ ca samàþ pàpena karmaõà 12,146.017a adyamàno jantugçdhraiþ ÷itikaõñhair ayomukhaiþ 12,146.017c tato 'pi punar àvçttaþ pàpayoniü gamiùyasi 12,146.018a yad idaü manyase ràjan nàyam asti paraþ kutaþ 12,146.018c pratismàrayitàras tvàü yamadåtà yamakùaye 12,147.001 bhãùma uvàca 12,147.001a evam uktaþ pratyuvàca taü muniü janamejayaþ 12,147.001c garhyaü bhavàn garhayati nindyaü nindati mà bhavàn 12,147.002a dhikkàryaü mà dhikkurute tasmàt tvàhaü prasàdaye 12,147.002c sarvaü hãdaü svakçtaü me jvalàmy agnàv ivàhitaþ 12,147.003a svakarmàõy abhisaüdhàya nàbhinandati me manaþ 12,147.003c pràptaü nånaü mayà ghoraü bhayaü vaivasvatàd api 12,147.004a tat tu ÷alyam anirhçtya kathaü ÷akùyàmi jãvitum 12,147.004c sarvamanyån vinãya tvam abhi mà vada ÷aunaka 12,147.005a mahànasaü bràhmaõànàü bhaviùyàmy arthavàn punaþ 12,147.005c astu ÷eùaü kulasyàsya mà paràbhåd idaü kulam 12,147.006a na hi no brahma÷aptànàü ÷eùo bhavitum arhati 12,147.006c ÷rutãr alabhamànànàü saüvidaü vedani÷cayàt 12,147.007a nirvidyamànaþ subhç÷aü bhåyo vakùyàmi sàüpratam 12,147.007c bhåya÷ caivàbhinaïkùanti nirdharmà nirjapà iva 12,147.008a arvàk ca pratitiùñhanti pulinda÷abarà iva 12,147.008c na hy ayaj¤à amuü lokaü pràpnuvanti kathaü cana 12,147.009a avij¤àyaiva me praj¤àü bàlasyeva supaõóitaþ 12,147.009c brahman piteva putrebhyaþ prati màü và¤cha ÷aunaka 12,147.010 ÷aunaka uvàca 12,147.010a kim à÷caryaü yataþ pràj¤o bahu kuryàd dhi sàüpratam 12,147.010c iti vai paõóito bhåtvà bhåtànàü nopatapyati 12,147.011a praj¤àpràsàdam àruhya a÷ocyaþ ÷ocate janàn 12,147.011c jagatãsthàn ivàdristhaþ praj¤ayà pratipa÷yati 12,147.012a na copalabhate tatra na ca kàryàõi pa÷yati 12,147.012c nirviõõàtmà parokùo và dhikkçtaþ sarvasàdhuùu 12,147.013a viditvobhayato vãryaü màhàtmyaü veda àgame 12,147.013c kuruùveha mahà÷àntiü brahmà ÷araõam astu te 12,147.014a tad vai pàratrikaü càru bràhmaõànàm akupyatàm 12,147.014c atha cet tapyase pàpair dharmaü ced anupa÷yasi 12,147.015 janamejaya uvàca 12,147.015a anutapye ca pàpena na càdharmaü caràmy aham 12,147.015c bubhåùuü bhajamànaü ca prativà¤chàmi ÷aunaka 12,147.016 ÷aunaka uvàca 12,147.016a chittvà stambhaü ca mànaü ca prãtim icchàmi te nçpa 12,147.016c sarvabhåtahite tiùñha dharmaü caiva pratismara 12,147.017a na bhayàn na ca kàrpaõyàn na lobhàt tvàm upàhvaye 12,147.017c tàü me devà giraü satyàü ÷çõvantu bràhmaõaiþ saha 12,147.018a so 'haü na kena cic càrthã tvàü ca dharmam upàhvaye 12,147.018c kro÷atàü sarvabhåtànàm aho dhig iti kurvatàm 12,147.019a vakùyanti màm adharmaj¤à vakùyanty asuhçdo janàþ 12,147.019c vàcas tàþ suhçdaþ ÷rutvà saüjvariùyanti me bhç÷am 12,147.020a ke cid eva mahàpràj¤àþ parij¤àsyanti kàryatàm 12,147.020c jànãhi me kçtaü tàta bràhmaõàn prati bhàrata 12,147.021a yathà te matkçte kùemaü labheraüs tat tathà kuru 12,147.021c pratijànãhi càdrohaü bràhmaõànàü naràdhipa 12,147.022 janamejaya uvàca 12,147.022a naiva vàcà na manasà na punar jàtu karmaõà 12,147.022c drogdhàsmi bràhmaõàn vipra caraõàv eva te spç÷e 12,148.001 ÷aunaka uvàca 12,148.001a tasmàt te 'haü pravakùyàmi dharmam àvçttacetase 12,148.001c ÷rãmàn mahàbalas tuùño yas tvaü dharmam avekùase 12,148.001e purastàd dàruõo bhåtvà sucitrataram eva tat 12,148.002a anugçhõanti bhåtàni svena vçttena pàrthiva 12,148.002c kçtsne nånaü sadasatã iti loko vyavasyati 12,148.002e yatra tvaü tàdç÷o bhåtvà dharmam adyànupa÷yasi 12,148.003a hitvà suruciraü bhakùyaü bhogàü÷ ca tapa àsthitaþ 12,148.003c ity etad api bhåtànàm adbhutaü janamejaya 12,148.004a yo durbalo bhaved dàtà kçpaõo và tapodhanaþ 12,148.004c anà÷caryaü tad ity àhur nàtidåre hi vartate 12,148.005a etad eva hi kàrpaõyaü samagram asamãkùitam 12,148.005c tasmàt samãkùayaiva syàd bhavet tasmiüs tato guõaþ 12,148.006a yaj¤o dànaü dayà vedàþ satyaü ca pçthivãpate 12,148.006c pa¤caitàni pavitràõi ùaùñhaü sucaritaü tapaþ 12,148.007a tad eva ràj¤àü paramaü pavitraü janamejaya 12,148.007c tena samyag gçhãtena ÷reyàüsaü dharmam àpsyasi 12,148.008a puõyade÷àbhigamanaü pavitraü paramaü smçtam 12,148.008c api hy udàharantãmà gàthà gãtà yayàtinà 12,148.009a yo martyaþ pratipadyeta àyur jãveta và punaþ 12,148.009c yaj¤am ekàntataþ kçtvà tat saünyasya tapa÷ caret 12,148.010a puõyam àhuþ kurukùetraü sarasvatyàü pçthådakam 12,148.010a*0380_01 **** **** kurukùetràt sarasvatãm 12,148.010a*0380_02 sarasvatyà÷ ca tãrthàni 12,148.010c yatràvagàhya pãtvà và naivaü ÷vomaraõaü tapet 12,148.011a mahàsaraþ puùkaràõi prabhàsottaramànase 12,148.011c kàlodaü tv eva gantàsi labdhàyur jãvite punaþ 12,148.012a sarasvatãdçùadvatyau sevamàno 'nusaücareþ 12,148.012c svàdhyàya÷ãlaþ sthàneùu sarveùu samupaspç÷eþ 12,148.013a tyàgadharmaü pavitràõàü saünyàsaü param abravãt 12,148.013c atràpy udàharantãmà gàthàþ satyavatà kçtàþ 12,148.014a yathà kumàraþ satyo vai na puõyo na ca pàpakçt 12,148.014c na hy asti sarvabhåteùu duþkham asmin kutaþ sukham 12,148.015a evaü prakçtibhåtànàü sarvasaüsargayàyinàm 12,148.015c tyajatàü jãvitaü pràyo vivçte puõyapàtake 12,148.016a yat tv eva ràj¤o jyàyo vai kàryàõàü tad vadàmi te 12,148.016c balena saüvibhàgai÷ ca jaya svargaü punãùva ca 12,148.017a yasyaivaü balam oja÷ ca sa dharmasya prabhur naraþ 12,148.017c bràhmaõànàü sukhàrthaü tvaü paryehi pçthivãm imàm 12,148.018a yathaivainàn puràkùaipsãs tathaivainàn prasàdaya 12,148.018c api dhikkriyamàõo 'pi tyajyamàno 'py anekadhà 12,148.019a àtmano dar÷anaü vidvan nàhantàsmãti mà krudhaþ 12,148.019c ghañamànaþ svakàryeùu kuru naiþ÷reyasaü param 12,148.020a himàgnighorasadç÷o ràjà bhavati ka÷ cana 12,148.020c làïgalà÷anikalpo và bhavaty anyaþ paraütapa 12,148.021a na niþ÷eùeõa mantavyam acikitsyena và punaþ 12,148.021c na jàtu nàham asmãti prasaktavyam asàdhuùu 12,148.022a vikarmaõà tapyamànaþ pàdàt pàpasya mucyate 12,148.022c naitat kàryaü punar iti dvitãyàt parimucyate 12,148.022e cariùye dharmam eveti tçtãyàt parimucyate 12,148.022f*0381_01 ÷ucis tãrthàny anucaraü÷ caturthàt parimucyate 12,148.023a kalyàõam anumantavyaü puruùeõa bubhåùatà 12,148.023c ye sugandhãni sevante tathàgandhà bhavanti te 12,148.023e ye durgandhãni sevante tathàgandhà bhavanti te 12,148.024a tapa÷caryàparaþ sadyaþ pàpàd dhi parimucyate 12,148.024c saüvatsaram upàsyàgnim abhi÷astaþ pramucyate 12,148.024e trãõi varùàõy upàsyàgniü bhråõahà vipramucyate 12,148.024f*0382_01 abhyetya yojana÷ataü bhråõahà vipramucyate 12,148.025a yàvataþ pràõino hanyàt tajjàtãyàn svabhàvataþ 12,148.025c pramãyamàõàn unmocya bhråõahà vipramucyate 12,148.026a api vàpsu nimajjeta trir japann aghamarùaõam 12,148.026c yathà÷vamedhàvabhçthas tathà tan manur abravãt 12,148.027a kùipraü praõudate pàpaü satkàraü labhate tathà 12,148.027c api cainaü prasãdanti bhåtàni jaóamåkavat 12,148.028a bçhaspatiü devaguruü suràsuràþ; sametya sarve nçpate 'nvayu¤jan 12,148.028c dharme phalaü vettha kçte maharùe; tathetarasmin narake pàpaloke 12,148.029a ubhe tu yasya sukçte bhavetàü; kiü svit tayos tatra jayottaraü syàt 12,148.029c àcakùva naþ karmaphalaü maharùe; kathaü pàpaü nudate puõya÷ãlaþ 12,148.030 bçhaspatir uvàca 12,148.030a kçtvà pàpaü pårvam abuddhipårvaü; puõyàni yaþ kurute buddhipårvam 12,148.030c sa tat pàpaü nudate puõya÷ãlo; vàso yathà malinaü kùàrayuktyà 12,148.031a pàpaü kçtvà na manyeta nàham asmãti påruùaþ 12,148.031c cikãrùed eva kalyàõaü ÷raddadhàno 'nasåyakaþ 12,148.032a chidràõi vasanasyeva sàdhunà vivçõoti yaþ 12,148.032c yaþ pàpaü puruùaþ kçtvà kalyàõam abhipadyate 12,148.033a yathàdityaþ punar udyaüs tamaþ sarvaü vyapohati 12,148.033c kalyàõam àcarann evaü sarvaü pàpaü vyapohati 12,148.034 bhãùma uvàca 12,148.034a evam uktvà sa ràjànam indroto janamejayam 12,148.034c yàjayàm àsa vidhivad vàjimedhena ÷aunakaþ 12,148.035a tataþ sa ràjà vyapanãtakalmaùaþ; ÷riyà yutaþ prajvalitàgniråpayà 12,148.035c vive÷a ràjyaü svam amitrakar÷ano; divaü yathà pårõavapur ni÷àkaraþ 12,149.000*0383_00 yudhiùñhira uvàca 12,149.000*0383_01 kaccit pitàmahenàsãc chrutaü và dçùñam eva và 12,149.000*0383_02 kaccin martyo mçto ràjan punar ujjãvito bhavet 12,149.000*0384_00 yudhiùñhira uvàca 12,149.000*0384_01 yad eva ÷råyate ràjann abhiyogam anujjhatàm 12,149.000*0384_02 kadàpy aghañamàno 'pi ghañetàrtho mahàn api 12,149.000*0384_03 tad etaü saü÷ayaü chindhi mahàntaü hy api me sthitam 12,149.000*0384_04 çte pitàmahàd bhãùmàc chettà naivàsya vidyate 12,149.001 bhãùma uvàca 12,149.001a ÷çõu pàrtha yathàvçttam itihàsaü puràtanam 12,149.001c gçdhrajambukasaüvàdaü yo vçtto vaidi÷e purà 12,149.001d*0385_01 kasya cid bràhmaõasyàsãd duþkhalabdhaþ suto mçtaþ 12,149.001d*0385_02 bàla eva vi÷àlàkùo bàlagrahanipãóitaþ 12,149.002a duþkhitàþ ke cid àdàya bàlam apràptayauvanam 12,149.002c kulasarvasvabhåtaü vai rudantaþ ÷okavihvalàþ 12,149.003a bàlaü mçtaü gçhãtvàtha ÷ma÷ànàbhimukhàþ sthitàþ 12,149.003c aïkenàïkaü ca saükramya rurudur bhåtale tadà 12,149.003d*0386_01 ÷ocantas tasya pårvoktàn bhàùitàü÷ càsakçt punaþ 12,149.003d*0386_02 taü bàlaü bhåtale kùipya pratigantuü na ÷aknuyuþ 12,149.004a teùàü rudita÷abdena gçdhro 'bhyetya vaco 'bravãt 12,149.004c ekàtmakam imaü loke tyaktvà gacchata màciram 12,149.005a iha puüsàü sahasràõi strãsahasràõi caiva hi 12,149.005c samànãtàni kàlena kiü te vai jàtv abàndhavàþ 12,149.006a saüpa÷yata jagat sarvaü sukhaduþkhair adhiùñhitam 12,149.006c saüyogo viprayoga÷ ca paryàyeõopalabhyate 12,149.007a gçhãtvà ye ca gacchanti ye 'nuyànti ca tàn mçtàn 12,149.007c te 'py àyuùaþ pramàõena svena gacchanti jantavaþ 12,149.008a alaü sthitvà ÷ma÷àne 'smin gçdhragomàyusaükule 12,149.008c kaïkàlabahule ghore sarvapràõibhayaükare 12,149.009a na punar jãvitaþ ka÷ cit kàladharmam upàgataþ 12,149.009c priyo và yadi và dveùyaþ pràõinàü gatir ãdç÷ã 12,149.010a sarveõa khalu martavyaü martyaloke prasåyatà 12,149.010c kçtàntavihite màrge ko mçtaü jãvayiùyati 12,149.011a karmàntavihite loke càstaü gacchati bhàskare 12,149.011c gamyatàü svam adhiùñhànaü sutasnehaü visçjya vai 12,149.012a tato gçdhravacaþ ÷rutvà vikro÷antas tadà nçpa 12,149.012c bàndhavàs te 'bhyagacchanta putram utsçjya bhåtale 12,149.012d*0387_01 ni÷citàrthà÷ ca te sarve gamanaü prati bhàrata 12,149.013a vini÷cityàtha ca tataþ saütyajantaþ svam àtmajam 12,149.013a*0388_01 **** **** vikro÷antas tatas tataþ 12,149.013a*0388_02 mçtam ity eva gacchanto nirà÷às tasya dar÷ane 12,149.013a*0388_03 nivartane kçtadhiyaþ 12,149.013c nirà÷à jãvite tasya màrgam àruhya dhiùñhitàþ 12,149.014a dhvàïkùàbhrasamavarõas tu bilàn niþsçtya jambukaþ 12,149.014c gacchamànàn sma tàn àha nirghçõàþ khalu mànavàþ 12,149.015a àdityo 'yaü sthito måóhàþ snehaü kuruta mà bhayam 12,149.015c bahuråpo muhårta÷ ca jãvetàpi kadà cana 12,149.016a yåyaü bhåmau vinikùipya putrasnehavinàkçtàþ 12,149.016c ÷ma÷àne putram utsçjya kasmàd gacchatha nirghçõàþ 12,149.017a na vo 'sty asmin sute sneho bàle madhurabhàùiõi 12,149.017c yasya bhàùitamàtreõa prasàdam upagacchatha 12,149.018a na pa÷yatha sutasnehaü yàdç÷aþ pa÷upakùiõàm 12,149.018c na yeùàü dhàrayitvà tàn ka÷ cid asti phalàgamaþ 12,149.019a catuùpàt pakùikãñànàü pràõinàü snehasaïginàm 12,149.019c paralokagatisthànàü muniyaj¤akriyà iva 12,149.020a teùàü putràbhiràmàõàm iha loke paratra ca 12,149.020c na guõo dç÷yate ka÷ cit prajàþ saüdhàrayanti ca 12,149.021a apa÷yatàü priyàn putràn naiùàü ÷oko 'nutiùñhati 12,149.021c na ca puùõanti saüvçddhàs te màtàpitarau kva cit 12,149.022a mànuùàõàü kutaþ sneho yeùàü ÷oko bhaviùyati 12,149.022c imaü kulakaraü putraü kathaü tyaktvà gamiùyatha 12,149.023a ciraü mu¤cata bàùpaü ca ciraü snehena pa÷yata 12,149.023c evaüvidhàni hãùñàni dustyajàni vi÷eùataþ 12,149.024a kùãõasyàthàbhiyuktasya ÷ma÷ànàbhimukhasya ca 12,149.024c bàndhavà yatra tiùñhanti tatrànyo nàvatiùñhate 12,149.025a sarvasya dayitàþ pràõàþ sarvaþ snehaü ca vindati 12,149.025c tiryagyoniùv api satàü snehaü pa÷yata yàdç÷am 12,149.026a tyaktvà kathaü gacchethemaü padmalolàyatàkùakam 12,149.026c yathà navodvàhakçtaü snànamàlyavibhåùitam 12,149.027 bhãùma uvàca 12,149.027a jambukasya vacaþ ÷rutvà kçpaõaü paridevataþ 12,149.027c nyavartanta tadà sarve ÷avàrthaü te sma mànuùàþ 12,149.028 gçdhra uvàca 12,149.028a aho dhik sunç÷aüsena jambukenàlpamedhasà 12,149.028c kùudreõoktà hãnasattvà mànuùàþ kiü nivartatha 12,149.029a pa¤cabhåtaparityaktaü ÷ånyaü kàùñhatvam àgatam 12,149.029c kasmàc chocatha ni÷ceùñam àtmànaü kiü na ÷ocatha 12,149.030a tapaþ kuruta vai tãvraü mucyadhvaü yena kilbiùàt 12,149.030c tapasà labhyate sarvaü vilàpaþ kiü kariùyati 12,149.031a aniùñàni ca bhàgyàni jànãta saha mårtibhiþ 12,149.031c yena gacchati loko 'yaü dattvà ÷okam anantakam 12,149.032a dhanaü gà÷ ca suvarõaü ca maõiratnam athàpi ca 12,149.032c apatyaü ca tapomålaü tapoyogàc ca labhyate 12,149.033a yathàkçtà ca bhåteùu pràpyate sukhaduþkhatà 12,149.033c gçhãtvà jàyate jantur duþkhàni ca sukhàni ca 12,149.034a na karmaõà pituþ putraþ pità và putrakarmaõà 12,149.034c màrgeõànyena gacchanti tyaktvà sukçtaduùkçte 12,149.035a dharmaü carata yatnena tathàdharmàn nivartata 12,149.035c vartadhvaü ca yathàkàlaü daivateùu dvijeùu ca 12,149.036a ÷okaü tyajata dainyaü ca sutasnehàn nivartata 12,149.036c tyajyatàm ayam àkà÷e tataþ ÷ãghraü nivartata 12,149.037a yat karoti ÷ubhaü karma tathàdharmaü sudàruõam 12,149.037c tat kartaiva sama÷nàti bàndhavànàü kim atra hi 12,149.038a iha tyaktvà na tiùñhanti bàndhavà bàndhavaü priyam 12,149.038c sneham utsçjya gacchanti bàùpapårõàvilekùaõàþ 12,149.039a pràj¤o và yadi và mårkhaþ sadhano nirdhano 'pi và 12,149.039c sarvaþ kàlava÷aü yàti ÷ubhà÷ubhasamanvitaþ 12,149.040a kiü kariùyatha ÷ocitvà mçtaü kim anu÷ocatha 12,149.040c sarvasya hi prabhuþ kàlo dharmataþ samadar÷anaþ 12,149.041a yauvanasthàü÷ ca bàlàü÷ ca vçddhàn garbhagatàn api 12,149.041c sarvàn àvi÷ate mçtyur evaübhåtam idaü jagat 12,149.042 jambuka uvàca 12,149.042a aho mandãkçtaþ sneho gçdhreõehàlpamedhasà 12,149.042c putrasnehàbhibhåtànàü yuùmàkaü ÷ocatàü bhç÷am 12,149.043a samaiþ samyak prayuktai÷ ca vacanaiþ pra÷rayottaraiþ 12,149.043b*0389_01 sarvam etat prapadyà÷u kurutàü mà vicàraya 12,149.043c yad gacchatha jalasthàyaü sneham utsçjya dustyajam 12,149.044a aho putraviyogena mçta÷ånyopasevanàt 12,149.044c kro÷atàü vai bhç÷aü duþkhaü vivatsànàü gavàm iva 12,149.045a adya ÷okaü vijànàmi mànuùàõàü mahãtale 12,149.045c snehaü hi karuõaü dçùñvà mamàpy a÷råõy athàgaman 12,149.046a yatno hi satataü kàryaþ kçto daivena sidhyati 12,149.046c daivaü puruùakàra÷ ca kçtàntenopapadyate 12,149.047a anirvedaþ sadà kàryo nirvedàd dhi kutaþ sukham 12,149.047c prayatnàt pràpyate hy arthaþ kasmàd gacchatha nirdayàþ 12,149.048a àtmamàüsopavçttaü ca ÷arãràrdhamayãü tanum 12,149.048c pitéõàü vaü÷akartàraü vane tyaktvà kva yàsyatha 12,149.049a atha vàstaü gate sårye saüdhyàkàla upasthite 12,149.049c tato neùyatha và putram ihasthà và bhaviùyatha 12,149.049d*0390_00 ÷rãbhãùmaþ 12,149.049d*0390_01 jambukasya vacaþ ÷rutvà gçdhro ràjan yad abravãt 12,149.049d*0390_02 tat te 'haü saüpravakùyàmi tvam ihaikamanàþ ÷çõu 12,149.050 gçdhra uvàca 12,149.050a adya varùasahasraü me sàgraü jàtasya mànuùàþ 12,149.050c na ca pa÷yàmi jãvantaü mçtaü strãpuünapuüsakam 12,149.051a mçtà garbheùu jàyante mriyante jàtamàtrakàþ 12,149.051c vikramanto mriyante ca yauvanasthàs tathàpare 12,149.052a anityànãha bhàgyàni catuùpàt pakùiõàm api 12,149.052c jaïgamàjaïgamànàü càpy àyur agre 'vatiùñhate 12,149.053a iùñadàraviyuktà÷ ca putra÷okànvitàs tathà 12,149.053c dahyamànàþ sma ÷okena gçhaü gacchanti nityadà 12,149.054a aniùñànàü sahasràõi tatheùñànàü ÷atàni ca 12,149.054c utsçjyeha prayàtà vai bàndhavà bhç÷aduþkhitàþ 12,149.055a tyajyatàm eùa nistejàþ ÷ånyaþ kàùñhatvam àgataþ 12,149.055c anyadehaviùakto hi ÷àvaü kàùñham upàsate 12,149.056a bhràntajãvasya vai bàùpaü kasmàd dhitvà na gacchatha 12,149.056c nirarthako hy ayaü sneho nirartha÷ ca parigrahaþ 12,149.057a na cakùurbhyàü na karõàbhyàü saü÷çõoti samãkùate 12,149.057c tasmàd enaü samutsçjya svagçhàn gacchatà÷u vai 12,149.058a mokùadharmà÷ritair vàkyair hetumadbhir aniùñhuraiþ 12,149.058c mayoktà gacchata kùipraü svaü svam eva nive÷anam 12,149.059a praj¤àvij¤ànayuktena buddhisaüj¤àpradàyinà 12,149.059c vacanaü ÷ràvità råkùaü mànuùàþ saünivartata 12,149.059d*0391_01 ÷oko dviguõatàü yàti dçùñvà smçtvà ca ceùñitam 12,149.059d*0391_02 ity etad vacanaü ÷rutvà saünivçttàs tu mànuùàþ 12,149.059d*0391_03 apa÷yat taü tadà suptaü drutam àgatya jambukaþ 12,149.059d*0392_01 gçdhrasya vacanaü ÷rutvà jambuko vàkyam abravãt 12,149.060 jambuka uvàca 12,149.060a imaü kanakavarõàbhaü bhåùaõaiþ samalaükçtam 12,149.060c gçdhravàkyàt kathaü putraü tyajadhvaü pitçpiõóadam 12,149.061a na snehasya virodho 'sti vilàparuditasya vai 12,149.061c mçtasyàsya parityàgàt tàpo vai bhavità dhruvam 12,149.062a ÷råyate ÷ambuke ÷ådre hate bràhmaõadàrakaþ 12,149.062c jãvito dharmam àsàdya ràmàt satyaparàkramàt 12,149.063a tathà ÷vetasya ràjarùer bàlo diùñàntam àgataþ 12,149.063c ÷vo 'bhåte dharmanityena mçtaþ saüjãvitaþ punaþ 12,149.064a tathà ka÷ cid bhavet siddho munir và devatàpi và 12,149.064c kçpaõànàm anukro÷aü kuryàd vo rudatàm iha 12,149.065 bhãùma uvàca 12,149.065a ity uktàþ saünyavartanta ÷okàrtàþ putravatsalàþ 12,149.065c aïke ÷iraþ samàdhàya rurudur bahuvistaram 12,149.065d*0393_01 teùàü rudita÷abdena gçdhro 'bhyetya vaco 'bravãt 12,149.066 gçdhra uvàca 12,149.066a a÷rupàtapariklinnaþ pàõispar÷anapãóitaþ 12,149.066c dharmaràjaprayogàc ca dãrghàü nidràü prave÷itaþ 12,149.067a tapasàpi hi saüyukto na kàle nopahanyate 12,149.067c sarvasnehàvasànaü tad idaü tat pretapattanam 12,149.068a bàlavçddhasahasràõi sadà saütyajya bàndhavàþ 12,149.068c dinàni caiva ràtrã÷ ca duþkhaü tiùñhanti bhåtale 12,149.069a alaü nirbandham àgamya ÷okasya parivàraõam 12,149.069c apratyayaü kuto hy asya punar adyeha jãvitam 12,149.070a naiùa jambukavàkyena punaþ pràpsyati jãvitam 12,149.070c mçtasyotsçùñadehasya punar deho na vidyate 12,149.071a na vai mårtipradànena na jambuka÷atair api 12,149.071c ÷akyo jãvayituü hy eùa bàlo varùa÷atair api 12,149.072a api rudraþ kumàro và brahmà và viùõur eva và 12,149.072c varam asmai prayaccheyus tato jãved ayaü ÷i÷uþ 12,149.073a na ca bàùpavimokùeõa na cà÷vàsakçtena vai 12,149.073c na dãrgharuditeneha punarjãvo bhaviùyati 12,149.074a ahaü ca kroùñuka÷ caiva yåyaü caivàsya bàndhavàþ 12,149.074c dharmàdharmau gçhãtveha sarve vartàmahe 'dhvani 12,149.074d*0394_01 yadi jãved ayaü bhåyo yàvad evaü karomy aham 12,149.075a apriyaü paruùaü càpi paradrohaü parastriyam 12,149.075c adharmam ançtaü caiva dåràt pràj¤o nivartayet 12,149.076a satyaü dharmaü ÷ubhaü nyàyyaü pràõinàü mahatãü dayàm 12,149.076c ajihmatvam a÷àñhyaü ca yatnataþ parimàrgata 12,149.077a màtaraü pitaraü caiva bàndhavàn suhçdas tathà 12,149.077c jãvato ye na pa÷yanti teùàü dharmaviparyayaþ 12,149.078a yo na pa÷yati cakùurbhyàü neïgate ca kathaü cana 12,149.078c tasya niùñhàvasànànte rudantaþ kiü kariùyatha 12,149.079 bhãùma uvàca 12,149.079a ity uktàs taü sutaü tyaktvà bhåmau ÷okapariplutàþ 12,149.079c dahyamànàþ sutasnehàt prayayur bàndhavà gçhàn 12,149.080 jambuka uvàca 12,149.080a dàruõo martyaloko 'yaü sarvapràõivinà÷anaþ 12,149.080c iùñabandhuviyoga÷ ca tathaivàlpaü ca jãvitam 12,149.081a bahv alãkam asatyaü ca prativàdàpriyaüvadam 12,149.081c imaü prekùya punarbhàvaü duþkha÷okàbhivardhanam 12,149.082a na me mànuùaloko 'yaü muhårtam api rocate 12,149.082c aho dhig gçdhravàkyena saünivartatha mànuùàþ 12,149.083a pradãptàþ putra÷okena yathaivàbuddhayas tathà 12,149.083c kathaü gacchatha sasnehàþ sutasnehaü visçjya ca 12,149.083e ÷rutvà gçdhrasya vacanaü pàpasyehàkçtàtmanaþ 12,149.084a sukhasyànantaraü duþkhaü duþkhasyànantaraü sukham 12,149.084c sukhaduþkhànvite loke nehàsty ekam anantakam 12,149.085a imaü kùititale nyasya bàlaü råpasamanvitam 12,149.085c kula÷okàkaraü måóhàþ putraü tyaktvà kva yàsyatha 12,149.086a råpayauvanasaüpannaü dyotamànam iva ÷riyà 12,149.086c jãvantam enaü pa÷yàmi manasà nàtra saü÷ayaþ 12,149.087a vinà÷a÷ càpy anarho 'sya sukhaü pràpsyatha mànuùàþ 12,149.087c putra÷okàgnidagdhànàü mçtam apy adya vaþ kùamam 12,149.088a duþkhasaübhàvanàü kçtvà dhàrayitvà svayaü sukham 12,149.088c tyaktvà gamiùyatha kvàdya samutsçjyàlpabuddhivat 12,149.089 bhãùma uvàca 12,149.089a tathà dharmavirodhena priyamithyàbhidhyàyinà 12,149.089c ÷ma÷ànavàsinà nityaü ràtriü mçgayatà tadà 12,149.090a tato madhyasthatàü nãtà vacanair amçtopamaiþ 12,149.090c jambukena svakàryàrthaü bàndhavàs tasya dhiùñhitàþ 12,149.091 gçdhra uvàca 12,149.091a ayaü pretasamàkãrõo yakùaràkùasasevitaþ 12,149.091c dàruõaþ kànanodde÷aþ kau÷ikair abhinàditaþ 12,149.092a bhãmaþ sughora÷ ca tathà nãlameghasamaprabhaþ 12,149.092c asmi¤ ÷avaü parityajya pretakàryàõy upàsata 12,149.093a bhànur yàvan na yàty astaü yàvac ca vimalà di÷aþ 12,149.093c tàvad enaü parityajya pretakàryàõy upàsata 12,149.094a nadanti paruùaü ÷yenàþ ÷ivàþ kro÷anti dàruõàþ 12,149.094c mçgendràþ pratinandanti ravir astaü ca gacchati 12,149.095a citàdhåmena nãlena saürajyante ca pàdapàþ 12,149.095c ÷ma÷àne ca niràhàràþ pratinandanti dehinaþ 12,149.096a sarve vikràntavãryà÷ ca asmin de÷e sudàruõàþ 12,149.096c yuùmàn pradharùayiùyanti vikçtà màüsabhojanàþ 12,149.097a dåràc càyaü vanodde÷o bhayam atra bhaviùyati 12,149.097c tyajyatàü kàùñhabhåto 'yaü mçùyatàü jàmbukaü vacaþ 12,149.098a yadi jambukavàkyàni niùphalàny ançtàni ca 12,149.098c ÷roùyatha bhraùñavij¤ànàs tataþ sarve vinaïkùyatha 12,149.099 jambuka uvàca 12,149.099a sthãyatàü neha bhetavyaü yàvat tapati bhàskaraþ 12,149.099c tàvad asmin sutasnehàd anirvedena vartata 12,149.099d*0394A_01 taskaràõàü viràñànàü nçpàõàü caiva mànuùàþ 12,149.099d*0394A_02 bhayaü nàsmin vanodde÷e tathaiva hatabuddhinàm 12,149.100a svairaü rudata visrabdhàþ svairaü snehena pa÷yata 12,149.100b*0395_01 dàruõe 'smin vanodde÷e bhayaü vo na bhaviùyati 12,149.100b*0395_02 ayaü saumyo vanodde÷aþ pitéõàü nidhanàkaraþ 12,149.100c sthãyatàü yàvad àdityaþ kiü vaþ kravyàdabhàùitaiþ 12,149.101a yadi gçdhrasya vàkyàni tãvràõi rabhasàni ca 12,149.101c gçhõãta mohitàtmànaþ suto vo na bhaviùyati 12,149.102 bhãùma uvàca 12,149.102a gçdhro 'nastamite tv àha gate 'stam iti jambukaþ 12,149.102c mçtasya taü parijanam åcatus tau kùudhànvitau 12,149.103a svakàryadakùiõau ràjan gçdhro jambuka eva ca 12,149.103c kùutpipàsàpari÷ràntau ÷àstram àlambya jalpataþ 12,149.104a tayor vij¤ànaviduùor dvayor jambukapatriõoþ 12,149.104c vàkyair amçtakalpair hi pràtiùñhanta vrajanti ca 12,149.105a ÷okadainyasamàviùñà rudantas tasthire tadà 12,149.105c svakàryaku÷alàbhyàü te saübhràmyante ha naipuõàt 12,149.106a tathà tayor vivadator vij¤ànaviduùor dvayoþ 12,149.106c bàndhavànàü sthitànàü ca upàtiùñhata ÷aükaraþ 12,149.106d*0396_01 devyà praõodito devaþ kàruõyàrdrãkçtekùaõaþ 12,149.107a tatas tàn àha manujàn varado 'smãti ÷ålabhçt 12,149.107c te pratyåcur idaü vàkyaü duþkhitàþ praõatàþ sthitàþ 12,149.108a ekaputravihãnànàü sarveùàü jãvitàrthinàm 12,149.108c putrasya no jãvadànàj jãvitaü dàtum arhasi 12,149.109a evam uktaþ sa bhagavàn vàripårõena pàõinà 12,149.109c jãvaü tasmai kumàràya pràdàd varùa÷atàya vai 12,149.110a tathà gomàyugçdhràbhyàm adadat kùudvinà÷anam 12,149.110c varaü pinàkã bhagavàn sarvabhåtahite rataþ 12,149.111a tataþ praõamya taü devaü ÷reyoharùasamanvitàþ 12,149.111c kçtakçtyàþ sukhaü hçùñàþ pràtiùñhanta tadà vibho 12,149.112a anirvedena dãrgheõa ni÷cayena dhruveõa ca 12,149.112c devadevaprasàdàc ca kùipraü phalam avàpyate 12,149.113a pa÷ya devasya saüyogaü bàndhavànàü ca ni÷cayam 12,149.113c kçpaõànàü hi rudatàü kçtam a÷rupramàrjanam 12,149.114a pa÷ya càlpena kàlena ni÷cayànveùaõena ca 12,149.114c prasàdaü ÷aükaràt pràpya duþkhitàþ sukham àpnuvan 12,149.115a te vismitàþ prahçùñà÷ ca putrasaüjãvanàt punaþ 12,149.115c babhåvur bharata÷reùñha prasàdàc chaükarasya vai 12,149.116a tatas te tvarità ràja¤ ÷rutvà ÷okam aghodbhavam 12,149.116c vivi÷uþ putram àdàya nagaraü hçùñamànasàþ 12,149.116e eùà buddhiþ samastànàü càturvarõye nidar÷ità 12,149.117a dharmàrthamokùasaüyuktam itihàsam imaü ÷ubham 12,149.117c ÷rutvà manuùyaþ satatam iha pretya ca modate 12,150.000*0397_00 yudhiùñhira uvàca 12,150.000*0397_01 balinaþ pratyamitrasya nityam àsannavartinaþ 12,150.000*0397_02 upakàràpakàràbhyàü samarthasyodyatasya ca 12,150.000*0397_03 mohàd vikatthanàmàtrair asàro 'lpabalo laghuþ 12,150.000*0397_04 vàgbhir apratiråpàbhir abhidruhya pitàmaha 12,150.000*0397_05 àtmano balam àsthàya kathaü varteta mànavaþ 12,150.000*0397_06 àgacchato 'tikruddhasya tasyoddharaõakàmyayà 12,150.001 bhãùma uvàca 12,150.001a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,150.001c saüvàdaü bharata÷reùñha ÷almaleþ pavanasya ca 12,150.002a himavantaü samàsàdya mahàn àsãd vanaspatiþ 12,150.002c varùapågàbhisaüvçddhaþ ÷àkhàskandhapalà÷avàn 12,150.003a tatra sma mattà màtaïgà dharmàrtàþ ÷ramakar÷itàþ 12,150.003b*0398_01 yà varàhamçga÷àrdålapatatrigaõasaükulàþ 12,150.003c vi÷ramanti mahàbàho tathànyà mçgajàtayaþ 12,150.004a nalvamàtraparãõàho ghanacchàyo vanaspatiþ 12,150.004c ÷uka÷àrikasaüghuùñaþ phalavàn puùpavàn api 12,150.004d*0399_01 taü kadà cin munir dçùñvà nàrado vismito 'bravãt 12,150.004d*0399_02 dhanyas tvam eka evàsi ÷àlmale vàyuvallabhaþ 12,150.005a sàrthikà vaõija÷ càpi tàpasà÷ ca vanaukasaþ 12,150.005c vasanti vàsàn màrgasthàþ suramye tarusattame 12,150.006a tasyà tà vipulàþ ÷àkhà dçùñvà skandhàü÷ ca sarvataþ 12,150.006c abhigamyàbravãd enaü nàrado bharatarùabha 12,150.007a aho nu ramaõãyas tvam aho càsi manoramaþ 12,150.007c prãyàmahe tvayà nityaü tarupravara ÷almale 12,150.008a sadaiva ÷akunàs tàta mçgà÷ càdhas tathà gajàþ 12,150.008c vasanti tava saühçùñà manoharataràs tathà 12,150.009a tava ÷àkhà mahà÷àkha skandhaü ca vipulaü tathà 12,150.009c na vai prabhagnàn pa÷yàmi màrutena kathaü cana 12,150.009d*0400_01 sarvàvàsasya sadbhàvàt sauhçdàc càbhirakùati 12,150.010a kiü nu te màrutas tàta prãtimàn atha và suhçt 12,150.010c tvàü rakùati sadà yena vane 'smin pavano dhruvam 12,150.011a vivàn hi pavanaþ sthànàd vçkùàn uccàvacàn api 12,150.011c parvatànàü ca ÷ikharàõy àcàlayati vegavàn 12,150.012a ÷oùayaty eva pàtàlaü vivàn gandhavahaþ ÷uciþ 12,150.012c hradàü÷ ca sarita÷ caiva sàgaràü÷ ca tathaiva ha 12,150.013a tvàü saürakùeta pavanaþ sakhitvena na saü÷ayaþ 12,150.013c tasmàd bahala÷àkho 'si parõavàn puùpavàn api 12,150.014a idaü ca ramaõãyaü te pratibhàti vanaspate 12,150.014c yad ime vihagàs tàta ramante muditàs tvayi 12,150.015a eùàü pçthak samastànàü ÷råyate madhuraþ svaraþ 12,150.015c puùpasaümodane kàle và÷atàü sumanoharam 12,150.016a tatheme mudità nàgàþ svayåthakula÷obhinaþ 12,150.016c gharmàrtàs tvàü samàsàdya sukhaü vindanti ÷almale 12,150.017a tathaiva mçgajàtãbhir anyàbhir upa÷obhase 12,150.017c tathà sàrthàdhivàsai÷ ca ÷obhase meruvad druma 12,150.018a bràhmaõai÷ ca tapaþsiddhais tàpasaiþ ÷ramaõair api 12,150.018c triviùñapasamaü manye tavàyatanam eva ha 12,150.019a bandhutvàd atha và sakhyàc chalmale nàtra saü÷ayaþ 12,150.019c pàlayaty eva satataü bhãmaþ sarvatrago 'nilaþ 12,150.020a nyagbhàvaü paramaü vàyoþ ÷almale tvam upàgataþ 12,150.020c tavàham asmãti sadà yena rakùati màrutaþ 12,150.021a na taü pa÷yàmy ahaü vçkùaü parvataü vàpi taü dçóham 12,150.021c yo na vàyubalàd bhagnaþ pçthivyàm iti me matiþ 12,150.022a tvaü punaþ kàraõair nånaü ÷almale rakùyase sadà 12,150.022c vàyunà saparãvàras tena tiùñhasy asaü÷ayam 12,150.023 ÷almalir uvàca 12,150.023a na me vàyuþ sakhà brahman na bandhur na ca me suhçt 12,150.023c parameùñhã tathà naiva yena rakùati mànilaþ 12,150.024a mama tejobalaü vàyor bhãmam api hi nàrada 12,150.024c kalàm aùñàda÷ãü pràõair na me pràpnoti màrutaþ 12,150.025a àgacchan paramo vàyur mayà viùñambhito balàt 12,150.025c rujan drumàn parvatàü÷ ca yac cànyad api kiü cana 12,150.026a sa mayà bahu÷o bhagnaþ prabha¤jan vai prabha¤janaþ 12,150.026c tasmàn na bibhye devarùe kruddhàd api samãraõàt 12,150.027 nàrada uvàca 12,150.027a ÷almale viparãtaü te dar÷anaü nàtra saü÷ayaþ 12,150.027c na hi vàyor balenàsti bhåtaü tulyabalaü kva cit 12,150.028a indro yamo vai÷ravaõo varuõa÷ ca jale÷varaþ 12,150.028c na te 'pi tulyà marutaþ kiü punas tvaü vanaspate 12,150.029a yad dhi kiü cid iha pràõi ÷almale ceùñate bhuvi 12,150.029c sarvatra bhagavàn vàyu÷ ceùñàpràõakaraþ prabhuþ 12,150.030a eùa ceùñayate samyak pràõinaþ samyag àyataþ 12,150.030c asamyag àyato bhåya÷ ceùñate vikçto nçùu 12,150.031a sa tvam evaüvidhaü vàyuü sarvasattvabhçtàü varam 12,150.031c na påjayasi påjyaü taü kim anyad buddhilàghavàt 12,150.032a asàra÷ càsi durbuddhe kevalaü bahu bhàùase 12,150.032c krodhàdibhir avacchanno mithyà vadasi ÷almale 12,150.033a mama roùaþ samutpannas tvayy evaü saüprabhàùati 12,150.033c bravãmy eùa svayaü vàyos tava durbhàùitaü bahu 12,150.034a candanaiþ spandanaiþ ÷àlaiþ saralair devadàrubhiþ 12,150.034c vetasair bandhanai÷ càpi ye cànye balavattaràþ 12,150.035a tai÷ càpi naivaü durbuddhe kùipto vàyuþ kçtàtmabhiþ 12,150.035c te hi jànanti vàyo÷ ca balam àtmana eva ca 12,150.036a tasmàt te vai namasyanti ÷vasanaü drumasattamàþ 12,150.036c tvaü tu mohàn na jànãùe vàyor balam anantakam 12,150.036d*0401_01 eùa tasmàd gamiùyàmi sakà÷aü màtari÷vanaþ 12,151.001 bhãùma uvàca 12,151.001a evam uktvà tu ràjendra ÷almaliü brahmavittamaþ 12,151.001c nàradaþ pavane sarvaü ÷almaler vàkyam abravãt 12,151.002a himavatpçùñhajaþ ka÷ cic chalmaliþ parivàravàn 12,151.002c bçhanmålo bçhacchàkhaþ sa tvàü vàyo 'vamanyate 12,151.003a bahåny àkùepayuktàni tvàm àha vacanàni saþ 12,151.003c na yuktàni mayà vàyo tàni vaktuü tvayi prabho 12,151.004a jànàmi tvàm ahaü vàyo sarvapràõabhçtàü varam 12,151.004c variùñhaü ca gariùñhaü ca krodhe vaivasvataü yathà 12,151.005a evaü tu vacanaü ÷rutvà nàradasya samãraõaþ 12,151.005c ÷almaliü tam upàgamya kruddho vacanam abravãt 12,151.006a ÷almale nàrade yat tat tvayoktaü madvigarhaõam 12,151.006c ahaü vàyuþ prabhàvaü te dar÷ayàmy àtmano balam 12,151.007a nàhaü tvà nàbhijànàmi vidita÷ càsi me druma 12,151.007c pitàmahaþ prajàsarge tvayi vi÷ràntavàn prabhuþ 12,151.008a tasya vi÷ramaõàd eva prasàdo yaþ kçtas tava 12,151.008c rakùyase tena durbuddhe nàtmavãryàd drumàdhama 12,151.009a yan mà tvam avajànãùe yathànyaü pràkçtaü tathà 12,151.009c dar÷ayàmy eùa àtmànaü yathà màm avabhotsyase 12,151.010a evam uktas tataþ pràha ÷almaliþ prahasann iva 12,151.010c pavana tvaü vane kruddho dar÷ayàtmànam àtmanà 12,151.011a mayi vai tyajyatàü krodhaþ kiü me kruddhaþ kariùyasi 12,151.011c na te bibhemi pavana yady api tvaü svayaüprabhuþ 12,151.011d*0402_01 balàdhiko 'haü tvatta÷ ca na bhãþ kàryà mayà tava 12,151.011d*0402_02 ye tu buddhyà hi balinas te bhavanti balãyasaþ 12,151.011d*0402_03 pràõamàtrabalà ye vai naiva te balino matàþ 12,151.012a ity evam uktaþ pavanaþ ÷va ity evàbravãd vacaþ 12,151.012c dar÷ayiùyàmi te tejas tato ràtrir upàgamat 12,151.013a atha ni÷citya manasà ÷almalir vàtakàritam 12,151.013c pa÷yamànas tadàtmànam asamaü màtari÷vanaþ 12,151.014a nàrade yan mayà proktaü pavanaü prati tan mçùà 12,151.014c asamartho hy ahaü vàyor balena balavàn hi saþ 12,151.015a màruto balavàn nityaü yathainaü nàrado 'bravãt 12,151.015c ahaü hi durbalo 'nyebhyo vçkùebhyo nàtra saü÷ayaþ 12,151.016a kiü tu buddhyà samo nàsti mama ka÷ cid vanaspatiþ 12,151.016c tad ahaü buddhim àsthàya bhayaü mokùye samãraõàt 12,151.017a yadi tàü buddhim àsthàya careyuþ parõino vane 12,151.017c ariùñàþ syuþ sadà kruddhàt pavanàn nàtra saü÷ayaþ 12,151.018a te 'tra bàlà na jànanti yathà nainàn samãraõaþ 12,151.018c samãrayeta saükruddho yathà jànàmy ahaü tathà 12,151.019a tato ni÷citya manasà ÷almaliþ kùubhitas tadà 12,151.019c ÷àkhàþ skandhàn pra÷àkhà÷ ca svayam eva vya÷àtayat 12,151.020a sa parityajya ÷àkhà÷ ca patràõi kusumàni ca 12,151.020c prabhàte vàyum àyàntaü pratyaikùata vanaspatiþ 12,151.021a tataþ kruddhaþ ÷vasan vàyuþ pàtayan vai mahàdrumàn 12,151.021c àjagàmàtha taü de÷aü sthito yatra sa ÷almaliþ 12,151.022a taü hãnaparõaü patitàgra÷àkhaü; vi÷ãrõapuùpaü prasamãkùya vàyuþ 12,151.022c uvàca vàkyaü smayamàna enaü; mudà yutaü ÷almaliü rugõa÷àkham 12,151.023a aham apy evam eva tvàü kurvàõaþ ÷almale ruùà 12,151.023c àtmanà yat kçtaü kçtsnaü ÷àkhànàm apakarùaõam 12,151.024a hãnapuùpàgra÷àkhas tvaü ÷ãrõàïkurapalà÷avàn 12,151.024c àtmadurmantriteneha madvãryava÷ago 'bhavaþ 12,151.025a etac chrutvà vaco vàyoþ ÷almalir vrãóitas tadà 12,151.025c atapyata vacaþ smçtvà nàrado yat tadàbravãt 12,151.026a evaü yo ràja÷àrdåla durbalaþ san balãyasà 12,151.026c vairam àsajjate bàlas tapyate ÷almalir yathà 12,151.027a tasmàd vairaü na kurvãta durbalo balavattaraiþ 12,151.027c ÷oced dhi vairaü kurvàõo yathà vai ÷almalis tathà 12,151.028a na hi vairaü mahàtmàno vivçõvanty apakàriùu 12,151.028c ÷anaiþ ÷anair mahàràja dar÷ayanti sma te balam 12,151.029a vairaü na kurvãta naro durbuddhir buddhijãvinà 12,151.029c buddhir buddhimato yàti tåleùv iva hutà÷anaþ 12,151.030a na hi buddhyà samaü kiü cid vidyate puruùe nçpa 12,151.030c tathà balena ràjendra na samo 'stãti cintayet 12,151.031a tasmàt kùameta bàlàya jaóàya badhiràya ca 12,151.031c balàdhikàya ràjendra tad dçùñaü tvayi ÷atruhan 12,151.032a akùauhiõyo da÷aikà ca sapta caiva mahàdyute 12,151.032c balena na samà ràjann arjunasya mahàtmanaþ 12,151.033a hatàs tà÷ caiva bhagnà÷ ca pàõóavena ya÷asvinà 12,151.033c caratà balam àsthàya pàka÷àsaninà mçdhe 12,151.034a uktàs te ràjadharmà÷ ca àpaddharmà÷ ca bhàrata 12,151.034c vistareõa mahàràja kiü bhåyaþ prabravãmi te 12,152.001 yudhiùñhira uvàca 12,152.001a pàpasya yad adhiùñhànaü yataþ pàpaü pravartate 12,152.001c etad icchàmy ahaü j¤àtuü tattvena bharatarùabha 12,152.002 bhãùma uvàca 12,152.002a pàpasya yad adhiùñhànaü tac chçõuùva naràdhipa 12,152.002c eko lobho mahàgràho lobhàt pàpaü pravartate 12,152.003a ataþ pàpam adharma÷ ca tathà duþkham anuttamam 12,152.003c nikçtyà målam etad dhi yena pàpakçto janàþ 12,152.004a lobhàt krodhaþ prabhavati lobhàt kàmaþ pravartate 12,152.004c lobhàn moha÷ ca màyà ca mànastambhaþ paràsutà 12,152.005a akùamà hrãparityàgaþ ÷rãnà÷o dharmasaükùayaþ 12,152.005c abhidhyàpraj¤atà caiva sarvaü lobhàt pravartate 12,152.006a anyàya÷ càvitarka÷ ca vikarmasu ca yàþ kriyàþ 12,152.006c kåñavidyàdaya÷ caiva råpai÷varyamadas tathà 12,152.007a sarvabhåteùv avi÷vàsaþ sarvabhåteùv anàrjavam 12,152.007c sarvabhåteùv abhidrohaþ sarvabhåteùv ayuktatà 12,152.007e haraõaü paravittànàü paradàràbhimar÷anam 12,152.008a vàgvego mànaso vego nindàvegas tathaiva ca 12,152.008c upasthodarayor vego mçtyuvega÷ ca dàruõaþ 12,152.009a ãrùyàvega÷ ca balavàn mithyàvega÷ ca dustyajaþ 12,152.009c rasavega÷ ca durvàraþ ÷rotravega÷ ca duþsahaþ 12,152.010a kutsà vikatthà màtsaryaü pàpaü duùkarakàrità 12,152.010c sàhasànàü ca sarveùàm akàryàõàü kriyàs tathà 12,152.011a jàtau bàlye 'tha kaumàre yauvane càpi mànavaþ 12,152.011c na saütyajaty àtmakarma yan na jãryati jãryataþ 12,152.012a yo na pårayituü ÷akyo lobhaþ pràptyà kurådvaha 12,152.012c nityaü gambhãratoyàbhir àpagàbhir ivodadhiþ 12,152.012e na prahçùyati làbhair yo ya÷ ca kàmair na tçpyati 12,152.013a yo na devair na gandharvair nàsurair na mahoragaiþ 12,152.013c j¤àyate nçpa tattvena sarvair bhåtagaõais tathà 12,152.013e sa lobhaþ saha mohena vijetavyo jitàtmanà 12,152.014a dambho droha÷ ca nindà ca pai÷unyaü matsaras tathà 12,152.014c bhavanty etàni kauravya lubdhànàm akçtàtmanàm 12,152.015a sumahànty api ÷àstràõi dhàrayanti bahu÷rutàþ 12,152.015c chettàraþ saü÷ayànàü ca kli÷yantãhàlpabuddhayaþ 12,152.016a dveùakrodhaprasaktà÷ ca ÷iùñàcàrabahiùkçtàþ 12,152.016c antaþkùurà vàïmadhuràþ kåpà÷ channàs tçõair iva 12,152.016e dharmavaitaüsikàþ kùudrà muùõanti dhvajino jagat 12,152.017a kurvate ca bahån màrgàüs tàüs tàn hetubalà÷ritàþ 12,152.017c sarvaü màrgaü vilumpanti lobhàj¤àneùu niùñhitàþ 12,152.018a dharmasyàhriyamàõasya lobhagrastair duràtmabhiþ 12,152.018c yà yà vikriyate saüsthà tataþ sàbhiprapadyate 12,152.019a darpaþ krodho madaþ svapno harùaþ ÷oko 'timànità 12,152.019c tata eva hi kauravya dç÷yante lubdhabuddhiùu 12,152.019e etàn a÷iùñàn budhyasva nityaü lobhasamanvitàn 12,152.020a ÷iùñàüs tu paripçcchethà yàn vakùyàmi ÷ucivratàn 12,152.020c yeùu vçttibhayaü nàsti paralokabhayaü na ca 12,152.021a nàmiùeùu prasaïgo 'sti na priyeùv apriyeùu ca 12,152.021c ÷iùñàcàraþ priyo yeùu damo yeùu pratiùñhitaþ 12,152.022a sukhaü duþkhaü paraü yeùàü satyaü yeùàü paràyaõam 12,152.022c dàtàro na gçhãtàro dayàvantas tathaiva ca 12,152.023a pitçdevàtitheyà÷ ca nityodyuktàs tathaiva ca 12,152.023c sarvopakàriõo dhãràþ sarvadharmànupàlakàþ 12,152.024a sarvabhåtahità÷ caiva sarvadeyà÷ ca bhàrata 12,152.024c na te càlayituü ÷akyà dharmavyàpàrapàragàþ 12,152.025a na teùàü bhidyate vçttaü yat purà sàdhubhiþ kçtam 12,152.025c na tràsino na capalà na raudràþ satpathe sthitàþ 12,152.026a te sevyàþ sàdhubhir nityaü yeùv ahiüsà pratiùñhità 12,152.026c kàmakrodhavyapetà ye nirmamà nirahaükçtàþ 12,152.026e suvratàþ sthiramaryàdàs tàn upàssva ca pçccha ca 12,152.027a na gavàrthaü ya÷orthaü và dharmas teùàü yudhiùñhira 12,152.027c ava÷yakàrya ity eva ÷arãrasya kriyàs tathà 12,152.028a na bhayaü krodhacàpalyaü na ÷okas teùu vidyate 12,152.028c na dharmadhvajina÷ caiva na guhyaü kiü cid àsthitàþ 12,152.029a yeùv alobhas tathàmoho ye ca satyàrjave ratàþ 12,152.029c teùu kaunteya rajyethà yeùv atandrãkçtaü manaþ 12,152.030a ye na hçùyanti làbheùu nàlàbheùu vyathanti ca 12,152.030c nirmamà nirahaükàràþ sattvasthàþ samadar÷inaþ 12,152.031a làbhàlàbhau sukhaduþkhe ca tàta; priyàpriye maraõaü jãvitaü ca 12,152.031c samàni yeùàü sthiravikramàõàü; buddhàtmanàü sattvam avasthitànàm 12,152.032a sukhapriyais tàn sumahàpratàpàn; yatto 'pramatta÷ ca samarthayethàþ 12,152.032c daivàt sarve guõavanto bhavanti; ÷ubhà÷ubhà vàkpralàpà yathaiva 12,153.001 yudhiùñhira uvàca 12,153.001a anarthànàm adhiùñhànam ukto lobhaþ pitàmaha 12,153.001c aj¤ànam api vai tàta ÷rotum icchàmi tattvataþ 12,153.002 bhãùma uvàca 12,153.002a karoti pàpaü yo 'j¤ànàn nàtmano vetti ca kùamam 12,153.002c pradveùñi sàdhuvçttàü÷ ca sa lokasyaiti vàcyatàm 12,153.003a aj¤ànàn nirayaü yàti tathàj¤ànena durgatim 12,153.003c aj¤ànàt kle÷am àpnoti tathàpatsu nimajjati 12,153.004 yudhiùñhira uvàca 12,153.004a aj¤ànasya pravçttiü ca sthànaü vçddhiü kùayodayau 12,153.004c målaü yogaü gatiü kàlaü kàraõaü hetum eva ca 12,153.005a ÷rotum icchàmi tattvena yathàvad iha pàrthiva 12,153.005c aj¤ànaprabhavaü hãdaü yad duþkham upalabhyate 12,153.006 bhãùma uvàca 12,153.006a ràgo dveùas tathà moho harùaþ ÷oko 'bhimànità 12,153.006c kàmaþ krodha÷ ca darpa÷ ca tandrãr àlasyam eva ca 12,153.007a icchà dveùas tathà tàpaþ paravçddhyupatàpità 12,153.007c aj¤ànam etan nirdiùñaü pàpànàü caiva yàþ kriyàþ 12,153.008a etayà yà pravçtti÷ ca vçddhyàdãn yàü÷ ca pçcchasi 12,153.008c vistareõa mahàbàho ÷çõu tac ca vi÷àü pate 12,153.009a ubhàv etau samaphalau samadoùau ca bhàrata 12,153.009c aj¤ànaü càtilobha÷ càpy ekaü jànãhi pàrthiva 12,153.010a lobhaprabhavam aj¤ànaü vçddhaü bhåyaþ pravardhate 12,153.010c sthàne sthànaü kùaye kùaiõyam upaiti vividhàü gatim 12,153.011a målaü lobhasya mahataþ kàlàtmagatir eva ca 12,153.011c chinne 'cchinne tathà lobhe kàraõaü kàla eva hi 12,153.012a tasyàj¤ànàt tu lobho hi lobhàd aj¤ànam eva ca 12,153.012c sarve doùàs tathà lobhàt tasmàl lobhaü vivarjayet 12,153.013a janako yuvanà÷va÷ ca vçùàdarbhiþ prasenajit 12,153.013c lobhakùayàd divaü pràptàs tathaivànye janàdhipàþ 12,153.014a pratyakùaü tu kuru÷reùñha tyaja lobham ihàtmanà 12,153.014c tyaktvà lobhaü sukhaü loke pretya cànucariùyasi 12,154.001 yudhiùñhira uvàca 12,154.001a svàdhyàyakçtayatnasya bràhmaõasya pitàmaha 12,154.001c dharmakàmasya dharmàtman kiü nu ÷reya ihocyate 12,154.002a bahudhàdar÷ane loke ÷reyo yad iha manyase 12,154.002c asmiül loke pare caiva tan me bråhi pitàmaha 12,154.003a mahàn ayaü dharmapatho bahu÷àkha÷ ca bhàrata 12,154.003c kiü svid eveha dharmàõàm anuùñheyatamaü matam 12,154.004a dharmasya mahato ràjan bahu÷àkhasya tattvataþ 12,154.004c yan målaü paramaü tàta tat sarvaü bråhy atandritaþ 12,154.005 bhãùma uvàca 12,154.005a hanta te kathayiùyàmi yena ÷reyaþ prapatsyase 12,154.005c pãtvàmçtam iva pràj¤o j¤ànatçpto bhaviùyasi 12,154.006a dharmasya vidhayo naike te te proktà maharùibhiþ 12,154.006c svaü svaü vij¤ànam à÷ritya damas teùàü paràyaõam 12,154.007a damaü niþ÷reyasaü pràhur vçddhà ni÷cayadar÷inaþ 12,154.007c bràhmaõasya vi÷eùeõa damo dharmaþ sanàtanaþ 12,154.008a nàdàntasya kriyàsiddhir yathàvad upalabhyate 12,154.008c damo dànaü tathà yaj¤àn adhãtaü càtivartate 12,154.009a damas tejo vardhayati pavitraü ca damaþ param 12,154.009c vipàpmà tejasà yuktaþ puruùo vindate mahat 12,154.010a damena sadç÷aü dharmaü nànyaü lokeùu ÷u÷ruma 12,154.010c damo hi paramo loke pra÷astaþ sarvadharmiõàm 12,154.011a pretya càpi manuùyendra paramaü vindate sukham 12,154.011c damena hi samàyukto mahàntaü dharmam a÷nute 12,154.012a sukhaü dàntaþ prasvapiti sukhaü ca pratibudhyate 12,154.012c sukhaü paryeti lokàü÷ ca mana÷ càsya prasãdati 12,154.013a adàntaþ puruùaþ kle÷am abhãkùõaü pratipadyate 12,154.013c anarthàü÷ ca bahån anyàn prasçjaty àtmadoùajàn 12,154.014a à÷rameùu caturùv àhur damam evottamaü vratam 12,154.014c tasya liïgàni vakùyàmi yeùàü samudayo damaþ 12,154.015a kùamà dhçtir ahiüsà ca samatà satyam àrjavam 12,154.015c indriyàvajayo dàkùyaü màrdavaü hrãr acàpalam 12,154.016a akàrpaõyam asaürambhaþ saütoùaþ priyavàdità 12,154.016c avivitsànasåyà càpy eùàü samudayo damaþ 12,154.017a gurupåjà ca kauravya dayà bhåteùv apai÷unam 12,154.017c janavàdo 'mçùàvàdaþ stutinindàvivarjanam 12,154.018a kàmaþ krodha÷ ca lobha÷ ca darpaþ stambho vikatthanam 12,154.018c moha ãrùyàvamàna÷ cety etad dànto na sevate 12,154.019a anindito hy akàmàtmàthàlpeccho 'thànasåyakaþ 12,154.019c samudrakalpaþ sa naro na kadà cana påryate 12,154.020a ahaü tvayi mama tvaü ca mayi te teùu càpy aham 12,154.020c pårvasaübandhisaüyogàn naitad dànto niùevate 12,154.021a sarvà gràmyàs tathàraõyà yà÷ ca loke pravçttayaþ 12,154.021c nindàü caiva pra÷aüsàü ca yo nà÷rayati mucyate 12,154.022a maitro 'tha ÷ãlasaüpannaþ susahàyapara÷ ca yaþ 12,154.022c mukta÷ ca vividhaiþ saïgais tasya pretya mahat phalam 12,154.023a suvçttaþ ÷ãlasaüpannaþ prasannàtmàtmavid budhaþ 12,154.023c pràpyeha loke satkàraü sugatiü pratipadyate 12,154.024a karma yac chubham eveha sadbhir àcaritaü ca yat 12,154.024c tad eva j¤ànayuktasya muner dharmo na hãyate 12,154.025a niùkramya vanam àsthàya j¤ànayukto jitendriyaþ 12,154.025c kàlàkàïkùã carann evaü brahmabhåyàya kalpate 12,154.026a abhayaü yasya bhåtebhyo bhåtànàm abhayaü yataþ 12,154.026c tasya dehàd vimuktasya bhayaü nàsti kuta÷ cana 12,154.027a avàcinoti karmàõi na ca saüpracinoti ha 12,154.027c samaþ sarveùu bhåteùu maitràyaõagati÷ caret 12,154.028a ÷akunãnàm ivàkà÷e jale vàricarasya và 12,154.028c yathà gatir na dç÷yeta tathà tasya na saü÷ayaþ 12,154.029a gçhàn utsçjya yo ràjan mokùam evàbhipadyate 12,154.029c lokàs tejomayàs tasya kalpante ÷à÷vatãþ samàþ 12,154.030a saünyasya sarvakarmàõi saünyasya vidhivat tapaþ 12,154.030c saünyasya vividhà vidyàþ sarvaü saünyasya caiva ha 12,154.031a kàmeùu càpy anàvçttaþ prasannàtmàtmavic chuciþ 12,154.031c pràpyeha loke satkàraü svargaü samabhipadyate 12,154.032a yac ca paitàmahaü sthànaü brahmarà÷isamudbhavam 12,154.032c guhàyàü pihitaü nityaü tad damenàbhipadyate 12,154.033a j¤ànàràmasya buddhasya sarvabhåtàvirodhinaþ 12,154.033c nàvçttibhayam astãha paraloke bhayaü kutaþ 12,154.034a eka eva dame doùo dvitãyo nopapadyate 12,154.034c yad enaü kùamayà yuktam a÷aktaü manyate janaþ 12,154.035a etasya tu mahàpràj¤a doùasya sumahàn guõaþ 12,154.035c kùamàyàü vipulà lokàþ sulabhà hi sahiùõunà 12,154.036a dàntasya kim araõyena tathàdàntasya bhàrata 12,154.036c yatraiva hi vased dàntas tad araõyaü sa à÷ramaþ 12,154.037 vai÷aüpàyana uvàca 12,154.037a etad bhãùmasya vacanaü ÷rutvà ràjà yudhiùñhiraþ 12,154.037c amçteneva saütçptaþ prahçùñaþ samapadyata 12,154.038a puna÷ ca paripapraccha bhãùmaü dharmabhçtàü varam 12,154.038c tapaþ prati sa covàca tasmai sarvaü kurådvaha 12,155.001 bhãùma uvàca 12,155.001a sarvam etat tapomålaü kavayaþ paricakùate 12,155.001c na hy ataptatapà måóhaþ kriyàphalam avàpyate 12,155.002a prajàpatir idaü sarvaü tapasaivàsçjat prabhuþ 12,155.002c tathaiva vedàn çùayas tapasà pratipedire 12,155.003a tapaso hy ànupårvyeõa phalamålànilà÷anàþ 12,155.003c trãül lokàüs tapasà siddhàþ pa÷yanti susamàhitàþ 12,155.004a auùadhàny agadàdãni tisro vidyà÷ ca saüskçtàþ 12,155.004c tapasaiva hi sidhyanti tapomålaü hi sàdhanam 12,155.005a yad duràpaü duràmnàyaü duràdharùaü durutsaham 12,155.005c sarvaü tat tapasà ÷akyaü tapo hi duratikramam 12,155.006a suràpo 'saümatàdàyã bhråõahà gurutalpagaþ 12,155.006c tapasaiva sutaptena naraþ pàpàd vimucyate 12,155.007a tapaso bahuråpasya tais tair dvàraiþ pravartataþ 12,155.007c nivçttyà vartamànasya tapo nàna÷anàt param 12,155.008a ahiüsà satyavacanaü dànam indriyanigrahaþ 12,155.008c etebhyo hi mahàràja tapo nàna÷anàt param 12,155.009a na duùkarataraü dànàn nàtimàtaram à÷ramaþ 12,155.009c traividyebhyaþ paraü nàsti saünyàsaþ paramaü tapaþ 12,155.010a indriyàõãha rakùanti dhanadhànyàbhiguptaye 12,155.010c tasmàd arthe ca dharme ca tapo nàna÷anàt param 12,155.011a çùayaþ pitaro devà manuùyà mçgasattamàþ 12,155.011c yàni cànyàni bhåtàni sthàvaràõi caràõi ca 12,155.011d*0403_01 sthàvaràõi ca bhåtàni caràõy anyàni yàni ca 12,155.012a tapaþparàyaõàþ sarve sidhyanti tapasà ca te 12,155.012c ity evaü tapasà devà mahattvaü càpy avàpnuvan 12,155.013a imànãùñavibhàgàni phalàni tapasà sadà 12,155.013c tapasà ÷akyate pràptuü devatvam api ni÷cayàt 12,156.001 yudhiùñhira uvàca 12,156.001a satyaü dharme pra÷aüsanti viprarùipitçdevatàþ 12,156.001c satyam icchàmy ahaü ÷rotuü tan me bråhi pitàmaha 12,156.002a satyaü kiülakùaõaü ràjan kathaü và tad avàpyate 12,156.002c satyaü pràpya bhavet kiü ca kathaü caiva tad ucyate 12,156.003 bhãùma uvàca 12,156.003a càturvarõyasya dharmàõàü saükaro na pra÷asyate 12,156.003c avikàritamaü satyaü sarvavarõeùu bhàrata 12,156.003d*0404_01 tasmàc chreùñhatamaü satyaü sarvavarõeùu bhàrata 12,156.004a satyaü satsu sadà dharmaþ satyaü dharmaþ sanàtanaþ 12,156.004c satyam eva namasyeta satyaü hi paramà gatiþ 12,156.005a satyaü dharmas tapo yogaþ satyaü brahma sanàtanam 12,156.005c satyaü yaj¤aþ paraþ proktaþ satye sarvaü pratiùñhitam 12,156.006a àcàràn iha satyasya yathàvad anupårva÷aþ 12,156.006c lakùaõaü ca pravakùyàmi satyasyeha yathàkramam 12,156.007a pràpyate hi yathà satyaü tac ca ÷rotuü tvam arhasi 12,156.007c satyaü trayoda÷avidhaü sarvalokeùu bhàrata 12,156.008a satyaü ca samatà caiva dama÷ caiva na saü÷ayaþ 12,156.008c amàtsaryaü kùamà caiva hrãs titikùànasåyatà 12,156.009a tyàgo dhyànam athàryatvaü dhçti÷ ca satataü sthirà 12,156.009c ahiüsà caiva ràjendra satyàkàràs trayoda÷a 12,156.010a satyaü nàmàvyayaü nityam avikàri tathaiva ca 12,156.010c sarvadharmàviruddhaü ca yogenaitad avàpyate 12,156.011a àtmanãùñe tathàniùñe ripau ca samatà tathà 12,156.011c icchàdveùakùayaü pràpya kàmakrodhakùayaü tathà 12,156.012a damo nànyaspçhà nityaü dhairyaü gàmbhãryam eva ca 12,156.012c abhayaü krodha÷amanaü j¤ànenaitad avàpyate 12,156.013a amàtsaryaü budhàþ pràhur dànaü dharme ca saüyamam 12,156.013c avasthitena nityaü ca satyenàmatsarã bhavet 12,156.014a akùamàyàþ kùamàyà÷ ca priyàõãhàpriyàõi ca 12,156.014c kùamate sarvataþ sàdhuþ sàdhv àpnoti ca satyavàn 12,156.015a kalyàõaü kurute gàóhaü hrãmàn na ÷làghate kva cit 12,156.015c pra÷àntavàïmanà nityaü hrãs tu dharmàd avàpyate 12,156.016a dharmàrthahetoþ kùamate titikùà kùàntir ucyate 12,156.016c lokasaügrahaõàrthaü tu sà tu dhairyeõa labhyate 12,156.016d*0405_01 anasåyà tu gàmbhãryaü dànenaitad avàpyate 12,156.017a tyàgaþ snehasya yas tyàgo viùayàõàü tathaiva ca 12,156.017c ràgadveùaprahãõasya tyàgo bhavati nànyathà 12,156.017d*0406_01 dhyànaü cà÷àñhyam ity uktaü maunenaitad avàpyate 12,156.018a àryatà nàma bhåtànàü yaþ karoti prayatnataþ 12,156.018c ÷ubhaü karma niràkàro vãtaràgatvam eva ca 12,156.019a dhçtir nàma sukhe duþkhe yathà nàpnoti vikriyàm 12,156.019c tàü bhajeta sadà pràj¤o ya icched bhåtim àtmanaþ 12,156.020a sarvathà kùamiõà bhàvyaü tathà satyapareõa ca 12,156.020c vãtaharùabhayakrodho dhçtim àpnoti paõóitaþ 12,156.021a adrohaþ sarvabhåteùu karmaõà manasà girà 12,156.021c anugraha÷ ca dànaü ca satàü dharmaþ sanàtanaþ 12,156.022a ete trayoda÷àkàràþ pçthak satyaikalakùaõàþ 12,156.022c bhajante satyam eveha bçühayanti ca bhàrata 12,156.023a nàntaþ ÷akyo guõànàü hi vaktuü satyasya bhàrata 12,156.023c ataþ satyaü pra÷aüsanti vipràþ sapitçdevatàþ 12,156.024a nàsti satyàt paro dharmo nànçtàt pàtakaü param 12,156.024c sthitir hi satyaü dharmasya tasmàt satyaü na lopayet 12,156.025a upaiti satyàd dànaü hi tathà yaj¤àþ sadakùiõàþ 12,156.025c vratàgnihotraü vedà÷ ca ye cànye dharmani÷cayàþ 12,156.026a a÷vamedhasahasraü ca satyaü ca tulayà dhçtam 12,156.026c a÷vamedhasahasràd dhi satyam evàtiricyate 12,157.001 yudhiùñhira uvàca 12,157.001a yataþ prabhavati krodhaþ kàma÷ ca bharatarùabha 12,157.001c ÷okamohau vivitsà ca paràsutvaü tathà madaþ 12,157.002a lobho màtsaryam ãrùyà ca kutsàsåyà kçpà tathà 12,157.002c etat sarvaü mahàpràj¤a yàthàtathyena me vada 12,157.003 bhãùma uvàca 12,157.003a trayoda÷aite 'tibalàþ ÷atravaþ pràõinàü smçtàþ 12,157.003b*0407_01 ÷atravaþ pràõinàü sarve smçtàs te tu trayoda÷a 12,157.003c upàsate mahàràja samastàþ puruùàn iha 12,157.003d*0408_01 pràõinàü lobhayuktànàm ete vai ÷atravaþ smçtàþ 12,157.004a ete pramattaü puruùam apramattà nudanti hi 12,157.004c vçkà iva vilumpanti dçùñvaiva puruùetaràn 12,157.005a ebhyaþ pravartate duþkham ebhyaþ pàpaü pravartate 12,157.005c iti martyo vijànãyàt satataü bharatarùabha 12,157.006a eteùàm udayaü sthànaü kùayaü ca puruùottama 12,157.006c hanta te vartayiùyàmi tan me nigadataþ ÷çõu 12,157.006c*0409_01 **** **** krodhasyotpattim àditaþ 12,157.006c*0409_02 yathàtattvaü kùitipate 12,157.007a lobhàt krodhaþ prabhavati paradoùair udãryate 12,157.007c kùamayà tiùñhate ràja¤ ÷rãmàü÷ ca vinivartate 12,157.008a saükalpàj jàyate kàmaþ sevyamàno vivardhate 12,157.008b*0410_01 yadà pràj¤o viramate tadà sadyaþ praõa÷yati 12,157.008b*0410_02 paràsåyà krodhalobhàv antarà pratimucyate 12,157.008b*0410_03 dayayà sarvabhåtànàü nirvedàd vinivartate 12,157.008c avadyadar÷anàd vyeti tattvaj¤ànàc ca dhãmatàm 12,157.009a viruddhàni hi ÷àstràõi pa÷yantãhàlpabuddhayaþ 12,157.009c vivitsà jàyate tatra tattvaj¤ànàn nivartate 12,157.010a prãteþ ÷okaþ prabhavati viyogàt tasya dehinaþ 12,157.010c yadà nirarthakaü vetti tadà sadyaþ praõa÷yati 12,157.010d*0411_01 aj¤ànaprabhavo mohaþ pàpàbhyàsàt pravartate 12,157.010d*0411_02 yadà pràj¤eùu ramate tadà sadyaþ praõa÷yati 12,157.011a paràsutà krodhalobhàd abhyàsàc ca pravartate 12,157.011c dayayà sarvabhåtànàü nirvedàt sà nivartate 12,157.012a sattvatyàgàt tu màtsaryam ahitàni ca sevate 12,157.012c etat tu kùãyate tàta sàdhånàm upasevanàt 12,157.013a kulàj j¤ànàt tathai÷varyàn mado bhavati dehinàm 12,157.013c ebhir eva tu vij¤àtair madaþ sadyaþ praõa÷yati 12,157.014a ãrùyà kàmàt prabhavati saügharùàc caiva bhàrata 12,157.014c itareùàü tu martyànàü praj¤ayà sà praõa÷yati 12,157.015a vibhramàl lokabàhyànàü dveùyair vàkyair asaügataiþ 12,157.015c kutsà saüjàyate ràjann upekùàbhiþ pra÷àmyati 12,157.016a pratikartum a÷akyàya balasthàyàpakàriõe 12,157.016c asåyà jàyate tãvrà kàruõyàd vinivartate 12,157.017a kçpaõàn satataü dçùñvà tataþ saüjàyate kçpà 12,157.017b*0412_01 aj¤ànaprabhavo lobho bhåtànàü dç÷yate sadà 12,157.017b*0412_02 asthiratvaü ca bhogànàü dçùñvà j¤àtvà nivartate 12,157.017c dharmaniùñhàü yadà vetti tadà ÷àmyati sà kçpà 12,157.018a etàny eva jitàny àhuþ pra÷amàc ca trayoda÷a 12,157.018c ete hi dhàrtaràùñràõàü sarve doùàs trayoda÷a 12,157.018e tvayà sarvàtmanà nityaü vijità jeùyase ca tàn 12,158.001 yudhiùñhira uvàca 12,158.001a ànç÷aüsyaü vijànàmi dar÷anena satàü sadà 12,158.001c nç÷aüsàn na vijànàmi teùàü karma ca bhàrata 12,158.002a kaõñakàn kåpam agniü ca varjayanti yathà naràþ 12,158.002c tathà nç÷aüsakarmàõaü varjayanti narà naram 12,158.003a nç÷aüso hy adhamo nityaü pretya ceha ca bhàrata 12,158.003c tasmàd bravãhi kauravya tasya dharmavini÷cayam 12,158.004 bhãùma uvàca 12,158.004a spçhàsyàntarhità caiva viditàrthà ca karmaõà 12,158.004c àkroùñà kru÷yate caiva bandhità badhyate ca yaþ 12,158.005a dattànukãrtir viùamaþ kùudro naikçtikaþ ÷añhaþ 12,158.005c asaübhogã ca mànã ca tathà saïgã vikatthanaþ 12,158.006a sarvàti÷aïkã paruùo bàli÷aþ kçpaõas tathà 12,158.006c vargapra÷aüsã satatam à÷ramadveùasaükarã 12,158.007a hiüsàvihàrã satatam avi÷eùaguõàguõaþ 12,158.007c bahvalãko manasvã ca lubdho 'tyarthaü nç÷aüsakçt 12,158.008a dharma÷ãlaü guõopetaü pàpa ity avagacchati 12,158.008c àtma÷ãlànumànena na vi÷vasiti kasya cit 12,158.009a pareùàü yatra doùaþ syàt tad guhyaü saüprakà÷ayet 12,158.009c samàneùv eva doùeùu vçttyartham upaghàtayet 12,158.010a tathopakàriõaü caiva manyate va¤citaü param 12,158.010c dattvàpi ca dhanaü kàle saütapaty upakàriõe 12,158.011a bhakùyaü bhojyam atho lehyaü yac cànyat sàdhu bhojanam 12,158.011c prekùamàõeùu yo '÷nãyàn nç÷aüsa iti taü viduþ 12,158.012a bràhmaõebhyaþ pradàyàgraü yaþ suhçdbhiþ sahà÷nute 12,158.012c sa pretya labhate svargam iha cànantyam a÷nute 12,158.013a eùa te bharata÷reùñha nç÷aüsaþ parikãrtitaþ 12,158.013c sadà vivarjanãyo vai puruùeõa bubhåùatà 12,159.001 bhãùma uvàca 12,159.001a kçtàrtho yakùyamàõa÷ ca sarvavedàntaga÷ ca yaþ 12,159.001c àcàryapitçbhàryàrthaü svàdhyàyàrtham athàpi và 12,159.002a ete vai sàdhavo dçùñà bràhmaõà dharmabhikùavaþ 12,159.002c asvebhyo deyam etebhyo dànaü vidyàvi÷eùataþ 12,159.003a anyatra dakùiõà yà tu deyà bharatasattama 12,159.003c anyebhyo hi bahirvedyàü nàkçtànnaü vidhãyate 12,159.004a sarvaratnàni ràjà ca yathàrhaü pratipàdayet 12,159.004c bràhmaõà÷ caiva yaj¤à÷ ca sahànnàþ sahadakùiõàþ 12,159.004d*0413_01 anyonyaspardhino ràjan yajante guõataþ sadà 12,159.005a yasya traivàrùikaü bhaktaü paryàptaü bhçtyavçttaye 12,159.005c adhikaü vàpi vidyeta sa somaü pàtum arhati 12,159.006a yaj¤a÷ cet pratividdhaþ syàd aïgenaikena yajvanaþ 12,159.006c bràhmaõasya vi÷eùeõa dhàrmike sati ràjani 12,159.007a yo vai÷yaþ syàd bahupa÷ur hãnakratur asomapaþ 12,159.007c kuñumbàt tasya tad dravyaü yaj¤àrthaü pàrthivo haret 12,159.008a àhared ve÷mataþ kiü cit kàmaü ÷ådrasya dravyataþ 12,159.008c na hi ve÷mani ÷ådrasya ka÷ cid asti parigrahaþ 12,159.009a yo 'nàhitàgniþ ÷atagur ayajvà ca sahasraguþ 12,159.009c tayor api kuñumbàbhyàm àhared avicàrayan 12,159.010a adàtçbhyo haren nityaü vyàkhyàpya nçpatiþ prabho 12,159.010c tathà hy àcarato dharmo nçpateþ syàd athàkhilaþ 12,159.011a tathaiva saptame bhakte bhaktàni ùaó ana÷natà 12,159.011c a÷vastanavidhànena hartavyaü hãnakarmaõaþ 12,159.011e khalàt kùetràt tathàgàràd yato vàpy upapadyate 12,159.012a àkhyàtavyaü nçpasyaitat pçcchato 'pçcchato 'pi và 12,159.012c na tasmai dhàrayed daõóaü ràjà dharmeõa dharmavit 12,159.013a kùatriyasya hi bàli÷yàd bràhmaõaþ kli÷yate kùudhà 12,159.013c ÷ruta÷ãle samàj¤àya vçttim asya prakalpayet 12,159.013e athainaü parirakùeta pità putram ivaurasam 12,159.014a iùñiü vai÷vànarãü nityaü nirvaped abdaparyaye 12,159.014c avikalpaþ puràdharmo dharmavàdais tu kevalam 12,159.015a vi÷vais tu devaiþ sàdhyai÷ ca bràhmaõai÷ ca maharùibhiþ 12,159.015c àpatsu maraõàd bhãtair liïgapratinidhiþ kçtaþ 12,159.016a prabhuþ prathamakalpasya yo 'nukalpena vartate 12,159.016c na sàüparàyikaü tasya durmater vidyate phalam 12,159.017a na bràhmaõàn vedayeta ka÷ cid ràjani mànavaþ 12,159.017c avãryo vedanàd vidyàt suvãryo vãryavattaram 12,159.018a tasmàd ràj¤à sadà tejo duþsahaü brahmavàdinàm 12,159.018c mantà ÷àstà vidhàtà ca bràhmaõo deva ucyate 12,159.018e tasmin nàku÷alaü bråyàn na ÷uktàm ãrayed giram 12,159.019a kùatriyo bàhuvãryeõa taraty àpadam àtmanaþ 12,159.019c dhanena vai÷yaþ ÷ådra÷ ca mantrair homai÷ ca vai dvijaþ 12,159.020a na vai kanyà na yuvatir nàmantro na ca bàli÷aþ 12,159.020c pariveùñàgnihotrasya bhaven nàsaüskçtas tathà 12,159.020e narake nipatanty ete juhvànàþ sa ca yasya tat 12,159.020f*0414_01 tasmàd vaitànaku÷alo hotà syàd vedapàragaþ 12,159.021a pràjàpatyam adattvà÷vam agnyàdheyasya dakùiõàm 12,159.021c anàhitàgnir iti sa procyate dharmadar÷ibhiþ 12,159.022a puõyàny anyàni kurvãta ÷raddadhàno jitendriyaþ 12,159.022c anàptadakùiõair yaj¤air na yajeta kathaü cana 12,159.023a prajàþ pa÷åü÷ ca svargaü ca hanti yaj¤o hy adakùiõaþ 12,159.023c indriyàõi ya÷aþ kãrtim àyu÷ càsyopakçntati 12,159.024a udakyà hy àsate ye ca ye ca ke cid anagnayaþ 12,159.024c kulaü cà÷rotriyaü yeùàü sarve te ÷ådradharmiõaþ 12,159.025a udapànodake gràme bràhmaõo vçùalãpatiþ 12,159.025c uùitvà dvàda÷a samàþ ÷ådrakarmeha gacchati 12,159.026a anàryàü ÷ayane bibhrad ujjhan bibhrac ca yo dvijàm 12,159.026c abràhmaõo manyamànas tçõeùv àsãta pçùñhataþ 12,159.026e tathà sa ÷udhyate ràja¤ ÷çõu càtra vaco mama 12,159.027a yad ekaràtreõa karoti pàpaü; kçùõaü varõaü bràhmaõaþ sevamànaþ 12,159.027c sthànàsanàbhyàü vicaran vratã saüs; tribhir varùaiþ ÷amayed àtmapàpam 12,159.028a na narmayuktaü vacanaü hinasti; na strãùu ràjan na vivàhakàle 12,159.028c na gurvarthe nàtmano jãvitàrthe; pa¤cànçtàny àhur apàtakàni 12,159.029a ÷raddadhànaþ ÷ubhàü vidyàü hãnàd api samàcaret 12,159.029c suvarõam api càmedhyàd àdadãteti dhàraõà 12,159.030a strãratnaü duùkulàc càpi viùàd apy amçtaü pibet 12,159.030c aduùñà hi striyo ratnam àpa ity eva dharmataþ 12,159.031a gobràhmaõahitàrthaü ca varõànàü saükareùu ca 12,159.031c gçhõãyàt tu dhanur vai÷yaþ paritràõàya càtmanaþ 12,159.032a suràpànaü brahmahatyà gurutalpam athàpi và 12,159.032c anirde÷yàni manyante pràõàntànãti dhàraõà 12,159.033a suvarõaharaõaü stainyaü vipràsaïga÷ ca pàtakam 12,159.033c viharan madyapànaü càpy agamyàgamanaü tathà 12,159.034a patitaiþ saüprayogàc ca bràhmaõair yonitas tathà 12,159.034c acireõa mahàràja tàdç÷o vai bhavaty uta 12,159.035a saüvatsareõa patati patitena sahàcaran 12,159.035c yàjanàdhyàpanàd yaunàn na tu yànàsanà÷anàt 12,159.036a etàni ca tato 'nyàni nirde÷yànãti dhàraõà 12,159.036c nirde÷yakena vidhinà kàlenàvyasanã bhavet 12,159.037a annaü tiryaï na hotavyaü pretakarmaõy apàtite 12,159.037c triùu tv eteùu pårveùu na kurvãta vicàraõàm 12,159.038a amàtyàn và gurån vàpi jahyàd dharmeõa dhàrmikaþ 12,159.038c pràya÷cittam akurvàõair naitair arhati saüvidam 12,159.039a adharmakàrã dharmeõa tapasà hanti kilbiùam 12,159.039c bruvan stena iti stenaü tàvat pràpnoti kilbiùam 12,159.039e astenaü stena ity uktvà dviguõaü pàpam àpnuyàt 12,159.039f*0415_01 stenam astena ity uktvà tàvad àpnoti kilbiùam 12,159.040a tribhàgaü brahmahatyàyàþ kanyà pràpnoti duùyatã 12,159.040c yas tu dåùayità tasyàþ ÷eùaü pràpnoti kilbiùam 12,159.041a bràhmaõàyàvagåryeha spçùñvà gurutaraü bhavet 12,159.041c varùàõàü hi ÷ataü pàpaþ pratiùñhàü nàdhigacchati 12,159.042a sahasraü tv eva varùàõàü nipàtya narake vaset 12,159.042c tasmàn naivàvagåryàd dhi naiva jàtu nipàtayet 12,159.043a ÷oõitaü yàvataþ pàüsån saügçhõãyàd dvijakùatàt 12,159.043c tàvatãþ sa samà ràjan narake parivartate 12,159.044a bhråõahàhavamadhye tu ÷udhyate ÷astrapàtitaþ 12,159.044c àtmànaü juhuyàd vahnau samiddhe tena ÷udhyati 12,159.045a suràpo vàruõãm uùõàü pãtvà pàpàd vimucyate 12,159.045c tayà sa kàye nirdagdhe mçtyunà pretya ÷udhyati 12,159.045e lokàü÷ ca labhate vipro nànyathà labhate hi saþ 12,159.046a gurutalpam adhiùñhàya duràtmà pàpacetanaþ 12,159.046c sårmãü jvalantãm à÷liùya mçtyunà sa vi÷udhyati 12,159.047a atha và ÷i÷navçùaõàv àdàyà¤jalinà svayam 12,159.047c nairçtãü di÷am àsthàya nipatet sa tv ajihmagaþ 12,159.048a bràhmaõàrthe 'pi và pràõàn saütyajet tena ÷udhyati 12,159.048c a÷vamedhena vàpãùñvà gomedhenàpi và punaþ 12,159.048e agniùñomena và samyag iha pretya ca påyate 12,159.049a tathaiva dvàda÷a samàþ kapàlã brahmahà bhavet 12,159.049c brahmacàrã cared bhaikùaü svakarmodàharan muniþ 12,159.050a evaü và tapasà yukto brahmahà savanã bhavet 12,159.050c evaü và garbham aj¤àtà càtreyãü yo 'bhigacchati 12,159.050e dviguõà brahmahatyà vai àtreyãvyasane bhavet 12,159.051a suràpo niyatàhàro brahmacàrã kùamàcaraþ 12,159.051c årdhvaü tribhyo 'tha varùebhyo yajetàgniùñutà param 12,159.051e çùabhaikasahasraü gà dattvà ÷ubham avàpnuyàt 12,159.051f*0416_01 dãkùàbhiùekanirmukte kùatriye ùañ samàcaret 12,159.052a vai÷yaü hatvà tu varùe dve çùabhaika÷atà÷ ca gàþ 12,159.052c ÷ådraü hatvàbdam evaikam çùabhaikàda÷à÷ ca gàþ 12,159.053a ÷vabarbarakharàn hatvà ÷audram eva vrataü caret 12,159.053c màrjàracàùamaõóåkàn kàkaü bhàsaü ca måùakam 12,159.054a uktaþ pa÷usamo dharmo ràjan pràõinipàtanàt 12,159.054c pràya÷cittàny athànyàni pravakùyàmy anupårva÷aþ 12,159.055a talpe cànyasya caurye ca pçthak saüvatsaraü caret 12,159.055c trãõi ÷rotriyabhàryàyàü paradàre tu dve smçte 12,159.056a kàle caturthe bhu¤jàno brahmacàrã vratã bhavet 12,159.056c sthànàsanàbhyàü viharet trir ahno 'bhyuditàd apaþ 12,159.056d*0417_01 evam eva caran ràjaüs tasmàt pàpàt pramucyate 12,159.056e evam eva niràcànto ya÷ càgnãn apavidhyati 12,159.057a tyajaty akàraõe ya÷ ca pitaraü màtaraü tathà 12,159.057c patitaþ syàt sa kauravya tathà dharmeùu ni÷cayaþ 12,159.058a gràsàcchàdanam atyarthaü dadyàd iti nidar÷anam 12,159.058b*0418_01 brahmacàrã dvijebhya÷ ca dattvà pàpàt pramucyate 12,159.058c bhàryàyàü vyabhicàriõyàü niruddhàyàü vi÷eùataþ 12,159.058e yat puüsàü paradàreùu tac cainàü càrayed vratam 12,159.059a ÷reyàüsaü ÷ayane hitvà yà pàpãyàüsam çcchati 12,159.059c ÷vabhis tàü khàdayed ràjà saüsthàne bahusaüvçte 12,159.060a pumàüsaü bandhayet pràj¤aþ ÷ayane tapta àyase 12,159.060c apy àdadhãta dàråõi tatra dahyeta pàpakçt 12,159.061a eùa daõóo mahàràja strãõàü bhartçvyatikrame 12,159.061c saüvatsaràbhi÷astasya duùñasya dviguõo bhavet 12,159.062a dve tasya trãõi varùàõi catvàri sahasevinaþ 12,159.062c kucaraþ pa¤ca varùàõi cared bhaikùaü munivrataþ 12,159.063a parivittiþ parivettà yayà ca parividyate 12,159.063c pàõigràha÷ ca dharmeõa sarve te patitàþ smçtàþ 12,159.064a careyuþ sarva evaite vãrahà yad vrataü caret 12,159.064c càndràyaõaü caren màsaü kçcchraü và pàpa÷uddhaye 12,159.065a parivettà prayaccheta parivittàya tàü snuùàm 12,159.065c jyeùñhena tv abhyanuj¤àto yavãyàn pratyanantaram 12,159.065e enaso mokùam àpnoti sà ca tau caiva dharmataþ 12,159.066a amànuùãùu govarjam anàvçùñir na duùyati 12,159.066c adhiùñhàtàram attàraü pa÷ånàü puruùaü viduþ 12,159.067a paridhàyordhvavàlaü tu pàtram àdàya mçnmayam 12,159.067c caret sapta gçhàn bhaikùaü svakarma parikãrtayan 12,159.068a tatraiva labdhabhojã syàd dvàda÷àhàt sa ÷udhyati 12,159.068c caret saüvatsaraü càpi tad vrataü yan niràkçti 12,159.069a bhavet tu mànuùeùv evaü pràya÷cittam anuttamam 12,159.069c dànaü vàdànasakteùu sarvam eva prakalpayet 12,159.069e anàstikeùu gomàtraü pràõam ekaü pracakùate 12,159.070a ÷vavaràhamanuùyàõàü kukkuñasya kharasya ca 12,159.070c màüsaü måtrapurãùaü ca prà÷ya saüskàram arhati 12,159.071a bràhmaõasya suràpasya gandham àghràya somapaþ 12,159.071c apas tryahaü pibed uùõàs tryaham uùõaü payaþ pibet 12,159.071e tryaham uùõaü ghçtaü pãtvà vàyubhakùo bhavet tryaham 12,159.072a evam etat samuddiùñaü pràya÷cittaü sanàtanam 12,159.072c bràhmaõasya vi÷eùeõa tattvaj¤ànena jàyate 12,160.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,160.001a kathàntaram athàsàdya khaógayuddhavi÷àradaþ 12,160.001c nakulaþ ÷aratalpastham idam àha pitàmaham 12,160.002a dhanuþ praharaõaü ÷reùñham iti vàdaþ pitàmaha 12,160.002c matas tu mama dharmaj¤a khaóga eva susaü÷itaþ 12,160.003a vi÷ãrõe kàrmuke ràjan prakùãõeùu ca vàjiùu 12,160.003c khaógena ÷akyate yuddhe sàdhv àtmà parirakùitum 12,160.004a ÷aràsanadharàü÷ caiva gadà÷aktidharàüs tathà 12,160.004c ekaþ khaógadharo vãraþ samarthaþ pratibàdhitum 12,160.005a atra me saü÷aya÷ caiva kautåhalam atãva ca 12,160.005c kiü svit praharaõaü ÷reùñhaü sarvayuddheùu pàrthiva 12,160.006a kathaü cotpàditaþ khaógaþ kasyàrthàya ca kena và 12,160.006c pårvàcàryaü ca khaógasya prabråhi prapitàmaha 12,160.007a tasya tad vacanaü ÷rutvà màdrãputrasya dhãmataþ 12,160.007c sarvakau÷alasaüyuktaü såkùmacitràrthavac chubham 12,160.008a tatas tasyottaraü vàkyaü svaravarõopapàditam 12,160.008c ÷ikùànyàyopasaüpannaü droõa÷iùyàya pçcchate 12,160.009a uvàca sarvadharmaj¤o dhanurvedasya pàragaþ 12,160.009c ÷aratalpagato bhãùmo nakulàya mahàtmane 12,160.010a tattvaü ÷çõuùva màdreya yad etat paripçcchasi 12,160.010c prabodhito 'smi bhavatà dhàtumàn iva parvataþ 12,160.011a salilaikàrõavaü tàta purà sarvam abhåd idam 12,160.011c niùprakampam anàkà÷am anirde÷yamahãtalam 12,160.012a tamaþsaüvçtam aspar÷am atigambhãradar÷anam 12,160.012c niþ÷abdaü càprameyaü ca tatra jaj¤e pitàmahaþ 12,160.012d*0419_01 avyakteva guõàtãte karmavyàpàravarjite 12,160.012d*0419_02 pràdurbabhåva jalajaü tato jaj¤e pitàmahaþ 12,160.013a so 'sçjad vàyum agniü ca bhàskaraü càpi vãryavàn 12,160.013c àkà÷am asçjac cordhvam adho bhåmiü ca nairçtim 12,160.014a nabhaþ sacandratàraü ca nakùatràõi grahàüs tathà 12,160.014c saüvatsaràn ahoràtràn çtån atha lavàn kùaõàn 12,160.015a tataþ ÷arãraü lokasthaü sthàpayitvà pitàmahaþ 12,160.015c janayàm àsa bhagavàn putràn uttamatejasaþ 12,160.016a marãcim çùim atriü ca pulastyaü pulahaü kratum 12,160.016c vasiùñhàïgirasau cobhau rudraü ca prabhum ã÷varam 12,160.017a pràcetasas tathà dakùaþ kanyàþ ùaùñim ajãjanat 12,160.017c tà vai brahmarùayaþ sarvàþ prajàrthaü pratipedire 12,160.018a tàbhyo vi÷vàni bhåtàni devàþ pitçgaõàs tathà 12,160.018c gandharvàpsarasa÷ caiva rakùàüsi vividhàni ca 12,160.019a patatrimçgamãnà÷ ca plavaügà÷ ca mahoragàþ 12,160.019c nànàkçtibalà÷ cànye jalakùitivicàriõaþ 12,160.020a audbhidàþ svedajà÷ caiva aõóajà÷ ca jaràyujàþ 12,160.020c jaj¤e tàta tathà sarvaü jagat sthàvarajaïgamam 12,160.021a bhåtasargam imaü kçtvà sarvalokapitàmahaþ 12,160.021c ÷à÷vataü vedapañhitaü dharmaü ca yuyuje punaþ 12,160.022a tasmin dharme sthità devàþ sahàcàryapurohitàþ 12,160.022c àdityà vasavo rudràþ sasàdhyà maruda÷vinaþ 12,160.023a bhçgvatryaïgirasaþ siddhàþ kà÷yapa÷ ca tapodhanaþ 12,160.023c vasiùñhagautamàgastyàs tathà nàradaparvatau 12,160.024a çùayo vàlakhilyà÷ ca prabhàsàþ sikatàs tathà 12,160.024c ghçtàcàþ somavàyavyà vaikhànasamarãcipàþ 12,160.025a akçùñà÷ caiva haüsà÷ ca çùayo 'thàgniyonijàþ 12,160.025c vànaprasthàþ pç÷naya÷ ca sthità brahmànu÷àsane 12,160.026a dànavendràs tv atikramya tat pitàmaha÷àsanam 12,160.026c dharmasyàpacayaü cakruþ krodhalobhasamanvitàþ 12,160.027a hiraõyaka÷ipu÷ caiva hiraõyàkùo virocanaþ 12,160.027c ÷ambaro vipracitti÷ ca prahràdo namucir baliþ 12,160.028a ete cànye ca bahavaþ sagaõà daityadànavàþ 12,160.028c dharmasetum atikramya remire 'dharmani÷cayàþ 12,160.029a sarve sma tulyajàtãyà yathà devàs tathà vayam 12,160.029c ity evaü hetum àsthàya spardhamànàþ surarùibhiþ 12,160.030a na priyaü nàpy anukro÷aü cakrur bhåteùu bhàrata 12,160.030c trãn upàyàn atikramya daõóena rurudhuþ prajàþ 12,160.030e na jagmuþ saüvidaü tai÷ ca darpàd asurasattamàþ 12,160.031a atha vai bhagavàn brahmà brahmarùibhir upasthitaþ 12,160.031c tadà himavataþ pçùñhe suramye padmatàrake 12,160.032a ÷atayojanavistàre maõimuktàcayàcite 12,160.032c tasmin girivare putra puùpitadrumakànane 12,160.032e tasthau sa vibudha÷reùñho brahmà lokàrthasiddhaye 12,160.033a tato varùasahasrànte vitànam akarot prabhuþ 12,160.033c vidhinà kalpadçùñena yathoktenopapàditam 12,160.034a çùibhir yaj¤apañubhir yathàvat karmakartçbhiþ 12,160.034c marudbhiþ parisaüstãrõaü dãpyamànai÷ ca pàvakaiþ 12,160.035a kà¤canair yaj¤abhàõóai÷ ca bhràjiùõubhir alaükçtam 12,160.035c vçtaü devagaõai÷ caiva prababhau yaj¤amaõóalam 12,160.036a tathà brahmarùibhi÷ caiva sadasyair upa÷obhitam 12,160.036c tatra ghoratamaü vçttam çùãõàü me pari÷rutam 12,160.037a candramà vimalaü vyoma yathàbhyuditatàrakam 12,160.037c vidàryàgniü tathà bhåtam utthitaü ÷råyate tataþ 12,160.038a nãlotpalasavarõàbhaü tãkùõadaüùñraü kç÷odaram 12,160.038c pràü÷u durdar÷anaü caivàpy atitejas tathaiva ca 12,160.039a tasminn utpatamàne ca pracacàla vasuüdharà 12,160.039c tatrormikalilàvarta÷ cukùubhe ca mahàrõavaþ 12,160.040a petur ulkà mahotpàtàþ ÷àkhà÷ ca mumucur drumàþ 12,160.040c aprasannà di÷aþ sarvàþ pavana÷ cà÷ivo vavau 12,160.040e muhur muhu÷ ca bhåtàni pràvyathanta bhayàt tathà 12,160.041a tataþ sutumulaü dçùñvà tad adbhutam upasthitam 12,160.041c maharùisuragandharvàn uvàcedaü pitàmahaþ 12,160.042a mayaitac cintitaü bhåtam asir nàmaiùa vãryavàn 12,160.042c rakùaõàrthàya lokasya vadhàya ca suradviùàm 12,160.043a tatas tad råpam utsçjya babhau nistriü÷a eva saþ 12,160.043c vimalas tãkùõadhàra÷ ca kàlàntaka ivodyataþ 12,160.044a tatas taü ÷itikaõñhàya rudràyarùabhaketave 12,160.044c brahmà dadàv asiü dãptam adharmaprativàraõam 12,160.045a tataþ sa bhagavàn rudro brahmarùigaõasaüstutaþ 12,160.045c pragçhyàsim ameyàtmà råpam anyac cakàra ha 12,160.046a caturbàhuþ spç÷an mårdhnà bhåsthito 'pi nabhastalam 12,160.046c årdhvadçùñir mahàliïgo mukhàj jvàlàþ samutsçjan 12,160.046e vikurvan bahudhà varõàn nãlapàõóuralohitàn 12,160.047a bibhrat kçùõàjinaü vàso hemapravaratàrakam 12,160.047c netraü caikaü lalàñena bhàskarapratimaü mahat 12,160.047e ÷u÷ubhàte ca vimale dve netre kçùõapiïgale 12,160.048a tato devo mahàdevaþ ÷ålapàõir bhagàkùihà 12,160.048c saüpragçhya tu nistriü÷aü kàlàrkànalasaünibham 12,160.049a trikåñaü carma codyamya savidyutam ivàmbudam 12,160.049c cacàra vividhàn màrgàn mahàbalaparàkramaþ 12,160.049e vidhunvann asim àkà÷e dànavàntacikãrùayà 12,160.050a tasya nàdaü vinadato mahàhàsaü ca mu¤cataþ 12,160.050c babhau pratibhayaü råpaü tadà rudrasya bhàrata 12,160.051a tad råpadhàriõaü rudraü raudrakarma cikãrùavaþ 12,160.051c ni÷amya dànavàþ sarve hçùñàþ samabhidudruvuþ 12,160.052a a÷mabhi÷ càpy avarùanta pradãptai÷ ca tatholmukaiþ 12,160.052c ghoraiþ praharaõai÷ cànyaiþ ÷itadhàrair ayomukhaiþ 12,160.053a tatas tad dànavànãkaü saüpraõetàram acyutam 12,160.053c rudrakhaógabaloddhåtaü pracacàla mumoha ca 12,160.054a citraü ÷ãghrataratvàc ca carantam asidhàriõam 12,160.054c tam ekam asuràþ sarve sahasram iti menire 12,160.055a chindan bhindan rujan kçntan dàrayan pramathann api 12,160.055c acarad daityasaügheùu rudro 'gnir iva kakùagaþ 12,160.056a asivegaprarugõàs te chinnabàhåruvakùasaþ 12,160.056c saüprakçttottamàïgà÷ ca petur urvyàü mahàsuràþ 12,160.057a apare dànavà bhagnà rudraghàtàvapãóitàþ 12,160.057c anyonyam abhinardanto di÷aþ saüpratipedire 12,160.058a bhåmiü ke cit pravivi÷uþ parvatàn apare tathà 12,160.058c apare jagmur àkà÷am apare 'mbhaþ samàvi÷an 12,160.059a tasmin mahati saüvçtte samare bhç÷adàruõe 12,160.059c babhau bhåmiþ pratibhayà tadà rudhirakardamà 12,160.060a dànavànàü ÷arãrai÷ ca mahadbhiþ ÷oõitokùitaiþ 12,160.060c samàkãrõà mahàbàho ÷ailair iva sakiü÷ukaiþ 12,160.061a rudhireõa pariklinnà prababhau vasudhà tadà 12,160.061c raktàrdravasanà ÷yàmà nàrãva madavihvalà 12,160.062a sa rudro dànavàn hatvà kçtvà dharmottaraü jagat 12,160.062c raudraü råpaü vihàyà÷u cakre råpaü ÷ivaü ÷ivaþ 12,160.063a tato maharùayaþ sarve sarve devagaõàs tathà 12,160.063c jayenàdbhutakalpena devadevam athàrcayan 12,160.064a tataþ sa bhagavàn rudro dànavakùatajokùitam 12,160.064c asiü dharmasya goptàraü dadau satkçtya viùõave 12,160.065a viùõur marãcaye pràdàn marãcir bhagavàü÷ ca tam 12,160.065c maharùibhyo dadau khaógam çùayo vàsavàya tu 12,160.066a mahendro lokapàlebhyo lokapàlàs tu putraka 12,160.066c manave såryaputràya daduþ khaógaü suvistaram 12,160.067a åcu÷ cainaü tathaivàdyaü mànuùàõàü tvam ã÷varaþ 12,160.067c asinà dharmagarbheõa pàlayasva prajà iti 12,160.068a dharmasetum atikràntàþ såkùmasthålàrthakàraõàt 12,160.068c vibhajya daõóaü rakùyàþ syur dharmato na yadçcchayà 12,160.069a durvàcà nigraho daõóo hiraõyabahulas tathà 12,160.069c vyaïganaü ca ÷arãrasya vadho vànalpakàraõàt 12,160.070a aser etàni råpàõi durvàcàdãni nirdi÷et 12,160.070c aser eva pramàõàni parimàõavyatikramàt 12,160.071a adhisçjyàtha putraü svaü prajànàm adhipaü tataþ 12,160.071c manuþ prajànàü rakùàrthaü kùupàya pradadàv asim 12,160.072a kùupàj jagràha cekùvàkur ikùvàko÷ ca puråravàþ 12,160.072c àyu÷ ca tasmàl lebhe taü nahuùa÷ ca tato bhuvi 12,160.073a yayàtir nahuùàc càpi pårus tasmàc ca labdhavàn 12,160.073c àmårtarayasas tasmàt tato bhåmi÷ayo nçpaþ 12,160.073c*0420_01 **** **** gayàya pratyapàdayat 12,160.073c*0420_02 gayàc ca labdhavàn ràjà 12,160.074a bharata÷ càpi dauþùantir lebhe bhåmi÷ayàd asim 12,160.074c tasmàc ca lebhe dharmaj¤o ràjann aióabióas tathà 12,160.075a tata÷ caióabióàl lebhe dhundhumàro jane÷varaþ 12,160.075c dhundhumàràc ca kàmbojo mucukundas tato 'labhat 12,160.076a mucukundàn marutta÷ ca maruttàd api raivataþ 12,160.076c raivatàd yuvanà÷va÷ ca yuvanà÷vàt tato raghuþ 12,160.077a ikùvàkuvaü÷ajas tasmàd dhariõà÷vaþ pratàpavàn 12,160.077c hariõà÷vàd asiü lebhe ÷unakaþ ÷unakàd api 12,160.078a u÷ãnaro vai dharmàtmà tasmàd bhojàþ sayàdavàþ 12,160.078c yadubhya÷ ca ÷ibir lebhe ÷ibe÷ càpi pratardanaþ 12,160.079a pratardanàd aùñaka÷ ca ru÷ada÷vo 'ùñakàd api 12,160.079c ru÷ada÷vàd bharadvàjo droõas tasmàt kçpas tataþ 12,160.079e tatas tvaü bhràtçbhiþ sàrdhaü paramàsim avàptavàn 12,160.080a kçttikà÷ càsya nakùatram aser agni÷ ca daivatam 12,160.080c rohiõyo gotram asyàtha rudra÷ ca gurur uttamaþ 12,160.081a aser aùñau ca nàmàni rahasyàni nibodha me 12,160.081c pàõóaveya sadà yàni kãrtayaül labhate jayam 12,160.082a asir vi÷asanaþ khaógas tãkùõavartmà duràsadaþ 12,160.082c ÷rãgarbho vijaya÷ caiva dharmapàlas tathaiva ca 12,160.083a agryaþ praharaõànàü ca khaógo màdravatãsuta 12,160.083c mahe÷varapraõãta÷ ca puràõe ni÷cayaü gataþ 12,160.083d*0421_01 etàni caiva nàmàni puràõe ni÷citàni vai 12,160.084a pçthus tåtpàdayàm àsa dhanur àdyam ariüdama 12,160.084b*0422_01 teneyaü pçthivã dugdhà sasyàni subahåny api 12,160.084b*0422_02 dharmeõa ca yathà pårvaü 12,160.084c teneyaü pçthivã pårvaü vainyena parirakùità 12,160.085a tad etad àrùaü màdreya pramàõaü kartum arhasi 12,160.085c ase÷ ca påjà kartavyà sadà yuddhavi÷àradaiþ 12,160.086a ity eùa prathamaþ kalpo vyàkhyàtas te suvistaraþ 12,160.086c aser utpattisaüsargo yathàvad bharatarùabha 12,160.087a sarvathaitad iha ÷rutvà khaógasàdhanam uttamam 12,160.087c labhate puruùaþ kãrtiü pretya cànantyam a÷nute 12,161.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,161.001a ity uktavati bhãùme tu tåùõãübhåte yudhiùñhiraþ 12,161.001c papracchàvasaraü gatvà bhràtén vidurapa¤camàn 12,161.002a dharme càrthe ca kàme ca lokavçttiþ samàhità 12,161.002c teùàü garãyàn katamo madhyamaþ ko laghu÷ ca kaþ 12,161.003a kasmiü÷ càtmà niyantavyas trivargavijayàya vai 12,161.003c saütuùñà naiùñhikaü vàkyaü yathàvad vaktum arhatha 12,161.004a tato 'rthagatitattvaj¤aþ prathamaü pratibhànavàn 12,161.004c jagàda viduro vàkyaü dharma÷àstram anusmaran 12,161.005a bàhu÷rutyaü tapas tyàgaþ ÷raddhà yaj¤akriyà kùamà 12,161.005c bhàva÷uddhir dayà satyaü saüyama÷ càtmasaüpadaþ 12,161.006a etad evàbhipadyasva mà te bhåc calitaü manaþ 12,161.006c etan målau hi dharmàrthàv etad ekapadaü hitam 12,161.007a dharmeõaivarùayas tãrõà dharme lokàþ pratiùñhitàþ 12,161.007c dharmeõa devà divigà dharme càrthaþ samàhitaþ 12,161.008a dharmo ràjan guõa÷reùñho madhyamo hy artha ucyate 12,161.008c kàmo yavãyàn iti ca pravadanti manãùiõaþ 12,161.008e tasmàd dharmapradhànena bhavitavyaü yatàtmanà 12,161.008f*0423_01 tathà ca sarvabhåteùu vartitavyaü yathàtmani 12,161.009a samàptavacane tasminn artha÷àstravi÷àradaþ 12,161.009c pàrtho vàkyàrthatattvaj¤o jagau vàkyam atandritaþ 12,161.010a karmabhåmir iyaü ràjann iha vàrttà pra÷asyate 12,161.010c kçùivàõijyagorakùyaü ÷ilpàni vividhàni ca 12,161.011a artha ity eva sarveùàü karmaõàm avyatikramaþ 12,161.011c na çte 'rthena vartete dharmakàmàv iti ÷rutiþ 12,161.012a vijayã hy arthavàn dharmam àràdhayitum uttamam 12,161.012c kàmaü ca carituü ÷akto duùpràpam akçtàtmabhiþ 12,161.013a arthasyàvayavàv etau dharmakàmàv iti ÷rutiþ 12,161.013c arthasiddhyà hi nirvçttàv ubhàv etau bhaviùyataþ 12,161.014a udbhåtàrthaü hi puruùaü vi÷iùñatarayonayaþ 12,161.014c brahmàõam iva bhåtàni satataü paryupàsate 12,161.015a jañàjinadharà dàntàþ païkadigdhà jitendriyàþ 12,161.015c muõóà nistantava÷ càpi vasanty arthàrthinaþ pçthak 12,161.016a kàùàyavasanà÷ cànye ÷ma÷rulà hrãsusaüvçtàþ 12,161.016c vidvàüsa÷ caiva ÷àntà÷ ca muktàþ sarvaparigrahaiþ 12,161.016d*0424_01 arthàrthinaþ santi nityaü paritapyanti karmabhiþ 12,161.017a arthàrthinaþ santi ke cid apare svargakàïkùiõaþ 12,161.017c kulapratyàgamà÷ caike svaü svaü màrgam anuùñhitàþ 12,161.018a àstikà nàstikà÷ caiva niyatàþ saüyame pare 12,161.018c apraj¤ànaü tamobhåtaü praj¤ànaü tu prakà÷atà 12,161.019a bhçtyàn bhogair dviùo daõóair yo yojayati so 'rthavàn 12,161.019c etan matimatàü ÷reùñha mataü mama yathàtatham 12,161.019e anayos tu nibodha tvaü vacanaü vàkyakaõñhayoþ 12,161.020a tato dharmàrthaku÷alau màdrãputràv anantaram 12,161.020c nakulaþ sahadeva÷ ca vàkyaü jagadatuþ param 12,161.021a àsãna÷ ca ÷ayàna÷ ca vicarann api ca sthitaþ 12,161.021c arthayogaü dçóhaü kuryàd yogair uccàvacair api 12,161.022a asmiüs tu vai susaüvçtte durlabhe paramapriye 12,161.022c iha kàmàn avàpnoti pratyakùaü nàtra saü÷ayaþ 12,161.023a yo 'rtho dharmeõa saüyukto dharmo ya÷ càrthasaüyutaþ 12,161.023c madhv ivàmçtasaüyuktaü tasmàd etau matàv iha 12,161.024a anarthasya na kàmo 'sti tathàrtho 'dharmiõaþ kutaþ 12,161.024c tasmàd udvijate loko dharmàrthàd yo bahiùkçtaþ 12,161.025a tasmàd dharmapradhànena sàdhyo 'rthaþ saüyatàtmanà 12,161.025c vi÷vasteùu ca bhåteùu kalpate sarva eva hi 12,161.026a dharmaü samàcaret pårvaü tathàrthaü dharmasaüyutam 12,161.026c tataþ kàmaü caret pa÷càt siddhàrthasya hi tat phalam 12,161.027a virematus tu tad vàkyam uktvà tàv a÷vinoþ sutau 12,161.027c bhãmasenas tadà vàkyam idaü vaktuü pracakrame 12,161.028a nàkàmaþ kàmayaty arthaü nàkàmo dharmam icchati 12,161.028c nàkàmaþ kàmayàno 'sti tasmàt kàmo vi÷iùyate 12,161.029a kàmena yuktà çùayas tapasy eva samàhitàþ 12,161.029c palà÷aphalamålà÷à vàyubhakùàþ susaüyatàþ 12,161.030a vedopavàdeùv apare yuktàþ svàdhyàyapàragàþ 12,161.030c ÷ràddhayaj¤akriyàyàü ca tathà dànapratigrahe 12,161.031a vaõijaþ karùakà gopàþ kàravaþ ÷ilpinas tathà 12,161.031c daivakarmakçta÷ caiva yuktàþ kàmena karmasu 12,161.032a samudraü càvi÷anty anye naràþ kàmena saüyutàþ 12,161.032c kàmo hi vividhàkàraþ sarvaü kàmena saütatam 12,161.033a nàsti nàsãn nàbhaviùyad bhåtaü kàmàtmakàt param 12,161.033c etat sàraü mahàràja dharmàrthàv atra saü÷ritau 12,161.034a navanãtaü yathà dadhnas tathà kàmo 'rthadharmataþ 12,161.034c ÷reyas tailaü ca piõyàkàd dhçtaü ÷reya uda÷vitaþ 12,161.035a ÷reyaþ puùpaphalaü kàùñhàt kàmo dharmàrthayor varaþ 12,161.035c puùpato madhv iva rasaþ kàmàt saüjàyate sukham 12,161.035d*0425_01 kàmo dharmàrthayor yoniþ kàma÷ càtha tadàtmakaþ 12,161.035d*0425_02 nàkàmato bràhmaõàþ svannam arthàn 12,161.035d*0425_03 nàkàmato dadati bràhmaõebhyaþ 12,161.035d*0425_04 nàkàmato vividhà lokaceùñà 12,161.035d*0425_05 tasmàt kàmaþ pràk trivargasya dçùñaþ 12,161.036a sucàruveùàbhir alaükçtàbhir; madotkañàbhiþ priyavàdinãbhiþ 12,161.036c ramasva yoùàbhir upetya kàmaü; kàmo hi ràjaüs tarasàbhipàtã 12,161.037a buddhir mamaiùà pariùat sthitasya; mà bhåd vicàras tava dharmaputra 12,161.037c syàt saühitaü sadbhir aphalgusàraü; sametya vàkyaü param ànç÷aüsyam 12,161.038a dharmàrthakàmàþ samam eva sevyà; yas tv ekasevã sa naro jaghanyaþ 12,161.038b*0426_01 trayos tu nityaü tv avi÷eùito hi 12,161.038c dvayos tu dakùaü pravadanti madhyaü; sa uttamo yo niratas trivarge 12,161.038d*0427_01 vibhajya kàlaü parisevyamànaþ 12,161.039a pràj¤aþ suhçc candanasàralipto; vicitramàlyàbharaõair upetaþ 12,161.039c tato vacaþ saügrahavigraheõa; proktvà yavãyàn viraràma bhãmaþ 12,161.040a tato muhårtàd atha dharmaràjo; vàkyàni teùàm anucintya samyak 12,161.040c uvàca vàcàvitathaü smayan vai; bahu÷ruto dharmabhçtàü variùñhaþ 12,161.041a niþsaü÷ayaü ni÷citadharma÷àstràþ; sarve bhavanto viditapramàõàþ 12,161.041c vij¤àtukàmasya mameha vàkyam; uktaü yad vai naiùñhikaü tac chrutaü me 12,161.041e iha tv ava÷yaü gadato mamàpi; vàkyaü nibodhadhvam ananyabhàvàþ 12,161.042a yo vai na pàpe nirato na puõye; nàrthe na dharme manujo na kàme 12,161.042c vimuktadoùaþ samaloùñakà¤canaþ; sa mucyate duþkhasukhàrthasiddheþ 12,161.043a bhåtàni jàtãmaraõànvitàni; jaràvikàrai÷ ca samanvitàni 12,161.043c bhåya÷ ca tais taiþ pratibodhitàni; mokùaü pra÷aüsanti na taü ca vidmaþ 12,161.044a snehe nabaddhasya na santi tànãty; evaü svayaübhår bhagavàn uvàca 12,161.044c budhà÷ ca nirvàõaparà vadanti; tasmàn na kuryàt priyam apriyaü ca 12,161.045a etat pradhànaü na tu kàmakàro; yathà niyukto 'smi tathà caràmi 12,161.045c bhåtàni sarvàõi vidhir niyuïkte; vidhir balãyàn iti vitta sarve 12,161.046a na karmaõàpnoty anavàpyam arthaü; yad bhàvi sarvaü bhavatãti vitta 12,161.046c trivargahãno 'pi hi vindate 'rthaü; tasmàd idaü lokahitàya guhyam 12,161.046d*0428_01 uktaü hi karmaiva phalasya hetuþ 12,161.047a tatas tad agryaü vacanaü manonugaü; samastam àj¤àya tato 'tihetumat 12,161.047c tadà praõedu÷ ca jaharùire ca te; kurupravãràya ca cakrur a¤jalãn 12,161.048a sucàruvarõàkùara÷abdabhåùitàü; manonugàü nirdhutavàkyakaõñakàm 12,161.048c ni÷amya tàü pàrthiva pàrthabhàùitàü; giraü narendràþ pra÷a÷aüsur eva te 12,161.048d*0429_01 sa càpi tàn dharmasuto mahàmanàs 12,161.048d*0429_02 tadà pratãtàn pra÷a÷aüsa vãryavàn 12,161.048e puna÷ ca papraccha saridvaràsutaü; tataþ paraü dharmam ahãnasattvaþ 12,161.048e*0430_01 dharmàrthakàmeùu vini÷cayaj¤am 12,161.048f*0431_01 yudhiùñhiraþ kauravavaü÷agoptà 12,162.001 yudhiùñhira uvàca 12,162.001a pitàmaha mahàpràj¤a kuråõàü kãrtivardhana 12,162.001c pra÷naü kaü cit pravakùyàmi tan me vyàkhyàtum arhasi 12,162.002a kãdç÷à mànavàþ saumyàþ kaiþ prãtiþ paramà bhavet 12,162.002c àyatyàü ca tadàtve ca ke kùamàs tàn vadasva me 12,162.003a na hi tatra dhanaü sphãtaü na ca saübandhibàndhavàþ 12,162.003c tiùñhanti yatra suhçdas tiùñhantãti matir mama 12,162.004a durlabho hi suhçc chrotà durlabha÷ ca hitaþ suhçt 12,162.004c etad dharmabhçtàü ÷reùñha sarvaü vyàkhyàtum arhasi 12,162.005 bhãùma uvàca 12,162.005a saüdheyàn puruùàn ràjann asaüdheyàü÷ ca tattvataþ 12,162.005c vadato me nibodha tvaü nikhilena yudhiùñhira 12,162.006a lubdhaþ kråras tyaktadharmà nikçtaþ ÷añha eva ca 12,162.006c kùudraþ pàpasamàcàraþ sarva÷aïkã tathàlasaþ 12,162.007a dãrghasåtro 'nçjuþ kaùño gurudàrapradharùakaþ 12,162.007c vyasane yaþ parityàgã duràtmà nirapatrapaþ 12,162.008a sarvataþ pàpadar÷ã ca nàstiko vedanindakaþ 12,162.008c saüprakãrõendriyo loke yaþ kàmanirata÷ caret 12,162.009a asatyo lokavidviùñaþ samaye cànavasthitaþ 12,162.009c pi÷uno 'thàkçtapraj¤o matsarã pàpani÷cayaþ 12,162.010a duþ÷ãlo 'thàkçtàtmà ca nç÷aüsaþ kitavas tathà 12,162.010c mitrair arthakçtã nityam icchaty arthapara÷ ca yaþ 12,162.011a vahata÷ ca yathà÷akti yo na tuùyati mandadhãþ 12,162.011c amitram iva yo bhuïkte sadà mitraü nararùabha 12,162.012a asthànakrodhano ya÷ ca akasmàc ca virajyate 12,162.012c suhçda÷ caiva kalyàõàn à÷u tyajati kilbiùã 12,162.013a alpe 'py apakçte måóhas tathàj¤ànàt kçte 'pi ca 12,162.013c kàryopasevã mitreùu mitradveùã naràdhipa 12,162.014a ÷atrur mitramukho ya÷ ca jihmaprekùã vilobhanaþ 12,162.014c na rajyati ca kalyàõe yas tyajet tàdç÷aü naram 12,162.015a pànapo dveùaõaþ kråro nirghçõaþ paruùas tathà 12,162.015c paropatàpã mitradhruk tathà pràõivadhe rataþ 12,162.016a kçtaghna÷ càdhamo loke na saüdheyaþ kathaü cana 12,162.016c chidrànveùã na saüdheyaþ saüdheyàn api me ÷çõu 12,162.017a kulãnà vàkyasaüpannà j¤ànavij¤ànakovidàþ 12,162.017c mitraj¤à÷ ca kçtaj¤à÷ ca sarvaj¤àþ ÷okavarjitàþ 12,162.018a màdhuryaguõasaüpannàþ satyasaüdhà jitendriyàþ 12,162.018c vyàyàma÷ãlàþ satataü bhçtaputràþ kulodgatàþ 12,162.019a råpavanto guõopetàs tathàlubdhà jita÷ramàþ 12,162.019c doùair viyuktàþ prathitais te gràhyàþ pàrthivena ha 12,162.020a yathà÷aktisamàcàràþ santas tuùyanti hi prabho 12,162.020c nàsthàne krodhavanta÷ ca na càkasmàd viràgiõaþ 12,162.021a viraktà÷ ca na ruùyanti manasàpy arthakovidàþ 12,162.021c àtmànaü pãóayitvàpi suhçtkàryaparàyaõàþ 12,162.021e na virajyanti mitrebhyo vàso raktam ivàvikam 12,162.022a doùàü÷ ca lobhamohàdãn artheùu yuvatiùv atha 12,162.022c na dar÷ayanti suhçdàü vi÷vastà bandhuvatsalàþ 12,162.023a loùñakà¤canatulyàrthàþ suhçtsv a÷añhabuddhayaþ 12,162.023c ye caranty anabhãmànà nisçùñàrthavibhåùaõàþ 12,162.023e saügçhõantaþ parijanaü svàmyarthaparamàþ sadà 12,162.024a ãdç÷aiþ puruùa÷reùñhaiþ saüdhiü yaþ kurute nçpaþ 12,162.024c tasya vistãryate ràùñraü jyotsnà grahapater iva 12,162.025a ÷àstranityà jitakrodhà balavanto raõapriyàþ 12,162.025c kùàntàþ ÷ãlaguõopetàþ saüdheyàþ puruùottamàþ 12,162.025d*0432_01 mantrihãnas tu yo ràjann aciràyur bhaven nçpa 12,162.025d*0432_02 tasmàt su÷ãlaü vij¤àya mantriõaü ca bahu÷rutam 12,162.025d*0432_03 niyojayed guõakaram àtmanaþ sukham icchatà 12,162.026a ye ca doùasamàyuktà naràþ proktà mayànagha 12,162.026c teùàm apy adhamo ràjan kçtaghno mitraghàtakaþ 12,162.026e tyaktavyaþ sa duràcàraþ sarveùàm iti ni÷cayaþ 12,162.027 yudhiùñhira uvàca 12,162.027a vistareõàrthasaübandhaü ÷rotum icchàmi pàrthiva 12,162.027c mitradrohã kçtaghna÷ ca yaþ proktas taü ca me vada 12,162.028 bhãùma uvàca 12,162.028a hanta te vartayiùye 'ham itihàsaü puràtanam 12,162.028c udãcyàü di÷i yad vçttaü mleccheùu manujàdhipa 12,162.029a bràhmaõo madhyade÷ãyaþ kçùõàïgo brahmavarjitaþ 12,162.029c gràmaü prekùya janàkãrõaü pràvi÷ad bhaikùakàïkùayà 12,162.030a tatra dasyur dhanayutaþ sarvavarõavi÷eùavit 12,162.030c brahmaõyaþ satyasaüdha÷ ca dàne ca nirato 'bhavat 12,162.031a tasya kùayam upàgamya tato bhikùàm ayàcata 12,162.031c prati÷rayaü ca vàsàrthaü bhikùàü caivàtha vàrùikãm 12,162.032a pràdàt tasmai sa vipràya vastraü ca sadç÷aü navam 12,162.032c nàrãü càpi vayopetàü bhartrà virahitàü tadà 12,162.033a etat saüpràpya hçùñàtmà dasyoþ sarvaü dvijas tadà 12,162.033c tasmin gçhavare ràjaüs tayà reme sa gautamaþ 12,162.034a kuñumbàrtheùu dasyoþ sa sàhàyyaü càpy athàkarot 12,162.034c tatràvasat so 'tha varùàþ samçddhe ÷abaràlaye 12,162.034e bàõavedhye paraü yatnam akaroc caiva gautamaþ 12,162.035a vakràïgàüs tu sa nityaü vai sarvato bàõagocare 12,162.035c jaghàna gautamo ràjan yathà dasyugaõas tathà 12,162.036a hiüsàparo ghçõàhãnaþ sadà pràõivadhe rataþ 12,162.036c gautamaþ saünikarùeõa dasyubhiþ samatàm iyàt 12,162.037a tathà tu vasatas tasya dasyugràme sukhaü tadà 12,162.037c agacchan bahavo màsà nighnataþ pakùiõo bahån 12,162.038a tataþ kadà cid aparo dvijas taü de÷am àgamat 12,162.038c jañã cãràjinadharaþ svàdhyàyaparamaþ ÷uciþ 12,162.039a vinãto niyatàhàro brahmaõyo vedapàragaþ 12,162.039c sabrahmacàrã tadde÷yaþ sakhà tasyaiva supriyam 12,162.039e taü dasyugràmam agamad yatràsau gautamo 'bhavat 12,162.040a sa tu vipragçhànveùã ÷ådrànnaparivarjakaþ 12,162.040c gràme dasyujanàkãrõe vyacarat sarvatodi÷am 12,162.041a tataþ sa gautamagçhaü pravive÷a dvijottamaþ 12,162.041c gautama÷ càpi saüpràptas tàv anyonyena saügatau 12,162.042a vakràïgabhàrahastaü taü dhanuùpàõiü kçtàgasam 12,162.042c rudhireõàvasiktàïgaü gçhadvàram upàgatam 12,162.043a taü dçùñvà puruùàdàbham apadhvastaü kùayàgatam 12,162.043c abhij¤àya dvijo vrãóàm agamad vàkyam àha ca 12,162.044a kim idaü kuruùe mauóhyàd vipras tvaü hi kulodgataþ 12,162.044c madhyade÷aparij¤àto dasyubhàvaü gataþ katham 12,162.045a pårvàn smara dvijàgryàüs tàn prakhyàtàn vedapàragàn 12,162.045c yeùàü vaü÷e 'bhijàtas tvam ãdç÷aþ kulapàüsanaþ 12,162.046a avabudhyàtmanàtmànaü satyaü ÷ãlaü ÷rutaü damam 12,162.046c anukro÷aü ca saüsmçtya tyaja vàsam imaü dvija 12,162.046d*0433_01 kugràmavàsaü ca kumitrasaïgaü 12,162.046d*0433_02 kudàraràgaü kunarendrasevàm 12,162.046d*0433_03 kubràhmaõe prãtim akàraõaü vai 12,162.046d*0433_04 kurvanti ye pàpataràs ta eva 12,162.047a evam uktaþ sa suhçdà tadà tena hitaiùiõà 12,162.047c pratyuvàca tato ràjan vini÷citya tadàrtavat 12,162.048a adhano 'smi dvija÷reùñha na ca vedavid apy aham 12,162.048c vçttyartham iha saüpràptaü viddhi màü dvijasattama 12,162.049a tvaddar÷anàt tu viprarùe kçtàrthaü vedmy ahaü dvija 12,162.049c àtmànaü saha yàsyàvaþ ÷vo vasàdyeha ÷arvarãm 12,162.049d*0434_01 gautamena tathety ukte suùvàpa dvijasattamaþ 12,162.049d*0435_01 sa tatra nyavasad vipro ghçõã kiü cid asaüspç÷an 12,162.049d*0435_02 kùudhita÷ chandyamàno 'pi bhojanaü nàbhyanandata 12,163.001 bhãùma uvàca 12,163.001a tasyàü ni÷àyàü vyuùñàyàü gate tasmin dvijottame 12,163.001c niùkramya gautamo 'gacchat samudraü prati bhàrata 12,163.002a sàmudrakàn sa vaõijas tato 'pa÷yat sthitàn pathi 12,163.002c sa tena sàrthena saha prayayau sàgaraü prati 12,163.003a sa tu sàrtho mahàràja kasmiü÷ cid girigahvare 12,163.003c mattena dviradenàtha nihataþ pràya÷o 'bhavat 12,163.004a sa kathaü cit tatas tasmàt sàrthàn mukto dvijas tadà 12,163.004c kàüdigbhåto jãvitàrthã pradudràvottaràü di÷am 12,163.005a sa sarvataþ paribhraùñaþ sàrthàd de÷àt tathàrthataþ 12,163.005c ekàkã vyadravat tatra vane kiüpuruùo yathà 12,163.006a sa panthànam athàsàdya samudràbhisaraü tadà 12,163.006c àsasàda vanaü ramyaü mahat puùpitapàdapam 12,163.007a sarvartukair àmravanaiþ puùpitair upa÷obhitam 12,163.007c nandanodde÷asadç÷aü yakùakiünarasevitam 12,163.008a ÷àlatàladhavà÷vatthatvacàguruvanais tathà 12,163.008c candanasya ca mukhyasya pàdapair upa÷obhitam 12,163.008e giriprastheùu ramyeùu ÷ubheùu susugandhiùu 12,163.009a samantato dvija÷reùñhà valgu kåjanti tatra vai 12,163.009c manuùyavadanàs tv anye bhàruõóà iti vi÷rutàþ 12,163.009e bhåliïga÷akunà÷ cànye samudraü sarvato 'bhavan 12,163.010a sa tàny atimanoj¤àni vihaügàbhirutàni vai 12,163.010c ÷çõvan suramaõãyàni vipro 'gacchata gautamaþ 12,163.011a tato 'pa÷yat suramye sa suvarõasikatàcite 12,163.011c de÷abhàge same citre svargodde÷asamaprabhe 12,163.012a ÷riyà juùñaü mahàvçkùaü nyagrodhaü parimaõóalam 12,163.012c ÷àkhàbhir anuråpàbhir bhåùitaü chatrasaünibham 12,163.013a tasya målaü susaüsiktaü varacandanavàriõà 12,163.013c divyapuùpànvitaü ÷rãmat pitàmahasadopamam 12,163.014a taü dçùñvà gautamaþ prãto munikàntam anuttamam 12,163.014c medhyaü suragçhaprakhyaü puùpitaiþ pàdapair vçtam 12,163.014e tam àgamya mudà yuktas tasyàdhastàd upàvi÷at 12,163.015a tatràsãnasya kauravya gautamasya sukhaþ ÷ivaþ 12,163.015c puùpàõi samupaspç÷ya pravavàv anilaþ ÷uciþ 12,163.015e hlàdayan sarvagàtràõi gautamasya tadà nçpa 12,163.016a sa tu vipraþ pari÷ràntaþ spçùñaþ puõyena vàyunà 12,163.016c sukham àsàdya suùvàpa bhàskara÷ càstam abhyagàt 12,163.017a tato 'staü bhàskare yàte saüdhyàkàla upasthite 12,163.017c àjagàma svabhavanaü brahmalokàt khagottamaþ 12,163.018a nàóãjaïgha iti khyàto dayito brahmaõaþ sakhà 12,163.018c bakaràjo mahàpràj¤aþ ka÷yapasyàtmasaübhavaþ 12,163.019a ràjadharmeti vikhyàto babhåvàpratimo bhuvi 12,163.019c devakanyàsutaþ ÷rãmàn vidvàn devapatiprabhaþ 12,163.020a mçùñahàñakasaüchanno bhåùaõair arkasaünibhaiþ 12,163.020c bhåùitaþ sarvagàtreùu devagarbhaþ ÷riyà jvalan 12,163.021a tam àgataü dvijaü dçùñvà vismito gautamo 'bhavat 12,163.021c kùutpipàsàparãtàtmà hiüsàrthã càpy avaikùata 12,163.022 ràjadharmovàca 12,163.022a svàgataü bhavate vipra diùñyà pràpto 'si me gçham 12,163.022c astaü ca savità yàtaþ saüdhyeyaü samupasthità 12,163.023a mama tvaü nilayaü pràptaþ priyàtithir aninditaþ 12,163.023c påjito yàsyasi pràtar vidhidçùñena karmaõà 12,164.001 bhãùma uvàca 12,164.001a giraü tàü madhuràü ÷rutvà gautamo vismitas tadà 12,164.001c kautåhalànvito ràjan ràjadharmàõam aikùata 12,164.002 ràjadharmovàca 12,164.002a bhoþ ka÷yapasya putro 'haü màtà dàkùàyaõã ca me 12,164.002c atithis tvaü guõopetaþ svàgataü te dvijarùabha 12,164.003 bhãùma uvàca 12,164.003a tasmai dattvà sa satkàraü vidhidçùñena karmaõà 12,164.003c ÷àlapuùpamayãü divyàü bçsãü samupakalpayat 12,164.004a bhagãratharathàkràntàn de÷àn gaïgàniùevitàn 12,164.004c ye caranti mahàmãnàs tàü÷ ca tasyànvakalpayat 12,164.005a vahniü càpi susaüdãptaü mãnàü÷ caiva supãvaràn 12,164.005c sa gautamàyàtithaye nyavedayata kà÷yapaþ 12,164.006a bhuktavantaü ca taü vipraü prãtàtmànaü mahàmanàþ 12,164.006c klamàpanayanàrthaü sa pakùàbhyàm abhyavãjayat 12,164.007a tato vi÷ràntam àsãnaü gotrapra÷nam apçcchata 12,164.007c so 'bravãd gautamo 'smãti bràhma nànyad udàharat 12,164.008a tasmai parõamayaü divyaü divyapuùpàdhivàsitam 12,164.008c gandhàóhyaü ÷ayanaü pràdàt sa ÷i÷ye tatra vai sukham 12,164.009a athopaviùñaü ÷ayane gautamaü bakaràñ tadà 12,164.009c papraccha kà÷yapo vàgmã kim àgamanakàraõam 12,164.010a tato 'bravãd gautamas taü daridro 'haü mahàmate 12,164.010c samudragamanàkàïkùã dravyàrtham iti bhàrata 12,164.011a taü kà÷yapo 'bravãt prãto notkaõñhàü kartum arhasi 12,164.011c kçtakàryo dvija÷reùñha sadravyo yàsyase gçhàn 12,164.012a caturvidhà hy arthagatir bçhaspatimataü yathà 12,164.012c pàraüparyaü tathà daivaü karma mitram iti prabho 12,164.013a pràdurbhåto 'smi te mitraü suhçttvaü ca mama tvayi 12,164.013c so 'haü tathà yatiùyàmi bhaviùyasi yathàrthavàn 12,164.014a tataþ prabhàtasamaye sukhaü pçùñvàbravãd idam 12,164.014c gaccha saumya pathànena kçtakçtyo bhaviùyasi 12,164.015a itas triyojanaü gatvà ràkùasàdhipatir mahàn 12,164.015c viråpàkùa iti khyàtaþ sakhà mama mahàbalaþ 12,164.016a taü gaccha dvijamukhya tvaü mama vàkyapracoditaþ 12,164.016c kàmàn abhãpsitàüs tubhyaü dàtà nàsty atra saü÷ayaþ 12,164.017a ity uktaþ prayayau ràjan gautamo vigataklamaþ 12,164.017c phalàny amçtakalpàni bhakùayan sma yatheùñataþ 12,164.018a candanàgurumukhyàni tvakpatràõàü vanàni ca 12,164.018c tasmin pathi mahàràja sevamàno drutaü yayau 12,164.019a tato meruvrajaü nàma nagaraü ÷ailatoraõam 12,164.019c ÷ailapràkàravapraü ca ÷ailayantràrgalaü tathà 12,164.019d*0436_01 nyavedayad dvàrapàlàn vacanàd ràjadharmaõaþ 12,164.020a vidita÷ càbhavat tasya ràkùasendrasya dhãmataþ 12,164.020c prahitaþ suhçdà ràjan prãyatà vai priyàtithiþ 12,164.021a tataþ sa ràkùasendraþ svàn preùyàn àha yudhiùñhira 12,164.021c gautamo nagaradvàràc chãghram ànãyatàm iti 12,164.022a tataþ puravaràt tasmàt puruùàþ ÷vetaveùñanàþ 12,164.022c gautamety abhibhàùantaþ puradvàram upàgaman 12,164.023a te tam åcur mahàràja preùyà rakùaþpater dvijam 12,164.023b*0437_01 channahastà * * kàyà dakçvecavasaümatàþ (sic) 12,164.023b*0437_02 àgaccha gautamety evaü tvaramàõàþ sasaübhramàþ 12,164.023c tvarasva tårõam àgaccha ràjà tvàü draùñum icchati 12,164.024a ràkùasàdhipatir vãro viråpàkùa iti ÷rutaþ 12,164.024c sa tvàü tvarati vai draùñuü tat kùipraü saüvidhãyatàm 12,164.025a tataþ sa pràdravad vipro vismayàd vigataklamaþ 12,164.025c gautamo nagararddhiü tàü pa÷yan paramavismitaþ 12,164.026a tair eva sahito ràj¤o ve÷ma tårõam upàdravat 12,164.026c dar÷anaü ràkùasendrasya kàïkùamàõo dvijas tadà 12,165.001 bhãùma uvàca 12,165.001a tataþ sa vidito ràj¤aþ pravi÷ya gçham uttamam 12,165.001c påjito ràkùasendreõa niùasàdàsanottame 12,165.002a pçùña÷ ca gotracaraõaü svàdhyàyaü brahmacàrikam 12,165.002b*0438_01 pçùño ràj¤à sa nàj¤àsãd gotramàtram athàbravãt 12,165.002c na tatra vyàjahàrànyad gotramàtràd çte dvijaþ 12,165.003a brahmavarcasahãnasya svàdhyàyaviratasya ca 12,165.003c gotramàtravido ràjà nivàsaü samapçcchata 12,165.004a kva te nivàsaþ kalyàõa kiügotrà bràhmaõã ca te 12,165.004c tattvaü bråhi na bhãþ kàryà vi÷ramasva yathàsukham 12,165.005 gautama uvàca 12,165.005a madhyade÷aprasåto 'haü vàso me ÷abaràlaye 12,165.005c ÷ådrà punarbhår bhàryà me satyam etad bravãmi te 12,165.006 bhãùma uvàca 12,165.006a tato ràjà vimamç÷e kathaü kàryam idaü bhavet 12,165.006c kathaü và sukçtaü me syàd iti buddhyànvacintayat 12,165.007a ayaü vai jananàd vipraþ suhçt tasya mahàtmanaþ 12,165.007c saüpreùita÷ ca tenàyaü kà÷yapena mamàntikam 12,165.008a tasya priyaü kariùyàmi sa hi màm à÷ritaþ sadà 12,165.008c bhràtà me bàndhava÷ càsau sakhà ca hçdayaügamaþ 12,165.009a kàrttikyàm adya bhoktàraþ sahasraü me dvijottamàþ 12,165.009c tatràyam api bhoktà vai deyam asmai ca me dhanam 12,165.009d*0439_01 sa càdya divasaþ puõyo hy atithi÷ càyam àgataþ 12,165.009d*0439_02 saükalpitaü caiva dhanaü kiü vicàryam ataþ param 12,165.010a tataþ sahasraü vipràõàü viduùàü samalaükçtam 12,165.010c snàtànàm anusaüpràptam ahatakùaumavàsasàm 12,165.011a tàn àgatàn dvija÷reùñhàn viråpàkùo vi÷àü pate 12,165.011c yathàrhaü pratijagràha vidhidçùñena karmaõà 12,165.012a bçsyas teùàü tu saünyastà ràkùasendrasya ÷àsanàt 12,165.012c bhåmau varakuthàstãrõàþ preùyair bharatasattama 12,165.013a tàsu te påjità ràj¤à niùaõõà dvijasattamàþ 12,165.013b*0440_01 tiladarbhodakenàtha arcità vidhivad dvijàþ 12,165.013b*0440_02 vi÷vedevàþ sapitaraþ sàgnaya÷ copakalpitàþ 12,165.013b*0440_03 viliptàþ puùpavanta÷ ca supracàràþ supåjitàþ 12,165.013c vyaràjanta mahàràja nakùatrapatayo yathà 12,165.014a tato jàmbånadàþ pàtrãr vajràïkà vimalàþ ÷ubhàþ 12,165.014c varànnapårõà viprebhyaþ pràdàn madhughçtàplutàþ 12,165.015a tasya nityaü tathàùàóhyàü màghyàü ca bahavo dvijàþ 12,165.015c ãpsitaü bhojanavaraü labhante satkçtaü sadà 12,165.016a vi÷eùatas tu kàrttikyàü dvijebhyaþ saüprayacchati 12,165.016c ÷aradvyapàye ratnàni paurõamàsyàm iti ÷rutiþ 12,165.017a suvarõaü rajataü caiva maõãn atha ca mauktikam 12,165.017c vajràn mahàdhanàü÷ caiva vaióåryàjinaràïkavàn 12,165.018a ratnarà÷ãn vinikùipya dakùiõàrthe sa bhàrata 12,165.018c tataþ pràha dvija÷reùñhàn viråpàkùo mahàya÷àþ 12,165.019a gçhõãta ratnàny etàni yathotsàhaü yatheùñataþ 12,165.019c yeùu yeùu ca bhàõóeùu bhuktaü vo dvijasattamàþ 12,165.019e tàny evàdàya gacchadhvaü svave÷mànãti bhàrata 12,165.020a ity uktavacane tasmin ràkùasendre mahàtmani 12,165.020c yatheùñaü tàni ratnàni jagçhur bràhmaõarùabhàþ 12,165.021a tato mahàrhais te sarve ratnair abhyarcitàþ ÷ubhaiþ 12,165.021c bràhmaõà mçùñavasanàþ suprãtàþ sma tadàbhavan 12,165.022a tatas tàn ràkùasendra÷ ca dvijàn àha punar vacaþ 12,165.022c nànàdigàgatàn ràjan ràkùasàn pratiùidhya vai 12,165.023a adhyaikadivasaü viprà na vo 'stãha bhayaü kva cit 12,165.023c ràkùasebhyaþ pramodadhvam iùñato yàta màciram 12,165.024a tataþ pradudruvuþ sarve viprasaüghàþ samantataþ 12,165.024c gautamo 'pi suvarõasya bhàram àdàya satvaraþ 12,165.025a kçcchràt samudvahan vãra nyagrodhaü samupàgamat 12,165.025c nyaùãdac ca pari÷ràntaþ klànta÷ ca kùudhita÷ ca ha 12,165.026a tatas tam abhyagàd ràjan ràjadharmà khagottamaþ 12,165.026c svàgatenàbhyanandac ca gautamaü mitravatsalaþ 12,165.027a tasya pakùàgravikùepaiþ klamaü vyapanayat khagaþ 12,165.027c påjàü càpy akarod dhãmàn bhojanaü càpy akalpayat 12,165.027d*0441_01 niùpatraþ ÷ayane tasmin paryatapyata duùñadhãþ 12,165.027d*0442_01 tatas tau saüvidaü kçtvà khagendradvijasattamau 12,165.027d*0442_02 nyaùãdatàü mahàràja nyagrodhe vipule tathà 12,165.027d*0442_03 gautama÷ cintayàm àsa ràtrau tasya samãpataþ 12,165.028a sa bhuktavàn suvi÷rànto gautamo 'cintayat tadà 12,165.028c hàñakasyàbhiråpasya bhàro 'yaü sumahàn mayà 12,165.028e gçhãto lobhamohàd vai dåraü ca gamanaü mama 12,165.029a na càsti pathi bhoktavyaü pràõasaüdhàraõaü mama 12,165.029c kiü kçtvà dhàrayeyaü vai pràõàn ity abhyacintayat 12,165.030a tataþ sa pathi bhoktavyaü prekùamàõo na kiü cana 12,165.030c kçtaghnaþ puruùavyàghra manasedam acintayat 12,165.031a ayaü bakapatiþ pàr÷ve màüsarà÷iþ sthito mama 12,165.031c imaü hatvà gçhãtvà ca yàsye 'haü samabhidrutam 12,166.001 bhãùma uvàca 12,166.001a atha tatra mahàrciùmàn analo vàtasàrathiþ 12,166.001c tasyàvidåre rakùàrthaü khagendreõa kçto 'bhavat 12,166.002a sa càpi pàr÷ve suùvàpa vi÷vasto bakaràñ tadà 12,166.002c kçtaghnas tu sa duùñàtmà taü jighàüsur ajàgarat 12,166.003a tato 'làtena dãptena vi÷vastaü nijaghàna tam 12,166.003c nihatya ca mudà yuktaþ so 'nubandhaü na dçùñavàn 12,166.004a sa taü vipakùaromàõaü kçtvàgnàv apacat tadà 12,166.004b*0443_01 pakvànnaü bhakùayitvà ca kçtaghnaþ pàpapåruùaþ 12,166.004b*0443_02 jagàma tvarayà ràjan svagçhaü kçtakçtyavat 12,166.004c taü gçhãtvà suvarõaü ca yayau drutataraü dvijaþ 12,166.004d*0444_01 tato dàkùàyaõãputraü nàgataü taü tu bhàrata 12,166.004d*0444_02 viråpàkùa÷ cintayan vai hçdayena vidåyatà 12,166.005a tato 'nyasmin gate càhni viråpàkùo 'bravãt sutam 12,166.005c na prekùe ràjadharmàõam adya putra khagottamam 12,166.006a sa pårvasaüdhyàü brahmàõaü vandituü yàti sarvadà 12,166.006b*0445_01 aparàü caiva màü draùñum àyàti sa vihaügaràñ 12,166.006c màü càdçùñvà kadà cit sa na gacchati gçhàn khagaþ 12,166.007a ubhe dviràtraü saüdhye vai nàbhyagàt sa mamàlayam 12,166.007c tasmàn na ÷udhyate bhàvo mama sa j¤àyatàü suhçt 12,166.008a svàdhyàyena viyukto hi brahmavarcasavarjitaþ 12,166.008c taü gatas tatra me ÷aïkà hanyàt taü sa dvijàdhamaþ 12,166.009a duràcàras tu durbuddhir iïgitair lakùito mayà 12,166.009c niùkriyo dàruõàkàraþ kçùõo dasyur ivàdhamaþ 12,166.010a gautamaþ sa gatas tatra tenodvignaü mano mama 12,166.010c putra ÷ãghram ito gatvà ràjadharmanive÷anam 12,166.010e j¤àyatàü sa vi÷uddhàtmà yadi jãvati màciram 12,166.011a sa evam uktas tvarito rakùobhiþ sahito yayau 12,166.011c nyagrodhaü tatra càpa÷yat kaïkàlaü ràjadharmaõaþ 12,166.012a sa rudann agamat putro ràkùasendrasya dhãmataþ 12,166.012c tvaramàõaþ paraü ÷aktyà gautamagrahaõàya vai 12,166.013a tato 'vidåre jagçhur gautamaü ràkùasàs tadà 12,166.013c ràjadharma÷arãraü ca pakùàsthicaraõojjhitam 12,166.014a tam àdàyàtha rakùàüsi drutaü meruvrajaü yayuþ 12,166.014c ràj¤a÷ ca dar÷ayàm àsuþ ÷arãraü ràjadharmaõaþ 12,166.014e kçtaghnaü puruùaü taü ca gautamaü pàpacetasam 12,166.015a ruroda ràjà taü dçùñvà sàmàtyaþ sapurohitaþ 12,166.015c àrtanàda÷ ca sumahàn abhåt tasya nive÷ane 12,166.016a sastrãkumàraü ca puraü babhåvàsvasthamànasam 12,166.016c athàbravãn nçpaþ putraü pàpo 'yaü vadhyatàm iti 12,166.017a asya màüsair ime sarve viharantu yatheùñataþ 12,166.017c pàpàcàraþ pàpakarmà pàpàtmà pàpani÷cayaþ 12,166.017e hantavyo 'yaü mama matir bhavadbhir iti ràkùasàþ 12,166.018a ity uktà ràkùasendreõa ràkùasà ghoravikramàþ 12,166.018c naicchanta taü bhakùayituü pàpakarmàyam ity uta 12,166.019a dasyånàü dãyatàm eùa sàdhv adya puruùàdhamaþ 12,166.019c ity åcus taü mahàràja ràkùasendraü ni÷àcaràþ 12,166.020a ÷irobhi÷ ca gatà bhåmim åcå rakùogaõàdhipam 12,166.020c na dàtum arhasi tvaü no bhakùaõàyàsya kilbiùam 12,166.021a evam astv iti tàn àha ràkùasendro ni÷àcaràn 12,166.021c dasyånàü dãyatàm eùa kçtaghno 'dyaiva ràkùasàþ 12,166.022a ity ukte tasya te dàsàþ ÷ålamudgarapàõayaþ 12,166.022c chittvà taü khaõóa÷aþ pàpaü dasyubhyaþ pradadus tadà 12,166.023a dasyava÷ càpi naicchanta tam attuü pàpakàriõam 12,166.023c kravyàdà api ràjendra kçtaghnaü nopabhu¤jate 12,166.024a brahmaghne ca suràpe ca core bhagnavrate tathà 12,166.024c niùkçtir vihità ràjan kçtaghne nàsti niùkçtiþ 12,166.025a mitradrohã nç÷aüsa÷ ca kçtaghna÷ ca naràdhamaþ 12,166.025c kravyàdaiþ kçmibhi÷ cànyair na bhujyante hi tàdç÷àþ 12,166.025d*0446_01 nyagrodhe ràjadharmàõam apa÷yan nihataü tataþ 12,166.025d*0446_02 ruditvà bahu tat tad vai vilapya ca sa ràkùasaþ 12,166.025d*0446_03 gato roùasamàviùño gautamagrahaõàya vai 12,166.025d*0446_04 gçhãto gautamaþ pàpo rakùobhiþ krodhamårchitaiþ 12,166.025d*0446_05 ràjadharma÷arãrasya kaïkàlaü càpy atho dhçtam 12,166.025d*0446_06 merupçùñhe ca nagaraü yàtudhànàs tato gatàþ 12,166.025d*0446_07 krodharaktekùaõà ghorà gautamasya vadhe dhçtàþ 12,166.025d*0446_08 pàrthivasyàgrato nyastaþ kaïkàlo ràjadharmaõaþ 12,166.025d*0446_09 taü dçùñvà vimanà ràjà sàmàtyaþ sagaõo 'bhavat 12,166.025d*0446_10 àrtanàdo mahàn àsãd gçhe tasya mahàtmanaþ 12,166.025d*0446_11 strãsaüghasya tadà ràjan nihate kà÷yapàtmaje 12,166.025d*0446_12 ràkùasà åcuþ 12,166.025d*0446_12 ràjà caivàbravãt putraü pàpo 'yaü vadhyatàm iti 12,166.025d*0446_13 asya màüsaü vayaü sarve khàdiùyàmaþ samàgatàþ 12,166.025d*0446_14 pàpakçt pàpakarmà ca pàpàtmà pàpam àsthitaþ 12,166.025d*0446_15 viråpàkùa uvàca 12,166.025d*0446_15 hantavya eva pàpàtmà kçtaghno nàtra saü÷ayaþ 12,166.025d*0446_16 kçtaghnaü pàpakarmàõaü na bhakùayitum utsahe 12,166.025d*0446_17 dàsebhyo dãyatàm eùa mitradhruk puruùàdhamaþ 12,166.025d*0446_17 bhãùma uvàca 12,166.025d*0446_18 dàsàþ sarve samàhåtà yàtudhànàs tathàpare 12,166.025d*0446_19 necchanti sma kçtaghnaü taü khàdituü puruùottama 12,166.025d*0446_20 ÷irobhi÷ ca gatà bhåmiü mahàràja tato balàt 12,166.025d*0446_21 mà nàrthaü jàtanirbandhaü kilbiùaü dàtum arhasi 12,166.025d*0446_22 yàtudhànà nçpeõoktàþ pàpakarmà vi÷asyatàm 12,166.025d*0446_23 bhakùyatàü tyajyatàü vàyaü dar÷anàn me 'panãyatàm 12,166.025d*0446_24 tatas te ruùità dàsàþ ÷ålapaññasapàõayaþ 12,166.025d*0446_25 khaõóa÷o vikçtaü hatvà kravyàdbhyo hy adadus tadà 12,166.025d*0446_26 kravyàdàs tv api ràjendra necchanti pi÷ità÷anàþ 12,166.025d*0446_27 mçtàn api hi kravyàdàþ kçtaghnàn nopabhu¤jate 12,166.025d*0446_28 brahmasvaharaõe core brahmaghne gurutalpage 12,166.025d*0446_29 niùkçtir vihità sadbhiþ kçtaghne nàsti niùkçtiþ 12,166.025d*0446_30 mitradruhaü kçtaghnaü ca nç÷aüsaü ca naràdhamam 12,166.025d*0446_31 kravyàdàþ krimaya÷ caiva nopabhu¤janti vai sadà 12,167.001 bhãùma uvàca 12,167.001a tata÷ citàü bakapateþ kàrayàm àsa ràkùasaþ 12,167.001c ratnair gandhai÷ ca bahubhir vastrai÷ ca samalaükçtàm 12,167.002a tatra prajvàlya nçpate bakaràjaü pratàpavàn 12,167.002c pretakàryàõi vidhivad ràkùasendra÷ cakàra ha 12,167.003a tasmin kàle 'tha surabhir devã dàkùàyaõã ÷ubhà 12,167.003c upariùñàt tatas tasya sà babhåva payasvinã 12,167.004a tasyà vaktràc cyutaþ phenaþ kùãrami÷ras tadànagha 12,167.004c so 'patad vai tatas tasyàü citàyàü ràjadharmaõaþ 12,167.005a tataþ saüjãvitas tena bakaràjas tadànagha 12,167.005c utpatya ca sameyàya viråpàkùaü bakàdhipaþ 12,167.006a tato 'bhyayàd devaràjo viråpàkùapuraü tadà 12,167.006c pràha cedaü viråpàkùaü diùñyàyaü jãvatãty uta 12,167.007a ÷ràvayàm àsa cendras taü viråpàkùaü puràtanam 12,167.007c yathà ÷àpaþ purà datto brahmaõà ràjadharmaõaþ 12,167.008a yadà bakapatã ràjan brahmàõaü nopasarpati 12,167.008c tato roùàd idaü pràha bakendràya pitàmahaþ 12,167.009a yasmàn måóho mama sado nàgato 'sau bakàdhamaþ 12,167.009c tasmàd vadhaü sa duùñàtmà naciràt samavàpsyati 12,167.010a tadàyaü tasya vacanàn nihato gautamena vai 12,167.010c tenaivàmçtasikta÷ ca punaþ saüjãvito bakaþ 12,167.011a ràjadharmà tataþ pràha praõipatya puraüdaram 12,167.011c yadi te 'nugrahakçtà mayi buddhiþ puraüdara 12,167.011e sakhàyaü me sudayitaü gautamaü jãvayety uta 12,167.012a tasya vàkyaü samàj¤àya vàsavaþ puruùarùabha 12,167.012c saüjãvayitvà sakhye vai pràdàt taü gautamaü tadà 12,167.013a sabhàõóopaskaraü ràjaüs tam àsàdya bakàdhipaþ 12,167.013c saüpariùvajya suhçdaü prãtyà paramayà yutaþ 12,167.014a atha taü pàpakarmàõaü ràjadharmà bakàdhipaþ 12,167.014c visarjayitvà sadhanaü pravive÷a svam àlayam 12,167.015a yathocitaü ca sa bako yayau brahmasadas tadà 12,167.015b*0447_01 brahmàtha svasabhàpràptaü bakaü dharmaparàyaõam 12,167.015c brahmà ca taü mahàtmànam àtithyenàbhyapåjayat 12,167.016a gautama÷ càpi saüpràpya punas taü ÷abaràlayam 12,167.016c ÷ådràyàü janayàm àsa putràn duùkçtakàriõaþ 12,167.017a ÷àpa÷ ca sumahàüs tasya dattaþ suragaõais tadà 12,167.017c kukùau punarbhvàü bhàryàyàü janayitvà ciràt sutàn 12,167.017e nirayaü pràpsyati mahat kçtaghno 'yam iti prabho 12,167.018a etat pràha purà sarvaü nàrado mama bhàrata 12,167.018c saüsmçtya càpi sumahad àkhyànaü puruùarùabha 12,167.018e mayàpi bhavate sarvaü yathàvad upavarõitam 12,167.019a kutaþ kçtaghnasya ya÷aþ kutaþ sthànaü kutaþ sukham 12,167.019c a÷raddheyaþ kçtaghno hi kçtaghne nàsti niùkçtiþ 12,167.020a mitradroho na kartavyaþ puruùeõa vi÷eùataþ 12,167.020c mitradhruï nirayaü ghoram anantaü pratipadyate 12,167.021a kçtaj¤ena sadà bhàvyaü mitrakàmena cànagha 12,167.021c mitràt prabhavate satyaü mitràt prabhavate balam 12,167.021d*0448_01 mitràd bhogàü÷ ca bhu¤jãta mitreõàpatsu mucyate 12,167.021e satkàrair uttamair mitraü påjayeta vicakùaõaþ 12,167.021f*0449_00 bhãùma uvàca 12,167.021f*0449_01 vidvàn saüskàrayàm àsa pàrthivo ràjadharmaõaþ 12,167.021f*0449_02 gandhair bahubhir avyagro dàhayàm àsa taü dvijam 12,167.021f*0449_03 tasya devasya vacanàd indrasya bakaràó iha 12,167.021f*0449_04 tenaivàmçtasikta÷ ca punaþ saüjãvito bakaþ 12,167.021f*0449_05 ràjadharmàpi taü pràha sahasràkùam ariüdamam 12,167.021f*0449_06 gautamo bràhmaõaþ kvàsau mucyatàü matpriyaþ sakhà 12,167.021f*0449_07 tasya vàkyaü samàj¤àya kau÷ikaþ surasattamaþ 12,167.021f*0449_08 gautamaü hy abhyanuj¤àpya prãto 'tha gamanotsukaþ 12,167.021f*0449_09 pratãtaþ sa gataþ saumyo ràjadharmà svam àlayam 12,167.021f*0449_10 nç÷aüso gautamo mukto mitradhruk puruùàdhamaþ 12,167.021f*0449_11 sabhàõóopaskaro yàtaþ sa tadà ÷abaràlayam 12,167.021f*0449_12 tatràsau ÷abarãdehe prasåto nirayopame 12,167.021f*0449_13 eùa ÷àpo mahàüs tatra muktaþ suragaõais tathà 12,167.021f*0449_14 dagdho ràkùasaràjena khagaràjaþ pratàpavàn 12,167.021f*0449_15 citàyàþ pàr÷vato dogdhrã surabhir jãvayac ca tam 12,167.021f*0449_16 tasyà vaktràc cyutaþ pheno dugdhamàtraü tadànagha 12,167.021f*0449_17 samãraõàhçto yàta÷ citàü tàü ràjadharmaõaþ 12,167.021f*0449_18 devaràjas tataþ pràpto viråpàkùapuraü tadà 12,167.021f*0449_19 viråpàkùo 'pi taü pràptaü devaràjaü samàgamat 12,167.021f*0449_20 kà÷yapasya suto deva bhràtà me jãvatàm iti 12,167.021f*0449_21 kau÷ikas tv abravãt sarvaü prãyamàõaü punaþ punaþ 12,167.021f*0449_22 brahmaõà vyàhçto roùàd ràjadharmà kadà cana 12,167.021f*0449_23 yasmàt tvaü nàgato draùñuü mama nityam imàü sabhàm 12,167.021f*0449_24 tasmàd bako bhavàn bhàvã dharma÷ãlaþ puràõavit 12,167.021f*0449_25 àgamiùyati te vàsaü kadà cit pàpakarmakçt 12,167.021f*0449_26 ÷abaràvàsago vipraþ kçtaghno vçùalãpatiþ 12,167.021f*0449_27 yadà nihantà mokùas te tadà bhàvãty uvàca tam 12,167.021f*0449_28 tasmàd eva gato lokaü brahmaõaþ parameùñhinaþ 12,167.021f*0449_29 sa càpi nirayaü pràpto duùkçtiþ kulapàüsanaþ 12,167.021f*0449_30 etac chrutvà mahad vàkyaü sanmadhye nàraderitam 12,167.021f*0449_31 mayàpi tava ràjendra yathàvad anuvarõitam 12,167.021f*0449_32 brahmaghne ca suràpe ca core bhraùñavrate tathà 12,167.021f*0449_33 niùkçtir vihità ràjan kçtaghne nàsti niùkçtiþ 12,167.021f*0449_34 kutaþ kçtaghnasya ya÷aþ kutaþ sthànaü kutaþ sukham 12,167.021f*0449_35 a÷raddheyaþ kçtaghno hi kçtaghne nàsti niùkçtiþ 12,167.021f*0449_36 mitradroho na kartavyaþ puruùeõa vi÷eùataþ 12,167.021f*0449_37 mitradhruï nirayaü ghoraü narakaü pratipadyate 12,167.021f*0449_38 kçtaj¤ena sadà bhàvyaü mitrabhàvena cànagha 12,167.021f*0449_39 mitràt prabhavate sarvaü mitraü dhanyam iti smçtam 12,167.021f*0449_40 arthàd và mitralàbhàd và mitralàbho vi÷iùyate 12,167.021f*0449_41 sulabhà mitrato 'rthàs tu mitreõa yatituü kùamam 12,167.021f*0449_42 mitraü càbhimataü snigdhaü phalaü càpi satàü phalam 12,167.021f*0449_43 satkàraiþ svajanopetaiþ påjayeta vicakùaõaþ 12,167.021f*0450_01 abhra÷yàmaþ piïgajañàbaddhakalàpaþ 12,167.021f*0450_02 pràü÷ur daõóã kçùõamçgatvakparidhànaþ 12,167.021f*0450_03 sàkùàl lokàn pàvayamànaþ kavimukhyaþ 12,167.021f*0450_04 pàrà÷aryaþ parvasu råpaü vivçõotu 12,167.021f*0451_01 tayaiva jãvitaü pàpaü svade÷agamanotsukam 12,167.021f*0451_02 ÷a÷àpa ÷abarãdehe prasåto 'yaü bhavatv iti 12,167.021f*0451_03 kukùau punarbhuvà pàpaþ sutàn ajanayat tathà 12,167.021f*0452_01 tasmàd bakaü gçhe hantà bràhmaõaþ pàpabandhanaþ 12,167.021f*0452_02 bandho bhavatu ghorai÷ ca pà÷air nàgamayair bhç÷am 12,167.021f*0453_01 viråpàkùo 'tha saüvçttaü ÷rutvà vàkyam apåjayat 12,167.021f*0453_02 ÷akraü ca brahmaõaþ pàr÷vaü tayà tena sahàvrajat 12,167.021f*0453_03 gautamo nirayaü pràptas tatsaübandhàd bakas tathà 12,167.021f*0453_04 duþkhaü ràkùasaràj¤a÷ ca dravyadànàc chramànvitaþ 12,167.021f*0454_01 etac chrutvà tato vàkyaü bhãùmeõoktaü mahàtmanà 12,167.021f*0454_02 yudhiùñhiraþ prãtamanà bhràtçbhiþ sahitaþ sadà 12,167.022a parityàjyo budhaiþ pàpaþ kçtaghno nirapatrapaþ 12,167.022c mitradrohã kulàïgàraþ pàpakarmà naràdhamaþ 12,167.023a eùa dharmabhçtàü ÷reùñha proktaþ pàpo mayà tava 12,167.023c mitradrohã kçtaghno vai kiü bhåyaþ ÷rotum icchasi 12,167.024 vai÷aüpàyana uvàca 12,167.024a etac chrutvà tadà vàkyaü bhãùmeõoktaü mahàtmanà 12,167.024c yudhiùñhiraþ prãtamanà babhåva janamejaya 12,168.000*0455_01 nàràyaõaü namaskçtya naraü caiva narottamam 12,168.000*0455_02 devãü sarasvatãü caiva tato jayam udãrayet 12,168.000*0456_01 ÷uklàmbaradharaü viùõuü ÷a÷ivarõaü caturbhujam 12,168.000*0456_02 prasannavadanaü dhyàyet sarvavighnopa÷àntaye 12,168.001 yudhiùñhira uvàca 12,168.001a dharmàþ pitàmahenoktà ràjadharmà÷ritàþ ÷ubhàþ 12,168.001c dharmam à÷ramiõàü ÷reùñhaü vaktum arhasi pàrthiva 12,168.002 bhãùma uvàca 12,168.002a sarvatra vihito dharmaþ svargyaþ satyaphalaü tapaþ 12,168.002c bahudvàrasya dharmasya nehàsti viphalà kriyà 12,168.003a yasmin yasmiüs tu vinaye yo yo yàti vini÷cayam 12,168.003c sa tam evàbhijànàti nànyaü bharatasattama 12,168.004a yathà yathà ca paryeti lokatantram asàravat 12,168.004c tathà tathà viràgo 'tra jàyate nàtra saü÷ayaþ 12,168.005a evaü vyavasite loke bahudoùe yudhiùñhira 12,168.005c àtmamokùanimittaü vai yateta matimàn naraþ 12,168.006 yudhiùñhira uvàca 12,168.006a naùñe dhane và dàre và putre pitari và mçte 12,168.006c yayà buddhyà nudec chokaü tan me bråhi pitàmaha 12,168.007 bhãùma uvàca 12,168.007a naùñe dhane và dàre và putre pitari và mçte 12,168.007c aho duþkham iti dhyàya¤ ÷okasyàpacitiü caret 12,168.008a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,168.008c yathà senajitaü vipraþ ka÷ cid ity abravãd vacaþ 12,168.009a putra÷okàbhisaütaptaü ràjànaü ÷okavihvalam 12,168.009c viùaõõavadanaü dçùñvà vipro vacanam abravãt 12,168.010a kiü nu khalv asi måóhas tvaü ÷ocyaþ kim anu÷ocasi 12,168.010c yadà tvàm api ÷ocantaþ ÷ocyà yàsyanti tàü gatim 12,168.011a tvaü caivàhaü ca ye cànye tvàü ràjan paryupàsate 12,168.011c sarve tatra gamiùyàmo yata evàgatà vayam 12,168.012 senajid uvàca 12,168.012a kà buddhiþ kiü tapo vipra kaþ samàdhis tapodhana 12,168.012c kiü j¤ànaü kiü ÷rutaü và te yat pràpya na viùãdasi 12,168.013 bràhmaõa uvàca 12,168.013*0457_01 hçùyantam avasãdantaü sukhaduþkhaviparyaye 12,168.013*0457_02 àtmànam anu÷ocàmi yo mamaiùa hçdi sthitaþ 12,168.013a pa÷ya bhåtàni duþkhena vyatiùaktàni sarva÷aþ 12,168.013b*0458_01 uttamàdhamamadhyàni teùu teùv iha karmasu 12,168.013b*0459_01 aham eko na me ka÷ cin nàham anyasya kasya cit 12,168.013b*0459_02 na taü pa÷yàmi yasyàhaü taü na pa÷yàmi yo mama 12,168.013c àtmàpi càyaü na mama sarvà và pçthivã mama 12,168.014a yathà mama tathànyeùàm iti buddhyà na me vyathà 12,168.014c etàü buddhim ahaü pràpya na prahçùye na ca vyathe 12,168.015a yathà kàùñhaü ca kàùñhaü ca sameyàtàü mahodadhau 12,168.015c sametya ca vyapeyàtàü tadvad bhåtasamàgamaþ 12,168.016a evaü putrà÷ ca pautrà÷ ca j¤àtayo bàndhavàs tathà 12,168.016c teùu sneho na kartavyo viprayogo hi tair dhruvam 12,168.017a adar÷anàd àpatitaþ puna÷ càdar÷anaü gataþ 12,168.017c na tvàsau veda na tvaü taü kaþ san kam anu÷ocasi 12,168.018a tçùõàrtiprabhavaü duþkhaü duþkhàrtiprabhavaü sukham 12,168.018c sukhàt saüjàyate duþkham evam etat punaþ punaþ 12,168.018e sukhasyànantaraü duþkhaü duþkhasyànantaraü sukham 12,168.018f*0460_01 sukhaduþkhe manuùyàõàü cakravat parivartataþ 12,168.019a sukhàt tvaü duþkham àpannaþ punar àpatsyase sukham 12,168.019c na nityaü labhate duþkhaü na nityaü labhate sukham 12,168.019d*0461_01 ÷arãram evàyatanaü sukhasya 12,168.019d*0461_02 duþkhasya càpy àyatanaü ÷arãram 12,168.019d*0461_03 yad yac charãreõa karoti karma 12,168.019d*0461_04 tenaiva dehã samupà÷nute tat 12,168.019d*0461_05 jãvitaü ca ÷arãraü ca jàtyaiva saha jàyate 12,168.019d*0461_06 ubhe saha vivardhete ubhe saha vina÷yataþ 12,168.019d*0461_07 snehapà÷air bahuvidhair àviùñaviùayà janàþ 12,168.019d*0461_08 akçtàrthà÷ ca sãdante jalaiþ saikatasetavaþ 12,168.019d*0461_09 snehena tilavat sarvaü sargacakre nipãóyate 12,168.019d*0461_10 tilapãóair ivàkramya kle÷air aj¤ànasaübhavaiþ 12,168.019d*0461_11 saücinoty a÷ubhaü karma kalatràpekùayà naraþ 12,168.019d*0461_12 ekaþ kle÷àn avàpnoti paratreha ca mànavaþ 12,168.019d*0461_13 putradàrakuñumbeùu prasaktàþ sarvamànavàþ 12,168.019d*0461_14 ÷okapaïkàrõave magnà jãrõà vanagajà iva 12,168.019d*0461_15 putranà÷e vittanà÷e j¤àtisaübandhinàm api 12,168.019d*0461_16 pràpyate sumahad duþkhaü dàvàgnipratimaü vibho 12,168.019d*0461_17 daivàyattam idaü sarvaü sukhaduþkhe bhavàbhavau 12,168.019d*0461_18 asuhçt sasuhçc càpi sa÷atrur mitravàn api 12,168.019d*0461_19 sapraj¤aþ praj¤ayà hãno daivena labhate sukham 12,168.020a nàlaü sukhàya suhçdo nàlaü duþkhàya ÷atravaþ 12,168.020c na ca praj¤àlam arthànàü na sukhànàm alaü dhanam 12,168.021a na buddhir dhanalàbhàya na jàóyam asamçddhaye 12,168.021c lokaparyàyavçttàntaü pràj¤o jànàti netaraþ 12,168.022a buddhimantaü ca måóhaü ca ÷åraü bhãruü jaóaü kavim 12,168.022c durbalaü balavantaü ca bhàginaü bhajate sukham 12,168.023a dhenur vatsasya gopasya svàminas taskarasya ca 12,168.023c payaþ pibati yas tasyà dhenus tasyeti ni÷cayaþ 12,168.024a ye ca måóhatamà loke ye ca buddheþ paraü gatàþ 12,168.024c te naràþ sukham edhante kli÷yaty antarito janaþ 12,168.025a antyeùu remire dhãrà na te madhyeùu remire 12,168.025c antyapràptiü sukhàm àhur duþkham antaram antayoþ 12,168.025d*0462_01 sukhaü svapiti durmedhàþ svàni karmàõy acintayan 12,168.025d*0462_02 avij¤ànena mahatà kambaleneva saüvçtaþ 12,168.026a ye tu buddhisukhaü pràptà dvaüdvàtãtà vimatsaràþ 12,168.026c tàn naivàrthà na cànarthà vyathayanti kadà cana 12,168.027a atha ye buddhim apràptà vyatikràntà÷ ca måóhatàm 12,168.027c te 'tivelaü prahçùyanti saütàpam upayànti ca 12,168.028a nityapramudità måóhà divi devagaõà iva 12,168.028c avalepena mahatà paridçbdhà vicetasaþ 12,168.029a sukhaü duþkhàntam àlasyaü duþkhaü dàkùyaü sukhodayam 12,168.029c bhåti÷ caiva ÷riyà sàrdhaü dakùe vasati nàlase 12,168.030a sukhaü và yadi và duþkhaü dveùyaü và yadi và priyam 12,168.030c pràptaü pràptam upàsãta hçdayenàparàjitaþ 12,168.031a ÷okasthànasahasràõi harùasthàna÷atàni ca 12,168.031c divase divase måóham àvi÷anti na paõóitam 12,168.032a buddhimantaü kçtapraj¤aü ÷u÷råùum anasåyakam 12,168.032c dàntaü jitendriyaü càpi ÷oko na spç÷ate naram 12,168.033a etàü buddhiü samàsthàya guptacitta÷ cared budhaþ 12,168.033b*0463_01 ÷uklakçùõagatij¤aü taü devàsuravinirgamam 12,168.033c udayàstamayaj¤aü hi na ÷okaþ spraùñum arhati 12,168.034a yannimittaü bhavec chokas tràso và duþkham eva và 12,168.034c àyàso và yatomålas tad ekàïgam api tyajet 12,168.035a yad yat tyajati kàmànàü tat sukhasyàbhipåryate 12,168.035c kàmànusàrã puruùaþ kàmàn anu vina÷yati 12,168.036a yac ca kàmasukhaü loke yac ca divyaü mahat sukham 12,168.036c tçùõàkùayasukhasyaite nàrhataþ ùoóa÷ãü kalàm 12,168.037a pårvadehakçtaü karma ÷ubhaü và yadi và÷ubham 12,168.037c pràj¤aü måóhaü tathà ÷åraü bhajate yàdç÷aü kçtam 12,168.038a evam eva kilaitàni priyàõy evàpriyàõi ca 12,168.038c jãveùu parivartante duþkhàni ca sukhàni ca 12,168.039a tad evaü buddhim àsthàya sukhaü jãved guõànvitaþ 12,168.039c sarvàn kàmठjugupseta saïgàn kurvãta pçùñhataþ 12,168.039e vçtta eùa hçdi prauóho mçtyur eùa manomayaþ 12,168.039f*0464_01 krodho nàma ÷arãrastho dehinàü procyate budhaiþ 12,168.040a yadà saüharate kàmàn kårmo 'ïgànãva sarva÷aþ 12,168.040c tadàtmajyotir àtmà ca àtmany eva prasãdati 12,168.041a kiü cid eva mamatvena yadà bhavati kalpitam 12,168.041c tad eva paritàpàrthaü sarvaü saüpadyate tadà 12,168.042a na bibheti yadà càyaü yadà càsmàn na bibhyati 12,168.042c yadà necchati na dveùñi brahma saüpadyate tadà 12,168.043a ubhe satyànçte tyaktvà ÷okànandau bhayàbhaye 12,168.043c priyàpriye parityajya pra÷àntàtmà bhaviùyasi 12,168.044a yadà na kurute dhãraþ sarvabhåteùu pàpakam 12,168.044c karmaõà manasà vàcà brahma saüpadyate tadà 12,168.045a yà dustyajà durmatibhir yà na jãryati jãryataþ 12,168.045c yo 'sau pràõàntiko rogas tàü tçùõàü tyajataþ sukham 12,168.046a atra piïgalayà gãtà gàthàþ ÷råyanti pàrthiva 12,168.046c yathà sà kçcchrakàle 'pi lebhe dharmaü sanàtanam 12,168.047a saükete piïgalà ve÷yà kàntenàsãd vinàkçtà 12,168.047c atha kçcchragatà ÷àntàü buddhim àsthàpayat tadà 12,168.048 piïgalovàca 12,168.048a unmattàham anunmattaü kàntam anvavasaü ciram 12,168.048c antike ramaõaü santaü nainam adhyagamaü purà 12,168.049a ekasthåõaü navadvàram apidhàsyàmy agàrakam 12,168.049c kà hi kàntam ihàyàntam ayaü kànteti maüsyate 12,168.050a akàmàþ kàmaråpeõa dhårtà narakaråpiõaþ 12,168.050c na punar va¤cayiùyanti pratibuddhàsmi jàgçmi 12,168.051a anartho 'pi bhavaty artho daivàt pårvakçtena và 12,168.051c saübuddhàhaü niràkàrà nàham adyàjitendriyà 12,168.052a sukhaü nirà÷aþ svapiti nairà÷yaü paramaü sukham 12,168.052c à÷àm anà÷àü kçtvà hi sukhaü svapiti piïgalà 12,168.053 bhãùma uvàca 12,168.053a etai÷ cànyai÷ ca viprasya hetumadbhiþ prabhàùitaiþ 12,168.053c paryavasthàpito ràjà senajin mumude sukham 12,169.001 yudhiùñhira uvàca 12,169.001a atikràmati kàle 'smin sarvabhåtakùayàvahe 12,169.001c kiü ÷reyaþ pratipadyeta tan me bråhi pitàmaha 12,169.002 bhãùma uvàca 12,169.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,169.002c pituþ putreõa saüvàdaü tan nibodha yudhiùñhira 12,169.003a dvijàteþ kasya cit pàrtha svàdhyàyaniratasya vai 12,169.003c babhåva putro medhàvã medhàvã nàma nàmataþ 12,169.004a so 'bravãt pitaraü putraþ svàdhyàyakaraõe ratam 12,169.004c mokùadharmàrthaku÷alo lokatattvavicakùaõaþ 12,169.005a dhãraþ kiü svit tàta kuryàt prajànan; kùipraü hy àyur bhra÷yate mànavànàm 12,169.005c pitas tad àcakùva yathàrthayogaü; mamànupårvyà yena dharmaü careyam 12,169.006 pitovàca 12,169.006a vedàn adhãtya brahmacaryeõa putra; putràn icchet pàvanàrthaü pitéõàm 12,169.006c agnãn àdhàya vidhivac ceùñayaj¤o; vanaü pravi÷yàtha munir bubhåùet 12,169.007 putra uvàca 12,169.007a evam abhyàhate loke samantàt parivàrite 12,169.007c amoghàsu patantãùu kiü dhãra iva bhàùase 12,169.008 pitovàca 12,169.008a katham abhyàhato lokaþ kena và parivàritaþ 12,169.008c amoghàþ kàþ patantãha kiü nu bhãùayasãva màm 12,169.009 putra uvàca 12,169.009a mçtyunàbhyàhato loko jarayà parivàritaþ 12,169.009c ahoràtràþ patanty ete nanu kasmàn na budhyase 12,169.009d*0465_01 amoghà ràtraya÷ càpi nityam àyànti yànti ca 12,169.010a yadàham etaj jànàmi na mçtyus tiùñhatãti ha 12,169.010c so 'haü kathaü pratãkùiùye jàlenàpihita÷ caran 12,169.011a ràtryàü ràtryàü vyatãtàyàm àyur alpataraü yadà 12,169.011c gàdhodake matsya iva sukhaü vindeta kas tadà 12,169.011d*0466_01 yàm eva ràtriü prathamàü garbho bhajati màtaram 12,169.011d*0466_02 tàm eva ràtriü prasthàti maraõàya nivartakaþ 12,169.011d*0466_03 yasyàü ràtryàü vyatãtàyàü na kiü cic chubham àcaret 12,169.011e tad eva vandhyaü divasam iti vidyàd vicakùaõaþ 12,169.012a anavàpteùu kàmeùu mçtyur abhyeti mànavam 12,169.012c ÷aùpàõãva vicinvantam anyatragatamànasam 12,169.012e vçkãvoraõam àsàdya mçtyur àdàya gacchati 12,169.013a adyaiva kuru yac chreyo mà tvà kàlo 'tyagàd ayam 12,169.013c akçteùv eva kàryeùu mçtyur vai saüprakarùati 12,169.014a ÷vaþkàryam adya kurvãta pårvàhõe càparàhõikam 12,169.014c na hi pratãkùate mçtyuþ kçtaü vàsya na và kçtam 12,169.014d*0467_01 niyato dehinàü mçtyur animittaü hi jãvitam 12,169.014e ko hi jànàti kasyàdya mçtyusenà nivekùyate 12,169.014f*0468_01 na mçtyur àmantrayate hartukàmo jagatprabhuþ 12,169.014f*0468_02 abuddha evàkramate mãnàn mãnagraho yathà 12,169.015a yuvaiva dharma÷ãlaþ syàd animittaü hi jãvitam 12,169.015c kçte dharme bhavet kãrtir iha pretya ca vai sukham 12,169.016a mohena hi samàviùñaþ putradàràrtham udyataþ 12,169.016c kçtvà kàryam akàryaü và puùñim eùàü prayacchati 12,169.017a taü putrapa÷usaümattaü vyàsaktamanasaü naram 12,169.017c suptaü vyàghraü mahaugho và mçtyur àdàya gacchati 12,169.018a saücinvànakam evaikaü kàmànàm avitçptakam 12,169.018c vyàghraþ pa÷um ivàdàya mçtyur àdàya gacchati 12,169.019a idaü kçtam idaü kàryam idam anyat kçtàkçtam 12,169.019c evam ãhàsukhàsaktaü kçtàntaþ kurute va÷e 12,169.020a kçtànàü phalam apràptaü karmaõàü phalasaïginam 12,169.020c kùetràpaõagçhàsaktaü mçtyur àdàya gacchati 12,169.020d*0469_01 durbalaü balavantaü ca ÷åraü bhãruü jaóaü kavim 12,169.020d*0469_02 apràptasarvakàmàrthaü mçtyur àdàya gacchati 12,169.020d*0470_01 idaü me syàd idaü me syàd ity evaümanaso naràn 12,169.020d*0470_02 anavàpteùu kàmeùu kçtàntaþ kurute va÷e 12,169.021a mçtyur jarà ca vyàdhi÷ ca duþkhaü cànekakàraõam 12,169.021c anuùaktaü yadà dehe kiü svastha iva tiùñhasi 12,169.022a jàtam evàntako 'ntàya jarà cànveti dehinam 12,169.022c anuùaktà dvayenaite bhàvàþ sthàvarajaïgamàþ 12,169.023a mçtyor và gçham evaitad yà gràme vasato ratiþ 12,169.023c devànàm eùa vai goùñho yad araõyam iti ÷rutiþ 12,169.024a nibandhanã rajjur eùà yà gràme vasato ratiþ 12,169.024c chittvainàü sukçto yànti nainàü chindanti duùkçtaþ 12,169.025a na hiüsayati yaþ pràõàn manovàkkàyahetubhiþ 12,169.025c jãvitàrthàpanayanaiþ karmabhir na sa badhyate 12,169.026a na mçtyusenàm àyàntãü jàtu ka÷ cit prabàdhate 12,169.026c çte satyam asaütyàjyaü satye hy amçtam à÷ritam 12,169.027a tasmàt satyavratàcàraþ satyayogaparàyaõaþ 12,169.027c satyàràmaþ samo dàntaþ satyenaivàntakaü jayet 12,169.028a amçtaü caiva mçtyu÷ ca dvayaü dehe pratiùñhitam 12,169.028c mçtyum àpadyate mohàt satyenàpadyate 'mçtam 12,169.029a so 'haü hy ahiüsraþ satyàrthã kàmakrodhabahiùkçtaþ 12,169.029c samaduþkhasukhaþ kùemã mçtyuü hàsyàmy amartyavat 12,169.030a ÷àntiyaj¤arato dànto brahmayaj¤e sthito muniþ 12,169.030c vàïmanaþkarmayaj¤a÷ ca bhaviùyàmy udagàyane 12,169.031a pa÷uyaj¤aiþ kathaü hiüsrair màdç÷o yaùñum arhati 12,169.031c antavadbhir uta pràj¤aþ kùatrayaj¤aiþ pi÷àcavat 12,169.032a yasya vàïmanasã syàtàü samyak praõihite sadà 12,169.032c tapas tyàga÷ ca yoga÷ ca sa vai sarvam avàpnuyàt 12,169.033a nàsti vidyàsamaü cakùur nàsti vidyàsamaü balam 12,169.033c nàsti ràgasamaü duþkhaü nàsti tyàgasamaü sukham 12,169.034a àtmany evàtmanà jàta àtmaniùñho 'prajo 'pi và 12,169.034c àtmany eva bhaviùyàmi na màü tàrayati prajà 12,169.035a naitàdç÷aü bràhmaõasyàsti vittaü; yathaikatà samatà satyatà ca 12,169.035c ÷ãle sthitir daõóanidhànam àrjavaü; tatas tata÷ coparamaþ kriyàbhyaþ 12,169.036a kiü te dhanair bàndhavair vàpi kiü te; kiü te dàrair bràhmaõa yo mariùyasi 12,169.036c àtmànam anviccha guhàü praviùñaü; pitàmahas te kva gataþ pità ca 12,169.037 bhãùma uvàca 12,169.037a putrasyaitad vacaþ ÷rutvà tathàkàrùãt pità nçpa 12,169.037c tathà tvam api vartasva satyadharmaparàyaõaþ 12,170.001 yudhiùñhira uvàca 12,170.001a dhanino vàdhanà ye ca vartayanti svatantriõaþ 12,170.001c sukhaduþkhàgamas teùàü kaþ kathaü và pitàmaha 12,170.002 bhãùma uvàca 12,170.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,170.002c ÷amyàkena vimuktena gãtaü ÷àntigatena ha 12,170.003a abravãn màü purà ka÷ cid bràhmaõas tyàgam àsthitaþ 12,170.003c kli÷yamànaþ kudàreõa kucailena bubhukùayà 12,170.004a utpannam iha loke vai janmaprabhçti mànavam 12,170.004c vividhàny upavartante duþkhàni ca sukhàni ca 12,170.005a tayor ekatare màrge yady enam abhisaünayet 12,170.005c na sukhaü pràpya saühçùyen na duþkhaü pràpya saüjvaret 12,170.006a na vai carasi yac chreya àtmano và yad ãhase 12,170.006c akàmàtmàpi hi sadà dhuram udyamya caiva hi 12,170.007a akiücanaþ paripatan sukham àsvàdayiùyasi 12,170.007c akiücanaþ sukhaü ÷ete samuttiùñhati caiva hi 12,170.008a àkiücanyaü sukhaü loke pathyaü ÷ivam anàmayam 12,170.008c anamitram atho hy etad durlabhaü sulabhaü satàm 12,170.009a akiücanasya ÷uddhasya upapannasya sarva÷aþ 12,170.009c avekùamàõas trãül lokàn na tulyam upalakùaye 12,170.010a àkiücanyaü ca ràjyaü ca tulayà samatolayam 12,170.010c atyaricyata dàridryaü ràjyàd api guõàdhikam 12,170.011a àkiücanye ca ràjye ca vi÷eùaþ sumahàn ayam 12,170.011c nityodvigno hi dhanavàn mçtyor àsyagato yathà 12,170.012a naivàsyàgnir na càdityo na mçtyur na ca dasyavaþ 12,170.012c prabhavanti dhanajyàninirmuktasya nirà÷iùaþ 12,170.013a taü vai sadà kàmacaram anupastãrõa÷àyinam 12,170.013c bàhåpadhànaü ÷àmyantaü pra÷aüsanti divaukasaþ 12,170.014a dhanavàn krodhalobhàbhyàm àviùño naùñacetanaþ 12,170.014c tiryagãkùaþ ÷uùkamukhaþ pàpako bhrukuñãmukhaþ 12,170.015a nirda÷aü÷ càdharoùñhaü ca kruddho dàruõabhàùità 12,170.015c kas tam icchet paridraùñuü dàtum icchati cen mahãm 12,170.016a ÷riyà hy abhãkùõaü saüvàso mohayaty avicakùaõam 12,170.016c sà tasya cittaü harati ÷àradàbhram ivànilaþ 12,170.017a athainaü råpamàna÷ ca dhanamàna÷ ca vindati 12,170.017c abhijàto 'smi siddho 'smi nàsmi kevalamànuùaþ 12,170.017e ity ebhiþ kàraõais tasya tribhi÷ cittaü prasicyate 12,170.018a sa prasiktamanà bhogàn visçjya pitçsaücitàn 12,170.018c parikùãõaþ parasvànàm àdànaü sàdhu manyate 12,170.019a tam atikràntamaryàdam àdadànaü tatas tataþ 12,170.019c pratiùedhanti ràjàno lubdhà mçgam iveùubhiþ 12,170.020a evam etàni duþkhàni tàni tànãha mànavam 12,170.020c vividhàny upavartante gàtrasaüspar÷ajàni ca 12,170.021a teùàü paramaduþkhànàü buddhyà bhaiùajyam àcaret 12,170.021c lokadharmaü samàj¤àya dhruvàõàm adhruvaiþ saha 12,170.022a nàtyaktvà sukham àpnoti nàtyaktvà vindate param 12,170.022c nàtyaktvà càbhayaþ ÷ete tyaktvà sarvaü sukhã bhava 12,170.023a ity etad dhàstinapure bràhmaõenopavarõitam 12,170.023c ÷amyàkena purà mahyaü tasmàt tyàgaþ paro mataþ 12,171.001 yudhiùñhira uvàca 12,171.001a ãhamànaþ samàrambhàn yadi nàsàdayed dhanam 12,171.001c dhanatçùõàbhibhåta÷ ca kiü kurvan sukham àpnuyàt 12,171.002 bhãùma uvàca 12,171.002a sarvasàmyam anàyàsaþ satyavàkyaü ca bhàrata 12,171.002c nirveda÷ càvivitsà ca yasya syàt sa sukhã naraþ 12,171.003a etàny eva padàny àhuþ pa¤ca vçddhàþ pra÷àntaye 12,171.003c eùa svarga÷ ca dharma÷ ca sukhaü cànuttamaü satàm 12,171.004a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,171.004c nirvedàn maïkinà gãtaü tan nibodha yudhiùñhira 12,171.005a ãhamàno dhanaü maïkir bhagneha÷ ca punaþ punaþ 12,171.005c kena cid dhana÷eùeõa krãtavàn damyagoyugam 12,171.006a susaübaddhau tu tau damyau damanàyàbhiniþsçtau 12,171.006c àsãnam uùñraü madhyena sahasaivàbhyadhàvatàm 12,171.007a tayoþ saüpràptayor uùñraþ skandhade÷am amarùaõaþ 12,171.007c utthàyotkùipya tau damyau prasasàra mahàjavaþ 12,171.008a hriyamàõau tu tau damyau tenoùñreõa pramàthinà 12,171.008c mriyamàõau ca saüprekùya maïkis tatràbravãd idam 12,171.009a na caivàvihitaü ÷akyaü dakùeõàpãhituü dhanam 12,171.009c yuktena ÷raddhayà samyag ãhàü samanutiùñhatà 12,171.010a kçtasya pårvaü cànarthair yuktasyàpy anutiùñhataþ 12,171.010c imaü pa÷yata saügatyà mama daivam upaplavam 12,171.011a udyamyodyamya me damyau viùameõeva gacchati 12,171.011c utkùipya kàkatàlãyam unmàtheneva jambukaþ 12,171.011d*0471_01 utpathenaiva dhàvantam utpathenaiva dhàvataþ 12,171.012a maõã voùñrasya lambete priyau vatsatarau mama 12,171.012c ÷uddhaü hi daivam evedam ato naivàsti pauruùam 12,171.013a yadi vàpy upapadyeta pauruùaü nàma karhi cit 12,171.013c anviùyamàõaü tad api daivam evàvatiùñhate 12,171.014a tasmàn nirveda eveha gantavyaþ sukham ãpsatà 12,171.014c sukhaü svapiti nirviõõo nirà÷a÷ càrthasàdhane 12,171.015a aho samyak ÷ukenoktaü sarvataþ parimucyatà 12,171.015c pratiùñhatà mahàraõyaü janakasya nive÷anàt 12,171.016a yaþ kàmàn pràpnuyàt sarvàn ya÷ cainàn kevalàüs tyajet 12,171.016c pràpaõàt sarvakàmànàü parityàgo vi÷iùyate 12,171.017a nàntaü sarvavivitsànàü gatapårvo 'sti ka÷ cana 12,171.017c ÷arãre jãvite caiva tçùõà mandasya vardhate 12,171.018a nivartasva vivitsàbhyaþ ÷àmya nirvidya màmaka 12,171.018c asakçc càsi nikçto na ca nirvidyase tano 12,171.019a yadi nàhaü vinà÷yas te yady evaü ramase mayà 12,171.019c mà màü yojaya lobhena vçthà tvaü vittakàmuka 12,171.020a saücitaü saücitaü dravyaü naùñaü tava punaþ punaþ 12,171.020c kadà vimokùyase måóha dhanehàü dhanakàmuka 12,171.020d*0472_01 paripanthika sarvasya ÷reyasaþ pàpasaü÷raya 12,171.021a aho nu mama bàli÷yaü yo 'haü krãóanakas tava 12,171.021b*0473_01 kle÷air nànàvidhair nityaü saüyojayasi nirghçõa 12,171.021c kiü naiva jàtu puruùaþ pareùàü preùyatàm iyàt 12,171.022a na pårve nàpare jàtu kàmànàm antam àpnuvan 12,171.022c tyaktvà sarvasamàrambhàn pratibuddho 'smi jàgçmi 12,171.023a nånaü te hçdayaü kàma vajrasàramayaü dçdham 12,171.023c yad anartha÷atàviùñaü ÷atadhà na vidãryate 12,171.024a tyajàmi kàma tvàü caiva yac ca kiü cit priyaü tava 12,171.024c tavàhaü sukham anvicchann àtmany upalabhe sukham 12,171.025a kàma jànàmi te målaü saükalpàt kila jàyase 12,171.025c na tvàü saükalpayiùyàmi samålo na bhaviùyasi 12,171.026a ãhà dhanasya na sukhà labdhvà cintà ca bhåyasã 12,171.026c labdhanà÷o yathà mçtyur labdhaü bhavati và na và 12,171.027a paretya yo na labhate tato duþkhataraü nu kim 12,171.027c na ca tuùyati labdhena bhåya eva ca màrgati 12,171.028a anutarùula evàrthaþ svàdu gàïgam ivodakam 12,171.028c madvilàpanam etat tu pratibuddho 'smi saütyaja 12,171.029a ya imaü màmakaü dehaü bhåtagràmaþ samà÷ritaþ 12,171.029c sa yàtv ito yathàkàmaü vasatàü và yathàsukham 12,171.030a na yuùmàsv iha me prãtiþ kàmalobhànusàriùu 12,171.030c tasmàd utsçjya sarvàn vaþ satyam evà÷rayàmy aham 12,171.031a sarvabhåtàny ahaü dehe pa÷yan manasi càtmanaþ 12,171.031c yoge buddhiü ÷rute sattvaü mano brahmaõi dhàrayan 12,171.032a vihariùyàmy anàsaktaþ sukhã lokàn niràmayaþ 12,171.032c yathà mà tvaü punar naivaü duþkheùu praõidhàsyasi 12,171.033a tvayà hi me praõunnasya gatir anyà na vidyate 12,171.033c tçùõà÷oka÷ramàõàü hi tvaü kàma prabhavaþ sadà 12,171.034a dhananà÷o 'dhikaü duþkhaü manye sarvamahattaram 12,171.034c j¤àtayo hy avamanyante mitràõi ca dhanacyutam 12,171.035a avaj¤ànasahasrais tu doùàþ kaùñataràdhane 12,171.035c dhane sukhakalà yà ca sàpi duþkhair vidhãyate 12,171.036a dhanam asyeti puruùaü purà nighnanti dasyavaþ 12,171.036c kli÷yanti vividhair daõóair nityam udvejayanti ca 12,171.037a mandalolupatà duþkham iti buddhaü ciràn mayà 12,171.037c yad yad àlambase kàma tat tad evànurudhyase 12,171.038a atattvaj¤o 'si bàla÷ ca dustoùo 'påraõo 'nalaþ 12,171.038c naiva tvaü vettha sulabhaü naiva tvaü vettha durlabham 12,171.039a pàtàlam iva duùpåro màü duþkhair yoktum icchasi 12,171.039c nàham adya samàveùñuü ÷akyaþ kàma punas tvayà 12,171.040a nirvedam aham àsàdya dravyanà÷àd yadçcchayà 12,171.040c nirvçtiü paramàü pràpya nàdya kàmàn vicintaye 12,171.041a atikle÷àn sahàmãha nàhaü budhyàmy abuddhimàn 12,171.041c nikçto dhananà÷ena ÷aye sarvàïgavijvaraþ 12,171.042a parityajàmi kàma tvàü hitvà sarvamanogatãþ 12,171.042c na tvaü mayà punaþ kàma nasyoteneva raüsyase 12,171.043a kùamiùye 'kùamamàõànàü na hiüsiùye ca hiüsitaþ 12,171.043c dveùyamuktaþ priyaü vakùyàmy anàdçtya tad apriyam 12,171.044a tçptaþ svasthendriyo nityaü yathàlabdhena vartayan 12,171.044c na sakàmaü kariùyàmi tvàm ahaü ÷atrum àtmanaþ 12,171.045a nirvedaü nirvçtiü tçptiü ÷àntiü satyaü damaü kùamàm 12,171.045c sarvabhåtadayàü caiva viddhi màü ÷araõàgatam 12,171.046a tasmàt kàma÷ ca lobha÷ ca tçùõà kàrpaõyam eva ca 12,171.046c tyajantu màü pratiùñhantaü sattvastho hy asmi sàüpratam 12,171.047a prahàya kàmaü lobhaü ca krodhaü pàruùyam eva ca 12,171.047c nàdya lobhava÷aü pràpto duþkhaü pràpsyàmy anàtmavàn 12,171.048a yad yat tyajati kàmànàü tat sukhasyàbhipåryate 12,171.048c kàmasya va÷ago nityaü duþkham eva prapadyate 12,171.049a kàmàn vyudasya dhunute yat kiü cit puruùo rajaþ 12,171.049c kàmakrodhodbhavaü duþkham ahrãr aratir eva ca 12,171.050a eùa brahmapraviùño 'haü grãùme ÷ãtam iva hradam 12,171.050c ÷àmyàmi parinirvàmi sukham àse ca kevalam 12,171.051a yac ca kàmasukhaü loke yac ca divyaü mahat sukham 12,171.051c tçùõàkùayasukhasyaite nàrhataþ ùoóa÷ãü kalàm 12,171.052a àtmanà saptamaü kàmaü hatvà ÷atrum ivottamam 12,171.052c pràpyàvadhyaü brahmapuraü ràjeva syàm ahaü sukhã 12,171.053a etàü buddhiü samàsthàya maïkir nirvedam àgataþ 12,171.053c sarvàn kàmàn parityajya pràpya brahma mahat sukham 12,171.054a damyanà÷akçte maïkir amaratvaü kilàgamat 12,171.054c acchinat kàmamålaü sa tena pràpa mahat sukham 12,171.055a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,171.055b*0474_01 asminn arthe purà gãtaü ÷çõu ràjan mahàtmanà 12,171.055c gãtaü videharàjena janakena pra÷àmyatà 12,171.056a anantaü bata me vittaü yasya me nàsti kiü cana 12,171.056c mithilàyàü pradãptàyàü na me dahyati kiü cana 12,171.057a atraivodàharantãmaü bodhyasya padasaücayam 12,171.057c nirvedaü prati vinyastaü pratibodha yudhiùñhira 12,171.058a bodhyaü dàntam çùiü ràjà nahuùaþ paryapçcchata 12,171.058c nirvedàc chàntim àpannaü ÷àntaü praj¤ànatarpitam 12,171.059a upade÷aü mahàpràj¤a ÷amasyopadi÷asva me 12,171.059c kàü buddhiü samanudhyàya ÷ànta÷ carasi nirvçtaþ 12,171.060 bodhya uvàca 12,171.060a upade÷ena vartàmi nànu÷àsmãha kaü cana 12,171.060c lakùaõaü tasya vakùye 'haü tat svayaü pravimç÷yatàm 12,171.061a piïgalà kuraraþ sarpaþ sàraïgànveùaõaü vane 12,171.061c iùukàraþ kumàrã ca ùaó ete guravo mama 12,171.061d*0475_00 bhãùma uvàca 12,171.061d*0475_01 à÷à balavatã kaùñà nairà÷yaü paramaü sukham 12,171.061d*0475_02 à÷àü nirà÷àü kçtvà tu sukhaü svapiti piïgalà 12,171.061d*0475_03 sàmiùaü kuraraü dçùñvà vadhyamànaü niràmiùaiþ 12,171.061d*0475_04 àmiùasya parityàgàt kuraraþ sukham edhate 12,171.061d*0475_05 gçhàrambho hi duþkhàya na sukhàya kadà cana 12,171.061d*0475_06 sarpaþ parakçtaü ve÷ma pravi÷ya sukham edhate 12,171.061d*0475_07 sukhaü jãvanti munayo bhaikùyavçttiü samà÷ritàþ 12,171.061d*0475_08 adroheõaiva bhåtànàü sàraïgà iva pakùiõaþ 12,171.061d*0475_09 iùukàro naraþ ka÷ cid iùàv àhitamànasaþ 12,171.061d*0475_10 samãpenàpi gacchantaü ràjànaü nàvabuddhavàn 12,171.061d*0475_11 bahånàü kalaho nityaü dvayoþ saügharùaõaü dhruvam 12,171.061d*0475_12 ekàkã vicariùyàmi kumàrã÷aïkhako yathà 12,172.001 yudhiùñhira uvàca 12,172.001a kena vçttena vçttaj¤a vãta÷oka÷ caren mahãm 12,172.001c kiü ca kurvan naro loke pràpnoti paramàü gatim 12,172.002 bhãùma uvàca 12,172.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,172.002c prahràdasya ca saüvàdaü muner àjagarasya ca 12,172.003a carantaü bràhmaõaü kaü cit kalyacittam anàmayam 12,172.003c papraccha ràjan prahràdo buddhimàn pràj¤asaümataþ 12,172.004a svasthaþ ÷akto mçdur dànto nirvivitso 'nasåyakaþ 12,172.004c suvàg bahumato loke pràj¤a÷ carasi bàlavat 12,172.005a naiva pràrthayase làbhaü nàlàbheùv anu÷ocasi 12,172.005c nityatçpta iva brahman na kiü cid avamanyase 12,172.006a srotasà hriyamàõàsu prajàsv avimanà iva 12,172.006c dharmakàmàrthakàryeùu kåñastha iva lakùyase 12,172.007a nànutiùñhasi dharmàrthau na kàme càpi vartase 12,172.007c indriyàrthàn anàdçtya mukta÷ carasi sàkùivat 12,172.008a kà nu praj¤à ÷rutaü và kiü vçttir và kà nu te mune 12,172.008c kùipram àcakùva me brahma¤ ÷reyo yad iha manyase 12,172.009a anuyuktaþ sa medhàvã lokadharmavidhànavit 12,172.009c uvàca ÷lakùõayà vàcà prahràdam anapàrthayà 12,172.010a pa÷yan prahràda bhåtànàm utpattim animittataþ 12,172.010c hràsaü vçddhiü vinà÷aü ca na prahçùye na ca vyathe 12,172.011a svabhàvàd eva saüdç÷ya vartamànàþ pravçttayaþ 12,172.011c svabhàvaniratàþ sarvàþ paritapye na kena cit 12,172.012a pa÷yan prahràda saüyogàn viprayogaparàyaõàn 12,172.012c saücayàü÷ ca vinà÷àntàn na kva cid vidadhe manaþ 12,172.013a antavanti ca bhåtàni guõayuktàni pa÷yataþ 12,172.013c utpattinidhanaj¤asya kiü kàryam ava÷iùyate 12,172.014a jalajànàm api hy antaü paryàyeõopalakùaye 12,172.014c mahatàm api kàyànàü såkùmàõàü ca mahodadhau 12,172.015a jaïgamasthàvaràõàü ca bhåtànàm asuràdhipa 12,172.015c pàrthivànàm api vyaktaü mçtyuü pa÷yàmi sarva÷aþ 12,172.016a antarikùacaràõàü ca dànavottama pakùiõàm 12,172.016c uttiùñhati yathàkàlaü mçtyur balavatàm api 12,172.017a divi saücaramàõàni hrasvàni ca mahànti ca 12,172.017c jyotãüùi ca yathàkàlaü patamànàni lakùaye 12,172.018a iti bhåtàni saüpa÷yann anuùaktàni mçtyunà 12,172.018c sarvasàmànyato vidvàn kçtakçtyaþ sukhaü svape 12,172.019a sumahàntam api gràsaü grase labdhaü yadçcchayà 12,172.019c ÷aye punar abhu¤jàno divasàni bahåny api 12,172.020a àsravaty api màm annaü punar bahuguõaü bahu 12,172.020c punar alpaguõaü stokaü punar naivopapadyate 12,172.021a kaõàn kadà cit khàdàmi piõyàkam api ca grase 12,172.021c bhakùaye ÷àlimàüsàni bhakùàü÷ coccàvacàn punaþ 12,172.022a ÷aye kadà cit paryaïke bhåmàv api punaþ ÷aye 12,172.022c pràsàde 'pi ca me ÷ayyà kadà cid upapadyate 12,172.023a dhàrayàmi ca cãràõi ÷àõãü kùaumàjinàni ca 12,172.023c mahàrhàõi ca vàsàüsi dhàrayàmy aham ekadà 12,172.024a na saünipatitaü dharmyam upabhogaü yadçcchayà 12,172.024c pratyàcakùe na càpy enam anurudhye sudurlabham 12,172.025a acalam anidhanaü ÷ivaü vi÷okaü; ÷ucim atulaü viduùàü mate niviùñam 12,172.025c anabhimatam asevitaü ca måóhair; vratam idam àjagaraü ÷uci÷ caràmi 12,172.026a acalitamatir acyutaþ svadharmàt; parimitasaüsaraõaþ paràvaraj¤aþ 12,172.026c vigatabhayakaùàyalobhamoho; vratam idam àjagaraü ÷uci÷ caràmi 12,172.027a aniyataphalabhakùyabhojyapeyaü; vidhipariõàmavibhaktade÷akàlam 12,172.027c hçdayasukham asevitaü kadaryair; vratam idam àjagaraü ÷uci÷ caràmi 12,172.028a idam idam iti tçùõayàbhibhåtaü; janam anavàptadhanaü viùãdamànam 12,172.028c nipuõam anuni÷àmya tattvabuddhyà; vratam idam àjagaraü ÷uci÷ caràmi 12,172.029a bahuvidham anudç÷ya càrthahetoþ; kçpaõam ihàryam anàryam à÷rayantam 12,172.029c upa÷amarucir àtmavàn pra÷ànto; vratam idam àjagaraü ÷uci÷ caràmi 12,172.030a sukham asukham anartham arthalàbhaü; ratim aratiü maraõaü ca jãvitaü ca 12,172.030c vidhiniyatam avekùya tattvato 'haü; vratam idam àjagaraü ÷uci÷ caràmi 12,172.031a apagatabhayaràgamohadarpo; dhçtimatibuddhisamanvitaþ pra÷àntaþ 12,172.031c upagataphalabhogino ni÷àmya; vratam idam àjagaraü ÷uci÷ caràmi 12,172.032a aniyata÷ayanàsanaþ prakçtyà; damaniyamavratasatya÷aucayuktaþ 12,172.032c apagataphalasaücayaþ prahçùño; vratam idam àjagaraü ÷uci÷ caràmi 12,172.033a abhigatam asukhàrtham ãhanàrthair; upagatabuddhir avekùya càtmasaüsthaþ 12,172.033c tçùitam aniyataü mano niyantuü; vratam idam àjagaraü ÷uci÷ caràmi 12,172.034a na hçdayam anurudhyate mano và; priyasukhadurlabhatàm anityatàü ca 12,172.034c tad ubhayam upalakùayann ivàhaü; vratam idam àjagaraü ÷uci÷ caràmi 12,172.034d*0476_01 asulabham upalabhya càrthalàbhaü 12,172.034d*0476_02 dhçtimatibuddhiparàkramair upetam 12,172.034d*0476_03 budhamanujaniùevitaü samarthair 12,172.034d*0476_04 vratam idam àjagaraü ÷uci÷ caràmi 12,172.035a bahu kathitam idaü hi buddhimadbhiþ; kavibhir abhiprathayadbhir àtmakãrtim 12,172.035c idam idam iti tatra tatra tat tat; svaparamatair gahanaü pratarkayadbhiþ 12,172.036a tad aham anuni÷àmya viprayàtaü; pçthag abhipannam ihàbudhair manuùyaiþ 12,172.036c anavasitam anantadoùapàraü; nçùu viharàmi vinãtaroùatçùõaþ 12,172.037 bhãùma uvàca 12,172.037a ajagaracaritaü vrataü mahàtmà; ya iha naro 'nucared vinãtaràgaþ 12,172.037c apagatabhayamanyulobhamohaþ; sa khalu sukhã vihared imaü vihàram 12,173.001 yudhiùñhira uvàca 12,173.001a bàndhavàþ karma vittaü và praj¤à veha pitàmaha 12,173.001c narasya kà pratiùñhà syàd etat pçùño vadasva me 12,173.002 bhãùma uvàca 12,173.002a praj¤à pratiùñhà bhåtànàü praj¤à làbhaþ paro mataþ 12,173.002c praj¤à naiþ÷reyasã loke praj¤à svargo mataþ satàm 12,173.003a praj¤ayà pràpitàrtho hi balir ai÷varyasaükùaye 12,173.003c prahràdo namucir maïkis tasyàþ kiü vidyate param 12,173.004a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,173.004c indrakà÷yapasaüvàdaü tan nibodha yudhiùñhira 12,173.005a vai÷yaþ ka÷ cid çùiü tàta kà÷yapaü saü÷itavratam 12,173.005c rathena pàtayàm àsa ÷rãmàn dçptas tapasvinam 12,173.006a àrtaþ sa patitaþ kruddhas tyaktvàtmànam athàbravãt 12,173.006c mariùyàmy adhanasyeha jãvitàrtho na vidyate 12,173.007a tathà mumårùum àsãnam akåjantam acetasam 12,173.007c indraþ sçgàlaråpeõa babhàùe kruddhamànasam 12,173.008a manuùyayonim icchanti sarvabhåtàni sarva÷aþ 12,173.008c manuùyatve ca vipratvaü sarva evàbhinandati 12,173.009a manuùyo bràhmaõa÷ càsi ÷rotriya÷ càsi kà÷yapa 12,173.009c sudurlabham avàpyaitad adoùàn martum icchasi 12,173.010a sarve làbhàþ sàbhimànà iti satyà bata ÷rutiþ 12,173.010c saütoùaõãyaråpo 'si lobhàd yad abhimanyase 12,173.011a aho siddhàrthatà teùàü yeùàü santãha pàõayaþ 12,173.011c pàõimadbhyaþ spçhàsmàkaü yathà tava dhanasya vai 12,173.012a na pàõilàbhàd adhiko làbhaþ ka÷ cana vidyate 12,173.012c apàõitvàd vayaü brahman kaõñakàn noddharàmahe 12,173.012d*0477_01 jantån uccàvacàn aïge da÷ato na kaùàma ca 12,173.013a atha yeùàü punaþ pàõã devadattau da÷àïgulã 12,173.013c uddharanti kçmãn aïgàd da÷amànàn kaùanti ca 12,173.014a himavarùàtapànàü ca paritràõàni kurvate 12,173.014c celam annaü sukhaü ÷ayyàü nivàtaü copabhu¤jate 12,173.015a adhiùñhàya ca gàü loke bhu¤jate vàhayanti ca 12,173.015c upàyair bahubhi÷ caiva va÷yàn àtmani kurvate 12,173.016a ye khalv ajihvàþ kçpaõà alpapràõà apàõayaþ 12,173.016c sahante tàni duþkhàni diùñyà tvaü na tathà mune 12,173.017a diùñyà tvaü na sçgàlo vai na kçmir na ca måùakaþ 12,173.017c na sarpo na ca maõóåko na cànyaþ pàpayonijaþ 12,173.018a etàvatàpi làbhena toùñum arhasi kà÷yapa 12,173.018c kiü punar yo 'si sattvànàü sarveùàü bràhmaõottamaþ 12,173.019a ime màü kçmayo 'danti teùàm uddharaõàya me 12,173.019c nàsti ÷aktir apàõitvàt pa÷yàvasthàm imàü mama 12,173.020a akàryam iti caivemaü nàtmànaü saütyajàmy aham 12,173.020c netaþ pàpãyasãü yoniü pateyam aparàm iti 12,173.021a madhye vai pàpayonãnàü sàrgàlã yàm ahaü gataþ 12,173.021c pàpãyasyo bahutarà ito 'nyàþ pàpayonayaþ 12,173.022a jàtyaivaike sukhataràþ santy anye bhç÷aduþkhitàþ 12,173.022c naikàntasukham eveha kva cit pa÷yàmi kasya cit 12,173.023a manuùyà hy àóhyatàü pràpya ràjyam icchanty anantaram 12,173.023c ràjyàd devatvam icchanti devatvàd indratàm api 12,173.024a bhaves tvaü yady api tv àóhyo na ràjà na ca daivatam 12,173.024c devatvaü pràpya cendratvaü naiva tuùyes tathà sati 12,173.025a na tçptiþ priyalàbhe 'sti tçùõà nàdbhiþ pra÷àmyati 12,173.025c saüprajvalati sà bhåyaþ samidbhir iva pàvakaþ 12,173.026a asty eva tvayi ÷oko vai harùa÷ càsti tathà tvayi 12,173.026c sukhaduþkhe tathà cobhe tatra kà paridevanà 12,173.027a paricchidyaiva kàmànàü sarveùàü caiva karmaõàm 12,173.027c målaü rundhãndriyagràmaü ÷akuntàn iva pa¤jare 12,173.027d*0478_01 na dvitãyasya ÷irasa÷ chedanaü vidyate kva cit 12,173.027d*0478_02 na ca pàões tçtãyasya yan nàsti na tato bhayam 12,173.028a na khalv apy arasaj¤asya kàmaþ kva cana jàyate 12,173.028c saüspar÷àd dar÷anàd vàpi ÷ravaõàd vàpi jàyate 12,173.029a na tvaü smarasi vàruõyà lañvàkànàü ca pakùiõàm 12,173.029c tàbhyàü càbhyadhiko bhakùyo na ka÷ cid vidyate kva cit 12,173.030a yàni cànyàni dåreùu bhakùyabhojyàni kà÷yapa 12,173.030c yeùàm abhuktapårvaü te teùàm asmçtir eva ca 12,173.031a aprà÷anam asaüspar÷am asaüdar÷anam eva ca 12,173.031c puruùasyaiùa niyamo manye ÷reyo na saü÷ayaþ 12,173.032a pàõimanto dhanair yuktà balavanto na saü÷ayaþ 12,173.032c manuùyà mànuùair eva dàsatvam upapàditàþ 12,173.033a vadhabandhaparikle÷aiþ kli÷yante ca punaþ punaþ 12,173.033c te khalv api ramante ca modante ca hasanti ca 12,173.034a apare bàhubalinaþ kçtavidyà manasvinaþ 12,173.034c jugupsitàü sukçpaõàü pàpàü vçttim upàsate 12,173.035a utsahante ca te vçttim anyàm apy upasevitum 12,173.035c svakarmaõà tu niyataü bhavitavyaü tu tat tathà 12,173.036a na pulkaso na caõóàla àtmànaü tyaktum icchati 12,173.036c asaütuùñaþ svayà yonyà màyàü pa÷yasva yàdç÷ãm 12,173.037a dçùñvà kuõãn pakùahatàn manuùyàn àmayàvinaþ 12,173.037c susaüpårõaþ svayà yonyà labdhalàbho 'si kà÷yapa 12,173.038a yadi bràhmaõa dehas te niràtaïko niràmayaþ 12,173.038c aïgàni ca samagràõi na ca lokeùu dhikkçtaþ 12,173.039a na kena cit pravàdena satyenaivàpahàriõà 12,173.039c dharmàyottiùñha viprarùe nàtmànaü tyaktum arhasi 12,173.040a yadi brahma¤ ÷çõoùy etac chraddadhàsi ca me vacaþ 12,173.040c vedoktasya ca dharmasya phalaü mukhyam avàpsyasi 12,173.041a svàdhyàyam agnisaüskàram apramatto 'nupàlaya 12,173.041c satyaü damaü ca dànaü ca spardhiùñhà mà ca kena cit 12,173.042a ye ke cana svadhyayanàþ pràptà yajanayàjanam 12,173.042c kathaü te jàtu ÷oceyur dhyàyeyur vàpy a÷obhanam 12,173.043a icchantas te vihàràya sukhaü mahad avàpnuyuþ 12,173.043c uta jàtàþ sunakùatre sutãrthàþ sumuhårtajàþ 12,173.043d*0479_01 yaj¤adànaprajehàyàü yatante ÷aktipårvakam 12,173.044a nakùatreùv àsureùv anye dustãrthà durmuhårtajàþ 12,173.044c saüpatanty àsurãü yoniü yaj¤aprasavavarjitàm 12,173.045a aham àsaü paõóitako haituko vedanindakaþ 12,173.045c ànvãkùikãü tarkavidyàm anurakto nirarthikàm 12,173.046a hetuvàdàn pravadità vaktà saüsatsu hetumat 12,173.046c àkroùñà càbhivaktà ca brahmayaj¤eùu vai dvijàn 12,173.047a nàstikaþ sarva÷aïkã ca mårkhaþ paõóitamànikaþ 12,173.047c tasyeyaü phalanirvçttiþ sçgàlatvaü mama dvija 12,173.048a api jàtu tathà tat syàd ahoràtra÷atair api 12,173.048c yad ahaü mànuùãü yoniü sçgàlaþ pràpnuyàü punaþ 12,173.049a saütuùña÷ càpramatta÷ ca yaj¤adànataporatiþ 12,173.049c j¤eyaj¤àtà bhaveyaü vai varjyavarjayità tathà 12,173.050a tataþ sa munir utthàya kà÷yapas tam uvàca ha 12,173.050c aho batàsi ku÷alo buddhimàn iti vismitaþ 12,173.051a samavaikùata taü vipro j¤ànadãrgheõa cakùuùà 12,173.051c dadar÷a cainaü devànàm indraü devaü ÷acãpatim 12,173.052a tataþ saüpåjayàm àsa kà÷yapo harivàhanam 12,173.052c anuj¤àta÷ ca tenàtha pravive÷a svam à÷ramam 12,174.001 yudhiùñhira uvàca 12,174.001a yady asti dattam iùñaü và tapas taptaü tathaiva ca 12,174.001c guråõàü càpi ÷u÷råùà tan me bråhi pitàmaha 12,174.001d*0480_01 yathàsmiü÷ ca tathà tatra jànãyàü nçpasattama 12,174.001d*0480_02 duùkartàro yathà loke yat kurvanti tathà ÷çõu 12,174.002 bhãùma uvàca 12,174.002a àtmanànarthayuktena pàpe nivi÷ate manaþ 12,174.002c sa karma kaluùaü kçtvà kle÷e mahati dhãyate 12,174.003a durbhikùàd eva durbhikùaü kle÷àt kle÷aü bhayàd bhayam 12,174.003c mçtebhyaþ pramçtaü yànti daridràþ pàpakàriõaþ 12,174.004a utsavàd utsavaü yànti svargàt svargaü sukhàt sukham 12,174.004c ÷raddadhànà÷ ca dàntà÷ ca dhanàóhyàþ ÷ubhakàriõaþ 12,174.005a vyàlaku¤jaradurgeùu sarpacorabhayeùu ca 12,174.005c hastàvàpena gacchanti nàstikàþ kim ataþ param 12,174.006a priyadevàtitheyà÷ ca vadànyàþ priyasàdhavaþ 12,174.006c kùemyam àtmavatàü màrgam àsthità hastadakùiõam 12,174.007a pulàkà iva dhànyeùu puttikà iva pakùiùu 12,174.007c tadvidhàs te manuùyeùu yeùàü dharmo na kàraõam 12,174.008a su÷ãghram api dhàvantaü vidhànam anudhàvati 12,174.008c ÷ete saha ÷ayànena yena yena yathà kçtam 12,174.009a upatiùñhati tiùñhantaü gacchantam anugacchati 12,174.009c karoti kurvataþ karma chàyevànuvidhãyate 12,174.010a yena yena yathà yad yat purà karma samàcitam 12,174.010c tat tad eva naro bhuïkte nityaü vihitam àtmanà 12,174.011a svakarmaphalavikùiptaü vidhànaparirakùitam 12,174.011c bhåtagràmam imaü kàlaþ samantàt parikarùati 12,174.012a acodyamànàni yathà puùpàõi ca phalàni ca 12,174.012c svakàlaü nàtivartante tathà karma puràkçtam 12,174.013a saümàna÷ càvamàna÷ ca làbhàlàbhau kùayodayau 12,174.013c pravçttà vinivartante vidhànànte punaþ punaþ 12,174.014a àtmanà vihitaü duþkham àtmanà vihitaü sukham 12,174.014c garbha÷ayyàm upàdàya bhujyate paurvadehikam 12,174.015a bàlo yuvà ca vçddha÷ ca yat karoti ÷ubhà÷ubham 12,174.015c tasyàü tasyàm avasthàyàü bhuïkte janmani janmani 12,174.016a yathà dhenusahasreùu vatso vindati màtaram 12,174.016c tathà pårvakçtaü karma kartàram anugacchati 12,174.017a samunnam agrato vastraü pa÷càc chudhyati karmaõà 12,174.017b*0481_01 duùkarmàpi tathà pa÷càt påyate puõyakarmaõà 12,174.017b*0481_02 tapasà tapyate dehas tapasà vindate mahat 12,174.017c upavàsaiþ prataptànàü dãrghaü sukham anantakam 12,174.018a dãrghakàlena tapasà sevitena tapovane 12,174.018c dharmanirdhåtapàpànàü saüsidhyante manorathàþ 12,174.019a ÷akunãnàm ivàkà÷e matsyànàm iva codake 12,174.019c padaü yathà na dç÷yeta tathà j¤ànavidàü gatiþ 12,174.020a alam anyair upàlambhaiþ kãrtitai÷ ca vyatikramaiþ 12,174.020c pe÷alaü cànuråpaü ca kartavyaü hitam àtmanaþ 12,175.001 yudhiùñhira uvàca 12,175.001a kutaþ sçùñam idaü vi÷vaü jagat sthàvarajaïgamam 12,175.001c pralaye ca kam abhyeti tan me bråhi pitàmaha 12,175.002a sasàgaraþ sagaganaþ sa÷ailaþ sabalàhakaþ 12,175.002c sabhåmiþ sàgnipavano loko 'yaü kena nirmitaþ 12,175.003a kathaü sçùñàni bhåtàni kathaü varõavibhaktayaþ 12,175.003c ÷aucà÷aucaü kathaü teùàü dharmàdharmàv atho katham 12,175.004a kãdç÷o jãvatàü jãvaþ kva và gacchanti ye mçtàþ 12,175.004c asmàl lokàd amuü lokaü sarvaü ÷aüsatu no bhavàn 12,175.005 bhãùma uvàca 12,175.005a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,175.005c bhçguõàbhihitaü ÷reùñhaü bharadvàjàya pçcchate 12,175.006a kailàsa÷ikhare dçùñvà dãpyamànam ivaujasà 12,175.006c bhçguü maharùim àsãnaü bharadvàjo 'nvapçcchata 12,175.007a sasàgaraþ sagaganaþ sa÷ailaþ sabalàhakaþ 12,175.007c sabhåmiþ sàgnipavano loko 'yaü kena nirmitaþ 12,175.008a kathaü sçùñàni bhåtàni kathaü varõavibhaktayaþ 12,175.008c ÷aucà÷aucaü kathaü teùàü dharmàdharmàv atho katham 12,175.009a kãdç÷o jãvatàü jãvaþ kva và gacchanti ye mçtàþ 12,175.009c paralokam imaü càpi sarvaü ÷aüsatu no bhavàn 12,175.010a evaü sa bhagavàn pçùño bharadvàjena saü÷ayam 12,175.010c maharùir brahmasaükà÷aþ sarvaü tasmai tato 'bravãt 12,175.010d*0482_00 bhçgur uvàca 12,175.010d*0482_01 nàràyaõàbhidhànasya kåñasthasyàkùaràtmanaþ 12,175.010d*0482_02 avyaktasyàprameyasya prakçtoparatasya ca 12,175.010d*0482_03 evaübhåtaþ sa vai devaþ puruùaü càsçjad dvidhà 12,175.010d*0483_00 bhçgur uvàca 12,175.010d*0483_01 nàràyaõo jaganmårtir antaràtmà sanàtanaþ 12,175.010d*0483_02 kåñastho 'kùara avyakto nirlepo vyàpakaþ prabhuþ 12,175.010d*0483_03 prakçteþ parato nityam indriyair apy agocaraþ 12,175.010d*0483_04 sa sisçkùuþ sahasràü÷àd asçjat puruùaü prabhuþ 12,175.011a mànaso nàma vikhyàtaþ ÷rutapårvo maharùibhiþ 12,175.011c anàdinidhano devas tathàbhedyo 'jaràmaraþ 12,175.012a avyakta iti vikhyàtaþ ÷à÷vato 'thàkùaro 'vyayaþ 12,175.012c yataþ sçùñàni bhåtàni jàyante ca mriyanti ca 12,175.013a so 'sçjat prathamaü devo mahàntaü nàma nàmataþ 12,175.013b*0484_01 mahàn sasarjàhaükàraü sa càpi bhagavàn atha 12,175.013c àkà÷am iti vikhyàtaü sarvabhåtadharaþ prabhuþ 12,175.014a àkà÷àd abhavad vàri salilàd agnimàrutau 12,175.014c agnimàrutasaüyogàt tataþ samabhavan mahã 12,175.015a tatas tejomayaü divyaü padmaü sçùñaü svayaübhuvà 12,175.015c tasmàt padmàt samabhavad brahmà vedamayo nidhiþ 12,175.016a ahaükàra iti khyàtaþ sarvabhåtàtmabhåtakçt 12,175.016c brahmà vai sumahàtejà ya ete pa¤ca dhàtavaþ 12,175.017a ÷ailàs tasyàsthisaüj¤às tu medo màüsaü ca medinã 12,175.017c samudràs tasya rudhiram àkà÷am udaraü tathà 12,175.018a pavana÷ caiva niþ÷vàsas tejo 'gnir nimnagàþ siràþ 12,175.018c agnãùomau tu candràrkau nayane tasya vi÷rute 12,175.019a nabha÷ cordhvaü ÷iras tasya kùitiþ pàdau di÷o bhujau 12,175.019c durvij¤eyo hy anantatvàt siddhair api na saü÷ayaþ 12,175.020a sa eva bhagavàn viùõur ananta iti vi÷rutaþ 12,175.020c sarvabhåtàtmabhåtastho durvij¤eyo 'kçtàtmabhiþ 12,175.021a ahaükàrasya yaþ sraùñà sarvabhåtabhavàya vai 12,175.021c yataþ samabhavad vi÷vaü pçùño 'haü yad iha tvayà 12,175.022 bharadvàja uvàca 12,175.022a gaganasya di÷àü caiva bhåtalasyànilasya ca 12,175.022c kàny atra parimàõàni saü÷ayaü chindhi me 'rthataþ 12,175.023 bhçgur uvàca 12,175.023a anantam etad àkà÷aü siddhacàraõasevitam 12,175.023c ramyaü nànà÷rayàkãrõaü yasyànto nàdhigamyate 12,175.024a årdhvaü gater adhastàt tu candràdityau na dç÷yataþ 12,175.024c tatra devàþ svayaü dãptà bhàsvarà÷ càgnivarcasaþ 12,175.025a te càpy antaü na pa÷yanti nabhasaþ prathitaujasaþ 12,175.025c durgamatvàd anantatvàd iti me viddhi mànada 12,175.026a upariùñopariùñàt tu prajvaladbhiþ svayaüprabhaiþ 12,175.026c niruddham etad àkà÷am aprameyaü surair api 12,175.027a pçthivyante samudràs tu samudrànte tamaþ smçtam 12,175.027c tamaso 'nte jalaü pràhur jalasyànte 'gnir eva ca 12,175.028a rasàtalànte salilaü jalànte pannagàdhipaþ 12,175.028c tadante punar àkà÷am àkà÷ànte punar jalam 12,175.029a evam antaü bhagavataþ pramàõaü salilasya ca 12,175.029c agnimàrutatoyebhyo durj¤eyaü daivatair api 12,175.030a agnimàrutatoyànàü varõàþ kùititalasya ca 12,175.030c àkà÷asadç÷à hy ete bhidyante tattvadar÷anàt 12,175.031a pañhanti caiva munayaþ ÷àstreùu vividheùu ca 12,175.031c trailokye sàgare caiva pramàõaü vihitaü yathà 12,175.031e adç÷yàya tv agamyàya kaþ pramàõam udàharet 12,175.032a siddhànàü devatànàü ca yadà parimità gatiþ 12,175.032c tadà gauõam anantasya nàmànanteti vi÷rutam 12,175.032e nàmadheyànuråpasya mànasasya mahàtmanaþ 12,175.033a yadà tu divyaü tadråpaü hrasate vardhate punaþ 12,175.033c ko 'nyas tad vedituü ÷akto yo 'pi syàt tadvidho 'paraþ 12,175.034a tataþ puùkarataþ sçùñaþ sarvaj¤o mårtimàn prabhuþ 12,175.034c brahmà dharmamayaþ pårvaþ prajàpatir anuttamaþ 12,175.035 bharadvàja uvàca 12,175.035a puùkaràd yadi saübhåto jyeùñhaü bhavati puùkaram 12,175.035c brahmàõaü pårvajaü càha bhavàn saüdeha eva me 12,175.036 bhçgur uvàca 12,175.036a mànasasyeha yà mårtir brahmatvaü samupàgatà 12,175.036c tasyàsanavidhànàrthaü pçthivã padmam ucyate 12,175.037a karõikà tasya padmasya merur gaganam ucchritaþ 12,175.037c tasya madhye sthito lokàn sçjate jagataþ prabhuþ 12,176.001 bharadvàja uvàca 12,176.001a prajàvisargaü vividhaü kathaü sa sçjate prabhuþ 12,176.001c merumadhye sthito brahmà tad bråhi dvijasattama 12,176.001d*0485_01 merumadhye sthito brahmà kathaü sa sasçje prajàþ 12,176.001d*0485_02 etan me sarvam àcakùva yàthàtathyena pçcchataþ 12,176.002 bhçgur uvàca 12,176.002a prajàvisargaü vividhaü mànaso manasàsçjat 12,176.002c saüdhukùaõàrthaü bhåtànàü sçùñaü prathamato jalam 12,176.003a yat pràõàþ sarvabhåtànàü vardhante yena ca prajàþ 12,176.003c parityaktà÷ ca na÷yanti tenedaü sarvam àvçtam 12,176.004a pçthivã parvatà meghà mårtimanta÷ ca ye pare 12,176.004c sarvaü tad vàruõaü j¤eyam àpas tastambhire punaþ 12,176.005 bharadvàja uvàca 12,176.005a kathaü salilam utpannaü kathaü caivàgnimàrutau 12,176.005c kathaü ca medinã sçùñety atra me saü÷ayo mahàn 12,176.006 bhçgur uvàca 12,176.006a brahmakalpe purà brahman brahmarùãõàü samàgame 12,176.006c lokasaübhavasaüdehaþ samutpanno mahàtmanàm 12,176.007a te 'tiùñhan dhyànam àlambya maunam àsthàya ni÷calàþ 12,176.007c tyaktàhàràþ pavanapà divyaü varùa÷ataü dvijàþ 12,176.008a teùàü dharmamayã vàõã sarveùàü ÷rotram àgamat 12,176.008c divyà sarasvatã tatra saübabhåva nabhastalàt 12,176.009a purà stimitaniþ÷abdam àkà÷am acalopamam 12,176.009c naùñacandràrkapavanaü prasuptam iva saübabhau 12,176.010a tataþ salilam utpannaü tamasãvàparaü tamaþ 12,176.010c tasmàc ca salilotpãóàd udatiùñhata màrutaþ 12,176.011a yathà bhàjanam acchidraü niþ÷abdam iva lakùyate 12,176.011c tac càmbhasà påryamàõaü sa÷abdaü kurute 'nilaþ 12,176.012a tathà salilasaüruddhe nabhaso 'nte nirantare 12,176.012c bhittvàrõavatalaü vàyuþ samutpatati ghoùavàn 12,176.013a sa eùa carate vàyur arõavotpãóasaübhavaþ 12,176.013c àkà÷asthànam àsàdya pra÷àntiü nàdhigacchati 12,176.014a tasmin vàyvambusaügharùe dãptatejà mahàbalaþ 12,176.014c pràdurbhavaty årdhva÷ikhaþ kçtvà vitimiraü nabhaþ 12,176.015a agniþ pavanasaüyuktaþ khàt samutpatate jalam 12,176.015c so 'gnir màrutasaüyogàd ghanatvam upapadyate 12,176.016a tasyàkà÷e nipatitaþ snehas tiùñhati yo 'paraþ 12,176.016c sa saüghàtatvam àpanno bhåmitvam upagacchati 12,176.017a rasànàü sarvagandhànàü snehànàü pràõinàü tathà 12,176.017c bhåmir yonir iha j¤eyà yasyàü sarvaü prasåyate 12,177.001 bharadvàja uvàca 12,177.001a ete te dhàtavaþ pa¤ca brahmà yàn asçjat purà 12,177.001c àvçtà yair ime lokà mahàbhåtàbhisaüj¤itaiþ 12,177.002a yad àsçjat sahasràõi bhåtànàü sa mahàmatiþ 12,177.002c pa¤cànàm eva bhåtatvaü kathaü samupapadyate 12,177.003 bhçgur uvàca 12,177.003a amitànàü mahà÷abdo yànti bhåtàni saübhavam 12,177.003c tatas teùàü mahàbhåta÷abdo 'yam upapadyate 12,177.004a ceùñà vayåþ kham àkà÷am åùmàgniþ salilaü dravaþ 12,177.004c pçthivã càtra saüghàtaþ ÷arãraü pà¤cabhautikam 12,177.005a ity etaiþ pa¤cabhir bhåtair yuktaü sthàvarajaïgamam 12,177.005c ÷rotraü ghràõaü rasaþ spar÷o dçùñi÷ cendriyasaüj¤itàþ 12,177.006 bharadvàja uvàca 12,177.006a pa¤cabhir yadi bhåtais tu yuktàþ sthàvarajaïgamàþ 12,177.006c sthàvaràõàü na dç÷yante ÷arãre pa¤ca dhàtavaþ 12,177.007a anåùmaõàm aceùñànàü ghanànàü caiva tattvataþ 12,177.007c vçkùàõàü nopalabhyante ÷arãre pa¤ca dhàtavaþ 12,177.008a na ÷çõvanti na pa÷yanti na gandharasavedinaþ 12,177.008c na ca spar÷aü vijànanti te kathaü pà¤cabhautikàþ 12,177.009a adravatvàd anagnitvàd abhaumatvàd avàyutaþ 12,177.009c àkà÷asyàprameyatvàd vçkùàõàü nàsti bhautikam 12,177.010 bhçgur uvàca 12,177.010a ghanànàm api vçkùàõàm àkà÷o 'sti na saü÷ayaþ 12,177.010c teùàü puùpaphale vyaktir nityaü samupalabhyate 12,177.011a åùmato glànaparõànàü tvak phalaü puùpam eva ca 12,177.011c mlàyate caiva ÷ãte na spar÷as tenàtra vidyate 12,177.012a vàyvagnya÷aniniùpeùaiþ phalapuùpaü vi÷ãryate 12,177.012c ÷rotreõa gçhyate ÷abdas tasmàc chçõvanti pàdapàþ 12,177.013a vallã veùñayate vçkùaü sarvata÷ caiva gacchati 12,177.013c na hy adçùñe÷ ca màrgo 'sti tasmàt pa÷yanti pàdapàþ 12,177.014a puõyàpuõyais tathà gandhair dhåpai÷ ca vividhair api 12,177.014c arogàþ puùpitàþ santi tasmàj jighranti pàdapàþ 12,177.015a pàdaiþ salilapànaü ca vyàdhãnàm api dar÷anam 12,177.015c vyàdhipratikriyatvàc ca vidyate rasanaü drume 12,177.016a vaktreõotpalanàlena yathordhvaü jalam àdadet 12,177.016c tathà pavanasaüyuktaþ pàdaiþ pibati pàdapaþ 12,177.017a grahaõàt sukhaduþkhasya chinnasya ca virohaõàt 12,177.017c jãvaü pa÷yàmi vçkùàõàm acaitanyaü na vidyate 12,177.018a tena taj jalam àdattaü jarayaty agnimàrutau 12,177.018c àhàrapariõàmàc ca sneho vçddhi÷ ca jàyate 12,177.019a jaïgamànàü ca sarveùàü ÷arãre pa¤ca dhàtavaþ 12,177.019c pratyeka÷aþ prabhidyante yaiþ ÷arãraü viceùñate 12,177.020a tvak ca màüsaü tathàsthãni majjà snàyu ca pa¤camam 12,177.020c ity etad iha saükhyàtaü ÷arãre pçthivãmayam 12,177.021a tejo 'gni÷ ca tathà krodha÷ cakùur åùmà tathaiva ca 12,177.021c agnir jarayate càpi pa¤càgneyàþ ÷arãriõaþ 12,177.022a ÷rotraü ghràõam athàsyaü ca hçdayaü koùñham eva ca 12,177.022c àkà÷àt pràõinàm ete ÷arãre pa¤ca dhàtavaþ 12,177.023a ÷leùmà pittam atha svedo vasà ÷oõitam eva ca 12,177.023c ity àpaþ pa¤cadhà dehe bhavanti pràõinàü sadà 12,177.024a pràõàt praõãyate pràõã vyànàd vyàyacchate tathà 12,177.024c gacchaty apàno 'vàk caiva samàno hçdy avasthitaþ 12,177.025a udànàd ucchvasiti ca pratibhedàc ca bhàùate 12,177.025c ity ete vàyavaþ pa¤ca ceùñayantãha dehinam 12,177.026a bhåmer gandhaguõàn vetti rasaü càdbhyaþ ÷arãravàn 12,177.026c jyotiþ pa÷yati cakùurbhyàü spar÷aü vetti ca vàyunà 12,177.026d*0486_01 gandhaþ spar÷o raso råpaü ÷abda÷ càtra guõàþ smçtàþ 12,177.026d*0487_01 ÷abdaü ÷çõoti ca tathà àkà÷àt tu ÷arãravàn 12,177.026d*0487_02 ÷abdaþ spar÷a÷ ca råpaü ca raso gandha÷ ca bhåguõaþ 12,177.027a tasya gandhasya vakùyàmi vistaràbhihitàn guõàn 12,177.027c iùña÷ càniùñagandha÷ ca madhuraþ kañur eva ca 12,177.028a nirhàrã saühataþ snigdho råkùo vi÷ada eva ca 12,177.028c evaü navavidho j¤eyaþ pàrthivo gandhavistaraþ 12,177.029a ÷abdaþ spar÷a÷ ca råpaü ca rasa÷ càpàü guõàþ smçtàþ 12,177.029c rasaj¤ànaü tu vakùyàmi tan me nigadataþ ÷çõu 12,177.030a raso bahuvidhaþ proktaþ såribhiþ prathitàtmabhiþ 12,177.030c madhuro lavaõas tiktaþ kaùàyo 'mlaþ kañus tathà 12,177.030e eùa ùaóvidhavistàro raso vàrimayaþ smçtaþ 12,177.031a ÷abdaþ spar÷a÷ ca råpaü ca triguõaü jyotir ucyate 12,177.031c jyotiþ pa÷yati råpàõi råpaü ca bahudhà smçtam 12,177.032a hrasvo dãrghas tathà sthåla÷ caturasro 'õu vçttavàn 12,177.032c ÷uklaþ kçùõas tathà rakto nãlaþ pãto 'ruõas tathà 12,177.032e evaü dvàda÷avistàro jyotãråpaguõaþ smçtaþ 12,177.033a ÷abdaspar÷au tu vij¤eyau dviguõo vàyur ucyate 12,177.033c vàyavyas tu guõaþ spar÷aþ spar÷a÷ ca bahudhà smçtaþ 12,177.034a kañhina÷ cikkaõaþ ÷lakùõaþ picchalo mçdudàruõaþ 12,177.034c uùõaþ ÷ãtaþ sukho duþkhaþ snigdho vi÷ada eva ca 12,177.034d*0488_01 tathà kharo mçduþ ÷lakùõo laghur gurutaro 'pi ca 12,177.034e evaü dvàda÷avistàro vàyavyo guõa ucyate 12,177.035a tatraikaguõam àkà÷aü ÷abda ity eva tat smçtam 12,177.035c tasya ÷abdasya vakùyàmi vistaraü vividhàtmakam 12,177.035d*0489_01 ÷ànto ghora÷ ca måóha÷ ca tàn asaügharùajas tathà 12,177.036a ùaója çùabhagàndhàrau madhyamaþ pa¤camas tathà 12,177.036c dhaivata÷ càpi vij¤eyas tathà càpi niùàdakaþ 12,177.037a eùa saptavidhaþ prokto guõa àkà÷alakùaõaþ 12,177.037c traisvaryeõa tu sarvatra sthito 'pi pañahàdiùu 12,177.037d*0490_01 mçdaïgabherã÷aïkhànàü stanayitno rathasya ca 12,177.037d*0490_02 yaþ ka÷ cic chråyate ÷abdaþ pràõino 'pràõino 'pi và 12,177.037d*0490_03 eteùàm eva sarveùàü viùaye saüprakãrtitaþ 12,177.037d*0490_04 evaü bahuvidhàkàraþ ÷abda àkà÷asaübhavaþ 12,177.038a àkà÷ajaü ÷abdam àhur ebhir vàyuguõaiþ saha 12,177.038c avyàhatai÷ cetayate na vetti viùamàgataiþ 12,177.039a àpyàyante ca te nityaü dhàtavas tais tu dhàtubhiþ 12,177.039c àpo 'gnir màruta÷ caiva nityaü jàgrati dehiùu 12,177.039d*0491_01 målam ete ÷arãrasya vyàpya pràõàn iha sthitàþ 12,178.001 bharadvàja uvàca 12,178.001a pàrthivaü dhàtum à÷ritya ÷àrãro 'gniþ kathaü bhavet 12,178.001c avakà÷avi÷eùeõa kathaü vartayate 'nilaþ 12,178.002 bhçgur uvàca 12,178.002a vàyor gatim ahaü brahman kãrtayiùyàmi te 'nagha 12,178.002c pràõinàm anilo dehàn yathà ceùñayate balã 12,178.003a ÷rito mårdhànam agnis tu ÷arãraü paripàlayan 12,178.003c pràõo mårdhani càgnau ca vartamàno viceùñate 12,178.004a sa jantuþ sarvabhåtàtmà puruùaþ sa sanàtanaþ 12,178.004c mano buddhir ahaükàro bhåtàni viùayà÷ ca saþ 12,178.005a evaü tv iha sa sarvatra pràõena paripàlyate 12,178.005c pçùñhata÷ ca samànena svàü svàü gatim upà÷ritaþ 12,178.006a vastimålaü gudaü caiva pàvakaü ca samà÷ritaþ 12,178.006c vahan måtraü purãùaü càpy apànaþ parivartate 12,178.007a prayatne karmaõi bale ya ekas triùu vartate 12,178.007c udàna iti taü pràhur adhyàtmaviduùo janàþ 12,178.008a saüdhiùv api ca sarveùu saüniviùñas tathànilaþ 12,178.008c ÷arãreùu manuùyàõàü vyàna ity upadi÷yate 12,178.009a dhàtuùv agnis tu vitataþ samànena samãritaþ 12,178.009c rasàn dhàtåü÷ ca doùàü÷ ca vartayann avatiùñhati 12,178.010a apànapràõayor madhye pràõàpànasamàhitaþ 12,178.010c samanvitaþ svadhiùñhànaþ samyak pacati pàvakaþ 12,178.011a àsyaü hi pàyusaüyuktam ante syàd gudasaüj¤itam 12,178.011c srotas tasmàt prajàyante sarvasrotàüsi dehinàm 12,178.012a pràõànàü saünipàtàc ca saünipàtaþ prajàyate 12,178.012c åùmà càgnir iti j¤eyo yo 'nnaü pacati dehinàm 12,178.013a agnivegavahaþ pràõo gudànte pratihanyate 12,178.013c sa årdhvam àgamya punaþ samutkùipati pàvakam 12,178.014a pakvà÷ayas tv adho nàbher årdhvam àmà÷ayaþ sthitaþ 12,178.014c nàbhimadhye ÷arãrasya sarve pràõàþ samàhitàþ 12,178.015a prasçtà hçdayàt sarve tiryag årdhvam adhas tathà 12,178.015c vahanty annarasàn nàóyo da÷a pràõapracoditàþ 12,178.016a eùa màrgo 'tha yogànàü yena gacchanti tat padam 12,178.016c jitaklamàsanà dhãrà mårdhany àtmànam àdadhuþ 12,178.017a evaü sarveùu vihitaþ pràõàpàneùu dehinàm 12,178.017c tasmin sthito nityam agniþ sthàlyàm iva samàhitaþ 12,179.001 bharadvàja uvàca 12,179.001a yadi pràõàyate vàyur vàyur eva viceùñate 12,179.001c ÷vasity àbhàùate caiva tasmàj jãvo nirarthakaþ 12,179.002a yady åùmabhàva àgneyo vahninà pacyate yadi 12,179.002c agnir jarayate caiva tasmàj jãvo nirarthakaþ 12,179.003a jantoþ pramãyamàõasya jãvo naivopalabhyate 12,179.003c vàyur eva jahàty enam åùmabhàva÷ ca na÷yati 12,179.004a yadi vàtopamo jãvaþ saü÷leùo yadi vàyunà 12,179.004c vàyumaõóalavad dç÷yo gacchet saha marudgaõaiþ 12,179.005a ÷leùo yadi ca vàtena yadi tasmàt praõa÷yati 12,179.005c mahàrõavavimuktatvàd anyat salilabhàjanam 12,179.006a kåpe và salilaü dadyàt pradãpaü và hutà÷ane 12,179.006c prakùiptaü na÷yati kùipraü yathà na÷yaty asau tathà 12,179.006d*0492_01 tan na÷yaty ubhayaü tadvaj jãvo vàtànalàtmakaþ 12,179.007a pa¤casàdhàraõe hy asmi¤ ÷arãre jãvitaü kutaþ 12,179.007c yeùàm anyataratyàgàc caturõàü nàsti saügrahaþ 12,179.008a na÷yanty àpo hy anàhàràd vàyur ucchvàsanigrahàt 12,179.008c na÷yate koùñhabhedàt kham agnir na÷yaty abhojanàt 12,179.009a vyàdhivraõaparikle÷air medinã caiva ÷ãryate 12,179.009c pãóite 'nyatare hy eùàü saüghàto yàti pa¤cadhà 12,179.010a tasmin pa¤catvam àpanne jãvaþ kim anudhàvati 12,179.010c kiü vedayati và jãvaþ kiü ÷çõoti bravãti và 12,179.011a eùà gauþ paralokasthaü tàrayiùyati màm iti 12,179.011c yo dattvà mriyate jantuþ sà gauþ kaü tàrayiùyati 12,179.012a gau÷ ca pratigrahãtà ca dàtà caiva samaü yadà 12,179.012c ihaiva vilayaü yànti kutas teùàü samàgamaþ 12,179.013a vihagair upayuktasya ÷ailàgràt patitasya và 12,179.013c agninà copayuktasya kutaþ saüjãvanaü punaþ 12,179.014a chinnasya yadi vçkùasya na målaü pratirohati 12,179.014c bãjàny asya pravartante mçtaþ kva punar eùyati 12,179.015a bãjamàtraü purà sçùñaü yad etat parivartate 12,179.015c mçtà mçtàþ praõa÷yanti bãjàd bãjaü pravartate 12,180.001 bhçgur uvàca 12,180.001a na praõà÷o 'sti jãvànàü dattasya ca kçtasya ca 12,180.001c yàti dehàntaraü pràõã ÷arãraü tu vi÷ãryate 12,180.002a na ÷arãrà÷rito jãvas tasmin naùñe praõa÷yati 12,180.002c yathà samitsu dagdhàsu na praõa÷yati pàvakaþ 12,180.003 bharadvàja uvàca 12,180.003a agner yathà tathà tasya yadi nà÷o na vidyate 12,180.003c indhanasyopayogànte sa càgnir nopalabhyate 12,180.004a na÷yatãty eva jànàmi ÷àntam agnim anindhanam 12,180.004c gatir yasya pramàõaü và saüsthànaü và na dç÷yate 12,180.005 bhçgur uvàca 12,180.005*0493_01 jãvasya cendhanàgne÷ ca sadà nà÷o na vidyate 12,180.005a samidhàm upayogànte sann evàgnir na dç÷yate 12,180.005c àkà÷ànugatatvàd dhi durgrahaþ sa nirà÷rayaþ 12,180.006a tathà ÷arãrasaütyàge jãvo hy àkà÷avat sthitaþ 12,180.006c na gçhyate susåkùmatvàd yathà jyotir na saü÷ayaþ 12,180.007a pràõàn dhàrayate hy agniþ sa jãva upadhàryatàm 12,180.007c vàyusaüdhàraõo hy agnir na÷yaty ucchvàsanigrahàt 12,180.008a tasmin naùñe ÷arãràgnau ÷arãraü tad acetanam 12,180.008c patitaü yàti bhåmitvam ayanaü tasya hi kùitiþ 12,180.009a jaïgamànàü hi sarveùàü sthàvaràõàü tathaiva ca 12,180.009c àkà÷aü pavano 'bhyeti jyotis tam anugacchati 12,180.009e tatra trayàõàm ekatvaü dvayaü bhåmau pratiùñhitam 12,180.010a yatra khaü tatra pavanas tatràgnir yatra màrutaþ 12,180.010c amårtayas te vij¤eyà àpo mårtàs tathà kùitiþ 12,180.011 bharadvàja uvàca 12,180.011a yady agnimàrutau bhåmiþ kham àpa÷ ca ÷arãriùu 12,180.011c jãvaþ kiülakùaõas tatrety etad àcakùva me 'nagha 12,180.012a pa¤càtmake pa¤caratau pa¤cavij¤ànasaüyute 12,180.012c ÷arãre pràõinàü jãvaü j¤àtum icchàmi yàdç÷am 12,180.013a màüsa÷oõitasaüghàte medaþsnàyvasthisaücaye 12,180.013c bhidyamàne ÷arãre tu jãvo naivopalabhyate 12,180.014a yady ajãvaü ÷arãraü tu pa¤cabhåtasamanvitam 12,180.014c ÷àrãre mànase duþkhe kas tàü vedayate rujam 12,180.015a ÷çõoti kathitaü jãvaþ karõàbhyàü na ÷çõoti tat 12,180.015c maharùe manasi vyagre tasmàj jãvo nirarthakaþ 12,180.016a sarvaü pa÷yati yad dç÷yaü manoyuktena cakùuùà 12,180.016c manasi vyàkule tad dhi pa÷yann api na pa÷yati 12,180.017a na pa÷yati na ca bråte na ÷çõoti na jighrati 12,180.017c na ca spar÷arasau vetti nidràva÷agataþ punaþ 12,180.018a hçùyati krudhyati ca kaþ ÷ocaty udvijate ca kaþ 12,180.018c icchati dhyàyati dveùñi vàcam ãrayate ca kaþ 12,180.019 bhçgur uvàca 12,180.019a na pa¤casàdhàraõam atra kiü cic; charãram eko vahate 'ntaràtmà 12,180.019c sa vetti gandhàü÷ ca rasठ÷rutiü ca; spar÷aü ca råpaü ca guõà÷ ca ye 'nye 12,180.020a pa¤càtmake pa¤caguõapradar÷ã; sa sarvagàtrànugato 'ntaràtmà 12,180.020c sa vetti duþkhàni sukhàni càtra; tadviprayogàt tu na vetti dehaþ 12,180.021a yadà na råpaü na spar÷o noùmabhàva÷ ca pàvake 12,180.021c tadà ÷ànte ÷arãràgnau dehaü tyaktvà sa na÷yati 12,180.022a ammayaü sarvam evedam àpo mårtiþ ÷arãriõàm 12,180.022c tatràtmà mànaso brahmà sarvabhåteùu lokakçt 12,180.022d*0494_01 àtmà kùetraj¤a ity uktaþ saüyuktaþ pràkçtair guõaiþ 12,180.022d*0494_02 tair eva tu vinirmuktaþ paramàtmety udàhçtaþ 12,180.023a àtmànaü taü vijànãhi sarvalokahitàtmakam 12,180.023c tasmin yaþ saü÷rito dehe hy abbindur iva puùkare 12,180.024a kùetraj¤aü taü vijànãhi nityaü lokahitàtmakam 12,180.024c tamo raja÷ ca sattvaü ca viddhi jãvaguõàn imàn 12,180.024d*0495_01 jãvam àtmaguõaü vindyàd àtmànaü paramàtmanaþ 12,180.025a sacetanaü jãvaguõaü vadanti; sa ceùñate ceùñayate ca sarvam 12,180.025c tataþ paraü kùetravidaü vadanti; pràvartayad yo bhuvanàni sapta 12,180.026a na jãvanà÷o 'sti hi dehabhede; mithyaitad àhur mçta ity abuddhàþ 12,180.026c jãvas tu dehàntaritaþ prayàti; da÷àrdhataivàsya ÷arãrabhedaþ 12,180.027a evaü sarveùu bhåteùu gåóha÷ carati saüvçtaþ 12,180.027c dç÷yate tv agryayà buddhyà såkùmayà tattvadar÷ibhiþ 12,180.028a taü pårvàpararàtreùu yu¤jànaþ satataü budhaþ 12,180.028c laghvàhàro vi÷uddhàtmà pa÷yaty àtmànam àtmani 12,180.029a cittasya hi prasàdena hitvà karma ÷ubhà÷ubham 12,180.029c prasannàtmàtmani sthitvà sukham akùayam a÷nute 12,180.030a mànaso 'gniþ ÷arãreùu jãva ity abhidhãyate 12,180.030c sçùñiþ prajàpater eùà bhåtàdhyàtmavini÷caye 12,181.001 bhçgur uvàca 12,181.001a asçjad bràhmaõàn eva pårvaü brahmà prajàpatiþ 12,181.001c àtmatejobhinirvçttàn bhàskaràgnisamaprabhàn 12,181.002a tataþ satyaü ca dharmaü ca tapo brahma ca ÷à÷vatam 12,181.002c àcàraü caiva ÷aucaü ca svargàya vidadhe prabhuþ 12,181.003a devadànavagandharvadaityàsuramahoragàþ 12,181.003c yakùaràkùasanàgà÷ ca pi÷àcà manujàs tathà 12,181.004a bràhmaõàþ kùatriyà vai÷yàþ ÷ådrà÷ ca dvijasattama 12,181.004c ye cànye bhåtasaüghànàü saüghàs tàü÷ càpi nirmame 12,181.005a bràhmaõànàü sito varõaþ kùatriyàõàü tu lohitaþ 12,181.005c vai÷yànàü pãtako varõaþ ÷ådràõàm asitas tathà 12,181.006 bharadvàja uvàca 12,181.006a càturvarõyasya varõena yadi varõo vibhajyate 12,181.006c sarveùàü khalu varõànàü dç÷yate varõasaükaraþ 12,181.007a kàmaþ krodho bhayaü lobhaþ ÷oka÷ cintà kùudhà ÷ramaþ 12,181.007c sarveùàü naþ prabhavati kasmàd varõo vibhajyate 12,181.008a svedamåtrapurãùàõi ÷leùmà pittaü sa÷oõitam 12,181.008c tanuþ kùarati sarveùàü kasmàd varõo vibhajyate 12,181.009a jaïgamànàm asaükhyeyàþ sthàvaràõàü ca jàtayaþ 12,181.009c teùàü vividhavarõànàü kuto varõavini÷cayaþ 12,181.010 bhçgur uvàca 12,181.010a na vi÷eùo 'sti varõànàü sarvaü bràhmam idaü jagat 12,181.010c brahmaõà pårvasçùñaü hi karmabhir varõatàü gatam 12,181.011a kàmabhogapriyàs tãkùõàþ krodhanàþ priyasàhasàþ 12,181.011c tyaktasvadharmà raktàïgàs te dvijàþ kùatratàü gatàþ 12,181.012a goùu vçttiü samàdhàya pãtàþ kçùyupajãvinaþ 12,181.012c svadharmaü nànutiùñhanti te dvijà vai÷yatàü gatàþ 12,181.013a hiüsànçtapriyà lubdhàþ sarvakarmopajãvinaþ 12,181.013c kçùõàþ ÷aucaparibhraùñàs te dvijàþ ÷ådratàü gatàþ 12,181.014a ity etaiþ karmabhir vyastà dvijà varõàntaraü gatàþ 12,181.014c dharmo yaj¤akriyà caiùàü nityaü na pratiùidhyate 12,181.015a varõà÷ catvàra ete hi yeùàü bràhmã sarasvatã 12,181.015c vihità brahmaõà pårvaü lobhàt tv aj¤ànatàü gatàþ 12,181.016a bràhmaõà dharmatantrasthàs tapas teùàü na na÷yati 12,181.016c brahma dhàrayatàü nityaü vratàni niyamàüs tathà 12,181.017a brahma caitat purà sçùñaü ye na jànanty atadvidaþ 12,181.017c teùàü bahuvidhàs tv anyàs tatra tatra hi jàtayaþ 12,181.018a pi÷àcà ràkùasàþ pretà bahudhà mlecchajàtayaþ 12,181.018c pranaùñaj¤ànavij¤ànàþ svacchandàcàraceùñitàþ 12,181.019a prajà bràhmaõasaüskàràþ svadharmakçtani÷cayàþ 12,181.019c çùibhiþ svena tapasà sçjyante càpare paraiþ 12,181.020a àdidevasamudbhåtà brahmamålàkùayàvyayà 12,181.020c sà sçùñir mànasã nàma dharmatantraparàyaõà 12,182.001 bharadvàja uvàca 12,182.001a bràhmaõaþ kena bhavati kùatriyo và dvijottama 12,182.001c vai÷yaþ ÷ådra÷ ca viprarùe tad bråhi vadatàü vara 12,182.002 bhçgur uvàca 12,182.002a jàtakarmàdibhir yas tu saüskàraiþ saüskçtaþ ÷uciþ 12,182.002c vedàdhyayanasaüpannaþ ùañsu karmasv avasthitaþ 12,182.003a ÷aucàcàrasthitaþ samyag vighasà÷ã gurupriyaþ 12,182.003c nityavratã satyaparaþ sa vai bràhmaõa ucyate 12,182.004a satyaü dànaü damo 'droha ànç÷aüsyaü kùamà ghçõà 12,182.004c tapa÷ ca dç÷yate yatra sa bràhmaõa iti smçtaþ 12,182.005a kùatrajaü sevate karma vedàdhyayanasaümataþ 12,182.005c dànàdànaratir ya÷ ca sa vai kùatriya ucyate 12,182.006a kçùigorakùyavàõijyaü yo vi÷aty ani÷aü ÷uciþ 12,182.006c vedàdhyayanasaüpannaþ sa vai÷ya iti saüj¤itaþ 12,182.007a sarvabhakùaratir nityaü sarvakarmakaro '÷uciþ 12,182.007c tyaktavedas tv anàcàraþ sa vai ÷ådra iti smçtaþ 12,182.008a ÷ådre caitad bhavel lakùyaü dvije caitan na vidyate 12,182.008c na vai ÷ådro bhavec chådro bràhmaõo na ca bràhmaõaþ 12,182.009a sarvopàyais tu lobhasya krodhasya ca vinigrahaþ 12,182.009c etat pavitraü j¤àtavyaü tathà caivàtmasaüyamaþ 12,182.009d*0496_01 vàryau sarvàtmanà tau hi ÷reyoghàtàrtham utthitau 12,182.010a nityaü krodhàt tapo rakùec chriyaü rakùeta matsaràt 12,182.010c vidyàü mànàvamànàbhyàm àtmànaü tu pramàdataþ 12,182.011a yasya sarve samàrambhà nirà÷ãrbandhanàs tv iha 12,182.011c tyàge yasya hutaü sarvaü sa tyàgã sa ca buddhimàn 12,182.012a ahiüsraþ sarvabhåtànàü maitràyaõagata÷ caret 12,182.012c avisrambhe na gantavyaü visrambhe dhàrayen manaþ 12,182.013a parigrahàn parityajya bhaved buddhyà jitendriyaþ 12,182.013c a÷okaü sthànam àtiùñhed iha càmutra càbhayam 12,182.014a taponityena dàntena muninà saüyatàtmanà 12,182.014c ajitaü jetukàmena bhàvyaü saïgeùv asaïginà 12,182.015a indriyair gçhyate yad yat tat tad vyaktam iti sthitiþ 12,182.015c avyaktam iti vij¤eyaü liïgagràhyam atãndriyam 12,182.016a manaþ pràõe nigçhõãyàt pràõaü brahmaõi dhàrayet 12,182.016c nirvàõàd eva nirvàõo na ca kiü cid vicintayet 12,182.016e sukhaü vai bràhmaõo brahma sa vai tenàdhigacchati 12,182.017a ÷aucena satataü yuktas tathàcàrasamanvitaþ 12,182.017c sànukro÷a÷ ca bhåteùu tad dvijàtiùu lakùaõam 12,183.001 bhçgur uvàca 12,183.001a satyaü brahma tapaþ satyaü satyaü sçjati ca prajàþ 12,183.001c satyena dhàryate lokaþ svargaü satyena gacchati 12,183.002a ançtaü tamaso råpaü tamasà nãyate hy adhaþ 12,183.002c tamograstà na pa÷yanti prakà÷aü tamasàvçtam 12,183.003a svargaþ prakà÷a ity àhur narakaü tama eva ca 12,183.003c satyànçtàt tad ubhayaü pràpyate jagatãcaraiþ 12,183.004a tatra tv evaüvidhà vçttir loke satyànçtà bhavet 12,183.004c dharmàdharmau prakà÷a÷ ca tamo duþkhaü sukhaü tathà 12,183.005A tatra yat satyaü sa dharmo yo dharmaþ sa prakà÷o yaþ prakà÷as tat sukham iti 12,183.005B tatra yad ançtaü so 'dharmo yo 'dharmas tat tamo yat tamas tad duþkham iti 12,183.006a ÷àrãrair mànasair duþkhaiþ sukhai÷ càpy asukhodayaiþ 12,183.006A atrocyate 12,183.006c lokasçùñiü prapa÷yanto na muhyanti vicakùaõàþ 12,183.007a tatra duþkhavimokùàrthaü prayateta vicakùaõaþ 12,183.007c sukhaü hy anityaü bhåtànàm iha loke paratra ca 12,183.008a ràhugrastasya somasya yathà jyotsnà na bhàsate 12,183.008c tathà tamobhibhåtànàü bhåtànàü bhra÷yate sukham 12,183.009A tat khalu dvividhaü sukham ucyate ÷àrãraü mànasaü ca 12,183.009B iha khalv amuùmiü÷ ca loke sarvàrambhapravçttayaþ sukhàrthà abhidhãyante 12,183.009C na hy atas trivargaphalaü vi÷iùñataram asti 12,183.009D sa eùa kàmyo guõavi÷eùo dharmàrthayor àrambhas taddhetur asyotpattiþ sukhaprayojanà 12,183.010 bharadvàja uvàca 12,183.010A yad etad bhavatàbhihitaü sukhànàü paramàþ striya iti tan na gçhõãmaþ 12,183.010B na hy eùàm çùãõàü mahati sthitànàm apràpya eùa guõavi÷eùo na cainam abhilaùanti 12,183.010C ÷råyate ca bhagavàüs trilokakçd brahmà prabhur ekàkã tiùñhati 12,183.010D brahmacàrã na kàmasukheùv àtmànam avadadhàti 12,183.010E api ca bhagavàn vi÷ve÷vara umàpatiþ kàmam abhivartamànam anaïgatvena ÷amam anayat 12,183.010F tasmàd bråmo na mahàtmabhir ayaü pratigçhãto na tv eùa tàvad vi÷iùño guõa iti naitad bhagavataþ pratyemi 12,183.010G bhagavatà tåktaü sukhànàü paramàþ striya iti 12,183.010H lokapravàdo 'pi ca bhavati dvividhaþ phalodayaþ sukçtàt sukham avàpyate duùkçtàd duþkham iti 12,183.010I atrocyatàm 12,183.011 bhçgur uvàca 12,183.011A ançtàt khalu tamaþ pràdurbhåtaü tamograstà adharmam evànuvartante na dharmam 12,183.011B krodhalobhamohamànànçtàdibhir avacchannà na khalv asmiül loke na càmutra sukham àpnuvanti 12,183.011C vividhavyàdhigaõopatàpair avakãryante 12,183.011D vadhabandharogaparikle÷àdibhi÷ ca kùutpipàsà÷ramakçtair upatàpair upatapyante 12,183.011E caõóavàtàtyuùõàti÷ãtakçtai÷ ca pratibhayaiþ ÷àrãrair duþkhair upatapyante 12,183.011F bandhudhanavinà÷aviprayogakçtai÷ ca mànasaiþ ÷okair abhibhåyante jaràmçtyukçtai÷ cànyair iti 12,183.012A yas tv etaiþ ÷àrãrair mànasair duþkhair na spç÷yate sa sukhaü veda 12,183.012B na caite doùàþ svarge pràdurbhavanti 12,183.012C tatra bhavati khalu 12,183.013a susukhaþ pavanaþ svarge gandha÷ ca surabhis tathà 12,183.013c kùutpipàsà÷ramo nàsti na jarà na ca pàpakam 12,183.014a nityam eva sukhaü svarge sukhaü duþkham ihobhayam 12,183.014c narake duþkham evàhuþ samaü tu paramaü padam 12,183.015a pçthivã sarvabhåtànàü janitrã tadvidhàþ striyaþ 12,183.015c pumàn prajàpatis tatra ÷ukraü tejomayaü viduþ 12,183.016a ity etal lokanirmàõaü brahmaõà vihitaü purà 12,183.016c prajà viparivartante svaiþ svaiþ karmabhir àvçtàþ 12,184.001 bharadvàja uvàca 12,184.001a dànasya kiü phalaü pràhur dharmasya caritasya ca 12,184.001c tapasa÷ ca sutaptasya svàdhyàyasya hutasya ca 12,184.002 bhçgur uvàca 12,184.002a hutena ÷àmyate pàpaü svàdhyàye ÷àntir uttamà 12,184.002c dànena bhoga ity àhus tapasà sarvam àpnuyàt 12,184.003a dànaü tu dvividhaü pràhuþ paratràrtham ihaiva ca 12,184.003c sadbhyo yad dãyate kiü cit tat paratropatiùñhati 12,184.004a asatsu dãyate yat tu tad dànam iha bhujyate 12,184.004c yàdç÷aü dãyate dànaü tàdç÷aü phalam àpyate 12,184.005 bharadvàja uvàca 12,184.005a kiü kasya dharmacaraõaü kiü và dharmasya lakùaõam 12,184.005c dharmaþ katividho vàpi tad bhavàn vaktum arhati 12,184.006 bhçgur uvàca 12,184.006a svadharmacaraõe yuktà ye bhavanti manãùiõaþ 12,184.006c teùàü dharmaphalàvàptir yo 'nyathà sa vimuhyati 12,184.007 bharadvàja uvàca 12,184.007a yad etac càturà÷ramyaü brahmarùivihitaü purà 12,184.007c teùàü sve sve ya àcàràs tàn me vaktum ihàrhasi 12,184.008 bhçgur uvàca 12,184.008A pårvam eva bhagavatà lokahitam anutiùñhatà dharmasaürakùaõàrtham à÷ramà÷ catvàro 'bhinirdiùñàþ 12,184.008B tatra gurukulavàsam eva tàvat prathamam à÷ramam udàharanti 12,184.008C samyag atra ÷aucasaüskàravinayaniyamapraõãto vinãtàtmà ubhe saüdhye bhàskaràgnidaivatàny upasthàya vihàya tandràlasye guror abhivàdanavedàbhyàsa÷ravaõapavitrãkçtàntaràtmà triùavaõam upaspç÷ya brahmacaryàgniparicaraõaguru÷u÷råùànityo bhaikùàdisarvaniveditàntaràtmà guruvacananirde÷ànuùñhànàpratikålo guruprasàdalabdhasvàdhyàyatatparaþ syàt 12,184.009a guruü yas tu samàràdhya dvijo vedam avàpnuyàt 12,184.009A bhavati càtra ÷lokaþ 12,184.009c tasya svargaphalàvàptiþ sidhyate càsya mànasam 12,184.010A gàrhasthyaü khalu dvitãyam à÷ramaü vadanti 12,184.010B tasya samudàcàralakùaõaü sarvam anuvyàkhyàsyàmaþ 12,184.010C samàvçttànàü sadàràõàü sahadharmacaryàphalàrthinàü gçhà÷ramo vidhãyate 12,184.010D dharmàrthakàmàvàptir hy atra trivargasàdhanam avekùyàgarhitena karmaõà dhanàny àdàya svàdhyàyaprakarùopalabdhena brahmarùinirmitena và adrisàragatena và havyaniyamàbhyàsadaivataprasàdopalabdhena và dhanena gçhastho gàrhasthyaü pravartayet 12,184.010E tad dhi sarvà÷ramàõàü målam udàharanti 12,184.010F gurukulavàsinaþ parivràjakà ye cànye saükalpitavrataniyamadharmànuùñhàyinas teùàm apy ata eva bhikùàbalisaüvibhàgàþ pravartante 12,184.011A vànaprasthànàü dravyopaskàra iti pràya÷aþ khalv ete sàdhavaþ sàdhupathyadar÷anàþ svàdhyàyaprasaïginas tãrthàbhigamanade÷adar÷anàrthaü pçthivãü paryañanti 12,184.011B teùàü pratyutthànàbhivàdanànasåyàvàkpradànasaumukhya÷aktyàsana÷ayanàbhyavahàrasatkriyà÷ ceti 12,184.012a atithir yasya bhagnà÷o gçhàt pratinivartate 12,184.012A bhavati càtra ÷lokaþ 12,184.012c sa dattvà duùkçtaü tasmai puõyam àdàya gacchati 12,184.013A api càtra yaj¤akriyàbhir devatàþ prãyante nivàpena pitaro vedàbhyàsa÷ravaõadhàraõena çùayaþ 12,184.013B apatyotpàdanena prajàpatir iti 12,184.014a vatsalàþ sarvabhåtànàü vàcyàþ ÷rotrasukhà giraþ 12,184.014A ÷lokau càtra bhavataþ 12,184.014c parivàdopaghàtau ca pàruùyaü càtra garhitam 12,184.015a avaj¤ànam ahaükàro dambha÷ caiva vigarhitaþ 12,184.015c ahiüsà satyam akrodhaþ sarvà÷ramagataü tapaþ 12,184.016A api càtra màlyàbharaõavastràbhyaïgagandhopabhogançttagãtavàditra÷rutisukhanayanàbhiràmasaüdar÷anànàü pràptir bhakùyabhojyapeyalehyacoùyàõàm abhyavahàryàõàü vividhànàm upabhogaþ svadàravihàrasaütoùaþ kàmasukhàvàptir iti 12,184.017a trivargaguõanirvçttir yasya nityaü gçhà÷rame 12,184.017c sa sukhàny anubhåyeha ÷iùñànàü gatim àpnuyàt 12,184.018a u¤chavçttir gçhastho yaþ svadharmacaraõe rataþ 12,184.018c tyaktakàmasukhàrambhas tasya svargo na durlabhaþ 12,185.001 bhçgur uvàca 12,185.001A vànaprasthàþ khalu çùidharmam anusarantaþ puõyàni tãrthàni nadãprasravaõàni suvivikteùv araõyeùu mçgamahiùavaràhasçmaragajàkãrõeùu tapasyanto 'nusaücaranti 12,185.001B tyaktagràmyavastràhàropabhogà vanyauùadhimålaphalaparõaparimitavicitraniyatàhàràþ sthànàsanino bhåmipàùàõasikatà÷arkaràvàlukàbhasma÷àyinaþ kà÷aku÷acarmavalkalasaüvçtàïgàþ ke÷a÷ma÷runakharomadhàriõo niyatakàlopaspar÷anà askannahomabalikàlànuùñhàyinaþ samitku÷akusumopahàrahomàrjanalabdhavi÷ràmàþ ÷ãtoùõapavananiùñaptavibhinnasarvatvaco vividhaniyamayogacaryàvihitadharmànuùñhànahçtamàüsa÷oõitàs tvagasthibhåtà dhçtiparàþ sattvayogàc charãràõy udvahanti 12,185.002a yas tv etàü niyata÷ caryàü brahmarùivihitàü caret 12,185.002c sa dahed agnivad doùठjayel lokàü÷ ca durjayàn 12,185.003A parivràjakànàü punar àcàras tad yathà 12,185.003B vimucyàgnidhanakalatraparibarhasaïgàn àtmanaþ snehapà÷àn avadhåya parivrajanti samaloùñà÷makà¤canàs trivargapravçtteùv àrambheùv asaktabuddhayo 'rimitrodàsãneùu tulyavçttayaþ sthàvarajaràyujàõóajasvedajodbhijjànàü bhåtànàü vàïmanaþkarmabhir anabhidrohiõo 'niketàþ parvatapulinavçkùamåladevatàyatanàny anucaranto vàsàrtham upeyur nagaraü gràmaü và nagare pa¤caràtrikà gràmaikaràtrikàþ 12,185.003C pravi÷ya ca pràõadhàraõamàtràrthaü dvijàtãnàü bhavanàny asaükãrõakarmaõàm upatiùñheyuþ pàtrapatitàyàcitabhaikùàþ kàmakrodhadarpamohalobhakàrpaõyadambhaparivàdàbhimànahiüsànivçttà iti 12,185.004a abhayaü sarvabhåtebhyo dattvà carati yo muniþ 12,185.004A bhavati càtra ÷lokaþ 12,185.004c na tasya sarvabhåtebhyo bhayam utpadyate kva cit 12,185.005a kçtvàgnihotraü sva÷arãrasaüsthaü; ÷àrãram agniü svamukhe juhoti 12,185.005c yo bhaikùacaryopagatair havirbhi÷; citàgninàü sa vyatiyàti lokàn 12,185.006a mokùà÷ramaü yaþ kurute yathoktaü; ÷uciþ susaükalpitabuddhiyuktaþ 12,185.006c anindhanaü jyotir iva pra÷àntaü; sa brahmalokaü ÷rayate dvijàtiþ 12,185.007 bharadvàja uvàca 12,185.007a asmàl lokàt paro lokaþ ÷råyate nopalabhyate 12,185.007c tam ahaü j¤àtum icchàmi tad bhavàn vaktum arhati 12,185.008 bhçgur uvàca 12,185.008a uttare himavatpàr÷ve puõye sarvaguõànvite 12,185.008c puõyaþ kùemya÷ ca kàmya÷ ca sa varo loka ucyate 12,185.009a tatra hy apàpakarmàõaþ ÷ucayo 'tyantanirmalàþ 12,185.009c lobhamohaparityaktà mànavà nirupadravàþ 12,185.010a sa svargasadç÷o de÷as tatra hy uktàþ ÷ubhà guõàþ 12,185.010c kàle mçtyuþ prabhavati spç÷anti vyàdhayo na ca 12,185.011a na lobhaþ paradàreùu svadàranirato janaþ 12,185.011c na cànyonyavadhas tatra dravyeùu na ca vismayaþ 12,185.011e parokùadharmo naivàsti saüdeho nàpi jàyate 12,185.012a kçtasya tu phalaü tatra pratyakùam upalabhyate 12,185.012c ÷ayyàyànàsanopetàþ pràsàdabhavanà÷rayàþ 12,185.012e sarvakàmair vçtàþ ke cid dhemàbharaõabhåùitàþ 12,185.013a pràõadhàraõamàtraü tu keùàü cid upapadyate 12,185.013c ÷rameõa mahatà ke cit kurvanti pràõadhàraõam 12,185.014a iha dharmaparàþ ke cit ke cin naikçtikà naràþ 12,185.014c sukhità duþkhitàþ ke cin nirdhanà dhanino 'pare 12,185.015a iha ÷ramo bhayaü mohaþ kùudhà tãvrà ca jàyate 12,185.015c lobha÷ càrthakçto néõàü yena muhyanti paõóitàþ 12,185.016a iha cintà bahuvidhà dharmàdharmasya karmaõaþ 12,185.016c yas tad vedobhayaü pràj¤aþ pàpmanà na sa lipyate 12,185.017a sopadhaü nikçtiþ steyaü parivàdo 'bhyasåyatà 12,185.017c paropaghàto hiüsà ca pai÷unyam ançtaü tathà 12,185.018a etàn àsevate yas tu tapas tasya prahãyate 12,185.018c yas tv etàn nàcared vidvàüs tapas tasyàbhivardhate 12,185.019a karmabhåmir iyaü loka iha kçtvà ÷ubhà÷ubham 12,185.019c ÷ubhaiþ ÷ubham avàpnoti kçtvà÷ubham ato 'nyathà 12,185.020a iha prajàpatiþ pårvaü devàþ sarùigaõàs tathà 12,185.020c iùñveùñatapasaþ påtà brahmalokam upà÷ritàþ 12,185.021a uttaraþ pçthivãbhàgaþ sarvapuõyatamaþ ÷ubhaþ 12,185.021c ihatyàs tatra jàyante ye vai puõyakçto janàþ 12,185.022a asatkarmàõi kurvantas tiryagyoniùu càpare 12,185.022c kùãõàyuùas tathaivànye na÷yanti pçthivãtale 12,185.023a anyonyabhakùaõe saktà lobhamohasamanvitàþ 12,185.023c ihaiva parivartante na te yànty uttaràü di÷am 12,185.024a ye gurån upasevante niyatà brahmacàriõaþ 12,185.024c panthànaü sarvalokànàü te jànanti manãùiõaþ 12,185.025a ity ukto 'yaü mayà dharmaþ saükùepàd brahmanirmitaþ 12,185.025c dharmàdharmau hi lokasya yo vai vetti sa buddhimàn 12,185.026 bhãùma uvàca 12,185.026a ity ukto bhçguõà ràjan bharadvàjaþ pratàpavàn 12,185.026c bhçguü paramadharmàtmà vismitaþ pratyapåjayat 12,185.027a eùa te prabhavo ràja¤ jagataþ saüprakãrtitaþ 12,185.027c nikhilena mahàpràj¤a kiü bhåyaþ ÷rotum icchasi 12,186.001 yudhiùñhira uvàca 12,186.001a àcàrasya vidhiü tàta procyamànaü tvayànagha 12,186.001c ÷rotum icchàmi dharmaj¤a sarvaj¤o hy asi me mataþ 12,186.002 bhãùma uvàca 12,186.002a duràcàrà durviceùñà duùpraj¤àþ priyasàhasàþ 12,186.002c asanto hy abhivikhyàtàþ santa÷ càcàralakùaõàþ 12,186.003a purãùaü yadi và måtraü ye na kurvanti mànavàþ 12,186.003c ràjamàrge gavàü madhye dhànyamadhye ca te ÷ubhàþ 12,186.003d*0497_01 agnyàgàre tathà tãre ye na kurvanti te ÷ubhàþ 12,186.004a ÷aucam àva÷yakaü kçtvà devatànàü ca tarpaõam 12,186.004c dharmam àhur manuùyàõàm upaspç÷ya nadãü taret 12,186.005a såryaü sadopatiùñheta na svapyàd bhàskarodaye 12,186.005c sàyaü pràtar japan saüdhyàü tiùñhet pårvàü tathàparàm 12,186.006a pa¤càrdro bhojanaü kuryàt pràïmukho maunam àsthitaþ 12,186.006c na ninded annabhakùyàü÷ ca svàdv asvàdu ca bhakùayet 12,186.007a nàrdrapàõiþ samuttiùñhen nàrdrapàdaþ svapen ni÷i 12,186.007c devarùinàradaproktam etad àcàralakùaõam 12,186.008a ÷ucikàmam anaóvàhaü devagoùñhaü catuùpatham 12,186.008c bràhmaõaü dhàrmikaü caiva nityaü kuryàt pradakùiõam 12,186.009a atithãnàü ca sarveùàü preùyàõàü svajanasya ca 12,186.009c sàmànyaü bhojanaü bhçtyaiþ puruùasya pra÷asyate 12,186.010a sàyaü pràtar manuùyàõàm a÷anaü devanirmitam 12,186.010c nàntarà bhojanaü dçùñam upavàsã tathà bhavet 12,186.011a homakàle tathà juhvann çtukàle tathà vrajan 12,186.011c ananyastrãjanaþ pràj¤o brahmacàrã tathà bhavet 12,186.012a amçtaü bràhmaõocchiùñaü jananyà hçdayaü kçtam 12,186.012c upàsãta janaþ satyaü satyaü santa upàsate 12,186.012d*0498_01 loùñhamardã tçõacchedã nakhakhàdã tu yo naraþ 12,186.012d*0498_02 nityocchiùñaþ ÷aïku÷uko nehàyur vindate mahat 12,186.013a yajuùà saüskçtaü màüsaü nivçtto màüsabhakùaõàt 12,186.013c na bhakùayed vçthàmàüsaü pçùñhamàüsaü ca varjayet 12,186.014a svade÷e parade÷e và atithiü nopavàsayet 12,186.014c kàmyaü karmaphalaü labdhvà guråõàm upapàdayet 12,186.015a gurubhya àsanaü deyaü kartavyaü càbhivàdanam 12,186.015c gurån abhyarcya yujyante àyuùà ya÷asà ÷riyà 12,186.016a nekùetàdityam udyantaü na ca nagnàü parastriyam 12,186.016c maithunaü samaye dharmyaü guhyaü caiva samàcaret 12,186.017a tãrthànàü hçdayaü tãrthaü ÷ucãnàü hçdayaü ÷uciþ 12,186.017c sarvam àryakçtaü ÷aucaü vàlasaüspar÷anàni ca 12,186.018a dar÷ane dar÷ane nityaü sukhapra÷nam udàharet 12,186.018c sàyaü pràta÷ ca vipràõàü pradiùñam abhivàdanam 12,186.019a devagoùñhe gavàü madhye bràhmaõànàü kriyàpathe 12,186.019c svàdhyàye bhojane caiva dakùiõaü pàõim uddharet 12,186.019d*0499_01 sàyaüpràta÷ ca vipràõàü påjanaü ca yathàvidhi 12,186.020a paõyànàü ÷obhanaü paõyaü kçùãõàü bàdyate kçùiþ 12,186.020c bahukàraü ca sasyànàü vàhye vàhyaü tathà gavàm 12,186.021a saüpannaü bhojane nityaü pànãye tarpaõaü tathà 12,186.021c su÷çtaü pàyase bråyàd yavàgvàü kçsare tathà 12,186.022a ÷ma÷rukarmaõi saüpràpte kùute snàne 'tha bhojane 12,186.022c vyàdhitànàü ca sarveùàm àyuùyam abhinandanam 12,186.023a pratyàdityaü na meheta na pa÷yed àtmanaþ ÷akçt 12,186.023c sutastriyà ca ÷ayanaü sahabhojyaü ca varjayet 12,186.024a tvaükàraü nàmadheyaü ca jyeùñhànàü parivarjayet 12,186.024c avaràõàü samànànàm ubhayeùàü na duùyati 12,186.025a hçdayaü pàpavçttànàü pàpam àkhyàti vaikçtam 12,186.025c j¤ànapårvaü vina÷yanti gåhamànà mahàjane 12,186.026a j¤ànapårvaü kçtaü pàpaü chàdayanty abahu÷rutàþ 12,186.026c nainaü manuùyàþ pa÷yanti pa÷yanti tridivaukasaþ 12,186.027a pàpena hi kçtaü pàpaü pàpam evànuvartate 12,186.027b*0500_01 dharmeõàpihito dharmo dharmam evànuvartate 12,186.027c dhàrmikeõa kçto dharmaþ kartàram anuvartate 12,186.027d*0501_01 pàpaü kçtaü na sphurate yathàghair 12,186.027d*0501_02 vipàcyamànaü punar eti kartuþ 12,186.028a pàpaü kçtaü na smaratãha måóho; vivartamànasya tad eti kartuþ 12,186.028c ràhur yathà candram upaiti càpi; tathàbudhaü pàpam upaiti karma 12,186.029a à÷ayà saücitaü dravyaü yat kàle neha bhujyate 12,186.029c tad budhà na pra÷aüsanti maraõaü na pratãkùate 12,186.030a mànasaü sarvabhåtànàü dharmam àhur manãùiõaþ 12,186.030c tasmàt sarveùu bhåteùu manasà ÷ivam àcaret 12,186.031a eka eva cared dharmaü nàsti dharme sahàyatà 12,186.031c kevalaü vidhim àsàdya sahàyaþ kiü kariùyati 12,186.032a devà yonir manuùyàõàü devànàm amçtaü divi 12,186.032c pretyabhàve sukhaü dharmàc cha÷vat tair upabhujyate 12,187.001 yudhiùñhira uvàca 12,187.001a adhyàtmaü nàma yad idaü puruùasyeha cintyate 12,187.001c yad adhyàtmaü yata÷ caitat tan me bråhi pitàmaha 12,187.001d*0502_01 kutaþ sçùñam idaü vi÷vaü jagat sthàvarajaïgamam 12,187.001d*0502_02 pralaye ca kam abhyeti tan me vaktum ihàrhasi 12,187.002 bhãùma uvàca 12,187.002a adhyàtmam iti màü pàrtha yad etad anupçcchasi 12,187.002c tad vyàkhyàsyàmi te tàta ÷reyaskarataraü sukham 12,187.002d*0503_01 sçùñipralayasaüyuktam àcàryaiþ paridar÷itam 12,187.003a yaj j¤àtvà puruùo loke prãtiü saukhyaü ca vindati 12,187.003c phalalàbha÷ ca sadyaþ syàt sarvabhåtahitaü ca tat 12,187.003d*0504_01 àtmànam amalaü ràjann àvçtyaivaü vyavasthitam 12,187.003d*0504_02 tasmin prakà÷ate nityaü tamaþ somo yathaiva tat 12,187.003d*0504_03 tad vidvàn naùñapàpmaiùa brahmabhåyàya kalpate 12,187.003d*0504_04 aõóàvaraõabhåtànàü paryantaü hi yathà tamaþ 12,187.004a pçthivã vàyur àkà÷am àpo jyoti÷ ca pa¤camam 12,187.004c mahàbhåtàni bhåtànàü sarveùàü prabhavàpyayau 12,187.005a tataþ sçùñàni tatraiva tàni yànti punaþ punaþ 12,187.005c mahàbhåtàni bhåteùu sàgarasyormayo yathà 12,187.006a prasàrya ca yathàïgàni kårmaþ saüharate punaþ 12,187.006c tadvad bhåtàni bhåtàtmà sçùñvà saüharate punaþ 12,187.006d*0505_01 sa teùàü guõasaüghàtaþ ÷arãre bharatarùabha 12,187.006d*0505_02 satataü pravilãyante guõàs te prabhavanti ca 12,187.006d*0505_03 yad vinà naiva ÷çõute na pa÷yati na dãpyate 12,187.006d*0505_04 yad adhãnaü yatas tasmàd adhyàtmam iti kathyate 12,187.006d*0505_05 j¤ànaü tad ekaråpàkhyaü nànàpraj¤ànvitaü tadà 12,187.006d*0505_06 na te vàcànuråpaü syàd yayà[thà] rà[ra]savivarjitam 12,187.006d*0505_07 àkà÷àt khalu yàjyeùu bhavanti sumahàguõàþ 12,187.006d*0505_08 iti tanmayam evaitat sarvaü sthàvarajaïgamam 12,187.006d*0505_09 pralaye ca tam abhyeti tasmàd utsçjyate punaþ 12,187.006d*0505_10 mahàbhåteùu bhåtàtmà sçùñvà saüharate punaþ 12,187.007a mahàbhåtàni pa¤caiva sarvabhåteùu bhåtakçt 12,187.007c akarot teùu vaiùamyaü tat tu jãvo 'nu pa÷yati 12,187.008a ÷abdaþ ÷rotraü tathà khàni trayam àkà÷ayonijam 12,187.008c vàyos tvakspar÷aceùñà÷ ca vàg ity etac catuùñayam 12,187.009a råpaü cakùus tathà paktis trividhaü teja ucyate 12,187.009c rasaþ kleda÷ ca jihvà ca trayo jalaguõàþ smçtàþ 12,187.010a ghreyaü ghràõaü ÷arãraü ca te tu bhåmiguõàs trayaþ 12,187.010c mahàbhåtàni pa¤caiva ùaùñhaü tu mana ucyate 12,187.011a indriyàõi mana÷ caiva vij¤ànàny asya bhàrata 12,187.011c saptamã buddhir ity àhuþ kùetraj¤aþ punar aùñamaþ 12,187.012a cakùur àlokanàyaiva saü÷ayaü kurute manaþ 12,187.012c buddhir adhyavasàyàya kùetraj¤aþ sàkùivat sthitaþ 12,187.012d*0506_01 cicchaktyàdhiùñhità buddhi÷ cetanety abhivi÷rutà 12,187.012d*0506_02 cetanànantaro jãvas tad àvetti ca lakùyate 12,187.012d*0506_03 notsçjan visçjaü÷ caiva ÷arãraü dç÷yate yadà 12,187.012d*0506_04 tasmiü÷ cetopalabdhiþ syàt tamo vàcchàdayaty uta 12,187.013a årdhvaü pàdatalàbhyàü yad arvàg årdhvaü ca pa÷yati 12,187.013c etena sarvam evedaü viddhy abhivyàptam antaram 12,187.014a puruùe cendriyàõãha veditavyàni kçtsna÷aþ 12,187.014c tamo raja÷ ca sattvaü ca viddhi bhàvàüs tadà÷rayàn 12,187.015a etàü buddhvà naro buddhyà bhåtànàm àgatiü gatim 12,187.015c samavekùya ÷anai÷ caiva labhate ÷amam uttamam 12,187.016a guõàn nenãyate buddhir buddhir evendriyàõy api 12,187.016c manaþùaùñhàni sarvàõi buddhyabhàve kuto guõàþ 12,187.016d*0507_01 yena saükalpayaty arthaü kiü cid bhavati tanmanaþ 12,187.017a iti tanmayam evaitat sarvaü sthàvarajaïgamam 12,187.017c pralãyate codbhavati tasmàn nirdi÷yate tathà 12,187.018a yena pa÷yati tac cakùuþ ÷çõoti ÷rotram ucyate 12,187.018c jighrati ghràõam ity àhå rasaü jànàti jihvayà 12,187.019a tvacà spç÷ati ca spar÷àn buddhir vikriyate 'sakçt 12,187.019c yena saükalpayaty arthaü kiü cid bhavati tan manaþ 12,187.020a adhiùñhànàni buddher hi pçthag arthàni pa¤cadhà 12,187.020c pa¤cendriyàõi yàny àhus tàny adç÷yo 'dhitiùñhati 12,187.021a puruùàdhiùñhità buddhis triùu bhàveùu vartate 12,187.021c kadà cil labhate prãtiü kadà cid anu÷ocati 12,187.022a na sukhena na duþkhena kadà cid api vartate 12,187.022c evaü naràõàü manasi triùu bhàveùv avasthità 12,187.023a seyaü bhàvàtmikà bhàvàüs trãn etàn nàtivartate 12,187.023c saritàü sàgaro bhartà mahàvelàm ivormimàn 12,187.024a atibhàvagatà buddhir bhàve manasi vartate 12,187.024c pravartamànaü hi rajas tadbhàvam anuvartate 12,187.025a indriyàõi hi sarvàõi pradar÷ayati sà sadà 12,187.025c prãtiþ sattvaü rajaþ ÷okas tamo moha÷ ca te trayaþ 12,187.026a ye ye ca bhàvà loke 'smin sarveùv eteùu te triùu 12,187.026b*0508_01 sattvaü buddhis tamobhàvaþ prãtiyogàt pravartate 12,187.026c iti buddhigatiþ sarvà vyàkhyàtà tava bhàrata 12,187.027a indriyàõi ca sarvàõi vijetavyàni dhãmatà 12,187.027c sattvaü rajas tama÷ caiva pràõinàü saü÷ritàþ sadà 12,187.028a trividhà vedanà caiva sarvasattveùu dç÷yate 12,187.028c sàttvikã ràjasã caiva tàmasã ceti bhàrata 12,187.029a sukhaspar÷aþ sattvaguõo duþkhaspar÷o rajoguõaþ 12,187.029c tamoguõena saüyuktau bhavato 'vyàvahàrikau 12,187.030a tatra yat prãtisaüyuktaü kàye manasi và bhavet 12,187.030c vartate sàttviko bhàva ity avekùeta tat tadà 12,187.031a atha yad duþkhasaüyuktam atuùñikaram àtmanaþ 12,187.031c pravçttaü raja ity eva tann asaürabhya cintayet 12,187.032a atha yan mohasaüyuktam avyaktam iva yad bhavet 12,187.032c apratarkyam avij¤eyaü tamas tad upadhàrayet 12,187.033a praharùaþ prãtir ànandaþ sukhaü saü÷àntacittatà 12,187.033c kathaü cid abhivartanta ity ete sàttvikà guõàþ 12,187.034a atuùñiþ paritàpa÷ ca ÷oko lobhas tathàkùamà 12,187.034c liïgàni rajasas tàni dç÷yante hetvahetubhiþ 12,187.035a abhimànas tathà mohaþ pramàdaþ svapnatandrità 12,187.035c kathaü cid abhivartante vividhàs tàmasà guõàþ 12,187.036a dåragaü bahudhàgàmi pràrthanàsaü÷ayàtmakam 12,187.036c manaþ suniyataü yasya sa sukhã pretya ceha ca 12,187.037a sattvakùetraj¤ayor etad antaraü pa÷ya såkùmayoþ 12,187.037c sçjate tu guõàn eka eko na sçjate guõàn 12,187.038a ma÷akodumbarau càpi saüprayuktau yathà sadà 12,187.038c anyonyam anyau ca yathà saüprayogas tathà tayoþ 12,187.039a pçthagbhåtau prakçtyà tau saüprayuktau ca sarvadà 12,187.039c yathà matsyo jalaü caiva saüprayuktau tathaiva tau 12,187.040a na guõà vidur àtmànaü sa guõàn vetti sarva÷aþ 12,187.040c paridraùñà guõànàü ca saüsraùñà manyate sadà 12,187.041a indriyais tu pradãpàrthaü kurute buddhisaptamaiþ 12,187.041c nirviceùñair ajànadbhiþ paramàtmà pradãpavat 12,187.042a sçjate hi guõàn sattvaü kùetraj¤aþ paripa÷yati 12,187.042c saüprayogas tayor eùa sattvakùetraj¤ayor dhruvaþ 12,187.043a à÷rayo nàsti sattvasya kùetraj¤asya ca ka÷ cana 12,187.043c sattvaü manaþ saüsçjati na guõàn vai kadà cana 12,187.044a ra÷mãüs teùàü sa manasà yadà samyaï niyacchati 12,187.044c tadà prakà÷ate 'syàtmà ghañe dãpo jvalann iva 12,187.045a tyaktvà yaþ pràkçtaü karma nityam àtmaratir muniþ 12,187.045c sarvabhåtàtmabhåtaþ syàt sa gacchet paramàü gatim 12,187.046a yathà vàricaraþ pakùã lipyamàno na lipyate 12,187.046c evam eva kçtapraj¤o bhåteùu parivartate 12,187.047a evaüsvabhàvam evaitat svabuddhyà viharen naraþ 12,187.047c a÷ocann aprahçùyaü÷ ca cared vigatamatsaraþ 12,187.048a svabhàvasiddhyà saüsiddhàn sa nityaü sçjate guõàn 12,187.048c årõanàbhir yathà sraùñà vij¤eyàs tantuvad guõàþ 12,187.049a pradhvastà na nivartante nivçttir nopalabhyate 12,187.049c pratyakùeõa parokùaü tad anumànena sidhyati 12,187.050a evam eke vyavasyanti nivçttir iti càpare 12,187.050c ubhayaü saüpradhàryaitad adhyavasyed yathàmati 12,187.051a itãmaü hçdayagranthiü buddhibhedamayaü dçóham 12,187.051c vimucya sukham àsãta na ÷ocec chinnasaü÷ayaþ 12,187.052a malinàþ pràpnuyuþ ÷uddhiü yathà pårõàü nadãü naràþ 12,187.052c avagàhya suvidvaüso viddhi j¤ànam idaü tathà 12,187.053a mahànadãü hi pàraj¤as tapyate na taran yathà 12,187.053b*0509_01 na tu tapyati tattvaj¤aþ phale j¤àte taraty uta 12,187.053c evaü ye vidur adhyàtmaü kaivalyaü j¤ànam uttamam 12,187.054a etàü buddhvà naraþ sarvàü bhåtànàm àgatiü gatim 12,187.054c avekùya ca ÷anair buddhyà labhate ÷aü paraü tataþ 12,187.055a trivargo yasya viditaþ pràgjyotiþ sa vimucyate 12,187.055c anviùya manasà yuktas tattvadar÷ã nirutsukaþ 12,187.056a na càtmà ÷akyate draùñum indriyeùu vibhàga÷aþ 12,187.056c tatra tatra visçùñeùu durjayeùv akçtàtmabhiþ 12,187.057a etad buddhvà bhaved buddhaþ kim anyad buddhalakùaõam 12,187.057b*0510_01 pratigçhya ca nihnoti hy anyathà ca pradç÷yate 12,187.057b*0510_02 na sarpati ca yaü pràhuþ sarvatra pratihanyate 12,187.057b*0510_03 dhåmena càprasanno 'gnir yathàrkaü na pravartayet 12,187.057b*0510_04 dhiùõyàdhipe prasanne tu sthitim etàü nirãkùate 12,187.057b*0510_05 atidåràc ca såkùmatvàt prasthànaü na prakà÷ate 12,187.057b*0510_06 prapadya tac chrutàhvàni cinmayaü svãkçtaü vinà 12,187.057c vij¤àya tad dhi manyante kçtakçtyà manãùiõaþ 12,187.058a na bhavati viduùàü tato bhayaü; yad aviduùàü sumahad bhayaü bhavet 12,187.058c na hi gatir adhikàsti kasya cit; sati hi guõe pravadanty atulyatàm 12,187.059a yat karoty anabhisaüdhipårvakaü; tac ca nirõudati yat purà kçtam 12,187.059c nàpriyaü tad ubhayaü kutaþ priyaü; tasya taj janayatãha kurvataþ 12,187.059d*0511_01 lokam àturam asåyate janas 12,187.059d*0511_02 tasya taj janayatãha sarvataþ 12,187.060a loka àturajanàn viràviõas; tat tad eva bahu pa÷ya ÷ocataþ 12,187.060c tatra pa÷ya ku÷alàn a÷ocato; ye vidus tad ubhayaü padaü sadà 12,188.001 bhãùma uvàca 12,188.001a hanta vakùyàmi te pàrtha dhyànayogaü caturvidham 12,188.001c yaü j¤àtvà ÷à÷vatãü siddhiü gacchanti paramarùayaþ 12,188.002a yathà svanuùñhitaü dhyànaü tathà kurvanti yoginaþ 12,188.002c maharùayo j¤ànatçptà nirvàõagatamànasàþ 12,188.003a nàvartante punaþ pàrtha muktàþ saüsàradoùataþ 12,188.003c janmadoùaparikùãõàþ svabhàve paryavasthitàþ 12,188.004a nirdvaüdvà nityasattvasthà vimuktà nityam à÷ritàþ 12,188.004c asaïgãny avivàdãni manaþ÷àntikaràõi ca 12,188.005a tatra svàdhyàyasaü÷liùñam ekàgraü dhàrayen manaþ 12,188.005c piõóãkçtyendriyagràmam àsãnaþ kàùñhavan muniþ 12,188.006a ÷abdaü na vindec chrotreõa spar÷aü tvacà na vedayet 12,188.006c råpaü na cakùuùà vidyàj jihvayà na rasàüs tathà 12,188.007a ghreyàõy api ca sarvàõi jahyàd dhyànena yogavit 12,188.007c pa¤cavargapramàthãni necchec caitàni vãryavàn 12,188.008a tato manasi saüsajya pa¤cavargaü vicakùaõaþ 12,188.008c samàdadhyàn mano bhràntam indriyaiþ saha pa¤cabhiþ 12,188.009a visaücàri niràlambaü pa¤cadvàraü calàcalam 12,188.009c pårve dhyànapathe dhãraþ samàdadhyàn mano 'ntaram 12,188.010a indriyàõi mana÷ caiva yadà piõóãkaroty ayam 12,188.010c eùa dhyànapathaþ pårvo mayà samanuvarõitaþ 12,188.011a tasya tat pårvasaüruddhaü manaþùaùñham anantaram 12,188.011c sphuriùyati samudbhràntaü vidyud ambudhare yathà 12,188.012a jalabindur yathà lolaþ parõasthaþ sarvata÷ calaþ 12,188.012c evam evàsya tac cittaü bhavati dhyànavartmani 12,188.013a samàhitaü kùaõaü kiü cid dhyànavartmani tiùñhati 12,188.013c punar vàyupathaü bhràntaü mano bhavati vàyuvat 12,188.014a anirvedo gatakle÷o gatatandrãr amatsaraþ 12,188.014c samàdadhyàt puna÷ ceto dhyànena dhyànayogavit 12,188.015a vicàra÷ ca vitarka÷ ca viveka÷ copajàyate 12,188.015c muneþ samàdadhànasya prathamaü dhyànam àditaþ 12,188.016a manasà kli÷yamànas tu samàdhànaü ca kàrayet 12,188.016c na nirvedaü munir gacchet kuryàd evàtmano hitam 12,188.017a pàüsubhasmakarãùàõàü yathà vai rà÷aya÷ citàþ 12,188.017c sahasà vàriõà siktà na yànti paribhàvanàm 12,188.018a kiü cit snigdhaü yathà ca syàc chuùkacårõam abhàvitam 12,188.018c krama÷as tu ÷anair gacchet sarvaü tat paribhàvanam 12,188.019a evam evendriyagràmaü ÷anaiþ saüparibhàvayet 12,188.019c saüharet krama÷a÷ caiva sa samyak pra÷amiùyati 12,188.020a svayam eva mana÷ caiva pa¤cavarga÷ ca bhàrata 12,188.020c pårvaü dhyànapathaü pràpya nityayogena ÷àmyati 12,188.021a na tat puruùakàreõa na ca daivena kena cit 12,188.021c sukham eùyati tat tasya yad evaü saüyatàtmanaþ 12,188.022a sukhena tena saüyukto raüsyate dhyànakarmaõi 12,188.022c gacchanti yogino hy evaü nirvàõaü tan niràmayam 12,189.001 yudhiùñhira uvàca 12,189.001a càturà÷ramyam uktaü te ràjadharmàs tathaiva ca 12,189.001c nànà÷rayà÷ ca bahava itihàsàþ pçthagvidhàþ 12,189.002a ÷rutàs tvattaþ kathà÷ caiva dharmayuktà mahàmate 12,189.002c saüdeho 'sti tu ka÷ cin me tad bhavàn vaktum arhati 12,189.003a jàpakànàü phalàvàptiü ÷rotum icchàmi bhàrata 12,189.003c kiü phalaü japatàm uktaü kva và tiùñhanti jàpakàþ 12,189.004a japasya ca vidhiü kçtsnaü vaktum arhasi me 'nagha 12,189.004c jàpakà iti kiü caitat sàükhyayogakriyàvidhiþ 12,189.005a kiü yaj¤avidhir evaiùa kim etaj japyam ucyate 12,189.005c etan me sarvam àcakùva sarvaj¤o hy asi me mataþ 12,189.006 bhãùma uvàca 12,189.006a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,189.006c yamasya yat purà vçttaü kàlasya bràhmaõasya ca 12,189.006d*0511_01 sàükhyayogau tu yàv uktau munibhir mokùadar÷ibhiþ 12,189.006d*0512_01 ikùvàko÷ caiva mçtyo÷ ca vivàdo dharmakàraõàt 12,189.007a saünyàsa eva vedànte vartate japanaü prati 12,189.007c vedavàdàbhinirvçttà ÷àntir brahmaõy avasthitau 12,189.007e màrgau tàv apy ubhàv etau saü÷ritau na ca saü÷ritau 12,189.008a yathà saü÷råyate ràjan kàraõaü càtra vakùyate 12,189.008b*0513_01 krameõa caiùa vihito japayaj¤avidhir nçpa 12,189.008b*0513_02 sàlambanam iti j¤eyaü japayaj¤àtmakaü ÷ubham 12,189.008c manaþsamàdhir atràpi tathendriyajayaþ smçtaþ 12,189.009a satyam agniparãcàro viviktànàü ca sevanam 12,189.009c dhyànaü tapo damaþ kùàntir anasåyà mità÷anam 12,189.010a viùayapratisaühàro mitajalpas tathà ÷amaþ 12,189.010c eùa pravçttako dharmo nivçttakam atho ÷çõu 12,189.011a yathà nivartate karma japato brahmacàriõaþ 12,189.011b*0514_01 na japo na ca vai dhyànaü necchà na dveùaharùaõau 12,189.011b*0514_02 yujyate nçpa÷àrdåla susaüvedyaü hi tat kila 12,189.011b*0514_03 japam àvartayan nityaü japan vai brahmacàrikam 12,189.011b*0514_04 tadarthabuddhyà saüyàti manasà jàpakaþ param 12,189.011b*0514_05 yathà saü÷råyate jàpo yena vai jàpako bhavet 12,189.011b*0514_06 saühitàpraõavenaiva sàvitrã ca parà matà 12,189.011b*0514_07 yad anyad ucitaü ÷uddhaü vedasmçty upapàditam 12,189.011c etat sarvam a÷eùeõa yathoktaü parivarjayet 12,189.011e trividhaü màrgam àsàdya vyaktàvyaktam anà÷rayam 12,189.012a ku÷occayaniùaõõaþ san ku÷ahastaþ ku÷aiþ ÷ikhã 12,189.012c cãraiþ parivçtas tasmin madhye channaþ ku÷ais tathà 12,189.013a viùayebhyo namaskuryàd viùayàn na ca bhàvayet 12,189.013c sàmyam utpàdya manaso manasy eva mano dadhat 12,189.014a tad dhiyà dhyàyati brahma japan vai saühitàü hitàm 12,189.014c saünyasyaty atha và tàü vai samàdhau paryavasthitaþ 12,189.015a dhyànam utpàdayaty atra saühitàbalasaü÷rayàt 12,189.015c ÷uddhàtmà tapasà dànto nivçttadveùakàmavàn 12,189.015d*0515_01 athàbhimatamantreõa praõavàdyaü japet kçtã 12,189.015d*0515_02 yasminn evàbhipatitaü manas tatra nive÷ayet 12,189.015d*0515_03 samàdhau sa hi mantre tu saühitàü và yathàvidhi 12,189.016a aràgamoho nirdvaüdvo na ÷ocati na sajjate 12,189.016c na kartàkaraõãyànàü na kàryàõàm iti sthitiþ 12,189.017a na càhaükàrayogena manaþ prasthàpayet kva cit 12,189.017c na càtmagrahaõe yukto nàvamànã na càkriyaþ 12,189.018a dhyànakriyàparo yukto dhyànavàn dhyànani÷cayaþ 12,189.018c dhyàne samàdhim utpàdya tad api tyajati kramàt 12,189.019a sa vai tasyàm avasthàyàü sarvatyàgakçtaþ sukhã 12,189.019c nirãhas tyajati pràõàn bràhmãü saü÷rayate tanum 12,189.019d*0516_01 niràlambo bhavet smçtvà maraõàya samàdhimàn 12,189.019d*0516_02 sarvàül lokàn samàkramya kramàt pràpnoti vai param 12,189.020a atha và necchate tatra brahmakàyaniùevaõam 12,189.020c utkràmati ca màrgastho naiva kva cana jàyate 12,189.021a àtmabuddhiü samàsthàya ÷àntãbhåto niràmayaþ 12,189.021c amçtaü virajaþ÷uddham àtmànaü pratipadyate 12,190.001 yudhiùñhira uvàca 12,190.001a gatãnàm uttamà pràptiþ kathità jàpakeùv iha 12,190.001c ekaivaiùà gatis teùàm uta yànty aparàm api 12,190.002 bhãùma uvàca 12,190.002a ÷çõuùvàvahito ràja¤ jàpakànàü gatiü vibho 12,190.002c yathà gacchanti nirayam anekaü puruùarùabha 12,190.003a yathoktam etat pårvaü yo nànutiùñhati jàpakaþ 12,190.003c ekade÷akriya÷ càtra nirayaü sa nigacchati 12,190.004a avaj¤ànena kurute na tuùyati na ÷ocati 12,190.004c ãdç÷o jàpako yàti nirayaü nàtra saü÷ayaþ 12,190.005a ahaükàrakçta÷ caiva sarve nirayagàminaþ 12,190.005c paràvamànã puruùo bhavità nirayopagaþ 12,190.006a abhidhyàpårvakaü japyaü kurute ya÷ ca mohitaþ 12,190.006c yatràbhidhyàü sa kurute taü vai nirayam çcchati 12,190.007a athai÷varyapravçttaþ sa¤ jàpakas tatra rajyate 12,190.007c sa eva nirayas tasya nàsau tasmàt pramucyate 12,190.008a ràgeõa jàpako japyaü kurute tatra mohitaþ 12,190.008c yatràsya ràgaþ patati tatra tatropajàyate 12,190.009a durbuddhir akçtapraj¤a÷ cale manasi tiùñhati 12,190.009c calàm eva gatiü yàti nirayaü vàdhigacchati 12,190.010a akçtapraj¤ako bàlo mohaü gacchati jàpakaþ 12,190.010c sa mohàn nirayaü yàti tatra gatvànu÷ocati 12,190.011a dçóhagràhã karomãti japyaü japati jàpakaþ 12,190.011c na saüpårõo na và yukto nirayaü so 'dhigacchati 12,190.012 yudhiùñhira uvàca 12,190.012a animittaü paraü yat tad avyaktaü brahmaõi sthitam 12,190.012c sadbhåto jàpakaþ kasmàt sa ÷arãram athàvi÷et 12,190.013 bhãùma uvàca 12,190.013a duùpraj¤ànena nirayà bahavaþ samudàhçtàþ 12,190.013c pra÷astaü jàpakatvaü ca doùà÷ caite tadàtmakàþ 12,191.001 yudhiùñhira uvàca 12,191.001a kãdç÷o jàpako yàti nirayaü varõayasva me 12,191.001c kautåhalaü hi me jàtaü tad bhavàn vaktum arhati 12,191.002 bhãùma uvàca 12,191.002a dharmasyàü÷aþ prasåto 'si dharmiùñho 'si svabhàvataþ 12,191.002c dharmamålà÷rayaü vàkyaü ÷çõuùvàvahito 'nagha 12,191.003a amåni yàni sthànàni devànàü paramàtmanàm 12,191.003c nànàsaüsthànavarõàni nànàråpaphalàni ca 12,191.004a divyàni kàmacàrãõi vimànàni sabhàs tathà 12,191.004c àkrãóà vividhà ràjan padminya÷ càmalodakàþ 12,191.005a caturõàü lokapàlànàü ÷ukrasyàtha bçhaspateþ 12,191.005c marutàü vi÷vadevànàü sàdhyànàm a÷vinor api 12,191.006a rudràdityavasånàü ca tathànyeùàü divaukasàm 12,191.006c ete vai nirayàs tàta sthànasya paramàtmanaþ 12,191.007a abhayaü cànimittaü ca na ca kle÷abhayàvçtam 12,191.007c dvàbhyàü muktaü tribhir muktam aùñàbhis tribhir eva ca 12,191.008a caturlakùaõavarjaü tu catuùkàraõavarjitam 12,191.008c apraharùam anànandam a÷okaü vigataklamam 12,191.009a kàlaþ saüpacyate tatra na kàlas tatra vai prabhuþ 12,191.009c sa kàlasya prabhå ràjan svargasyàpi tathe÷varaþ 12,191.009d*0517_01 etad vai brahmaõaþ sthànaü jàpakasya mahàtmanaþ 12,191.009d*0517_02 tatrasthaü paramàtmànaü dhyàyan vai susamàhitaþ 12,191.009d*0517_03 hiraõyagarbhasàyujyaü pràpnuyàd và nçpottama 12,191.010a àtmakevalatàü pràptas tatra gatvà na ÷ocati 12,191.010c ãdç÷aü paramaü sthànaü nirayàs te ca tàdç÷àþ 12,191.011a ete te nirayàþ proktàþ sarva eva yathàtatham 12,191.011c tasya sthànavarasyeha sarve nirayasaüj¤itàþ 12,192.001 yudhiùñhira uvàca 12,192.001a kàlamçtyuyamànàü ca bràhmaõasya ca sattama 12,192.001c vivàdo vyàhçtaþ pårvaü tad bhavàn vaktum arhati 12,192.002 bhãùma uvàca 12,192.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,192.002c ikùvàkoþ såryaputrasya yad vçttaü bràhmaõasya ca 12,192.003a kàlasya mçtyo÷ ca tathà yad vçttaü tan nibodha me 12,192.003c yathà sa teùàü saüvàdo yasmin sthàne 'pi càbhavat 12,192.003d*0518_01 yenaiva kàraõenàtra dharmavàdasamanvitaþ 12,192.004a bràhmaõo jàpakaþ ka÷ cid dharmavçtto mahàya÷àþ 12,192.004c ùaóaïgavin mahàpràj¤aþ paippalàdiþ sa kau÷ikaþ 12,192.005a tasyàparokùaü vij¤ànaü ùaóaïgeùu tathaiva ca 12,192.005c vedeùu caiva niùõàto himavatpàdasaü÷rayaþ 12,192.006a so 'ntyaü bràhmaü tapas tepe saühitàü saüyato japan 12,192.006c tasya varùasahasraü tu niyamena tathà gatam 12,192.007a sa devyà dar÷itaþ sàkùàt prãtàsmãti tadà kila 12,192.007c japyam àvartayaüs tåùõãü na ca tàü kiü cid abravãt 12,192.008a tasyànukampayà devã prãtà samabhavat tadà 12,192.008c vedamàtà tatas tasya taj japyaü samapåjayat 12,192.008d*0519_01 caturbhir akùarair yuktà somapàne 'kùaràùñakà 12,192.008d*0519_02 jagadbãjasamàyuktà caturviü÷àkùaràtmikà 12,192.009a samàptajapyas tåtthàya ÷irasà pàdayos tathà 12,192.009c papàta devyà dharmàtmà vacanaü cedam abravãt 12,192.010a diùñyà devi prasannà tvaü dar÷anaü càgatà mama 12,192.010c yadi vàpi prasannàsi japye me ramatàü manaþ 12,192.011 sàvitry uvàca 12,192.011a kiü pràrthayasi viprarùe kiü ceùñaü karavàõi te 12,192.011c prabråhi japatàü ÷reùñha sarvaü tat te bhaviùyati 12,192.012 bhãùma uvàca 12,192.012a ity uktaþ sa tadà devyà vipraþ provàca dharmavit 12,192.012c japyaü prati mameccheyaü vardhatv iti punaþ punaþ 12,192.013a manasa÷ ca samàdhir me vardhetàhar ahaþ ÷ubhe 12,192.013c tat tatheti tato devã madhuraü pratyabhàùata 12,192.014a idaü caivàparaü pràha devã tatpriyakàmyayà 12,192.014c nirayaü naiva yàtàsi yatra yàtà dvijarùabhàþ 12,192.015a yàsyasi brahmaõaþ sthànam animittam aninditam 12,192.015c sàdhaye bhavità caitad yat tvayàham ihàrthità 12,192.016a niyato japa caikàgro dharmas tvàü samupaiùyati 12,192.016c kàlo mçtyur yama÷ caiva samàyàsyanti te 'ntikam 12,192.016e bhavità ca vivàdo 'tra tava teùàü ca dharmataþ 12,192.017a evam uktvà bhagavatã jagàma bhavanaü svakam 12,192.017c bràhmaõo 'pi japann àste divyaü varùa÷ataü tadà 12,192.017d*0520_01 sadà dànto jitakrodhaþ satyasaüdho 'nasåyakaþ 12,192.018a samàpte niyame tasminn atha viprasya dhãmataþ 12,192.018c sàkùàt prãtas tadà dharmo dar÷ayàm àsa taü dvijam 12,192.019 dharma uvàca 12,192.019a dvijàte pa÷ya màü dharmam ahaü tvàü draùñum àgataþ 12,192.019c japyasya ca phalaü yat te saüpràptaü tac ca me ÷çõu 12,192.020a jità lokàs tvayà sarve ye divyà ye ca mànuùàþ 12,192.020c devànàü nirayàn sàdho sarvàn utkramya yàsyasi 12,192.021a pràõatyàgaü kuru mune gaccha lokàn yathepsitàn 12,192.021c tyaktvàtmanaþ ÷arãraü ca tato lokàn avàpsyasi 12,192.022 bràhmaõa uvàca 12,192.022a kçtaü lokair hi me dharma gaccha ca tvaü yathàsukham 12,192.022c bahuduþkhasukhaü dehaü notsçjeyam ahaü vibho 12,192.022d*0521_01 acalaü te manaþ kçtvà tyaja dehaü mahàmate 12,192.022d*0521_02 anena kiü te saüyogaþ kathaü mohaü gamiùyasi 12,192.023 dharma uvàca 12,192.023a ava÷yaü bhoþ ÷arãraü te tyaktavyaü munipuügava 12,192.023c svarga àrohyatàü vipra kiü và te rocate 'nagha 12,192.024 bràhmaõa uvàca 12,192.024a na rocaye svargavàsaü vinà dehàd ahaü vibho 12,192.024c gaccha dharma na me ÷raddhà svargaü gantuü vinàtmanà 12,192.025 dharma uvàca 12,192.025a alaü dehe manaþ kçtvà tyaktvà dehaü sukhã bhava 12,192.025c gaccha lokàn arajaso yatra gatvà na ÷ocasi 12,192.026 bràhmaõa uvàca 12,192.026a rame japan mahàbhàga kçtaü lokaiþ sanàtanaiþ 12,192.026c sa÷arãreõa gantavyo mayà svargo na và vibho 12,192.026d*0522_01 evaü te kàryasaüprãtir vartate munisattama 12,192.027 dharma uvàca 12,192.027a yadi tvaü necchasi tyaktuü ÷arãraü pa÷ya vai dvija 12,192.027c eùa kàlas tathà mçtyur yama÷ ca tvàm upàgatàþ 12,192.028 bhãùma uvàca 12,192.028a atha vaivasvataþ kàlo mçtyu÷ ca tritayaü vibho 12,192.028c bràhmaõaü taü mahàbhàgam upàgamyedam abruvan 12,192.029a tapaso 'sya sutaptasya tathà sucaritasya ca 12,192.029c phalapràptis tava ÷reùñhà yamo 'haü tvàm upabruve 12,192.030a yathàvad asya japyasya phalaü pràptas tvam uttamam 12,192.030c kàlas te svargam àroóhuü kàlo 'haü tvàm upàgataþ 12,192.031a mçtyuü mà viddhi dharmaj¤a råpiõaü svayam àgatam 12,192.031c kàlena coditaü vipra tvàm ito netum adya vai 12,192.032 bràhmaõa uvàca 12,192.032a svàgataü såryaputràya kàlàya ca mahàtmane 12,192.032c mçtyave càtha dharmàya kiü kàryaü karavàõi vaþ 12,192.033 bhãùma uvàca 12,192.033a arghyaü pàdyaü ca dattvà sa tebhyas tatra samàgame 12,192.033c abravãt paramaprãtaþ sva÷aktyà kiü karomi vaþ 12,192.033d*0523_01 svakàryanirbharà yåyaü paropadravahetavaþ 12,192.033d*0523_02 bhavanto lokasàmànyàþ kimarthaü bråta sattamàþ 12,192.033d*0523_02 dharma uvàca 12,192.033d*0523_03 vayam apy evam avyagrair dhàtur àj¤àpuraþsaraiþ 12,192.033d*0523_04 bhãùma uvàca 12,192.033d*0523_04 codità dhàvamànà vai karmabhàgam anuvratàþ 12,192.034a tasminn evàtha kàle tu tãrthayàtràm upàgataþ 12,192.034c ikùvàkur agamat tatra sametà yatra te vibho 12,192.035a sarvàn eva tu ràjarùiþ saüpåjyàbhipraõamya ca 12,192.035c ku÷alapra÷nam akarot sarveùàü ràjasattamaþ 12,192.036a tasmai so 'thàsanaü dattvà pàdyam arghyaü tathaiva ca 12,192.036c abravãd bràhmaõo vàkyaü kçtvà ku÷alasaüvidam 12,192.037a svàgataü te mahàràja bråhi yad yad ihecchasi 12,192.037c sva÷aktyà kiü karomãha tad bhavàn prabravãtu me 12,192.038 ràjovàca 12,192.038a ràjàhaü bràhmaõa÷ ca tvaü yadi ùañkarmasaüsthitaþ 12,192.038c dadàmi vasu kiü cit te pràrthitaü tad vadasva me 12,192.039 bràhmaõa uvàca 12,192.039a dvividhà bràhmaõà ràjan dharma÷ ca dvividhaþ smçtaþ 12,192.039c pravçtta÷ ca nivçtta÷ ca nivçtto 'smi pratigrahàt 12,192.040a tebhyaþ prayaccha dànàni ye pravçttà naràdhipa 12,192.040c ahaü na pratigçhõàmi kim iùñaü kiü dadàni te 12,192.040e bråhi tvaü nçpati÷reùñha tapasà sàdhayàmi kim 12,192.041 ràjovàca 12,192.041a kùatriyo 'haü na jànàmi dehãti vacanaü kva cit 12,192.041c prayaccha yuddham ity evaü vàdinaþ smo dvijottama 12,192.042 bràhmaõa uvàca 12,192.042a tuùyasi tvaü svadharmeõa tathà tuùñà vayaü nçpa 12,192.042c anyonyasyottaraü nàsti yad iùñaü tat samàcara 12,192.043 ràjovàca 12,192.043a sva÷aktyàhaü dadànãti tvayà pårvaü prabhàùitam 12,192.043c yàce tvàü dãyatàü mahyaü japyasyàsya phalaü dvija 12,192.044 bràhmaõa uvàca 12,192.044a yuddhaü mama sadà vàõã yàcatãti vikatthase 12,192.044c na ca yuddhaü mayà sàrdhaü kimarthaü yàcase punaþ 12,192.045 ràjovàca 12,192.045a vàgvajrà bràhmaõàþ proktàþ kùatriyà bàhujãvinaþ 12,192.045c vàgyuddhaü tad idaü tãvraü mama vipra tvayà saha 12,192.046 bràhmaõa uvàca 12,192.046a saivàdyàpi pratij¤à me sva÷aktyà kiü pradãyatàm 12,192.046c bråhi dàsyàmi ràjendra vibhave sati màciram 12,192.047 ràjovàca 12,192.047a yat tad varùa÷ataü pårõaü japyaü vai japatà tvayà 12,192.047c phalaü pràptaü tat prayaccha mama ditsur bhavàn yadi 12,192.048 bràhmaõa uvàca 12,192.048a paramaü gçhyatàü tasya phalaü yaj japitaü mayà 12,192.048c ardhaü tvam avicàreõa phalaü tasya samàpnuhi 12,192.049a atha và sarvam eveha japyakaü màmakaü phalam 12,192.049c ràjan pràpnuhi kàmaü tvaü yadi sarvam ihecchasi 12,192.050 ràjovàca 12,192.050a kçtaü sarveõa bhadraü te japyaü yad yàcitaü mayà 12,192.050c svasti te 'stu gamiùyàmi kiü ca tasya phalaü vada 12,192.051 bràhmaõa uvàca 12,192.051a phalapràptiü na jànàmi dattaü yaj japitaü mayà 12,192.051c ayaü dharma÷ ca kàla÷ ca yamo mçtyu÷ ca sàkùiõaþ 12,192.052 ràjovàca 12,192.052a aj¤àtam asya dharmasya phalaü me kiü kariùyati 12,192.052b*0524_01 phalaü bravãùi dharmasya na cej japyakçtasya màm 12,192.052c pràpnotu tat phalaü vipro nàham icche sasaü÷ayam 12,192.053 bràhmaõa uvàca 12,192.053a nàdade 'paravaktavyaü dattaü vàcà phalaü mayà 12,192.053c vàkyaü pramàõaü ràjarùe mamàpi tava caiva hi 12,192.053d*0525_01 sakçd aü÷o nipatati sakçt kanyà pradãyate 12,192.053d*0525_02 sakçd eva dadànãti trãõy etàni sakçt sakçt 12,192.054a nàbhisaüdhir mayà japye kçtapårvaþ kathaü cana 12,192.054c japyasya ràja÷àrdåla kathaü j¤àsyàmy ahaü phalam 12,192.055a dadasveti tvayà coktaü dadàmãti tathà mayà 12,192.055c na vàcaü dåùayiùyàmi satyaü rakùa sthiro bhava 12,192.056a athaivaü vadato me 'dya vacanaü na kariùyasi 12,192.056c mahàn adharmo bhavità tava ràjan mçùàkçtaþ 12,192.057a na yuktaü tu mçùà vàõã tvayà vaktum ariüdama 12,192.057c tathà mayàpy abhyadhikaü mçùà vaktuü na ÷akyate 12,192.058a saü÷rutaü ca mayà pårvaü dadànãty avicàritam 12,192.058c tad gçhõãùvàvicàreõa yadi satye sthito bhavàn 12,192.059a ihàgamya hi màü ràja¤ jàpyaü phalam ayàcithàþ 12,192.059c tan mannisçùñaü gçhõãùva bhava satye sthiro 'pi ca 12,192.060a nàyaü loko 'sti na paro na ca pårvàn sa tàrayet 12,192.060c kuta evàvaràn ràjan mçùàvàdaparàyaõaþ 12,192.061a na yaj¤àdhyayane dànaü niyamàs tàrayanti hi 12,192.061c tathà satyaü pare loke yathà vai puruùarùabha 12,192.062a tapàüsi yàni cãrõàni cariùyasi ca yat tapaþ 12,192.062c samàþ ÷ataiþ sahasrai÷ ca tat satyàn na vi÷iùyate 12,192.063a satyam ekàkùaraü brahma satyam ekàkùaraü tapaþ 12,192.063c satyam ekàkùaro yaj¤aþ satyam ekàkùaraü ÷rutam 12,192.064a satyaü vedeùu jàgarti phalaü satye paraü smçtam 12,192.064c satyàd dharmo dama÷ caiva sarvaü satye pratiùñhitam 12,192.065a satyaü vedàs tathàïgàni satyaü yaj¤as tathà vidhiþ 12,192.065c vratacaryàs tathà satyam oükàraþ satyam eva ca 12,192.066a pràõinàü jananaü satyaü satyaü saütatir eva ca 12,192.066c satyena vàyur abhyeti satyena tapate raviþ 12,192.067a satyena càgnir dahati svargaþ satye pratiùñhitaþ 12,192.067c satyaü yaj¤as tapo vedàþ stobhà mantràþ sarasvatã 12,192.068a tulàm àropito dharmaþ satyaü caiveti naþ ÷rutam 12,192.068c samàü kakùàü dhàrayato yataþ satyaü tato 'dhikam 12,192.069a yato dharmas tataþ satyaü sarvaü satyena vardhate 12,192.069c kimartham ançtaü karma kartuü ràjaüs tvam icchasi 12,192.070a satye kuru sthiraü bhàvaü mà ràjann ançtaü kçthàþ 12,192.070c kasmàt tvam ançtaü vàkyaü dehãti kuruùe '÷ubham 12,192.071a yadi japyaphalaü dattaü mayà neùiùyase nçpa 12,192.071c svadharmebhyaþ paribhraùño lokàn anucariùyasi 12,192.072a saü÷rutya yo na ditseta yàcitvà ya÷ ca necchati 12,192.072c ubhàv ànçtikàv etau na mçùà kartum arhasi 12,192.073 ràjovàca 12,192.073a yoddhavyaü rakùitavyaü ca kùatradharmaþ kila dvija 12,192.073c dàtàraþ kùatriyàþ proktà gçhõãyàü bhavataþ katham 12,192.074 bràhmaõa uvàca 12,192.074a na chandayàmi te ràjan nàpi te gçham àvrajam 12,192.074c ihàgamya tu yàcitvà na gçhõãùe punaþ katham 12,192.075 dharma uvàca 12,192.075a avivàdo 'stu yuvayor vittaü màü dharmam àgatam 12,192.075c dvijo dànaphalair yukto ràjà satyaphalena ca 12,192.076 svarga uvàca 12,192.076a svargaü màü viddhi ràjendra råpiõaü svayam àgatam 12,192.076c avivàdo 'stu yuvayor ubhau tulyaphalau yuvàm 12,192.077 ràjovàca 12,192.077a kçtaü svargeõa me kàryaü gaccha svarga yathàsukham 12,192.077c vipro yadãcchate dàtuü pratãcchatu ca me dhanam 12,192.078 bràhmaõa uvàca 12,192.078a bàlye yadi syàd aj¤ànàn mayà hastaþ prasàritaþ 12,192.078c nivçttilakùaõaü dharmam upàse saühitàü japan 12,192.079a nivçttaü màü ciraü ràjan vipraü lobhayase katham 12,192.079c svena kàryaü kariùyàmi tvatto necche phalaü nçpa 12,192.079e tapaþsvàdhyàya÷ãlo 'haü nivçtta÷ ca pratigrahàt 12,192.080 ràjovàca 12,192.080a yadi vipra nisçùñaü te japyasya phalam uttamam 12,192.080c àvayor yat phalaü kiü cit sahitaü nau tad astv iha 12,192.081a dvijàþ pratigrahe yuktà dàtàro ràjavaü÷ajàþ 12,192.081c yadi dharmaþ ÷ruto vipra sahaiva phalam astu nau 12,192.082a mà và bhåt sahabhojyaü nau madãyaü phalam àpnuhi 12,192.082c pratãccha matkçtaü dharmaü yadi te mayy anugrahaþ 12,192.083 bhãùma uvàca 12,192.083a tato vikçtaceùñau dvau puruùau samupasthitau 12,192.083c gçhãtvànyonyam àveùñya kucelàv åcatur vacaþ 12,192.084a na me dhàrayasãty eko dhàrayàmãti càparaþ 12,192.084c ihàsti nau vivàdo 'yam ayaü ràjànu÷àsakaþ 12,192.085a satyaü bravãmy aham idaü na me dhàrayate bhavàn 12,192.085c ançtaü vadasãha tvam çõaü te dhàrayàmy aham 12,192.086a tàv ubhau bhç÷asaütaptau ràjànam idam åcatuþ 12,192.086c parãkùyatàü yathà syàva nàvàm iha vigarhitau 12,192.087 viråpa uvàca 12,192.087a dhàrayàmi naravyàghra vikçtasyeha goþ phalam 12,192.087c dadata÷ ca na gçhõàti vikçto me mahãpate 12,192.088 vikçta uvàca 12,192.088a na me dhàrayate kiü cid viråpo 'yaü naràdhipa 12,192.088c mithyà bravãty ayaü hi tvà mithyàbhàsaü naràdhipa 12,192.089 ràjovàca 12,192.089a viråpa kiü dhàrayate bhavàn asya vadasva me 12,192.089c ÷rutvà tathà kariùyàmãty evaü me dhãyate matiþ 12,192.090 viråpa uvàca 12,192.090a ÷çõuùvàvahito ràjan yathaitad dhàrayàmy aham 12,192.090c vikçtasyàsya ràjarùe nikhilena nararùabha 12,192.091a anena dharmapràptyarthaü ÷ubhà dattà purànagha 12,192.091c dhenur vipràya ràjarùe tapaþsvàdhyàya÷ãline 12,192.092a tasyà÷ càyaü mayà ràjan phalam abhyetya yàcitaþ 12,192.092c vikçtena ca me dattaü vi÷åddhenàntaràtmanà 12,192.093a tato me sukçtaü karma kçtam àtmavi÷uddhaye 12,192.093c gàvau hi kapile krãtvà vatsale bahudohane 12,192.094a te co¤chavçttaye ràjan mayà samapavarjite 12,192.094c yathàvidhi yathà÷raddhaü tad asyàhaü punaþ prabho 12,192.095a ihàdya vai gçhãtvà tat prayacche dviguõaü phalam 12,192.095c ekasyàþ puruùavyàghra kaþ ÷uddhaþ ko 'tra doùavàn 12,192.096a evaü vivadamànau svas tvàm ihàbhyàgatau nçpa 12,192.096c kuru dharmam adharmaü và vinaye nau samàdhaya 12,192.097a yadi necchati me dànaü yathà dattam anena vai 12,192.097c bhavàn atra sthiro bhåtvà màrge sthàpayatu prabhuþ 12,192.098 ràjovàca 12,192.098a dãyamànaü na gçhõàsi çõaü kasmàt tvam adya vai 12,192.098c yathaiva te 'bhyanuj¤àtaü tathà gçhõãùva màciram 12,192.099 vikçta uvàca 12,192.099a dãyatàm ity anenoktaü dadànãti tathà mayà 12,192.099c nàyaü me dhàrayaty atra gamyatàü yatra và¤chati 12,192.100 ràjovàca 12,192.100a dadato 'sya na gçhõàsi viùamaü pratibhàti me 12,192.100c daõóyo hi tvaü mama mato nàsty atra khalu saü÷ayaþ 12,192.101 vikçta uvàca 12,192.101a mayàsya dattaü ràjarùe gçhõãyàü tat kathaü punaþ 12,192.101c kàmam atràparàdho me daõóyam àj¤àpaya prabho 12,192.102 viråpa uvàca 12,192.102a dãyamànaü yadi mayà neùiùyasi kathaü cana 12,192.102c niyaüsyati tvà nçpatir ayaü dharmànu÷àsakaþ 12,192.103 vikçta uvàca 12,192.103a svaü mayà yàciteneha dattaü katham ihàdya tat 12,192.103c gçhõãyàü gacchatu bhavàn abhyanuj¤àü dadàni te 12,192.104 bràhmaõa uvàca 12,192.104a ÷rutam etat tvayà ràjann anayoþ kathitaü dvayoþ 12,192.104c pratij¤àtaü mayà yat te tad gçhàõàvicàritam 12,192.105 ràjovàca 12,192.105a prastutaü sumahat kàryam àvayor gahvaraü yathà 12,192.105c jàpakasya dçóhãkàraþ katham etad bhaviùyati 12,192.106a yadi tàvan na gçhõàmi bràhmaõenàpavarjitam 12,192.106c kathaü na lipyeyam ahaü doùeõa mahatàdya vai 12,192.107 bhãùma uvàca 12,192.107a tau covàca sa ràjarùiþ kçtakàryau gamiùyathaþ 12,192.107c nedànãü màm ihàsàdya ràjadharmo bhaven mçùà 12,192.108a svadharmaþ paripàlya÷ ca ràj¤àm eùa vini÷cayaþ 12,192.108c vipradharma÷ ca sugurur màm anàtmànam àvi÷at 12,192.109 bràhmaõa uvàca 12,192.109a gçhàõa dhàraye 'haü te yàcitaü te ÷rutaü mayà 12,192.109c na ced grahãùyase ràja¤ ÷apiùye tvàü na saü÷ayaþ 12,192.110 ràjovàca 12,192.110a dhig ràjadharmaü yasyàyaü kàryasyeha vini÷cayaþ 12,192.110c ityarthaü me grahãtavyaü kathaü tulyaü bhaved iti 12,192.111a eùa pàõir apårvaü bho nikùepàrthaü prasàritaþ 12,192.111c yan me dhàrayase vipra tad idànãü pradãyatàm 12,192.112 bràhmaõa uvàca 12,192.112a saühitàü japatà yàvàn mayà ka÷ cid guõaþ kçtaþ 12,192.112c tat sarvaü pratigçhõãùva yadi kiü cid ihàsti me 12,192.113 ràjovàca 12,192.113a jalam etan nipatitaü mama pàõau dvijottama 12,192.113c samam astu sahaivàstu pratigçhõàtu vai bhavàn 12,192.114 viråpa uvàca 12,192.114a kàmakrodhau viddhi nau tvam àvàbhyàü kàrito bhavàn 12,192.114b*0526_01 jij¤àsamànau yuvayor manotthaü tu dvijottama 12,192.114c sameti ca yad uktaü te samà lokàs tavàsya ca 12,192.115a nàyaü dhàrayate kiü cij jij¤àsà tvatkçte kçtà 12,192.115c kàlo dharmas tathà mçtyuþ kàmakrodhau tathà yuvàm 12,192.116a sarvam anyonyanikaùe nighçùñaü pa÷yatas tava 12,192.116b*0527_01 sarveùàm upari sthànaü brahmaõo 'vyaktajanmanaþ 12,192.116b*0527_02 yuvayoþ sthànam atulaü nirdvaüdvam amalàtmakam 12,192.116b*0527_03 sarve gacchàma yatra svàn svàül lokàü÷ ca tathà vayam 12,192.116c gaccha lokठjitàn svena karmaõà yatra và¤chasi 12,192.116d*0528_01 tato dharmayamàdyàs te vàkyam åcur nçpadvijau 12,192.116d*0528_02 asmàkaü yaþ smçto mårdhà brahmalokam iti smçtam 12,192.116d*0528_03 tatrasthau hi bhavantau hi yuvàbhyàü nirjità vayam 12,192.116d*0528_04 yuvayoþ kàma àpannas tat kàmyam avi÷aïkayà 12,192.117 bhãùma uvàca 12,192.117a jàpakànàü phalàvàptir mayà te saüprakãrtità 12,192.117c gatiþ sthànaü ca lokà÷ ca jàpakena yathà jitàþ 12,192.118a prayàti saühitàdhyàyã brahmàõaü parameùñhinam 12,192.118c atha vàgniü samàyàti såryam àvi÷ate 'pi và 12,192.119a sa taijasena bhàvena yadi tatrà÷nute ratim 12,192.119c guõàüs teùàü samàdatte ràgeõa pratimohitaþ 12,192.120a evaü some tathà vàyau bhåmyàkà÷a÷arãragaþ 12,192.120c saràgas tatra vasati guõàüs teùàü samàcaran 12,192.121a atha tatra viràgã sa gacchati tv atha saü÷ayam 12,192.121c param avyayam icchan sa tam evàvi÷ate punaþ 12,192.122a amçtàc càmçtaü pràptaþ ÷ãtãbhåto niràtmavàn 12,192.122c brahmabhåtaþ sa nirdvaüdvaþ sukhã ÷ànto niràmayaþ 12,192.123a brahmasthànam anàvartam ekam akùarasaüj¤akam 12,192.123c aduþkham ajaraü ÷àntaü sthànaü tat pratipadyate 12,192.124a caturbhir lakùaõair hãnaü tathà ùaóbhiþ saùoóa÷aiþ 12,192.124c puruùaü samatikramya àkà÷aü pratipadyate 12,192.125a atha vecchati ràgàtmà sarvaü tad adhitiùñhati 12,192.125c yac ca pràrthayate tac ca manasà pratipadyate 12,192.126a atha và vãkùate lokàn sarvàn nirayasaüsthitàn 12,192.126c niþspçhaþ sarvato muktas tatraiva ramate sukhã 12,192.127a evam eùà mahàràja jàpakasya gatir yathà 12,192.127c etat te sarvam àkhyàtaü kiü bhåyaþ ÷rotum icchasi 12,193.001 yudhiùñhira uvàca 12,193.001a kim uttaraü tadà tau sma cakratus tena bhàùite 12,193.001c bràhmaõo vàtha và ràjà tan me bråhi pitàmaha 12,193.002a atha và tau gatau tatra yad etat kãrtitaü tvayà 12,193.002c saüvàdo và tayoþ ko 'bhåt kiü và tau tatra cakratuþ 12,193.003 bhãùma uvàca 12,193.003a tathety evaü prati÷rutya dharmaü saüpåjya càbhibho 12,193.003c yamaü kàlaü ca mçtyuü ca svargaü saüpåjya càrhataþ 12,193.004a pårvaü ye càpare tatra sametà bràhmaõarùabhàþ 12,193.004c sarvàn saüpåjya ÷irasà ràjànaü so 'bravãd vacaþ 12,193.005a phalenànena saüyukto ràjarùe gaccha puõyatàm 12,193.005c bhavatà càbhyanuj¤àto japeyaü bhåya eva hi 12,193.006a vara÷ ca mama pårvaü hi devyà datto mahàbala 12,193.006c ÷raddhà te japato nityaü bhaviteti vi÷àü pate 12,193.007 ràjovàca 12,193.007a yady evam aphalà siddhiþ ÷raddhà ca japituü tava 12,193.007c gaccha vipra mayà sàrdhaü jàpakaü phalam àpnuhi 12,193.008 bràhmaõa uvàca 12,193.008a kçtaþ prayatnaþ sumahàn sarveùàü saünidhàv iha 12,193.008c saha tulyaphalau càvàü gacchàvo yatra nau gatiþ 12,193.009 bhãùma uvàca 12,193.009a vyavasàyaü tayos tatra viditvà trida÷e÷varaþ 12,193.009c saha devair upayayau lokapàlais tathaiva ca 12,193.010a sàdhyà vi÷ve 'tha maruto jyotãüùi sumahànti ca 12,193.010c nadyaþ ÷ailàþ samudrà÷ ca tãrthàni vividhàni ca 12,193.011a tapàüsi saüyogavidhir vedàþ stobhàþ sarasvatã 12,193.011c nàradaþ parvata÷ caiva vi÷vàvasur hahà huhåþ 12,193.011d*0529_01 tumburupramukhà÷ caiva hàhà håhås tathaiva ca 12,193.012a gandharva÷ citrasena÷ ca parivàragaõair yutaþ 12,193.012c nàgàþ siddhà÷ ca munayo devadevaþ prajàpatiþ 12,193.012d*0530_01 àjagàma ca deve÷o brahmà vedamayo 'vyayaþ 12,193.012e viùõuþ sahasra÷ãrùa÷ ca devo 'cintyaþ samàgamat 12,193.013a avàdyantàntarikùe ca bheryas tåryàõi càbhibho 12,193.013c puùpavarùàõi divyàni tatra teùàü mahàtmanàm 12,193.013e nançtu÷ càpsaraþsaüghàs tatra tatra samantataþ 12,193.014a atha svargas tathà råpã bràhmaõaü vàkyam abravãt 12,193.014c saüsiddhas tvaü mahàbhàga tvaü ca siddhas tathà nçpa 12,193.015a atha tau sahitau ràjann anyonyena vidhànataþ 12,193.015c viùayapratisaühàram ubhàv eva pracakratuþ 12,193.016a pràõàpànau tathodànaü samànaü vyànam eva ca 12,193.016c evaü tàn manasi sthàpya dadhatuþ pràõayor manaþ 12,193.017a upasthitakçtau tatra nàsikàgram adho bhruvau 12,193.017c kuïkuõyàü caiva manasà ÷anair dhàrayataþ sma tau 12,193.018a ni÷ceùñàbhyàü ÷arãràbhyàü sthiradçùñã samàhitau 12,193.018c jitàsanau tathàdhàya mårdhany àtmànam eva ca 12,193.019a tàlude÷am athoddàlya bràhmaõasya mahàtmanaþ 12,193.019c jyotirjvàlà sumahatã jagàma tridivaü tadà 12,193.020a hàhàkàras tato dikùu sarvàsu sumahàn abhåt 12,193.020c taj jyotiþ ståyamànaü sma brahmàõaü pràvi÷at tadà 12,193.021a tataþ svàgatam ity àha tat tejaþ sa pitàmahaþ 12,193.021c pràde÷amàtraü puruùaü pratyudgamya vi÷àü pate 12,193.022a bhåya÷ caivàparaü pràha vacanaü madhuraü sma saþ 12,193.022c jàpakais tulyaphalatà yogànàü nàtra saü÷ayaþ 12,193.023a yogasya tàvad etebhyaþ phalaü pratyakùadar÷anam 12,193.023c jàpakànàü vi÷iùñaü tu pratyutthànaü samàdhikam 12,193.024a uùyatàü mayi cety uktvàcetayat sa tataþ punaþ 12,193.024c athàsya pravive÷àsyaü bràhmaõo vigatajvaraþ 12,193.025a ràjàpy etena vidhinà bhagavantaü pitàmaham 12,193.025c yathaiva dvija÷àrdålas tathaiva pràvi÷at tadà 12,193.026a svayaübhuvam atho devà abhivàdya tato 'bruvan 12,193.026c jàpakàrtham ayaü yatnas tadarthaü vayam àgatàþ 12,193.027a kçtapåjàv imau tulyaü tvayà tulyaphalàv imau 12,193.027c yogajàpakayor dçùñaü phalaü sumahad adya vai 12,193.027e sarvàül lokàn atãtyaitau gacchetàü yatra và¤chitam 12,193.028 brahmovàca 12,193.028a mahàsmçtiü pañhed yas tu tathaivànusmçtiü ÷ubhàm 12,193.028c tàv apy etena vidhinà gacchetàü matsalokatàm 12,193.029a ya÷ ca yoge bhaved bhaktaþ so 'pi nàsty atra saü÷ayaþ 12,193.029c vidhinànena dehànte mama lokàn avàpnuyàt 12,193.029e gamyatàü sàdhayiùyàmi yathàsthànàni siddhaye 12,193.030 bhãùma uvàca 12,193.030a ity uktvà sa tadà devas tatraivàntaradhãyata 12,193.030c àmantrya taü tato devà yayuþ svaü svaü nive÷anam 12,193.031a te ca sarve mahàtmàno dharmaü satkçtya tatra vai 12,193.031c pçùñhato 'nuyayå ràjan sarve suprãtamànasàþ 12,193.032a etat phalaü jàpakànàü gati÷ caiva prakãrtità 12,193.032c yathà÷rutaü mahàràja kiü bhåyaþ ÷rotum icchasi 12,194.001 yudhiùñhira uvàca 12,194.001a kiü phalaü j¤ànayogasya vedànàü niyamasya ca 12,194.001c bhåtàtmà và kathaü j¤eyas tan me bråhi pitàmaha 12,194.002 bhãùma uvàca 12,194.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,194.002c manoþ prajàpater vàdaü maharùe÷ ca bçhaspateþ 12,194.003a prajàpatiü ÷reùñhatamaü pçthivyàü; devarùisaüghapravaro maharùiþ 12,194.003c bçhaspatiþ pra÷nam imaü puràõaü; papraccha ÷iùyo 'tha guruü praõamya 12,194.004a yatkàraõaü mantravidhiþ pravçtto; j¤àne phalaü yat pravadanti vipràþ 12,194.004c yan mantra÷abdair akçtaprakà÷aü; tad ucyatàü me bhagavan yathàvat 12,194.005a yad artha÷àstràgamamantravidbhir; yaj¤air anekair varagopradànaiþ 12,194.005c phalaü mahadbhir yad upàsyate ca; tat kiü kathaü và bhavità kva và tat 12,194.006a mahã mahãjàþ pavano 'ntarikùaü; jalaukasa÷ caiva jalaü divaü ca 12,194.006c divaukasa÷ caiva yataþ prasåtàs; tad ucyatàü me bhagavan puràõam 12,194.007a j¤ànaü yataþ pràrthayate naro vai; tatas tadarthà bhavati pravçttiþ 12,194.007c na càpy ahaü veda paraü puràõaü; mithyàpravçttiü ca kathaü nu kuryàm 12,194.008a çk sàmasaüghàü÷ ca yajåüùi càhaü; chandàüsi nakùatragatiü niruktam 12,194.008c adhãtya ca vyàkaraõaü sakalpaü; ÷ikùàü ca bhåtaprakçtiü na vedmi 12,194.009a sa me bhavठ÷aüsatu sarvam etaj; j¤àne phalaü karmaõi và yad asti 12,194.009a*0531_01 sàmànya÷abdai÷ ca vi÷eùaõai÷ ca 12,194.009a*0531_02 sa me bhavठ÷aüsatu tàvad etat 12,194.009c yathà ca dehàc cyavate ÷arãrã; punaþ ÷arãraü ca yathàbhyupaiti 12,194.010 manur uvàca 12,194.010a yad yat priyaü yasya sukhaü tad àhus; tad eva duþkhaü pravadanty aniùñam 12,194.010c iùñaü ca me syàd itarac ca na syàd; etatkçte karmavidhiþ pravçttaþ 12,194.010e iùñaü tv aniùñaü ca na màü bhajetety; etatkçte j¤ànavidhiþ pravçttaþ 12,194.011a kàmàtmakà÷ chandasi karmayogà; ebhir vimuktaþ param a÷nuvãta 12,194.011c nànàvidhe karmapathe sukhàrthã; naraþ pravçtto na paraü prayàti 12,194.011d*0532_00 bçhaspatir uvàca 12,194.011d*0532_01 iùñaü tv aniùñaü ca sukhàsukhe ca 12,194.011d*0532_02 manur uvàca 12,194.011d*0532_02 sà÷ãs tv avacchandati karmabhi÷ ca 12,194.011d*0532_03 ebhir viyuktaþ param àvive÷a 12,194.011d*0532_04 etatkçte karmavidhiþ pravçttaþ 12,194.011d*0532_05 àtmàdibhiþ karmabhir idhyamàno 12,194.011d*0532_06 dharme pravçtto dyutimàn sukhàrthã 12,194.011e paraü hi tat karmapathàd apetaü; nirà÷iùaü brahmaparaü hy ava÷yam 12,194.012a prajàþ sçùñà manasà karmaõà ca; dvàv apy etau satpathau lokajuùñau 12,194.012c dçùñvà karma ÷à÷vataü càntavac ca; manastyàgaþ kàraõaü nànyad asti 12,194.013a svenàtmanà cakùur iva praõetà; ni÷àtyaye tamasà saüvçtàtmà 12,194.013c j¤ànaü tu vij¤ànaguõena yuktaü; karmà÷ubhaü pa÷yati varjanãyam 12,194.014a sarpàn ku÷àgràõi tathodapànaü; j¤àtvà manuùyàþ parivarjayanti 12,194.014c aj¤ànatas tatra patanti måóhà; j¤àne phalaü pa÷ya yathà vi÷iùñam 12,194.015a kçtsnas tu mantro vidhivat prayukto; yaj¤à yathoktàs tv atha dakùiõà÷ ca 12,194.015c annapradànaü manasaþ samàdhiþ; pa¤càtmakaü karmaphalaü vadanti 12,194.016a guõàtmakaü karma vadanti vedàs; tasmàn mantrà mantramålaü hi karma 12,194.016c vidhir vidheyaü manasopapattiþ; phalasya bhoktà tu yathà ÷arãrã 12,194.017a ÷abdà÷ ca råpàõi rasà÷ ca puõyàþ; spar÷à÷ ca gandhà÷ ca ÷ubhàs tathaiva 12,194.017c naro nasaüsthànagataþ prabhuþ syàd; etat phalaü sidhyati karmaloke 12,194.018a yad yac charãreõa karoti karma; ÷arãrayuktaþ samupà÷nute tat 12,194.018c ÷arãram evàyatanaü sukhasya; duþkhasya càpy àyatanaü ÷arãram 12,194.019a vàcà tu yat karma karoti kiü cid; vàcaiva sarvaü samupà÷nute tat 12,194.019c manas tu yat karma karoti kiü cin; manaþstha evàyam upà÷nute tat 12,194.020a yathàguõaü karmagaõaü phalàrthã; karoty ayaü karmaphale niviùñaþ 12,194.020c tathà tathàyaü guõasaüprayuktaþ; ÷ubhà÷ubhaü karmaphalaü bhunakti 12,194.021a matsyo yathà srota ivàbhipàtã; tathà kçtaü pårvam upaiti karma 12,194.021c ÷ubhe tv asau tuùyati duùkçte tu; na tuùyate vai paramaþ ÷arãrã 12,194.022a yato jagat sarvam idaü prasåtaü; j¤àtvàtmavanto vyatiyànti yat tat 12,194.022c yan mantra÷abdair akçtaprakà÷aü; tad ucyamànaü ÷çõu me paraü yat 12,194.023a rasair viyuktaü vividhai÷ ca gandhair; a÷abdam aspar÷am aråpavac ca 12,194.023c agràhyam avyaktam avarõam ekaü; pa¤caprakàraü sasçje prajànàm 12,194.024a na strã pumàn vàpi napuüsakaü ca; na san na càsat sad asac ca tan na 12,194.024c pa÷yanti yad brahmavido manuùyàs; tad akùaraü na kùaratãti viddhi 12,195.001 manur uvàca 12,195.001a akùaràt khaü tato vàyur vàyor jyotis tato jalam 12,195.001c jalàt prasåtà jagatã jagatyàü jàyate jagat 12,195.002a ime ÷arãrair jalam eva gatvà; jalàc ca tejaþ pavano 'ntarikùam 12,195.002c khàd vai nivartanti nabhàvinas te; ye bhàvinas te param àpnuvanti 12,195.003a noùõaü na ÷ãtaü mçdu nàpi tãkùõaü; nàmlaü kaùàyaü madhuraü na tiktam 12,195.003c na ÷abdavan nàpi ca gandhavat tan; na råpavat tat paramasvabhàvam 12,195.004a spar÷aü tanur veda rasaü tu jihvà; ghràõaü ca gandhठ÷ravaõe ca ÷abdàn 12,195.004c råpàõi cakùur na ca tatparaü yad; gçhõanty anadhyàtmavido manuùyàþ 12,195.005a nivartayitvà rasanaü rasebhyo; ghràõaü ca gandhàc chravaõe ca ÷abdàt 12,195.005c spar÷àt tanuü råpaguõàt tu cakùus; tataþ paraü pa÷yati svaü svabhàvam 12,195.006a yato gçhãtvà hi karoti yac ca; yasmiü÷ ca tàm àrabhate pravçttim 12,195.006c yasmiü÷ ca yad yena ca ya÷ ca kartà; tatkàraõaü taü samupàyam àhuþ 12,195.007a yac càbhibhåþ sàdhakaü vyàpakaü ca; yan mantravac chaüsyate caiva loke 12,195.007c yaþ sarvahetuþ paramàrthakàrã; tat kàraõaü kàryam ato yad anyat 12,195.008a yathà ca ka÷ cit sukçtair manuùyaþ; ÷ubhà÷ubhaü pràpnute 'thàvirodhàt 12,195.008c evaü ÷arãreùu ÷ubhà÷ubheùu; svakarmajair j¤ànam idaü nibaddham 12,195.009a yathà pradãpaþ purataþ pradãptaþ; prakà÷am anyasya karoti dãpyan 12,195.009c tatheha pa¤cendriyadãpavçkùà; j¤ànapradãptàþ paravanta eva 12,195.010a yathà hi ràj¤o bahavo hy amàtyàþ; pçthak pramànaü pravadanti yuktàþ 12,195.010c tadvac charãreùu bhavanti pa¤ca; j¤ànaikade÷aþ paramaþ sa tebhyaþ 12,195.011a yathàrciùo 'gneþ pavanasya vegà; marãcayo 'rkasya nadãùu càpaþ 12,195.011c gacchanti càyànti ca tanyamànàs; tadvac charãràõi ÷arãriõàü tu 12,195.012a yathà ca ka÷ cit para÷uü gçhãtvà; dhåmaü na pa÷yej jvalanaü ca kàùñhe 12,195.012c tadvac charãrodarapàõipàdaü; chittvà na pa÷yanti tato yad anyat 12,195.013a tàny eva kàùñhàni yathà vimathya; dhåmaü ca pa÷yej jvalanaü ca yogàt 12,195.013c tadvat subuddhiþ samam indriyatvàd; budhaþ paraü pa÷yati svaü svabhàvam 12,195.014a yathàtmano 'ïgaü patitaü pçthivyàü; svapnàntare pa÷yati càtmano 'nyat 12,195.014c ÷rotràdiyuktaþ sumanàþ subuddhir; liïgàt tathà gacchati liïgam anyat 12,195.015a utpattivçddhikùayasaünipàtair; na yujyate 'sau paramaþ ÷arãrã 12,195.015c anena liïgena tu liïgam anyad; gacchaty adçùñaþ pratisaüdhiyogàt 12,195.016a na cakùuùà pa÷yati råpam àtmano; na càpi saüspar÷am upaiti kiü cit 12,195.016c na càpi taiþ sàdhayate 'tha kàryaü; te taü na pa÷yanti sa pa÷yate tàn 12,195.017a yathà pradãpe jvalato 'nalasya; saütàpajaü råpam upaiti kiü cit 12,195.017c na càntaraü råpaguõaü bibharti; tathaiva tad dç÷yate råpam asya 12,195.018a yathà manuùyaþ parimucya kàyam; adç÷yam anyad vi÷ate ÷arãram 12,195.018c visçjya bhåteùu mahatsu dehaü; tadà÷rayaü caiva bibharti råpam 12,195.019a khaü vàyum agniü salilaü tathorvãü; samantato 'bhyàvi÷ate ÷arãrã 12,195.019c nànà÷rayàþ karmasu vartamànàþ; ÷rotràdayaþ pa¤ca guõठ÷rayante 12,195.020a ÷rotraü khato ghràõam atho pçthivyàs; tejomayaü råpam atho vipàkaþ 12,195.020c jalà÷rayaþ sveda ukto rasa÷ ca; vàyvàtmakaþ spar÷akçto guõa÷ ca 12,195.021a mahatsu bhåteùu vasanti pa¤ca; pa¤cendriyàrthà÷ ca tathendriyeùu 12,195.021c sarvàõi caitàni manonugàni; buddhiü mano 'nveti manaþ svabhàvam 12,195.022a ÷ubhà÷ubhaü karma kçtaü yad asya; tad eva pratyàdadate svadehe 12,195.022c mano 'nuvartanti paràvaràõi; jalaukasaþ srota ivànukålam 12,195.023a calaü yathà dçùñipathaü paraiti; såkùmaü mahad råpam ivàbhipàti 12,195.023c svaråpam àlocayate ca råpaü; paraü tathà buddhipathaü paraiti 12,196.001 manur uvàca 12,196.001a yad indriyais tåpakçtàn purastàt; pràptàn guõàn saüsmarate ciràya 12,196.001c teùv indriyeùåpahateùu pa÷càt; sa buddhiråpaþ paramaþ svabhàvaþ 12,196.002a yathendriyàrthàn yugapat samastàn; nàvekùate kçtsnam atulyakàlam 12,196.002c yathàbalaü saücarate sa vidvàüs; tasmàt sa ekaþ paramaþ ÷arãrã 12,196.003a rajas tamaþ sattvam atho tçtãyaü; gacchaty asau j¤ànaguõàn viråpàn 12,196.003b*0533_01 na tair nibaddhaþ sa tu badhnàti vi÷vaü 12,196.003b*0533_02 na cànuyàtãha guõàn paràtmà 12,196.003c tathendriyàõy àvi÷ate ÷arãrã; hutà÷anaü vàyur ivendhanastham 12,196.004a na cakùuùà pa÷yati råpam àtmano; na pa÷yati spar÷am indriyendriyam 12,196.004c na ÷rotraliïgaü ÷ravaõe nidar÷anaü; tathàgataü pa÷yati tad vina÷yati 12,196.005a ÷rotràdãni na pa÷yanti svaü svam àtmànam àtmanà 12,196.005c sarvaj¤aþ sarvadar÷ã ca kùetraj¤as tàni pa÷yati 12,196.006a yathà himavataþ pàr÷vaü pçùñhaü candramaso yathà 12,196.006c na dçùñapårvaü manujair na ca tan nàsti tàvatà 12,196.007a tadvad bhåteùu bhåtàtmà såkùmo j¤ànàtmavàn asau 12,196.007c adçùñapårva÷ cakùurbhyàü na càsau nàsti tàvatà 12,196.008a pa÷yann api yathà lakùma jagat some na vindati 12,196.008c evam asti na vety etan na ca tan na paràyaõam 12,196.009a råpavantam aråpatvàd udayàstamaye budhàþ 12,196.009c dhiyà samanupa÷yanti tadgatàþ savitur gatim 12,196.010a tathà buddhipradãpena dårasthaü suvipa÷citaþ 12,196.010c pratyàsannaü ninãùanti j¤eyaü j¤ànàbhisaühitam 12,196.011a na hi khalv anupàyena ka÷ cid artho 'bhisidhyati 12,196.011c såtrajàlair yathà matsyàn badhnanti jalajãvinaþ 12,196.012a mçgair mçgàõàü grahaõaü pakùiõàü pakùibhir yathà 12,196.012c gajànàü ca gajair evaü j¤eyaü j¤ànena gçhyate 12,196.013a ahir eva hy aheþ pàdàn pa÷yatãti nidar÷anam 12,196.013c tadvan mårtiùu mårtiùñhaü j¤eyaü j¤ànena pa÷yati 12,196.014a notsahante yathà vettum indriyair indriyàõy api 12,196.014c tathaiveha parà buddhiþ paraü buddhyà na pa÷yati 12,196.015a yathà candro hy amàvàsyàm aliïgatvàn na dç÷yate 12,196.015c na ca nà÷o 'sya bhavati tathà viddhi ÷arãriõam 12,196.016a kùãõako÷o hy amàvàsyàü candramà na prakà÷ate 12,196.016c tadvan mårtiviyuktaþ sa¤ ÷arãrã nopalabhyate 12,196.017a yathà ko÷àntaraü pràpya candramà bhràjate punaþ 12,196.017c tadval liïgàntaraü pràpya ÷arãrã bhràjate punaþ 12,196.018a janmavçddhikùaya÷ càsya pratyakùeõopalabhyate 12,196.018c sà tu candramaso vyaktir na tu tasya ÷arãriõaþ 12,196.019a utpattivçddhivyayato yathà sa iti gçhyate 12,196.019c candra eva tv amàvàsyàü tathà bhavati mårtimàn 12,196.020a nàbhisarpad vimu¤cad và ÷a÷inaü dç÷yate tamaþ 12,196.020c visçjaü÷ copasarpaü÷ ca tadvat pa÷ya ÷arãriõam 12,196.021a yathà candràrkasaüyuktaü tamas tad upalabhyate 12,196.021c tadvac charãrasaüyuktaþ ÷arãrãty upalabhyate 12,196.022a yathà candràrkanirmuktaþ sa ràhur nopalabhyate 12,196.022c tadvac charãranirmuktaþ ÷arãrã nopalabhyate 12,196.023a yathà candro hy amàvàsyàü nakùatrair yujyate gataþ 12,196.023c tadvac charãranirmuktaþ phalair yujyati karmaõaþ 12,197.001 manur uvàca 12,197.001a yathà vyaktam idaü ÷ete svapne carati cetanam 12,197.001c j¤ànam indriyasaüyuktaü tadvat pretya bhavàbhavau 12,197.002a yathàmbhasi prasanne tu råpaü pa÷yati cakùuùà 12,197.002c tadvat prasannendriyavठj¤eyaü j¤ànena pa÷yati 12,197.003a sa eva lulite tasmin yathà råpaü na pa÷yati 12,197.003c tathendriyàkulãbhàve j¤eyaü j¤àne na pa÷yati 12,197.004a abuddhir aj¤ànakçtà abuddhyà duùyate manaþ 12,197.004c duùñasya manasaþ pa¤ca saüpraduùyanti mànasàþ 12,197.005a aj¤ànatçpto viùayeùv avagàóho na dç÷yate 12,197.005c adçùñvaiva tu påtàtmà viùayebhyo nivartate 12,197.006a tarùacchedo na bhavati puruùasyeha kalmaùàt 12,197.006c nivartate tathà tarùaþ pàpam antaü gataü yathà 12,197.006d*0534_01 antargatena pàpena dahyamànena cetasà 12,197.006d*0534_02 ÷ubhà÷ubhavikàreõa na sa bhåyo 'bhijàyate 12,197.007a viùayeùu ca saüsargàc chà÷vatasya nasaü÷rayàt 12,197.007c manasà cànyad àkàïkùan paraü na pratipadyate 12,197.008a j¤ànam utpadyate puüsàü kùayàt pàpasya karmaõaþ 12,197.008c athàdar÷atalaprakhye pa÷yaty àtmànam àtmani 12,197.009a prasçtair indriyair duþkhã tair eva niyataiþ sukhã 12,197.009c tasmàd indriyaråpebhyo yacched àtmànam àtmanà 12,197.010a indriyebhyo manaþ pårvaü buddhiþ paratarà tataþ 12,197.010c buddheþ parataraü j¤ànaü j¤ànàt parataraü param 12,197.011a avyaktàt prasçtaü j¤ànaü tato buddhis tato manaþ 12,197.011c manaþ ÷rotràdibhir yuktaü ÷abdàdãn sàdhu pa÷yati 12,197.012a yas tàüs tyajati ÷abdàdãn sarvà÷ ca vyaktayas tathà 12,197.012b*0535_01 prasçtànãndriyàõy eva pratisaüharati kårmavat 12,197.012c vimu¤caty àkçtigràmàüs tàn muktvàmçtam a÷nute 12,197.013a udyan hi savità yadvat sçjate ra÷mimaõóalam 12,197.013b*0536_01 dç÷yate maõóalaü tasya na ca dç÷yeta maõóalã 12,197.013b*0536_02 tadvad dehas tu saüdç÷ya àtmàdç÷yaþ paraþ sadà 12,197.013b*0536_03 grastaü hy udgirate nityam udgãthaü vetti nitya÷aþ 12,197.013b*0536_04 bàlye rathàbhyàü yogena tattvaj¤ànaü tu saümatam 12,197.013c sa evàstam upàgacchaüs tad evàtmani yacchati 12,197.013d*0537_01 àdatte sarvabhåtànàü rasabhåtaü vikàsavàn 12,197.014a antaràtmà tathà deham àvi÷yendriyara÷mibhiþ 12,197.014c pràpyendriyaguõàn pa¤ca so 'stam àvçtya gacchati 12,197.014d*0538_01 ra÷mimaõóalahãnas tu na càsau nàsti tàvatà 12,197.015a praõãtaü karmaõà màrgaü nãyamànaþ punaþ punaþ 12,197.015c pràpnoty ayaü karmaphalaü pravçddhaü dharmam àtmavàn 12,197.016a viùayà vinivartante niràhàrasya dehinaþ 12,197.016c rasavarjaü raso 'py asya paraü dçùñvà nivartate 12,197.017a buddhiþ karmaguõair hãnà yadà manasi vartate 12,197.017c tadà saüpadyate brahma tatraiva pralayaü gatam 12,197.018a aspar÷anam a÷çõvànam anàsvàdam adar÷anam 12,197.018c aghràõam avitarkaü ca sattvaü pravi÷ate param 12,197.018d*0539_01 avyaktàt prasçtaü j¤ànaü tato buddhis tato manaþ 12,197.018d*0539_02 àtmanaþ prasçtà buddhir avyaktaü j¤ànam ucyate 12,197.018d*0539_03 tasmàd buddhiþ smçtà tajj¤air manas tasmàt tataþ smçtam 12,197.018d*0539_04 tasmàd àkçtayaþ pa¤ca manaþ paramam ucyate 12,197.018d*0539_05 tasmàt paratarà buddhir j¤ànaü tasmàt paraü smçtam 12,197.018d*0539_06 tataþ såkùmas tato hy àtmà tasmàt parataraü na ca 12,197.018d*0539_07 indriyàõi nirãkùante manasaitàni sarva÷aþ 12,197.019a manasy àkçtayo magnà manas tv atigataü matim 12,197.019c matis tv atigatà j¤ànaü j¤ànaü tv abhigataü param 12,197.020a indriyair manasaþ siddhir na buddhiü budhyate manaþ 12,197.020c na buddhir budhyate 'vyaktaü såkùmas tv etàni pa÷yati 12,198.001 manur uvàca 12,198.001*0540_01 duþkhopaghàte ÷àrãre mànase càpy upasthite 12,198.001*0540_02 yasmin na ÷akyate kartuü yatnas taü nànucintayet 12,198.001*0540_03 bhaiùajyam etad duþkhasya yad etan nànucintayet 12,198.001*0540_04 cintyamànaü hi càbhyeti bhåya÷ càpi pravartate 12,198.001*0540_05 praj¤ayà mànasaü duþkhaü hanyàc chàrãram auùadhaiþ 12,198.001*0540_06 etad vij¤ànasàmarthyaü na bàlaiþ samatàm iyàt 12,198.001*0540_07 anityaü yauvanaü råpaü jãvitaü dravyasaücayaþ 12,198.001*0540_08 àrogyaü priyasaüvàso gçdhyet tatra na paõóitaþ 12,198.001*0540_09 na jànapadikaü duþkham ekaþ ÷ocitum arhati 12,198.001*0540_10 a÷ocan pratikurvãta yadi pa÷yed upakramam 12,198.001*0540_11 sukhàd bahutaraü duþkhaü jãvite nàsti saü÷ayaþ 12,198.001*0540_12 snigdhasya cendriyàrtheùu mohàn maraõam apriyam 12,198.001*0540_13 parityajati yo duþkhaü sukhaü vàpy ubhayaü naraþ 12,198.001*0540_14 abhyeti brahma so 'tyantaü na te ÷ocanti paõóitàþ 12,198.001*0540_15 duþkham arthà hi yujyante pàlane na ca te sukham 12,198.001*0540_16 duþkhena càdhigamyante nà÷am eùàü na cintayet 12,198.001a j¤ànaü j¤eyàbhinirvçttaü viddhi j¤ànaguõaü manaþ 12,198.001c praj¤àkaraõasaüyuktaü tato buddhiþ pravartate 12,198.002a yadà karmaguõopetà buddhir manasi vartate 12,198.002c tadà praj¤àyate brahma dhyànayogasamàdhinà 12,198.003a seyaü guõavatã buddhir guõeùv evàbhivartate 12,198.003c avatàràbhiniþsrotaü gireþ ÷çïgàd ivodakam 12,198.004a yadà nirguõam àpnoti dhyànaü manasi pårvajam 12,198.004c tadà praj¤àyate brahma nikaùyaü nikaùe yathà 12,198.005a manas tv apahçtaü buddhim indriyàrthanidar÷anam 12,198.005c na samakùaü guõàvekùi nirguõasya nidar÷anam 12,198.006a sarvàõy etàni saüvàrya dvàràõi manasi sthitaþ 12,198.006c manasy ekàgratàü kçtvà tat paraü pratipadyate 12,198.007a yathà mahànti bhåtàni nivartante guõakùaye 12,198.007c tathendriyàõy upàdàya buddhir manasi vartate 12,198.008a yadà manasi sà buddhir vartate 'ntaracàriõã 12,198.008c vyavasàyaguõopetà tadà saüpadyate manaþ 12,198.009a guõavadbhir guõopetaü yadà dhyànaguõaü manaþ 12,198.009c tadà sarvaguõàn hitvà nirguõaü pratipadyate 12,198.010a avyaktasyeha vij¤àne nàsti tulyaü nidar÷anam 12,198.010c yatra nàsti padanyàsaþ kas taü viùayam àpnuyàt 12,198.011a tapasà cànumànena guõair jàtyà ÷rutena ca 12,198.011c ninãùet tat paraü brahma vi÷uddhenàntaràtmanà 12,198.012a guõahãno hi taü màrgaü bahiþ samanuvartate 12,198.012c guõàbhàvàt prakçtyà ca nistarkyaü j¤eyasaümitam 12,198.013a nairguõyàd brahma càpnoti saguõatvàn nivartate 12,198.013c guõaprasàriõã buddhir hutà÷ana ivendhane 12,198.014a yathà pa¤ca vimuktàni indriyàõi svakarmabhiþ 12,198.014c tathà tat paramaü brahma vimuktaü prakçteþ param 12,198.015a evaü prakçtitaþ sarve prabhavanti ÷arãriõaþ 12,198.015c nivartante nivçttau ca sargaü naivopayànti ca 12,198.016a puruùaþ prakçtir buddhir vi÷eùà÷ cendriyàõi ca 12,198.016c ahaükàro 'bhimàna÷ ca saübhåto bhåtasaüj¤akaþ 12,198.017a ekasyàdyà pravçttis tu pradhànàt saüpravartate 12,198.017c dvitãyà mithunavyaktim avi÷eùàn niyacchati 12,198.018a dharmàd utkçùyate ÷reyas tathà÷reyo 'py adharmataþ 12,198.018c ràgavàn prakçtiü hy eti virakto j¤ànavàn bhavet 12,199.001 manur uvàca 12,199.001@014_0001 tad eva satataü manye na ÷akyam anuvarõitum 12,199.001@014_0002 yathànidar÷anaü vastu na ÷akyam anubodhitum 12,199.001@014_0003 yathà hi sàraü jànàti na kathaü cana saüsthitam 12,199.001@014_0004 parakàyacchavis tadvad dehe 'yaü cetanas tathà 12,199.001@014_0005 vinà kàyaü na sà chàyà tàü vinà kàyam asty uta 12,199.001@014_0006 tadvad eva vinà nàsti prakçter iha vartanam 12,199.001@014_0007 idaü vinà paraü nàsti nedam asti paraü vinà 12,199.001@014_0008 jãvàtmanà tv asau chinnas tv eùa caiva paràtmanà 12,199.001@014_0009 tat tatheti viduþ ke cid atathyam iti càpare 12,199.001@014_0010 ubhayaü me mataü vidvan muktihetau samàhitam 12,199.001@014_0011 vimuktai÷ ca mçgaþ so 'pi dç÷yate saüyatendriyaþ 12,199.001@014_0012 sarveùàü na hi dç÷yo hi taóidvat sphurati hy asau 12,199.001@014_0013 bràhmaõasya samàdç÷yo vartate so 'pi kiü punaþ 12,199.001@014_0014 vidyate paramaþ ÷uddhaþ sàkùibhåto vibhàvasuþ 12,199.001@014_0015 ÷rutir eùà tato nityà tasmàd ekaþ paro mataþ 12,199.001@014_0016 na prayojanam uddi÷ya ceùñà tasya mahàtmanaþ 12,199.001@014_0017 tàdç÷o 'stv iti mantavyas tathà satyaü mahàtmanà 12,199.001@014_0018 nànàsaüsthena bhedena sadà gativibhedavat 12,199.001@014_0019 tasya bhedaþ samàkhyàto bhedo hy asti tathàvidhaþ 12,199.001@014_0020 evaü vidvan vijànãhi paramàtmànam avyayam 12,199.001@014_0021 tattadguõavi÷eùeõa saüj¤ànàm anusaüyutam 12,199.001@014_0022 sarve÷varaþ sarvamayaþ sa ca sarvapravartakaþ 12,199.001@014_0023 sarvàtmakaþ sarva÷aktiþ sarvakàraõakàraõam 12,199.001@014_0024 sarvasàdhàraõaþ sarvair upàsya÷ ca mahàtmabhiþ 12,199.001@014_0025 vàsudeveti vikhyàtas taü viditvà÷nute 'mçtam 12,199.001a yadà te pa¤cabhiþ pa¤ca vimuktà manasà saha 12,199.001c atha tad drakùyase brahma maõau såtram ivàrpitam 12,199.002a tad eva ca yathà såtraü suvarõe vartate punaþ 12,199.002c muktàsv atha pravàleùu mçnmaye ràjate tathà 12,199.003a tadvad goùu manuùyeùu tadvad dhastimçgàdiùu 12,199.003c tadvat kãñapataügeùu prasaktàtmà svakarmabhiþ 12,199.004a yena yena ÷arãreõa yad yat karma karoty ayam 12,199.004c tena tena ÷arãreõa tat tat phalam upà÷nute 12,199.005a yathà hy ekarasà bhåmir oùadhyàtmànusàriõã 12,199.005c tathà karmànugà buddhir antaràtmànudar÷inã 12,199.006a j¤ànapårvodbhavà lipsà lipsàpårvàbhisaüdhità 12,199.006c abhisaüdhipårvakaü karma karmamålaü tataþ phalam 12,199.007a phalaü karmàtmakaü vidyàt karma j¤eyàtmakaü tathà 12,199.007c j¤eyaü j¤ànàtmakaü vidyàj j¤ànaü sadasadàtmakam 12,199.007d*0541_01 tad evam iùyate brahma saükhyànàd vinibhidyate 12,199.008a j¤ànànàü ca phalànàü ca j¤eyànàü karmaõàü tathà 12,199.008c kùayànte tat phalaü divyaü j¤ànaü j¤eyapratiùñhitam 12,199.009a mahad dhi paramaü bhåtaü yuktàþ pa÷yanti yoginaþ 12,199.009c abudhàs taü na pa÷yanti hy àtmasthà guõabuddhayaþ 12,199.010a pçthivãråpato råpam apàm iha mahattaram 12,199.010c adbhyo mahattaraü tejas tejasaþ pavano mahàn 12,199.011a pavanàc ca mahad vyoma tasmàt parataraü manaþ 12,199.011c manaso mahatã buddhir buddheþ kàlo mahàn smçtaþ 12,199.012a kàlàt sa bhagavàn viùõur yasya sarvam idaü jagat 12,199.012c nàdir na madhyaü naivàntas tasya devasya vidyate 12,199.013a anàditvàd amadhyatvàd anantatvàc ca so 'vyayaþ 12,199.013c atyeti sarvaduþkhàni duþkhaü hy antavad ucyate 12,199.014a tad brahma paramaü proktaü tad dhàma paramaü smçtam 12,199.014c tad gatvà kàlaviùayàd vimuktà mokùam à÷ritàþ 12,199.015a guõais tv etaiþ prakà÷ante nirguõatvàt tataþ param 12,199.015c nivçttilakùaõo dharmas tathànantyàya kalpate 12,199.016a çco yajåüùi sàmàni ÷arãràõi vyapà÷ritàþ 12,199.016c jihvàgreùu pravartante yatnasàdhyà vinà÷inaþ 12,199.017a na caivam iùyate brahma ÷arãrà÷rayasaübhavam 12,199.017c na yatnasàdhyaü tad brahma nàdimadhyaü na càntavat 12,199.018a çcàm àdis tathà sàmnàü yajuùàm àdir ucyate 12,199.018c anta÷ càdimatàü dçùño na càdir brahmaõaþ smçtaþ 12,199.019a anàditvàd anantatvàt tad anantam athàvyayam 12,199.019c avyayatvàc ca nirdvaüdvaü dvaüdvàbhàvàt tataþ param 12,199.020a adçùñato 'nupàyàc ca apy abhisaüdhe÷ ca karmaõaþ 12,199.020c na tena martyàþ pa÷yanti yena gacchanti tat param 12,199.021a viùayeùu ca saüsargàc chà÷vatasya ca dar÷anàt 12,199.021c manasà cànyad àkàïkùan paraü na pratipadyate 12,199.022a guõàn yad iha pa÷yanti tad icchanty apare janàþ 12,199.022c paraü naivàbhikàïkùanti nirguõatvàd guõàrthinaþ 12,199.023a guõair yas tv avarair yuktaþ kathaü vidyàd guõàn imàn 12,199.023c anumànàd dhi gantavyaü guõair avayavaiþ saha 12,199.024a såkùmeõa manasà vidmo vàcà vaktuü na ÷aknumaþ 12,199.024c mano hi manasà gràhyaü dar÷anena ca dar÷anam 12,199.025a j¤ànena nirmalãkçtya buddhiü buddhyà tathà manaþ 12,199.025c manasà cendriyagràmam anantaü pratipadyate 12,199.026a buddhiprahãõo manasàsamçddhas; tathà nirà÷ãr guõatàm upaiti 12,199.026c paraü tyajantãha vilobhyamànà; hutà÷anaü vàyur ivendhanastham 12,199.027a guõàdàne viprayoge ca teùàü; manaþ sadà buddhiparàvaràbhyàm 12,199.027c anenaiva vidhinà saüpravçtto; guõàdàne brahma÷arãram eti 12,199.028a avyaktàtmà puruùo 'vyaktakarmà; so 'vyaktatvaü gacchati hy antakàle 12,199.028c tair evàyaü cendriyair vardhamànair; glàyadbhir và vartate karmaråpaþ 12,199.029a sarvair ayaü cendriyaiþ saüprayukto; dehaþ pràptaþ pa¤cabhåtà÷rayaþ syàt 12,199.029c nàsàmarthyàd gacchati karmaõeha; hãnas tena parameõàvyayena 12,199.030a pçthvyà naraþ pa÷yati nàntam asyà; hy anta÷ càsyà bhavità ceti viddhi 12,199.030c paraü nayantãha vilobhyamànaü; yathà plavaü vàyur ivàrõavastham 12,199.031a divàkaro guõam upalabhya nirguõo; yathà bhaved vyapagatara÷mimaõóalaþ 12,199.031c tathà hy asau munir iha nirvi÷eùavàn; sa nirguõaü pravi÷ati brahma càvyayam 12,199.032a anàgatiü sukçtimatàü paràü gatiü; svayaübhuvaü prabhavanidhànam avyayam 12,199.032c sanàtanaü yad amçtam avyayaü padaü; vicàrya taü ÷amam amçtatvam a÷nute 12,199.032d@015_0000 yudhiùñhira uvàca 12,199.032d@015_0001 pitàmaha mahàpràj¤a duþkha÷okasamàkule 12,199.032d@015_0002 saüsàracakre lokànàü nirvedo nàsti kiü nv idam 12,199.032d@015_0002 bhãùma uvàca 12,199.032d@015_0003 atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,199.032d@015_0004 nibandhanasya saüvàdaü bhogavatyà nçpottama 12,199.032d@015_0005 muniü nibandhanaü ÷uùkaü dhamanãyàkçtiü tathà 12,199.032d@015_0006 niràrambhaü niràlambam asajjantaü ca karmaõi 12,199.032d@015_0007 putraü dçùñvàpy uvàcàrtaü màtà bhogavatã tadà 12,199.032d@015_0008 uttiùñha måóha kiü ÷eùe nirapekùaþ suhçjjanaiþ 12,199.032d@015_0009 niràlambo dhanopàye paitçkaü tava kiü dhanam 12,199.032d@015_0009 nibandhana uvàca 12,199.032d@015_0010 paitçkaü me mahan màtaþ sarvaduþkhàlayaü tv iha 12,199.032d@015_0011 asty etat tadvighàtàya yatiùye tatra mà ÷ucaþ 12,199.032d@015_0012 idaü ÷arãram atyugraü pitrà dattam asaü÷ayam 12,199.032d@015_0013 tam eva pitaraü gatvà dhanaü tiùñhati ÷à÷vatam 12,199.032d@015_0014 ka÷ cin mahati saüsàre vartamàno dhanecchayà 12,199.032d@015_0015 vanadurgam abhipràpto mahat kravyàdasaükulam 12,199.032d@015_0016 siühavyàghragajàkàrair atighorair mahà÷anaiþ 12,199.032d@015_0017 samantàt suparikùiptaü sa dçùñvà vyathate pumàn 12,199.032d@015_0018 sa tad vanaü hy anucaran vipradhàvann itas tataþ 12,199.032d@015_0019 vãkùamàõo di÷aþ sarvàþ ÷araõàrthaü pradhàvati 12,199.032d@015_0020 athàpa÷yad vanaü råóhaü samantàd vàguràvçtam 12,199.032d@015_0021 vanamadhye ca tatràsãd udapànaþ samàvçtaþ 12,199.032d@015_0022 vallibhis tçõasaüchinnair gåóhàbhir abhisaüvçtaþ 12,199.032d@015_0023 sa papàta dvijas tatra vijane salilà÷aye 12,199.032d@015_0024 vilagna÷ càbhavat tasmiül latàsaütànasaükule 12,199.032d@015_0025 bàhubhyàü saüpariùvaktas tayà paramasattvayà 12,199.032d@015_0026 sa tathà lambate tatra årdhvapàdo hy adhaþ÷iràþ 12,199.032d@015_0027 adhas tatraiva jàta÷ ca jambåvçkùaþ sudustaraþ 12,199.032d@015_0028 kåpasya tasya velàyà apa÷yat sumahàphalam 12,199.032d@015_0029 vçkùaü bahuvidhaü vyomavallãpuùpasamàkulam 12,199.032d@015_0030 nànàråpà madhukaràs tasmin vçkùe 'bhavan kila 12,199.032d@015_0031 teùàü madhånàü bahudhà dhàrà pravavçte tadà 12,199.032d@015_0032 vilambamànaþ sa pumàn dhàràü pibati sarvadà 12,199.032d@015_0033 na tasya tçùõà viratà pãyamànasya saükañe 12,199.032d@015_0034 parãpsati ca tàü nityam atçptaþ sa punaþ punaþ 12,199.032d@015_0035 evaü sa vasate tatra duþkhiduþkhã punaþ punaþ 12,199.032d@015_0036 mayà tu tad dhanaü deyaü tava dàsyàmi cecchasi 12,199.032d@015_0037 tasya ca pràrthitaþ so 'tha dattvà muktim avàpa saþ 12,199.032d@015_0038 sà ca tyaktvàrthasaükalpaü jagàma paramàü gatim 12,199.032d@015_0039 evaü saüsàracakrasya svaråpaj¤à nçpottama 12,199.032d@015_0040 yudhiùñhira uvàca 12,199.032d@015_0040 paraü vairàgyam àgamya gacchanti paramaü padam 12,199.032d@015_0041 evaü saüsàracakrasya svaråpaü viditaü na me 12,199.032d@015_0042 paitçkaü tu dhanaü proktaü kiü tad vidvan mahàtmanà 12,199.032d@015_0043 kàntàram iti kiü proktaü ko hastã sa tu kåpakaþ 12,199.032d@015_0044 kiüsaüj¤iko mahàvçkùo madhu vàpi pitàmaha 12,199.032d@015_0045 etaü me saü÷ayaü viddhi dhana÷abdaü kim ucyate 12,199.032d@015_0046 bhãùma uvàca 12,199.032d@015_0046 kathaü labdhaü dhanaü tena tathà ca kim idaü tv iha 12,199.032d@015_0047 upàkhyànam idaü sarvaü mokùavidbhir udàhçtam 12,199.032d@015_0048 sumatiü vindate yena bandhanà÷a÷ ca bhàrata 12,199.032d@015_0049 etad uktaü hi kàntàraü mahàn saüsàra eva saþ 12,199.032d@015_0050 ye te pratiùñhità vyàlà vyàdhayas te prakãrtitàþ 12,199.032d@015_0051 yà sà nàrã mahàghorà varõaråpavinà÷inã 12,199.032d@015_0052 tàm àhu÷ ca jaràü pràj¤àþ pariùvaktaü yayà jagat 12,199.032d@015_0053 yas tatra kåpe vasate mahàhiþ kàla eva saþ 12,199.032d@015_0054 yo vçkùaþ sa ca mçtyur hi svakçtaü tasya tat phalam 12,199.032d@015_0055 ye tu kçùõàþ sità ràjan måùikà ràtryahàni vai 12,199.032d@015_0056 dviùañkapadasaüyukto yo hastã ùaõmukhàkçtiþ 12,199.032d@015_0057 sa ca saüvatsaraþ proktaþ pàdamàsartavo mukhàþ 12,199.032d@015_0058 etat saüsàracakrasya svaråpaü vyàhçtaü mayà 12,199.032d@015_0059 evaü labdhadhanaü ràjaüs tat svaråpaü vinà÷aya 12,199.032d@015_0060 etaj j¤àtvà tu sà ràjan paraü vairàgyam àsthità 12,199.032d@015_0061 yathoktavidhinà bhåyaþ paraü padam avàpa saþ 12,199.032d@015_0062 dhatte dhàrayate caiva etasmàt kàraõàd dhanam 12,199.032d@015_0063 tad gaccha càmçtaü ÷uddhaü hiraõyam amçtaü tapaþ 12,199.032d@015_0064 tatsvaråpo mahàdevaþ kçùõo devakinandanaþ 12,199.032d@015_0065 tasya prasàdàd duþkhasya nà÷aü pràpsyasi mànada 12,199.032d@015_0066 ekaþ kartà sa kçùõa÷ ca j¤àninàü paramà gatiþ 12,199.032d@015_0067 idam à÷ritya devendro devà rudràs tathà÷vinau 12,199.032d@015_0068 sve sve pade vivi÷ire bhuktimuktivido janàþ 12,199.032d@015_0069 bhåtànàm antaràtmàsau sa nityapadasaüvçtaþ 12,199.032d@015_0070 ÷råyatàm asya sadbhàvaþ samyag j¤ànaü yathà tava 12,199.032d@015_0071 bhaved etan nibodha tvaü nàradàya purà hariþ 12,199.032d@015_0072 dar÷ayitvàtmano råpaü yad avocat svayaü vibhuþ 12,199.032d@015_0073 purà deva çùiþ ÷rãmàn nàradaþ paramàrthavàn 12,199.032d@015_0074 cacàra pçthivãü kçtsnàü tãrthàny anucaran prabhuþ 12,199.032d@015_0075 himavatpàdam à÷ritya vicàrya ca punaþ punaþ 12,199.032d@015_0076 sa dadar÷a hradaü tatra padmotpalasamàkulam 12,199.032d@015_0077 dadar÷a kanyàü tattãre sarvàbharaõabhåùitàm 12,199.032d@015_0078 ÷obhamànàü ÷riyà ràjan krãóantãm utpalais tathà 12,199.032d@015_0079 sà mahàtmànam àlokya nàradety àha bhàminã 12,199.032d@015_0080 tasyàþ samãpam àsàdya tasthau vismitamànasaþ 12,199.032d@015_0081 vãkùamàõaü tam àj¤àya sà kanyà càruhàsinã 12,199.032d@015_0082 vijajçmbhe mahàbhàgà smayamànà punaþ punaþ 12,199.032d@015_0083 tasmàt samabhavad vaktràt puruùàkçtisaüyutaþ 12,199.032d@015_0084 ratnabinducitàïgas tu sarvàbharaõabhåùitaþ 12,199.032d@015_0085 àdityasadç÷àkàraþ ÷irasà dhàrayan maõim 12,199.032d@015_0086 punar eva tadàkàrasadç÷aþ samajàyata 12,199.032d@015_0087 tçtãyas tu mahàràja vividhàbharaõair yutaþ 12,199.032d@015_0088 pradakùiõaü tu tàü kçtvà vividhadhvanayas tu tàm 12,199.032d@015_0089 tataþ sarveõa viprarùiþ kanyàü papraccha tàü ÷ubhàm 12,199.032d@015_0090 kà tvaü paramakalyàõi padmendusadç÷ànane 12,199.032d@015_0091 kanyovàca 12,199.032d@015_0091 na jàne tvàü mahàdevi bråhi satyam anindite 12,199.032d@015_0092 sàvitrã nàma viprarùe ÷çõu bhadraü tavàstu vai 12,199.032d@015_0093 kiü kariùyàmi tad bråhi tava yac cetasi sthitam 12,199.032d@015_0093 nàrada uvàca 12,199.032d@015_0094 abhivàdaye tvàü sàvitri kçtàrtho 'ham anindite 12,199.032d@015_0095 etaü me saü÷ayaü devi vaktum arhasi ÷obhane 12,199.032d@015_0096 yas tu vai prathamotpannaþ ko 'sau sa puruùàkçtiþ 12,199.032d@015_0097 kanyovàca 12,199.032d@015_0097 bindavas tu mahàdevi mårdhni jyotirmayàkçtiþ 12,199.032d@015_0098 agrajaþ prathamotpanno yajurvedas tathàparaþ 12,199.032d@015_0099 tçtãyaþ sàmavedas tu saü÷ayo vyetu te mune 12,199.032d@015_0100 vedà÷ ca bindusaüyuktà yaj¤asya phalasaü÷ritàþ 12,199.032d@015_0101 yat tad dçùñaü mahaj jyotir jyotir ity ucyate budhaiþ 12,199.032d@015_0102 çùe j¤eyaü mayà càpãty uktvà càntaradhãyata 12,199.032d@015_0103 tataþ sa vismayàviùño nàradaþ puruùarùabha 12,199.032d@015_0104 dhyànayuktaþ sa tu ciraü na bubodha mahàmatiþ 12,199.032d@015_0105 tataþ snàtvà mahàtejà vàgyato niyatendriyaþ 12,199.032d@015_0106 tuùñàva puruùavyàghro jij¤àsu÷ ca tad adbhutam 12,199.032d@015_0107 tato varùa÷ate pårõe bhagavàül lokabhàvanaþ 12,199.032d@015_0108 pràdu÷ cakàra vi÷vàtmà çùeþ paramasauhçdàt 12,199.032d@015_0109 tam àgataü jagannàthaü sarvakàraõakàraõam 12,199.032d@015_0110 akhilàmaramaulyaïgarukmàruõapadadvayam 12,199.032d@015_0111 vainateyapadaspar÷akaõa÷obhitajànukam 12,199.032d@015_0112 pãtàmbaralasatkà¤cãdàmabaddhakañãtañam 12,199.032d@015_0113 ÷rãvatsavakùasaü càrumaõikaustubhakaüdharam 12,199.032d@015_0114 mandasmitamukhàmbhojaü caladàyatalocanam 12,199.032d@015_0115 namracàpànukaraõanamrabhråyuga÷obhitam 12,199.032d@015_0116 nànàratnamaõãvajrasphuranmakarakuõóalam 12,199.032d@015_0117 indranãlanibhàbhaü taü keyåramakuñojjvalam 12,199.032d@015_0118 devair indrapurogai÷ ca çùisaüghair abhiùñutam 12,199.032d@015_0119 nàrado jaya÷abdena vavande ÷irasà harim 12,199.032d@015_0120 tataþ sa bhagavठ÷rãmàn meghagambhãrayà girà 12,199.032d@015_0121 pràhe÷aþ sarvabhåtànàü nàradaü patitaü kùitau 12,199.032d@015_0122 bhadram astu çùe tubhyaü varaü varaya suvrata 12,199.032d@015_0123 yat te manasi suvyaktam asti ca pradadàmi tat 12,199.032d@015_0124 sa cemaü jaya÷abdena prasãdety àturo muniþ 12,199.032d@015_0125 provàca hçdi saüråóhaü ÷aïkhacakragadàdharam 12,199.032d@015_0126 vivakùitaü jagannàtha mayà j¤àtaü tvayàcyuta 12,199.032d@015_0127 tat prasãda hçùãke÷a ÷rotum icchàmi tad dhare 12,199.032d@015_0128 tataþ smayan mahàviùõur abhyabhàùata nàradam 12,199.032d@015_0129 yad dçùñaü mama råpaü tu vedànàü ÷irasi tvayà 12,199.032d@015_0130 nirdvaüdvà nirahaükàràþ ÷ucayaþ ÷uddhalocanàþ 12,199.032d@015_0131 taü màü pa÷yanti satataü tàn pçccha yad ihecchasi 12,199.032d@015_0132 ye yogino mahàpràj¤à madaü÷à ye vyavasthitàþ 12,199.032d@015_0133 bhãùma uvàca 12,199.032d@015_0133 teùàü prasàdaü devarùe matprasàdam avaihi tat 12,199.032d@015_0134 ity uktvà sa jagàmàtha bhagavàn bhåtabhàvanaþ 12,199.032d@015_0135 tasmàd vraja hçùãke÷aü kçùõaü devakinandanam 12,199.032d@015_0136 etam àràdhya govindaü gatà muktiü maharùayaþ 12,199.032d@015_0137 eùa kartà vikartà ca sarvakàraõakàraõam 12,199.032d@015_0138 mayàpy etac chrutaü ràjan nàradàt tu nibodha tat 12,199.032d@015_0139 svayam eva samàcaùña nàrado bhagavàn muniþ 12,199.032d@015_0140 samastasaüsàravighàtakàraõaü 12,199.032d@015_0141 bhajanti ye viùõum ananyamànasàþ 12,199.032d@015_0142 te yànti sàyujyam atãvadurlabham 12,199.032d@015_0143 itãva nityaü hçdi varõayanti 12,200.001 yudhiùñhira uvàca 12,200.001a pitàmaha mahàpràj¤a puõóarãkàkùam acyutam 12,200.001c kartàram akçtaü viùõuü bhåtànàü prabhavàpyayam 12,200.002a nàràyaõaü hçùãke÷aü govindam aparàjitam 12,200.002c tattvena bharata÷reùñha ÷rotum icchàmi ke÷avam 12,200.003 bhãùma uvàca 12,200.003a ÷ruto 'yam artho ràmasya jàmadagnyasya jalpataþ 12,200.003c nàradasya ca devarùeþ kçùõadvaipàyanasya ca 12,200.004a asito devalas tàta vàlmãki÷ ca mahàtapàþ 12,200.004c màrkaõóeya÷ ca govinde kathayaty adbhutaü mahat 12,200.004d*0542_01 ke÷avasya mayà ràjan na ÷akyà varõituü guõàþ 12,200.004d*0542_02 ãdç÷o 'sau hçùãke÷o vàsudevaþ paràt paraþ 12,200.005a ke÷avo bharata÷reùñha bhagavàn ã÷varaþ prabhuþ 12,200.005c puruùaþ sarvam ity eva ÷råyate bahudhà vibhuþ 12,200.006a kiü tu yàni vidur loke bràhmaõàþ ÷àrïgadhanvanaþ 12,200.006c màhàtmyàni mahàbàho ÷çõu tàni yudhiùñhira 12,200.007a yàni càhur manuùyendra ye puràõavido janàþ 12,200.007c a÷eùeõa hi govinde kãrtayiùyàmi tàny aham 12,200.008a mahàbhåtàni bhåtàtmà mahàtmà puruùottamaþ 12,200.008c vàyur jyotis tathà càpaþ khaü gàü caivànvakalpayat 12,200.009a sa dçùñvà pçthivãü caiva sarvabhåte÷varaþ prabhuþ 12,200.009c apsv eva ÷ayanaü cakre mahàtmà puruùottamaþ 12,200.010a sarvatejomayas tasmi¤ ÷ayànaþ ÷ayane ÷ubhe 12,200.010c so 'grajaü sarvabhåtànàü saükarùaõam acintayat 12,200.011a à÷rayaü sarvabhåtànàü manaseti vi÷u÷ruma 12,200.011c sa dhàrayati bhåtàtmà ubhe bhåtabhaviùyatã 12,200.011d*0543_01 pradyumnam asçjat tasmàt sarvatejaþprakà÷akam 12,200.011d*0543_02 aniruddhas tato jaj¤e sarva÷aktir mahàdyutiþ 12,200.011d*0543_03 apsu vyomagamaþ ÷rãmàn yoganidràm upeyivàn 12,200.011d*0543_04 tasmàt saüjaj¤ire devà brahmaviùõumahe÷varàþ 12,200.011d*0543_05 layasthityantakarmàõas trayas te sumahaujasaþ 12,200.012a tatas tasmin mahàbàho pràdurbhåte mahàtmani 12,200.012c bhàskarapratimaü divyaü nàbhyàü padmam ajàyata 12,200.013a sa tatra bhagavàn devaþ puùkare bhàsayan di÷aþ 12,200.013c brahmà samabhavat tàta sarvabhåtapitàmahaþ 12,200.014a tasminn api mahàbàho pràdurbhåte mahàtmani 12,200.014c tamasaþ pårvajo jaj¤e madhur nàma mahàsuraþ 12,200.015a tam ugram ugrakarmàõam ugràü buddhiü samàsthitam 12,200.015c brahmaõopacitiü kurva¤ jaghàna puruùottamaþ 12,200.016a tasya tàta vadhàt sarve devadànavamànavàþ 12,200.016c madhusådanam ity àhur vçùabhaü sarvasàtvatàm 12,200.017a brahmà tu sasçje putràn mànasàn dakùasaptamàn 12,200.017c marãcim atryaïgirasau pulastyaü pulahaü kratum 12,200.018a marãciþ ka÷yapaü tàta putraü càsçjad agrajam 12,200.018c mànasaü janayàm àsa taijasaü brahmasattamam 12,200.019a aïguùñhàd asçjad brahmà marãcer api pårvajam 12,200.019c so 'bhavad bharata÷reùñha dakùo nàma prajàpatiþ 12,200.020a tasya pårvam ajàyanta da÷a tisra÷ ca bhàrata 12,200.020c prajàpater duhitaras tàsàü jyeùñhàbhavad ditiþ 12,200.021a sarvadharmavi÷eùaj¤aþ puõyakãrtir mahàya÷àþ 12,200.021c màrãcaþ ka÷yapas tàta sarvàsàm abhavat patiþ 12,200.022a utpàdya tu mahàbhàgas tàsàm avarajà da÷a 12,200.022c dadau dharmàya dharmaj¤o dakùa eva prajàpatiþ 12,200.023a dharmasya vasavaþ putrà rudrà÷ càmitatejasaþ 12,200.023c vi÷vedevà÷ ca sàdhyà÷ ca marutvanta÷ ca bhàrata 12,200.024a aparàs tu yavãyasyas tàbhyo 'nyàþ saptaviü÷atiþ 12,200.024c somas tàsàü mahàbhàgaþ sarvàsàm abhavat patiþ 12,200.025a itaràs tu vyajàyanta gandharvàüs turagàn dvijàn 12,200.025c gà÷ ca kiüpuruùàn matsyàn audbhidàü÷ ca vanaspatãn 12,200.026a àdityàn aditir jaj¤e deva÷reùñhàn mahàbalàn 12,200.026c teùàü viùõur vàmano 'bhåd govinda÷ càbhavat prabhuþ 12,200.027a tasya vikramaõàd eva devànàü ÷rãr vyavardhata 12,200.027c dànavà÷ ca paràbhåtà daiteyã càsurã prajà 12,200.028a vipracittipradhànàü÷ ca dànavàn asçjad danuþ 12,200.028c ditis tu sarvàn asuràn mahàsattvàn vyajàyata 12,200.028d*0544_01 tataþ sasarja bhagavàn mçtyuü lokabhayaükaram 12,200.028d*0544_02 hartàraü sarvabhåtànàü sasarja ca janàrdanaþ 12,200.029a ahoràtraü ca kàlaü ca yathartu madhusådanaþ 12,200.029c pårvàhõaü càparàhõaü ca sarvam evànvakalpayat 12,200.030a buddyàpaþ so 'sçjan meghàüs tathà sthàvarajaïgamàn 12,200.030c pçthivãü so 'sçjad vi÷vàü sahitàü bhåritejasà 12,200.031a tataþ kçùõo mahàbàhuþ punar eva yudhiùñhira 12,200.031c bràhmaõànàü ÷ataü ÷reùñhaü mukhàd asçjata prabhuþ 12,200.032a bàhubhyàü kùatriya÷ataü vai÷yànàm årutaþ ÷atam 12,200.032c padbhyàü ÷ådra÷ataü caiva ke÷avo bharatarùabha 12,200.033a sa evaü caturo varõàn samutpàdya mahàya÷àþ 12,200.033c adhyakùaü sarvabhåtànàü dhàtàram akarot prabhuþ 12,200.033d*0545_01 vedavidyàvidhàtàraü brahmàõam amitadyutim 12,200.033d*0545_02 bhåtamàtçgaõàdhyakùaü viråpàkùaü ca so 'sçjat 12,200.033d*0545_03 ÷àsitàraü ca pàpànàü pitéõàü samavartinam 12,200.033d*0545_04 asçjat sarvabhåtàtmà nidhipaü ca dhane÷varam 12,200.033d*0545_05 yàdasàm asçjan nàthaü varuõaü ca jale÷varam 12,200.033d*0545_06 vàsavaü sarvadevànàm adhyakùam akarot prabhuþ 12,200.034a yàvad yàvad abhåc chraddhà dehaü dhàrayituü nçõàm 12,200.034c tàvat tàvad ajãvaüs te nàsãd yamakçtaü bhayam 12,200.035a na caiùàü maithuno dharmo babhåva bharatarùabha 12,200.035c saükalpàd eva caiteùàm apatyam udapadyata 12,200.036a tatra tretàyuge kàle saükalpàj jàyate prajà 12,200.036c na hy abhån maithuno dharmas teùàm api janàdhipa 12,200.037a dvàpare maithuno dharmaþ prajànàm abhavan nçpa 12,200.037c tathà kaliyuge ràjan dvaüdvam àpedire janàþ 12,200.038a eùa bhåtapatis tàta svadhyakùa÷ ca prakãrtitaþ 12,200.038c niradhyakùàüs tu kaunteya kãrtayiùyàmi tàn api 12,200.039a dakùiõàpathajanmànaþ sarve talavaràndhrakàþ 12,200.039c utsàþ pulindàþ ÷abarà÷ cåcupà maõóapaiþ saha 12,200.040a uttaràpathajanmànaþ kãrtayiùyàmi tàn api 12,200.040c yaunakàmbojagàndhàràþ kiràtà barbaraiþ saha 12,200.041a ete pàpakçtas tàta caranti pçthivãm imàm 12,200.041c ÷vakàkabalagçdhràõàü sadharmàõo naràdhipa 12,200.042a naite kçtayuge tàta caranti pçthivãm imàm 12,200.042c tretàprabhçti vartante te janà bharatarùabha 12,200.043a tatas tasmin mahàghore saüdhyàkàle yugàntike 12,200.043c ràjànaþ samasajjanta samàsàdyetaretaram 12,200.043d@016_0001 aindraü råpaü samàsthàya hy asurebhya÷ caran mahãm 12,200.043d@016_0002 sa eva bhagavàn devo veditvaü ca gatà mahã 12,200.043d@016_0003 evaübhåte bhåtasçùñir nàrasiühàdayaþ kramàt 12,200.043d@016_0004 pràdurbhàvàþ smçtà viùõor jagatãrakùaõàya vai 12,200.043d@016_0005 eùa kçùõo mahàyogã tattatkàryànuråpaõam 12,200.043d@016_0006 hiraõyaka÷ipuü daityaü hiraõyàkùaü tathaiva ca 12,200.043d@016_0007 ràvaõaü ca mahàdaityaü hatvàsau puruùottamaþ 12,200.043d@016_0008 bhåmer duþkhopanà÷àrthaü brahma÷akràdibhiþ stutaþ 12,200.043d@016_0009 àtmano 'ïgàn mahàtejà udbabarha janàrdanaþ 12,200.043d@016_0010 sitakçùõau mahàràja ke÷au harir udàradhãþ 12,200.043d@016_0011 vasudevasya devakyàm eùa jàta ihottamaþ 12,200.043d@016_0012 dehavàn iha vi÷vàtmà saübandhã te janàrdanaþ 12,200.043d@016_0013 àvirbabhåva yogãndro manotãto jagatpatiþ 12,200.043d@016_0014 acintyaþ puruùavyàghra naiva kevalamànuùaþ 12,200.043d@016_0015 avyaktàdivi÷eùàntaü parãmàõàrthasaüyutam 12,200.043d@016_0016 krãóà harer idaü sarvaü kùaram ity eva dhàryatàm 12,200.043d@016_0017 akùaraü tatparaü nityaü vairåpyaü jagato hareþ 12,200.043d@016_0018 tad viddhi råpam atulam amçtatvaü bhavajjitam 12,200.043d@016_0019 tad eva kçùõo dà÷àrhaþ ÷rãmठ÷rãvatsalakùaõaþ 12,200.043d@016_0020 na bhåtasçùñisaüsthànaü deho 'sya paramàtmanaþ 12,200.043d@016_0021 dehavàn iha yo viùõur asau màyàmayo hariþ 12,200.043d@016_0022 àtmano lokarakùàrthaü dhyàhi nityaü sanàtanam 12,200.043d@016_0023 aïgàni caturo vedà mãmàüsà nyàyavistaraþ 12,200.043d@016_0024 itihàsapuràõàni dharmàþ svàyaübhuvàdayaþ 12,200.043d@016_0025 ya enaü prativartante vedàntàni ca sarva÷aþ 12,200.043d@016_0026 bhaktihãnà na tair yànti nityam enaü kathaü cana 12,200.043d@016_0027 sarvabhåteùu bhåtàtmà tattadbuddhiü samàsthitaþ 12,200.043d@016_0028 tasmàd buddhas tvam evainaü dhyàhi nityam atandritaþ 12,200.044a evam eùa kuru÷reùñha pràdurbhàvo mahàtmanaþ 12,200.044c devadevarùir àcaùña nàradaþ sarvalokadçk 12,200.045a nàrado 'py atha kçùõasya paraü mene naràdhipa 12,200.045c ÷à÷vatatvaü mahàbàho yathàvad bharatarùabha 12,200.046a evam eùa mahàbàhuþ ke÷avaþ satyavikramaþ 12,200.046c acintyaþ puõóarãkàkùo naiùa kevalamànuùaþ 12,200.046d*0546_01 evaüvidho 'sau puruùaþ ko vainaü vetti sarvadà 12,200.046d*0546_02 etat te kathitaü ràjan bhåyaþ ÷rotuü kim icchasi 12,201.001 yudhiùñhira uvàca 12,201.001a ke pårvam àsan patayaþ prajànàü bharatarùabha 12,201.001c ke carùayo mahàbhàgà dikùu pratyeka÷aþ smçtàþ 12,201.002 bhãùma uvàca 12,201.002a ÷råyatàü bharata÷reùñha yan mà tvaü paripçcchasi 12,201.002c prajànàü patayo ye sma dikùu pratyeka÷aþ smçtàþ 12,201.003a ekaþ svayaübhår bhagavàn àdyo brahmà sanàtanaþ 12,201.003c brahmaõaþ sapta putrà vai mahàtmànaþ svayaübhuvaþ 12,201.004a marãcir atryaïgirasau pulastyaþ pulahaþ kratuþ 12,201.004c vasiùñha÷ ca mahàbhàgaþ sadç÷à vai svayaübhuvà 12,201.005a sapta brahmàõa ity eùa puràõe ni÷cayo gataþ 12,201.005c ata årdhvaü pravakùyàmi sarvàn eva prajàpatãn 12,201.006a atrivaü÷asamutpanno brahmayoniþ sanàtanaþ 12,201.006c pràcãnabarhir bhagavàüs tasmàt pràcetaso da÷a 12,201.007a da÷ànàü tanayas tv eko dakùo nàma prajàpatiþ 12,201.007c tasya dve nàmanã loke dakùaþ ka iti cocyate 12,201.008a marãceþ ka÷yapaþ putras tasya dve nàmanã ÷rute 12,201.008c ariùñanemir ity ekaü ka÷yapety aparaü viduþ 12,201.009a aïga÷ caivaurasaþ ÷rãmàn ràjà bhauma÷ ca vãryavàn 12,201.009c sahasraü ya÷ ca divyànàü yugànàü paryupàsità 12,201.010a aryamà caiva bhagavàn ye cànye tanayà vibho 12,201.010c ete prade÷àþ kathità bhuvanànàü prabhàvanàþ 12,201.011a ÷a÷abindo÷ ca bhàryàõàü sahasràõi da÷àcyuta 12,201.011c ekaikasyàü sahasraü tu tanayànàm abhåt tadà 12,201.012a evaü ÷atasahasràõàü ÷ataü tasya mahàtmanaþ 12,201.012c putràõàü na ca te kaü cid icchanty anyaü prajàpatim 12,201.013a prajàm àcakùate vipràþ pauràõãü ÷à÷abindavãm 12,201.013c sa vçùõivaü÷aprabhavo mahàn vaü÷aþ prajàpateþ 12,201.014a ete prajànàü patayaþ samuddiùñà ya÷asvinaþ 12,201.014b*0547_01 ÷a÷abindus tu ràjarùir mahàyogã mahàmanàþ 12,201.014b*0547_02 adhyàtmavit sahasràõàü bhàryàõàü da÷amadhyagaþ 12,201.014b*0547_03 sa yogã yogam àpannas tataþ sàyujyatàü gataþ 12,201.014c ataþ paraü pravakùyàmi devàüs tribhuvane÷varàn 12,201.015a bhago 'ü÷a÷ càryamà caiva mitro 'tha varuõas tathà 12,201.015c savità caiva dhàtà ca vivasvàü÷ ca mahàbalaþ 12,201.016a påùà tvaùñà tathaivendro dvàda÷o viùõur ucyate 12,201.016c ta ete dvàda÷àdityàþ ka÷yapasyàtmasaübhavàþ 12,201.017a nàsatya÷ caiva dasra÷ ca smçtau dvàv a÷vinàv api 12,201.017c màrtàõóasyàtmajàv etàv aùñamasya prajàpateþ 12,201.018a tvaùñu÷ caivàtmajaþ ÷rãmàn vi÷varåpo mahàya÷àþ 12,201.018c ajaikapàd ahirbudhnyo viråpàkùo 'tha raivataþ 12,201.019a hara÷ ca bahuråpa÷ ca tryambaka÷ ca sure÷varaþ 12,201.019c sàvitra÷ ca jayanta÷ ca pinàkã càparàjitaþ 12,201.019d*0548_01 ekàda÷aite kathità rudràs tribhuvane÷varàþ 12,201.019d*0549_01 dharo dhruva÷ ca soma÷ ca àpa÷ caivànilo 'nalaþ 12,201.019d*0549_02 pratyåùa÷ ca mahàbhàgaþ sàvitra÷ càùñamaþ smçtaþ 12,201.019e pårvam eva mahàbhàgà vasavo 'ùñau prakãrtitàþ 12,201.020a eta evaüvidhà devà manor eva prajàpateþ 12,201.020c te ca pårve surà÷ ceti dvividhàþ pitaraþ smçtàþ 12,201.021a ÷ãlaråparatàs tv anye tathànye siddhasàdhyayoþ 12,201.021c çbhavo maruta÷ caiva devànàü codità gaõàþ 12,201.022a evam ete samàmnàtà vi÷vedevàs tathà÷vinau 12,201.022c àdityàþ kùatriyàs teùàü vi÷as tu marutas tathà 12,201.023a a÷vinau tu matau ÷ådrau tapasy ugre samàhitau 12,201.023c smçtàs tv aïgiraso devà bràhmaõà iti ni÷cayaþ 12,201.023e ity etat sarvadevànàü càturvarõyaü prakãrtitam 12,201.024a etàn vai pràtar utthàya devàn yas tu prakãrtayet 12,201.024c svajàd anyakçtàc caiva sarvapàpàt pramucyate 12,201.025a yavakrãto 'tha raibhya÷ ca arvàvasuparàvaså 12,201.025c au÷ija÷ caiva kakùãvàn nala÷ càïgirasaþ sutàþ 12,201.026a çùer medhàtitheþ putraþ kaõvo barhiùadas tathà 12,201.026c trailokyabhàvanàs tàta pràcyàü saptarùayas tathà 12,201.027a unmuco vimuca÷ caiva svastyàtreya÷ ca vãryavàn 12,201.027c pramuca÷ cedhmavàha÷ ca bhagavàü÷ ca dçóhavrataþ 12,201.028a mitràvaruõayoþ putras tathàgastyaþ pratàpavàn 12,201.028c ete brahmarùayo nityam à÷rità dakùiõàü di÷am 12,201.029a ruùadguþ kavaùo dhaumyaþ parivyàdha÷ ca vãryavàn 12,201.029c ekata÷ ca dvita÷ caiva trita÷ caiva maharùayaþ 12,201.030a atreþ putra÷ ca bhagavàüs tathà sàrasvataþ prabhuþ 12,201.030c ete nava mahàtmànaþ pa÷cimàm à÷rità di÷am 12,201.031a àtreya÷ ca vasiùñha÷ ca ka÷yapa÷ ca mahàn çùiþ 12,201.031c gautamaþ sabharadvàjo vi÷vàmitro 'tha kau÷ikaþ 12,201.032a tathaiva putro bhagavàn çcãkasya mahàtmanaþ 12,201.032c jamadagni÷ ca saptaite udãcãü di÷am à÷ritàþ 12,201.033a ete pratidi÷aü sarve kãrtitàs tigmatejasaþ 12,201.033c sàkùibhåtà mahàtmàno bhuvanànàü prabhàvanàþ 12,201.034a evam ete mahàtmànaþ sthitàþ pratyeka÷o di÷aþ 12,201.034c eteùàü kãrtanaü kçtvà sarvapàpaiþ pramucyate 12,201.035a yasyàü yasyàü di÷i hy ete tàü di÷aü ÷araõaü gataþ 12,201.035c mucyate sarvapàpebhyaþ svastimàü÷ ca gçhàn vrajet 12,202.001 yudhiùñhira uvàca 12,202.001a pitàmaha mahàpràj¤a yudhi satyaparàkrama 12,202.001c ÷rotum icchàmi kàrtsnyena kçùõam avyayam ã÷varam 12,202.002a yac càsya tejaþ sumahad yac ca karma puràtanam 12,202.002c tan me sarvaü yathàtattvaü prabråhi bharatarùabha 12,202.003a tiryagyonigataü råpaü kathaü dhàritavàn hariþ 12,202.003c kena kàryavisargeõa tan me bråhi pitàmaha 12,202.004 bhãùma uvàca 12,202.004a puràhaü mçgayàü yàto màrkaõóeyà÷rame sthitaþ 12,202.004c tatràpa÷yaü munigaõàn samàsãnàn sahasra÷aþ 12,202.005a tatas te madhuparkeõa påjàü cakrur atho mayi 12,202.005c pratigçhya ca tàü påjàü pratyanandam çùãn aham 12,202.006a kathaiùà kathità tatra ka÷yapena maharùiõà 12,202.006c manaþprahlàdinãü divyàü tàm ihaikamanàþ ÷çõu 12,202.006d*0550_01 dharmo hi bhagavàn viùõur varàho yaj¤aråpadhçk 12,202.006d*0550_02 tanmayaü ca jagat sarvam àtmà sarvasya càtmavàn 12,202.007a purà dànavamukhyà hi krodhalobhasamanvitàþ 12,202.007c balena mattàþ ÷ata÷o narakàdyà mahàsuràþ 12,202.008a tathaiva cànye bahavo dànavà yuddhadurmadàþ 12,202.008c na sahante sma devànàü samçddhiü tàm anuttamàm 12,202.008d*0551_01 narakàdyà mahàghorà hiraõyàkùam upà÷ritàþ 12,202.008d*0551_02 udyogaü paramaü cakrur devànàü nigrahe tadà 12,202.008d*0551_03 niyutaü vatsaràõàü tu vàyubhakùo 'bhavat tadà 12,202.008d*0551_04 hiraõyàkùo mahàraudro lebhe devàt pitàmahàt 12,202.008d*0551_05 varàn acintyàn atulठ÷ata÷o 'tha sahasra÷aþ 12,202.009a dànavair ardyamànàs tu devà devarùayas tathà 12,202.009c na ÷arma lebhire ràjan vi÷amànàs tatas tataþ 12,202.010a pçthivãü càrtaråpàü te samapa÷yan divaukasaþ 12,202.010c dànavair abhisaükãrõàü ghoraråpair mahàbalaiþ 12,202.010e bhàràrtàm apakçùñàü ca duþkhitàü saünimajjatãm 12,202.010f*0552_01 gçhãtvà pçthivã devã pàtàle nyavasat tadà 12,202.010f*0552_02 tatas trailokyam akhilaü niroùadhigaõànvitam 12,202.010f*0552_03 niþsvàdhyàyavaùañkàram abhåt sarvaü samantataþ 12,202.011a athàditeyàþ saütrastà brahmàõam idam abruvan 12,202.011c kathaü ÷akyàmahe brahman dànavair upamardanam 12,202.011d*0553_01 hiraõyàkùeõa bhagavan gçhãteyaü vasuüdharà 12,202.011d*0553_02 na ÷akùyàmo vayaü tatra praveùñuü jaladurgamam 12,202.011d*0553_03 tàn àha bhagavàn brahmà munir eva prasàdyatàm 12,202.011d*0553_04 agastyo 'sau mahàtejàþ pàtu taj jalam a¤jasà 12,202.011d*0553_05 tatheti coktvà te devà munim åcur mudànvitàþ 12,202.011d*0553_06 tràyasva lokàn viprarùe jalam etat kùayaü naya 12,202.011d*0553_07 tatheti coktvà bhagavàn kàlànalasamadyutiþ 12,202.011d*0553_08 dhyàya¤ jalàdanivahaü sa kùaõena papau jalam 12,202.011d*0553_09 ÷oùite tu samudre ca devàþ sarùipurogamàþ 12,202.011d*0553_10 brahmàõaü praõipatyocur muninà ÷oùitaü jalam 12,202.011d*0553_11 iti bhåyaþ samàcakùva kiü kariùyàmahe vibho 12,202.012a svayaübhås tàn uvàcedaü nisçùño 'tra vidhir mayà 12,202.012c te vareõàbhisaümattà balena ca madena ca 12,202.013a nàvabhotsyanti saümåóhà viùõum avyaktadar÷anam 12,202.013c varàharåpiõaü devam adhçùyam amarair api 12,202.014a eùa vegena gatvà hi yatra te dànavàdhamàþ 12,202.014c antarbhåmigatà ghorà nivasanti sahasra÷aþ 12,202.014e ÷amayiùyati ÷rutvà te jahçùuþ surasattamàþ 12,202.015a tato viùõur mahàtejà vàràhaü råpam à÷ritaþ 12,202.015c antarbhåmiü saüpravi÷ya jagàma ditijàn prati 12,202.016a dçùñvà ca sahitàþ sarve daityàþ sattvam amànuùam 12,202.016c prasahya sahasà sarve saütasthuþ kàlamohitàþ 12,202.017a sarve ca samabhidrutya varàhaü jagçhuþ samam 12,202.017c saükruddhà÷ ca varàhaü taü vyakarùanta samantataþ 12,202.018a dànavendrà mahàkàyà mahàvãryà balocchritàþ 12,202.018c nà÷aknuvaü÷ ca kiü cit te tasya kartuü tadà vibho 12,202.019a tato 'gaman vismayaü te dànavendrà bhayàt tadà 12,202.019c saü÷ayaü gatam àtmànaü menire ca sahasra÷aþ 12,202.020a tato devàdidevaþ sa yogàtmà yogasàrathiþ 12,202.020c yogam àsthàya bhagavàüs tadà bharatasattama 12,202.021a vinanàda mahànàdaü kùobhayan daityadànavàn 12,202.021c saünàdità yena lokàþ sarvà÷ caiva di÷o da÷a 12,202.022a tena saünàda÷abdena lokàþ saükùobham àgaman 12,202.022c saübhràntà÷ ca di÷aþ sarvà devàþ ÷akrapurogamàþ 12,202.023a nirviceùñaü jagac càpi babhåvàtibhç÷aü tadà 12,202.023c sthàvaraü jaïgamaü caiva tena nàdena mohitam 12,202.024a tatas te dànavàþ sarve tena ÷abdena bhãùitàþ 12,202.024c petur gatàsava÷ caiva viùõutejovimohitàþ 12,202.024d*0554_01 trastàü÷ ca devàn àlokya brahmà pràha pitàmahaþ 12,202.024d*0554_02 yoge÷varo 'yaü bhagavàn vàràhaü råpam àsthitaþ 12,202.024d*0554_03 nardamàno 'tra saüyàti mà bhaiùña surasattamàþ 12,202.024d*0554_04 evam uktvà tato brahmà nama÷cakre pitàmahaþ 12,202.024d*0554_05 devatà munaya÷ caiva viùõuü vai muktihetave 12,202.024d*0554_06 tato harir mahàtejà brahmàõam abhinandya ca 12,202.025a rasàtalagatàü÷ caiva varàhas trida÷adviùaþ 12,202.025c khuraiþ saüdàrayàm àsa màüsamedosthisaücayam 12,202.026a nàdena tena mahatà sanàtana iti smçtaþ 12,202.026c padmanàbho mahàyogã bhåtàcàryaþ sa bhåtaràñ 12,202.027a tato devagaõàþ sarve pitàmaham upàbruvan 12,202.027b*0555_01 tatra gatvà mahàtmànam åcu÷ caiva jagatpatim 12,202.027c nàdo 'yaü kãdç÷o deva nainaü vidma vayaü vibho 12,202.027e ko 'sau hi kasya và nàdo yena vihvalitaü jagat 12,202.027f*0556_01 devà÷ ca dànavà÷ caiva mohitàs tasya tejasà 12,202.028a etasminn antare viùõur vàràhaü råpam àsthitaþ 12,202.028c udatiùñhan mahàdevaþ ståyamàno maharùibhiþ 12,202.028d*0557_00 pitàmaha uvàca 12,202.028d*0557_01 divyaü * * * * * * yuddham àsãn mahàtmanoþ 12,202.028d*0557_02 hiraõyàkùasya viùõo÷ ca sarvasaükùobhakàraõam 12,202.028d*0557_03 jaghàna ca hiraõyàkùam antarbhåmigataü hariþ 12,202.028d*0557_04 tad àkarõya mahàtejà brahmà madhuram abravãt 12,202.029 pitàmaha uvàca 12,202.029a nihatya dànavapatãn mahàvarùmà mahàbalaþ 12,202.029c eùa devo mahàyogã bhåtàtmà bhåtabhàvanaþ 12,202.030a sarvabhåte÷varo yogã yonir àtmà tathàtmanaþ 12,202.030c sthirãbhavata kçùõo 'yaü sarvapàpapraõà÷anaþ 12,202.031a kçtvà karmàtisàdhv etad a÷akyam amitaprabhaþ 12,202.031c samàyàtaþ svam àtmànaü mahàbhàgo mahàdyutiþ 12,202.031e padmanàbho mahàyogã bhåtàtmà bhåtabhàvanaþ 12,202.032a na saütàpo na bhãþ kàryà ÷oko và surasattamàþ 12,202.032c vidhir eùa prabhàva÷ ca kàlaþ saükùayakàrakaþ 12,202.032e lokàn dhàrayatànena nàdo mukto mahàtmanà 12,202.033a sa eva hi mahàbhàgaþ sarvalokanamaskçtaþ 12,202.033c acyutaþ puõóarãkàkùaþ sarvabhåtasamudbhavaþ 12,202.033d@017A_0000 yudhiùñhira uvàca 12,202.033d@017A_0001 pitàmaha mahàpràj¤a ke÷avasya mahàtmanaþ 12,202.033d@017A_0002 vaktum arhasi tattvena màhàtmyaü punar eva tu 12,202.033d@017A_0003 na tçpyàmy aham apy enaü pa÷ya¤ ÷çõvaü÷ ca bhàrata 12,202.033d@017A_0004 bhãùma uvàca 12,202.033d@017A_0004 evaü kçùõaü mahàbàho tasmàd etad bravãhi me 12,202.033d@017A_0005 ÷çõu ràjan kathàm etàü vaiùõavãü pàpanà÷anãm 12,202.033d@017A_0006 nàrado màü purà pràha yàm ahaü te vadàmi tàm 12,202.033d@017A_0007 devarùir nàradaþ pårvaü tattvaü vetsyàmi vai hareþ 12,202.033d@017A_0008 iti saücintya manasà dadhyau brahma sanàtanam 12,202.033d@017A_0009 himàlaye ÷ubhe divye divyaü varùa÷ataü kila 12,202.033d@017A_0010 anucchvasan niràhàraþ saüyatàtmà jitendriyaþ 12,202.033d@017A_0011 tato 'ntarikùe vàg àsãt taü munipravaraü prati 12,202.033d@017A_0012 meghagambhãranirghoùà divyà bàhyà÷arãriõã 12,202.033d@017A_0013 kimarthaü tvaü samàpanno dhyànaü munivarottama 12,202.033d@017A_0014 ahaü dadàmi te j¤ànaü dharmàdyaü và vçõãùva màm 12,202.033d@017A_0015 tac chrutvà munir àlocya saübhramàviùñamànasaþ 12,202.033d@017A_0016 kiü nu syàd iti saücintya vàkyam àhàparaü prati 12,202.033d@017A_0017 kasmàd bhavàn adya bibheda yànaü 12,202.033d@017A_0018 samàsthito vàkyam udãrayan màm 12,202.033d@017A_0019 na råpam anyat tava dç÷yate vai 12,202.033d@017A_0020 ãdçgvidhas tvaü samadhiùñhito 'si 12,202.033d@017A_0021 punas tam àha sa munim ananto 'haü bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0022 na màü måóhà vijànanti j¤ànino màü vidanty uta 12,202.033d@017A_0023 taü pratyàha muniþ ÷rãmàn praõato vinayànvitaþ 12,202.033d@017A_0024 bhavantaü j¤àtum icchàmi tava tattvaü bravãhi me 12,202.033d@017A_0025 tasya tad vacanaü ÷rutvà nàradaü pràha lokapaþ 12,202.033d@017A_0026 j¤ànena màü vijànãhi nànyathà ÷aktir asti te 12,202.033d@017A_0026 nàrada uvàca 12,202.033d@017A_0027 kãdçgvidhaü tu taj j¤ànaü yena jànàmi te tanum 12,202.033d@017A_0028 lokapàla uvàca 12,202.033d@017A_0028 ananta tan me bråhi tvaü yady anugrahavàn aham 12,202.033d@017A_0029 vikalpahãnaü vipulaü tasya cå[?då]raü ÷ivaü param 12,202.033d@017A_0030 j¤ànaü tat tena jànàsi sàdhanaü prati te mune 12,202.033d@017A_0031 atràvçtya sthitaü hy etat tac chuddham itaran mçùà 12,202.033d@017A_0032 etat te sarvam àkhyàtaü saükùepàn munisattama 12,202.033d@017A_0032 nàrada uvàca 12,202.033d@017A_0033 tvam eva tava tat tattvaü bråhi lokaguro mama 12,202.033d@017A_0034 bhavantaü j¤àtum icchàmi kãdçgbhåtas tvam avyaya 12,202.033d@017A_0035 tataþ prahasya bhagavàn meghagambhãrayà girà 12,202.033d@017A_0036 pràhe÷aþ sarvabhåtànàü na me càsyaü ÷rutir na ca 12,202.033d@017A_0037 na ghràõajihve dçk caiva tvacà nàsti tathà mune 12,202.033d@017A_0038 kathaü vakùyàmi càtmànam a÷arãras tathàpy aham 12,202.033d@017A_0039 taj j¤àtvà vismayàviùño munir àha praõamya tam 12,202.033d@017A_0040 yena tvaü pårvam àtmànam ananto 'haü bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0041 ÷akto 'ham iti màü prãtaþ proktavàn asi tat katham 12,202.033d@017A_0042 punas tam àha bhagavàüs tavàpy akùàõi santi vai 12,202.033d@017A_0043 tvam enaü bråhi càtmànaü yadi ÷aknoùi nàrada 12,202.033d@017A_0044 àtmà yathà tava mune viditas tu bhaviùyati 12,202.033d@017A_0045 màü ca jànàsi tena tvam ekaü sàdhanam àvayoþ 12,202.033d@017A_0046 ity uktvà bhagavàn devas tato novàca kiü cana 12,202.033d@017A_0047 nàrado 'py utsmayan khinnaþ kva gato 'sàv iti prabhuþ 12,202.033d@017A_0048 sthitvà sa dãrghakàlaü ca munir vyàmåóhamànasaþ 12,202.033d@017A_0049 àha màü bhagavàn devas tv ananto 'haü bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0050 tenàham iti sarvasya ko vànanto bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0051 keyam urvã hy anantàkhyà bçhatã nånam eva sà 12,202.033d@017A_0052 yasyàü jànanti bhåtàni vilãnàni tatas tataþ 12,202.033d@017A_0053 enàü pçcchàmi taruõãü saiùà nånam uvàca màm 12,202.033d@017A_0054 ity evaü sa muniþ ÷rãmàn kçtvà ni÷cayam àtmanaþ 12,202.033d@017A_0055 sa bhåtalaü samàvi÷ya praõipatyedam abravãt 12,202.033d@017A_0056 à÷caryàsi ca dhanyàsi bçhatã tvaü vasuüdhare 12,202.033d@017A_0057 tvàm atra vettum icchàmi yàdçgbhåtàsi ÷obhane 12,202.033d@017A_0058 tac chrutvà dharaõã devã smayamànàbravãd idam 12,202.033d@017A_0059 nàhaü hi bçhatã vipra na cànantà ca sattama 12,202.033d@017A_0060 kàraõaü mama yo gandho gandhàtmànaü bravãhi tam 12,202.033d@017A_0061 tato munis tad dhi tattvaü praõipatyedam abravãt 12,202.033d@017A_0062 à÷caryo 'si ca dhanyo 'si hy ananto 'si bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0063 bhavantaü vettum icchàmi kãdçgbhåtas tvam avyaya 12,202.033d@017A_0064 [tato gandhàtmakaþ so 'nu pratyuvàca muniü prati] 12,202.033d@017A_0065 kàraõaü me jalaü matto bçhattaratamaü hi tat 12,202.033d@017A_0066 sa samudraü munir gatvà praõipatyedam abravãt 12,202.033d@017A_0067 à÷caryo 'si ca dhanyo 'si hy ananto 'si bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0068 bhavantaü vettum icchàmi kãdçgbhåtas tvam avyaya 12,202.033d@017A_0069 tac chrutvà saritàü nàthaþ samudro munim abravãt 12,202.033d@017A_0070 kàraõaü me 'tra saüpçccha rasàtmànaü bçhattaram 12,202.033d@017A_0071 tato bçhattaraü vidvaüs tvaü pçccha munisattama 12,202.033d@017A_0072 tato munir yathàyogaü jalaü tattvam avekùya tat 12,202.033d@017A_0073 jalàtmànaü praõamyàha jalatattvasthito muniþ 12,202.033d@017A_0074 à÷caryo 'si ca dhanyo 'si hy ananto 'si bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0075 bhavantaü ÷rotum icchàmi kãdçgbhåtas tvam avyaya 12,202.033d@017A_0076 tato rasàtmakaþ so 'nu munim àha punaþ punaþ 12,202.033d@017A_0077 mamàpi kàraõaü pçccha tejoråpaü vibhàvasum 12,202.033d@017A_0078 nàhaü bçhattaro brahman nàpy ananta÷ ca sattama 12,202.033d@017A_0079 tato 'gniü praõipatyàha munir vismitamànasaþ 12,202.033d@017A_0080 yaj¤àtmànaü mahàvàsaü sarvabhåtanamaskçtam 12,202.033d@017A_0081 à÷caryo 'si ca dhanyo 'si hy ananta÷ ca bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0082 bhavantaü vettum icchàmi kãdçgbhåtas tvam avyaya 12,202.033d@017A_0083 tataþ prahasya bhagavàn muniü sviùñakçd abravãt 12,202.033d@017A_0084 nàhaü bçhattaro brahman nàpy ananta÷ ca sattama 12,202.033d@017A_0085 kàraõaü mama råpaü yat taü pçccha munisattama 12,202.033d@017A_0086 tato yogakrameõaiva pratãtaü taü pravi÷ya saþ 12,202.033d@017A_0087 råpàtmànaü praõamyàha nàrado vadatàü varaþ 12,202.033d@017A_0088 à÷caryo 'si ca dhanyo 'si hy ananto 'si bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0089 bhavantaü vettum icchàmi kãdçgbhåtas tvam avyaya 12,202.033d@017A_0090 utsmayitvà tu råpàtmà taü muniü pratyuvàca ha 12,202.033d@017A_0091 vàyur me kàraõaü brahmaüs taü pçccha munisattama 12,202.033d@017A_0092 matto bahutaraþ ÷rãmàn ananta÷ ca mahàbalim 12,202.033d@017A_0093 sa màrutaü praõamyàha bhagavàn munisattamaþ 12,202.033d@017A_0094 yogasiddho mahàyogã j¤ànavij¤ànapàragaþ 12,202.033d@017A_0095 à÷caryo 'si ca dhanyo 'si hy ananto 'si bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0096 bhavantaü vettum icchàmi kãdçgbhåtas tvam avyaya 12,202.033d@017A_0097 tato vàyur hi saüpràha nàradaü munisattamam 12,202.033d@017A_0098 kàraõaü pçccha bhagavan spar÷àtmànaü mamàdya vai 12,202.033d@017A_0099 matto bçhattaraþ ÷rãmàn ananta÷ ca tathaiva saþ 12,202.033d@017A_0100 tato 'sya vacanaü ÷rutvà spar÷àtmànam uvàca saþ 12,202.033d@017A_0101 à÷caryo 'si ca dhanyo 'si hy ananto 'si bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0102 bhavantaü vettum icchàmi kãdçgbhåtas tvam avyaya 12,202.033d@017A_0103 tasya tad vacanaü ÷rutvà spar÷àtmà munim abravãt 12,202.033d@017A_0104 nàhaü bçhattaro brahman nàpy ananta÷ ca sattama 12,202.033d@017A_0105 kàraõaü mama caivemam àkà÷aü ca bçhattaram 12,202.033d@017A_0106 taü pçccha muni÷àrdåla sarvavyàpinam avyayam 12,202.033d@017A_0107 tac chrutvà nàradaþ ÷rãmàn vàkyaü vàkyavi÷àradaþ 12,202.033d@017A_0108 àkà÷aü samupàgamya praõamyàha kçtà¤jaliþ 12,202.033d@017A_0109 à÷caryo 'si ca dhanyo 'si hy ananto 'si bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0110 bhavantaü vettum icchàmi kãdçgbhåtas tvam avyaya 12,202.033d@017A_0111 àkà÷as tam uvàcedaü prahasan munisattamam 12,202.033d@017A_0112 nàhaü bçhattaro brahma¤ ÷abdo vai kàraõaü mama 12,202.033d@017A_0113 taü pçccha muni÷àrdåla sa vai matto bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0114 tato hy àvi÷ya càkà÷aü ÷abdàtmànam uvàca ha 12,202.033d@017A_0115 svaravya¤janasaüyuktaü nànàhetuvibhåùitam 12,202.033d@017A_0116 vedàkhyaü paramaü guhyaü vedakàraõam acyutam 12,202.033d@017A_0117 à÷caryo 'si ca dhanyo 'si hy ananto 'si bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0118 bhavantaü ÷rotum icchàmi kãdçgbhåtas tvam avyaya 12,202.033d@017A_0119 vedàtmà pratyuvàcedaü nàradaü munipuügavam 12,202.033d@017A_0120 mayà kàraõabhåtena sarvavettà pitàmahaþ 12,202.033d@017A_0121 brahmaõo buddhisaüsthànam àsthito 'haü mahàmune 12,202.033d@017A_0122 tasmàd bçhattaro mattaþ padmayonir mahàmatiþ 12,202.033d@017A_0123 taü pçccha muni÷àrdåla sarvakàraõakàraõam 12,202.033d@017A_0124 brahmalokaü tato gatvà nàrado munipuügavaiþ 12,202.033d@017A_0125 sevyamànaü mahàtmànaü lokapàlair marudgaõaiþ 12,202.033d@017A_0126 samudrai÷ ca saridbhi÷ ca bhåtatattvaiþ sabhådharaiþ 12,202.033d@017A_0127 gandharvair apsarobhi÷ ca jyotiùàü ca gaõais tathà 12,202.033d@017A_0128 stutistomagrahastobhais tathà vedair munã÷varaiþ 12,202.033d@017A_0129 upàsyamànaü brahmàõaü lokanàthaü paràt param 12,202.033d@017A_0130 hiraõyagarbhaü vi÷ve÷aü caturvaktreõa bhåùitam 12,202.033d@017A_0131 praõamya prà¤jaliþ prahvas tam àha munipuügavaþ 12,202.033d@017A_0132 à÷caryo 'si ca dhanyo 'si hy ananto 'si bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0133 bhavantaü vettum icchàmi kãdçgbhåtas tvam avyaya 12,202.033d@017A_0134 tac chrutvà bhagavàn brahmà sarvalokapitàmahaþ 12,202.033d@017A_0135 utsmayan munim àhedaü karmamålasya lopakam 12,202.033d@017A_0136 nàhaü bçhattaro brahman nàpy ananta÷ ca sattama 12,202.033d@017A_0137 lokànàü mama sarveùàü nàthabhåto bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0138 nandagopakule gopakumàraiþ parivàritaþ 12,202.033d@017A_0139 samastajagatàü goptà gopaveùeõa saüsthitaþ 12,202.033d@017A_0140 madråpaü ca samàsthàya jagatsçùñiü karoti saþ 12,202.033d@017A_0141 ai÷ànam àsthitaþ ÷rãmàn hanti nityaü hi pàti ca 12,202.033d@017A_0142 viùõuþ svaråparåpo 'sau kàraõaü sa harir mama 12,202.033d@017A_0143 taü pçccha muni÷àrdåla sa cànanto bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0144 tato 'vatãrya bhagavàn brahmalokàn mahàmuniþ 12,202.033d@017A_0145 nandagopakule viùõum enaü kçùõaü jagatpatim 12,202.033d@017A_0146 bàlakrãóanakàsaktaü vatsajàlavibhåùitam 12,202.033d@017A_0147 pàyayitvàtha badhnantaü dhålidhåmrànanaü param 12,202.033d@017A_0148 gàhamànair hasadbhi÷ ca nçtyadbhi÷ ca samantataþ 12,202.033d@017A_0149 pàõivàdanakai÷ caiva saüvçtaü veõuvàdakaiþ 12,202.033d@017A_0150 praõipatyàbravãd enaü nàrado bhagavàn muniþ 12,202.033d@017A_0151 à÷caryo 'si ca dhanyo 'si hy ananta÷ ca bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0152 vettàsi càvyaya÷ càsi vettum icchàmi yàdç÷am 12,202.033d@017A_0153 tataþ prahasya bhagavàn nàradaü pratyuvàca ha 12,202.033d@017A_0154 mattaþ parataraü nàsti mattaþ sarvaü pratiùñhitam 12,202.033d@017A_0155 matto bçhattaraü nànyad aham eva bçhattaraþ 12,202.033d@017A_0156 àkà÷e ca sthitaþ pårvam uktavàn aham eva te 12,202.033d@017A_0157 na màü vetti janaþ ka÷ cin màyà mama duratyayà 12,202.033d@017A_0158 bhaktyà tv ananyayà yuktà màü vijànanti yoginaþ 12,202.033d@017A_0159 priyo 'si mama bhakto 'si mama tattvaü vilokaya 12,202.033d@017A_0160 dadàmi tava taj j¤ànaü yena tattvaü prapa÷yasi 12,202.033d@017A_0161 anyeùàü caiva bhaktànàü mama yogaratàtmanàm 12,202.033d@017A_0162 dadàmi divyaü j¤ànaü ca tena te yànti matpadam 12,202.033d@017A_0163 bhãùma uvàca 12,202.033d@017A_0163 evam uktvà yayau kçùõo nandagopagçhaü hariþ 12,202.033d@017A_0164 etat te kathitaü ràjan viùõutattvam anuttamam 12,202.033d@017A_0165 bhajasvainaü vi÷àlàkùaü japan kçùõeti sattama 12,202.033d@017A_0166 mohayan màü tathà tvàü ca ÷çõoty eùa mayeritàn 12,202.033d@017A_0167 dharmàtmà ca mahàbàho bhaktàn rakùati nànyathà 12,202.033d@017B_0000 yudhiùñhira uvàca 12,202.033d@017B_0001 pitàmaha mahàpràj¤a sarva÷àstravi÷àrada 12,202.033d@017B_0002 prayàõakàle kiü japyaü mokùibhis tattvacintakaiþ 12,202.033d@017B_0003 kim anusmaran kuru÷reùñha maraõe paryupasthite 12,202.033d@017B_0004 bhãùma uvàca 12,202.033d@017B_0004 pràpnuyàt paramàü siddhiü ÷rotum icchàmi tattvataþ 12,202.033d@017B_0005 tvadyukta÷ ca hitaþ såkùma uktaþ pra÷nas tvayànagha 12,202.033d@017B_0006 ÷çõuùvàvahito ràjan nàradena purà ÷rutam 12,202.033d@017B_0007 ÷rãvatsàïkaü jagadbãjam anantaü lokasàkùiõam 12,202.033d@017B_0008 purà nàràyaõaü devaü nàradaþ paripçùñavàn 12,202.033d@017B_0009 tvàm akùaraü paraü brahma nirguõaü tamasaþ param 12,202.033d@017B_0010 àhur vedyaü paraü dhàma brahmàdikamalodbhavam 12,202.033d@017B_0011 bhagavan bhåtabhavye÷a ÷raddadhànair jitendriyaiþ 12,202.033d@017B_0012 kathaü bhaktair vicintyo 'si yogibhir mokùakàïkùibhiþ 12,202.033d@017B_0013 kiü japyaü kiü japen nityaü kàlyam utthàya mànavaþ 12,202.033d@017B_0014 kathaü yu¤jan sadà dhyàyed bråhi tattvaü sanàtanam 12,202.033d@017B_0015 ÷rutvà ca nàradoktaü tu devànàm ã÷varaþ svayam 12,202.033d@017B_0016 provàca bhagavàn viùõur nàradaü varadaþ prabhuþ 12,202.033d@017B_0017 hanta te kathayiùyàmi imàü divyàm anusmçtim 12,202.033d@017B_0018 yàm adhãtya prayàõe tu madbhàvàyopapadyate 12,202.033d@017B_0019 oükàram agrataþ kçtvà màü namaskçtya nàrada 12,202.033d@017B_0020 ekàgraþ prayato bhåtvà imaü mantram udãrayet 12,202.033d@017B_0021 oü namo bhagavate vàsudevàya iti 12,202.033d@017B_0022 ity ukto nàradaþ pràha prà¤jaliþ praõataþ sthitaþ 12,202.033d@017B_0023 sarvadeve÷varaü viùõuü sarvàtmànaü hariü prabhum 12,202.033d@017B_0024 avyaktaü ÷à÷vataü devaü prabhavaü puruùottamam 12,202.033d@017B_0025 prapadye prà¤jalir viùõum akùaraü paramaü padam 12,202.033d@017B_0026 puràõaü prabhavaü nityam akùayaü lokasàkùiõam 12,202.033d@017B_0027 prapadye puõóarãkàkùam ã÷aü bhaktànukampinam 12,202.033d@017B_0028 lokanàthaü sahasràkùam adbhutaü paramaü padam 12,202.033d@017B_0029 bhagavantaü prapanno 'smi bhåtabhavyabhavatprabhum 12,202.033d@017B_0030 sraùñàraü sarvalokànàm anantaü sarvatomukham 12,202.033d@017B_0031 padmanàbhaü hçùãke÷aü prapadye satyam acyutam 12,202.033d@017B_0032 hiraõyagarbham amçtaü bhågarbhaü parataþ param 12,202.033d@017B_0033 prabhoþ prabhum anàdyantaü prapadye taü raviprabham 12,202.033d@017B_0034 sahasra÷ãrùaü puruùaü maharùiü tattvabhàvanam 12,202.033d@017B_0035 prapadye såkùmam acalaü vareõyam abhayapradam 12,202.033d@017B_0036 nàràyaõaü puràõarùiü yogàtmànaü sanàtanam 12,202.033d@017B_0037 saüsthànaü sarvatattvànàü prapadye dhruvam ã÷varam 12,202.033d@017B_0038 yaþ prabhuþ sarvabhåtànàü yena sarvam idaü tatam 12,202.033d@017B_0039 caràcaragurur viùõuþ sa me devaþ prasãdatu 12,202.033d@017B_0040 yasmàd utpadyate brahmà padmayoniþ sanàtanaþ 12,202.033d@017B_0041 brahmayonir hi vi÷vàtmà sa me viùõuþ prasãdatu 12,202.033d@017B_0042 yaþ purà pralaye pràpte naùñe sthàvarajaïgame 12,202.033d@017B_0043 brahmàdiùu pralãneùu naùñe loke paràvare 12,202.033d@017B_0044 àbhåtasaüplave caiva pralãne 'pràkçto mahàn 12,202.033d@017B_0045 ekas tiùñhati vi÷vàtmà sa me viùõuþ prasãdatu 12,202.033d@017B_0046 caturbhi÷ ca caturbhi÷ ca dvàbhyàü pa¤cabhir eva ca 12,202.033d@017B_0047 håyate ca punar dvàbhyàü sa me viùõuþ prasãdatu 12,202.033d@017B_0048 parjanyaþ pçthivã sasyaü kàlo dharmaþ kriyàkriye 12,202.033d@017B_0049 guõàkaraþ sa me babhrur vàsudevaþ prasãdatu 12,202.033d@017B_0050 agnãùomàrkatàràõàü brahmarudrendrayoginàm 12,202.033d@017B_0051 yas tejayati tejàüsi sa me viùõuþ prasãdatu 12,202.033d@017B_0052 yogàvàsa namas tubhyaü sarvàvàsa varaprada 12,202.033d@017B_0053 yaj¤agarbha hiraõyàïga pa¤cayaj¤a namo 'stu te 12,202.033d@017B_0054 caturmårte paraü dhàma lakùmyàvàsa paràrcita 12,202.033d@017B_0055 sarvàvàsa namas te 'stu vàsudeva pradhànakçt 12,202.033d@017B_0056 ajas tv anàmayaþ panthà hy amårtir vi÷vamårtidhçk 12,202.033d@017B_0057 vikartaþ pa¤cakàlaj¤a namas te j¤ànasàgara 12,202.033d@017B_0058 avyaktàd vyaktam utpannam avyaktàd yaþ paro 'kùaraþ 12,202.033d@017B_0059 yasmàt parataraü nàsti tam asmi ÷araõaü gataþ 12,202.033d@017B_0060 na pradhàno na ca mahàn puruùa÷ cetano hy ajaþ 12,202.033d@017B_0061 anayor yaþ parataras tam asmi ÷araõaü gataþ 12,202.033d@017B_0062 cintayanto hi yaü nityaü brahme÷ànàdayaþ prabhum 12,202.033d@017B_0063 ni÷cayaü nàdhigacchanti tam asmi ÷araõaü gataþ 12,202.033d@017B_0064 jitendriyà mahàtmàno j¤ànadhyànaparàyaõàþ 12,202.033d@017B_0065 yaü pràpya na nivartante tam asmi ÷araõaü gataþ 12,202.033d@017B_0066 ekàü÷ena jagat sarvam avaùñabhya vibhuþ sthitaþ 12,202.033d@017B_0067 agràhyo nirguõo nityaü tam asmi ÷araõaü gataþ 12,202.033d@017B_0068 somàrkàgnimayaü tejo yà ca tàramayã dyutiþ 12,202.033d@017B_0069 divi saüjàyate yo 'yaü sa mahàtmà prasãdatu 12,202.033d@017B_0070 guõàdir nirguõa÷ càdyo lakùmãvàü÷ cetano hy ajaþ 12,202.033d@017B_0071 såkùmaþ sarvagato yogã sa mahàtmà prasãdatu 12,202.033d@017B_0072 avyaktaü samadhiùñhàtà acintyaþ sadasatparaþ 12,202.033d@017B_0073 àsthitaþ paramaü bhuïkte sa mahàtmà prasãdatu 12,202.033d@017B_0074 kùetraj¤aþ pa¤cadhà bhuïkte prakçtiü pa¤cabhir mukhaiþ 12,202.033d@017B_0075 mahàn guõàü÷ ca yo bhuïkte sa mahàtmà prasãdatu 12,202.033d@017B_0076 såryamadhye sthitaþ somas tasya madhye ca yà sthità 12,202.033d@017B_0077 bhåtabàhyà ca yà dãptiþ sa mahàtmà prasãdatu 12,202.033d@017B_0078 namas te sarvataþ sarva sarvatokùi÷iromukha 12,202.033d@017B_0079 nirvikàra namas te 'stu sàkùã kùetradhruvasthitiþ 12,202.033d@017B_0080 atãndriya namas tubhyaü liïgair vyaktair na mãyase 12,202.033d@017B_0081 ye ca tvàü nàbhijànanti saüsàre saüsaranti te 12,202.033d@017B_0082 kàmakrodhavinirmuktà ràgadveùavivarjitàþ 12,202.033d@017B_0083 mànyabhaktà vijànanti na punar màrakà dvijàþ 12,202.033d@017B_0084 ekàkino hi nirdvaüdvà nirà÷ãþkarmakàriõaþ 12,202.033d@017B_0085 j¤ànàgnidagdhakarmàõas tvàü vi÷anti vini÷citàþ 12,202.033d@017B_0086 a÷arãraü ÷arãrasthaü samaü sarveùu dehiùu 12,202.033d@017B_0087 puõyapàpavinirmuktà bhaktàs tvàü pravi÷anty uta 12,202.033d@017B_0088 avyaktaü buddhyahaükàrau manobhåtendriyàõi ca 12,202.033d@017B_0089 tvayi tàni ca teùu tvaü na teùu tvaü na te tvayi 12,202.033d@017B_0090 ekatvànyatvanànàtvaü ye vidur yànti te param 12,202.033d@017B_0091 samo 'si sarvabhåteùu na te dveùyo 'sti na priyaþ 12,202.033d@017B_0092 samatvam abhikàïkùe 'haü bhaktyà vai nànyacetasà 12,202.033d@017B_0093 caràcaram idaü sarvaü bhåtagràmaü caturvidham 12,202.033d@017B_0094 tvayà tvayy eva tat protaü såtre maõigaõà iva 12,202.033d@017B_0095 sraùñà bhoktàsi kåñastho hy atattvas tattvasaüj¤itaþ 12,202.033d@017B_0096 akartà hetur acalaþ pçthag àtmany avasthitaþ 12,202.033d@017B_0097 na me bhåteùu saüyogo bhåtatattvaguõàdhikaþ 12,202.033d@017B_0098 ahaükàreõa buddhyà và na me yogas tribhir guõaiþ 12,202.033d@017B_0099 na me dharmo 'sty adharmo và nàrambho janma và punaþ 12,202.033d@017B_0100 jaràmaraõamokùàrthaü tvàü prapanno 'smi sarvaga 12,202.033d@017B_0101 viùayair indriyair vàpi na me bhåyaþ samàgamaþ 12,202.033d@017B_0102 pçthivãü yàtu me ghràõaü yàtu me rasanaü jalam 12,202.033d@017B_0103 råpaü hutà÷anaü yàtu spar÷o yàtu ca màrutam 12,202.033d@017B_0104 ÷rotram àkà÷am apy etu mano vaikàrikaü punaþ 12,202.033d@017B_0105 indriyàõy api saüyàntu svàsu svàsu ca yoniùu 12,202.033d@017B_0106 pçthivã yàtu salilam àpo 'gnim analo 'nilam 12,202.033d@017B_0107 vàyur àkà÷am apy etu mana÷ càkà÷a eva ca 12,202.033d@017B_0108 ahaükàraü mano yàtu mohanaü sarvadehinàm 12,202.033d@017B_0109 ahaükàras tato buddhiü buddhir avyaktam acyuta 12,202.033d@017B_0110 pradhàne prakçtiü yàte guõasàmye vyavasthite 12,202.033d@017B_0111 viyogaþ sarvakaraõair guõair bhåtai÷ ca me bhavet 12,202.033d@017B_0112 niùkevalaü padaü deva kàïkùe 'haü paramaü tava 12,202.033d@017B_0113 ekãbhàvas tvayà me 'stu na me janma bhavet punaþ 12,202.033d@017B_0114 tvadbuddhis tvadgatapràõas tvadbhaktis tvatparàyaõaþ 12,202.033d@017B_0115 tvàm evàhaü smariùyàmi maraõe paryupasthite 12,202.033d@017B_0116 pårvadehakçtà me tu vyàdhayaþ pravi÷antu màm 12,202.033d@017B_0117 ardayantu ca duþkhàni çõaü me pratimu¤catu 12,202.033d@017B_0118 anudhyàto 'si deve÷a na me janma bhavet punaþ 12,202.033d@017B_0119 tasmàd bravãmi karmàõi çõaü me na bhaved iti 12,202.033d@017B_0120 nopatiùñhantu màü sarve vyàdhayaþ pårvasaücitàþ 12,202.033d@017B_0121 ÷rãbhagavàn uvàca 12,202.033d@017B_0121 ançõo gantum icchàmi tad viùõoþ paramaü padam 12,202.033d@017B_0122 ahaü bhagavatas tasya mama càsau sanàtanaþ 12,202.033d@017B_0123 tasyàhaü na praõa÷yàmi sa ca me na praõa÷yati 12,202.033d@017B_0124 karmendriyàõi saüyamya pa¤ca buddhãndriyàõi ca 12,202.033d@017B_0125 da÷endriyàõi manasi ahaükàre tathà manaþ 12,202.033d@017B_0126 ahaükàraü tathà buddhau buddhim àtmani yojayet 12,202.033d@017B_0127 yatabuddhãndriyaþ pa÷yed buddhyà budhyet paràt param 12,202.033d@017B_0128 mamàyam iti tasyàhaü yena sarvam idaü tatam 12,202.033d@017B_0129 àtmanàtmani saüyojya paramàtmany anusmaret 12,202.033d@017B_0130 tato buddheþ paraü buddhvà labhate na punarbhavam 12,202.033d@017B_0131 maraõe samanupràpte ya÷ caivaü màm anusmaret 12,202.033d@017B_0132 api pàpasamàcàraþ sa yàti paramàü gatim 12,202.033d@017B_0133 [oü] namo bhagavate tasmai dehinàü paramàtmane 12,202.033d@017B_0134 nàràyaõàya bhaktànàm ekaniùñhàya ÷à÷vate 12,202.033d@017B_0135 imàm anusmçtiü divyàü vaiùõavãü susamàhitaþ 12,202.033d@017B_0136 svapan vibudhyaü÷ ca pañhed yatra tatra samabhyaset 12,202.033d@017B_0137 paurõamàsyàm amàvàsyàü dvàda÷yàü ca vi÷eùataþ 12,202.033d@017B_0138 ÷ràvayec chraddadhànàü÷ ca madbhaktàü÷ ca vi÷eùataþ 12,202.033d@017B_0139 yady ahaükàram à÷ritya yaj¤adànatapaþkriyàþ 12,202.033d@017B_0140 kurvaüs tatphalam àpnoti punaràvartanaü tu tat 12,202.033d@017B_0141 abhyarcayan pitén devàn pañha¤ juhvan baliü dadat 12,202.033d@017B_0142 jvalann agniü smared yo màü sa yàti paramàü gatim 12,202.033d@017B_0143 yaj¤o dànaü tapa÷ caiva pàvanàni ÷arãriõàm 12,202.033d@017B_0144 yaj¤aü dànaü tapas tasmàt kuryàd à÷ãrvivarjitaþ 12,202.033d@017B_0145 nama ity eva yo bråyàn madbhaktaþ ÷raddhayànvitaþ 12,202.033d@017B_0146 tasyàkùayo bhavel lokaþ ÷vapàkasyàpi nàrada 12,202.033d@017B_0147 kiü punar ye yajante màü sàdhakà vidhipårvakam 12,202.033d@017B_0148 ÷raddhàvanto yatàtmànas te màü yànti madà÷ritàþ 12,202.033d@017B_0149 karmàõy àdyantavantãha madbhakto nàntam a÷nute 12,202.033d@017B_0150 màm eva tasmàd devarùe dhyàhi nityam atandritaþ 12,202.033d@017B_0151 avàpsyasi tataþ siddhiü drakùyasy eva padaü mama 12,202.033d@017B_0152 aj¤ànàya ca yo j¤ànaü dadyàd dharmopade÷anam 12,202.033d@017B_0153 kçtsnàü và pçthivãü dadyàt tena tulyaü na tat phalam 12,202.033d@017B_0154 tasmàt pradeyaü sàdhubhyo janmabandhabhayàpaham 12,202.033d@017B_0155 evaü dattvà nara÷reùñha ÷reyo vãryaü ca vindati 12,202.033d@017B_0156 a÷vamedhasahasràõàü sahasraü yaþ samàcaret 12,202.033d@017B_0157 bhãùma uvàca 12,202.033d@017B_0157 nàsau padam avàpnoti madbhaktair yad avàpyate 12,202.033d@017B_0158 evaü pçùñaþ purà tena nàradena surarùiõà 12,202.033d@017B_0159 yad uvàca tadà ÷aübhus tad uktaü tava suvrata 12,202.033d@017B_0160 tvam apy ekamanà bhåtvà dhyàhi j¤eyaü guõàtigam 12,202.033d@017B_0161 bhajasva sarvabhàvena paramàtmànam avyayam 12,202.033d@017B_0162 ÷rutvaivaü nàrado vàkyaü divyaü nàràyaõeritam 12,202.033d@017B_0163 atyantabhaktimàn deva ekàntatvam upeyivàn 12,202.033d@017B_0164 nàràyaõam çùiü devaü da÷a varùàõy ananyabhàk 12,202.033d@017B_0165 idaü japan vai pràpnoti tad viùõoþ paramaü padam 12,202.033d@017B_0166 kiü tasya bahubhir mantrair bhaktir yasya janàrdane 12,202.033d@017B_0167 namo nàràyaõàyeti mantraþ sarvàrthasàdhakaþ 12,202.033d@017B_0168 imàü rahasyàü paramàm anusmçtim 12,202.033d@017B_0169 adhãtya buddhiü labhate ca naiùñhikãm 12,202.033d@017B_0170 vihàya duþkhàny avamucya saükañàt 12,202.033d@017B_0171 sa vãtaràgo vicaran mahãm imàm 12,202.033d@017C_0000 yudhiùñhira uvàca 12,202.033d@017C_0001 devàsuramanuùyeùu çùimukhyeùu và punaþ 12,202.033d@017C_0002 viùõos tattvaü yathàkhyàtaü ko vidvàn anuvetti tat 12,202.033d@017C_0003 etan me sarvam àcakùva na me tçptir hi tattvataþ 12,202.033d@017C_0004 bhãùma uvàca 12,202.033d@017C_0004 vartate bharata÷reùñha sarvaj¤o 'sãti me matiþ 12,202.033d@017C_0005 kà[?smà]rito 'haü tvayà ràjan yad vçttaü ca purà mama 12,202.033d@017C_0006 garuóena purà mahyaü saüvàdo bhåbhçduttama 12,202.033d@017C_0007 puràhaü tapa àsthàya vàsudevaparàyaõaþ 12,202.033d@017C_0008 dhyàyan stuvan namasyaü÷ ca yajamànas tam eva ca 12,202.033d@017C_0009 gaïgàdvãpe samàsãno da÷a varùàõi bhàrata 12,202.033d@017C_0010 màtà ca mama sà devã jananã lokapàvanã 12,202.033d@017C_0011 samàsãnà samãpe me rakùaõàrthaü mamàcyuta 12,202.033d@017C_0012 tasmin kàle 'dbhutaþ ÷rãmàn sarvavedamayaþ prabhuþ 12,202.033d@017C_0013 suparõaþ patatàü ÷reùñho merumandarasaünibhaþ 12,202.033d@017C_0014 àjagàma vi÷uddhàtmà gaïgàü draùñuü mahàya÷àþ 12,202.033d@017C_0015 tam àgataü mahàtmànaü pratyudgamyàham arthitaþ 12,202.033d@017C_0016 praõipatya yathànyàyaü kçtà¤jalir avasthitaþ 12,202.033d@017C_0017 so 'pi devo mahàbhàgàm abhinandya ca jàhnavãm 12,202.033d@017C_0018 tayà ca påjitaþ ÷rãmàn upopàvi÷ad àsane 12,202.033d@017C_0019 tataþ kathàntare taü vai vacanaü cedam abravam 12,202.033d@017C_0020 vedaveda mahàvãrya vainateya mahàbala 12,202.033d@017C_0021 nàràyaõaü hçùãke÷aü sahamàno 'ni÷aü harim 12,202.033d@017C_0022 jànàsi taü yathà vaktuü yàdçgbhåto janàrdanaþ 12,202.033d@017C_0023 garuóa uvàca 12,202.033d@017C_0023 mamàpi tasya sadbhàvaü vaktum arhasi sattama 12,202.033d@017C_0024 ÷çõu bhãùma yathànyàyaü purà tva[?tvà]m iha sattamàþ 12,202.033d@017C_0025 aneke munayaþ siddhà mànasottaravàsinaþ 12,202.033d@017C_0026 papracchur màü mahàpràj¤à vàsudevaparàyaõàþ 12,202.033d@017C_0027 pakùãndra vàsudevasya tat tvaü vetsi paraü padam 12,202.033d@017C_0028 tvayà samo na tasyàsti saünikçùñapriyo 'pi ca 12,202.033d@017C_0029 teùàm ahaü vacaþ ÷rutvà praõipatya mahàharim 12,202.033d@017C_0030 abravaü ca yathàvçttaü mama nàràyaõasya ca 12,202.033d@017C_0031 ÷çõudhvaü muni÷àrdålà hçtvà somam ahaü purà 12,202.033d@017C_0032 àkà÷e patamànas tu vàkyaü tatra ÷çõomi vai 12,202.033d@017C_0033 sàdhu sàdhu mahàbàho prãto 'smi tava dar÷anàt 12,202.033d@017C_0034 vçõãùva vacanaü mattaþ pakùãndra garuóàdhunà 12,202.033d@017C_0035 tvàm ahaü bhaktitattvaj¤o bravai vacanam uttamam 12,202.033d@017C_0036 ity àha sma dhruvaü tatra màm àha bhagavàn punaþ 12,202.033d@017C_0037 çùir asmi mahàvãrya na màü jànàti và mayi 12,202.033d@017C_0038 asåyati ca màü måóhas tac chrutvà garvam àsthitaþ 12,202.033d@017C_0039 ahaü devanikàyànàü madhye vacanam abravam 12,202.033d@017C_0040 çùe pårvaü varaü mattas tvaü vçõãùva tato hy aham 12,202.033d@017C_0041 vçõe tvatto varaü pa÷càd ity evaü munisattamàþ 12,202.033d@017C_0042 yasmàt tvàü bhagavàn devaþ ÷rãmठ÷rãvatsalakùaõaþ 12,202.033d@017C_0043 adya pa÷yati pakùãndra vàhanaü bhava me sadà 12,202.033d@017C_0044 vçõe 'haü varam etad dhi tvatto 'dya patage÷vara 12,202.033d@017C_0045 tatheti taü vãkùya màtàmanahaükàram àsthitam (sic) 12,202.033d@017C_0046 jetukàmo hy ahaü viùõuü màyayà màyinaü harim 12,202.033d@017C_0047 tvatto hy ahaü vçõe tv adya varam çùivarottama 12,202.033d@017C_0048 tavopariùñàt sthàsyàmi varam etat prayaccha me 12,202.033d@017C_0049 tatheti ca hasan pràha harir nàràyaõaþ prabhuþ 12,202.033d@017C_0050 dhvajaü ca me bhava sadà tvam eva vihage÷vara 12,202.033d@017C_0051 upariùñàt sthitis te 'stu mama pakùãndra sarvadà 12,202.033d@017C_0052 ity uktvà bhagavàn devaþ ÷aïkhacakragadàdharaþ 12,202.033d@017C_0053 sahasracaraõaþ ÷rãmàn sahasràdityasaünibhaþ 12,202.033d@017C_0054 sahasra÷ãrùà puruùaþ sahasranayano mahàn 12,202.033d@017C_0055 sahasramakuño 'cintyaþ sahasravadano vibhuþ 12,202.033d@017C_0056 vidyunmàlànibhair divyair nànàbharaõaràjibhiþ 12,202.033d@017C_0057 kva cit saüdç÷yamànas tu caturbàhuþ kva cid dhariþ 12,202.033d@017C_0058 kva cij jyotirmayo 'cintyaþ kva cit skandhe samàhitaþ 12,202.033d@017C_0059 evaü mama jayan devas tatraivàntaradhãyata 12,202.033d@017C_0060 tato 'haü vismayàpannaþ kçtvà kàryam anuttamam 12,202.033d@017C_0061 asyà vimucya jananãü mayà saha munã÷varàþ 12,202.033d@017C_0062 acintyo 'yam ahaü bhåyo ko 'sau màm abravãt purà 12,202.033d@017C_0063 kãdçgvidhaþ sa bhagavàn iti matvà tam àsthitaþ 12,202.033d@017C_0064 anantaraü devadevaü skandhe mama samà÷ritam 12,202.033d@017C_0065 adràkùaü puõóarãkàkùaü vahamàno 'ham adbhutam 12,202.033d@017C_0066 ava÷as tasya bhàvena yatra yatra sa cecchati 12,202.033d@017C_0067 vismayàpannahçdayo hy ahaü kim iti cintayan 12,202.033d@017C_0068 antarjalam ahaü sarvaü vahamàno 'gamaü punaþ 12,202.033d@017C_0069 sendrair devair mahàbhàgair brahmàdyaiþ kalpajãvibhiþ 12,202.033d@017C_0070 ståyamàno hy aham api tais tair abhyarcitaþ pçthak 12,202.033d@017C_0071 kùãrodasyottare kåle divye maõimaye ÷ubhe 12,202.033d@017C_0072 vaikarõaü nàma sadanaü hares tasya mahàtmanaþ 12,202.033d@017C_0073 divyaü tejomayaü ÷rãmad acintyam amarair api 12,202.033d@017C_0074 tejonilamayaiþ stambhair nànàsaüsthànasaüsthitaiþ 12,202.033d@017C_0075 vibhåùitaü hiraõyena bhàsvareõa samantataþ 12,202.033d@017C_0076 divyaü jyotiþsamàyuktaü gãtavàditra÷obhitam 12,202.033d@017C_0077 ÷çõomi ÷abdaü tatràhaü na pa÷yàmi ÷arãriõam 12,202.033d@017C_0078 na ca sthalaü na cànyac ca pàdayos taü samantataþ 12,202.033d@017C_0079 vepamàno hy ahaü tatra viùñhito 'haü kçtà¤jaliþ 12,202.033d@017C_0080 tato brahmàdayo devà lokàpàlàs tathaiva ca 12,202.033d@017C_0081 sanandanàdyà munayas tathànye parajãvinaþ 12,202.033d@017C_0082 pràptàs tatra sabhàdvàri devagandharvasattamàþ 12,202.033d@017C_0083 brahmàõaü purataþ kçtvà kçtà¤jalipuñàs tadà 12,202.033d@017C_0084 tatas tadantare tasmin kùãrodàrõava÷ãkaraiþ 12,202.033d@017C_0085 bodhyamàno mahàviùõur àvirbhåta ivàbabhau 12,202.033d@017C_0086 phaõàsahasramàlàóhyaü ÷eùam avyaktasaüsthitam 12,202.033d@017C_0087 pa÷yàmy ahaü mudàkà÷e yasyopari janàrdanam 12,202.033d@017C_0088 dãrghavçttaiþ samaiþ pãnaiþ keyåravalayojjvalaiþ 12,202.033d@017C_0089 caturbhir bàhubhir yuktaü * * * * * * * * 12,202.033d@017C_0090 pãtàmbareõa saüvãtaü kaustubhena viràjitam 12,202.033d@017C_0091 vakùaþsthalena saüyuktaü padmayàdhiùñhitena ca 12,202.033d@017C_0092 ãùadunmãlitàkùaü taü sarvakàraõakàraõam 12,202.033d@017C_0093 kùãrodasyopari babhau nãlàbhraü paramaü yathà 12,202.033d@017C_0094 na ka÷ cid vadate ka÷ cin na vyàharati ka÷ cana 12,202.033d@017C_0095 brahmàdistambaparyantaü mà ÷abdam iti roùitam 12,202.033d@017C_0096 bhrukuñãkuñilàkùàs te nànàbhåtagaõàþ sthitàþ 12,202.033d@017C_0097 tato 'cintyo hariþ ÷rãmàn àlokya ca pitàmaham 12,202.033d@017C_0098 kçtvà ca prasthitaü tatra jagatàü hitakàmyayà 12,202.033d@017C_0099 gacchadhvam iti màm uktvà garuóety àha màü tataþ 12,202.033d@017C_0100 tato 'haü praõipatyàgre kçtà¤jalir avasthitaþ 12,202.033d@017C_0101 àgaccheti ca màm uktvà pårvottarapathaü gataþ 12,202.033d@017C_0102 atãva mçdubhàvena gacchann iva sa dç÷yate 12,202.033d@017C_0103 ayutaü niyutaü càhaü prayutaü càrbudaü tathà 12,202.033d@017C_0104 patamàno 'ham ani÷aü yojanàni tatas tataþ 12,202.033d@017C_0105 nanu tat tvàm ahaü bhakto viùñhito 'smi pra÷àstu naþ 12,202.033d@017C_0106 àgaccha garuóety evaü punar àha sa màdhavaþ 12,202.033d@017C_0107 tato bhåyo hy ahaü pàtaü patamàno vihàyasam 12,202.033d@017C_0108 àjagàma tato ghoraü ÷atakoñisamàvçtam 12,202.033d@017C_0109 tàmasànãva bhåtàni parvatàbhàni tatra ha 12,202.033d@017C_0110 samànànãva padmàni tato 'haü bhãta àsthitaþ 12,202.033d@017C_0111 tato màü kiükaro ghoraþ ÷atayojanam àyatam 12,202.033d@017C_0112 nigçhya pàõinà tasmàc cikùepa ca sa loùñavat 12,202.033d@017C_0113 tat tamo 'ham atikramya hy àpaü caiva vihàyasam 12,202.033d@017C_0114 huükàraghoùàüs tatràham a÷anãpàtasaünibhàn 12,202.033d@017C_0115 karõamåle hy a÷çõavaü tato bhåtaiþ samàsthitaþ 12,202.033d@017C_0116 tato 'haü devadeve÷a tràhi màü puùkarekùaõa 12,202.033d@017C_0117 ity abravam ahaü tatra tato viùõur uvàca màm 12,202.033d@017C_0118 suùirasya mukhe ka÷ cin màü cikùepa bhayaükaraþ 12,202.033d@017C_0119 atãto 'haü kùaõàd agnim apa÷yaü vàyumaõóalam 12,202.033d@017C_0120 àkà÷am iva saüprekùya kùeptukàmam upàgataþ 12,202.033d@017C_0121 tatràhaü duþkhito bhåtaþ kro÷amàno hy avasthitaþ 12,202.033d@017C_0122 kùaõàntareõa ghoreõa kruddho hi paramàtmanà 12,202.033d@017C_0123 svapakùaràjinà dçùñvà màü cikùepa bhayaükaraþ 12,202.033d@017C_0124 * * * garuóakulaü sahasràdityasaünibham 12,202.033d@017C_0125 màü dçùñvàpy atha saüsthe 'tha hy alpakàlo 'tidurbalaþ 12,202.033d@017C_0126 aho vihaügamaþ pràpta iti vismayamànasàþ 12,202.033d@017C_0127 màü dçùñvocur ahaü tatra pa÷yàmi garuóadhvajam 12,202.033d@017C_0128 sahasrayojanàyàmaü sahasràdityavarcasam 12,202.033d@017C_0129 sahasragaruóàråóhaü garuóàs te mahàbalàþ 12,202.033d@017C_0130 atyà÷caryam imaü deva vapuùàsmatkulodbhavaþ 12,202.033d@017C_0131 svalpapràõaþ svalpakàyaþ ko 'sau pakùã ihàgataþ 12,202.033d@017C_0132 tac chrutvàhaü naùñagarvo bhãto lajjàsamanvitaþ 12,202.033d@017C_0133 svayaü buddha÷ ca saüvignas tato hy a÷çõavaü punaþ 12,202.033d@017C_0134 àgaccha garuóety eva tato 'haü yànam àsthitaþ 12,202.033d@017C_0135 paràrdhyaü ca tato gatvà yojanànàü ÷ataü punaþ 12,202.033d@017C_0136 tatràpa÷yam ahaü yo vai brahmàõaü parameùñhinam 12,202.033d@017C_0137 tatràpi càparaü tatra ÷atakoñipitàmahàn 12,202.033d@017C_0138 punar ehãty uvàcoccair bhagavàn madhusådanaþ 12,202.033d@017C_0139 mahàkulaü tato 'pa÷yaü pramàõàni tam avyayam 12,202.033d@017C_0140 kapitthaphalasaükà÷air aõóàkàraiþ samà÷ritam 12,202.033d@017C_0141 tatra sthito hariþ ÷rãmàn aõóam ekaü bibheda ha 12,202.033d@017C_0142 mahad bhåtaü hi màü gçhya dattvà vai pràkùipat punaþ 12,202.033d@017C_0143 tanmadhye sàgaràn sapta brahmàõaü ca tathà suràn 12,202.033d@017C_0144 pa÷yàmy ahaü yathàyogaü màtaraü svakulaü tathà 12,202.033d@017C_0145 evaü mayànubhåtaü hi tattvànveùaõakàïkùiõà 12,202.033d@017C_0146 ÷ibikàsadç÷aü màü vai pa÷yadhvaü munisattamàþ 12,202.033d@017C_0147 ity evam abravaü vipràn bhãùma yan me puràbhavat 12,202.033d@017C_0148 tat te sarvaü yathànyàyam uktavàn asmi sattama 12,202.033d@017C_0149 yoginas taü prapa÷yanti j¤ànaü dçùñvà paraü harim 12,202.033d@017C_0150 nànyathà ÷akyaråpo 'sau j¤ànagamyaþ paraþ pumàn 12,202.033d@017C_0151 ananyayà ca bhaktyà ca pràptuü ÷akyo mahàhariþ 12,202.033d@017C_0151 bhãùma uvàca 12,202.033d@017C_0152 ity evam uktvà bhagavàn suparõaþ pakùiràñ prabhuþ 12,202.033d@017C_0153 àmantrya jananãü me vai tatraivàntaradhãyata 12,202.033d@017C_0154 tasmàd ràjendra sarvàtmà vàsudevaþ pradhànakçt 12,202.033d@017C_0155 j¤ànena bhaktyà sulabho nànyatheti matir mama 12,203.001 yudhiùñhira uvàca 12,203.001a yogaü me paramaü tàta mokùasya vada bhàrata 12,203.001c tam ahaü tattvato j¤àtum icchàmi vadatàü vara 12,203.001d*0558_01 bhåyo 'pi j¤ànasadbhàve sthityarthaü tvàü bravãmy aham 12,203.001d*0558_02 acintyaü vàsudevàkhyaü tasmàt prabråhi sattama 12,203.002 bhãùma uvàca 12,203.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,203.002c saüvàdaü mokùasaüyuktaü ÷iùyasya guruõà saha 12,203.003a ka÷ cid bràhmaõam àsãnam àcàryam çùisattamam 12,203.003b*0559_01 tejorà÷iü mahàtmànaü satyasaüdhaü jitendriyam 12,203.003c ÷iùyaþ paramamedhàvã ÷reyorthã susamàhitaþ 12,203.003e caraõàv upasaügçhya sthitaþ prà¤jalir abravãt 12,203.004a upàsanàt prasanno 'si yadi vai bhagavan mama 12,203.004c saü÷ayo me mahàn ka÷ cit tan me vyàkhyàtum arhasi 12,203.005a kuta÷ càhaü kuta÷ ca tvaü tat samyag bråhi yat param 12,203.005c kathaü ca sarvabhåteùu sameùu dvijasattama 12,203.005e samyagvçttà nivartante viparãtàþ kùayodayàþ 12,203.006a vedeùu càpi yad vàkyaü laukikaü vyàpakaü ca yat 12,203.006c etad vidvan yathàtattvaü sarvaü vyàkhyàtum arhasi 12,203.007 gurur uvàca 12,203.007a ÷çõu ÷iùya mahàpràj¤a brahmaguhyam idaü param 12,203.007c adhyàtmaü sarvabhåtànàm àgamànàü ca yad vasu 12,203.008a vàsudevaþ sarvam idaü vi÷vasya brahmaõo mukham 12,203.008b*0560_01 krãóate bhagavàn devo bàlakrãóanakair iva 12,203.008c satyaü dànam atho yaj¤as titikùà dama àrjavam 12,203.009a puruùaü sanàtanaü viùõuü yat tad vedavido viduþ 12,203.009c sargapralayakartàram avyaktaü brahma ÷à÷vatam 12,203.009e tad idaü brahma vàrùõeyam itihàsaü ÷çõuùva me 12,203.010a bràhmaõo bràhmaõaiþ ÷ràvyo ràjanyaþ kùatriyais tathà 12,203.010b*0561_01 vai÷yo vai÷yais tathà ÷ràvyaþ ÷ådraþ ÷ådrair mahàmanàþ 12,203.010c màhàtmyaü devadevasya viùõor amitatejasaþ 12,203.010e arhas tvam asi kalyàõa vàrùõeyaü ÷çõu yat param 12,203.010f*0562_01 yam acyutaü paraü nityaü liïgahãnaü ca nirmalam 12,203.010f*0562_02 nirvàõam amçtaü ÷rãmat tad viùõoþ paramaü padam 12,203.010f*0562_03 bhave ca bhedavad bhinnaü pradànaü guõakàrakam 12,203.010f*0562_04 tasmin na sajjate nityaü sa eùa puruùo 'paraþ 12,203.010f*0562_05 puruùàdhiùñhitaü nityaü pradhànaü brahma kàraõam 12,203.010f*0562_06 kàlasvaråpaü råpeõa viùõunà prabhaviùõunà 12,203.010f*0562_07 kùobhyamàõaü sçjaty eva nànàbhåtàni bhàga÷aþ 12,203.010f*0562_08 tad dçùñvà puruùo 'tattvaü sàkùã bhåtvà pravartate 12,203.010f*0562_09 tat pravi÷ya yathàyogam abhinno bhinnalakùaõaþ 12,203.011a kàlacakram anàdyantaü bhàvàbhàvasvalakùaõam 12,203.011c trailokyaü sarvabhåteùu cakravat parivartate 12,203.012a yat tad akùaram avyaktam amçtaü brahma ÷à÷vatam 12,203.012c vadanti puruùavyàghraü ke÷avaü puruùarùabham 12,203.012d*0563_01 tad akùaram acintyaü vai bhinnaråpeõa dç÷yate 12,203.012d*0563_02 pa÷ya kàlàkhyam ani÷aü na coùõaü nàti÷ãtalam 12,203.012d*0563_03 na santy ete guõàs tasmiüs tathà tasmàt pravartate 12,203.012d*0563_04 ÷ãtalo 'yam anupràptaþ kàlo grãùmas tathaiva ca 12,203.012d*0563_05 vakùyanti sarvabhåtàni hy ete såryodayaü prati 12,203.012d*0563_06 àgacchanti nivartanti sa kàlo guõarà÷ayaþ 12,203.012d*0563_07 na caiva prakçtisthena kàlayuktena nitya÷aþ 12,203.012d*0563_08 guõaiþ saübhogam aratis tattvavij¤ànakovidam 12,203.012d*0563_09 puruùàdhiùñhità nityaü prakçtiþ såyate parà 12,203.013a pitén devàn çùãü÷ caiva tathà vai yakùadànavàn 12,203.013c nàgàsuramanuùyàü÷ ca sçjate paramo 'vyayaþ 12,203.014a tathaiva veda÷àstràõi lokadharmàü÷ ca ÷à÷vatàn 12,203.014c pralaye prakçtiü pràpya yugàdau sçjate prabhuþ 12,203.015a yathartuùv çtuliïgàni nànàråpàõi paryaye 12,203.015c dç÷yante tàni tàny eva tathà brahmàharàtriùu 12,203.016a atha yad yad yadà bhàvi kàlayogàd yugàdiùu 12,203.016c tat tad utpadyate j¤ànaü lokayàtràvidhànajam 12,203.016d*0564_01 ÷rutir eùà samàkhyàtà tadarthaü kàraõàtmanà 12,203.016d*0564_02 anàmnàyavidhànàd vai vedà hy antarhità yathà 12,203.016d*0564_03 yugànte hy astabhåtàni ÷àstràõi vividhàni ca 12,203.016d*0564_04 sarvasattvavinà[÷à]d vai jãvàtmanityayà smçtàþ 12,203.016d*0564_05 anyasminn aõóasadbhàve vartamànàni nitya÷aþ 12,203.017a yugànte 'ntarhitàn vedàn setihàsàn maharùayaþ 12,203.017c lebhire tapasà pårvam anuj¤àtàþ svayaübhuvà 12,203.017d*0565_01 niyogàd brahmaõo viprà lokatantrapravartakàþ 12,203.018a vedavid veda bhagavàn vedàïgàni bçhaspatiþ 12,203.018c bhàrgavo nãti÷àstraü ca jagàda jagato hitam 12,203.019a gàndharvaü nàrado vedaü bharadvàjo dhanurgraham 12,203.019c devarùicaritaü gàrgyaþ kçùõàtreya÷ cikitsitam 12,203.019d*0566_01 nyàyatantraü hi kàrtsnyena gautamo veda tattvataþ 12,203.019d*0566_02 vedàntakarmayogaü ca vedavid brahmavid vibhuþ 12,203.019d*0566_03 dvaipàyano nijagràha ÷ilpa÷àstraü bhçguþ punaþ 12,203.020a nyàyatantràõy anekàni tais tair uktàni vàdibhiþ 12,203.020c hetvàgamasadàcàrair yad uktaü tad upàsyate 12,203.021a anàdyaü yat paraü brahma na devà narùayo viduþ 12,203.021c ekas tad veda bhagavàn dhàtà nàràyaõaþ prabhuþ 12,203.022a nàràyaõàd çùigaõàs tathà mukhyàþ suràsuràþ 12,203.022c ràjarùayaþ puràõà÷ ca paramaü duþkhabheùajam 12,203.022d*0567_01 vakùye 'haü tava yat pràptam çùer dvaipàyanàn mayà 12,203.023a puruùàdhiùñhitaü bhàvaü prakçtiþ såyate sadà 12,203.023c hetuyuktam ataþ sarvaü jagat saüparivartate 12,203.024a dãpàd anye yathà dãpàþ pravartante sahasra÷aþ 12,203.024c prakçtiþ sçjate tadvad ànantyàn nàpacãyate 12,203.025a avyaktakarmajà buddhir ahaükàraü prasåyate 12,203.025c àkà÷aü càpy ahaükàràd vàyur àkà÷asaübhavaþ 12,203.026a vàyos tejas tata÷ càpas tv adbhyo hi vasudhodgatà 12,203.026c målaprakçtayo 'ùñau tà jagad etàsv avasthitam 12,203.027a j¤ànendriyàõy ataþ pa¤ca pa¤ca karmendriyàõy api 12,203.027c viùayàþ pa¤ca caikaü ca vikàre ùoóa÷aü manaþ 12,203.028a ÷rotraü tvak cakùuùã jihvà ghràõaü pa¤cendriyàõy api 12,203.028c pàdau pàyur upastha÷ ca hastau vàk karmaõàm api 12,203.029a ÷abdaþ spar÷o 'tha råpaü ca raso gandhas tathaiva ca 12,203.029c vij¤eyaü vyàpakaü cittaü teùu sarvagataü manaþ 12,203.029d*0568_01 buddhãndriyàrthà ity uktà da÷a saüsargayonayaþ 12,203.029d*0568_02 sadasadbhàvayoge ca mana ity abhidhãyate 12,203.029d*0568_03 vyavasàyaguõà buddhir ahaükàro 'bhimànakaþ 12,203.029d*0568_04 na bãjaü dehayoge ca karmabãjapravartanàt 12,203.030a rasaj¤àne tu jihveyaü vyàhçte vàk tathaiva ca 12,203.030c indriyair vividhair yuktaü sarvaü vyastaü manas tathà 12,203.031a vidyàt tu ùoóa÷aitàni daivatàni vibhàga÷aþ 12,203.031c deheùu j¤ànakartàram upàsãnam upàsate 12,203.032a tadvat somaguõà jihvà gandhas tu pçthivãguõaþ 12,203.032c ÷rotraü ÷abdaguõaü caiva cakùur agner guõas tathà 12,203.032e spar÷aü vàyuguõaü vidyàt sarvabhåteùu sarvadà 12,203.033a manaþ sattvaguõaü pràhuþ sattvam avyaktajaü tathà 12,203.033c sarvabhåtàtmabhåtasthaü tasmàd budhyeta buddhimàn 12,203.034a ete bhàvà jagat sarvaü vahanti sacaràcaram 12,203.034c ÷rità virajasaü devaü yam àhuþ paramaü padam 12,203.035a navadvàraü puraü puõyam etair bhàvaiþ samanvitam 12,203.035c vyàpya ÷ete mahàn àtmà tasmàt puruùa ucyate 12,203.036a ajaraþ so 'mara÷ caiva vyaktàvyaktopade÷avàn 12,203.036c vyàpakaþ saguõaþ såkùmaþ sarvabhåtaguõà÷rayaþ 12,203.037a yathà dãpaþ prakà÷àtmà hrasvo và yadi và mahàn 12,203.037c j¤ànàtmànaü tathà vidyàt puruùaü sarvajantuùu 12,203.038a so 'tra vedayate vedyaü sa ÷çõoti sa pa÷yati 12,203.038c kàraõaü tasya deho 'yaü sa kartà sarvakarmaõàm 12,203.039a agnir dàrugato yadvad bhinne dàrau na dç÷yate 12,203.039c tathaivàtmà ÷arãrastho yogenaivàtra dç÷yate 12,203.039d*0569_01 agnir yathà hy upàyena mathitvà dàru dç÷yate 12,203.039d*0569_02 tathaivàtmà ÷arãrastho yogenaivàtra dç÷yate 12,203.040a nadãùv àpo yathà yuktà yathà sårye marãcayaþ 12,203.040c saütanvànà yathà yànti tathà dehàþ ÷arãriõàm 12,203.041a svapnayoge yathaivàtmà pa¤cendriyasamàgataþ 12,203.041c deham utsçjya vai yàti tathaivàtropalabhyate 12,203.042a karmaõà vyàpyate pårvaü karmaõà copapadyate 12,203.042c karmaõà nãyate 'nyatra svakçtena balãyasà 12,203.043a sa tu dehàd yathà dehaü tyaktvànyaü pratipadyate 12,203.043c tathà taü saüpravakùyàmi bhåtagràmaü svakarmajam 12,204.001 gurur uvàca 12,204.001a caturvidhàni bhåtàni sthàvaràõi caràõi ca 12,204.001c avyaktaprabhavàny àhur avyaktanidhanàni ca 12,204.001e avyaktanidhanaü vidyàd avyaktàtmàtmakaü manaþ 12,204.002a yathà÷vatthakaõãkàyàm antarbhåto mahàdrumaþ 12,204.002c niùpanno dç÷yate vyaktam avyaktàt saübhavas tathà 12,204.002d*0570_01 àtmànam anusaüyàti buddhir avyaktajà tathà 12,204.002d*0570_02 tàm anveti mano yadval lohavarmaõi saünidhau 12,204.003a abhidravaty ayaskàntamayo ni÷cetanàv ubhau 12,204.003c svabhàvahetujà bhàvà yadvad anyad apãdç÷am 12,204.004a tadvad avyaktajà bhàvàþ kartuþ kàraõalakùaõàþ 12,204.004c acetanà÷ cetayituþ kàraõàd abhisaühitàþ 12,204.005a na bhåþ khaü dyaur na bhåtàni narùayo na suràsuràþ 12,204.005c nànyad àsãd çte jãvam àsedur na tu saühitam 12,204.006a sarvanãtyà sarvagataü manohetu salakùaõam 12,204.006c aj¤ànakarma nirdiùñam etat kàraõalakùaõam 12,204.007a tat kàraõair hi saüyuktaü kàryasaügrahakàrakam 12,204.007c yenaitad vartate cakram anàdinidhanaü mahat 12,204.007d*0571_01 yena svabhàvasadbhàvaü hetubhåtà sakàraõà 12,204.007d*0571_02 evaü pràkçtavistàro hy à÷ritya puruùaü param 12,204.008a avyaktanàbhaü vyaktàraü vikàraparimaõóalam 12,204.008c kùetraj¤àdhiùñhitaü cakraü snigdhàkùaü vartate dhruvam 12,204.009a snigdhatvàt tilavat sarvaü cakre 'smin pãóyate jagat 12,204.009c tilapãóair ivàkramya bhogair aj¤ànasaübhavaiþ 12,204.009d*0572_01 pràõenàyaü hi ÷ànte tu virodhàt pratipàlanam 12,204.009d*0572_02 dehasyeùån ya àste yaþ ÷uddho 'cintya sanàtanaþ 12,204.009d*0572_03 bhràmayan neùato (sic) yàti kàlacakrasamanvitaþ 12,204.009d*0572_04 bhåtàni mohayan nityaü cakrasya ca rayaü gataþ 12,204.009d*0572_05 snehadravyasamàyoge kùetrapàcaü na vastuùu 12,204.009d*0572_06 tilavat pãóite cakre hy àdhiyantranipãóite 12,204.009d*0572_07 bahi÷ càdhiùñhite yadvaj j¤àninàü karmasaübhavam 12,204.010a karma tat kurute tarùàd ahaükàraparigraham 12,204.010c kàryakàraõasaüyoge sa hetur upapàditaþ 12,204.010d*0573_01 yathàkarõya ca tac chiùyas tattvaj¤ànam anuttamam 12,204.011a nàtyeti kàraõaü kàryaü na kàryaü kàraõaü tathà 12,204.011c kàryàõàü tåpakaraõe kàlo bhavati hetumàn 12,204.012a hetuyuktàþ prakçtayo vikàrà÷ ca parasparam 12,204.012c anyonyam abhivartante puruùàdhiùñhitàþ sadà 12,204.013a sarajas tàmasair bhàvai÷ cyuto hetubalànvitaþ 12,204.013c kùetraj¤am evànuyàti pàüsur vàterito yathà 12,204.013e na ca taiþ spç÷yate bhàvo na te tena mahàtmanà 12,204.014a sarajasko 'rajaska÷ ca sa vai vàyur yathà bhavet 12,204.014c tathaitad antaraü vidyàt kùetrakùetraj¤ayor budhaþ 12,204.014e abhyàsàt sa tathà yukto na gacchet prakçtiü punaþ 12,204.015a saüdeham etam utpannam acchinad bhagavàn çùiþ 12,204.015c tathà vàrtàü samãkùeta kçtalakùaõasaümitàm 12,204.016a bãjàny agnyupadagdhàni na rohanti yathà punaþ 12,204.016c j¤ànadagdhais tathà kle÷air nàtmà saübadhyate punaþ 12,205.001 gurur uvàca 12,205.001a pravçttilakùaõo dharmo yathàyam upapadyate 12,205.001c teùàü vij¤ànaniùñhànàm anyat tattvaü na rocate 12,205.002a durlabhà vedavidvàüso vedokteùu vyavasthitàþ 12,205.002c prayojanam atas tv atra màrgam icchanti saüstutam 12,205.002d*0574_01 vedasya na vidur bhàvaü j¤ànamàrgapratiùñhitam 12,205.003a sadbhir àcaritatvàt tu vçttam etad agarhitam 12,205.003c iyaü sà buddhir anyeyaü yayà yàti paràü gatim 12,205.004a ÷arãravàn upàdatte mohàt sarvaparigrahàn 12,205.004c kàmakrodhàdibhir bhàvair yukto ràjasatàmasaiþ 12,205.005a nà÷uddham àcaret tasmàd abhãpsan dehayàpanam 12,205.005c karmaõo vivaraü kurvan na lokàn àpnuyàc chubhàn 12,205.006a lohayuktaü yathà hema vipakvaü na viràjate 12,205.006c tathàpakvakaùàyàkhyaü vij¤ànaü na prakà÷ate 12,205.006d*0575_01 ke cid àtmaguõaü pràptàs te muktà÷ cakrabandhanàt 12,205.006d*0575_02 itare duþkhasadvaüdvàs tathà duþkhaparàyaõàþ 12,205.006d*0575_03 ÷ukàkarmànuråpaü te jàyamànàþ punaþ punaþ 12,205.006d*0575_04 krodhalobhamadàviùñà måóhàntaþkaraõàþ sadà 12,205.006d*0575_05 yathà.......saüchàyà nàsti nityatayà purà 12,205.006d*0575_06 guõàn eva tathà cintyà santy eti ca vidur budhàþ 12,205.007a ya÷ càdharmaü caren mohàt kàmalobhàv anu plavan 12,205.007c dharmyaü panthànam àkramya sànubandho vina÷yati 12,205.007d*0576_01 acalaü j¤ànam apràpya calacitta÷ calàn iyàt 12,205.008a ÷andàdãn viùayàüs tasmàd asaüràgàd anuplavet 12,205.008c krodhaharùau viùàda÷ ca jàyante hi parasparam 12,205.008d*0577_01 guõàþ kàryàþ krodhaharùau sukhaduþkhe priyàpriye 12,205.008d*0577_02 dvaüdvàny athaivamàdãni vijayec caiva sarvavit 12,205.009a pa¤cabhåtàtmake dehe sattvaràjasatàmase 12,205.009c kam abhiùñuvate càyaü kaü và kro÷ati kiü vadet 12,205.010a spar÷aråparasàdyeùu saïgaü gacchanti bàli÷àþ 12,205.010c nàvagacchanty avij¤ànàd àtmajaü pàrthivaü guõam 12,205.011a mçnmayaü ÷araõaü yadvan mçdaiva parilipyate 12,205.011c pàrthivo 'yaü tathà deho mçdvikàrair vilipyate 12,205.012a madhu tailaü payaþ sarpir màüsàni lavaõaü guóaþ 12,205.012c dhànyàni phalamålàni mçdvikàràþ sahàmbhasà 12,205.013a yadvat kàntàram àtiùñhan nautsukyaü samanuvrajet 12,205.013c ÷ramàd àhàram àdadyàd asvàdv api hi yàpanam 12,205.014a tadvat saüsàrakàntàram àtiùñha¤ ÷ramatatparaþ 12,205.014c yàtràrtham adyàd àhàraü vyàdhito bheùajaü yathà 12,205.014d*0578_01 bhakùaõe ÷vàpadair màrgàd iti càraü karoti cet 12,205.014d*0578_02 evaü saüsàramàrgeõa yàtràrthaü viùayàõi ca 12,205.014d*0578_03 na gacched bhogavij¤ànàd unmàrge padyate tadà 12,205.014d*0578_04 tasmàd aduþkhato màrgam àsthitas tam anusmaret 12,205.014d*0578_05 nànàparõaphalà vçkùà bahavaþ santi tatra hi 12,205.014d*0578_06 bhoktàro munaya÷ caiva tasmàt parataraü vanam 12,205.014d*0578_07 anumànais tathà ÷àstrair ya÷asà vikrameõa ca 12,205.015a satya÷aucàrjavatyàgair ya÷asà vikrameõa ca 12,205.015c kùàntyà dhçtyà ca buddhyà ca manasà tapasaiva ca 12,205.016a bhàvàn sarvàn yathàvçttàn saüvaseta yathàkramam 12,205.016c ÷àntim icchann adãnàtmà saüyacched indriyàõi ca 12,205.017a sattvena rajasà caiva tamasà caiva mohitàþ 12,205.017c cakravat parivartante hy aj¤ànàj jantavo bhç÷am 12,205.018a tasmàt samyak parãkùeta doùàn aj¤ànasaübhavàn 12,205.018c aj¤ànaprabhavaü nityam ahaükàraü parityajet 12,205.019a mahàbhåtànãndriyàõi guõàþ sattvaü rajas tamaþ 12,205.019b*0579_01 dehamålaü vijànãhi naitàni bhagavàn ataþ 12,205.019b*0579_02 upàyataþ pravakùyàmi taü ca mçtyuü duràsadam 12,205.019c trailokyaü se÷varaü sarvam ahaükàre pratiùñhitam 12,205.020a yatheha niyataü kàlo dar÷ayaty àrtavàn guõàn 12,205.020c tadvad bhåteùv ahaükàraü vidyàd bhåtapravartakam 12,205.021a saümohakaü tamo vidyàt kçùõam aj¤ànasaübhavam 12,205.021b*0580_01 prakçter guõasaüjàto mahàn ahaükriyà tataþ 12,205.021b*0580_02 ahaükàràt punaþ pa÷càd bhåtagràmam udàhçtam 12,205.021b*0580_03 avyaktasya guõebhyas tu tadguõàü÷ ca nibodha tàn 12,205.021c prãtiduþkhanibaddhàü÷ ca samastàüs trãn atho guõàn 12,205.021e sattvasya rajasa÷ caiva tamasa÷ ca nibodha tàn 12,205.022a pramoho harùajaþ prãtir asaüdeho dhçtiþ smçtiþ 12,205.022c etàn sattvaguõàn vidyàd imàn ràjasatàmasàn 12,205.022d*0581_01 asaütoùo 'kùamà dhairyam atçptir viùayàdiùu 12,205.022d*0581_02 ràjasà÷ ca guõà hy ete tatparaü tàmasठ÷çõu 12,205.022d*0581_03 mohas tandrã tathà duþkhaü nidràlasyaü pramàdatà 12,205.022d*0581_04 viùàdã dãrghasåtra÷ ca tat tàmasam udàhçtam 12,205.023a kàmakrodhau pramàda÷ ca lobhamohau bhayaü klamaþ 12,205.023c viùàda÷okàv aratir mànadarpàv anàryatà 12,205.024a doùàõàm evamàdãnàü parãkùya gurulàghavam 12,205.024c vimç÷ed àtmasaüsthànàm ekaikam anusaütatam 12,205.024d*0582_01 yasmin pratiùñhitaü cedaü yasmin sajj¤ànanirgatiþ 12,205.024d*0582_02 sarvabhåtàdhikaü nityam ahaükàraü vilokayet 12,205.024d*0582_03 vilokamànaþ sa tadà svabuddhyà såkùmayà punaþ 12,205.024d*0582_04 tad eva bhàti tad råpam àtmanà yat sunirmalam 12,205.025 ÷iùya uvàca 12,205.025a ke doùà manasà tyaktàþ ke buddhyà ÷ithilãkçtàþ 12,205.025c ke punaþ punar àyànti ke mohàd aphalà iva 12,205.026a keùàü balàbalaü buddhyà hetubhir vimç÷ed budhaþ 12,205.026c etat sarvaü samàcakùva yathà vidyàm ahaü prabho 12,205.026d*0583_01 mahyaü ÷u÷råùave vidvan vakùy etad buddhini÷citam 12,205.026d*0583_02 ÷àntatvàd aparàntàc ca àrambhàd api caikataþ 12,205.026d*0583_03 prokto hy atra yathà hetur evam àhur manãùiõaþ 12,205.027 gurur uvàca 12,205.027*0584_01 gauravaü tu guõànàü syàt taddhetånàü balàbalàt 12,205.027a doùair målàd avacchinnair vi÷uddhàtmà vimucyate 12,205.027c vinà÷ayati saübhåtam ayasmayamayo yathà 12,205.027d*0585_01 sahajair avi÷uddhàtmà doùair na÷yati ràjasaiþ 12,205.027e tathàkçtàtmà sahajair doùair na÷yati ràjasaiþ 12,205.028a ràjasaü tàmasaü caiva ÷uddhàtmàkarmasaübhavam 12,205.028b*0586_01 ÷amayet sattvam àsthàya svabuddhyà kevalaü dvijaþ 12,205.028b*0587_01 tyajec ca manasà caitau ÷uddhàtmà buddhim àsthitaþ 12,205.028c tat sarvaü dehinàü bãjaü sarvam àtmavataþ samam 12,205.029a tasmàd àtmavatà varjyaü raja÷ ca tama eva ca 12,205.029c rajastamobhyàü nirmuktaü sattvaü nirmalatàm iyàt 12,205.029d*0588_01 àhàràn varjayen nityaü ràjasàüs tàmasàn api 12,205.029d*0589_01 te brahma punar àyànti na mohàd acalà iva 12,205.030a atha và mantravad bråyur màüsàdànàü yajuùkçtam 12,205.030c hetuþ sa evànàdàne ÷uddhadharmànupàlane 12,205.031a rajasà dharmayuktàni kàryàõy api samàpnuyàt 12,205.031c arthayuktàni càtyarthaü kàmàn sarvàü÷ ca sevate 12,205.032a tamasà lobhayuktàni krodhajàni ca sevate 12,205.032c hiüsàvihàràbhiratas tandrãnidràsamanvitaþ 12,205.033a sattvasthaþ sàttvikàn bhàvठ÷uddhàn pa÷yati saü÷ritaþ 12,205.033c sa dehã vimalaþ ÷rãmठ÷uddho vidyàsamanvitaþ 12,206.001 gurur uvàca 12,206.001a rajasà sàdhyate mohas tamasà ca nararùabha 12,206.001c krodhalobhau bhayaü darpa eteùàü sàdhanàc chuciþ 12,206.002a paramaü paramàtmànaü devam akùayam avyayam 12,206.002c viùõum avyaktasaüsthànaü vi÷ante devasattamam 12,206.003a tasya màyàvidagdhàïgà j¤ànabhraùñà nirà÷iùaþ 12,206.003c mànavà j¤ànasaümohàt tataþ kàmaü prayànti vai 12,206.004a kàmàt krodham avàpyàtha lobhamohau ca mànavàþ 12,206.004c mànadarpàd ahaükàram ahaükàràt tataþ kriyàþ 12,206.005a kriyàbhiþ snehasaübandhaþ snehàc chokam anantaram 12,206.005c sukhaduþkhasamàrambhàj janmàjanmakçtakùaõàþ 12,206.006a janmato garbhavàsaü tu ÷ukra÷oõitasaübhavam 12,206.006c purãùamåtravikleda÷oõitaprabhavàvilam 12,206.007a tçùõàbhibhåtas tair baddhas tàn evàbhipariplavan 12,206.007b*0590_01 tathà narakagartasthas tçùõàrajjubhir àcitaþ 12,206.007b*0590_02 puõyapàpapraõunnàïgo jàyate sa yathà kçmiþ 12,206.007b*0590_03 ma÷akair matkuõair daùñas tathà citravadhàrditaþ 12,206.007b*0590_04 nànàvyàdhibhir àkãrõaþ kathaü cid yauvanaü gataþ 12,206.007b*0590_05 kårmotsçjati bhåya÷ ca rajjuþ svasvamukhepsayà 12,206.007b*0590_06 yoùitaü narakaü gçhya janmakarmava÷ànugaþ 12,206.007b*0590_07 purakùetranimittaü yad duþkhaü vaktuü na ÷akyate 12,206.007b*0590_08 kas tatra nindaka÷ caiva narake pacyate bhç÷am 12,206.007b*0590_09 vàrdhakyam anulaïgheta tatra karmàrabhet punaþ 12,206.007b*0590_10 bhagavàn saüstutaþ pa÷càt kiü pravakùyàmi te bhç÷am 12,206.007c saüsàratantravàhinyas tatra budhyeta yoùitaþ 12,206.008a prakçtyà kùetrabhåtàs tà naràþ kùetraj¤alakùaõàþ 12,206.008c tasmàd età vi÷eùeõa naro 'tãyur vipa÷citaþ 12,206.009a kçtyà hy età ghoraråpà mohayanty avicakùaõàn 12,206.009c rajasy antarhità mårtir indriyàõàü sanàtanã 12,206.010a tasmàt tarùàtmakàd ràgàd bãjàj jàyanti jantavaþ 12,206.010c svadehajàn asvasaüj¤àn yadvad aïgàt kçmãüs tyajet 12,206.010e svasaüj¤àn asvajàüs tadvat sutasaüj¤àn kçmãüs tyajet 12,206.011a ÷ukrato rasata÷ caiva snehàj jàyanti jantavaþ 12,206.011c svabhàvàt karmayogàd và tàn upekùeta buddhimàn 12,206.012a rajas tamasi paryastaü sattvaü tamasi saüsthitam 12,206.012c j¤ànàdhiùñhànam aj¤ànaü buddhyahaükàralakùaõam 12,206.013a tad bãjaü dehinàm àhus tad bãjaü jãvasaüj¤itam 12,206.013c karmaõà kàlayuktena saüsàraparivartakam 12,206.014a ramaty ayaü yathà svapne manasà dehavàn iva 12,206.014c karmagarbhair guõair dehã garbhe tad upapadyate 12,206.015a karmaõà bãjabhåtena codyate yad yad indriyam 12,206.015c jàyate tad ahaükàràd ràgayuktena cetasà 12,206.016a ÷abdaràgàc chrotram asya jàyate bhàvitàtmanaþ 12,206.016b*0591_01 spar÷aràgàt tvag evàsya jàyate bhàvitàtmanaþ 12,206.016c råparàgàt tathà cakùur ghràõaü gandhacikãrùayà 12,206.016d*0592_01 rasaràgàt tathà jihvà jàyate bhàvitàtmanaþ 12,206.017a spar÷anebhyas tathà vàyuþ pràõàpànavyapà÷rayaþ 12,206.017c vyànodànau samàna÷ ca pa¤cadhà dehayàpanà 12,206.018a saüjàtair jàyate gàtraiþ karmajair brahmaõà vçtaþ 12,206.018c duþkhàdyantair duþkhamadhyair naraþ ÷àrãramànasaiþ 12,206.019a duþkhaü vidyàd upàdànàd abhimànàc ca vardhate 12,206.019c tyàgàt tebhyo nirodhaþ syàn nirodhaj¤o vimucyate 12,206.020a indriyàõàü rajasy eva prabhavapralayàv ubhau 12,206.020c parãkùya saücared vidvàn yathàvac chàstracakùuùà 12,206.021a j¤ànendriyàõãndriyàrthàn nopasarpanty atarùulam 12,206.021c j¤àtai÷ ca kàraõair dehã na dehaü punar arhati 12,207.001 gurur uvàca 12,207.001a atropàyaü pravakùyàmi yathàvac chàstracakùuùà 12,207.001c tad vij¤ànàc caran pràj¤aþ pràpnuyàt paramàü gatim 12,207.002a sarveùàm eva bhåtànàü puruùaþ ÷reùñha ucyate 12,207.002c puruùebhyo dvijàn àhur dvijebhyo mantravàdinaþ 12,207.003a sarvabhåtavi÷iùñàs te sarvaj¤àþ sarvadar÷inaþ 12,207.003c bràhmaõà vedatattvaj¤às tattvàrthagatini÷cayàþ 12,207.004a netrahãno yathà hy ekaþ kçcchràõi labhate 'dhvani 12,207.004c j¤ànahãnas tathà loke tasmàj j¤ànavido 'dhikàþ 12,207.005a tàüs tàn upàsate dharmàn dharmakàmà yathàgamam 12,207.005c na tv eùàm arthasàmànyam antareõa guõàn imàn 12,207.006a vàgdehamanasàü ÷aucaü kùamà satyaü dhçtiþ smçtiþ 12,207.006c sarvadharmeùu dharmaj¤à j¤àpayanti guõàn imàn 12,207.007a yad idaü brahmaõo råpaü brahmacaryam iti smçtam 12,207.007c paraü tat sarvabhåtebhyas tena yànti paràü gatim 12,207.008a liïgasaüyogahãnaü yac charãraspar÷avarjitam 12,207.008c ÷rotreõa ÷ravaõaü caiva cakùuùà caiva dar÷anam 12,207.008d*0593_01 tvacà ca spar÷anaü yac ca nàsayà ghràõam eva ca 12,207.009a jihvayà rasanaü yac ca tad eva parivarjitam 12,207.009c buddhyà ca vyavasàyena brahmacaryam akalmaùam 12,207.010a samyagvçttir brahmalokaü pràpnuyàn madhyamaþ suràn 12,207.010c dvijàgryo jàyate vidvàn kanyasãü vçttim àsthitaþ 12,207.011a suduùkaraü brahmacaryam upàyaü tatra me ÷çõu 12,207.011c saüpravçttam udãrõaü ca nigçhõãyàd dvijo manaþ 12,207.012a yoùitàü na kathàþ ÷ràvyà na nirãkùyà nirambaràþ 12,207.012c kadà cid dar÷anàd àsàü durbalàn àvi÷ed rajaþ 12,207.013a ràgotpattau caret kçcchram ahnas triþ pravi÷ed apaþ 12,207.013c magnaþ svapne ca manasà trir japed aghamarùaõam 12,207.014a pàpmànaü nirdahed evam antarbhåtaü rajomayam 12,207.014c j¤ànayuktena manasà saütatena vicakùaõaþ 12,207.015a kuõapàmedhyasaüyuktaü yadvad acchidrabandhanam 12,207.015c tadvad dehagataü vidyàd àtmànaü dehabandhanam 12,207.015d*0594_01 amedhyapårõaü yad bhàõóaü ÷leùmàntakalilàvçtam 12,207.015d*0594_02 necchate vãkùituü bhàõóaü kutaþ spraùñuü pravartate 12,207.015d*0594_03 dehabhàõóaü malaiþ pårõaü bahiþ svedajalàvçtam 12,207.015d*0594_04 bãbhatsaü naranàrãõàü j¤àninàü narakaü matam 12,207.015d*0594_05 chidrakumbho yathà sràvaü sçjate tadgataü dçóham 12,207.015d*0594_06 antaþsthaü sraüsate tadvaj jalaü deheùu dehinàm 12,207.015d*0594_07 ÷leùmà÷rumåtrakalilaü purãùaü ÷uklam eva ca 12,207.015d*0594_08 kaphajàlaviniryàsaþ sarasa÷ citta mu¤caya 12,207.016a vàtapittakaphàn raktaü tvaïmàüsaü snàyum asthi ca 12,207.016c majjàü caiva siràjàlais tarpayanti rasà nçõàm 12,207.017a da÷a vidyàd dhamanyo 'tra pa¤cendriyaguõàvahàþ 12,207.017c yàbhiþ såkùmàþ pratàyante dhamanyo 'nyàþ sahasra÷aþ 12,207.018a evam etàþ sirànadyo rasodà dehasàgaram 12,207.018c tarpayanti yathàkàlam àpagà iva sàgaram 12,207.019a madhye ca hçdayasyaikà sirà tv atra manovahà 12,207.019c ÷ukraü saükalpajaü néõàü sarvagàtrair vimu¤cati 12,207.020a sarvagàtrapratàyinyas tasyà hy anugatàþ siràþ 12,207.020c netrayoþ pratipadyante vahantyas taijasaü guõam 12,207.021a payasy antarhitaü sarpir yadvan nirmathyate khajaiþ 12,207.021c ÷ukraü nirmathyate tadvad dehasaükalpajaiþ khajaiþ 12,207.022a svapne 'py evaü yathàbhyeti manaþsaükalpajaü rajaþ 12,207.022c ÷ukram aspar÷ajaü dehàt sçjanty asya manovahà 12,207.023a maharùir bhagavàn atrir veda tac chukrasaübhavam 12,207.023c tribãjam indradaivatyaü tasmàd indriyam ucyate 12,207.024a ye vai ÷ukragatiü vidyur bhåtasaükarakàrikàm 12,207.024c viràgà dagdhadoùàs te nàpnuyur dehasaübhavam 12,207.025a guõànàü sàmyam àgamya manasaiva manovaham 12,207.025c dehakarma nudan pràõàn antakàle vimucyate 12,207.026a bhavità manaso j¤ànaü mana eva pratàyate 12,207.026c jyotiùmad virajo divyam atra siddhaü mahàtmanàm 12,207.027a tasmàt tad avighàtàya karma kuryàd akalmaùam 12,207.027c rajas tama÷ ca hitveha na tiryaggatim àpnuyàt 12,207.028a taruõàdhigataü j¤ànaü jaràdurbalatàü gatam 12,207.028c paripakvabuddhiþ kàlena àdatte mànasaü balam 12,207.028d*0595_01 evaü putrakalatreùu j¤àtisaübandhibandhuùu 12,207.028d*0595_02 àdatte hçdaye kàmaü vyàdhà[dhyà]dibhir abhiplutaþ 12,207.028d*0595_03 yatas tataþ paripatann avindan sukham aõv api 12,207.028d*0595_04 bahuduþkhasamàpannaþ pa÷càn nirvedam àsthitaþ 12,207.028d*0595_05 j¤ànavçkùaü samà÷ritya pa÷càn nirvçtim a÷nute 12,207.029a sudurgam iva panthànam atãtya guõabandhanam 12,207.029c yadà pa÷yet tadà doùàn atãtyàmçtam a÷nute 12,208.001 gurur uvàca 12,208.001a duranteùv indriyàrtheùu saktàþ sãdanti jantavaþ 12,208.001c ye tv asaktà mahàtmànas te yànti paramàü gatim 12,208.002a janmamçtyujaràduþkhair vyàdhibhir manasaþ klamaiþ 12,208.002c dçùñvemaü saütataü lokaü ghañen mokùàya buddhimàn 12,208.003a vàïmanobhyàü ÷arãreõa ÷uciþ syàd anahaükçtaþ 12,208.003c pra÷ànto j¤ànavàn bhikùur nirapekùa÷ caret sukham 12,208.003d*0596_01 va÷à mokùavatàü pà÷às tàsàü råpaü pradar÷akam 12,208.003d*0596_02 durgrahaü pa÷yamàno 'pi manyate mohitas tadà 12,208.003d*0596_03 evaü pa÷yantam àtmànam anudhyàtaü hi bandhuùu 12,208.003d*0596_04 ayathàtvena jànàmi bhedaråpeõa saüsthitam 12,208.004a atha và manasaþ saïgaü pa÷yed bhåtànukampayà 12,208.004c atràpy upekùàü kurvãta j¤àtvà karmaphalaü jagat 12,208.005a yat kçtaü pràk ÷ubhaü karma pàpaü và tad upà÷nute 12,208.005c tasmàc chubhàni karmàõi kuryàd vàgbuddhikarmabhiþ 12,208.006a ahiüsà satyavacanaü sarvabhåteùu càrjavam 12,208.006c kùamà caivàpramàda÷ ca yasyaite sa sukhã bhavet 12,208.006d*0597_01 anakùasàdhyaü tad brahma nirmalaü jagataþ param 12,208.006d*0597_02 svàtmaprakà÷am agràhyam ahetukam aca¤calam 12,208.006d*0597_03 vivekaj¤ànavàcistho hy à÷uråpeõa saüsthitaþ 12,208.006d*0597_04 vaikàrikàt pradç÷yete gairike madhudhàravat 12,208.007a ya÷ cainaü paramaü dharmaü sarvabhåtasukhàvaham 12,208.007c duþkhàn niþsaraõaü veda sa tattvaj¤aþ sukhã bhavet 12,208.008a tasmàt samàhitaü buddhyà mano bhåteùu dhàrayet 12,208.008c nàpadhyàyen na spçhayen nàbaddhaü cintayed asat 12,208.009a avàgyogaprayogeõa manoj¤aü saüpravartate 12,208.009c vivakùatà và sadvàkyaü dharmaü såkùmam avekùatà 12,208.009e satyàü vàcam ahiüsràü ca vaded anapavàdinãm 12,208.010a kalkàpetàm aparuùàm anç÷aüsàm apai÷unàm 12,208.010c ãdçg alpaü ca vaktavyam avikùiptena cetasà 12,208.011a vàkprabuddho hi saüràgàd viràgàd vyàhared yadi 12,208.011c buddhyà hy anigçhãtena manasà karma tàmasam 12,208.011e rajobhåtair hi karaõaiþ karmaõà pratipadyate 12,208.012a sa duþkhaü pràpya loke 'smin narakàyopapadyate 12,208.012c tasmàn manovàk÷arãrair àcared dhairyam àtmanaþ 12,208.013a prakãrõameùabhàro hi yadvad dhàryeta dasyubhiþ 12,208.013c pratilomàü di÷aü buddhvà saüsàram abudhàs tathà 12,208.013d*0598_01 saüsàramàrgam àpannaþ pratilomaü vivarjayet 12,208.014a tàn eva ca yathà dasyån kùiptvà gacchec chivàü di÷am 12,208.014c tathà rajastamaþkarmàõy utsçjya pràpnuyàt sukham 12,208.015a niþsaüdigdham anãho vai muktaþ sarvaparigrahaiþ 12,208.015c viviktacàrã laghvà÷ã tapasvã niyatendriyaþ 12,208.016a j¤ànadagdhaparikle÷aþ prayogaratir àtmavàn 12,208.016c niùpracàreõa manasà paraü tad adhigacchati 12,208.017a dhçtimàn àtmavàn buddhiü nigçhõãyàd asaü÷ayam 12,208.017c mano buddhyà nigçhõãyàd viùayàn manasàtmanaþ 12,208.017d*0599_01 yojayitvà manas tatra ni÷calaü paramàtmani 12,208.017d*0599_02 yogàbhisaüdhiyuktasya brahma tat saüprakà÷ate 12,208.017d*0599_03 aikàntyaü tad idaü viddhi sarvavastvantarasthitiþ 12,208.017d*0599_04 vi÷eùahãnaü gçhõanti vi÷eùàü kàraõàtmikàm 12,208.017d*0599_05 atha và na prabhus tatra paramàtmani vartitum 12,208.017d*0599_06 àgàmitattvaü yogàtmà yogatantram upakramet 12,208.018a nigçhãtendriyasyàsya kurvàõasya mano va÷e 12,208.018c devatàs tàþ prakà÷ante hçùñà yànti tam ã÷varam 12,208.019a tàbhiþ saüsaktamanaso brahmavat saüprakà÷ate 12,208.019c etai÷ càpagataiþ sarvair brahmabhåyàya kalpate 12,208.020a atha và na pravarteta yogatantrair upakramet 12,208.020c yena tantramayaü tantraü vçttiþ syàt tat tad àcaret 12,208.021a kaõapiõyàkakulmàùa÷àkayàvakasaktavaþ 12,208.021c tathà målaphalaü bhaikùaü paryàyeõopayojayet 12,208.022a àhàraü niyataü caiva de÷e kàle ca sàttvikam 12,208.022c tat parãkùyànuvarteta yat pravçtty anuvartakam 12,208.023a pravçttaü noparundheta ÷anair agnim ivendhayet 12,208.023c j¤ànendhitaü tato j¤ànam arkavat saüprakà÷ate 12,208.024a j¤ànàdhiùñhànam aj¤ànaü trãül lokàn adhitiùñhati 12,208.024c vij¤ànànugataü j¤ànam aj¤ànàd apakçùyate 12,208.025a pçthaktvàt saüprayogàc ca nàsåyur veda ÷à÷vatam 12,208.025c sa tayor apavargaj¤o vãtaràgo vimucyate 12,208.026a vayotãto jaràmçtyå jitvà brahma sanàtanam 12,208.026c amçtaü tad avàpnoti yat tad akùaram avyayam 12,209.001 gurur uvàca 12,209.001a niùkalmaùaü brahmacaryam icchatà carituü sadà 12,209.001c nidrà sarvàtmanà tyàjyà svapnadoùàn avekùatà 12,209.002a svapne hi rajasà dehã tamasà càbhibhåyate 12,209.002c dehàntaram ivàpanna÷ caraty apagatasmçtiþ 12,209.003a j¤ànàbhyàsàj jàgarato jij¤àsàrtham anantaram 12,209.003c vij¤ànàbhinive÷àt tu jàgaraty ani÷aü sadà 12,209.004a atràha ko nv ayaü bhàvaþ svapne viùayavàn iva 12,209.004c pralãnair indriyair dehã vartate dehavàn iva 12,209.005a atrocyate yathà hy etad veda yoge÷varo hariþ 12,209.005c tathaitad upapannàrthaü varõayanti maharùayaþ 12,209.006a indriyàõàü ÷ramàt svapnam àhuþ sarvagataü budhàþ 12,209.006b*0600_01 tanmayànãndriyàõy àhus tàvad gacchanti tàni vai 12,209.006b*0600_02 atràhus tritayaü nityam atathyam iti cec ca na 12,209.006b*0600_03 prathame vartamàno 'sau tritayaü vetti sarvadà 12,209.006b*0600_04 netaràv upasaügamya vijànàti kathaü cana 12,209.006b*0600_05 svapnàvasthàgato hy eùa svapna ity eva vetti ca 12,209.006b*0600_06 tad apy asadç÷aü yuktyà tritayaü mohalakùaõam 12,209.006b*0600_07 yadàtmatritayàn muktas tadà jànàty asatkçtaþ 12,209.006c manasas tu pralãnatvàt tat tad àhur nidar÷anam 12,209.007a kàryavyàsaktamanasaþ saükalpo jàgrato hy api 12,209.007c yadvan manorathai÷varyaü svapne tadvan manogatam 12,209.008a saüsàràõàm asaükhyànàü kàmàtmà tad avàpnuyàt 12,209.008c manasy antarhitaü sarvaü veda sottamapåruùaþ 12,209.009a guõànàm api yad yat tat karma jànàty upasthitam 12,209.009c tat tac chaüsanti bhåtàni mano yad bhàvitaü yathà 12,209.010a tatas tam upavartante guõà ràjasatàmasàþ 12,209.010c sàttviko và yathàyogam ànantaryaphalodayaþ 12,209.011a tataþ pa÷yaty asaübaddhàn vàtapittakaphottaràn 12,209.011c rajastamobhavair bhàvais tad apy àhur duranvayam 12,209.012a prasannair indriyair yad yat saükalpayati mànasam 12,209.012c tat tat svapne 'py uparate manodçùñir nirãkùate 12,209.013a vyàpakaü sarvabhåteùu vartate 'pratighaü manaþ 12,209.013c manasy antarhitaü dvàraü deham àsthàya mànasam 12,209.014a yat tat sadasad avyaktaü svapity asmin nidar÷anam 12,209.014b*0601_01 vyaktabhedam atãto 'sau cinmàtraü paridç÷yate 12,209.014c sarvabhåtàtmabhåtasthaü tad adhyàtmaguõaü viduþ 12,209.015a lipseta manasà ya÷ ca saükalpàd ai÷varaü guõam 12,209.015c àtmaprabhàvàt taü vidyàt sarvà hy àtmani devatàþ 12,209.016a evaü hi tapasà yuktam arkavat tamasaþ param 12,209.016c trailokyaprakçtir dehã tapasà taü mahe÷varam 12,209.017a tapo hy adhiùñhitaü devais tapoghnam asurais tamaþ 12,209.017c etad devàsurair guptaü tad àhur j¤ànalakùaõam 12,209.018a sattvaü rajas tama÷ ceti devàsuraguõàn viduþ 12,209.018c sattvaü devaguõaü vidyàd itaràv àsurau guõau 12,209.018d*0602_01 sattvaü manas tathà buddhir devà ity abhi÷abditàþ 12,209.018d*0602_02 tair eva hi vçtas tasmàj j¤àtvaivaü paramaü * * 12,209.018d*0602_03 nidràvikalpena satàü * * vi÷ati lokavat 12,209.018d*0602_04 svastho bhavati gåóhàtmà kaluùaiþ parivarjitaþ 12,209.018d*0602_05 ni÷àdikà ye kathità lokànàü kaluùà matàþ 12,209.018d*0602_06 tair hãnaü yat puraü ÷uddhaü bàhyàbhyantaravartinam 12,209.018d*0602_07 sadànandamayaü nityaü bhåtvà tat param anviyàt 12,209.018d*0602_08 evam àkhyàtam atyarthaü brahmacaryam akalmaùam 12,209.018d*0602_09 sarvasaüyogahãnaü tad viùõvàkhyaü paramaü padam 12,209.018d*0602_10 acintyam adbhutaü loke j¤ànena parivartate 12,209.019a brahma tat paramaü vedyam amçtaü jyotir akùaram 12,209.019c ye vidur bhàvitàtmànas te yànti paramàü gatim 12,209.020a hetumac chakyam àkhyàtum etàvaj j¤ànacakùuùà 12,209.020c pratyàhàreõa và ÷akyam avyaktaü brahma veditum 12,210.001 gurur uvàca 12,210.001a na sa veda paraü dharmaü yo na veda catuùñayam 12,210.001c vyaktàvyakte ca yat tattvaü saüpràptaü paramarùiõà 12,210.002a vyaktaü mçtyumukhaü vidyàd avyaktam amçtaü padam 12,210.002c pravçttilakùaõaü dharmam çùir nàràyaõo 'bravãt 12,210.003a atraivàvasthitaü sarvaü trailokyaü sacaràcaram 12,210.003c nivçttilakùaõaü dharmam avyaktaü brahma ÷à÷vatam 12,210.004a pravçttilakùaõaü dharmaü prajàpatir athàbravãt 12,210.004c pravçttiþ punaràvçttir nivçttiþ paramà gatiþ 12,210.005a tàü gatiü paramàm eti nivçttiparamo muniþ 12,210.005c j¤ànatattvaparo nityaü ÷ubhà÷ubhanidar÷akaþ 12,210.006a tad evam etau vij¤eyàv avyaktapuruùàv ubhau 12,210.006c avyaktapuruùàbhyàü tu yat syàd anyan mahattaram 12,210.007a taü vi÷eùam avekùeta vi÷eùeõa vicakùaõaþ 12,210.007c anàdyantàv ubhàv etàv aliïgau càpy ubhàv api 12,210.008a ubhau nityau såkùmatarau mahadbhya÷ ca mahattarau 12,210.008c sàmànyam etad ubhayor evaü hy anyad vi÷eùaõam 12,210.009a prakçtyà sargadharmiõyà tathà trividhasattvayà 12,210.009c viparãtam ato vidyàt kùetraj¤asya ca lakùaõam 12,210.010a prakçte÷ ca vikàràõàü draùñàram aguõànvitam 12,210.010b*0603_01 kùetraj¤am àhur jãvaü tu kartàraü guõasaüvçtam 12,210.010b*0604_01 agràhyaü yena jànanti taj j¤anaü daü÷ita÷ ca tat 12,210.010b*0604_02 tenaiva daü÷ito nityaü na guõaþ paribhåyate 12,210.010c agràhyau puruùàv etàv aliïgatvàd asaühitau 12,210.011a saüyogalakùaõotpattiþ karmajà gçhyate yayà 12,210.011c karaõaiþ karmanirvçttaiþ kartà yad yad viceùñate 12,210.011e kãrtyate ÷abdasaüj¤àbhiþ ko 'ham eùo 'py asàv iti 12,210.011f*0605_01 mamàpi kàyam iti ca tad aj¤o nityasaüvçtaþ 12,210.012a uùõãùavàn yathà vastrais tribhir bhavati saüvçtaþ 12,210.012c saüvçto 'yaü tathà dehã sattvaràjasatàmasaiþ 12,210.012d*0606_01 bhedavastu tv abhedena jànàti sa yadà pumàn 12,210.012d*0606_02 tadà paraü paràtmàsau bhavaty eva nira¤janaþ 12,210.012d*0606_03 kriyàyoge ca bhedàkhye bahu saükùipyate kva cit 12,210.012d*0606_04 vasurudragaõàdyeùu svànubhogena bhogataþ 12,210.012d*0606_05 evam eùa paraþ sattvo nànàråpeõa saüsthitaþ 12,210.012d*0606_06 saükùipto dç÷yate pa÷càd ekaråpeõa viùñhitaþ 12,210.013a tasmàc catuùñayaü vedyam etair hetubhir àcitam 12,210.013c yathàsaüj¤o hy ayaü samyag antakàle na muhyati 12,210.013d*0607_01 vàyur vidho yathà bhànur viprakà÷aü gamiùyati 12,210.014a ÷riyaü divyàm abhiprepsur brahma vàïmanasà ÷uciþ 12,210.014c ÷àrãrair niyamair ugrai÷ caren niùkalmaùaü tapaþ 12,210.015a trailokyaü tapasà vyàptam antarbhåtena bhàsvatà 12,210.015c sårya÷ ca candramà÷ caiva bhàsatas tapasà divi 12,210.015d*0608_01 anyac ca dharmasàmyaü yat tapas tat kãrtyate punaþ 12,210.016a pratàpas tapaso j¤ànaü loke saü÷abditaü tapaþ 12,210.016c rajastamoghnaü yat karma tapasas tat svalakùaõam 12,210.016d*0609_01 tritayaü hy etad àkhyàtaü yady asmàd bhàsituü punaþ 12,210.016d*0609_02 svabhàsà bhàsayaü÷ càpi candramà hy atra vartate 12,210.016d*0609_03 såryayoge tu yaþ saüdhis tapaþ sarvaü pradãpyate 12,210.017a brahmacaryam ahiüsà ca ÷àrãraü tapa ucyate 12,210.017c vàïmanoniyamaþ sàmyaü mànasaü tapa ucyate 12,210.018a vidhij¤ebhyo dvijàtibhyo gràhyam annaü vi÷iùyate 12,210.018c àhàraniyamenàsya pàpmà na÷yati ràjasaþ 12,210.019a vaimanasyaü ca viùaye yànty asya karaõàni ca 12,210.019c tasmàt tanmàtram àdadyàd yàvad atra prayojanam 12,210.020a antakàle vayotkarùàc chanaiþ kuryàd anàturaþ 12,210.020c evaü yuktena manasà j¤ànaü tad upapadyate 12,210.021a rajasà càpy ayaü dehã dehavठ÷abdavac caret 12,210.021c kàryair avyàhatamatir vairàgyàt prakçtau sthitaþ 12,210.021e à dehàd apramàdàc ca dehàntàd vipramucyate 12,210.022a hetuyuktaþ sadotsargo bhåtànàü pralayas tathà 12,210.022c parapratyayasarge tu niyataü nàtivartate 12,210.023a bhavàntaprabhavapraj¤à àsate ye viparyayam 12,210.023c dhçtyà dehàn dhàrayanto buddhisaükùiptamànasàþ 12,210.023e sthànebhyo dhvaüsamànà÷ ca såkùmatvàt tàn upàsate 12,210.024a yathàgamaü ca tat sarvaü buddhyà tan naiva budhyate 12,210.024c dehàntaü ka÷ cid anvàste bhàvitàtmà nirà÷rayaþ 12,210.024e yukto dhàraõayà ka÷ cit sattàü ke cid upàsate 12,210.025a abhyasyanti paraü devaü vidyutsaü÷abditàkùaram 12,210.025c antakàle hy upàsannàs tapasà dagdhakilbiùàþ 12,210.026a sarva ete mahàtmàno gacchanti paramàü gatim 12,210.026c såkùmaü vi÷eùaõaü teùàm avekùec chàstracakùuùà 12,210.027a dehaü tu paramaü vidyàd vimuktam aparigraham 12,210.027c antarikùàd anyataraü dhàraõàsaktamànasam 12,210.028a martyalokàd vimucyante vidyàsaüyuktamànasàþ 12,210.028c brahmabhåtà virajasas tato yànti paràü gatim 12,210.028d*0610_01 evam ekàyanaü dharmam àhur vedavido janàþ 12,210.028d*0610_02 yathàj¤ànam upàsantaþ sarve yànti paràü gatim 12,210.029a kaùàyavarjitaü j¤ànaü yeùàm utpadyate 'calam 12,210.029c te yànti paramàül lokàn vi÷udhyanto yathàbalam 12,210.030a bhagavantam ajaü divyaü viùõum avyaktasaüj¤itam 12,210.030c bhàvena yànti ÷uddhà ye j¤ànatçptà nirà÷iùaþ 12,210.031a j¤àtvàtmasthaü hariü caiva nivartante na te 'vyayàþ 12,210.031c pràpya tat paramaü sthànaü modante 'kùaram avyayam 12,210.032a etàvad etad vij¤ànam etad asti ca nàsti ca 12,210.032c tçùõàbaddhaü jagat sarvaü cakravat parivartate 12,210.033a bisatantur yathaivàyam antaþsthaþ sarvato bise 12,210.033c tçùõàtantur anàdyantas tathà dehagataþ sadà 12,210.034a såcyà såtraü yathà vastre saüsàrayati vàyakaþ 12,210.034c tadvat saüsàrasåtraü hi tçùõàsåcyà nibadhyate 12,210.034d*0611_01 itas tataþ samàhçtya råpaü nirvartayiùyati 12,210.035a vikàraü prakçtiü caiva puruùaü ca sanàtanam 12,210.035c yo yathàvad vijànàti sa vitçùõo vimucyate 12,210.036a prakà÷aü bhagavàn etad çùir nàràyaõo 'mçtam 12,210.036c bhåtànàm anukampàrthaü jagàda jagato hitam 12,211.001 yudhiùñhira uvàca 12,211.001a kena vçttena vçttaj¤o janako mithilàdhipaþ 12,211.001c jagàma mokùaü dharmaj¤o bhogàn utsçjya mànuùàn 12,211.002 bhãùma uvàca 12,211.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,211.002c yena vçttena vçttaj¤aþ sa jagàma mahat sukham 12,211.003a janako janadevas tu mithilàyàü janàdhipaþ 12,211.003c aurdhvadehikadharmàõàm àsãd yukto vicintane 12,211.004a tasya sma ÷atam àcàryà vasanti satataü gçhe 12,211.004c dar÷ayantaþ pçthag dharmàn nànàpàùaõóavàdinaþ 12,211.005a sa teùàü pretyabhàve ca pretyajàtau vini÷caye 12,211.005c àgamasthaþ sa bhåyiùñham àtmatattve na tuùyati 12,211.006a tatra pa¤ca÷ikho nàma kàpileyo mahàmuniþ 12,211.006c paridhàvan mahãü kçtsnàü jagàma mithilàm api 12,211.007a sarvasaünyàsadharmàõàü tattvaj¤ànavini÷caye 12,211.007c suparyavasitàrtha÷ ca nirdvaüdvo naùñasaü÷ayaþ 12,211.008a çùãõàm àhur ekaü yaü kàmàd avasitaü nçùu 12,211.008c ÷à÷vataü sukham atyantam anvicchan sa sudurlabham 12,211.009a yam àhuþ kapilaü sàükhyàþ paramarùiü prajàpatim 12,211.009c sa manye tena råpeõa vismàpayati hi svayam 12,211.010a àsureþ prathamaü ÷iùyaü yam àhu÷ cirajãvinam 12,211.010c pa¤casrotasi yaþ satram àste varùasahasrikam 12,211.011a taü samàsãnam àgamya maõóalaü kàpilaü mahat 12,211.011b*0612_01 pa¤casrotasi niùõàtaþ pa¤caràtravi÷àradaþ 12,211.011b*0612_02 pa¤caj¤aþ pa¤cakçt pa¤caguõaþ pa¤ca÷ikhaþ smçtaþ 12,211.011c puruùàvastham avyaktaü paramàrthaü nibodhayat 12,211.012a iùñisatreõa saüsiddho bhåya÷ ca tapasà muniþ 12,211.012c kùetrakùetraj¤ayor vyaktiü bubudhe devadar÷anaþ 12,211.013a yat tad ekàkùaraü brahma nànàråpaü pradç÷yate 12,211.013b*0613_01 tan me bråhi dvija÷reùñha tvaü hi vettàsya tattvataþ 12,211.013b*0613_02 evaü pçùñaþ pa¤ca÷ikhaþ saüprahçùñatanåruhaþ 12,211.013b*0614_01 bodhàyanaparàn vipràn çùibhàvam upàgataþ 12,211.013c àsurir maõóale tasmin pratipede tad avyayam 12,211.014a tasya pa¤ca÷ikhaþ ÷iùyo mànuùyà payasà bhçtaþ 12,211.014c bràhmaõã kapilà nàma kà cid àsãt kuñumbinã 12,211.015a tasyàþ putratvam àgamya striyàþ sa pibati stanau 12,211.015c tataþ sa kàpileyatvaü lebhe buddhiü ca naiùñhikãm 12,211.016a etan me bhagavàn àha kàpileyàya saübhavam 12,211.016c tasya tat kàpileyatvaü sarvavittvam anuttamam 12,211.017a sàmànyaü kapilo j¤àtvà dharmaj¤ànàm anuttamam 12,211.017c upetya ÷atam àcàryàn mohayàm àsa hetubhiþ 12,211.017d*0615_01 niràkariùõus tàn sarvàüs teùàü hetuguõàn bahån 12,211.017d*0615_02 ÷ràvayàm àsa matimàn muniþ pa¤ca÷ikho nçpa 12,211.018a janakas tv abhisaüraktaþ kàpileyànudar÷anàt 12,211.018c utsçjya ÷atam àcàryàn pçùñhato 'nujagàma tam 12,211.019a tasmai paramakalpàya praõatàya ca dharmataþ 12,211.019c abravãt paramaü mokùaü yat tat sàükhyaü vidhãyate 12,211.020a jàtinirvedam uktvà hi karmanirvedam abravãt 12,211.020c karmanirvedam uktvà ca sarvanirvedam abravãt 12,211.021a yadarthaü karmasaüsargaþ karmaõàü ca phalodayaþ 12,211.021c tad anà÷vàsikaü moghaü vinà÷i calam adhruvam 12,211.022a dç÷yamàne vinà÷e ca pratyakùe lokasàkùike 12,211.022c àgamàt param astãti bruvann api paràjitaþ 12,211.023a anàtmà hy àtmano mçtyuþ kle÷o mçtyur jaràmayaþ 12,211.023c àtmànaü manyate mohàt tad asamyak paraü matam 12,211.024a atha ced evam apy asti yal loke nopapadyate 12,211.024c ajaro 'yam amçtyu÷ ca ràjàsau manyate tathà 12,211.025a asti nàstãti càpy etat tasminn asati lakùaõe 12,211.025c kim adhiùñhàya tad bråyàl lokayàtràvini÷cayam 12,211.026a pratyakùaü hy etayor målaü kçtàntaitihyayor api 12,211.026c pratyakùo hy àgamo 'bhinnaþ kçtànto và na kiü cana 12,211.027a yatra tatrànumàne 'sti kçtaü bhàvayate 'pi và 12,211.027c anyo jãvaþ ÷arãrasya nàstikànàü mate smçtaþ 12,211.028a reto vañakaõãkàyàü ghçtapàkàdhivàsanam 12,211.028c jàtismçtir ayaskàntaþ såryakànto 'mbubhakùaõam 12,211.029a pretya bhåtàtyaya÷ caiva devatàbhyupayàcanam 12,211.029c mçte karmanivçtti÷ ca pramàõam iti ni÷cayaþ 12,211.030a na tv ete hetavaþ santi ye ke cin mårtisaüsthitàþ 12,211.030c amartyasya hi martyena sàmànyaü nopapadyate 12,211.031a avidyàkarmaceùñànàü ke cid àhuþ punarbhavam 12,211.031c kàraõaü lobhamohau tu doùàõàü ca niùevaõam 12,211.032a avidyàü kùetram àhur hi karma bãjaü tathà kçtam 12,211.032c tçùõàsaüjananaü sneha eùa teùàü punarbhavaþ 12,211.033a tasmin vyåóhe ca dagdhe ca citte maraõadharmiõi 12,211.033c anyo 'nyàj jàyate dehas tam àhuþ sattvasaükùayam 12,211.034a yadà sa råpata÷ cànyo jàtitaþ ÷rutito 'rthataþ 12,211.034c katham asmin sa ity eva saübandhaþ syàd asaühitaþ 12,211.035a evaü sati ca kà prãtir dànavidyàtapobalaiþ 12,211.035c yad anyàcaritaü karma sarvam anyaþ prapadyate 12,211.036a yadà hy ayam ihaivànyaiþ pràkçtair duþkhito bhavet 12,211.036c sukhitair duþkhitair vàpi dç÷yo 'py asya vinirõayaþ 12,211.037a tathà hi musalair hanyuþ ÷arãraü tat punar bhavet 12,211.037c pçthag j¤ànaü yad anyac ca yenaitan nopalabhyate 12,211.038a çtuþ saüvatsaras tithyaþ ÷ãtoùõe ca priyàpriye 12,211.038c yathàtãtàni pa÷yanti tàdç÷aþ sattvasaükùayaþ 12,211.039a jarayà hi parãtasya mçtyunà và vinà÷inà 12,211.039c durbalaü durbalaü pårvaü gçhasyeva vina÷yati 12,211.040a indriyàõi mano vàyuþ ÷oõitaü màüsam asthi ca 12,211.040c ànupårvyà vina÷yanti svaü dhàtum upayànti ca 12,211.041a lokayàtràvidhànaü ca dànadharmaphalàgamaþ 12,211.041c yadarthaü veda÷abdà÷ ca vyavahàrà÷ ca laukikàþ 12,211.042a iti samyaï manasy ete bahavaþ santi hetavaþ 12,211.042c etad astãdam astãti na kiü cit pratipadyate 12,211.043a teùàü vimç÷atàm evaü tat tat samabhidhàvatàm 12,211.043c kva cin nivi÷ate buddhis tatra jãryati vçkùavat 12,211.044a evam arthair anarthai÷ ca duþkhitàþ sarvajantavaþ 12,211.044c àgamair apakçùyante hastipair hastino yathà 12,211.044d*0616_01 na jàtu kàmaþ kàmànàm upabhogena ÷àmyati 12,211.044d*0616_02 haviùà kçùõavartmeva bhåya evàbhivardhate 12,211.045a arthàüs tathàtyantasukhàvahàü÷ ca; lipsanta ete bahavo vi÷ulkàþ 12,211.045c mahattaraü duþkham abhiprapannà; hitvàmiùaü mçtyuva÷aü prayànti 12,211.046a vinà÷ino hy adhruvajãvitasya; kiü bandhubhir mitraparigrahai÷ ca 12,211.046c vihàya yo gacchati sarvam eva; kùaõena gatvà na nivartate ca 12,211.047a bhåvyomatoyànalavàyavo hi; sadà ÷arãraü paripàlayanti 12,211.047c itãdam àlakùya kuto ratir bhaved; vinà÷ino hy asya na ÷arma vidyate 12,211.048a idam anupadhi vàkyam acchalaü; paramaniràmayam àtmasàkùikam 12,211.048c narapatir abhivãkùya vismitaþ; punar anuyoktum idaü pracakrame 12,211.048d@018_0000 bhãùma uvàca 12,211.048d@018_0001 janako naradevas tu j¤àpitaþ paramarùiõà 12,211.048d@018_0002 punar evànupapraccha sàüparàye bhavàbhavau 12,211.048d@018_0003 bhagavan yad idaü pretya saüj¤à bhavati kasya cit 12,211.048d@018_0004 evaü sati kim aj¤ànaü j¤ànaü và kiü kariùyati 12,211.048d@018_0005 vivàdàd eva siddho 'sau kàraõasyeva vedanà 12,211.048d@018_0005 pa¤ca÷ikha uvàca 12,211.048d@018_0006 cetano vidyate hy atra haitukaü ca manogatam 12,211.048d@018_0007 àgamàd eva siddho 'sau svataþsiddha iti ÷rutiþ 12,211.048d@018_0008 vartate pçthag anyonyaü na hy apà÷ritya karmasu 12,211.048d@018_0009 cetano hy aü÷avas tatra svamårtaü dhàrayanty ataþ 12,211.048d@018_0010 svabhàvaü pauruùaü karma hy àtmànaü tam upà÷ritàþ 12,211.048d@018_0011 tam à÷ritya pravartante dehino dehabandhanàþ 12,211.048d@018_0012 guõaj¤ànam abhij¤ànaü yasya liïgà na ÷abdavat 12,211.048d@018_0013 pçthivyàdiùu bhåteùu tat tad àhur nidar÷anam 12,211.048d@018_0014 àtmàsau vartate bhinnas tatra tatra samanvitaþ 12,211.048d@018_0015 paramàtmà tathaivaiko dehe 'sminn iti vai ÷rutiþ 12,211.048d@018_0016 àkà÷aü vàyur åùmà ca sneho yac càpi pàrthivam 12,211.048d@018_0017 yathà tridhà pravartante tathàsau puruùaþ smçtaþ 12,211.048d@018_0018 payasy antarhitaü yadvat tadvad vyàptaü mahàtmakam 12,211.048d@018_0019 pårvaü nai÷varyayogena tasmàd etan na ÷eùavàn 12,211.048d@018_0020 ÷abdaþ kàlaþ kriyà deho mamaikasyaiva kalpanà 12,211.048d@018_0021 svabhàvaü tanmayaü tv etan màyàråpaü tu bhedavat 12,211.048d@018_0022 nànàkhyaü paramaü ÷uddhaü nirvikalpaü paràtmakam 12,211.048d@018_0023 liïgàdi devamadhyàs te j¤ànaü devasya tat tathà 12,211.048d@018_0024 cinmayo 'yaü hi nàdàkhyaþ ÷abda÷ càsau mano mahàn 12,211.048d@018_0025 gatimàn uta saüdhatte varõavat tat padànvitam 12,211.048d@018_0026 kàyo nàsti ca teùàü vai avakà÷as tathà param 12,211.048d@018_0027 ete noóhà iti càkhyàtàþ sarve te dharmadåùakàþ 12,211.048d@018_0028 anubandhàn na vij¤ànaü j¤ànato dhruvam avyayam 12,211.048d@018_0029 nànàbhedavikalpena yeùàm àtmà smçtaþ sadà 12,211.048d@018_0030 prakçter aparas teùàü bahavo hy àtmavàdinaþ 12,211.048d@018_0031 virodho hy àtmasanmàyàü na teùàü siddha eva hi 12,211.048d@018_0032 anyadà ca gçhãtai* vedabàhyàs tataþ smçtàþ 12,211.048d@018_0033 ekànekàtmakaü teùàü pratiùedho hi bhedanut 12,211.048d@018_0034 tasmàd vedasya hçdayam advaidhyam iti viddhi tat 12,211.048d@018_0035 vedàdçùñer ayaü lokaþ sarvàrtheùu pravartate 12,211.048d@018_0036 tasmàc ca smçtayo jàtàþ setihàsàþ pçthagvidhàþ 12,211.048d@018_0037 na yan na sàdhyaü tad brahma nàdimadhyaü na càntavat 12,211.048d@018_0038 indriyàõi sabhåtàni parà ca prakçtir manaþ 12,211.048d@018_0039 àtmà ca paramaþ ÷uddhaþ prokto 'sau paramaþ pumàn 12,211.048d@018_0040 utpattilakùaõaü cedaü viparãtam athobhayoþ 12,211.048d@018_0041 yo vetti prakçtiü nityaü tathà caivàtmanas tu tàm 12,211.048d@018_0042 pradahaty eùa karmàkhyaü dàvodbhåta ivànalaþ 12,211.048d@018_0043 cinmàtraparamaþ ÷uddhaþ sarvàkçtiùu vartate 12,211.048d@018_0044 àkà÷akalpaü vimalaü nànà÷aktisamanvitam 12,211.048d@018_0045 tàpanaü sarvabhåtànàü jyotiùàü madhyamasthitim 12,211.048d@018_0046 duþkham àste sa nirduþkhas tad vidvàn na ca lipyati 12,211.048d@018_0047 asàv a÷nàti yadvat tad bhramaro '÷nàti yan madhu 12,211.048d@018_0048 evam eùa mahàn àtmà nàtmà tad avabudhyate 12,211.048d@018_0049 evaübhåtas tvam ity atra svàdhãto budhyate param 12,211.048d@018_0050 budhasya bodhanaü tatra kriyate sadbhir ity uta 12,211.048d@018_0051 na budhasyeti vai ka÷ cin na tathàvac chruõuùva me 12,211.048d@018_0052 ÷okam asya na gatvà te ÷àstràõàü ÷àstradasyavaþ 12,211.048d@018_0053 lokaü nighnanti saübhinnà j¤àtino 'tra vadanty uta 12,211.048d@018_0054 evaü tasya vibhoþ kçtyaü dhàtur asya mahàtmanaþ 12,211.048d@018_0055 kùamanti te mahàtmànaþ sarvadvaüdvavivarjitàþ 12,211.048d@018_0056 ato 'nyathà mahàtmànam anyathà pratipadyate 12,211.048d@018_0057 kiü tena na kçtaü pàpaü coreõàtmàpahàriõà 12,211.048d@018_0058 tasya saüyogayogena ÷ucir apy a÷ucir bhavet 12,211.048d@018_0059 a÷uci÷ ca ÷uci÷ càpi j¤ànàd dehàdayo yathà 12,211.048d@018_0060 dç÷yaü na caiva dçùñaü syàd dçùñaü dç÷yaü tu naiva ca 12,211.048d@018_0061 atãtatritayaþ siddho j¤ànaråpeõa sarvadà 12,211.048d@018_0062 evaü na pratipadyante ràgamohamadànvitàþ 12,211.048d@018_0063 vedabàhyà duràtmànaþ saüsàre duþkhabhàginaþ 12,211.048d@018_0064 àgamànugataj¤ànà buddhiyuktà bhavanti te 12,211.048d@018_0065 buddhyà bhavati buddhyàttaü yad buddhaü càtmaråpavat 12,211.048d@018_0066 tamasy andhe na saüdehàt paraü yànti na saü÷ayaþ 12,211.048d@018_0067 nityanaimittikàn kçtvà pàpahànim avàpya ca 12,211.048d@018_0068 ÷uddhasattvà mahàtmàno j¤ànanirdhåtakalmaùàþ 12,211.048d@018_0069 asaktàþ parivartante saüsaranty atha vàyuvat 12,211.048d@018_0070 na yujyante 'tha và kle÷air ahaübhàvodbhavaiþ saha 12,211.048d@018_0071 itas tataþ samàhçtya j¤ànaü nirvarõayanty uta 12,211.048d@018_0072 j¤ànànvitas tamo hanyàd arkavat sa mahàmatiþ 12,211.048d@018_0073 evam àtmànam anvãkùya nànàduþkhasamanvitam 12,211.048d@018_0074 dehaü païkamale magnaü nirmalaü paramàrthataþ 12,211.048d@018_0075 tam eva sarvaduþkhàt tu mocayet paramàtmavàn 12,211.048d@018_0076 brahmacaryavratopetaþ sarvasaïgabahiùkçtaþ 12,211.048d@018_0077 laghvàhàro vi÷uddhàtmà paraü nirvàõam çcchati 12,211.048d@018_0078 indriyàõi mano vàyuþ ÷oõitaü màüsam asthi ca 12,211.048d@018_0079 ànupårvyàd vina÷yanti svaü dhàtum upayànti ca 12,211.048d@018_0080 kàraõànugataü kàryaü yadi tac ca vina÷yati 12,211.048d@018_0081 aliïgasya kathaü liïgaü yujyate tan mçùà dçóham 12,211.048d@018_0082 na tv eva hetavaþ santi ye ke cin mårtisaüsthitàþ 12,211.048d@018_0083 amartyasya ca martyena sàmànyaü nopapadyate 12,211.048d@018_0084 lokadçùño yathà jàteþ svedajaþ puruùaþ striyàm 12,211.048d@018_0085 kçtànusmaraõàt siddho vedagamyaþ paraþ pumàn 12,211.048d@018_0086 pratyakùànugato vedo nàmahetubhir iùyate 12,211.048d@018_0087 yathà ÷àkhà hi vai ÷àkhà taroþ saübadhyate tadà 12,211.048d@018_0088 ÷rutyà tathà paro 'py àtmà dç÷yate so 'py aliïgavàn 12,211.048d@018_0089 aliïgasàdhyaü tad brahma bahavaþ santi hetavaþ 12,211.048d@018_0090 lokayàtràvidhànaü ca dànadharmaphalàgamaþ 12,211.048d@018_0091 tadarthaü veda÷abdà÷ ca vyavahàrà÷ ca laukikàþ 12,211.048d@018_0092 iti samyaï manasy ete bahavaþ santi hetavaþ 12,211.048d@018_0093 etad astãdam astãti na kiü cit pratidç÷yate 12,211.048d@018_0094 teùàü vimç÷atàm evaü tat tat samabhidhàvatàm 12,211.048d@018_0095 kva cin nivi÷ate buddhis tatra jãryati vçkùavat 12,211.048d@018_0096 evam arthair anarthai÷ ca duþkhitàþ sarvajantavaþ 12,211.048d@018_0097 àgamair apakçùyanti hastino hastipair yathà 12,211.048d@018_0098 na jàtu kàmaþ kàmànàm upabhogena ÷àmyati 12,211.048d@018_0099 haviùà kçùõavartmeva bhåya evàbhivardhate 12,211.048d@018_0100 arthàüs tathàtyantaduþkhàvahàü÷ ca 12,211.048d@018_0101 lipsanta eke bahavo vi÷uùkàþ 12,211.048d@018_0102 mahattaraü duþkham abhiprapannà 12,211.048d@018_0103 hitvà sukhaü mçtyuva÷aü prayànti 12,211.048d@018_0104 vinà÷ino hy adhruvajãvitasya 12,211.048d@018_0105 kiü bandhubhir mantraparigrahai÷ ca 12,211.048d@018_0106 vihàya yo gacchati sarvam eva 12,211.048d@018_0107 kùaõena gatvà na nivartate ca 12,211.048d@018_0108 khaü bhåmitoyànalavàyavo hi 12,211.048d@018_0109 sadà ÷arãraü pratipàlayanti 12,211.048d@018_0110 itãdam àlakùya kuto ratir bhaved 12,211.048d@018_0111 vinà÷ino hy asya na karma vidyate 12,211.048d@018_0111 bhãùma uvàca 12,211.048d@018_0112 idam anupadhivàkyam acchalaü 12,211.048d@018_0113 paramaniràmayam àtmasàkùikam 12,211.048d@018_0114 narapatir anuvãkùya vismitaþ 12,211.048d@018_0115 punar anuyoktum idaü pracakrame 12,212.001 bhãùma uvàca 12,212.001a janako janadevas tu j¤àpitaþ paramarùiõà 12,212.001c punar evànupapraccha sàüparàye bhavàbhavau 12,212.002a bhagavan yad idaü pretya saüj¤à bhavati kasya cit 12,212.002c evaü sati kim aj¤ànaü j¤ànaü và kiü kariùyati 12,212.003a sarvam ucchedaniùñhaü syàt pa÷ya caitad dvijottama 12,212.003c apramattaþ pramatto và kiü vi÷eùaü kariùyati 12,212.004a asaüsargo hi bhåteùu saüsargo và vinà÷iùu 12,212.004c kasmai kriyeta kalpena ni÷cayaþ ko 'tra tattvataþ 12,212.005a tamasà hi praticchannaü vibhràntam iva càturam 12,212.005c punaþ pra÷amayan vàkyaiþ kaviþ pa¤ca÷ikho 'bravãt 12,212.006a ucchedaniùñhà nehàsti bhàvaniùñhà na vidyate 12,212.006c ayaü hy api samàhàraþ ÷arãrendriyacetasàm 12,212.006e vartate pçthag anyonyam apy apà÷ritya karmasu 12,212.007a dhàtavaþ pa¤ca÷àkho 'yaü khaü vàyur jyotir ambu bhåþ 12,212.007c te svabhàvena tiùñhanti viyujyante svabhàvataþ 12,212.008a àkà÷aü vàyur åùmà ca sneho yac càpi pàrthivam 12,212.008c eùa pa¤casamàhàraþ ÷arãram iti naikadhà 12,212.008d*0617_01 ahaüvàcyaü dvijànàü yad vi÷iùñaü buddhiråpavat 12,212.008d*0617_02 vàcàm agocaraü nityaü j¤eyam evaü bhaviùyati 12,212.008d*0617_03 j¤ànaü j¤eyaü tathàj¤ànaü trividhaü j¤ànam ucyate 12,212.008e j¤ànam åùmà ca vàyu÷ ca trividhaþ karmasaügrahaþ 12,212.009a indriyàõãndriyàrthà÷ ca svabhàva÷ cetanà manaþ 12,212.009c pràõàpànau vikàra÷ ca dhàtava÷ càtra niþsçtàþ 12,212.009d*0618_01 pràõàdayas tathà spar÷à na saübàdhagatàs tathà 12,212.009d*0618_02 putràdhãnaü bhaviùyeta cinmàtraþ sa paraþ pumàn 12,212.010a ÷ravaõaü spar÷anaü jihvà dçùñir nàsà tathaiva ca 12,212.010c indriyàõãti pa¤caite cittapårvaügamà guõàþ 12,212.011a tatra vij¤ànasaüyuktà trividhà vedanà dhruvà 12,212.011c sukhaduþkheti yàm àhur aduþkhety asukheti ca 12,212.012a ÷abdaþ spar÷a÷ ca råpaü ca raso gandha÷ ca mårty atha 12,212.012c ete hy àmaraõàt pa¤ca ùaóguõà j¤ànasiddhaye 12,212.013a teùu karmanisarga÷ ca sarvatattvàrthani÷cayaþ 12,212.013c tam àhuþ paramaü ÷ukraü buddhir ity avyayaü mahat 12,212.013c*0619_01 **** **** pàre ca rajasaþ prabhum 12,212.013c*0619_02 viràgàd vartate tasmin mano rajasi nityagam 12,212.013c*0619_03 tasmin prasanne saüpa÷yed 12,212.014a imaü guõasamàhàram àtmabhàvena pa÷yataþ 12,212.014c asamyag dar÷anair duþkham anantaü nopa÷àmyati 12,212.014d*0620_01 tasmàd eteùu medhàvã na prasajyeta buddhimàn 12,212.015a anàtmeti ca yad dçùñaü tenàhaü na mamety api 12,212.015c vartate kim adhiùñhànà prasaktà duþkhasaütatiþ 12,212.016a tatra samyaï mano nàma tyàga÷àstram anuttamam 12,212.016c ÷çõu yat tava mokùàya bhàùyamàõaü bhaviùyati 12,212.017a tyàga eva hi sarveùàm uktànàm api karmaõàm 12,212.017c nityaü mithyàvinãtànàü kle÷o duþkhàvaho mataþ 12,212.018a dravyatyàge tu karmàõi bhogatyàge vratàny api 12,212.018c sukhatyàge tapoyogaþ sarvatyàge samàpanà 12,212.019a tasya màrgo 'yam advaidhaþ sarvatyàgasya dar÷itaþ 12,212.019c viprahàõàya duþkhasya durgatir hy anyathà bhavet 12,212.019d*0621_01 ÷ete jaràmçtyubhayair vimuktaþ 12,212.019d*0621_02 kùãõe puõye vigate ca pàpe 12,212.019d*0621_03 taponimitte vigate ca niùñhe 12,212.019d*0621_04 phale yathàkà÷am aliïga eva 12,212.020a pa¤ca j¤ànendriyàõy uktvà manaþùaùñhàni cetasi 12,212.020c manaþùaùñhàni vakùyàmi pa¤ca karmendriyàõi tu 12,212.021a hastau karmendriyaü j¤eyam atha pàdau gatãndriyam 12,212.021c prajanànandayoþ ÷epho visarge pàyur indriyam 12,212.022a vàk tu ÷abdavi÷eùàrthaü gatiü pa¤cànvitàü viduþ 12,212.022c evam ekàda÷aitàni buddhyà tv avasçjen manaþ 12,212.023a karõau ÷abda÷ ca cittaü ca trayaþ ÷ravaõasaügrahe 12,212.023c tathà spar÷e tathà råpe tathaiva rasagandhayoþ 12,212.023d*0622_01 cakùå råpaü tathà cittaü trayo dar÷anasaügrahe 12,212.023d*0622_02 nàsà gandhas tathà cittaü trayo ghràõasya saügrahe 12,212.023d*0622_03 tvacaþ spar÷aü tathà cittaü trayaþ spar÷anasaügrahe 12,212.023d*0622_04 jihvà rasas tathà cittaü trayo rasanasaügrahe 12,212.024a evaü pa¤catrikà hy ete guõàs tad upalabdhaye 12,212.024c yena yas trividho bhàvaþ paryàyàt samupasthitaþ 12,212.025a sàttviko ràjasa÷ caiva tàmasa÷ caiva te trayaþ 12,212.025c trividhà vedanà yeùu prasåtà sarvasàdhanà 12,212.026a praharùaþ prãtir ànandaþ sukhaü saü÷àntacittatà 12,212.026c akuta÷ cit kuta÷ cid và cittataþ sàttviko guõaþ 12,212.027a atuùñiþ paritàpa÷ ca ÷oko lobhas tathàkùamà 12,212.027c liïgàni rajasas tàni dç÷yante hetvahetutaþ 12,212.028a avivekas tathà mohaþ pramàdaþ svapnatandrità 12,212.028c kathaü cid api vartante vividhàs tàmasà guõàþ 12,212.029a tatra yat prãtisaüyuktaü kàye manasi và bhavet 12,212.029c vartate sàttviko bhàva ity apekùeta tat tathà 12,212.030a yat tu saütàpasaüyuktam aprãtikaram àtmanaþ 12,212.030c pravçttaü raja ity eva tatas tad abhicintayet 12,212.031a atha yan mohasaüyuktaü kàye manasi và bhavet 12,212.031c apratarkyam avij¤eyaü tamas tad upadhàrayet 12,212.032a tad dhi ÷rotrà÷rayaü bhåtaü ÷abdaþ ÷rotraü samà÷ritaþ 12,212.032c nobhayaü ÷abdavij¤àne vij¤ànasyetarasya và 12,212.033a evaü tvak cakùuùã jihvà nàsikà caiva pa¤camã 12,212.033c spar÷e råpe rase gandhe tàni ceto mana÷ ca tat 12,212.034a svakarmayugapadbhàvo da÷asv eteùu tiùñhati 12,212.034c cittam ekàda÷aü viddhi buddhir dvàda÷amã bhavet 12,212.035a teùàm ayugapadbhàve ucchedo nàsti tàmasaþ 12,212.035c àsthito yugapadbhàve vyavahàraþ sa laukikaþ 12,212.036a indriyàõy avasçjyàpi dçùñvà pårvaü ÷rutàgamam 12,212.036c cintayan nànuparyeti tribhir evànvito guõaiþ 12,212.037a yat tamopahataü cittam à÷u saücàram adhruvam 12,212.037c karoty uparamaü kàle tad àhus tàmasaü sukham 12,212.038a yad yad àgamasaüyuktaü na kçtsnam upa÷àmyati 12,212.038c atha tatràpy upàdatte tamo vyaktam ivànçtam 12,212.039a evam eùa prasaükhyàtaþ svakarmapratyayã guõaþ 12,212.039c kathaü cid vartate samyak keùàü cid và na vartate 12,212.039d*0623_01 aham ity eùa vai bhàvo nànyatra pratitiùñhati 12,212.039d*0623_02 yasya bhàvo dçóho nityaü sa vai vidvàüs tathetaraþ 12,212.039d*0623_03 dehadharmas tathà nityaü sarvabhåteùu vai dçóhaþ 12,212.039d*0623_04 etenaivànumànena tyàjyo dharmas tathà hy asau 12,212.039d*0623_05 j¤ànena mucyate jantur dharmàtmà j¤ànavàn bhavet 12,212.039d*0623_06 dharmeõa dhàryate lokaþ sarvaü dharme pratiùñhitam 12,212.039d*0623_07 sarvàrthajanaka÷ caiva dharmaþ sarvasya kàraõam 12,212.039d*0623_08 sarvo hi dç÷yate loke na sarvàrthaþ kathaü cana 12,212.039d*0623_09 sarvatyàge kçte tasmàt paramàtmà prasãdati 12,212.039d*0623_10 vyaktàd avyaktam atulaü lokeùu parivartate 12,212.040a evam àhuþ samàhàraü kùetram adhyàtmacintakàþ 12,212.040c sthito manasi yo bhàvaþ sa vai kùetraj¤a ucyate 12,212.041a evaü sati ka ucchedaþ ÷à÷vato và kathaü bhavet 12,212.041c svabhàvàd vartamàneùu sarvabhåteùu hetutaþ 12,212.042a yathàrõavagatà nadyo vyaktãr jahati nàma ca 12,212.042c na ca svatàü niyacchanti tàdç÷aþ sattvasaükùayaþ 12,212.043a evaü sati kutaþ saüj¤à pretyabhàve punar bhavet 12,212.043c pratisaümi÷rite jãve gçhyamàõe ca madhyataþ 12,212.044a imàü tu yo veda vimokùabuddhim; àtmànam anvicchati càpramattaþ 12,212.044c na lipyate karmaphalair aniùñaiþ; patraü bisasyeva jalena siktam 12,212.045a dçóhai÷ ca pà÷air bahubhir vimuktaþ; prajànimittair api daivatai÷ ca 12,212.045c yadà hy asau sukhaduþkhe jahàti; muktas tadàgryàü gatim ety aliïgaþ 12,212.045e ÷rutipramàõàgamamaïgalai÷ ca; ÷ete jaràmçtyubhayàd atãtaþ 12,212.046a kùãõe ca puõye vigate ca pàpe; tatonimitte ca phale vinaùñe 12,212.046c alepam àkà÷am aliïgam evam; àsthàya pa÷yanti mahad dhy asaktàþ 12,212.047a yathorõanàbhiþ parivartamànas; tantukùaye tiùñhati pàtyamànaþ 12,212.047c tathà vimuktaþ prajahàti duþkhaü; vidhvaüsate loùña ivàdrim arcchan 12,212.048a yathà ruruþ ÷çïgam atho puràõaü; hitvà tvacaü vàpy urago yathàvat 12,212.048c vihàya gacchaty anavekùamàõas; tathà vimukto vijahàti duþkham 12,212.049a drumaü yathà vàpy udake patantam; utsçjya pakùã prapataty asaktaþ 12,212.049c tathà hy asau sukhaduþkhe vihàya; muktaþ paràrdhyàü gatim ety aliïgaþ 12,212.049d*0624_01 imàn svalokàn anupa÷ya sarvàn 12,212.049d*0624_02 vrajan yathàkà÷am ivàptakàmaþ 12,212.049d*0624_03 imàü hi gàthàü pralapan yathàsti 12,212.049d*0624_04 samastasaükalpavi÷eùamuktaþ 12,212.049d*0624_05 ahaü hi sarvaü kila sarvabhàve 12,212.049d*0624_06 hy ahaü tadantar hy aham eva bhoktà 12,212.050a api ca bhavati maithilena gãtaü; nagaram upàhitam agninàbhivãkùya 12,212.050c na khalu mama tuùo 'pi dahyate 'tra; svayam idam àha kila sma bhåmipàlaþ 12,212.051a idam amçtapadaü videharàjaþ; svayam iha pa¤ca÷ikhena bhàùyamàõaþ 12,212.051c nikhilam abhisamãkùya ni÷citàrthaü; paramasukhã vijahàra vãta÷okaþ 12,212.052a imaü hi yaþ pañhati vimokùani÷cayaü; na hãyate satatam avekùate tathà 12,212.052c upadravàn nànubhavaty aduþkhitaþ; pramucyate kapilam ivaitya maithilaþ 12,212.052d@019_0000 yudhiùñhira uvàca 12,212.052d@019_0001 kiükàraõaü mahàpràj¤a dahyamàna÷ ca maithilaþ 12,212.052d@019_0002 bhãùma uvàca 12,212.052d@019_0002 mithilàü neha dharmàtmà pràha vãkùya vidàhitàm 12,212.052d@019_0003 ÷råyatàü nçpa÷àrdåla yadarthaü dãpità purà 12,212.052d@019_0004 vahninà dãpità sà tu tan me ÷çõu mahàmate 12,212.052d@019_0005 janako janadevas tu karmàõy àdhàya càtmani 12,212.052d@019_0006 sarvabhàvam anupràpya bhàvena vicacàra saþ 12,212.052d@019_0007 yajan dadaüs tathà juhvan pàlayan pçthivãm imàm 12,212.052d@019_0008 adhyàtmavin mahàpràj¤as tanmayatvena niùñhitaþ 12,212.052d@019_0009 sa tasya hçdi saükalpaü j¤àtum aicchat svayaü prabhuþ 12,212.052d@019_0010 sarvalokàdhipas tatra dvijaråpeõa saüyutaþ 12,212.052d@019_0011 mithilàyàü mahàbuddhir vyalãkaü kiü cid àcaran 12,212.052d@019_0012 sa gçhãtvà dvija÷reùñhair nçpàya prativeditaþ 12,212.052d@019_0013 aparàdhaü samuddi÷ya taü ràjà pratyabhàùata 12,212.052d@019_0014 na tvàü bràhmaõa daõóena niyokùyàmi kathaü cana 12,212.052d@019_0015 mama ràjyàd vinirgaccha yàvat sãmà bhuvo mama 12,212.052d@019_0016 tac chrutvà bràhmaõo gatvà ràjànaü pratyuvàca ha 12,212.052d@019_0017 kariùye vacanaü ràjan bravãhi mama jànataþ 12,212.052d@019_0018 kà sãmà tava bhåmes tu bråhi dharmaü mamàdya vai 12,212.052d@019_0019 tac chrutvà maithilo ràjà lajjayàvanatànanaþ 12,212.052d@019_0020 novàca vacanaü vipraü tattvabuddhyà samãkùya tat 12,212.052d@019_0021 punaþ puna÷ ca taü vipra÷ codayàm àsa satvaram 12,212.052d@019_0022 bråhi ràjendra gacchàmi tava ràjyàd vivàsitaþ 12,212.052d@019_0023 tato nçpo vicàryaivam àha bràhmaõapuügavam 12,212.052d@019_0024 àvàso và na me 'sty atra sarvà và pçthivã mama 12,212.052d@019_0025 gaccha và tiùñha và brahmann iti me ni÷cità matiþ 12,212.052d@019_0026 ity uktaþ sa tathà tena maithilena dvijottamaþ 12,212.052d@019_0027 abravãt taü mahàtmànaü ràjànaü mantribhir vçtam 12,212.052d@019_0028 tam evaü padmanàbhasya nityaü pakùapadàhitam 12,212.052d@019_0029 aho siddhàrtharåpo 'si gamiùye svasti te 'stu vai 12,212.052d@019_0030 ity uktvà prayayau vipras taj jij¤àsur dvijottamaþ 12,212.052d@019_0031 adahac càgninà tasya mithilàü bhagavàn svayam 12,212.052d@019_0032 pradãpyamànàü mithilàü dçùñvà ràjà na kampitaþ 12,212.052d@019_0033 janaiþ sa paripçùñas tu vàkyam etad uvàca ha 12,212.052d@019_0034 anantaü bata me vittaü bhàvyaü me nàsti kiü cana 12,212.052d@019_0035 mithilàyàü pradãptàyàü na me kiü cana dahyate 12,212.052d@019_0036 tad asya bhàùamàõasya ÷rutvà ÷rutvà hçdi sthitam 12,212.052d@019_0037 punaþ saüjãvayàm àsa mithilàü tàü dvijottamaþ 12,212.052d@019_0038 àtmànaü dar÷ayàm àsa varaü càsmai dadau punaþ 12,212.052d@019_0039 dharme tiùñhatu sadbhàvo buddhis te 'rthe naràdhipa 12,212.052d@019_0040 satye tiùñhasva nirviõõaþ svasti te 'stu vrajàmy aham 12,212.052d@019_0041 ity uktvà bhagavàü÷ cainaü tatraivàntaradhãyata 12,212.052d@019_0042 etat te kathitaü ràjan kiü bhåyaþ ÷rotum icchasi 12,212.052d@019_0042 yudhiùñhira uvàca 12,212.052d@019_0043 asti ka÷ cid yadi vibho sadàro niyato gçhe 12,212.052d@019_0044 atãtasarvasaüsàraþ sarvadvaüdvavivarjitaþ 12,212.052d@019_0045 taü me bråhi mahàpràj¤a durlabhaþ puruùo mahàn 12,212.052d@019_0045 bhãùma uvàca 12,212.052d@019_0046 ÷çõu ràjan yathàvçttaü yan màü tvaü pçùñavàn asi 12,212.052d@019_0047 itihàsam imaü ÷uddhaü saüsàrabhayabheùajam 12,212.052d@019_0048 devalo nàma viprarùiþ sarva÷àstràrthakovidaþ 12,212.052d@019_0049 kriyàvàn dhàrmiko nityaü devabràhmaõapåjakaþ 12,212.052d@019_0050 sutà suvarcalà nàma tasya kalyàõalakùaõà 12,212.052d@019_0051 nàtihrasvà nàtikç÷à nàtidãrghà ya÷asvinã 12,212.052d@019_0052 pradànasamayaü pràptà pità tasya hy acintayat 12,212.052d@019_0053 asyàþ patiþ kuto veti bràhmaõaþ ÷rotriyaþ paraþ 12,212.052d@019_0054 vidvàn vipro hy akuñumbaþ priyavàdã mahàtapàþ 12,212.052d@019_0055 ity evaü cintayànaü taü rahasy àha suvarcalà 12,212.052d@019_0056 andhàya màü mahàpràj¤a dehy anandhàya vai pitaþ 12,212.052d@019_0057 pitovàca 12,212.052d@019_0057 evaü smara sadà vidvan mamedaü pràrthitaü mune 12,212.052d@019_0058 na ÷akyaü pràrthitaü vatse tvayàdya pratibhàti me 12,212.052d@019_0059 andhatànandhatà ceti vikàro mama jàyate 12,212.052d@019_0060 suvarcalovàca 12,212.052d@019_0060 unmattevà÷ubhaü vàkyaü bhàùase ÷ubhalocane 12,212.052d@019_0061 nàham unmattabhåtàdya buddhipårvaü bravãmi te 12,212.052d@019_0062 vidyate cet patis tàdçk sa màü bharati vedavit 12,212.052d@019_0063 yebhyas tvaü manyase dàtuü màm ihànaya tàn dvijàn 12,212.052d@019_0064 bhãùma uvàca 12,212.052d@019_0064 tàdç÷aü taü patiü teùu varayiùye yathàtatham 12,212.052d@019_0065 tatheti coktvà tàü kanyàm çùiþ ÷iùyàn uvàca ha 12,212.052d@019_0066 bràhmaõàn vedasaüpannàn yonigotravi÷odhitàn 12,212.052d@019_0067 màtçtaþ pitçtaþ ÷uddhठ÷uddhàn àcàrataþ ÷ubhàn 12,212.052d@019_0068 arogàn buddhisaüpannठ÷ãlasattvaguõànvitàn 12,212.052d@019_0069 asaükãrõàü÷ ca gotreùu vedavratasamanvitàn 12,212.052d@019_0070 bràhmaõàn snàtakठ÷ãghraü màtàpitçsamanvitàn 12,212.052d@019_0071 niveùñukàmàn kanyàü me dçùñvànayata ÷iùyakàþ 12,212.052d@019_0072 tac chrutvà tvaritàþ ÷iùyà hy à÷rameùu tatas tataþ 12,212.052d@019_0073 gràmeùu ca tato gatvà bràhmaõebhyo nyavedayan 12,212.052d@019_0074 çùeþ prabhàvaü matvà te kanyàyà÷ ca dvijottamàþ 12,212.052d@019_0075 anekamunayo ràjan saüpràptà devalà÷ramam 12,212.052d@019_0076 anumànya yathànyàyaü munãn munikumàrakàn 12,212.052d@019_0077 abhyarcya vidhivat tatra kanyàü pràha pità mahàn 12,212.052d@019_0078 ete 'pi munayo vatse svaputraikamatà iha 12,212.052d@019_0079 vedavedàïgasaüpannàþ kulãnàþ ÷ãlasaümatàþ 12,212.052d@019_0080 ye 'mã teùu varaü bhadre tvam icchasi mahàvratam 12,212.052d@019_0081 taü kumàraü vçõãùvàdya tasmai dàsyàm ahaü ÷ubhe 12,212.052d@019_0082 tatheti coktvà kalyàõã taptahemanibhà tadà 12,212.052d@019_0083 sarvalakùaõasaüpannà vàkyam àha ya÷asvinã 12,212.052d@019_0084 vipràõàü samitãr dçùñvà praõipatya tapodhanàn 12,212.052d@019_0085 yady asti samitau vipro hy andho 'nandhaþ sa me varaþ 12,212.052d@019_0086 tac chrutvà munayas tatra vãkùamàõàþ parasparam 12,212.052d@019_0087 nocur viprà mahàbhàgàþ kanyàü matvà hy avedikàm 12,212.052d@019_0088 kutsayitvà muniü tatra manasà munisattamàþ 12,212.052d@019_0089 yathàgataü yayuþ kruddhà nànàde÷anivàsinaþ 12,212.052d@019_0090 kanyà ca saüsthità tatra pitçve÷mani bhàminã 12,212.052d@019_0091 tataþ kadà cid brahmaõyo vidvàn nyàyavi÷àradaþ 12,212.052d@019_0092 åhàpohavidhànaj¤o brahmacaryasamanvitaþ 12,212.052d@019_0093 vedavid vedatattvaj¤aþ kriyàkalpavi÷àradaþ 12,212.052d@019_0094 àtmatattvavibhàgaj¤aþ pitçmàn guõasàgaraþ 12,212.052d@019_0095 ÷vetaketur iti khyàtaþ ÷rutvà vçttàntam àdaràt 12,212.052d@019_0096 kanyàrthaü devalaü càpi ÷ãghraü tatràgato 'bhavat 12,212.052d@019_0097 uddàlakasutaü dçùñvà ÷vetaketuü mahàvratam 12,212.052d@019_0098 yathànyàyaü ca saüpåjya devalaþ pratyabhàùata 12,212.052d@019_0099 kanye eùa mahàbhàge pràpto çùikumàrakaþ 12,212.052d@019_0100 varayainaü mahàpràj¤aü vedavedàïgapàragam 12,212.052d@019_0101 tac chrutvà kupità kanyà çùiputram udaikùata 12,212.052d@019_0102 tàü kanyàm àha viprarùiþ so 'haü bhadre samàgataþ 12,212.052d@019_0103 andho 'ham atra tattvaü hi tathà manye ca sarvadà 12,212.052d@019_0104 vi÷àlanayanaü viddhi tathà màü hãnasaü÷ayam 12,212.052d@019_0105 vçõãùva màü varàrohe bhaje ca tvàm anindite 12,212.052d@019_0106 yenedaü vãkùate nityaü ÷çõoti spç÷ate 'tha và 12,212.052d@019_0107 ghràyate vakti satataü yenedaü rasayate punaþ 12,212.052d@019_0108 yenedaü manyate tattvaü yena budhyati và punaþ 12,212.052d@019_0109 na cakùur vidyate hy etat sa vai bhåtàndha ucyate 12,212.052d@019_0110 yasmin pravartate cedaü pa÷ya¤ ÷çõvan spç÷ann api 12,212.052d@019_0111 jighraü÷ ca rasayaüs tadvad vartate yena cakùuùà 12,212.052d@019_0112 tan me nàsti tato hy andho vçõu bhadre 'dya màm ataþ 12,212.052d@019_0113 lokadçùñyà karomãha nityanaimittikàdikam 12,212.052d@019_0114 àtmadçùñyà ca tat sarvaü vilipyàmi ca nitya÷aþ 12,212.052d@019_0115 sthito 'haü nirbharaþ ÷àntaþ kàryakàraõabhàvanaþ 12,212.052d@019_0116 avidyayà taran mçtyuü vidyayà taü tathàmçtam 12,212.052d@019_0117 yathàpràptaü tu saüdç÷ya vasàmãha vimatsaraþ 12,212.052d@019_0118 bhãùma uvàca 12,212.052d@019_0118 krãte vyavasitaü bhadre bhartàhaü te vçõãùva màm 12,212.052d@019_0119 tataþ suvarcalà dçùñvà pràha taü dvijasattamam 12,212.052d@019_0120 manasàsi vçto vidva¤ ÷eùakartà pità mama 12,212.052d@019_0121 vçõãùva pitaraü mahyam eùa vedavidhikramaþ 12,212.052d@019_0122 tad vij¤àya pità tasyà devalo munisattamaþ 12,212.052d@019_0123 ÷vetaketuü ca saüpåjya tathaivoddàlakena tam 12,212.052d@019_0124 munãnàm agrataþ kanyàü pradadau jalapårvakam 12,212.052d@019_0125 udàharanti vai tatra ÷vetaketuü nirãkùya tam 12,212.052d@019_0126 hçtpuõóarãkanilayaþ sarvabhåtàtmako hariþ 12,212.052d@019_0127 ÷vetaketusvaråpeõa sthito 'sau madhusådanaþ 12,212.052d@019_0128 prãyatàü màdhavo devaþ patnã ceyaü sutà mama 12,212.052d@019_0129 pratipàdayàmi te kanyàü sahadharmacarãü ÷ubhàm 12,212.052d@019_0130 ity uktvà pradadau tasmai devalo munipuügavaþ 12,212.052d@019_0131 pratigçhya ca tàü kanyàü ÷vetaketur mahàya÷àþ 12,212.052d@019_0132 upayamya yathànyàyam atra kçtvà yathàvidhi 12,212.052d@019_0133 samàpya tantraü munibhir vaivàhikam anuttamam 12,212.052d@019_0134 sa gàrhasthye vasan dhãmàn bhàryàü tàm idam abravãt 12,212.052d@019_0135 yàni coktàni vedeùu tat sarvaü kuru ÷obhane 12,212.052d@019_0136 mayà saha yathànyàyaü sahadharmacarã mama 12,212.052d@019_0137 aham ity eva bhàvena sthito 'haü tvaü tathaiva ca 12,212.052d@019_0138 tasmàt karmàõi kurvãthàþ kuryàü te ca tataþ param 12,212.052d@019_0139 na mameti ca bhàvena j¤ànàgninilayena ca 12,212.052d@019_0140 anantaraü tathà kuryàs tàni karmàõi bhasmasàt 12,212.052d@019_0141 evaü tvayà ca kartavyaü sarvadàdurbhagà mayà 12,212.052d@019_0142 yad yad àcarati ÷reùñhas tat tad evetaro janaþ 12,212.052d@019_0143 tasmàl lokasya siddhyarthaü kartavyaü càtmasiddhaye 12,212.052d@019_0144 uktvaivaü sa mahàpràj¤aþ sarvaj¤ànaikabhàjanaþ 12,212.052d@019_0145 putràn utpàdya tasyàü ca yaj¤aiþ saütarpya devatàþ 12,212.052d@019_0146 àtmayogaparo nityaü nirdvaüdvo niùparigrahaþ 12,212.052d@019_0147 bhàryàü tàü sadç÷ãü pràpya buddhiü kùetraj¤ayor iva 12,212.052d@019_0148 lokam anyam anupràptau bhàryà bhartà tathaiva ca 12,212.052d@019_0149 sàkùibhåtau jagaty asmiü÷ caramàõau mudànvitau 12,212.052d@019_0150 tataþ kadà cid bhartàraü ÷vetaketuü suvarcalà 12,212.052d@019_0151 papraccha ko bhavàn atra bråhi me tad dvijottama 12,212.052d@019_0152 tàm àha bhagavàn vàgmã tvayà j¤àto na saü÷ayaþ 12,212.052d@019_0153 dvijottameti màm uktvà punaþ kam anupçcchasi 12,212.052d@019_0154 sà tam àha mahàtmànaü pçcchàmi hçdi ÷àyinam 12,212.052d@019_0155 tac chrutvà pratyuvàcainàü sa na vakùyati bhàmini 12,212.052d@019_0156 nàmagotrasamàyuktam àtmànaü manyase yadi 12,212.052d@019_0157 tan mithyàgotrasadbhàve vartate dehabandhanam 12,212.052d@019_0158 aham ity eùa bhàvo 'tra tvayi càpi samàhitaþ 12,212.052d@019_0159 tvam apy aham ahaü sarvam aham ity eva vartate 12,212.052d@019_0160 nàtra tat paramàrthaü vai kimartham anupçcchasi 12,212.052d@019_0161 tataþ prahasya sà hçùñà bhartàraü dharmacàriõã 12,212.052d@019_0162 uvàca vacanaü kàle smayamànà tadà nçpa 12,212.052d@019_0163 kim anekaprakàreõa virodhena prayojanam 12,212.052d@019_0164 kriyàkalàpair brahmarùe j¤ànanaùño 'si sarvadà 12,212.052d@019_0165 ÷vetaketur uvàca 12,212.052d@019_0165 tan me bråhi mahàpràj¤a yathàhaü tvàm anuvratà 12,212.052d@019_0166 yad yad àcarati ÷reùñhas tat tad evetaro janaþ 12,212.052d@019_0167 vartate tena loko 'yaü saükãrõa÷ ca bhaviùyati 12,212.052d@019_0168 saükãrõe ca tathà dharme varõaþ saükaram eti ca 12,212.052d@019_0169 saükare ca pravçtte tu màtsyo nyàyaþ pravartate 12,212.052d@019_0170 tad aniùñaü harer bhadre dhàtur asya mahàtmanaþ 12,212.052d@019_0171 parame÷varasaükrãóà lokasçùñir iyaü ÷ubhe 12,212.052d@019_0172 yàvatpàüsava uddiùñàs tàvatyo 'sya vibhåtayaþ 12,212.052d@019_0173 tàvatya÷ caiva màyàs tu tàvatyo 'syà÷ ca ÷aktayaþ 12,212.052d@019_0174 evaü sugahvare yukto yatra me tad bhavàbhavam 12,212.052d@019_0175 chittvà j¤ànàsinà gacchet sa vidvàn sa ca me priyaþ 12,212.052d@019_0176 so 'ham eva na saüdehaþ pratij¤à iti tasya vai 12,212.052d@019_0177 ye måóhàs te duràtmàno dharmasaükarakàrakàþ 12,212.052d@019_0178 maryàdàbhedakà nãcà narake yànti jantavaþ 12,212.052d@019_0179 àsurãü yonim àpannà iti devànu÷àsanam 12,212.052d@019_0180 bhagavatyà tathà loke rakùitavyaü na saü÷ayaþ 12,212.052d@019_0181 suvarcalovàca 12,212.052d@019_0181 maryàdàlokarakùàrtham evam asmi tathà sthitaþ 12,212.052d@019_0182 ÷abdaþ ko 'tra iti khyàtas tathàrthaü ca mahàmune 12,212.052d@019_0183 ÷vetaketur uvàca 12,212.052d@019_0183 àkçtiü ca tayor bråhi lakùaõena pçthak pçthak 12,212.052d@019_0184 vyatyayena ca varõànàü parivàdikçto hi yaþ 12,212.052d@019_0185 sa ÷abda iti vij¤eyas tannipàto 'rtha ucyate 12,212.052d@019_0185 suvarcalovàca 12,212.052d@019_0186 ÷abdàrthayor hi saübandhas tv anayor asti và na và 12,212.052d@019_0187 ÷vetaketur uvàca 12,212.052d@019_0187 tan me bråhi yathàtattvaü ÷abdasthàne 'rtha eva cet 12,212.052d@019_0188 ÷abdàrthayor na caivàsti saübandho 'tyanta eva hi 12,212.052d@019_0189 suvarcalovàca 12,212.052d@019_0189 puùkare ca yathà toyaü tathàstãti ca vettha tat 12,212.052d@019_0190 arthe sthitir hi ÷abdasya nànyathà ca sthitir bhavet 12,212.052d@019_0191 ÷vetaketur uvàca 12,212.052d@019_0191 vidyate cen mahàpràj¤a vinàrthaü bråhi sattama 12,212.052d@019_0192 sasaüsargo 'timàtras tu vàcakatvena vartate 12,212.052d@019_0193 asti ced vartate nityaü vikàroccàraõena vai 12,212.052d@019_0193 suvarcalovàca 12,212.052d@019_0194 ÷abdasthàno 'tra ity uktas tathàrtha iti me kçtam 12,212.052d@019_0195 ÷vetaketur uvàca 12,212.052d@019_0195 arthàsthito na tiùñhec ca viråóham iha bhàùitam 12,212.052d@019_0196 na vikålo 'tra kathito nàkà÷aü hi vinà jagat 12,212.052d@019_0197 suvarcalovàca 12,212.052d@019_0197 saübandhas tatra nàsty eva tadvad ity eùa manyatàm 12,212.052d@019_0198 sadàhaükàra÷abdo 'yaü vyaktam àtmani saü÷ritaþ 12,212.052d@019_0199 ÷vetaketur uvàca 12,212.052d@019_0199 na vàcas tatra vartante iti mithyà bhaviùyati 12,212.052d@019_0200 ahaü÷abdo hy ahaübhàve nàtmabhàve ÷ubhavrate 12,212.052d@019_0201 suvarcalovàca 12,212.052d@019_0201 na vartate pare 'cintye vàcaþ saguõalakùaõàþ 12,212.052d@019_0202 ahaü gàtraikataþ ÷yàmà bhavàn api tathaiva ca 12,212.052d@019_0203 tan me bråhi yathànyàyam evaü cen munisattama 12,212.052d@019_0203 ÷vetaketur uvàca 12,212.052d@019_0204 mçnmaye hi ghañe bhàvas tàdçg bhàva iheùyate 12,212.052d@019_0205 ayaü bhàvaþ pare 'cintye hy àtmabhàvo yathà ca mçt 12,212.052d@019_0206 ahaü tvam etad ity eva pare saükalpanàma tat 12,212.052d@019_0207 tasmàd vàco na vartante iti naiva virudhyate 12,212.052d@019_0208 tasmàd vàmena vartante manasà bhãru sarva÷aþ 12,212.052d@019_0209 yathàkà÷agataü vi÷vaü saüsaktam iva lakùyate 12,212.052d@019_0210 saüsarge sati saübandhàt tadvikàraü bhaviùyati 12,212.052d@019_0211 anàkà÷agataü sarvaü vikàre ca sadà gatam 12,212.052d@019_0212 tad brahma paramaü ÷uddham anaupamyaü na ÷akyate 12,212.052d@019_0213 na dç÷yate tathà tac ca dç÷yate ca matir mama 12,212.052d@019_0213 suvarcalovàca 12,212.052d@019_0214 nirvikàraü hy amårtiü ca nirayaü sarvagaü tathà 12,212.052d@019_0215 ÷vetaketur uvàca 12,212.052d@019_0215 dç÷yate ca viyan nityaü dçgàtmà tena dç÷yate 12,212.052d@019_0216 tvacà spç÷ati vai vàyum àkà÷asthaü punaþ punaþ 12,212.052d@019_0217 tatsthaü gandhaü tathàghràti jyotiþ pa÷yati cakùuùà 12,212.052d@019_0218 tamora÷miguõa÷ caiva meghajàlaü tathaiva ca 12,212.052d@019_0219 varùaü tàràgaõaü caiva nàkà÷aü dç÷yate punaþ 12,212.052d@019_0220 àkà÷asyàpy athàkà÷aü sadråpam iti ni÷citam 12,212.052d@019_0221 tadarthe kalpità hy ete tatsatyo viùõur eva ca 12,212.052d@019_0222 yàni nàmàni gauõàni hy upacàràt paràtmani 12,212.052d@019_0223 na cakùuùà na manasà na cànyena paro vibhuþ 12,212.052d@019_0224 cintyate såkùmayà buddhyà vàcà vaktuü na ÷akyate 12,212.052d@019_0225 etat prapannam akhilaü tasmin sarvaü pratiùñhitam 12,212.052d@019_0226 mahàghaño 'lpaka÷ caiva yathà mahyàü pratiùñhitau 12,212.052d@019_0227 na ca strã na pumàü÷ caiva yathaiva na napuüsakaþ 12,212.052d@019_0228 kevalaj¤ànamàtraü tat tasmin sarvaü pratiùñhitam 12,212.052d@019_0229 bhåmisaüsthànayogena vastusaüsthànayogataþ 12,212.052d@019_0230 rasabhedà yathà toye prakçtyàm àtmanas tathà 12,212.052d@019_0231 tadvàkyasmaraõàn nityaü tçptiü vàri pibann iva 12,212.052d@019_0232 suvarcalovàca 12,212.052d@019_0232 pràpnoti j¤ànam akhilaü tena tat sukham edhate 12,212.052d@019_0233 anena sàdhyaü kiü syàd bai ÷abdeneti matir mama 12,212.052d@019_0234 vedagamyaþ paro 'cintya iti pauràõikà viduþ 12,212.052d@019_0235 nirarthako yathà loke tadvat syàd iti me matiþ 12,212.052d@019_0236 ÷vetaketur uvàca 12,212.052d@019_0236 nirãkùyaivaü yathànyàyaü vaktum arhasi me 'nagha 12,212.052d@019_0237 vedagamyaü paraü ÷uddham iti satyà parà ÷rutiþ 12,212.052d@019_0238 vyàvçttyà naitad ity àha upaliïge ca vartate 12,212.052d@019_0239 nirarthako na caivàsti ÷abdo laukika uttame 12,212.052d@019_0240 ananvayàþ smçtàþ ÷abdà nirarthà iti laukikaiþ 12,212.052d@019_0241 gçhyante tadvad ity eva na vartante paràtmani 12,212.052d@019_0242 agocaratvaü vacasàü yuktam evaü tathà ÷ubhe 12,212.052d@019_0243 sàdhanasyopade÷àc ca hy upàyasya ca såcanàt 12,212.052d@019_0244 upalakùaõayogena vyàvçttyà ca pradar÷anàt 12,212.052d@019_0245 vedagamyaþ paraþ ÷uddha iti me dhãyate matiþ 12,212.052d@019_0246 adhyàtmadhyànasaübhåtam abhåtaü bhåtavat sphuñam 12,212.052d@019_0247 j¤ànaü viddhi ÷ubhàcàre tena yànti paràü gatim 12,212.052d@019_0248 yadi me vyàhçtaü guhyaü ÷rutaü na tu tvayà ÷ubhe 12,212.052d@019_0249 tathyam ity eva và ÷uddhe j¤ànaü j¤ànavilocane 12,212.052d@019_0250 nànàråpavad asyaivam ai÷varyaü dç÷yate ÷ubhe 12,212.052d@019_0251 na vàyus tan na såryas tan nàgnis tat tu paraü padam 12,212.052d@019_0252 anena pårõam etad dhi hçdi bhåtam iheùyate 12,212.052d@019_0253 etàvad àtmavij¤ànam etàvad yad ahaü smçtam 12,212.052d@019_0254 bhãùma uvàca 12,212.052d@019_0254 àvayor na ca sattve vai tasmàd aj¤ànabandhanam 12,212.052d@019_0255 evaü suvarcalà hçùñà proktà bhartrà yathàrthavat 12,212.052d@019_0256 paricaryamàõà hy ani÷aü tattvabuddhisamanvità 12,212.052d@019_0257 bhartà ca tàm anuprekùya nityanaimittikànvitaþ 12,212.052d@019_0258 paramàtmani govinde vàsudeve mahàtmani 12,212.052d@019_0259 samàdhàya ca karmàõi tanmayatvena bhàvitaþ 12,212.052d@019_0260 kàlena mahatà ràjan pràpnoti paramàü gatim 12,212.052d@019_0261 etat te kathitaü ràjan yasmàt tvaü paripçcchasi 12,212.052d@019_0262 gàrhasthyaü ca samàsthàya gatau jàyàpatã param 12,213.001 yudhiùñhira uvàca 12,213.001a kiü kurvan sukham àpnoti kiü kurvan duþkham àpnute 12,213.001c kiü kurvan nirbhayo loke siddha÷ carati bhàrata 12,213.002 bhãùma uvàca 12,213.002a damam eva pra÷aüsanti vçddhàþ ÷rutisamàdhayaþ 12,213.002c sarveùàm eva varõànàü bràhmaõasya vi÷eùataþ 12,213.003a nàdàntasya kriyàsiddhir yathàvad upalabhyate 12,213.003c kriyà tapa÷ ca vedà÷ ca dame sarvaü pratiùñhitam 12,213.004a damas tejo vardhayati pavitraü dama ucyate 12,213.004c vipàpmà nirbhayo dàntaþ puruùo vindate mahat 12,213.005a sukhaü dàntaþ prasvapiti sukhaü ca pratibudhyate 12,213.005c sukhaü loke viparyeti mana÷ càsya prasãdati 12,213.006a tejo damena dhriyate na tat tãkùõo 'dhigacchati 12,213.006c amitràü÷ ca bahån nityaü pçthag àtmani pa÷yati 12,213.007a kravyàdbhya iva bhåtànàm adàntebhyaþ sadà bhayam 12,213.007c teùàü vipratiùedhàrthaü ràjà sçùñaþ svayaübhuvà 12,213.008a à÷rameùu ca sarveùu dama eva vi÷iùyate 12,213.008b*0625_01 dharmaþ saürakùyate tais tu yatas te dharmasetavaþ 12,213.008c yac ca teùu phalaü dharme bhåyo dànte tad ucyate 12,213.009a teùàü liïgàni vakùyàmi yeùàü samudayo damaþ 12,213.009c akàrpaõyam asaürambhaþ saütoùaþ ÷raddadhànatà 12,213.010a akrodha àrjavaü nityaü nàtivàdo na mànità 12,213.010c gurupåjànasåyà ca dayà bhåteùv apai÷unam 12,213.011a janavàdamçùàvàdastutinindàvivarjanam 12,213.011c sàdhukàma÷ càspçhayann àyàti pratyayaü nçùu 12,213.012a avairakçt såpacàraþ samo nindàpra÷aüsayoþ 12,213.012c suvçttaþ ÷ãlasaüpannaþ prasannàtmàtmavàn budhaþ 12,213.012e pràpya loke ca satkàraü svargaü vai pretya gacchati 12,213.012f*0626_01 durgamaü sarvabhåtànàü pràpya yan modate sukhã 12,213.013a sarvabhåtahite yukto na smayàd dveùñi vai janam 12,213.013c mahàhrada ivàkùobhya praj¤àtçptaþ prasãdati 12,213.014a abhayaü sarvabhåtebhyaþ sarveùàm abhayaü yataþ 12,213.014c namasyaþ sarvabhåtànàü dànto bhavati j¤ànavàn 12,213.015a na hçùyati mahaty arthe vyasane ca na ÷ocati 12,213.015c sa vai parimitapraj¤aþ sa dànto dvija ucyate 12,213.016a karmabhiþ ÷rutasaüpannaþ sadbhir àcaritaiþ ÷ubhaiþ 12,213.016c sadaiva damasaüyuktas tasya bhuïkte mahat phalam 12,213.017a anasåyà kùamà ÷àntiþ saütoùaþ priyavàdità 12,213.017c satyaü dànam anàyàso naiùa màrgo duràtmanàm 12,213.017d*0627_01 kàmakrodhau ca lobha÷ ca parasyerùyà vikatthanà 12,213.017d*0628_01 dambho darpa÷ ca màna÷ ca naiùa màrgo mahàtmanàm 12,213.017d*0629_01 atuùñir ançtaü moha eùa màrgo duràtmanàm 12,213.018a kàmakrodhau va÷e kçtvà brahmacàrã jitendriyaþ 12,213.018c vikramya ghore tapasi bràhmaõaþ saü÷itavrataþ 12,213.018e kàlàkàïkùã carel lokàn nirapàya ivàtmavàn 12,214.001 yudhiùñhira uvàca 12,214.001a dvijàtayo vratopetà yad idaü bhu¤jate haviþ 12,214.001c annaü bràhmaõakàmàya katham etat pitàmaha 12,214.002 bhãùma uvàca 12,214.002a avedoktavratopetà bhu¤jànàþ kàryakàriõaþ 12,214.002c vedokteùu ca bhu¤jànà vrataluptà yudhiùñhira 12,214.002d*0630_01 upetavrata÷aucà ye bhu¤jante bràhmaõàþ kva cit 12,214.002d*0630_02 tad annam amçtaü bhåtvà yajamànaü prapadyate 12,214.003 yudhiùñhira uvàca 12,214.003a yad idaü tapa ity àhur upavàsaü pçthagjanàþ 12,214.003c etat tapo mahàràja utàho kiü tapo bhavet 12,214.004 bhãùma uvàca 12,214.004a màsapakùopavàsena manyante yat tapo janàþ 12,214.004c àtmatantropaghàtaþ sa na tapas tat satàü matam 12,214.004e tyàga÷ ca sannati÷ caiva ÷iùyate tapa uttamam 12,214.005a sadopavàsã ca bhaved brahmacàrã sadaiva ca 12,214.005c muni÷ ca syàt sadà vipro daivataü ca sadà bhajet 12,214.006a kuñumbiko dharmakàmaþ sadàsvapna÷ ca bhàrata 12,214.006c amàüsà÷ã sadà ca syàt pavitraü ca sadà japet 12,214.007a amçtà÷ã sadà ca syàn na ca syàd viùabhojanaþ 12,214.007c vighasà÷ã sadà ca syàt sadà caivàtithipriyaþ 12,214.007d*0631_01 ÷raddadhànaþ sadà ca syàd daivatadvijapåjakaþ 12,214.008 yudhiùñhira uvàca 12,214.008a kathaü sadopavàsã syàd brahmacàrã kathaü bhavet 12,214.008c vighasà÷ã kathaü ca syàt sadà caivàtithipriyaþ 12,214.009 bhãùma uvàca 12,214.009a antarà pràtarà÷aü ca sàyamà÷aü tathaiva ca 12,214.009c sadopavàsã ca bhaved yo na bhuïkte kathaü cana 12,214.010a bhàryàü gacchan brahmacàrã çtau bhavati bràhmaõaþ 12,214.010c çtavàdã sadà ca syàj j¤ànanitya÷ ca yo naraþ 12,214.011a abhakùayan vçthàmàüsam amàüsà÷ã bhavaty uta 12,214.011c dànanityaþ pavitra÷ ca asvapna÷ ca divàsvapan 12,214.012a bhçtyàtithiùu yo bhuïkte bhuktavatsu sadà sa ha 12,214.012c amçtaü sakalaü bhuïkta iti viddhi yudhiùñhira 12,214.013a abhuktavatsu nà÷nànaþ satataü yas tu vai dvijaþ 12,214.013b*0632_01 adattvà yo 'tithibhyo 'nnaü na bhuïkte so 'tithipriyaþ 12,214.013b*0632_02 adattvànnaü daivatebhyo yo na bhuïkte sa daivatam 12,214.013c abhojanena tenàsya jitaþ svargo bhavaty uta 12,214.014a devatàbhyaþ pitçbhya÷ ca bhçtyebhyo 'tithibhiþ saha 12,214.014c ava÷iùñaü tu yo '÷nàti tam àhur vighasà÷inam 12,214.015a teùàü lokà hy aparyantàþ sadane brahmaõà saha 12,214.015c upasthità÷ càpsarobhiþ pariyànti divaukasaþ 12,214.016a devatàbhi÷ ca ye sàrdhaü pitçbhi÷ copabhu¤jate 12,214.016c ramante putrapautrai÷ ca teùàü gatir anuttamà 12,214.016d@020_0000 yudhiùñhira uvàca 12,214.016d@020_0001 ke cid àhur dvidhà loke tridhà ràjann anekadhà 12,214.016d@020_0002 na pratyayo na cànyac ca dç÷yate brahma naiva tat 12,214.016d@020_0003 nànàvidhàni ÷àstràõi yuktà÷ caiva pçthagvidhàþ 12,214.016d@020_0004 bhãùma uvàca 12,214.016d@020_0004 kim adhiùñhàya tiùñhàmi tan me bråhi pitàmaha 12,214.016d@020_0005 sve sve yuktà mahàtmànaþ ÷àstreùu prabhaviùõavaþ 12,214.016d@020_0006 vartante paõóità loke ko vidvàn ka÷ ca paõóitaþ 12,214.016d@020_0007 sarveùàü tattvam aj¤àya yathàruci tathà bhavet 12,214.016d@020_0008 asminn arthe puràbhåtam itihàsaü puràtanam 12,214.016d@020_0009 mahàvivàdasaüyuktam çùãõàü bhàvitàtmanàm 12,214.016d@020_0010 himavatpàr÷va àsãnà çùayaþ saü÷itavratàþ 12,214.016d@020_0011 ùaõõàü tàni sahasràõi çùãõàü gaõam àhitam 12,214.016d@020_0012 tatra ke cid dhruvaü vi÷vaü se÷varaü tu nirã÷varam 12,214.016d@020_0013 pràkçtaü kàraõaü nàsti sarvaü naivam idaü jagat 12,214.016d@020_0014 anena càpare vipràþ svabhàvaü karma càpare 12,214.016d@020_0015 pauruùaü karma daivaü ca yat svabhàvàdir eva tam 12,214.016d@020_0016 nànàhetu÷atair yuktà nànà÷àstrapravartakàþ 12,214.016d@020_0017 svabhàvàd bràhmaõà ràja¤ jigãùantaþ parasparam 12,214.016d@020_0018 tatas tu målam udbhåtaü vàdipratyarthisaüyutam 12,214.016d@020_0019 pàtradaõóavighàtaü ca valkalàjinavàsasàm 12,214.016d@020_0020 eke manyusamàpannàs tataþ ÷àntà dvijottamàþ 12,214.016d@020_0021 vasiùñham abruvan sarve tvaü no bråhi sanàtanam 12,214.016d@020_0022 nàhaü jànàmi viprendràþ pratyuvàca sa tàn prabhuþ 12,214.016d@020_0023 te sarve sahità viprà nàradam çùim abruvan 12,214.016d@020_0024 tvaü no bråhi mahàbhàga tattvavic ca bhavàn asi 12,214.016d@020_0025 nàhaü dvijà vijànàmi kva hi gacchàma saügatàþ 12,214.016d@020_0026 iti tàn àha bhagavàüs tataþ pràha ca sa dvijàn 12,214.016d@020_0027 ko vidvàn iha loke 'sminn amoho 'mçtam adbhutam 12,214.016d@020_0028 tac ca te ÷u÷ruvur vàkyaü bràhmaõà hy a÷arãriõaþ 12,214.016d@020_0029 sanaddhàma dvijà gatvà pçcchadhvaü sa ca vakùyati 12,214.016d@020_0030 tam àha ka÷ cid dvijavaryasattamo 12,214.016d@020_0031 vibhàõóako maõóitavedarà÷iþ 12,214.016d@020_0032 kas tvaü bhavàn arthavibhedamadhye 12,214.016d@020_0033 na dç÷yase vàkyam udãrayaü÷ ca 12,214.016d@020_0034 athàhedaü taü bhagavàn sanantaü 12,214.016d@020_0035 mahàmune viddhi màü paõóito 'si 12,214.016d@020_0036 çùiü puràõaü satataikaråpaü 12,214.016d@020_0037 yam akùayaü vedavido vadanti 12,214.016d@020_0038 punas tam àhedam asau mahàtmà 12,214.016d@020_0039 svaråpasaüsthaü vada àha pàrtha 12,214.016d@020_0040 tvam eko 'smadçùipuügavàdya 12,214.016d@020_0041 na satsvaråpam atha và punaþ kim 12,214.016d@020_0042 athàha gambhãratarànuvàdaü 12,214.016d@020_0043 vàkyaü mahàtmà hy a÷arãra àdiþ 12,214.016d@020_0044 na te mune ÷rotramukhe 'pi càsyaü 12,214.016d@020_0045 na pàdahastau prapadàtmake na 12,214.016d@020_0046 bruvan munãn satyam atho nirãkùya 12,214.016d@020_0047 svam àha vidvàn manasà nigamya 12,214.016d@020_0048 çùe kathaü vàkyam idaü bravãùi 12,214.016d@020_0049 na càsya mantà na ca vidyate cet 12,214.016d@020_0050 na ÷u÷ruvus tatas tat tu prativàkyaü dvijottamàþ 12,214.016d@020_0051 nirãkùamàõà àkà÷aü prahasantas tatas tataþ 12,214.016d@020_0052 à÷caryam iti matvà te yayur haimaü mahàgirim 12,214.016d@020_0053 sanatkumàrasaükà÷aü sagaõà munisattamàþ 12,214.016d@020_0054 taü parvataü samàruhya dadç÷ur dhyànam à÷ritàþ 12,214.016d@020_0055 kumàraü devam arhantaü vedapàràvivarjitam 12,214.016d@020_0056 tataþ saüvatsare pårõe prakçtisthaü mahàmunim 12,214.016d@020_0057 sanatkumàraü ràjendra praõipatya dvijàþ sthitàþ 12,214.016d@020_0058 àgatàn bhagavàn àha j¤ànanirdhåtakalmaùaþ 12,214.016d@020_0059 j¤àtaü mayà munigaõà vàkyaü tad a÷arãriõaþ 12,214.016d@020_0060 kàryam adya yathàkàmaü pçcchadhvaü munipuügavàþ 12,214.016d@020_0061 tam abruvan prà¤jalayo mahàmuniü 12,214.016d@020_0062 dvijottamaü j¤ànanidhiü sunirmalam 12,214.016d@020_0063 kathaü vayaü j¤ànanidhiü vareõyaü 12,214.016d@020_0064 yakùyàmahe vi÷varåpaü kumàra 12,214.016d@020_0065 prasãda no bhagava¤ j¤ànale÷aü 12,214.016d@020_0066 madhuprayàtàya sukhàya santaþ 12,214.016d@020_0067 yat tat padaü vi÷varåpaü mahàmune 12,214.016d@020_0068 tatra bråhi kiü kutra mahànubhàva 12,214.016d@020_0069 sa tair viyukto bhagavàn mahàtmà 12,214.016d@020_0070 yo 'saügavàn satyavit tac chçõuùva 12,214.016d@020_0071 anekasàhasrakaleùu caiva 12,214.016d@020_0072 prasannadhàtuü ca ÷ubhàj¤ayà sat 12,214.016d@020_0073 yathàha pårvaü yuùmàsu hy a÷arãrã dvijottamàþ 12,214.016d@020_0074 tathaiva vàkyaü tat satyam ajànanta÷ ca kãrtitam 12,214.016d@020_0075 ÷çõudhvaü paramaü kàraõam asti | katham avagamyate | ahany ahani 12,214.016d@020_0076 pàkavi÷eùo dç÷yate | tena mi÷raü sarvaü mi÷rayate | yathà 12,214.016d@020_0077 maõóalã dç÷i sarveùàm asti nidar÷anam | asti cakùuùmatàm asti 12,214.016d@020_0078 j¤àne svaråpaü pa÷yati | yathà darpaõàntarnidar÷anam | sa eva sarvaü 12,214.016d@020_0079 vidvàn na bibheti na gacchati | kutràhaü kasya nàhaü kenety avartamàno 12,214.016d@020_0080 vijànàti | sa yugato vyàpã | sa pçthak sthitaþ | 12,214.016d@020_0081 tad aparamàrtham | yathà vàyur ekaþ san bahudheritaþ | à÷rayavi÷eùo 12,214.016d@020_0082 và yasyà÷rayo và | yathàvad dvije mçge vyàghre ca | manuje veõu saü÷rayo 12,214.016d@020_0083 bhidyate vàyur athaikaþ | àtmà tathàsau paramàtmàsàv anya 12,214.016d@020_0084 iva bhàti | evam àtmà sa eva gacchati | sarvam àtmà pa÷ya¤ 12,214.016d@020_0085 ÷çõoti na jighrati na bhàùate | 12,214.016d@020_0086 cakre 'sya taü mahàtmànaü parito da÷a ra÷mayaþ 12,214.016d@020_0087 viniùkramya yathà såryam anugacchati taü prabhum 12,214.016d@020_0088 dine dine 'stam abhyeti punar udgacchate di÷aþ 12,214.016d@020_0089 tàv ubhau na ravau càstàü tathà vitta ÷arãriõam 12,214.016d@020_0090 patite vitta viprendràþ bhakùaõe caraõe paraþ 12,214.016d@020_0091 årdhvam ekas tathàdhastàd ekas tiùñhati càparaþ 12,214.016d@020_0092 hiraõyasadanaü j¤eyaü sametya paramaü padam 12,214.016d@020_0093 àtmanà hy àtmadãpaü tam àtmani hy àtmapåruùam 12,214.016d@020_0094 saücitaü saücitaü pårvaü bhramaro vartate bhraman 12,214.016d@020_0095 yo 'bhimànãva jànàti na muhyati na hãyate 12,214.016d@020_0096 na cakùuùà pa÷yati ka÷ canainaü 12,214.016d@020_0097 hçdà manãùà pa÷yati råpam asya 12,214.016d@020_0098 na ÷uklaü na kçùõaü paramàrthabhàvaü 12,214.016d@020_0099 guhà÷ayaü j¤ànadevãkarastham 12,214.016d@020_0100 bràhmaõasya na sàdç÷ye vartate so 'pi kiü punaþ 12,214.016d@020_0101 ijyate yas tu mantreõa yajamàno dvijottamaþ 12,214.016d@020_0102 naiva dharmã na càdharmã dvaüdvàtãto vimatsaraþ 12,214.016d@020_0103 j¤ànatçptaþ sukhaü ÷ete hy amçtàtmà na saü÷ayaþ 12,214.016d@020_0104 evam eùa jagatsçùñiü kurute màyayà prabhuþ 12,214.016d@020_0105 na jànàti viråóhàtmà kàraõaü càtmano hy asau 12,214.016d@020_0106 dhyàtà draùñà tathà mantà boddhà dçùñàn sa eva saþ 12,214.016d@020_0107 ko vidvàn paramàtmànam anantaü lokabhàvanam 12,214.016d@020_0108 yat tu ÷akyaü mayà proktaü gacchadhvaü munipuügavàþ 12,214.016d@020_0108 bhãùma uvàca 12,214.016d@020_0109 evaü praõamya viprendrà j¤ànasàgarasaübhavam 12,214.016d@020_0110 sanatkumàraü saüdçùñvà jagmus te ruciraü punaþ 12,214.016d@020_0111 tasmàt tvam api kaunteya j¤ànayogaparo bhava 12,214.016d@020_0112 j¤ànam eva mahàràja sarvaduþkhavinà÷anam 12,214.016d@020_0113 idaü mahàduþkhasamàkaràõàü 12,214.016d@020_0114 nçõàü paritràõavinirmitaü purà 12,214.016d@020_0115 puràõapuüsà çùiõà mahàtmanà 12,214.016d@020_0116 yudhiùñhira uvàca 12,214.016d@020_0116 mahàmunãnàü pravareõa tad dhruvam 12,214.016d@020_0117 yad idaü tapa ity àhuþ kiü tapaþ saüprakãrtitam 12,214.016d@020_0118 upavàsam athànyat tu vedàcàram atho nu kim 12,214.016d@020_0119 bhãùma uvàca 12,214.016d@020_0119 ÷àstraü tapo mahàpràj¤a tan me bråhi pitàmaha 12,214.016d@020_0120 pakùamàsopavàsàdãn manyante vai tapodhanàþ 12,214.016d@020_0121 vedavratàdãni tapaþ apare vedapàragàþ 12,214.016d@020_0122 vedapàràyaõaü cànye càhus tattvam athàpare 12,214.016d@020_0123 yathàvihitam àcàras tapaþ sarvaü vrataü gatàþ 12,214.016d@020_0124 àtmavidyàvidhànaü yat tat tapaþ parikãrtitam 12,214.016d@020_0125 tyàgas tapas tathà ÷àntis tapa indriyanigrahaþ 12,214.016d@020_0126 brahmacaryaü tapaþ proktam àhur evaü dvijàtayaþ 12,214.016d@020_0127 sadopavàso yo vidvàn brahmacàrã sadà bhavet 12,214.016d@020_0128 yo muni÷ ca sadà dhãmàn vighasà÷ã vimatsaraþ 12,214.016d@020_0129 tatas tv anantam apy àhur yo nityam atithipriyaþ 12,214.016d@020_0130 nàntarà÷ãs tato nityam upavàsã mahàvrataþ 12,214.016d@020_0131 çtugàmã tathà prokto vighasà÷ã smçto budhaiþ 12,214.016d@020_0132 bhçtya÷eùaü tu yo bhuïkte yaj¤a÷eùaü tathàmçtam 12,214.016d@020_0133 evaü nànàrthasaüyogaü tapaþ ÷a÷vad udàhçtam 12,214.016d@020_0134 keùàü lokà hy aparyantàþ sarve satyavrate sthitàþ 12,214.016d@020_0135 ye 'pi karmamayaü pràhus te dvijà bràhmaõàþ smçtàþ 12,214.016d@020_0136 ramante divyabhogai÷ ca påjità hy apsarogaõaiþ 12,214.016d@020_0137 j¤ànàtmakaü tapaþ÷abdaü ye vadanti vini÷citàþ 12,214.016d@020_0138 te hy antaràtmasadbhàvaü prapannà nçpasattama 12,214.016d@020_0139 etat te nçpa÷àrdåla proktaü yat pçùñavàn asi 12,214.016d@020_0140 yathàvaståni saüj¤àni vividhàni bhavanty uta 12,214.016d@020_0140 yudhiùñhira uvàca 12,214.016d@020_0141 pitàmaha mahàpràj¤a ràjàdhãnà nçpàþ punaþ 12,214.016d@020_0142 anyàni ca sahasràõi nàmàni vividhàni ca 12,214.016d@020_0143 pratiyogãni vai teùàü channàny astamitàni ca 12,214.016d@020_0144 dçóhaü sarvaü pràkçtakam idaü sarvatra pa÷ya vai 12,214.016d@020_0145 bhãùma uvàca 12,214.016d@020_0145 tasmàd yathàgataü ràjan yathàruci nçõàü bhavet 12,214.016d@020_0146 asminn arthe puràvçttaü ÷çõu ràjan yudhiùñhira 12,214.016d@020_0147 bràhmaõànàü samåhe tu yad uvàca suvarcalà 12,214.016d@020_0148 devalasya sutà vidvan sarvalakùaõa÷obhità 12,214.016d@020_0149 kanyà suvarcalà nàma yogabhàvitacetanà 12,214.016d@020_0150 hetunà kena jàtà sà nirdvaüdvà naùñasaü÷ayà 12,214.016d@020_0151 sàbravãt pitaraü vipraü varànveùaõatatparà 12,214.016d@020_0152 andhàya màü mahàpràj¤a dehi vãkùya sulocanam 12,214.016d@020_0153 pitovàca 12,214.016d@020_0153 evaü sma ca pitaþ ÷a÷van mayedaü [pràrthitaü] mune 12,214.016d@020_0154 na ÷akyaü pràrthituü vatse tvayàdya pratibhàti me 12,214.016d@020_0155 andhatànandhatà ceti vicàro mama jàyate 12,214.016d@020_0156 kanyovàca 12,214.016d@020_0156 unmatteva sute vàkyaü bhàùase pçthulocane 12,214.016d@020_0157 nàham unmattabhåtàdya buddhipårvaü bravãmi te 12,214.016d@020_0158 viddhi vai tàdç÷aü loke sa màü bhajati vedavit 12,214.016d@020_0159 yàn yàüs tvaü manyase dàtuü màü dvijottama tàn iha 12,214.016d@020_0160 ànayànyàn mahàbhàga hy ahaü drakùyàmi teùu tam 12,214.016d@020_0161 tatheti coktvà tàü vipraþ preùayàm àsa ÷iùyakàn 12,214.016d@020_0162 çùeþ prabhàvaü dçùñvà te kanyàyà÷ ca dvijottamàþ 12,214.016d@020_0163 anekamunayo ràjan saüpràptà devalà÷ramam 12,214.016d@020_0164 tàn àgatàn athàbhyarcya kanyàm àha pità mahàn 12,214.016d@020_0165 yadãcchasi varaü bhadre taü vipraü varaya svayam 12,214.016d@020_0166 tatheti coktvà kalyàõã taptahemanibhànanà 12,214.016d@020_0167 karasaümitamadhyàïgã vàkyam àha tapodhanàþ 12,214.016d@020_0168 yady asti saümato vipro hy andho 'nandhaþ sa me varaþ 12,214.016d@020_0169 nocur viprà mahàbhàgàü prativàkyaü yayu÷ ca te 12,214.016d@020_0170 kanyà ca tiùñhatàm atra pitur ve÷mani bhàrata 12,214.016d@020_0171 ÷vetaketuþ kahàlasya ÷yàlaþ paramadharmavit 12,214.016d@020_0172 ÷rutvà brahmà tadàgamya kanyàm àha mahãpate 12,214.016d@020_0173 so 'haü bhadre samàvçttas tvayokto yaþ purà dvijaþ 12,214.016d@020_0174 suvarcalovàca 12,214.016d@020_0174 vi÷àlanayanaü viddhi màm andho 'haü vçõãùva màm 12,214.016d@020_0175 kathaü vi÷àlanetro 'si kathaü và tvam alocanaþ 12,214.016d@020_0176 dvija uvàca 12,214.016d@020_0176 bråhi pa÷càd ahaü vidvan parãkùe tvàü dvijottama 12,214.016d@020_0177 pratiyogãni nàmàni channàny astamitàni ca 12,214.016d@020_0178 ÷abde spar÷e tathà råpe rase gandhe sahetukam 12,214.016d@020_0179 na me pravartate ceto na pratyakùaü hi teùu me 12,214.016d@020_0180 alocano 'haü tasmàd dhi na gatir vidyate yataþ 12,214.016d@020_0181 yena pa÷yati su÷roõi bhàùate spç÷ate punaþ 12,214.016d@020_0182 bhujyate ghràyate nityaü ÷çõoti manute tathà 12,214.016d@020_0183 tac cakùur vidyate mahyaü yena pa÷yati vai sphuñam 12,214.016d@020_0184 sulocano 'haü bhadre vai pçccha và kiü vadàmi te 12,214.016d@020_0185 sarvam asmin na me 'vidyà vidvàn hi paramàrthataþ 12,214.016d@020_0186 sà vi÷uddhà tato bhåtvà ÷vetaketuü mahàmunim 12,214.016d@020_0187 praõamya påjayàm àsa tàü bhàryàü sa ca labdhavàn 12,214.016d@020_0188 vairàgyasaüyutà kanyà tàdç÷aü patim uttamam 12,214.016d@020_0189 pràptà ràjan mahàpràj¤a tasmàd arthaþ pçthak pçthak 12,214.016d@020_0190 etat te kathitaü ràjan kiü bhåyaþ ÷rotum icchasi 12,215.001 yudhiùñhira uvàca 12,215.001a yad idaü karma loke 'smi¤ ÷ubhaü và yadi và÷ubham 12,215.001c puruùaü yojayaty eva phalayogena bhàrata 12,215.002a kartà svit tasya puruùa utàho neti saü÷ayaþ 12,215.002c etad icchàmi tattvena tvattaþ ÷rotuü pitàmaha 12,215.003 bhãùma uvàca 12,215.003a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,215.003c prahràdasya ca saüvàdam indrasya ca yudhiùñhira 12,215.004a asaktaü dhåtapàpmànaü kule jàtaü bahu÷rutam 12,215.004c astambham anahaükàraü sattvasthaü samaye ratam 12,215.005a tulyanindàstutiü dàntaü ÷ånyàgàranive÷anam 12,215.005c caràcaràõàü bhåtànàü viditaprabhavàpyayam 12,215.006a akrudhyantam ahçùyantam apriyeùu priyeùu ca 12,215.006c kà¤cane vàtha loùñe và ubhayoþ samadar÷anam 12,215.007a àtmaniþ÷reyasaj¤àne dhãraü ni÷citani÷cayam 12,215.007c paràvaraj¤aü bhåtànàü sarvaj¤aü samadar÷anam 12,215.007d*0633_01 avyaktàtmani govinde vàsudeve mahàtmani 12,215.007d*0633_02 hçdayena samàviùñaü sarvabhàvapriyaükaram 12,215.007d*0634_01 bhaktaü bhàgavataü nityaü nàràyaõaparàyaõam 12,215.007d*0634_02 dhyàyantaü paramàtmànaü hiraõyaka÷ipoþ sutam 12,215.008a ÷akraþ prahràdam àsãnam ekànte saüyatendriyam 12,215.008c bubhutsamànas tat praj¤àm abhigamyedam abravãt 12,215.009a yaiþ kai÷ cit saümato loke guõaiþ syàt puruùo nçùu 12,215.009c bhavaty anapagàn sarvàüs tàn guõàül lakùayàmahe 12,215.010a atha te lakùyate buddhiþ samà bàlajanair iha 12,215.010c àtmànaü manyamànaþ sa¤ ÷reyaþ kim iha manyase 12,215.011a baddhaþ pà÷ai÷ cyutaþ sthànàd dviùatàü va÷am àgataþ 12,215.011c ÷riyà vihãnaþ prahràda ÷ocitavye na ÷ocasi 12,215.012a praj¤àlàbhàt tu daiteya utàho dhçtimattayà 12,215.012c prahràda svastharåpo 'si pa÷yan vyasanam àtmanaþ 12,215.013a iti saücoditas tena dhãro ni÷citani÷cayaþ 12,215.013c uvàca ÷lakùõayà vàcà svàü praj¤àm anuvarõayan 12,215.014a pravçttiü ca nivçttiü ca bhåtànàü yo na budhyate 12,215.014c tasya stambho bhaved bàlyàn nàsti stambho 'nupa÷yataþ 12,215.014d*0635_01 gahanaü sarvabhåtànàü dhyeyaü nityaü sanàtanam 12,215.014d*0635_02 anigraham anaupamyaü sarvàkàraü paràtparam 12,215.014d*0635_03 sarvàvaraõasaübhåtaü tasmàd etat pravartate 12,215.014d*0635_04 tanmayà api saüpa÷ya nànàlakùaõalakùitàþ 12,215.014d*0635_05 sa vai pàti jagatsraùñà viùõur ity abhi÷abditaþ 12,215.014d*0635_06 punar dar÷ati saüpràpte ........ sure÷varaþ (sic) 12,215.015a svabhàvàt saüpravartante nivartante tathaiva ca 12,215.015c sarve bhàvàs tathàbhàvàþ puruùàrtho na vidyate 12,215.016a puruùàrthasya càbhàve nàsti ka÷ cit svakàrakaþ 12,215.016c svayaü tu kurvatas tasya jàtu màno bhaved iha 12,215.017a yas tu kartàram àtmànaü manyate sàdhvasàdhunoþ 12,215.017c tasya doùavatã praj¤à svamårtyaj¤eti me matiþ 12,215.018a yadi syàt puruùaþ kartà ÷akràtma÷reyase dhruvam 12,215.018c àrambhàs tasya sidhyeran na ca jàtu paràbhavet 12,215.019a aniùñasya hi nirvçttir anivçttiþ priyasya ca 12,215.019c lakùyate yatamànànàü puruùàrthas tataþ kutaþ 12,215.020a aniùñasyàbhinirvçttim iùñasaüvçttim eva ca 12,215.020c aprayatnena pa÷yàmaþ keùàü cit tat svabhàvataþ 12,215.021a pratiråpadharàþ ke cid dç÷yante buddhisattamàþ 12,215.021c viråpebhyo 'lpabuddhibhyo lipsamànà dhanàgamam 12,215.022a svabhàvapreritàþ sarve nivi÷ante guõà yadà 12,215.022c ÷ubhà÷ubhàs tadà tatra tasya kiü mànakàraõam 12,215.023a svabhàvàd eva tat sarvam iti me ni÷cità matiþ 12,215.023c àtmapratiùñhità praj¤à mama nàsti tato 'nyathà 12,215.024a karmajaü tv iha manye 'haü phalayogaü ÷ubhà÷ubham 12,215.024c karmaõàü viùayaü kçtsnam ahaü vakùyàmi tac chçõu 12,215.025a yathà vedayate ka÷ cid odanaü vàyaso vadan 12,215.025c evaü sarvàõi karmàõi svabhàvasyaiva lakùaõam 12,215.026a vikàràn eva yo veda na veda prakçtiü paràm 12,215.026c tasya stambho bhaved bàlyàn nàsti stambho 'nupa÷yataþ 12,215.027a svabhàvabhàvino bhàvàn sarvàn eveha ni÷caye 12,215.027c budhyamànasya darpo và màno và kiü kariùyati 12,215.028a veda dharmavidhiü kçtsnaü bhåtànàü càpy anityatàm 12,215.028c tasmàc chakra na ÷ocàmi sarvaü hy evedam antavat 12,215.029a nirmamo nirahaükàro nirãho muktabandhanaþ 12,215.029c svastho 'vyapetaþ pa÷yàmi bhåtànàü prabhavàpyayau 12,215.030a kçtapraj¤asya dàntasya vitçùõasya nirà÷iùaþ 12,215.030c nàyàso vidyate ÷akra pa÷yato lokavidyayà 12,215.031a prakçtau ca vikàre ca na me prãtir na ca dviùe 12,215.031c dveùñàraü na ca pa÷yàmi yo mamàdya mamàyate 12,215.032a nordhvaü nàvàï na tiryak ca na kva cic chakra kàmaye 12,215.032c na vij¤àne na vij¤eye nàj¤àne ÷arma vidyate 12,215.033 ÷akra uvàca 12,215.033a yenaiùà labhyate praj¤à yena ÷àntir avàpyate 12,215.033c prabråhi tam upàyaü me samyak prahràda pçcchate 12,215.034 prahràda uvàca 12,215.034a àrjavenàpramàdena prasàdenàtmavattayà 12,215.034c vçddha÷u÷råùayà ÷akra puruùo labhate mahat 12,215.035a svabhàvàl labhate praj¤àü ÷àntim eti svabhàvataþ 12,215.035c svabhàvàd eva tat sarvaü yat kiü cid anupa÷yasi 12,215.035d@021_0001 naivàntaraü vijànàti ÷rutvà gurumukhàt tataþ 12,215.035d@021_0002 vàkyaü vàkyàrthavij¤ànam àlokya manasà yatiþ 12,215.035d@021_0003 vivekapratyayàpannam àtmànam anupa÷yati 12,215.035d@021_0004 virajyati tato bhãtyà parame÷varam çcchati 12,215.035d@021_0005 tràtàraü sarvaduþkhànàü tat sukhànveùaõaü yathà 12,215.035d@021_0006 karoti sadbhiþ saüsargamalaü santaþ sukhàya vai 12,215.035d@021_0007 satàü sakà÷àd àj¤àya màrgaü lakùaõavattayà 12,215.035d@021_0008 sarvasaïgavinirmuktaþ paramàtmànam çcchati 12,215.035d@021_0009 viùayecchàkçto dharmaü[rmaþ] sarajasko bhayàvahaþ 12,215.035d@021_0010 dharmahànim avàpnoti kramàt tena naraþ punaþ 12,215.035d@021_0011 bhaktihãno bhavaty eva paramàtmani càcyuta 12,215.035d@021_0012 vàcake vàpi ca sthànaü na hanty eva vimocitaþ 12,215.035d@021_0013 sàrkùye (sic) càsya ratir nityaü saüsàre ca ratir bhavet 12,215.035d@021_0014 tasya nityam avij¤ànàd àtmà caiva na sidhyati 12,215.035d@021_0015 unmattavçttir bhavati kramàd evaü pravartate 12,215.035d@021_0016 à÷aucaü vardhate nityaü na ÷àmyati kathaü cana 12,215.035d@021_0017 viùaye cànvitasyàsya mokùavà¤chà na jàyate 12,215.035d@021_0018 hetvàbhàseùu saülãnaþ stauti vaiùayikàn guõàn 12,215.035d@021_0019 na ÷àstràõi ÷çõoty eva mànadarpasamanvitaþ 12,215.035d@021_0020 svataþsiddhaü na bhogas taü svataþsiddhaü na vetti ca 12,215.035d@021_0021 cidråpadhàraõaü caiva paraü vastu athàvyayam 12,215.035d@021_0022 nànàyonigatas tena bhràmyamàõaþ svakarmabhiþ 12,215.035d@021_0023 tãrõapàraü na jànàti mahàmohasamanvitaþ 12,215.035d@021_0024 àcàryasaü÷rayàd vidyàd vinayaü samupàgataþ 12,215.035d@021_0025 anukåleùu dharmeùu cinoty enaü tatas tataþ 12,215.035d@021_0026 àcàrya iti ca khyàtas tenàsau balavçtrahan 12,215.035d@021_0027 niyatenaiva sadbhàvas tena janmàntaràdiùu 12,215.035d@021_0028 karmasaücayatålaughaþ kùipyate j¤ànavàyunà 12,215.035d@021_0029 evaü yuktasamàcàraþ saüsàravinivartakaþ 12,215.035d@021_0030 anukålavçttiü satataü chinatty eva bhçgur yathà 12,215.035d@021_0031 yena càyaü samàpanno vaitçùõyaü nàdhigacchati 12,215.035d@021_0032 abhyantaraþ smçtaþ ÷akra tatsàmyaü parivarjayet 12,215.035d@021_0033 prathamaü tatkçtenaiva karmaõà parimç[ga]cchati 12,215.035d@021_0034 dvitãyaü svapnayogaü ca karmaõà parigacchati 12,215.035d@021_0035 etair akùaiþ samàpannaþ pratyakùo 'sau samàsthitaþ 12,215.035d@021_0036 suùuptyàkhyas turãyo 'sau na ca hy àvaraõànvitaþ 12,215.035d@021_0037 lokavçttyà tam ã÷ànaü yaja¤ juhvan yamã bhavet 12,215.035d@021_0038 àtmany àyàsayogena niùkriyaþ sa paràt param 12,215.035d@021_0039 àyàme tàü vijànàti màyaiùà paramàtmanaþ 12,215.035d@021_0040 pràtibhàsikasàmànyàd buddher yà saüvidàtmikà 12,215.035d@021_0041 sphuliïgasattvasadç÷àd agnibhàvo yathà bhavet 12,215.035d@021_0042 ÷i÷ånàm evam aj¤ànàm àtmabhàvo 'nyathà smçtaþ 12,215.035d@021_0043 sàdhye 'py avastubhåtàkhye mitràmitràdayaþ kutaþ 12,215.035d@021_0044 tadabhàve tu ÷okàdyà na vartante sure÷vara 12,215.035d@021_0045 evaü budhyasva bhagavan samabuddhiü samanviyàt 12,215.035d@021_0046 upàyam etad àkhyàtaü mà vakraü gaccha devapa 12,215.035d@021_0047 j¤ànena pa÷yate karma j¤àninàü na pravartakam 12,215.035d@021_0048 yàvad àrabdham asyeha tàvan naivopa÷àmyati 12,215.035d@021_0049 tadante taü prayàty eva na vidvàn iti me matiþ 12,215.035d@021_0050 yad asya vàcakaü vakùye tasmàd etad bhavet sadà 12,215.035d@021_0051 tena tena ca bhàvena apàyaü tatra pa÷yati 12,215.035d@021_0052 sthànabhedeùu vàg eùà tàlusaüsthà yathà tathà 12,215.035d@021_0053 tadvad buddhigatà hy arthà buddhim àtmagataü sadà 12,215.035d@021_0054 samastasaükalpavi÷eùamuktaü 12,215.035d@021_0055 paraü paràõàü paramaü mahàtmà 12,215.035d@021_0056 trayyantavidbhiþ parigãyate 'sau 12,215.035d@021_0057 viùõur vibhur vàsti guõo na nityam 12,215.035d@021_0058 varõeùu lokeùu vi÷eùaõeùu 12,215.035d@021_0059 sa vàsudevo vasanàn mahàtmà 12,215.035d@021_0060 guõànuråpaü sa ca karmaråpaü 12,215.035d@021_0061 dadàti sarvasya samastaråpam 12,215.035d@021_0062 na saüdç÷e tiùñhati råpam asya 12,215.035d@021_0063 na cakùuùà pa÷yati ka÷ cid enam 12,215.035d@021_0064 bhaktyà ca dhçtyà sa samàhitàtmà 12,215.035d@021_0065 j¤ànasvaråpaü paripa÷yatãha 12,215.035d@021_0066 vadanti tan me bhagavàn dadau sa 12,215.035d@021_0067 sa eva ÷eùaü maghavàn mahàtmà 12,215.035d@021_0068 evaü mamopàyam avehi ÷akra 12,215.035d@021_0069 tasmàl loko nàsti mahyaü sadaiva 12,215.036 bhãùma uvàca 12,215.036a ity ukto daityapatinà ÷akro vismayam àgamat 12,215.036c prãtimàü÷ ca tadà ràjaüs tad vàkyaü pratyapåjayat 12,215.037a sa tadàbhyarcya daityendraü trailokyapatir ã÷varaþ 12,215.037c asurendram upàmantrya jagàma svaü nive÷anam 12,216.001 yudhiùñhira uvàca 12,216.001a yayà buddhyà mahãpàlo bhraùña÷rãr vicaren mahãm 12,216.001c kàladaõóaviniùpiùñas tan me bråhi pitàmaha 12,216.002 bhãùma uvàca 12,216.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,216.002c vàsavasya ca saüvàdaü baler vairocanasya ca 12,216.003a pitàmaham upàgatya praõipatya kçtà¤jaliþ 12,216.003c sarvàn evàsurठjitvà baliü papraccha vàsavaþ 12,216.004a yasya sma dadato vittaü na kadà cana hãyate 12,216.004c taü baliü nàdhigacchàmi brahmann àcakùva me balim 12,216.005a sa eva hy astam ayate sa sma vidyotate di÷aþ 12,216.005c sa varùati sma varùàõi yathàkàlam atandritaþ 12,216.005e taü baliü nàdhigacchàmi brahmann àcakùva me balim 12,216.006a sa vàyur varuõa÷ caiva sa raviþ sa ca candramàþ 12,216.006c so 'gnis tapati bhåtàni pçthivã ca bhavaty uta 12,216.006e taü baliü nàdhigacchàmi brahmann àcakùva me balim 12,216.007 brahmovàca 12,216.007a naitat te sàdhu maghavan yad etad anupçcchasi 12,216.007c pçùñas tu nànçtaü bråyàt tasmàd vakùyàmi te balim 12,216.008a uùñreùu yadi và goùu khareùv a÷veùu và punaþ 12,216.008c variùñho bhavità jantuþ ÷ånyàgàre ÷acãpate 12,216.009 ÷akra uvàca 12,216.009a yadi sma balinà brahma¤ ÷ånyàgàre sameyivàn 12,216.009c hanyàm enaü na và hanyàü tad brahmann anu÷àdhi màm 12,216.010 brahmovàca 12,216.010a mà sma ÷akra baliü hiüsãr na balir vadham arhati 12,216.010c nyàyàüs tu ÷akra praùñavyas tvayà vàsava kàmyayà 12,216.011 bhãùma uvàca 12,216.011a evam ukto bhagavatà mahendraþ pçthivãü tadà 12,216.011c cacàrairàvataskandham adhiruhya ÷riyà vçtaþ 12,216.012a tato dadar÷a sa baliü kharaveùeõa saüvçtam 12,216.012c yathàkhyàtaü bhagavatà ÷ånyàgàrakçtàlayam 12,216.013 ÷akra uvàca 12,216.013a kharayonim anupràptas tuùabhakùo 'si dànava 12,216.013c iyaü te yonir adhamà ÷ocasy àho na ÷ocasi 12,216.014a adçùñaü bata pa÷yàmi dviùatàü va÷am àgatam 12,216.014c ÷riyà vihãnaü mitrai÷ ca bhraùñavãryaparàkramam 12,216.015a yat tad yànasahasreõa j¤àtibhiþ parivàritaþ 12,216.015c lokàn pratàpayan sarvàn yàsy asmàn avitarkayan 12,216.016a tvanmukhà÷ caiva daiteyà vyatiùñhaüs tava ÷àsane 12,216.016c akçùñapacyà pçthivã tavai÷varye babhåva ha 12,216.016e idaü ca te 'dya vyasanaü ÷ocasy àho na ÷ocasi 12,216.017a yadàtiùñhaþ samudrasya pårvakåle vilelihan 12,216.017c j¤àtibhyo vibhajan vittaü tadàsãt te manaþ katham 12,216.018a yat te sahasrasamità nançtur devayoùitaþ 12,216.018c bahåni varùapågàni vihàre dãpyataþ ÷riyà 12,216.019a sarvàþ puùkaramàlinyaþ sarvàþ kà¤canasaprabhàþ 12,216.019c katham adya tadà caiva manas te dànave÷vara 12,216.020a chatraü tavàsãt sumahat sauvarõaü maõibhåùitam 12,216.020c nançtur yatra gandharvàþ ùañsahasràõi saptadhà 12,216.021a yåpas tavàsãt sumahàn yajataþ sarvakà¤canaþ 12,216.021c yatràdadaþ sahasràõàm ayutàni gavàü da÷a 12,216.021d*0636_01 anantaraü sahasreõa tadàsãd daitya kà matiþ 12,216.022a yadà tu pçthivãü sarvàü yajamàno 'nuparyayàþ 12,216.022c ÷amyàkùepeõa vidhinà tadàsãt kiü nu te hçdi 12,216.023a na te pa÷yàmi bhçïgàraü na chatraü vyajanaü na ca 12,216.023c brahmadattàü ca te màlàü na pa÷yàmy asuràdhipa 12,216.023d*0637_00 bhãùma uvàca 12,216.023d*0637_01 tataþ prahasya sa balir vàsavena samãritam 12,216.023d*0637_02 ni÷amya mànagambhãraü suraràjam athàbravãt 12,216.023d*0637_03 aho hi tava bàli÷yam iha devagaõàdhipa 12,216.023d*0637_04 ayuktaü devaràjasya tava kaùñam idaü vacaþ 12,216.024 balir uvàca 12,216.024a na tvaü pa÷yasi bhçïgàraü na chatraü vyajanaü na ca 12,216.024c brahmadattàü ca me màlàü na tvaü drakùyasi vàsava 12,216.025a guhàyàü nihitàni tvaü mama ratnàni pçcchasi 12,216.025c yadà me bhavità kàlas tadà tvaü tàni drakùyasi 12,216.025d*0638_01 na jànãùe bhavàn siddhiü ÷ubhàïgasvaråparåpiõãm 12,216.025d*0638_02 kàlena bhavità sarvo nàtra gacchati vàsava 12,216.026a na tv etad anuråpaü te ya÷aso và kulasya và 12,216.026c samçddhàrtho 'samçddhàrthaü yan màü katthitum icchasi 12,216.027a na hi duþkheùu ÷ocanti na prahçùyanti carddhiùu 12,216.027c kçtapraj¤à j¤ànatçptàþ kùàntàþ santo manãùiõaþ 12,216.028a tvaü tu pràkçtayà buddhyà puraüdara vikatthase 12,216.028c yadàham iva bhàvã tvaü tadà naivaü vadiùyasi 12,216.028d*0639_01 ai÷varyamadamohena sa tvaü kiü nànubudhyase 12,216.028d*0639_02 kàlena budhyase ràjan vinipàtena yojitaþ 12,217.001 bhãùma uvàca 12,217.001a punar eva tu taü ÷akraþ prahasann idam abravãt 12,217.001c niþ÷vasantaü yathà nàgaü pravyàhàràya bhàrata 12,217.002a yat tad yànasahasreõa j¤àtibhiþ parivàritaþ 12,217.002c lokàn pratàpayan sarvàn yàsy asmàn avitarkayan 12,217.003a dçùñvà sukçpaõàü cemàm avasthàm àtmano bale 12,217.003c j¤àtimitraparityaktaþ ÷ocasy àho na ÷ocasi 12,217.004a prãtiü pràpyàtulàü pårvaü lokàü÷ càtmava÷e sthitàn 12,217.004c vinipàtam imaü càdya ÷ocasy àho na ÷ocasi 12,217.005 balir uvàca 12,217.005*0640_01 garvaü hitvà tathà mànaü devaràja ÷çõuùva me 12,217.005*0640_02 mayà ca tvànu sadbhàvaü pårvam àcaritaü mahat 12,217.005*0640_03 ava÷yakàlaparyàyam àtmanaþ parivartanam 12,217.005*0640_04 avidaül lokamàhàtmya * * * * * * * * 12,217.005a anityam upalakùyedaü kàlaparyàyam àtmanaþ 12,217.005c tasmàc chakra na ÷ocàmi sarvaü hy evedam antavat 12,217.006a antavanta ime dehà bhåtànàm amaràdhipa 12,217.006c tena ÷akra na ÷ocàmi nàparàdhàd idaü mama 12,217.007a jãvitaü ca ÷arãraü ca pretya vai saha jàyate 12,217.007c ubhe saha vivardhete ubhe saha vina÷yataþ 12,217.008a tad ãdç÷am idaü bhàvam ava÷aþ pràpya kevalam 12,217.008c yady evam abhijànàmi kà vyathà me vijànataþ 12,217.009a bhåtànàü nidhanaü niùñhà srotasàm iva sàgaraþ 12,217.009c naitat samyag vijànanto narà muhyanti vajrabhçt 12,217.010a ye tv evaü nàbhijànanti rajomohaparàyaõàþ 12,217.010c te kçcchraü pràpya sãdanti buddhir yeùàü praõa÷yati 12,217.011a buddhilàbhe hi puruùaþ sarvaü nudati kilbiùam 12,217.011c vipàpmà labhate sattvaü sattvasthaþ saüprasãdati 12,217.012a tatas tu ye nivartante jàyante và punaþ punaþ 12,217.012c kçpaõàþ paritapyante te 'narthaiþ paricoditàþ 12,217.013a arthasiddhim anarthaü ca jãvitaü maraõaü tathà 12,217.013c sukhaduþkhaphalaü caiva na dveùmi na ca kàmaye 12,217.014a hataü hanti hato hy eva yo naro hanti kaü cana 12,217.014c ubhau tau na vijànãto ya÷ ca hanti hata÷ ca yaþ 12,217.015a hatvà jitvà ca maghavan yaþ ka÷ cit puruùàyate 12,217.015c akartà hy eva bhavati kartà tv eva karoti tat 12,217.016a ko hi lokasya kurute vinà÷aprabhavàv ubhau 12,217.016c kçtaü hi tat kçtenaiva kartà tasyàpi càparaþ 12,217.017a pçthivã vàyur àkà÷am àpo jyoti÷ ca pa¤camam 12,217.017c etadyonãni bhåtàni tatra kà paridevanà 12,217.018a mahàvidyo 'lpavidya÷ ca balavàn durbala÷ ca yaþ 12,217.018c dar÷anãyo viråpa÷ ca subhago durbhaga÷ ca yaþ 12,217.019a sarvaü kàlaþ samàdatte gambhãraþ svena tejasà 12,217.019c tasmin kàlava÷aü pràpte kà vyathà me vijànataþ 12,217.020a dagdham evànudahati hatam evànuhanti ca 12,217.020c na÷yate naùñam evàgre labdhavyaü labhate naraþ 12,217.021a nàsya dvãpaþ kutaþ pàraü nàvàraþ saüpradç÷yate 12,217.021c nàntam asya prapa÷yàmi vidher divyasya cintayan 12,217.022a yadi me pa÷yataþ kàlo bhåtàni na vinà÷ayet 12,217.022c syàn me harùa÷ ca darpa÷ ca krodha÷ caiva ÷acãpate 12,217.023a tuùabhakùaü tu màü j¤àtvà praviviktajane gçhe 12,217.023c bibhrataü gàrdabhaü råpam àdi÷ya parigarhase 12,217.024a icchann ahaü vikuryàü hi råpàõi bahudhàtmanaþ 12,217.024c vibhãùaõàni yànãkùya palàyethàs tvam eva me 12,217.025a kàlaþ sarvaü samàdatte kàlaþ sarvaü prayacchati 12,217.025c kàlena vidhçtaü sarvaü mà kçthàþ ÷akra pauruùam 12,217.026a purà sarvaü pravyathate mayi kruddhe puraüdara 12,217.026b*0641_01 vidravanti tvayà sàrdhaü sarva eva divaukasaþ 12,217.026c avaimi tv asya lokasya dharmaü ÷akra sanàtanam 12,217.027a tvam apy evam apekùasva màtmanà vismayaü gamaþ 12,217.027c prabhava÷ ca prabhàva÷ ca nàtmasaüsthaþ kadà cana 12,217.028a kaumàram eva te cittaü tathaivàdya yathà purà 12,217.028c samavekùasva maghavan buddhiü vindasva naiùñhikãm 12,217.029a devà manuùyàþ pitaro gandharvoragaràkùasàþ 12,217.029c àsan sarve mama va÷e tat sarvaü vettha vàsava 12,217.030a namas tasyai di÷e 'py astu yasyàü vairocano baliþ 12,217.030c iti màm abhyapadyanta buddhimàtsaryamohitàþ 12,217.031a nàhaü tad anu÷ocàmi nàtmabhraü÷aü ÷acãpate 12,217.031c evaü me ni÷cità buddhiþ ÷àstus tiùñhàmy ahaü va÷e 12,217.032a dç÷yate hi kule jàto dar÷anãyaþ pratàpavàn 12,217.032c duþkhaü jãvan sahàmàtyo bhavitavyaü hi tat tathà 12,217.033a dauùkuleyas tathà måóho durjàtaþ ÷akra dç÷yate 12,217.033c sukhaü jãvan sahàmàtyo bhavitavyaü hi tat tathà 12,217.034a kalyàõã råpasaüpannà durbhagà ÷akra dç÷yate 12,217.034c alakùaõà viråpà ca subhagà ÷akra dç÷yate 12,217.035a naitad asmatkçtaü ÷akra naitac chakra tvayà kçtam 12,217.035c yat tvam evaügato vajrin yad vàpy evaügatà vayam 12,217.036a na karma tava nànyeùàü kuto mama ÷atakrato 12,217.036c çddhir vàpy atha và narddhiþ paryàyakçtam eva tat 12,217.037a pa÷yàmi tvà viràjantaü devaràjam avasthitam 12,217.037c ÷rãmantaü dyutimantaü ca garjantaü ca mamopari 12,217.038a etac caivaü na cet kàlo màm àkramya sthito bhavet 12,217.038c pàtayeyam ahaü tvàdya savajram api muùñinà 12,217.039a na tu vikramakàlo 'yaü kùamàkàlo 'yam àgataþ 12,217.039c kàlaþ sthàpayate sarvaü kàlaþ pacati vai tathà 12,217.040a màü ced abhyàgataþ kàlo dànave÷varam årjitam 12,217.040c garjantaü pratapantaü ca kam anyaü nàgamiùyati 12,217.041a dvàda÷ànàü hi bhavatàm àdityànàü mahàtmanàm 12,217.041c tejàüsy ekena sarveùàü devaràja hçtàni me 12,217.042a aham evodvahàmy àpo visçjàmi ca vàsava 12,217.042c tapàmi caiva trailokyaü vidyotàmy aham eva ca 12,217.043a saürakùàmi vilumpàmi dadàmy aham athàdade 12,217.043c saüyacchàmi niyacchàmi lokeùu prabhur ã÷varaþ 12,217.044a tad adya vinivçttaü me prabhutvam amaràdhipa 12,217.044c kàlasainyàvagàóhasya sarvaü na pratibhàti me 12,217.045a nàhaü kartà na caiva tvaü nànyaþ kartà ÷acãpate 12,217.045c paryàyeõa hi bhujyante lokàþ ÷akra yadçcchayà 12,217.046a màsàrdhamàsave÷mànam ahoràtràbhisaüvçtam 12,217.046c çtudvàraü varùamukham àhur vedavido janàþ 12,217.047a àhuþ sarvam idaü cintyaü janàþ ke cin manãùayà 12,217.047b*0642_01 anityaü pa¤cavarùàõi ùaùñho dç÷yati dehinàm 12,217.047c asyàþ pa¤caiva cintàyàþ paryeùyàmi ca pa¤cadhà 12,217.047d*0643_01 tatas tàni na pa÷yàmi kàle tam api vçtrahan 12,217.048a gambhãraü gahanaü brahma mahat toyàrõavaü yathà 12,217.048c anàdinidhanaü càhur akùaraü param eva ca 12,217.049a sattveùu liïgam àve÷ya naliïgam api tat svayam 12,217.049c manyante dhruvam evainaü ye naràs tattvadar÷inaþ 12,217.050a bhåtànàü tu viparyàsaü manyate gatavàn iti 12,217.050c na hy etàvad bhaved gamyaü na yasmàt prakçteþ paraþ 12,217.051a gatiü hi sarvabhåtànàm agatvà kva gamiùyasi 12,217.051c yo dhàvatà na hàtavyas tiùñhann api na hãyate 12,217.051e tam indriyàõi sarvàõi nànupa÷yanti pa¤cadhà 12,217.052a àhu÷ cainaü ke cid agniü ke cid àhuþ prajàpatim 12,217.052c çtumàsàrdhamàsàü÷ ca divasàüs tu kùaõàüs tathà 12,217.053a pårvàhõam aparàhõaü ca madhyàhnam api càpare 12,217.053c muhårtam api caivàhur ekaü santam anekadhà 12,217.053e taü kàlam avajànãhi yasya sarvam idaü va÷e 12,217.054a bahånãndrasahasràõi samatãtàni vàsava 12,217.054c balavãryopapannàni yathaiva tvaü ÷acãpate 12,217.055a tvàm apy atibalaü ÷akraü devaràjaü balotkañam 12,217.055c pràpte kàle mahàvãryaþ kàlaþ saü÷amayiùyati 12,217.056a ya idaü sarvam àdatte tasmàc chakra sthiro bhava 12,217.056c mayà tvayà ca pårvai÷ ca na sa ÷akyo 'tivartitum 12,217.057a yàm etàü pràpya jànãùe ràja÷riyam anuttamàm 12,217.057c sthità mayãti tan mithyà naiùà hy ekatra tiùñhati 12,217.058a sthità hãndrasahasreùu tvad vi÷iùñatameùv iyam 12,217.058c màü ca lolà parityajya tvàm agàd vibudhàdhipa 12,217.059a maivaü ÷akra punaþ kàrùãþ ÷ànto bhavitum arhasi 12,217.059c tvàm apy evaügataü tyaktvà kùipram anyaü gamiùyati 12,217.059d*0644_01 kàlena codità ÷akra mà te garvaþ ÷atakrato 12,217.059d*0644_02 kùamasva kàlayogaü tam àgataü viddhi devapa 12,217.059d*0644_03 nirlajja÷ caiva kasmàt tvaü devaràja vikatthase 12,217.059d*0644_04 sarvàsuràõàm adhipaþ sarvadevabhayaükaraþ 12,217.059d*0644_05 jitavàn brahmaõo lokaü ko vidyàd àgataü gatim 12,218.001 bhãùma uvàca 12,218.001a ÷atakratur athàpa÷yad baler dãptàü mahàtmanaþ 12,218.001c svaråpiõãü ÷arãràd dhi tadà niùkràmatãü ÷riyam 12,218.002a tàü dãptàü prabhayà dçùñvà bhagavàn pàka÷àsanaþ 12,218.002c vismayotphullanayano baliü papraccha vàsavaþ 12,218.003a bale keyam apakràntà rocamànà ÷ikhaõóinã 12,218.003c tvattaþ sthità sakeyårà dãpyamànà svatejasà 12,218.004 balir uvàca 12,218.004a na hãmàm àsurãü vedmi na daivãü na ca mànuùãm 12,218.004c tvam evainàü pçccha mà và yatheùñaü kuru vàsava 12,218.005 ÷akra uvàca 12,218.005a kà tvaü baler apakràntà rocamànà ÷ikhaõóinã 12,218.005c ajànato mamàcakùva nàmadheyaü ÷ucismite 12,218.006a kà tvaü tiùñhasi màyeva dãpyamànà svatejasà 12,218.006c hitvà daitye÷varaü subhru tan mamàcakùva tattvataþ 12,218.007 ÷rãr uvàca 12,218.007a na mà virocano veda na mà vairocano baliþ 12,218.007c àhur màü duþsahety evaü vidhitseti ca màü viduþ 12,218.008a bhåtir lakùmãti màm àhuþ ÷rãr ity evaü ca vàsava 12,218.008c tvaü màü ÷akra na jànãùe sarve devà na màü viduþ 12,218.009 ÷akra uvàca 12,218.009a kim idaü tvaü mama kçte utàho balinaþ kçte 12,218.009b*0645_01 yad guõeùu ca lubdhàsi baler apanayas tu kaþ 12,218.009c duþsahe vijahàsy enaü cirasaüvàsinã satã 12,218.010 ÷rãr uvàca 12,218.010a na dhàtà na vidhàtà màü vidadhàti kathaü cana 12,218.010c kàlas tu ÷akra paryàyàn mainaü ÷akràvamanyathàþ 12,218.011 ÷akra uvàca 12,218.011a kathaü tvayà balis tyaktaþ kimarthaü và ÷ikhaõóini 12,218.011c kathaü ca màü na jahyàs tvaü tan me bråhi ÷ucismite 12,218.012 ÷rãr uvàca 12,218.012a satye sthitàsmi dàne ca vrate tapasi caiva hi 12,218.012c paràkrame ca dharme ca paràcãnas tato baliþ 12,218.013a brahmaõyo 'yaü sadà bhåtvà satyavàdã jitendriyaþ 12,218.013c abhyasåyad bràhmaõàn vai ucchiùña÷ càspç÷ad ghçtam 12,218.014a yaj¤a÷ãlaþ purà bhåtvà màm eva yajatety ayam 12,218.014c provàca lokàn måóhàtmà kàlenopanipãóitaþ 12,218.015a apàkçtà tataþ ÷akra tvayi vatsyàmi vàsava 12,218.015c apramattena dhàryàsmi tapasà vikrameõa ca 12,218.016 ÷akra uvàca 12,218.016a asti devamanuùyeùu sarvabhåteùu và pumàn 12,218.016c yas tvàm eko viùahituü ÷aknuyàt kamalàlaye 12,218.017 ÷rãr uvàca 12,218.017a naiva devo na gandharvo nàsuro na ca ràkùasaþ 12,218.017c yo màm eko viùahituü ÷aktaþ ka÷ cit puraüdara 12,218.018 ÷akra uvàca 12,218.018a tiùñhethà mayi nityaü tvaü yathà tad bråhi me ÷ubhe 12,218.018c tat kariùyàmi te vàkyam çtaü tvaü vaktum arhasi 12,218.019 ÷rãr uvàca 12,218.019a sthàsyàmi nityaü devendra yathà tvayi nibodha tat 12,218.019c vidhinà vedadçùñena caturdhà vibhajasva màm 12,218.020 ÷akra uvàca 12,218.020a ahaü vai tvà nidhàsyàmi yathà÷akti yathàbalam 12,218.020c na tu me 'tikramaþ syàd vai sadà lakùmi tavàntike 12,218.021a bhåmir eva manuùyeùu dhàraõã bhåtabhàvinã 12,218.021c sà te pàdaü titikùeta samarthà hãti me matiþ 12,218.022 ÷rãr uvàca 12,218.022a eùa me nihitaþ pàdo yo 'yaü bhåmau pratiùñhitaþ 12,218.022c dvitãyaü ÷akra pàdaü me tasmàt sunihitaü kuru 12,218.023 ÷akra uvàca 12,218.023a àpa eva manuùyeùu dravantyaþ paricàrikàþ 12,218.023c tàs te pàdaü titikùantàm alam àpas titikùitum 12,218.024 ÷rãr uvàca 12,218.024a eùa me nihitaþ pàdo yo 'yam apsu pratiùñhitaþ 12,218.024c tçtãyaü ÷akra pàdaü me tasmàt sunihitaü kuru 12,218.025 ÷akra uvàca 12,218.025a yasmin devà÷ ca yaj¤à÷ ca yasmin vedàþ pratiùñhitàþ 12,218.025c tçtãyaü pàdam agnis te sudhçtaü dhàrayiùyati 12,218.026 ÷rãr uvàca 12,218.026a eùa me nihitaþ pàdo yo 'yam agnau pratiùñhitaþ 12,218.026c caturthaü ÷akra pàdaü me tasmàt sunihitaü kuru 12,218.027 ÷akra uvàca 12,218.027a ye vai santo manuùyeùu brahmaõyàþ satyavàdinaþ 12,218.027c te te pàdaü titikùantàm alaü santas titikùitum 12,218.028 ÷rãr uvàca 12,218.028a eùa me nihitaþ pàdo yo 'yaü satsu pratiùñhitaþ 12,218.028c evaü vinihitàü ÷akra bhåteùu paridhatsva màm 12,218.029 ÷akra uvàca 12,218.029*0646_01 bhåmi÷uddhiü tataþ kçtvà adbhiþ saütarpayanti ye 12,218.029*0646_02 bhåtàni ca yajanty agnau teùàü tvam anapàyinã 12,218.029*0646_03 ye kriyàbhiþ suraktàbhir hetuyuktàþ samàhitàþ 12,218.029*0646_04 j¤ànavanto vivatsàyàü labdhà màdyanti yoginaþ 12,218.029a bhåtànàm iha vai yas tvà mayà vinihitàü satãm 12,218.029c upahanyàt sa me dviùyàt tathà ÷çõvantu me vacaþ 12,218.030 bhãùma uvàca 12,218.030*0647_01 tatheti coktvà sà bhraùñà sarvalokanamaskçtà 12,218.030*0647_02 vàsavaü pàlayàm àsa sà devã kamalàlayà 12,218.030a tatas tyaktaþ ÷riyà ràjà daityànàü balir abravãt 12,218.030c yàvat purastàt pratapet tàvad vai dakùiõàü di÷am 12,218.031a pa÷cimàü tàvad evàpi tathodãcãü divàkaraþ 12,218.031c tathà madhyaüdine såryo astam eti yadà tadà 12,218.031e punar devàsuraü yuddhaü bhàvi jetàsmi vas tadà 12,218.032a sarvàül lokàn yadàditya ekasthas tàpayiùyati 12,218.032c tadà devàsure yuddhe jetàhaü tvàü ÷atakrato 12,218.033 ÷akra uvàca 12,218.033a brahmaõàsmi samàdiùño na hantavyo bhavàn iti 12,218.033c tena te 'haü bale vajraü na vimu¤càmi mårdhani 12,218.034a yatheùñaü gaccha daityendra svasti te 'stu mahàsura 12,218.034c àdityo nàvatapità kadà cin madhyataþ sthitaþ 12,218.035a sthàpito hy asya samayaþ pårvam eva svayaübhuvà 12,218.035c ajasraü pariyàty eùa satyenàvatapan prajàþ 12,218.036a ayanaü tasya ùaõmàsà uttaraü dakùiõaü tathà 12,218.036c yena saüyàti lokeùu ÷ãtoùõe visçjan raviþ 12,218.037 bhãùma uvàca 12,218.037a evam uktas tu daityendro balir indreõa bhàrata 12,218.037c jagàma dakùiõàm à÷àm udãcãü tu puraüdaraþ 12,218.038a ity etad balinà gãtam anahaükàrasaüj¤itam 12,218.038c vàkyaü ÷rutvà sahasràkùaþ kham evàruruhe tadà 12,219.001 bhãùma uvàca 12,219.001*0648_00 yudhiùñhira uvàca 12,219.001*0648_01 vyasaneùu nimagnasya kiü ÷reyas tad bravãhi me 12,219.001*0648_02 bhåya eva mahàbàho sthityarthaü taü bravãhi me 12,219.001a atraivodàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,219.001c ÷atakrato÷ ca saüvàdaü namuce÷ ca yudhiùñhira 12,219.002a ÷riyà vihãnam àsãnam akùobhyam iva sàgaram 12,219.002c bhavàbhavaj¤aü bhåtànàm ity uvàca puraüdaraþ 12,219.003a baddhaþ pà÷ai÷ cyutaþ sthànàd dviùatàü va÷am àgataþ 12,219.003c ÷riyà vihãno namuce ÷ocasy àho na ÷ocasi 12,219.004 namucir uvàca 12,219.004a anavàpyaü ca ÷okena ÷arãraü copatapyate 12,219.004c amitrà÷ ca prahçùyanti nàsti ÷oke sahàyatà 12,219.005a tasmàc chakra na ÷ocàmi sarvaü hy evedam antavat 12,219.005c saütàpàd bhra÷yate råpaü dharma÷ caiva sure÷vara 12,219.005c*0649_01 **** **** saütàpàd bhra÷yate ÷riyaþ 12,219.005c*0649_02 saütàpàd bhra÷yate càyur 12,219.006a vinãya khalu tad duþkham àgataü vaimanasyajam 12,219.006c dhyàtavyaü manasà hçdyaü kalyàõaü saüvijànatà 12,219.007a yathà yathà hi puruùaþ kalyàõe kurute manaþ 12,219.007c tadaivàsya prasãdanti sarvàrthà nàtra saü÷ayaþ 12,219.008a ekaþ ÷àstà na dvitãyo 'sti ÷àstà; garbhe ÷ayànaü puruùaü ÷àsti ÷àstà 12,219.008c tenànu÷iùñaþ pravaõàd ivodakaü; yathà niyukto 'smi tathà vahàmi 12,219.009a bhàvàbhàvàv abhijànan garãyo; jànàmi ÷reyo na tu tat karomi 12,219.009c à÷àþ su÷armyàþ suhçdàü sukurvan; yathà niyukto 'smi tathà vahàmi 12,219.010a yathà yathàsya pràptavyaü pràpnoty eva tathà tathà 12,219.010c bhavitavyaü yathà yac ca bhavaty eva tathà tathà 12,219.011a yatra yatraiva saüyuïkte dhàtà garbhaü punaþ punaþ 12,219.011c tatra tatraiva vasati na yatra svayam icchati 12,219.012a bhàvo yo 'yam anupràpto bhavitavyam idaü mama 12,219.012c iti yasya sadà bhàvo na sa muhyet kadà cana 12,219.013a paryàyair hanyamànànàm abhiyoktà na vidyate 12,219.013c duþkham etat tu yad dveùñà kartàham iti manyate 12,219.014a çùãü÷ ca devàü÷ ca mahàsuràü÷ ca; traividyavçddhàü÷ ca vane munãü÷ ca 12,219.014c kàn nàpado nopanamanti loke; paràvaraj¤às tu na saübhramanti 12,219.015a na paõóitaþ krudhyati nàpi sajjate; na càpi saüsãdati na prahçùyati 12,219.015c na càrthakçcchravyasaneùu ÷ocati; sthitaþ prakçtyà himavàn ivàcalaþ 12,219.016a yam arthasiddhiþ paramà na harùayet; tathaiva kàle vyasanaü na mohayet 12,219.016c sukhaü ca duþkhaü ca tathaiva madhyamaü; niùevate yaþ sa dhuraüdharo naraþ 12,219.017a yàü yàm avasthàü puruùo 'dhigacchet; tasyàü rametàparitapyamànaþ 12,219.017c evaü pravçddhaü praõuden manojaü; saütàpam àyàsakaraü ÷arãràt 12,219.018a tat sadaþ sa pariùatsabhàsadaþ; pràpya yo na kurute sabhàbhayam 12,219.018c dharmatattvam avagàhya buddhimàn; yo 'bhyupaiti sa pumàn dhuraüdharaþ 12,219.019a pràj¤asya karmàõi duranvayàni; na vai pràj¤o muhyati mohakàle 12,219.019c sthànàc cyuta÷ cen na mumoha gautamas; tàvat kçcchràm àpadaü pràpya vçddhaþ 12,219.020a na mantrabalavãryeõa praj¤ayà pauruùeõa và 12,219.020b*0650_01 na ÷ãlena na vçttena tathà naivàrthasaüpadà 12,219.020c alabhyaü labhate martyas tatra kà paridevanà 12,219.021a yad evam anujàtasya dhàtàro vidadhuþ purà 12,219.021c tad evànubhaviùyàmi kiü me mçtyuþ kariùyati 12,219.022a labdhavyàny eva labhate gantavyàny eva gacchati 12,219.022c pràptavyàny eva pràpnoti duþkhàni ca sukhàni ca 12,219.023a etad viditvà kàrtsnyena yo na muhyati mànavaþ 12,219.023c ku÷alaþ sukhaduþkheùu sa vai sarvadhane÷varaþ 12,220.001 yudhiùñhira uvàca 12,220.001a magnasya vyasane kçcchre kiü ÷reyaþ puruùasya hi 12,220.001c bandhunà÷e mahãpàla ràjyanà÷e 'pi và punaþ 12,220.002a tvaü hi naþ paramo vaktà loke 'smin bharatarùabha 12,220.002c etad bhavantaü pçcchàmi tan me vaktum ihàrhasi 12,220.003 bhãùma uvàca 12,220.003a putradàraiþ sukhai÷ caiva viyuktasya dhanena ca 12,220.003c magnasya vyasane kçcchre dhçtiþ ÷reyaskarã nçpa 12,220.004a dhairyeõa yuktasya sataþ ÷arãraü na vi÷ãryate 12,220.004b*0651_01 vi÷okatà sukhaü dhatte dhatte càrogyam uttamam 12,220.004b*0652_01 va÷yà bhavanti dhairyeõa na và ràj¤o na saü÷ayaþ 12,220.004b*0652_02 dhairyavठ÷riyam àpnoti dhairyàd dharmo vivardhate 12,220.004c àrogyàc ca ÷arãrasya sa punar vindate ÷riyam 12,220.005a yasya ràj¤o naràs tàta sàttvikãü vçttim àsthitàþ 12,220.005c tasya sthairyaü ca dhairyaü ca vyavasàya÷ ca karmasu 12,220.006a atraivodàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,220.006c balivàsavasaüvàdaü punar eva yudhiùñhira 12,220.007a vçtte devàsure yuddhe daityadànavasaükùaye 12,220.007c viùõukrànteùu lokeùu devaràje ÷atakratau 12,220.008a ijyamàneùu deveùu càturvarõye vyavasthite 12,220.008c samçdhyamàne trailokye prãtiyukte svayaübhuvi 12,220.009a rudrair vasubhir àdityair a÷vibhyàm api carùibhiþ 12,220.009c gandharvair bhujagendrai÷ ca siddhai÷ cànyair vçtaþ prabhuþ 12,220.010a caturdantaü sudàntaü ca vàraõendraü ÷riyà vçtam 12,220.010c àruhyairàvataü ÷akras trailokyam anusaüyayau 12,220.011a sa kadà cit samudrànte kasmiü÷ cid girigahvare 12,220.011c baliü vairocaniü vajrã dadar÷opasasarpa ca 12,220.012a tam airàvatamårdhasthaü prekùya devagaõair vçtam 12,220.012c surendram indraü daityendro na ÷u÷oca na vivyathe 12,220.013a dçùñvà tam avikàrasthaü tiùñhantaü nirbhayaü balim 12,220.013c adhiråóho dvipa÷reùñham ity uvàca ÷atakratuþ 12,220.014a daitya na vyathase ÷auryàd atha và vçddhasevayà 12,220.014c tapasà bhàvitatvàd và sarvathaitat suduùkaram 12,220.015a ÷atrubhir va÷am ànãto hãnaþ sthànàd anuttamàt 12,220.015c vairocane kim à÷ritya ÷ocitavye na ÷ocasi 12,220.016a ÷raiùñhyaü pràpya svajàtãnàü bhuktvà bhogàn anuttamàn 12,220.016c hçtasvabalaràjyas tvaü bråhi kasmàn na ÷ocasi 12,220.017a ã÷varo hi purà bhåtvà pitçpaitàmahe pade 12,220.017c tat tvam adya hçtaü dçùñvà sapatnaiþ kiü na ÷ocasi 12,220.018a baddha÷ ca vàruõaiþ pà÷air vajreõa ca samàhataþ 12,220.018c hçtadàro hçtadhano bråhi kasmàn na ÷ocasi 12,220.019a bhraùña÷rãr vibhavabhraùño yan na ÷ocasi duùkaram 12,220.019c trailokyaràjyanà÷e hi ko 'nyo jãvitum utsahet 12,220.020a etac cànyac ca paruùaü bruvantaü paribhåya tam 12,220.020c ÷rutvà sukham asaübhrànto balir vairocano 'bravãt 12,220.021a nigçhãte mayi bhç÷aü ÷akra kiü katthitena te 12,220.021c vajram udyamya tiùñhantaü pa÷yàmi tvàü puraüdara 12,220.022a a÷aktaþ pårvam àsãs tvaü kathaü cic chaktatàü gataþ 12,220.022c kas tvad anya imà vàcaþ sukrårà vaktum arhati 12,220.023a yas tu ÷atror va÷asthasya ÷akto 'pi kurute dayàm 12,220.023c hastapràptasya vãrasya taü caiva puruùaü viduþ 12,220.024a ani÷cayo hi yuddheùu dvayor vivadamànayoþ 12,220.024c ekaþ pràpnoti vijayam eka÷ caiva paràbhavam 12,220.025a mà ca te bhåt svabhàvo 'yaü mayà daivatapuügava 12,220.025c ã÷varaþ sarvabhåtànàü vikrameõa jito balàt 12,220.026a naitad asmatkçtaü ÷akra naitac chakra tvayà kçtam 12,220.026c yat tvam evaügato vajrin yad vàpy evaügatà vayam 12,220.027a aham àsaü yathàdya tvaü bhavità tvaü yathà vayam 12,220.027c màvamaüsthà mayà karma duùkçtaü kçtam ity uta 12,220.028a sukhaduþkhe hi puruùaþ paryàyeõàdhigacchati 12,220.028c paryàyeõàsi ÷akratvaü pràptaþ ÷akra na karmaõà 12,220.029a kàlaþ kàle nayati màü tvàü ca kàlo nayaty ayam 12,220.029c tenàhaü tvaü yathà nàdya tvaü càpi na yathà vayam 12,220.030a na màtçpitç÷u÷råùà na ca daivatapåjanam 12,220.030c nànyo guõasamàcàraþ puruùasya sukhàvahaþ 12,220.031a na vidyà na tapo dànaü na mitràõi na bàndhavàþ 12,220.031c ÷aknuvanti paritràtuü naraü kàlena pãóitam 12,220.032a nàgàminam anarthaü hi pratighàta÷atair api 12,220.032c ÷aknuvanti prativyoóhum çte buddhibalàn naràþ 12,220.033a paryàyair hanyamànànàü paritràtà na vidyate 12,220.033c idaü tu duþkhaü yac chakra kartàham iti manyate 12,220.034a yadi kartà bhavet kartà na kriyeta kadà cana 12,220.034c yasmàt tu kriyate kartà tasmàt kartàpy anã÷varaþ 12,220.035a kàlena tvàham ajayaü kàlenàhaü jitas tvayà 12,220.035c gantà gatimatàü kàlaþ kàlaþ kalayati prajàþ 12,220.036a indra pràkçtayà buddhyà pralapan nàvabudhyase 12,220.036c ke cit tvàü bahu manyante ÷raiùñhyaü pràptaü svakarmaõà 12,220.037a katham asmadvidho nàma jànaül lokapravçttayaþ 12,220.037c kàlenàbhyàhataþ ÷ocen muhyed vàpy arthasaübhrame 12,220.038a nityaü kàlaparãtasya mama và madvidhasya và 12,220.038c buddhir vyasanam àsàdya bhinnà naur iva sãdati 12,220.039a ahaü ca tvaü ca ye cànye bhaviùyanti suràdhipàþ 12,220.039c te sarve ÷akra yàsyanti màrgam indra÷atair gatam 12,220.040a tvàm apy evaü sudurdharùaü jvalantaü parayà ÷riyà 12,220.040c kàle pariõate kàlaþ kàlayiùyati màm iva 12,220.041a bahånãndrasahasràõi daiteyànàü yuge yuge 12,220.041c abhyatãtàni kàlena kàlo hi duratikramaþ 12,220.042a idaü tu labdhvà tvaü sthànam àtmànaü bahu manyase 12,220.042c sarvabhåtabhavaü devaü brahmàõam iva ÷à÷vatam 12,220.043a na cedam acalaü sthànam anantaü vàpi kasya cit 12,220.043c tvaü tu bàli÷ayà buddhyà mamedam iti manyase 12,220.044a avi÷vàsye vi÷vasiùi manyase càdhruvaü dhruvam 12,220.044b*0653_01 nityaü kàlaparãtàtmà bhavaty evaü sure÷vara 12,220.044c mameyam iti mohàt tvaü ràja÷riyam abhãpsasi 12,220.045a neyaü tava na càsmàkaü na cànyeùàü sthirà matà 12,220.045c atikramya bahån anyàüs tvayi tàvad iyaü sthità 12,220.046a kaü cit kàlam iyaü sthitvà tvayi vàsava ca¤calà 12,220.046c gaur nipànam ivotsçjya punar anyaü gamiùyati 12,220.047a ràjalokà hy atikràntà yàn na saükhyàtum utsahe 12,220.047c tvatto bahutarà÷ cànye bhaviùyanti puraüdara 12,220.048a savçkùauùadhiratneyaü sasaritparvatàkarà 12,220.048c tàn idànãü na pa÷yàmi yair bhukteyaü purà mahã 12,220.049a pçthur ailo mayo bhaumo narakaþ ÷ambaras tathà 12,220.049c a÷vagrãvaþ pulomà ca svarbhànur amitadhvajaþ 12,220.050a prahràdo namucir dakùo vipracittir virocanaþ 12,220.050c hrãniùedhaþ suhotra÷ ca bhårihà puùpavàn vçùaþ 12,220.051a satyeùur çùabho ràhuþ kapilà÷vo viråpakaþ 12,220.051c bàõaþ kàrtasvaro vahnir vi÷vadaüùñro 'tha nairçtaþ 12,220.052a ritthàhutthau vãratàmrau varàhà÷vo ruciþ prabhuþ 12,220.052c vi÷vajit prati÷auri÷ ca vçùàõóo viùkaro madhuþ 12,220.053a hiraõyaka÷ipu÷ caiva kaiñabha÷ caiva dànavaþ 12,220.053c daityà÷ ca kàlakha¤jà÷ ca sarve te nairçtaiþ saha 12,220.054a ete cànye ca bahavaþ pårve pårvatarà÷ ca ye 12,220.054c daityendrà dànavendrà÷ ca yàü÷ cànyàn anu÷u÷ruma 12,220.055a bahavaþ pårvadaityendràþ saütyajya pçthivãü gatàþ 12,220.055c kàlenàbhyàhatàþ sarve kàlo hi balavattaraþ 12,220.056a sarvaiþ kratu÷atair iùñaü na tvam ekaþ ÷atakratuþ 12,220.056c sarve dharmaparà÷ càsan sarve satatasatriõaþ 12,220.057a antarikùacaràþ sarve sarve 'bhimukhayodhinaþ 12,220.057c sarve saühananopetàþ sarve parighabàhavaþ 12,220.058a sarve màyà÷atadharàþ sarve te kàmacàriõaþ 12,220.058c sarve samaram àsàdya na ÷råyante paràjitàþ 12,220.059a sarve satyavrataparàþ sarve kàmavihàriõaþ 12,220.059c sarve vedavrataparàþ sarve càsan bahu÷rutàþ 12,220.060a sarve saühatam ai÷varyam ã÷varàþ pratipedire 12,220.060c na cai÷varyamadas teùàü bhåtapårvo mahàtmanàm 12,220.061a sarve yathàrthadàtàraþ sarve vigatamatsaràþ 12,220.061c sarve sarveùu bhåteùu yathàvat pratipedire 12,220.062a sarve dàkùàyaõãputràþ pràjàpatyà mahàbalàþ 12,220.062c jvalantaþ pratapanta÷ ca kàlena pratisaühçtàþ 12,220.063a tvaü caivemàü yadà bhuktvà pçthivãü tyakùyase punaþ 12,220.063c na ÷akùyasi tadà ÷akra niyantuü ÷okam àtmanaþ 12,220.064a mu¤cecchàü kàmabhogeùu mu¤cemaü ÷rãbhavaü madam 12,220.064c evaü svaràjyanà÷e tvaü ÷okaü saüprasahiùyasi 12,220.065a ÷okakàle ÷uco mà tvaü harùakàle ca mà hçùaþ 12,220.065c atãtànàgate hitvà pratyutpannena vartaya 12,220.066a màü ced abhyàgataþ kàlaþ sadàyuktam atandritam 12,220.066c kùamasva naciràd indra tvàm apy upagamiùyati 12,220.067a tràsayann iva devendra vàgbhis takùasi màm iha 12,220.067c saüyate mayi nånaü tvam àtmànaü bahu manyase 12,220.068a kàlaþ prathamam àyàn màü pa÷càt tvàm anudhàvati 12,220.068c tena garjasi devendra pårvaü kàlahate mayi 12,220.069a ko hi sthàtum alaü loke kruddhasya mama saüyuge 12,220.069c kàlas tu balavàn pràptas tena tiùñhasi vàsava 12,220.070a yat tad varùasahasràntaü pårõaü bhavitum arhati 12,220.070c yathà me sarvagàtràõi nasvasthàni hataujasaþ 12,220.071a aham aindrac cyutaþ sthànàt tvam indraþ prakçto divi 12,220.071c sucitre jãvaloke 'sminn upàsyaþ kàlaparyayàt 12,220.072a kiü hi kçtvà tvam indro 'dya kiü hi kçtvà cyutà vayam 12,220.072c kàlaþ kartà vikartà ca sarvam anyad akàraõam 12,220.073a nà÷aü vinà÷am ai÷varyaü sukhaduþkhe bhavàbhavau 12,220.073c vidvàn pràpyaivam atyarthaü na prahçùyen na ca vyathet 12,220.074a tvam eva hãndra vetthàsmàn vedàhaü tvàü ca vàsava 12,220.074c vikatthase màü kiü baddhaü kàlena nirapatrapa 12,220.075a tvam eva hi purà vettha yat tadà pauruùaü mama 12,220.075c samareùu ca vikràntaü paryàptaü tan nidar÷anam 12,220.076a àdityà÷ caiva rudrà÷ ca sàdhyà÷ ca vasubhiþ saha 12,220.076c mayà vinirjitàþ sarve maruta÷ ca ÷acãpate 12,220.077a tvam eva ÷akra jànàsi devàsurasamàgame 12,220.077c sametà vibudhà bhagnàs tarasà samare mayà 12,220.078a parvatà÷ càsakçt kùiptàþ savanàþ savanaukasaþ 12,220.078c sañaïka÷ikharà ghoràþ samare mårdhni te mayà 12,220.079a kiü nu ÷akyaü mayà kartuü yat kàlo duratikramaþ 12,220.079c na hi tvàü notsahe hantuü savajram api muùñinà 12,220.080a na tu vikramakàlo 'yaü kùamàkàlo 'yam àgataþ 12,220.080c tena tvà marùaye ÷akra durmarùaõataras tvayà 12,220.081a tvaü mà pariõate kàle parãtaü kàlavahninà 12,220.081c niyataü kàlapà÷ena baddhaü ÷akra vikatthase 12,220.082a ayaü sa puruùaþ ÷yàmo lokasya duratikramaþ 12,220.082c baddhvà tiùñhati màü raudraþ pa÷uü ra÷anayà yathà 12,220.083a làbhàlàbhau sukhaü duþkhaü kàmakrodhau bhavàbhavau 12,220.083c vadho bandhaþ pramokùa÷ ca sarvaü kàlena labhyate 12,220.084a nàhaü kartà na kartà tvaü kartà yas tu sadà prabhuþ 12,220.084c so 'yaü pacati kàlo màü vçkùe phalam ivàgatam 12,220.085a yàny eva puruùaþ kurvan sukhaiþ kàlena yujyate 12,220.085c punas tàny eva kurvàõo duþkhaiþ kàlena yujyate 12,220.086a na ca kàlena kàlaj¤aþ spçùñaþ ÷ocitum arhati 12,220.086c tena ÷akra na ÷ocàmi nàsti ÷oke sahàyatà 12,220.087a yadà hi ÷ocatàü ÷oko vyasanaü nàpakarùati 12,220.087c sàmarthyaü ÷ocato nàsti nàdya ÷ocàmy ahaü tataþ 12,220.088a evam uktaþ sahasràkùo bhagavàn pàka÷àsanaþ 12,220.088c pratisaühçtya saürambham ity uvàca ÷atakratuþ 12,220.089a savajram udyataü bàhuü dçùñvà pà÷àü÷ ca vàruõàn 12,220.089c kasyeha na vyathed buddhir mçtyor api jighàüsataþ 12,220.090a sà te na vyathate buddhir acalà tattvadar÷inã 12,220.090c bruvan na vyathase sa tvaü vàkyaü satyaparàkrama 12,220.091a ho hi vi÷vàsam artheùu ÷arãre và ÷arãrabhçt 12,220.091c kartum utsahate loke dçùñvà saüprasthitaü jagat 12,220.092a aham apy evam evainaü lokaü jànàmy a÷à÷vatam 12,220.092c kàlàgnàv àhitaü ghore guhye satatage 'kùare 12,220.093a na càtra parihàro 'sti kàlaspçùñasya kasya cit 12,220.093c såkùmàõàü mahatàü caiva bhåtànàü paripacyatàm 12,220.094a anã÷asyàpramattasya bhåtàni pacataþ sadà 12,220.094c anivçttasya kàlasya kùayaü pràpto na mucyate 12,220.095a apramattaþ pramatteùu kàlo jàgarti dehiùu 12,220.095c prayatnenàpy atikrànto dçùñapårvo na kena cit 12,220.096a puràõaþ ÷à÷vato dharmaþ sarvapràõabhçtàü samaþ 12,220.096c kàlo na parihàrya÷ ca na càsyàsti vyatikramaþ 12,220.097a ahoràtràü÷ ca màsàü÷ ca kùaõàn kàùñhàþ kalà lavàn 12,220.097c saüpiõóayati naþ kàlo vçddhiü vàrdhuùiko yathà 12,220.098a idam adya kariùyàmi ÷vaþ kartàsmãti vàdinam 12,220.098c kàlo harati saüpràpto nadãvega ivoóupam 12,220.099a idànãü tàvad evàsau mayà dçùñaþ kathaü mçtaþ 12,220.099c iti kàlena hriyatàü pralàpaþ ÷råyate nçõàm 12,220.100a na÷yanty arthàs tathà bhogàþ sthànam ai÷varyam eva ca 12,220.100c anityam adhruvaü sarvaü vyavasàyo hi duùkaraþ 12,220.100d*0654_01 jãvitaü jãvalokasya kàlenàgamya nãyate 12,220.100d*0655_01 ahaü sukhãti nityaü ca manasàpi na cintayet 12,220.100e ucchràyà vinipàtàntà bhàvo 'bhàvastha eva ca 12,220.101a sà te na vyathate buddhir acalà tattvadar÷inã 12,220.101c aham àsaü purà ceti manasàpi na budhyase 12,220.102a kàlenàkramya loke 'smin pacyamàne balãyasà 12,220.102c ajyeùñham akaniùñhaü ca kùipyamàõo na budhyase 12,220.103a ãrùyàbhimànalobheùu kàmakrodhabhayeùu ca 12,220.103c spçhàmohàbhimàneùu lokaþ sakto vimuhyati 12,220.104a bhavàüs tu bhàvatattvaj¤o vidvठj¤ànataponvitaþ 12,220.104c kàlaü pa÷yati suvyaktaü pàõàv àmalakaü yathà 12,220.105a kàlacàritratattvaj¤aþ sarva÷àstravi÷àradaþ 12,220.105c vairocane kçtàtmàsi spçhaõãyo vijànatàm 12,220.106a sarvaloko hy ayaü manye buddhyà parigatas tvayà 12,220.106c viharan sarvatomukto na kva cit pariùajjase 12,220.107a raja÷ ca hi tama÷ ca tvà spç÷ato na jitendriyam 12,220.107c niùprãtiü naùñasaütàpaü tvam àtmànam upàsase 12,220.108a suhçdaü sarvabhåtànàü nirvairaü ÷àntamànasam 12,220.108c dçùñvà tvàü mama saüjàtà tvayy anukro÷inã matiþ 12,220.109a nàham etàdç÷aü buddhaü hantum icchàmi bandhane 12,220.109c ànç÷aüsyaü paro dharmo anukro÷as tathà tvayi 12,220.110a mokùyante vàruõàþ pà÷às taveme kàlaparyayàt 12,220.110c prajànàm apacàreõa svasti te 'stu mahàsura 12,220.111a yadà ÷va÷råü snuùà vçddhàü paricàreõa yokùyate 12,220.111c putra÷ ca pitaraü mohàt preùayiùyati karmasu 12,220.112a bràhmaõaiþ kàrayiùyanti vçùalàþ pàdadhàvanam 12,220.112c ÷ådrà÷ ca bràhmaõãü bhàryàm upayàsyanti nirbhayàþ 12,220.112d*0656_01 bràhmaõà÷ càpi ÷ådrà÷ ca bhogàrthe kalpayanty uta 12,220.113a viyoniùu ca bãjàni mokùyante puruùà yadà 12,220.113c saükaraü kàüsyabhàõóai÷ ca baliü càpi kupàtrakaiþ 12,220.114a càturvarõyaü yadà kçtsnam unmaryàdaü bhaviùyati 12,220.114c ekaikas te tadà pà÷aþ krama÷aþ pratimokùyate 12,220.115a asmattas te bhayaü nàsti samayaü pratipàlaya 12,220.115c sukhã bhava niràbàdhaþ svasthacetà niràmayaþ 12,220.116a tam evam uktvà bhagavठ÷atakratuþ; pratiprayàto gajaràjavàhanaþ 12,220.116c vijitya sarvàn asuràn suràdhipo; nananda harùeõa babhåva caikaràñ 12,220.117a maharùayas tuùñuvur a¤jasà ca taü; vçùàkapiü sarvacaràcare÷varam 12,220.117c himàpaho havyam udàvahaüs tvaraüs; tathàmçtaü càrpitam ã÷varàya ha 12,220.118a dvijottamaiþ sarvagatair abhiùñuto; vidãptatejà gatamanyur ã÷varaþ 12,220.118c pra÷àntacetà muditaþ svam àlayaü; triviùñapaü pràpya mumoda vàsavaþ 12,221.001 yudhiùñhira uvàca 12,221.001a pårvaråpàõi me ràjan puruùasya bhaviùyataþ 12,221.001c paràbhaviùyata÷ caiva tvaü me bråhi pitàmaha 12,221.002 bhãùma uvàca 12,221.002a mana eva manuùyasya pårvaråpàõi ÷aüsati 12,221.002c bhaviùyata÷ ca bhadraü te tathaiva nabhaviùyataþ 12,221.003a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,221.003c ÷riyà ÷akrasya saüvàdaü tan nibodha yudhiùñhira 12,221.004a mahatas tapaso vyuùñyà pa÷yaül lokau paràvarau 12,221.004c sàmànyam çùibhir gatvà brahmalokanivàsibhiþ 12,221.005a brahmaivàmitadãptaujàþ ÷àntapàpmà mahàtapàþ 12,221.005c vicacàra yathàkàmaü triùu lokeùu nàradaþ 12,221.006a kadà cit pràtar utthàya pispçkùuþ salilaü ÷uci 12,221.006c dhruvadvàrabhavàü gaïgàü jagàmàvatatàra ca 12,221.006d*0657_01 merupàdodbhavàü gaïgàü nàràyaõapadacyutàm 12,221.006d*0657_02 sa vãkùamàõo hçùñàtmà taü de÷am abhijagmivàn 12,221.006d*0657_03 yaü * devajavà[?nà]kãrõaü såkùmakà¤canavàlukam 12,221.006d*0657_04 gaïgàdvãpaü samàsàdya nànàvçkùair alaükçtam 12,221.006d*0657_05 sàlatàlà÷vakarõànàü candanànàü ca ràjibhiþ 12,221.006d*0657_06 maõóitaü vividhaiþ puùpair haüsakàraõóavàyutam 12,221.006d*0657_07 nadãpulinam àsàdya snàtvà saütarpya devatàþ 12,221.006d*0657_08 jajàpa japyaü dharmàtmà tanmayatvena bhàsvatà 12,221.007a sahasranayana÷ càpi vajrã ÷ambarapàkahà 12,221.007c tasyà devarùijuùñàyàs tãram abhyàjagàma ha 12,221.008a tàv àplutya yatàtmànau kçtajapyau samàsatuþ 12,221.008c nadyàþ pulinam àsàdya såkùmakà¤canavàlukam 12,221.009a puõyakarmabhir àkhyàtà devarùikathitàþ kathàþ 12,221.009c cakratus tau kathà÷ãlau ÷ucisaühçùñamànasau 12,221.009e pårvavçttavyapetàni kathayantau samàhitau 12,221.010a atha bhàskaram udyantaü ra÷mijàlapuraskçtam 12,221.010c pårõamaõóalam àlokya tàv utthàyopatasthatuþ 12,221.010d*0658_01 vivikte puõyade÷e tu ramamàõau mudà yutau 12,221.010d*0658_02 dadç÷àte 'ntarikùe tau såryasyodayanaü prati 12,221.010d*0658_03 jyotir jvàlasamàkãrõaü jyotiùàü gaõamaõóitam 12,221.011a abhitas tådayantaü tam arkam arkam ivàparam 12,221.011c àkà÷e dadç÷e jyotir udyatàrciþsamaprabham 12,221.011d*0659_01 arkasya tejasà tulyaü tad bhàskarasamaprabham 12,221.012a tayoþ samãpaü saüpràptaü pratyadç÷yata bhàrata 12,221.012c tat suparõàrkacaritam àsthitaü vaiùõavaü padam 12,221.012e bhàbhir apratimaü bhàti trailokyam avabhàsayat 12,221.012f*0660_01 taü dçùñvà tau tu vikràntau prà¤jalã samupasthitau 12,221.012f*0660_02 kramàt saüprekùyamàõau tau vimànaü divyam adbhutam 12,221.012f*0660_03 tasmiüs tadà satãü kàntàü lokakàntàü paràü ÷ubhàm 12,221.012f*0660_04 dhàtrãü lokasya ramaõãü lokamàtaram acyutàm 12,221.013a divyàbhiråpa÷obhàbhir apsarobhiþ puraskçtàm 12,221.013c bçhatãm aü÷umatprakhyàü bçhadbhànor ivàrciùam 12,221.014a nakùatrakalpàbharaõàü tàràbhaktisamasrajam 12,221.014c ÷riyaü dadç÷atuþ padmàü sàkùàt padmatalasthitàm 12,221.015a sàvaruhya vimànàgràd aïganànàm anuttamà 12,221.015c abhyagacchat triloke÷aü ÷akraü carùiü ca nàradam 12,221.016a nàradànugataþ sàkùàn maghavàüs tàm upàgamat 12,221.016c kçtà¤jalipuño devãü nivedyàtmànam àtmanà 12,221.017a cakre cànupamàü påjàü tasyà÷ càpi sa sarvavit 12,221.017c devaràjaþ ÷riyaü ràjan vàkyaü cedam uvàca ha 12,221.018a kà tvaü kena ca kàryeõa saüpràptà càruhàsini 12,221.018c kuta÷ càgamyate subhru gantavyaü kva ca te ÷ubhe 12,221.019 ÷rãr uvàca 12,221.019a puõyeùu triùu lokeùu sarve sthàvarajaïgamàþ 12,221.019c mamàtmabhàvam icchanto yatante paramàtmanà 12,221.020a sàhaü vai païkaje jàtà såryara÷mivibodhite 12,221.020c bhåtyarthaü sarvabhåtànàü padmà ÷rãþ padmamàlinã 12,221.021a ahaü lakùmãr ahaü bhåtiþ ÷rã÷ càhaü balasådana 12,221.021c ahaü ÷raddhà ca medhà ca sannatir vijitiþ sthitiþ 12,221.022a ahaü dhçtir ahaü siddhir ahaü tvió bhåtir eva ca 12,221.022c ahaü svàhà svadhà caiva saüstutir niyatiþ kçtiþ 12,221.023a ràj¤àü vijayamànànàü senàgreùu dhvajeùu ca 12,221.023c nivàse dharma÷ãlànàü viùayeùu pureùu ca 12,221.024a jitakà÷ini ÷åre ca saügràmeùv anivartini 12,221.024c nivasàmi manuùyendre sadaiva balasådana 12,221.025a dharmanitye mahàbuddhau brahmaõye satyavàdini 12,221.025c pra÷rite dàna÷ãle ca sadaiva nivasàmy aham 12,221.025d*0661_01 ahiüsànirate nityaü satyavàkye yatendriye 12,221.026a asureùv avasaü pårvaü satyadharmanibandhanà 12,221.026c viparãtàüs tu tàn buddhvà tvayi vàsam arocayam 12,221.027 ÷akra uvàca 12,221.027a kathaüvçtteùu daityeùu tvam avàtsãr varànane 12,221.027c dçùñvà ca kim ihàgàs tvaü hitvà daiteyadànavàn 12,221.028 ÷rãr uvàca 12,221.028a svadharmam anutiùñhatsu dhairyàd acaliteùu ca 12,221.028c svargamàrgàbhiràmeùu sattveùu niratà hy aham 12,221.029a dànàdhyayanayaj¤ejyà gurudaivatapåjanam 12,221.029c vipràõàm atithãnàü ca teùàü nityam avartata 12,221.030a susaümçùñagçhà÷ càsa¤ jitastrãkà hutàgnayaþ 12,221.030c guru÷u÷råùavo dàntà brahmaõyàþ satyavàdinaþ 12,221.031a ÷raddadhànà jitakrodhà dàna÷ãlànasåyakàþ 12,221.031c bhçtaputrà bhçtàmàtyà bhçtadàrà hy anãrùavaþ 12,221.032a amarùaõà na cànyonyaü spçhayanti kadà cana 12,221.032c na ca jàtåpatapyante dhãràþ parasamçddhibhiþ 12,221.033a dàtàraþ saügçhãtàra àryàþ karuõavedinaþ 12,221.033c mahàprasàdà çjavo dçóhabhaktà jitendriyàþ 12,221.034a saütuùñabhçtyasacivàþ kçtaj¤àþ priyavàdinaþ 12,221.034c yathàrthamànàrthakarà hrãniùedhà yatavratàþ 12,221.035a nityaü parvasu susnàtàþ svanuliptàþ svalaükçtàþ 12,221.035c upavàsatapaþ÷ãlàþ pratãtà brahmavàdinaþ 12,221.036a nainàn abhyudiyàt såryo na càpy àsan prageni÷àþ 12,221.036c ràtrau dadhi ca saktåü÷ ca nityam eva vyavarjayan 12,221.037a kàlyaü ghçtaü cànvavekùan prayatà brahmacàriõaþ 12,221.037c maïgalàn api càpa÷yan bràhmaõàü÷ càpy apåjayan 12,221.038a sadà hi dadatàü dharmaþ sadà càpratigçhõatàm 12,221.038c ardhaü ca ràtryàþ svapatàü divà càsvapatàü tathà 12,221.039a kçpaõànàthavçddhànàü durbalàturayoùitàm 12,221.039c dàyaü ca saüvibhàgaü ca nityam evànumodatàm 12,221.039d*0662_01 kàlo yàtaþ sukhe caiva dharmamàrge ca vartatàm 12,221.040a viùaõõaü trastam udvignaü bhayàrtaü vyàdhipãóitam 12,221.040c hçtasvaü vyasanàrtaü ca nityam à÷vàsayanti te 12,221.041a dharmam evànvavartanta na hiüsanti parasparam 12,221.041c anukålà÷ ca kàryeùu guruvçddhopasevinaþ 12,221.042a pitçdevàtithãü÷ caiva yathàvat te 'bhyapåjayan 12,221.042c ava÷eùàõi cà÷nanti nityaü satyataporatàþ 12,221.043a naike '÷nanti susaüpannaü na gacchanti parastriyam 12,221.043c sarvabhåteùv avartanta yathàtmani dayàü prati 12,221.044a naivàkà÷e na pa÷uùu nàyonau na ca parvasu 12,221.044c indriyasya visargaü te 'rocayanta kadà cana 12,221.045a nityaü dànaü tathà dàkùyam àrjavaü caiva nityadà 12,221.045c utsàha÷ cànahaükàraþ paramaü sauhçdaü kùamà 12,221.046a satyaü dànaü tapaþ ÷aucaü kàruõyaü vàg aniùñhurà 12,221.046c mitreùu cànabhidrohaþ sarvaü teùv abhavat prabho 12,221.047a nidrà tandrãr asaüprãtir asåyà cànavekùità 12,221.047c arati÷ ca viùàda÷ ca na spçhà càvi÷anta tàn 12,221.048a sàham evaüguõeùv eva dànaveùv avasaü purà 12,221.048c prajàsargam upàdàya naikaü yugaviparyayam 12,221.049a tataþ kàlaviparyàse teùàü guõaviparyayàt 12,221.049c apa÷yaü vigataü dharmaü kàmakrodhava÷àtmanàm 12,221.050a sabhàsadàü te vçddhànàü satyàþ kathayatàü kathàþ 12,221.050c pràhasann abhyasåyaü÷ ca sarvavçddhàn guõàvaràþ 12,221.051a yånaþ sahasamàsãnàn vçddhàn abhigatàn sataþ 12,221.051c nàbhyutthànàbhivàdàbhyàü yathàpårvam apåjayan 12,221.052a vartayanty eva pitari putràþ prabhavatà ''tmanaþ 12,221.052c amitrabhçtyatàü pràpya khyàpayanto 'napatrapàþ 12,221.053a tathà dharmàd apetena karmaõà garhitena ye 12,221.053c mahataþ pràpnuvanty arthàüs teùv eùàm abhavat spçhà 12,221.054a ucchai÷ càpy avadan ràtrau nãcais tatràgnir ajvalat 12,221.054c putràþ pitén abhyavadan bhàryà÷ càbhyavadan patãn 12,221.055a màtaraü pitaraü vçddham àcàryam atithiü gurum 12,221.055c guruvan nàbhyanandanta kumàràn nànvapàlayan 12,221.056a bhikùàü balim adattvà ca svayam annàni bhu¤jate 12,221.056c aniùñvà saüvibhajyàtha pitçdevàtithãn gurån 12,221.057a na ÷aucam anurudhyanta teùàü sådajanàs tathà 12,221.057c manasà karmaõà vàcà bhaktam àsãd anàvçtam 12,221.057d@022_0001 bàlànàü prekùamàõànàü bhaktàny a÷nanti mohitàþ 12,221.057d@022_0002 eko dàso bhavet teùàü teùàü dàsãdvayaü tathà 12,221.057d@022_0003 trigavà dànavàþ ke cic caturojàs tathàpare 12,221.057d@022_0004 ùaóa÷vàþ saptamàtaïgàþ pa¤camàhiùikàþ pare 12,221.057d@022_0005 ràtrau dadhi ca saktåü÷ ca nityam evàvivarjità 12,221.057d@022_0006 antarda÷àhe cà÷nanti gavàü kùãraü vicetanàþ 12,221.057d@022_0007 kramadohaü na kurvanti vatsastanyàni bhu¤jate 12,221.057d@022_0008 anàthàü kçpaõàü bhàryàü ghnanti nityaü ÷apanti ca 12,221.057d@022_0009 ÷ådrànnapuùñà vipràs tu nirlajjà÷ ca bhavanty uta 12,221.057d@022_0010 saükãrõàni ca dhànyàni nàtyavekùat kuñumbinã 12,221.057d@022_0011 màrjàrakukkuña÷vànaiþ krãóàü kurvanti mànavàþ 12,221.057d@022_0012 gçhe kaõñakino vçkùàs tathà niùpàva[?ùparõa]vallarã 12,221.057d@022_0013 yaj¤iyà÷ ca tathà vç÷cyàs teùàm àsan duràtmanàm 12,221.057d@022_0014 kåpasnànaratà nityaü parvamaithunagàminaþ 12,221.057d@022_0015 tilàn a÷nanti ràtrau ca tailàbhyaktà÷ ca ÷erate 12,221.057d@022_0016 vibhãtakakara¤jànàü chàyàmålanivàsinaþ 12,221.057d@022_0017 karavãraü ca te puùpaü dhàrayanti ca mohitàþ 12,221.057d@022_0018 padmabãjàni khàdanti puùpaü jighranti mohitàþ 12,221.057d@022_0019 na bhokùyanti tathà nityaü daityàþ kàlena mohitàþ 12,221.057d@022_0020 nindanti stavanaü viùõos tasya nityadviùo janàþ 12,221.057d@022_0021 homadhåmo na tatràsãd vedaghoùas tathaiva ca 12,221.057d@022_0022 yaj¤à÷ ca na pravartante yathàpårvaü gçhe gçhe 12,221.057d@022_0023 ÷iùyàcàryakramo nàsãt putrair àtmapituþ pità 12,221.057d@022_0024 viùõuü brahmaõyadeve÷aü hitvà pàùaõóam à÷ritàþ 12,221.057d@022_0025 havyakavyavihãnà÷ ca j¤ànàdhyayanavarjitàþ 12,221.057d@022_0026 devasvàdànarucayo brahmasvarucayas tathà 12,221.057d@022_0027 stutimaïgalahãnàni devasthànàni sarva÷aþ 12,221.058a viprakãrõàni dhànyàni kàkamåùakabhojanam 12,221.058c apàvçtaü payo 'tiùñhad ucchiùñà÷ càspç÷an ghçtam 12,221.059a kuddàlapàñãpiñakaü prakãrõaü kàüsyabhàjanam 12,221.059c dravyopakaraõaü sarvaü nànvavaikùat kuñumbinã 12,221.060a pràkàràgàravidhvaüsàn na sma te pratikurvate 12,221.060b*0663_01 kùudràþ saüskàrahãnà÷ ca nàryo hy udarapoùaõàþ 12,221.060b*0663_02 ÷aucàcàraparibhraùñà nirlajjà bhogava¤citàþ 12,221.060b*0663_03 ubhàbhyàm eva pàõibhyàü ÷iraþkaõóåyanànvitàþ 12,221.060b*0663_04 gçhajàlàbhisaüsthànà hy àsaüs tatra striyaþ punaþ 12,221.060b*0663_05 ÷va÷rå÷va÷urayor madhye bhartàraü kçtakaü yathà 12,221.060b*0663_06 prekùayanti ca nirlajjà nàryaþ kulajalakùaõàþ 12,221.060c nàdriyante pa÷ån baddhvà yavasenodakena ca 12,221.061a bàlànàü prekùamàõànàü svayaü bhakùàn abhakùayan 12,221.061c tathà bhçtyajanaü sarvaü parya÷nanti ca dànavàþ 12,221.062a pàyasaü kçsaraü màüsam apåpàn atha ÷aùkulãþ 12,221.062c apàcayann àtmano 'rthe vçthàmàüsàny abhakùayan 12,221.063a utsårya÷àyina÷ càsan sarve càsan prageni÷àþ 12,221.063c avartan kalahà÷ càtra divàràtraü gçhe gçhe 12,221.064a anàryà÷ càryam àsãnaü paryupàsan na tatra ha 12,221.064c à÷ramasthàn vikarmasthàþ pradviùanti parasparam 12,221.064e saükarà÷ càpy avartanta na ca ÷aucam avartata 12,221.065a ye ca vedavido viprà vispaùñam ançca÷ ca ye 12,221.065c nirantaravi÷eùàs te bahumànàvamànayoþ 12,221.066a hàvam àbharaõaü veùaü gatiü sthitim avekùitum 12,221.066c asevanta bhujiùyà vai durjanàcaritaü vidhim 12,221.067a striyaþ puruùaveùeõa puüsaþ strãveùadhàriõaþ 12,221.067c krãóàrativihàreùu paràü mudam avàpnuvan 12,221.068a prabhavadbhiþ purà dàyàn arhebhyaþ pratipàditàn 12,221.068c nàbhyavartanta nàstikyàd vartantaþ saübhaveùv api 12,221.069a mitreõàbhyarthitaü mitram arthe saü÷ayite kva cit 12,221.069c vàlakoñyagramàtreõa svàrthenàghnata tad vasu 12,221.070a parasvàdànarucayo vipaõyavyavahàriõaþ 12,221.070c adç÷yantàryavarõeùu ÷ådrà÷ càpi tapodhanàþ 12,221.071a adhãyante 'vratàþ ke cid vçthàvratam athàpare 12,221.071c a÷u÷råùur guroþ ÷iùyaþ ka÷ cic chiùyasakho guruþ 12,221.072a pità caiva janitrã ca ÷ràntau vçttotsavàv iva 12,221.072c aprabhutve sthitau vçddhàv annaü pràrthayataþ sutàn 12,221.073a tatra vedavidaþ pràj¤à gàmbhãrye sàgaropamàþ 12,221.073c kçùyàdiùv abhavan saktà mårkhàþ ÷ràddhàny abhu¤jata 12,221.074a pràtaþ pràta÷ ca supra÷naü kalpanaü preùaõakriyàþ 12,221.074c ÷iùyànuprahitàs tasminn akurvan gurava÷ ca ha 12,221.075a ÷va÷rå÷va÷urayor agre vadhåþ preùyàn a÷àsata 12,221.075c anva÷àsac ca bhartàraü samàhåyàbhijalpatã 12,221.076a prayatnenàpi càrakùac cittaü putrasya vai pità 12,221.076c vyabhajaü÷ càpi saürambhàd duþkhavàsaü tathàvasan 12,221.077a agnidàhena corair và ràjabhir và hçtaü dhanam 12,221.077c dçùñvà dveùàt pràhasanta suhçtsaübhàvità hy api 12,221.078a kçtaghnà nàstikàþ pàpà gurudàràbhimar÷inaþ 12,221.078c abhakùyabhakùaõaratà nirmaryàdà hatatviùaþ 12,221.078d*0664_01 ÷va÷urànugatàþ sarve hy utsçjya pitarau sutàþ 12,221.078d*0664_02 svakarmaõà ca jàto 'ham ity evaüvàdinas tathà 12,221.079a teùv evamàdãn àcàràn àcaratsu viparyaye 12,221.079c nàhaü devendra vatsyàmi dànaveùv iti me matiþ 12,221.080a tàü màü svayam anupràptàm abhinanda ÷acãpate 12,221.080c tvayàrcitàü màü deve÷a purodhàsyanti devatàþ 12,221.081a yatràhaü tatra matkàntà madvi÷iùñà madarpaõàþ 12,221.081c sapta devyo mayàùñamyo vàsaü ceùyanti me 'ùñadhà 12,221.082a à÷à ÷raddhà dhçtiþ kàntir vijitiþ sannatiþ kùamà 12,221.082c aùñamã vçttir etàsàü purogà pàka÷àsana 12,221.083a tà÷ càhaü càsuràüs tyaktvà yuùmadviùayam àgatà 12,221.083c trida÷eùu nivatsyàmo dharmaniùñhàntaràtmasu 12,221.084 bhãùma uvàca 12,221.084a ity uktavacanàü devãm atyarthaü tau nanandatuþ 12,221.084c nàrada÷ ca trilokarùir vçtrahantà ca vàsavaþ 12,221.085a tato 'nalasakho vàyuþ pravavau devave÷masu 12,221.085c iùñagandhaþ sukhaspar÷aþ sarvendriyasukhàvahaþ 12,221.086a ÷ucau càbhyarcite de÷e trida÷àþ pràya÷aþ sthitàþ 12,221.086c lakùmyà sahitam àsãnaü maghavantaü didçkùavaþ 12,221.087a tato divaü pràpya sahasralocanaþ; ÷riyopapannaþ suhçdà surarùiõà 12,221.087c rathena harya÷vayujà surarùabhaþ; sadaþ suràõàm abhisatkçto yayau 12,221.088a atheïgitaü vajradharasya nàradaþ; ÷riyà÷ ca devyà manasà vicàrayan 12,221.088c ÷riyai ÷a÷aüsàmaradçùñapauruùaþ; ÷ivena tatràgamanaü maharddhimat 12,221.089a tato 'mçtaü dyauþ pravavarùa bhàsvatã; pitàmahasyàyatane svayaübhuvaþ 12,221.089c anàhatà dundubhaya÷ ca nedire; tathà prasannà÷ ca di÷a÷ cakà÷ire 12,221.090a yathartu sasyeùu vavarùa vàsavo; na dharmamàrgàd vicacàla ka÷ cana 12,221.090c anekaratnàkarabhåùaõà ca bhåþ; sughoùaghoùà bhuvanaukasàü jaye 12,221.091a kriyàbhiràmà manujà ya÷asvino; babhuþ ÷ubhe puõyakçtàü pathi sthitàþ 12,221.091c naràmaràþ kiünarayakùaràkùasàþ; samçddhimantaþ sukhino ya÷asvinaþ 12,221.092a na jàtv akàle kusumaü kutaþ phalaü; papàta vçkùàt pavaneritàd api 12,221.092c rasapradàþ kàmadughà÷ ca dhenavo; na dàruõà vàg vicacàra kasya cit 12,221.093a imàü saparyàü saha sarvakàmadaiþ; ÷riyà÷ ca ÷akrapramukhai÷ ca daivataiþ 12,221.093c pañhanti ye viprasadaþ samàgame; samçddhakàmàþ ÷riyam àpnuvanti te 12,221.094a tvayà kuråõàü vara yat pracoditaü; bhavàbhavasyeha paraü nidar÷anam 12,221.094c tad adya sarvaü parikãrtitaü mayà; parãkùya tattvaü parigantum arhasi 12,221.094d@023_0001 saüsmçtya buddhãndriyagocaràtigaü 12,221.094d@023_0002 svagocare sarvakçtàlayaü tam 12,221.094d@023_0003 hariü mahàpàpaharaü janàs te 12,221.094d@023_0004 saüsmçtya saüpåjya vidhåtapàpàþ 12,221.094d@023_0005 yamai÷ ca nityaü niyamai÷ ca saüyatàs 12,221.094d@023_0006 tattvaü ca viùõoþ paripa÷yamànàþ 12,221.094d@023_0007 devànusàreõa vimuktiyogaü 12,221.094d@023_0008 te gàhamànàþ param àpnuvanti 12,221.094d@023_0009 evaü ràjendra satataü japahomaparàyaõaþ 12,221.094d@023_0010 vàsudevaparo nityaü j¤ànadhyànaparàyaõaþ 12,221.094d@023_0011 dànadharmaratir nityaü prajàs tvaü paripàlaya 12,221.094d@023_0012 vàsudevaparo nityaü j¤ànadhyànaparàyaõàn 12,221.094d@023_0013 vi÷eùeõàrcayethàs tvaü satataü paryupàssva ca 12,222.001 yudhiùñhira uvàca 12,222.001a kiü÷ãlaþ kiüsamàcàraþ kiüvidyaþ kiüparàyaõaþ 12,222.001c pràpnoti brahmaõaþ sthànaü yat paraü prakçter dhruvam 12,222.002 bhãùma uvàca 12,222.002a mokùadharmeùu niyato laghvàhàro jitendriyaþ 12,222.002c pràpnoti brahmaõaþ sthànaü yat paraü prakçter dhruvam 12,222.003a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,222.003c jaigãùavyasya saüvàdam asitasya ca bhàrata 12,222.003d*0665_01 mahàdevàntare vçttaü devyà÷ caivàntare tathà 12,222.003d*0665_02 yathàvac chçõu ràjendra j¤ànadaü pàpanà÷anam 12,222.004a jaigãùavyaü mahàpràj¤aü dharmàõàm àgatàgamam 12,222.004c akrudhyantam ahçùyantam asito devalo 'bravãt 12,222.005a na prãyase vandyamàno nindyamàno na kupyasi 12,222.005c kà te praj¤à kuta÷ caiùà kiü caitasyàþ paràyaõam 12,222.006a iti tenànuyuktaþ sa tam uvàca mahàtapàþ 12,222.006c mahad vàkyam asaüdigdhaü puùkalàrthapadaü ÷uci 12,222.007a yà gatir yà parà niùñhà yà ÷àntiþ puõyakarmaõàm 12,222.007c tàü te 'haü saüpravakùyàmi yan màü pçcchasi vai dvija 12,222.008a nindatsu ca samo nityaü pra÷aüsatsu ca devala 12,222.008c nihnuvanti ca ye teùàü samayaü sukçtaü ca ye 12,222.009a uktà÷ ca na vivakùanti vaktàram ahite ratam 12,222.009c pratihantuü na cecchanti hantàraü vai manãùiõaþ 12,222.010a nàpràptam anu÷ocanti pràptakàlàni kurvate 12,222.010c na càtãtàni ÷ocanti na cainàn pratijànate 12,222.011a saüpràptànàü ca påjyànàü kàmàd artheùu devala 12,222.011c yathopapattiü kurvanti ÷aktimantaþ kçtavratàþ 12,222.012a pakvavidyà mahàpràj¤à jitakrodhà jitendriyàþ 12,222.012c manasà karmaõà vàcà nàparàdhyanti kasya cit 12,222.013a anãrùavo na cànyonyaü vihiüsanti kadà cana 12,222.013c na ca jàtåpatapyante dhãràþ parasamçddhibhiþ 12,222.014a nindàpra÷aüse càtyarthaü na vadanti parasya ye 12,222.014c na ca nindàpra÷aüsàbhyàü vikriyante kadà cana 12,222.015a sarvata÷ ca pra÷àntà ye sarvabhåtahite ratàþ 12,222.015c na krudhyanti na hçùyanti nàparàdhyanti kasya cit 12,222.015e vimucya hçdayagranthãü÷ caïkamyante yathàsukham 12,222.016a na yeùàü bàndhavàþ santi ye cànyeùàü na bàndhavàþ 12,222.016c amitrà÷ ca na santy eùàü ye càmitrà na kasya cit 12,222.017a ya evaü kurvate martyàþ sukhaü jãvanti sarvadà 12,222.017c dharmam evànuvartante dharmaj¤à dvijasattama 12,222.017e ye hy ato vicyutà màrgàt te hçùyanty udvijanti ca 12,222.018a àsthitas tam ahaü màrgam asåyiùyàmi kaü katham 12,222.018c nindyamànaþ pra÷asto và hçùyeyaü kena hetunà 12,222.019a yad yad icchanti tan màrgam abhigacchanti mànavàþ 12,222.019c na me nindàpra÷aüsàbhyàü hràsavçddhã bhaviùyataþ 12,222.020a amçtasyeva saütçpyed avamànasya tattvavit 12,222.020c viùasyevodvijen nityaü saümànasya vicakùaõaþ 12,222.021a avaj¤àtaþ sukhaü ÷ete iha càmutra cobhayoþ 12,222.021c vimuktaþ sarvapàpebhyo yo 'vamantà sa badhyate 12,222.022a paràü gatiü ca ye ke cit pràrthayanti manãùiõaþ 12,222.022c etad vrataü samà÷ritya sukham edhanti te janàþ 12,222.023a sarvata÷ ca samàhçtya kratån sarvठjitendriyaþ 12,222.023c pràpnoti brahmaõaþ sthànaü yat paraü prakçter dhruvam 12,222.024a nàsya devà na gandharvà na pi÷àcà na ràkùasàþ 12,222.024c padam anvavarohanti pràptasya paramàü gatim 12,222.024d@024_0001 etac chrutvà munes tasya vacanaü devalas tathà 12,222.024d@024_0002 tadadhãno 'bhavac chiùyaþ sarvadvaüdvaviniùñhitaþ 12,222.024d@024_0003 athànyat tu purà vçttaü jaigãùavyasya dhãmataþ 12,222.024d@024_0004 ÷çõu ràjann avahitaþ sarvaj¤ànasamanvitaþ 12,222.024d@024_0005 yam àhuþ sarvaloke÷aü sarvalokanamaskçtam 12,222.024d@024_0006 aùñamårtiü jaganmårtim iùñasaüdhivibhåùitam 12,222.024d@024_0007 yaü pràptà na viùãdanti na ÷ocanty udvijanti ca 12,222.024d@024_0008 yasya svàbhàvikã ÷aktir idaü vi÷vaü caràcaram 12,222.024d@024_0009 yàti sajjati sarvàtmà sa devaþ parame÷varaþ 12,222.024d@024_0010 meror uttarapårve tu sarvaratnavibhåùite 12,222.024d@024_0011 acintye vimale sthàne sarvartukusumànvite 12,222.024d@024_0012 vçkùai÷ ca ÷obhate nityaü divyavàyusamãrite 12,222.024d@024_0013 nànàbhåtagaõair yuktaþ sarvadevanamaskçtaþ 12,222.024d@024_0014 tatra vidyàdharagaõà gandharvàpsarasàü gaõàþ 12,222.024d@024_0015 lokapàlàþ samudrà÷ ca nadyaþ ÷ailàþ saràüsi ca 12,222.024d@024_0016 çùayo vàlakhilyà÷ ca yaj¤àþ stobhàhvayàs tathà 12,222.024d@024_0017 upàsàü cakrire devaü prajànàü patayas tathà 12,222.024d@024_0018 tatra rudro mahàdevo devyà caiva sahomayà 12,222.024d@024_0019 àste vçùadhvajaþ ÷rãmàn somasåryàgnilocanaþ 12,222.024d@024_0020 tatraivaü devam àlokya devã dhàtrã vibhàvarã 12,222.024d@024_0021 umà devã pare÷ànam apçcchad vinayànvità 12,222.024d@024_0022 arthaþ ko 'thàrtha÷aktiþ kà bhagavan bråhi me 'rthitaþ 12,222.024d@024_0023 tayaivaü paripçùño 'sau pràha devo mahe÷varaþ 12,222.024d@024_0024 artho 'ham artha÷aktis tvaü bhoktàhaü bhojyam eva ca 12,222.024d@024_0025 råpaü viddhi mahàbhàge prakçtis tvaü paro hy aham 12,222.024d@024_0026 ahaü viùõur ahaü brahmà hy ahaü yaj¤as tathaiva ca 12,222.024d@024_0027 àvayor na ca bhedo 'sti paramàrthas tato 'bale 12,222.024d@024_0028 tathàpi vidmas te bhedaü kiü màü tvaü paripçcchasi 12,222.024d@024_0029 evam uktà tataþ pràha hy adhikaü hy etayor vada 12,222.024d@024_0030 ÷reùñhaü veda mahàdeva nama ity eva bhàminã 12,222.024d@024_0031 tadantare sthito vidvàn vasuråpo mahàmuniþ 12,222.024d@024_0032 jaigãùavyaþ smayan pràha hy artha ity eva nàdayan 12,222.024d@024_0033 ÷reùñho 'nyo 'smàn mahãpiõóà tallãnà ÷aktir àparà 12,222.024d@024_0034 mudrikàdivi÷eùeõa vistçtà saübhçteti ca 12,222.024d@024_0035 tac chrutvà vacanaü devã ko 'sàv ity abravãd ruùà 12,222.024d@024_0036 vàkyam asyàdya saübhaïktvà proktavàn iti ÷aükaram 12,222.024d@024_0037 tac chrutvà nirgato dhãmàn à÷ramaü svaü mahàmuniþ 12,222.024d@024_0038 sthànàt svargagaõe vidvàn yogai÷varyasamanvitaþ 12,222.024d@024_0039 tataþ prahasya bhagavàn sarvapàpaharo haraþ 12,222.024d@024_0040 pràha devãü pra÷àntàtmà jaigãùavyo mahàmuniþ 12,222.024d@024_0041 bhakto mama sakhà caiva ÷iùya÷ càtra mahàmuniþ 12,222.024d@024_0042 jaigãùavya iti khyàtaþ proktvàsau nirgataþ ÷ubhe 12,222.024d@024_0043 tac chrutvà sàtha saükruddhà na nyàyyaü tena vai kçtam 12,222.024d@024_0044 vikçtàhaü tvayà deva muninà ca tathà kçtà 12,222.024d@024_0045 atajj¤àd atha deve÷a madhye pràptaü na tac chrutam 12,222.024d@024_0046 tac chrutvà bhagavàn àha mahàdevaþ pinàkabhçt 12,222.024d@024_0047 nirapekùo munir yogã màm upà÷ritya saüsthitaþ 12,222.024d@024_0048 nirdvaüdvaþ satataü dhãmàn samaråpasvabhàvadhçt 12,222.024d@024_0049 tasmàt kùamasva taü devi rakùitavyas tvayà ca saþ 12,222.024d@024_0050 ity uktà pràha sà devã munes tasya mahàtmanaþ 12,222.024d@024_0051 nirà÷atvam ahaü draùñum icchàmy antakanà÷ana 12,222.024d@024_0052 tatheti coktvà tàü devo vçùam àruhya satvaram 12,222.024d@024_0053 devagandharvasaüghai÷ ca ståyamàno jagatpatiþ 12,222.024d@024_0054 ajaràmara÷uddhàtmà yatràste sa mahàmuniþ 12,222.024d@024_0055 itas tataþ samàhçtya vãrasaüghair mahàya÷àþ 12,222.024d@024_0056 dehapràvaraõàrthaü vai saüsaran sa tadà muniþ 12,222.024d@024_0057 pratyudgamya mahàdevaü yathàrhaü pratipåjya ca 12,222.024d@024_0058 punaþ sa pårvavat kanthàü såcyà såtreõa såcayat 12,222.024d@024_0059 tam àha bhagavठ÷aübhuþ kiü pradàsyàmi te mune 12,222.024d@024_0060 vçõãùva mattaþ sarvaü tvaü jaigãùavya yadãcchasi 12,222.024d@024_0061 nàvalokayamànas tu devadevaü mahàmunim 12,222.024d@024_0062 anavàptaü na pa÷yàmi tvatto govçùabhadhvaja 12,222.024d@024_0063 kçtàrthaþ paripårõo 'haü yat te kàryaü tu gamyatàm 12,222.024d@024_0064 prahasaüs tu punaþ ÷arvo vçõãùveti tam abravãt 12,222.024d@024_0065 ava÷yaü hi varo mattaþ ÷ràvyaü varam anuttamam 12,222.024d@024_0066 jaigãùavyas tam àhedaü ÷rotavyaü ca tvayà mama 12,222.024d@024_0067 såcãm anu mahàdeva såtraü samanugacchataþ[tu] 12,222.024d@024_0068 tataþ prahasya bhagavàn gaurãm àlokya ÷aükaraþ 12,222.024d@024_0069 svasthànaü prayayau hçùñaþ sarvadevanamaskçtaþ 12,222.024d@024_0070 etat te kathitaü ràjan yasmàt tvaü paripçcchasi 12,222.024d@024_0071 nirdvaüdvà yogino nityàþ sarva÷as te svayaübhuvaþ 12,223.001 yudhiùñhira uvàca 12,223.001a priyaþ sarvasya lokasya sarvasattvàbhinandità 12,223.001c guõaiþ sarvair upeta÷ ca ko nv asti bhuvi mànavaþ 12,223.002 bhãùma uvàca 12,223.002a atra te vartayiùyàmi pçcchato bharatarùabha 12,223.002c ugrasenasya saüvàdaü nàrade ke÷avasya ca 12,223.003 ugrasena uvàca 12,223.003a pa÷ya saükalpate loko nàradasya prakãrtane 12,223.003c manye sa guõasaüpanno bråhi tan mama pçcchataþ 12,223.004 vàsudeva uvàca 12,223.004a kukuràdhipa yàn manye ÷çõu tàn me vivakùataþ 12,223.004b*0666_01 yac chrutvà pàrameùñhyena bhavec càpy amalà matiþ 12,223.004c nàradasya guõàn sàdhån saükùepeõa naràdhipa 12,223.005a na càritranimitto 'syàhaükàro dehapàtanaþ 12,223.005c abhinna÷rutacàritras tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.005d*0667_01 aratiþ krodhacàpalye bhayaü naitàni nàrade 12,223.005d*0667_02 adãrghasåtraþ ÷åra÷ ca tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.006a tapasvã nàrado bàóhaü vàci nàsya vyatikramaþ 12,223.006c kàmàd và yadi và lobhàt tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.007a adhyàtmavidhitattvaj¤aþ kùàntaþ ÷akto jitendriyaþ 12,223.007c çju÷ ca satyavàdã ca tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.008a tejasà ya÷asà buddhyà nayena vinayena ca 12,223.008c janmanà tapasà vçddhas tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.009a sukha÷ãlaþ susaübhogaþ subhojyaþ svàdaraþ ÷uciþ 12,223.009c suvàkya÷ càpy anãrùya÷ ca tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.010a kalyànaü kurute bàóhaü pàpam asmin na vidyate 12,223.010c na prãyate paràn arthais tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.011a veda÷rutibhir àkhyànair arthàn abhijigãùate 12,223.011c titikùur anavaj¤a÷ ca tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.012a samatvàd dhi priyo nàsti nàpriya÷ ca kathaü cana 12,223.012c manonukålavàdã ca tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.013a bahu÷ruta÷ caitrakathaþ paõóito 'nalaso '÷añhaþ 12,223.013c adãno 'krodhano 'lubdhas tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.014a nàrthe na dharme kàme và bhåtapårvo 'sya vigrahaþ 12,223.014c doùà÷ càsya samucchinnàs tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.015a dçóhabhaktir anindyàtmà ÷rutavàn anç÷aüsavàn 12,223.015c vãtasaümohadoùa÷ ca tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.016a asaktaþ sarvasaïgeùu saktàtmeva ca lakùyate 12,223.016c adãrghasaü÷ayo vàgmã tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.017a samàdhir nàsya mànàrthe nàtmànaü stauti karhi cit 12,223.017c anãrùyur dçóhasaübhàùas tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.018a lokasya vividhaü vçttaü prakçte÷ càpy akutsayan 12,223.018c saüsargavidyàku÷alas tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.019a nàsåyaty àgamaü kaü cit svaü tapo nopajãvati 12,223.019c avandhyakàlo va÷yàtmà tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.020a kçta÷ramaþ kçtapraj¤o na ca tçptaþ samàdhitaþ 12,223.020c niyamastho 'pramatta÷ ca tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.021a sàpatrapa÷ ca yukta÷ ca suneyaþ ÷reyase paraiþ 12,223.021c abhettà paraguhyànàü tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.022a na hçùyaty arthalàbheùu nàlàbheùu vyathaty api 12,223.022c sthirabuddhir asaktàtmà tasmàt sarvatra påjitaþ 12,223.023a taü sarvaguõasaüpannaü dakùaü ÷ucim akàtaram 12,223.023c kàlaj¤aü ca nayaj¤aü ca kaþ priyaü na kariùyati 12,223.023d@025_0001 ity uktaþ saüpra÷asyainam ugraseno gato gçhàt 12,223.023d@025_0002 àste kçùõas tathaikànte paryaïke ratnabhåùite 12,223.023d@025_0003 kadà cit tatra bhagavàn pravive÷a mahàmuniþ 12,223.023d@025_0004 tam abhyarcya yathànyàyaü tåùõãm àste janàrdanaþ 12,223.023d@025_0005 taü khinnam iva saülakùya ke÷avaü vàkyam abravãt 12,223.023d@025_0006 kim idaü ke÷ava tava vaimanasyaü janàrdana 12,223.023d@025_0007 ÷rãvàsudeva uvàca 12,223.023d@025_0007 abhåtapårvaü govinda tan me vyàkhyàtum arhasi 12,223.023d@025_0008 nàsuhçt paramaü me 'dya nàpado 'rhati veditum 12,223.023d@025_0009 apaõóito vàpi suhçt paõóito vàpy anàtmavàn 12,223.023d@025_0010 sa tvaü suhçc ca vidvàü÷ ca jitàtmà ÷rotum arhasi 12,223.023d@025_0011 apy etad dhçdi yad duþkhaü tad bhavठ÷rotum arhati 12,223.023d@025_0012 dàsyam ai÷varyavàdena j¤àtãnàü ca karomy aham 12,223.023d@025_0013 dviùanti satataü kruddhà j¤àtisaübandhibàndhavàþ 12,223.023d@025_0014 divyà api tathà bhogà dattàs teùàü mayà pçthak 12,223.023d@025_0015 nàrada uvàca 12,223.023d@025_0015 tathàpi ca dviùanto màü vartante ca parasparam 12,223.023d@025_0016 anàyasena ÷astreõa parimçjyànumçjya ca 12,223.023d@025_0017 bhagavàn uvàca 12,223.023d@025_0017 jihvàm uddhara caiteùàü na vakùyanti tataþ param 12,223.023d@025_0018 anàyasaü kathaü vindyàü ÷astraü munivarottama 12,223.023d@025_0019 nàrada uvàca 12,223.023d@025_0019 yenaiùàm uddhare jihvàü bråhi tan me yathàtatham 12,223.023d@025_0020 gohiraõyaü ca vàsàüsi ratnàdyaü yad dhanaü bahu 12,223.023d@025_0021 àsye prakùipa caiteùàü ÷astram etad anàyasam 12,223.023d@025_0022 suhçtsaübandhimitràõàü guråõàü svajanasya ca 12,223.023d@025_0023 àkhyàtaü ÷astram etad dhi tena chindhi punaþ punaþ 12,223.023d@025_0024 tavai÷varyapradànàni ÷làghyam eùàü vacàüsi ca 12,223.023d@025_0025 bhãùma uvàca 12,223.023d@025_0025 samarthaü tvàm abhij¤àya pravadanti ca te naràþ 12,223.023d@025_0026 tataþ prahasya bhagavàn saüpåjya ca mahàmunim 12,223.023d@025_0027 tathàkaron mahàtejà munivàkyena coditaþ 12,223.023d@025_0028 evaüprabhàvo brahmarùir nàrado munisattamaþ 12,223.023d@025_0029 pçùñavàn asi yan màü tvaü tad uktaü ràjasattama 12,223.023d@025_0030 sarvadharmahite yuktàþ satyadharmaparàyaõàþ 12,223.023d@025_0031 lokapriyatvaü gacchanti j¤ànavij¤ànakovidàþ 12,224.001 yudhiùñhira uvàca 12,224.001a àdyantaü sarvabhåtànàü ÷rotum icchàmi kaurava 12,224.001c dhyànaü karma ca kàlaü ca tathaivàyur yuge yuge 12,224.002a lokatattvaü ca kàrtsnyena bhåtànàm àgatiü gatim 12,224.002c sarga÷ ca nidhanaü caiva kuta etat pravartate 12,224.002d*0668_01 bhedakaü bhedatattvaü ca tathànyeùàü mataü tathà 12,224.002d*0668_02 avasthàtritayaü caiva yàdç÷aü ca pitàmaha 12,224.003a yadi te 'nugrahe buddhir asmàsv iha satàü vara 12,224.003c etad bhavantaü pçcchàmi tad bhavàn prabravãtu me 12,224.004a pårvaü hi kathitaü ÷rutvà bhçgubhàùitam uttamam 12,224.004c bharadvàjasya viprarùes tato me buddhir uttamà 12,224.005a jàtà paramadharmiùñhà divyasaüsthànasaüsthità 12,224.005c tato bhåyas tu pçcchàmi tad bhavàn vaktum arhati 12,224.006 bhãùma uvàca 12,224.006a atra te vartayiùye 'ham itihàsaü puràtanam 12,224.006c jagau yad bhagavàn vyàsaþ putràya paripçcchate 12,224.007a adhãtya vedàn akhilàn sàïgopaniùadas tathà 12,224.007c anvicchan naiùñhikaü karma dharmanaipuõadar÷anàt 12,224.008a kçùõadvaipàyanaü vyàsaü putro vaiyàsakiþ ÷ukaþ 12,224.008c papraccha saüdeham imaü chinnadharmàrthasaü÷ayam 12,224.009a bhåtagràmasya kartàraü kàlaj¤àne ca ni÷cayam 12,224.009b*0669_01 j¤ànaü brahma ca yogaü ca gavàtmakam idaü jagat 12,224.009b*0669_02 tritaye tv enam àyàti tathà hy eùo 'pi và punaþ 12,224.009b*0669_03 kenaiva ca vibhàgaþ syàt turãyo lakùaõair vinà 12,224.009b*0669_04 j¤ànaj¤eyàntare ko 'sau ko 'yaü bhàvas tu bhedavat 12,224.009b*0669_05 yaj j¤ànaü lakùaõaü caiva teùàü kartàram eva ca 12,224.009c bràhmaõasya ca yat kçtyaü tad bhavàn vaktum arhati 12,224.010a tasmai provàca tat sarvaü pità putràya pçcchate 12,224.010c atãtànàgate vidvàn sarvaj¤aþ sarvadharmavit 12,224.010d@026_0001 pçcchatas tava satputra yathàvat kãrtayàmy aham 12,224.010d@026_0002 ÷çõuùvàvahito bhåtvà yathàvçtam idaü jagat 12,224.010d@026_0003 kàryàdi kàraõàntaü yat kàryàntaü kàraõàdikam 12,224.010d@026_0004 j¤ànaü tad ubhayaü vittvà satyaü ca paramaü ÷ubham 12,224.010d@026_0005 brahmeti càbhivikhyàtaü tad vai pa÷yanti sårayaþ 12,224.010d@026_0006 brahma tejomayaü bhåtaü bhåtakàraõam adbhutam 12,224.010d@026_0007 àsãd àdau tatas tv àhuþ pràdhànyam iti tadvidaþ 12,224.010d@026_0008 triguõàü tàü mahàmàyàü vaiùõavãü prakçtiü viduþ 12,224.010d@026_0009 tad ãdç÷am anàdyantam avyaktam ajaraü dhruvam 12,224.010d@026_0010 apratarkyam avij¤eyaü brahmàgre vikçtaü ca tat 12,224.010d@026_0011 tad vai pradhànam uddiùñaü trisåkùmaü triguõàtmakam 12,224.010d@026_0012 samyag yogaguõaü svasthaü tad icchàkùobhitaü mahat 12,224.010d@026_0013 ÷aktitrayàtmikà tasya prakçtiþ kàraõàtmikà 12,224.010d@026_0014 asvatantrà ca satataü vidadhiùñhànasaüyutà 12,224.010d@026_0015 svabhàvàkhyaü samàpannà mohavigrahadhàriõã 12,224.010d@026_0016 vividhasyàsya jãvasya bhogàrthaü samupàgatà 12,224.010d@026_0017 yathà saünidhimàtreõa gandhaþ kùobhàya jàyate 12,224.010d@026_0018 manas tadvad a÷eùasya paràt para iti smçtaþ 12,224.010d@026_0019 sçùñvà pravi÷ya tat tasmin kùobhayàm àsa viùñhitaþ 12,224.010d@026_0020 sàttviko ràjasa÷ caiva tàmasa÷ ca tridhà mahàn 12,224.010d@026_0021 pradhànatattvàd udbhåto mahattvàc ca mahàn smçtaþ 12,224.010d@026_0022 pradhànatattvam udbhåtaü mahattattvaü samàvçõot 12,224.010d@026_0023 kàlàtmanàbhibhåtaü tat kàlo 'ü÷aþ paramàtmanaþ 12,224.010d@026_0024 puruùa÷ càprameyàtmà sa eva iti gãyate 12,224.010d@026_0025 triguõo 'sau mahàj¤àtaþ pradhàna iti vai ÷rutiþ 12,224.010d@026_0026 sàttviko ràjasa÷ caiva tàmasa÷ ca tridhàtmakaþ 12,224.010d@026_0027 trividho 'yam ahaükàro mahattattvàd ajàyata 12,224.010d@026_0028 tàmaso 'sàv ahaükàro bhåtàdir iti saüj¤itaþ 12,224.010d@026_0029 bhåtànàm àdibhåtatvàd raktàhis tàmasaþ smçtaþ 12,224.010d@026_0030 bhåtàdiþ sa vikurvàõaþ ÷iùñaü tanmàtrakaü tataþ 12,224.010d@026_0031 sasarja ÷abdaü tanmàtram àkà÷aü ÷abdalakùaõam 12,224.010d@026_0032 ÷abdalakùaõam àkà÷aü ÷abdatanmàtram àvçõot 12,224.010d@026_0033 tena saüpãóyamànas tu spar÷amàtraü sasarja ha 12,224.010d@026_0034 ÷abdamàtraü tadàkà÷aü spar÷amàtraü samàvçõot 12,224.010d@026_0035 sasarja vàyus tenàsau pãóyamàna iti ÷rutiþ 12,224.010d@026_0036 spar÷amàtraü tadà vàyå råpamàtraü samàvçõot 12,224.010d@026_0037 tena saüpãóyamànas tu sasarjàgnim iti ÷rutiþ 12,224.010d@026_0038 råpamàtraü tato vahniü samutsçjya samàvçõot 12,224.010d@026_0039 tena saüpãóyamànas tu rasamàtraü sasarja ha 12,224.010d@026_0040 råpamàtragataü tejo rasamàtraü samàvçõot 12,224.010d@026_0041 tena saüpãóyamànas tu sasarjàmbha iti ÷rutiþ 12,224.010d@026_0042 rasamàtràtmakaü bhåyo rasaü tanmàtram àvçõot 12,224.010d@026_0043 tena saüpãóyamànas tu gandhaü tanmàtrakaü tataþ 12,224.010d@026_0044 sasarja gandhaü tanmàtram àvçõot karakaü tathà 12,224.010d@026_0045 tena saüpãóyamànas tu kàñhinyaü ca sasarja ha 12,224.010d@026_0046 pçthivã jàyate tasmàd gandhatanmàtrajàt tathà 12,224.010d@026_0047 ammayaü sarvam evedam àpas tastambhire punaþ 12,224.010d@026_0048 bhåtànãmàni jàtàni pçthivyàdãni vai ÷rutiþ 12,224.010d@026_0049 bhåtànàü mårtir evaiùàm annaü caiùàü matà budhaiþ 12,224.010d@026_0050 tasmiüs tasmiüs tu tanmàtrà tanmàtrà iti te smçtàþ 12,224.010d@026_0051 taijasànãndriyàõy àhur devà vaikàrikà da÷a 12,224.010d@026_0052 ekàda÷aü mana÷ càtra devà vaikàrikàþ smçtàþ 12,224.010d@026_0053 eùàm uddhartakaþ kàlo nànàbhedavad àsthitaþ 12,224.010d@026_0054 paramàtmà ca bhåtàtmà guõabhedena saüsthitaþ 12,224.010d@026_0055 eka eva tridhà bhinnaþ karoti vividhàþ kriyàþ 12,224.010d@026_0056 brahmà sçjati bhåtàni pàti nàràyaõo 'vyayaþ 12,224.010d@026_0057 rudro hanti jaganmårtiþ kàla eùa kriyàbudhaþ 12,224.010d@026_0058 kàlo 'pi tanmayo 'cintyas triguõàtmà sanàtanaþ 12,224.010d@026_0059 avyakto 'sàv acintyo 'sau vartate bhinnalakùaõaþ 12,224.010d@026_0060 kàlàtmanà tv idaü bhinnam abhinnaü ÷råyate hi yat 12,224.011a anàdyantam ajaü divyam ajaraü dhruvam avyayam 12,224.011c apratarkyam avij¤eyaü brahmàgre samavartata 12,224.012a kàùñhà nimeùà da÷a pa¤ca caiva; triü÷at tu kàùñhà gaõayet kalàü tàm 12,224.012c triü÷at kalà÷ càpi bhaven muhårto; bhàgaþ kalàyà da÷ama÷ ca yaþ syàt 12,224.013a triü÷an muhårta÷ ca bhaved aha÷ ca; ràtri÷ ca saükhyà munibhiþ praõãtà 12,224.013c màsaþ smçto ràtryahanã ca triü÷at; saüvatsaro dvàda÷amàsa uktaþ 12,224.013e saüvatsaraü dve ayane vadanti; saükhyàvido dakùiõam uttaraü ca 12,224.014a ahoràtre vibhajate såryo mànuùalaukike 12,224.014c ràtriþ svapnàya bhåtànàü ceùñàyai karmaõàm ahaþ 12,224.015a pitrye ràtryahanã màsaþ pravibhàgas tayoþ punaþ 12,224.015c kçùõo 'haþ karmaceùñàyàü ÷uklaþ svapnàya ÷arvarã 12,224.016a daive ràtryahanã varùaü pravibhàgas tayoþ punaþ 12,224.016c ahas tatrodagayanaü ràtriþ syàd dakùiõàyanam 12,224.017a ye te ràtryahanã pårve kãrtite daivalaukike 12,224.017c tayoþ saükhyàya varùàgraü bràhme vakùyàmy ahaþkùape 12,224.018a teùàü saüvatsaràgràõi pravakùyàmy anupårva÷aþ 12,224.018c kçte tretàyuge caiva dvàpare ca kalau tathà 12,224.019a catvàry àhuþ sahasràõi varùàõàü tat kçtaü yugam 12,224.019c tasya tàvac chatã saüdhyà saüdhyàü÷a÷ ca tathàvidhaþ 12,224.020a itareùu sasaüdhyeùu sasaüdhyàü÷eùu ca triùu 12,224.020c ekàpàyena saüyànti sahasràõi ÷atàni ca 12,224.021a etàni ÷à÷vatàül lokàn dhàrayanti sanàtanàn 12,224.021c etad brahmavidàü tàta viditaü brahma ÷à÷vatam 12,224.022a catuùpàt sakalo dharmaþ satyaü caiva kçte yuge 12,224.022c nàdharmeõàgamaþ ka÷ cit paras tasya pravartate 12,224.023a itareùv àgamàd dharmaþ pàda÷as tv avaropyate 12,224.023b*0670_01 satyaü ÷aucaü tathàyu÷ ca dharma÷ càpaiti pàda÷aþ 12,224.023c caurikànçtamàyàbhir adharma÷ copacãyate 12,224.024a arogàþ sarvasiddhàrthà÷ caturvarùa÷atàyuùaþ 12,224.024c kçte tretàdiùv eteùàü pàda÷o hrasate vayaþ 12,224.025a vedavàdà÷ cànuyugaü hrasantãti ca naþ ÷rutam 12,224.025c àyåüùi cà÷iùa÷ caiva vedasyaiva ca yat phalam 12,224.026a anye kçtayuge dharmàs tretàyàü dvàpare 'pare 12,224.026c anye kaliyuge dharmà yathà÷aktikçtà iva 12,224.027a tapaþ paraü kçtayuge tretàyàü j¤ànam uttamam 12,224.027c dvàpare yaj¤am evàhur dànam eva kalau yuge 12,224.028a etàü dvàda÷asàhasrãü yugàkhyàü kavayo viduþ 12,224.028c sahasraü parivçttaü tad bràhmaü divasam ucyate 12,224.029a ràtris tàvat tithã bràhmã tadàdau vi÷vam ã÷varaþ 12,224.029c pralaye 'dhyàtmam àvi÷ya suptvà so 'nte vibudhyate 12,224.030a sahasrayugaparyantam ahar yad brahmaõo viduþ 12,224.030c ràtriü yugasahasràntàü te 'horàtravido janàþ 12,224.031a pratibuddho vikurute brahmàkùayyaü kùapàkùaye 12,224.031c sçjate ca mahad bhåtaü tasmàd vyaktàtmakaü manaþ 12,224.032a brahma tejomayaü ÷ukraü yasya sarvam idaü jagat 12,224.032c ekasya bhåtaü bhåtasya dvayaü sthàvarajaïgamam 12,224.033a ahar mukhe vibuddhaþ san sçjate vidyayà jagat 12,224.033c agra eva mahàbhåtam à÷u vyaktàtmakaü manaþ 12,224.034a abhibhåyeha càrciùmad vyasçjat sapta mànasàn 12,224.034c dåragaü bahudhàgàmi pràrthanàsaü÷ayàtmakam 12,224.035a manaþ sçùñiü vikurute codyamànaü sisçkùayà 12,224.035c àkà÷aü jàyate tasmàt tasya ÷abdo guõo mataþ 12,224.036a àkà÷àt tu vikurvàõàt sarvagandhavahaþ ÷uciþ 12,224.036c balavठjàyate vàyus tasya spar÷o guõo mataþ 12,224.037a vàyor api vikurvàõàj jyotir bhåtaü tamonudam 12,224.037c rociùõu jàyate tatra tad råpaguõam ucyate 12,224.038a jyotiùo 'pi vikurvàõàd bhavanty àpo rasàtmikàþ 12,224.038c adbhyo gandhaguõà bhåmiþ pårvaiùà sçùñir ucyate 12,224.039a guõàþ pårvasya pårvasya pràpnuvanty uttarottaram 12,224.039c teùàü yàvat tithaü yad yat tat tat tàvad guõaü smçtam 12,224.040a upalabhyàpsu ced gandhaü ke cid bråyur anaipuõàt 12,224.040c pçthivyàm eva taü vidyàd àpo vàyuü ca saü÷ritam 12,224.041a ete tu sapta puruùà nànàviryàþ pçthak pçthak 12,224.041c nà÷aknuvan prajàþ sraùñum asamàgamya sarvataþ 12,224.042a te sametya mahàtmànam anyonyam abhisaü÷ritàþ 12,224.042c ÷arãrà÷rayaõaü pràptàs tataþ puruùa ucyate 12,224.043a ÷rayaõàc charãraü bhavati mårtimat ùoóa÷àtmakam 12,224.043c tad àvi÷anti bhåtàni mahànti saha karmaõà 12,224.044a sarvabhåtàni càdàya tapasa÷ caraõàya ca 12,224.044c àdikartà mahàbhåtaü tam evàhuþ prajàpatim 12,224.045a sa vai sçjati bhåtàni sa eva puruùaþ paraþ 12,224.045c ajo janayate brahmà devarùipitçmànavàn 12,224.046a lokàn nadãþ samudràü÷ ca di÷aþ ÷ailàn vanaspatãn 12,224.046c narakiünararakùàüsi vayaþpa÷umçgoragàn 12,224.046e avyayaü ca vyayaü caiva dvayaü sthàvarajaïgamam 12,224.047a teùàü ye yàni karmàõi pràk sçùñyàü pratipedire 12,224.047c tàny eva pratipadyante sçjyamànàþ punaþ punaþ 12,224.048a hiüsràhiüsre mçdukråre dharmàdharme çtànçte 12,224.048c ato yan manyate dhàtà tasmàt tat tasya rocate 12,224.049a mahàbhåteùu nànàtvam indriyàrtheùu mårtiùu 12,224.049c viniyogaü ca bhåtànàü dhàtaiva vidadhàty uta 12,224.050a ke cit puruùakàraü tu pràhuþ karmavido janàþ 12,224.050c daivam ity apare vipràþ svabhàvaü bhåtacintakàþ 12,224.051a pauruùaü karma daivaü ca phalavçttisvabhàvataþ 12,224.051c traya ete 'pçthagbhåtà navivekaü tu ke cana 12,224.052a evam etac ca naivaü ca yad bhåtaü sçjate jagat 12,224.052c karmasthà viùamaü bråyuþ sattvasthàþ samadar÷inaþ 12,224.053a tapo niþ÷reyasaü jantos tasya målaü damaþ ÷amaþ 12,224.053c tena sarvàn avàpnoti yàn kàmàn manasecchati 12,224.054a tapasà tad avàpnoti yad bhåtaü sçjate jagat 12,224.054c sa tadbhåta÷ ca sarveùàü bhåtànàü bhavati prabhuþ 12,224.055a çùayas tapasà vedàn adhyaiùanta divàni÷am 12,224.055c anàdinidhanà nityà vàg utsçùñà svayaübhuvà 12,224.055d*0671_01 àdau vedamayã divyà yataþ sarvàþ pravçttayaþ 12,224.056a çùãõàü nàmadheyàni yà÷ ca vedeùu sçùñayaþ 12,224.056b*0672_01 nànàråpaü ca bhåtànàü karmaõàü ca pravartanam 12,224.056b*0672_02 veda÷abdebhya evàdau nirmimãte sa ã÷varaþ 12,224.056b*0672_03 nàmadheyàni carùãõàü yà÷ ca vedeùu sçùñayaþ 12,224.056c ÷arvaryanteùu jàtànàü tàny evaibhyo dadàti saþ 12,224.057a nàmabhedas tapaþkarmayaj¤àkhyà lokasiddhayaþ 12,224.057c àtmasiddhis tu vedeùu procyate da÷abhiþ kramaiþ 12,224.058a yad uktaü vedavàdeùu gahanaü vedadçùñibhiþ 12,224.058c tadanteùu yathàyuktaü kramayogena lakùyate 12,224.059a karmajo 'yaü pçthagbhàvo dvaüdvayukto viyoginaþ 12,224.059c àtmasiddhis tu vij¤àtà jahàti pràya÷o balam 12,224.060a dve brahmaõã veditavye ÷abdabrahma paraü ca yat 12,224.060c ÷abdabrahmaõi niùõàtaþ paraü brahmàdhigacchati 12,224.061a àrambhayaj¤àþ kùatrasya haviryaj¤à vi÷as tathà 12,224.061c paricàrayaj¤àþ ÷ådràs tu tapoyaj¤à dvijàtayaþ 12,224.062a tretàyuge vidhis tv eùàü yaj¤ànàü na kçte yuge 12,224.062c dvàpare viplavaü yànti yaj¤àþ kaliyuge tathà 12,224.063a apçthagdharmiõo martyà çksàmàni yajåüùi ca 12,224.063c kàmyàü puùñiü pçthag dçùñvà tapobhis tapa eva ca 12,224.064a tretàyàü tu samastàs te pràduràsan mahàbalàþ 12,224.064c saüyantàraþ sthàvaràõàü jaïgamànàü ca sarva÷aþ 12,224.065a tretàyàü saühatà hy ete yaj¤à varõàs tathaiva ca 12,224.065c saürodhàd àyuùas tv ete vyasyante dvàpare yuge 12,224.066a dç÷yante nàpi dç÷yante vedàþ kaliyuge 'khilàþ 12,224.066c utsãdante sayaj¤à÷ ca kevalà dharmasetavaþ 12,224.067a kçte yuge yas tu dharmo bràhmaõeùu pradç÷yate 12,224.067c àtmavatsu tapovatsu ÷rutavatsu pratiùñhitaþ 12,224.068a adharmavratasaüyogaü yathàdharmaü yuge yuge 12,224.068c vikriyante svadharmasthà vedavàdà yathàyugam 12,224.069a yathà vi÷vàni bhåtàni vçùñyà bhåyàüsi pràvçùi 12,224.069c sçjyante jaïgamasthàni tathà dharmà yuge yuge 12,224.070a yathartuùv çtuliïgàni nànàråpàõi paryaye 12,224.070c dç÷yante tàni tàny eva tathà brahmàharàtriùu 12,224.071a vihitaü kàlanànàtvam anàdinidhanaü tathà 12,224.071c kãrtitaü yat purastàt te tat såte càtti ca prajàþ 12,224.072a dadhàti prabhave sthànaü bhåtànàü saüyamo yamaþ 12,224.072c svabhàvenaiva vartante dvaüdvayuktàni bhåri÷aþ 12,224.073a sargaþ kàlaþ kriyà vedàþ kartà kàryaü kriyà phalam 12,224.073c proktaü te putra sarvaü vai yan màü tvaü paripçcchasi 12,224.074a pratyàhàraü tu vakùyàmi ÷arvaryàdau gate 'hani 12,224.074c yathedaü kurute 'dhyàtmaü susåkùmaü vi÷vam ã÷varaþ 12,224.075a divi såryàs tathà sapta dahanti ÷ikhino 'rciùà 12,224.075c sarvam etat tadàrcirbhiþ pårõaü jàjvalyate jagat 12,225.001 vyàsa uvàca 12,225.001a pçthivyàü yàni bhåtàni jaïgamàni dhruvàõi ca 12,225.001c tàny evàgre pralãyante bhåmitvam upayànti ca 12,225.002a tataþ pralãne sarvasmin sthàvare jaïgame tathà 12,225.002c akàùñhà nistçõà bhåmir dç÷yate kårmapçùñhavat 12,225.003a bhåmer api guõaü gandham àpa àdadate yadà 12,225.003c àttagandhà tadà bhåmiþ pralayatvàya kalpate 12,225.004a àpas tataþ pratiùñhanti årmimatyo mahàsvanàþ 12,225.004c sarvam evedam àpårya tiùñhanti ca caranti ca 12,225.005a apàm api guõàüs tàta jyotir àdadate yadà 12,225.005c àpas tadà àttaguõà jyotiùy uparamanti ca 12,225.006a yadàdityaü sthitaü madhye gåhanti ÷ikhino 'rciùaþ 12,225.006c sarvam evedam arcirbhiþ pårõaü jàjvalyate nabhaþ 12,225.007a jyotiùo 'pi guõaü råpaü vàyur àdadate yadà 12,225.007c pra÷àmyati tadà jyotir vàyur dodhåyate mahàn 12,225.008a tatas tu målam àsàdya vàyuþ saübhavam àtmanaþ 12,225.008c adha÷ cordhvaü ca tiryak ca dodhavãti di÷o da÷a 12,225.009a vàyor api guõaü spar÷am àkà÷aü grasate yadà 12,225.009c pra÷àmyati tadà vàyuþ khaü tu tiùñhati nànadat 12,225.009d*0673_01 aråpam arasaspar÷am agandhaü na ca mårtimat 12,225.009d*0673_02 sarvalokapraõaditaü svaü tu tiùñhati nànadat 12,225.010a àkà÷asya guõaü ÷abdam abhivyaktàtmakaü manaþ 12,225.010b*0674_01 grasate ca yadà so 'pi ÷àmyati pratisaücare 12,225.010c manaso vyaktam avyaktaü bràhmaþ sa pratisaücaraþ 12,225.011a tad àtmaguõam àvi÷ya mano grasati candramàþ 12,225.011c manasy uparate 'dhyàtmà candramasy avatiùñhate 12,225.012a taü tu kàlena mahatà saükalpaþ kurute va÷e 12,225.012c cittaü grasati saükalpas tac ca j¤ànam anuttamam 12,225.013a kàlo girati vij¤ànaü kàlo balam iti ÷rutiþ 12,225.013c balaü kàlo grasati tu taü vidvàn kurute va÷e 12,225.014a àkà÷asya tadà ghoùaü taü vidvàn kurute ''tmani 12,225.014c tad avyaktaü paraü brahma tac chà÷vatam anuttamam 12,225.014e evaü sarvàõi bhåtàni brahmaiva pratisaücaraþ 12,225.015a yathàvat kãrtitaü samyag evam etad asaü÷ayam 12,225.015c bodhyaü vidyàmayaü dçùñvà yogibhiþ paramàtmabhiþ 12,225.016a evaü vistàrasaükùepau brahmàvyakte punaþ punaþ 12,225.016c yugasàhasrayor àdàv ahno ràtryàs tathaiva ca 12,226.001 vyàsa uvàca 12,226.001a bhåtagràme niyuktaü yat tad etat kãrtitaü mayà 12,226.001c bràhmaõasya tu yat kçtyaü tat te vakùyàmi pçcchate 12,226.002a jàtakarmaprabhçty asya karmaõàü dakùiõàvatàm 12,226.002c kriyà syàd à samàvçtter àcàrye vedapàrage 12,226.003a adhãtya vedàn akhilàn guru÷u÷råùaõe rataþ 12,226.003c guråõàm ançõo bhåtvà samàvarteta yaj¤avit 12,226.004a àcàryeõàbhyanuj¤àta÷ caturõàm ekam à÷ramam 12,226.004c à vimokùàc charãrasya so 'nutiùñhed yathàvidhi 12,226.005a prajàsargeõa dàrai÷ ca brahmacaryeõa và punaþ 12,226.005c vane gurusakà÷e và yatidharmeõa và punaþ 12,226.006a gçhasthas tv eva sarveùàü caturõàü målam ucyate 12,226.006c tatra pakvakaùàyo hi dàntaþ sarvatra sidhyati 12,226.007a prajàvठ÷rotriyo yajvà mukto divyais tribhir çõaiþ 12,226.007c athànyàn à÷ramàn pa÷càt påto gacchati karmabhiþ 12,226.008a yat pçthivyàü puõyatamaü vidyàsthànaü tadàvaset 12,226.008c yateta tasmin pràmàõyaü gantuü ya÷asi cottame 12,226.009a tapasà và sumahatà vidyànàü pàraõena và 12,226.009c ijyayà và pradànair và vipràõàü vardhate ya÷aþ 12,226.010a yàvad asya bhavaty asmiül loke kãrtir ya÷askarã 12,226.010c tàvat puõyakçtàül lokàn anantàn puruùo '÷nute 12,226.011a adhyàpayed adhãyãta yàjayeta yajeta ca 12,226.011c na vçthà pratigçhõãyàn na ca dadyàt kathaü cana 12,226.012a yàjyataþ ÷iùyato vàpi kanyayà và dhanaü mahat 12,226.012c yady àgacched yajed dadyàn naiko '÷nãyàt kathaü cana 12,226.013a gçham àvasato hy asya nànyat tãrthaü pratigrahàt 12,226.013c devarùipitçgurvarthaü vçddhàturabubhukùatàm 12,226.014a antarhitàbhitaptànàü yathà÷akti bubhåùatàm 12,226.014c dravyàõàm ati÷aktyàpi deyam eùàü kçtàd api 12,226.015a arhatàm anuråpàõàü nàdeyaü hy asti kiü cana 12,226.015c uccaiþ÷ravasam apy a÷vaü pràpaõãyaü satàü viduþ 12,226.015d*0674A_01 dattvà jagàma brahmàdau lokàn daivair abhiùñutàn 12,226.016a anunãya tathà kàvyaþ satyasaüdho mahàvrataþ 12,226.016c svaiþ pràõair bràhmaõapràõàn paritràya divaü gataþ 12,226.017a rantideva÷ ca sàükçtyo vasiùñhàya mahàtmane 12,226.017c apaþ pradàya ÷ãtoùõà nàkapçùñhe mahãyate 12,226.018a àtreya÷ candradamayor arhator vividhaü dhanam 12,226.018c dattvà lokàn yayau dhãmàn anantàn sa mahãpatiþ 12,226.019a ÷ibirau÷ãnaro 'ïgàni sutaü ca priyam aurasam 12,226.019c bràhmaõàrtham upàkçtya nàkapçùñham ito gataþ 12,226.020a pratardanaþ kà÷ipatiþ pradàya nayane svake 12,226.020c bràhmaõàyàtulàü kãrtim iha càmutra cà÷nute 12,226.021a divyaü mçùña÷alàkaü tu sauvarõaü paramarddhimat 12,226.021c chatraü devàvçdho dattvà saràùñro 'bhyapatad divam 12,226.022a sàükçti÷ ca tathàtreyaþ ÷iùyebhyo brahma nirguõam 12,226.022c upadi÷ya mahàtejà gato lokàn anuttamàn 12,226.023a ambarãùo gavàü dattvà bràhmaõebhyaþ pratàpavàn 12,226.023c arbudàni da÷aikaü ca saràùñro 'bhyapatad divam 12,226.024a sàvitrã kuõóale divye ÷arãraü janamejayaþ 12,226.024c bràhmaõàrthe parityajya jagmatur lokam uttamam 12,226.025a sarvaratnaü vçùàdarbho yuvanà÷vaþ priyàþ striyaþ 12,226.025c ramyam àvasathaü caiva dattvàmuü lokam àsthitaþ 12,226.026a nimã ràùñraü ca vaideho jàmadagnyo vasuüdharàm 12,226.026c bràhmaõebhyo dadau càpi gaya÷ corvãü sapattanàm 12,226.027a avarùati ca parjanye sarvabhåtàni càsakçt 12,226.027c vasiùñho jãvayàm àsa prajàpatir iva prajàþ 12,226.028a karaüdhamasya putras tu marutto nçpatis tathà 12,226.028c kanyàm aïgirase dattvà divam à÷u jagàma ha 12,226.029a brahmadatta÷ ca pà¤càlyo ràjà buddhimatàü varaþ 12,226.029c nidhiü ÷aïkhaü dvijàgryebhyo dattvà lokàn avàptavàn 12,226.030a ràjà mitrasaha÷ càpi vasiùñhàya mahàtmane 12,226.030c madayantãü priyàü dattvà tayà saha divaü gataþ 12,226.031a sahasrajic ca ràjarùiþ pràõàn iùñàn mahàya÷àþ 12,226.031c bràhmaõàrthe parityajya gato lokàn anuttamàn 12,226.032a sarvakàmai÷ ca saüpårõaü dattvà ve÷ma hiraõmayam 12,226.032c mudgalàya gataþ svargaü ÷atadyumno mahãpatiþ 12,226.033a nàmnà ca dyutimàn nàma ÷àlvaràjaþ pratàpavàn 12,226.033c dattvà ràjyam çcãkàya gato lokàn anuttamàn 12,226.034a madirà÷va÷ ca ràjarùir dattvà kanyàü sumadhyamàm 12,226.034c hiraõyahastàya gato lokàn devair abhiùñutàn 12,226.035a lomapàda÷ ca ràjarùiþ ÷àntàü dattvà sutàü prabhuþ 12,226.035c ç÷ya÷çïgàya vipulaiþ sarvakàmair ayujyata 12,226.036a dattvà ÷atasahasraü tu gavàü ràjà prasenajit 12,226.036c savatsànàü mahàtejà gato lokàn anuttamàn 12,226.037a ete cànye ca bahavo dànena tapasà ca ha 12,226.037c mahàtmàno gatàþ svargaü ÷iùñàtmàno jitendriyàþ 12,226.038a teùàü pratiùñhità kãrtir yàvat sthàsyati medinã 12,226.038c dànayaj¤aprajàsargair ete hi divam àpnuvan 12,227.001 vyàsa uvàca 12,227.001a trayãvidyàm avekùeta vedeùåktàm athàïgataþ 12,227.001c çksàmavarõàkùarato yajuùo 'tharvaõas tathà 12,227.001d*0675_01 tiùñhaty eteùu bhagavàn ùañsu karmasu saüsthitaþ 12,227.002a vedavàdeùu ku÷alà hy adhyàtmaku÷alà÷ ca ye 12,227.002c sattvavanto mahàbhàgàþ pa÷yanti prabhavàpyayau 12,227.003a evaü dharmeõa varteta kriyàþ ÷iùñavad àcaret 12,227.003c asaürodhena bhåtànàü vçttiü lipseta vai dvijaþ 12,227.004a sadbhya àgatavij¤ànaþ ÷iùñaþ ÷àstravicakùaõaþ 12,227.004c svadharmeõa kriyà loke kurvàõaþ satyasaügaraþ 12,227.005a tiùñhaty eteùu gçhavàn ùañsu karmasu sa dvijaþ 12,227.005c pa¤cabhiþ satataü yaj¤aiþ ÷raddadhàno yajeta ca 12,227.006a dhçtimàn apramatta÷ ca dànto dharmavid àtmavàn 12,227.006c vãtaharùabhayakrodho bràhmaõo nàvasãdati 12,227.007a dànam adhyayanaü yaj¤as tapo hrãr àrjavaü damaþ 12,227.007c etair vardhayate tejaþ pàpmànaü càpakarùati 12,227.008a dhåtapàpmà tu medhàvã laghvàhàro jitendriyaþ 12,227.008c kàmakrodhau va÷e kçtvà ninãùed brahmaõaþ padam 12,227.009a agnãü÷ ca bràhmaõàü÷ càrced devatàþ praõameta ca 12,227.009c varjayed ruùatãü vàcaü hiüsàü càdharmasaühitàm 12,227.010a eùà pårvatarà vçttir bràhmaõasya vidhãyate 12,227.010c j¤ànàgamena karmàõi kurvan karmasu sidhyati 12,227.011a pa¤cendriyajalàü ghoràü lobhakålàü sudustaràm 12,227.011c manyupaïkàm anàdhçùyàü nadãü tarati buddhimàn 12,227.012a kàmamanyåddhataü yat syàn nityam atyantamohitam 12,227.012c mahatà vidhidçùñena balenàpratighàtinà 12,227.012e svabhàvasrotasà vçttam uhyate satataü jagat 12,227.013a kàlodakena mahatà varùàvartena saütatam 12,227.013c màsormiõartuvegena pakùolapatçõena ca 12,227.014a nimeùonmeùaphenena ahoràtrajavena ca 12,227.014c kàmagràheõa ghoreõa vedayaj¤aplavena ca 12,227.015a dharmadvãpena bhåtànàü càrthakàmaraveõa ca 12,227.015c çtasopànatãreõa vihiüsàtaruvàhinà 12,227.016a yugahradaughamadhyena brahmapràyabhavena ca 12,227.016c dhàtrà sçùñàni bhåtàni kçùyante yamasàdanam 12,227.017a etat praj¤àmayair dhãrà nistaranti manãùiõaþ 12,227.017c plavair aplavavanto hi kiü kariùyanty acetasaþ 12,227.018a upapannaü hi yat pràj¤o nistaren netaro janaþ 12,227.018c dårato guõadoùau hi pràj¤aþ sarvatra pa÷yati 12,227.019a saü÷ayàtmà sa kàmàtmà calacitto 'lpacetanaþ 12,227.019c apràj¤o na taraty eva yo hy àste na sa gacchati 12,227.020a aplavo hi mahàdoùam uhyamàno 'dhigacchati 12,227.020c kàmagràhagçhãtasya j¤ànam apy asya na plavaþ 12,227.021a tasmàd unmajjanasyàrthe prayateta vicakùaõaþ 12,227.021c etad unmajjanaü tasya yad ayaü bràhmaõo bhavet 12,227.022a tryavadàte kule jàtas trisaüdehas trikarmakçt 12,227.022c tasmàd unmajjanas tiùñhen nistaret praj¤ayà yathà 12,227.023a saüskçtasya hi dàntasya niyatasya kçtàtmanaþ 12,227.023c pràj¤asyànantarà siddhir iha loke paratra ca 12,227.024a vartate teùu gçhavàn akrudhyann anasåyakaþ 12,227.024c pa¤cabhiþ satataü yaj¤air vighasà÷ã yajeta ca 12,227.025a satàü vçttena varteta kriyàþ ÷iùñavad àcaret 12,227.025c asaürodhena dharmasya vçttiü lipsed agarhitàm 12,227.026a ÷rutivij¤ànatattvaj¤aþ ÷iùñàcàro vicakùaõaþ 12,227.026c svadharmeõa kriyàvàü÷ ca karmaõà so 'py asaükaraþ 12,227.027a kriyàvठ÷raddadhàna÷ ca dàtà pràj¤o 'nasåyakaþ 12,227.027c dharmàdharmavi÷eùaj¤aþ sarvaü tarati dustaram 12,227.028a dhçtimàn apramatta÷ ca dànto dharmavid àtmavàn 12,227.028c vãtaharùabhayakrodho bràhmaõo nàvasãdati 12,227.029a eùà pårvatarà vçttir bràhmaõasya vidhãyate 12,227.029c j¤ànavittvena karmàõi kurvan sarvatra sidhyati 12,227.030a adharmaü dharmakàmo hi karotãhàvicakùaõaþ 12,227.030c dharmaü càdharmasaükà÷aü ÷ocann iva karoti saþ 12,227.031a dharmaü karomãti karoty adharmam; adharmakàma÷ ca karoti dharmam 12,227.031c ubhe bàlaþ karmaõã na prajànan; sa jàyate mriyate càpi dehã 12,228.001 vyàsa uvàca 12,228.001a atha ced rocayed etad druhyeta manasà tathà 12,228.001c unmajjaü÷ ca nimajjaü÷ ca j¤ànavàn plavavàn bhavet 12,228.002a praj¤ayà nirmitair dhãràs tàrayanty abudhàn plavaiþ 12,228.002c nàbudhàs tàrayanty anyàn àtmànaü và kathaü cana 12,228.003a chinnadoùo munir yogàn yukto yu¤jãta dvàda÷a 12,228.003c da÷akarmasukhàn arthàn upàyàpàyanirbhayaþ 12,228.004a cakùur àcàravit pràj¤o manasà dar÷anena ca 12,228.004c yacched vàïmanasã buddhyà ya icchej j¤ànam uttamam 12,228.004e j¤ànena yacched àtmànaü ya icchec chàntim àtmanaþ 12,228.005a eteùàü ced anudraùñà puruùo 'pi sudàruõaþ 12,228.005c yadi và sarvavedaj¤o yadi vàpy ançco 'japaþ 12,228.006a yadi và dhàrmiko yajvà yadi và pàpakçttamaþ 12,228.006c yadi và puruùavyàghro yadi và klaibyadhàrità 12,228.007a taraty eva mahàdurgaü jaràmaraõasàgaram 12,228.007c evaü hy etena yogena yu¤jàno 'py ekam antataþ 12,228.007e api jij¤àsamàno hi ÷abdabrahmàtivartate 12,228.008a dharmopastho hrãvaråtha upàyàpàyakåbaraþ 12,228.008c apànàkùaþ pràõayugaþ praj¤àyur jãvabandhanaþ 12,228.009a cetanàbandhura÷ càrur àcàragrahanemivàn 12,228.009c dar÷anaspar÷anavaho ghràõa÷ravaõavàhanaþ 12,228.010a praj¤ànàbhiþ sarvatantrapratodo j¤ànasàrathiþ 12,228.010c kùetraj¤àdhiùñhito dhãraþ ÷raddhàdamapuraþsaraþ 12,228.011a tyàgavartmànugaþ kùemyaþ ÷aucago dhyànagocaraþ 12,228.011c jãvayukto ratho divyo brahmaloke viràjate 12,228.012a atha saütvaramàõasya ratham etaü yuyukùataþ 12,228.012c akùaraü gantumanaso vidhiü vakùyàmi ÷ãghragam 12,228.013a sapta yo dhàraõàþ kçtsnà vàgyataþ pratipadyate 12,228.013c pçùñhataþ pàr÷vata÷ cànyà yàvatyas tàþ pradhàraõàþ 12,228.014a krama÷aþ pàrthivaü yac ca vàyavyaü khaü tathà payaþ 12,228.014c jyotiùo yat tad ai÷varyam ahaükàrasya buddhitaþ 12,228.015a avyaktasya tathai÷varyaü krama÷aþ pratipadyate 12,228.015c vikramà÷ càpi yasyaite tathà yuïkte sa yogataþ 12,228.016a athàsya yogayuktasya siddhim àtmani pa÷yataþ 12,228.016c nirmathyamànaþ såkùmatvàd råpàõãmàni dar÷ayet 12,228.017a ÷ai÷iras tu yathà dhåmaþ såkùmaþ saü÷rayate nabhaþ 12,228.017c tathà dehàd vimuktasya pårvaråpaü bhavaty uta 12,228.018a atha dhåmasya virame dvitãyaü råpadar÷anam 12,228.018c jalaråpam ivàkà÷e tatraivàtmani pa÷yati 12,228.019a apàü vyatikrame càpi vahniråpaü prakà÷ate 12,228.019c tasminn uparate càsya pãtavastravad iùyate 12,228.019c*0676_01 **** **** vàyavyaü såkùmam apy atha 12,228.019c*0676_02 råpaü prakà÷ate tatra 12,228.019d*0677_01 tasminn uparate råpam àkà÷asya prakà÷ate 12,228.019e årõàråpasavarõaü ca tasya råpaü prakà÷ate 12,228.020a atha ÷vetàü gatiü gatvà vàyavyaü såkùmam apy ajaþ 12,228.020b*0678_01 tasminn uparate càsya buddhiråpaü prakà÷ate 12,228.020c a÷uklaü cetasaþ saukùmyam avyaktaü brahmaõo 'sya vai 12,228.021a eteùv api hi jàteùu phalajàtàni me ÷çõu 12,228.021c jàtasya pàrthivai÷varye sçùñir iùñà vidhãyate 12,228.022a prajàpatir ivàkùobhyaþ ÷arãràt sçjati prajàþ 12,228.022c aïgulyaïguùñhamàtreõa hastapàdena và tathà 12,228.023a pçthivãü kampayaty eko guõo vàyor iti smçtaþ 12,228.023c àkà÷abhåta÷ càkà÷e savarõatvàt praõa÷yati 12,228.024a varõato gçhyate càpi kàmàt pibati cà÷ayàn 12,228.024c na càsya tejasà råpaü dç÷yate ÷àmyate tathà 12,228.025a ahaükàrasya vijiteþ pa¤caite syur va÷ànugàþ 12,228.025c ùaõõàm àtmani buddhau ca jitàyàü prabhavaty atha 12,228.026a nirdoùà pratibhà hy enaü kçtsnà samabhivartate 12,228.026c tathaiva vyaktam àtmànam avyaktaü pratipadyate 12,228.027a yato niþsarate loko bhavati vyaktasaüj¤akaþ 12,228.027c tatràvyaktamayãü vyàkhyàü ÷çõu tvaü vistareõa me 12,228.027e tathà vyaktamayãü caiva saükhyàü pårvaü nibodha me 12,228.028a pa¤caviü÷atitattvàni tulyàny ubhayataþ samam 12,228.028c yoge sàükhye 'pi ca tathà vi÷eùàüs tatra me ÷çõu 12,228.029a proktaü tad vyaktam ity eva jàyate vardhate ca yat 12,228.029c jãryate mriyate caiva caturbhir lakùaõair yutam 12,228.030a viparãtam ato yat tu tad avyaktam udàhçtam 12,228.030c dvàv àtmànau ca vedeùu siddhànteùv apy udàhçtau 12,228.031a caturlakùaõajaü tv anyaü caturvargaü pracakùate 12,228.031c vyaktam avyaktajaü caiva tathà buddham athetarat 12,228.031e sattvaü kùetraj¤a ity etad dvayam apy anudar÷itam 12,228.032a dvàv àtmànau ca vedeùu viùayeùu ca rajyataþ 12,228.032c viùayàt pratisaühàraþ sàükhyànàü siddhilakùaõam 12,228.033a nirmama÷ cànahaükàro nirdvaüdva÷ chinnasaü÷ayaþ 12,228.033c naiva krudhyati na dveùñi nànçtà bhàùate giraþ 12,228.034a àkruùñas tàóita÷ caiva maitreõa dhyàti nà÷ubham 12,228.034c vàgdaõóakarmamanasàü trayàõàü ca nivartakaþ 12,228.035a samaþ sarveùu bhåteùu brahmàõam abhivartate 12,228.035c naivecchati na càniccho yàtràmàtravyavasthitaþ 12,228.036a alolupo 'vyatho dànto na kçtã na niràkçtiþ 12,228.036c nàsyendriyam anekàgraü nàtikùiptamanorathaþ 12,228.036d*0679_01 sarvabhåtahito maitraþ samaloùñà÷makà¤canaþ 12,228.036d*0679_02 tulyapriyàpriyo dhãras tulyanindàtmasaüstutiþ 12,228.036d*0679_03 aspçhaþ sarvakàmebhyo brahmacarye dçóha÷ ca yaþ 12,228.036e ahiüsraþ sarvabhåtànàm ãdçk sàükhyo vimucyate 12,228.037a atha yogàd vimucyante kàraõair yair nibodha me 12,228.037c yogai÷varyam atikrànto yo 'tikràmati mucyate 12,228.038a ity eùà bhàvajà buddhiþ kathità te na saü÷ayaþ 12,228.038c evaü bhavati nirdvaüdvo brahmàõaü càdhigacchati 12,229.001 vyàsa uvàca 12,229.001a atha j¤ànaplavaü dhãro gçhãtvà ÷àntim àsthitaþ 12,229.001c unmajjaü÷ ca nimajjaü÷ ca j¤ànam evàbhisaü÷rayet 12,229.002 ÷uka uvàca 12,229.002a kiü taj j¤ànam atho vidyà yayà nistarati dvayam 12,229.002c pravçttilakùaõo dharmo nivçttir iti caiva hi 12,229.003 vyàsa uvàca 12,229.003a yas tu pa÷yet svabhàvena vinà bhàvam acetanaþ 12,229.003c puùyate ca punaþ sarvàn praj¤ayà muktahetukaþ 12,229.004a yeùàü caikàntabhàvena svabhàvaþ kàraõaü matam 12,229.004c påtvà tçõabusãkàü vai te labhante na kiü cana 12,229.005a ye cainaü pakùam à÷ritya vartayanty alpacetasaþ 12,229.005c svabhàvaü kàraõaü j¤àtvà na ÷reyaþ pràpnuvanti te 12,229.006a svabhàvo hi vinà÷àya mohakarmamanobhavaþ 12,229.006c niruktam etayor etat svabhàvaparabhàvayoþ 12,229.007a kçùyàdãni hi karmàõi sasyasaüharaõàni ca 12,229.007c praj¤àvadbhiþ prakëptàni yànàsanagçhàõi ca 12,229.008a àkrãóànàü gçhàõàü ca gadànàm agadasya ca 12,229.008c praj¤àvantaþ pravaktàro j¤ànavadbhir anuùñhitàþ 12,229.009a praj¤à saüyojayaty arthaiþ praj¤à ÷reyo 'dhigacchati 12,229.009c ràjàno bhu¤jate ràjyaü praj¤ayà tulyalakùaõàþ 12,229.010a pàràvaryaü tu bhåtànàü j¤ànenaivopalabhyate 12,229.010c vidyayà tàta sçùñànàü vidyaiva paramà gatiþ 12,229.011a bhåtànàü janma sarveùàü vividhànàü caturvidham 12,229.011c jaràyvaõóam athodbhedaü svedaü càpy upalakùayet 12,229.012a sthàvarebhyo vi÷iùñàni jaïgamàny upalakùayet 12,229.012c upapannaü hi yac ceùñà vi÷iùyeta vi÷eùyayoþ 12,229.013a àhur dvibahupàdàni jaïgamàni dvayàni ca 12,229.013c bahupàdbhyo vi÷iùñàni dvipàdàni bahåny api 12,229.014a dvipadàni dvayàny àhuþ pàrthivànãtaràõi ca 12,229.014c pàrthivàni vi÷iùñàni tàni hy annàni bhu¤jate 12,229.015a pàrthivàni dvayàny àhur madhyamàny uttamàni ca 12,229.015c madhyamàni vi÷iùñàni jàtidharmopadhàraõàt 12,229.016a madhyamàni dvayàny àhur dharmaj¤ànãtaràõi ca 12,229.016c dharmaj¤àni vi÷iùñàni kàryàkàryopadhàraõàt 12,229.017a dharmaj¤àni dvayàny àhur vedaj¤ànãtaràõi ca 12,229.017c vedaj¤àni vi÷iùñàni vedo hy eùu pratiùñhitaþ 12,229.018a vedaj¤àni dvayàny àhuþ pravaktéõãtaràõi ca 12,229.018c pravaktéõi vi÷iùñàni sarvadharmopadhàraõàt 12,229.019a vij¤àyante hi yair vedàþ sarvadharmakriyàphalàþ 12,229.019c sayaj¤àþ sakhilà vedàþ pravaktçbhyo viniþsçtàþ 12,229.020a pravaktéõi dvayàny àhur àtmaj¤ànãtaràõi ca 12,229.020c àtmaj¤àni vi÷iùñàni janmàjanmopadhàraõàt 12,229.021a dharmadvayaü hi yo veda sa sarvaþ sarvadharmavid 12,229.021c sa tyàgã satyasaükalpaþ sa tu kùàntaþ sa ã÷varaþ 12,229.022a dharmaj¤ànapratiùñhaü hi taü devà bràhmaõaü viduþ 12,229.022c ÷abdabrahmaõi niùõàtaü pare ca kçtani÷cayam 12,229.023a antaþsthaü ca bahiùñhaü ca ye ''dhiyaj¤àdhidaivatam 12,229.023c jànanti tàn namasyàmas te devàs tàta te dvijàþ 12,229.024a teùu vi÷vam idaü bhåtaü sàgraü ca jagad àhitam 12,229.024c teùàü màhàtmyabhàvasya sadç÷aü nàsti kiü cana 12,229.025a àdiü te nidhanaü caiva karma càtãtya sarva÷aþ 12,229.025c caturvidhasya bhåtasya sarvasye÷àþ svayaübhuvaþ 12,230.001 vyàsa uvàca 12,230.001a eùà pårvatarà vçttir bràhmaõasya vidhãyate 12,230.001c j¤ànavàn eva karmàõi kurvan sarvatra sidhyati 12,230.002a tatra cen na bhaved evaü saü÷ayaþ karmani÷caye 12,230.002c kiü nu karma svabhàvo 'yaü j¤ànaü karmeti và punaþ 12,230.003a tatra ceha vivitsà syàj j¤ànaü cet puruùaü prati 12,230.003c upapattyupalabdhibhyàü varõayiùyàmi tac chçõu 12,230.004a pauruùaü kàraõaü ke cid àhuþ karmasu mànavàþ 12,230.004c daivam eke pra÷aüsanti svabhàvaü càpare janàþ 12,230.005a pauruùaü karma daivaü ca phalavçttisvabhàvataþ 12,230.005c trayam etat pçthagbhåtam avivekaü tu ke cana 12,230.006a evam etan na càpy evam ubhe càpi na càpy ubhe 12,230.006c karmasthà viùamaü bråyuþ sattvasthàþ samadar÷inaþ 12,230.007a tretàyàü dvàpare caiva kalijà÷ ca sasaü÷ayàþ 12,230.007b*0680_01 tretàyuge vidhis tv eùa dharmàõàü na kçte yuge 12,230.007c tapasvinaþ pra÷àntà÷ ca sattvasthà÷ ca kçte yuge 12,230.008a apçthagdar÷inaþ sarve çksàmasu yajuþùu ca 12,230.008c kàmadveùau pçthag dçùñvà tapaþ kçta upàsate 12,230.009a tapodharmeõa saüyuktas taponityaþ susaü÷itaþ 12,230.009c tena sarvàn avàpnoti kàmàn yàn manasecchati 12,230.010a tapasà tad avàpnoti yad bhåtvà sçjate jagat 12,230.010c tadbhåta÷ ca tataþ sarvo bhåtànàü bhavati prabhuþ 12,230.011a tad uktaü vedavàdeùu gahanaü vedadar÷ibhiþ 12,230.011c vedànteùu punar vyaktaü kramayogena lakùyate 12,230.012a àrambhayaj¤àþ kùatrasya haviryaj¤à vi÷aþ smçtàþ 12,230.012c paricàrayaj¤àþ ÷ådrà÷ ca japayaj¤à dvijàtayaþ 12,230.013a pariniùñhitakàryo hi svàdhyàyena dvijo bhavet 12,230.013c kuryàd anyan na và kuryàn maitro bràhmaõa ucyate 12,230.014a tretàdau sakalà vedà yaj¤à varõà÷ramàs tathà 12,230.014c saürodhàd àyuùas tv ete vyasyante dvàpare yuge 12,230.015a dvàpare viplavaü yànti vedàþ kaliyuge tathà 12,230.015c dç÷yante nàpi dç÷yante kaler ante punaþ punaþ 12,230.016a utsãdanti svadharmà÷ ca tatràdharmeõa pãóitàþ 12,230.016c gavàü bhåme÷ ca ye càpàm oùadhãnàü ca ye rasàþ 12,230.017a adharmàntarhità vedà vedadharmàs tathà÷ramàþ 12,230.017c vikriyante svadharmasthàþ sthàvaràõi caràõi ca 12,230.018a yathà sarvàõi bhåtàni vçùñir bhaumàni varùati 12,230.018c sçjate sarvato 'ïgàni tathà vedà yuge yuge 12,230.019a visçtaü kàlanànàtvam anàdinidhanaü ca yat 12,230.019c kãrtitaü tat purastàn me yataþ saüyànti yànti ca 12,230.020a dhàtedaü prabhavasthànaü bhåtànàü saüyamo yamaþ 12,230.020c svabhàvena pravartante dvaüdvasçùñàni bhåri÷aþ 12,230.021a sargaþ kàlo dhçtir vedàþ kartà kàryaü kriyà phalam 12,230.021c etat te kathitaü tàta yan màü tvaü paripçcchasi 12,231.001 bhãùma uvàca 12,231.001a ity ukto 'bhipra÷asyaitat paramarùes tu ÷àsanam 12,231.001c mokùadharmàrthasaüyuktam idaü praùñuü pracakrame 12,231.002 ÷uka uvàca 12,231.002a prajàvठ÷rotriyo yajvà vçddhaþ praj¤o 'nasåyakaþ 12,231.002c anàgatam anaitihyaü kathaü brahmàdhigacchati 12,231.003a tapasà brahmacaryeõa sarvatyàgena medhayà 12,231.003c sàükhye và yadi và yoge etat pçùño 'bhidhatsva me 12,231.004a manasa÷ cendriyàõàü càpy aikàgryaü samavàpyate 12,231.004c yenopàyena puruùais tac ca vyàkhyàtum arhasi 12,231.005 vyàsa uvàca 12,231.005a nànyatra vidyàtapasor nànyatrendriyanigrahàt 12,231.005c nànyatra sarvasaütyàgàt siddhiü vindati ka÷ cana 12,231.006a mahàbhåtàni sarvàõi pårvasçùñiþ svayaübhuvaþ 12,231.006c bhåyiùñhaü pràõabhçdgràme niviùñàni ÷arãriùu 12,231.007a bhåmer deho jalàt sàro jyotiùa÷ cakùuùã smçte 12,231.007c pràõàpànà÷rayo vàyuþ kheùv àkà÷aü ÷arãriõàm 12,231.008a krànte viùõur bale ÷akraþ koùñhe 'gnir bhuktam archati 12,231.008c karõayoþ pradi÷aþ ÷rotre jihvàyàü vàk sarasvatã 12,231.009a karõau tvak cakùuùã jihvà nàsikà caiva pa¤camã 12,231.009c dar÷anànãndriyoktàni dvàràõy àhàrasiddhaye 12,231.010a ÷abdaü spar÷aü tathà råpaü rasaü gandhaü ca pa¤camam 12,231.010c indriyàõi pçthak tv arthàn manaso dar÷ayanty uta 12,231.011a indriyàõi mano yuïkte va÷yàn yanteva vàjinaþ 12,231.011c mana÷ càpi sadà yuïkte bhåtàtmà hçdayà÷ritaþ 12,231.012a indriyàõàü tathaiveùàü sarveùàm ã÷varaü manaþ 12,231.012c niyame ca visarge ca bhåtàtmà manasas tathà 12,231.013a indriyàõãndriyàrthà÷ ca svabhàva÷ cetanà manaþ 12,231.013c pràõàpànau ca jãva÷ ca nityaü deheùu dehinàm 12,231.014a à÷rayo nàsti sattvasya guõa÷abdo na cetanà 12,231.014c sattvaü hi tejaþ sçjati na guõàn vai kadà cana 12,231.015a evaü saptada÷aü dehe vçtaü ùoóa÷abhir guõaiþ 12,231.015c manãùã manasà vipraþ pa÷yaty àtmànam àtmani 12,231.016a na hy ayaü cakùuùà dç÷yo na ca sarvair apãndriyaiþ 12,231.016c manasà saüpradãptena mahàn àtmà prakà÷ate 12,231.017a a÷abdaspar÷aråpaü tad arasàgandham avyayam 12,231.017c a÷arãraü ÷arãre sve nirãkùeta nirindriyam 12,231.018a avyaktaü vyaktadeheùu martyeùv amaram à÷ritam 12,231.018c yo 'nupa÷yati sa pretya kalpate brahmabhåyase 12,231.019a vidyàbhijanasaüpanne bràhmaõe gavi hastini 12,231.019c ÷uni caiva ÷vapàke ca paõóitàþ samadar÷inaþ 12,231.020a sa hi sarveùu bhåteùu jaïgameùu dhruveùu ca 12,231.020c vasaty eko mahàn àtmà yena sarvam idaü tatam 12,231.021a sarvabhåteùu càtmànaü sarvabhåtàni càtmani 12,231.021c yadà pa÷yati bhåtàtmà brahma saüpadyate tadà 12,231.022a yàvàn àtmani vedàtmà tàvàn àtmà paràtmani 12,231.022c ya evaü satataü veda so 'mçtatvàya kalpate 12,231.023a sarvabhåtàtmabhåtasya sarvabhåtahitasya ca 12,231.023c devàpi màrge muhyanti apadasya padaiùiõaþ 12,231.024a ÷akunãnàm ivàkà÷e jale vàricarasya và 12,231.024c yathà gatir na dç÷yeta tathaiva sumahàtmanaþ 12,231.025a kàlaþ pacati bhåtàni sarvàõy evàtmanàtmani 12,231.025c yasmiüs tu pacyate kàlas taü na vedeha ka÷ cana 12,231.026a na tad årdhvaü na tiryak ca nàdho na ca tiraþ punaþ 12,231.026b*0681_01 indriyair api buddhyà và gçhyate na kadà cana 12,231.026c na madhye pratigçhõãte naiva ka÷ cit kuta÷ cana 12,231.027a sarve 'ntaþsthà ime lokà bàhyam eùàü na kiü cana 12,231.027c yaþ sahasraü samàgacched yathà bàõo guõacyutaþ 12,231.028a naivàntaü kàraõasyeyàd yady api syàn manojavaþ 12,231.028c tasmàt såkùmàt såkùmataraü nàsti sthålataraü tataþ 12,231.029a sarvataþpàõipàdàntaü sarvatokùi÷iromukham 12,231.029c sarvataþ÷rutimal loke sarvam àvçtya tiùñhati 12,231.030a tad evàõor aõutaraü tan mahadbhyo mahattaram 12,231.030c tad antaþ sarvabhåtànàü dhruvaü tiùñhan na dç÷yate 12,231.031a akùaraü ca kùaraü caiva dvaidhãbhàvo 'yam àtmanaþ 12,231.031c kùaraþ sarveùu bhåteùu divyaü hy amçtam akùaram 12,231.032a navadvàraü puraü gatvà haüso hi niyato va÷ã 12,231.032c ã÷aþ sarvasya bhåtasya sthàvarasya carasya ca 12,231.033a hànibhaïgavikalpànàü navànàü saü÷rayeõa ca 12,231.033c ÷arãràõàm ajasyàhur haüsatvaü pàradar÷inaþ 12,231.034a haüsoktaü càkùaraü caiva kåñasthaü yat tad akùaram 12,231.034c tad vidvàn akùaraü pràpya jahàti pràõajanmanã 12,232.001 vyàsa uvàca 12,232.001a pçcchatas tava satputra yathàvad iha tattvataþ 12,232.001c sàükhyanyàyena saüyuktaü yad etat kãrtitaü mayà 12,232.002a yogakçtyaü tu te kçtsnaü vartayiùyàmi tac chçõu 12,232.002c ekatvaü buddhimanasor indriyàõàü ca sarva÷aþ 12,232.002e àtmano dhyàyinas tàta j¤ànam etad anuttamam 12,232.003a tad etad upa÷àntena dàntenàdhyàtma÷ãlinà 12,232.003c àtmàràmeõa buddhena boddhavyaü ÷ucikarmaõà 12,232.004a yogadoùàn samucchidya pa¤ca yàn kavayo viduþ 12,232.004c kàmaü krodhaü ca lobhaü ca bhayaü svapnaü ca pa¤camam 12,232.005a krodhaü ÷amena jayati kàmaü saükalpavarjanàt 12,232.005c sattvasaüsevanàd dhãro nidràm ucchettum arhati 12,232.006a dhçtyà ÷i÷nodaraü rakùet pàõipàdaü ca cakùuùà 12,232.006c cakùuþ ÷rotre ca manasà mano vàcaü ca karmaõà 12,232.007a apramàdàd bhayaü jahyàl lobhaü pràj¤opasevanàt 12,232.007c evam etàn yogadoùठjayen nityam atandritaþ 12,232.008a agnãü÷ ca bràhmaõàü÷ càrced devatàþ praõameta ca 12,232.008c varjayed ruùitàü vàcaü hiüsàyuktàü manonugàm 12,232.009a brahma tejomayaü ÷ukraü yasya sarvam idaü rasaþ 12,232.009c ekasya bhåtaü bhåtasya dvayaü sthàvarajaïgamam 12,232.010a dhyànam adhyayanaü dànaü satyaü hrãr àrjavaü kùamà 12,232.010c ÷aucam àhàrasaü÷uddhir indriyàõàü ca nigrahaþ 12,232.011a etair vivardhate tejaþ pàpmànaü càpakarùati 12,232.011c sidhyanti càsya sarvàrthà vij¤ànaü ca pravartate 12,232.012a samaþ sarveùu bhåteùu labdhàlabdhena vartayan 12,232.012c dhutapàpmà tu tejasvã laghvàhàro jitendriyaþ 12,232.012e kàmakrodhau va÷e kçtvà ninãùed brahmaõaþ padam 12,232.013a manasa÷ cendriyàõàü ca kçtvaikàgryaü samàhitaþ 12,232.013c pràg ràtràpararàtreùu dhàrayen mana àtmanà 12,232.014a jantoþ pa¤cendriyasyàsya yad ekaü chidram indriyam 12,232.014c tato 'sya sravati praj¤à dçteþ pàdàd ivodakam 12,232.015a manas tu pårvam àdadyàt kumãnàn iva matsyahà 12,232.015c tataþ ÷rotraü tata÷ cakùur jihvàü ghràõaü ca yogavit 12,232.016a tata etàni saüyamya manasi sthàpayed yatiþ 12,232.016c tathaivàpohya saükalpàn mano hy àtmani dhàrayet 12,232.017a pa¤ca j¤ànena saüdhàya manasi sthàpayed yatiþ 12,232.017c yadaitàny avatiùñhante manaþùaùñhàni càtmani 12,232.017e prasãdanti ca saüsthàya tadà brahma prakà÷ate 12,232.018a vidhåma iva dãptàrcir àditya iva dãptimàn 12,232.018c vaidyuto 'gnir ivàkà÷e pa÷yaty àtmànam àtmanà 12,232.018e sarvaü ca tatra sarvatra vyàpakatvàc ca dç÷yate 12,232.019a taü pa÷yanti mahàtmàno bràhmaõà ye manãùiõaþ 12,232.019c dhçtimanto mahàpràj¤àþ sarvabhåtahite ratàþ 12,232.020a evaü parimitaü kàlam àcaran saü÷itavrataþ 12,232.020c àsãno hi rahasy eko gacched akùarasàtmyatàm 12,232.021a pramoho bhrama àvarto ghràõa÷ravaõadar÷ane 12,232.021c adbhutàni rasaspar÷e ÷ãtoùõe màrutàkçtiþ 12,232.022a pratibhàm upasargàü÷ càpy upasaügçhya yogataþ 12,232.022c tàüs tattvavid anàdçtya svàtmanaiva nivartayet 12,232.023a kuryàt paricayaü yoge traikàlyaü niyato muniþ 12,232.023c giri÷çïge tathà caitye vçkùàgreùu ca yojajet 12,232.024a saüniyamyendriyagràmaü goùñhe bhàõóamanà iva 12,232.024c ekàgra÷ cintayen nityaü yogàn nodvejayen manaþ 12,232.025a yenopàyena ÷akyeta saüniyantuü calaü manaþ 12,232.025c taü taü yukto niùeveta na caiva vicalet tataþ 12,232.026a ÷ånyà giriguhà÷ caiva devatàyatanàni ca 12,232.026c ÷ånyàgàràõi caikàgro nivàsàrtham upakramet 12,232.027a nàbhiùvajet paraü vàcà karmaõà manasàpi và 12,232.027c upekùako yatàhàro labdhàlabdhe samo bhavet 12,232.028a ya÷ cainam abhinandeta ya÷ cainam apavàdayet 12,232.028c samas tayo÷ càpy ubhayor nàbhidhyàyec chubhà÷ubham 12,232.029a na prahçùyeta làbheùu nàlàbheùu ca cintayet 12,232.029c samaþ sarveùu bhåteùu sadharmà màtari÷vanaþ 12,232.030a evaü sarvàtmanaþ sàdhoþ sarvatra samadar÷inaþ 12,232.030c ùaõmàsàn nityayuktasya ÷abdabrahmàtivartate 12,232.031a vedanàrtàþ prajà dçùñvà samaloùñà÷makà¤canaþ 12,232.031c etasmin nirato màrge viramen na vimohitaþ 12,232.032a api varõàv akçùñas tu nàrã và dharmakàïkùiõã 12,232.032c tàv apy etena màrgeõa gacchetàü paramàü gatim 12,232.033a ajaü puràõam ajaraü sanàtanaü; yad indriyair upalabhate naro 'calaþ 12,232.033c aõor aõãyo mahato mahattaraü; tadàtmanà pa÷yati yukta àtmavàn 12,232.034a idaü maharùer vacanaü mahàtmano; yathàvad uktaü manasànudç÷ya ca 12,232.034c avekùya ceyàt parameùñhisàtmyatàü; prayànti yàü bhåtagatiü manãùiõaþ 12,233.001 ÷uka uvàca 12,233.001a yad idaü vedavacanaü kuru karma tyajeti ca 12,233.001c kàü di÷aü vidyayà yànti kàü ca gacchanti karmaõà 12,233.002a etad vai ÷rotum icchàmi tad bhavàn prabravãtu me 12,233.002c etat tv anyonyavairåpye vartate pratikålataþ 12,233.003 bhãùma uvàca 12,233.003a ity uktaþ pratyuvàcedaü parà÷arasutaþ sutam 12,233.003c karmavidyàmayàv etau vyàkhyàsyàmi kùaràkùarau 12,233.004a yàü di÷aü vidyayà yànti yàü ca gacchanti karmaõà 12,233.004c ÷çõuùvaikamanàþ putra gahvaraü hy etad antaram 12,233.005a asti dharma iti proktaü nàstãty atraiva yo vadet 12,233.005c tasya pakùasya sadç÷am idaü mama bhaved atha 12,233.006a dvàv imàv atha panthànau yatra vedàþ pratiùñhitàþ 12,233.006c pravçttilakùaõo dharmo nivçttau ca subhàùitaþ 12,233.007a karmaõà badhyate jantur vidyayà tu pramucyate 12,233.007c tasmàt karma na kurvanti yatayaþ pàradar÷inaþ 12,233.008a karmaõà jàyate pretya mårtimàn ùoóa÷àtmakaþ 12,233.008c vidyayà jàyate nityam avyayo hy avyayàtmakaþ 12,233.009a karma tv eke pra÷aüsanti svalpabuddhitarà naràþ 12,233.009c tena te dehajàlàni ramayanta upàsate 12,233.010a ye tu buddhiü paràü pràptà dharmanaipuõyadar÷inaþ 12,233.010c na te karma pra÷aüsanti kåpaü nadyàü pibann iva 12,233.011a karmaõaþ phalam àpnoti sukhaduþkhe bhavàbhavau 12,233.011c vidyayà tad avàpnoti yatra gatvà na ÷ocati 12,233.012a yatra gatvà na mriyate yatra gatvà na jàyate 12,233.012c na jãryate yatra gatvà yatra gatvà na vardhate 12,233.013a yatra tad brahma paramam avyaktam ajaraü dhruvam 12,233.013c avyàhatam anàyàsam amçtaü càviyogi ca 12,233.014a dvaüdvair yatra na bàdhyante mànasena ca karmaõà 12,233.014c samàþ sarvatra maitrà÷ ca sarvabhåtahite ratàþ 12,233.015a vidyàmayo 'nyaþ puruùas tàta karmamayo 'paraþ 12,233.015c viddhi candramasaü dar÷e såkùmayà kalayà sthitam 12,233.015d*0682_01 vidyàmayaü taü puruùaü nityaü j¤ànaguõàtmakam 12,233.016a tad etad çùiõà proktaü vistareõànumãyate 12,233.016c navajaü ÷a÷inaü dçùñvà vakraü tantum ivàmbare 12,233.017a ekàda÷avikàràtmà kalàsaübhàrasaübhçtaþ 12,233.017c mårtimàn iti taü viddhi tàta karmaguõàtmakam 12,233.017d*0683_01 tasmin yaþ saüsthito hy agnir nityaü sthàlyàm ivàhitaþ 12,233.017d*0683_02 àtmànaü taü vijànãhi nityaü tyàgajitàtmakam 12,233.018a devo yaþ saü÷ritas tasminn abbindur iva puùkare 12,233.018c kùetraj¤aü taü vijànãyàn nityaü tyàgajitàtmakam 12,233.019a tamo raja÷ ca sattvaü ca viddhi jãvaguõàn imàn 12,233.019c jãvam àtmaguõaü vidyàd àtmànaü paramàtmanaþ 12,233.020a sacetanaü jãvaguõaü vadanti; sa ceùñate ceùñayate ca sarvam 12,233.020c tataþ paraü kùetravido vadanti; pràvartayad yo bhuvanàni sapta 12,234.001 ÷uka uvàca 12,234.001a kùaràt prabhçti yaþ sargaþ saguõànãndriyàõi ca 12,234.001c buddhyai÷varyàbhisargàrthaü yad dhyànaü càtmanaþ ÷ubham 12,234.002a bhåya eva tu loke 'smin sadvçttiü vçttihaitukãm 12,234.002c yayà santaþ pravartante tad icchàmy anuvarõitam 12,234.003a vede vacanam uktaü tu kuru karma tyajeti ca 12,234.003c katham etad vijànãyàü tac ca vyàkhyàtum arhasi 12,234.004a lokavçttàntatattvaj¤aþ påto 'haü guru÷àsanàt 12,234.004c kçtvà buddhiü viyuktàtmà tyakùyàmy àtmànam avyathaþ 12,234.005 vyàsa uvàca 12,234.005a yaiùà vai vihità vçttiþ purastàd brahmaõà svayam 12,234.005c eùà pårvataraiþ sadbhir àcãrõà paramarùibhiþ 12,234.006a brahmacaryeõa vai lokठjayanti paramarùayaþ 12,234.006c àtmana÷ ca hçdi ÷reyas tv anviccha manasàtmani 12,234.007a vane målaphalà÷ã ca tapyan suvipulaü tapaþ 12,234.007c puõyàyatanacàrã ca bhåtànàm avihiüsakaþ 12,234.008a vidhåme sannamusale vànaprasthaprati÷raye 12,234.008c kàle pràpte caran bhaikùaü kalpate brahmabhåyase 12,234.009a niþstutir nirnamaskàraþ parityajya ÷ubhà÷ubhe 12,234.009c araõye vicaraikàkã yena kena cid à÷itaþ 12,234.010 ÷uka uvàca 12,234.010a yad idaü vedavacanaü lokavàde virudhyate 12,234.010c pramàõe càpramàõe ca viruddhe ÷àstratà kutaþ 12,234.011a ity etac chrotum icchàmi bhagavàn prabravãtu me 12,234.011c karmaõàm avirodhena katham etat pravartate 12,234.012 bhãùma uvàca 12,234.012a ity uktaþ pratyuvàcedaü gandhavatyàþ sutaþ sutam 12,234.012c çùis tat påjayan vàkyaü putrasyàmitatejasaþ 12,234.013a gçhastho brahmacàrã ca vànaprastho 'tha bhikùukaþ 12,234.013c yathoktakàriõaþ sarve gacchanti paramàü gatim 12,234.014a eko ya à÷ramàn etàn anutiùñhed yathàvidhi 12,234.014c akàmadveùasaüyuktaþ sa paratra mahãyate 12,234.015a catuùpadã hi niþ÷reõã brahmaõy eùà pratiùñhità 12,234.015c etàm à÷ritya niþ÷reõãü brahmaloke mahãyate 12,234.016a àyuùas tu caturbhàgaü brahmacàryanasåyakaþ 12,234.016c gurau và guruputre và vased dharmàrthakovidaþ 12,234.017a karmàtirekeõa guror adhyetavyaü bubhåùatà 12,234.017c dakùiõo nàpavàdã syàd àhåto gurum à÷rayet 12,234.018a jaghanya÷àyã pårvaü syàd utthàyã guruve÷mani 12,234.018c yac ca ÷iùyeõa kartavyaü kàryaü dàsena và punaþ 12,234.019a kçtam ity eva tat sarvaü kçtvà tiùñheta pàr÷vataþ 12,234.019c kiükaraþ sarvakàrã ca sarvakarmasu kovidaþ 12,234.020a ÷ucir dakùo guõopeto bråyàd iùur ivàtvaraþ 12,234.020c cakùuùà gurum avyagro nirãkùeta jitendriyaþ 12,234.021a nàbhuktavati cà÷nãyàd apãtavati no pibet 12,234.021c na tiùñhati tathàsãta nàsupte prasvapeta ca 12,234.022a uttànàbhyàü ca pàõibhyàü pàdàv asya mçdu spç÷et 12,234.022c dakùiõaü dakùiõenaiva savyaü savyena pãóayet 12,234.023a abhivàdya guruü bråyàd adhãùva bhagavann iti 12,234.023c idaü kariùye bhagavann idaü càpi kçtaü mayà 12,234.023d*0684_01 brahmaüs tad api kartàsmi yad bhavàn vakùyate punaþ 12,234.024a iti sarvam anuj¤àpya nivedya gurave dhanam 12,234.024c kuryàt kçtvà ca tat sarvam àkhyeyaü gurave punaþ 12,234.025a yàüs tu gandhàn rasàn vàpi brahmacàrã na sevate 12,234.025c seveta tàn samàvçtta iti dharmeùu ni÷cayaþ 12,234.026a ye ke cid vistareõoktà niyamà brahmacàriõaþ 12,234.026c tàn sarvàn anugçhõãyàd bhavec cànapago guroþ 12,234.027a sa evaü gurave prãtim upahçtya yathàbalam 12,234.027c à÷rameùv à÷rameùv evaü ÷iùyo varteta karmaõà 12,234.028a vedavratopavàsena caturthe càyuùo gate 12,234.028c gurave dakùiõàü dattvà samàvarted yathàvidhi 12,234.029a dharmalabdhair yuto dàrair agnãn utpàdya dharmataþ 12,234.029c dvitãyam àyuùo bhàgaü gçhamedhivratã bhavet 12,235.001 vyàsa uvàca 12,235.001a dvitãyam àyuùo bhàgaü gçhamedhã gçhe vaset 12,235.001c dharmalabdhair yuto dàrair agnãn utpàdya suvrataþ 12,235.002a gçhasthavçttaya÷ caiva catasraþ kavibhiþ smçtàþ 12,235.002c kusåladhànyaþ prathamaþ kumbhãdhànyas tv anantaram 12,235.003a a÷vastano 'tha kàpotãm à÷rito vçttim àharet 12,235.003c teùàü paraþ paro jyàyàn dharmato lokajittamaþ 12,235.004a ùañkarmà vartayaty ekas tribhir anyaþ pravartate 12,235.004c dvàbhyàm eka÷ caturthas tu brahmasatre vyavasthitaþ 12,235.004e gçhamedhivratàny atra mahàntãha pracakùate 12,235.005a nàtmàrthaü pàcayed annaü na vçthà ghàtayet pa÷ån 12,235.005c pràõã và yadi vàpràõã saüskàraü yajuùàrhati 12,235.006a na divà prasvapej jàtu na pårvàpararàtrayoþ 12,235.006c na bhu¤jãtàntaràkàle nànçtàv àhvayet striyam 12,235.007a nàsyàna÷nan vased vipro gçhe ka÷ cid apåjitaþ 12,235.007c tathàsyàtithayaþ påjyà havyakavyavahàþ sadà 12,235.008a vedavidyàvratasnàtàþ ÷rotriyà vedapàragàþ 12,235.008c svadharmajãvino dàntàþ kriyàvantas tapasvinaþ 12,235.008e teùàü havyaü ca kavyaü càpy arhaõàrthaü vidhãyate 12,235.009a na kharaiþ saüprayàtasya svadharmàj¤ànakasya ca 12,235.009c apaviddhàgnihotrasya guror vàlãkakàriõaþ 12,235.010a saüvibhàgo 'tra bhåtànàü sarveùàm eva ÷iùyate 12,235.010c tathaivàpacamànebhyaþ pradeyaü gçhamedhinà 12,235.011a vighasà÷ã bhaven nityaü nityaü càmçtabhojanaþ 12,235.011c amçtaü yaj¤a÷eùaü syàd bhojanaü haviùà samam 12,235.011e bhçtya÷eùaü tu yo '÷nàti tam àhur vighasà÷inam 12,235.011f*0685_01 vighasaü bhçtya÷eùaü tu yaj¤a÷eùam athàmçtam 12,235.012a svadàranirato dànto hy anasåyur jitendriyaþ 12,235.012c çtvikpurohitàcàryair màtulàtithisaü÷ritaiþ 12,235.013a vçddhabàlàturair vaidyair j¤àtisaübandhibàndhavaiþ 12,235.013c màtàpitçbhyàü jàmãbhir bhràtrà putreõa bhàryayà 12,235.014a duhitrà dàsavargeõa vivàdaü na samàcaret 12,235.014c etàn vimucya saüvàdàn sarvapàpaiþ pramucyate 12,235.015a etair jitais tu jayati sarvàül lokàn na saü÷ayaþ 12,235.015c àcàryo brahmaloke÷aþ pràjàpatye pità prabhuþ 12,235.016a atithis tv indraloke÷o devalokasya cartvijaþ 12,235.016c jàmayo 'psarasàü loke vai÷vadeve tu j¤àtayaþ 12,235.017a saübandhibàndhavà dikùu pçthivyàü màtçmàtulau 12,235.017c vçddhabàlàturakç÷às tv àkà÷e prabhaviùõavaþ 12,235.018a bhràtà jyeùñhaþ samaþ pitrà bhàryà putraþ svakà tanuþ 12,235.018c chàyà svà dà÷avargas tu duhità kçpaõaü param 12,235.019a tasmàd etair adhikùiptaþ sahen nityam asaüjvaraþ 12,235.019c gçhadharmarato vidvàn dharmanityo jitaklamaþ 12,235.020a na càrthabaddhaþ karmàõi dharmaü và kaü cid àcaret 12,235.020c gçhasthavçttayas tisras tàsàü niþ÷reyasaü param 12,235.021a parasparaü tathaivàhu÷ càturà÷ramyam eva tat 12,235.021c ye coktà niyamàs teùàü sarvaü kàryaü bubhåùatà 12,235.022a kumbhãdhànyair u¤cha÷ilaiþ kàpotãü càsthitais tathà 12,235.022c yasmiü÷ caite vasanty arhàs tad ràùñram abhivardhate 12,235.023a da÷a pårvàn da÷a paràn punàti ca pitàmahàn 12,235.023c gçhasthavçttayas tv età vartayed yo gatavyathaþ 12,235.024a sa cakracaralokànàü sadç÷ãü pràpnuyàd gatim 12,235.024c yatendriyàõàm atha và gatir eùà vidhãyate 12,235.025a svargaloko gçhasthànàm udàramanasàü hitaþ 12,235.025c svargo vimànasaüyukto vedadçùñaþ supuùpitaþ 12,235.026a svargaloke gçhasthànàü pratiùñhà niyatàtmanàm 12,235.026c brahmaõà vihità ÷reõir eùà yasmàt pramucyate 12,235.026e dvitãyaü krama÷aþ pràpya svargaloke mahãyate 12,235.027a ataþ paraü paramam udàram à÷ramaü; tçtãyam àhus tyajatàü kalevaram 12,235.027c vanaukasàü gçhapatinàm anuttamaü; ÷çõuùvaitat kliùña÷arãrakàriõàm 12,236.001 bhãùma uvàca 12,236.001a proktà gçhasthavçttis te vihità yà manãùiõàm 12,236.001c tadanantaram uktaü yat tan nibodha yudhiùñhira 12,236.001d*0686_01 vyàsena kathitaü pårvaü putràya sumahàtmane 12,236.002a krama÷as tv avadhåyainàü tçtãyàü vçttim uttamàm 12,236.002c saüyogavratakhinnànàü vànaprasthà÷ramaukasàm 12,236.003a ÷råyatàü pàrtha bhadraü te sarvalokà÷rayàtmanàm 12,236.003c prekùàpårvaü pravçttànàü puõyade÷anivàsinàm 12,236.004 vyàsa uvàca 12,236.004a gçhasthas tu yadà pa÷yed valãpalitam àtmanaþ 12,236.004c apatyasyaiva càpatyaü vanam eva tadà÷rayet 12,236.005a tçtãyam àyuùo bhàgaü vànaprasthà÷rame vaset 12,236.005c tàn evàgnãn paricared yajamàno divaukasaþ 12,236.006a niyato niyatàhàraþ ùaùñhabhakto 'pramàdavàn 12,236.006c tad agnihotraü tà gàvo yaj¤àïgàni ca sarva÷aþ 12,236.007a akçùñaü vai vrãhiyavaü nãvàraü vighasàni ca 12,236.007c havãüùi saüprayaccheta makheùv atràpi pa¤casu 12,236.008a vànaprasthà÷rame 'py età÷ catasro vçttayaþ smçtàþ 12,236.008c sadyaþprakùàlakàþ ke cit ke cin màsikasaücayàþ 12,236.009a vàrùikaü saücayaü ke cit ke cid dvàda÷avàrùikam 12,236.009c kurvanty atithipåjàrthaü yaj¤atantràrthasiddhaye 12,236.010a abhràvakà÷à varùàsu hemante jalasaü÷rayàþ 12,236.010c grãùme ca pa¤catapasaþ ÷a÷vac ca mitabhojanàþ 12,236.011a bhåmau viparivartante tiùñhed và prapadair api 12,236.011c sthànàsanair vartayanti savaneùv abhiùi¤cate 12,236.012a dantolåkhalinaþ ke cid a÷makuññàs tathàpare 12,236.012c ÷uklapakùe pibanty eke yavàgåü kvathitàü sakçt 12,236.013a kçùõapakùe pibanty eke bhu¤jate ca yathàkramam 12,236.013c målair eke phalair eke puùpair eke dçóhavratàþ 12,236.014a vartayanti yathànyàyaü vaikhànasamataü ÷ritàþ 12,236.014c età÷ cànyà÷ ca vividhà dãkùàs teùàü manãùiõàm 12,236.015a caturtha÷ caupaniùado dharmaþ sàdhàraõaþ smçtaþ 12,236.015c vànaprastho gçhastha÷ ca tato 'nyaþ saüpravartate 12,236.016a asminn eva yuge tàta vipraiþ sarvàrthadar÷ibhiþ 12,236.016c agastyaþ sapta çùayo madhucchando 'ghamarùaõaþ 12,236.017a sàükçtiþ sudivà taõóir yavànno 'tha kçta÷ramaþ 12,236.017c ahovãryas tathà kàvyas tàõóyo medhàtithir budhaþ 12,236.018a ÷alo vàka÷ ca nirvàkaþ ÷ånyapàlaþ kçta÷ramaþ 12,236.018c evaüdharmasu vidvàüsas tataþ svargam upàgaman 12,236.019a tàta pratyakùadharmàõas tathà yàyàvarà gaõàþ 12,236.019c çùãõàm ugratapasàü dharmanaipuõadar÷inàm 12,236.020a avàcyàparimeyà÷ ca bràhmaõà vanam à÷ritàþ 12,236.020c vaikhànasà vàlakhilyàþ sikatà÷ ca tathàpare 12,236.021a karmabhis te nirànandà dharmanityà jitendriyàþ 12,236.021c gatàþ pratyakùadharmàõas te sarve vanam à÷ritàþ 12,236.021e anakùatrà anàdhçùyà dç÷yante jyotiùàü gaõàþ 12,236.022a jarayà ca paridyåno vyàdhinà ca prapãóitaþ 12,236.022c caturthe càyuùaþ ÷eùe vànaprasthà÷ramaü tyajet 12,236.022e sadyaskàràü niråpyeùñiü sarvavedasadakùiõàm 12,236.023a àtmayàjã so ''tmaratir àtmakrãóàtmasaü÷rayaþ 12,236.023c àtmany agnãn samàropya tyaktvà sarvaparigrahàn 12,236.024a sadyaskràü÷ ca yajed yaj¤àn iùñã÷ caiveha sarvadà 12,236.024c sadaiva yàjinàü yaj¤àd àtmanãjyà nivartate 12,236.025a trãü÷ caivàgnãn yajet samyag àtmany evàtmamokùaõàt 12,236.025c pràõebhyo yajuùà pa¤ca ùañ prà÷nãyàd akutsayan 12,236.026a ke÷alomanakhàn vàpya vànaprastho munis tataþ 12,236.026c à÷ramàd à÷ramaü sadyaþ påto gacchati karmabhiþ 12,236.027a abhayaü sarvabhåtebhyo yo dattvà pravrajed dvijaþ 12,236.027c lokàs tejomayàs tasya pretya cànantyam a÷nute 12,236.028a su÷ãlavçtto vyapanãtakalmaùo; na ceha nàmutra ca kartum ãhate 12,236.028c aroùamoho gatasaüdhivigraho; bhaved udàsãnavad àtmavin naraþ 12,236.029a yameùu caivàtmagateùu na vyathet; sva÷àstrasåtràhutimantravikramaþ 12,236.029c bhaved yatheùñà gatir àtmayàjino; na saü÷ayo dharmapare jãtendriye 12,236.030a tataþ paraü ÷reùñham atãva sadguõair; adhiùñhitaü trãn adhivçttam uttamam 12,236.030c caturtham uktaü paramà÷ramaü ÷çõu; prakãrtyamànaü paramaü paràyaõam 12,237.001 ÷uka uvàca 12,237.001a vartamànas tathaivàtra vànaprasthà÷rame yathà 12,237.001c yoktavyo ''tmà yathà ÷aktyà paraü vai kàïkùatà padam 12,237.002 vyàsa uvàca 12,237.002a pràpya saüskàram etàbhyàm à÷ramàbhyàü tataþ param 12,237.002c yat kàryaü paramàrthàrthaü tad ihaikamanàþ ÷çõu 12,237.003a kaùàyaü pàcayitvà tu ÷reõisthàneùu ca triùu 12,237.003c pravrajec ca paraü sthànaü parivrajyàm anuttamàm 12,237.004a tad bhavàn evam abhyasya vartatàü ÷råyatàü tathà 12,237.004c eka eva caren nityaü siddhyartham asahàyavàn 12,237.005a eka÷ carati yaþ pa÷yan na jahàti na hãyate 12,237.005c anagnir aniketaþ syàd gràmam annàrtham à÷rayet 12,237.006a a÷vastanavidhànaþ syàn munir bhàvasamanvitaþ 12,237.006c laghvà÷ã niyatàhàraþ sakçd annaniùevità 12,237.007a kapàlaü vçkùamålàni kucelam asahàyatà 12,237.007c upekùà sarvabhåtànàm etàvad bhikùulakùaõam 12,237.008a yasmin vàcaþ pravi÷anti kåpe pràptàþ ÷ilà iva 12,237.008c na vaktàraü punar yànti sa kaivalyà÷rame vaset 12,237.009a naiva pa÷yen na ÷çõuyàd avàcyaü jàtu kasya cit 12,237.009c bràhmaõànàü vi÷eùeõa naiva bråyàt kathaü cana 12,237.010a yad bràhmaõasya ku÷alaü tad eva satataü vadet 12,237.010c tåùõãm àsãta nindàyàü kurvan bheùajam àtmanaþ 12,237.011a yena pårõam ivàkà÷aü bhavaty ekena sarvadà 12,237.011c ÷ånyaü yena janàkãrõaü taü devà bràhmaõaü viduþ 12,237.012a yena kena cid àcchanno yena kena cid à÷itaþ 12,237.012c yatrakvacana÷àyã ca taü devà bràhmaõaü viduþ 12,237.013a aher iva gaõàd bhãtaþ sauhityàn narakàd iva 12,237.013c kuõapàd iva ca strãbhyas taü devà bràhmaõaü viduþ 12,237.014a na krudhyen na prahçùyec ca mànito 'mànita÷ ca yaþ 12,237.014c sarvabhåteùv abhayadas taü devà bràhmaõaü viduþ 12,237.015a nàbhinandeta maraõaü nàbhinandeta jãvitam 12,237.015c kàlam eva pratãkùeta nide÷aü bhçtako yathà 12,237.016a anabhyàhatacittaþ syàd anabhyàhatavàk tathà 12,237.016c nirmuktaþ sarvapàpebhyo niramitrasya kiü bhayam 12,237.017a abhayaü sarvabhåtebhyo bhåtànàm abhayaü yataþ 12,237.017c tasya dehàd vimuktasya bhayaü nàsti kuta÷ cana 12,237.018a yathà nàgapade 'nyàni padàni padagàminàm 12,237.018c sarvàõy evàpidhãyante padajàtàni kau¤jare 12,237.019a evaü sarvam ahiüsàyàü dharmàrtham apidhãyate 12,237.019c amçtaþ sa nityaü vasati yo 'hiüsàü pratipadyate 12,237.020a ahiüsakaþ samaþ satyo dhçtimàn niyatendriyaþ 12,237.020c ÷araõyaþ sarvabhåtànàü gatim àpnoty anuttamàm 12,237.021a evaü praj¤ànatçptasya nirbhayasya manãùiõaþ 12,237.021c na mçtyur atigo bhàvaþ sa mçtyum adhigacchati 12,237.022a vimuktaü sarvasaïgebhyo munim àkà÷avat sthitam 12,237.022c asvam ekacaraü ÷àntaü taü devà bràhmaõaü viduþ 12,237.023a jãvitaü yasya dharmàrthaü dharmo 'ratyartham eva ca 12,237.023c ahoràtrà÷ ca puõyàrthaü taü devà bràhmaõaü viduþ 12,237.024a nirà÷iùam anàrambhaü nirnamaskàram astutim 12,237.024c akùãõaü kùãõakarmàõaü taü devà bràhmaõaü viduþ 12,237.025a sarvàõi bhåtàni sukhe ramante; sarvàõi duþkhasya bhç÷aü trasanti 12,237.025c teùàü bhayotpàdanajàtakhedaþ; kuryàn na karmàõi hi ÷raddadhànaþ 12,237.026a dànaü hi bhåtàbhayadakùiõàyàþ; sarvàõi dànàny adhitiùñhatãha 12,237.026c tãkùõàü tanuü yaþ prathamaü jahàti; so 'nantam àpnoty abhayaü prajàbhyaþ 12,237.027a uttàna àsyena havir juhoti; lokasya nàbhir jagataþ pratiùñhà 12,237.027c tasyàïgam aïgàni kçtàkçtaü ca; vai÷vànaraþ sarvam eva prapede 12,237.028a pràde÷amàtre hçdi ni÷ritaü yat; tasmin pràõàn àtmayàjã juhoti 12,237.028c tasyàgnihotraü hutam àtmasaüsthaü; sarveùu lokeùu sadaivateùu 12,237.029a daivaü tridhàtuü trivçtaü suparõaü; ye vidyur agryaü paramàrthatàü ca 12,237.029c te sarvalokeùu mahãyamànà; devàþ samarthàþ sukçtaü vrajanti 12,237.030a vedàü÷ ca vedyaü ca vidhiü ca kçtsnam; atho niruktaü paramàrthatàü ca 12,237.030c sarvaü ÷arãràtmani yaþ praveda; tasmai sma devàþ spçhayanti nityam 12,237.031a bhåmàv asaktaü divi càprameyaü; hiraõmayaü yo 'õóajam aõóamadhye 12,237.031c patatriõaü pakùiõam antarikùe; yo veda bhogyàtmani dãptara÷miþ 12,237.032a àvartamànam ajaraü vivartanaü; ùaõõemikaü dvàda÷àraü suparva 12,237.032c yasyedam àsye pariyàti vi÷vaü; tat kàlacakraü nihitaü guhàyàm 12,237.033a yaþ saüprasàdaü jagataþ ÷arãraü; sarvàn sa lokàn adhigacchatãha 12,237.033c tasmin hutaü tarpayatãha devàüs; te vai tçptàs tarpayanty àsyam asya 12,237.034a tejomayo nityatanuþ puràõo; lokàn anantàn abhayàn upaiti 12,237.034c bhåtàni yasmàn na trasante kadà cit; sa bhåtebhyo na trasate kadà cit 12,237.035a agarhaõãyo na ca garhate 'nyàn; sa vai vipraþ paramàtmànam ãkùet 12,237.035c vinãtamoho vyapanãtakalmaùo; na ceha nàmutra ca yo 'rtham çcchati 12,237.036a aroùamohaþ samaloùñakà¤canaþ; prahãõa÷oko gatasaüdhivigrahaþ 12,237.036c apetanindàstutir apriyàpriya÷; carann udàsãnavad eùa bhikùukaþ 12,238.001 vyàsa uvàca 12,238.001a prakçtes tu vikàrà ye kùetraj¤as taiþ pari÷ritaþ 12,238.001c te cainaü na prajànanti sa tu jànàti tàn api 12,238.002a tai÷ caiùa kurute kàryaü manaþùaùñhair ihendriyaiþ 12,238.002c sudàntair iva saüyantà dçóhaiþ paramavàjibhiþ 12,238.003a indriyebhyaþ parà hy arthà arthebhyaþ paramaü manaþ 12,238.003c manasas tu parà buddhir buddher àtmà mahàn paraþ 12,238.004a mahataþ param avyaktam avyaktàt parato 'mçtam 12,238.004c amçtàn na paraü kiü cit sà kàùñhà sà parà gatiþ 12,238.005a evaü sarveùu bhåteùu gåóho ''tmà na prakà÷ate 12,238.005c dç÷yate tvagryayà buddhyà såkùmayà tattvadar÷ibhiþ 12,238.006a antaràtmani saülãya manaþùaùñhàni medhayà 12,238.006c indriyàõãndriyàrthàü÷ ca bahu cintyam acintayan 12,238.007a dhyànoparamaõaü kçtvà vidyàsaüpàditaü manaþ 12,238.007c anã÷varaþ pra÷àntàtma tato 'rchaty amçtaü padam 12,238.008a indriyàõàü tu sarveùàü va÷yàtmà calitasmçtiþ 12,238.008c àtmanaþ saüpradànena martyo mçtyum upà÷nute 12,238.009a hitvà tu sarvasaükalpàn sattve cittaü nive÷ayet 12,238.009c sattve cittaü samàve÷ya tataþ kàlaüjaro bhavet 12,238.010a cittaprasàdena yatir jahàti hi ÷ubhà÷ubham 12,238.010c prasannàtmàtmani sthitvà sukham ànantyam a÷nute 12,238.011a lakùaõaü tu prasàdasya yathà tçptaþ sukhaü svapet 12,238.011c nivàte và yathà dãpo dãpyamàno na kampate 12,238.012a evaü pårvàpare ràtre yu¤jann àtmànam àtmanà 12,238.012c sattvàhàravi÷uddhàtmà pa÷yaty àtmànam àtmani 12,238.013a rahasyaü sarvavedànàm anaitihyam anàgamam 12,238.013c àtmapratyayikaü ÷àstram idaü putrànu÷àsanam 12,238.014a dharmàkhyàneùu sarveùu satyàkhyàneùu yad vasu 12,238.014c da÷edam çk sahasràõi nirmathyàmçtam uddhçtam 12,238.015a navanãtaü yathà dadhnaþ kàùñhàd agnir yathaiva ca 12,238.015c tathaiva viduùàü j¤ànaü putrahetoþ samuddhçtam 12,238.015e snàtakànàm idaü ÷àstraü vàcyaü putrànu÷àsanam 12,238.016a tad idaü nàpra÷àntàya nàdàntàyàtapasvine 12,238.016c nàvedaviduùe vàcyaü tathà nànugatàya ca 12,238.017a nàsåyakàyànçjave na cànirdiùñakàriõe 12,238.017c na tarka÷àstradagdhàya tathaiva pi÷unàya ca 12,238.018a ÷làghate ÷làghanãyàya pra÷àntàya tapasvine 12,238.018c idaü priyàya putràya ÷iùyàyànugatàya ca 12,238.018e rahasyadharmaü vaktavyaü nànyasmai tu kathaü cana 12,238.019a yady apy asya mahãü dadyàd ratnapårõàm imàü naraþ 12,238.019c idam eva tataþ ÷reya iti manyeta tattvavit 12,238.020a ato guhyataràrthaü tad adhyàtmam atimànuùam 12,238.020c yat tan maharùibhir dçùñaü vedànteùu ca gãyate 12,238.020e tat te 'haü saüpravakùyàmi yan màü tvaü paripçcchasi 12,238.020f*0687_01 yac ca te manasi vartate paraü 12,238.020f*0687_02 yatra càsti tava saü÷ayaþ kva cit 12,238.020f*0687_03 ÷råyatàm ayam ahaü tavàgrataþ 12,238.020f*0687_04 putra kiü hi kathayàmi te punaþ 12,239.001 ÷uka uvàca 12,239.001a adhyàtmaü vistareõeha punar eva vadasva me 12,239.001c yad adhyàtmaü yathà cedaü bhagavann çùisattama 12,239.002 vyàsa uvàca 12,239.002a adhyàtmaü yad idaü tàta puruùasyeha vidyate 12,239.002c tat te 'haü saüpravakùyàmi tasya vyàkhyàm imàü ÷çõu 12,239.003a bhåmir àpas tathà jyotir vàyur àkà÷am eva ca 12,239.003c mahàbhåtàni bhåtànàü sàgarasyormayo yathà 12,239.004a prasàryeha yathàïgàni kårmaþ saüharate punaþ 12,239.004c tadvan mahànti bhåtàni yavãyaþsu vikurvate 12,239.005a iti tanmayam evedaü sarvaü sthàvarajaïgamam 12,239.005c sarge ca pralaye caiva tasmàn nirdi÷yate tathà 12,239.006a mahàbhåtàni pa¤caiva sarvabhåteùu bhåtakçt 12,239.006c akarot tàta vaiùamyaü yasmin yad anupa÷yati 12,239.007 ÷uka uvàca 12,239.007a akarod yac charãreùu kathaü tad upalakùayet 12,239.007c indriyàõi guõàþ ke cit kathaü tàn upalakùayet 12,239.008 vyàsa uvàca 12,239.008a etat te vartayiùyàmi yathàvad iha dar÷anam 12,239.008c ÷çõu tattvam ihaikàgro yathàtattvaü yathà ca tat 12,239.009a ÷abdaþ ÷rotraü tathà khàni trayam àkà÷asaübhavam 12,239.009c pràõa÷ ceùñà tathà spar÷a ete vàyuguõàs trayaþ 12,239.010a råpaü cakùur vipàka÷ ca tridhà jyotir vidhãyate 12,239.010c raso 'tha rasanaü sneho guõàs tv ete trayo 'mbhasàm 12,239.011a ghreyaü ghràõaü ÷arãraü ca bhåmer ete guõàs trayaþ 12,239.011b*0688_01 ÷rotraü tvakcakùuùã jihvà nàsikà caiva pa¤camã 12,239.011c etàvàn indriyagràmo vyàkhyàtaþ pà¤cabhautikaþ 12,239.012a vàyoþ spar÷o raso 'dbhya÷ ca jyotiùo råpam ucyate 12,239.012c àkà÷aprabhavaþ ÷abdo gandho bhåmiguõaþ smçtaþ 12,239.013a mano buddhi÷ ca bhàva÷ ca traya ete ''tmayonijàþ 12,239.013c na guõàn ativartante guõebhyaþ paramà matàþ 12,239.014a indriyàõi nare pa¤ca ùaùñhaü tu mana ucyate 12,239.014c saptamãü buddhim evàhuþ kùetraj¤aü punar aùñamam 12,239.015a cakùur àlocanàyaiva saü÷ayaü kurute manaþ 12,239.015c buddhir adhyavasànàya sàkùã kùetraj¤a ucyate 12,239.016a rajas tama÷ ca sattvaü ca traya ete svayonijàþ 12,239.016c samàþ sarveùu bhåteùu tadguõeùåpalakùayet 12,239.017a yathà kårma ihàïgàni prasàrya viniyacchati 12,239.017c evam evendriyagràmaü buddhiþ sçùñvà niyacchati 12,239.018a yad årdhvaü pàdatalayor avàïmårdhna÷ ca pa÷yati 12,239.018c etasminn eva kçtye vai vartate buddhir uttamà 12,239.019a guõàn nenãyate buddhir buddhir evendriyàõy api 12,239.019c manaþùaùñhàni sarvàõi buddhyabhàve kuto guõàþ 12,239.020a tatra yat prãtisaüyuktaü kiü cid àtmani lakùayet 12,239.020c pra÷àntam iva saü÷uddhaü sattvaü tad upadhàrayet 12,239.021a yat tu saütàpasaüyuktaü kàye manasi và bhavet 12,239.021c rajaþ pravartakaü tat syàt satataü hàri dehinàm 12,239.021d*0689_01 pravçttaü raja ity evaü tatra càpy upalakùayet 12,239.022a yat tu saümohasaüyuktam avyaktaviùayaü bhavet 12,239.022c apratarkyam avij¤eyaü tamas tad upadhàryatàm 12,239.023a praharùaþ prãtir ànandaþ sàmyaü svasthàtmacittatà 12,239.023c akasmàd yadi và kasmàd vartate sàttviko guõaþ 12,239.024a abhimàno mçùàvàdo lobho mohas tathàkùamà 12,239.024c liïgàni rajasas tàni vartante hetvahetutaþ 12,239.025a tathà mohaþ pramàda÷ ca tandrã nidràprabodhità 12,239.025c kathaü cid abhivartante vij¤eyàs tàmasà guõàþ 12,240.001 vyàsa uvàca 12,240.001a manaþ prasçjate bhàvaü buddhir adhyavasàyinã 12,240.001c hçdayaü priyàpriye veda trividhà karmacodanà 12,240.002a indriyebhyaþ parà hy arthà arthebhyaþ paramaü manaþ 12,240.002c manasas tu parà buddhir buddher àtmà paro mataþ 12,240.003a buddhir àtmà manuùyasya buddhir evàtmano ''tmikà 12,240.003c yadà vikurute bhàvaü tadà bhavati sà manaþ 12,240.004a indriyàõàü pçthagbhàvàd buddhir vikriyate hy aõu 12,240.004c ÷çõvatã bhavati ÷rotraü spç÷atã spar÷a ucyate 12,240.005a pa÷yantã bhavate dçùñã rasatã rasanaü bhavet 12,240.005c jighratã bhavati ghràõaü buddhir vikriyate pçthak 12,240.006a indriyàõãti tàny àhus teùv adç÷yàdhitiùñhati 12,240.006c tiùñhatã puruùe buddhis triùu bhàveùu vartate 12,240.007a kadà cil labhate prãtiü kadà cid api ÷ocate 12,240.007c na sukhena na duþkhena kadà cid iha yujyate 12,240.008a seyaü bhàvàtmikà bhàvàüs trãn etàn ativartate 12,240.008c saritàü sàgaro bhartà mahàvelàm ivormimàn 12,240.009a yadà pràrthayate kiü cit tadà bhavati sà manaþ 12,240.009c adhiùñhànàni vai buddhyà pçthag etàni saüsmaret 12,240.009e indriyàõy eva medhyàni vijetavyàni kçtsna÷aþ 12,240.010a sarvàõy evànupårvyeõa yad yan nànuvidhãyate 12,240.010c avibhàgagatà buddhir bhàve manasi vartate 12,240.010e pravartamànaü tu rajaþ sattvam apy anuvartate 12,240.011a ye caiva bhàvà vartante sarva eùv eva te triùu 12,240.011c anvarthàþ saüpravartante rathanemim arà iva 12,240.012a pradãpàrthaü naraþ kuryàd indriyair buddhisattamaiþ 12,240.012c ni÷caradbhir yathàyogam udàsãnair yadçcchayà 12,240.013a evaüsvabhàvam evedam iti vidvàn na muhyati 12,240.013c a÷ocann aprahçùyaü÷ ca nityaü vigatamatsaraþ 12,240.014a na hy àtmà ÷akyate draùñum indriyaiþ kàmagocaraiþ 12,240.014c pravartamànair anaye durdharair akçtàtmabhiþ 12,240.015a teùàü tu manasà ra÷mãn yadà samyaï niyacchati 12,240.015c tadà prakà÷ate hy àtmà ghañe dãpa iva jvalan 12,240.015e sarveùàm eva bhåtànàü tamasy apagate yathà 12,240.015f*0690_01 prakà÷aü bhavate sarvaü tathedam upadhàryatàm 12,240.016a yathà vàricaraþ pakùã na lipyati jale caran 12,240.016b*0691_01 vimuktàtmà tathà yogã guõadoùair na lipyate 12,240.016c evam eva kçtapraj¤o na doùair viùayàü÷ caran 12,240.016e asajjamànaþ sarveùu na kathaü cana lipyate 12,240.017a tyaktvà pårvakçtaü karma ratir yasya sadàtmani 12,240.017c sarvabhåtàtmabhåtasya guõamàrgeùv asajjataþ 12,240.018a sattvam àtmà prasavati guõàn vàpi kadà ca na 12,240.018c na guõà vidur àtmànaü guõàn veda sa sarvadà 12,240.019a paridraùñà guõànàü sa sraùñà caiva yathàtatham 12,240.019c sattvakùetraj¤ayor etad antaraü viddhi såkùmayoþ 12,240.020a sçjate tu guõàn eka eko na sçjate guõàn 12,240.020c pçthagbhåtau prakçtyà tau saüprayuktau ca sarvadà 12,240.021a yathà matsyo 'dbhir anyaþ san saüprayuktau tathaiva tau 12,240.021c ma÷akodumbarau càpi saüprayuktau yathà saha 12,240.022a iùãkà và yathà mu¤je pçthak ca saha caiva ca 12,240.022c tathaiva sahitàv etàv anyonyasmin pratiùñhitau 12,241.001 vyàsa uvàca 12,241.001a sçjate tu guõàn sattvaü kùetraj¤as tv anutiùñhati 12,241.001c guõàn vikriyataþ sarvàn udàsãnavad ã÷varaþ 12,241.002a svabhàvayuktaü tat sarvaü yad imàn sçjate guõàn 12,241.002c årõanàbhir yathà såtraü sçjate tantuvad guõàn 12,241.003a pradhvastà na nivartante pravçttir nopalabhyate 12,241.003b*0692_01 pratyakùeõa parokùaü tad anumànena sidhyati 12,241.003c evam eke vyavasyanti nivçttir iti càpare 12,241.004a ubhayaü saüpradhàryaitad adhyavasyed yathàmati 12,241.004c anenaiva vidhànena bhaved garbha÷ayo mahàn 12,241.005a anàdinidhanaü nityam àsàdya vicaren naraþ 12,241.005b@027_0001 jayayukto ratho divyo brahmaloke mahãyate 12,241.005b@027_0002 atha satvaram àsàdya ratham evaü yuyuïkùataþ 12,241.005b@027_0003 akùaraü gantumanaso vidhiü vakùyàmi ÷ãghragam 12,241.005b@027_0004 saptayodhàyanaü kçtsnà vànyataþ pratipadyate 12,241.005b@027_0005 pçùñhataþ pàr÷vata÷ cànyà yàvantyàsyàþ prasàraõàt 12,241.005b@027_0006 krama÷aþ pàrthivaü yac ca vàyavyaü khaü tathà payaþ 12,241.005b@027_0007 jyotiùo yat tad ai÷varyam ahaükàrasya buddhitaþ 12,241.005b@027_0008 avyaktasya yad ai÷varyaü krama÷aþ pratipadyate 12,241.005b@027_0009 vyaktamà÷ càpi (sic) yasyaite tathà yuktena yogataþ 12,241.005b@027_0010 tathàsyaü bhavayuktasya vidhim àtmani pa÷yataþ 12,241.005b@027_0011 nirmathyamànaü såkùmàtmà råpàõãmàni dar÷ayet 12,241.005b@027_0012 ÷ai÷iras tu yathà dhåmaþ såkùmaü saü÷rayate nabhaþ 12,241.005b@027_0013 tathà dehàd vimuktasya pårvaråpaü tad apy uta 12,241.005b@027_0014 atha dhåmasya virame dvitãyaü råpadar÷anam 12,241.005b@027_0015 jalaråpam ivàkà÷aü tatraivàtmani pa÷yati 12,241.005b@027_0016 aparaü vyatikramec càpi vahniråpaü prakà÷ate 12,241.005b@027_0017 tasminn uparate vàsya vàyavyaü såkùmam apy atha 12,241.005b@027_0018 råpaü prakà÷ate tatra pãtavarõavad apy ajaþ 12,241.005b@027_0019 tasminn uparate råpam àkà÷asya prakà÷ate 12,241.005b@027_0020 åhyà savarõaråpaü tat tasya råpaü prakà÷ate 12,241.005b@027_0021 tasminn uparate vàsya buddhiråpaü prakà÷ate 12,241.005b@027_0022 su÷uklaü cetasaþ samyag avyakte bràhmaõasya vai 12,241.005b@027_0023 eteùv apãha jàteùu phalajàtàni me ÷çõu 12,241.005b@027_0024 jàtasya pàrthivai÷varyaiþ sçùñir eùà vidhãyate 12,241.005b@027_0025 prajàpatir ivàkùobhyaþ ÷arãràt sçjati prajàþ 12,241.005b@027_0026 varõato gçhyate vàpsu nàyaü pibati cà÷ayàþ 12,241.005b@027_0027 snàcàsya (sic) tejasà råpaü dahyate ÷àmyate tathà 12,241.005b@027_0028 aïgulyàïguùñhamàtreõa vastapàñenavat tathà (sic) 12,241.005b@027_0029 pçthivãü kampayanty ete guõàpàyàd iti smçtaþ 12,241.005b@027_0030 àkà÷abhåta÷ càkà÷e svarõastvàn na ca dç÷yate 12,241.005b@027_0031 ahaükàrasya vijaye pa¤ca te syur va÷ànugàþ 12,241.005b@027_0032 ùaõõàm àtmani buddhau tu nitàyaü (sic) prabhavaty uta 12,241.005b@027_0033 nirdoùaprabhavà hy eùà kçtsnà samabhivartate 12,241.005b@027_0034 tathaiva vyaktam àtmànam avyaktaü pratipadyate 12,241.005b@027_0035 yato niþsarate loko bhavati vyaktasaüj¤akaþ 12,241.005b@027_0036 tatràsannamayãü vyàkhyàü ÷çõu tvaü vistareõa vai 12,241.005b@027_0037 tathà vyaktamayãü caiva vyàkhyàü pårvaü nibodha me 12,241.005b@027_0038 pa¤caviü÷atitattvàni tulyàny ubhayataþ samam 12,241.005b@027_0039 yoge sàükhye 'pi ca tathà vi÷eùàüs tatra me ÷çõu 12,241.005b@027_0040 proktaü tad vyartham ity eva jàyate vartate ca yat 12,241.005b@027_0041 jãvate mriyate caiva caturbhir lakùaõair yutam 12,241.005b@027_0042 viparãtam ato yat tad avyaktaü samudàhçtam 12,241.005b@027_0043 pàpàtmànau ca deveùu siddhànteùv apy udàhçtau 12,241.005b@027_0044 caturlakùaõajantur ya÷ caturvargaþ pracakùate 12,241.005b@027_0045 vyaktam avyaktajaü caiva tathà buddhir athetarat 12,241.005b@027_0046 sattvaü kùetraj¤a ity etad dvayam avyaktadar÷anam 12,241.005b@027_0047 dvàv àtmànau ca deveùu viùayeùu ca ràjataþ 12,241.005b@027_0048 viùayàn pratisaühàraþ sàlokaü siddhilakùaõam 12,241.005b@027_0049 nirmama÷ cànahaükàro nirdvaüdva÷ chinnasaü÷ayaþ 12,241.005b@027_0050 naiva krudhyati na dveùñi nàtmatà bhavato giraþ 12,241.005b@027_0051 àkruùñas tàóita÷ càpi maitraü dhyàyati nà÷ubham 12,241.005b@027_0052 vàïmanaþkàyadaõóànàü trayàõàü ca nivartakam 12,241.005b@027_0053 samaþ sarveùu bhåteùu brahmàõam ativartate 12,241.005b@027_0054 naivecchati na cànicchan yàtràmàtravyavasthitaþ 12,241.005b@027_0055 alolupo 'py atho dànto nàkçtir na niràkçtiþ 12,241.005b@027_0056 nàsyendriyamanaþpràõabuddhayaþ sarvasàkùiõaþ 12,241.005c akrudhyann aprahçùyaü÷ ca nityaü vigatamatsaraþ 12,241.006a ity evaü hçdayagranthiü buddhicintàmayaü dçóham 12,241.006c atãtya sukham àsãta a÷ocaü÷ chinnasaü÷ayaþ 12,241.007a tapyeyuþ pracyutàþ pçthvyà yathà pårõàü nadãü naràþ 12,241.007c avagàóhà hy avidvàüso viddhi lokam imaü tathà 12,241.008a na tu tàmyati vai vidvàn sthale carati tattvavit 12,241.008c evaü yo vindate ''tmànaü kevalaü j¤ànam àtmanaþ 12,241.009a evaü buddhvà naraþ sarvàü bhåtànàm àgatiü gatim 12,241.009c samavekùya ÷anaiþ samyag labhate ÷amam uttamam 12,241.010a etad vai janmasàmarthyaü bràhmaõasya vi÷eùataþ 12,241.010c àtmaj¤ànaü ÷ama÷ caiva paryàptaü tatparàyaõam 12,241.011a etad buddhvà bhaved buddhaþ kim anyad buddhalakùaõam 12,241.011c vij¤àyaitad vimucyante kçtakçtyà manãùiõaþ 12,241.012a na bhavati viduùàü mahad bhayaü; yad aviduùàü sumahad bhayaü bhavet 12,241.012c na hi gatir adhikàsti kasya cid; bhavati hi yà viduùaþ sanàtanã 12,241.013a lokamàturam asåyate janas; tat tad eva ca nirãkùya ÷ocate 12,241.013c tatra pa÷ya ku÷alàn a÷ocato; ye vidus tad ubhayaü kçtàkçtam 12,241.014a yat karoty anabhisaüdhipårvakaü; tac ca nirõudati yat purà kçtam 12,241.014c na priyaü tad ubhayaü na càpriyaü; tasya taj janayatãha kurvataþ 12,242.001 ÷uka uvàca 12,242.001a yasmàd dharmàt paro dharmo vidyate neha ka÷ cana 12,242.001c yo vi÷iùña÷ ca dharmebhyas taü bhavàn prabravãtu me 12,242.002 vyàsa uvàca 12,242.002a dharmaü te saüpravakùyàmi puràõam çùisaüstutam 12,242.002c vi÷iùñaü sarvadharmebhyas tam ihaikamanàþ ÷çõu 12,242.003a indriyàõi pramàthãni buddhyà saüyamya yatnataþ 12,242.003c sarvato niùpatiùõåni pità bàlàn ivàtmajàn 12,242.004a manasa÷ cendriyàõàü ca hy aikàgryaü paramaü tapaþ 12,242.004c taj jyàyaþ sarvadharmebhyaþ sa dharmaþ para ucyate 12,242.005a tàni sarvàõi saüdhàya manaþùaùñhàni medhayà 12,242.005c àtmatçpta ivàsãta bahu cintyam acintayan 12,242.006a gocarebhyo nivçttàni yadà sthàsyanti ve÷mani 12,242.006c tadà tvam àtmanàtmànaü paraü drakùyasi ÷à÷vatam 12,242.007a sarvàtmànaü mahàtmànaü vidhåmam iva pàvakam 12,242.007c taü pa÷yanti mahàtmàno bràhmaõà ye manãùiõaþ 12,242.008a yathà puùpaphalopeto bahu÷àkho mahàdrumaþ 12,242.008c àtmano nàbhijànãte kva me puùpaü kva me phalam 12,242.009a evam àtmà na jànãte kva gamiùye kuto nv aham 12,242.009c anyo hy atràntar àtmàsti yaþ sarvam anupa÷yati 12,242.010a j¤ànadãpena dãptena pa÷yaty àtmànam àtmanà 12,242.010c dçùñvà tvam àtmanàtmànaü niràtmà bhava sarvavit 12,242.011a vimuktaþ sarvapàpebhyo muktatvaca ivoragaþ 12,242.011c paràü buddhim avàpyeha vipàpmà vigatajvaraþ 12,242.012a sarvataþsrotasaü ghoràü nadãü lokapravàhinãm 12,242.012c pa¤cendriyagràhavatãü manaþsaükalparodhasam 12,242.013a lobhamohatçõacchannàü kàmakrodhasarãsçpàm 12,242.013c satyatãrthànçtakùobhàü krodhapaïkàü saridvaràm 12,242.014a avyaktaprabhavàü ÷ãghràü dustaràm akçtàtmabhiþ 12,242.014c pratarasva nadãü buddhyà kàmagràhasamàkulàm 12,242.015a saüsàrasàgaragamàü yonipàtàladustaràm 12,242.015c àtmajanmodbhavàü tàta jihvàvartàü duràsadàm 12,242.016a yàü taranti kçtapraj¤à dhçtimanto manãùiõaþ 12,242.016c tàü tãrõaþ sarvatomukto vipåtàtmàtmavic chuciþ 12,242.017a uttamàü buddhim àsthàya brahmabhåyaü gamiùyasi 12,242.017c saütãrõaþ sarvasaükle÷àn prasannàtmà vikalmaùaþ 12,242.018a bhåmiùñhànãva bhåtàni parvatastho ni÷àmaya 12,242.018c akrudhyann aprahçùyaü÷ ca nanç÷aüsamatis tathà 12,242.018e tato drakùyasi bhåtànàü sarveùàü prabhavàpyayau 12,242.019a evaü vai sarvadharmebhyo vi÷iùñaü menire budhàþ 12,242.019c dharmaü dharmabhçtàü ÷reùñha munayas tattvadar÷inaþ 12,242.020a àtmano 'vyayino j¤àtvà idaü putrànu÷àsanam 12,242.020c prayatàya pravaktavyaü hitàyànugatàya ca 12,242.021a àtmaj¤ànam idaü guhyaü sarvaguhyatamaü mahat 12,242.021c abruvaü yad ahaü tàta àtmasàkùikam a¤jasà 12,242.022a naiva strã na pumàn etan naiva cedaü napuüsakam 12,242.022c aduþkham asukhaü brahma bhåtabhavyabhavàtmakam 12,242.023a naitaj j¤àtvà pumàn strã và punarbhavam avàpnuyàt 12,242.023c abhavapratipattyartham etad vartma vidhãyate 12,242.024a yathà matàni sarvàõi na caitàni yathà tathà 12,242.024c kathitàni mayà putra bhavanti na bhavanti ca 12,242.025a tat prãtiyuktena guõànvitena; putreõa satputraguõànvitena 12,242.025c pçùño hãdaü prãtimatà hitàrthaü; bråyàt sutasyeha yad uktam etat 12,243.001 vyàsa uvàca 12,243.001a gandhàn rasàn nànurundhyàt sukhaü và; nàlaükàràü÷ càpnuyàt tasya tasya 12,243.001c mànaü ca kãrtiü ca ya÷a÷ ca necchet; sa vai pracàraþ pa÷yato bràhmaõasya 12,243.002a sarvàn vedàn adhãyãta ÷u÷råùur brahmacaryavàn 12,243.002c çco yajåüùi sàmàni na tena na sa bràhmaõaþ 12,243.003a j¤àtivat sarvabhåtànàü sarvavit sarvavedavit 12,243.003c nàkàmo mriyate jàtu na tena na ca bràhmaõaþ 12,243.004a iùñã÷ ca vividhàþ pràpya kratåü÷ caivàptadakùiõàn 12,243.004c naiva pràpnoti bràhmaõyam abhidhyànàt kathaü cana 12,243.005a yadà càyaü na bibheti yadà càsmàn na bibhyati 12,243.005c yadà necchati na dveùñi brahma saüpadyate tadà 12,243.006a yadà na kurute bhàvaü sarvabhåteùu pàpakam 12,243.006c karmaõà manasà vàcà brahma saüpadyate tadà 12,243.007a kàmabandhanam evaikaü nànyad astãha bandhanam 12,243.007c kàmabandhanamukto hi brahmabhåyàya kalpate 12,243.008a kàmato mucyamànas tu dhåmràbhràd iva candramàþ 12,243.008c virajàþ kàlam àkàïkùan dhãro dhairyeõa vartate 12,243.009a àpåryamàõam acalapratiùñhaü; samudram àpaþ pravi÷anti yadvat 12,243.009c sa kàmakànto na tu kàmakàmaþ; sa vai lokàt svargam upaiti dehã 12,243.009c*0693_01 tadvat kàmà yaü pravi÷anti sarve 12,243.009c*0693_02 sa ÷àntim àpnoti na kàmakàmaþ 12,243.010a vedasyopaniùat satyaü satyasyopaniùad damaþ 12,243.010c damasyopaniùad dànaü dànasyopaniùat tapaþ 12,243.011a tapasopaniùat tyàgas tyàgasyopaniùat sukham 12,243.011c sukhasyopaniùat svargaþ svargasyopaniùac chamaþ 12,243.012a kledanaü ÷okamanasoþ saütàpaü tçùõayà saha 12,243.012c sattvam icchasi saütoùàc chàntilakùaõam uttamam 12,243.013a vi÷oko nirmamaþ ÷àntaþ prasannàtmàtmavittamaþ 12,243.013c ùaóbhir lakùaõavàn etaiþ samagraþ punar eùyati 12,243.014a ùaóbhiþ sattvaguõopetaiþ pràj¤air adhikamantribhiþ 12,243.014c ye viduþ pretya càtmànam ihasthàüs tàüs tathà viduþ 12,243.015a akçtrimam asaühàryaü pràkçtaü nirupaskçtam 12,243.015c adhyàtmaü sukçtapraj¤aþ sukham avyayam a÷nute 12,243.016a niùpracàraü manaþ kçtvà pratiùñhàpya ca sarvataþ 12,243.016c yàm ayaü labhate tuùñiü sà na ÷akyam ato 'nyathà 12,243.017a yena tçpyaty abhu¤jàno yena tuùyaty avittavàn 12,243.017c yenàsneho balaü dhatte yas taü veda sa vedavit 12,243.018a saügopya hy àtmano dvàràõy apidhàya vicintayan 12,243.018c yo hy àste bràhmaõaþ ÷iùñaþ sa àtmaratir ucyate 12,243.019a samàhitaü pare tattve kùãõakàmam avasthitam 12,243.019c sarvataþ sukham anveti vapu÷ càndramasaü yathà 12,243.020a savi÷eùàõi bhåtàni guõàü÷ càbhajato muneþ 12,243.020c sukhenàpohyate duþkhaü bhàskareõa tamo yathà 12,243.021a tam atikràntakarmàõam atikràntaguõakùayam 12,243.021c bràhmaõaü viùayà÷liùñaü jaràmçtyå na vindataþ 12,243.022a sa yadà sarvato muktaþ samaþ paryavatiùñhate 12,243.022c indriyàõãndriyàrthàü÷ ca ÷arãrastho 'tivartate 12,243.023a kàraõaü paramaü pràpya atikràntasya kàryatàm 12,243.023c punaràvartanaü nàsti saüpràptasya paràt param 12,244.001 vyàsa uvàca 12,244.001a dvaüdvàni mokùajij¤àsur arthadharmàv anuùñhitaþ 12,244.001c vaktrà guõavatà ÷iùyaþ ÷ràvyaþ pårvam idaü mahat 12,244.002a àkà÷aü màruto jyotir àpaþ pçthvã ca pa¤camã 12,244.002c bhàvàbhàvau ca kàla÷ ca sarvabhåteùu pa¤casu 12,244.003a antaràtmakam àkà÷aü tanmayaü ÷rotram indriyam 12,244.003c tasya ÷abdaü guõaü vidyàn mårti÷àstravidhànavit 12,244.004a caraõaü màrutàtmeti pràõàpànau ca tanmayau 12,244.004c spar÷anaü cendriyaü vidyàt tathà spar÷aü ca tanmayam 12,244.005a tataþ pàkaþ prakà÷a÷ ca jyoti÷ cakùu÷ ca tanmayam 12,244.005c tasya råpaü guõaü vidyàt tamo 'nvavasitàtmakam 12,244.006a prakledaþ kùudratà sneha ity àpo hy upadi÷yate 12,244.006b*0694_01 asçï majjà ca yac cànyat snigdhaü vidyàt tadàtmakam 12,244.006c rasanaü cendriyaü jihvà rasa÷ càpàü guõo mataþ 12,244.007a saüghàtaþ pàrthivo dhàtur asthidantanakhàni ca 12,244.007c ÷ma÷ru loma ca ke÷à÷ ca siràþ snàyu ca carma ca 12,244.008a indriyaü ghràõasaüj¤ànaü nàsikety abhidhãyate 12,244.008c gandha÷ caivendriyàrtho 'yaü vij¤eyaþ pçthivãmayaþ 12,244.009a uttareùu guõàþ santi sarve sarveùu cottaràþ 12,244.009c pa¤cànàü bhåtasaüghànàü saütatiü munayo viduþ 12,244.010a mano navamam eùàü tu buddhis tu da÷amã smçtà 12,244.010c ekàda÷o 'ntaràtmà ca sarvataþ para ucyate 12,244.011a vyavasàyàtmikà buddhir mano vyàkaraõàtmakam 12,244.011c karmànumànàd vij¤eyaþ sa jãvaþ kùetrasaüj¤akaþ 12,244.012a ebhiþ kàlàùñamair bhàvair yaþ sarvaiþ sarvam anvitam 12,244.012c pa÷yaty akaluùaü pràj¤aþ sa mohaü nànuvartate 12,245.001 vyàsa uvàca 12,245.001a ÷arãràd vipramuktaü hi såkùmabhåtaü ÷arãriõam 12,245.001c karmabhiþ paripa÷yanti ÷àstroktaiþ ÷àstracetasaþ 12,245.002a yathà marãcyaþ sahità÷ caranti; gacchanti tiùñhanti ca dç÷yamànàþ 12,245.002c dehair vimuktà vicaranti lokàüs; tathaiva sattvàny atimànuùàõi 12,245.003a pratiråpaü yathaivàpsu tàpaþ såryasya lakùyate 12,245.003c sattvavàüs tu tathà sattvaü pratiråpaü prapa÷yati 12,245.004a tàni såkùmàõi sattvasthà vimuktàni ÷arãrataþ 12,245.004c svena tattvena tattvaj¤àþ pa÷yanti niyatendriyàþ 12,245.005a svapatàü jàgratàü caiva sarveùàm àtmacintitam 12,245.005c pradhànadvaidhayuktànàü jahatàü karmajaü rajaþ 12,245.006a yathàhani tathà ràtrau yathà ràtrau tathàhani 12,245.006c va÷e tiùñhati sattvàtmà satataü yogayoginàm 12,245.007a teùàü nityaü sadànityo bhåtàtmà satataü guõaiþ 12,245.007c saptabhis tv anvitaþ såkùmai÷ cariùõur ajaràmaraþ 12,245.008a manobuddhiparàbhåtaþ svadehaparadehavit 12,245.008c svapneùv api bhavaty eùa vij¤àtà sukhaduþkhayoþ 12,245.009a tatràpi labhate duþkhaü tatràpi labhate sukham 12,245.009c krodhalobhau tu tatràpi kçtvà vyasanam archati 12,245.010a prãõita÷ càpi bhavati mahato 'rthàn avàpya ca 12,245.010c karoti puõyaü tatràpi jàgrann iva ca pa÷yati 12,245.010d*0695_01 mahoùmàntargata÷ càpi garbhatvaü samupeyivàn 12,245.010d*0695_02 da÷a màsàn vasan kukùau naiùo 'nnam iva jãryate 12,245.011a tam evam atitejoü÷aü bhåtàtmànaü hçdi sthitam 12,245.011c tamorajobhyàm àviùñà nànupa÷yanti mårtiùu 12,245.012a ÷àstrayogaparà bhåtvà svam àtmànaü parãpsavaþ 12,245.012c anucchvàsàny amårtãni yàni vajropamàny api 12,245.013a pçthagbhåteùu sçùñeùu caturùv à÷ramakarmasu 12,245.013c samàdhau yogam evaitac chàõóilyaþ ÷amam abravãt 12,245.014a viditvà sapta såkùmàõi ùaóaïgaü ca mahe÷varam 12,245.014c pradhànaviniyogasthaþ paraü brahmàdhigacchati 12,246.001 vyàsa uvàca 12,246.001a hçdi kàmadruma÷ citro mohasaücayasaübhavaþ 12,246.001c krodhamànamahàskandho vivitsàparimocanaþ 12,246.002a tasya càj¤ànam àdhàraþ pramàdaþ pariùecanam 12,246.002c so 'bhyasåyàpalà÷o hi puràduùkçtasàravàn 12,246.003a saümohacintàviñapaþ ÷oka÷àkho bhayaükaraþ 12,246.003c mohanãbhiþ pipàsàbhir latàbhiþ pariveùñitaþ 12,246.004a upàsate mahàvçkùaü sulubdhàs taü phalepsavaþ 12,246.004c àyàsaiþ saüyataþ pà÷aiþ phalàni pariveùñayan 12,246.005a yas tàn pà÷àn va÷e kçtvà taü vçkùam apakarùati 12,246.005c gataþ sa duþkhayor antaü yatamànas tayor dvayoþ 12,246.006a saürohaty akçtapraj¤aþ saütàpena hi pàdapam 12,246.006c sa tam eva tato hanti viùaü grastam ivàturam 12,246.007a tasyànu÷ayamålasya målam uddhriyate balàt 12,246.007c tyàgàpramàdàkçtinà sàmyena paramàsinà 12,246.008a evaü yo veda kàmasya kevalaü parikarùaõam 12,246.008c vadhaü vai kàma÷àstrasya sa duþkhàny ativartate 12,246.009a ÷arãraü puram ity àhuþ svàminã buddhir iùyate 12,246.009c tatra buddheþ ÷arãrasthaü mano nàmàrthacintakam 12,246.010a indriyàõi janàþ pauràs tadarthaü tu parà kçtiþ 12,246.010c tatra dvau dàruõau doùau tamo nàma rajas tathà 12,246.011a yadartham upajãvanti pauràþ sahapure÷varàþ 12,246.011c advàreõa tam evàrthaü dvau doùàv upajãvataþ 12,246.012a tatra buddhir hi durdharùà manaþ sàdharmyam ucyate 12,246.012c paurà÷ càpi manas trastàs teùàm api calà sthitiþ 12,246.013a yadarthaü buddhir adhyàste na so 'rthaþ pariùãdati 12,246.013b*0696_01 pauramantraviyuktàyàþ so 'rthaþ saüsãdati kramàt 12,246.013c yadarthaü pçthag adhyàste manas tat pariùãdati 12,246.014a pçthagbhåtaü yadà buddhyà mano bhavati kevalam 12,246.014c tatrainaü vivçtaü ÷ånyaü rajaþ paryavatiùñhate 12,246.015a tan manaþ kurute sakhyaü rajasà saha saügatam 12,246.015c taü càdàya janaü pauraü rajase saüprayacchati 12,247.001 bhãùma uvàca 12,247.001a bhåtànàü guõasaükhyànaü bhåyaþ putra ni÷àmaya 12,247.001c dvaipàyanamukhàd bhraùñaü ÷làghayà parayànagha 12,247.002a dãptànalanibhaþ pràha bhagavàn dhåmravarcase 12,247.002c tato 'ham api vakùyàmi bhåyaþ putra nidar÷anam 12,247.003a bhåmeþ sthairyaü pçthutvaü ca kàñhinyaü prasavàtmatà 12,247.003c gandho gurutvaü ÷akti÷ ca saüghàtaþ sthàpanà dhçtiþ 12,247.004a apàü ÷aityaü rasaþ kledo dravatvaü snehasaumyatà 12,247.004c jihvà viùyandinã caiva bhaumàpyàsravaõaü tathà 12,247.005a agner durdharùatà tejas tàpaþ pàkaþ prakà÷anam 12,247.005c ÷aucaü ràgo laghus taikùõyaü da÷amaü cordhvabhàgità 12,247.006a vàyor aniyamaþ spar÷o vàdasthànaü svatantratà 12,247.006c balaü ÷aighryaü ca moha÷ ca ceùñà karmakçtà bhavaþ 12,247.007a àkà÷asya guõaþ ÷abdo vyàpitvaü chidratàpi ca 12,247.007c anà÷rayam anàlambam avyaktam avikàrità 12,247.008a apratãghàtatà caiva bhåtatvaü vikçtàni ca 12,247.008c guõàþ pa¤cà÷ataü proktàþ pa¤cabhåtàtmabhàvitàþ 12,247.009a calopapattir vyakti÷ ca visargaþ kalpanà kùamà 12,247.009c sad asac cà÷utà caiva manaso nava vai guõàþ 12,247.010a iùñàniùñavikalpa÷ ca vyavasàyaþ samàdhità 12,247.010c saü÷ayaþ pratipatti÷ ca buddhau pa¤ceha ye guõàþ 12,247.011 yudhiùñhira uvàca 12,247.011a kathaü pa¤caguõà buddhiþ kathaü pa¤cendriyà guõàþ 12,247.011b*0697_01 etebhya ete nirvçttàþ svaguõàyàtmanopi và 12,247.011c etan me sarvam àcakùva såkùmaj¤ànaü pitàmaha 12,247.012 bhãùma uvàca 12,247.012a àhuþ ùaùñiü bhåtaguõàn vai; bhåtavi÷iùñà nityaviùaktàþ 12,247.012c bhåtaviùaktà÷ càkùarasçùñàþ; putra na nityaü tad iha vadanti 12,247.013a tat putra cintàkalitaü yad uktam; anàgataü vai tava saüpratãha 12,247.013c bhåtàrthatattvaü tad avàpya sarvaü; bhåtaprabhàvàd bhava ÷àntabuddhiþ 12,248.001 yudhiùñhira uvàca 12,248.001a ya ime pçthivãpàlàþ ÷erate pçthivãtale 12,248.001c pçtanàmadhya ete hi gatasattvà mahàbalàþ 12,248.002a ekaika÷o bhãmabalà nàgàyutabalàs tathà 12,248.002c ete hi nihatàþ saükhye tulyatejobalair naraiþ 12,248.003a naiùàü pa÷yàmi hantàraü pràõinàü saüyuge purà 12,248.003c vikrameõopasaüpannàs tejobalasamanvitàþ 12,248.004a atha ceme mahàpràj¤a ÷erate hi gatàsavaþ 12,248.004c mçtà iti ca ÷abdo 'yaü vartaty eùu gatàsuùu 12,248.005a ime mçtà nçpatayaþ pràya÷o bhãmavikramàþ 12,248.005c tatra me saü÷ayo jàtaþ kutaþ saüj¤à mçtà iti 12,248.006a kasya mçtyuþ kuto mçtyuþ kena mçtyur iha prajàþ 12,248.006c haraty amarasaükà÷a tan me bråhi pitàmaha 12,248.007 bhãùma uvàca 12,248.007a purà kçtayuge tàta ràjàsãd avikampakaþ 12,248.007c sa ÷atruva÷am àpannaþ saügràme kùãõavàhanaþ 12,248.008a tatra putro harir nàma nàràyaõasamo bale 12,248.008c sa ÷atrubhir hataþ saükhye sabalaþ sapadànugaþ 12,248.009a sa ràjà ÷atruva÷agaþ putra÷okasamanvitaþ 12,248.009c yadçcchayà÷àntiparo dadar÷a bhuvi nàradam 12,248.010a sa tasmai sarvam àcaùña yathà vçttaü jane÷varaþ 12,248.010c ÷atrubhir grahaõaü saükhye putrasya maraõaü tathà 12,248.011a tasya tad vacanaü ÷rutvà nàrado 'tha tapodhanaþ 12,248.011c àkhyànam idam àcaùña putra÷okàpahaü tadà 12,248.012a ràja¤ ÷çõu samàkhyànam adyedaü bahuvistaram 12,248.012c yathà vçttaü ÷rutaü caiva mayàpi vasudhàdhipa 12,248.013a prajàþ sçùñvà mahàtejàþ prajàsarge pitàmahaþ 12,248.013c atãva vçddhà bahulà nàmçùyata punaþ prajàþ 12,248.014a na hy antaram abhåt kiü cit kva cij jantubhir acyuta 12,248.014c nirucchvàsam ivonnaddhaü trailokyam abhavan nçpa 12,248.015a tasya cintà samutpannà saühàraü prati bhåpate 12,248.015c cintayan nàdhyagacchac ca saühàre hetukàraõam 12,248.016a tasya roùàn mahàràja khebhyo 'gnir udatiùñhata 12,248.016c tena sarvà di÷o ràjan dadàha sa pitàmahaþ 12,248.017a tato divaü bhuvaü khaü ca jagac ca sacaràcaram 12,248.017c dadàha pàvako ràjan bhagavatkopasaübhavaþ 12,248.018a tatràdahyanta bhåtàni jaïgamàni dhruvàõi ca 12,248.018c mahatà kopavegena kupite prapitàmahe 12,248.019a tato harijañaþ sthàõur vedàdhvarapatiþ ÷ivaþ 12,248.019c jagàda ÷araõaü devo brahmàõaü paravãrahà 12,248.020a tasminn abhigate sthàõau prajànàü hitakàmyayà 12,248.020c abravãd varado devo jvalann iva tadà ÷ivam 12,248.021a karavàõy adya kaü kàmaü varàrho 'si mato mama 12,248.021c kartà hy asmi priyaü ÷ambho tava yad dhçdi vartate 12,249.001 sthàõur uvàca 12,249.001a prajàsarganimittaü me kàryavattàm imàü prabho 12,249.001c viddhi sçùñàs tvayà hãmà mà kupyàsàü pitàmaha 12,249.002a tava tejogninà deva prajà dahyanti sarva÷aþ 12,249.002c tà dçùñvà mama kàruõyaü mà kupyàsàü jagatprabho 12,249.003 prajàpatir uvàca 12,249.003a na kupye na ca me kàmo na bhaveran prajà iti 12,249.003c làghavàrthaü dharaõyàs tu tataþ saühàra iùyate 12,249.004a iyaü hi màü sadà devã bhàràrtà samacodayat 12,249.004c saühàràrthaü mahàdeva bhàreõàpsu nimajjati 12,249.005a yadàhaü nàdhigacchàmi buddhyà bahu vicàrayan 12,249.005c saühàram àsàü vçddhànàü tato màü krodha àvi÷at 12,249.006 sthàõur uvàca 12,249.006a saühàràntaü prasãdasva mà krudhas trida÷e÷vara 12,249.006c mà prajàþ sthàvaraü vaica jaïgamaü ca vinãna÷aþ 12,249.007a palvalàni ca sarvàõi sarvaü caiva tçõolapam 12,249.007c sthàvaraü jaïgamaü caiva bhåtagràmaü caturvidham 12,249.008a tad etad bhasmasàd bhåtaü jagat sarvam upaplutam 12,249.008c prasãda bhagavan sàdho vara eùa vçto mayà 12,249.009a naùñà na punar eùyanti prajà hy etàþ kathaü cana 12,249.009c tasmàn nivartyatàm etat tejaþ svenaiva tejasà 12,249.010a upàyam anyaü saüpa÷ya prajànàü hitakàmyayà 12,249.010c yatheme jantavaþ sarve nivarteran paraütapa 12,249.011a abhàvam abhigaccheyur utsannaprajanàþ prajàþ 12,249.011b*0698_01 paryàyeõàbhyupàyena neyà mçtyuva÷aü tataþ 12,249.011b*0699_01 putratvenànusaükalpya tvayàhaü tapasàpy aja 12,249.011c adhidaivaniyukto 'smi tvayà lokeùv ihe÷vara 12,249.012a tvad bhavaü hi jagannàtha jagat sthàvarajaïgamam 12,249.012c prasàdya tvàü mahàdeva yàcàmy àvçttijàþ prajàþ 12,249.013 nàrada uvàca 12,249.013a ÷rutvà tu vacanaü devaþ sthàõor niyatavàïmanàþ 12,249.013c tejas tat svaü nijagràha punar evàntar àtmanà 12,249.014a tato 'gnim upasaügçhya bhagavàül lokapåjitaþ 12,249.014c pravçttiü ca nivçttiü ca kalpayàm àsa vai prabhuþ 12,249.015a upasaüharatas tasya tam agniü roùajaü tadà 12,249.015c pràdurbabhåva vi÷vebhyaþ khebhyo nàrã mahàtmanaþ 12,249.016a kçùõà raktàmbaradharà raktanetratalàntarà 12,249.016c divyakuõóalasaüpannà divyàbharaõabhåùità 12,249.017a sà viniþsçtya vai khebhyo dakùiõàm à÷rità di÷am 12,249.017c dadç÷àte 'tha tau kanyàü devau vi÷ve÷varàv ubhau 12,249.018a tàm àhåya tadà devo lokànàm àdir ã÷varaþ 12,249.018c mçtyo iti mahãpàla jahi cemàþ prajà iti 12,249.019a tvaü hi saühàrabuddhyà me cintità ruùitena ca 12,249.019c tasmàt saühara sarvàs tvaü prajàþ sajaóapaõóitàþ 12,249.020a avi÷eùeõa caiva tvaü prajàþ saühara bhàmini 12,249.020c mama tvaü hi niyogena ÷reyaþ param avàpsyasi 12,249.021a evam uktà tu sà devã mçtyuþ kamalamàlinã 12,249.021c pradadhyau duþkhità bàlà sà÷rupàtam atãva hi 12,249.022a pàõibhyàü caiva jagràha tàny a÷råõi jane÷varaþ 12,249.022c mànavànàü hitàrthàya yayàce punar eva ca 12,250.001 nàrada uvàca 12,250.001a vinãya duþkham abalà sà tv atãvàyatekùaõà 12,250.001c uvàca prà¤jalir bhåtvà latevàvarjità tadà 12,250.002a tvayà sçùñà kathaü nàrã màdç÷ã vadatàü vara 12,250.002c raudrakarmàbhijàyeta sarvapràõibhayaükarã 12,250.003a bibhemy aham adharmasya dharmyam àdi÷a karma me 12,250.003c tvaü màü bhãtàm avekùasva ÷ivene÷vara cakùuùà 12,250.004a bàlàn vçddhàn vayaþsthàü÷ ca na hareyam anàgasaþ 12,250.004c pràõinaþ pràõinàm ã÷a namas te 'bhiprasãda me 12,250.005a priyàn putràn vayasyàü÷ ca bhràtén màtéþ pitén api 12,250.005c apadhyàsyanti yad deva mçtàüs teùàü bibhemy aham 12,250.006a kçpaõà÷ruparikledo dahen màü ÷à÷vatãþ samàþ 12,250.006c tebhyo 'haü balavad bhãtà ÷araõaü tvàm upàgatà 12,250.007a yamasya bhavane deva yàty ante pàpakarmiõaþ 12,250.007c prasàdaye tvà varada prasàdaü kuru me prabho 12,250.008a etam icchàmy ahaü kàmaü tvatto lokapitàmaha 12,250.008c iccheyaü tvatprasàdàc ca tapas taptuü sure÷vara 12,250.009 pitàmaha uvàca 12,250.009a mçtyo saükalpità me tvaü prajàsaühàrahetunà 12,250.009b*0700_01 tvaü hi saühàrabuddhyà me cintità ruùitena ca 12,250.009c gaccha saühara sarvàs tvaü prajà mà ca vicàraya 12,250.010a etad evam ava÷yaü hi bhavità naitad anyathà 12,250.010c kriyatàm anavadyàïgi yathoktaü madvaco 'naghe 12,250.011 nàrada uvàca 12,250.011a evam uktà mahàbàho mçtyuþ parapuraüjaya 12,250.011c na vyàjahàra tasthau ca prahvà bhagavadunmukhã 12,250.012a punaþ punar athoktà sà gatasattveva bhàminã 12,250.012c tåùõãm àsãt tato devo devànàm ã÷vare÷varaþ 12,250.013a prasasàda kila brahmà svayam evàtmanàtmavàn 12,250.013c smayamàna÷ ca loke÷o lokàn sarvàn avaikùata 12,250.014a nivçttaroùe tasmiüs tu bhagavaty aparàjite 12,250.014c sà kanyàpajagàmàsya samãpàd iti naþ ÷rutam 12,250.015a apasçtyàprati÷rutya prajàsaüharaõaü tadà 12,250.015c tvaramàõeva ràjendra mçtyur dhenukam abhyayàt 12,250.016a sà tatra paramaü devã tapo 'carata du÷caram 12,250.016c samà hy ekapade tasthau da÷a padmàni pa¤ca ca 12,250.017a tàü tathà kurvatãü tatra tapaþ paramadu÷caram 12,250.017c punar eva mahàtejà brahmà vacanam abravãt 12,250.018a kuruùva me vaco mçtyo tad anàdçtya satvarà 12,250.018c tathaivaikapade tàta punar anyàni sapta sà 12,250.019a tasthau padmàni ùañ caiva pa¤ca dve caiva mànada 12,250.019c bhåyaþ padmàyutaü tàta mçgaiþ saha cacàra sà 12,250.019d*0701_01 dve càyute nara÷reùñha vàyvàhàrà mahàmate 12,250.020a punar gatvà tato ràjan maunam àtiùñhad uttamam 12,250.020c apsu varùasahasràõi sapta caikaü ca pàrthiva 12,250.021a tato jagàma sà kanyà kau÷ikãü bharatarùabha 12,250.021c tatra vàyujalàhàrà cacàra niyamaü punaþ 12,250.022a tato yayau mahàbhàgà gaïgàü meruü ca kevalam 12,250.022c tasthau dàrv iva ni÷ceùñà bhåtànàü hitakàmyayà 12,250.023a tato himavato mårdhni yatra devàþ samãjire 12,250.023c tatràïguùñhena ràjendra nikharvam aparaü tataþ 12,250.023e tasthau pitàmahaü caiva toùayàm àsa yatnataþ 12,250.024a tatas tàm abravãt tatra lokànàü prabhavàpyayaþ 12,250.024c kim idaü vartate putri kriyatàü tad vaco mama 12,250.025a tato 'bravãt punar mçtyur bhagavantaü pitàmaham 12,250.025c na hareyaü prajà deva punas tvàhaü prasàdaye 12,250.026a tàm adharmabhayatrastàü punar eva ca yàcatãm 12,250.026c tadàbravãd devadevo nigçhyedaü vacas tataþ 12,250.027a adharmo nàsti te mçtyo saüyacchemàþ prajàþ ÷ubhe 12,250.027c mayà hy uktaü mçùà bhadre bhavità neha kiü cana 12,250.028a dharmaþ sanàtana÷ ca tvàm ihaivànupravekùyate 12,250.028c ahaü ca vibudhà÷ caiva tvaddhite niratàþ sadà 12,250.029a imam anyaü ca te kàmaü dadàmi manasepsitam 12,250.029c na tvà doùeõa yàsyanti vyàdhisaüpãóitàþ prajàþ 12,250.030a puruùeùu ca råpeõa puruùas tvaü bhaviùyasi 12,250.030c strãùu strãråpiõã caiva tçtãyeùu napuüsakam 12,250.031a saivam uktà mahàràja kçtà¤jalir uvàca ha 12,250.031c punar eva mahàtmànaü neti deve÷am avyayam 12,250.032a tàm abravãt tadà devo mçtyo saühara mànavàn 12,250.032c adharmas te na bhavità tathà dhyàsyàmy ahaü ÷ubhe 12,250.032d*0702_01 tvaü hi yattà ca yuktà ca pårvotpannà ca bhàminã 12,250.032d*0702_02 anu÷iùñà ca nirdoùà tasmàt tvaü kuru me matam 12,250.033a yàn a÷rubindån patitàn apa÷yaü; ye pàõibhyàü dhàritàs te purastàt 12,250.033c te vyàdhayo mànavàn ghoraråpàþ; pràpte kàle pãóayiùyanti mçtyo 12,250.034a sarveùàü tvaü pràõinàm antakàle; kàmakrodhau sahitau yojayethàþ 12,250.034c evaü dharmas tvàm upaiùyaty ameyo; na càdharmaü lapsyase tulyavçttiþ 12,250.035a evaü dharmaü pàlayiùyasy athoktaü; na càtmànaü majjayiùyasy adharme 12,250.035c tasmàt kàmaü rocayàbhyàgataü tvaü; saüyojyàtho saüharasveha jantån 12,250.036a sà vai tadà mçtyusaüj¤àpade÷àc; chàpàd bhãtà bàóham ity abravãt tam 12,250.036c atho pràõàn pràõinàm antakàle; kàmakrodhau pràpya nirmohya hanti 12,250.037a mçtyor ye te vyàdhaya÷ cà÷rupàtà; manuùyàõàü rujyate yaiþ ÷arãram 12,250.037c sarveùàü vai pràõinàü pràõanànte; tasmàc chokaü mà kçthà budhya buddhyà 12,250.038a sarve devàþ pràõinàü pràõanànte; gatvà vçttàþ saünivçttàs tathaiva 12,250.038c evaü sarve mànavàþ pràõanànte; gatvàvçttà devavad ràjasiüha 12,250.039a vàyur bhãmo bhãmanàdo mahaujàþ; sarveùàü ca pràõinàü pràõabhåtaþ 12,250.039c nànàvçttir dehinàü dehabhede; tasmàd vàyur devadevo vi÷iùñaþ 12,250.040a sarve devà martyasaüj¤àvi÷iùñàþ; sarve martyà devasaüj¤àvi÷iùñàþ 12,250.040c tasmàt putraü mà ÷uco ràjasiüha; putraþ svargaü pràpya te modate ha 12,250.041a evaü mçtyur devasçùñà prajànàü; pràpte kàle saüharantã yathàvat 12,250.041c tasyà÷ caiva vyàdhayas te '÷rupàtàþ; pràpte kàle saüharantãha jantån 12,251.001 yudhiùñhira uvàca 12,251.001a ime vai mànavàþ sarve dharmaü prati vi÷aïkitàþ 12,251.001c ko 'yaü dharmaþ kuto dharmas tan me bråhi pitàmaha 12,251.002a dharmo nv ayam ihàrthaþ kim amutràrtho 'pi và bhavet 12,251.002c ubhayàrtho 'pi và dharmas tan me bråhi pitàmaha 12,251.003 bhãùma uvàca 12,251.003a sadàcàraþ smçtir vedàs trividhaü dharmalakùaõam 12,251.003c caturtham artham ity àhuþ kavayo dharmalakùaõam 12,251.004a api hy uktàni karmàõi vyavasyanty uttaràvare 12,251.004c lokayàtràrtham eveha dharmasya niyamaþ kçtaþ 12,251.004e ubhayatra sukhodarka iha caiva paratra ca 12,251.005a alabdhvà nipuõaü dharmaü pàpaþ pàpe prasajjati 12,251.005c na ca pàpakçtaþ pàpàn mucyante ke cid àpadi 12,251.006a apàpavàdã bhavati yadà bhavati dharmavit 12,251.006c dharmasya niùñhà svàcàras tam evà÷ritya bhotsyase 12,251.007a yadàdharmasamàviùño dhanaü gçhõàti taskaraþ 12,251.007c ramate nirharan stenaþ paravittam aràjake 12,251.008a yadàsya tad dharanty anye tadà ràjànam icchati 12,251.008c tadà teùàü spçhayate ye vai tuùñàþ svakair dhanaiþ 12,251.009a abhãtaþ ÷ucir abhyeti ràjadvàram a÷aïkitaþ 12,251.009c na hi du÷caritaü kiü cid antaràtmani pa÷yati 12,251.010a satyasya vacanaü sàdhu na satyàd vidyate param 12,251.010c satyena vidhçtaü sarvaü sarvaü satye pratiùñhitam 12,251.011a api pàpakçto raudràþ satyaü kçtvà pçthak pçthak 12,251.011c adroham avisaüvàdaü pravartante tadà÷rayàþ 12,251.011e te cen mitho 'dhçtiü kuryur vina÷yeyur asaü÷ayam 12,251.012a na hartavyaü paradhanam iti dharmaþ sanàtanaþ 12,251.012c manyante balavantas taü durbalaiþ saüpravartitam 12,251.012e yadà niyatidaurbalyam athaiùàm eva rocate 12,251.013a na hy atyantaü balayutà bhavanti sukhino 'pi và 12,251.013c tasmàd anàrjave buddhir na kàryà te kathaü cana 12,251.014a asàdhubhyo 'sya na bhayaü na corebhyo na ràjataþ 12,251.014c na kiü cit kasya cit kurvan nirbhayaþ ÷ucir àvaset 12,251.015a sarvataþ ÷aïkate steno mçgo gràmam iveyivàn 12,251.015c bahudhàcaritaü pàpam anyatraivànupa÷yati 12,251.016a muditaþ ÷ucir abhyeti sarvato nirbhayaþ sadà 12,251.016c na hi du÷caritaü kiü cid àtmano 'nyeùu pa÷yati 12,251.017a dàtavyam ity ayaü dharma ukto bhåtahite rataiþ 12,251.017c taü manyante dhanayutàþ kçpaõaiþ saüpravartitam 12,251.018a yadà niyatikàrpaõyam athaiùàm eva rocate 12,251.018c na hy atyantaü dhanavanto bhavanti sukhino 'pi và 12,251.019a yad anyair vihitaü necched àtmanaþ karma påruùaþ 12,251.019c na tat pareùu kurvãta jànann apriyam àtmanaþ 12,251.020a yo 'nyasya syàd upapatiþ sa kaü kiü vaktum arhati 12,251.020c yad anyas tasya tat kuryàn na mçùyed iti me matiþ 12,251.021a jãvituü yaþ svayaü cecchet kathaü so 'nyaü praghàtayet 12,251.021c yad yad àtmana iccheta tat parasyàpi cintayet 12,251.022a atiriktaiþ saüvibhajed bhogair anyàn akiücanàn 12,251.022c etasmàt kàraõàd dhàtrà kusãdaü saüpravartitam 12,251.023a yasmiüs tu devàþ samaye saütiùñheraüs tathà bhavet 12,251.023c atha cel làbhasamaye sthitir dharme 'pi ÷obhanà 12,251.024a sarvaü priyàbhyupagataü dharmam àhur manãùiõaþ 12,251.024c pa÷yaitaü lakùaõodde÷aü dharmàdharme yudhiùñhira 12,251.025a lokasaügrahasaüyuktaü vidhàtrà vihitaü purà 12,251.025c såkùmadharmàrthaniyataü satàü caritam uttamam 12,251.026a dharmalakùaõam àkhyàtam etat te kurusattama 12,251.026c tasmàd anàrjave buddhir na kàryà te kathaü cana 12,252.001 yudhiùñhira uvàca 12,252.001a såkùmaü sàdhu samàdiùñaü bhavatà dharmalakùaõam 12,252.001c pratibhà tv asti me kà cit tàü bråyàm anumànataþ 12,252.002a bhåyàüso hçdaye ye me pra÷nàs te vyàhçtàs tvayà 12,252.002c imam anyaü pravakùyàmi na ràjan vigrahàd iva 12,252.003a imàni hi pràpayanti sçjanty uttàrayanti ca 12,252.003c na dharmaþ paripàñhena ÷akyo bhàrata veditum 12,252.004a anyo dharmaþ samasthasya viùamasthasya càparaþ 12,252.004c àpadas tu kathaü ÷akyàþ paripàñhena veditum 12,252.005a sadàcàro mato dharmaþ santas tv àcàralakùaõàþ 12,252.005c sàdhyàsàdhyaü kathaü ÷akyaü sadàcàro hy alakùaõam 12,252.006a dç÷yate dharmaråpeõa adharmaü pràkçta÷ caran 12,252.006c dharmaü càdharmaråpeõa ka÷ cid apràkçta÷ caran 12,252.007a punar asya pramàõaü hi nirdiùñaü ÷àstrakovidaiþ 12,252.007c vedavàdà÷ cànuyugaü hrasantãti ha naþ ÷rutam 12,252.008a anye kçtayuge dharmàs tretàyàü dvàpare 'pare 12,252.008c anye kaliyuge dharmà yathà÷aktikçtà iva 12,252.009a àmnàyavacanaü satyam ity ayaü lokasaügrahaþ 12,252.009c àmnàyebhyaþ paraü vedàþ prasçtà vi÷vatomukhàþ 12,252.010a te cet sarve pramàõaü vai pramàõaü tan na vidyate 12,252.010c pramàõe càpramàõe ca viruddhe ÷àstratà kutaþ 12,252.011a dharmasya hriyamàõasya balavadbhir duràtmabhiþ 12,252.011c yà yà vikriyate saüsthà tataþ sàpi praõa÷yati 12,252.012a vidma caivaü na và vidma ÷akyaü và vedituü na và 12,252.012c aõãyàn kùuradhàràyà garãyàn parvatàd api 12,252.013a gandharvanagaràkàraþ prathamaü saüpradç÷yate 12,252.013c anvãkùyamàõaþ kavibhiþ punar gacchaty adar÷anam 12,252.014a nipànànãva gobhyà÷e kùetre kulyeva bhàrata 12,252.014c smçto 'pi ÷à÷vato dharmo viprahãõo na dç÷yate 12,252.015a kàmàd anye kùayàd anye kàraõair aparais tathà 12,252.015c asanto hi vçthàcàraü bhajante bahavo 'pare 12,252.016a dharmo bhavati sa kùipraü vilãnas tv eva sàdhuùu 12,252.016c anye tàn àhur unmattàn api càvahasanty uta 12,252.017a mahàjanà hy upàvçttà ràjadharmaü samà÷ritàþ 12,252.017c na hi sarvahitaþ ka÷ cid àcàraþ saüpradç÷yate 12,252.018a tenaivànyaþ prabhavati so 'paraü bàdhate punaþ 12,252.018c dç÷yate caiva sa punas tulyaråpo yadçcchayà 12,252.019a yenaivànyaþ prabhavati so 'paràn api bàdhate 12,252.019c àcàràõàm anaikàgryaü sarveùàm eva lakùayet 12,252.020a ciràbhipannaþ kavibhiþ pårvaü dharma udàhçtaþ 12,252.020c tenàcàreõa pårveõa saüsthà bhavati ÷à÷vatã 12,253.001 bhãùma uvàca 12,253.001a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,253.001c tulàdhàrasya vàkyàni dharme jàjalinà saha 12,253.002a vane vanacaraþ ka÷ cij jàjalir nàma vai dvijaþ 12,253.002c sàgarodde÷am àgamya tapas tepe mahàtapàþ 12,253.003a niyato niyatàhàra÷ cãràjinajañàdharaþ 12,253.003c malapaïkadharo dhãmàn bahån varùagaõàn muniþ 12,253.004a sa kadà cin mahàtejà jalavàso mahãpate 12,253.004c cacàra lokàn viprarùiþ prekùamàõo manojavaþ 12,253.005a sa cintayàm àsa munir jalamadhye kadà cana 12,253.005c viprekùya sàgaràntàü vai mahãü savanakànanàm 12,253.006a na mayà sadç÷o 'stãha loke sthàvarajaïgame 12,253.006c apsu vaihàyasaü gacchen mayà yo 'nyaþ saheti vai 12,253.007a sa dç÷yamàno rakùobhir jalamadhye 'vadat tataþ 12,253.007c abruvaü÷ ca pi÷àcàs taü naivaü tvaü vaktum arhasi 12,253.008a tulàdhàro vaõigdharmà vàràõasyàü mahàya÷àþ 12,253.008c so 'py evaü nàrhate vaktuü yathà tvaü dvijasattama 12,253.009a ity ukto jàjalir bhåtaiþ pratyuvàca mahàtapàþ 12,253.009c pa÷yeyaü tam ahaü pràj¤aü tulàdhàraü ya÷asvinam 12,253.010a iti bruvàõaü tam çùiü rakùàüsy uddhçtya sàgaràt 12,253.010c abruvan gaccha panthànam àsthàyemaü dvijottama 12,253.011a ity ukto jàjalir bhåtair jagàma vimanàs tadà 12,253.011c vàràõasyàü tulàdhàraü samàsàdyàbravãd vacaþ 12,253.012 yudhiùñhira uvàca 12,253.012a kiü kçtaü sukçtaü karma tàta jàjalinà purà 12,253.012c yena siddhiü paràü pràptas tan no vyàkhyàtum arhasi 12,253.013 bhãùma uvàca 12,253.013a atãva tapasà yukto ghoreõa sa babhåva ha 12,253.013c nadyupaspar÷anarataþ sàyaü pràtar mahàtapàþ 12,253.014a agnãn paricaran samyak svàdhyàyaparamo dvijaþ 12,253.014c vànaprasthavidhànaj¤o jàjalir jvalitaþ ÷riyà 12,253.015a satye tapasi tiùñhan sa na ca dharmam avaikùata 12,253.015c varùàsv àkà÷a÷àyã sa hemante jalasaü÷rayaþ 12,253.016a vatàtapasaho grãùme na ca dharmam avindata 12,253.016c duþkha÷ayyà÷ ca vividhà bhåmau ca parivartanam 12,253.017a tataþ kadà cit sa munir varùàsv àkà÷am àsthitaþ 12,253.017c antarikùàj jalaü mårdhnà pratyagçhõàn muhur muhuþ 12,253.018a atha tasya jañàþ klinnà babhåvur grathitàþ prabho 12,253.018b*0703_01 klinnà babhåvur grathità àplutasya jañàþ prabho 12,253.018c araõyagamanàn nityaü malino malasaüyutàþ 12,253.019a sa kadà cin niràhàro vàyubhakùo mahàtapàþ 12,253.019c tasthau kàùñhavad avyagro na cacàla ca karhi cit 12,253.020a tasya sma sthàõubhåtasya nirviceùñasya bhàrata 12,253.020c kuliïga÷akunau ràjan nãóaü ÷irasi cakratuþ 12,253.021a sa tau dayàvàn viprarùir upapraikùata dampatã 12,253.021c kurvàõaü nãóakaü tatra jañàsu tçõatantubhiþ 12,253.022a yadà sa na calaty eva sthàõubhåto mahàtapàþ 12,253.022c tatas tau parivi÷vastau sukhaü tatroùatus tadà 12,253.023a atãtàsv atha varùàsu ÷aratkàla upasthite 12,253.023c pràjàpatyena vidhinà vi÷vàsàt kàmamohitau 12,253.024a tatràpàtayatàü ràja¤ ÷irasy aõóàni khecarau 12,253.024c tàny abudhyata tejasvã sa vipraþ saü÷itavrataþ 12,253.025a buddhvà ca sa mahàtejà na cacàlaiva jàjaliþ 12,253.025c dharme dhçtamanà nityaü nàdharmaü sa tv arocayat 12,253.026a ahany ahani càgamya tatas tau tasya mårdhani 12,253.026c à÷vàsitau vai vasataþ saüprahçùñau tadà vibho 12,253.027a aõóebhyas tv atha puùñebhyaþ prajàyanta ÷akuntakàþ 12,253.027c vyavardhanta ca tatraiva na càkampata jàjaliþ 12,253.028a sa rakùamàõas tv aõóàni kuliïgànàü yatavrataþ 12,253.028c tathaiva tasthau dharmàtmà nirviceùñaþ samàhitaþ 12,253.029a tatas tu kàlasamaye babhåvus te 'tha pakùiõaþ 12,253.029c bubudhe tàü÷ ca sa munir jàtapakùठ÷akuntakàn 12,253.030a tataþ kadà cit tàüs tatra pa÷yan pakùãn yatavrataþ 12,253.030c babhåva paramaprãtas tadà matimatàü varaþ 12,253.031a tathà tàn abhisaüvçddhàn dçùñvà càpnuvatàü mudam 12,253.031c ÷akunau nirbhayau tatra åùatu÷ càtmajaiþ saha 12,253.032a jàtapakùàü÷ ca so 'pa÷yad uóóãnàn punaràgatàn 12,253.032c sàyaü sàyaü dvijàn vipro na càkampata jàjaliþ 12,253.033a kadà cit punar abhyetya punar gacchanti saütatam 12,253.033c tyaktà màtçpitçbhyàü te na càkampata jàjaliþ 12,253.034a atha te divasaü càrãü gatvà sàyaü punar nçpa 12,253.034c upàvartanta tatraiva nivàsàrthaü ÷akuntakàþ 12,253.035a kadà cid divasàn pa¤ca samutpatya vihaügamàþ 12,253.035c ùaùñhe 'hani samàjagmur na càkampata jàjaliþ 12,253.036a krameõa ca punaþ sarve divasàni bahåny api 12,253.036c nopàvartanta ÷akunà jàtapràõàþ sma te yadà 12,253.037a kadà cin màsamàtreõa samutpatya vihaügamàþ 12,253.037c naivàgacchaüs tato ràjan pràtiùñhata sa jàjaliþ 12,253.038a tatas teùu pralãneùu jàjalir jàtavismayaþ 12,253.038c siddho 'smãti matiü cakre tatas taü màna àvi÷at 12,253.039a sa tathà nirgatàn dçùñvà ÷akuntàn niyatavrataþ 12,253.039c saübhàvitàtmà saübhàvya bhç÷aü prãtas tadàbhavan 12,253.040a sa nadyàü samupaspç÷ya tarpayitvà hutà÷anam 12,253.040c udayantam athàdityam abhyagacchan mahàtapàþ 12,253.041a saübhàvya cañakàn mårdhni jàjalir japatàü varaþ 12,253.041c àsphoñayat tadàkà÷e dharmaþ pràpto mayeti vai 12,253.042a athàntarikùe vàg àsãt tàü sa ÷u÷ràva jàjaliþ 12,253.042c dharmeõa na samas tvaü vai tulàdhàrasya jàjale 12,253.043a vàràõasyàü mahàpràj¤as tulàdhàraþ pratiùñhitaþ 12,253.043c so 'py evaü nàrhate vaktuü yathà tvaü bhàùase dvija 12,253.044a so 'marùava÷am àpannas tulàdhàradidçkùayà 12,253.044c pçthivãm acarad ràjan yatrasàyaügçho muniþ 12,253.045a kàlena mahatàgacchat sa tu vàràõasãü purãm 12,253.045c vikrãõantaü ca paõyàni tulàdhàraü dadar÷a saþ 12,253.046a so 'pi dçùñvaiva taü vipram àyàntaü bhàõóajãvanaþ 12,253.046c samutthàya susaühçùñaþ svàgatenàbhyapåjayat 12,253.047 tulàdhàra uvàca 12,253.047a àyàn evàsi vidito mama brahman na saü÷ayaþ 12,253.047c bravãmi yat tu vacanaü tac chçõuùva dvijottama 12,253.048a sàgarànåpam à÷ritya tapas taptaü tvayà mahat 12,253.048c na ca dharmasya saüj¤àü tvaü purà vettha kathaü cana 12,253.049a tataþ siddhasya tapasà tava vipra ÷akuntakàþ 12,253.049c kùipraü ÷irasy ajàyanta te ca saübhàvitàs tvayà 12,253.050a jàtapakùà yadà te ca gatà÷ càrãm itas tataþ 12,253.050c manyamànas tato dharmaü cañakaprabhavaü dvija 12,253.050e khe vàcaü tvam athà÷rauùãr màü prati dvijasattama 12,253.051a amarùava÷am àpannas tataþ pràpto bhavàn iha 12,253.051c karavàõi priyaü kiü te tad bråhi dvijasattama 12,254.001 bhãùma uvàca 12,254.001a ity uktaþ sa tadà tena tulàdhàreõa dhãmatà 12,254.001c provàca vacanaü dhãmठjàjalir japatàü varaþ 12,254.002a vikrãõànaþ sarvarasàn sarvagandhàü÷ ca vàõija 12,254.002c vanaspatãn oùadhã÷ ca teùàü målaphalàni ca 12,254.003a adhyagà naiùñhikãü buddhiü kutas tvàm idam àgatam 12,254.003c etad àcakùva me sarvaü nikhilena mahàmate 12,254.004a evam uktas tulàdhàro bràhmaõena ya÷asvinà 12,254.004c uvàca dharmasåkùmàõi vai÷yo dharmàrthatattvavit 12,254.004e jàjaliü kaùñatapasaü j¤ànatçptas tadà nçpa 12,254.005a vedàhaü jàjale dharmaü sarahasyaü sanàtanam 12,254.005c sarvabhåtahitaü maitraü puràõaü yaü janà viduþ 12,254.006a adroheõaiva bhåtànàm alpadroheõa và punaþ 12,254.006c yà vçttiþ sa paro dharmas tena jãvàmi jàjale 12,254.007a paricchinnaiþ kàùñhatçõair mayedaü ÷araõaü kçtam 12,254.007c alaktaü padmakaü tuïgaü gandhàü÷ coccàvacàüs tathà 12,254.008a rasàü÷ ca tàüs tàn viprarùe madyavarjàn ahaü bahån 12,254.008c krãtvà vai prativikrãõe parahastàd amàyayà 12,254.009a sarveùàü yaþ suhçn nityaü sarveùàü ca hite rataþ 12,254.009c karmaõà manasà vàcà sa dharmaü veda jàjale 12,254.010a nàhaü pareùàü karmàõi pra÷aüsàmi ÷apàmi và 12,254.010c àkà÷asyeva viprarùe pa÷yaül lokasya citratàm 12,254.011a nànurudhye virudhye và na dveùmi na ca kàmaye 12,254.011c samo 'smi sarvabhåteùu pa÷ya me jàjale vratam 12,254.012a iùñàniùñavimuktasya prãtiràgabahiùkçtaþ 12,254.012c tulà me sarvabhåteùu samà tiùñhati jàjale 12,254.013a iti màü tvaü vijànãhi sarvalokasya jàjale 12,254.013c samaü matimatàü ÷reùñha samaloùñà÷makà¤canam 12,254.014a yathàndhabadhironmattà ucchvàsaparamàþ sadà 12,254.014c devair apihitadvàràþ sopamà pa÷yato mama 12,254.015a yathà vçddhàturakç÷à niþspçhà viùayàn prati 12,254.015c tathàrthakàmabhogeùu mamàpi vigatà spçhà 12,254.016a yadà càyaü na bibheti yadà càsmàn na bibhyati 12,254.016c yadà necchati na dveùñi tadà sidhyati vai dvijaþ 12,254.017a yadà na kurute bhàvaü sarvabhåteùu pàpakam 12,254.017c karmaõà manasà vàcà brahma saüpadyate tadà 12,254.018a na bhåto na bhaviùya÷ ca na ca dharmo 'sti ka÷ cana 12,254.018c yo 'bhayaþ sarvabhåtànàü sa pràpnoty abhayaü padam 12,254.019a yasmàd udvijate lokaþ sarvo mçtyumukhàd iva 12,254.019c vàkkråràd daõóapàruùyàt sa pràpnoti mahad bhayam 12,254.020a yathàvad vartamànànàü vçddhànàü putrapautriõàm 12,254.020c anuvartàmahe vçttam ahiüsràõàü mahàtmanàm 12,254.021a pranaùñaþ ÷à÷vato dharmaþ sadàcàreõa mohitaþ 12,254.021c tena vaidyas tapasvã và balavàn và vimohyate 12,254.022a àcàràj jàjale pràj¤aþ kùipraü dharmam avàpnuyàt 12,254.022c evaü yaþ sàdhubhir dànta÷ cared adrohacetasà 12,254.023a nadyàü yathà ceha kàùñham uhyamànaü yadçcchayà 12,254.023c yadçcchayaiva kàùñhena saüdhiü gaccheta kena cit 12,254.024a tatràparàõi dàråõi saüsçjyante tatas tataþ 12,254.024c tçõakàùñhakarãùàõi kadà cinn asamãkùayà 12,254.024e evam evàyam àcàraþ pràdurbhåto yatas tataþ 12,254.025a yasmàn nodvijate bhåtaü jàtu kiü cit kathaü cana 12,254.025c abhayaü sarvabhåtebhyaþ sa pràpnoti sadà mune 12,254.026a yasmàd udvijate vidvan sarvaloko vçkàd iva 12,254.026c kro÷atas tãram àsàdya yathà sarve jalecaràþ 12,254.027a sahàyavàn dravyavàn yaþ subhago 'nyo 'paras tathà 12,254.027c tatas tàn eva kavayaþ ÷àstreùu pravadanty uta 12,254.027e kãrtyartham alpahçllekhàþ pañavaþ kçtsnanirõayàþ 12,254.028a tapobhir yaj¤adànai÷ ca vàkyaiþ praj¤à÷ritais tathà 12,254.028c pràpnoty abhayadànasya yad yat phalam ihà÷nute 12,254.029a loke yaþ sarvabhåtebhyo dadàty abhayadakùiõàm 12,254.029c sa sarvayaj¤air ãjànaþ pràpnoty abhayadakùiõàm 12,254.029e na bhåtànàm ahiüsàyà jyàyàn dharmo 'sti ka÷ cana 12,254.030a yasmàn nodvijate bhåtaü jàtu kiü cit kathaü cana 12,254.030c so 'bhayaü sarvabhåtebhyaþ saüpràpnoti mahàmune 12,254.031a yasmàd udvijate lokaþ sarpàd ve÷magatàd iva 12,254.031c na sa dharmam avàpnoti iha loke paratra ca 12,254.032a sarvabhåtàtmabhåtasya samyag bhåtàni pa÷yataþ 12,254.032c devàpi màrge muhyanti apadasya padaiùiõaþ 12,254.033a dànaü bhåtàbhayasyàhuþ sarvadànebhya uttamam 12,254.033c bravãmi te satyam idaü ÷raddadhasva ca jàjale 12,254.034a sa eva subhago bhåtvà punar bhavati durbhagaþ 12,254.034c vyàpattiü karmaõàü dçùñvà jugupsanti janàþ sadà 12,254.035a akàraõo hi nehàsti dharmaþ såkùmo 'pi jàjale 12,254.035c bhåtabhavyàrtham eveha dharmapravacanaü kçtam 12,254.036a såkùmatvàn na sa vij¤àtuü ÷akyate bahunihnavaþ 12,254.036c upalabhyàntarà cànyàn àcàràn avabudhyate 12,254.037a ye ca chindanti vçùaõàn ye ca bhindanti nastakàn 12,254.037c vahanti mahato bhàràn badhnanti damayanti ca 12,254.038a hatvà sattvàni khàdanti tàn kathaü na vigarhase 12,254.038c mànuùà mànuùàn eva dàsabhogena bu¤jate 12,254.039a vadhabandhavirodhena kàrayanti divàni÷am 12,254.039c àtmanà càpi jànàsi yad duþkhaü vadhatàóane 12,254.040a pa¤cendriyeùu bhåteùu sarvaü vasati daivatam 12,254.040c àditya÷ candramà vàyur brahmà pràõaþ kratur yamaþ 12,254.041a tàni jãvàni vikrãya kà mçteùu vicàraõà 12,254.041b*0704_01 ajo 'gnir varuõo meùaþ såryo '÷vaþ pçthivã viràñ 12,254.041b*0704_02 dhenur vatsa÷ ca somo vai vikrãyaitan na sidhyati 12,254.041c kà taile kà ghçte brahman madhuny apsv auùadheùu và 12,254.042a adaü÷ama÷ake de÷e sukhaü saüvardhitàn pa÷ån 12,254.042c tàü÷ ca màtuþ priyठjànann àkramya bahudhà naràþ 12,254.042e bahudaü÷aku÷àn de÷àn nayanti bahukardamàn 12,254.043a vàhasaüpãóità dhuryàþ sãdanty avidhinàpare 12,254.043c na manye bhråõahatyàpi vi÷iùñà tena karmaõà 12,254.044a kçùiü sàdhv iti manyante sà ca vçttiþ sudàruõà 12,254.044c bhåmiü bhåmi÷ayàü÷ caiva hanti kàùñham ayomukham 12,254.044e tathaivànaóuho yuktàn samavekùasva jàjale 12,254.045a aghnyà iti gavàü nàma ka enàn hantum arhati 12,254.045c mahac cakàràku÷alaü pçùadhro gàlabhann iva 12,254.046a çùayo yatayo hy etan nahuùe pratyavedayan 12,254.046c gàü màtaraü càpy avadhãr vçùabhaü ca prajàpatim 12,254.046e akàryaü nahuùàkàrùãr lapsyàmas tvatkçte bhayam 12,254.047a ÷ataü caikaü ca rogàõàü sarvabhåteùv apàtayan 12,254.047c çùayas te mahàbhàgàþ prajàsv eva hi jàjale 12,254.047e bhråõahaü nahuùaü tv àhur na te hoùyàmahe haviþ 12,254.048a ity uktvà te mahàtmànaþ sarve tattvàrthadar÷inaþ 12,254.048c çùayo yatayaþ ÷àntàs tarasà pratyavedayan 12,254.049a ãdç÷àn a÷ivàn ghoràn àcàràn iha jàjale 12,254.049c kevalàcaritatvàt tu nipuõàn nàvabudhyase 12,254.050a kàraõàd dharmam anvicchen na lokacaritaü caret 12,254.050c yo hanyàd ya÷ ca màü stauti tatràpi ÷çõu jàjale 12,254.051a samau tàv api me syàtàü na hi me staþ priyàpriye 12,254.051c etad ãdç÷akaü dharmaü pra÷aüsanti manãùiõaþ 12,254.052a upapattyà hi saüpanno yatibhi÷ caiva sevyate 12,254.052c satataü dharma÷ãlai÷ ca naipuõyenopalakùitaþ 12,255.001 jàjalir uvàca 12,255.001a yathà pravartito dharmas tulàü dhàrayatà tvayà 12,255.001c svargadvàraü ca vçttiü ca bhåtànàm avarotsyate 12,255.002a kçùyà hy annaü prabhavati tatas tvam api jãvasi 12,255.002c pa÷ubhi÷ cauùadhãbhi÷ ca martyà jãvanti vàõija 12,255.003a yato yaj¤aþ prabhavati nàstikyam api jalpasi 12,255.003c na hi varted ayaü loko vàrtàm utsçjya kevalam 12,255.004 tulàdhàra uvàca 12,255.004a vakùyàmi jàjale vçttiü nàsmi bràhmaõa nàstikaþ 12,255.004c na ca yaj¤aü vinindàmi yaj¤avit tu sudurlabhaþ 12,255.005a namo bràhmaõayaj¤àya ye ca yaj¤avido janàþ 12,255.005c svayaj¤aü bràhmaõà hitvà kùàtraü yaj¤am ihàsthitàþ 12,255.006a lubdhair vittaparair brahman nàstikaiþ saüpravartitam 12,255.006c vedavàdàn avij¤àya satyàbhàsam ivànçtam 12,255.007a idaü deyam idaü deyam iti nàntaü cikãrùati 12,255.007b*0705_01 devaiþ pravartitaü hy etaü viddhi dharmaü ca jàjale 12,255.007b*0705_02 aparà hy anavasthaiùà nàsmàkaü buddhir ãdç÷ã 12,255.007c ataþ stainyaü prabhavati vikarmàõi ca jàjale 12,255.007e tad eva sukçtaü havyaü yena tuùyanti devatàþ 12,255.008a namaskàreõa haviùà svàdhyàyair auùadhais tathà 12,255.008c påjà syàd devatànàü hi yathà ÷àstranidar÷anam 12,255.009a iùñàpårtàd asàdhånàü viùamà jàyate prajà 12,255.009c lubdhebhyo jàyate lubdhaþ samebhyo jàyate samaþ 12,255.010a yajamàno yathàtmànam çtvija÷ ca tathà prajàþ 12,255.010c yaj¤àt prajà prabhavati nabhaso 'mbha ivàmalam 12,255.011a agnau pràstàhutir brahmann àdityam upatiùñhati 12,255.011c àdityàj jàyate vçùñir vçùñer annaü tataþ prajàþ 12,255.012a tasmàt svanuùñhitàt pårve sarvàn kàmàü÷ ca lebhire 12,255.012c akçùñapacyà pçthivã à÷ãrbhir vãrudho 'bhavan 12,255.012e na te yaj¤eùv àtmasu và phalaü pa÷yanti kiü cana 12,255.013a ÷aïkamànàþ phalaü yaj¤e ye yajeran kathaü cana 12,255.013c jàyante 'sàdhavo dhårtà lubdhà vittaprayojanàþ 12,255.014a sa sma pàpakçtàü lokàn gacched a÷ubhakarmaõà 12,255.014c pramàõam apramàõena yaþ kuryàd a÷ubhaü naraþ 12,255.014e pàpàtmà so 'kçtapraj¤aþ sadaiveha dvijottama 12,255.015a kartavyam iti kartavyaü vetti yo bràhmaõobhayam 12,255.015c brahmaiva vartate loke naiti kartavyatàü punaþ 12,255.016a viguõaü ca punaþ karma jyàya ity anu÷u÷ruma 12,255.016c sarvabhåtopaghàta÷ ca phalabhàve ca saüyamaþ 12,255.017a satyayaj¤à damayaj¤à alubdhà÷ càtmatçptayaþ 12,255.017c utpannatyàginaþ sarve janà àsannamatsaràþ 12,255.018a kùetrakùetraj¤atattvaj¤àþ svayaj¤apariniùñhitàþ 12,255.018c bràhmaü vedam adhãyantas toùayanty amaràn api 12,255.019a akhilaü daivataü sarvaü brahma bràhmaõasaü÷ritam 12,255.019c tçpyanti tçpyato devàs tçptàs tçptasya jàjale 12,255.020a yathà sarvarasais tçpto nàbhinandati kiü cana 12,255.020c tathà praj¤ànatçptasya nityaü tçptiþ sukhodayà 12,255.021a dharmàràmà dharmasukhàþ kçtsnavyavasitàs tathà 12,255.021c asti nas tattvato bhåya iti praj¤àgaveùiõaþ 12,255.022a j¤ànavij¤àninaþ ke cit paraü pàraü titãrùavaþ 12,255.022c atãva tat sadà puõyaü puõyàbhijanasaühitam 12,255.023a yatra gatvà na ÷ocanti na cyavanti vyathanti ca 12,255.023c te tu tad brahmaõaþ sthànaü pràpnuvantãha sàttvikàþ 12,255.024a naiva te svargam icchanti na yajanti ya÷odhanaiþ 12,255.024c satàü vartmànuvartante yathàbalam ahiüsayà 12,255.025a vanaspatãn oùadhã÷ ca phalamålaü ca te viduþ 12,255.025c na caitàn çtvijo lubdhà yàjayanti dhanàrthinaþ 12,255.026a svam eva càrthaü kurvàõà yaj¤aü cakruþ punar dvijàþ 12,255.026c pariniùñhitakarmàõaþ prajànugrahakàmyayà 12,255.026d*0706_01 tasmàt tàn çtvijo lubdhà yàjayanty a÷ubhàn naràn 12,255.027a pràpayeyuþ prajàþ svargaü svadharmacaraõena vai 12,255.027c iti me vartate buddhiþ samà sarvatra jàjale 12,255.028a prayu¤jate yàni yaj¤e sadà pràj¤à dvijarùabha 12,255.028c tena te devayànena pathà yànti mahàmune 12,255.029a àvçttis tatra caikasya nàsty àvçttir manãùiõàm 12,255.029c ubhau tau devayànena gacchato jàjale pathà 12,255.030a svayaü caiùàm anaóuho yujyanti ca vahanti ca 12,255.030c svayam usrà÷ ca duhyante manaþsaükalpasiddhibhiþ 12,255.031a svayaü yåpàn upàdàya yajante svàptadakùiõaiþ 12,255.031c yas tathàbhàvitàtmà syàt sa gàm àlabdhum arhati 12,255.032a oùadhãbhis tathà brahman yajeraüs te natàdç÷àþ 12,255.032c buddhityàgaü puraskçtya tàdç÷aü prabravãmi te 12,255.033a nirà÷iùam anàrambhaü nirnamaskàram astutim 12,255.033c akùãõaü kùãõakarmàõaü taü devà bràhmaõaü viduþ 12,255.034a nà÷ràvayan na ca yajan na dadad bràhmaõeùu ca 12,255.034c gràmyàü vçttiü lipsamànaþ kàü gatiü yàti jàjale 12,255.034e idaü tu daivataü kçtvà yathà yaj¤am avàpnuyàt 12,255.035 jàjalir uvàca 12,255.035a na vai munãnàü ÷çõumaþ sma tattvaü; pçcchàmi tvà vàõija kaùñam etat 12,255.035c pårve pårve càsya nàvekùamàõà; nàtaþ paraü tam çùayaþ sthàpayanti 12,255.036a asminn evàtmatãrthe na pa÷avaþ pràpnuyuþ sukham 12,255.036c atha svakarmaõà kena vàõija pràpnuyàt sukham 12,255.036e ÷aüsa me tan mahàpràj¤a bhç÷aü vai ÷raddadhàmi te 12,255.037 tulàdhàra uvàca 12,255.037a uta yaj¤à utàyaj¤à makhaü nàrhanti te kva cit 12,255.037c àjyena payasà dadhnà pårõàhutyà vi÷eùataþ 12,255.037e vàlaiþ ÷çïgeõa pàdena saübhavaty eva gaurmakham 12,255.038a patnãü cànena vidhinà prakaroti niyojayan 12,255.038c puroóà÷o hi sarveùàü pa÷ånàü medhya ucyate 12,255.039a sarvà nadyaþ sarasvatyaþ sarve puõyàþ ÷iloccayàþ 12,255.039c jàjale tãrtham àtmaiva mà sma de÷àtithir bhava 12,255.040a etàn ãdç÷akàn dharmàn àcarann iha jàjale 12,255.040c kàraõair dharmam anvicchan na lokàn àpnute ÷ubhàn 12,255.041 bhãùma uvàca 12,255.041a etàn ãdç÷akàn dharmàüs tulàdhàraþ pra÷aüsati 12,255.041c upapattyà hi saüpannàn nityaü sadbhir niùevitàn 12,256.001 tulàdhàra uvàca 12,256.001a sadbhir và yadi vàsadbhir ayaü panthàþ samà÷ritaþ 12,256.001c pratyakùaü kriyatàü sàdhu tato j¤àsyasi tad yathà 12,256.002a ete ÷akuntà bahavaþ samantàd vicaranti hi 12,256.002c tavottamàïge saübhåtàþ ÷yenà÷ cànyà÷ ca jàtayaþ 12,256.003a àhvayainàn mahàbrahman vi÷amànàüs tatas tataþ 12,256.003c pa÷yemàn hastapàdeùu ÷liùñàn dehe ca sarva÷aþ 12,256.004a saübhàvayanti pitaraü tvayà saübhàvitàþ khagàþ 12,256.004c asaü÷ayaü pità ca tvaü putràn àhvaya jàjale 12,256.005 bhãùma uvàca 12,256.005a tato jàjalinà tena samàhåtàþ patatriõaþ 12,256.005c vàcam uccàrayan divyàü dharmasya vacanàt kila 12,256.006a ahiüsàdikçtaü karma iha caiva paratra ca 12,256.006c spardhà nihanti vai brahman sàhatà hanti taü naram 12,256.007a ÷raddhàvçddhaü vàïmanasã na yaj¤as tràtum arhati 12,256.007c atra gàthà brahmagãtàþ kãrtayanti puràvidaþ 12,256.008a ÷ucer a÷raddadhànasya ÷raddadhànasya cà÷uceþ 12,256.008c devà÷ cittam amanyanta sadç÷aü yaj¤akarmaõi 12,256.009a ÷rotriyasya kadaryasya vadànyasya ca vàrdhuùeþ 12,256.009c mãmàüsitvobhayaü devàþ samam annam akalpayan 12,256.010a prajàpatis tàn uvàca viùamaü kçtam ity uta 12,256.010c ÷raddhàpåtaü vadànyasya hatam a÷raddhayetarat 12,256.010e bhojyam annaü vadànyasya kadaryasya na vàrdhuùeþ 12,256.011a a÷raddadhàna evaiko devànàü nàrhate haviþ 12,256.011c tasyaivànnaü na bhoktavyam iti dharmavido viduþ 12,256.012a a÷raddhà paramaü pàpaü ÷raddhà pàpapramocanã 12,256.012c jahàti pàpaü ÷raddhàvàn sarpo jãrõàm iva tvacam 12,256.013a jyàyasã yà pavitràõàü nivçttiþ ÷raddhayà saha 12,256.013c nivçtta÷ãladoùo yaþ ÷raddhàvàn påta eva saþ 12,256.014a kiü tasya tapasà kàryaü kiü vçttena kim àtmanà 12,256.014c ÷raddhàmayo 'yaü puruùo yo yacchraddhaþ sa eva saþ 12,256.015a iti dharmaþ samàkhyàtaþ sadbhir dharmàrthadar÷ibhiþ 12,256.015c vayaü jij¤àsamànàs tvà saüpràptà dharmadar÷anàt 12,256.016a spardhàü jahi mahàpràj¤a tataþ pràpsyasi yat param 12,256.016c ÷raddhàvठ÷raddadhàna÷ ca dharmàü÷ caiveha vàõijaþ 12,256.016e svavartmani sthita÷ caiva garãyàn eùa jàjale 12,256.017a evaü bahumatàrthaü ca tulàdhàreõa bhàùitam 12,256.017c samyak caivam upàlabdho dharma÷ coktaþ sanàtanaþ 12,256.018a tasya vikhyàtavãryasya ÷rutvà vàkyàni sa dvijaþ 12,256.018c tulàdhàrasya kaunteya ÷àntim evànvapadyata 12,256.019a tato 'cireõa kàlena tulàdhàraþ sa eva ca 12,256.019c divaü gatvà mahàpràj¤au viharetàü yathàsukham 12,256.019e svaü svaü sthànam upàgamya svakarmaphalanirjitam 12,256.020a samànàü ÷raddadhànànàü saüyatànàü sucetasàm 12,256.020c kurvatàü yaj¤a ity eva na yaj¤o jàtu neùyate 12,256.021a ÷raddhà vai sàttvikã devã såryasya duhità nçpa 12,256.021c sàvitrã prasavitrã ca jãvavi÷vàsinã tathà 12,256.022a vàgvçddhaü tràyate ÷raddhà manovçddhaü ca bhàrata 12,256.022c yathaupamyopade÷ena kiü bhåyaþ ÷rotum icchasi 12,257.001 bhãùma uvàca 12,257.001a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,257.001c prajànàm anukampàrthaü gãtaü ràj¤à vicakhnunà 12,257.002a chinnasthåõaü vçùaü dçùñvà viràvaü ca gavàü bhç÷am 12,257.002c gograhe yaj¤avàñasya prekùamàõaþ sa pàrthivaþ 12,257.003a svasti gobhyo 'stu lokeùu tato nirvacanaü kçtam 12,257.003c hiüsàyàü hi pravçttàyàm à÷ãr eùànukalpità 12,257.004a avyavasthitamaryàdair vimåóhair nàstikair naraiþ 12,257.004c saü÷ayàtmabhir avyaktair hiüsà samanukãrtità 12,257.005a sarvakarmasv ahiüsà hi dharmàtmà manur abravãt 12,257.005c kàmaràgàd vihiüsanti bahir vedyàü pa÷ån naràþ 12,257.006a tasmàt pramàõataþ kàryo dharmaþ såkùmo vijànatà 12,257.006c ahiüsaiva hi sarvebhyo dharmebhyo jyàyasã matà 12,257.007a upoùya saü÷ito bhåtvà hitvà vedakçtàþ ÷rutãþ 12,257.007c àcàra ity anàcàràþ kçpaõàþ phalahetavaþ 12,257.008a yadi yaj¤àü÷ ca vçkùàü÷ ca yåpàü÷ coddi÷ya mànavàþ 12,257.008c vçthà màüsàni khàdanti naiùa dharmaþ pra÷asyate 12,257.009a màüsaü madhu surà matsyà àsavaü kçsaraudanam 12,257.009c dhårtaiþ pravartitaü hy etan naitad vedeùu kalpitam 12,257.010a kàmàn mohàc ca lobhàc ca laulyam etat pravartitam 12,257.010c viùõum evàbhijànanti sarvayaj¤eùu bràhmaõàþ 12,257.010e pàyasaiþ sumanobhi÷ ca tasyàpi yajanaü smçtam 12,257.011a yaj¤iyà÷ caiva ye vçkùà vedeùu parikalpitàþ 12,257.011c yac càpi kiü cit kartavyam anyac cokùaiþ susaüskçtam 12,257.011e mahàsattvaiþ ÷uddhabhàvaiþ sarvaü devàrham eva tat 12,257.012 yudhiùñhira uvàca 12,257.012a ÷arãram àpada÷ càpi vivadanty avihiüsataþ 12,257.012c kathaü yàtrà ÷arãrasya niràrambhasya setsyati 12,257.013 bhãùma uvàca 12,257.013a yathà ÷arãraü na glàyen neyàn mçtyuva÷aü yathà 12,257.013c tathà karmasu varteta samartho dharmam àcaret 12,258.001 yudhiùñhira uvàca 12,258.001a kathaü kàryaü parãkùeta ÷ãghraü vàtha cireõa và 12,258.001c sarvathà kàryadurge 'smin bhavàn naþ paramo guruþ 12,258.002 bhãùma uvàca 12,258.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,258.002c cirakàres tu yat pårvaü vçttam àïgirase kule 12,258.003a cirakàrika bhadraü te bhadraü te cirakàrika 12,258.003c cirakàrã hi medhàvã nàparàdhyati karmasu 12,258.004a cirakàrã mahàpràj¤o gautamasyàbhavat sutaþ 12,258.004c ciraü hi sarvakàryàõi samekùàvàn prapadyate 12,258.005a ciraü saücintayann arthàü÷ ciraü jàgrac ciraü svapan 12,258.005c cirakàryàbhisaüpatte÷ cirakàrã tathocyate 12,258.006a alasagrahaõaü pràpto durmedhàvã tathocyate 12,258.006c buddhilàghavayuktena janenàdãrghadar÷inà 12,258.007a vyabhicàre tu kasmiü÷ cid vyatikramyàparàn sutàn 12,258.007c pitroktaþ kupitenàtha jahãmàü jananãm iti 12,258.007d*0707_01 ity uktvà sa tadà vipro gautamas tapatàü varaþ 12,258.007d*0707_02 avimç÷ya mahàbhàgo vanam eva jagàma ha 12,258.008a sa tatheti cireõoktvà svabhàvàc cirakàrikaþ 12,258.008c vimç÷ya cirakàritvàc cintayàm àsa vai ciram 12,258.009a pitur àj¤àü kathaü kuryàü na hanyàü màtaraü katham 12,258.009c kathaü dharmacchale nàsmin nimajjeyam asàdhuvat 12,258.010a pitur àj¤à paro dharmaþ svadharmo màtçrakùaõam 12,258.010c asvatantraü ca putratvaü kiü nu màü nàtra pãóayet 12,258.011a striyaü hatvà màtaraü ca ko hi jàtu sukhã bhavet 12,258.011c pitaraü càpy avaj¤àya kaþ pratiùñhàm avàpnuyàt 12,258.012a anavaj¤à pitur yuktà dhàraõaü màtçrakùaõam 12,258.012c yuktakùamàv ubhàv etau nàtivartetamàü katham 12,258.013a pità hy àtmànam àdhatte jàyàyàü jaj¤iyàm iti 12,258.013c ÷ãlacàritragotrasya dhàraõàrthaü kulasya ca 12,258.014a so 'ham àtmà svayaü pitrà putratve prakçtaþ punaþ 12,258.014c vij¤ànaü me kathaü na syàd bubudhe càtmasaübhavam 12,258.015a jàtakarmaõi yat pràha pità yac copakarmaõi 12,258.015c paryàptaþ sa dçóhãkàraþ pitur gauravani÷caye 12,258.016a gurur agryaþ paro dharmaþ poùaõàdhyayanàd dhitaþ 12,258.016c pità yad àha dharmaþ sa vedeùv api suni÷citaþ 12,258.017a prãtimàtraü pituþ putraþ sarvaü putrasya vai pità 12,258.017c ÷arãràdãni deyàni pità tv ekaþ prayacchati 12,258.018a tasmàt pitur vacaþ kàryaü na vicàryaü kathaü cana 12,258.018c pàtakàny api påyante pitur vacanakàriõaþ 12,258.019a bhoge bhàgye prasavane sarvalokanidar÷ane 12,258.019c bhartrà caiva samàyoge sãmantonnayane tathà 12,258.020a pità svargaþ pità dharmaþ pità paramakaü tapaþ 12,258.020c pitari prãtim àpanne sarvàþ prãyanti devatàþ 12,258.021a à÷iùas tà bhajanty enaü puruùaü pràha yàþ pità 12,258.021c niùkçtiþ sarvapàpànàü pità yad abhinandati 12,258.022a mucyate bandhanàt puùpaü phalaü vçntàt pramucyate 12,258.022c kli÷yann api sutasnehaiþ pità snehaü na mu¤cati 12,258.023a etad vicintitaü tàvat putrasya pitçgauravam 12,258.023c pità hy alpataraü sthànaü cintayiùyàmi màtaram 12,258.024a yo hy ayaü mayi saüghàto martyatve pà¤cabhautikaþ 12,258.024c asya me jananã hetuþ pàvakasya yathàraõiþ 12,258.024e màtà dehàraõiþ puüsàü sarvasyàrtasya nirvçtiþ 12,258.024f*0708_01 màtçlàbhe sanàthatvam anàthatvaü viparyaye 12,258.025a na ca ÷ocati nàpy enaü sthàviryam apakarùati 12,258.025c ÷riyà hãno 'pi yo gehe ambeti pratipadyate 12,258.025d*0709_01 pràpnuyàd eva harùaü sa cintàtmà mànuùaþ svayam 12,258.026a putrapautrasamàkãrõo jananãü yaþ samà÷ritaþ 12,258.026c api varùa÷atasyànte sa dvihàyanavac caret 12,258.027a samarthaü vàsamarthaü và kç÷aü vàpy akç÷aü tathà 12,258.027c rakùaty eva sutaü màtà nànyaþ poùñà vidhànataþ 12,258.028a tadà sa vçddho bhavati yadà bhavati duþkhitaþ 12,258.028c tadà ÷ånyaü jagat tasya yadà màtrà viyujyate 12,258.029a nàsti màtçsamà chàyà nàsti màtçsamà gatiþ 12,258.029c nàsti màtçsamaü tràõaü nàsti màtçsamà prapà 12,258.030a kukùisaüdhàraõàd dhàtrã jananàj jananã smçtà 12,258.030c aïgànàü vardhanàd ambà vãrasåtvena vãrasåþ 12,258.031a ÷i÷oþ ÷u÷råùaõàc chu÷rår màtà deham anantaram 12,258.031c cetanàvàn naro hanyàd yasya nàsuùiraü ÷iraþ 12,258.032a dampatyoþ pràõasaü÷leùe yo 'bhisaüdhiþ kçtaþ kila 12,258.032c taü màtà và pità veda bhåtàrtho màtari sthitaþ 12,258.033a màtà jànàti yad gotraü màtà jànàti yasya saþ 12,258.033c màtur bharaõamàtreõa prãtiþ snehaþ pituþ prajàþ 12,258.034a pàõibandhaü svayaü kçtvà sahadharmam upetya ca 12,258.034c yadi yàpyanti puruùàþ striyo nàrhanti yàpyatàm 12,258.035a bharaõàd dhi striyo bhartà pàtyàc caiva striyàþ patiþ 12,258.035c guõasyàsya nivçttau tu na bhartà na patiþ patiþ 12,258.036a evaü strã nàparàdhnoti nara evàparàdhyati 12,258.036c vyuccaraü÷ ca mahàdoùaü nara evàparàdhyati 12,258.037a striyà hi paramo bhartà daivataü paramaü smçtam 12,258.037c tasyàtmanà tu sadç÷am àtmànaü paramaü dadau 12,258.037e sarvakàryàparàdhyatvàn nàparàdhyanti càïganàþ 12,258.038a ya÷ canokto hi nirde÷aþ striyà maithunatçptaye 12,258.038c tasya smàrayato vyaktam adharmo nàtra saü÷ayaþ 12,258.039a yàvan nàrãü màtaraü ca gaurave càdhike sthitàm 12,258.039c avadhyàü tu vijànãyuþ pa÷avo 'py avicakùaõàþ 12,258.040a devatànàü samàvàyam ekasthaü pitaraü viduþ 12,258.040c martyànàü devatànàü ca snehàd abhyeti màtaram 12,258.041a evaü vimç÷atas tasya cirakàritayà bahu 12,258.041c dãrghaþ kàlo vyatikràntas tatas tasyàgamat pità 12,258.042a medhàtithir mahàpràj¤o gautamas tapasi sthitaþ 12,258.042c vimç÷ya tena kàlena patnyàþ saüsthàvyatikramam 12,258.043a so 'bravãd duþkhasaütapto bhç÷am a÷råõi vartayan 12,258.043c ÷rutadhairyaprasàdena pa÷càttàpam upàgataþ 12,258.044a à÷ramaü mama saüpràptas triloke÷aþ puraüdaraþ 12,258.044c atithivratam àsthàya bràhmaõaü råpam àsthitaþ 12,258.045a samayà sàntvito vàgbhiþ svàgatenàbhipåjitaþ 12,258.045c arghyaü pàdyaü ca nyàyena tayàbhipratipàditaþ 12,258.046a paravaty asmi càpy uktaþ praõayiùye nayena ca 12,258.046c atra càku÷ale jàte striyo nàsti vyatikramaþ 12,258.047a evaü na strã na caivàhaü nàdhvagas trida÷e÷varaþ 12,258.047c aparàdhyati dharmasya pramàdas tv aparàdhyati 12,258.048a ãrùyàjaü vyasanaü pràhus tena caivordhvaretasaþ 12,258.048c ãrùyayà tv aham àkùipto magno duùkçtasàgare 12,258.049a hatvà sàdhvãü ca nàrãü ca vyasanitvàc ca ÷àsitàm 12,258.049c bhartavyatvena bhàryàü ca ko nu màü tàrayiùyati 12,258.050a antareõa mayàj¤apta÷ cirakàrã hy udàradhãþ 12,258.050c yady adya cirakàrã syàt sa màü tràyeta pàtakàt 12,258.051a cirakàrika bhadraü te bhadraü te cirakàrika 12,258.051c yady adya cirakàrã tvaü tato 'si cirakàrikaþ 12,258.052a tràhi màü màtaraü caiva tapo yac càrjitaü mayà 12,258.052c àtmànaü pàtakebhya÷ ca bhavàdya cirakàrikaþ 12,258.053a sahajaü cirakàritvaü cirapràj¤atayà tava 12,258.053b*0710_01 àvayo÷ cittasaütàpaþ na hy asatphalatas tathà 12,258.053c saphalaü tat tavàdyàstu bhavàdya cirakàrikaþ 12,258.054a ciram à÷aüsito màtrà ciraü garbheõa dhàritaþ 12,258.054c saphalaü cirakàritvaü kuru tvaü cirakàrika 12,258.055a ciràyate ca saütàpàc ciraü svapiti vàritaþ 12,258.055c àvayo÷ cirasaütàpàd avekùya cirakàrika 12,258.056a evaü sa duþkhito ràjan maharùir gautamas tadà 12,258.056c cirakàriü dadar÷àtha putraü sthitam athàntike 12,258.057a cirakàrã tu pitaraü dçùñvà paramaduþkhitaþ 12,258.057c ÷astraü tyaktvà tato mårdhnà prasàdàyopacakrame 12,258.058a gautamas tu sutaü dçùñvà ÷irasà patitaü bhuvi 12,258.058c patnãü caiva niràkàràü paràm abhyagaman mudam 12,258.059a na hi sà tena saübhedaü patnã nãtà mahàtmanà 12,258.059c vijane cà÷ramasthena putra÷ càpi samàhitaþ 12,258.060a hanyàt tv anapavàdena ÷astrapàõau sute sthite 12,258.060c vinãtaü pra÷nayitvà ca vyavasyed àtmakarmasu 12,258.061a buddhi÷ càsãt sutaü dçùñvà pitu÷ caraõayor natam 12,258.061c ÷astragrahaõacàpalyaü saüvçõoti bhayàd iti 12,258.062a tataþ pitrà ciraü stutvà ciraü càghràya mårdhani 12,258.062c ciraü dorbhyàü pariùvajya ciraü jãvety udàhçtaþ 12,258.063a evaü sa gautamaþ putraü prãtiharùasamanvitaþ 12,258.063c abhinandya mahàpràj¤a idaü vacanam abravãt 12,258.064a cirakàrika bhadraü te cirakàrã ciraü bhava 12,258.064c ciràyamàõe tvayi ca ciram asmi suduþkhitaþ 12,258.065a gàthà÷ càpy abravãd vidvàn gautamo munisattamaþ 12,258.065c cirakàriùu dhãreùu guõodde÷asamà÷rayàt 12,258.066a cireõa mitraü badhnãyàc cireõa ca kçtaü tyajet 12,258.066c cireõa hi kçtaü mitraü ciraü dhàraõam arhati 12,258.067a ràge darpe ca màne ca drohe pàpe ca karmaõi 12,258.067c apriye caiva kartavye cirakàrã pra÷asyate 12,258.068a bandhånàü suhçdàü caiva bhçtyànàü strãjanasya ca 12,258.068c avyakteùv aparàdheùu cirakàrã pra÷asyate 12,258.069a evaü sa gautamas tasya prãtaþ putrasya bhàrata 12,258.069c karmaõà tena kauravya cirakàritayà tayà 12,258.070a evaü sarveùu kàryeùu vimç÷ya puruùas tataþ 12,258.070c cireõa ni÷cayaü kçtvà ciraü na paritapyate 12,258.071a ciraü dhàrayate roùaü ciraü karma niyacchati 12,258.071c pa÷càttàpakaraü karma na kiü cid upapadyate 12,258.072a ciraü vçddhàn upàsãta ciram anvàsya påjayet 12,258.072c ciraü dharmàn niùeveta kuryàc cànveùaõaü ciram 12,258.073a ciram anvàsya viduùa÷ ciraü ÷iùñàn niùevya ca 12,258.073c ciraü vinãya càtmànaü ciraü yàty anavaj¤atàm 12,258.074a bruvata÷ ca parasyàpi vàkyaü dharmopasaühitam 12,258.074c ciraü pçcchec ciraü bråyàc ciraü na paribhåyate 12,258.075a upàsya bahulàs tasminn à÷rame sumahàtapàþ 12,258.075c samàþ svargaü gato vipraþ putreõa sahitas tadà 12,259.001 yudhiùñhira uvàca 12,259.001a kathaü ràjà prajà rakùen na ca kiü cit pratàpayet 12,259.001c pçcchàmi tvàü satàü ÷reùñha tan me bråhi pitàmaha 12,259.002 bhãùma uvàca 12,259.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,259.002c dyumatsenasya saüvàdaü ràj¤à satyavatà saha 12,259.003a avyàhçtaü vyàjahàra satyavàn iti naþ ÷rutam 12,259.003c vadhàya nãyamàneùu pitur evànu÷àsanàt 12,259.004a adharmatàü yàti dharmo yàty adharma÷ ca dharmatàm 12,259.004c vadho nàma bhaved dharmo naitad bhavitum arhati 12,259.005 dyumatsena uvàca 12,259.005a atha ced avadho dharmo dharmaþ ko jàtu cid bhavet 12,259.005c dasyava÷ cen na hanyeran satyavan saükaro bhavet 12,259.006a mamedam iti nàsyaitat pravarteta kalau yuge 12,259.006c lokayàtrà na caiva syàd atha ced vettha ÷aüsa naþ 12,259.007 satyavàn uvàca 12,259.007a sarva eva trayo varõàþ kàryà bràhmaõabandhanàþ 12,259.007c dharmapà÷anibaddhànàm alpo vyapacariùyati 12,259.008a yo yas teùàm apacaret tam àcakùãta vai dvijaþ 12,259.008c ayaü me na ÷çõotãti tasmin ràjà pradhàrayet 12,259.009a tattvàbhedena yac chàstraü tat kàryaü nànyathà vadhaþ 12,259.009c asamãkùyaiva karmàõi nãti÷àstraü yathàvidhi 12,259.010a dasyån hinasti vai ràjà bhåyaso vàpy anàgasaþ 12,259.010c bhàryà màtà pità putro hanyate puruùe hate 12,259.010e pareõàpakçte ràjà tasmàt samyak pradhàrayet 12,259.011a asàdhu÷ caiva puruùo labhate ÷ãlam ekadà 12,259.011c sàdho÷ càpi hy asàdhubhyo jàyate '÷obhanà prajà 12,259.012a na målaghàtaþ kartavyo naiùa dharmaþ sanàtanaþ 12,259.012c api khalv avadhenaiva pràya÷cittaü vidhãyate 12,259.013a udvejanena bandhena viråpakaraõena ca 12,259.013c vadhadaõóena te kle÷yà na puro 'hitasaüpadà 12,259.014a yadà purohitaü và te paryeyuþ ÷araõaiùiõaþ 12,259.014c kariùyàmaþ punar brahman na pàpam iti vàdinaþ 12,259.015a tadà visargam arhàþ syur itãdaü nçpa÷àsanam 12,259.015c bibhrad daõóàjinaü muõóo bràhmaõo 'rhati vàsasam 12,259.016a garãyàüso garãyàüsam aparàdhe punaþ punaþ 12,259.016c tathà visargam arhanti na yathà prathame tathà 12,259.017 dyumatsena uvàca 12,259.017a yatra yatraiva ÷akyeran saüyantuü samaye prajàþ 12,259.017c sa tàvat procyate dharmo yàvan na pratilaïghyate 12,259.018a ahanyamàneùu punaþ sarvam eva paràbhavet 12,259.018c pårve pårvatare caiva su÷àsyà abhava¤ janàþ 12,259.019a mçdavaþ satyabhåyiùñhà alpadrohàlpamanyavaþ 12,259.019c purà dhigdaõóa evàsãd vàgdaõóas tadanantaram 12,259.020a àsãd àdànadaõóo 'pi vadhadaõóo 'dya vartate 12,259.020c vadhenàpi na ÷akyante niyantum apare janàþ 12,259.021a naiva dasyur manuùyàõàü na devànàm iti ÷rutiþ 12,259.021c na gandharvapitéõàü ca kaþ kasyeha na ka÷ cana 12,259.022a padmaü ÷ma÷ànàd àdatte pi÷àcàc càpi daivatam 12,259.022c teùu yaþ samayaü kuryàd aj¤eùu hatabuddhiùu 12,259.023 satyavàn uvàca 12,259.023a tàn na ÷aknoùi cet sàdhån paritràtum ahiüsayà 12,259.023c kasya cid bhåtabhavyasya làbhenàntaü tathà kuru 12,259.024 dyumatsena uvàca 12,259.024a ràjàno lokayàtràrthaü tapyante paramaü tapaþ 12,259.024c apatrapanti tàdçgbhyas tathàvçttà bhavanti ca 12,259.025a vitràsyamànàþ sukçto na kàmàd ghnanti duùkçtãn 12,259.025c sukçtenaiva ràjàno bhåyiùñhaü ÷àsate prajàþ 12,259.026a ÷reyasaþ ÷reyasãm evaü vçttiü loko 'nuvartate 12,259.026c sadaiva hi guror vçttam anuvartanti mànavàþ 12,259.027a àtmànam asamàdhàya samàdhitsati yaþ paràn 12,259.027c viùayeùv indriyava÷aü mànavàþ prahasanti tam 12,259.028a yo ràj¤o dambhamohena kiü cit kuryàd asàüpratam 12,259.028c sarvopàyair niyamyaþ sa tathà pàpàn nivartate 12,259.029a àtmaivàdau niyantavyo duùkçtaü saüniyacchatà 12,259.029c daõóayec ca mahàdaõóair api bandhån anantaràn 12,259.030a yatra vai pàpakçt kle÷yo na mahad duþkham archati 12,259.030c vardhante tatra pàpàni dharmo hrasati ca dhruvam 12,259.030e iti kàruõya÷ãlas tu vidvàn vai bràhmaõo 'nva÷àt 12,259.031a iti caivànu÷iùño 'smi pårvais tàta pitàmahaiþ 12,259.031c à÷vàsayadbhiþ subhç÷am anukro÷àt tathaiva ca 12,259.032a etat prathamakalpena ràjà kçtayuge 'bhajat 12,259.032c pàdonenàpi dharmeõa gacchet tretàyuge tathà 12,259.032e dvàpare tu dvipàdena pàdena tv apare yuge 12,259.033a tathà kaliyuge pràpte ràj¤àü du÷caritena ha 12,259.033c bhavet kàlavi÷eùeõa kalà dharmasya ùoóa÷ã 12,259.034a atha prathamakalpena satyavan saükaro bhavet 12,259.034c àyuþ ÷aktiü ca kàlaü ca nirdi÷ya tapa àdi÷et 12,259.035a satyàya hi yathà neha jahyàd dharmaphalaü mahat 12,259.035c bhåtànàm anukampàrthaü manuþ svàyaübhuvo 'bravãt 12,260.001 yudhiùñhira uvàca 12,260.001a avirodhena bhåtànàü tyàgaþ ùàóguõyakàrakaþ 12,260.001c yaþ syàd ubhayabhàg dharmas tan me bråhi pitàmaha 12,260.002a gàrhasthyasya ca dharmasya tyàgadharmasya cobhayoþ 12,260.002c adårasaüprasthitayoþ kiü svic chreyaþ pitàmaha 12,260.003 bhãùma uvàca 12,260.003a ubhau dharmau mahàbhàgàv ubhau paramadu÷carau 12,260.003c ubhau mahàphalau tàta sadbhir àcaritàv ubhau 12,260.004a atra te vartayiùyàmi pràmàõyam ubhayos tayoþ 12,260.004c ÷çõuùvaikamanàþ pàrtha chinnadharmàrthasaü÷ayam 12,260.005a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,260.005c kapilasya go÷ ca saüvàdaü tan nibodha yudhiùñhira 12,260.006a àmnàyam anupa÷yan hi puràõaü ÷à÷vataü dhruvam 12,260.006c nahuùaþ pårvam àlebhe tvaùñur gàm iti naþ ÷rutam 12,260.007a tàü niyuktàm adãnàtmà sattvasthaþ samaye rataþ 12,260.007c j¤ànavàn niyatàhàro dadar÷a kapilas tadà 12,260.008a sa buddhim uttamàü pràpto naiùñhikãm akutobhayàm 12,260.008c smaràmi ÷ithilaü satyaü vedà ity abravãt sakçt 12,260.009a tàü gàm çùiþ syåmara÷miþ pravi÷ya yatim abravãt 12,260.009c haüho vedà yadi matà dharmàþ kenàpare matàþ 12,260.010a tapasvino dhçtimataþ ÷rutivij¤ànacakùuùaþ 12,260.010c sarvam àrùaü hi manyante vyàhçtaü viditàtmanaþ 12,260.011a tasyaivaü gatatçùõasya vijvarasya nirà÷iùaþ 12,260.011c kà vivakùàsti vedeùu niràrambhasya sarva÷aþ 12,260.012 kapila uvàca 12,260.012a nàhaü vedàn vinindàmi na vivakùàmi karhi cit 12,260.012c pçthag à÷ramiõàü karmàõy ekàrthànãti naþ ÷rutam 12,260.013a gacchaty eva parityàgã vànaprastha÷ ca gacchati 12,260.013c gçhastho brahmacàrã ca ubhau tàv api gacchataþ 12,260.014a devayànà hi panthàna÷ catvàraþ ÷à÷vatà matàþ 12,260.014c teùàü jyàyaþkanãyastvaü phaleùåktaü balàbalam 12,260.015a evaü viditvà sarvàrthàn àrabhed iti vaidikam 12,260.015c nàrabhed iti cànyatra naiùñhikã ÷råyate ÷rutiþ 12,260.016a anàrambhe hy adoùaþ syàd àrambhe 'doùa uttamaþ 12,260.016c evaü sthitasya ÷àstrasya durvij¤eyaü balàbalam 12,260.017a yady atra kiü cit pratyakùam ahiüsàyàþ paraü matam 12,260.017c çte tv àgama÷àstrebhyo bråhi tad yadi pa÷yasi 12,260.018 syåmara÷mir uvàca 12,260.018a svargakàmo yajeteti satataü ÷råyate ÷rutiþ 12,260.018c phalaü prakalpya pårvaü hi tato yaj¤aþ pratàyate 12,260.019a aja÷ cà÷va÷ ca meùa÷ ca gau÷ ca pakùigaõà÷ ca ye 12,260.019c gràmyàraõyà oùadhayaþ pràõasyànnam iti ÷rutiþ 12,260.020a tathaivànnaü hy aharahaþ sàyaü pràtar nirupyate 12,260.020c pa÷ava÷ càtha dhànyaü ca yaj¤asyàïgam iti ÷rutiþ 12,260.021a etàni saha yaj¤ena prajàpatir akalpayat 12,260.021c tena prajàpatir devàn yaj¤enàyajata prabhuþ 12,260.022a te smànyonyaücaràþ sarve pràõinaþ sapta sapta ca 12,260.022b*0711_01 gaurajo manujo meùaþ a÷và÷vataragardabhàþ 12,260.022b*0711_02 ete gràmyàþ samàkhyàtàþ pa÷avaþ sapta sàdhubhiþ 12,260.022b*0711_03 siühà vyàghrà varàhà÷ ca mahiùà vàraõàs tathà 12,260.022b*0711_04 mahiùã vànarà÷ caiva saptàraõyàs tathà smçtàþ 12,260.022c yaj¤eùåpàkçtaü vi÷vaü pràhur uttamasaüj¤itam 12,260.023a etac caivàbhyanuj¤àtaü pårvaiþ pårvatarais tathà 12,260.023c ko jàtu na vicinvãta vidvàn svàü ÷aktim àtmanaþ 12,260.024a pa÷ava÷ ca manuùyà÷ ca drumà÷ cauùadhibhiþ saha 12,260.024c svargam evàbhikàïkùante na ca svargas tv çte makham 12,260.025a oùadhyaþ pa÷avo vçkùà vãrud àjyaü payo dadhi 12,260.025c havir bhåmir di÷aþ ÷raddhà kàla÷ caitàni dvàda÷a 12,260.026a çco yajåüùi sàmàni yajamàna÷ ca ùoóa÷aþ 12,260.026c agnir j¤eyo gçhapatiþ sa saptada÷a ucyate 12,260.026e aïgàny etàni yaj¤asya yaj¤o målam iti ÷rutiþ 12,260.027a àjyena payasà dadhnà ÷akçtàmikùayà tvacà 12,260.027c vàlaiþ ÷çïgeõa pàdena saübhavaty eva gaur makham 12,260.027e evaü pratyeka÷aþ sarvaü yad yad asya vidhãyate 12,260.028a yaj¤aü vahanti saübhåya sahartvigbhiþ sadakùiõaiþ 12,260.028c saühatyaitàni sarvàõi yaj¤aü nirvartayanty uta 12,260.029a yaj¤àrthàni hi sçùñàni yathà vai ÷råyate ÷rutiþ 12,260.029c evaü pårve pårvataràþ pravçttà÷ caiva mànavàþ 12,260.030a na hinasti hy àrabhate nàbhidruhyati kiü cana 12,260.030c yaj¤o yaùñavya ity eva yo yajaty aphalepsayà 12,260.031a yaj¤àïgàny api caitàni yathoktàni nasaü÷ayaþ 12,260.031c vidhinà vidhiyuktàni tàrayanti parasparam 12,260.032a àmnàyam àrùaü pa÷yàmi yasmin vedàþ pratiùñhitàþ 12,260.032c taü vidvàüso 'nupa÷yanti bràhmaõasyànudar÷anàt 12,260.033a bràhmaõaprabhavo yaj¤o bràhmaõàrpaõa eva ca 12,260.033c anu yaj¤aü jagat sarvaü yaj¤a÷ cànu jagat sadà 12,260.034a om iti brahmaõo yonir namaþ svàhà svadhà vaùañ 12,260.034c yasyaitàni prayujyante yathà÷akti kçtàny api 12,260.035a na tasya triùu lokeùu paralokabhayaü viduþ 12,260.035c iti vedà vadantãha siddhà÷ ca paramarùayaþ 12,260.036a çco yajåüùi sàmàni stobhà÷ ca vidhicoditàþ 12,260.036c yasminn etàni sarvàõi bahir eva sa vai dvijaþ 12,260.037a agnyàdheye yad bhavati yac ca some sute dvija 12,260.037c yac cetarair mahàyaj¤air veda tad bhagavàn svataþ 12,260.038a tasmàd brahman yajetaiva yàjayec càvicàrayan 12,260.038c yajataþ svargavidhinà pretya svargaphalaü mahat 12,260.039a nàyaü loko 'sty ayaj¤ànàü para÷ ceti vini÷cayaþ 12,260.039c vedavàdavida÷ caiva pramàõam ubhayaü tadà 12,261.001 kapila uvàca 12,261.001a etàvad anupa÷yanto yatayo yànti màrgagàþ 12,261.001c naiùàü sarveùu lokeùu ka÷ cid asti vyatikramaþ 12,261.002a nirdvaüdvà nirnamaskàrà nirà÷ãrbandhanà budhàþ 12,261.002c vimuktàþ sarvapàpebhya÷ caranti ÷ucayo 'malàþ 12,261.003a apavarge 'tha saütyàge buddhau ca kçtani÷cayàþ 12,261.003c brahmiùñhà brahmabhåtà÷ ca brahmaõy eva kçtàlayàþ 12,261.004a vi÷okà naùñarajasas teùàü lokàþ sanàtanàþ 12,261.004c teùàü gatiü paràü pràpya gàrhasthye kiü prayojanam 12,261.005 syåmara÷mir uvàca 12,261.005a yady eùà paramà niùñhà yady eùà paramà gatiþ 12,261.005c gçhasthàn avyapà÷ritya nà÷ramo 'nyaþ pravartate 12,261.006a yathà màtaram à÷ritya sarve jãvanti jantavaþ 12,261.006c evaü gçhastham à÷ritya vartanta itare ''÷ramàþ 12,261.007a gçhastha eva yajate gçhasthas tapyate tapaþ 12,261.007c gàrhasthyam asya dharmasya målaü yat kiü cid ejate 12,261.008a prajanàd dhy abhinirvçttàþ sarve pràõabhçto mune 12,261.008c prajanaü càpy utànyatra na kathaü cana vidyate 12,261.009a yàs tàþ syur bahir oùadhyo bahv araõyàs tathà dvija 12,261.009c oùadhibhyo bahir yasmàt pràõã ka÷ cin na vidyate 12,261.009e kasyaiùà vàg bhavet satyà mokùo nàsti gçhàd iti 12,261.010a a÷raddadhànair apràj¤aiþ såkùmadar÷anavarjitaiþ 12,261.010c nirà÷air alasaiþ ÷ràntais tapyamànaiþ svakarmabhiþ 12,261.010e ÷ramasyoparamo dçùñaþ pravrajyà nàma paõóitaiþ 12,261.011a trailokyasyaiva hetur hi maryàdà ÷à÷vatã dhruvà 12,261.011c bràhmaõo nàma bhagavठjanmaprabhçti påjyate 12,261.012a pràg garbhàdhànàn mantrà hi pravartante dvijàtiùu 12,261.012c avi÷rambheùu vartante vi÷rambheùv apy asaü÷ayam 12,261.013a dàhaþ punaþ saü÷rayaõe saüsthite pàtrabhojanam 12,261.013c dànaü gavàü pa÷ånàü và piõóànàü càpsu majjanam 12,261.014a arciùmanto barhiùadaþ kravyàdàþ pitaraþ smçtàþ 12,261.014c mçtasyàpy anumanyante mantrà mantrà÷ ca kàraõam 12,261.015a evaü kro÷atsu vedeùu kuto mokùo 'sti kasya cit 12,261.015c çõavanto yadà martyàþ pitçdevadvijàtiùu 12,261.016a ÷riyà vihãnair alasaiþ paõóitair apalàpitam 12,261.016c vedavàdàparij¤ànaü satyàbhàsam ivànçtam 12,261.017a na vai pàpair hriyate kçùyate và; yo bràhmaõo yajate veda÷àstraiþ 12,261.017c årdhvaü yaj¤aþ pa÷ubhiþ sàrdham eti; saütarpitas tarpayate ca kàmaiþ 12,261.018a na vedànàü paribhavàn na ÷àñhyena na màyayà 12,261.018c mahat pràpnoti puruùo brahma brahmaõi vindati 12,261.019 kapila uvàca 12,261.019a dar÷aü ca paurõamàsaü ca agnihotraü ca dhãmatàm 12,261.019c càturmàsyàni caivàsaüs teùu yaj¤aþ sanàtanaþ 12,261.020a anàrambhàþ sudhçtayaþ ÷ucayo brahmasaü÷ritàþ 12,261.020c brahmaõaiva sma te devàüs tarpayanty amçtaiùiõaþ 12,261.021a sarvabhåtàtmabhåtasya sarvabhåtàni pa÷yataþ 12,261.021c devàpi màrge muhyanti apadasya padaiùiõaþ 12,261.022a caturdvàraü puruùaü caturmukhaü; caturdhà cainam upayàti nindà 12,261.022c bàhubhyàü vàca udaràd upasthàt; teùàü dvàraü dvàrapàlo bubhåùet 12,261.023a nàkùair dãvyen nàdadãtànyavittaü; na vàyonãyasya ÷çtaü pragçhõet 12,261.023c kruddho na caiva prahareta dhãmàüs; tathàsya tat pàõipàdaü suguptam 12,261.024a nàkro÷am archen na mçùà vadec ca; na pai÷unaü janavàdaü ca kuryàt 12,261.024c satyavrato mitabhàùo 'pramattas; tathàsya vàgdvàram atho suguptam 12,261.025a nànà÷anaþ syàn na mahà÷anaþ syàd; alolupaþ sàdhubhir àgataþ syàt 12,261.025c yàtràrtham àhàram ihàdadãta; tathàsya syàj jàñharã dvàraguptiþ 12,261.026a na vãrapatnãü vihareta nàrãü; na càpi nàrãm ançtàv àhvayãta 12,261.026c bhàryàvrataü hy àtmani dhàrayãta; tathàsyopasthadvàraguptir bhaveta 12,261.027a dvàràõi yasya sarvàõi suguptàni manãùiõaþ 12,261.027c upastham udaraü bàhå vàk caturthã sa vai dvijaþ 12,261.028a moghàny aguptadvàrasya sarvàõy eva bhavanty uta 12,261.028c kiü tasya tapasà kàryaü kiü yaj¤ena kim àtmanà 12,261.029a anuttarãyavasanam anupastãrõa÷àyinam 12,261.029c bàhåpadhànaü ÷àmyantaü taü devà bràhmaõaü viduþ 12,261.030a dvaüdvàràmeùu sarveùu ya eko ramate muniþ 12,261.030c pareùàm ananudhyàyaüs taü devà bràhmaõaü viduþ 12,261.031a yena sarvam idaü buddhaü prakçtir vikçti÷ ca yà 12,261.031c gatij¤aþ sarvabhåtànàü taü devà bràhmaõaü viduþ 12,261.032a abhayaü sarvabhåtebhyaþ sarveùàm abhayaü yataþ 12,261.032c sarvabhåtàtmabhåto yas taü devà bràhmaõaü viduþ 12,261.033a nàntareõànujànanti vedànàü yat kriyàphalam 12,261.033c anuj¤àya ca tat sarvam anyad rocayate 'phalam 12,261.034a phalavanti ca karmàõi vyuùñimanti dhruvàõi ca 12,261.034c viguõàni ca pa÷yanti tathànaikàntikàni ca 12,261.035a guõà÷ càtra sudurj¤eyà j¤àtà÷ càpi suduùkaràþ 12,261.035c anuùñhità÷ càntavanta iti tvam anupa÷yasi 12,261.036 syåmara÷mir uvàca 12,261.036a yathà ca vedapràmàõyaü tyàga÷ ca saphalo yathà 12,261.036c tau panthànàv ubhau vyaktau bhagavaüs tad bravãhi me 12,261.037 kapila uvàca 12,261.037a pratyakùam iha pa÷yanti bhavantaþ satpathe sthitàþ 12,261.037c pratyakùaü tu kim atràsti yad bhavanta upàsate 12,261.038 syåmara÷mir uvàca 12,261.038a syåmara÷mir ahaü brahma¤ jij¤àsàrtham ihàgataþ 12,261.038c ÷reyaskàmaþ pratyavocam àrjavàn na vivakùayà 12,261.038e imaü ca saü÷ayaü ghoraü bhagavàn prabravãtu me 12,261.039a pratyakùam iha pa÷yanto bhavantaþ satpathe sthitàþ 12,261.039c kim atra pratyakùatamaü bhavanto yad upàsate 12,261.039e anyatra tarka÷àstrebhya àgamàc ca yathàgamam 12,261.040a àgamo vedavàdas tu tarka÷àstràõi càgamaþ 12,261.040c yathàgamam upàsãta àgamas tatra sidhyati 12,261.040e siddhiþ pratyakùaråpà ca dç÷yaty àgamani÷cayàt 12,261.041a naur nàvãva nibaddhà hi srotasà sanibandhanà 12,261.041c hriyamàõà kathaü vipra kubuddhãüs tàrayiùyati 12,261.041e etad bravãtu bhagavàn upapanno 'smy adhãhi bhoþ 12,261.042a naiva tyàgã na saütuùño nà÷oko na niràmayaþ 12,261.042c na nirvivitso nàvçtto nàpavçtto 'sti ka÷ cana 12,261.043a bhavanto 'pi ca hçùyanti ÷ocanti ca yathà vayam 12,261.043c indriyàrthà÷ ca bhavatàü samànàþ sarvajantuùu 12,261.044a evaü caturõàü varõànàm à÷ramàõàü pravçttiùu 12,261.044c ekam àlambamànànàü nirõaye kiü niràmayam 12,261.045 kapila uvàca 12,261.045a yad yad àcarate ÷àstram atha sarvapravçttiùu 12,261.045c yasya yatra hy anuùñhànaü tatra tatra niràmayam 12,261.046a sarvaü pàvayate j¤ànaü yo j¤ànaü hy anuvartate 12,261.046c j¤ànàd apetya yà vçttiþ sà vinà÷ayati prajàþ 12,261.047a bhavanto j¤ànino nityaü sarvata÷ ca niràgamàþ 12,261.047c aikàtmyaü nàma ka÷ cid dhi kadà cid abhipadyate 12,261.048a ÷àstraü hy abuddhvà tattvena ke cid vàdabalà janàþ 12,261.048c kàmadveùàbhibhåtatvàd ahaükàrava÷aü gatàþ 12,261.049a yàthàtathyam avij¤àya ÷àstràõàü ÷àstradasyavaþ 12,261.049c brahmastenà niràrambhà apakvamatayo '÷ivàþ 12,261.050a vaiguõyam eva pa÷yanti na guõàn anuyu¤jate 12,261.050c teùàü tamaþ÷arãràõàü tama eva paràyaõam 12,261.051a yo yathàprakçtir jantuþ prakçteþ syàd va÷ànugaþ 12,261.051c tasya dveùa÷ ca kàma÷ ca krodho dambho 'nçtaü madaþ 12,261.051e nityam evàbhivartante guõàþ prakçtisaübhavàþ 12,261.052a etad buddhyànupa÷yantaþ saütyajeyuþ ÷ubhà÷ubham 12,261.052c paràü gatim abhãpsanto yatayaþ saüyame ratàþ 12,261.052d*0712_01 yataþ svaråpata÷ cànyo jàtitaþ ÷rutito 'rthataþ 12,261.052d*0712_02 katham asmin sa ity eva saübandhaþ syàd asaühitaþ 12,261.053 syåmara÷mir uvàca 12,261.053a sarvam etan mayà brahma¤ ÷àstrataþ parikãrtitam 12,261.053c na hy avij¤àya ÷àtràrthaü pravartante pravçttayaþ 12,261.054a yaþ ka÷ cin nyàyya àcàraþ sarvaü ÷àstram iti ÷rutiþ 12,261.054c yad anyàyyam a÷àstraü tad ity eùà ÷råyate ÷rutiþ 12,261.055a na pravçttir çte ÷àstràt kà cid astãti ni÷cayaþ 12,261.055c yad anyad vedavàdebhyas tad a÷àstram iti ÷rutiþ 12,261.056a ÷àstràd apetaü pa÷yanti bahavo vyaktamàninaþ 12,261.056c ÷àstradoùàn na pa÷yanti iha càmutra càpare 12,261.056d*0713_01 indriyàrthà÷ ca bhavatàü samànàþ sarvajantuùu 12,261.056d*0713_02 evaü caturõàü varõànàm à÷ramàõàü pravçttiùu 12,261.056d*0713_03 evam àlambamànànàü nirõaye sarvatodi÷am 12,261.056e avij¤ànahatapraj¤à hãnapraj¤às tamovçtàþ 12,261.057a ÷akyaü tv ekena muktena kçtakçtyena sarva÷aþ 12,261.057c piõóamàtraü vyapà÷ritya carituü sarvatodi÷am 12,261.057d*0714_01 ànantyaü vadamànena ÷aktena vijitàtmanà 12,261.057e vedavàdaü vyapà÷ritya mokùo 'stãti prabhàùitum 12,261.057f*0715_01 apetanyàya÷àstreõa sarvalokavigarhiõà 12,261.058a idaü tu duùkaraü karma kuñumbam abhisaü÷ritam 12,261.058c dànam adhyayanaü yaj¤aþ prajàsaütànam àrjavam 12,261.059a yady etad evaü kçtvàpi na vimokùo 'sti kasya cit 12,261.059c dhik kartàraü ca kàryaü ca ÷rama÷ càyaü nirarthakaþ 12,261.060a nàstikyam anyathà ca syàd vedànàü pçùñhataþkriyà 12,261.060c etasyànantyam icchàmi bhagava¤ ÷rotum a¤jasà 12,261.061a tathyaü vadasva me brahmann upasanno 'smy adhãhi bhoþ 12,261.061c yathà te vidito mokùas tathecchàmy upa÷ikùitum 12,262.001 kapila uvàca 12,262.001a vedàþ pramàõaü lokànàü na vedàþ pçùñhataþkçtàþ 12,262.001c dve brahmaõã veditavye ÷abdabrahma paraü ca yat 12,262.001e ÷abdabrahmaõi niùõàtaþ paraü brahmàdhigacchati 12,262.002a ÷arãram etat kurute yad vede kurute tanum 12,262.002c kçta÷uddha÷arãro hi pàtraü bhavati bràhmaõaþ 12,262.003a ànantyam anuyuïkte yaþ karmaõà tad bravãmi te 12,262.003c niràgamam anaitihyaü pratyakùaü lokasàkùikam 12,262.004a dharma ity eva ye yaj¤àn vitanvanti nirà÷iùaþ 12,262.004c utpannatyàgino 'lubdhàþ kçpàsåyàvivarjitàþ 12,262.004e dhanànàm eùa vai panthàs tãrtheùu pratipàdanam 12,262.005a anà÷ritàþ pàpakçtyàþ kadà cit karmayonitaþ 12,262.005c manaþsaükalpasaüsiddhà vi÷uddhaj¤ànani÷cayàþ 12,262.006a akrudhyanto 'nasåyanto nirahaükàramatsaràþ 12,262.006c j¤ànaniùñhàs tri÷uklà÷ ca sarvabhåtahite ratàþ 12,262.007a àsan gçhasthà bhåyiùñham avyutkràntàþ svakarmasu 12,262.007c ràjàna÷ ca tathà yuktà bràhmaõà÷ ca yathàvidhi 12,262.008a samà hy àrjavasaüpannàþ saütuùñà j¤ànani÷cayàþ 12,262.008c pratyakùadharmàþ ÷ucayaþ ÷raddadhànàþ paràvare 12,262.009a purastàd bhàvitàtmàno yathàvac caritavratàþ 12,262.009c caranti dharmaü kçcchre 'pi durge caivàdhisaühatàþ 12,262.010a saühatya dharmaü caratàü puràsãt sukham eva tat 12,262.010c teùàü nàsãd vidhàtavyaü pràya÷cittaü kadà cana 12,262.011a satyaü hi dharmam àsthàya duràdharùatamà matàþ 12,262.011c na màtràm anurudhyante na dharmacchalam antataþ 12,262.012a ya eva prathamaþ kalpas tam evàbhyàcaran saha 12,262.012c asyàü sthitau sthitànàü hi pràya÷cittaü na vidyate 12,262.012e durbalàtmana utpannaü pràya÷cittam iti ÷rutiþ 12,262.013a yata evaüvidhà vipràþ puràõà yaj¤avàhanàþ 12,262.013c traividyavçddhàþ ÷ucayo vçttavanto ya÷asvinaþ 12,262.013e yajanto 'har ahar yaj¤air nirà÷ãrbandhanà budhàþ 12,262.014a teùàü yaj¤à÷ ca vedà÷ ca karmàõi ca yathàgamam 12,262.014c àgamà÷ ca yathàkàlaü saükalpà÷ ca yathàvratam 12,262.015a apetakàmakrodhànàü prakçtyà saü÷itàtmanàm 12,262.015c çjånàü ÷amanityànàü sthitànàü sveùu karmasu 12,262.015e sarvam ànantyam evàsãd iti naþ ÷à÷vatã ÷rutiþ 12,262.016a teùàm adãnasattvànàü du÷caràcàrakarmaõàm 12,262.016c svakarmabhiþ saüvçtànàü tapo ghoratvam àgatam 12,262.017a taü sadàcàram à÷caryaü puràõaü ÷à÷vataü dhruvam 12,262.017c a÷aknuvadbhi÷ carituü kiü cid dharmeùu såcitam 12,262.018a niràpaddharma àcàras tv apramàdo 'paràbhavaþ 12,262.018c sarvavarõeùu yat teùu nàsãt ka÷ cid vyatikramaþ 12,262.019a dharmam ekaü catuùpàdam à÷ritàs te nararùabhàþ 12,262.019c taü santo vidhivat pràpya gacchanti paramàü gatim 12,262.020a gçhebhya eva niùkramya vanam anye samà÷ritàþ 12,262.020c gçham evàbhisaü÷ritya tato 'nye brahmacàriõaþ 12,262.021a dharmam etaü catuùpàdam à÷ramaü bràhmaõà viduþ 12,262.021c ànantyaü brahmaõaþ sthànaü bràhmaõà nàma ni÷cayaþ 12,262.022a ata evaüvidhà vipràþ puràõà dharmacàriõaþ 12,262.022c ta ete divi dç÷yante jyotirbhåtà dvijàtayaþ 12,262.023a nakùatràõãva dhiùõyeùu bahavas tàrakàgaõàþ 12,262.023c ànantyam upasaüpràptàþ saütoùàd iti vaidikam 12,262.024a yady àgacchanti saüsàraü punar yoniùu tàdç÷àþ 12,262.024c na lipyante pàpakçtyaiþ kadà cit karmayonitaþ 12,262.024d*0716_01 ekam eva brahmacàrã ÷u÷råùur ghorani÷cayaþ 12,262.025a evaü yukto bràhmaõaþ syàd anyo bràhmaõako bhavet 12,262.025c karmaiva puruùasyàha ÷ubhaü và yadi và÷ubham 12,262.026a evaü pakvakaùàyàõàm ànantyena ÷rutena ca 12,262.026c sarvam ànantyam evàsãd evaü naþ ÷à÷vatã ÷rutiþ 12,262.027a teùàm apetatçùõànàü nirõiktànàü ÷ubhàtmanàm 12,262.027c caturtha aupaniùado dharmaþ sàdhàraõaþ smçtaþ 12,262.028a sa siddhaiþ sàdhyate nityaü bràhmaõair niyatàtmabhiþ 12,262.028c saütoùamålas tyàgàtmà j¤ànàdhiùñhànam ucyate 12,262.029a apavargagatir nityo yatidharmaþ sanàtanaþ 12,262.029c sàdhàraõaþ kevalo và yathàbalam upàsyate 12,262.030a gacchato gacchataþ kùemaü durbalo 'tràvasãdati 12,262.030c brahmaõaþ padam anvicchan saüsàràn mucyate ÷uciþ 12,262.031 syåmara÷mir uvàca 12,262.031a ye bhu¤jate ye dadate yajante 'dhãyate ca ye 12,262.031c màtràbhir dharmalabdhàbhir ye và tyàgaü samà÷ritàþ 12,262.032a eteùàü pretyabhàve tu katamaþ svargajittamaþ 12,262.032c etad àcakùva me brahman yathàtathyena pçcchataþ 12,262.033 kapila uvàca 12,262.033a parigrahàþ ÷ubhàþ sarve guõato 'bhyudayà÷ ca ye 12,262.033c na tu tyàgasukhaü pràptà etat tvam api pa÷yasi 12,262.034 syåmara÷mir uvàca 12,262.034a bhavanto j¤ànaniùñhà vai gçhasthàþ karmani÷cayàþ 12,262.034c à÷ramàõàü ca sarveùàü niùñhàyàm aikyam ucyate 12,262.035a ekatve ca pçthaktve ca vi÷eùo nànya ucyate 12,262.035c tad yathàvad yathànyàyaü bhagavàn prabravãtu me 12,262.036 kapila uvàca 12,262.036a ÷arãrapaktiþ karmàõi j¤ànaü tu paramà gatiþ 12,262.036c pakve kaùàye vamanai rasaj¤àne na tiùñhati 12,262.037a ànç÷aüsyaü kùamà ÷àntir ahiüsà satyam àrjavam 12,262.037c adroho nàbhimàna÷ ca hrãs titikùà ÷amas tathà 12,262.038a panthàno brahmaõas tv ete etaiþ pràpnoti yat param 12,262.038c tad vidvàn anubudhyeta manasà karmani÷cayam 12,262.039a yàü vipràþ sarvataþ ÷àntà vi÷uddhà j¤ànani÷cayàþ 12,262.039c gatiü gacchanti saütuùñàs tàm àhuþ paramàü gatim 12,262.040a vedàü÷ ca veditavyaü ca viditvà ca yathàsthiti 12,262.040c evaü vedavid ity àhur ato 'nyo vàtareñakaþ 12,262.041a sarvaü vidur vedavido vede sarvaü pratiùñhitam 12,262.041c vede hi niùñhà sarvasya yad yad asti ca nàsti ca 12,262.042a eùaiva niùñhà sarvasya yad yad asti ca nàsti ca 12,262.042c etad antaü ca madhyaü ca sac càsac ca vijànataþ 12,262.043a samastatyàga ity eva ÷ama ity eva niùñhitaþ 12,262.043c saütoùa ity atra ÷ubham apavarge pratiùñhitam 12,262.044a çtaü satyaü viditaü veditavyaü; sarvasyàtmà jaïgamaü sthàvaraü ca 12,262.044c sarvaü sukhaü yac chivam uttamaü ca; brahmàvyaktaü prabhava÷ càvyaya÷ ca 12,262.045a tejaþ kùamà ÷àntir anàmayaü ÷ubhaü; tathàvidhaü vyoma sanàtanaü dhruvam 12,262.045c etaiþ ÷abdair gamyate buddhinetrais; tasmai namo brahmaõe bràhmaõàya 12,263.001 yudhiùñhira uvàca 12,263.001a dharmam arthaü ca kàmaü ca vedàþ ÷aüsanti bhàrata 12,263.001c kasya làbho vi÷iùño 'tra tan me bråhi pitàmaha 12,263.002 bhãùma uvàca 12,263.002a atra te vartayiùyàmi itihàsaü puràtanam 12,263.002c kuõóadhàreõa yat prãtyà bhaktàyopakçtaü purà 12,263.003a adhano bràhmaõaþ ka÷ cit kàmàd dharmam avaikùata 12,263.003c yaj¤àrthaü sa tato 'rthàrthã tapo 'tapyata dàruõam 12,263.004a sa ni÷cayam atho kçtvà påjayàm àsa devatàþ 12,263.004c bhaktyà na caivàdhyagacchad dhanaü saüpåjya devatàþ 12,263.005a tata÷ cintàü punaþ pràptaþ katamad daivataü nu tat 12,263.005c yan me drutaü prasãdeta mànuùair ajaóãkçtam 12,263.006a atha saumyena vapuùà devànucaram antike 12,263.006c pratyapa÷yaj jaladharaü kuõóadhàram avasthitam 12,263.007a dçùñvaiva taü mahàtmànaü tasya bhaktir ajàyata 12,263.007c ayaü me dhàsyati ÷reyo vapur etad dhi tàdç÷am 12,263.008a saünikçùña÷ ca devasya na cànyair mànuùair vçtaþ 12,263.008c eùa me dàsyati dhanaü prabhåtaü ÷ãghram eva ca 12,263.009a tato dhåpai÷ ca gandhai÷ ca màlyair uccàvacair api 12,263.009c balibhir vividhai÷ càpi påjayàm àsa taü dvijaþ 12,263.010a tataþ svalpena kàlena tuùño jaladharas tadà 12,263.010c tasyopakàre niyatàm imàü vàcam uvàca ha 12,263.011a brahmaghne ca suràpe ca core bhagnavrate tathà 12,263.011c niùkçtir vihità sadbhiþ kçtaghne nàsti niùkçtiþ 12,263.012a à÷àyàs tanayo 'dharmaþ krodho 'såyàsutaþ smçtaþ 12,263.012c putro lobho nikçtyàs tu kçtaghno nàrhati prajàm 12,263.013a tataþ sa bràhmaõaþ svapne kuõóadhàrasya tejasà 12,263.013c apa÷yat sarvabhåtàni ku÷eùu ÷ayitas tadà 12,263.014a ÷amena tapasà caiva bhaktyà ca nirupaskçtaþ 12,263.014c ÷uddhàtmà bràhmaõo ràtrau nidar÷anam apa÷yata 12,263.015a maõibhadraü sa tatrasthaü devatànàü mahàdyutim 12,263.015c apa÷yata mahàtmànaü vyàdi÷antaü yudhiùñhira 12,263.016a tatra devàþ prayacchanti ràjyàni ca dhanàni ca 12,263.016c ÷ubhaiþ karmabhir àrabdhàþ pracchidanty a÷ubheùu ca 12,263.017a pa÷yatàm atha yakùàõàü kuõóadhàro mahàdyutiþ 12,263.017c niùpatya patito bhåmau devànàü bharatarùabha 12,263.018a tatas tu devavacanàn maõibhadro mahàya÷àþ 12,263.018c uvàca patitaü bhåmau kuõóadhàra kim iùyate 12,263.019 kuõóadhàra uvàca 12,263.019a yadi prasannà devà me bhakto 'yaü bràhmaõo mama 12,263.019c asyànugraham icchàmi kçtaü kiü cit sukhodayam 12,263.020 bhãùma uvàca 12,263.020a tatas taü maõibhadras tu punar vacanam abravãt 12,263.020c devànàm eva vacanàt kuõóadhàraü mahàdyutim 12,263.021a uttiùñhottiùñha bhadraü te kçtakàryaþ sukhã bhava 12,263.021b*0717_01 dhanàrthã yadi vipro 'yaü dhanam asmai pradãyatàm 12,263.021c yàvad dhanaü pràrthayate bràhmaõo 'yaü sakhà tava 12,263.021e devànàü ÷àsanàt tàvad asaükhyeyaü dadàmy aham 12,263.022a vicàrya kuõóadhàras tu mànuùyaü calam adhruvam 12,263.022c tapase matim àdhatta bràhmaõasya ya÷asvinaþ 12,263.023 kuõóadhàra uvàca 12,263.023a nàhaü dhanàni yàcàmi bràhmaõàya dhanaprada 12,263.023c anyam evàham icchàmi bhaktàyànugrahaü kçtam 12,263.024a pçthivãü ratnapårõàü và mahad và dhanasaücayam 12,263.024c bhaktàya nàham icchàmi bhaved eùa tu dhàrmikaþ 12,263.025a dharme 'sya ramatàü buddhir dharmaü caivopajãvatu 12,263.025c dharmapradhàno bhavatu mamaiùo 'nugraho mataþ 12,263.026 maõibhadra uvàca 12,263.026a yadà dharmaphalaü ràjyaü sukhàni vividhàni ca 12,263.026c phalàny evàyam a÷nàtu kàyakle÷avivarjitaþ 12,263.027 bhãùma uvàca 12,263.027a tatas tad eva bahu÷aþ kuõóadhàro mahàya÷àþ 12,263.027c abhyàsam akarod dharme tatas tuùñàsya devatàþ 12,263.028 maõibhadra uvàca 12,263.028a prãtàs te devatàþ sarvà dvijasyàsya tathaiva ca 12,263.028c bhaviùyaty eùa dharmàtmà dharme càdhàsyate matiþ 12,263.029 bhãùma uvàca 12,263.029a tataþ prãto jaladharaþ kçtakàryo yudhiùñhira 12,263.029b*0718_01 bràhmaõaþ sa ca saütapto ràjyalobhàd ariüdama 12,263.029c ãpsitaü manaso labdhvà varam anyaiþ sudurlabham 12,263.030a tato 'pa÷yata cãràõi såkùmàõi dvijasattamaþ 12,263.030c pàr÷vato 'bhyàgato nyastàny atha nirvedam àgataþ 12,263.031 bràhmaõa uvàca 12,263.031a ayaü na sukçtaü vetti ko nv anyo vetsyate kçtam 12,263.031c gacchàmi vanam evàhaü varaü dharmeõa jãvitum 12,263.032 bhãùma uvàca 12,263.032a nirvedàd devatànàü ca prasàdàt sa dvijottamaþ 12,263.032c vanaü pravi÷ya sumahat tapa àrabdhavàüs tadà 12,263.033a devatàtithi÷eùeõa phalamålà÷ano dvijaþ 12,263.033c dharme càpi mahàràja ratir asyàbhyajàyata 12,263.034a tyaktvà målaphalaü sarvaü parõàhàro 'bhavad dvijaþ 12,263.034c parõaü tyaktvà jalàhàras tadàsãd dvijasattamaþ 12,263.035a vàyubhakùas tataþ pa÷càd bahån varùagaõàn abhåt 12,263.035c na càsya kùãyate pràõas tad adbhutam ivàbhavat 12,263.036a dharme ca ÷raddadhànasya tapasy ugre ca vartataþ 12,263.036c kàlena mahatà tasya divyà dçùñir ajàyata 12,263.037a tasya buddhiþ pràduràsãd yadi dadyàü mahad dhanam 12,263.037a*0719_01 ràjyaü và mama saütuùño naùño 'haü syàü na saü÷ayaþ 12,263.037c tuùñaþ kasmai cid evàhaü na mithyà vàg bhaven mama 12,263.038a tataþ prahçùñavadano bhåya àrabdhavàüs tapaþ 12,263.038c bhåya÷ càcintayat siddho yat paraü so 'bhyapadyata 12,263.039a yadi dadyàm ahaü ràjyaü tuùño vai yasya kasya cit 12,263.039c sa bhaved aciràd ràjà na mithyà vàg bhaven mama 12,263.040a tasya sàkùàt kuõóadhàro dar÷ayàm àsa bhàrata 12,263.040c bràhmaõasya tapoyogàt sauhçdenàbhicoditaþ 12,263.041a samàgamya sa tenàtha påjàü cakre yathàvidhi 12,263.041c bràhmaõaþ kuõóadhàrasya vismita÷ càbhavan nçpa 12,263.042a tato 'bravãt kuõóadhàro divyaü te cakùur uttamam 12,263.042c pa÷ya ràj¤àü gatiü vipra lokàü÷ càvekùa cakùuùà 12,263.043a tato ràj¤àü sahasràõi magnàni niraye tadà 12,263.043c dåràd apa÷yad vipraþ sa divyayuktena cakùuùà 12,263.044 kuõóadhàra uvàca 12,263.044a màü påjayitvà bhàvena yadi tvaü duþkham àpnuyàþ 12,263.044c kçtaü mayà bhavet kiü te ka÷ ca te 'nugraho bhavet 12,263.045a pa÷ya pa÷ya ca bhåyas tvaü kàmàn icchet kathaü naraþ 12,263.045c svargadvàraü hi saüruddhaü mànuùeùu vi÷eùataþ 12,263.046 bhãùma uvàca 12,263.046a tato 'pa÷yat sa kàmaü ca krodhaü lobhaü bhayaü madam 12,263.046c nidràü tandrãü tathàlasyam àvçtya puruùàn sthitàn 12,263.047 kuõóadhàra uvàca 12,263.047a etair lokàþ susaüruddhà devànàü mànuùàd bhayam 12,263.047c tathaiva devavacanàd vighnaü kurvanti sarva÷aþ 12,263.048a na devair ananuj¤àtaþ ka÷ cid bhavati dhàrmikaþ 12,263.048c eùa ÷akto 'si tapasà ràjyaü dàtuü dhanàni ca 12,263.049 bhãùma uvàca 12,263.049a tataþ papàta ÷irasà bràhmaõas toyadhàriõe 12,263.049c uvàca cainaü dharmàtmà mahàn me 'nugrahaþ kçtaþ 12,263.050a kàmalobhànubandhena purà te yad asåyitam 12,263.050c mayà sneham avij¤àya tatra me kùantum arhasi 12,263.051a kùàntam eva mayety uktvà kuõóadhàro dvijarùabham 12,263.051c saüpariùvajya bàhubhyàü tatraivàntaradhãyata 12,263.052a tataþ sarvàn imàül lokàn bràhmaõo 'nucacàra ha 12,263.052c kuõóadhàraprasàdena tapasà yojitaþ purà 12,263.053a vihàyasà ca gamanaü tathà saükalpitàrthatà 12,263.053c dharmàc chaktyà tathà yogàd yà caiva paramà gatiþ 12,263.054a devatà bràhmaõàþ santo yakùà mànuùacàraõàþ 12,263.054c dhàrmikàn påjayantãha na dhanàóhyàn na kàminaþ 12,263.055a suprasannà hi te devà yat te dharme ratà matiþ 12,263.055c dhane sukhakalà kà cid dharme tu paramaü sukham 12,264.001 yudhiùñhira uvàca 12,264.001a bahånàü yaj¤atapasàm ekàrthànàü pitàmaha 12,264.001c dharmàrthaü na sukhàrthàrthaü kathaü yaj¤aþ samàhitaþ 12,264.002 bhãùma uvàca 12,264.002a atra te vartayiùyàmi nàradenànukãrtitam 12,264.002c u¤chavçtteþ puràvçttaü yaj¤àrthe bràhmaõasya ha 12,264.003a ràùñre dharmottare ÷reùñhe vidarbheùv abhavad dvijaþ 12,264.003c u¤chavçttir çùiþ ka÷ cid yaj¤e yaj¤aü samàdadhe 12,264.004a ÷yàmàkam a÷anaü tatra såryapatnã suvarcalà 12,264.004c tiktaü ca virasaü ÷àkaü tapasà svàdutàü gatam 12,264.005a upagamya vane pçthvãü sarvabhåtavihiüsayà 12,264.005c api målaphalair ijyo yaj¤aþ svargyaþ paraütapa 12,264.006a tasya bhàryà vratakç÷à ÷uciþ puùkaracàriõã 12,264.006c yaj¤apatnãtvam ànãtà satyenànuvidhãyate 12,264.006e sà tu ÷àpaparitrastà na svabhàvànuvartinã 12,264.007a mayårajãrõaparõànàü vastraü tasyà÷ ca parõinàm 12,264.007c akàmàyàþ kçtaü tatra yaj¤e hotrànumàrgataþ 12,264.008a ÷ukrasya punar àjàtir apadhyànàd adharmavit 12,264.008c tasmin vane samãpastho mçgo 'bhåt sahacàrikaþ 12,264.008e vacobhir abravãt satyaü tvayà duùkçtakaü kçtam 12,264.009a yadi mantràïgahãno 'yaü yaj¤o bhavati vaikçtaþ 12,264.009c màü bhoþ prakùipa hotre tvaü gaccha svargam atandritaþ 12,264.010a tatas tu yaj¤e sàvitrã sàkùàt taü saünyamantrayat 12,264.010c nimantrayantã pratyuktà na hanyàü sahavàsinam 12,264.011a evam uktà nivçttà sà praviùñà yaj¤apàvakam 12,264.011c kiü nu du÷caritaü yaj¤e didçkùuþ sà rasàtalam 12,264.012a sà tu baddhà¤jaliü satyam ayàcad dhariõaü punaþ 12,264.012c satyena saüpariùvajya saüdiùño gamyatàm iti 12,264.013a tataþ sa hariõo gatvà padàny aùñau nyavartata 12,264.013c sàdhu hiüsaya màü satya hato yàsyàmi sadgatim 12,264.014a pa÷ya hy apsaraso divyà mayà dattena cakùuùà 12,264.014c vimànàni vicitràõi gandharvàõàü mahàtmanàm 12,264.015a tataþ suruciraü dçùñvà spçhàlagnena cakùuùà 12,264.015c mçgam àlokya hiüsàyàü svargavàsaü samarthayat 12,264.016a sa tu dharmo mçgo bhåtvà bahuvarùoùito vane 12,264.016c tasya niùkçtim àdhatta na hy asau yaj¤asaüvidhiþ 12,264.017a tasya tena tu bhàvena mçgahiüsàtmanas tadà 12,264.017c tapo mahat samucchinnaü tasmàd dhiüsà na yaj¤iyà 12,264.018a tatas taü bhagavàn dharmo yaj¤aü yàjayata svayam 12,264.018c samàdhànaü ca bhàryàyà lebhe sa tapasà param 12,264.019a ahiüsà sakalo dharmo hiüsà yaj¤e 'samàhità 12,264.019c satyaü te 'haü pravakùyàmi yo dharmaþ satyavàdinàm 12,265.001 yudhiùñhira uvàca 12,265.001a kathaü bhavati pàpàtmà kathaü dharmaü karoti và 12,265.001c kena nirvedam àdatte mokùaü và kena gacchati 12,265.002 bhãùma uvàca 12,265.002a viditàþ sarvadharmàs te sthityartham anupçcchasi 12,265.002c ÷çõu mokùaü sanirvedaü pàpaü dharmaü ca målataþ 12,265.003a vij¤ànàrthaü hi pa¤cànàm icchà pårvaü pravartate 12,265.003c pràpya tठjàyate kàmo dveùo và bharatarùabha 12,265.004a tatas tadarthaü yatate karma càrabhate punaþ 12,265.004c iùñànàü råpagandhànàm abhyàsaü ca cikãrùati 12,265.005a tato ràgaþ prabhavati dveùa÷ ca tadanantaram 12,265.005c tato lobhaþ prabhavati moha÷ ca tadanantaram 12,265.006a lobhamohàbhibhåtasya ràgadveùànvitasya ca 12,265.006c na dharme jàyate buddhir vyàjàd dharmaü karoti ca 12,265.007a vyàjena carato dharmam arthavyàjo 'pi rocate 12,265.007c vyàjena sidhyamàneùu dhaneùu kurunandana 12,265.008a tatraiva kurute buddhiü tataþ pàpaü cikãrùati 12,265.008c suhçdbhir vàryamàõo 'pi paõóitai÷ càpi bhàrata 12,265.009a uttaraü nyàyasaübaddhaü bravãti vidhiyojitam 12,265.009c adharmas trividhas tasya vardhate ràgamohajaþ 12,265.010a pàpaü cintayate caiva prabravãti karoti ca 12,265.010c tasyàdharmapravçttasya doùàn pa÷yanti sàdhavaþ 12,265.011a eka÷ãlà÷ ca mitratvaü bhajante pàpakarmiõaþ 12,265.011c sa neha sukham àpnoti kuta eva paratra vai 12,265.012a evaü bhavati pàpàtmà dharmàtmànaü tu me ÷çõu 12,265.012c yathà ku÷aladharmà sa ku÷alaü pratipadyate 12,265.012d*0720_01 ku÷alenaiva dharmeõa gatim iùñàü prapadyate 12,265.013a ya etàn praj¤ayà doùàn pårvam evànupa÷yati 12,265.013c ku÷alaþ sukhaduþkhànàü sàdhåü÷ càpy upasevate 12,265.014a tasya sàdhusamàcàràd abhyàsàc caiva vardhate 12,265.014c praj¤à dharme ca ramate dharmaü caivopajãvati 12,265.015a so 'tha dharmàd avàpteùu dhaneùu kurute manaþ 12,265.015c tasyaiva si¤cate målaü guõàn pa÷yati yatra vai 12,265.016a dharmàtmà bhavati hy evaü mitraü ca labhate ÷ubham 12,265.016c sa mitradhanalàbhàt tu pretya ceha ca nandati 12,265.017a ÷abde spar÷e tathà råpe rase gandhe ca bhàrata 12,265.017c prabhutvaü labhate jantur dharmasyaitat phalaü viduþ 12,265.018a sa dharmasya phalaü labdhvà na tçpyati yudhiùñhira 12,265.018b*0721_01 dharme sthitànàü kaunteya sarvabhogakriyàsu ca 12,265.018c atçpyamàõo nirvedam àdatte j¤ànacakùuùà 12,265.019a praj¤àcakùur yadà kàme doùam evànupa÷yati 12,265.019c virajyate tadà kàmàn na ca dharmaü vimu¤cati 12,265.020a sarvatyàge ca yatate dçùñvà lokaü kùayàtmakam 12,265.020c tato mokùàya yatate nànupàyàd upàyataþ 12,265.021a ÷anair nirvedam àdatte pàpaü karma jahàti ca 12,265.021c dharmàtmà caiva bhavati mokùaü ca labhate param 12,265.022a etat te kathitaü tàta yan màü tvaü paripçcchasi 12,265.022c pàpaü dharmaü tathà mokùaü nirvedaü caiva bhàrata 12,265.023a tasmàd dharme pravartethàþ sarvàvasthaü yudhiùñhira 12,265.023c dharme sthitànàü kaunteya siddhir bhavati ÷à÷vatã 12,266.001 yudhiùñhira uvàca 12,266.001a mokùaþ pitàmahenokta upàyàn nànupàyataþ 12,266.001c tam upàyaü yathànyàyaü ÷rotum icchàmi bhàrata 12,266.002 bhãùma uvàca 12,266.002a tvayy evaitan mahàpràj¤a yuktaü nipuõadar÷anam 12,266.002c yad upàyena sarvàrthàn nityaü mçgayase 'nagha 12,266.003a karaõe ghañasya yà buddhir ghañotpattau na sànagha 12,266.003c evaü dharmàbhyupàyeùu nànyad dharmeùu kàraõam 12,266.004a pårve samudre yaþ panthà na sa gacchati pa÷cimam 12,266.004c ekaþ panthà hi mokùasya tan me vistarataþ ÷çõu 12,266.005a kùamayà krodham ucchindyàt kàmaü saükalpavarjanàt 12,266.005c sattvasaüsevanàd dhãro nidràm ucchetum arhati 12,266.006a apramàdàd bhayaü rakùec chvàsaü kùetraj¤a÷ãlanàt 12,266.006c icchàü dveùaü ca kàmaü ca dhairyeõa vinivartayet 12,266.007a bhramaü pramoham àvartam abhyàsàd vinivartayet 12,266.007c nidràü ca pratibhàü caiva j¤ànàbhyàsena tattvavit 12,266.008a upadravàüs tathà rogàn hitajãrõamità÷anàt 12,266.008c lobhaü mohaü ca saütoùàd viùayàüs tattvadar÷anàt 12,266.009a anukro÷àd adharmaü ca jayed dharmam upekùayà 12,266.009c àyatyà ca jayed à÷àm arthaü saïgavivarjanàt 12,266.010a anityatvena ca snehaü kùudhaü yogena paõóitaþ 12,266.010c kàruõyenàtmano mànaü tçùõàü ca paritoùataþ 12,266.011a utthànena jayet tandrãü vitarkaü ni÷cayàj jayet 12,266.011c maunena bahubhàùyaü ca ÷auryeõa ca bhayaü jayet 12,266.012a yacched vàïmanasã buddhyà tàü yacchej j¤ànacakùuùà 12,266.012c j¤ànam àtmà mahàn yacchet taü yacchec chàntir àtmanaþ 12,266.012d*0722_01 j¤ànam àtmàvabodhena yacched àtmànam àtmanà 12,266.013a tad etad upa÷àntena boddhavyaü ÷ucikarmaõà 12,266.013c yogadoùàn samucchidya pa¤ca yàn kavayo viduþ 12,266.014a kàmaü krodhaü ca lobhaü ca bhayaü svapnaü ca pa¤camam 12,266.014c parityajya niùeveta tathemàn yogasàdhanàn 12,266.015a dhyànam adhyayanaü dànaü satyaü hrãr àrjavaü kùamà 12,266.015c ÷aucam àhàrataþ ÷uddhir indriyàõàü ca saüyamaþ 12,266.016a etair vivardhate tejaþ pàpmànam apahanti ca 12,266.016c sidhyanti càsya saükalpà vij¤ànaü ca pravartate 12,266.017a dhåtapàpaþ sa tejasvã laghvàhàro jitendriyaþ 12,266.017c kàmakrodhau va÷e kçtvà ninãùed brahmaõaþ padam 12,266.018a amåóhatvam asaïgitvaü kàmakrodhavivarjanam 12,266.018c adainyam anudãrõatvam anudvego vyavasthitiþ 12,266.019a eùa màrgo hi mokùasya prasanno vimalaþ ÷uciþ 12,266.019c tathà vàkkàyamanasàü niyamaþ kàmato 'nyathà 12,267.001 bhãùma uvàca 12,267.001a atraivodàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,267.001c nàradasya ca saüvàdaü devalasyàsitasya ca 12,267.002a àsãnaü devalaü vçddhaü buddhvà buddhimatàü varaþ 12,267.002c nàradaþ paripapraccha bhåtànàü prabhavàpyayam 12,267.003a kutaþ sçùñam idaü vi÷vaü brahman sthàvarajaïgamam 12,267.003c pralaye ca kam abhyeti tad bhavàn prabravãtu me 12,267.004 asita uvàca 12,267.004a yebhyaþ sçjati bhåtàni kàlo bhàvapracoditaþ 12,267.004c mahàbhåtàni pa¤ceti tàny àhur bhåtacintakàþ 12,267.005a tebhyaþ sçjati bhåtàni kàla àtmapracoditaþ 12,267.005c etebhyo yaþ paraü bråyàd asad bråyàd asaü÷ayam 12,267.006a viddhi nàrada pa¤caitठ÷à÷vatàn acalàn dhruvàn 12,267.006c mahatas tejaso rà÷ãn kàlaùaùñhàn svabhàvataþ 12,267.007a àpa÷ caivàntarikùaü ca pçthivã vàyupàvakau 12,267.007c asiddhiþ param etebhyo bhåtebhyo muktasaü÷ayam 12,267.008a nopapattyà na và yuktyà tv asad bråyàd asaü÷ayam 12,267.008c vettha tàn abhinirvçttàn ùaó ete yasya rà÷ayaþ 12,267.009a pa¤caiva tàni kàla÷ ca bhàvàbhàvau ca kevalau 12,267.009c aùñau bhåtàni bhåtànàü ÷à÷vatàni bhavàpyayau 12,267.010a abhàvàd bhàviteùv eva tebhya÷ ca prabhavanty api 12,267.010c vinaùño 'pi ca tàny eva jantur bhavati pa¤cadhà 12,267.011a tasya bhåmimayo dehaþ ÷rotram àkà÷asaübhavam 12,267.011c sårya÷ cakùur asur vàyur adbhyas tu khalu ÷oõitam 12,267.012a cakùuùã nàsikàkarõau tvag jihveti ca pa¤camã 12,267.012c indriyàõãndriyàrthànàü j¤ànàni kavayo viduþ 12,267.013a dar÷anaü ÷ravaõaü ghràõaü spar÷anaü rasanaü tathà 12,267.013c upapattyà guõàn viddhi pa¤ca pa¤casu pa¤cadhà 12,267.014a råpaü gandho rasaþ spar÷aþ ÷abda÷ caivàtha tadguõàþ 12,267.014c indriyair upalabhyante pa¤cadhà pa¤ca pa¤cabhiþ 12,267.015a råpaü gandhaü rasaü spar÷aü ÷abdaü caitàüs tu tadguõàn 12,267.015c indriyàõi na budhyante kùetraj¤as tais tu budhyate 12,267.016a cittam indriyasaüghàtàt paraü tasmàt paraü manaþ 12,267.016c manasas tu parà buddhiþ kùetraj¤o buddhitaþ paraþ 12,267.017a pårvaü cetayate jantur indriyair viùayàn pçthak 12,267.017c vicàrya manasà pa÷càd atha buddhyà vyavasyati 12,267.017e indriyair upalabdhàrthàn sarvàn yas tv adhyavasyati 12,267.018a cittam indriyasaüghàtaü mano buddhiü tathàùñamãm 12,267.018c aùñau j¤ànendriyàõy àhur etàny adhyàtmacintakàþ 12,267.019a pàõipàdaü ca pàyu÷ ca mehanaü pa¤camaü mukham 12,267.019c iti saü÷abdyamànàni ÷çõu karmendriyàõy api 12,267.020a jalpanàbhyavahàràrthaü mukham indriyam ucyate 12,267.020c gamanendriyaü tathà pàdau karmaõaþ karaõe karau 12,267.021a pàyåpasthau visargàrtham indriye tulyakarmaõã 12,267.021c visarge ca purãùasya visarge càbhikàmike 12,267.022a balaü ùaùñhaü ùaó etàni vàcà samyag yathàgamam 12,267.022c j¤ànaceùñendriyaguõàþ sarve saü÷abdità mayà 12,267.023a indriyàõàü svakarmabhyaþ ÷ramàd uparamo yadà 12,267.023c bhavatãndriyasaünyàsàd atha svapiti vai naraþ 12,267.024a indriyàõàü vyuparame mano 'nuparataü yadi 12,267.024c sevate viùayàn eva tad vidyàt svapnadar÷anam 12,267.025a sàttvikà÷ caiva ye bhàvàs tathà ràjasatàmasàþ 12,267.025c karmayuktàn pra÷aüsanti sàttvikàn itaràüs tathà 12,267.026a ànandaþ karmaõàü siddhiþ pratipattiþ parà gatiþ 12,267.026c sàttvikasya nimittàni bhàvàn saü÷rayate smçtiþ 12,267.027a jantuùv ekatameùv evaü bhàvà ye vidhim àsthitàþ 12,267.027c bhàvayor ãpsitaü nityaü pratyakùagamanaü dvayoþ 12,267.028a indriyàõi ca bhàvà÷ ca guõàþ saptada÷a smçtàþ 12,267.028c teùàm aùñàda÷o dehã yaþ ÷arãre sa ÷à÷vataþ 12,267.029a atha và sa÷arãràs te guõàþ sarve ÷arãriõàm 12,267.029c saü÷ritàs tadviyoge hi sa÷arãrà na santi te 12,267.030a atha và saünipàto 'yaü ÷arãraü pà¤cabhautikam 12,267.030c eka÷ ca da÷a càùñau ca guõàþ saha ÷arãriõàm 12,267.030e åùmaõà saha viü÷o và saüghàtaþ pà¤cabhautikaþ 12,267.031a mahàn saüdhàrayaty etac charãraü vàyunà saha 12,267.031c tasyàsya bhàvayuktasya nimittaü dehabhedane 12,267.032a yathaivotpadyate kiü cit pa¤catvaü gacchate tathà 12,267.032c puõyapàpavinà÷ànte puõyapàpasamãritam 12,267.032e dehaü vi÷ati kàlena tato 'yaü karmasaübhavam 12,267.033a hitvà hitvà hy ayaü praiti dehàd dehaü kçtà÷rayaþ 12,267.033c kàlasaücoditaþ kùetrã vi÷ãrõàd và gçhàd gçham 12,267.034a tatra naivànutapyante pràj¤à ni÷citani÷cayàþ 12,267.034c kçpaõàs tv anutapyante janàþ saübandhimàninaþ 12,267.035a na hy ayaü kasya cit ka÷ cin nàsya ka÷ cana vidyate 12,267.035c bhavaty eko hy ayaü nityaü ÷arãre sukhaduþkhabhàk 12,267.036a naiva saüjàyate jantur na ca jàtu vipadyate 12,267.036c yàti deham ayaü bhuktvà kadà cit paramàü gatim 12,267.037a puõyapàpamayaü dehaü kùapayan karmasaücayàt 12,267.037c kùãõadehaþ punar dehã brahmatvam upagacchati 12,267.038a puõyapàpakùayàrthaü ca sàükhyaü j¤ànaü vidhãyate 12,267.038c tatkùaye hy asya pa÷yanti brahmabhàve paràü gatim 12,268.001 yudhiùñhira uvàca 12,268.001a bhràtaraþ pitaraþ putrà j¤àtayaþ suhçdas tathà 12,268.001c arthahetor hatàþ krårair asmàbhiþ pàpabuddhibhiþ 12,268.002a yeyam arthodbhavà tçùõà katham etàü pitàmaha 12,268.002c nivartayema pàpaü hi tçùõayà kàrità vayam 12,268.003 bhãùma uvàca 12,268.003a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,268.003c gãtaü videharàjena màõóavyàyànupçcchate 12,268.004a susukhaü bata jãvàmi yasya me nàsti kiü cana 12,268.004c mithilàyàü pradãptàyàü na me dahyati kiü cana 12,268.005a arthàþ khalu samçddhà hi bàóhaü duþkhaü vijànatàm 12,268.005c asamçddhàs tv api sadà mohayanty avicakùaõàn 12,268.006a yac ca kàmasukhaü loke yac ca divyaü mahat sukham 12,268.006c tçùõàkùayasukhasyaite nàrhataþ ùoóa÷ãü kalàm 12,268.007a yathaiva ÷çïgaü goþ kàle vardhamànasya vardhate 12,268.007c tathaiva tçùõà vittena vardhamànena vardhate 12,268.008a kiü cid eva mamatvena yadà bhavati kalpitam 12,268.008c tad eva paritàpàya nà÷e saüpadyate punaþ 12,268.009a na kàmàn anurudhyeta duþkhaü kàmeùu vai ratiþ 12,268.009c pràpyàrtham upayu¤jãta dharme kàmaü vivarjayet 12,268.010a vidvàn sarveùu bhåteùu vyàghramàüsopamo bhavet 12,268.010c kçtakçtyo vi÷uddhàtmà sarvaü tyajati vai saha 12,268.011a ubhe satyànçte tyaktvà ÷okànandau priyàpriye 12,268.011c bhayàbhaye ca saütyajya saüpra÷ànto niràmayaþ 12,268.012a yà dustyajà durmatibhir yà na jãryati jãryataþ 12,268.012c yo 'sau pràõàntiko rogas tàü tçùõàü tyajataþ sukham 12,268.013a càritram àtmanaþ pa÷yaü÷ candra÷uddham anàmayam 12,268.013c dharmàtmà labhate kãrtiü pretya ceha yathàsukham 12,268.014a ràj¤as tad vacanaü ÷rutvà prãtimàn abhavad dvijaþ 12,268.014c påjayitvà ca tad vàkyaü màõóavyo mokùam à÷ritaþ 12,269.001 yudhiùñhira uvàca 12,269.001a kiü÷ãlaþ kiüsamàcàraþ kiüvidyaþ kiüparàyaõaþ 12,269.001c pràpnoti brahmaõaþ sthànaü yat paraü prakçter dhruvam 12,269.002 bhãùma uvàca 12,269.002a mokùadharmeùu nirato laghvàhàro jitendriyaþ 12,269.002c pràpnoti paramaü sthànaü yat paraü prakçter dhruvam 12,269.002d*0723_01 atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,269.002d*0723_02 hàrãtena purà gãtaü tan nibodha yudhiùñhira 12,269.003a svagçhàd abhiniþsçtya làbhàlàbhe samo muniþ 12,269.003c samupoóheùu kàmeùu nirapekùaþ parivrajet 12,269.004a na cakùuùà na manasà na vàcà dåùayed api 12,269.004c na pratyakùaü parokùaü và dåùaõaü vyàharet kva cit 12,269.005a na hiüsyàt sarvabhåtàni maitràyaõagati÷ caret 12,269.005c nedaü jãvitam àsàdya vairaü kurvãta kena cit 12,269.006a ativàdàüs titikùeta nàbhimanyet kathaü cana 12,269.006c krodhyamànaþ priyaü bråyàd àkruùñaþ ku÷alaü vadet 12,269.007a pradakùiõaü prasavyaü ca gràmamadhye na càcaret 12,269.007c bhaikùacaryàm anàpanno na gacchet pårvaketitaþ 12,269.008a avakãrõaþ sugupta÷ ca na vàcà hy apriyaü vadet 12,269.008c mçduþ syàd apratikråro visrabdhaþ syàd aroùaõaþ 12,269.009a vidhåme nyastamusale vyaïgàre bhuktavaj jane 12,269.009c atãte pàtrasaücàre bhikùàü lipseta vai muniþ 12,269.010a anuyàtrikam arthasya màtràlàbheùv anàdçtaþ 12,269.010c alàbhe na vihanyeta làbha÷ cainaü na harùayet 12,269.011a làbhaü sàdhàraõaü necchen na bhu¤jãtàbhipåjitaþ 12,269.011c abhipåjitalàbhaü hi jugupsetaiva tàdç÷aþ 12,269.012a na cànnadoùàn nindeta na guõàn abhipåjayet 12,269.012c ÷ayyàsane vivikte ca nityam evàbhipåjayet 12,269.013a ÷ånyàgàraü vçkùamålam araõyam atha và guhàm 12,269.013c aj¤àtacaryàü gatvànyàü tato 'nyatraiva saüvi÷et 12,269.014a anurodhavirodhàbhyàü samaþ syàd acalo dhruvaþ 12,269.014c sukçtaü duùkçtaü cobhe nànurudhyeta karmaõi 12,269.014d*0724_01 nityatçptaþ susaütuùñaþ prasannavadanendriyaþ 12,269.014d*0724_02 dhyànajapyaparo maunã vairàgyaü samupà÷ritaþ 12,269.014d*0724_03 asvantaü bhautikaü sargaü pa÷yan bhåtàtmikàü gatim 12,269.014d*0724_04 niþspçhaþ samadar÷ã ca pakvàpakvena vartayan 12,269.014d*0724_05 àtmàràmaþ pra÷àntàtmà laghvàhàro niràmayaþ 12,269.015a vàco vegaü manasaþ krodhavegaü; vivitsàvegam udaropasthavegam 12,269.015c etàn vegàn vinayed vai tapasvã; nindà càsya hçdayaü nopahanyàt 12,269.016a madhyastha eva tiùñheta pra÷aüsànindayoþ samaþ 12,269.016c etat pavitraü paramaü parivràjaka à÷rame 12,269.017a mahàtmà suvrato dàntaþ sarvatraivànapà÷ritaþ 12,269.017c apårvacàrakaþ saumyo aniketaþ samàhitaþ 12,269.018a vànaprasthagçhasthàbhyàü na saüsçjyeta karhi cit 12,269.018c aj¤àtalipsàü lipseta na cainaü harùa àvi÷et 12,269.019a vijànatàü mokùa eùa ÷ramaþ syàd avijànatàm 12,269.019c mokùayànam idaü kçtsnaü viduùàü hàrito 'bravãt 12,269.020a abhayaü sarvabhåtebhyo dattvà yaþ pravrajed gçhàt 12,269.020c lokàs tejomayàs tasya tathànantyàya kalpate 12,270.001 yudhiùñhira uvàca 12,270.001a dhanyà dhanyà iti janàþ sarve 'smàn pravadanty uta 12,270.001c na duþkhitataraþ ka÷ cit pumàn asmàbhir asti ha 12,270.002a lokasaübhàvitair duþkhaü yat pràptaü kurusattama 12,270.002c pràpya jàtiü manuùyeùu devair api pitàmaha 12,270.003a kadà vayaü kariùyàmaþ saünyàsaü duþkhasaüj¤akam 12,270.003c duþkham etac charãràõàü dhàraõaü kurusattama 12,270.004a vimuktàþ saptada÷abhir hetubhåtai÷ ca pa¤cabhiþ 12,270.004c indriyàrthair guõai÷ caiva aùñàbhiþ prapitàmaha 12,270.005a na gacchanti punarbhàvaü munayaþ saü÷itavratàþ 12,270.005c kadà vayaü bhaviùyàmo ràjyaü hitvà paraütapa 12,270.006 bhãùma uvàca 12,270.006a nàsty anantaü mahàràja sarvaü saükhyànagocaram 12,270.006c punarbhàvo 'pi saükhyàto nàsti kiü cid ihàcalam 12,270.007a na càpi gamyate ràjan naiùa doùaþ prasaïgataþ 12,270.007c udyogàd eva dharmaj¤a kàlenaiva gamiùyatha 12,270.008a ã÷o 'yaü satataü dehã nçpate puõyapàpayoþ 12,270.008c tata eva samutthena tamasà rudhyate 'pi ca 12,270.009a yathà¤janamayo vàyuþ punar mànaþ÷ilaü rajaþ 12,270.009c anupravi÷ya tadvarõo dç÷yate ra¤jayan di÷aþ 12,270.010a tathà karmaphalair dehã ra¤jitas tamasàvçtaþ 12,270.010c vivarõo varõam à÷ritya deheùu parivartate 12,270.011a j¤ànena hi yadà jantur aj¤ànaprabhavaü tamaþ 12,270.011c vyapohati tadà brahma prakà÷eta sanàtanam 12,270.012a ayatnasàdhyaü munayo vadanti; ye càpi muktàs ta upàsitavyàþ 12,270.012c tvayà ca lokena ca sàmareõa; tasmàn na ÷àmyanti maharùisaüghàþ 12,270.013a asminn arthe purà gãtaü ÷çõuùvaikamanà nçpa 12,270.013c yathà daityena vçtreõa bhraùñai÷varyeõa ceùñitam 12,270.014a nirjitenàsahàyena hçtaràjyena bhàrata 12,270.014c a÷ocatà ÷atrumadhye buddhim àsthàya kevalàm 12,270.015a bhraùñai÷varyaü purà vçtram u÷anà vàkyam abravãt 12,270.015c kaccit paràjitasyàdya na vyathà te 'sti dànava 12,270.016 vçtra uvàca 12,270.016a satyena tapasà caiva viditvà saükùayaü hy aham 12,270.016c na ÷ocàmi na hçùyàmi bhåtànàm àgatiü gatim 12,270.017a kàlasaücodità jãvà majjanti narake 'va÷àþ 12,270.017c paridçùñàni sarvàõi divyàny àhur manãùiõaþ 12,270.018a kùapayitvà tu taü kàlaü gaõitaü kàlacoditàþ 12,270.018c sàva÷eùeõa kàlena saübhavanti punaþ punaþ 12,270.019a tiryagyonisahasràõi gatvà narakam eva ca 12,270.019c nirgacchanty ava÷à jãvàþ kàlabandhanabandhanàþ 12,270.020a evaü saüsaramàõàni jãvàny aham adçùñavàn 12,270.020c yathà karma tathà làbha iti ÷àstranidar÷anam 12,270.021a tiryag gacchanti narakaü mànuùyaü daivam eva ca 12,270.021c sukhaduþkhe priyadveùye caritvà pårvam eva ca 12,270.022a kçtàntavidhisaüyuktaü sarvalokaþ prapadyate 12,270.022c gataü gacchanti càdhvànaü sarvabhåtàni sarvadà 12,270.023 bhãùma uvàca 12,270.023a kàlasaükhyànasaükhyàtaü sçùñisthitiparàyaõam 12,270.023c taü bhàùamàõaü bhagavàn u÷anà pratyabhàùata 12,270.023e bhãmàn duùñapralàpàüs tvaü tàta kasmàt prabhàùase 12,270.024 vçtra uvàca 12,270.024a pratyakùam etad bhavatas tathànyeùàü manãùiõàm 12,270.024c mayà yaj jayalubdhena purà taptaü mahat tapaþ 12,270.025a gandhàn àdàya bhåtànàü rasàü÷ ca vividhàn api 12,270.025c avardhaü trãn samàkramya lokàn vai svena tejasà 12,270.026a jvàlàmàlàparikùipto vaihàyasacaras tathà 12,270.026c ajeyaþ sarvabhåtànàm àsaü nityam apetabhãþ 12,270.027a ai÷varyaü tapasà pràptaü bhraùñaü tac ca svakarmabhiþ 12,270.027c dhçtim àsthàya bhagavan na ÷ocàmi tatas tv aham 12,270.028a yuyutsatà mahendreõa purà sàrdhaü mahàtmanà 12,270.028c tato me bhagavàn dçùño harir nàràyaõaþ prabhuþ 12,270.029a vaikuõñhaþ puruùo viùõuþ ÷uklo 'nantaþ sanàtanaþ 12,270.029c mu¤jake÷o hari÷ma÷ruþ sarvabhåtapitàmahaþ 12,270.030a nånaü tu tasya tapasaþ sàva÷eùaü mamàsti vai 12,270.030c yad ahaü praùñum icchàmi bhavantaü karmaõaþ phalam 12,270.031a ai÷varyaü vai mahad brahman kasmin varõe pratiùñhitam 12,270.031c nivartate càpi punaþ katham ai÷varyam uttamam 12,270.032a kasmàd bhåtàni jãvanti pravartante 'tha và punaþ 12,270.032c kiü và phalaü paraü pràpya jãvas tiùñhati ÷à÷vataþ 12,270.033a kena và karmaõà ÷akyam atha j¤ànena kena và 12,270.033c brahmarùe tat phalaü pràptuü tan me vyàkhyàtum arhasi 12,270.034a itãdam uktaþ sa munis tadànãü; pratyàha yat tac chçõu ràjasiüha 12,270.034c mayocyamànaü puruùarùabha tvam; ananyacittaþ saha sodarãyaiþ 12,271.001 u÷anovàca 12,271.001a namas tasmai bhagavate devàya prabhaviùõave 12,271.001c yasya pçthvãtalaü tàta sàkà÷aü bàhugocaram 12,271.002a mårdhà yasya tv anantaü ca sthànaü dànavasattama 12,271.002c tasyàhaü te pravakùyàmi viùõor màhàtmyam uttamam 12,271.003 bhãùma uvàca 12,271.003a tayoþ saüvadator evam àjagàma mahàmuniþ 12,271.003c sanatkumàro dharmàtmà saü÷ayacchedanàya vai 12,271.004a sa påjito 'surendreõa munino÷anasà tathà 12,271.004c niùasàdàsane ràjan mahàrhe munipuügavaþ 12,271.005a tam àsãnaü mahàpràj¤am u÷anà vàkyam abravãt 12,271.005c bråhy asmai dànavendràya viùõor màhàtmyam uttamam 12,271.006a sanatkumàras tu tataþ ÷rutvà pràha vaco 'rthavat 12,271.006c viùõor màhàtmyasaüyuktaü dànavendràya dhãmate 12,271.007a ÷çõu sarvam idaü daitya viùõor màhàtmyam uttamam 12,271.007c viùõau jagat sthitaü sarvam iti viddhi paraütapa 12,271.008a sçjaty eùa mahàbàho bhåtagràmaü caràcaram 12,271.008c eùa càkùipate kàle kàle visçjate punaþ 12,271.008e asmin gacchanti vilayam asmàc ca prabhavanty uta 12,271.009a naiùa dànavatà ÷akyas tapasà naiva cejyayà 12,271.009c saüpràptum indriyàõàü tu saüyamenaiva ÷akyate 12,271.010a bàhye càbhyantare caiva karmaõà manasi sthitaþ 12,271.010c nirmalãkurute buddhyà so 'mutrànantyam a÷nute 12,271.011a yathà hiraõyakartà vai råpyam agnau vi÷odhayet 12,271.011c bahu÷o 'tiprayatnena mahatàtmakçtena ha 12,271.012a tadvaj jàti÷atair jãvaþ ÷udhyate 'lpena karmaõà 12,271.012c yatnena mahatà caivàpy ekajàtau vi÷udhyate 12,271.013a lãlayàlpaü yathà gàtràt pramçjyàd àtmano rajaþ 12,271.013c bahu yatnena mahatà doùanirharaõaü tathà 12,271.014a yathà càlpena màlyena vàsitaü tilasarùapam 12,271.014c na mu¤cati svakaü gandhaü tadvat såkùmasya dar÷anam 12,271.015a tad eva bahubhir màlyair vàsyamànaü punaþ punaþ 12,271.015c vimu¤cati svakaü gandhaü màlyagandhe 'vatiùñhati 12,271.016a evaü jàti÷atair yukto guõair eva prasaïgiùu 12,271.016c buddhyà nivartate doùo yatnenàbhyàsajena vai 12,271.017a karmaõà svena raktàni viraktàni ca dànava 12,271.017c yathà karmavi÷eùàü÷ ca pràpnuvanti tathà ÷çõu 12,271.018a yathà ca saüpravartante yasmiüs tiùñhanti và vibho 12,271.018c tat te 'nupårvyà vyàkhyàsye tad ihaikamanàþ ÷çõu 12,271.019a anàdinidhanaþ ÷rãmàn harir nàràyaõaþ prabhuþ 12,271.019c sa vai sçjati bhåtàni sthàvaràõi caràõi ca 12,271.020a eùa sarveùu bhåteùu kùara÷ càkùara eva ca 12,271.020c ekàda÷avikàràtmà jagat pibati ra÷mibhiþ 12,271.021a pàdau tasya mahãü viddhi mårdhànaü divam eva ca 12,271.021c bàhavas tu di÷o daitya ÷rotram àkà÷am eva ca 12,271.022a tasya tejomayaþ såryo mana÷ candramasi sthitam 12,271.022c buddhir j¤ànagatà nityaü rasas tv apsu pravartate 12,271.023a bhruvor anantaràs tasya grahà dànavasattama 12,271.023c nakùatracakraü netràbhyàü pàdayor bhå÷ ca dànava 12,271.023d*0725_01 taü vi÷vabhåtaü vi÷vàdiü paramaü viddhi ce÷varam 12,271.023d*0726_01 pàdayor bhåþ sapàtàëà hçtasåryasyaiva maõóalam 12,271.024a rajas tama÷ ca sattvaü ca viddhi nàràyaõàtmakam 12,271.024c so ''÷ramàõàü mukhaü tàta karmaõas tat phalaü viduþ 12,271.025a akarmaõaþ phalaü caiva sa eva param avyayaþ 12,271.025c chandàüsi tasya romàõi akùaraü ca sarasvatã 12,271.026a bahvà÷rayo bahumukho dharmo hçdi samà÷ritaþ 12,271.026c sa brahmaparamo dharmas tapa÷ ca sad asac ca saþ 12,271.027a ÷ruti÷àstragrahopetaþ ùoóa÷artvikkratu÷ ca saþ 12,271.027c pitàmaha÷ ca viùõu÷ ca so '÷vinau sa puraüdaraþ 12,271.028a mitra÷ ca varuõa÷ caiva yamo 'tha dhanadas tathà 12,271.028c te pçthagdar÷anàs tasya saüvidanti tathaikatàm 12,271.028e ekasya viddhi devasya sarvaü jagad idaü va÷e 12,271.029a nànàbhåtasya daityendra tasyaikatvaü vadaty ayam 12,271.029c jantuþ pa÷yati j¤ànena tataþ sattvaü prakà÷ate 12,271.030a saühàravikùepasahasrakoñãs; tiùñhanti jãvàþ pracaranti cànye 12,271.030c prajàvisargasya ca pàrimàõyaü; vàpãsahasràõi bahåni daitya 12,271.031a vàpyaþ punar yojanavistçtàs tàþ; kro÷aü ca gambhãratayàvagàóhàþ 12,271.031c àyàmataþ pa¤ca÷atà÷ ca sarvàþ; pratyeka÷o yojanataþ pravçddhàþ 12,271.032a vàpyà jalaü kùipyati vàlakoñyà; tv ahnà sakçc càpy atha na dvitãyam 12,271.032c tàsàü kùaye viddhi kçtaü visargaü; saühàram ekaü ca tathà prajànàm 12,271.033a ùaó jãvavarõàþ paramaü pramàõaü; kçùõo dhåmro nãlam athàsya madhyam 12,271.033c raktaü punaþ sahyataraü sukhaü tu; hàridravarõaü susukhaü ca ÷uklam 12,271.034a paraü tu ÷uklaü vimalaü vi÷okaü; gataklamaü sidhyati dànavendra 12,271.034c gatvà tu yoniprabhavàni daitya; sahasra÷aþ siddhim upaiti jãvaþ 12,271.035a gatiü ca yàü dar÷anam àha devo; gatvà ÷ubhaü dar÷anam eva càha 12,271.035c gatiþ punar varõakçtà prajànàü; varõas tathà kàlakçto 'surendra 12,271.036a ÷ataü sahasràõi caturda÷eha; parà gatir jãvaguõasya daitya 12,271.036b*0727_01 atiprasakto nirayàc ca daitya 12,271.036b*0727_02 tatas tataþ saüparivartate ca 12,271.036c àrohaõaü tat kçtam eva viddhi; sthànaü tathà niþsaraõaü ca teùàm 12,271.037a kçùõasya varõasya gatir nikçùñà; sa majjate narake pacyamànaþ 12,271.037c sthànaü tathà durgatibhis tu tasya; prajàvisargàn subahån vadanti 12,271.038a ÷ataü sahasràõi tata÷ caritvà; pràpnoti varõaü haritaü tu pa÷càt 12,271.038c sa caiva tasmin nivasaty anã÷o; yugakùaye tamasà saüvçtàtmà 12,271.039a sa vai yadà sattvaguõena yuktas; tamo vyapohan ghañate svabuddhyà 12,271.039c sa lohitaü varõam upaiti nãlo; manuùyaloke parivartate ca 12,271.040a sa tatra saühàravisargam eva; svakarmajair bandhanaiþ kli÷yamànaþ 12,271.040c tataþ sa hàridram upaiti varõaü; saühàravikùepa÷ate vyatãte 12,271.041a hàridravarõas tu prajàvisargàn; sahasra÷as tiùñhati saücaran vai 12,271.041c avipramukto niraye ca daitya; tataþ sahasràõi da÷àparàõi 12,271.042a gatãþ sahasràõi ca pa¤ca tasya; catvàri saüvartakçtàni caiva 12,271.042c vimuktam enaü nirayàc ca viddhi; sarveùu cànyeùu ca saübhaveùu 12,271.043a sa devaloke viharaty abhãkùõaü; tata÷ cyuto mànuùatàm upaiti 12,271.043c saühàravikùepa÷atàni càùñau; martyeùu tiùñhann amçtatvam eti 12,271.044a so 'smàd atha bhra÷yati kàlayogàt; kçùõe tale tiùñhati sarvakaùñe 12,271.044c yathà tv ayaü sidhyati jãvalokas; tat te 'bhidhàsyàmy asurapravãra 12,271.045a daivàni sa vyåha÷atàni sapta; rakto haridro 'tha tathaiva ÷uklaþ 12,271.045c saü÷ritya saüdhàvati ÷uklam etam; aùñàparàn arcyatamàn sa lokàn 12,271.046a aùñau ca ùaùñiü ca ÷atàni yàni; manoviruddhàni mahàdyutãnàm 12,271.046c ÷uklasya varõasya parà gatir yà; trãõy eva ruddhàni mahànubhàva 12,271.047a saühàravikùepam aniùñam ekaü; catvàri cànyàni vasaty anã÷aþ 12,271.047c ùaùñhasya varõasya parà gatir yà; siddhà vi÷iùñasya gataklamasya 12,271.048a saptottaraü teùu vasaty anã÷aþ; saühàravikùepa÷ataü sa÷eùam 12,271.048c tasmàd upàvçtya manuùyaloke; tato mahàn mànuùatàm upaiti 12,271.049a tasmàd upàvçtya tataþ krameõa; so 'gre sma saütiùñhati bhåtasargam 12,271.049c sa saptakçtva÷ ca paraiti lokàn; saühàravikùepakçtapravàsaþ 12,271.050a saptaiva saühàram upaplavàni; saübhàvya saütiùñhati siddhaloke 12,271.050c tato 'vyayaü sthànam anantam eti; devasya viùõor atha brahmaõa÷ ca 12,271.050e ÷eùasya caivàtha narasya caiva; devasya viùõoþ paramasya caiva 12,271.051a saühàrakàle paridagdhakàyà; brahmàõam àyànti sadà prajà hi 12,271.051c ceùñàtmano devagaõà÷ ca sarve; ye brahmalokàd amaràþ sma te 'pi 12,271.052a prajàvisargaü tu sa÷eùakàlaü; sthànàni svàny eva saranti jãvàþ 12,271.052c niþ÷eùàõàü tat padaü yànti cànte; sarvàpadà ye sadç÷à manuùyàþ 12,271.053a ye tu cyutàþ siddhalokàt krameõa; teùàü gatiü yànti tathànupårvyà 12,271.053c jãvàþ pare tadbalaveùaråpà; vidhiü svakaü yànti viparyayeõa 12,271.054a sa yàvad evàsti sa÷eùabhukte; prajà÷ ca devyau ca tathaiva ÷ukle 12,271.054c tàvat tadà teùu vi÷uddhabhàvaþ; saüyamya pa¤cendriyaråpam etat 12,271.055a ÷uddhàü gatiü tàü paramàü paraiti; ÷uddhena nityaü manasà vicinvan 12,271.055c tato 'vyayaü sthànam upaiti brahma; duùpràpam abhyeti sa ÷à÷vataü vai 12,271.055e ity etad àkhyàtam ahãnasattva; nàràyaõasyeha balaü mayà te 12,271.056 vçtra uvàca 12,271.056*0728_01 evaü sa devo bhagavàn uvàca 12,271.056*0728_02 sanatkumàro madhuràbhibhàùã 12,271.056a evaü gate me na viùàdo 'sti ka÷ cit; samyak ca pa÷yàmi vacas tavaitat 12,271.056c ÷rutvà ca te vàcam adãnasattva; vikalmaùo 'smy adya tathà vipàpmà 12,271.057a pravçttam etad bhagavan maharùe; mahàdyute÷ cakram anantavãryam 12,271.057c viùõor anantasya sanàtanaü tat; sthànaü sargà yatra sarve pravçttàþ 12,271.057e sa vai mahàtmà puruùottamo vai; tasmi¤ jagat sarvam idaü pratiùñhitam 12,271.058 bhãùma uvàca 12,271.058a evam uktvà sa kaunteya vçtraþ pràõàn avàsçjat 12,271.058c yojayitvà tathàtmànaü paraü sthànam avàptavàn 12,271.059 yudhiùñhira uvàca 12,271.059a ayaü sa bhagavàn devaþ pitàmaha janàrdanaþ 12,271.059c sanatkumàro vçtràya yat tad àkhyàtavàn purà 12,271.060 bhãùma uvàca 12,271.060a målasthàyã sa bhagavàn svenànantena tejasà 12,271.060c tatsthaþ sçjati tàn bhàvàn nànàråpàn mahàtapàþ 12,271.061a turãyàrdhena tasyemaü viddhi ke÷avam acyutam 12,271.061b*0729_01 turãyàrdhena brahmàõaü tasya viddhi mahàtmanaþ 12,271.061c turãyàrdhena lokàüs trãn bhàvayaty eùa buddhimàn 12,271.062a arvàk sthitas tu yaþ sthàyã kalpànte parivartate 12,271.062c sa ÷ete bhagavàn apsu yo 'sàv atibalaþ prabhuþ 12,271.062e tàn vidhàtà prasannàtmà lokàü÷ carati ÷à÷vatàn 12,271.063a sarvàõy a÷ånyàni karoty anantaþ; sanatkumàraþ saücarate ca lokàn 12,271.063c sa càniruddhaþ sçjate mahàtmà; tatsthaü jagat sarvam idaü vicitram 12,271.064 yudhiùñhira uvàca 12,271.064a vçtreõa paramàrthaj¤a dçùñà manye ''tmano gatiþ 12,271.064c ÷ubhà tasmàt sa sukhito na ÷ocati pitàmaha 12,271.065a ÷uklaþ ÷uklàbhijàtãyaþ sàdhyo nàvartate 'nagha 12,271.065c tiryaggate÷ ca nirmukto nirayàc ca pitàmaha 12,271.066a hàridravarõe rakte và vartamànas tu pàrthiva 12,271.066c tiryag evànupa÷yeta karmabhis tàmasair vçtaþ 12,271.067a vayaü tu bhç÷am àpannà raktàþ kaùñamukhe 'sukhe 12,271.067c kàü gatiü pratipatsyàmo nãlàü kçùõàdhamàm atha 12,271.068 bhãùma uvàca 12,271.068a ÷uddhàbhijanasaüpannàþ pàõóavàþ saü÷itavratàþ 12,271.068c vihçtya devalokeùu punar mànuùyam eùyatha 12,271.069a prajàvisargaü ca sukhena kàle; pratyetya deveùu sukhàni bhuktvà 12,271.069c sukhena saüyàsyatha siddhasaükhyàü; mà vo bhayaü bhåd vimalàþ stha sarve 12,272.001 yudhiùñhira uvàca 12,272.001a aho dharmiùñhatà tàta vçtrasyàmitatejasaþ 12,272.001c yasya vij¤ànam atulaü viùõor bhakti÷ ca tàdç÷ã 12,272.002a durvij¤eyam idaü tàta viùõor amitatejasaþ 12,272.002c kathaü và ràja÷àrdåla padaü taj j¤àtavàn asau 12,272.003a bhavatà kathitaü hy etac chraddadhe càham acyuta 12,272.003c bhåyas tu me samutpannà buddhir avyaktadar÷anàt 12,272.004a kathaü vinihato vçtraþ ÷akreõa bharatarùabha 12,272.004c dharmiùñho viùõubhakta÷ ca tattvaj¤a÷ ca padànvaye 12,272.005a etan me saü÷ayaü bråhi pçcchato bharatarùabha 12,272.005c vçtras tu ràja÷àrdåla yathà ÷akreõa nirjitaþ 12,272.006a yathà caivàbhavad yuddhaü tac càcakùva pitàmaha 12,272.006c vistareõa mahàbàho paraü kautåhalaü hi me 12,272.007 bhãùma uvàca 12,272.007a rathenendraþ prayàto vai sàrdhaü suragaõaiþ purà 12,272.007c dadar÷àthàgrato vçtraü viùñhitaü parvatopamam 12,272.008a yojanànàü ÷atàny årdhvaü pa¤cocchritam ariüdama 12,272.008c ÷atàni vistareõàtha trãõy evàbhyadhikàni tu 12,272.009a tat prekùya tàdç÷aü råpaü trailokyenàpi durjayam 12,272.009c vçtrasya devàþ saütrastà na ÷àntim upalebhire 12,272.010a ÷akrasya tu tadà ràjann årustambho vyajàyata 12,272.010c bhayàd vçtrasya sahasà dçùñvà tad råpam uttamam 12,272.011a tato nàdaþ samabhavad vàditràõàü ca nisvanaþ 12,272.011c devàsuràõàü sarveùàü tasmin yuddha upasthite 12,272.012a atha vçtrasya kauravya dçùñvà ÷akram upasthitam 12,272.012c na saübhramo na bhãþ kà cid àsthà và samajàyata 12,272.013a tataþ samabhavad yuddhaü trailokyasya bhayaükaram 12,272.013c ÷akrasya ca surendrasya vçtrasya ca mahàtmanaþ 12,272.014a asibhiþ paññi÷aiþ ÷ålaiþ ÷aktitomaramudgaraiþ 12,272.014c ÷ilàbhir vividhàbhi÷ ca kàrmukai÷ ca mahàsvanaiþ 12,272.015a astrai÷ ca vividhair divyaiþ pàvakolkàbhir eva ca 12,272.015c devàsurais tataþ sainyaiþ sarvam àsãt samàkulam 12,272.016a pitàmahapurogà÷ ca sarve devagaõàs tathà 12,272.016c çùaya÷ ca mahàbhàgàs tad yuddhaü draùñum àgaman 12,272.017a vimànàgryair mahàràja siddhà÷ ca bharatarùabha 12,272.017c gandharvà÷ ca vimànàgryair apsarobhiþ samàgaman 12,272.018a tato 'ntarikùam àvçtya vçtro dharmabhçtàü varaþ 12,272.018c a÷mavarùeõa devendraü parvatàt samavàkirat 12,272.019a tato devagaõàþ kruddhàþ sarvataþ ÷astravçùñibhiþ 12,272.019c a÷mavarùam apohanta vçtrapreritam àhave 12,272.020a vçtra÷ ca kuru÷àrdåla mahàmàyo mahàbalaþ 12,272.020c mohayàm àsa devendraü màyàyuddhena sarvataþ 12,272.021a tasya vçtràrditasyàtha moha àsãc chatakratoþ 12,272.021c rathaütareõa taü tatra vasiùñhaþ samabodhayat 12,272.022 vasiùñha uvàca 12,272.022a deva÷reùñho 'si devendra suràrivinibarhaõa 12,272.022c trailokyabalasaüyuktaþ kasmàc chakra viùãdasi 12,272.023a eùa brahmà ca viùõu÷ ca ÷iva÷ caiva jagatprabhuþ 12,272.023c soma÷ ca bhagavàn devaþ sarve ca paramarùayaþ 12,272.023d*0730_01 samudvignaü samãkùya tvàü svastãty åcur jayàya te 12,272.024a mà kàrùãþ ka÷malaü ÷akra ka÷ cid evetaro yathà 12,272.024c àryàü yuddhe matiü kçtvà jahi ÷atruü sure÷vara 12,272.025a eùa lokagurus tryakùaþ sarvalokanamaskçtaþ 12,272.025c nirãkùate tvàü bhagavàüs tyaja mohaü sure÷vara 12,272.026a ete brahmarùaya÷ caiva bçhaspatipurogamàþ 12,272.026c stavena ÷akra divyena stuvanti tvàü jayàya vai 12,272.027 bhãùma uvàca 12,272.027a evaü saübodhyamànasya vasiùñhena mahàtmanà 12,272.027c atãva vàsavasyàsãd balam uttamatejasaþ 12,272.028a tato buddhim upàgamya bhagavàn pàka÷àsanaþ 12,272.028c yogena mahatà yuktas tàü màyàü vyapakarùata 12,272.029a tato 'ïgiraþsutaþ ÷rãmàüs te caiva paramarùayaþ 12,272.029c dçùñvà vçtrasya vikràntam upagamya mahe÷varam 12,272.029e åcur vçtravinà÷àrthaü lokànàü hitakàmyayà 12,272.030a tato bhagavatas tejo jvaro bhåtvà jagatpateþ 12,272.030c samàvi÷an mahàraudraü vçtraü daityavaraü tadà 12,272.031a viùõu÷ ca bhagavàn devaþ sarvalokàbhipåjitaþ 12,272.031c aindraü samàvi÷ad vajraü lokasaürakùaõe rataþ 12,272.032a tato bçhaspatir dhãmàn upàgamya ÷atakratum 12,272.032c vasiùñha÷ ca mahàtejàþ sarve ca paramarùayaþ 12,272.033a te samàsàdya varadaü vàsavaü lokapåjitam 12,272.033c åcur ekàgramanaso jahi vçtram iti prabho 12,272.034 mahe÷vara uvàca 12,272.034a eùa vçtro mahठ÷akra balena mahatà vçtaþ 12,272.034c vi÷vàtmà sarvaga÷ caiva bahumàya÷ ca vi÷rutaþ 12,272.035a tad enam asura÷reùñhaü trailokyenàpi durjayam 12,272.035c jahi tvaü yogam àsthàya màvamaüsthàþ sure÷vara 12,272.036a anena hi tapas taptaü balàrtham amaràdhipa 12,272.036c ùaùñiü varùasahasràõi brahmà càsmai varaü dadau 12,272.037a mahattvaü yoginàü caiva mahàmàyatvam eva ca 12,272.037c mahàbalatvaü ca tathà teja÷ càgryaü sure÷vara 12,272.038a etad vai màmakaü tejaþ samàvi÷ati vàsava 12,272.038c vçtram enaü tvam apy evaü jahi vajreõa dànavam 12,272.039 ÷akra uvàca 12,272.039a bhagavaüs tvatprasàdena ditijaü suduràsadam 12,272.039c vajreõa nihaniùyàmi pa÷yatas te surarùabha 12,272.040 bhãùma uvàca 12,272.040a àvi÷yamàne daitye tu jvareõàtha mahàsure 12,272.040c devatànàm çùãõàü ca harùàn nàdo mahàn abhåt 12,272.041a tato dundubhaya÷ caiva ÷aïkhà÷ ca sumahàsvanàþ 12,272.041c murajà óiõóimà÷ caiva pràvàdyanta sahasra÷aþ 12,272.042a asuràõàü tu sarveùàü smçtilopo 'bhavan mahàn 12,272.042c praj¤ànà÷a÷ ca balavàn kùaõena samapadyata 12,272.043a tam àviùñam atho j¤àtvà çùayo devatàs tathà 12,272.043c stuvantaþ ÷akram ã÷ànaü tathà pràcodayann api 12,272.044a rathasthasya hi ÷akrasya yuddhakàle mahàtmanaþ 12,272.044c çùibhiþ ståyamànasya råpam àsãt sudurdç÷am 12,273.001 bhãùma uvàca 12,273.001a vçtrasya tu mahàràja jvaràviùñasya sarva÷aþ 12,273.001c abhavan yàni liïgàni ÷arãre tàni me ÷çõu 12,273.002a jvalitàsyo 'bhavad ghoro vaivarõyaü càgamat param 12,273.002c gàtrakampa÷ ca sumahठ÷vàsa÷ càpy abhavan mahàn 12,273.002e romaharùa÷ ca tãvro 'bhån niþ÷vàsa÷ ca mahàn nçpa 12,273.003a ÷ivà cà÷ivasaükà÷à tasya vaktràt sudàruõà 12,273.003c niùpapàta mahàghorà smçtiþ sà tasya bhàrata 12,273.003e ulkà÷ ca jvalitàs tasya dãptàþ pàr÷ve prapedire 12,273.004a gçdhrakaïkavaóà÷ caiva vàco 'mu¤can sudàruõàþ 12,273.004c vçtrasyopari saühçùñà÷ cakravat paribabhramuþ 12,273.005a tatas taü ratham àsthàya devàpyàyitam àhave 12,273.005c vajrodyatakaraþ ÷akras taü daityaü pratyavaikùata 12,273.006a amànuùam atho nàdaü sa mumoca mahàsuraþ 12,273.006c vyajçmbhata ca ràjendra tãvrajvarasamanvitaþ 12,273.006e athàsya jçmbhataþ ÷akras tato vajram avàsçjat 12,273.007a sa vajraþ sumahàtejàþ kàlàgnisadç÷opamaþ 12,273.007c kùipram eva mahàkàyaü vçtraü daityam apàtayat 12,273.008a tato nàdaþ samabhavat punar eva samantataþ 12,273.008c vçtraü vinihataü dçùñvà devànàü bharatarùabha 12,273.009a vçtraü tu hatvà bhagavàn dànavàrir mahàya÷àþ 12,273.009c vajreõa viùõuyuktena divam eva samàvi÷at 12,273.010a atha vçtrasya kauravya ÷arãràd abhiniþsçtà 12,273.010c brahmahatyà mahàghorà raudrà lokabhayàvahà 12,273.011a karàlada÷anà bhãmà vikçtà kçùõapiïgalà 12,273.011c prakãrõamårdhajà caiva ghoranetrà ca bhàrata 12,273.012a kapàlamàlinã caiva kç÷à ca bharatarùabha 12,273.012c rudhiràrdrà ca dharmaj¤a cãravastranivàsinã 12,273.013a sàbhiniùkramya ràjendra tàdçgråpà bhayàvahà 12,273.013c vajriõaü mçgayàm àsa tadà bharatasattama 12,273.014a kasya cit tv atha kàlasya vçtrahà kurunandana 12,273.014c svargàyàbhimukhaþ pràyàl lokànàü hitakàmyayà 12,273.015a bisàn niþsaramàõaü tu dçùñvà ÷akraü mahaujasam 12,273.015c kaõñhe jagràha devendraü sulagnà càbhavat tadà 12,273.016a sa hi tasmin samutpanne brahmahatyàkçte bhaye 12,273.016c nalinyàü bisamadhyastho babhåvàbdagaõàn bahån 12,273.017a anusçtya tu yatnàt sa tayà vai brahmahatyayà 12,273.017c tadà gçhãtaþ kauravya ni÷ceùñaþ samapadyata 12,273.018a tasyà vyapohane ÷akraþ paraü yatnaü cakàra ha 12,273.018c na cà÷akat tàü devendro brahmahatyàü vyapohitum 12,273.019a gçhãta eva tu tayà devendro bharatarùabha 12,273.019c pitàmaham upàgamya ÷irasà pratyapåjayat 12,273.020a j¤àtvà gçhãtaü ÷akraü tu dvijapravarahatyayà 12,273.020c brahmà saücintayàm àsa tadà bharatasattama 12,273.021a tàm uvàca mahàbàho brahmahatyàü pitàmahaþ 12,273.021c svareõa madhureõàtha sàntvayann iva bhàrata 12,273.022a mucyatàü trida÷endro 'yaü matpriyaü kuru bhàmini 12,273.022c bråhi kiü te karomy adya kàmaü kaü tvam ihecchasi 12,273.023 brahmahatyovàca 12,273.023a trilokapåjite deve prãte trailokyakartari 12,273.023c kçtam eveha manye 'haü nivàsaü tu vidhatsva me 12,273.024a tvayà kçteyaü maryàdà lokasaürakùaõàrthinà 12,273.024c sthàpanà vai sumahatã tvayà deva pravartità 12,273.025a prãte tu tvayi dharmaj¤a sarvaloke÷vare prabho 12,273.025c ÷akràd apagamiùyàmi nivàsaü tu vidhatsva me 12,273.026 bhãùma uvàca 12,273.026a tatheti tàü pràha tadà brahmahatyàü pitàmahaþ 12,273.026c upàyataþ sa ÷akrasya brahmahatyàü vyapohata 12,273.027a tataþ svayaübhuvà dhyàtas tatra vahnir mahàtmanà 12,273.027c brahmàõam upasaügamya tato vacanam abravãt 12,273.028a pràpto 'smi bhagavan deva tvatsakà÷am ariüdama 12,273.028c yat kartavyaü mayà deva tad bhavàn vaktum arhati 12,273.029 brahmovàca 12,273.029a bahudhà vibhajiùyàmi brahmahatyàm imàm aham 12,273.029c ÷akrasyàdya vimokùàrthaü caturbhàgaü pratãccha me 12,273.030 agnir uvàca 12,273.030a mama mokùasya ko 'nto vai brahman dhyàyasva vai prabho 12,273.030c etad icchàmi vij¤àtuü tattvato lokapåjita 12,273.031 brahmovàca 12,273.031a yas tvàü jvalantam àsàdya svayaü vai mànavaþ kva cit 12,273.031c bãjauùadhirasair vahne na yakùyati tamovçtaþ 12,273.032a tam eùà yàsyati kùipraü tatraiva ca nivatsyati 12,273.032c brahmahatyà havyavàha vyetu te mànaso jvaraþ 12,273.033 bhãùma uvàca 12,273.033a ity uktaþ pratijagràha tad vaco havyakavyabhuk 12,273.033c pitàmahasya bhagavàüs tathà ca tad abhåt prabho 12,273.034a tato vçkùauùadhitçõaü samàhåya pitàmahaþ 12,273.034c imam arthaü mahàràja vaktuü samupacakrame 12,273.034d*0731_01 iyaü vçtràd anupràptà brahmahatyà mahàbhayà 12,273.034d*0731_02 puruhåtaü caturthàü÷am asyà yåyaü pratãcchata 12,273.035a tato vçkùauùadhitçõaü tathaivoktaü yathàtatham 12,273.035c vyathitaü vahnivad ràjan brahmàõam idam abravãt 12,273.036a asmàkaü brahmahatyàto ko 'nto lokapitàmaha 12,273.036c svabhàvanihatàn asmàn na punar hantum arhasi 12,273.037a vayam agniü tathà ÷ãtaü varùaü ca pavaneritam 12,273.037c sahàmaþ satataü deva tathà chedanabhedanam 12,273.038a brahmahatyàm imàm adya bhavataþ ÷àsanàd vayam 12,273.038c grahãùyàmas triloke÷a mokùaü cintayatàü bhavàn 12,273.039 brahmovàca 12,273.039a parvakàle tu saüpràpte yo vai chedanabhedanam 12,273.039c kariùyati naro mohàt tam eùànugamiùyati 12,273.040 bhãùma uvàca 12,273.040a tato vçkùauùadhitçõam evam uktaü mahàtmanà 12,273.040c brahmàõam abhisaüpåjya jagàmà÷u yathàgatam 12,273.041a àhåyàpsaraso devas tato lokapitàmahaþ 12,273.041c vàcà madhurayà pràha sàntvayann iva bhàrata 12,273.042a iyam indràd anupràptà brahmahatyà varàïganàþ 12,273.042c caturtham asyà bhàgaü hi mayoktàþ saüpratãcchata 12,273.043 apsarasa åcuþ 12,273.043a grahaõe kçtabuddhãnàü deve÷a tava ÷àsanàt 12,273.043c mokùaü samayato 'smàkaü cintayasva pitàmaha 12,273.044 brahmovàca 12,273.044a rajasvalàsu nàrãùu yo vai maithunam àcaret 12,273.044c tam eùà yàsyati kùipraü vyetu vo mànaso jvaraþ 12,273.045 bhãùma uvàca 12,273.045a tatheti hçùñamanasa uktvàthàpsarasàü gaõàþ 12,273.045c svàni sthànàni saüpràpya remire bharatarùabha 12,273.046a tatas trilokakçd devaþ punar eva mahàtapàþ 12,273.046c apaþ saücintayàm àsa dhyàtàs tà÷ càpy athàgaman 12,273.047a tàs tu sarvàþ samàgamya brahmàõam amitaujasam 12,273.047c idam åcur vaco ràjan praõipatya pitàmaham 12,273.048a imàþ sma deva saüpràptàs tvatsakà÷am ariüdama 12,273.048c ÷àsanàt tava deve÷a samàj¤àpaya no vibho 12,273.049 brahmovàca 12,273.049a iyaü vçtràd anupràptà puruhåtaü mahàbhayà 12,273.049c brahmahatyà caturthàü÷am asyà yåyaü pratãcchata 12,273.050 àpa åcuþ 12,273.050a evaü bhavatu loke÷a yathà vadasi naþ prabho 12,273.050c mokùaü samayato 'smàkaü saücintayitum arhasi 12,273.051a tvaü hi deve÷a sarvasya jagataþ paramo guruþ 12,273.051c ko 'nyaþ prasàdo hi bhaved yaþ kçcchràn naþ samuddharet 12,273.052 brahmovàca 12,273.052a alpà iti matiü kçtvà yo naro buddhimohitaþ 12,273.052c ÷leùmamåtrapurãùàõi yuùmàsu pratimokùyati 12,273.053a tam eùà yàsyati kùipraü tatraiva ca nivatsyati 12,273.053c tathà vo bhavità mokùa iti satyaü bravãmi vaþ 12,273.054 bhãùma uvàca 12,273.054a tato vimucya devendraü brahmahatyà yudhiùñhira 12,273.054c yathànisçùñaü taü de÷am agacchad deva÷àsanàt 12,273.055a evaü ÷akreõa saüpràptà brahmahatyà janàdhipa 12,273.055c pitàmaham anuj¤àpya so '÷vamedham akalpayat 12,273.056a ÷råyate hi mahàràja saüpràptà vàsavena vai 12,273.056c brahmahatyà tataþ ÷uddhiü hayamedhena labdhavàn 12,273.057a samavàpya ÷riyaü devo hatvàrãü÷ ca sahasra÷aþ 12,273.057c praharùam atulaü lebhe vàsavaþ pçthivãpate 12,273.058a vçtrasya rudhiràc caiva khukhuõóàþ pàrtha jaj¤ire 12,273.058c dvijàtibhir abhakùyàs te dãkùitai÷ ca tapodhanaiþ 12,273.059a sarvàvasthaü tvam apy eùàü dvijàtãnàü priyaü kuru 12,273.059c ime hi bhåtale devàþ prathitàþ kurunandana 12,273.060a evaü ÷akreõa kauravya buddhisaukùmyàn mahàsuraþ 12,273.060c upàyapårvaü nihato vçtro 'thàmitatejasà 12,273.061a evaü tvam api kauravya pçthivyàm aparàjitaþ 12,273.061c bhaviùyasi yathà devaþ ÷atakratur amitrahà 12,273.062a ye tu ÷akrakathàü divyàm imàü parvasu parvasu 12,273.062c vipramadhye pañhiùyanti na te pràpsyanti kilbiùam 12,273.063a ity etad vçtram à÷ritya ÷akrasyàtyadbhutaü mahat 12,273.063c kathitaü karma te tàta kiü bhåyaþ ÷rotum icchasi 12,274.001 yudhiùñhira uvàca 12,274.001a pitàmaha mahàpràj¤a sarva÷àstravi÷àrada 12,274.001c asti vçtravadhàd eva vivakùà mama jàyate 12,274.002a jvareõa mohito vçtraþ kathitas te janàdhipa 12,274.002c nihato vàsaveneha vajreõeti mamànagha 12,274.003a katham eùa mahàpràj¤a jvaraþ pràdurabhåt kutaþ 12,274.003c jvarotpattiü nipuõataþ ÷rotum icchàmy ahaü prabho 12,274.004 bhãùma uvàca 12,274.004a ÷çõu ràja¤ jvarasyeha saübhavaü lokavi÷rutam 12,274.004c vistaraü càsya vakùyàmi yàdç÷aü caiva bhàrata 12,274.005a purà meror mahàràja ÷çïgaü trailokyavi÷rutam 12,274.005c jyotiùkaü nàma sàvitraü sarvaratnavibhåùitam 12,274.005e aprameyam anàdhçùyaü sarvalokeùu bhàrata 12,274.005f*0732_01 khyàtam àsãt svatejobhir àvàryàrkaprabhaü sthitam 12,274.006a tatra devo giritañe hemadhàtuvibhåùite 12,274.006c paryaïka iva vibhràjann upaviùño babhåva ha 12,274.007a ÷ailaràjasutà càsya nityaü pàr÷ve sthità babhau 12,274.007c tathà devà mahàtmàno vasava÷ ca mahaujasaþ 12,274.008a tathaiva ca mahàtmànàv a÷vinau bhiùajàü varau 12,274.008c tathà vai÷ravaõo ràjà guhyakair abhisaüvçtaþ 12,274.009a yakùàõàm adhipaþ ÷rãmàn kailàsanilayaþ prabhuþ 12,274.009b*0733_01 ÷aïkhapadmanidhã cobhau çddhyà paramayà saha 12,274.009b*0734_01 upàsanta mahàtmànam u÷anà ca mahàkaviþ 12,274.009b*0734_02 sanatkumàrapramukhàs tathaiva ca maharùayaþ 12,274.009c aïgiraþpramukhà÷ caiva tathà devarùayo 'pare 12,274.010a vi÷vàvasu÷ ca gandharvas tathà nàradaparvatau 12,274.010c apsarogaõasaüghà÷ ca samàjagmur aneka÷aþ 12,274.011a vavau ÷ivaþ sukho vàyur nànàgandhavahaþ ÷uciþ 12,274.011c sarvartukusumopetàþ puùpavanto mahàdrumàþ 12,274.012a tathà vidyàdharà÷ caiva siddhà÷ caiva tapodhanàþ 12,274.012c mahàdevaü pa÷upatiü paryupàsanta bhàrata 12,274.013a bhåtàni ca mahàràja nànàråpadharàõy atha 12,274.013c ràkùasà÷ ca mahàraudràþ pi÷àcà÷ ca mahàbalàþ 12,274.014a bahuråpadharà hçùñà nànàpraharaõodyatàþ 12,274.014c devasyànucaràs tatra tasthire cànalopamàþ 12,274.015a nandã ca bhagavàüs tatra devasyànumate sthitaþ 12,274.015c pragçhya jvalitaü ÷ålaü dãpyamànaü svatejasà 12,274.016a gaïgà ca saritàü ÷reùñhà sarvatãrthajalodbhavà 12,274.016c paryupàsata taü devaü råpiõã kurunandana 12,274.017a evaü sa bhagavàüs tatra påjyamànaþ surarùibhiþ 12,274.017c devai÷ ca sumahàbhàgair mahàdevo vyatiùñhata 12,274.018a kasya cit tv atha kàlasya dakùo nàma prajàpatiþ 12,274.018c pårvoktena vidhànena yakùyamàõo 'nvapadyata 12,274.019a tatas tasya makhaü devàþ sarve ÷akrapurogamàþ 12,274.019c gamanàya samàgamya buddhim àpedire tadà 12,274.020a te vimànair mahàtmàno jvalitair jvalanaprabhàþ 12,274.020c devasyànumate 'gacchan gaïgàdvàram iti ÷rutiþ 12,274.021a prasthità devatà dçùñvà ÷ailaràjasutà tadà 12,274.021c uvàca vacanaü sàdhvã devaü pa÷upatiü patim 12,274.022a bhagavan kva nu yànty ete devàþ ÷akrapurogamàþ 12,274.022c bråhi tattvena tattvaj¤a saü÷ayo me mahàn ayam 12,274.023 mahe÷vara uvàca 12,274.023a dakùo nàma mahàbhàge prajànàü patir uttamaþ 12,274.023c hayamedhena yajate tatra yànti divaukasaþ 12,274.024 umà uvàca 12,274.024a yaj¤am etaü mahàbhàga kimarthaü nàbhigacchasi 12,274.024c kena và pratiùedhena gamanaü te na vidyate 12,274.025 mahe÷vara uvàca 12,274.025a surair eva mahàbhàge sarvam etad anuùñhitam 12,274.025c yaj¤eùu sarveùu mama na bhàga upakalpitaþ 12,274.026a pårvopàyopapannena màrgeõa varavarõini 12,274.026c na me suràþ prayacchanti bhàgaü yaj¤asya dharmataþ 12,274.027 umà uvàca 12,274.027a bhagavan sarvabhåteùu prabhavàbhyadhiko guõaiþ 12,274.027c ajeya÷ càpradhçùya÷ ca tejasà ya÷asà ÷riyà 12,274.028a anena te mahàbhàga pratiùedhena bhàgataþ 12,274.028c atãva duþkham utpannaü vepathu÷ ca mamànagha 12,274.029 bhãùma uvàca 12,274.029a evam uktvà tu sà devã devaü pa÷upatiü patim 12,274.029c tåùõãübhåtàbhavad ràjan dahyamànena cetasà 12,274.030a atha devyà mataü j¤àtvà hçdgataü yac cikãrùitam 12,274.030c sa samàj¤àpayàm àsa tiùñha tvam iti nandinam 12,274.031a tato yogabalaü kçtvà sarvayoge÷vare÷varaþ 12,274.031c taü yaj¤aü sumahàtejà bhãmair anucarais tadà 12,274.031e sahasà ghàtayàm àsa devadevaþ pinàkadhçk 12,274.032a ke cin nàdàn amu¤canta ke cid dhàsàü÷ ca cakrire 12,274.032c rudhireõàpare ràjaüs tatràgniü samavàkiran 12,274.033a ke cid yåpàn samutpàñya babhramur vikçtànanàþ 12,274.033c àsyair anye càgrasanta tathaiva paricàrakàn 12,274.034a tataþ sa yaj¤o nçpate vadhyamànaþ samantataþ 12,274.034c àsthàya mçgaråpaü vai kham evàbhyapatat tadà 12,274.035a taü tu yaj¤aü tathàråpaü gacchantam upalabhya saþ 12,274.035c dhanur àdàya bàõaü ca tadànvasarata prabhuþ 12,274.036a tatas tasya sure÷asya krodhàd amitatejasaþ 12,274.036c lalàñàt prasçto ghoraþ svedabindur babhåva ha 12,274.037a tasmin patitamàtre tu svedabindau tathà bhuvi 12,274.037c pràdurbabhåva sumahàn agniþ kàlànalopamaþ 12,274.038a tatra càjàyata tadà puruùaþ puruùarùabha 12,274.038c hrasvo 'timàtraraktàkùo hari÷ma÷rur vibhãùaõaþ 12,274.039a årdhvake÷o 'tilomàïgaþ ÷yenolåkas tathaiva ca 12,274.039c karàlaþ kçùõavarõa÷ ca raktavàsàs tathaiva ca 12,274.040a taü yaj¤aü sa mahàsattvo 'dahat kakùam ivànalaþ 12,274.040b*0735_01 vyacarat sarvato devàn pràdravat sa çùãüs tathà 12,274.040c devà÷ càpy adravan sarve tato bhãtà di÷o da÷a 12,274.041a tena tasmin vicaratà puruùeõa vi÷àü pate 12,274.041c pçthivã vyacalad ràjann atãva bharatarùabha 12,274.042a hàhàbhåte pravçtte tu nàde lokabhayaükare 12,274.042b*0736_01 hàhàbhåtaü jagat sarvam upalakùya tadà prabhuþ 12,274.042c pitàmaho mahàdevaü dar÷ayan pratyabhàùata 12,274.043a bhavato 'pi suràþ sarve bhàgaü dàsyanti vai prabho 12,274.043c kriyatàü pratisaühàraþ sarvadeve÷vara tvayà 12,274.044a imà hi devatàþ sarvà çùaya÷ ca paraütapa 12,274.044c tava krodhàn mahàdeva na ÷àntim upalebhire 12,274.045a ya÷ caiùa puruùo jàtaþ svedàt te vibudhottama 12,274.045c jvaro nàmaiùa dharmaj¤a lokeùu pracariùyati 12,274.046a ekãbhåtasya na hy asya dhàraõe tejasaþ prabho 12,274.046c samarthà sakalà pçthvã bahudhà sçjyatàm ayam 12,274.047a ity ukto brahmaõà devo bhàge càpi prakalpite 12,274.047c bhagavantaü tathety àha brahmàõam amitaujasam 12,274.048a paràü ca prãtim agamad utsmayaü÷ ca pinàkadhçk 12,274.048c avàpa ca tadà bhàgaü yathoktaü brahmaõà bhavaþ 12,274.049a jvaraü ca sarvadharmaj¤o bahudhà vyasçjat tadà 12,274.049c ÷àntyarthaü sarvabhåtànàü ÷çõu tac càpi putraka 12,274.050a ÷ãrùàbhitàpo nàgànàü parvatànàü ÷ilàjatuþ 12,274.050c apàü tu nãlikàü vidyàn nirmokaü bhujageùu ca 12,274.051a khorakaþ saurabheyàõàm åùaraü pçthivãtale 12,274.051c pa÷ånàm api dharmaj¤a dçùñipratyavarodhanam 12,274.052a randhràgatam athà÷vànàü ÷ikhodbheda÷ ca barhiõàm 12,274.052c netrarogaþ kokilànàü jvaraþ prokto mahàtmanà 12,274.053a abjànàü pittabheda÷ ca sarveùàm iti naþ ÷rutam 12,274.053c ÷ukànàm api sarveùàü hikkikà procyate jvaraþ 12,274.054a ÷àrdåleùv atha dharmaj¤a ÷ramo jvara ihocyate 12,274.054c mànuùeùu tu dharmaj¤a jvaro nàmaiùa vi÷rutaþ 12,274.054e maraõe janmani tathà madhye càvi÷ate naram 12,274.055a etan màhe÷varaü tejo jvaro nàma sudàruõaþ 12,274.055c namasya÷ caiva mànya÷ ca sarvapràõibhir ã÷varaþ 12,274.056a anena hi samàviùño vçtro dharmabhçtàü varaþ 12,274.056c vyajçmbhata tataþ ÷akras tasmai vajram avàsçjat 12,274.057a pravi÷ya vajro vçtraü tu dàrayàm àsa bhàrata 12,274.057c dàrita÷ ca sa vajreõa mahàyogã mahàsuraþ 12,274.057e jagàma paramaü sthànaü viùõor amitatejasaþ 12,274.058a viùõubhaktyà hi tenedaü jagad vyàptam abhåt purà 12,274.058c tasmàc ca nihato yuddhe viùõoþ sthànam avàptavàn 12,274.059a ity eùa vçtram à÷ritya jvarasya mahato mayà 12,274.059c vistaraþ kathitaþ putra kim anyat prabravãmi te 12,274.060a imàü jvarotpattim adãnamànasaþ; pañhet sadà yaþ susamàhito naraþ 12,274.060c vimuktarogaþ sa sukhã mudà yuto; labheta kàmàn sa yathàmanãùitàn 12,274.060d@028_0000 janamejaya uvàca 12,274.060d@028_0001 pràcetasasya dakùasya kathaü vaivasvate 'ntare 12,274.060d@028_0002 vinà÷am agamad brahman hayamedhaþ prajàpateþ 12,274.060d@028_0003 devyà manyukçtaü matvà kruddhaþ sarvàtmakaþ prabhuþ 12,274.060d@028_0004 prasàdàt tasya dakùeõa sa yaj¤aþ saüdhitaþ katham 12,274.060d@028_0005 vai÷aüpàyana uvàca 12,274.060d@028_0005 etad veditum icchàmi tan me bråhi yathàtatham 12,274.060d@028_0006 purà himavataþ pçùñhe dakùo vai yaj¤am àharat 12,274.060d@028_0007 gaïgàdvàre ÷ubhe de÷e çùisiddhaniùevite 12,274.060d@028_0008 gandharvàpsarasàkãrõe nànàdrumalatàvçte 12,274.060d@028_0009 çùisaüghaiþ parivçtaü dakùaü yaj¤abhçtàü varam 12,274.060d@028_0010 pçthivyàm antarikùe ca ye ca svarlokavàsinaþ 12,274.060d@028_0011 sarve prà¤jalayo bhåtvà upatasthuþ prajàpatim 12,274.060d@028_0012 devadànavagandharvàþ pi÷àcoragaràkùasàþ 12,274.060d@028_0013 hàhà håhå÷ ca gandharvau tumburur nàradas tathà 12,274.060d@028_0014 vi÷vàvasur vi÷vaseno gandharvàpsarasas tathà 12,274.060d@028_0015 àdityà vasavo rudràþ sàdhyàþ saha marudgaõaiþ 12,274.060d@028_0016 indreõa sahitàþ sarve àgatà yaj¤abhàginaþ 12,274.060d@028_0017 åùmapàþ somapà÷ caiva dhåmapà àjyapàs tathà 12,274.060d@028_0018 çùayaþ pitara÷ caiva àgatà brahmaõà saha 12,274.060d@028_0019 ete cànye ca bahavo bhåtagràma÷ caturvidhaþ 12,274.060d@028_0020 jaràyujàõóajà÷ caiva svedajodbhidajàs tathà 12,274.060d@028_0021 àhåtà mantritàþ sarve devà÷ ca saha patnibhiþ 12,274.060d@028_0022 viràjante vimànasthà dãpyamànà ivàgnayaþ 12,274.060d@028_0023 tàn dçùñvà manyunàviùño dadhãcir vàkyam abravãt 12,274.060d@028_0024 nàyaü yaj¤o na và dharmo yatra rudro na ijyate 12,274.060d@028_0025 vadhabandhaü prapannà vai kiü nu kàlasya paryayaþ 12,274.060d@028_0026 kiü nu mohàn na pa÷yanti vinà÷aü paryupasthitam 12,274.060d@028_0027 upasthitaü bhayaü ghoraü na budhyanti mahàdhvare 12,274.060d@028_0028 ity uktvà sa mahàyogã pa÷yati dhyànacakùuùà 12,274.060d@028_0029 sa pa÷yati mahàdevaü devãü ca varadàü ÷ubhàm 12,274.060d@028_0030 nàradaü ca mahàtmànaü dçùñvà devyàþ samãpataþ 12,274.060d@028_0031 saütoùaü paramaü lebhe iti ni÷citya yogavit 12,274.060d@028_0032 ekamantràs tu te sarve yene÷o na nimantritaþ 12,274.060d@028_0033 tasmàd de÷àd apakramya dadhãcir vàkyam abravãt 12,274.060d@028_0034 apåjyapåjane caiva påjyànàü càpy apåjane 12,274.060d@028_0035 tripàtakasamaü pàpaü ÷a÷vat pràpnoti mànavaþ 12,274.060d@028_0036 ançtaü noktapårvaü me na ca vakùye kadà cana 12,274.060d@028_0037 devatànàm çùãõàü ca madhye satyaü bravãmy aham 12,274.060d@028_0038 àgataü pa÷ubhartàraü sraùñàraü jagataþ patim 12,274.060d@028_0039 dakùa uvàca 12,274.060d@028_0039 adhvare hy aprabhoktàraü sarveùàü pa÷yata prabhum 12,274.060d@028_0040 santi no bahavo rudràþ ÷ålahastàþ kapardinaþ 12,274.060d@028_0041 dadhãcir uvàca 12,274.060d@028_0041 ekàda÷asthànagatà nàhaü vedmi mahe÷varam 12,274.060d@028_0042 sarveùàm ekamantro 'yaü yene÷o na nimantritaþ 12,274.060d@028_0043 yathàhaü ÷aükaràd årdhvaü nànyaü pa÷yàmi daivatam 12,274.060d@028_0044 dakùa uvàca 12,274.060d@028_0044 tathà dakùasya vipulo yaj¤o 'yaü na bhaviùyati 12,274.060d@028_0045 etan makhe÷àya suvarõapàtre 12,274.060d@028_0046 haviþ samastaü vidhimantrapåtam 12,274.060d@028_0047 viùõor nayàmy apratimasya bhàgaü 12,274.060d@028_0048 devy uvàca 12,274.060d@028_0048 prabhur vibhu÷ càhavanãya eùaþ 12,274.060d@028_0049 kiü nàma dànaü niyamaü tapo và 12,274.060d@028_0050 kuryàm ahaü yena patir mamàdya 12,274.060d@028_0051 labheta bhàgaü bhagavàn acintyo 12,274.060d@028_0052 vai÷aüpàyana uvàca 12,274.060d@028_0052 bhàgasya càrdham atha và tçtãyam 12,274.060d@028_0053 evaü bruvàõàü bhagavàn svapatnãü 12,274.060d@028_0054 prahçùñaråpaþ kùubhitàm uvàca 12,274.060d@028_0055 na vetsi màü devi kç÷odaràïgi 12,274.060d@028_0056 kiü nàma yuktaü mayi yan makhe÷e 12,274.060d@028_0057 ahaü hi jànàmi vi÷àlanetre 12,274.060d@028_0058 dhyànena hãnà na vidanty asantaþ 12,274.060d@028_0059 tavàdya mohena ca sendradevà 12,274.060d@028_0060 lokàs trayaþ sarvata eva måóhàþ 12,274.060d@028_0061 màm adhvare ÷aüsitàraþ stuvanti 12,274.060d@028_0062 rathaütaraü sàmagà÷ copagànti 12,274.060d@028_0063 màü bràhmaõà brahmasatre yajante 12,274.060d@028_0064 devy uvàca 12,274.060d@028_0064 mamàdhvaryavaþ kalpayante ca bhàgam 12,274.060d@028_0065 supràkçto 'pi bhagavan sarvaþ strãjanasaüsadi 12,274.060d@028_0066 bhagavàn uvàca 12,274.060d@028_0066 stauti garvàyate càpi svam àtmànaü na saü÷ayaþ 12,274.060d@028_0067 nàtmànaü staumi deve÷i pa÷ya me tanumadhyame 12,274.060d@028_0068 vai÷aüpàyana uvàca 12,274.060d@028_0068 yaü srakùyàmi varàrohe tavàrthe varavarõini 12,274.060d@028_0069 ity uktvà bhagavàn patnãm umàü pràõair api priyàm 12,274.060d@028_0070 so 'sçjad bhagavàn vaktràd bhåtaü ghoraü praharùaõam 12,274.060d@028_0071 tam uvàcàkùipa makhaü dakùasyeti mahe÷varaþ 12,274.060d@028_0072 tasmàd vaktràd vimuktena siühenaikena lãlayà 12,274.060d@028_0073 devyà manyuvyapohàrthaü hato dakùasya vai kratuþ 12,274.060d@028_0074 manyunà ca mahàbhãmà mahàkàlã mahe÷varã 12,274.060d@028_0075 àtmanaþ karmasàkùitve tena sàrdhaü sahànugà 12,274.060d@028_0076 devasyànumataü matvà praõamya ÷irasà tataþ 12,274.060d@028_0077 àtmanaþ sadç÷aþ ÷auryàd balaråpasamanvitaþ 12,274.060d@028_0078 sa eva bhagavàn krodhaþ pratiråpasamanvitaþ 12,274.060d@028_0079 anantabalavãrya÷ ca anantabalapauruùaþ 12,274.060d@028_0080 vãrabhadra iti khyàto devyà manyupramàrjakaþ 12,274.060d@028_0081 so 'sçjad romakåpebhyo raumyàn nàma gaõe÷varàn 12,274.060d@028_0082 rudrànugà gaõà raudrà rudravãryaparàkramàþ 12,274.060d@028_0083 te nipetus tatas tårõaü dakùayaj¤avihiüsayà 12,274.060d@028_0084 bhãmaråpà mahàkàyàþ ÷ata÷o 'tha sahasra÷aþ 12,274.060d@028_0085 tataþ kilakilà÷abdair àkà÷aü pårayann iva 12,274.060d@028_0086 tena ÷abdena mahatà trastàs tatra divaukasaþ 12,274.060d@028_0087 parvatà÷ ca vya÷ãryanta cakampe ca vasuüdharà 12,274.060d@028_0088 màrutà÷ caiva ghårõante cukùubhe varuõàlayaþ 12,274.060d@028_0089 agnayo naiva dãpyante naiva dãpyati bhàskaraþ 12,274.060d@028_0090 grahà naiva prakà÷ante nakùatràõi na candramàþ 12,274.060d@028_0091 çùayo na prakà÷ante na devà na ca mànuùàþ 12,274.060d@028_0092 evaü tu timirãbhåte nirdahanty avamànitàþ 12,274.060d@028_0093 praharanty apare ghorà yåpàn utpàñayanti ca 12,274.060d@028_0094 pramardanti tathà cànye vimardanti tathà pare 12,274.060d@028_0095 àdhàvanti pradhàvanti vàyuvegà manojavàþ 12,274.060d@028_0096 cårõyante yaj¤apàtràõi divyàny àbharaõàni ca 12,274.060d@028_0097 vi÷ãryamàõà dç÷yante tàrà iva nabhastalàt 12,274.060d@028_0098 divyànnapànabhakùyàõàü rà÷ayaþ parvatopamàþ 12,274.060d@028_0099 kùãranadyo 'tha dç÷yante ghçtapàyasakardamàþ 12,274.060d@028_0100 dadhimaõóodakà divyàþ khaõóa÷arkaravàlukàþ 12,274.060d@028_0101 ùaórasà nivahanty età guóakulyà manoramàþ 12,274.060d@028_0102 uccàvacàni màüsàni bhakùyàõi vividhàni ca 12,274.060d@028_0103 pànakàni ca divyàni lehyacoùyàõi yàni ca 12,274.060d@028_0104 bhu¤jate vividhair vaktrair vilumpanty àkùipanti ca 12,274.060d@028_0105 rudrakopàn mahàkàyàþ kàlàgnisadç÷opamàþ 12,274.060d@028_0106 kùobhayan surasainyàni bhãùayantaþ samantataþ 12,274.060d@028_0107 krãóanti vikçtàkàrai÷ cikùipuþ surayoùitaþ 12,274.060d@028_0108 rudrakrodhàt prayatnena sarvadevaiþ surakùitam 12,274.060d@028_0109 taü yaj¤am adahac chãghraü bhadrakàlã samantataþ 12,274.060d@028_0110 cakàra bhairavaü nàdaü sarvabhåtabhayaükaram 12,274.060d@028_0111 chittvà ÷iro vai yaj¤asya nanàda ca mumoda ca 12,274.060d@028_0112 tato brahmàdayo devà dakùa÷ caiva prajàpatiþ 12,274.060d@028_0113 vãrabhadra uvàca 12,274.060d@028_0113 åcuþ prà¤jalayaþ sarve kathyatàü ko bhavàn iti 12,274.060d@028_0114 nàhaü rudro na và devã naiva bhoktum ihàgataþ 12,274.060d@028_0115 devyà manyukçtaü matvà kruddhaþ sarvàtmakaþ prabhuþ 12,274.060d@028_0116 draùñuü và naiva viprendràn naiva kautåhalena ca 12,274.060d@028_0117 tava yaj¤avinà÷àrthaü saüpràptaü viddhi màm iha 12,274.060d@028_0118 vãrabhadra iti khyàto rudrakopàd viniþsçtaþ 12,274.060d@028_0119 bhadrakàlãti vij¤eyà devyàþ kopàd viniþsçtà 12,274.060d@028_0120 preùitau devadevena yaj¤àntikam ihàgatau 12,274.060d@028_0121 ÷araõaü gaccha viprendra devadevam umàpatim 12,274.060d@028_0122 vai÷aüpàyana uvàca 12,274.060d@028_0122 varaü krodho 'pi devasya varadànaü na cànyataþ 12,274.060d@028_0123 vãrabhadravacaþ ÷rutvà dakùo dharmabhçtàü varaþ 12,274.060d@028_0124 toùayàm àsa stotreõa praõipatya mahe÷varam 12,274.060d@028_0125 prapadye devam ã÷ànaü ÷à÷vataü dhruvam avyayam 12,274.060d@028_0126 mahàdevaü mahàtmànaü vi÷vasya jagataþ patim 12,274.060d@028_0127 dakùaprajàpater yaj¤e dravyais tu susamàhitaiþ 12,274.060d@028_0128 àhåtà devatàþ sarvà çùaya÷ ca tapodhanàþ 12,274.060d@028_0129 devo nàhåyate tatra vi÷vakarmà mahe÷varaþ 12,274.060d@028_0130 tatra kruddhà mahàdevã gaõàüs tatra vyasarjayat 12,274.060d@028_0131 pradãpte yaj¤avàñe tu vidruteùu dvijàtiùu 12,274.060d@028_0132 tàràgaõam anupràpte raudre dãpte mahàtmani 12,274.060d@028_0133 ÷ålanirbhinnahçdayaiþ kåjadbhiþ paricàrakaiþ 12,274.060d@028_0134 nikhàtotpàñitair yåpair apaviddhair itas tataþ 12,274.060d@028_0135 utpatadbhiþ patadbhi÷ ca gçdhrair àmiùagçddhibhiþ 12,274.060d@028_0136 pakùavàtavinirdhåtaiþ ÷ivà÷ataninàditaiþ 12,274.060d@028_0137 yakùagandharvasaüghai÷ ca pi÷àcoragaràkùasaiþ 12,274.060d@028_0138 pràõàpànau saünirudhya vaktrasthànena yatnataþ 12,274.060d@028_0139 vicàrya sarvato dçùñiü bahudçùñir amitrajit 12,274.060d@028_0140 sahasà devadeve÷o agnikuõóàt samutthitaþ 12,274.060d@028_0141 bibhrat såryasahasrasya tejaþ saüvartakopamaþ 12,274.060d@028_0142 smitaü kçtvàbravãd vàkyaü bråhi kiü karavàõi te 12,274.060d@028_0143 ÷ràvite ca makhàdhyàye devànàü guruõà tataþ 12,274.060d@028_0144 tam uvàcà¤jaliü kçtvà dakùo devaü prajàpatiþ 12,274.060d@028_0145 bhãta÷aïkitavitrastaþ sabàùpavadanekùaõaþ 12,274.060d@028_0146 yadi prasanno bhagavàn yadi càhaü tava priyaþ 12,274.060d@028_0147 yadi vàham anugràhyo yadi deyo varo mama 12,274.060d@028_0148 yad dagdhaü bhakùitaü pãtam a÷itaü yac ca nà÷itam 12,274.060d@028_0149 cårõãkçtàpaviddhaü ca yaj¤asaübhàram ãhitam 12,274.060d@028_0150 dãrghakàlena mahatà prayatnena ca saücitam 12,274.060d@028_0151 tan na mithyà bhaven mahyaü varam etam ahaü vçõe 12,274.060d@028_0152 tathàstv ity àha bhagavàn bhaganetraharo haraþ 12,274.060d@028_0153 dharmàdhyakùo viråpàkùas tryakùo devaþ prajàpatiþ 12,274.060d@028_0154 jànubhyàm avanãü gatvà dakùo labdhvà bhavàd varam 12,274.060d@028_0155 yudhiùñhira uvàca 12,274.060d@028_0155 nàmnàm aùñasahasreõa stutavàn vçùabhadhvajam 12,274.060d@028_0156 yair nàmadheyaiþ stutavàn dakùo devaþ prajàpatiþ 12,274.060d@028_0157 bhãùma uvàca 12,274.060d@028_0157 vaktum arhasi me tàta ÷rotuü ÷raddhà mamànagha 12,274.060d@028_0158 ÷råyatàü devadevasya nàmàny adbhutakarmaõaþ 12,274.060d@028_0159 gåóhavratasya guhyàni prakà÷àni ca bhàrata 12,274.060d@028_0159 dakùa uvàca 12,274.060d@028_0160 namas te devadeve÷a devàribalasådana 12,274.060d@028_0161 devendrabalaviùñambha devadànavapåjita 12,274.060d@028_0162 sahasràkùa viråpàkùa tryakùa yakùàdhipa priya 12,274.060d@028_0163 sarvataþpàõipàdànta sarvatokùi÷iromukha 12,274.060d@028_0164 sarvataþ÷rutimal loke sarvam àvçtya tiùñhasi 12,274.060d@028_0165 ÷aïkukarõa mahàkarõa kumbhakarõàrõavàlaya 12,274.060d@028_0166 gajendrakarõa gokarõa pàõikarõa namo 'stu te 12,274.060d@028_0167 ÷atodara ÷atàvarta ÷atajihva ÷atànana 12,274.060d@028_0168 gàyanti tvàü gàyatriõo arcayanty arkam arkiõaþ 12,274.060d@028_0169 brahmàõaü tvàü ÷atakratum årdhvaü kham iva menire 12,274.060d@028_0170 mårtau hi te mahàmårte samudràmbarasaünibha 12,274.060d@028_0171 sarvà vai devatà hy asmin gàvo goùñha ivàsate 12,274.060d@028_0172 bhavaccharãre pa÷yàmi somam agniü jale÷varam 12,274.060d@028_0173 àdityam atha vai viùõuü brahmàõaü ca bçhaspatim 12,274.060d@028_0174 bhagavàn kàraõaü kàryaü kriyà karaõam eva ca 12,274.060d@028_0175 asata÷ ca sata÷ caiva tathaiva prabhavàpyayau 12,274.060d@028_0176 namo bhavàya ÷arvàya rudràya varadàya ca 12,274.060d@028_0177 pa÷ånàü pataye caiva namo 'stv andhakaghàtine 12,274.060d@028_0178 trijañàya tri÷ãrùàya tri÷ålavarapàõine 12,274.060d@028_0179 tryambakàya trinetràya tripuraghnàya vai namaþ 12,274.060d@028_0180 nama÷ caõóàya muõóàya aõóàyàõóadharàya ca 12,274.060d@028_0181 daõóine samakarõàya daõóimuõóàya vai namaþ 12,274.060d@028_0182 namordhvadaüùñrake÷àya ÷uklàyàvatatàya ca 12,274.060d@028_0183 vilohitàya dhåmràya nãlagrãvàya vai namaþ 12,274.060d@028_0184 namo 'stv apratiråpàya viråpàya ÷ivàya ca 12,274.060d@028_0185 såryàya såryamàlàya såryadhvajapatàkine 12,274.060d@028_0186 namaþ pramathanàthàya vçùaskandhàya dhanvine 12,274.060d@028_0187 ÷atruüdamàya daõóàya parõacãrapañàya ca 12,274.060d@028_0188 namo hiraõyagarbhàya hiraõyakavacàya ca 12,274.060d@028_0189 hiraõyakçtacåóàya hiraõyapataye namaþ 12,274.060d@028_0190 namaþ stutàya stutyàya ståyamànàya vai namaþ 12,274.060d@028_0191 sarvàya sarvabhakùàya sarvabhåtàntaràtmane 12,274.060d@028_0192 namo hotre 'tha mantràya ÷ukladhvajapatàkine 12,274.060d@028_0193 namo nàbhàya nàbhyàya namaþ kañakañàya ca 12,274.060d@028_0194 namo 'stu kç÷anàsàya kç÷àïgàya kç÷àya ca 12,274.060d@028_0195 saühçùñàya vihçùñàya namaþ kilakilàya ca 12,274.060d@028_0196 namo 'stu ÷ayamànàya ÷ayitàyotthitàya ca 12,274.060d@028_0197 sthitàya dhàvamànàya muõóàya jañilàya ca 12,274.060d@028_0198 namo nartana÷ãlàya mukhavàditravàdine 12,274.060d@028_0199 nàdyopahàralubdhàya gãtavàditra÷àline 12,274.060d@028_0200 namo jyeùñhàya ÷reùñhàya balapramathanàya ca 12,274.060d@028_0201 kàlanàthàya kalyàya kùayàyopakùayàya ca 12,274.060d@028_0202 bhãmadundubhihàsàya bhãmavratadharàya ca 12,274.060d@028_0203 ugràya ca namo nityaü namo 'stu da÷abàhave 12,274.060d@028_0204 namaþ kapàlahastàya citibhasmapriyàya ca 12,274.060d@028_0205 vibhãùaõàya bhãùmàya bhãmavratadharàya ca 12,274.060d@028_0206 namo vikçtavaktràya khaógajihvàya daüùñriõe 12,274.060d@028_0207 pakvàmamàüsalubdhàya tumbãvãõàpriyàya ca 12,274.060d@028_0208 namo vçùàya vçùyàya govçùàya vçùàya ca 12,274.060d@028_0209 kañaükañàya caõóàya namaþ pacapacàya ca 12,274.060d@028_0210 namaþ sarvavariùñhàya varàya varadàya ca 12,274.060d@028_0211 varamàlyagandhavastràya varàtivarade namaþ 12,274.060d@028_0212 namo raktaviraktàya bhàvanàyàkùamàline 12,274.060d@028_0213 saübhinnàya vibhinnàya chàyàyàtapanàya ca 12,274.060d@028_0214 aghoraghoraråpàya ghoraghorataràya ca 12,274.060d@028_0215 namaþ ÷ivàya ÷àntàya namaþ ÷àntatamàya ca 12,274.060d@028_0216 ekapàd bahunetràya eka÷ãrùa namo namaþ 12,274.060d@028_0217 namaþ kùudràya lubdhàya saüvibhàgapriyàya ca 12,274.060d@028_0218 pa¤càlàya sitàïgàya namaþ ÷ama÷amàya ca 12,274.060d@028_0219 nama÷ caõóikaghaõñàya ghaõñàyàghaõñaghaõñine 12,274.060d@028_0220 sahasra÷ataghaõñàya ghaõñàmàlàpriyàya ca 12,274.060d@028_0221 pràõaghaõñàya gandhàya namaþ kalakalàya ca 12,274.060d@028_0222 håühåühåükàrapàràya håühåükàrapriyàya ca 12,274.060d@028_0223 namaþ ÷ama÷ame nityaü girivçkùàlayàya ca 12,274.060d@028_0224 garbhamàüsa÷çgàlàya tàrakàya taràya ca 12,274.060d@028_0225 namo yaj¤àya yajine hutàya prahutàya ca 12,274.060d@028_0226 yaj¤avàhàya dàntàya tapyàyàtapanàya ca 12,274.060d@028_0227 namas tañàya tañyàya tañànàü pataye namaþ 12,274.060d@028_0228 annadàyànnapataye namas tv annabhuje tathà 12,274.060d@028_0229 namaþ sahasra÷ãrùàya sahasracaraõàya ca 12,274.060d@028_0230 sahasrodyata÷ålàya sahasranayanàya ca 12,274.060d@028_0231 namo bàlàrkavarõàya bàlaråpadharàya ca 12,274.060d@028_0232 bàlànucaragoptràya bàlakrãóanakàya ca 12,274.060d@028_0233 namo vçddhàya lubdhàya kùubdhàya kùobhaõàya ca 12,274.060d@028_0234 taraïgàïkitake÷àya mu¤jake÷àya vai namaþ 12,274.060d@028_0235 namaþ ùañkarõatuùñàya trikarmaniratàya ca 12,274.060d@028_0236 varõà÷ramàõàü vidhivat pçthakkarmanivartine 12,274.060d@028_0237 namo ghuùyàya ghoùàya namaþ kalakalàya ca 12,274.060d@028_0238 ÷vetapiïgalanetràya kçùõaraktekùaõàya ca 12,274.060d@028_0239 pràõabhagnàya daõóàya sphoñanàya kç÷àya ca 12,274.060d@028_0240 dharmàrthakàmamokùàõàü kathyàya kathanàya ca 12,274.060d@028_0241 sàükhyàya sàükhyamukhyàya sàükhyayogapravartine 12,274.060d@028_0242 namo rathyavirathyàya catuùpatharathàya ca 12,274.060d@028_0243 kçùõàjinottarãyàya vyàlayaj¤opavãtine 12,274.060d@028_0244 ã÷àna vajrasaüghàta harike÷a namo 'stu te 12,274.060d@028_0245 tryambakàmbikanàthàya vyaktàvyakta namo 'stu te 12,274.060d@028_0246 kàma kàmada kàmaghna tçptàtçptavicàriõe 12,274.060d@028_0247 sarva sarvada sarvaghna saüdhyàràga namo 'stu te 12,274.060d@028_0248 mahàbala mahàbàho mahàsattva mahàdyute 12,274.060d@028_0249 mahàmeghacayaprakhya mahàkàla namo 'stu te 12,274.060d@028_0250 sthålajãrõàïgajañile valkalàjinadhàriõe 12,274.060d@028_0251 dãptasåryàgnijañile valkalàjinavàsase 12,274.060d@028_0252 sahasrasåryapratima taponitya namo 'stu te 12,274.060d@028_0253 unmàdana ÷atàvarta gaïgàtoyàrdramårdhaja 12,274.060d@028_0254 candràvarta yugàvarta meghàvarta namo 'stu te 12,274.060d@028_0255 tvam annam annabhoktà ca annado 'nnabhug eva 12,274.060d@028_0256 annasraùñà ca paktà ca pakvabhuk pavano 'nalaþ 12,274.060d@028_0257 jaràyujàõóajà÷ caiva svedajà÷ ca tathodbhijàþ 12,274.060d@028_0258 tvam eva devadeve÷a bhåtagràma÷ caturvidhaþ 12,274.060d@028_0259 caràcarasya sraùñà tvaü pratihartà tathaiva ca 12,274.060d@028_0260 tvàm àhur brahmaviduùo brahma brahmavidàü vara 12,274.060d@028_0261 manasaþ paramà yoniþ khaü vàyur jyotiùàü nidhiþ 12,274.060d@028_0262 çksàmàni tathoükàram àhus tvàü brahmavàdinaþ 12,274.060d@028_0263 hàyihàyi huvàhàyi hàvuhàyi tathàsakçt 12,274.060d@028_0264 gàyanti tvàü sura÷reùñha sàmagà brahmavàdinaþ 12,274.060d@028_0265 yajurmayo çïmaya÷ ca tvàm àhutimayas tathà 12,274.060d@028_0266 pañhyase stutibhis tvaü hi vedopaniùadàü gaõaiþ 12,274.060d@028_0267 bràhmaõàþ kùatriyà vai÷yàþ ÷ådrà varõàvarà÷ ca ye 12,274.060d@028_0268 tvam eva meghasaüghà÷ ca vidyutstanitagarjitaþ 12,274.060d@028_0269 saüvatsaras tvam çtavo màso màsàrdham eva ca 12,274.060d@028_0270 yugà nimeùàþ kàùñhàs tvaü nakùatràõi grahàþ kalàþ 12,274.060d@028_0271 vçkùàõàü kakudo 'si tvaü girãõàü ÷ikharàõi ca 12,274.060d@028_0272 vyàghro mçgàõàü patatàü tàrkùyo 'nanta÷ ca bhoginàm 12,274.060d@028_0273 kùãrodo hy udadhãnàü ca yantràõàü dhanur eva ca 12,274.060d@028_0274 vajraþ praharaõànàü ca vratànàü satyam eva ca 12,274.060d@028_0275 tvam eva dveùa icchà ca ràgo mohaþ kùamàkùame 12,274.060d@028_0276 vyavasàyo dhçtir lobhaþ kàmakrodhau jayàjayau 12,274.060d@028_0277 tvaü gadã tvaü ÷arã càpã khañvàïgã jharjharã tathà 12,274.060d@028_0278 chettà bhettà prahartà tvaü netà mantà pità mataþ 12,274.060d@028_0279 da÷alakùaõasaüyukto dharmo 'rthaþ kàma eva ca 12,274.060d@028_0280 gaïgà samudràþ saritaþ palvalàni saràüsi ca 12,274.060d@028_0281 latà vallyas tçõauùadhyaþ pa÷avo mçgapakùiõaþ 12,274.060d@028_0282 dravyakarmaguõàrambhaþ kàlapuùpaphalapradaþ 12,274.060d@028_0283 àdi÷ cànta÷ ca devànàü gàyatry oükàra eva ca 12,274.060d@028_0284 harito lohito nãlaþ kçùõo raktas tathàruõaþ 12,274.060d@028_0285 kadru÷ ca kapila÷ caiva kapoto mecakas tathà 12,274.060d@028_0286 avarõa÷ ca suvarõa÷ ca varõakàro hy anaupamaþ 12,274.060d@028_0287 suvarõanàmà ca tathà suvarõapriya eva ca 12,274.060d@028_0288 tvam indra÷ ca yama÷ caiva varuõo dhanado 'nalaþ 12,274.060d@028_0289 upaplava÷ citrabhànuþ svarbhànur bhànur eva ca 12,274.060d@028_0290 hotraü hotà ca homyaü ca hutaü caiva tathà prabhuþ 12,274.060d@028_0291 trisauparõaü tathà brahma yajuùàü ÷atarudriyam 12,274.060d@028_0292 pavitraü ca pavitràõàü maïgalànàü ca maïgalam 12,274.060d@028_0293 giriko hiõóuko vçkùo jãvaþ pudgala eva ca 12,274.060d@028_0294 pràõaþ sattvaü raja÷ caiva tama÷ càpramadas tathà 12,274.060d@028_0295 pràõo 'pànaþ samàna÷ ca udàno vyàna eva ca 12,274.060d@028_0296 unmeùa÷ ca nimeùa÷ ca kùutaü jçmbhitam eva ca 12,274.060d@028_0297 lohitàntargatà dçùñir mahàvaktro mahodaraþ 12,274.060d@028_0298 ÷uciromà hari÷ma÷rur årdhvake÷a÷ calàcalaþ 12,274.060d@028_0299 gãtavàditratattvaj¤o gãtavàdanakapriyaþ 12,274.060d@028_0300 matsyo jalacaro jàlyo 'kalaþ kelikalaþ kaliþ 12,274.060d@028_0301 akàla÷ càtikàla÷ ca duùkàlaþ kàla eva ca 12,274.060d@028_0302 mçtyuþ kùura÷ ca kçtya÷ ca pakùo 'pakùakùayaükaraþ 12,274.060d@028_0303 meghakàlo mahàdaüùñraþ saüvartakabalàhakaþ 12,274.060d@028_0304 ghaõño 'ghaõño ghañã ghaõñã carucelã milãmilã 12,274.060d@028_0305 brahmakàyikam agnãnàü daõóã muõóas tridaõóadhçk 12,274.060d@028_0306 caturyuga÷ caturveda÷ càturhotrapravartakaþ 12,274.060d@028_0307 càturà÷ramyanetà ca càturvarõyakara÷ ca yaþ 12,274.060d@028_0308 sadà càkùapriyo dhårto gaõàdhyakùo gaõàdhipaþ 12,274.060d@028_0309 raktamàlyàmbaradharo giri÷o girikapriyaþ 12,274.060d@028_0310 ÷ilpikaþ ÷ilpinàü ÷reùñhaþ sarva÷ilpapravartakaþ 12,274.060d@028_0311 bhaganetràïku÷a÷ caõóaþ påùõo dantavinà÷anaþ 12,274.060d@028_0312 svàhà svadhà vaùañkàro namaskàro namo namaþ 12,274.060d@028_0313 gåóhavrato guhyatapàs tàrakas tàrakàmayaþ 12,274.060d@028_0314 dhàtà vidhàtà saüdhàtà vidhàtà dhàraõo 'dharaþ 12,274.060d@028_0315 brahmà tapa÷ ca satyaü ca brahmacaryam athàrjavam 12,274.060d@028_0316 bhåtàtmà bhåtakçd bhåto bhåtabhavyabhavodbhavaþ 12,274.060d@028_0317 bhår bhuvaþ svarita÷ caiva dhruvo dànto mahe÷varaþ 12,274.060d@028_0318 dãkùito 'dãkùitaþ kùànto durdànto 'dàntanà÷anaþ 12,274.060d@028_0319 candràvarto yugàvartaþ saüvartaþ saüpravartakaþ 12,274.060d@028_0320 kàmo bindur aõuþ sthålaþ karõikàrasrajapriyaþ 12,274.060d@028_0321 nandãmukho bhãmamukhaþ sumukho durmukho 'mukhaþ 12,274.060d@028_0322 caturmukho bahumukho raõeùv agnimukhas tathà 12,274.060d@028_0323 hiraõyagarbhaþ ÷akunir mahoragapatir viràñ 12,274.060d@028_0324 adharmahà mahàpàr÷vo daõóadhàro raõapriyaþ 12,274.060d@028_0325 gonardo gopratàra÷ ca govçùe÷varavàhanaþ 12,274.060d@028_0326 trailokyagoptà govindo gomàrgo 'màrga eva ca 12,274.060d@028_0327 ÷reùñhaþ sthira÷ ca sthàõu÷ ca niùkampaþ kampa eva ca 12,274.060d@028_0328 durvàraõo durviùaho duþsaho duratikramaþ 12,274.060d@028_0329 durdharùo duùprakampa÷ ca durviùo durjayo jayaþ 12,274.060d@028_0330 ÷a÷aþ ÷a÷àïkaþ ÷amanaþ ÷ãtoùõakùujjaràdhidhçk 12,274.060d@028_0331 àdhayo vyàdhaya÷ caiva vyàdhihà vyàdhir eva ca 12,274.060d@028_0332 mama yaj¤amçgavyàdho vyàdhãnàm àgamo gamaþ 12,274.060d@028_0333 ÷ikhaõóã puõóarãkàkùaþ puõóarãkavanàlayaþ 12,274.060d@028_0334 daõóadhàras tryambaka÷ ca ugradaõóo 'õóanà÷anaþ 12,274.060d@028_0335 viùàgnipàþ sura÷reùñhaþ somapàs tvaü marutpatiþ 12,274.060d@028_0336 amçtapàs tvaü jagannàtha devadeva gaõe÷varaþ 12,274.060d@028_0337 viùàgnipà mçtyupà÷ ca kùãrapàþ somapàs tathà 12,274.060d@028_0338 madhu÷cyutànàm agrapàs tvam eva tuùitàjyapàþ 12,274.060d@028_0339 hiraõyaretàþ puruùas tvam eva 12,274.060d@028_0340 tvaü strã pumàüs tvaü ca napuüsakaü ca 12,274.060d@028_0341 bàlo yuvà sthaviro jãrõadaüùñro 12,274.060d@028_0342 nàgendra÷atrur vi÷vakartà vareõyaþ 12,274.060d@028_0343 tvaü vi÷vabàhus tejasvã vi÷vatomukha÷ 12,274.060d@028_0344 candràdityau hçdayaü ca pitàmahaþ 12,274.060d@028_0345 sarasvatã vàgbalam uttamo 'nilaþ 12,274.060d@028_0346 ahoràtro nimeùonmeùakartà 12,274.060d@028_0347 na brahmà na ca govindaþ pauràõà çùayo na te 12,274.060d@028_0348 màhàtmyaü vedituü ÷aktà yàthàtathyena te ÷iva 12,274.060d@028_0349 yà mårtayaþ susåkùmàs te na mahyaü yànti dar÷anam 12,274.060d@028_0350 tràhi màü satataü rakùa pità putram ivaurasam 12,274.060d@028_0351 rakùa màü rakùaõãyo 'haü tavànagha namo 'stu te 12,274.060d@028_0352 bhaktànukampã bhagavàn bhakta÷ càhaü sadà tvayi 12,274.060d@028_0353 yaþ sahasràõy anekàni puüsàm àvçtya durdç÷aþ 12,274.060d@028_0354 tiùñhaty ekaþ samudrànte sa me goptàs tu nitya÷aþ 12,274.060d@028_0355 yaü vinidrà jita÷vàsàþ sattvasthàþ samadar÷inaþ 12,274.060d@028_0356 jyotiþ pa÷yanti yu¤jànàs tasmai yogàtmane namaþ 12,274.060d@028_0357 jañile daõóine nityaü lambodara÷arãriõe 12,274.060d@028_0358 kamaõóaluniùaïgàya tasmai rudràtmane namaþ 12,274.060d@028_0359 yasya ke÷eùu jãmåtà nadyaþ sarvàïgasaüdhiùu 12,274.060d@028_0360 kukùau samudrà÷ catvàras tasmai toyàtmane namaþ 12,274.060d@028_0361 saübhakùya sarvabhåtàni yugànte paryupasthite 12,274.060d@028_0362 yaþ ÷ete jalamadhyasthas taü prapadye 'mbu÷àyinam 12,274.060d@028_0363 pravi÷ya vadanaü ràhor yaþ somaü pibate ni÷i 12,274.060d@028_0364 grasaty arkaü ca svarbhànur bhåtvà màü so 'bhirakùatu 12,274.060d@028_0365 ye cànupatità garbhà yathàbhàgànupàsate 12,274.060d@028_0366 namas tebhyaþ svadhà svàhà pràpnuvantu mudantu te 12,274.060d@028_0367 ye 'ïguùñhamàtràþ puruùà dehasthàþ sarvadehinàm 12,274.060d@028_0368 rakùantu te hi màü nityaü nityaü càpyàyayantu ca 12,274.060d@028_0369 ye na rodanti dehasthà dehino rodayanti ca 12,274.060d@028_0370 harùayanti na hçùyanti namas tebhyo 'stu nitya÷aþ 12,274.060d@028_0371 ye nadãùu samudreùu parvateùu guhàsu ca 12,274.060d@028_0372 vçkùamåleùu goùñheùu kàntàragahaneùu ca 12,274.060d@028_0373 catuùpatheùu rathyàsu catvareùu tañeùu ca 12,274.060d@028_0374 hastya÷varatha÷àlàsu jãrõodyànàlayeùu ca 12,274.060d@028_0375 ye ca pa¤casu bhåteùu di÷àsu vidi÷àsu ca 12,274.060d@028_0376 candràrkayor madhyagatà ye ca candràrkara÷miùu 12,274.060d@028_0377 rasàtalagatà ye ca ye ca tasmai paraü gatàþ 12,274.060d@028_0378 namas tebhyo namas tebhyo namas tebhyo 'stu nitya÷aþ 12,274.060d@028_0379 yeùàü na vidyate saükhyà pramàõaü råpam eva ca 12,274.060d@028_0380 asaükhyeyaguõà rudrà namas tebhyo 'stu nitya÷aþ 12,274.060d@028_0381 sarvabhåtakaro yasmàt sarvabhåtapatir haraþ 12,274.060d@028_0382 sarvabhåtàntaràtmà ca tena tvaü na nimantritaþ 12,274.060d@028_0383 tvam eva hãjyase yasmàd yaj¤air vividhadakùiõaiþ 12,274.060d@028_0384 tvam eva kartà sarvasya tena tvaü na nimantritaþ 12,274.060d@028_0385 atha và màyayà deva såkùmayà tava mohitaþ 12,274.060d@028_0386 etasmàt kàraõàd vàpi tena tvaü na nimantritaþ 12,274.060d@028_0387 prasãda mama bhadraü te tava bhàvagatasya me 12,274.060d@028_0388 tvayi me hçdayaü deva tvayi buddhir manas tvayi 12,274.060d@028_0389 stutvaivaü sa mahàdevaü viraràma prajàpatiþ 12,274.060d@028_0390 bhagavàn api suprãtaþ punar dakùam abhàùata 12,274.060d@028_0391 parituùño 'smi te dakùa stavenànena suvrata 12,274.060d@028_0392 bahunàtra kim uktena matsamãpe bhaviùyasi 12,274.060d@028_0393 a÷vamedhasahasrasya vàjapeya÷atasya ca 12,274.060d@028_0394 prajàpate matprasàdàt phalabhàgã bhaviùyasi 12,274.060d@028_0395 athainam abravãd vàkyaü trailokyàdhipatir bhavaþ 12,274.060d@028_0396 à÷vàsanakaraü vàkyaü vàkyavid vàkyasaümitam 12,274.060d@028_0397 dakùa dakùa na kartavyo manyur vighnam imaü prati 12,274.060d@028_0398 ahaü yaj¤aharas tubhyaü dçùñam etat puràtanam 12,274.060d@028_0399 bhåya÷ ca te varaü dadmi taü tvaü gçhõãùva suvrata 12,274.060d@028_0400 prasannavadano bhåtvà tad ihaikamanàþ ÷çõu 12,274.060d@028_0401 vedàt ùaóaïgàd uddhçtya sàükhyayogàc ca yuktitaþ 12,274.060d@028_0402 tapaþ sutaptaü vipulaü du÷caraü devadànavaiþ 12,274.060d@028_0403 apårvaü sarvatobhadraü vi÷vatomukham avyayam 12,274.060d@028_0404 abdair da÷àhasaüyuktaü gåóham apràj¤aninditam 12,274.060d@028_0405 varõà÷ramakçtair dharmair viparãtaü kva cit samam 12,274.060d@028_0406 gatàntair adhyavasitam atyà÷ramam idaü vratam 12,274.060d@028_0407 mayà pà÷upataü dakùa yogam utpàditaü purà 12,274.060d@028_0408 tasya cãrõasya tat samyak phalaü bhavati puùkalam 12,274.060d@028_0409 tac càstu te mahàbhàga tyajyatàü mànaso jvaraþ 12,274.060d@028_0410 evam uktvà mahàdevaþ sapatnãko vçùadhvajaþ 12,274.060d@028_0411 adar÷anam anupràpto dakùasyàmitavikramaþ 12,274.060d@028_0412 dakùaproktaü stavam imaü kãrtayed yaþ ÷çõoti và 12,274.060d@028_0413 nà÷ubhaü pràpnuyàt kiü cid dãrgham àyur avàpnuyàt 12,274.060d@028_0414 yathà sarveùu deveùu variùñho bhagavठ÷ivaþ 12,274.060d@028_0415 tathà stavo variùñho 'yaü stavànàü brahmasaümitaþ 12,274.060d@028_0416 ya÷oràjyasukhai÷varyakàmàrthadhanakàïkùibhiþ 12,274.060d@028_0417 ÷rotavyo bhaktim àsthàya vidyàkàmai÷ ca yatnataþ 12,274.060d@028_0418 vyàdhito duþkhito dãna÷ coragrasto bhayàrditaþ 12,274.060d@028_0419 ràjakàryàbhiyukto và mucyate mahato bhayàt 12,274.060d@028_0420 anenaiva tu dehena gaõànàü samatàü vrajet 12,274.060d@028_0421 tejasà ya÷asà caiva yukto bhavati nirmalaþ 12,274.060d@028_0422 na ràkùasàþ pi÷àcà và na bhåtà na vinàyakàþ 12,274.060d@028_0423 vighnaü kuryur gçhe tasya yatràyaü pañhyate stavaþ 12,274.060d@028_0424 ÷çõuyàc caiva yà nàrã tadbhaktà brahmacàriõã 12,274.060d@028_0425 pitçpakùe màtçpakùe påjyà bhavati devavat 12,274.060d@028_0426 ÷çõuyàd yaþ stavaü kçtsnaü kãrtayed và samàhitaþ 12,274.060d@028_0427 tasya sarvàõi karmàõi siddhiü gacchanty abhãkùõa÷aþ 12,274.060d@028_0428 manasà cintitaü yac ca yac ca vàcànukãrtitam 12,274.060d@028_0429 sarvaü saüpadyate tasya stavasyàsyànukãrtanàt 12,274.060d@028_0430 devasya ca saguhasya devyà nandã÷varasya ca 12,274.060d@028_0431 baliü suvihitaü kçtvà damena niyamena ca 12,274.060d@028_0432 tatas tu yukto gçhõãyàn nàmàny à÷u yathàkramam 12,274.060d@028_0433 ãpsitàül labhate so 'rthàn kàmàn bhogàü÷ ca mànavaþ 12,274.060d@028_0434 mçta÷ ca svargam àpnoti tiryakùu ca na jàyate 12,274.060d@028_0435 ity àha bhagavàn vyàsaþ parà÷arasutaþ prabhuþ 12,274.060d*0737_01 katheyaü kathità puõyà dharmyà dharmabhçtàü vara 12,274.060d*0737_02 kim anyat kathayàmãha tad bhavàn vaktum arhati 12,275.001 yudhiùñhira uvàca 12,275.001a ÷okàd duþkhàc ca mçtyo÷ ca trasyanti pràõinaþ sadà 12,275.001c ubhayaü me yathà na syàt tan me bråhi pitàmaha 12,275.002 bhãùma uvàca 12,275.002a atraivodàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,275.002c nàradasya ca saüvàdaü samaïgasya ca bhàrata 12,275.003 nàrada uvàca 12,275.003a uraseva praõamase bàhubhyàü tarasãva ca 12,275.003c saüprahçùñamanà nityaü vi÷oka iva lakùyase 12,275.004a udvegaü neha te kiü cit susåkùmam api lakùaye 12,275.004c nityatçpta iva svastho bàlavac ca viceùñase 12,275.005 samaïga uvàca 12,275.005a bhåtaü bhavyaü bhaviùyac ca sarvaü sattveùu mànada 12,275.005c teùàü tattvàni jànàmi tato na vimanà hy aham 12,275.006a upakramàn ahaü veda punar eva phalodayàn 12,275.006c loke phalàni citràõi tato na vimanà hy aham 12,275.007a agàdhà÷ càpratiùñhà÷ ca gatimanta÷ ca nàrada 12,275.007c andhà jaóà÷ ca jãvanti pa÷yàsmàn api jãvataþ 12,275.008a vihitenaiva jãvanti arogàïgà divaukasaþ 12,275.008c balavanto 'balà÷ caiva tadvad asmàn sabhàjaya 12,275.009a sahasriõa÷ ca jãvanti jãvanti ÷atinas tathà 12,275.009c ÷àkena cànye jãvanti pa÷yàsmàn api jãvataþ 12,275.010a yadà na ÷ocemahi kiü nu na syàd; dharmeõa và nàrada karmaõà và 12,275.010c kçtàntava÷yàni yadà sukhàni; duþkhàni và yan na vidharùayanti 12,275.011a yasmai praj¤àü kathayante manuùyàþ; praj¤àmålo hãndriyàõàü prasàdaþ 12,275.011c muhyanti ÷ocanti yadendriyàõi; praj¤àlàbho nàsti måóhendriyasya 12,275.012a måóhasya darpaþ sa punar moha eva; måóhasya nàyaü na paro 'sti lokaþ 12,275.012c na hy eva duþkhàni sadà bhavanti; sukhasya và nitya÷o làbha eva 12,275.013a bhàvàtmakaü saüparivartamànaü; na màdç÷aþ saüjvaraü jàtu kuryàt 12,275.013c iùñàn bhogàn nànurudhyet sukhaü và; na cintayed duþkham abhyàgataü và 12,275.014a samàhito na spçhayet pareùàü; nànàgataü nàbhinandeta làbham 12,275.014c na càpi hçùyed vipule 'rthalàbhe; tathàrthanà÷e ca na vai viùãdet 12,275.015a na bàndhavà na ca vittaü na kaulã; na ca ÷rutaü na ca mantrà na vãryam 12,275.015c duþkhàt tràtuü sarva evotsahante; paratra ÷ãle na tu yànti ÷àntim 12,275.016a nàsti buddhir ayuktasya nàyogàd vidyate sukham 12,275.016c dhçti÷ ca duþkhatyàga÷ càpy ubhayaü naþ sukhodayam 12,275.017a priyaü hi harùajananaü harùa utsekavardhanaþ 12,275.017c utseko narakàyaiva tasmàt taü saütyajàmy aham 12,275.018a etठ÷okabhayotsekàn mohanàn sukhaduþkhayoþ 12,275.018c pa÷yàmi sàkùival loke dehasyàsya viceùñanàt 12,275.019a arthakàmau parityajya vi÷oko vigatajvaraþ 12,275.019c tçùõàmohau tu saütyajya caràmi pçthivãm imàm 12,275.020a na mçtyuto na càdharmàn na lobhàn na kuta÷ cana 12,275.020c pãtàmçtasyevàtyantam iha càmutra và bhayam 12,275.021a etad brahman vijànàmi mahat kçtvà tapo 'vyayam 12,275.021c tena nàrada saüpràpto na màü ÷okaþ prabàdhate 12,276.001 yudhiùñhira uvàca 12,276.001a atattvaj¤asya ÷àstràõàü satataü saü÷ayàtmanaþ 12,276.001c akçtavyavasàyasya ÷reyo bråhi pitàmaha 12,276.002 bhãùma uvàca 12,276.002a gurupåjà ca satataü vçddhànàü paryupàsanam 12,276.002c ÷ravaõaü caiva vidyànàü kåñasthaü ÷reya ucyate 12,276.003a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,276.003c gàlavasya ca saüvàdaü devarùer nàradasya ca 12,276.003d*0738_01 svà÷ramaü samanupràptaü nàradaü devavarcasam 12,276.004a vãtamohaklamaü vipraü j¤ànatçptaü jitendriyam 12,276.004c ÷reyaskàmaü jitàtmànaü nàradaü gàlavo 'bravãt 12,276.005a yaiþ kai÷ cit saümato loke guõais tu puruùo nçùu 12,276.005c bhavaty anapagàn sarvàüs tàn guõàül lakùayàmy aham 12,276.006a bhavàn evaüvidho 'smàkaü saü÷ayaü chettum arhati 12,276.006c amåóha÷ ciramåóhànàü lokatattvam ajànatàm 12,276.007a j¤àne hy evaü pravçttiþ syàt kàryàkàrye vijànataþ 12,276.007c yat kàryaü na vyavasyàmas tad bhavàn vaktum arhati 12,276.008a bhagavann à÷ramàþ sarve pçthagàcàradar÷inaþ 12,276.008c idaü ÷reya idaü ÷reya iti nànàpradhàvitàþ 12,276.009a tàüs tu viprasthitàn dçùñvà ÷àstraiþ ÷àstràbhinandinaþ 12,276.009c sva÷àstraiþ parituùñàü÷ ca ÷reyo nopalabhàmahe 12,276.010a ÷àstraü yadi bhaved ekaü vyaktaü ÷reyo bhavet tadà 12,276.010c ÷àstrai÷ ca bahubhir bhåyaþ ÷reyo guhyaü prave÷itam 12,276.011a etasmàt kàraõàc chreyaþ kalilaü pratibhàti màm 12,276.011c bravãtu bhagavàüs tan me upasanno 'smy adhãhi bhoþ 12,276.012 nàrada uvàca 12,276.012a à÷ramàs tàta catvàro yathàsaükalpitàþ pçthak 12,276.012c tàn sarvàn anupa÷ya tvaü samà÷rityaiva gàlava 12,276.013a teùàü teùàü tathà hi tvam à÷ramàõàü tatas tataþ 12,276.013c nànàråpaguõodde÷aü pa÷ya viprasthitaü pçthak 12,276.013e nayanti caiva te samyag abhipretam asaü÷ayam 12,276.014a çju pa÷yaüs tathà samyag à÷ramàõàü paràü gatim 12,276.014c yat tu niþ÷reyasaü samyak tac caivàsaü÷ayàtmakam 12,276.015a anugrahaü ca mitràõàm amitràõàü ca nigraham 12,276.015c saügrahaü ca trivargasya ÷reya àhur manãùiõaþ 12,276.016a nivçttiþ karmaõaþ pàpàt satataü puõya÷ãlatà 12,276.016c sadbhi÷ ca samudàcàraþ ÷reya etad asaü÷ayam 12,276.017a màrdavaü sarvabhåteùu vyavahàreùu càrjavam 12,276.017c vàk caiva madhurà proktà ÷reya etad asaü÷ayam 12,276.018a devatàbhyaþ pitçbhya÷ ca saüvibhàgo 'tithiùv api 12,276.018c asaütyàga÷ ca bhçtyànàü ÷reya etad asaü÷ayam 12,276.019a satyasya vacanaü ÷reyaþ satyaj¤ànaü tu duùkaram 12,276.019c yad bhåtahitam atyantam etat satyaü bravãmy aham 12,276.020a ahaükàrasya ca tyàgaþ praõayasya ca nigrahaþ 12,276.020c saütoùa÷ caikacaryà ca kåñasthaü ÷reya ucyate 12,276.021a dharmeõa vedàdhyayanaü vedàïgànàü tathaiva ca 12,276.021c vidyàrthànàü ca jij¤àsà ÷reya etad asaü÷ayam 12,276.022a ÷abdaråparasaspar÷àn saha gandhena kevalàn 12,276.022c nàtyartham upaseveta ÷reyaso 'rthã paraütapa 12,276.023a naktaücaryà divàsvapnam àlasyaü pai÷unaü madam 12,276.023c atiyogam ayogaü ca ÷reyaso 'rthã parityajet 12,276.024a karmotkarùaü na màrgeta pareùàü parinindayà 12,276.024c svaguõair eva màrgeta viprakarùaü pçthagjanàt 12,276.025a nirguõàs tv eva bhåyiùñham àtmasaübhàvino naràþ 12,276.025c doùair anyàn guõavataþ kùipanty àtmaguõakùayàt 12,276.026a anucyamànà÷ ca punas te manyante mahàjanàt 12,276.026c guõavattaram àtmànaü svena mànena darpitàþ 12,276.027a abruvan kasya cin nindàm àtmapåjàm avarõayan 12,276.027c vipa÷cid guõasaüpannaþ pràpnoty eva mahad ya÷aþ 12,276.028a abruvan vàti surabhir gandhaþ sumanasàü ÷uciþ 12,276.028c tathaivàvyàharan bhàti vimalo bhànur ambare 12,276.029a evamàdãni cànyàni parityaktàni medhayà 12,276.029c jvalanti ya÷asà loke yàni na vyàharanti ca 12,276.030a na loke dãpyate mårkhaþ kevalàtmapra÷aüsayà 12,276.030c api càpihitaþ ÷vabhre kçtavidyaþ prakà÷ate 12,276.031a asann uccair api proktaþ ÷abdaþ samupa÷àmyati 12,276.031c dãpyate tv eva lokeùu ÷anair api subhàùitam 12,276.032a måóhànàm avaliptànàm asàraü bhàùitaü bahu 12,276.032c dar÷ayaty antaràtmànaü divà råpam ivàü÷umàn 12,276.033a etasmàt kàraõàt praj¤àü mçgayante pçthagvidhàm 12,276.033c praj¤àlàbho hi bhåtànàm uttamaþ pratibhàti màm 12,276.034a nàpçùñaþ kasya cid bråyàn na cànyàyena pçcchataþ 12,276.034c j¤ànavàn api medhàvã jaóaval lokam àcaret 12,276.035a tato vàsaü parãkùeta dharmanityeùu sàdhuùu 12,276.035c manuùyeùu vadànyeùu svadharmanirateùu ca 12,276.036a caturõàü yatra varõànàü dharmavyatikaro bhavet 12,276.036c na tatra vàsaü kurvãta ÷reyorthã vai kathaü cana 12,276.037a niràrambho 'py ayam iha yathàlabdhopajãvanaþ 12,276.037c puõyaü puõyeùu vimalaü pàpaü pàpeùu càpnuyàt 12,276.038a apàm agnes tathendo÷ ca spar÷aü vedayate yathà 12,276.038c tathà pa÷yàmahe spar÷am ubhayoþ pàpapuõyayoþ 12,276.039a apa÷yanto 'nnaviùayaü bhu¤jate vighasà÷inaþ 12,276.039c bhu¤jànaü cànnaviùayàn viùayaü viddhi karmaõàm 12,276.040a yatràgamayamànànàm asatkàreõa pçcchatàm 12,276.040c prabråyàd brahmaõo dharmaü tyajet taü de÷am àtmavàn 12,276.040d*0739_01 durvçtto 'pi varo vipro na ca ÷ådro jitendriyaþ 12,276.040d*0739_02 kaþ parityajya gàü duùñàü duhyec chãlavatãü kharãm 12,276.040d*0739_03 paõóitasyàpi ÷ådrasya sarva÷àstraratasya ca 12,276.040d*0739_04 vacanaü tasya na gràhyaü ÷unocchiùñaü havir yathà 12,276.041a ÷iùyopàdhyàyikà vçttir yatra syàt susamàhità 12,276.041c yathàvac chàstrasaüpannà kas taü de÷aü parityajet 12,276.042a àkà÷asthà dhruvaü yatra doùaü bråyur vipa÷citàm 12,276.042c àtmapåjàbhikàmà vai ko vaset tatra paõóitaþ 12,276.043a yatra saüloóità lubdhaiþ pràya÷o dharmasetavaþ 12,276.043c pradãptam iva ÷ailàntaü kas taü de÷aü na saütyajet 12,276.044a yatra dharmam anà÷aïkà÷ careyur vãtamatsaràþ 12,276.044c caret tatra vasec caiva puõya÷ãleùu sàdhuùu 12,276.045a dharmam arthanimittaü tu careyur yatra mànavàþ 12,276.045c na tàn anuvasej jàtu te hi pàpakçto janàþ 12,276.046a karmaõà yatra pàpena vartante jãvitespavaþ 12,276.046c vyavadhàvet tatas tårõaü sasarpàc charaõàd iva 12,276.047a yena khañvàü samàråóhaþ karmaõànu÷ayã bhavet 12,276.047c àditas tan na kartavyam icchatà bhavam àtmanaþ 12,276.048a yatra ràjà ca ràj¤a÷ ca puruùàþ pratyanantaràþ 12,276.048c kuñumbinàm agrabhujas tyajet tad ràùñram àtmavàn 12,276.049a ÷rotriyàs tv agrabhoktàro dharmanityàþ sanàtanàþ 12,276.049c yàjanàdhyàpane yuktà yatra tad ràùñram àvaset 12,276.050a svàhàsvadhàvaùañkàrà yatra samyag anuùñhitàþ 12,276.050c ajasraü caiva vartante vaset tatràvicàrayan 12,276.051a a÷ucãny atra pa÷yeta bràhmaõàn vçttikar÷itàn 12,276.051c tyajet tad ràùñram àsannam upasçùñam ivàmiùam 12,276.052a prãyamàõà narà yatra prayaccheyur ayàcitàþ 12,276.052c svasthacitto vaset tatra kçtakçtya ivàtmavàn 12,276.053a daõóo yatràvinãteùu satkàra÷ ca kçtàtmasu 12,276.053c caret tatra vasec caiva puõya÷ãleùu sàdhuùu 12,276.054a upasçùñeùv adànteùu duràcàreùv asàdhuùu 12,276.054c avinãteùu lubdheùu sumahad daõóadhàraõam 12,276.055a yatra ràjà dharmanityo ràjyaü vai paryupàsità 12,276.055c apàsya kàmàn kàme÷o vaset tatràvicàrayan 12,276.056a tathà÷ãlà hi ràjànaþ sarvàn viùayavàsinaþ 12,276.056c ÷reyasà yojayanty à÷u ÷reyasi pratyupasthite 12,276.057a pçcchatas te mayà tàta ÷reya etad udàhçtam 12,276.057c na hi ÷akyaü pradhànena ÷reyaþ saükhyàtum àtmanaþ 12,276.058a evaü pravartamànasya vçttiü praõihitàtmanaþ 12,276.058c tapasaiveha bahulaü ÷reyo vyaktaü bhaviùyati 12,277.001 yudhiùñhira uvàca 12,277.001a kathaü nu muktaþ pçthivãü cared asmadvidho nçpaþ 12,277.001c nityaü kai÷ ca guõair yuktaþ saïgapà÷àd vimucyate 12,277.002 bhãùma uvàca 12,277.002a atra te vartayiùyàmi itihàsaü puràtanam 12,277.002c ariùñaneminà proktaü sagaràyànupçcchate 12,277.003 sagara uvàca 12,277.003a kiü ÷reyaþ paramaü brahman kçtveha sukham a÷nute 12,277.003c kathaü na ÷ocen na kùubhyed etad icchàmi veditum 12,277.004 bhãùma uvàca 12,277.004a evam uktas tadà tàrkùyaþ sarva÷àstravi÷àradaþ 12,277.004c vibudhya saüpadaü càgryàü sad vàkyam idam abravãt 12,277.005a sukhaü mokùasukhaü loke na ca loko 'vagacchati 12,277.005c prasaktaþ putrapa÷uùu dhanadhànyasamàkulaþ 12,277.006a saktabuddhir a÷àntàtmà na sa ÷akya÷ cikitsitum 12,277.006c snehapà÷asito måóho na sa mokùàya kalpate 12,277.007a snehajàn iha te pà÷àn vakùyàmi ÷çõu tàn mama 12,277.007c sakarõakena ÷irasà ÷akyà÷ chettuü vijànatà 12,277.008a saübhàvya putràn kàlena yauvanasthàn nive÷ya ca 12,277.008c samarthठjãvane j¤àtvà mukta÷ cara yathàsukham 12,277.009a bhàryàü putravatãü vçddhàü làlitàü putravatsalàm 12,277.009c j¤àtvà prajahi kàle tvaü paràrtham anudç÷ya ca 12,277.010a sàpatyo nirapatyo và mukta÷ cara yathàsukham 12,277.010c indriyair indriyàrthàüs tvam anubhåya yathàvidhi 12,277.011a kçtakautåhalas teùu mukta÷ cara yathàsukham 12,277.011c upapattyopalabdheùu làbheùu ca samo bhava 12,277.012a eùa tàvat samàsena tava saükãrtito mayà 12,277.012c mokùàrtho vistareõàpi bhåyo vakùyàmi tac chçõu 12,277.013a muktà vãtabhayà loke caranti sukhino naràþ 12,277.013c saktabhàvà vina÷yanti naràs tatra na saü÷ayaþ 12,277.014a àhàrasaücayà÷ caiva tathà kãñapipãlikàþ 12,277.014c asaktàþ sukhino loke saktà÷ caiva vinà÷inaþ 12,277.015a svajane na ca te cintà kartavyà mokùabuddhinà 12,277.015c ime mayà vinàbhåtà bhaviùyanti kathaü tv iti 12,277.016a svayam utpadyate jantuþ svayam eva vivardhate 12,277.016c sukhaduþkhe tathà mçtyuü svayam evàdhigacchati 12,277.017a bhojanàcchàdane caiva màtrà pitrà ca saügraham 12,277.017c svakçtenàdhigacchanti loke nàsty akçtaü purà 12,277.018a dhàtrà vihitabhakùyàõi sarvabhåtàni medinãm 12,277.018c loke viparidhàvanti rakùitàni svakarmabhiþ 12,277.019a svayaü mçtpiõóabhåtasya paratantrasya sarvadà 12,277.019c ko hetuþ svajanaü poùñuü rakùituü vàdçóhàtmanaþ 12,277.020a svajanaü hi yadà mçtyur hanty eva tava pa÷yataþ 12,277.020c kçte 'pi yatne mahati tatra boddhavyam àtmanà 12,277.021a jãvantam api caivainaü bharaõe rakùaõe tathà 12,277.021c asamàpte parityajya pa÷càd api mariùyasi 12,277.022a yadà mçta÷ ca svajanaü na j¤àsyasi kathaü cana 12,277.022c sukhitaü duþkhitaü vàpi nanu boddhavyam àtmanà 12,277.023a mçte và tvayi jãve và yadi bhokùyati vai janaþ 12,277.023c svakçtaü nanu buddhvaivaü kartavyaü hitam àtmanaþ 12,277.024a evaü vijànaül loke 'smin kaþ kasyety abhini÷citaþ 12,277.024c mokùe nive÷aya mano bhåya÷ càpy upadhàraya 12,277.025a kùutpipàsàdayo bhàvà jità yasyeha dehinaþ 12,277.025c krodho lobhas tathà mohaþ sattvavàn mukta eva saþ 12,277.026a dyåte pàne tathà strãùu mçgayàyàü ca yo naraþ 12,277.026c na pramàdyati saümohàt satataü mukta eva saþ 12,277.027a divase divase nàma ràtrau ràtrau sadà sadà 12,277.027c bhoktavyam iti yaþ khinno doùabuddhiþ sa ucyate 12,277.028a àtmabhàvaü tathà strãùu muktam eva punaþ punaþ 12,277.028c yaþ pa÷yati sadà yukto yathàvan mukta eva saþ 12,277.029a saübhavaü ca vinà÷aü ca bhåtànàü ceùñitaü tathà 12,277.029c yas tattvato vijànàti loke 'smin mukta eva saþ 12,277.030a prasthaü vàhasahasreùu yàtràrthaü caiva koñiùu 12,277.030c pràsàde ma¤cakasthànaü yaþ pa÷yati sa mucyate 12,277.031a mçtyunàbhyàhataü lokaü vyàdhibhi÷ copapãóitam 12,277.031c avçttikar÷itaü caiva yaþ pa÷yati sa mucyate 12,277.032a yaþ pa÷yati sukhã tuùño napa÷yaü÷ ca vihanyate 12,277.032c ya÷ càpy alpena saütuùño loke 'smin mukta eva saþ 12,277.033a agnãùomàv idaü sarvam iti ya÷ cànupa÷yati 12,277.033c na ca saüspç÷yate bhàvair adbhutair mukta eva saþ 12,277.034a paryaïka÷ayyà bhåmi÷ ca samàne yasya dehinaþ 12,277.034c ÷àlaya÷ ca kadannaü ca yasya syàn mukta eva saþ 12,277.035a kùaumaü ca ku÷acãraü ca kau÷eyaü valkalàni ca 12,277.035c àvikaü carma ca samaü yasya syàn mukta eva saþ 12,277.036a pa¤cabhåtasamudbhåtaü lokaü ya÷ cànupa÷yati 12,277.036c tathà ca vartate dçùñvà loke 'smin mukta eva saþ 12,277.037a sukhaduþkhe same yasya làbhàlàbhau jayàjayau 12,277.037c icchàdveùau bhayodvegau sarvathà mukta eva saþ 12,277.038a raktamåtrapurãùàõàü doùàõàü saücayaü tathà 12,277.038c ÷arãraü doùabahulaü dçùñvà cedaü vimucyate 12,277.039a valãpalitasaüyogaü kàr÷yaü vaivarõyam eva ca 12,277.039c kubjabhàvaü ca jarayà yaþ pa÷yati sa mucyate 12,277.040a puüstvopaghàtaü kàlena dar÷anoparamaü tathà 12,277.040c bàdhiryaü pràõamandatvaü yaþ pa÷yati sa mucyate 12,277.041a gatàn çùãüs tathà devàn asuràü÷ ca tathà gatàn 12,277.041c lokàd asmàt paraü lokaü yaþ pa÷yati sa mucyate 12,277.042a prabhàvair anvitàs tais taiþ pàrthivendràþ sahasra÷aþ 12,277.042c ye gatàþ pçthivãü tyaktvà iti j¤àtvà vimucyate 12,277.043a arthàü÷ ca durlabhàül loke kle÷àü÷ ca sulabhàüs tathà 12,277.043c duþkhaü caiva kuñumbàrthe yaþ pa÷yati sa mucyate 12,277.044a apatyànàü ca vaiguõyaü janaü viguõam eva ca 12,277.044c pa÷yan bhåyiùñha÷o loke ko mokùaü nàbhipåjayet 12,277.045a ÷àstràl lokàc ca yo buddhaþ sarvaü pa÷yati mànavaþ 12,277.045c asàram iva mànuùyaü sarvathà mukta eva saþ 12,277.046a etac chrutvà mama vaco bhavàü÷ caratu muktavat 12,277.046c gàrhasthye yadi te mokùe kçtà buddhir aviklavà 12,277.047a tat tasya vacanaü ÷rutvà samyak sa pçthivãpatiþ 12,277.047c mokùajai÷ ca guõair yuktaþ pàlayàm àsa ca prajàþ 12,278.001 yudhiùñhira uvàca 12,278.001a tiùñhate me sadà tàta kautåhalam idaü hçdi 12,278.001c tad ahaü ÷rotum icchàmi tvattaþ kurupitàmaha 12,278.002a kathaü devarùir u÷anà sadà kàvyo mahàmatiþ 12,278.002c asuràõàü priyakaraþ suràõàm apriye rataþ 12,278.003a vardhayàm àsa teja÷ ca kimartham amitaujasàm 12,278.003c nityaü vairanibaddhà÷ ca dànavàþ surasattamaiþ 12,278.004a kathaü càpy u÷anà pràpa ÷ukratvam amaradyutiþ 12,278.004c çddhiü ca sa kathaü pràptaþ sarvam etad bravãhi me 12,278.005a na yàti ca sa tejasvã madhyena nabhasaþ katham 12,278.005c etad icchàmi vij¤àtuü nikhilena pitàmaha 12,278.006 bhãùma uvàca 12,278.006a ÷çõu ràjann avahitaþ sarvam etad yathàtatham 12,278.006c yathàmati yathà caitac chrutapårvaü mayànagha 12,278.007a eùa bhàrgavadàyàdo muniþ satyo dçóhavrataþ 12,278.007c asuràõàü priyakaro nimitte karuõàtmake 12,278.008a indro 'tha dhanado ràjà yakùarakùodhipaþ sa ca 12,278.008c prabhaviùõu÷ ca ko÷asya jagata÷ ca tathà prabhuþ 12,278.009a tasyàtmànam athàvi÷ya yogasiddho mahàmuniþ 12,278.009c ruddhvà dhanapatiü devaü yogena hçtavàn vasu 12,278.010a hçte dhane tataþ ÷arma na lebhe dhanadas tathà 12,278.010c àpannamanyuþ saüvignaþ so 'bhyagàt surasattamam 12,278.011a nivedayàm àsa tadà ÷ivàyàmitatejase 12,278.011c deva÷reùñhàya rudràya saumyàya bahuråpiõe 12,278.012 kubera uvàca 12,278.012a yogàtmakeno÷anasà ruddhvà mama hçtaü vasu 12,278.012c yogenàtmagatiü kçtvà niþsçta÷ ca mahàtapàþ 12,278.013 bhãùma uvàca 12,278.013a etac chrutvà tataþ kruddho mahàyogã mahe÷varaþ 12,278.013c saüraktanayano ràja¤ ÷ålam àdàya tasthivàn 12,278.014a kvàsvau kvàsàv iti pràha gçhãtvà paramàyudham 12,278.014c u÷anà dåratas tasya babhau j¤àtvà cikãrùitam 12,278.015a sa mahàyogino buddhvà taü roùaü vai mahàtmanaþ 12,278.015c gatim àgamanaü vetti sthànaü vetti tataþ prabhuþ 12,278.016a saücintyogreõa tapasà mahàtmànaü mahe÷varam 12,278.016c u÷anà yogasiddhàtmà ÷ålàgre pratyadç÷yata 12,278.017a vij¤àtaråpaþ sa tadà tapaþsiddhena dhanvinà 12,278.017c j¤àtvà ÷ålaü ca deve÷aþ pàõinà samanàmayat 12,278.018a ànatenàtha ÷ålena pàõinàmitatejasà 12,278.018c pinàkam iti covàca ÷ålam ugràyudhaþ prabhuþ 12,278.018d*0740_01 sa tu praviùña u÷anà pàõiü màhe÷varaü prabhuþ 12,278.019a pàõimadhyagataü dçùñvà bhàrgavaü tam umàpatiþ 12,278.019c àsyaü vivçtya kakudã pàõiü saüpràkùipac chanaiþ 12,278.020a sa tu praviùña u÷anà koùñhaü màhe÷varaü prabhuþ 12,278.020c vyacarac càpi tatràsau mahàtmà bhçgunandanaþ 12,278.021 yudhiùñhira uvàca 12,278.021a kimarthaü vyacarad ràjann u÷anà tasya dhãmataþ 12,278.021c jañhare devadevasya kiü càkàrùãn mahàdyutiþ 12,278.022 bhãùma uvàca 12,278.022a purà so 'ntarjalagataþ sthàõubhåto mahàvrataþ 12,278.022c varùàõàm abhavad ràjan prayutàny arbudàni ca 12,278.023a udatiùñhat tapas taptvà du÷caraü sa mahàhradàt 12,278.023c tato devàtidevas taü brahmà samupasarpata 12,278.024a tapovçddhim apçcchac ca ku÷alaü cainam avyayam 12,278.024c tapaþ sucãrõam iti ca provàca vçùabhadhvajaþ 12,278.025a tatsaüyogena vçddhiü càpy apa÷yat sa tu ÷aükaraþ 12,278.025c mahàmatir acintyàtmà satyadharmarataþ sadà 12,278.026a sa tenàóhyo mahàyogã tapasà ca dhanena ca 12,278.026c vyaràjata mahàràja triùu lokeùu vãryavàn 12,278.027a tataþ pinàkã yogàtmà dhyànayogaü samàvi÷at 12,278.027c u÷anà tu samudvigno nililye jañhare tataþ 12,278.028a tuùñàva ca mahàyogã devaü tatrastha eva ca 12,278.028c niþsàraü kàïkùamàõas tu tejasà pratyahanyata 12,278.029a u÷anà tu tadovàca jañharastho mahàmuniþ 12,278.029c prasàdaü me kuruùveti punaþ punar ariüdama 12,278.030a tam uvàca mahàdevo gaccha ÷i÷nena mokùaõam 12,278.030c iti srotàüsi sarvàõi ruddhvà trida÷apuügavaþ 12,278.031a apa÷yamànaþ sa dvàraü sarvataþpihito muniþ 12,278.031c paryakràmad dahyamàna ita÷ ceta÷ ca tejasà 12,278.032a sa viniùkramya ÷i÷nena ÷ukratvam abhipedivàn 12,278.032c kàryeõa tena nabhaso nàgacchata ca madhyataþ 12,278.032d*0741_01 tata eva ca deveùu sapratiùñho mahàmuniþ 12,278.032d*0741_02 paurohityaü ca daityànàü cakre tejovivçddhaye 12,278.033a niùkràntam atha taü dçùñvà jvalantam iva tejasà 12,278.033c bhavo roùasamàviùñaþ ÷ålodyatakaraþ sthitaþ 12,278.034a nyavàrayata taü devã kruddhaü pa÷upatiü patim 12,278.034c putratvam agamad devyà vàrite ÷aükare ca saþ 12,278.035 devy uvàca 12,278.035a hiüsanãyas tvayà naiùa mama putratvam àgataþ 12,278.035c na hi devodaràt ka÷ cin niþsçto nà÷am archati 12,278.036 bhãùma uvàca 12,278.036a tataþ prãto 'bhavad devyàþ prahasaü÷ cedam abravãt 12,278.036c gacchatv eùa yathàkàmam iti ràjan punaþ punaþ 12,278.037a tataþ praõamya varadaü devaü devãm umàü tathà 12,278.037c u÷anà pràpa tad dhãmàn gatim iùñàü mahàmuniþ 12,278.038a etat te kathitaü tàta bhàrgavasya mahàtmanaþ 12,278.038c caritaü bharata÷reùñha yan màü tvaü paripçcchasi 12,279.001 yudhiùñhira uvàca 12,279.001a ataþ paraü mahàbàho yac chreyas tad vadasva me 12,279.001c na tçpyàmy amçtasyeva vacasas te pitàmaha 12,279.002a kiü karma puruùaþ kçtvà ÷ubhaü puruùasattama 12,279.002c ÷reyaþ param avàpnoti pretya ceha ca tad vada 12,279.003 bhãùma uvàca 12,279.003a atra te vartayiùyàmi yathà pårvaü mahàya÷àþ 12,279.003c parà÷araü mahàtmànaü papraccha janako nçpaþ 12,279.004a kiü ÷reyaþ sarvabhåtànàm asmiül loke paratra ca 12,279.004c yad bhavet pratipattavyaü tad bhavàn prabravãtu me 12,279.005a tataþ sa tapasà yuktaþ sarvadharmavidhànavit 12,279.005c nçpàyànugrahamanà munir vàkyam athàbravãt 12,279.006a dharma eva kçtaþ ÷reyàn iha loke paratra ca 12,279.006c tasmàd dhi paramaü nàsti yathà pràhur manãùiõaþ 12,279.007a pratipadya naro dharmaü svargaloke mahãyate 12,279.007c dharmàtmakaþ karmavidhir dehinàü nçpasattama 12,279.007e tasminn à÷ramiõaþ santaþ svakarmàõãha kurvate 12,279.008a caturvidhà hi lokasya yàtrà tàta vidhãyate 12,279.008c martyà yatràvatiùñhante sà ca kàmàt pravartate 12,279.009a sukçtàsukçtaü karma niùevya vividhaiþ kramaiþ 12,279.009c da÷àrdhapravibhaktànàü bhåtànàü bahudhà gatiþ 12,279.010a sauvarõaü ràjataü vàpi yathà bhàõóaü niùicyate 12,279.010c tathà niùicyate jantuþ pårvakarmava÷ànugaþ 12,279.011a nàbãjàj jàyate kiü cin nàkçtvà sukham edhate 12,279.011c sukçtã vindati sukhaü pràpya dehakùayaü naraþ 12,279.012a daivaü tàta na pa÷yàmi nàsti daivasya sàdhanam 12,279.012c svabhàvato hi saüsiddhà devagandharvadànavàþ 12,279.013a pretya jàtikçtaü karma na smaranti sadà janàþ 12,279.013c te vai tasya phalapràptau karma càpi caturvidham 12,279.014a lokayàtrà÷raya÷ caiva ÷abdo vedà÷rayaþ kçtaþ 12,279.014c ÷àntyarthaü manasas tàta naitad vçddhànu÷àsanam 12,279.015a cakùuùà manasà vàcà karmaõà ca caturvidham 12,279.015c kurute yàdç÷aü karma tàdç÷aü pratipadyate 12,279.016a nirantaraü ca mi÷raü ca phalate karma pàrthiva 12,279.016c kalyàõaü yadi và pàpaü na tu nà÷o 'sya vidyate 12,279.017a kadà cit sukçtaü tàta kåñastham iva tiùñhati 12,279.017c majjamànasya saüsàre yàvad duþkhàd vimucyate 12,279.018a tato duþkhakùayaü kçtvà sukçtaü karma sevate 12,279.018c sukçtakùayàd duùkçtaü ca tad viddhi manujàdhipa 12,279.019a damaþ kùamà dhçtis tejaþ saütoùaþ satyavàdità 12,279.019c hrãr ahiüsàvyasanità dàkùyaü ceti sukhàvahàþ 12,279.020a duùkçte sukçte vàpi na jantur ayato bhavet 12,279.020c nityaü manaþsamàdhàne prayateta vicakùaõaþ 12,279.021a nàyaü parasya sukçtaü duùkçtaü vàpi sevate 12,279.021c karoti yàdç÷aü karma tàdç÷aü pratipadyate 12,279.022a sukhaduþkhe samàdhàya pumàn anyena gacchati 12,279.022c anyenaiva janaþ sarvaþ saügato ya÷ ca pàrthiva 12,279.023a pareùàü yad asåyeta na tat kuryàt svayaü naraþ 12,279.023c yo hy asåyus tathàyuktaþ so 'vahàsaü niyacchati 12,279.024a bhãrå ràjanyo bràhmaõaþ sarvabhakùo; vai÷yo 'nãhàvàn hãnavarõo 'lasa÷ ca 12,279.024c vidvàü÷ cà÷ãlo vçttahãnaþ kulãnaþ; satyàd bhraùño bràhmaõaþ strã ca duùñà 12,279.025a ràgã muktaþ pacamàno ''tmahetor; mårkho vaktà nçpahãnaü ca ràùñram 12,279.025c ete sarve ÷ocyatàü yànti ràjan; ya÷ càyuktaþ snehahãnaþ prajàsu 12,280.001 parà÷ara uvàca 12,280.001a manoratharathaü pràpya indriyàrthahayaü naraþ 12,280.001c ra÷mibhir j¤ànasaübhåtair yo gacchati sa buddhimàn 12,280.002a sevà÷ritena manasà vçttihãnasya ÷asyate 12,280.002c dvijàtihastàn nirvçttà na tu tulyàt parasparam 12,280.003a àyur nasulabhaü labdhvà nàvakarùed vi÷àü pate 12,280.003c utkarùàrthaü prayatate naraþ puõyena karmaõà 12,280.004a varõebhyo 'pi paribhraùñaþ sa vai saümànam arhati 12,280.004c na tu yaþ satkriyàü pràpya ràjasaü karma sevate 12,280.005a varõotkarùam avàpnoti naraþ puõyena karmaõà 12,280.005c durlabhaü tam alabdhà hi hanyàt pàpena karmaõà 12,280.006a aj¤ànàd dhi kçtaü pàpaü tapasaivàbhinirõudet 12,280.006c pàpaü hi karma phalati pàpam eva svayaü kçtam 12,280.006e tasmàt pàpaü na seveta karma duþkhaphalodayam 12,280.007a pàpànubandhaü yat karma yady api syàn mahàphalam 12,280.007c na tat seveta medhàvã ÷uciþ kusalilaü yathà 12,280.008a kiükaùñam anupa÷yàmi phalaü pàpasya karmaõaþ 12,280.008c pratyàpannasya hi sato nàtmà tàvad virocate 12,280.009a pratyàpatti÷ ca yasyeha bàli÷asya na jàyate 12,280.009c tasyàpi sumahàüs tàpaþ prasthitasyopajàyate 12,280.010a viraktaü ÷odhyate vastraü na tu kçùõopasaühitam 12,280.010c prayatnena manuùyendra pàpam evaü nibodha me 12,280.011a svayaü kçtvà tu yaþ pàpaü ÷ubham evànutiùñhati 12,280.011c pràya÷cittaü naraþ kartum ubhayaü so '÷nute pçthak 12,280.012a aj¤ànàt tu kçtàü hiüsàm ahiüsà vyapakarùati 12,280.012c bràhmaõàþ ÷àstranirde÷àd ity àhur brahmavàdinaþ 12,280.013a tathà kàmakçtaü càsya vihiüsaivàpakarùati 12,280.013c ity àhur dharma÷àstraj¤à bràhmaõà vedapàragàþ 12,280.014a ahaü tu tàvat pa÷yàmi karma yad vartate kçtam 12,280.014c guõayuktaü prakà÷aü ca pàpenànupasaühitam 12,280.015a yathà såkùmàõi karmàõi phalantãha yathàtatham 12,280.015c buddhiyuktàni tànãha kçtàni manasà saha 12,280.016a bhavaty alpaphalaü karma sevitaü nityam ulbaõam 12,280.016c abuddhipårvaü dharmaj¤a kçtam ugreõa karmaõà 12,280.017a kçtàni yàni karmàõi daivatair munibhis tathà 12,280.017c nàcaret tàni dharmàtmà ÷rutvà càpi na kutsayet 12,280.018a saücintya manasà ràjan viditvà ÷aktim àtmanaþ 12,280.018c karoti yaþ ÷ubhaü karma sa vai bhadràõi pa÷yati 12,280.019a nave kapàle salilaü saünyastaü hãyate yathà 12,280.019c navetare tathàbhàvaü pràpnoti sukhabhàvitam 12,280.020a satoye 'nyat tu yat toyaü tasminn eva prasicyate 12,280.020c vçddhe vçddhim avàpnoti salile salilaü yathà 12,280.021a evaü karmàõi yànãha buddhiyuktàni bhåpate 12,280.021c nasamànãha hãnàni tàni puõyatamàny api 12,280.022a ràj¤à jetavyàþ sàyudhà÷ connatà÷ ca; samyak kartavyaü pàlanaü ca prajànàm 12,280.022c agni÷ ceyo bahubhi÷ càpi yaj¤air; ante madhye và vanam à÷ritya stheyam 12,280.023a damànvitaþ puruùo dharma÷ãlo; bhåtàni càtmànam ivànupa÷yet 12,280.023c garãyasaþ påjayed àtma÷aktyà; satyena ÷ãlena sukhaü narendra 12,281.001 parà÷ara uvàca 12,281.001a kaþ kasya copakurute ka÷ ca kasmai prayacchati 12,281.001c pràõã karoty ayaü karma sarvam àtmàrtham àtmanà 12,281.002a gauraveõa parityaktaü niþsnehaü parivarjayet 12,281.002c sodaryaü bhràtaram api kim utànyaü pçthagjanam 12,281.003a vi÷iùñasya vi÷iùñàc ca tulyau dànapratigrahau 12,281.003c tayoþ puõyataraü dànaü tad dvijasya prayacchataþ 12,281.004a nyàyàgataü dhanaü varõair nyàyenaiva vivardhitam 12,281.004c saürakùyaü yatnam àsthàya dharmàrtham iti ni÷cayaþ 12,281.005a na dharmàrthã nç÷aüsena karmaõà dhanam arjayet 12,281.005c ÷aktitaþ sarvakàryàõi kuryàn narddhim anusmaret 12,281.006a apo hi prayataþ ÷ãtàs tàpità jvalanena và 12,281.006c ÷aktito 'tithaye dattvà kùudhàrtàyà÷nute phalam 12,281.007a rantidevena lokeùñà siddhiþ pràptà mahàtmanà 12,281.007c phalapatrair atho målair munãn arcitavàn asau 12,281.008a tair eva phalapatrai÷ ca sa màñharam atoùayat 12,281.008c tasmàl lebhe paraü sthànaü ÷aibyo 'pi pçthivãpatiþ 12,281.009a devatàtithibhçtyebhyaþ pitçbhyo 'thàtmanas tathà 12,281.009c çõavठjàyate martyas tasmàd ançõatàü vrajet 12,281.010a svàdhyàyena maharùibhyo devebhyo yaj¤akarmaõà 12,281.010c pitçbhyaþ ÷ràddhadànena nçõàm abhyarcanena ca 12,281.011a vàcaþ ÷eùàvahàryeõa pàlanenàtmano 'pi ca 12,281.011c yathàvad bhçtyavargasya cikãrùed dharmam àditaþ 12,281.012a prayatnena ca saüsiddhà dhanair api vivarjitàþ 12,281.012c samyag ghutvà hutavahaü munayaþ siddhim àgatàþ 12,281.013a vi÷vàmitrasya putratvam çcãkatanayo 'gamat 12,281.013c çgbhiþ stutvà mahàbhàgo devàn vai yaj¤abhàginaþ 12,281.014a gataþ ÷ukratvam u÷anà devadevaprasàdanàt 12,281.014c devãü stutvà tu gagane modate tejasà vçtaþ 12,281.015a asito devala÷ caiva tathà nàradaparvatau 12,281.015c kakùãvठjàmadagnya÷ ca ràmas tàõóyas tathàü÷umàn 12,281.016a vasiùñho jamadagni÷ ca vi÷vàmitro 'trir eva ca 12,281.016c bharadvàjo hari÷ma÷ruþ kuõóadhàraþ ÷ruta÷ravàþ 12,281.017a ete maharùayaþ stutvà viùõum çgbhiþ samàhitàþ 12,281.017c lebhire tapasà siddhiü prasàdàt tasya dhãmataþ 12,281.018a anarhà÷ càrhatàü pràptàþ santaþ stutvà tam eva ha 12,281.018c na tu vçddhim ihànvicchet karma kçtvà jugupsitam 12,281.019a ye 'rthà dharmeõa te satyà ye 'dharmeõa dhig astu tàn 12,281.019c dharmaü vai ÷à÷vataü loke na jahyàd dhanakàïkùayà 12,281.020a àhitàgnir hi dharmàtmà yaþ sa puõyakçd uttamaþ 12,281.020c vedà hi sarve ràjendra sthitàs triùv agniùu prabho 12,281.021a sa càpy agnyàhito vipraþ kriyà yasya na hãyate 12,281.021c ÷reyo hy anàhitàgnitvam agnihotraü na niùkriyam 12,281.022a agnir àtmà ca màtà ca pità janayità tathà 12,281.022c guru÷ ca nara÷àrdåla paricaryà yathàtatham 12,281.023a mànaü tyaktvà yo naro vçddhasevã; vidvàn klãbaþ pa÷yati prãtiyogàt 12,281.023c dàkùyeõàhãno dharmayukto nadànto; loke 'smin vai påjyate sadbhir àryaþ 12,282.001 parà÷ara uvàca 12,282.001a vçttiþ sakà÷àd varõebhyas tribhyo hãnasya ÷obhanà 12,282.001c prãtyopanãtà nirdiùñà dharmiùñhàn kurute sadà 12,282.002a vçtti÷ cen nàsti ÷ådrasya pitçpaitàmahã dhruvà 12,282.002c na vçttiü parato màrgec chu÷råùàü tu prayojayet 12,282.003a sadbhis tu saha saüsargaþ ÷obhate dharmadar÷ibhiþ 12,282.003c nityaü sarvàsv avasthàsu nàsadbhir iti me matiþ 12,282.004a yathodayagirau dravyaü saünikarùeõa dãpyate 12,282.004c tathà satsaünikarùeõa hãnavarõo 'pi dãpyate 12,282.005a yàdç÷ena hi varõena bhàvyate ÷uklam ambaram 12,282.005c tàdç÷aü kurute råpam etad evam avaihi me 12,282.006a tasmàd guõeùu rajyethà mà doùeùu kadà cana 12,282.006c anityam iha martyànàü jãvitaü hi calàcalam 12,282.007a sukhe và yadi và duþkhe vartamàno vicakùaõaþ 12,282.007c ya÷ cinoti ÷ubhàny eva sa bhadràõãha pa÷yati 12,282.008a dharmàd apetaü yat karma yady api syàn mahàphalam 12,282.008c na tat seveta medhàvã na tad dhitam ihocyate 12,282.008d*0742_01 dharmeõa sahitaü yat tu bhaved alpaphalodayam 12,282.008d*0742_02 tat kàryam avi÷aïkena karmàtyantasukhàvaham 12,282.009a yo hçtvà gosahasràõi nçpo dadyàd arakùità 12,282.009c sa ÷abdamàtraphalabhàg ràjà bhavati taskaraþ 12,282.010a svayaübhår asçjac càgre dhàtàraü lokapåjitam 12,282.010c dhàtàsçjat putram ekaü prajànàü dhàraõe ratam 12,282.011a tam arcayitvà vai÷yas tu kuryàd atyartham çddhimat 12,282.011c rakùitavyaü tu ràjanyair upayojyaü dvijàtibhiþ 12,282.012a ajihmair a÷añhakrodhair havyakavyaprayoktçbhiþ 12,282.012c ÷ådrair nirmàrjanaü kàryam evaü dharmo na na÷yati 12,282.013a apranaùñe tato dharme bhavanti sukhitàþ prajàþ 12,282.013c sukhena tàsàü ràjendra modante divi devatàþ 12,282.014a tasmàd yo rakùati nçpaþ sa dharmeõàbhipåjyate 12,282.014c adhãte càpi yo vipro vai÷yo ya÷ càrjane rataþ 12,282.015a ya÷ ca ÷u÷råùate ÷ådraþ satataü niyatendriyaþ 12,282.015c ato 'nyathà manuùyendra svadharmàt parihãyate 12,282.016a pràõasaütàpanirdiùñàþ kàkiõyo 'pi mahàphalàþ 12,282.016c nyàyenopàrjità dattàþ kim utànyàþ sahasra÷aþ 12,282.017a satkçtya tu dvijàtibhyo yo dadàti naràdhipa 12,282.017c yàdç÷aü tàdç÷aü nityam a÷nàti phalam årjitam 12,282.018a abhigamya dattaü tuùñyà yad dhanyam àhur abhiùñutam 12,282.018c yàcitena tu yad dattaü tad àhur madhyamaü budhàþ 12,282.019a avaj¤ayà dãyate yat tathaivà÷raddhayàpi ca 12,282.019c tad àhur adhamaü dànaü munayaþ satyavàdinaþ 12,282.020a atikrame majjamàno vividhena naraþ sadà 12,282.020c tathà prayatnaü kurvãta yathà mucyeta saü÷ayàt 12,282.021a damena ÷obhate vipraþ kùatriyo vijayena tu 12,282.021c dhanena vai÷yaþ ÷ådras tu nityaü dàkùyeõa ÷obhate 12,283.001 parà÷ara uvàca 12,283.001a pratigrahàgatà vipre kùatriye ÷astranirjitàþ 12,283.001c vai÷ye nyàyàrjità÷ caiva ÷ådre ÷u÷råùayàrjitàþ 12,283.001e svalpàpy arthàþ pra÷asyante dharmasyàrthe mahàphalàþ 12,283.002a nityaü trayàõàü varõànàü ÷ådraþ ÷u÷råùur ucyate 12,283.002c kùatradharmà vai÷yadharmà nàvçttiþ patati dvijaþ 12,283.002e ÷ådrakarmà yadà tu syàt tadà patati vai dvijaþ 12,283.003a vàõijyaü pà÷upàlyaü ca tathà ÷ilpopajãvanam 12,283.003c ÷ådrasyàpi vidhãyante yadà vçttir na jàyate 12,283.004a raïgàvataraõaü caiva tathà råpopajãvanam 12,283.004c madyamàüsopajãvyaü ca vikrayo lohacarmaõoþ 12,283.005a apårviõà na kartavyaü karma loke vigarhitam 12,283.005c kçtapårviõas tu tyajato mahàn dharma iti ÷rutiþ 12,283.006a saüsiddhaþ puruùo loke yad àcarati pàpakam 12,283.006c madenàbhiplutamanàs tac ca nagràhyam ucyate 12,283.007a ÷råyante hi puràõe vai prajà dhigdaõóa÷àsanàþ 12,283.007c dàntà dharmapradhànà÷ ca nyàyadharmànuvartakàþ 12,283.008a dharma eva sadà néõàm iha ràjan pra÷asyate 12,283.008c dharmavçddhà guõàn eva sevante hi narà bhuvi 12,283.009a taü dharmam asuràs tàta nàmçùyanta janàdhipa 12,283.009c vivardhamànàþ krama÷as tatra te 'nvàvi÷an prajàþ 12,283.010a teùàü darpaþ samabhavat prajànàü dharmanà÷anaþ 12,283.010c darpàtmanàü tataþ krodhaþ punas teùàm ajàyata 12,283.011a tataþ krodhàbhibhåtànàü vçttaü lajjàsamanvitam 12,283.011c hrã÷ caivàpy ana÷ad ràjaüs tato moho vyajàyata 12,283.012a tato mohaparãtàs te nàpa÷yanta yathà purà 12,283.012c parasparàv amardena vartayanti yathàsukham 12,283.013a tàn pràpya tu sa dhig daõóo nakàraõam ato 'bhavat 12,283.013c tato 'bhyagacchan devàü÷ ca bràhmaõàü÷ càvamanya ha 12,283.014a etasminn eva kàle tu devà devavaraü ÷ivam 12,283.014c agaccha¤ ÷araõaü vãraü bahuråpaü gaõàdhipam 12,283.015a tena sma te gaganagàþ sapuràþ pàtitàþ kùitau 12,283.015c tisro 'py ekena bàõena devàpyàyitatejasà 12,283.016a teùàm adhipatis tv àsãd bhãmo bhãmaparàkramaþ 12,283.016c devatànàü bhayakaraþ sa hataþ ÷ålapàõinà 12,283.017a tasmin hate 'tha svaü bhàvaü pratyapadyanta mànavàþ 12,283.017c pràvartanta ca vedà vai ÷àstràõi ca yathà purà 12,283.018a tato 'bhyaùi¤can ràjyena devànàü divi vàsavam 12,283.018c saptarùaya÷ cànvayu¤jan naràõàü daõóadhàraõe 12,283.019a saptarùãõàm athordhvaü ca vipçthur nàma pàrthivaþ 12,283.019c ràjànaþ kùatriyà÷ caiva maõóaleùu pçthak pçthak 12,283.020a mahàkuleùu ye jàtà vçttàþ pårvatarà÷ ca ye 12,283.020c teùàm athàsuro bhàvo hçdayàn nàpasarpati 12,283.021a tasmàt tenaiva bhàvena sànuùaïgena pàrthivàþ 12,283.021c àsuràõy eva karmàõi nyaùevan bhãmavikramàþ 12,283.022a pratyatiùñhaü÷ ca teùv eva tàny eva sthàpayanti ca 12,283.022c bhajante tàni càdyàpi ye bàli÷atamà naràþ 12,283.023a tasmàd ahaü bravãmi tvàü ràjan saücintya ÷àstrataþ 12,283.023c saüsiddhàdhigamaü kuryàt karma hiüsàtmakaü tyajet 12,283.024a na saükareõa draviõaü vicinvãta vicakùaõaþ 12,283.024c dharmàrthaü nyàyam utsçjya na tat kalyàõam ucyate 12,283.025a sa tvam evaüvidho dàntaþ kùatriyaþ priyabàndhavaþ 12,283.025c prajà bhçtyàü÷ ca putràü÷ ca svadharmeõànupàlaya 12,283.026a iùñàniùñasamàyogo vairaü sauhàrdam eva ca 12,283.026c atha jàtisahasràõi bahåni parivartate 12,283.027a tasmàd guõeùu rajyethà mà doùeùu kadà cana 12,283.027c nirguõo yo hi durbuddhir àtmanaþ so 'rir ucyate 12,283.028a mànuùeùu mahàràja dharmàdharmau pravartataþ 12,283.028c na tathànyeùu bhåteùu manuùyarahiteùv iha 12,283.029a dharma÷ãlo naro vidvàn ãhako 'nãhako 'pi và 12,283.029c àtmabhåtaþ sadà loke cared bhåtàny ahiüsayan 12,283.030a yadà vyapetahçllekhaü mano bhavati tasya vai 12,283.030c nànçtaü caiva bhavati tadà kalyàõam çcchati 12,284.001 parà÷ara uvàca 12,284.001a eùa dharmavidhis tàta gçhasthasya prakãrtitaþ 12,284.001c tapovidhiü tu vakùyàmi tan me nigadataþ ÷çõu 12,284.002a pràyeõa hi gçhasthasya mamatvaü nàma jàyate 12,284.002c saïgàgataü nara÷reùñha bhàvais tàmasaràjasaiþ 12,284.003a gçhàõy à÷ritya gàva÷ ca kùetràõi ca dhanàni ca 12,284.003c dàràþ putrà÷ ca bhçtyà÷ ca bhavantãha narasya vai 12,284.004a evaü tasya pravçttasya nityam evànupa÷yataþ 12,284.004c ràgadveùau vivardhete hy anityatvam apa÷yataþ 12,284.005a ràgadveùàbhibhåtaü ca naraü dravyava÷ànugam 12,284.005c mohajàtà ratir nàma samupaiti naràdhipa 12,284.006a kçtàrtho bhogato bhåtvà sa vai ratiparàyaõaþ 12,284.006c làbhaü gràmyasukhàd anyaü ratito nànupa÷yati 12,284.007a tato lobhàbhibhåtàtmà saïgàd vardhayate janam 12,284.007c puùñyarthaü caiva tasyeha janasyàrthaü cikãrùati 12,284.008a sa jànann api càkàryam arthàrthaü sevate naraþ 12,284.008c bàlasnehaparãtàtmà tatkùayàc cànutapyate 12,284.009a tato mànena saüpanno rakùann àtmaparàjayam 12,284.009c karoti yena bhogã syàm iti tasmàd vina÷yati 12,284.010a tapo hi buddhiyuktànàü ÷à÷vataü brahmadar÷anam 12,284.010c anvicchatàü ÷ubhaü karma naràõàü tyajatàü sukham 12,284.011a snehàyatananà÷àc ca dhananà÷àc ca pàrthiva 12,284.011c àdhivyàdhipratàpàc ca nirvedam upagacchati 12,284.012a nirvedàd àtmasaübodhaþ saübodhàc chàstradar÷anam 12,284.012c ÷àstràrthadar÷anàd ràjaüs tapa evànupa÷yati 12,284.013a durlabho hi manuùyendra naraþ pratyavamar÷avàn 12,284.013c yo vai priyasukhe kùãõe tapaþ kartuü vyavasyati 12,284.014a tapaþ sarvagataü tàta hãnasyàpi vidhãyate 12,284.014c jitendriyasya dàntasya svargamàrgaprade÷akam 12,284.015a prajàpatiþ prajàþ pårvam asçjat tapasà vibhuþ 12,284.015c kva cit kva cid vrataparo vratàny àsthàya pàrthiva 12,284.016a àdityà vasavo rudràs tathaivàgny a÷vimàrutàþ 12,284.016c vi÷vedevàs tathà sàdhyàþ pitaro 'tha marudgaõàþ 12,284.017a yakùaràkùasagandharvàþ siddhà÷ cànye divaukasaþ 12,284.017c saüsiddhàs tapasà tàta ye cànye svargavàsinaþ 12,284.018a ye càdau brahmaõà sçùñà bràhmaõàs tapasà purà 12,284.018c te bhàvayantaþ pçthivãü vicaranti divaü tathà 12,284.019a martyaloke ca ràjàno ye cànye gçhamedhinaþ 12,284.019c mahàkuleùu dç÷yante tat sarvaü tapasaþ phalam 12,284.020a kau÷ikàni ca vastràõi ÷ubhàny àbharaõàni ca 12,284.020c vàhanàsanayànàni sarvaü tat tapasaþ phalam 12,284.021a manonukålàþ pramadà råpavatyaþ sahasra÷aþ 12,284.021c vàsaþ pràsàdapçùñhe ca tat sarvaü tapasaþ phalam 12,284.022a ÷ayanàni ca mukhyàni bhojyàni vividhàni ca 12,284.022c abhipretàni sarvàõi bhavanti kçtakarmaõàm 12,284.023a nàpràpyaü tapasà kiü cit trailokye 'smin paraütapa 12,284.023c upabhogaparityàgaþ phalàny akçtakarmaõàm 12,284.024a sukhito duþkhito vàpi naro lobhaü parityajet 12,284.024c avekùya manasà ÷àstraü buddhyà ca nçpasattama 12,284.025a asaütoùo 'sukhàyaiva lobhàd indriyavibhramaþ 12,284.025c tato 'sya na÷yati praj¤à vidyevàbhyàsavarjità 12,284.026a naùñapraj¤o yadà bhavati tadà nyàyaü na pa÷yati 12,284.026c tasmàt sukhakùaye pràpte pumàn ugraü tapa÷ caret 12,284.027a yad iùñaü tat sukhaü pràhur dveùyaü duþkham ihocyate 12,284.027c kçtàkçtasya tapasaþ phalaü pa÷yasva yàdç÷am 12,284.028a nityaü bhadràõi pa÷yanti viùayàü÷ copabhu¤jate 12,284.028c pràkà÷yaü caiva gacchanti kçtvà niùkalmaùaü tapaþ 12,284.029a apriyàõy avamànàü÷ ca duþkhaü bahuvidhàtmakam 12,284.029c phalàrthã satpathatyaktaþ pràpnoti viùayàtmakam 12,284.030a dharme tapasi dàne ca vicikitsàsya jàyate 12,284.030c sa kçtvà pàpakàny eva nirayaü pratipadyate 12,284.031a sukhe tu vartamàno vai duþkhe vàpi narottama 12,284.031c svavçttàd yo na calati ÷àstracakùuþ sa mànavaþ 12,284.032a iùuprapàtamàtraü hi spar÷ayoge ratiþ smçtà 12,284.032c rasane dar÷ane ghràõe ÷ravaõe ca vi÷àü pate 12,284.033a tato 'sya jàyate tãvrà vedanà tatkùayàt punaþ 12,284.033c budhà yena pra÷aüsanti mokùaü sukham anuttamam 12,284.034a tataþ phalàrthaü carati bhavanti jyàyaso guõàþ 12,284.034c dharmavçttyà ca satataü kàmàrthàbhyàü na hãyate 12,284.035a aprayatnàgatàþ sevyà gçhasthair viùayàþ sadà 12,284.035c prayatnenopagamya÷ ca svadharma iti me matiþ 12,284.036a màninàü kulajàtànàü nityaü ÷àstràrthacakùuùàm 12,284.036c dharmakriyàviyuktànàm a÷aktyà saüvçtàtmanàm 12,284.037a kriyamàõaü yadà karma nà÷aü gacchati mànuùam 12,284.037c teùàü nànyad çte loke tapasaþ karma vidyate 12,284.038a sarvàtmanà tu kurvãta gçhasthaþ karmani÷cayam 12,284.038c dàkùyeõa havyakavyàrthaü svadharmaü vicaren nçpa 12,284.039a yathà nadãnadàþ sarve sàgare yànti saüsthitim 12,284.039c evam à÷ramiõaþ sarve gçhasthe yànti saüsthitim 12,285.001 janaka uvàca 12,285.001a varõo vi÷eùavarõànàü maharùe kena jàyate 12,285.001c etad icchàmy ahaü ÷rotuü tad bråhi vadatàü vara 12,285.002a yad etaj jàyate 'patyaü sa evàyam iti ÷rutiþ 12,285.002c kathaü bràhmaõato jàto vi÷eùagrahaõaü gataþ 12,285.003 parà÷ara uvàca 12,285.003a evam etan mahàràja yena jàtaþ sa eva saþ 12,285.003c tapasas tv apakarùeõa jàtigrahaõatàü gataþ 12,285.004a sukùetràc ca subãjàc ca puõyo bhavati saübhavaþ 12,285.004c ato 'nyatarato hãnàd avaro nàma jàyate 12,285.005a vaktràd bhujàbhyàm årubhyàü padbhyàü caivàtha jaj¤ire 12,285.005c sçjataþ prajàpater lokàn iti dharmavido viduþ 12,285.006a mukhajà bràhmaõàs tàta bàhujàþ kùatrabandhavaþ 12,285.006c årujà dhanino ràjan pàdajàþ paricàrakàþ 12,285.007a caturõàm eva varõànàm àgamaþ puruùarùabha 12,285.007c ato 'nye tv atiriktà ye te vai saükarajàþ smçtàþ 12,285.008a kùatrajàtir athàmbaùñhà ugrà vaidehakàs tathà 12,285.008c ÷vapàkàþ pulkasàþ stenà niùàdàþ såtamàgadhàþ 12,285.009a àyogàþ karaõà vràtyà÷ caõóàlà÷ ca naràdhipa 12,285.009c ete caturbhyo varõebhyo jàyante vai parasparam 12,285.010 janaka uvàca 12,285.010a brahmaõaikena jàtànàü nànàtvaü gotrataþ katham 12,285.010c bahånãha hi loke vai gotràõi munisattama 12,285.011a yatra tatra kathaü jàtàþ svayoniü munayo gatàþ 12,285.011c ÷ådrayonau samutpannà viyonau ca tathàpare 12,285.012 parà÷ara uvàca 12,285.012a ràjan naitad bhaved gràhyam apakçùñena janmanà 12,285.012c mahàtmanàü samutpattis tapasà bhàvitàtmanàm 12,285.013a utpàdya putràn munayo nçpate yatra tatra ha 12,285.013c svenaiva tapasà teùàm çùitvaü vidadhuþ punaþ 12,285.014a pitàmaha÷ ca me pårvam ç÷ya÷çïga÷ ca kà÷yapaþ 12,285.014c vañas tàõóyaþ kçpa÷ caiva kakùãvàn kamañhàdayaþ 12,285.015a yavakrãta÷ ca nçpate droõa÷ ca vadatàü varaþ 12,285.015c àyur mataïgo datta÷ ca drupado matsya eva ca 12,285.016a ete svàü prakçtiü pràptà vaideha tapaso ''÷rayàt 12,285.016c pratiùñhità vedavido dame tapasi caiva hi 12,285.017a målagotràõi catvàri samutpannàni pàrthiva 12,285.017c aïgiràþ ka÷yapa÷ caiva vasiùñho bhçgur eva ca 12,285.018a karmato 'nyàni gotràõi samutpannàni pàrthiva 12,285.018c nàmadheyàni tapasà tàni ca grahaõaü satàm 12,285.019 janaka uvàca 12,285.019a vi÷eùadharmàn varõànàü prabråhi bhagavan mama 12,285.019c tathà sàmànyadharmàü÷ ca sarvatra ku÷alo hy asi 12,285.020 parà÷ara uvàca 12,285.020a pratigraho yàjanaü ca tathaivàdhyàpanaü nçpa 12,285.020c vi÷eùadharmo vipràõàü rakùà kùatrasya ÷obhanà 12,285.021a kçùi÷ ca pà÷upàlyaü ca vàõijyaü ca vi÷àm api 12,285.021c dvijànàü paricaryà ca ÷ådrakarma naràdhipa 12,285.022a vi÷eùadharmà nçpate varõànàü parikãrtitàþ 12,285.022c dharmàn sàdhàraõàüs tàta vistareõa ÷çõuùva me 12,285.023a ànç÷aüsyam ahiüsà càpramàdaþ saüvibhàgità 12,285.023c ÷ràddhakarmàtitheyaü ca satyam akrodha eva ca 12,285.024a sveùu dàreùu saütoùaþ ÷aucaü nityànasåyatà 12,285.024c àtmaj¤ànaü titikùà ca dharmàþ sàdhàraõà nçpa 12,285.025a bràhmaõàþ kùatriyà vai÷yàs trayo varõà dvijàtayaþ 12,285.025c atra teùàm adhãkàro dharmeùu dvipadàü vara 12,285.026a vikarmàvasthità varõàþ patanti nçpate trayaþ 12,285.026c unnamanti yathàsantam à÷rityeha svakarmasu 12,285.027a na càpi ÷ådraþ patatãti ni÷cayo; na càpi saüskàram ihàrhatãti và 12,285.027c ÷rutipravçttaü na ca dharmam àpnute; na càsya dharme pratiùedhanaü kçtam 12,285.028a vaidehakaü ÷ådram udàharanti; dvijà mahàràja ÷rutopapannàþ 12,285.028c ahaü hi pa÷yàmi narendra devaü; vi÷vasya viùõuü jagataþ pradhànam 12,285.029a satàü vçttam anuùñhàya nihãnà ujjihãrùavaþ 12,285.029c mantravarjaü na duùyanti kurvàõàþ pauùñikãþ kriyàþ 12,285.030a yathà yathà hi sadvçttam àlambantãtare janàþ 12,285.030c tathà tathà sukhaü pràpya pretya ceha ca ÷erate 12,285.031 janaka uvàca 12,285.031a kiü karma dåùayaty enam atha jàtir mahàmune 12,285.031c saüdeho me samutpannas tan me vyàkhyàtum arhasi 12,285.032 parà÷ara uvàca 12,285.032a asaü÷ayaü mahàràja ubhayaü doùakàrakam 12,285.032c karma caiva hi jàti÷ ca vi÷eùaü tu ni÷àmaya 12,285.033a jàtyà ca karmaõà caiva duùñaü karma niùevate 12,285.033c jàtyà duùña÷ ca yaþ pàpaü na karoti sa påruùaþ 12,285.034a jàtyà pradhànaü puruùaü kurvàõaü karma dhikkçtam 12,285.034c karma tad dåùayaty enaü tasmàt karma na÷obhanam 12,285.035 janaka uvàca 12,285.035a kàni karmàõi dharmyàõi loke 'smin dvijasattama 12,285.035c na hiüsantãha bhåtàni kriyamàõàni sarvadà 12,285.036 parà÷ara uvàca 12,285.036a ÷çõu me 'tra mahàràja yan màü tvaü paripçcchasi 12,285.036c yàni karmàõy ahiüsràõi naraü tràyanti sarvadà 12,285.037a saünyasyàgnãn upàsãnàþ pa÷yanti vigatajvaràþ 12,285.037c naiþ÷reyasaü dharmapathaü samàruhya yathàkramam 12,285.038a pra÷rità vinayopetà damanityàþ susaü÷itàþ 12,285.038c prayànti sthànam ajaraü sarvakarmavivarjitàþ 12,285.039a sarve varõà dharmakàryàõi samyak; kçtvà ràjan satyavàkyàni coktvà 12,285.039c tyaktvàdharmaü dàruõaü jãvaloke; yànti svargaü nàtra kàryo vicàraþ 12,286.001 parà÷ara uvàca 12,286.001a pità sakhàyo guravaþ striya÷ ca; na nirguõà nàma bhavanti loke 12,286.001c ananyabhaktàþ priyavàdina÷ ca; hità÷ ca va÷yà÷ ca tathaiva ràjan 12,286.002a pità paraü daivataü mànavànàü; màtur vi÷iùñaü pitaraü vadanti 12,286.002c j¤ànasya làbhaü paramaü vadanti; jitendriyàrthàþ param àpnuvanti 12,286.003a raõàjire yatra ÷aràgnisaüstare; nçpàtmajo ghàtam avàpya dahyate 12,286.003c prayàti lokàn amaraiþ sudurlabhàn; niùevate svargaphalaü yathàsukham 12,286.004a ÷ràntaü bhãtaü bhraùña÷astraü rudantaü; paràïmukhaü paribarhai÷ ca hãnam 12,286.004c anudyataü rogiõaü yàcamànaü; na vai hiüsyàd bàlavçddhau ca ràjan 12,286.005a paribarhaiþ susaüpannam udyataü tulyatàü gatam 12,286.005c atikrameta nçpatiþ saügràme kùatriyàtmajam 12,286.006a tulyàd iha vadhaþ ÷reyàn vi÷iùñàc ceti ni÷cayaþ 12,286.006c nihãnàt kàtaràc caiva nçpàõàü garhito vadhaþ 12,286.007a pàpàt pàpasamàcàràn nihãnàc ca naràdhipa 12,286.007c pàpa eva vadhaþ prokto narakàyeti ni÷cayaþ 12,286.008a na ka÷ cit tràti vai ràjan diùñàntava÷am àgatam 12,286.008c sàva÷eùàyuùaü càpi ka÷ cid evàpakarùati 12,286.009a snigdhai÷ ca kriyamàõàni karmàõãha nivartayet 12,286.009c hiüsàtmakàni karmàõi nàyur icchet paràyuùà 12,286.010a gçhasthànàü tu sarveùàü vinà÷am abhikàïkùatàm 12,286.010c nidhanaü ÷obhanaü tàta pulineùu kriyàvatàm 12,286.011a àyuùi kùayam àpanne pa¤catvam upagacchati 12,286.011c nàkàraõàt tad bhavati kàraõair upapàditam 12,286.012a tathà ÷arãraü bhavati dehàd yenopapàditam 12,286.012c adhvànaü gataka÷ càyaü pràpta÷ càyaü gçhàd gçham 12,286.013a dvitãyaü kàraõaü tatra nànyat kiü cana vidyate 12,286.013c tad dehaü dehinàü yuktaü mokùabhåteùu vartate 12,286.014a siràsnàyvasthisaüghàtaü bãbhatsàmedhyasaükulam 12,286.014c bhåtànàm indriyàõàü ca guõànàü ca samàgamam 12,286.015a tvagantaü deham ity àhur vidvàüso 'dhyàtmacintakàþ 12,286.015c guõair api parikùãõaü ÷arãraü martyatàü gatam 12,286.016a ÷arãriõà parityaktaü ni÷ceùñaü gatacetanam 12,286.016c bhåtaiþ prakçtim àpannais tato bhåmau nimajjati 12,286.017a bhàvitaü karmayogena jàyate tatra tatra ha 12,286.017c idaü ÷arãraü vaideha mriyate yatra tatra ha 12,286.017e tatsvabhàvo 'paro dçùño visargaþ karmaõas tathà 12,286.018a na jàyate tu nçpate kaü cit kàlam ayaü punaþ 12,286.018c paribhramati bhåtàtmà dyàm ivàmbudharo mahàn 12,286.019a sa punar jàyate ràjan pràpyehàyatanaü nçpa 12,286.019c manasaþ paramo hy àtmà indriyebhyaþ paraü manaþ 12,286.020a dvividhànàü ca bhåtànàü jaïgamàþ paramà nçpa 12,286.020c jaïgamànàm api tathà dvipadàþ paramà matàþ 12,286.020e dvipadànàm api tathà dvijà vai paramàþ smçtàþ 12,286.021a dvijànàm api ràjendra praj¤àvantaþ parà matàþ 12,286.021c pràj¤ànàm àtmasaübuddhàþ saübuddhànàm amàninaþ 12,286.022a jàtam anveti maraõaü nçõàm iti vini÷cayaþ 12,286.022c antavanti hi karmàõi sevante guõataþ prajàþ 12,286.023a àpanne tåttaràü kàùñhàü sårye yo nidhanaü vrajet 12,286.023c nakùatre ca muhårte ca puõye ràjan sa puõyakçt 12,286.024a ayojayitvà kle÷ena janaü plàvya ca duùkçtam 12,286.024c mçtyunàpràkçteneha karma kçtvàtma÷aktitaþ 12,286.025a viùam udbandhanaü dàho dasyuhastàt tathà vadhaþ 12,286.025c daüùñribhya÷ ca pa÷ubhya÷ ca pràkçto vadha ucyate 12,286.026a na caibhiþ puõyakarmàõo yujyante nàbhisaüdhijaiþ 12,286.026c evaüvidhai÷ ca bahubhir aparaiþ pràkçtair api 12,286.027a årdhvaü hitvà pratiùñhante pràõàþ puõyakçtàü nçpa 12,286.027c madhyato madhyapuõyànàm adho duùkçtakarmaõàm 12,286.028a ekaþ ÷atrur na dvitãyo 'sti ÷atrur; aj¤ànatulyaþ puruùasya ràjan 12,286.028c yenàvçtaþ kurute saüprayukto; ghoràõi karmàõi sudàruõàni 12,286.029a prabodhanàrthaü ÷rutidharmayuktaü; vçddhàn upàsyaü ca bhaveta yasya 12,286.029c prayatnasàdhyo hi sa ràjaputra; praj¤à÷areõonmathitaþ paraiti 12,286.030a adhãtya vedàüs tapasà brahmacàrã; yaj¤à¤ ÷aktyà saünisçjyeha pa¤ca 12,286.030c vanaü gacchet puruùo dharmakàmaþ; ÷reya÷ citvà sthàpayitvà svavaü÷am 12,286.031a upabhogair api tyaktaü nàtmànam avasàdayet 12,286.031c caõóàlatve 'pi mànuùyaü sarvathà tàta durlabham 12,286.032a iyaü hi yoniþ prathamà yàü pràpya jagatãpate 12,286.032c àtmà vai ÷akyate tràtuü karmabhiþ ÷ubhalakùaõaiþ 12,286.033a kathaü na vipraõa÷yema yonito 'syà iti prabho 12,286.033c kurvanti dharmaü manujàþ ÷rutipràmàõyadar÷anàt 12,286.034a yo durlabhataraü pràpya mànuùyam iha vai naraþ 12,286.034c dharmàvamantà kàmàtmà bhavet sa khalu va¤cyate 12,286.035a yas tu prãtipurogeõa cakùuùà tàta pa÷yati 12,286.035c dãpopamàni bhåtàni yàvad arcir na na÷yati 12,286.036a sàntvenànupradànena priyavàdena càpy uta 12,286.036c samaduþkhasukho bhåtvà sa paratra mahãyate 12,286.037a dànaü tyàgaþ ÷obhanà mårtir adbhyo; bhåyaþ plàvyaü tapasà vai ÷arãram 12,286.037c sarasvatãnaimiùapuùkareùu; ye càpy anye puõyade÷àþ pçthivyàm 12,286.038a gçheùu yeùàm asavaþ patanti; teùàm atho nirharaõaü pra÷astam 12,286.038c yànena vai pràpaõaü ca ÷ma÷àne; ÷aucena nånaü vidhinà caiva dàhaþ 12,286.039a iùñiþ puùñir yajanaü yàjanaü ca; dànaü puõyànàü karmaõàü ca prayogaþ 12,286.039c ÷aktyà pitryaü yac ca kiü cit pra÷astaü; sarvàõy àtmàrthe mànavo yaþ karoti 12,286.040a dharma÷àstràõi vedà÷ ca ùaóaïgàni naràdhipa 12,286.040c ÷reyaso 'rthe vidhãyante narasyàkliùñakarmaõaþ 12,286.041 bhãùma uvàca 12,286.041a evad vai sarvam àkhyàtaü muninà sumahàtmanà 12,286.041c videharàjàya purà ÷reyaso 'rthe naràdhipa 12,287.001 bhãùma uvàca 12,287.001a punar eva tu papraccha janako mithilàdhipaþ 12,287.001c parà÷araü mahàtmànaü dharme paramani÷cayam 12,287.002a kiü ÷reyaþ kà gatir brahman kiü kçtaü na vina÷yati 12,287.002c kva gato na nivarteta tan me bråhi mahàmune 12,287.003 parà÷ara uvàca 12,287.003a asaïgaþ ÷reyaso målaü j¤ànaü j¤ànagatiþ parà 12,287.003c cãrõaü tapo na praõa÷yed vàpaþ kùetre na na÷yati 12,287.004a chittvàdharmamayaü pà÷aü yadà dharme 'bhirajyate 12,287.004c dattvàbhayakçtaü dànaü tadà siddhim avàpnuyàt 12,287.005a yo dadàti sahasràõi gavàm a÷va÷atàni ca 12,287.005c abhayaü sarvabhåtebhyas tad dànam ativartate 12,287.006a vasan viùayamadhye 'pi na vasaty eva buddhimàn 12,287.006c saüvasaty eva durbuddhir asatsu viùayeùv api 12,287.007a nàdharmaþ ÷liùyate pràj¤am àpaþ puùkaraparõavat 12,287.007c apràj¤am adhikaü pàpaü ÷liùyate jatu kàùñhavat 12,287.008a nàdharmaþ kàraõàpekùã kartàram abhimu¤cati 12,287.008c kartà khalu yathàkàlaü tat sarvam abhipadyate 12,287.008e na bhidyante kçtàtmàna àtmapratyayadar÷inaþ 12,287.009a buddhikarmendriyàõàü hi pramatto yo na budhyate 12,287.009c ÷ubhà÷ubheùu saktàtmà pràpnoti sumahad bhayam 12,287.010a vãtaràgo jitakrodhaþ samyag bhavati yaþ sadà 12,287.010c viùaye vartamàno 'pi na sa pàpena yujyate 12,287.011a maryàdàyàü dharmasetur nibaddho naiva sãdati 12,287.011c puùñasrota ivàyattaþ sphãto bhavati saücayaþ 12,287.012a yathà bhànugataü tejo maõiþ ÷uddhaþ samàdhinà 12,287.012c àdatte ràja÷àrdåla tathà yogaþ pravartate 12,287.013a yathà tilànàm iha puùpasaü÷rayàt; pçthak pçthag yàti guõo 'tisaumyatàm 12,287.013c tathà naràõàü bhuvi bhàvitàtmanàü; yathà÷rayaü sattvaguõaþ pravartate 12,287.014a jahàti dàràn ihate na saüpadaþ; sada÷vayànaü vividhà÷ ca yàþ kriyàþ 12,287.014c triviùñape jàtamatir yadà naras; tadàsya buddhir viùayeùu bhidyate 12,287.015a prasaktabuddhir viùayeùu yo naro; yo budhyate hy àtmahitaü kadà ca na 12,287.015c sa sarvabhàvànugatena cetasà; nçpàmiùeõeva jhaùo vikçùyate 12,287.016a saüghàtavàn martyalokaþ parasparam apà÷ritaþ 12,287.016c kadalãgarbhaniþsàro naur ivàpsu nimajjati 12,287.017a na dharmakàlaþ puruùasya ni÷cito; na càpi mçtyuþ puruùaü pratãkùate 12,287.017c kriyà hi dharmasya sadaiva ÷obhanà; yadà naro mçtyumukhe 'bhivartate 12,287.018a yathàndhaþ svagçhe yukto hy abhyàsàd eva gacchati 12,287.018c tathà yuktena manasà pràj¤o gacchati tàü gatim 12,287.019a maraõaü janmani proktaü janma vai maraõà÷ritam 12,287.019c avidvàn mokùadharmeùu baddho bhramati cakravat 12,287.020a yathà mçõàlo 'nugatam à÷u mu¤cati kardamam 12,287.020c tathàtmà puruùasyeha manasà parimucyate 12,287.020e manaþ praõayate ''tmànaü sa enam abhiyu¤jati 12,287.020f*0743_01 yukto yadà sa bhavati tadà tat pa÷yate param 12,287.021a paràrthe vartamànas tu svakàryaü yo 'bhimanyate 12,287.021c indriyàrtheùu saktaþ san svakàryàt parihãyate 12,287.022a adhas tiryaggatiü caiva svarge caiva paràü gatim 12,287.022c pràpnoti svakçtair àtmà pràj¤asyehetarasya ca 12,287.023a mçnmaye bhàjane pakve yathà vai nyasyate dravaþ 12,287.023c tathà ÷arãraü tapasà taptaü viùayam a÷nute 12,287.024a viùayàn a÷nute yas tu na sa bhokùyaty asaü÷ayam 12,287.024c yas tu bhogàüs tyajed àtmà sa vai bhoktuü vyavasyati 12,287.025a nãhàreõa hi saüvãtaþ ÷i÷nodaraparàyaõaþ 12,287.025c jàtyandha iva panthànam àvçtàtmà na budhyate 12,287.026a vaõig yathà samudràd vai yathàrthaü labhate dhanam 12,287.026c tathà martyàrõave jantoþ karmavij¤ànato gatiþ 12,287.027a ahoràtramaye loke jaràråpeõa saücaran 12,287.027c mçtyur grasati bhåtàni pavanaü pannago yathà 12,287.028a svayaü kçtàni karmàõi jàto jantuþ prapadyate 12,287.028c nàkçtaü labhate ka÷ cit kiü cid atra priyàpriyam 12,287.029a ÷ayànaü yàntam àsãnaü pravçttaü viùayeùu ca 12,287.029c ÷ubhà÷ubhàni karmàõi prapadyante naraü sadà 12,287.030a na hy anyat tãram àsàdya punas tartuü vyavasyati 12,287.030c durlabho dç÷yate hy asya vinipàto mahàrõave 12,287.031a yathà bhàràvasaktà hi naur mahàmbhasi tantunà 12,287.031c tathà mano 'bhiyogàd vai ÷arãraü pratikarùati 12,287.032a yathà samudram abhitaþ saüsyåtàþ sarito 'paràþ 12,287.032c tathàdyà prakçtir yogàd abhisaüsyåyate sadà 12,287.033a snehapà÷air bahuvidhair àsaktamanaso naràþ 12,287.033c prakçtisthà viùãdanti jale saikatave÷mavat 12,287.034a ÷arãragçhasaüsthasya ÷aucatãrthasya dehinaþ 12,287.034c buddhimàrgaprayàtasya sukhaü tv iha paratra ca 12,287.035a vistaràþ kle÷asaüyuktàþ saükùepàs tu sukhàvahàþ 12,287.035c paràrthaü vistaràþ sarve tyàgam àtmahitaü viduþ 12,287.036a saükalpajo mitravargo j¤àtayaþ kàraõàtmakàþ 12,287.036c bhàryà dàsà÷ ca putrà÷ ca svam artham anuyu¤jate 12,287.037a na màtà na pità kiü cit kasya cit pratipadyate 12,287.037c dànapathyodano jantuþ svakarmaphalam a÷nute 12,287.038a màtà putraþ pità bhràtà bhàryà mitrajanas tathà 12,287.038c aùñàpadapadasthàne tv akùamudreva nyasyate 12,287.039a sarvàõi karmàõi purà kçtàni; ÷ubhà÷ubhàny àtmano yànti jantoþ 12,287.039c upasthitaü karmaphalaü viditvà; buddhiü tathà codayate 'ntaràtmà 12,287.040a vyavasàyaü samà÷ritya sahàyàn yo 'dhigacchati 12,287.040c na tasya ka÷ cid àrambhaþ kadà cid avasãdati 12,287.041a advaidhamanasaü yuktaü ÷åraü dhãraü vipa÷citam 12,287.041c na ÷rãþ saütyajate nityam àdityam iva ra÷mayaþ 12,287.042a àstikyavyavasàyàbhyàm upàyàd vismayàd dhiyà 12,287.042c yam àrabhaty anindyàtmà na so 'rthaþ parisãdati 12,287.043a sarvaþ svàni ÷ubhà÷ubhàni niyataü karmàõi jantuþ svayaü; garbhàt saüpratipadyate tad ubhayaü yat tena pårvaü kçtam 12,287.043c mçtyu÷ càparihàravàn samagatiþ kàlena vicchedità; dàro÷ cårõam ivà÷masàravihitaü karmàntikaü pràpayet 12,287.044a svaråpatàm àtmakçtaü ca vistaraü; kulànvayaü dravyasamçddhisaücayam 12,287.044c naro hi sarvo labhate yathàkçtaü; ÷ubhà÷ubhenàtmakçtena karmaõà 12,287.045 bhãùma uvàca 12,287.045a ity ukto janako ràjan yathàtathyaü manãùiõà 12,287.045c ÷rutvà dharmavidàü ÷reùñhaþ paràü mudam avàpa ha 12,288.001 yudhiùñhira uvàca 12,288.001a satyaü kùamàü damaü praj¤àü pra÷aüsanti pitàmaha 12,288.001c vidvàüso manujà loke katham etan mataü tava 12,288.002 bhãùma uvàca 12,288.002a atra te vartayiùye 'ham itihàsaü puràtanam 12,288.002c sàdhyànàm iha saüvàdaü haüsasya ca yudhiùñhira 12,288.003a haüso bhåtvàtha sauvarõas tv ajo nityaþ prajàpatiþ 12,288.003c sa vai paryeti lokàüs trãn atha sàdhyàn upàgamat 12,288.004 sàdhyà åcuþ 12,288.004a ÷akune vayaü sma devà vai sàdhyàs tvàm anuyujmahe 12,288.004c pçcchàmas tvàü mokùadharmaü bhavàü÷ ca kila mokùavit 12,288.005a ÷ruto 'si naþ paõóito dhãravàdã; sàdhu÷abdaþ patate te patatrin 12,288.005c kiü manyase ÷reùñhatamaü dvija tvaü; kasmin manas te ramate mahàtman 12,288.006a tan naþ kàryaü pakùivara pra÷àdhi; yat kàryàõàü manyase ÷reùñham ekam 12,288.006c yat kçtvà vai puruùaþ sarvabandhair; vimucyate vihagendreha ÷ãghram 12,288.007 haüsa uvàca 12,288.007a idaü kàryam amçtà÷àþ ÷çõomi; tapo damaþ satyam àtmàbhiguptiþ 12,288.007c granthãn vimucya hçdayasya sarvàn; priyàpriye svaü va÷am ànayãta 12,288.008a nàruütudaþ syàn na nç÷aüsavàdã; na hãnataþ param abhyàdadãta 12,288.008c yayàsya vàcà para udvijeta; na tàü vaded ru÷atãü pàpalokyàm 12,288.009a vàksàyakà vadanàn niùpatanti; yair àhataþ ÷ocati ràtryahàni 12,288.009c parasya nàmarmasu te patanti; tàn paõóito nàvasçjet pareùu 12,288.010a para÷ ced enam ativàdabàõair; bhç÷aü vidhyec chama eveha kàryaþ 12,288.010c saüroùyamàõaþ pratimçùyate yaþ; sa àdatte sukçtaü vai parasya 12,288.011a kùepàbhimànàd abhiùaïgavyalãkaü; nigçhõàti jvalitaü ya÷ ca manyum 12,288.011c aduùñacetà mudito 'nasåyuþ; sa àdatte sukçtaü vai pareùàm 12,288.012a àkru÷yamàno na vadàmi kiü cit; kùamàmy ahaü tàóyamàna÷ ca nityam 12,288.012c ÷reùñhaü hy etat kùamam apy àhur àryàþ; satyaü tathaivàrjavam ànç÷aüsyam 12,288.013a vedasyopaniùat satyaü satyasyopaniùad damaþ 12,288.013c damasyopaniùan mokùa etat sarvànu÷àsanam 12,288.014a vàco vegaü manasaþ krodhavegaü; vivitsàvegam udaropasthavegam 12,288.014c etàn vegàn yo viùahaty udãrõàüs; taü manye 'haü bràhmaõaü vai muniü ca 12,288.015a akrodhanaþ krudhyatàü vai vi÷iùñas; tathà titikùur atitikùor vi÷iùñaþ 12,288.015c amànuùàn mànuùo vai vi÷iùñas; tathàj¤ànàj j¤ànavàn vai pradhànaþ 12,288.016a àkru÷yamàno nàkro÷en manyur eva titikùataþ 12,288.016c àkroùñàraü nirdahati sukçtaü càsya vindati 12,288.017a yo nàtyuktaþ pràha råkùaü priyaü và; yo và hato na pratihanti dhairyàt 12,288.017c pàpaü ca yo necchati tasya hantus; tasmai devàþ spçhayante sadaiva 12,288.018a pàpãyasaþ kùametaiva ÷reyasaþ sadç÷asya ca 12,288.018c vimànito hato ''kruùña evaü siddhiü gamiùyati 12,288.019a sadàham àryàn nibhçto 'py upàse; na me vivitsà na ca me 'sti roùaþ 12,288.019c na càpy ahaü lipsamànaþ paraimi; na caiva kiü cid viùameõa yàmi 12,288.020a nàhaü ÷aptaþ prati÷apàmi kiü cid; damaü dvàraü hy amçtasyeha vedmi 12,288.020c guhyaü brahma tad idaü vo bravãmi; na mànuùàc chreùñhataraü hi kiü cit 12,288.021a vimucyamànaþ pàpebhyo dhanebhya iva candramàþ 12,288.021c virajàþ kàlam àkàïkùan dhãro dhairyeõa sidhyati 12,288.022a yaþ sarveùàü bhavati hy arcanãya; utsecane stambha ivàbhijàtaþ 12,288.022c yasmai vàcaü supra÷astàü vadanti; sa vai devàn gacchati saüyatàtmà 12,288.023a na tathà vaktum icchanti kalyàõàn puruùe guõàn 12,288.023c yathaiùàü vaktum icchanti nairguõyam anuyu¤jakàþ 12,288.024a yasya vàïmanasã gupte samyak praõihite sadà 12,288.024c vedàs tapa÷ ca tyàga÷ ca sa idaü sarvam àpnuyàt 12,288.025a àkro÷anàvamànàbhyàm abudhàd vardhate budhaþ 12,288.025c tasmàn na vardhayed anyaü na càtmànaü vihiüsayet 12,288.026a amçtasyeva saütçpyed avamànasya vai dvijaþ 12,288.026c sukhaü hy avamataþ ÷ete yo 'vamantà sa na÷yati 12,288.027a yat krodhano yajate yad dadàti; yad và tapas tapyati yaj juhoti 12,288.027c vaivasvatas tad dharate 'sya sarvaü; moghaþ ÷ramo bhavati krodhanasya 12,288.028a catvàri yasya dvàràõi suguptàny amarottamàþ 12,288.028c upastham udaraü hastau vàk caturthã sa dharmavit 12,288.029a satyaü damaü hy àrjavam ànç÷aüsyaü; dhçtiü titikùàm abhisevamànaþ 12,288.029c svàdhyàyanityo 'spçhayan pareùàm; ekànta÷ãly årdhvagatir bhavet saþ 12,288.030a sarvàn etàn anucaran vatsavac caturaþ stanàn 12,288.030c na pàvanatamaü kiü cit satyàd adhyagamaü kva cit 12,288.031a àcakùe 'haü manuùyebhyo devebhyaþ pratisaücaran 12,288.031c satyaü svargasya sopànaü pàràvàrasya naur iva 12,288.032a yàdç÷aiþ saünivasati yàdç÷àü÷ copasevate 12,288.032c yàdçg icchec ca bhavituü tàdçg bhavati påruùaþ 12,288.033a yadi santaü sevate yady asantaü; tapasvinaü yadi và stenam eva 12,288.033c vàso yathà raïgava÷aü prayàti; tathà sa teùàü va÷am abhyupaiti 12,288.034a sadà devàþ sàdhubhiþ saüvadante; na mànuùaü viùayaü yànti draùñum 12,288.034c nenduþ samaþ syàd asamo hi vàyur; uccàvacaü viùayaü yaþ sa veda 12,288.035a aduùñaü vartamàne tu hçdayàntarapåruùe 12,288.035c tenaiva devàþ prãyante satàü màrgasthitena vai 12,288.036a ÷i÷nodare ye 'bhiratàþ sadaiva; stenà narà vàkparuùà÷ ca nityam 12,288.036c apetadoùàn iti tàn viditvà; dåràd devàþ saüparivarjayanti 12,288.037a na vai devà hãnasattvena toùyàþ; sarvà÷inà duùkçtakarmaõà và 12,288.037c satyavratà ye tu naràþ kçtaj¤à; dharme ratàs taiþ saha saübhajante 12,288.038a avyàhçtaü vyàhçtàc chreya àhuþ; satyaü vaded vyàhçtaü tad dvitãyam 12,288.038c dharmaü vaded vyàhçtaü tat tçtãyaü; priyaü vaded vyàhçtaü tac caturtham 12,288.039 sàdhyà åcuþ 12,288.039a kenàyam àvçto lokaþ kena và na prakà÷ate 12,288.039c kena tyajati mitràõi kena svargaü na gacchati 12,288.040 haüsa uvàca 12,288.040a aj¤ànenàvçto loko màtsaryàn na prakà÷ate 12,288.040c lobhàt tyajati mitràõi saïgàt svargaü na gacchati 12,288.041 sàdhyà åcuþ 12,288.041a kaþ svid eko ramate bràhmaõànàü; kaþ svid eko bahubhir joùam àste 12,288.041c kaþ svid eko balavàn durbalo 'pi; kaþ svid eùàü kalahaü nànvavaiti 12,288.042 haüsa uvàca 12,288.042a pràj¤a eko ramate bràhmaõànàü; pràj¤a eko bahubhir joùam àste 12,288.042c pràj¤a eko balavàn durbalo 'pi; pràj¤a eùàü kalahaü nànvavaiti 12,288.043 sàdhyà åcuþ 12,288.043a kiü bràhmaõànàü devatvaü kiü ca sàdhutvam ucyate 12,288.043c asàdhutvaü ca kiü teùàü kim eùàü mànuùaü matam 12,288.044 haüsa uvàca 12,288.044a svàdhyàya eùàü devatvaü vrataü sàdhutvam ucyate 12,288.044c asàdhutvaü parãvàdo mçtyur mànuùam ucyate 12,288.045 bhãùma uvàca 12,288.045*0744_01 ity uktvà varado devo bhagavàn nitya avyayaþ 12,288.045*0744_02 sàdhyair devagaõaiþ sàrdhaü divam evàruroha saþ 12,288.045*0744_03 etad ya÷asyam àyuùyaü putryaü svargàya tu dhruvam 12,288.045*0744_04 dar÷itaü devadevena parameõàvyayena ca 12,288.045a saüvàda ity ayaü ÷reùñhaþ sàdhyànàü parikãrtitaþ 12,288.045c kùetraü vai karmaõàü yoniþ sadbhàvaþ satyam ucyate 12,289.001 yudhiùñhira uvàca 12,289.001a sàükhye yoge ca me tàta vi÷eùaü vaktum arhasi 12,289.001c tava sarvaj¤a sarvaü hi viditaü kurusattama 12,289.002 bhãùma uvàca 12,289.002a sàükhyàþ sàükhyaü pra÷aüsanti yogà yogaü dvijàtayaþ 12,289.002c vadanti kàraõaiþ ÷raiùñhyaü svapakùodbhàvanàya vai 12,289.003a anã÷varaþ kathaü mucyed ity evaü ÷atrukar÷ana 12,289.003c vadanti kàraõaiþ ÷raiùñhyaü yogàþ samyaï manãùiõaþ 12,289.004a vadanti kàraõaü cedaü sàükhyàþ samyag dvijàtayaþ 12,289.004c vij¤àyeha gatãþ sarvà virakto viùayeùu yaþ 12,289.005a årdhvaü sa dehàt suvyaktaü vimucyed iti nànyathà 12,289.005c etad àhur mahàpràj¤àþ sàükhyaü vai mokùadar÷anam 12,289.006a svapakùe kàraõaü gràhyaü samarthaü vacanaü hitam 12,289.006c ÷iùñànàü hi mataü gràhyaü tvadvidhaiþ ÷iùñasaümataiþ 12,289.007a pratyakùahetavo yogàþ sàükhyàþ ÷àstravini÷cayàþ 12,289.007c ubhe caite mate tattve mama tàta yudhiùñhira 12,289.008a ubhe caite mate j¤àne nçpate ÷iùñasaümate 12,289.008c anuùñhite yathà÷àstraü nayetàü paramàü gatim 12,289.009a tulyaü ÷aucaü tayor yuktaü dayà bhåteùu cànagha 12,289.009c vratànàü dhàraõaü tulyaü dar÷anaü na samaü tayoþ 12,289.009d*0745_01 tayos tu dar÷anaü samyak såkùme bhàve prasajyate 12,289.010 yudhiùñhira uvàca 12,289.010a yadi tulyaü vrataü ÷aucaü dayà càtra pitàmaha 12,289.010c tulyaü na dar÷anaü kasmàt tan me bråhi pitàmaha 12,289.011 bhãùma uvàca 12,289.011a ràgaü mohaü tathà snehaü kàmaü krodhaü ca kevalam 12,289.011c yogàc chittvàdito doùàn pa¤caitàn pràpnuvanti tat 12,289.012a yathà cànimiùàþ sthålà jàlaü chittvà punar jalam 12,289.012c pràpnuvanti tathà yogàs tat padaü vãtakalmaùàþ 12,289.013a tathaiva vàguràü chittvà balavanto yathà mçgàþ 12,289.013c pràpnuyur vimalaü màrgaü vimuktàþ sarvabandhanaiþ 12,289.014a lobhajàni tathà ràjan bandhanàni balànvitàþ 12,289.014c chittvà yogàþ paraü màrgaü gacchanti vimalàþ ÷ivam 12,289.015a abalà÷ ca mçgà ràjan vàguràsu tathàpare 12,289.015c vina÷yanti na saüdehas tadvad yogabalàd çte 12,289.016a balahãnà÷ ca kaunteya yathà jàlagatà jhaùàþ 12,289.016c antaü gacchanti ràjendra tathà yogàþ sudurbalàþ 12,289.017a yathà ca ÷akunàþ såkùmàþ pràpya jàlam ariüdama 12,289.017c tatra saktà vipadyante mucyante ca balànvitàþ 12,289.018a karmajair bandhanair baddhàs tadvad yogàþ paraütapa 12,289.018c abalà vai vina÷yanti mucyante ca balànvitàþ 12,289.019a alpaka÷ ca yathà ràjan vahniþ ÷àmyati durbalaþ 12,289.019c àkrànta indhanaiþ sthålais tadvad yogo 'balaþ prabho 12,289.020a sa eva ca yadà ràjan vahnir jàtabalaþ punaþ 12,289.020c samãraõayutaþ kçtsnàü dahet kùipraü mahãm api 12,289.021a tadvaj jàtabalo yogã dãptatejà mahàbalaþ 12,289.021c antakàla ivàdityaþ kçtsnaü saü÷oùayej jagat 12,289.022a durbala÷ ca yathà ràjan srotasà hriyate naraþ 12,289.022c balahãnas tathà yogo viùayair hriyate 'va÷aþ 12,289.023a tad eva ca yathà sroto viùñambhayati vàraõaþ 12,289.023c tadvad yogabalaü labdhvà vyåhate viùayàn bahån 12,289.024a vi÷anti càva÷àþ pàrtha yogà yogabalànvitàþ 12,289.024c prajàpatãn çùãn devàn mahàbhåtàni ce÷varàþ 12,289.025a na yamo nàntakaþ kruddho na mçtyur bhãmavikramaþ 12,289.025c ã÷ate nçpate sarve yogasyàmitatejasaþ 12,289.026a àtmanàü ca sahasràõi bahåni bharatarùabha 12,289.026c yogaþ kuryàd balaü pràpya tai÷ ca sarvair mahãü caret 12,289.027a pràpnuyàd viùayàü÷ caiva puna÷ cograü tapa÷ caret 12,289.027c saükùipec ca punaþ pàrtha såryas tejoguõàn iva 12,289.028a balasthasya hi yogasya bandhane÷asya pàrthiva 12,289.028c vimokùaprabhaviùõutvam upapannam asaü÷ayam 12,289.029a balàni yoge proktàni mayaitàni vi÷àü pate 12,289.029c nidar÷anàrthaü såkùmàõi vakùyàmi ca punas tava 12,289.030a àtmana÷ ca samàdhàne dhàraõàü prati càbhibho 12,289.030c nidar÷anàni såkùmàõi ÷çõu me bharatarùabha 12,289.031a apramatto yathà dhanvã lakùyaü hanti samàhitaþ 12,289.031c yuktaþ samyak tathà yogã mokùaü pràpnoty asaü÷ayam 12,289.032a snehapårõe yathà pàtre mana àdhàya ni÷calam 12,289.032c puruùo yatta àrohet sopànaü yuktamànasaþ 12,289.033a yuktvà tathàyam àtmànaü yogaþ pàrthiva ni÷calam 12,289.033c karoty amalam àtmànaü bhàskaropamadar÷anam 12,289.034a yathà ca nàvaü kaunteya karõadhàraþ samàhitaþ 12,289.034c mahàrõavagatàü ÷ãghraü nayet pàrthiva pattanam 12,289.035a tadvad àtmasamàdhànaü yuktvà yogena tattvavit 12,289.035c durgamaü sthànam àpnoti hitvà deham imaü nçpa 12,289.036a sàrathi÷ ca yathà yuktvà sada÷vàn susamàhitaþ 12,289.036c de÷am iùñaü nayaty à÷u dhanvinaü puruùarùabha 12,289.037a tathaiva nçpate yogã dhàraõàsu samàhitaþ 12,289.037c pràpnoty à÷u paraü sthànaü lakùaü mukta ivà÷ugaþ 12,289.038a àve÷yàtmani càtmànaü yogã tiùñhati yo 'calaþ 12,289.038c pàpaü hanteva mãnànàü padam àpnoti so 'jaram 12,289.039a nàbhyàü kaõñhe ca ÷ãrùe ca hçdi vakùasi pàr÷vayoþ 12,289.039c dar÷ane spar÷ane càpi ghràõe càmitavikrama 12,289.040a sthàneùv eteùu yo yogã mahàvratasamàhitaþ 12,289.040c àtmanà såkùmam àtmànaü yuïkte samyag vi÷àü pate 12,289.041a sa ÷ãghram amalapraj¤aþ karma dagdhvà ÷ubhà÷ubham 12,289.041c uttamaü yogam àsthàya yadãcchati vimucyate 12,289.042 yudhiùñhira uvàca 12,289.042a àhàràn kãdç÷àn kçtvà kàni jitvà ca bhàrata 12,289.042c yogã balam avàpnoti tad bhavàn vaktum arhati 12,289.043 bhãùma uvàca 12,289.043a kaõànàü bhakùaõe yuktaþ piõyàkasya ca bhakùaõe 12,289.043c snehànàü varjane yukto yogã balam avàpnuyàt 12,289.044a bhu¤jàno yàvakaü råkùaü dãrghakàlam ariüdama 12,289.044c ekàràmo vi÷uddhàtmà yogã balam avàpnuyàt 12,289.045a pakùàn màsàn çtåü÷ citràn saücaraü÷ ca guhàs tathà 12,289.045c apaþ pãtvà payomi÷rà yogã balam avàpnuyàt 12,289.046a akhaõóam api và màsaü satataü manuje÷vara 12,289.046c upoùya samyak ÷uddhàtmà yogã balam avàpnuyàt 12,289.047a kàmaü jitvà tathà krodhaü ÷ãtoùõe varùam eva ca 12,289.047c bhayaü nidràü tathà ÷vàsaü pauruùaü viùayàüs tathà 12,289.048a aratiü durjayàü caiva ghoràü tçùõàü ca pàrthiva 12,289.048c spar÷àn sarvàüs tathà tandrãü durjayàü nçpasattama 12,289.049a dãpayanti mahàtmànaþ såkùmam àtmànam àtmanà 12,289.049c vãtaràgà mahàpràj¤à dhyànàdhyayanasaüpadà 12,289.050a durgas tv eùa mataþ panthà bràhmaõànàü vipa÷citàm 12,289.050c na ka÷ cid vrajati hy asmin kùemeõa bharatarùabha 12,289.051a yathà ka÷ cid vanaü ghoraü bahusarpasarãsçpam 12,289.051c ÷vabhravat toyahãnaü ca durgamaü bahukaõñakam 12,289.052a abhaktam añavãpràyaü dàvadagdhamahãruham 12,289.052c panthànaü taskaràkãrõaü kùemeõàbhipated yuvà 12,289.053a yogamàrgaü tathàsàdya yaþ ka÷ cid bhajate dvijaþ 12,289.053c kùemeõoparamen màrgàd bahudoùo hi sa smçtaþ 12,289.054a sustheyaü kùuradhàràsu ni÷itàsu mahãpate 12,289.054c dhàraõàsu tu yogasya duþstheyam akçtàtmabhiþ 12,289.055a vipannà dhàraõàs tàta nayanti na÷ubhàü gatim 12,289.055c netçhãnà yathà nàvaþ puruùàn arõave nçpa 12,289.056a yas tu tiùñhati kaunteya dhàraõàsu yathàvidhi 12,289.056c maraõaü janma duþkhaü ca sukhaü ca sa vimu¤cati 12,289.057a nànà÷àstreùu niùpannaü yogeùv idam udàhçtam 12,289.057c paraü yogaü tu yat kçtsnaü ni÷citaü tad dvijàtiùu 12,289.058a paraü hi tad brahma mahan mahàtman; brahmàõam ã÷aü varadaü ca viùõum 12,289.058c bhavaü ca dharmaü ca ùaóànanaü ca; ùaó brahmaputràü÷ ca mahànubhàvàn 12,289.059a tama÷ ca kaùñaü sumahad raja÷ ca; sattvaü ca ÷uddhaü prakçtiü paràü ca 12,289.059c siddhiü ca devãü varuõasya patnãü; teja÷ ca kçtsnaü sumahac ca dhairyam 12,289.060a tàràdhipaü vai vimalaü satàraü; vi÷vàü÷ ca devàn uragàn pitéü÷ ca 12,289.060c ÷ailàü÷ ca kçtsnàn udadhãü÷ ca ghoràn; nadã÷ ca sarvàþ savanàn ghanàü÷ ca 12,289.061a nàgàn nagàn yakùagaõàn di÷a÷ ca; gandharvasaüghàn puruùàn striya÷ ca 12,289.061c parasparaü pràpya mahàn mahàtmà; vi÷eta yogã naciràd vimuktaþ 12,289.062a kathà ca yeyaü nçpate prasaktà; deve mahàvãryamatau ÷ubheyam 12,289.062c yogàn sa sarvàn abhibhåya martyàn; nàràyaõàtmà kurute mahàtmà 12,290.001 yudhiùñhira uvàca 12,290.001a samyak tvayàyaü nçpate varõitaþ ÷iùñasaümataþ 12,290.001c yogamàrgo yathànyàyaü ÷iùyàyeha hitaiùiõà 12,290.002a sàükhye tv idànãü kàrtsnyena vidhiü prabråhi pçcchate 12,290.002c triùu lokeùu yaj j¤ànaü sarvaü tad viditaü hi te 12,290.003 bhãùma uvàca 12,290.003a ÷çõu me tvam idaü ÷uddhaü sàükhyànàü viditàtmanàm 12,290.003c vihitaü yatibhir buddhaiþ kapilàdibhir ã÷varaiþ 12,290.004a yasmin na vibhramàþ ke cid dç÷yante manujarùabha 12,290.004c guõà÷ ca yasmin bahavo doùahàni÷ ca kevalà 12,290.005a j¤ànena parisaükhyàya sadoùàn viùayàn nçpa 12,290.005c mànuùàn durjayàn kçtsnàn pai÷àcàn viùayàüs tathà 12,290.006a ràkùasàn viùayठj¤àtvà yakùàõàü viùayàüs tathà 12,290.006c viùayàn auragठj¤àtvà gàndharvaviùayàüs tathà 12,290.007a pitéõàü viùayठj¤àtvà tiryakùu caratàü nçpa 12,290.007c suparõaviùayठj¤àtvà marutàü viùayàüs tathà 12,290.008a ràjarùiviùayठj¤àtvà brahmarùiviùayàüs tathà 12,290.008c àsuràn viùayठj¤àtvà vai÷vadevàüs tathaiva ca 12,290.009a devarùiviùayठj¤àtvà yogànàm api ce÷varàn 12,290.009c viùayàü÷ ca praje÷ànàü brahmaõo viùayàüs tathà 12,290.010a àyuùa÷ ca paraü kàlaü loke vij¤àya tattvataþ 12,290.010c sukhasya ca paraü tattvaü vij¤àya vadatàü vara 12,290.011a pràpte kàle ca yad duþkhaü patatàü viùayaiùiõàm 12,290.011c tiryak ca patatàü duþkhaü patatàü narake ca yat 12,290.012a svargasya ca guõàn kçtsnàn doùàn sarvàü÷ ca bhàrata 12,290.012c vedavàde ca ye doùà guõà ye càpi vaidikàþ 12,290.013a j¤ànayoge ca ye doùà guõà yoge ca ye nçpa 12,290.013c sàükhyaj¤àne ca ye doùàs tathaiva ca guõà nçpa 12,290.013d*0746_01 itareùu ca ye doùà guõàs teùu ca bhàrata 12,290.013d*0746_02 parisaükhyàya saükhyànaü matvà sàükhyaü guõàdhikam 12,290.014a sattvaü da÷aguõaü j¤àtvà rajo navaguõaü tathà 12,290.014c tama÷ càùñaguõaü j¤àtvà buddhiü saptaguõàü tathà 12,290.015a ùaóguõaü ca nabho j¤àtvà manaþ pa¤caguõaü tathà 12,290.015c buddhiü caturguõàü j¤àtvà tama÷ ca triguõaü mahat 12,290.016a dviguõaü ca rajo j¤àtvà sattvam ekaguõaü punaþ 12,290.016c màrgaü vij¤àya tattvena pralaye prekùaõaü tathà 12,290.017a j¤ànavij¤ànasaüpannàþ kàraõair bhàvitàþ ÷ubhaiþ 12,290.017c pràpnuvanti ÷ubhaü mokùaü såkùmà iha nabhaþ param 12,290.018a råpeõa dçùñiü saüyuktàü ghràõaü gandhaguõena ca 12,290.018c ÷abde saktaü tathà ÷rotraü jihvàü rasaguõeùu ca 12,290.019a tanuü spar÷e tathà saktàü vàyuü nabhasi cà÷ritam 12,290.019c mohaü tamasi saüsaktaü lobham artheùu saü÷ritam 12,290.020a viùõuü krànte bale ÷akraü koùñhe saktaü tathànalam 12,290.020c apsu devãü tathà saktàm apas tejasi cà÷ritàþ 12,290.021a tejo vàyau tu saüsaktaü vàyuü nabhasi cà÷ritam 12,290.021c nabho mahati saüyuktaü mahad buddhau ca saü÷ritam 12,290.022a buddhiü tamasi saüsaktàü tamo rajasi cà÷ritam 12,290.022c rajaþ sattve tathà saktaü sattvaü saktaü tathàtmani 12,290.023a saktam àtmànam ã÷e ca deve nàràyaõe tathà 12,290.023c devaü mokùe ca saüsaktaü mokùaü saktaü tu na kva cit 12,290.024a j¤àtvà sattvayutaü dehaü vçtaü ùoóa÷abhir guõaiþ 12,290.024c svabhàvaü cetanàü caiva j¤àtvà vai deham à÷rite 12,290.025a madhyastham ekam àtmànaü pàpaü yasmin na vidyate 12,290.025c dvitãyaü karma vij¤àya nçpate viùayaiùiõàm 12,290.026a indriyàõãndriyàrthàü÷ ca sarvàn àtmani saü÷ritàn 12,290.026b*0747_01 durlabhatvaü ca mokùasya vij¤àya ÷rutipårvakam 12,290.026c pràõàpànau samànaü ca vyànodànau ca tattvataþ 12,290.027a avàk caivànilaü j¤àtvà pravahaü cànilaü punaþ 12,290.027c sapta vàtàüs tathà ÷eùàn saptadhà vidhivat punaþ 12,290.028a prajàpatãn çùãü÷ caiva màrgàü÷ ca subahån varàn 12,290.028c saptarùãü÷ ca bahå¤ j¤àtvà ràjarùãü÷ ca paraütapa 12,290.029a surarùãn mahata÷ cànyàn maharùãn såryasaünibhàn 12,290.029c ai÷varyàc cyàvitठj¤àtvà kàlena mahatà nçpa 12,290.030a mahatàü bhåtasaüghànàü ÷rutvà nà÷aü ca pàrthiva 12,290.030c gatiü càpy a÷ubhàü j¤àtvà nçpate pàpakarmaõàm 12,290.031a vaitaraõyàü ca yad duþkhaü patitànàü yamakùaye 12,290.031c yonãùu ca vicitràsu saüsàràn a÷ubhàüs tathà 12,290.032a jañhare cà÷ubhe vàsaü ÷oõitodakabhàjane 12,290.032c ÷leùmamåtrapurãùe ca tãvragandhasamanvite 12,290.033a ÷ukra÷oõitasaüghàte majjàsnàyuparigrahe 12,290.033c sirà÷atasamàkãrõe navadvàre pure '÷ucau 12,290.034a vij¤àyàhitam àtmànaü yogàü÷ ca vividhàn nçpa 12,290.034c tàmasànàü ca jantånàü ramaõãyàvçtàtmanàm 12,290.035a sàttvikànàü ca jantånàü kutsitaü bharatarùabha 12,290.035c garhitaü mahatàm arthe sàükhyànàü viditàtmanàm 12,290.036a upaplavàüs tathà ghorठ÷a÷inas tejasas tathà 12,290.036c tàràõàü patanaü dçùñvà nakùatràõàü ca paryayam 12,290.037a dvaüdvànàü viprayogaü ca vij¤àya kçpaõaü nçpa 12,290.037c anyonyabhakùaõaü dçùñvà bhåtànàm api cà÷ubham 12,290.038a bàlye mohaü ca vij¤àya kùayaü dehasya cà÷ubham 12,290.038c ràge mohe ca saüpràpte kva cit sattvaü samà÷ritam 12,290.039a sahasreùu naraþ ka÷ cin mokùabuddhiü samà÷ritaþ 12,290.039c durlabhatvaü ca mokùasya vij¤àya ÷rutipårvakam 12,290.040a bahumànam alabdheùu labdhe madhyasthatàü punaþ 12,290.040c viùayàõàü ca dauràtmyaü vij¤àya nçpate punaþ 12,290.041a gatàsånàü ca kaunteya dehàn dçùñvà tathà÷ubhàn 12,290.041c vàsaü kuleùu jantånàü duþkhaü vij¤àya bhàrata 12,290.042a brahmaghnànàü gatiü j¤àtvà patitànàü sudàruõàm 12,290.042c suràpàne ca saktànàü bràhmaõànàü duràtmanàm 12,290.042e gurudàraprasaktànàü gatiü vij¤àya cà÷ubhàm 12,290.043a jananãùu ca vartante ye na samyag yudhiùñhira 12,290.043c sadevakeùu lokeùu ye na vartanti mànavàþ 12,290.044a tena j¤ànena vij¤àya gatiü cà÷ubhakarmaõàm 12,290.044c tiryagyonigatànàü ca vij¤àya gatayaþ pçthak 12,290.045a vedavàdàüs tathà citràn çtånàü paryayàüs tathà 12,290.045c kùayaü saüvatsaràõàü ca màsànàü prakùayaü tathà 12,290.046a pakùakùayaü tathà dçùñvà divasànàü ca saükùayam 12,290.046c kùayaü vçddhiü ca candrasya dçùñvà pratyakùatas tathà 12,290.047a vçddhiü dçùñvà samudràõàü kùayaü teùàü tathà punaþ 12,290.047c kùayaü dhanànàü ca tathà punar vçddhiü tathaiva ca 12,290.048a saüyogànàü kùayaü dçùñvà yugànàü ca vi÷eùataþ 12,290.048c kùayaü ca dçùñvà ÷ailànàü kùayaü ca saritàü tathà 12,290.049a varõànàü ca kùayaü dçùñvà kùayàntaü ca punaþ punaþ 12,290.049c jaràmçtyuü tathà janma dçùñvà duþkhàni caiva ha 12,290.050a dehadoùàüs tathà j¤àtvà teùàü duþkhaü ca tattvataþ 12,290.050c dehaviklavatàü caiva samyag vij¤àya bhàrata 12,290.051a àtmadoùàü÷ ca vij¤àya sarvàn àtmani saü÷ritàn 12,290.051c svadehàd utthitàn gandhàüs tathà vij¤àya cà÷ubhàn 12,290.051d*0748_01 måtra÷leùmapurãùàdãn svedajàü÷ ca sukutsitàn 12,290.052 yudhiùñhira uvàca 12,290.052a kàn svagàtrodbhavàn doùàn pa÷yasy amitavikrama 12,290.052c etan me saü÷ayaü kçtsnaü vaktum arhasi tattvataþ 12,290.053 bhãùma uvàca 12,290.053a pa¤ca doùàn prabho dehe pravadanti manãùiõaþ 12,290.053c màrgaj¤àþ kàpilàþ sàükhyàþ ÷çõu tàn arisådana 12,290.054a kàmakrodhau bhayaü nidrà pa¤camaþ ÷vàsa ucyate 12,290.054c ete doùàþ ÷arãreùu dç÷yante sarvadehinàm 12,290.055a chindanti kùamayà krodhaü kàmaü saükalpavarjanàt 12,290.055c sattvasaü÷ãlanàn nidràm apramàdàd bhayaü tathà 12,290.055e chindanti pa¤camaü ÷vàsaü laghvàhàratayà nçpa 12,290.056a guõàn guõa÷atair j¤àtvà doùàn doùa÷atair api 12,290.056c hetån hetu÷atai÷ citrai÷ citràn vij¤àya tattvataþ 12,290.057a apàü phenopamaü lokaü viùõor màyà÷atair vçtam 12,290.057c cittabhittipratãkà÷aü nalasàram anarthakam 12,290.058a tamaþ ÷vabhranibhaü dçùñvà varùabudbudasaünibham 12,290.058c nà÷apràyaü sukhàd dhãnaü nà÷ottaram abhàvagam 12,290.058e rajas tamasi saümagnaü païke dvipam ivàva÷am 12,290.059a sàükhyà ràjan mahàpràj¤às tyaktvà dehaü prajàkçtam 12,290.059c j¤ànaj¤eyena sàükhyena vyàpinà mahatà nçpa 12,290.060a ràjasàn a÷ubhàn gandhàüs tàmasàü÷ ca tathàvidhàn 12,290.060c puõyàü÷ ca sàttvikàn gandhàn spar÷ajàn dehasaü÷ritàn 12,290.060e chittvà÷u j¤àna÷astreõa tapodaõóena bhàrata 12,290.061a tato duþkhodakaü ghoraü cintà÷okamahàhradam 12,290.061c vyàdhimçtyumahàgràhaü mahàbhayamahoragam 12,290.062a tamaþkårmaü rajomãnaü praj¤ayà saütaranty uta 12,290.062c snehapaïkaü jaràdurgaü spar÷advãpam ariüdama 12,290.063a karmàgàdhaü satyatãraü sthitavratam idaü nçpa 12,290.063c hiüsà÷ãghramahàvegaü nànàrasamahàkaram 12,290.064a nànàprãtimahàratnaü duþkhajvarasamãraõam 12,290.064c ÷okatçùõàmahàvartaü tãkùõavyàdhimahàgajam 12,290.065a asthisaüghàtasaüghàñaü ÷leùmaphenam ariüdama 12,290.065c dànamuktàkaraü bhãmaü ÷oõitahradavidrumam 12,290.066a hasitotkruùñanirghoùaü nànàj¤ànasudustaram 12,290.066c rodanà÷rumalakùàraü saïgatyàgaparàyaõam 12,290.067a punar àjanmalokaughaü putrabàndhavapattanam 12,290.067c ahiüsàsatyamaryàdaü pràõatyàgamahormiõam 12,290.068a vedàntagamanadvãpaü sarvabhåtadayodadhim 12,290.068c mokùaduùpràpaviùayaü vaóavàmukhasàgaram 12,290.069a taranti munayaþ siddhà j¤ànayogena bhàrata 12,290.069c tãrtvà ca dustaraü janma vi÷anti vimalaü nabhaþ 12,290.070a tatas tàn sukçtãn sàükhyàn såryo vahati ra÷mibhiþ 12,290.070c padmatantuvad àvi÷ya pravahan viùayàn nçpa 12,290.071a tatra tàn pravaho vàyuþ pratigçhõàti bhàrata 12,290.071c vãtaràgàn yatãn siddhàn vãryayuktàüs tapodhanàn 12,290.072a såkùmaþ ÷ãtaþ sugandhã ca sukhaspar÷a÷ ca bhàrata 12,290.072c saptànàü marutàü ÷reùñho lokàn gacchati yaþ ÷ubhàn 12,290.072e sa tàn vahati kaunteya nabhasaþ paramàü gatim 12,290.073a nabho vahati loke÷a rajasaþ paramàü gatim 12,290.073b*0749_01 tamo vahati ràjendra rajasaþ paramàü gatim 12,290.073c rajo vahati ràjendra sattvasya paramàü gatim 12,290.074a sattvaü vahati ÷uddhàtman paraü nàràyaõaü prabhum 12,290.074c prabhur vahati ÷uddhàtmà paramàtmànam àtmanà 12,290.075a paramàtmànam àsàdya tadbhåtàyatanàmalàþ 12,290.075c amçtatvàya kalpante na nivartanti càbhibho 12,290.075e paramà sà gatiþ pàrtha nirdvaüdvànàü mahàtmanàm 12,290.075f*0750_01 satyàrjavaratànàü vai sarvabhåtadayàvatàm 12,290.076 yudhiùñhira uvàca 12,290.076a sthànam uttamam àsàdya bhagavantaü sthiravratàþ 12,290.076c àjanmamaraõaü và te smaranty uta na vànagha 12,290.077a yad atra tathyaü tan me tvaü yathàvad vaktum arhasi 12,290.077c tvad çte mànavaü nànyaü praùñum arhàmi kaurava 12,290.078a mokùadoùo mahàn eùa pràpya siddhiü gatàn çùãn 12,290.078c yadi tatraiva vij¤àne vartante yatayaþ pare 12,290.079a pravçttilakùaõaü dharmaü pa÷yàmi paramaü nçpa 12,290.079c magnasya hi pare j¤àne kiü nu duþkhataraü bhavet 12,290.080 bhãùma uvàca 12,290.080a yathànyàyaü tvayà tàta pra÷naþ pçùñaþ susaükañaþ 12,290.080c buddhànàm api saümohaþ pra÷ne 'smin bharatarùabha 12,290.080e atràpi tattvaü paramaü ÷çõu samyaï mayeritam 12,290.081a buddhi÷ ca paramà yatra kàpilànàü mahàtmanàm 12,290.081c indriyàõy api budhyante svadehaü dehino nçpa 12,290.081e kàraõàny àtmanas tàni såkùmaþ pa÷yati tais tu saþ 12,290.082a àtmanà viprahãõàni kàùñhakuóyasamàni tu 12,290.082c vina÷yanti na saüdehaþ phenà iva mahàrõave 12,290.083a indriyaiþ saha suptasya dehinaþ ÷atrutàpana 12,290.083c såkùma÷ carati sarvatra nabhasãva samãraõaþ 12,290.084a sa pa÷yati yathànyàyaü spar÷àn spç÷ati càbhibho 12,290.084c budhyamàno yathàpårvam akhileneha bhàrata 12,290.085a indriyàõãha sarvàõi sve sve sthàne yathàvidhi 12,290.085c anã÷atvàt pralãyante sarpà hataviùà iva 12,290.086a indriyàõàü tu sarveùàü svasthàneùv eva sarva÷aþ 12,290.086c àkramya gatayaþ såkùmà÷ caraty àtmà na saü÷ayaþ 12,290.087a sattvasya ca guõàn kçtsnàn rajasa÷ ca guõàn punaþ 12,290.087c guõàü÷ ca tamasaþ sarvàn guõàn buddhe÷ ca bhàrata 12,290.088a guõàü÷ ca manasas tadvan nabhasa÷ ca guõàüs tathà 12,290.088c guõàn vàyo÷ ca dharmàtmaüs tejasa÷ ca guõàn punaþ 12,290.089a apàü guõàüs tathà pàrtha pàrthivàü÷ ca guõàn api 12,290.089c sarvàtmanà guõair vyàpya kùetraj¤aþ sa yudhiùñhira 12,290.090a àtmà ca yàti kùetraj¤aü karmaõã ca ÷ubhà÷ubhe 12,290.090c ÷iùyà iva mahàtmànam indriyàõi ca taü vibho 12,290.091a prakçtiü càpy atikramya gacchaty àtmànam avyayam 12,290.091c paraü nàràyaõàtmànaü nirdvaüdvaü prakçteþ param 12,290.092a vimuktaþ puõyapàpebhyaþ praviùñas tam anàmayam 12,290.092c paramàtmànam aguõaü na nivartati bhàrata 12,290.093a ÷iùñaü tv atra manas tàta indriyàõi ca bhàrata 12,290.093c àgacchanti yathàkàlaü guroþ saüde÷akàriõaþ 12,290.094a ÷akyaü càlpena kàlena ÷àntiü pràptuü guõàrthinà 12,290.094c evaü yuktena kaunteya yuktaj¤ànena mokùiõà 12,290.095a sàükhyà ràjan mahàpràj¤à gacchanti paramàü gatim 12,290.095c j¤ànenànena kaunteya tulyaü j¤ànaü na vidyate 12,290.096a atra te saü÷ayo mà bhåj j¤ànaü sàükhyaü paraü matam 12,290.096c akùaraü dhruvam avyaktaü pårvaü brahma sanàtanam 12,290.097a anàdimadhyanidhanaü nirdvaüdvaü kartç ÷à÷vatam 12,290.097c kåñasthaü caiva nityaü ca yad vadanti ÷amàtmakàþ 12,290.098a yataþ sarvàþ pravartante sargapralayavikriyàþ 12,290.098c yac ca ÷aüsanti ÷àstreùu vadanti paramarùayaþ 12,290.099a sarve viprà÷ ca devà÷ ca tathàgamavido janàþ 12,290.099c brahmaõyaü paramaü devam anantaü parato 'cyutam 12,290.100a pràrthayanta÷ ca taü viprà vadanti guõabuddhayaþ 12,290.100c samyag yuktàs tathà yogàþ sàükhyà÷ càmitadar÷anàþ 12,290.101a amårtes tasya kaunteya sàükhyaü mårtir iti ÷rutiþ 12,290.101c abhij¤ànàni tasyàhur mataü hi bharatarùabha 12,290.102a dvividhànãha bhåtàni pçthivyàü pçthivãpate 12,290.102c jaïgamàgamasaüj¤àni jaïgamaü tu vi÷iùyate 12,290.103a j¤ànaü mahad yad dhi mahatsu ràjan; vedeùu sàükhyeùu tathaiva yoge 12,290.103c yac càpi dçùñaü vividhaü puràõaü; sàükhyàgataü tan nikhilaü narendra 12,290.104a yac cetihàseùu mahatsu dçùñaü; yac càrtha÷àstre nçpa ÷iùñajuùñe 12,290.104c j¤ànaü ca loke yad ihàsti kiü cit; sàükhyàgataü tac ca mahan mahàtman 12,290.105a ÷ama÷ ca dçùñaþ paramaü balaü ca; j¤ànaü ca såkùmaü ca yathàvad uktam 12,290.105c tapàüsi såkùmàõi sukhàni caiva; sàükhye yathàvad vihitàni ràjan 12,290.106a viparyaye tasya hi pàrtha devàn; gacchanti sàükhyàþ satataü sukhena 12,290.106c tàü÷ cànusaücàrya tataþ kçtàrthàþ; patanti vipreùu yateùu bhåyaþ 12,290.107a hitvà ca dehaü pravi÷anti mokùaü; divaukaso dyàm iva pàrtha sàükhyàþ 12,290.107c tato 'dhikaü te 'bhiratà mahàrhe; sàükhye dvijàþ pàrthiva ÷iùñajuùñe 12,290.108a teùàü na tiryag gamanaü hi dçùñaü; nàvàg gatiþ pàpakçtàü nivàsaþ 12,290.108c na càbudhànàm api te dvijàtayo; ye j¤ànam etan nçpate 'nuraktàþ 12,290.109a sàükyaü vi÷àlaü paramaü puràõaü; mahàrõavaü vimalam udàrakàntam 12,290.109c kçtsnaü ca sàükhyaü nçpate mahàtmà; nàràyaõo dhàrayate 'prameyam 12,290.110a etan mayoktaü naradeva tattvaü; nàràyaõo vi÷vam idaü puràõam 12,290.110c sa sargakàle ca karoti sargaü; saühàrakàle ca tad atti bhåyaþ 12,290.110d*0751_01 saühçtya sarvaü nijadehasaüsthaü 12,290.110d*0751_02 kçtvàpsu ÷ete jagadantaràtmà 12,291.001 yudhiùñhira uvàca 12,291.001a kiü tad akùaram ity uktaü yasmàn nàvartate punaþ 12,291.001c kiü ca tat kùaram ity uktaü yasmàd àvartate punaþ 12,291.002a akùarakùarayor vyaktim icchàmy ariniùådana 12,291.002c upalabdhuü mahàbàho tattvena kurunandana 12,291.003a tvaü hi j¤ànanidhir viprair ucyase vedapàragaiþ 12,291.003c çùibhi÷ ca mahàbhàgair yatibhi÷ ca mahàtmabhiþ 12,291.004a ÷eùam alpaü dinànàü te dakùiõàyanabhàskare 12,291.004c àvçtte bhagavaty arke gantàsi paramàü gatim 12,291.005a tvayi pratigate ÷reyaþ kutaþ ÷roùyàmahe vayam 12,291.005c kuruvaü÷apradãpas tvaü j¤ànadravyeõa dãpyase 12,291.006a tad etac chrotum icchàmi tvattaþ kurukulodvaha 12,291.006c na tçpyàmãha ràjendra ÷çõvann amçtam ãdç÷am 12,291.007 bhãùma uvàca 12,291.007a atra te vartayiùye 'ham itihàsaü puràtanam 12,291.007c vasiùñhasya ca saüvàdaü karàlajanakasya ca 12,291.008a vasiùñhaü ÷reùñham àsãnam çùãõàü bhàskaradyutim 12,291.008c papraccha janako ràjà j¤ànaü naiþ÷reyasaü param 12,291.009a param adhyàtmaku÷alam adhyàtmagatini÷cayam 12,291.009c maitràvaruõim àsãnam abhivàdya kçtà¤jaliþ 12,291.010a svakùaraü pra÷ritaü vàkyaü madhuraü càpy anulbaõam 12,291.010c papraccharùivaraü ràjà karàlajanakaþ purà 12,291.011a bhagava¤ ÷rotum icchàmi paraü brahma sanàtanam 12,291.011c yasmàn na punaràvçttim àpnuvanti manãùiõaþ 12,291.012a yac ca tat kùaram ity uktaü yatredaü kùarate jagat 12,291.012c yac càkùaram iti proktaü ÷ivaü kùemyam anàmayam 12,291.013 vasiùñha uvàca 12,291.013a ÷råyatàü pçthivãpàla kùaratãdaü yathà jagat 12,291.013c yan na kùarati pårveõa yàvat kàlena càpy atha 12,291.014a yugaü dvàda÷asàhasraü kalpaü viddhi caturguõam 12,291.014c da÷akalpa÷atàvçttaü tad ahar bràhmam ucyate 12,291.014e ràtri÷ caitàvatã ràjan yasyànte pratibudhyate 12,291.015a sçjaty anantakarmàõaü mahàntaü bhåtam agrajam 12,291.015c mårtimantam amårtàtmà vi÷vaü ÷aübhuþ svayaübhuvaþ 12,291.015e aõimà laghimà pràptir ã÷ànaü jyotir avyayam 12,291.016a sarvataþpàõipàdàntaü sarvatokùi÷iromukham 12,291.016c sarvataþ÷rutimal loke sarvam àvçtya tiùñhati 12,291.017a hiraõyagarbho bhagavàn eùa buddhir iti smçtaþ 12,291.017c mahàn iti ca yogeùu viri¤ca iti càpy uta 12,291.018a sàükhye ca pañhyate ÷àstre nàmabhir bahudhàtmakaþ 12,291.018c vicitraråpo vi÷vàtmà ekàkùara iti smçtaþ 12,291.019a vçtaü naikàtmakaü yena kçtsnaü trailokyam àtmanà 12,291.019c tathaiva bahuråpatvàd vi÷varåpa iti smçtaþ 12,291.020a eùa vai vikriyàpannaþ sçjaty àtmànam àtmanà 12,291.020c ahaükàraü mahàtejàþ prajàpatim ahaükçtam 12,291.021a avyaktàd vyaktam utpannaü vidyàsargaü vadanti tam 12,291.021c mahàntaü càpy ahaükàram avidyàsargam eva ca 12,291.022a avidhi÷ ca vidhi÷ caiva samutpannau tathaikataþ 12,291.022c vidyàvidyeti vikhyàte ÷ruti÷àstràrthacintakaiþ 12,291.023a bhåtasargam ahaükàràt tçtãyaü viddhi pàrthiva 12,291.023c ahaükàreùu bhåteùu caturthaü viddhi vaikçtam 12,291.024a vàyur jyotir athàkà÷am àpo 'tha pçthivã tathà 12,291.024c ÷abdaþ spar÷a÷ ca råpaü ca raso gandhas tathaiva ca 12,291.025a evaü yugapad utpannaü da÷avargam asaü÷ayam 12,291.025c pa¤camaü viddhi ràjendra bhautikaü sargam arthavat 12,291.026a ÷rotraü tvak cakùuùã jihvà ghràõam eva ca pa¤camam 12,291.026c vàk ca hastau ca pàdau ca pàyur meóhraü tathaiva ca 12,291.027a buddhãndriyàõi caitàni tathà karmendriyàõi ca 12,291.027c saübhåtànãha yugapan manasà saha pàrthiva 12,291.028a eùà tattvacaturviü÷à sarvàkçtiùu vartate 12,291.028c yàü j¤àtvà nàbhi÷ocanti bràhmaõàs tattvadar÷inaþ 12,291.029a etad dehaü samàkhyàtaü trailokye sarvadehiùu 12,291.029c veditavyaü nara÷reùñha sadevanaradànave 12,291.030a sayakùabhåtagandharve sakiünaramahorage 12,291.030c sacàraõapi÷àce vai sadevarùini÷àcare 12,291.031a sadaü÷akãñama÷ake sapåtikçmimåùake 12,291.031c ÷uni ÷vapàke vaiõeye sacaõóàle sapulkase 12,291.032a hastya÷vakhara÷àrdåle savçkùe gavi caiva ha 12,291.032b*0752_01 sahastya÷ve sa÷àrdåle saçkùagavi caiva hi 12,291.032c yac ca mårtimayaü kiü cit sarvatraitan nidar÷anam 12,291.033a jale bhuvi tathàkà÷e nànyatreti vini÷cayaþ 12,291.033c sthànaü dehavatàm asti ity evam anu÷u÷ruma 12,291.034a kçtsnam etàvatas tàta kùarate vyaktasaüj¤akam 12,291.034c ahany ahani bhåtàtmà tataþ kùara iti smçtaþ 12,291.035a etad akùaram ity uktaü kùaratãdaü yathà jagat 12,291.035c jagan mohàtmakaü pràhur avyaktaü vyaktasaüj¤akam 12,291.036a mahàü÷ caivàgrajo nityam etat kùaranidar÷anam 12,291.036c kathitaü te mahàràja yasmàn nàvartate punaþ 12,291.037a pa¤caviü÷atimo viùõur nistattvas tattvasaüj¤akaþ 12,291.037c tattvasaü÷rayaõàd etat tattvam àhur manãùiõaþ 12,291.038a yad amårty asçjad vyaktaü tat tan mårty adhitiùñhati 12,291.038c caturviü÷atimo vyakto hy amårtaþ pa¤caviü÷akaþ 12,291.039a sa eva hçdi sarvàsu mårtiùv àtiùñhate ''tmavàn 12,291.039c cetayaü÷ cetano nityaþ sarvamårtir amårtimàn 12,291.040a sargapralayadharmiõyà asargapralayàtmakaþ 12,291.040c gocare vartate nityaü nirguõo guõasaüj¤akaþ 12,291.041a evam eùa mahàn àtmà sargapralayakovidaþ 12,291.041c vikurvàõaþ prakçtimàn abhimanyaty abuddhimàn 12,291.042a tamaþsattvarajoyuktas tàsu tàsv iha yoniùu 12,291.042c lãyate 'pratibuddhatvàd abuddhajanasevanàt 12,291.043a sahavàso nivàsàtmà nànyo 'ham iti manyate 12,291.043c yo 'haü so 'ham iti hy uktvà guõàn anu nivartate 12,291.044a tamasà tàmasàn bhàvàn vividhàn pratipadyate 12,291.044c rajasà ràjasàü÷ caiva sàttvikàn sattvasaü÷rayàt 12,291.045a ÷uklalohitakçùõàni råpàõy etàni trãõi tu 12,291.045c sarvàõy etàni råpàõi jànãhi pràkçtàni vai 12,291.046a tàmasà nirayaü yànti ràjasà mànuùàüs tathà 12,291.046c sàttvikà devalokàya gacchanti sukhabhàginaþ 12,291.047a niùkaivalyena pàpena tiryagyonim avàpnuyàt 12,291.047c puõyapàpena mànuùyaü puõyenaikena devatàþ 12,291.048a evam avyaktaviùayaü kùaram àhur manãùiõaþ 12,291.048c pa¤caviü÷atimo yo 'yaü j¤ànàd eva pravartate 12,292.001 vasiùñha uvàca 12,292.001a evam apratibuddhatvàd abuddham anuvartate 12,292.001c dehàd dehasahasràõi tathà samabhipadyate 12,292.002a tiryagyonisahasreùu kadà cid devatàsv api 12,292.002c upapadyati saüyogàd guõaiþ saha guõakùayàt 12,292.003a mànuùatvàd divaü yàti divo mànuùyam eva ca 12,292.003c mànuùyàn nirayasthànam ànantyaü pratipadyate 12,292.004a ko÷akàro yathàtmànaü kãñaþ samanurundhati 12,292.004c såtratantuguõair nityaü tathàyam aguõo guõaiþ 12,292.005a dvaüdvam eti ca nirdvaüdvas tàsu tàsv iha yoniùu 12,292.005c ÷ãrùaroge 'kùiroge ca danta÷åle galagrahe 12,292.006a jalodare 'r÷asàü roge jvaragaõóaviùåcike 12,292.006c ÷vitre kuùñhe 'gnidàhe ca sidhmàpasmàrayor api 12,292.007a yàni cànyàni dvaüdvàni pràkçtàni ÷arãriùu 12,292.007c utpadyante vicitràõi tàny eùo 'py abhimanyate 12,292.007d*0753_01 tiryagyonisahasreùu kadà cid devatàsv api 12,292.007e abhimanyaty abhãmànàt tathaiva sukçtàny api 12,292.008a ekavàsà÷ ca durvàsàþ ÷àyã nityam adhas tathà 12,292.008c maõóåka÷àyã ca tathà vãràsanagatas tathà 12,292.009a cãradhàraõam àkà÷e ÷ayanaü sthànam eva ca 12,292.009c iùñakàprastare caiva kaõñakaprastare tathà 12,292.010a bhasmaprastara÷àyã ca bhåmi÷ayyànulepanaþ 12,292.010c vãrasthànàmbupaïke ca ÷ayanaü phalakeùu ca 12,292.011a vividhàsu ca ÷ayyàsu phalagçddhyànvito 'phalaþ 12,292.011c mu¤jamekhalanagnatvaü kùaumakçùõàjinàni ca 12,292.012a ÷àõãvàlaparãdhàno vyàghracarmaparicchadaþ 12,292.012c siühacarmaparãdhànaþ paññavàsàs tathaiva ca 12,292.012d*0754_01 phalakaü paridhàna÷ ca tathà kaõñakavastradhçk 12,292.013a kãñakàvasana÷ caiva cãravàsàs tathaiva ca 12,292.013c vastràõi cànyàni bahåny abhimanyaty abuddhimàn 12,292.014a bhojanàni vicitràõi ratnàni vividhàni ca 12,292.014c ekavastràntarà÷itvam ekakàlikabhojanam 12,292.015a caturthàùñamakàla÷ ca ùaùñhakàlika eva ca 12,292.015c ùaóràtrabhojana÷ caiva tathaivàùñàhabhojanaþ 12,292.016a saptaràtrada÷àhàro dvàda÷àhàra eva ca 12,292.016c màsopavàsã målà÷ã phalàhàras tathaiva ca 12,292.017a vàyubhakùo 'mbupiõyàkagomayàdana eva ca 12,292.017c gomåtrabhojana÷ caiva ÷àkapuùpàda eva ca 12,292.018a ÷aivàlabhojana÷ caiva tathàcàmena vartayan 12,292.018c vartaya¤ ÷ãrõaparõai÷ ca prakãrõaphalabhojanaþ 12,292.019a vividhàni ca kçcchràõi sevate sukhakàïkùayà 12,292.019c càndràyaõàni vidhival liïgàni vividhàni ca 12,292.020a càturà÷ramyapanthànam à÷rayaty à÷ramàn api 12,292.020c upàsãna÷ ca pàùaõóàn guhàþ ÷ailàüs tathaiva ca 12,292.021a viviktà÷ ca ÷ilàchàyàs tathà prasravaõàni ca 12,292.021b*0755_01 pulinàni viviktàni viviktàni vanàni ca 12,292.021b*0755_02 devasthànàni puõyàni viviktàni saràüsi ca 12,292.021b*0755_03 viviktà÷ càpi ÷ailànàü guhà gçhanibhopamàþ 12,292.021c vividhàni ca japyàni vividhàni vratàni ca 12,292.022a niyamàn suvicitràü÷ ca vividhàni tapàüsi ca 12,292.022c yaj¤àü÷ ca vividhàkàràn vidhãü÷ ca vividhàüs tathà 12,292.023a vaõikpathaü dvijakùatraü vai÷ya÷ådraü tathaiva ca 12,292.023c dànaü ca vividhàkàraü dãnàndhakçpaõeùv api 12,292.024a abhimanyaty asaübodhàt tathaiva trividhàn guõàn 12,292.024c sattvaü rajas tama÷ caiva dharmàrthau kàma eva ca 12,292.024e prakçtyàtmànam evàtmà evaü pravibhajaty uta 12,292.025a svadhàkàravaùañkàrau svàhàkàranamaskriyàþ 12,292.025c yàjanàdhyàpanaü dànaü tathaivàhuþ pratigraham 12,292.025e yajanàdhyayane caiva yac cànyad api kiü cana 12,292.026a janmamçtyuvivàde ca tathà vi÷asane 'pi ca 12,292.026c ÷ubhà÷ubhamayaü sarvam etad àhuþ kriyàpatham 12,292.027a prakçtiþ kurute devã mahàpralayam eva ca 12,292.027c divasànte guõàn etàn abhyetyaiko 'vatiùñhati 12,292.028a ra÷mijàlam ivàdityas tatkàlena niyacchati 12,292.028c evam eùo 'sakçt sarvaü krãóàrtham abhimanyate 12,292.029a àtmaråpaguõàn etàn vividhàn hçdayapriyàn 12,292.029c evam eva vikurvàõaþ sargapralayakarmaõã 12,292.030a kriyàkriyà pathe raktas triguõas triguõàtigaþ 12,292.030c kriyàkriyàpathopetas tathà tad iti manyate 12,292.030d*0756_01 prakçtyà sarvam evedaü jagad andhãkçtaü vibho 12,292.030d*0756_02 rajasà tamasà caiva vyàptaü sarvam anekadhà 12,292.031a evaü dvaüdvàny athaitàni vartante mama nitya÷aþ 12,292.031c mamaivaitàni jàyante bàdhante tàni màm iti 12,292.032a nistartavyàny athaitàni sarvàõãti naràdhipa 12,292.032c manyate 'yaü hy abuddhitvàt tathaiva sukçtàny api 12,292.033a bhoktavyàni mayaitàni devalokagatena vai 12,292.033c ihaiva cainaü bhokùyàmi ÷ubhà÷ubhaphalodayam 12,292.034a sukham eva ca kartavyaü sakçt kçtvà sukhaü mama 12,292.034b*0757_01 sukhàrthã ca tyajed duþkhaü sukhaduþkhaviparyayam 12,292.034c yàvadantaü ca me saukhyaü jàtyàü jàtyàü bhaviùyati 12,292.035a bhaviùyati ca me duþkhaü kçtenehàpy anantakam 12,292.035c mahad duþkhaü hi mànuùyaü niraye càpi majjanam 12,292.036a nirayàc càpi mànuùyaü kàlenaiùyàmy ahaü punaþ 12,292.036c manuùyatvàc ca devatvaü devatvàt pauruùaü punaþ 12,292.036e manuùyatvàc ca nirayaü paryàyeõopagacchati 12,292.036f*0758_01 evaü paryàya÷o duþkhaü punar eùyàmy ahaü sukham 12,292.037a ya evaü vetti vai nityaü niràtmàtmaguõair vçtaþ 12,292.037c tena devamanuùyeùu niraye copapadyate 12,292.038a mamatvenàvçto nityaü tatraiva parivartate 12,292.038c sargakoñisahasràõi maraõàntàsu mårtiùu 12,292.039a ya evaü kurute karma ÷ubhà÷ubhaphalàtmakam 12,292.039c sa eva phalam a÷nàti triùu lokeùu mårtimàn 12,292.040a prakçtiþ kurute karma ÷ubhà÷ubhaphalàtmakam 12,292.040c prakçti÷ ca tad a÷nàti triùu lokeùu kàmagà 12,292.041a tiryagyonau manuùyatve devaloke tathaiva ca 12,292.041c trãõi sthànàni caitàni jànãyàt pràkçtàni ha 12,292.042a aliïgàü prakçtiü tv àhur liïgair anumimãmahe 12,292.042c tathaiva pauruùaü liïgam anumànàd dhi pa÷yati 12,292.043a sa liïgàntaram àsàdya pràkçtaü liïgam avraõam 12,292.043c vraõadvàràõy adhiùñhàya karmàõy àtmani manyate 12,292.044a ÷rotràdãni tu sarvàõi pa¤ca karmendriyàõi ca 12,292.044c vàg àdãni pravartante guõeùv eva guõaiþ saha 12,292.044e aham etàni vai kurvan mamaitànãndriyàõi ca 12,292.045a nirindriyo 'bhimanyeta vraõavàn asmi nirvraõaþ 12,292.045c aliïgo liïgam àtmànam akàlaþ kàlam àtmanaþ 12,292.046a asattvaü sattvam àtmànam atattvaü tattvam àtmanaþ 12,292.046c amçtyur mçtyum àtmànam acara÷ caram àtmanaþ 12,292.047a akùetraþ kùetram àtmànam asargaþ sargam àtmanaþ 12,292.047c atapàs tapa àtmànam agatir gatim àtmanaþ 12,292.048a abhavo bhavam àtmànam abhayo bhayam àtmanaþ 12,292.048b*0759_01 akartà kartç càtmànam abãjo bãjam àtmanaþ 12,292.048c akùaraþ kùaram àtmànam abuddhis tv abhimanyate 12,293.001 vasiùñha uvàca 12,293.001a evam apratibuddhatvàd abuddhajanasevanàt 12,293.001c sargakoñisahasràõi patanàntàni gacchati 12,293.002a dhàmnà dhàmasahasràõi maraõàntàni gacchati 12,293.002c tiryagyonau manuùyatve devaloke tathaiva ca 12,293.003a candramà iva ko÷ànàü punas tatra sahasra÷aþ 12,293.003c lãyate 'pratibuddhatvàd evam eùa hy abuddhimàn 12,293.004a kalàþ pa¤cada÷à yonis tad dhàma iti pañhyate 12,293.004c nityam etad vijànãhi somaþ ùoóa÷amã kalà 12,293.005a kalàyàü jàyate 'jasraü punaþ punar abuddhimàn 12,293.005c dhàma tasyopayu¤janti bhåya eva tu jàyate 12,293.006a ùoóa÷ã tu kalà såkùmà sa soma upadhàryatàm 12,293.006c na tåpayujyate devair devàn upayunakti sà 12,293.007a evaü tàü kùapayitvà hi jàyate nçpasattama 12,293.007c sà hy asya prakçtir dçùñà tatkùayàn mokùa ucyate 12,293.008a tad evaü ùoóa÷akalaü deham avyaktasaüj¤akam 12,293.008c mamàyam iti manvànas tatraiva parivartate 12,293.009a pa¤caviü÷as tathaivàtmà tasyaivà pratibodhanàt 12,293.009c vimalasya vi÷uddhasya ÷uddhànilaniùevaõàt 12,293.010a a÷uddha eva ÷uddhàtmà tàdçg bhavati pàrthiva 12,293.010c abuddhasevanàc càpi buddho 'py abudhatàü vrajet 12,293.011a tathaivàpratibuddho 'pi j¤eyo nçpatisattama 12,293.011c prakçtes triguõàyàs tu sevanàt pràkçto bhavet 12,293.012 karàlajanaka uvàca 12,293.012a akùarakùarayor eùa dvayoþ saübandha iùyate 12,293.012c strãpuüsor vàpi bhagavan saübandhas tadvad ucyate 12,293.013a çte na puruùeõeha strã garbhaü dhàrayaty uta 12,293.013c çte striyaü na puruùo råpaü nirvartayet tathà 12,293.014a anyonyasyàbhisaübandhàd anyonyaguõasaü÷rayàt 12,293.014c råpaü nirvartayaty etad evaü sarvàsu yoniùu 12,293.015a ratyartham abhisaürodhàd anyonyaguõasaü÷rayàt 12,293.015c çtau nirvartate råpaü tad vakùyàmi nidar÷anam 12,293.016a ye guõàþ puruùasyeha ye ca màtçguõàs tathà 12,293.016c asthi snàyu ca majjà ca jànãmaþ pitçto dvija 12,293.017a tvaï màüsaü ÷oõitaü caiva màtçjàny api ÷u÷ruma 12,293.017c evam etad dvija÷reùñha veda÷àstreùu pañhyate 12,293.018a pramàõaü yac ca vedoktaü ÷àstroktaü yac ca pañhyate 12,293.018c veda÷àstrapramàõaü ca pramàõaü tat sanàtanam 12,293.019a evam evàbhisaübaddhau nityaü prakçtipåruùau 12,293.019c pa÷yàmi bhagavaüs tasmàn mokùadharmo na vidyate 12,293.020a atha vànantarakçtaü kiü cid eva nidar÷anam 12,293.020c tan mamàcakùva tattvena pratyakùo hy asi sarvathà 12,293.021a mokùakàmà vayaü càpi kàïkùàmo yad anàmayam 12,293.021c adeham ajaraü divyam atãndriyam anã÷varam 12,293.022 vasiùñha uvàca 12,293.022a yad etad uktaü bhavatà veda÷àstranidar÷anam 12,293.022c evam etad yathà caitan na gçhõàti tathà bhavàn 12,293.023a dhàryate hi tvayà grantha ubhayor veda÷àstrayoþ 12,293.023c na tu granthasya tattvaj¤o yathàvat tvaü nare÷vara 12,293.024a yo hi vede ca ÷àstre ca granthadhàraõatatparaþ 12,293.024c na ca granthàrthatattvaj¤as tasya tad dhàraõaü vçthà 12,293.025a bhàraü sa vahate tasya granthasyàrthaü na vetti yaþ 12,293.025c yas tu granthàrthatattvaj¤o nàsya granthàgamo vçthà 12,293.026a granthasyàrthaü ca pçùñaþ saüs tàdç÷o vaktum arhati 12,293.026c yathà tattvàbhigamanàd arthaü tasya sa vindati 12,293.027a yas tu saüsatsu kathayed granthàrthaü sthålabuddhimàn 12,293.027c sa kathaü mandavij¤àno granthaü vakùyati nirõayàt 12,293.028a nirõayaü càpi chidràtmà na taü vakùyati tattvataþ 12,293.028c sopahàsàtmatàm eti yasmàc caivàtmavàn api 12,293.029a tasmàt tvaü ÷çõu ràjendra yathaitad anudç÷yate 12,293.029c yàthàtathyena sàükhyeùu yogeùu ca mahàtmasu 12,293.030a yad eva yogàþ pa÷yanti sàükhyais tad anugamyate 12,293.030c ekaü sàükhyaü ca yogaü ca yaþ pa÷yati sa buddhimàn 12,293.031a tvaï màüsaü rudhiraü medaþ pittaü majjàsthi snàyu ca 12,293.031c etad aindriyakaü tàta yad bhavàn idam àha vai 12,293.032a dravyàd dravyasya niùpattir indriyàd indriyaü tathà 12,293.032c dehàd deham avàpnoti bãjàd bãjaü tathaiva ca 12,293.032d*0760_01 såkùmadehagatà màtrà bãjàpyàyitavçddhikàþ 12,293.033a nirindriyasyàbãjasya nirdravyasyàsya dehinaþ 12,293.033c kathaü guõà bhaviùyanti nirguõatvàn mahàtmanaþ 12,293.034a guõà guõeùu jàyante tatraiva nivi÷anti ca 12,293.034c evaü guõàþ prakçtito jàyante ca na santi ca 12,293.035a tvaï màüsaü rudhiraü medaþ pittaü majjàsthi snàyu ca 12,293.035c aùñau tàny atha ÷ukreõa jànãhi pràkçtàni vai 12,293.036a pumàü÷ caivàpumàü÷ caiva trailiïgyaü pràkçtaü smçtam 12,293.036c naiva pumàn pumàü÷ caiva sa liïgãty abhidhãyate 12,293.037a aliïgà prakçtir liïgair upalabhyati sàtmajaiþ 12,293.037c yathà puùpaphalair nityam çtavo mårtayas tathà 12,293.038a evam apy anumànena hy aliïgam upalabhyate 12,293.038c pa¤caviü÷atimas tàta liïgeùv aniyatàtmakaþ 12,293.039a anàdinidhano 'nantaþ sarvadar÷ã niràmayaþ 12,293.039c kevalaü tv abhimànitvàd guõeùv aguõa ucyate 12,293.040a guõà guõavataþ santi nirguõasya kuto guõàþ 12,293.040c tasmàd evaü vijànanti ye janà guõadar÷inaþ 12,293.041a yadà tv eùa guõàn sarvàn pràkçtàn abhimanyate 12,293.041c tadà sa guõavàn eva parameõànupa÷yati 12,293.042a yat tad buddheþ paraü pràhuþ sàükhyà yogà÷ ca sarva÷aþ 12,293.042c budhyamànaü mahàpràj¤am abuddhaparivarjanàt 12,293.043a aprabuddham athàvyaktaü saguõaü pràhur ã÷varam 12,293.043c nirguõaü ce÷varaü nityam adhiùñhàtàram eva ca 12,293.044a prakçte÷ ca guõànàü ca pa¤caviü÷atikaü budhàþ 12,293.044c sàükhyayoge ca ku÷alà budhyante paramaiùiõaþ 12,293.045a yadà prabuddhàs tv avyaktam avasthàjanmabhãravaþ 12,293.045c budhyamànaü prabudhyanti gamayanti samaü tadà 12,293.046a etan nidar÷anaü samyag asamyag anudar÷anam 12,293.046c budhyamànàprabuddhàbhyàü pçthak pçthag ariüdama 12,293.047a paraspareõaitad uktaü kùaràkùaranidar÷anam 12,293.047c ekatvam akùaraü pràhur nànàtvaü kùaram ucyate 12,293.048a pa¤caviü÷atiniùñho 'yaü yadàsamyak pravartate 12,293.048c ekatvaü dar÷anaü càsya nànàtvaü càpy adar÷anam 12,293.049a tattvanistattvayor etat pçthag eva nidar÷anam 12,293.049c pa¤caviü÷atisargaü tu tattvam àhur manãùiõaþ 12,293.050a nistattvaü pa¤caviü÷asya param àhur nidar÷anam 12,293.050c vargasya vargam àcàraü tattvaü tattvàt sanàtanam 12,294.001 karàlajanaka uvàca 12,294.001a nànàtvaikatvam ity uktaü tvayaitad çùisattama 12,294.001c pa÷yàmi càbhisaüdigdham etayor vai nidar÷anam 12,294.002a tathàprabuddhabuddhàbhyàü budhyamànasya cànagha 12,294.002c sthålabuddhyà na pa÷yàmi tattvam etan na saü÷ayaþ 12,294.003a akùarakùarayor uktaü tvayà yad api kàraõam 12,294.003c tad apy asthirabuddhitvàt pranaùñam iva me 'nagha 12,294.004a tad etac chrotum icchàmi nànàtvaikatvadar÷anam 12,294.004c buddham apratibuddhaü ca budhyamànaü ca tattvataþ 12,294.005a vidyàvidye ca bhagavann akùaraü kùaram eva ca 12,294.005c sàükhyaü yogaü ca kàrtsnyena pçthak caivàpçthak ca ha 12,294.006 vasiùñha uvàca 12,294.006a hanta te saüpravakùyàmi yad etad anupçcchasi 12,294.006c yogakçtyaü mahàràja pçthag eva ÷çõuùva me 12,294.007a yogakçtyaü tu yogànàü dhyànam eva paraü balam 12,294.007c tac càpi dvividhaü dhyànam àhur vedavido janàþ 12,294.008a ekàgratà ca manasaþ pràõàyàmas tathaiva ca 12,294.008c pràõàyàmas tu saguõo nirguõo manasas tathà 12,294.009a måtrotsarge purãùe ca bhojane ca naràdhipa 12,294.009c trikàlaü nàbhiyu¤jãta ÷eùaü yu¤jãta tatparaþ 12,294.010a indriyàõãndriyàrthebhyo nivartya manasà muniþ 12,294.010c da÷advàda÷abhir vàpi caturviü÷àt paraü tataþ 12,294.011a taü codanàbhir matimàn àtmànaü codayed atha 12,294.011c tiùñhantam ajaraü taü tu yat tad uktaü manãùibhiþ 12,294.012a tai÷ càtmà satataü j¤eya ity evam anu÷u÷ruma 12,294.012c dravyaü hy ahãnamanaso nànyatheti vini÷cayaþ 12,294.013a vimuktaþ sarvasaïgebhyo laghvàhàro jitendriyaþ 12,294.013c pårvaràtre pare caiva dhàrayeta mano ''tmani 12,294.014a sthirãkçtyendriyagràmaü manasà mithile÷vara 12,294.014c mano buddhyà sthiraü kçtvà pàùàõa iva ni÷calaþ 12,294.015a sthàõuvac càpy akampaþ syàd girivac càpi ni÷calaþ 12,294.015c budhà vidhividhànaj¤às tadà yuktaü pracakùate 12,294.016a na ÷çõoti na càghràti na rasyati na pa÷yati 12,294.016c na ca spar÷aü vijànàti na saükalpayate manaþ 12,294.017a na càbhimanyate kiü cin na ca budhyati kàùñhavat 12,294.017c tadà prakçtim àpannaü yuktam àhur manãùiõaþ 12,294.018a nivàte ca yathà dãpyan dãpas tadvat sa dç÷yate 12,294.018c niriïga÷ càcala÷ cordhvaü na tiryaggatim àpnuyàt 12,294.019a tadà tam anupa÷yeta yasmin dçùñe tu kathyate 12,294.019c hçdayastho 'ntaràtmeti j¤eyo j¤as tàta madvidhaiþ 12,294.020a vidhåma iva saptàrcir àditya iva ra÷mimàn 12,294.020c vaidyuto 'gnir ivàkà÷e dç÷yate ''tmà tathàtmani 12,294.021a yaü pa÷yanti mahàtmàno dhçtimanto manãùiõaþ 12,294.021c bràhmaõà brahmayoniùñhà hy ayonim amçtàtmakam 12,294.022a tad evàhur aõubhyo 'õu tan mahadbhyo mahattaram 12,294.022c tadantaþ sarvabhåteùu dhruvaü tiùñhan na dç÷yate 12,294.023a buddhidravyeõa dç÷yeta manodãpena lokakçt 12,294.023c mahatas tamasas tàta pàre tiùñhann atàmasaþ 12,294.024a sa tamonuda ity uktas tattvaj¤air vedapàragaiþ 12,294.024c vimalo vitamaska÷ ca nirliïgo 'liïgasaüj¤itaþ 12,294.025a yogam etad dhi yogànàü manye yogasya lakùaõam 12,294.025c evaü pa÷yaü prapa÷yanti àtmànam ajaraü param 12,294.026a yogadar÷anam etàvad uktaü te tattvato mayà 12,294.026c sàükhyaj¤ànaü pravakùyàmi parisaükhyànidar÷anam 12,294.027a avyaktam àhuþ prakçtiü paràü prakçtivàdinaþ 12,294.027c tasmàn mahat samutpannaü dvitãyaü ràjasattama 12,294.028a ahaükàras tu mahatas tçtãyam iti naþ ÷rutam 12,294.028c pa¤ca bhåtàny ahaükàràd àhuþ sàükhyànudar÷inaþ 12,294.029a etàþ prakçtayas tv aùñau vikàrà÷ càpi ùoóa÷a 12,294.029c pa¤ca caiva vi÷eùà vai tathà pa¤cendriyàõi ca 12,294.030a etàvad eva tattvànàü sàükhyam àhur manãùiõaþ 12,294.030c sàükhye vidhividhànaj¤à nityaü sàükhyapathe ratàþ 12,294.031a yasmàd yad abhijàyeta tat tatraiva pralãyate 12,294.031c lãyante pratilomàni sçjyante càntaràtmanà 12,294.032a anulomena jàyante lãyante pratilomataþ 12,294.032c guõà guõeùu satataü sàgarasyormayo yathà 12,294.033a sargapralaya etàvàn prakçter nçpasattama 12,294.033c ekatvaü pralaye càsya bahutvaü ca yadàsçjat 12,294.033e evam eva ca ràjendra vij¤eyaü j¤eyacintakaiþ 12,294.034a adhiùñhàtàram avyaktam asyàpy etan nidar÷anam 12,294.034c ekatvaü ca bahutvaü ca prakçter anu tattvavàn 12,294.034e ekatvaü pralaye càsya bahutvaü ca pravartanàt 12,294.035a bahudhàtmà prakurvãta prakçtiü prasavàtmikàm 12,294.035c tac ca kùetraü mahàn àtmà pa¤caviü÷o 'dhitiùñhati 12,294.036a adhiùñhàteti ràjendra procyate yatisattamaiþ 12,294.036c adhiùñhànàd adhiùñhàtà kùetràõàm iti naþ ÷rutam 12,294.037a kùetraü jànàti càvyaktaü kùetraj¤a iti cocyate 12,294.037c avyaktike pure ÷ete puruùa÷ ceti kathyate 12,294.038a anyad eva ca kùetraü syàd anyaþ kùetraj¤a ucyate 12,294.038c kùetram avyaktam ity uktaü j¤àtà vai pa¤caviü÷akaþ 12,294.039a anyad eva ca j¤ànaü syàd anyaj j¤eyaü tad ucyate 12,294.039c j¤ànam avyaktam ity uktaü j¤eyo vai pa¤caviü÷akaþ 12,294.040a avyaktaü kùetram ity uktaü tathà sattvaü tathe÷varam 12,294.040c anã÷varam atattvaü ca tattvaü tat pa¤caviü÷akam 12,294.041a sàükhyadar÷anam etàvat parisaükhyànadar÷anam 12,294.041c sàükhyaü prakurute caiva prakçtiü ca pracakùate 12,294.042a tattvàni ca caturviü÷at parisaükhyàya tattvataþ 12,294.042c sàükhyàþ saha prakçtyà tu nistattvaþ pa¤caviü÷akaþ 12,294.043a pa¤caviü÷o 'prabuddhàtmà budhyamàna iti smçtaþ 12,294.043c yadà tu budhyate ''tmànaü tadà bhavati kevalaþ 12,294.044a samyag dar÷anam etàvad bhàùitaü tava tattvataþ 12,294.044c evam etad vijànantaþ sàmyatàü pratiyànty uta 12,294.045a samyaï nidar÷anaü nàma pratyakùaü prakçtes tathà 12,294.045c guõatattvàny athaitàni nirguõo 'nyas tathà bhavet 12,294.046a na tv evaü vartamànànàm àvçttir vidyate punaþ 12,294.046c vidyate 'kùarabhàvatvàd aparasparam avyayam 12,294.047a pa÷yerann ekamatayo na samyak teùu dar÷anam 12,294.047c te 'vyaktaü pratipadyante punaþ punar ariüdama 12,294.048a sarvam etad vijànanto na sarvasya prabodhanàt 12,294.048c vyaktãbhåtà bhaviùyanti vyaktasya va÷avartinaþ 12,294.049a sarvam avyaktam ity uktam asarvaþ pa¤caviü÷akaþ 12,294.049c ya enam abhijànanti na bhayaü teùu vidyate 12,295.001 vasiùñha uvàca 12,295.001a sàükhyadar÷anam etàvad uktaü te nçpasattama 12,295.001c vidyàvidye tv idànãü me tvaü nibodhànupårva÷aþ 12,295.002a avidyàm àhur avyaktaü sargapralayadharmi vai 12,295.002c sargapralayanirmuktaü vidyàü vai pa¤caviü÷akam 12,295.003a parasparam avidyàü vai tan nibodhànupårva÷aþ 12,295.003c yathoktam çùibhis tàta sàükhyasyàsya nidar÷anam 12,295.004a karmendriyàõàü sarveùàü vidyà buddhãndriyaü smçtam 12,295.004c buddhãndriyàõàü ca tathà vi÷eùà iti naþ ÷rutam 12,295.005a vi÷eùàõàü manas teùàü vidyàm àhur manãùiõaþ 12,295.005c manasaþ pa¤cabhåtàni vidyà ity abhicakùate 12,295.006a ahaükàras tu bhåtànàü pa¤cànàü nàtra saü÷ayaþ 12,295.006c ahaükàrasya ca tathà buddhir vidyà nare÷vara 12,295.007a buddheþ prakçtir avyaktaü tattvànàü parame÷varam 12,295.007c vidyà j¤eyà nara÷reùñha vidhi÷ ca paramaþ smçtaþ 12,295.008a avyaktasya paraü pràhur vidyàü vai pa¤caviü÷akam 12,295.008c sarvasya sarvam ity uktaü j¤eyaü j¤ànasya pàrthiva 12,295.009a j¤ànam avyaktam ity uktaü j¤eyaü vai pa¤caviü÷akam 12,295.009c tathaiva j¤ànam avyaktaü vij¤àtà pa¤caviü÷akaþ 12,295.010a vidyàvidyàrthatattvena mayoktaü te vi÷eùataþ 12,295.010c akùaraü ca kùaraü caiva yad uktaü tan nibodha me 12,295.011a ubhàv etau kùaràv uktàv ubhàv etau ca nakùarau 12,295.011c kàraõaü tu pravakùyàmi yathà khyàtau tu tattvataþ 12,295.012a anàdinidhanàv etàv ubhàv eve÷varau matau 12,295.012c tattvasaüj¤àv ubhàv etau procyete j¤ànacintakaiþ 12,295.013a sargapralayadharmitvàd avyaktaü pràhur akùaram 12,295.013c tad etad guõasargàya vikurvàõaü punaþ punaþ 12,295.014a guõànàü mahadàdãnàm utpadyati parasparam 12,295.014c adhiùñhànàt kùetram àhur etat tat pa¤caviü÷akam 12,295.015a yadà tu guõajàlaü tad avyaktàtmani saükùipet 12,295.015c tadà saha guõais tais tu pa¤caviü÷o vilãyate 12,295.016a guõà guõeùu lãyante tadaikà prakçtir bhavet 12,295.016c kùetraj¤o 'pi yadà tàta tatkùetre saüpralãyate 12,295.017a tadàkùaratvaü prakçtir gacchate guõasaüj¤ità 12,295.017c nirguõatvaü ca vaideha guõeùu prativartanàt 12,295.018a evam eva ca kùetraj¤aþ kùetraj¤ànaparikùaye 12,295.018c prakçtyà nirguõas tv eùa ity evam anu÷u÷ruma 12,295.019a kùaro bhavaty eùa yadà tadà guõavatãm atha 12,295.019c prakçtiü tv abhijànàti nirguõatvaü tathàtmanaþ 12,295.020a tadà vi÷uddho bhavati prakçteþ parivarjanàt 12,295.020c anyo 'ham anyeyam iti yadà budhyati buddhimàn 12,295.021a tadaiùo 'nyatvatàm eti na ca mi÷ratvam àvrajet 12,295.021c prakçtyà caiva ràjendra nami÷ro 'nya÷ ca dç÷yate 12,295.022a yadà tu guõajàlaü tat pràkçtaü vijugupsate 12,295.022c pa÷yate càparaü pa÷yaü tadà pa÷yan na saüjvaret 12,295.023a kiü mayà kçtam etàvad yo 'haü kàlam imaü janam 12,295.023c matsyo jàlaü hy avij¤ànàd anuvartitavàüs tathà 12,295.024a aham eva hi saümohàd anyam anyaü janàj janam 12,295.024c matsyo yathodakaj¤ànàd anuvartitavàn iha 12,295.025a matsyo 'nyatvaü yathàj¤ànàd udakàn nàbhimanyate 12,295.025c àtmànaü tadvad aj¤ànàd anyatvaü caiva vedmy aham 12,295.026a mamàstu dhig abuddhasya yo 'haü magnam imaü punaþ 12,295.026c anuvartitavàn mohàd anyam anyaü janàj janam 12,295.027a ayam atra bhaved bandhur anena saha mokùaõam 12,295.027c sàmyam ekatvam àyàto yàdç÷as tàdç÷as tv aham 12,295.028a tulyatàm iha pa÷yàmi sadç÷o 'ham anena vai 12,295.028c ayaü hi vimalo vyaktam aham ãdç÷akas tathà 12,295.029a yo 'ham aj¤ànasaümohàd aj¤ayà saüpravçttavàn 12,295.029c sasaïgayàhaü niþsaïgaþ sthitaþ kàlam imaü tv aham 12,295.030a anayàhaü va÷ãbhåtaþ kàlam etaü na buddhavàn 12,295.030c uccamadhyamanãcànàü tàm ahaü katham àvase 12,295.031a samànayànayà ceha sahavàsam ahaü katham 12,295.031c gacchàmy abuddhabhàvatvàd eùedànãü sthiro bhave 12,295.032a sahavàsaü na yàsyàmi kàlam etad dhi va¤canàt 12,295.032c va¤cito 'smy anayà yad dhi nirvikàro vikàrayà 12,295.033a na càyam aparàdho 'syà aparàdho hy ayaü mama 12,295.033c yo 'ham atràbhavaü saktaþ paràïmukham upasthitaþ 12,295.034a tato 'smi bahuråpàsu sthito mårtiùv amårtimàn 12,295.034c amårta÷ càpi mårtàtmà mamatvena pradharùitaþ 12,295.035a prakçter anayatvena tàsu tàsv iha yoniùu 12,295.035c nirmamasya mamatvena kiü kçtaü tàsu tàsu ca 12,295.035e yonãùu vartamànena naùñasaüj¤ena cetasà 12,295.036a na mamàtrànayà kàryam ahaükàrakçtàtmayà 12,295.036c àtmànaü bahudhà kçtvà yeyaü bhåyo yunakti màm 12,295.036e idànãm eùa buddho 'smi nirmamo nirahaükçtaþ 12,295.037a mamatvam anayà nityam ahaükàrakçtàtmakam 12,295.037c apetyàham imàü hitvà saü÷rayiùye niràmayam 12,295.038a anena sàmyaü yàsyàmi nànayàham acetasà 12,295.038c kùamaü mama sahànena naikatvam anayà saha 12,295.038e evaü paramasaübodhàt pa¤caviü÷o 'nubuddhavàn 12,295.039a akùaratvaü niyaccheta tyaktvà kùaram anàmayam 12,295.039c avyaktaü vyaktadharmàõaü saguõaü nirguõaü tathà 12,295.039e nirguõaü prathamaü dçùñvà tàdçg bhavati maithila 12,295.040a akùarakùarayor etad uktaü tava nidar÷anam 12,295.040c mayeha j¤ànasaüpannaü yathà÷rutinidar÷anàt 12,295.041a niþsaüdigdhaü ca såkùmaü ca vibuddhaü vimalaü tathà 12,295.041c pravakùyàmi tu te bhåyas tan nibodha yathà÷rutam 12,295.042a sàükhyayogau mayà proktau ÷àstradvayanidar÷anàt 12,295.042c yad eva ÷àstraü sàükhyoktaü yogadar÷anam eva tat 12,295.043a prabodhanakaraü j¤ànaü sàükhyànàm avanãpate 12,295.043c vispaùñaü procyate tatra ÷iùyàõàü hitakàmyayà 12,295.044a bçhac caiva hi tac chàstram ity àhuþ ku÷alà janàþ 12,295.044c asmiü÷ ca ÷àstre yogànàü punar dadhi punaþ ÷araþ 12,295.045a pa¤caviü÷àt paraü tattvaü na pa÷yati naràdhipa 12,295.045c sàükhyànàü tu paraü tatra yathàvad anuvarõitam 12,295.046a buddham apratibuddhaü ca budhyamànaü ca tattvataþ 12,295.046c budhyamànaü ca buddhaü ca pràhur yoganidar÷anam 12,296.001 vasiùñha uvàca 12,296.001a aprabuddham athàvyaktam imaü guõavidhiü ÷çõu 12,296.001c guõàn dhàrayate hy eùà sçjaty àkùipate tathà 12,296.002a ajasraü tv iha krãóàrthaü vikurvantã naràdhipa 12,296.002c àtmànaü bahudhà kçtvà tàny eva ca vicakùate 12,296.003a etad evaü vikurvàõàü budhyamàno na budhyate 12,296.003c avyaktabodhanàc caiva budhyamànaü vadanty api 12,296.004a na tv eva budhyate 'vyaktaü saguõaü vàtha nirguõam 12,296.004c kadà cit tv eva khalv etad àhur apratibuddhakam 12,296.005a budhyate yadi vàvyaktam etad vai pa¤caviü÷akam 12,296.005c budhyamàno bhavaty eùa saïgàtmaka iti ÷rutiþ 12,296.006a anenàpratibuddheti vadanty avyaktam acyutam 12,296.006c avyaktabodhanàc caiva budhyamànaü vadanty uta 12,296.007a pa¤caviü÷aü mahàtmànaü na càsàv api budhyate 12,296.007c ùaóviü÷aü vimalaü buddham aprameyaü sanàtanam 12,296.008a satataü pa¤caviü÷aü ca caturviü÷aü ca budhyate 12,296.008c dç÷yàdç÷ye hy anugatam ubhàv eva mahàdyutã 12,296.009a avyaktaü na tu tad brahma budhyate tàta kevalam 12,296.009c kevalaü pa¤caviü÷aü ca caturviü÷aü na pa÷yati 12,296.010a budhyamàno yadàtmànam anyo 'ham iti manyate 12,296.010c tadà prakçtimàn eùa bhavaty avyaktalocanaþ 12,296.011a budhyate ca paràü buddhiü vi÷uddhàm amalàü yadà 12,296.011c ùaóviü÷o ràja÷àrdåla tadà buddhatvam àvrajet 12,296.012a tatas tyajati so 'vyaktaü sargapralayadharmiõam 12,296.012c nirguõaþ prakçtiü veda guõayuktàm acetanàm 12,296.013a tataþ kevaladharmàsau bhavaty avyaktadar÷anàt 12,296.013c kevalena samàgamya vimukto ''tmànam àpnuyàt 12,296.014a etat tat tattvam ity àhur nistattvam ajaràmaram 12,296.014c tattvasaü÷rayaõàd etat tattvavan na ca mànada 12,296.014e pa¤caviü÷atitattvàni pravadanti manãùiõaþ 12,296.015a na caiùa tattvavàüs tàta nistattvas tv eùa buddhimàn 12,296.015c eùa mu¤cati tattvaü hi kùipraü buddhasya lakùaõam 12,296.016a ùaóviü÷o 'ham iti pràj¤o gçhyamàõo 'jaràmaraþ 12,296.016c kevalena balenaiva samatàü yàty asaü÷ayam 12,296.017a ùaóviü÷ena prabuddhena budhyamàno 'py abuddhimàn 12,296.017c etan nànàtvam ity uktaü sàükhya÷rutinidar÷anàt 12,296.018a cetanena sametasya pa¤caviü÷atikasya ca 12,296.018c ekatvaü vai bhavaty asya yadà buddhyà na budhyate 12,296.019a budhyamàno 'prabuddhena samatàü yàti maithila 12,296.019c saïgadharmà bhavaty eùa niþsaïgàtmà naràdhipa 12,296.020a niþsaïgàtmànam àsàdya ùaóviü÷akam ajaü viduþ 12,296.020c vibhus tyajati càvyaktaü yadà tv etad vibudhyate 12,296.020e caturviü÷am agàdhaü ca ùaóviü÷asya prabodhanàt 12,296.021a eùa hy apratibuddha÷ ca budhyamàna÷ ca te 'nagha 12,296.021c prokto buddha÷ ca tattvena yathà÷rutinidar÷anàt 12,296.021e nànàtvaikatvam etàvad draùñavyaü ÷àstradçùñibhiþ 12,296.022a ma÷akodumbare yadvad anyatvaü tadvad etayoþ 12,296.022c matsyo 'mbhasi yathà tadvad anyatvam upalabhyate 12,296.023a evam evàvagantavyaü nànàtvaikatvam etayoþ 12,296.023c etad vimokùa ity uktam avyaktaj¤ànasaühitam 12,296.024a pa¤caviü÷atikasyàsya yo 'yaü deheùu vartate 12,296.024c eùa mokùayitavyeti pràhur avyaktagocaràt 12,296.025a so 'yam evaü vimucyeta nànyatheti vini÷cayaþ 12,296.025c pareõa paradharmà ca bhavaty eùa sametya vai 12,296.026a vi÷uddhadharmà ÷uddhena buddhena ca sa buddhimàn 12,296.026c vimuktadharmà muktena sametya puruùarùabha 12,296.027a niyogadharmiõà caiva niyogàtmà bhavaty api 12,296.027c vimokùiõà vimokùa÷ ca sametyeha tathà bhavet 12,296.028a ÷ucikarmà ÷uci÷ caiva bhavaty amitadãptimàn 12,296.028c vimalàtmà ca bhavati sametya vimalàtmanà 12,296.029a kevalàtmà tathà caiva kevalena sametya vai 12,296.029c svatantra÷ ca svatantreõa svatantratvam avàpnute 12,296.030a etàvad etat kathitaü mayà te; tathyaü mahàràja yathàrthatattvam 12,296.030c amatsaratvaü pratigçhya càrthaü; sanàtanaü brahma vi÷uddham àdyam 12,296.031a na vedaniùñhasya janasya ràjan; pradeyam etat paramaü tvayà bhavet 12,296.031c vivitsamànàya vibodhakàrakaü; prabodhahetoþ praõatasya ÷àsanam 12,296.032a na deyam etac ca tathànçtàtmane; ÷añhàya klãbàya na jihmabuddhaye 12,296.032c na paõóitaj¤ànaparopatàpine; deyaü tvayedaü vinibodha yàdç÷e 12,296.033a ÷raddhànvitàyàtha guõànvitàya; paràpavàdàd viratàya nityam 12,296.033c vi÷uddhayogàya budhàya caiva; kriyàvate 'tha kùamiõe hitàya 12,296.034a vivikta÷ãlàya vidhipriyàya; vivàdahãnàya bahu÷rutàya 12,296.034c vijànate caiva na càhitakùame; dame ca ÷aktàya ÷ame ca dehinàm 12,296.035a etair guõair hãnatame na deyam; etat paraü brahma vi÷uddham àhuþ 12,296.035c na ÷reyasà yokùyati tàdç÷e kçtaü; dharmapravaktàram apàtradànàt 12,296.036a pçthvãm imàü yady api ratnapårõàü; dadyàn nadeyaü tv idam avratàya 12,296.036c jitendriyàyaitad asaü÷ayaü te; bhavet pradeyaü paramaü narendra 12,296.037a karàla mà te bhayam astu kiü cid; etac chrutaü brahma paraü tvayàdya 12,296.037c yathàvad uktaü paramaü pavitraü; niþ÷okam atyantam anàdimadhyam 12,296.038a agàdhajanmàmaraõaü ca ràjan; niràmayaü vãtabhayaü ÷ivaü ca 12,296.038c samãkùya mohaü tyaja càdya sarvaü; j¤ànasya tattvàrtham idaü viditvà 12,296.039a avàptam etad dhi purà sanàtanàd; dhiraõyagarbhàd gadato naràdhipa 12,296.039c prasàdya yatnena tam ugratejasaü; sanàtanaü brahma yathàdya vai tvayà 12,296.040a pçùñas tvayà càsmi yathà narendra; tathà mayedaü tvayi coktam adya 12,296.040c tathàvàptaü brahmaõo me narendra; mahaj j¤ànaü mokùavidàü puràõam 12,296.041 bhãùma uvàca 12,296.041a etad uktaü paraü brahma yasmàn nàvartate punaþ 12,296.041c pa¤caviü÷o mahàràja paramarùinidar÷anàt 12,296.042a punaràvçttim àpnoti paraü j¤ànam avàpya ca 12,296.042c nàvabudhyati tattvena budhyamàno 'jaràmaraþ 12,296.043a etan niþ÷reyasakaraü j¤ànànàü te paraü mayà 12,296.043c kathitaü tattvatas tàta ÷rutvà devarùito nçpa 12,296.044a hiraõyagarbhàd çùiõà vasiùñhena mahàtmanà 12,296.044c vasiùñhàd çùi÷àrdålàn nàrado 'vàptavàn idam 12,296.045a nàradàd viditaü mahyam etad brahma sanàtanam 12,296.045c mà ÷ucaþ kauravendra tvaü ÷rutvaitat paramaü padam 12,296.046a yena kùaràkùare vitte na bhayaü tasya vidyate 12,296.046c vidyate tu bhayaü tasya yo naitad vetti pàrthiva 12,296.047a avij¤ànàc ca måóhàtmà punaþ punar upadravan 12,296.047c pretya jàtisahasràõi maraõàntàny upà÷nute 12,296.048a devalokaü tathà tiryaï mànuùyam api cà÷nute 12,296.048c yadi ÷udhyati kàlena tasmàd aj¤ànasàgaràt 12,296.048d*0761_01 uttãrõo 'smàd agàdhàt sa param àpnoti ÷obhanam 12,296.049a aj¤ànasàgaro ghoro hy avyakto 'gàdha ucyate 12,296.049c ahany ahani majjanti yatra bhåtàni bhàrata 12,296.050a yasmàd agàdhàd avyaktàd uttãrõas tvaü sanàtanàt 12,296.050c tasmàt tvaü virajà÷ caiva vitamaska÷ ca pàrthiva 12,297.001 bhãùma uvàca 12,297.001a mçgayàü vicaran ka÷ cid vijane janakàtmajaþ 12,297.001c vane dadar÷a viprendram çùiü vaü÷adharaü bhçgoþ 12,297.002a tam àsãnam upàsãnaþ praõamya ÷irasà munim 12,297.002c pa÷càd anumatas tena papraccha vasumàn idam 12,297.003a bhagavan kim idaü ÷reyaþ pretya vàpãha và bhavet 12,297.003c puruùasyàdhruve dehe kàmasya va÷avartinaþ 12,297.004a satkçtya paripçùñaþ san sumahàtmà mahàtapàþ 12,297.004c nijagàda tatas tasmai ÷reyaskaram idaü vacaþ 12,297.005a manaso 'pratikålàni pretya ceha ca và¤chasi 12,297.005c bhåtànàü pratikålebhyo nivartasva yatendriyaþ 12,297.006a dharmaþ satàü hitaþ puüsàü dharma÷ caivà÷rayaþ satàm 12,297.006c dharmàl lokàs trayas tàta pravçttàþ sacaràcaràþ 12,297.007a svàdukàmuka kàmànàü vaitçùõyaü kiü na gacchasi 12,297.007c madhu pa÷yasi durbuddhe prapàtaü nànupa÷yasi 12,297.008a yathà j¤àne paricayaþ kartavyas tatphalàrthinà 12,297.008c tathà dharme paricayaþ kartavyas tatphalàrthinà 12,297.009a asatà dharmakàmena vi÷uddhaü karma duùkaram 12,297.009c satà tu dharmakàmena sukaraü karma duùkaram 12,297.010a vane gràmyasukhàcàro yathà gràmyas tathaiva saþ 12,297.010c gràme vanasukhàcàro yathà vanacaras tathà 12,297.011a manovàkkarmake dharme kuru ÷raddhàü samàhitaþ 12,297.011c nivçttau và pravçttau và saüpradhàrya guõàguõàn 12,297.012a nityaü ca bahu dàtavyaü sàdhubhya÷ cànasåyatà 12,297.012c pràrthitaü vrata÷aucàbhyàü satkçtaü de÷akàlayoþ 12,297.013a ÷ubhena vidhinà labdham arhàya pratipàdayet 12,297.013c krodham utsçjya dattvà ca nànutapyen na kãrtayet 12,297.014a anç÷aüsaþ ÷ucir dàntaþ satyavàg àrjave sthitaþ 12,297.014c yonikarmavi÷uddha÷ ca pàtraü syàd vedavid dvijaþ 12,297.015a satkçtà caikapatnã ca jàtyà yonir iheùyate 12,297.015c çgyajuþsàmago vidvàn ùañkarmà pàtram ucyate 12,297.016a sa eva dharmaþ so 'dharmas taü taü pratinaraü bhavet 12,297.016c pàtrakarmavi÷eùeõa de÷akàlàv avekùya ca 12,297.017a lãlayàlpaü yathà gàtràt pramçjyàd rajasaþ pumàn 12,297.017c bahuyatnena mahatà pàpanirharaõaü tathà 12,297.018a viriktasya yathà samyag ghçtaü bhavati bheùajam 12,297.018c tathà nirhçtadoùasya pretyadharmaþ sukhàvahaþ 12,297.019a mànasaü sarvabhåteùu vartate vai ÷ubhà÷ubhe 12,297.019c a÷ubhebhyaþ samàkùipya ÷ubheùv evàvatàrayet 12,297.019d*0762_01 mànasaü vçddhasevàbhir duþkhaü ÷àrãram auùadhaiþ 12,297.019d*0762_02 vàcikaü mantrajàpyena vidvàn yatnàd vinà÷ayet 12,297.020a sarvaü sarveõa sarvatra kriyamàõaü ca påjaya 12,297.020c svadharme yatra ràgas te kàmaü dharmo vidhãyatàm 12,297.021a adhçtàtman dhçtau tiùñha durbuddhe buddhimàn bhava 12,297.021c apra÷ànta pra÷àmya tvam apràj¤a pràj¤avac cara 12,297.022a tejasà ÷akyate pràptum upàyasahacàriõà 12,297.022c iha ca pretya ca ÷reyas tasya målaü dhçtiþ parà 12,297.023a ràjarùir adhçtiþ svargàt patito hi mahàbhiùaþ 12,297.023c yayàtiþ kùãõapuõya÷ ca dhçtyà lokàn avàptavàn 12,297.024a tapasvinàü dharmavatàü viduùàü copasevanàt 12,297.024c pràpsyase vipulàü buddhiü tathà ÷reyo 'bhipatsyase 12,297.024d*0763_01 sa tu vipras tathà pçùño ràj¤à jànakinà vane 12,297.024d*0763_02 proktavàn akhilaü dharmaü mokùà÷ramam anuttamam 12,297.025a sa tu svabhàvasaüpannas tac chrutvà munibhàùitam 12,297.025c vinivartya manaþ kàmàd dharme buddhiü cakàra ha 12,298.001 yudhiùñhira uvàca 12,298.001a dharmàdharmavimuktaü yad vimuktaü sarvasaü÷rayàt 12,298.001c janmamçtyuvimuktaü ca vimuktaü puõyapàpayoþ 12,298.002a yac chivaü nityam abhayaü nityaü càkùaram avyayam 12,298.002c ÷uci nityam anàyàsaü tad bhavàn vaktum arhati 12,298.003 bhãùma uvàca 12,298.003a atra te vartayiùye 'ham itihàsaü puràtanam 12,298.003c yàj¤avalkyasya saüvàdaü janakasya ca bhàrata 12,298.004a yàj¤avalkyam çùi÷reùñhaü daivaràtir mahàya÷àþ 12,298.004c papraccha janako ràjà pra÷naü pra÷navidàü varaþ 12,298.005a katãndriyàõi viprarùe kati prakçtayaþ smçtàþ 12,298.005c kim avyaktaü paraü brahma tasmàc ca paratas tu kim 12,298.006a prabhavaü càpyayaü caiva kàlasaükhyàü tathaiva ca 12,298.006c vaktum arhasi viprendra tvadanugrahakàïkùiõaþ 12,298.007a aj¤ànàt paripçcchàmi tvaü hi j¤ànamayo nidhiþ 12,298.007c tad ahaü ÷rotum icchàmi sarvam etad asaü÷ayam 12,298.008 yàj¤avalkya uvàca 12,298.008a ÷råyatàm avanãpàla yad etad anupçcchasi 12,298.008c yogànàü paramaü j¤ànaü sàükhyànàü ca vi÷eùataþ 12,298.009a na tavàviditaü kiü cin màü tu jij¤àsate bhavàn 12,298.009c pçùñena càpi vaktavyam eùa dharmaþ sanàtanaþ 12,298.010a aùñau prakçtayaþ proktà vikàrà÷ càpi ùoóa÷a 12,298.010c atha sapta tu vyaktàni pràhur adhyàtmacintakàþ 12,298.011a avyaktaü ca mahàü÷ caiva tathàhaükàra eva ca 12,298.011c pçthivã vàyur àkà÷am àpo jyoti÷ ca pa¤camam 12,298.012a etàþ prakçtayas tv aùñau vikàràn api me ÷çõu 12,298.012c ÷rotraü tvak caiva cakùu÷ ca jihvà ghràõaü ca pa¤camam 12,298.013a ÷abdaspar÷au ca råpaü ca raso gandhas tathaiva ca 12,298.013c vàk ca hastau ca pàdau ca pàyur meóhraü tathaiva ca 12,298.014a ete vi÷eùà ràjendra mahàbhåteùu pa¤casu 12,298.014c buddhãndriyàõy athaitàni savi÷eùàõi maithila 12,298.015a manaþ ùoóa÷akaü pràhur adhyàtmagaticintakàþ 12,298.015c tvaü caivànye ca vidvàüsas tattvabuddhivi÷àradàþ 12,298.016a avyaktàc ca mahàn àtmà samutpadyati pàrthiva 12,298.016c prathamaü sargam ity etad àhuþ pràdhànikaü budhàþ 12,298.017a mahata÷ càpy ahaükàra utpadyati naràdhipa 12,298.017c dvitãyaü sargam ity àhur etad buddhyàtmakaü smçtam 12,298.018a ahaükàràc ca saübhåtaü mano bhåtaguõàtmakam 12,298.018c tçtãyaþ sarga ity eùa àhaükàrika ucyate 12,298.019a manasas tu samudbhåtà mahàbhåtà naràdhipa 12,298.019b*0764_01 samudbhåtàni manaso mahàbhåtàni pàrthiva 12,298.019c caturthaü sargam ity etan mànasaü paricakùate 12,298.020a ÷abdaþ spar÷a÷ ca råpaü ca raso gandhas tathaiva ca 12,298.020c pa¤camaü sargam ity àhur bhautikaü bhåtacintakàþ 12,298.021a ÷rotraü tvak caiva cakùu÷ ca jihvà ghràõaü ca pa¤camam 12,298.021c sargaü tu ùaùñham ity àhur bahucintàtmakaü smçtam 12,298.022a adhaþ ÷rotrendriyagràma utpadyati naràdhipa 12,298.022c saptamaü sargam ity àhur etad aindriyakaü smçtam 12,298.023a årdhvasrotas tathà tiryag utpadyati naràdhipa 12,298.023c aùñamaü sargam ity àhur etad àrjavakaü budhàþ 12,298.024a tiryak srotas tv adhaþsrota utpadyati naràdhipa 12,298.024c navamaü sargam ity àhur etad àrjavakaü budhàþ 12,298.025a etàni nava sargàõi tattvàni ca naràdhipa 12,298.025c caturviü÷atir uktàni yathà÷ruti nidar÷anàt 12,298.026a ata årdhvaü mahàràja guõasyaitasya tattvataþ 12,298.026c mahàtmabhir anuproktàü kàlasaükhyàü nibodha me 12,299.001 yàj¤avalkya uvàca 12,299.001a avyaktasya nara÷reùñha kàlasaükhyàü nibodha me 12,299.001c pa¤ca kalpasahasràõi dviguõàny ahar ucyate 12,299.002a ràtrir etàvatã càsya pratibuddho naràdhipa 12,299.002c sçjaty oùadhim evàgre jãvanaü sarvadehinàm 12,299.003a tato brahmàõam asçjad dhairaõyàõóasamudbhavam 12,299.003c sà mårtiþ sarvabhåtànàm ity evam anu÷u÷ruma 12,299.004a saüvatsaram uùitvàõóe niùkramya ca mahàmuniþ 12,299.004c saüdadhe 'rdhaü mahãü kçtsnàü divam ardhaü prajàpatiþ 12,299.005a dyàvàpçthivyor ity eùa ràjan vedeùu pañhyate 12,299.005c tayoþ ÷akalayor madhyam àkà÷am akarot prabhuþ 12,299.006a etasyàpi ca saükhyànaü vedavedàïgapàragaiþ 12,299.006c da÷a kalpasahasràõi pàdonàny ahar ucyate 12,299.006e ràtrim etàvatãü càsya pràhur adhyàtmacintakàþ 12,299.007a sçjaty ahaükàram çùir bhåtaü divyàtmakaü tathà 12,299.007c catura÷ càparàn putràn dehàt pårvaü mahàn çùiþ 12,299.007d*0765_01 maharùayaþ sapta pårve catvàro manavas tathà 12,299.007e te vai pitçbhyaþ pitaraþ ÷råyante ràjasattama 12,299.008a devàþ pitéõàü ca sutà devair lokàþ samàvçtàþ 12,299.008c caràcarà nara÷reùñha ity evam anu÷u÷ruma 12,299.009a parameùñhã tv ahaükàro 'sçjad bhåtàni pa¤cadhà 12,299.009c pçthivã vàyur àkà÷am àpo jyoti÷ ca pa¤camam 12,299.010a etasyàpi ni÷àm àhus tçtãyam iha kurvataþ 12,299.010c pa¤ca kalpasahasràõi tàvad evàhar ucyate 12,299.011a ÷abdaþ spar÷a÷ ca råpaü ca raso gandha÷ ca pa¤camaþ 12,299.011c ete vi÷eùà ràjendra mahàbhåteùu pa¤casu 12,299.011e yair àviùñàni bhåtàni ahany ahani pàrthiva 12,299.012a anyonyaü spçhayanty ete anyonyasya hite ratàþ 12,299.012c anyonyam abhimanyante anyonyaspardhinas tathà 12,299.013a te vadhyamànà anyonyaü guõair hàribhir avyayàþ 12,299.013c ihaiva parivartante tiryagyoniprave÷inaþ 12,299.014a trãõi kalpasahasràõi eteùàm ahar ucyate 12,299.014c ratrir etàvatã caiva manasa÷ ca naràdhipa 12,299.015a mana÷ carati ràjendra caritaü sarvam indriyaiþ 12,299.015c na cendriyàõi pa÷yanti mana evàtra pa÷yati 12,299.016a cakùuþ pa÷yati råpàõi manasà tu na cakùuùà 12,299.016c manasi vyàkule cakùuþ pa÷yann api na pa÷yati 12,299.016e tathendriyàõi sarvàõi pa÷yantãty abhicakùate 12,299.017a manasy uparate ràjann indriyoparamo bhavet 12,299.017c na cendriyavyuparame manasy uparamo bhavet 12,299.017e evaü manaþpradhànàni indriyàõi vibhàvayet 12,299.018a indriyàõàü hi sarveùàm ã÷varaü mana ucyate 12,299.018c etad vi÷anti bhåtàni sarvàõãha mahàya÷àþ 12,300.001 yàj¤avalkya uvàca 12,300.001a tattvànàü sargasaükhyà ca kàlasaükhyà tathaiva ca 12,300.001c mayà proktànupårvyeõa saühàram api me ÷çõu 12,300.002a yathà saüharate jantån sasarja ca punaþ punaþ 12,300.002c anàdinidhano brahmà nitya÷ càkùara eva ca 12,300.003a ahaþkùayam atho buddhvà ni÷i svapnamanàs tathà 12,300.003c codayàm àsa bhagavàn avyakto 'haükçtaü naram 12,300.004a tataþ ÷atasahasràü÷ur avyaktenàbhicoditaþ 12,300.004c kçtvà dvàda÷adhàtmànam àdityo jvaladagnivat 12,300.005a caturvidhaü prajàjàlaü nirdahaty à÷u tejasà 12,300.005c jaràyvaõóasvedajàtam udbhijjaü ca naràdhipa 12,300.006a etad unmeùamàtreõa viniùñaü sthàõujaïgamam 12,300.006c kårmapçùñhasamà bhåmir bhavaty atha samantataþ 12,300.007a jagad dagdhvàmitabalaþ kevalaü jagatãü tataþ 12,300.007c ambhasà balinà kùipram àpåryata samantataþ 12,300.008a tataþ kàlàgnim àsàdya tad ambho yàti saükùayam 12,300.008c vinaùñe 'mbhasi ràjendra jàjvalãty analo mahàn 12,300.009a tam aprameyo 'tibalaü jvalamànaü vibhàvasum 12,300.009c åùmàõaü sarvabhåtànàü saptàrciùam athà¤jasà 12,300.010a bhakùayàm àsa balavàn vàyur aùñàtmako balã 12,300.010c vicarann amitapràõas tiryag årdhvam adhas tathà 12,300.011a tam apratibalaü bhãmam àkà÷aü grasate ''tmanà 12,300.011c àkà÷am apy atinadan mano grasati càrikam 12,300.012a mano grasati sarvàtmà so 'haükàraþ prajàpatiþ 12,300.012c ahaükàraü mahàn àtmà bhåtabhavyabhaviùyavit 12,300.013a tam apy anupamàtmànaü vi÷vaü ÷aübhuþ prajàpatiþ 12,300.013c aõimà laghimà pràptir ã÷àno jyotir avyayaþ 12,300.014a sarvataþpàõipàdàntaþ sarvatokùi÷iromukhaþ 12,300.014c sarvataþ÷rutimàül loke sarvam àvçtya tiùñhati 12,300.015a hçdayaü sarvabhåtànàü parvaõo 'ïguùñhamàtrakaþ 12,300.015c anugrasaty anantaü hi mahàtmà vi÷vam ã÷varaþ 12,300.016a tataþ samabhavat sarvam akùayàvyayam avraõam 12,300.016c bhåtabhavyamanuùyàõàü sraùñàram anaghaü tathà 12,300.017a eùo 'pyayas te ràjendra yathàvat paribhàùitaþ 12,300.017c adhyàtmam adhibhåtaü ca adhidaivaü ca ÷råyatàm 12,301.001 yàj¤avalkya uvàca 12,301.001a pàdàv adhyàtmam ity àhur bràhmaõàs tattvadar÷inaþ 12,301.001c gantavyam adhibhåtaü ca viùõus tatràdhidaivatam 12,301.002a pàyur adhyàtmam ity àhur yathàtattvàrthadar÷inaþ 12,301.002c visargam adhibhåtaü ca mitras tatràdhidaivatam 12,301.003a upastho 'dhyàtmam ity àhur yathàyoganidar÷anam 12,301.003c adhibhåtaü tathànando daivataü ca prajàpatiþ 12,301.004a hastàv adhyàtmam ity àhur yathàsàükhyanidar÷anam 12,301.004c kartavyam adhibhåtaü tu indras tatràdhidaivatam 12,301.005a vàg adhyàtmam iti pràhur yathà÷rutinidar÷anam 12,301.005c vaktavyam adhibhåtaü tu vahnis tatràdhidaivatam 12,301.006a cakùur adhyàtmam ity àhur yathà÷rutinidar÷anam 12,301.006c råpam atràdhibhåtaü tu såryas tatràdhidaivatam 12,301.007a ÷rotram adhyàtmam ity àhur yathà÷rutinidar÷anam 12,301.007b*0766_01 karõàv adhyàtmakaü j¤eyaü pràhuþ sàükhyanidar÷anàþ 12,301.007c ÷abdas tatràdhibhåtaü tu di÷as tatràdhidaivatam 12,301.008a jihvàm adhyàtmam ity àhur yathàtattvanidar÷anam 12,301.008c rasa evàdhibhåtaü tu àpas tatràdhidaivatam 12,301.009a ghràõam adhyàtmam ity àhur yathà÷rutinidar÷anam 12,301.009c gandha evàdhibhåtaü tu pçthivã càdhidaivatam 12,301.010a tvag adhyàtmam iti pràhus tattvabuddhivi÷àradàþ 12,301.010c spar÷a evàdhibhåtaü tu pavana÷ càdhidaivatam 12,301.011a mano 'dhyàtmam iti pràhur yathà÷rutinidar÷anam 12,301.011c mantavyam adhibhåtaü tu candramà÷ càdhidaivatam 12,301.012a ahaükàrikam adhyàtmam àhus tattvanidar÷anam 12,301.012c abhimàno 'dhibhåtaü tu bhavas tatràdhidaivatam 12,301.013a buddhir adhyàtmam ity àhur yathàvedanidar÷anam 12,301.013c boddhavyam adhibhåtaü tu kùetraj¤o 'tràdhidaivatam 12,301.013d*0767_01 cittam adhyàtmam ity àhur yoginaþ såkùmadçùñayaþ 12,301.013d*0767_02 adhibhåtaü caityam àhå rudras tatràdhidaivatam 12,301.014a eùà te vyaktato ràjan vibhåtir anuvarõità 12,301.014c àdau madhye tathà cànte yathàtattvena tattvavit 12,301.015a prakçtir guõàn vikurute svacchandenàtmakàmyayà 12,301.015c krãóàrthaü tu mahàràja ÷ata÷o 'tha sahasra÷aþ 12,301.016a yathà dãpasahasràõi dãpàn martyàþ prakurvate 12,301.016c prakçtis tathà vikurute puruùasya guõàn bahån 12,301.017a sattvam ànanda udrekaþ prãtiþ pràkà÷yam eva ca 12,301.017c sukhaü ÷uddhitvam àrogyaü saütoùaþ ÷raddadhànatà 12,301.018a akàrpaõyam asaürambhaþ kùamà dhçtir ahiüsatà 12,301.018c samatà satyam ànçõyaü màrdavaü hrãr acàpalam 12,301.019a ÷aucam àrjavam àcàram alaulyaü hçdyasaübhramaþ 12,301.019c iùñàniùñaviyogànàü kçtànàm avikatthanam 12,301.020a dànena cànugrahaõam aspçhàrthe paràrthatà 12,301.020c sarvabhåtadayà caiva sattvasyaite guõàþ smçtàþ 12,301.021a rajoguõànàü saüghàto råpam ai÷varyavigrahe 12,301.021c atyà÷itvam akàruõyaü sukhaduþkhopasevanam 12,301.022a paràpavàdeùu ratir vivàdànàü ca sevanam 12,301.022c ahaükàras tv asatkàra÷ cintà vairopasevanam 12,301.023a paritàpo 'paharaõaü hrãnà÷o 'nàrjavaü tathà 12,301.023c bhedaþ paruùatà caiva kàmakrodhau madas tathà 12,301.023e darpo dveùo 'tivàda÷ ca ete proktà rajoguõàþ 12,301.024a tàmasànàü tu saüghàtaü pravakùyàmy upadhàryatàm 12,301.024c moho 'prakà÷as tàmisram andhatàmisrasaüj¤itam 12,301.025a maraõaü càndhatàmisraü tàmisraü krodha ucyate 12,301.025c tamaso lakùaõànãha bhakùàõàm abhirocanam 12,301.026a bhojanànàm aparyàptis tathà peyeùv atçptatà 12,301.026c gandhavàso vihàreùu ÷ayaneùv àsaneùu ca 12,301.027a divàsvapne vivàde ca pramàdeùu ca vai ratiþ 12,301.027c nçtyavàditragãtànàm aj¤ànàc chraddadhànatà 12,301.027e dveùo dharmavi÷eùàõàm ete vai tàmasà guõàþ 12,301.027f*0768_01 ity evaü saptada÷ako rà÷ir avyaktasaüj¤akaþ 12,301.027f*0768_02 sarvair ihendriyàrthai÷ ca vyaktàvyaktai÷ ca saühatàþ 12,301.027f*0768_03 pa¤caviü÷aka ity eùa vyaktàvyaktamayo gaõaþ 12,301.027f*0768_04 etaiþ sarvaiþ samàyuktàþ pumàn ity abhidhãyate 12,302.001 yàj¤avalkya uvàca 12,302.001a ete pradhànasya guõàs trayaþ puruùasattama 12,302.001c kçtsnasya caiva jagatas tiùñhanty anapagàþ sadà 12,302.001d*0769_01 avyaktaråpo bhagavठ÷atadhà ca sahasra÷aþ 12,302.002a ÷atadhà sahasradhà caiva tathà ÷atasahasradhà 12,302.002c koñi÷a÷ ca karoty eùa pratyagàtmànam àtmanà 12,302.003a sàttvikasyottamaü sthànaü ràjasasyeha madhyamam 12,302.003c tàmasasyàdhamaü sthànaü pràhur adhyàtmacintakàþ 12,302.004a kevaleneha puõyena gatim årdhvàm avàpnuyàt 12,302.004c puõyapàpena mànuùyam adharmeõàpy adhogatim 12,302.005a dvaüdvam eùàü trayàõàü tu saünipàtaü ca tattvataþ 12,302.005c sattvasya rajasa÷ caiva tamasa÷ ca ÷çõuùva me 12,302.006a sattvasya tu rajo dçùñaü rajasa÷ ca tamas tathà 12,302.006c tamasa÷ ca tathà sattvaü sattvasyàvyaktam eva ca 12,302.006d*0770_01 sattvaü prapadyate sattvàd avyaktàd vyaktam eva ca 12,302.007a avyaktasattvasaüyukto devalokam avàpnuyàt 12,302.007c rajaþsattvasamàyukto manuùyeùåpapadyate 12,302.008a rajastamobhyàü saüyuktas tiryagyoniùu jàyate 12,302.008c rajastàmasasattvai÷ ca yukto mànuùyam àpnuyàt 12,302.009a puõyapàpaviyuktànàü sthànam àhur manãùiõàm 12,302.009c ÷àsvataü càvyayaü caiva akùaraü càbhayaü ca yat 12,302.010a j¤àninàü saübhavaü ÷reùñhaü sthànam avraõam acyutam 12,302.010c atãndriyam abãjaü ca janmamçtyutamonudam 12,302.011a avyaktasthaü paraü yat tat pçùñas te 'haü naràdhipa 12,302.011c sa eùa prakçtiùñho hi tasthur ity abhidhãyate 12,302.012a acetana÷ caiùa mataþ prakçtistha÷ ca pàrthiva 12,302.012c etenàdhiùñhita÷ caiva sçjate saüharaty api 12,302.013 janaka uvàca 12,302.013a anàdinidhanàv etàv ubhàv eva mahàmune 12,302.013c amårtimantàv acalàv aprakampyau ca nirvraõau 12,302.014a agràhyàv çùi÷àrdåla katham eko hy acetanaþ 12,302.014c cetanàvàüs tathà caikaþ kùetraj¤a iti bhàùitaþ 12,302.015a tvaü hi viprendra kàrtsnyena mokùadharmam upàsase 12,302.015c sàkalyaü mokùadharmasya ÷rotum icchàmi tattvataþ 12,302.016a astitvaü kevalatvaü ca vinàbhàvaü tathaiva ca 12,302.016b*0771_01 daivatàni ca me bråhi dehaü yàny à÷ritàni vai 12,302.016c tathaivotkramaõasthànaü dehino 'pi viyujyataþ 12,302.017a kàlena yad dhi pràpnoti sthànaü tad bråhi me dvija 12,302.017c sàükhyaj¤ànaü ca tattvena pçthag yogaü tathaiva ca 12,302.018a ariùñàni ca tattvena vaktum arhasi sattama 12,302.018c viditaü sarvam etat te pàõàv àmalakaü yathà 12,303.001 yàj¤avalkya uvàca 12,303.001a na ÷akyo nirguõas tàta guõãkartuü vi÷àü pate 12,303.001c guõavàü÷ càpy aguõavàn yathàtattvaü nibodha me 12,303.002a guõair hi guõavàn eva nirguõa÷ càguõas tathà 12,303.002c pràhur evaü mahàtmàno munayas tattvadar÷inaþ 12,303.003a guõasvabhàvas tv avyakto guõàn evàbhivartate 12,303.003c upayuïkte ca tàn eva sa caivàj¤aþ svabhàvataþ 12,303.004a avyaktas tu na jànãte puruùo j¤aþ svabhàvataþ 12,303.004c na mattaþ param astãti nityam evàbhimanyate 12,303.005a anena kàraõenaitad avyaktaü syàd acetanam 12,303.005c nityatvàd akùaratvàc ca kùaràõàü tattvato 'nyathà 12,303.006a yadàj¤ànena kurvãta guõasargaü punaþ punaþ 12,303.006c yadàtmànaü na jànãte tadàvyaktam ihocyate 12,303.007a kartçtvàc càpi tattvànàü tattvadharmã tathocyate 12,303.007c kartçtvàc caiva yonãnàü yonidharmà tathocyate 12,303.008a kartçtvàt prakçtãnàü tu tathà prakçtidharmità 12,303.008c kartçtvàc càpi bãjànàü bãjadharmã tathocyate 12,303.009a guõànàü prasavatvàc ca tathà prasavadharmavàn 12,303.009c kartçtvàt pralayànàü ca tathà pralayadharmità 12,303.009d*0772_01 kartçtvàt prasavànàü ca tathà prabhavadharmità 12,303.010a bãjatvàt prakçtitvàc ca pralayatvàt tathaiva ca 12,303.010c upekùakatvàd anyatvàd abhimànàc ca kevalam 12,303.011a manyante yatayaþ ÷uddhà adhyàtmavigatajvaràþ 12,303.011c anityaü nityam avyaktam evam etad dhi ÷u÷ruma 12,303.012a avyaktaikatvam ity àhur nànàtvaü puruùas tathà 12,303.012c sarvabhåtadayàvantaþ kevalaü j¤ànam àsthitàþ 12,303.013a anyaþ sa puruùo 'vyaktas tv adhruvo dhruvasaüj¤akaþ 12,303.013c yathà mu¤ja iùãkàyàs tathaivaitad dhi jàyate 12,303.013d*0773_01 na caiva mu¤jasaüyogàd iùãkà kartç budhyate 12,303.014a anyaü ca ma÷akaü vidyàd anyac codumbaraü tathà 12,303.014c na codumbarasaüyogair ma÷akas tatra lipyate 12,303.015a anya eva tathà matsyas tathànyad udakaü smçtam 12,303.015c na codakasya spar÷ena matsyo lipyati sarva÷aþ 12,303.016a anyo hy agnir ukhàpy anyà nityam evam avaihi bhoþ 12,303.016c na copalipyate so 'gnir ukhàsaüspar÷anena vai 12,303.017a puùkaraü tv anyad evàtra tathànyad udakaü smçtam 12,303.017c na codakasya spar÷ena lipyate tatra puùkaram 12,303.018a eteùàü saha saüvàsaü vivàsaü caiva nitya÷aþ 12,303.018c yathà tathainaü pa÷yanti na nityaü pràkçtà janàþ 12,303.019a ye tv anyathaiva pa÷yanti na samyak teùu dar÷anam 12,303.019c te vyaktaü nirayaü ghoraü pravi÷anti punaþ punaþ 12,303.020a sàükhyadar÷anam etat te parisaükhyàtam uttamam 12,303.020c evaü hi parisaükhyàya sàükhyàþ kevalatàü gatàþ 12,303.021a ye tv anye tattvaku÷alàs teùàm etan nidar÷anam 12,303.021c ataþ paraü pravakùyàmi yogànàm api dar÷anam 12,304.001 yàj¤avalkya uvàca 12,304.001a sàükhyaj¤ànaü mayà proktaü yogaj¤ànaü nibodha me 12,304.001c yathà÷rutaü yathàdçùñaü tattvena nçpasattama 12,304.002a nàsti sàükhyasamaü j¤ànaü nàsti yogasamaü balam 12,304.002c tàv ubhàv ekacaryau tu ubhàv anidhanau smçtau 12,304.003a pçthak pçthak tu pa÷yanti ye 'lpabuddhiratà naràþ 12,304.003c vayaü tu ràjan pa÷yàma ekam eva tu ni÷cayàt 12,304.004a yad eva yogàþ pa÷yanti tat sàükhyair api dç÷yate 12,304.004c ekaü sàükhyaü ca yogaü ca yaþ pa÷yati sa tattvavit 12,304.005a rudrapradhànàn aparàn viddhi yogàn paraütapa 12,304.005c tenaiva càtha dehena vicaranti di÷o da÷a 12,304.006a yàvad dhi pralayas tàta såkùmeõàùñaguõena vai 12,304.006c yogena lokàn vicaran sukhaü saünyasya cànagha 12,304.007a vedeùu càùñaguõitaü yogam àhur manãùiõaþ 12,304.007c såkùmam aùñaguõaü pràhur netaraü nçpasattama 12,304.008a dviguõaü yogakçtyaü tu yogànàü pràhur uttamam 12,304.008c saguõaü nirguõaü caiva yathà÷àstranidar÷anam 12,304.008d*0774_01 ataþ paraü pravakùyàmi pràõàyàmaü ca pàrthiva 12,304.009a dhàraõà caiva manasaþ pràõàyàma÷ ca pàrthiva 12,304.009b*0775_01 ekàgratà ca manasaþ pràõàyàmas tathaiva ca 12,304.009c pràõàyàmo hi saguõo nirguõaü dhàraõaü manaþ 12,304.010a yatra dç÷yeta mu¤can vai pràõàn maithilasattama 12,304.010c vàtàdhikyaü bhavaty eva tasmàd dhi na samàcaret 12,304.011a ni÷àyàþ prathame yàme codanà dvàda÷a smçtàþ 12,304.011c madhye suptvà pare yàme dvàda÷aiva tu codanàþ 12,304.012a tad evam upa÷àntena dàntenaikànta÷ãlinà 12,304.012c àtmàràmeõa buddhena yoktavyo ''tmà na saü÷ayaþ 12,304.013a pa¤cànàm indriyàõàü tu doùàn àkùipya pa¤cadhà 12,304.013c ÷abdaü spar÷aü tathà råpaü rasaü gandhaü tathaiva ca 12,304.014a pratibhàm apavargaü ca pratisaühçtya maithila 12,304.014c indriyagràmam akhilaü manasy abhinive÷ya ha 12,304.015a manas tathaivàhaükàre pratiùñhàpya naràdhipa 12,304.015c ahaükàraü tathà buddhau buddhiü ca prakçtàv api 12,304.016a evaü hi parisaükhyàya tato dhyàyeta kevalam 12,304.016c virajaskamalaü nityam anantaü ÷uddham avraõam 12,304.017a tasthuùaü puruùaü sattvam abhedyam ajaràmaram 12,304.017c ÷à÷vataü càvyayaü caiva ã÷ànaü brahma càvyayam 12,304.018a yuktasya tu mahàràja lakùaõàny upadhàrayet 12,304.018c lakùaõaü tu prasàdasya yathà tçptaþ sukhaü svapet 12,304.019a nivàte tu yathà dãpo jvalet snehasamanvitaþ 12,304.019c ni÷calordhva÷ikhas tadvad yuktam àhur manãùiõaþ 12,304.020a pàùàõa iva meghotthair yathà bindubhir àhataþ 12,304.020c nàlaü càlayituü ÷akyas tathà yuktasya lakùaõam 12,304.021a ÷aïkhadundubhinirghoùair vividhair gãtavàditaiþ 12,304.021c kriyamàõair na kampeta yuktasyaitan nidar÷anam 12,304.022a tailapàtraü yathà pårõaü karàbhyàü gçhya påruùaþ 12,304.022c sopànam àruhed bhãtas tarjyamàno 'sipàõibhiþ 12,304.023a saüyatàtmà bhayàt teùàü na pàtràd bindum utsçjet 12,304.023c tathaivottaramàõasya ekàgramanasas tathà 12,304.024a sthiratvàd indriyàõàü tu ni÷calatvàt tathaiva ca 12,304.024c evaü yuktasya tu muner lakùaõàny upadhàrayet 12,304.025a sa yuktaþ pa÷yati brahma yat tat paramam avyayam 12,304.025c mahatas tamaso madhye sthitaü jvalanasaünibham 12,304.026a etena kevalaü yàti tyaktvà deham asàkùikam 12,304.026c kàlena mahatà ràja¤ ÷rutir eùà sanàtanã 12,304.027a etad dhi yogaü yogànàü kim anyad yogalakùaõam 12,304.027c vij¤àya tad dhi manyante kçtakçtyà manãùiõaþ 12,305.001 yàj¤avalkya uvàca 12,305.001a tathaivotkramamàõaü tu ÷çõuùvàvahito nçpa 12,305.001c padbhyàm utkramamàõasya vaiùõavaü sthànam ucyate 12,305.002a jaïghàbhyàü tu vasån devàn àpnuyàd iti naþ ÷rutam 12,305.002c jànubhyàü ca mahàbhàgàn devàn sàdhyàn avàpnuyàt 12,305.003a pàyunotkramamàõas tu maitraü sthànam avàpnuyàt 12,305.003c pçthivãü jaghanenàtha årubhyàü tu prajàpatim 12,305.004a pàr÷vàbhyàü maruto devàn nàsàbhyàm indum eva ca 12,305.004c bàhubhyàm indram ity àhur urasà rudram eva ca 12,305.005a grãvàyàs tam çùi÷reùñhaü naram àpnoty anuttamam 12,305.005c vi÷vedevàn mukhenàtha di÷aþ ÷rotreõa càpnuyàt 12,305.006a ghràõena gandhavahanaü netràbhyàü såryam eva ca 12,305.006c bhråbhyàü caivà÷vinau devau lalàñena pitén atha 12,305.007a brahmàõam àpnoti vibhuü mårdhnà devàgrajaü tathà 12,305.007c etàny utkramaõasthànàny uktàni mithile÷vara 12,305.008a ariùñàni tu vakùyàmi vihitàni manãùibhiþ 12,305.008c saüvatsaraviyogasya saübhaveyuþ ÷arãriõaþ 12,305.009a yo 'rundhatãü na pa÷yeta dçùñapårvàü kadà cana 12,305.009c tathaiva dhruvam ity àhuþ pårõenduü dãpam eva ca 12,305.009e khaõóàbhàsaü dakùiõatas te 'pi saüvatsaràyuùaþ 12,305.010a paracakùuùi càtmànaü ye na pa÷yanti pàrthiva 12,305.010c àtmacchàyàkçtãbhåtaü te 'pi saüvatsaràyuùaþ 12,305.011a atidyutir atipraj¤à apraj¤à càdyutis tathà 12,305.011c prakçter vikriyàpattiþ ùaõmàsàn mçtyulakùaõam 12,305.012a daivatàny avajànàti bràhmaõai÷ ca virudhyate 12,305.012c kçùõa÷yàvacchavicchàyaþ ùaõmàsàn mçtyulakùaõam 12,305.013a ÷ãrõanàbhi yathà cakraü chidraü somaü prapa÷yati 12,305.013c tathaiva ca sahasràü÷uü saptaràtreõa mçtyubhàk 12,305.014a ÷avagandham upàghràti surabhiü pràpya yo naraþ 12,305.014c devatàyatanasthas tu ùaóràtreõa sa mçtyubhàk 12,305.015a karõanàsàvanamanaü dantadçùñiviràgità 12,305.015c saüj¤àlopo niråùmatvaü sadyomçtyunidar÷anam 12,305.016a akasmàc ca sravedyasya vàmam akùi naràdhipa 12,305.016c mårdhata÷ cotpated dhåmaþ sadyomçtyunidar÷anam 12,305.017a etàvanti tv ariùñàni viditvà mànavo ''tmavàn 12,305.017c ni÷i càhani càtmànaü yojayet paramàtmani 12,305.018a pratãkùamàõas tat kàlaü yat kàlaü prati tad bhavet 12,305.018c athàsya neùñaü maraõaü sthàtum icched imàü kriyàm 12,305.019a sarvagandhàn rasàü÷ caiva dhàrayeta samàhitaþ 12,305.019c tathà hi mçtyuü jayati tatpareõàntaràtmanà 12,305.020a sasàükhyadhàraõaü caiva viditvà manujarùabha 12,305.020c jayec ca mçtyuü yogena tatpareõàntaràtmanà 12,305.021a gacchet pràpyàkùayaü kçtsnam ajanma ÷ivam avyayam 12,305.021c ÷à÷vataü sthànam acalaü duùpràpam akçtàtmabhiþ 12,306.001 yàj¤avalkya uvàca 12,306.001a avyaktasthaü paraü yat tat pçùñas te 'haü naràdhipa 12,306.001c paraü guhyam imaü pra÷naü ÷çõuùvàvahito nçpa 12,306.002a yathàrùeõeha vidhinà caratàvamatena ha 12,306.002c mayàdityàd avàptàni yajåüùi mithilàdhipa 12,306.003a mahatà tapasà devas tapiùñhaþ sevito mayà 12,306.003c prãtena càhaü vibhunà såryeõoktas tadànagha 12,306.004a varaü vçõãùva viprarùe yad iùñaü te sudurlabham 12,306.004c tat te dàsyàmi prãtàtmà matprasàdo hi durlabhaþ 12,306.005a tataþ praõamya ÷irasà mayoktas tapatàü varaþ 12,306.005c yajåüùi nopayuktàni kùipram icchàmi veditum 12,306.006a tato màü bhagavàn àha vitariùyàmi te dvija 12,306.006c sarasvatãha vàgbhåtà ÷arãraü te pravekùyati 12,306.007a tato màm àha bhagavàn àsyaü svaü vivçtaü kuru 12,306.007c vivçtaü ca tato me ''syaü praviùñà ca sarasvatã 12,306.008a tato vidahyamàno 'haü praviùño 'mbhas tadànagha 12,306.008c avij¤ànàd amarùàc ca bhàskarasya mahàtmanaþ 12,306.008d*0776_01 vai÷aüpàyananàmàsau màtulo me mahàmuniþ 12,306.008d*0776_02 mucyatàü yad adhãtaü te matta ity eva so 'bravãt 12,306.008d*0776_03 tenàmarùeõa tapto 'haü màtulasya mahàtmanaþ 12,306.009a tato vidahyamànaü màm uvàca bhagavàn raviþ 12,306.009c muhårtaü sahyatàü dàhas tataþ ÷ãtãbhaviùyasi 12,306.010a ÷ãtãbhåtaü ca màü dçùñvà bhagavàn àha bhàskaraþ 12,306.010c pratiùñhàsyati te vedaþ sottaraþ sakhilo dvija 12,306.011a kçtsnaü ÷atapathaü caiva praõeùyasi dvijarùabha 12,306.011c tasyànte càpunarbhàve buddhis tava bhaviùyati 12,306.012a pràpsyase ca yad iùñaü tat sàükhyayogepsitaü padam 12,306.012c etàvad uktvà bhagavàn astam evàbhyavartata 12,306.013a tato 'nuvyàhçtaü ÷rutvà gate deve vibhàvasau 12,306.013c gçham àgatya saühçùño 'cintayaü vai sarasvatãm 12,306.014a tataþ pravçttàti÷ubhà svaravya¤janabhåùità 12,306.014c oükàram àditaþ kçtvà mama devã sarasvatã 12,306.015a tato 'ham arghyaü vidhivat sarasvatyai nyavedayam 12,306.015c tapatàü ca variùñhàya niùaõõas tatparàyaõaþ 12,306.016a tataþ ÷atapathaü kçtsnaü sarahasyaü sasaügraham 12,306.016c cakre sapari÷eùaü ca harùeõa parameõa ha 12,306.017a kçtvà càdhyayanaü teùàü ÷iùyàõàü ÷atam uttamam 12,306.017c vipriyàrthaü sa÷iùyasya màtulasya mahàtmanaþ 12,306.018a tataþ sa÷iùyeõa mayà såryeõeva gabhastibhiþ 12,306.018c vyàpto yaj¤o mahàràja pitus tava mahàtmanaþ 12,306.019a miùato devalasyàpi tato 'rdhaü hçtavàn aham 12,306.019c svavedadakùiõàyàtha vimarde màtulena ha 12,306.020a sumantunàtha pailena tathà jaimininà ca vai 12,306.020c pitrà te munibhi÷ caiva tato 'ham anumànitaþ 12,306.021a da÷a pa¤ca ca pràptàni yajåüùy arkàn mayànagha 12,306.021c tathaiva lomaharùàc ca puràõam avadhàritam 12,306.021d*0777_01 upadhàritaü tathà vàpi puràõaü romaharùaõàt 12,306.022a bãjam etat puraskçtya devãü caiva sarasvatãm 12,306.022c såryasya cànubhàvena pravçtto 'haü naràdhipa 12,306.023a kartuü ÷atapathaü vedam apårvaü kàritaü ca me 12,306.023c yathàbhilaùitaü màrgaü tathà tac copapàditam 12,306.024a ÷iùyàõàm akhilaü kçtsnam anuj¤àtaü sasaügraham 12,306.024c sarve ca ÷iùyàþ ÷ucayo gatàþ paramaharùitàþ 12,306.025a ÷àkhàþ pa¤cada÷emàs tu vidyà bhàskaradar÷itàþ 12,306.025c pratiùñhàpya yathàkàmaü vedyaü tad anucintayam 12,306.026a kim atra brahmaõyam çtaü kiü ca vedyam anuttamam 12,306.026c cintaye tatra càgatya gandharvo màm apçcchata 12,306.027a vi÷vàvasus tato ràjan vedàntaj¤ànakovidaþ 12,306.027c caturviü÷atikàn pra÷nàn pçùñvà vedasya pàrthiva 12,306.027e pa¤caviü÷atimaü pra÷naü papracchànvãkùikãü tathà 12,306.028a vi÷vàvi÷vaü tathà÷và÷vaü mitraü varuõam eva ca 12,306.028a*0778_01 **** **** puruùaü prakçtiü tathà 12,306.028a*0778_02 tathaiva puruùavyàghra 12,306.028c j¤ànaü j¤eyaü tathàj¤o j¤aþ kas tapà atapàs tathà 12,306.028e såryàdaþ sårya iti ca vidyàvidye tathaiva ca 12,306.029a vedyàvedyaü tathà ràjann acalaü calam eva ca 12,306.029c apårvam akùayaü kùayyam etat pra÷nam anuttamam 12,306.030a athokta÷ ca mayà ràjan ràjà gandharvasattamaþ 12,306.030c pçùñavàn anupårveõa pra÷nam uttamam arthavat 12,306.031a muhårtaü mçùyatàü tàvad yàvad enaü vicintaye 12,306.031c bàóham ity eva kçtvà sa tåùõãü gandharva àsthitaþ 12,306.032a tato 'nvacintayam ahaü bhåyo devãü sarasvatãm 12,306.032c manasà sa ca me pra÷no dadhno ghçtam ivoddhçtam 12,306.033a tatropaniùadaü caiva pari÷eùaü ca pàrthiva 12,306.033c mathnàmi manasà tàta dçùñvà cànvãkùikãü paràm 12,306.034a caturthã ràja÷àrdåla vidyaiùà sàüparàyikã 12,306.034c udãrità mayà tubhyaü pa¤caviü÷e 'dhi dhiùñhità 12,306.035a athoktas tu mayà ràjan ràjà vi÷vàvasus tadà 12,306.035c ÷råyatàü yad bhavàn asmàn pra÷naü saüpçùñavàn iha 12,306.036a vi÷vàvi÷veti yad idaü gandharvendrànupçcchasi 12,306.036c vi÷vàvyaktaü paraü vidyàd bhåtabhavyabhayaükaram 12,306.037a triguõaü guõakartçtvàd avi÷vo niùkalas tathà 12,306.037c a÷vas tathaiva mithunam evam evànudç÷yate 12,306.038a avyaktaü prakçtiü pràhuþ puruùeti ca nirguõam 12,306.038c tathaiva mitraü puruùaü varuõaü prakçtiü tathà 12,306.039a j¤ànaü tu prakçtiü pràhur j¤eyaü niùkalam eva ca 12,306.039c aj¤a÷ ca j¤a÷ ca puruùas tasmàn niùkala ucyate 12,306.040a kas tapà atapàþ proktaþ ko 'sau puruùa ucyate 12,306.040c tapàþ prakçtir ity àhur atapà niùkalaþ smçtaþ 12,306.040d*0779_01 såryam avyaktam ity uktam atisåryas tu niùkalam 12,306.040d*0779_02 avidyà prakçtir j¤eyà vidyà puruùa ucyate 12,306.040d*0780_01 såryàü ca prakçtiü vidyàd asåryà niùphalaþ smçtaþ 12,306.040d*0780_02 vidyeti puruùaü vidyàd avidyà prakçtiþ parà 12,306.041a tathaivàvedyam avyaktaü vedyaþ puruùa ucyate 12,306.041c calàcalam iti proktaü tvayà tad api me ÷çõu 12,306.042a calàü tu prakçtiü pràhuþ kàraõaü kùepasargayoþ 12,306.042c akùepasargayoþkartà ni÷calaþ puruùaþ smçtaþ 12,306.043a ajàv ubhàv aprajau ca akùayau càpy ubhàv api 12,306.043c ajau nityàv ubhau pràhur adhyàtmagatini÷cayàþ 12,306.044a akùayatvàt prajanane ajam atràhur avyayam 12,306.044c akùayaü puruùaü pràhuþ kùayo hy asya na vidyate 12,306.045a guõakùayatvàt prakçtiþ kartçtvàd akùayaü budhàþ 12,306.045c eùà te ''nvãkùikã vidyà caturthã sàüparàyikã 12,306.046a vidyopetaü dhanaü kçtvà karmaõà nityakarmaõi 12,306.046c ekàntadar÷anà vedàþ sarve vi÷vàvaso smçtàþ 12,306.047a jàyante ca mriyante ca yasminn ete yata÷ cyutàþ 12,306.047c vedàrthaü ye na jànanti vedyaü gandharvasattama 12,306.048a sàïgopàïgàn api yadi pa¤ca vedàn adhãyate 12,306.048c vedavedyaü na jànãte vedabhàravaho hi saþ 12,306.049a yo ghçtàrthã kharãkùãraü mathed gandharvasattama 12,306.049c viùñhàü tatrànupa÷yeta na maõóaü nàpi và ghçtam 12,306.050a tathà vedyam avedyaü ca vedavidyo na vindati 12,306.050c sa kevalaü måóhamatir j¤ànabhàravahaþ smçtaþ 12,306.051a draùñavyau nityam evaitau tatpareõàntaràtmanà 12,306.051c yathàsya janmanidhane na bhavetàü punaþ punaþ 12,306.052a ajasraü janmanidhanaü cintayitvà trayãm imàm 12,306.052c parityajya kùayam iha akùayaü dharmam àsthitaþ 12,306.053a yadà tu pa÷yate 'tyantam ahany ahani kà÷yapa 12,306.053c tadà sa kevalãbhåtaþ ùaóviü÷am anupa÷yati 12,306.054a anya÷ ca ÷a÷vad avyaktas tathànyaþ pa¤caviü÷akaþ 12,306.054c tasya dvàv anupa÷yeta tam ekam iti sàdhavaþ 12,306.055a tenaitan nàbhijànanti pa¤caviü÷akam acyutam 12,306.055c janmamçtyubhayàd yogàþ sàükhyà÷ ca paramaiùiõaþ 12,306.056 vi÷vàvasur uvàca 12,306.056a pa¤caviü÷aü yad etat te proktaü bràhmaõasattama 12,306.056c tathà tan na tathà veti tad bhavàn vaktum arhati 12,306.057a jaigãùavyasyàsitasya devalasya ca me ÷rutam 12,306.057c parà÷arasya viprarùer vàrùagaõyasya dhãmataþ 12,306.058a bhikùoþ pa¤ca÷ikhasyàtha kapilasya ÷ukasya ca 12,306.058c gautamasyàrùñiùeõasya gargasya ca mahàtmanaþ 12,306.059a nàradasyàsure÷ caiva pulastyasya ca dhãmataþ 12,306.059c sanatkumàrasya tataþ ÷ukrasya ca mahàtmanaþ 12,306.060a ka÷yapasya pitu÷ caiva pårvam eva mayà ÷rutam 12,306.060c tadanantaraü ca rudrasya vi÷varåpasya dhãmataþ 12,306.061a daivatebhyaþ pitçbhya÷ ca daityebhya÷ ca tatas tataþ 12,306.061c pràptam etan mayà kçtsnaü vedyaü nityaü vadanty uta 12,306.062a tasmàt tad vai bhavadbuddhyà ÷rotum icchàmi bràhmaõa 12,306.062c bhavàn prabarhaþ ÷àstràõàü pragalbha÷ càtibuddhimàn 12,306.063a na tavàviditaü kiü cid bhavठ÷rutinidhiþ smçtaþ 12,306.063c kathyate devaloke ca pitçloke ca bràhmaõa 12,306.064a brahmalokagatà÷ caiva kathayanti maharùayaþ 12,306.064c pati÷ ca tapatàü ÷a÷vad àdityas tava bhàùate 12,306.065a sàükhyaj¤ànaü tvayà brahmann avàptaü kçtsnam eva ca 12,306.065c tathaiva yogaj¤ànaü ca yàj¤avalkya vi÷eùataþ 12,306.066a niþsaüdigdhaü prabuddhas tvaü budhyamàna÷ caràcaram 12,306.066c ÷rotum icchàmi taj j¤ànaü ghçtaü maõóamayaü yathà 12,306.067 yàj¤avalkya uvàca 12,306.067a kçtsnadhàriõam eva tvàü manye gandharvasattama 12,306.067c jij¤àsasi ca màü ràjaüs tan nibodha yathà÷rutam 12,306.068a abudhyamànàü prakçtiü budhyate pa¤caviü÷akaþ 12,306.068c na tu budhyati gandharva prakçtiþ pa¤caviü÷akam 12,306.069a anenàpratibodhena pradhànaü pravadanti tam 12,306.069c sàükhyayogà÷ ca tattvaj¤à yathà÷rutinidar÷anàt 12,306.070a pa÷yaüs tathaivàpa÷yaü÷ ca pa÷yaty anyas tathànagha 12,306.070c ùaóviü÷aþ pa¤caviü÷aü ca caturviü÷aü ca pa÷yati 12,306.070e na tu pa÷yati pa÷yaüs tu ya÷ cainam anupa÷yati 12,306.071a pa¤caviü÷o 'bhimanyeta nànyo 'sti paramo mama 12,306.071c na caturviü÷ako 'gràhyo manujair j¤ànadar÷ibhiþ 12,306.072a matsyevodakam anveti pravartati pravartanàt 12,306.072c yathaiva budhyate matsyas tathaiùo 'py anubudhyate 12,306.072e sasnehaþ sahavàsàc ca sàbhimàna÷ ca nitya÷aþ 12,306.073a sa nimajjati kàlasya yadaikatvaü na budhyate 12,306.073c unmajjati hi kàlasya mamatvenàbhisaüvçtaþ 12,306.074a yadà tu manyate 'nyo 'ham anya eùa iti dvijaþ 12,306.074c tadà sa kevalãbhåtaþ ùaóviü÷am anupa÷yati 12,306.075a anya÷ ca ràjann avaras tathànyaþ pa¤caviü÷akaþ 12,306.075c tatsthatvàd anupa÷yanti eka eveti sàdhavaþ 12,306.076a tenaitan nàbhinandanti pa¤caviü÷akam acyutam 12,306.076c janmamçtyubhayàd bhãtà yogàþ sàükhyà÷ ca kà÷yapa 12,306.076e ùaóviü÷am anupa÷yanti ÷ucayas tatparàyaõàþ 12,306.077a yadà sa kevalãbhåtaþ ùaóviü÷am anupa÷yati 12,306.077c tadà sa sarvavid vidvàn na punarjanma vindati 12,306.078a evam apratibuddha÷ ca budhyamàna÷ ca te 'nagha 12,306.078c buddha÷ cokto yathàtattvaü mayà ÷rutinidar÷anàt 12,306.079a pa÷yàpa÷yaü yo 'nupa÷yet kùemaü tattvaü ca kà÷yapa 12,306.079c kevalàkevalaü càdyaü pa¤caviü÷àt paraü ca yat 12,306.080 vi÷vàvasur uvàca 12,306.080a tathyaü ÷ubhaü caitad uktaü tvayà bhoþ; samyak kùemyaü devatàdyaü yathàvat 12,306.080c svasty akùayaü bhavata÷ càstu nityaü; buddhyà sadà buddhiyuktaü namas te 12,306.081 yàj¤avalkya uvàca 12,306.081a evam uktvà saüprayàto divaü sa; vibhràjan vai ÷rãmatà dar÷anena 12,306.081c tuùña÷ ca tuùñyà parayàbhinandya; pradakùiõaü mama kçtvà mahàtmà 12,306.082a brahmàdãnàü khecaràõàü kùitau ca; ye càdhastàt saüvasante narendra 12,306.082c tatraiva tad dar÷anaü dar÷ayan vai; samyak kùemyaü ye pathaü saü÷rità vai 12,306.083a sàükhyàþ sarve sàükhyadharme ratà÷ ca; tadvad yogà yogadharme ratà÷ ca 12,306.083c ye càpy anye mokùakàmà manuùyàs; teùàm etad dar÷anaü j¤ànadçùñam 12,306.084a j¤ànàn mokùo jàyate påruùàõàü; nàsty aj¤ànàd evam àhur narendra 12,306.084c tasmàj j¤ànaü tattvato 'nveùitavyaü; yenàtmànaü mokùayej janmamçtyoþ 12,306.085a pràpya j¤ànaü bràhmaõàt kùatriyàd và; vai÷yàc chådràd api nãcàd abhãkùõam 12,306.085c ÷raddhàtavyaü ÷raddadhànena nityaü; na ÷raddhinaü janmamçtyå vi÷etàm 12,306.086a sarve varõà bràhmaõà brahmajà÷ ca; sarve nityaü vyàharante ca brahma 12,306.086c tattvaü ÷àstraü brahmabuddhyà bravãmi; sarvaü vi÷vaü brahma caitat samastam 12,306.087a brahmàsyato bràhmaõàþ saüprasåtà; bàhubhyàü vai kùatriyàþ saüprasåtàþ 12,306.087c nàbhyàü vai÷yàþ pàdata÷ càpi ÷ådràþ; sarve varõà nànyathà veditavyàþ 12,306.088a aj¤ànataþ karmayoniü bhajante; tàü tàü ràjaüs te yathà yànty abhàvam 12,306.088c tathà varõà j¤ànahãnàþ patante; ghoràd aj¤ànàt pràkçtaü yonijàlam 12,306.089a tasmàj j¤ànaü sarvato màrgitavyaü; sarvatrasthaü caitad uktaü mayà te 12,306.089c tasthau brahmà tasthivàü÷ càparo yas; tasmai nityaü mokùam àhur dvijendràþ 12,306.090a yat te pçùñaü tan mayà copadiùñaü; yàthàtathyaü tad vi÷oko bhavasva 12,306.090c ràjan gacchasvaitadarthasya pàraü; samyak proktaü svasti te 'stv atra nityam 12,306.091 bhãùma uvàca 12,306.091a sa evam anu÷àstas tu yàj¤avalkyena dhãmatà 12,306.091c prãtimàn abhavad ràjà mithilàdhipatis tadà 12,306.092a gate munivare tasmin kçte càpi pradakùiõe 12,306.092c daivaràtir narapatir àsãnas tatra mokùavit 12,306.093a gokoñiü spar÷ayàm àsa hiraõyasya tathaiva ca 12,306.093c ratnà¤jalim athaikaü ca bràhmaõebhyo dadau tadà 12,306.094a videharàjyaü ca tathà pratiùñhàpya sutasya vai 12,306.094c yatidharmam upàsaü÷ càpy avasan mithilàdhipaþ 12,306.095a sàükhyaj¤ànam adhãyàno yoga÷àstraü ca kçtsna÷aþ 12,306.095c dharmàdharmau ca ràjendra pràkçtaü parigarhayan 12,306.096a anantam iti kçtvà sa nityaü kevalam eva ca 12,306.096c dharmàdharmau puõyapàpe satyàsatye tathaiva ca 12,306.097a janmamçtyå ca ràjendra pràkçtaü tad acintayat 12,306.097c brahmàvyaktasya karmedam iti nityaü naràdhipa 12,306.098a pa÷yanti yogàþ sàükhyà÷ ca sva÷àstrakçtalakùaõàþ 12,306.098c iùñàniùñaviyuktaü hi tasthau brahma paràtparam 12,306.098e nityaü tam àhur vidvàüsaþ ÷ucis tasmàc chucir bhava 12,306.099a dãyate yac ca labhate dattaü yac cànumanyate 12,306.099b*0781_01 avyakteneti tac cintyam anyathà mà vicintaya 12,306.099c dadàti ca nara÷reùñha pratigçhõàti yac ca ha 12,306.099e dadàty avyaktam evaitat pratigçhõàti tac ca vai 12,306.100a àtmà hy evàtmano hy ekaþ ko 'nyas tvatto 'dhiko bhavet 12,306.100c evaü manyasva satatam anyathà mà vicintaya 12,306.101a yasyàvyaktaü na viditaü saguõaü nirguõaü punaþ 12,306.101c tena tãrthàni yaj¤à÷ ca sevitavyàvipa÷cità 12,306.102a na svàdhyàyais tapobhir và yaj¤air và kurunandana 12,306.102c labhate 'vyaktasaüsthànaü j¤àtvàvyaktaü mahãpate 12,306.103a tathaiva mahataþ sthànam àhaükàrikam eva ca 12,306.103c ahaükàràt paraü càpi sthànàni samavàpnuyàt 12,306.104a ye tv avyaktàt paraü nityaü jànate ÷àstratatparàþ 12,306.104c janmamçtyuviyuktaü ca viyuktaü sad asac ca yat 12,306.105a etan mayàptaü janakàt purastàt; tenàpi càptaü nçpa yàj¤avalkyàt 12,306.105c j¤ànaü vi÷iùñaü na tathà hi yaj¤à; j¤ànena durgaü tarate na yaj¤aiþ 12,306.106a durgaü janma nidhanaü càpi ràjan; na bhåtikaü j¤ànavido vadanti 12,306.106c yaj¤ais tapobhir niyamair vratai÷ ca; divaü samàsàdya patanti bhåmau 12,306.107a tasmàd upàsasva paraü mahac chuci; ÷ivaü vimokùaü vimalaü pavitram 12,306.107c kùetraj¤avit pàrthiva j¤ànayaj¤am; upàsya vai tattvam çùir bhaviùyasi 12,306.108a upaniùadam upàkarot tadà vai; janakançpasya purà hi yàj¤avalkyaþ 12,306.108c yad upagaõita÷à÷vatàvyayaü tac; chubham amçtatvam a÷okam çcchatãti 12,307.001 yudhiùñhira uvàca 12,307.001a ai÷varyaü và mahat pràpya dhanaü và bharatarùabha 12,307.001c dãrgham àyur avàpyàtha kathaü mçtyum atikramet 12,307.002a tapasà và sumahatà karmaõà và ÷rutena và 12,307.002c rasàyanaprayogair và kair nopaiti jaràntakau 12,307.003 bhãùma uvàca 12,307.003a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,307.003c bhikùoþ pa¤ca÷ikhasyeha saüvàdaü janakasya ca 12,307.004a vaideho janako ràjà maharùiü vedavittamam 12,307.004c paryapçcchat pa¤ca÷ikhaü chinnadharmàrthasaü÷ayam 12,307.005a kena vçttena bhagavann atikràmej jaràntakau 12,307.005c tapasà vàtha buddhyà và karmaõà và ÷rutena và 12,307.006a evam uktaþ sa vaidehaü pratyuvàca parokùavit 12,307.006c nivçttir naitayor asti nànivçttiþ kathaü cana 12,307.007a na hy ahàni nivartante na màsà na punaþ kùapàþ 12,307.007c so 'yaü prapadyate 'dhvànaü ciràya dhruvam adhruvaþ 12,307.008a sarvabhåtasamucchedaþ srotasevohyate sadà 12,307.008c uhyamànaü nimajjantam aplave kàlasàgare 12,307.008e jaràmçtyumahàgràhe na ka÷ cid abhipadyate 12,307.009a naivàsya bhavità ka÷ cin nàsau bhavati kasya cit 12,307.009c pathi saügatam evedaü dàrair anyai÷ ca bandhubhiþ 12,307.009e nàyam atyantasaüvàso labdhapårvo hi kena cit 12,307.010a kùipyante tena tenaiva niùñanantaþ punaþ punaþ 12,307.010c kàlena jàtà jàtà hi vàyunevàbhrasaücayàþ 12,307.011a jaràmçtyå hi bhåtànàü khàditàrau vçkàv iva 12,307.011c balinàü durbalànàü ca hrasvànàü mahatàm api 12,307.012a evaübhåteùu bhåteùu nityabhåtàdhruveùu ca 12,307.012c kathaü hçùyeta jàteùu mçteùu ca kathaü jvaret 12,307.013a kuto 'ham àgataþ ko 'smi kva gamiùyàmi kasya và 12,307.013c kasmin sthitaþ kva bhavità kasmàt kim anu÷ocasi 12,307.013d*0782_01 satya÷ ca te yathàtmà ca tyaktaþ syàt kim anena ca 12,307.014a draùñà svargasya na hy asti tathaiva narakasya ca 12,307.014c àgamàüs tv anatikramya dadyàc caiva yajeta ca 12,308.001 yudhiùñhira uvàca 12,308.001a aparityajya gàrhasthyaü kururàjarùisattama 12,308.001c kaþ pràpto vinayaü buddhyà mokùatattvaü vadasva me 12,308.002a saünyasyate yathàtmàyaü saünyastàtmà yathà ca yaþ 12,308.002c paraü mokùasya yac càpi tan me bråhi pitàmaha 12,308.003 bhãùma uvàca 12,308.003a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,308.003c janakasya ca saüvàdaü sulabhàyà÷ ca bhàrata 12,308.004a saünyàsaphalikaþ ka÷ cid babhåva nçpatiþ purà 12,308.004c maithilo janako nàma dharmadhvaja iti ÷rutaþ 12,308.005a sa vede mokùa÷àstre ca sve ca ÷àstre kçtàgamaþ 12,308.005c indriyàõi samàdhàya ÷a÷àsa vasudhàm imàm 12,308.006a tasya vedavidaþ pràj¤àþ ÷rutvà tàü sàdhuvçttatàm 12,308.006c lokeùu spçhayanty anye puruùàþ puruùe÷vara 12,308.007a atha dharmayuge tasmin yogadharmam anuùñhità 12,308.007c mahãm anucacàraikà sulabhà nàma bhikùukã 12,308.008a tayà jagad idaü sarvam añantyà mithile÷varaþ 12,308.008c tatra tatra ÷ruto mokùe kathyamànas tridaõóibhiþ 12,308.009a sà susåkùmàü kathàü ÷rutvà tathyaü neti sasaü÷ayà 12,308.009c dar÷ane jàtasaükalpà janakasya babhåva ha 12,308.010a tataþ sà viprahàyàtha pårvaråpaü hi yogataþ 12,308.010c abibhrad anavadyàïgã råpam anyad anuttamam 12,308.011a cakùur nimeùamàtreõa laghvastragatigàminã 12,308.011c videhànàü purãü subhrår jagàma kamalekùaõà 12,308.012a sà pràpya mithilàü ramyàü samçddhajanasaükulàm 12,308.012c bhaikùacaryàpade÷ena dadar÷a mithile÷varam 12,308.013a ràjà tasyàþ paraü dçùñvà saukumàryaü vapus tathà 12,308.013c keyaü kasya kuto veti babhåvàgatavismayaþ 12,308.014a tato 'syàþ svàgataü kçtvà vyàdi÷ya ca varàsanam 12,308.014c påjitàü pàda÷aucena varànnenàpy atarpayat 12,308.015a atha bhuktavatã prãtà ràjànaü mantribhir vçtam 12,308.015c sarvabhàùyavidàü madhye codayàm àsa bhikùukã 12,308.016a sulabhà tv asya dharmeùu mukto neti sasaü÷ayà 12,308.016c sattvaü sattvena yogaj¤à pravive÷a mahãpate 12,308.017a netràbhyàü netrayor asya ra÷mãn saüyojya ra÷mibhiþ 12,308.017c sà sma saücodayiùyantaü yogabandhair babandha ha 12,308.018a janako 'py utsmayan ràjà bhàvam asyà vi÷eùayan 12,308.018c pratijagràha bhàvena bhàvam asyà nçpottamaþ 12,308.019a tad ekasminn adhiùñhàne saüvàdaþ ÷råyatàm ayam 12,308.019c chatràdiùu vimuktasya muktàyà÷ ca tridaõóake 12,308.020a bhagavatyàþ kva caryeyaü kçtà kva ca gamiùyasi 12,308.020c kasya ca tvaü kuto veti papracchainàü mahãpatiþ 12,308.021a ÷rute vayasi jàtau ca sadbhàvo nàdhigamyate 12,308.021c eùv artheùåttaraü tasmàt pravedyaü satsamàgame 12,308.022a chatràdiùu vi÷eùeùu muktaü màü viddhi sarva÷aþ 12,308.022c sa tvàü saümantum icchàmi mànàrhàsi matà hi me 12,308.023a yasmàc caitan mayà pràptaü j¤ànaü vai÷eùikaü purà 12,308.023c yasya nànyaþ pravaktàsti mokùe tam api me ÷çõu 12,308.024a pàrà÷aryasagotrasya vçddhasya sumahàtmanaþ 12,308.024c bhikùoþ pa¤ca÷ikhasyàhaü ÷iùyaþ paramasaümataþ 12,308.025a sàükhyaj¤àne tathà yoge mahãpàlavidhau tathà 12,308.025c trividhe mokùadharme 'smin gatàdhvà chinnasaü÷ayaþ 12,308.026a sa yathà÷àstradçùñena màrgeõeha parivrajan 12,308.026c vàrùikàü÷ caturo màsàn purà mayi sukhoùitaþ 12,308.027a tenàhaü sàükhyamukhyena sudçùñàrthena tattvataþ 12,308.027c ÷ràvitas trividhaü mokùaü na ca ràjyàd vicàlitaþ 12,308.028a so 'haü tàm akhilàü vçttiü trividhàü mokùasaühitàm 12,308.028c muktaràga÷ caràmy ekaþ pade paramake sthitaþ 12,308.029a vairàgyaü punar etasya mokùasya paramo vidhiþ 12,308.029c j¤ànàd eva ca vairàgyaü jàyate yena mucyate 12,308.030a j¤ànena kurute yatnaü yatnena pràpyate mahat 12,308.030c mahad dvaüdvapramokùàya sà siddhir yà vayotigà 12,308.031a seyaü paramikà buddhiþ pràptà nirdvaüdvatà mayà 12,308.031c ihaiva gatamohena caratà muktasaïginà 12,308.032a yathà kùetraü mçdåbhåtam adbhir àplàvitaü tathà 12,308.032c janayaty aïkuraü karma nçõàü tadvat punarbhavam 12,308.033a yathà cottàpitaü bãjaü kapàle yatra tatra và 12,308.033c pràpyàpy aïkurahetutvam abãjatvàn na jàyate 12,308.033c*0783_01 kùãõavàsanayà buddhyà karma yat kriyate 'nagha 12,308.033c*0783_02 tad dagdhabãjavad bhåyo nàïkuraü pravimu¤cati 12,308.034a tadvad bhagavatà tena ÷ikhàproktena bhikùuõà 12,308.034c j¤ànaü kçtam abãjaü me viùayeùu na jàyate 12,308.035a nàbhiùajjati kasmiü÷ cin nànarthe na parigrahe 12,308.035c nàbhirajyati caiteùu vyarthatvàd ràgadoùayoþ 12,308.036a ya÷ ca me dakùiõaü bàhuü candanena samukùayet 12,308.036c savyaü vàsyà ca yas takùet samàv etàv ubhau mama 12,308.037a sukhã so 'ham avàptàrthaþ samaloùñà÷makà¤canaþ 12,308.037c muktasaïgaþ sthito ràjye vi÷iùño 'nyais tridaõóibhiþ 12,308.038a mokùe hi trividhà niùñhà dçùñà pårvair maharùibhiþ 12,308.038c j¤ànaü lokottaraü yac ca sarvatyàga÷ ca karmaõàm 12,308.039a j¤ànaniùñhàü vadanty eke mokùa÷àstravido janàþ 12,308.039c karmaniùñhàü tathaivànye yatayaþ såkùmadar÷inaþ 12,308.040a prahàyobhayam apy etaj j¤ànaü karma ca kevalam 12,308.040c tçtãyeyaü samàkhyàtà niùñhà tena mahàtmanà 12,308.041a yame ca niyame caiva dveùe kàme parigrahe 12,308.041c màne dambhe tathà snehe sadç÷às te kuñumbibhiþ 12,308.042a tridaõóàdiùu yady asti mokùo j¤ànena kena cit 12,308.042c chatràdiùu kathaü na syàt tulyahetau parigrahe 12,308.043a yena yena hi yasyàrthaþ kàraõeneha kasya cit 12,308.043c tat tad àlambate dravyaü sarvaþ sve sve parigrahe 12,308.044a doùadar÷ã tu gàrhasthye yo vrajaty à÷ramàntaram 12,308.044c utsçjan parigçhõaü÷ ca so 'pi saïgàn na mucyate 12,308.045a àdhipatye tathà tulye nigrahànugrahàtmani 12,308.045c ràjarùibhikùukàcàryà mucyante kena hetunà 12,308.046a atha satyàdhipatye 'pi j¤ànenaiveha kevalam 12,308.046c mucyante kiü na mucyante pade paramake sthitàþ 12,308.047a kàùàyadhàraõaü mauõóyaü triviùñabdhaþ kamaõóaluþ 12,308.047c liïgàny atyartham etàni na mokùàyeti me matiþ 12,308.048a yadi saty api liïge 'smi¤ j¤ànam evàtra kàraõam 12,308.048c nirmokùàyeha duþkhasya liïgamàtraü nirarthakam 12,308.049a atha và duþkha÷aithilyaü vãkùya liïge kçtà matiþ 12,308.049c kiü tad evàrthasàmànyaü chatràdiùu na lakùyate 12,308.050a àkiücanye na mokùo 'sti kaiücanye nàsti bandhanam 12,308.050c kaiücanye cetare caiva jantur j¤ànena mucyate 12,308.051a tasmàd dharmàrthakàmeùu tathà ràjyaparigrahe 12,308.051c bandhanàyataneùv eùu viddhy abandhe pade sthitam 12,308.052a ràjyai÷varyamayaþ pà÷aþ snehàyatanabandhanaþ 12,308.052c mokùà÷mani÷iteneha chinnas tyàgàsinà mayà 12,308.053a so 'ham evaügato mukto jàtàsthas tvayi bhikùuki 12,308.053c ayathàrtho hi te varõo vakùyàmi ÷çõu tan mama 12,308.054a saukumàryaü tathà råpaü vapur agryaü tathà vayaþ 12,308.054c tavaitàni samastàni niyama÷ ceti saü÷ayaþ 12,308.055a yac càpy ananuråpaü te liïgasyàsya viceùñitam 12,308.055c mukto 'yaü syàn na vety asmàd dharùito matparigrahaþ 12,308.056a na ca kàmasamàyukte mukte 'py asti tridaõóakam 12,308.056c na rakùyate tvayà cedaü na muktasyàsti gopanà 12,308.057a matpakùasaü÷rayàc càyaü ÷çõu yas te vyatikramaþ 12,308.057c à÷rayantyàþ svabhàvena mama pårvaparigraham 12,308.058a prave÷as te kçtaþ kena mama ràùñre pure tathà 12,308.058c kasya và saünisargàt tvaü praviùñà hçdayaü mama 12,308.059a varõapravaramukhyàsi bràhmaõã kùatriyo hy aham 12,308.059c nàvayor ekayogo 'sti mà kçthà varõasaükaram 12,308.060a vartase mokùadharmeùu gàrhasthye tv aham à÷rame 12,308.060c ayaü càpi sukaùñas te dvitãyo ''÷ramasaükaraþ 12,308.061a sagotràü vàsagotràü và na veda tvàü na vettha màm 12,308.061c sagotram àvi÷antyàs te tçtãyo gotrasaükaraþ 12,308.062a atha jãvati te bhartà proùito 'py atha và kva cit 12,308.062c agamyà parabhàryeti caturtho dharmasaükaraþ 12,308.063a sà tvam etàny akàryàõi kàryàpekùà vyavasyasi 12,308.063c avij¤ànena và yuktà mithyàj¤ànena và punaþ 12,308.064a atha vàpi svatantràsi svadoùeõeha kena cit 12,308.064c yadi kiü cic chrutaü te 'sti sarvaü kçtam anarthakam 12,308.065a idam anyat tçtãyaü te bhàvaspar÷avighàtakam 12,308.065c duùñàyà lakùyate liïgaü pravaktavyaü prakà÷itam 12,308.066a na mayy evàbhisaüdhis te jayaiùiõyà jaye kçtaþ 12,308.066c yeyaü matpariùat kçtsnà jetum icchasi tàm api 12,308.067a tathà hy evaü puna÷ ca tvaü dçùñiü svàü pratimu¤casi 12,308.067c matpakùapratighàtàya svapakùodbhàvanàya ca 12,308.068a sà svenàmarùajena tvam çddhimohena mohità 12,308.068c bhåyaþ sçjasi yogàstraü viùàmçtam ivaikadhà 12,308.069a icchator hi dvayor làbhaþ strãpuüsor amçtopamaþ 12,308.069c alàbha÷ càpy araktasya so 'tra doùo viùopamaþ 12,308.070a mà spràkùãþ sadhu jànãùva sva÷àstram anupàlaya 12,308.070c kçteyaü hi vijij¤àsà mukto neti tvayà mama 12,308.070e etat sarvaü praticchannaü mayi nàrhasi gåhitum 12,308.071a sà yadi tvaü svakàryeõa yady anyasya mahãpateþ 12,308.071c tattvaü satrapraticchannà mayi nàrhasi gåhitum 12,308.072a na ràjànaü mçùà gacchen na dvijàtiü kathaü cana 12,308.072c na striyaü strãguõopetàü hanyur hy ete mçùàgatàþ 12,308.073a ràj¤àü hi balam ai÷varyaü brahma brahmavidàü balam 12,308.073c råpayauvanasaubhàgyaü strãõàü balam anuttamam 12,308.074a ata etair balair ete balinaþ svàrtham icchatà 12,308.074c àrjavenàbhigantavyà vinà÷àya hy anàrjavam 12,308.075a sà tvaü jàtiü ÷rutaü vçttaü bhàvaü prakçtim àtmanaþ 12,308.075c kçtyam àgamane caiva vaktum arhasi tattvataþ 12,308.076a ity etair asukhair vàkyair ayuktair asama¤jasaiþ 12,308.076c pratyàdiùñà narendreõa sulabhà na vyakampata 12,308.077a uktavàkye tu nçpatau sulabhà càrudar÷anà 12,308.077c tata÷ càrutaraü vàkyaü pracakràmàtha bhàùitum 12,308.078a navabhir navabhi÷ caiva doùair vàgbuddhidåùaõaiþ 12,308.078c apetam upapannàrtham aùñàda÷aguõànvitam 12,308.079a saukùmyaü saükhyàkramau cobhau nirõayaþ saprayojanaþ 12,308.079c pa¤caitàny arthajàtàni vàkyam ity ucyate nçpa 12,308.080a eùàm ekaika÷o 'rthànàü saukùmyàdãnàü sulakùaõam 12,308.080c ÷çõu saüsàryamàõànàü padàrthaiþ padavàkyataþ 12,308.081a j¤ànaü j¤eyeùu bhinneùu yathàbhedena vartate 12,308.081c tatràti÷ayinã buddhis tat saukùmyam iti vartate 12,308.082a doùàõàü ca guõànàü ca pramàõaü pravibhàga÷aþ 12,308.082c kaü cid artham abhipretya sà saükhyety upadhàryatàm 12,308.083a idaü pårvam idaü pa÷càd vaktavyaü yad vivakùitam 12,308.083c kramayogaü tam apy àhur vàkyaü vàkyavido janàþ 12,308.084a dharmàrthakàmamokùeùu pratij¤àya vi÷eùataþ 12,308.084c idaü tad iti vàkyànte procyate sa vinirõayaþ 12,308.085a icchàdveùabhavair duþkhaiþ prakarùo yatra jàyate 12,308.085c tatra yà nçpate vçttis tat prayojanam iùyate 12,308.086a tàny etàni yathoktàni saukùmyàdãni janàdhipa 12,308.086c ekàrthasamavetàni vàkyaü mama ni÷àmaya 12,308.087a upetàrtham abhinnàrthaü nàpavçttaü na càdhikam 12,308.087c nà÷lakùõaü na ca saüdigdhaü vakùyàmi paramaü tava 12,308.088a na gurvakùarasaübaddhaü paràïmukhamukhaü na ca 12,308.088c nànçtaü na trivargeõa viruddhaü nàpy asaüskçtam 12,308.089a na nyånaü kaùña÷abdaü và vyutkramàbhihitaü na ca 12,308.089c na ÷eùaü nànukalpena niùkàraõam ahetukam 12,308.090a kàmàt krodhàd bhayàl lobhàd dainyàd ànàryakàt tathà 12,308.090c hrãto 'nukro÷ato mànàn na vakùyàmi kathaü cana 12,308.091a vaktà ÷rotà ca vàkyaü ca yadà tv avikalaü nçpa 12,308.091c samam eti vivakùàyàü tadà so 'rthaþ prakà÷ate 12,308.092a vaktavye tu yadà vaktà ÷rotàram avamanyate 12,308.092c svàrtham àha paràrthaü và tadà vàkyaü na rohati 12,308.093a atha yaþ svàrtham utsçjya paràrthaü pràha mànavaþ 12,308.093c vi÷aïkà jàyate tasmin vàkyaü tad api doùavat 12,308.094a yas tu vaktà dvayor artham aviruddhaü prabhàùate 12,308.094c ÷rotu÷ caivàtmana÷ caiva sa vaktà netaro nçpa 12,308.095a tad arthavad idaü vàkyam upetaü vàkyasaüpadà 12,308.095c avikùiptamanà ràjann ekàgraþ ÷rotum arhasi 12,308.096a kàsi kasya kuto veti tvayàham abhicodità 12,308.096c tatrottaram idaü vàkyaü ràjann ekamanàþ ÷çõu 12,308.097a yathà jatu ca kàùñhaü ca pàüsava÷ codabindubhiþ 12,308.097c su÷liùñàni tathà ràjan pràõinàm iha saübhavaþ 12,308.098a ÷abdaþ spar÷o raso råpaü gandhaþ pa¤cendriyàõi ca 12,308.098c pçthag àtmà da÷àtmànaþ saü÷liùñà jatukàùñhavat 12,308.099a na caiùàü codanà kà cid astãty eùa vini÷cayaþ 12,308.099c ekaikasyeha vij¤ànaü nàsty àtmani tathà pare 12,308.100a na veda cakùu÷ cakùuùñvaü ÷rotraü nàtmani vartate 12,308.100c tathaiva vyabhicàreõa na vartante parasparam 12,308.100e saü÷liùñà nàbhijàyante yathàpa iha pàüsavaþ 12,308.101a bàhyàn anyàn apekùante guõàüs tàn api me ÷çõu 12,308.101c råpaü cakùuþ prakà÷a÷ ca dar÷ane hetavas trayaþ 12,308.101e yathaivàtra tathànyeùu j¤ànaj¤eyeùu hetavaþ 12,308.102a j¤ànaj¤eyàntare tasmin mano nàmàparo guõaþ 12,308.102c vicàrayati yenàyaü ni÷caye sàdhvasàdhunã 12,308.103a dvàda÷as tv aparas tatra buddhir nàma guõaþ smçtaþ 12,308.103c yena saü÷ayapårveùu boddhavyeùu vyavasyati 12,308.104a atha dvàda÷ake tasmin sattvaü nàmàparo guõaþ 12,308.104c mahàsattvo 'lpasattvo và jantur yenànumãyate 12,308.105a kùetraj¤a iti càpy anyo guõas tatra caturda÷aþ 12,308.105c mamàyam iti yenàyaü manyate na ca manyate 12,308.106a atha pa¤cada÷o ràjan guõas tatràparaþ smçtaþ 12,308.106c pçthak kalàsamåhasya sàmagryaü tad ihocyate 12,308.107a guõas tv evàparas tatra saüghàta iti ùoóa÷aþ 12,308.107c àkçtir vyaktir ity etau guõau yasmin samà÷ritau 12,308.108a sukhaduþkhe jaràmçtyå làbhàlàbhau priyàpriye 12,308.108c iti caikonaviü÷o 'yaü dvaüdvayoga iti smçtaþ 12,308.109a årdhvam ekonaviü÷atyàþ kàlo nàmàparo guõaþ 12,308.109c itãmaü viddhi viü÷atyà bhåtànàü prabhavàpyayam 12,308.110a viü÷aka÷ caiùa saüghàto mahàbhåtàni pa¤ca ca 12,308.110c sadasadbhàvayogau ca guõàv anyau prakà÷akau 12,308.111a ity evaü viü÷ati÷ caiva guõàþ sapta ca ye smçtàþ 12,308.111c vidhiþ ÷ukraü balaü ceti traya ete guõàþ pare 12,308.112a ekaviü÷a÷ ca da÷a ca kalàþ saükhyànataþ smçtàþ 12,308.112c samagrà yatra vartante tac charãram iti smçtam 12,308.113a avyaktaü prakçtiü tv àsàü kalànàü ka÷ cid icchati 12,308.113c vyaktaü càsàü tathaivànyaþ sthåladar÷ã prapa÷yati 12,308.114a avyaktaü yadi và vyaktaü dvayãm atha catuùñayãm 12,308.114c prakçtiü sarvabhåtànàü pa÷yanty adhyàtmacintakàþ 12,308.115a seyaü prakçtir avyaktà kalàbhir vyaktatàü gatà 12,308.115c ahaü ca tvaü ca ràjendra ye càpy anye ÷arãriõaþ 12,308.116a bindunyàsàdayo 'vasthàþ ÷ukra÷oõitasaübhavàþ 12,308.116c yàsàm eva nipàtena kalalaü nàma jàyate 12,308.117a kalalàd arbudotpattiþ pe÷ã càpy arbudodbhavà 12,308.117c pe÷yàs tv aïgàbhinirvçttir nakharomàõi càïgataþ 12,308.118a saüpårõe navame màse jantor jàtasya maithila 12,308.118b*0784_01 evaü hi jantuþ saüpårõo navame màsi maithila 12,308.118c jàyate nàmaråpatvaü strã pumàn veti liïgataþ 12,308.119a jàtamàtraü tu tad råpaü dçùñvà tàmranakhàïguli 12,308.119c kaumàraråpam àpannaü råpato nopalabhyate 12,308.120a kaumàràd yauvanaü càpi sthàviryaü càpi yauvanàt 12,308.120c anena kramayogena pårvaü pårvaü na labhyate 12,308.121a kalànàü pçthagarthànàü pratibhedaþ kùaõe kùaõe 12,308.121c vartate sarvabhåteùu saukùmyàt tu na vibhàvyate 12,308.122a na caiùàm apyayo ràjaül lakùyate prabhavo na ca 12,308.122c avasthàyàm avasthàyàü dãpasyevàrciùo gatiþ 12,308.123a tasyàpy evaüprabhàvasya sada÷vasyeva dhàvataþ 12,308.123c ajasraü sarvalokasya kaþ kuto và na và kutaþ 12,308.124a kasyedaü kasya và nedaü kuto vedaü na và kutaþ 12,308.124c saübandhaþ ko 'sti bhåtànàü svair apy avayavair iha 12,308.125a yathàdityàn maõe÷ caiva vãrudbhya÷ caiva pàvakaþ 12,308.125c bhavaty evaü samudayàt kalànàm api jantavaþ 12,308.126a àtmany evàtmanàtmànaü yathà tvam anupa÷yasi 12,308.126c evam evàtmanàtmànam anyasmin kiü na pa÷yasi 12,308.126e yady àtmani parasmiü÷ ca samatàm adhyavasyasi 12,308.127a atha màü kàsi kasyeti kimartham anupçcchasi 12,308.127c idaü me syàd idaü neti dvaüdvair muktasya maithila 12,308.127e kàsi kasya kuto veti vacane kiü prayojanam 12,308.128a ripau mitre 'tha madhyasthe vijaye saüdhivigrahe 12,308.128c kçtavàn yo mahãpàla kiü tasmin muktalakùaõam 12,308.129a trivarge saptadhà vyaktaü yo na vedeha karmasu 12,308.129c saïgavàn yas trivarge ca kiü tasmin muktalakùaõam 12,308.130a priye caivàpriye caiva durbale balavaty api 12,308.130c yasya nàsti samaü cakùuþ kiü tasmin muktalakùaõam 12,308.131a tad amuktasya te mokùe yo 'bhimàno bhaven nçpa 12,308.131c suhçdbhiþ sa nivàryas te vicittasyeva bheùajaiþ 12,308.132a tàni tàny anusaüdç÷ya saïgasthànàny ariüdama 12,308.132c àtmanàtmani saüpa÷yet kiü tasmin muktalakùaõam 12,308.133a imàny anyàni såkùmàõi mokùam à÷ritya kàni cit 12,308.133c caturaïgapravçttàni saïgasthànàni me ÷çõu 12,308.134a ya imàü pçthivãü kçtsnàm ekacchatràü pra÷àsti ha 12,308.134c ekam eva sa vai ràjà puram adhyàvasaty uta 12,308.135a tatpure caikam evàsya gçhaü yad adhitiùñhati 12,308.135c gçhe ÷ayanam apy ekaü ni÷àyàü yatra lãyate 12,308.136a ÷ayyàrdhaü tasya càpy atra strãpårvam adhitiùñhati 12,308.136c tad anena prasaïgena phalenaiveha yujyate 12,308.137a evam evopabhogeùu bhojanàcchàdaneùu ca 12,308.137c guõeùu parimeyeùu nigrahànugrahau prati 12,308.138a paratantraþ sadà ràjà svalpe so 'pi prasajjate 12,308.138c saüdhivigrahayoge ca kuto ràj¤aþ svatantratà 12,308.139a strãùu krãóàvihàreùu nityam asyàsvatantratà 12,308.139c mantre càmàtyasamitau kuta eva svatantratà 12,308.140a yadà tv àj¤àpayaty anyàüs tadàsyoktà svatantratà 12,308.140c ava÷aþ kàryate tatra tasmiüs tasmin guõe sthitaþ 12,308.141a svaptukàmo na labhate svaptuü kàryàrthibhir janaiþ 12,308.141c ÷ayane càpy anuj¤àtaþ supta utthàpyate 'va÷aþ 12,308.142a snàhy àlabha piba prà÷a juhudhy agnãn yajeti ca 12,308.142c vadasva ÷çõu càpãti viva÷aþ kàryate paraiþ 12,308.143a abhigamyàbhigamyainaü yàcante satataü naràþ 12,308.143c na càpy utsahate dàtuü vittarakùã mahàjanàt 12,308.144a dàne ko÷akùayo hy asya vairaü càpy aprayacchataþ 12,308.144c kùaõenàsyopavartante doùà vairàgyakàrakàþ 12,308.145a pràj¤à¤ ÷åràüs tathaivàóhyàn ekasthàne 'pi ÷aïkate 12,308.145c bhayam apy abhaye ràj¤o yai÷ ca nityam upàsyate 12,308.146a yadà caite praduùyanti ràjan ye kãrtità mayà 12,308.146c tadaivàsya bhayaü tebhyo jàyate pa÷ya yàdç÷am 12,308.147a sarvaþ sve sve gçhe ràjà sarvaþ sve sve gçhe gçhã 12,308.147c nigrahànugrahau kurvaüs tulyo janaka ràjabhiþ 12,308.148a putrà dàràs tathaivàtmà ko÷o mitràõi saücayaþ 12,308.148c paraiþ sàdhàraõà hy ete tais tair evàsya hetubhiþ 12,308.149a hato de÷aþ puraü dagdhaü pradhànaþ ku¤jaro mçtaþ 12,308.149c lokasàdhàraõeùv eùu mithyàj¤ànena tapyate 12,308.150a amukto mànasair duþkhair icchàdveùapriyodbhavaiþ 12,308.150c ÷irorogàdibhã rogais tathaiva vinipàtibhiþ 12,308.151a dvaüdvais tais tair upahataþ sarvataþ pari÷aïkitaþ 12,308.151c bahupratyarthikaü ràjyam upàste gaõayan ni÷àþ 12,308.152a tad alpasukham atyarthaü bahuduþkham asàravat 12,308.152b*0785_01 tçõàgnijvalanaprakhyaü phenabudbudasaünibham 12,308.152c ko ràjyam abhipadyeta pràpya copa÷amaü labhet 12,308.153a mamedam iti yac cedaü puraü ràùñraü ca manyase 12,308.153c balaü ko÷am amàtyàü÷ ca kasyaitàni na và nçpa 12,308.154a mitràmàtyaü puraü ràùñraü daõóaþ ko÷o mahãpatiþ 12,308.154c saptàïga÷ cakrasaüghàto ràjyam ity ucyate nçpa 12,308.155a saptàïgasyàsya ràjyasya tridaõóasyeva tiùñhataþ 12,308.155c anyonyaguõayuktasya kaþ kena guõato 'dhikaþ 12,308.156a teùu teùu hi kàleùu tat tad aïgaü vi÷iùyate 12,308.156c yena yat sidhyate kàryaü tat pràdhànyàya kalpate 12,308.157a saptàïga÷ càpi saüghàtas traya÷ cànye nçpottama 12,308.157c saübhåya da÷avargo 'yaü bhuïkte ràjyaü hi ràjavat 12,308.158a ya÷ ca ràjà mahotsàhaþ kùatradharmarato bhavet 12,308.158c sa tuùyed da÷abhàgena tatas tv anyo da÷àvaraiþ 12,308.159a nàsty asàdhàraõo ràjà nàsti ràjyam aràjakam 12,308.159c ràjye 'sati kuto dharmo dharme 'sati kutaþ param 12,308.160a yo 'py atra paramo dharmaþ pavitraü ràjaràjyayoþ 12,308.160c pçthivã dakùiõà yasya so '÷vamedho na vidyate 12,308.161a sàham etàni karmàõi ràjyaduþkhàni maithila 12,308.161c samarthà ÷ata÷o vaktum atha vàpi sahasra÷aþ 12,308.162a svadehe nàbhiùaïgo me kutaþ paraparigrahe 12,308.162c na màm evaüvidhàü muktàm ãdç÷aü vaktum arhasi 12,308.163a nanu nàma tvayà mokùaþ kçtsnaþ pa¤ca÷ikhàc chrutaþ 12,308.163c sopàyaþ sopaniùadaþ sopàsaïgaþ sani÷cayaþ 12,308.164a tasya te muktasaïgasya pà÷àn àkramya tiùñhataþ 12,308.164c chatràdiùu vi÷eùeùu kathaü saïgaþ punar nçpa 12,308.165a ÷rutaü te na ÷rutaü manye mithyà vàpi ÷rutaü ÷rutam 12,308.165c atha và ÷rutasaükà÷aü ÷rutam anyac chrutaü tvayà 12,308.166a athàpãmàsu saüj¤àsu laukikãùu pratiùñhasi 12,308.166c abhiùaïgàvarodhàbhyàü baddhas tvaü pràkçto mayà 12,308.167a sattvenànuprave÷o hi yo 'yaü tvayi kçto mayà 12,308.167c kiü tavàpakçtaü tatra yadi mukto 'si sarvataþ 12,308.168a niyamo hy eùa dharmeùu yatãnàü ÷ånyavàsità 12,308.168c ÷ånyam àvàsayantyà ca mayà kiü kasya dåùitam 12,308.169a na pàõibhyàü na bàhubhyàü pàdorubhyàü na cànagha 12,308.169c na gàtràvayavair anyaiþ spç÷àmi tvà naràdhipa 12,308.170a kule mahati jàtena hrãmatà dãrghadar÷inà 12,308.170c naitat sadasi vaktavyaü sad vàsad và mithaþ kçtam 12,308.171a bràhmaõà gurava÷ ceme tathàmàtyà guråttamàþ 12,308.171c tvaü càtha gurur apy eùàm evam anyonyagauravam 12,308.172a tad evam anusaüdç÷ya vàcyàvàcyaü parãkùatà 12,308.172c strãpuüsoþ samavàyo 'yaü tvayà vàcyo na saüsadi 12,308.173a yathà puùkaraparõasthaü jalaü tatparõasaüsthitam 12,308.173c tiùñhaty aspç÷atã tadvat tvayi vatsyàmi maithila 12,308.174a yadi vàpy aspç÷antyà me spar÷aü jànàsi kaü cana 12,308.174c j¤ànaü kçtam abãjaü te kathaü teneha bhikùuõà 12,308.175a sa gàrhasthyàc cyuta÷ ca tvaü mokùaü nàvàpya durvidam 12,308.175c ubhayor antaràle ca vartase mokùavàtikaþ 12,308.176a na hi muktasya muktena j¤asyaikatvapçthaktvayoþ 12,308.176c bhàvàbhàvasamàyoge jàyate varõasaükaraþ 12,308.177a varõà÷ramapçthaktve ca dçùñàrthasyàpçthaktvinaþ 12,308.177c nànyad anyad iti j¤àtvà nànyad anyat pravartate 12,308.178a pàõau kuõóaü tathà kuõóe payaþ payasi makùikàþ 12,308.178c à÷rità÷rayayogena pçthaktvenà÷rayà vayam 12,308.179a na tu kuõóe payobhàvaþ paya÷ càpi na makùikàþ 12,308.179c svayam evà÷rayanty ete bhàvà na tu parà÷rayam 12,308.180a pçthaktvàd à÷ramàõàü ca varõànyatve tathaiva ca 12,308.180c parasparapçthaktvàc ca kathaü te varõasaükaraþ 12,308.181a nàsmi varõottamà jàtyà na vai÷yà nàvarà tathà 12,308.181c tava ràjan savarõàsmi ÷uddhayonir aviplutà 12,308.182a pradhàno nàma ràjarùir vyaktaü te ÷rotram àgataþ 12,308.182c kule tasya samutpannàü sulabhàü nàma viddhi màm 12,308.183a droõa÷ ca ÷ata÷çïga÷ ca vakradvàra÷ ca parvataþ 12,308.183c mama satreùu pårveùàü cità maghavatà saha 12,308.184a sàhaü tasmin kule jàtà bhartary asati madvidhe 12,308.184c vinãtà mokùadharmeùu caràmy ekà munivratam 12,308.185a nàsmi satrapraticchannà na parasvàbhimàninã 12,308.185c na dharmasaükarakarã svadharme 'smi dhçtavratà 12,308.186a nàsthirà svapratij¤àyàü nàsamãkùyapravàdinã 12,308.186c nàsamãkùyàgatà càhaü tvatsakà÷aü janàdhipa 12,308.187a mokùe te bhàvitàü buddhiü ÷rutvàhaü ku÷alaiùiõã 12,308.187c tava mokùasya càpy asya jij¤àsàrtham ihàgatà 12,308.188a na vargasthà bravãmy etat svapakùaparapakùayoþ 12,308.188c mukto na mucyate ya÷ ca ÷ànto ya÷ ca na ÷àmyati 12,308.189a yathà ÷ånye puràgàre bhikùur ekàü ni÷àü vaset 12,308.189c tathà hi tvaccharãre 'sminn imàü vatsyàmi ÷arvarãm 12,308.190a sàham àsanadànena vàgàtithyena càrcità 12,308.190c suptà su÷araõà prãtà ÷vo gamiùyàmi maithila 12,308.191a ity etàni sa vàkyàni hetumanty arthavanti ca 12,308.191c ÷rutvà nàdhijagau ràjà kiü cid anyad ataþ param 12,308.191d@029A_0000 yudhiùñhira uvàca 12,308.191d@029A_0001 avyaktavyaktatattvànàü ni÷cayaü bharatarùabha 12,308.191d@029A_0002 bhãùma uvàca 12,308.191d@029A_0002 vaktum arhasi kauravya devasyàjasya yà kçtiþ 12,308.191d@029A_0003 atràpy udàharantãmaü saüvàdaü guru÷iùyayoþ 12,308.191d@029A_0004 àsurir uvàca 12,308.191d@029A_0004 kapilasyàsure÷ caiva sarvaduþkhavimokùaõam 12,308.191d@029A_0005 avyaktavyaktatattvànàü ni÷cayaü buddhini÷cayam 12,308.191d@029A_0006 bhagavann amitapraj¤a vaktum arhasi me 'rthataþ 12,308.191d@029A_0007 kiü vyaktaü kim avyaktaü kiü vyaktàvyaktataram | kati tattvàni 12,308.191d@029A_0008 kim àdyaü madhyamaü ca tattvànàü kim adhyàtmam adhibhåtam adhidaivataü ca | 12,308.191d@029A_0009 kiü nu svargàpyayaü kati sargàþ kiü bhåtaü kiü bhaviùyaü kiü bhavyam | 12,308.191d@029A_0010 kiü j¤ànaü kiü j¤eyaü ko j¤àtà kiü buddhaü kim apratibuddhaü kiü 12,308.191d@029A_0011 budhyamànam | 12,308.191d@029A_0012 kati parvàõi kati srotàüsi kati karmayonayaþ | kim ekatvaü kiü 12,308.191d@029A_0013 nànàtvam | kiü sahavàsavivàsaü kiü vidyàvidyam | iti | 12,308.191d@029A_0013 kapila uvàca 12,308.191d@029A_0014 yad bhavàn àha kiü vyaktaü kim avyaktam ity atra bråmaþ | avyaktam | 12,308.191d@029A_0015 agràhyam atarkyam aparimeyam avyaktam | vyaktam upalakùyate | 12,308.191d@029A_0016 yathartavo 'mårtayas teùu puùpaphalair vyaktir upalakùyate tadvad avyaktaü guõair upalakùyate 12,308.191d@029A_0017 pràggataü pratyaggatam årdhvam adhas tiryak ca | sata÷ cànanugràhyatvàt 12,308.191d@029A_0018 sàkçtiþ | 12,308.191d@029A_0019 avyaktasya tamo rajaþ sattvaü tat pradhànaü tattvaü paraü kùetram | 12,308.191d@029A_0020 salilam amçtam abhayam avyaktam akùaram ajaü jãvam ity evamàdãny avyaktanàmàni 12,308.191d@029A_0021 bhavanti | evam àha | 12,308.191d@029A_0022 avyaktaü bãjadharmàõàü mahàgràham acetanam 12,308.191d@029A_0023 tasmàd ekaguõo jaj¤e tad vyaktaü tattvam ã÷varaþ 12,308.191d@029A_0024 tad etad avyaktam | prasavadhàraõàdànasvabhàvam àpo dhàraõe prajanane 12,308.191d@029A_0025 àdàne guõànàü prakçtiþ sadà paràpramattaü tad ekasmin kàryakàraõe | 12,308.191d@029A_0026 ************** 12,308.191d@029A_0027 yad apy uktaü kiü vyaktam ity atra bråmaþ | vyaktaü nàmàsure yat pårvam 12,308.191d@029A_0028 avyaktàd utpannam ã÷varam apratibuddhaguõastham etat puruùasaüj¤akaü mahad ity uktaü 12,308.191d@029A_0029 buddhir iti ca dhçtir iti ca | sattà smçtir matir medhà vyavasàyaþ 12,308.191d@029A_0030 samàdhiþ pràptir ity evamàdãni vyaktaparyàyanàmàni vadanti | 12,308.191d@029A_0031 evam àha | 12,308.191d@029A_0032 mahataþ siddhir àyattà saü÷aya÷ ca mahàn yataþ 12,308.191d@029A_0033 putrasargasya dãptyartham autsukyaü ca paraü tathà 12,308.191d@029A_0034 tad evordhvasrotobhimukhatvàd apratibuddhatvàc càtmanaþ prakaroty ahaükàram 12,308.191d@029A_0035 avyaktàvyaktataram | 12,308.191d@029A_0036 yad apy uktaü kiü vyaktàvyaktataram ity atra bråmaþ | vyaktàvyaktataraü 12,308.191d@029A_0037 nàma tçtãyaü puruùasaüj¤akam | 12,308.191d@029A_0038 tad etayor ubhayor viri¤civairi¤cayor ekaika÷a utpattiþ | viri¤co 'bhimàniny 12,308.191d@029A_0039 aviveka ãrùyà kàmaþ krodho lobho darpo moho mamakàra÷ 12,308.191d@029A_0040 cety etàny ahaükàraparyàyanàmàni bhavanti | evam àha | 12,308.191d@029A_0041 ahaü kartety ahaükartà sasçje vi÷vam ã÷varaþ 12,308.191d@029A_0042 tçtãyam etaü puruùam abhimànaguõaü viduþ 12,308.191d@029A_0043 ahaükàràd yugapad utpàdayàm àsa pa¤ca mahàbhåtàni ÷abdaspar÷aråparasagandhalakùaõàni | 12,308.191d@029A_0044 tàny eva buddhyanta iti | evam àha | 12,308.191d@029A_0045 bhåtasargam ahaükàràd yo vidvàn avabudhyate 12,308.191d@029A_0046 so 'bhimànam atikramya mahàntaü pratitiùñhate 12,308.191d@029A_0047 bhåteùu càpy ahaükàro asaråpas tathocyate 12,308.191d@029A_0048 punar viùayahetvarthe sa manaþsaüj¤akaþ smçtaþ 12,308.191d@029A_0049 vikharàd vaikharaü yugapad indriyaiþ sahotpàdayati | ÷rotraghràõacakùurjihvàtvag 12,308.191d@029A_0050 ity etàni ÷abdaspar÷aråparasagandhàn avabudhyanta 12,308.191d@029A_0051 iti pa¤ca buddhãndriyàõi vadanti | evam àhur àcàryàþ | vàg ghastau 12,308.191d@029A_0052 pàdapàyur ànanda÷ ceti pa¤ca karmendriyàõi vi÷eùàþ | àdityo '÷vinau 12,308.191d@029A_0053 nakùatràõãty etànãndriyàõàü paryàyanàmàni vadanti | evam 12,308.191d@029A_0054 àha | 12,308.191d@029A_0055 ahaükàràt tathà bhåtàny utpàdya mahadàtmanoþ 12,308.191d@029A_0056 vaikharatvaü tato j¤àtvà vaikharo viùayàtmakaþ 12,308.191d@029A_0057 vikàrastham ahaükàram avabudhyàtha mànavaþ 12,308.191d@029A_0058 mahad ai÷varyam àpnoti yàvad àcandratàrakam 12,308.191d@029A_0058 kapila uvàca 12,308.191d@029A_0059 yad apy uktaü kati tattvàni bhavantãti | tad etàni mayà pårva÷aþ 12,308.191d@029A_0060 pårvoktàni | evam àha | 12,308.191d@029A_0061 tattvàny etàny athoktàni yathàvad yo 'nubudhyate 12,308.191d@029A_0062 na sa pàpena lipyeta nirmuktaþ sarvasaükaràt 12,308.191d@029A_0063 yad apy uktaü kim àdyaü madhyamaü ca tattvànàm ity atra bråmaþ | etad àdyaü 12,308.191d@029A_0064 madhyamaü coktaü buddhyàdãni trayoviü÷atitattvàni vi÷eùaparyavasànàni 12,308.191d@029A_0065 j¤àtavyàni bhavantãty evam àha | kenety atrocyate | 12,308.191d@029A_0066 devadattayaj¤adattabràhmaõakùatriyavai÷ya÷ådracaõóàlapulkasàdir etàni 12,308.191d@029A_0067 j¤àtavyàni buddhyàdãni vi÷eùaparyavasànàni mantavyàni pratyetavyàny 12,308.191d@029A_0068 uktàni | etad àdyaü madhyamaü ca | etasmàt tattvànàm utpattir 12,308.191d@029A_0069 bhavati atra pralãyante | ke cid àhur àcàryàþ | aham ity evam àtmakaü 12,308.191d@029A_0070 ÷arãrasaüghàtaü triùu lokeùu vyaktam | avyaktasåkùmàdhiùñhitam etad 12,308.191d@029A_0071 devadattasaüj¤akam | dehinàü yogadar÷anam | abuddhapuruùadar÷anànàü tu 12,308.191d@029A_0072 pa¤caviü÷atitattvànàü buddhyamànàpratibuddhayor vyatiriktam upekùakaü ÷uci 12,308.191d@029A_0073 vyabhram ity àhur àcàryàþ | evaü càha | 12,308.191d@029A_0074 caturviü÷atitattvaj¤as tv avyakte pratitiùñhati 12,308.191d@029A_0075 pa¤caviü÷atitattvaj¤o 'vyaktam apy atitiùñhati 12,308.191d@029B_0000 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0001 yad apy uktaü kim adhyàtmam adhibhåtam adhidaivataü cet yatra bråmaþ | adhyàtmam 12,308.191d@029B_0002 adhibhåtam adhidaivataü càsure vakùyàmaþ | pàdàv adhyàtmaü gantavyam 12,308.191d@029B_0003 adhibhåtaü viùõur adhidaivatam | pàyur adhyàtmaü visargo 'dhibhåtaü mitro 'dhidaivatam | 12,308.191d@029B_0004 ànando 'dhyàtmam anubhavo 'dhibhåtaü prajàpatir adhidaivatam | 12,308.191d@029B_0005 hastàv adhyàtmaü kartavyam adhibhåtam indro 'dhidaivatam | 12,308.191d@029B_0006 vàg adhyàtmaü vaktavyam adhibhåtam agnir adhidaivatam | ghràõo 'dhyàtmaü 12,308.191d@029B_0007 ghreyam adhibhåtaü bhåmir adhidaivatam | ÷rotram adhyàtmaü ÷rotavyam adhibhåtam 12,308.191d@029B_0008 àkà÷am adhidaivatam | cakùur adhyàtmaü draùñavyam adhibhåtaü såryo 'dhidaivatam | 12,308.191d@029B_0009 jihvàdhyàtmaü raso 'dhibhåtam àpo 'dhidaivatam | tvag adhyàtmaü 12,308.191d@029B_0010 spraùñavyam adhibhåtaü vàyur adhidaivatam | mano 'dhyàtmaü mantavyam 12,308.191d@029B_0011 adhibhåtaü candramà adhidaivatam | ahaükàro 'dhyàtmam abhimàno 'dhibhåtaü 12,308.191d@029B_0012 viri¤co 'dhidaivatam | buddhir adhyàtmaü boddhavyam adhibhåtaü puruùo 'dhidaivatam | 12,308.191d@029B_0013 etàvad adhyàtmam adhibhåtam adhidaivataü ca sarvatra pratyetavyànãty 12,308.191d@029B_0014 àha | 12,308.191d@029B_0015 bràhmaõe nçpatau kãñe ÷vapàke ÷uni hastini 12,308.191d@029B_0016 puttikàdaü÷ama÷ake vihaüge ca samaü bhavet 12,308.191d@029B_0017 avyaktapuruùayor yogàd buddhir utpadyate ''tmani 12,308.191d@029B_0018 yayà sarvam idaü vyàptaü trailokyaü sacaràcaram 12,308.191d@029B_0019 ya etat tritayaü vetti ÷uddhaü cànyad upekùakam 12,308.191d@029B_0020 virajo vitamaskaü ca nirmalaü ÷ivam avyayam 12,308.191d@029B_0021 saüdehasaükaràn mukto nirindriyam anã÷varam 12,308.191d@029B_0022 niraïkuram abãjaü ca ÷à÷vataü tad avàpnuyàt 12,308.191d@029B_0023 yad apy uktaü kiü nu sargàpyayam iti atra bråmaþ | tad yathà jaràyujàõóajasvedajodbhijjà÷ 12,308.191d@029B_0024 catvàro bhåtagràmàþ kàlàgninàhaükçtenàneka÷atasahasràü÷unà 12,308.191d@029B_0025 dahyamànàþ pçthivãm anupralãyante | tadàttagandhà 12,308.191d@029B_0026 kårmapçùñhanibhà pçthivã apsu pralãyate | tad udakaü sarvam 12,308.191d@029B_0027 abhavat | agnir apy àdatte toyam | tadàgnibhåtam abhavat | agnim apy àdatte 12,308.191d@029B_0028 vàyuþ | sa vàyur årdhvam adhas tiryak ca dodhavãti | tad vàyur bhåtam 12,308.191d@029B_0029 abhavat | vàyum apy àdatte vyoma | tad àkà÷am eva ninàdam abhavat | 12,308.191d@029B_0030 tad àkà÷aü manasi pralãyate | mano 'haükàre 'haükàro mahati 12,308.191d@029B_0031 mahàn avyakte tad etat pralayam ãhate | pralayàntàn mahàpralaya ity ucyate | 12,308.191d@029B_0032 praõaùñasarvasvaü tama evàpratimaü bhavati | agràhyam acchedyam 12,308.191d@029B_0033 abhedyam apratarkyam anàdy acintyam anàlambam asthànam avyayam ajaü ÷à÷vatam 12,308.191d@029B_0034 iti | evam àha | 12,308.191d@029B_0035 sargapralayam etàvat tattvato yo 'vabudhyate 12,308.191d@029B_0036 uttãrya so '÷ivàd asmàc chivam ànantyam àpnuyàt 12,308.191d@029B_0037 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0037 iti | 12,308.191d@029B_0038 yad apy uktam àsure kati sargàõi pràkçtavaikçtàni bhavantãti | 12,308.191d@029B_0039 atra bråmaþ | nava sargàõi pràkçtavaikçtàni bhavanti | avyaktàn mahad 12,308.191d@029B_0040 utpadyate | taü vidyàsargaü vadanti | mahata÷ càhaükàra utpadyate | 12,308.191d@029B_0041 ahaükàràt pa¤cabhåtasargaþ | bhåtebhyo vikàraþ | yasmàt kçtsnasya jagatas 12,308.191d@029B_0042 tejas tad etat prabhavàpyayam | evam àha | 12,308.191d@029B_0043 utpattiü nidhanaü madhyaü bhåtànàm àtmana÷ ca yaþ 12,308.191d@029B_0044 vetti vidyàm avidyàü ca sa vàcyo bhagavàn iti 12,308.191d@029B_0045 yad apy uktaü kiü bhåtaü kiü bhavyaü kiü bhaviùyac cety atra bråmaþ | 12,308.191d@029B_0046 bhåtaü bhavyaü bhaviùyaü càsure trailokyaü kàlaþ | sa mahàtmà saüpraty atãtànàgatànàm 12,308.191d@029B_0047 utpàdakànàm utpàdaka÷ cànugràhaka÷ ca tirobhàvaka÷ cety 12,308.191d@029B_0048 evam àha | 12,308.191d@029B_0049 bhåtabhavyabhaviùyàõàü sraùñàraü kàlam ã÷varam 12,308.191d@029B_0050 yo 'vabudhyati tadgàmã sa duþkhàt parimucyate 12,308.191d@029B_0051 katarasmàd duþkhàt | janmajaràmaraõàj¤ànabadhiràndhakubjahãnàtiriktàïgavadhabandhavairåpyacintàvyàdhiprabhçtibhir 12,308.191d@029B_0052 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0052 anyai÷ cànekair iti | 12,308.191d@029B_0053 yad apy uktaü kiü j¤ànam iti atra bråmaþ | j¤ànaü nàmàsure praj¤à | 12,308.191d@029B_0054 sà buddhir yayà boddhavyam anubudhyate | kiü punas tad boddhavyam ity atrocyate | 12,308.191d@029B_0055 boddhavyaü nàma dvividham iùñàniùñakçtam | tad yathà | idaü 12,308.191d@029B_0056 dharmyam idam adharmyam | idaü vàcyam idam avàcyam | idaü kàryam idam akàryam | 12,308.191d@029B_0057 idaü gràhyam idam agràhyam | idaü gamyam idam agamyam | idaü 12,308.191d@029B_0058 ÷ràvyam idam a÷ràvyam | idaü dç÷yam idam adç÷yam | idaü bhakùyam idam abhakùyam | 12,308.191d@029B_0059 idaü bhojyam idam abhojyam | idaü peyam idam apeyam | idaü 12,308.191d@029B_0060 lehyam idam alehyam | idaü coùyam idam acoùyam | 12,308.191d@029B_0061 kuta÷ caitàny avatiùñhante | kva và pralãyante | kasya vaitàni | kasya 12,308.191d@029B_0062 và naitàni | tatrocyate | avyaktàd etàny avatiùñhante | avyaktam eva 12,308.191d@029B_0063 pralãyante | avyaktasyaitàni naitàni puruùasyety atràha | yady avyaktàd 12,308.191d@029B_0064 etàny avatiùñhante 'vyaktam evàbhipralãyante | 12,308.191d@029B_0065 kena khalv idànãü kàraõeneùñàniùñakçtair dvaüdvair avabudhyate 12,308.191d@029B_0066 kùetraj¤aþ | kasmàd abhimanyate mamaitàni dvaüdvàni | aham eteùàü matta÷ caitàny 12,308.191d@029B_0067 avatiùñhante mayy evàbhipralãyanta ity evam àha | 12,308.191d@029B_0068 pravartamànàn prakçter imàn guõàüs 12,308.191d@029B_0069 tamovçto 'yaü viparãtadar÷anaþ 12,308.191d@029B_0070 ahaü karomãty abudho 'bhimanyate 12,308.191d@029B_0071 tçõasya kubjãkaraõe 'py anã÷varaþ 12,308.191d@029B_0072 yadà tv ayam abhimanyate | avyaktàd etàny avatiùñhante | avyaktam 12,308.191d@029B_0073 evàbhipralãyante avyaktasyaitàni naitàni mameti | tadàsya 12,308.191d@029B_0074 vij¤ànàbhisaübandhàd vivàso bhavati | evam àha | 12,308.191d@029B_0075 setur iva bhavet prakçtir jalam iva guõà matsyavat kùetrã 12,308.191d@029B_0076 tasmin svabhàvalulite jale pravçtte carati matsyaþ 12,308.191d@029B_0077 evaü svabhàvayogàt sçjati guõàn prakçtir ity abhimatam | na so 'j¤eùu 12,308.191d@029B_0078 pravicarati kùetraj¤o j¤aþ paraþ prakçter iti | 12,308.191d@029B_0079 yad apy uktaü kiü j¤eyam iti | atra bråmaþ | j¤eyaü nàmàsure puruùaþ 12,308.191d@029B_0080 pa¤caviü÷atitattvàni bhavanti evam àha | 12,308.191d@029B_0081 avyaktaü buddhyahaükàrau mahàbhåtàni pa¤ca ca 12,308.191d@029B_0082 vi÷eùàn pa¤ca caivàhur da÷aikaü ca prakà÷akàn 12,308.191d@029B_0083 ekàda÷endriyàõy eva etàvaj j¤eyasaüj¤itam 12,308.191d@029B_0084 pa¤ca pa¤ca hi vargàõi vij¤eyàny eva tattvataþ 12,308.191d@029B_0085 pa¤caviü÷atitattvàni viditvaitàni tattvataþ 12,308.191d@029B_0086 vi÷uddhaþ puruùa÷ càsmàd vargahãno na ÷ocati 12,308.191d@029B_0087 pa¤caviü÷atitattvaj¤o yatra tatrà÷rame rataþ 12,308.191d@029B_0088 trayas trivargàn yo veda ÷uddhàtmani sa lãyate 12,308.191d@029B_0089 ke te trayas trivargà ity atra bråmaþ | sattvaü rajas tama iti prathamaþ | 12,308.191d@029B_0090 utpàdako 'nugràhyakas tirobhàvaka iti dvitãyaþ | buddho 'pratibuddho 12,308.191d@029B_0091 budhyamàna iti tçtãyaþ | evam ete trayas trivargà bhavanti | 12,308.191d@029B_0092 evam àha | 12,308.191d@029B_0093 trayas trivargàn vij¤àya yàthàtathyena mànavaþ 12,308.191d@029B_0094 karmaõà manasà vàcà pravimukto na ÷ocati 12,308.191d@029B_0095 kàryaü kàraõaü kartçtvam iti trivargaguõàþ | ke guõà guõamàtrà 12,308.191d@029B_0096 guõalakùaõaü guõàvayavam | sattvaü rajas tama iti guõàþ | tatra 12,308.191d@029B_0097 tattvadar÷anatà bhayanà÷aþ svasthabhàvatà prasannendriyatà sukhasvapnapratibodhanam 12,308.191d@029B_0098 iti sattvamàtràþ | ràgità matsarità sàhasikatà 12,308.191d@029B_0099 paritàpitàriùñasvapnapratibodhanateti rajomàtràþ | måóhatà nidràve÷ità 12,308.191d@029B_0100 dharmadveùitàkàryeùv atipramodità smçtinà÷a÷ ceti 12,308.191d@029B_0101 tamomàtràþ | guõavçttam ity upàsya sarvabhåtamadhyasthas tamasàbhibhåtaþ 12,308.191d@029B_0102 svapiti | sattvavi÷uddho 'vabudhyate | svapnapratibodhanàntaraü raja 12,308.191d@029B_0103 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0103 ity avayavàn | ya evaü vindate pràj¤aþ sarvato vimucyata iti | 12,308.191d@029B_0104 yad apy uktaü ko j¤àteti atra bråmaþ | j¤àtà nàmàsure kùetraj¤o 12,308.191d@029B_0105 draùñà ÷ucir upekùako j¤ànatriko budhyamànàpratibuddhayoþ 12,308.191d@029B_0106 paraþ | taü viditvà niravayavam anàmayam asmàd duþkhàd vimucyata ity evam 12,308.191d@029B_0107 àha | 12,308.191d@029B_0108 pa¤caviü÷atitattvàd dhi niùkalaü ÷ucim avraõam 12,308.191d@029B_0109 na ÷ocati naro j¤àtvà sàükhya÷rutinidar÷anàt 12,308.191d@029B_0110 yad apy uktaü kim apratibuddhaü kiü budhyamànaü ceti | atra 12,308.191d@029B_0111 bråmaþ | apratibuddhaü nàmàsure avyaktam | budhyamànaü buddhistham | 12,308.191d@029B_0112 param etàbhyàm anyad upekùakaü ÷ucij¤aü vyabhram ity evam àha | 12,308.191d@029B_0113 budhyamànàpratibuddhàbhyàü buddhasya ca niràtmanaþ 12,308.191d@029B_0114 pàràvaryaü viditvà tu j¤ànasàphalyam àpnuyàt 12,308.191d@029B_0115 ye tv evaü nàma budhyeran yathà÷àstranidar÷anàt 12,308.191d@029B_0116 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0116 tritayaü teùv asàphalyaü ÷àstrasyàbhavad àsure 12,308.191d@029B_0117 yad apy uktaü kati parvàõi bhavantãti atrocyate | pa¤ca parvàõi 12,308.191d@029B_0118 tamo moho mahàmohas tàmisro 'ndhatàmisra iti | tama ity aj¤ànam 12,308.191d@029B_0119 evàdhikurute | moha ity àlasyam evàdhikurute | mahàmoha iti 12,308.191d@029B_0120 kàmam evàdhikurute | kasmàt | mahatàm apy atra devadànavamaharùãõàü 12,308.191d@029B_0121 mahàn moho bhavatãti | tàmisra iti krodham evàdhikurute | 12,308.191d@029B_0122 andhatàmisra iti viùàdam evàdhikurute | viùàda÷ ca mçtyuþ | 12,308.191d@029B_0123 sa càpratibuddhasya bhavati | kasmàt | yat sattvastho 'ham iti pa÷yan 12,308.191d@029B_0124 mohàt sa sattvavinà÷e nityasya kùetraj¤asya vinà÷am anupa÷yati | yatraikakàlam 12,308.191d@029B_0125 andhatàmisraü viùàdam evàrchati | ahaü mariùyàmi 12,308.191d@029B_0126 aham amçto 'nityatvàd aj¤ànatvàc ca | maraõajananatve sva÷arãrasaüsthite 12,308.191d@029B_0127 para÷arãrasaüj¤ite càbhiùvajate | ahaü tava mama tvaü màtà mama màtur 12,308.191d@029B_0128 ahaü putro mama pitur aham ity evamàdiùu snehàyataneùv abhidhatte | satataü 12,308.191d@029B_0129 duþkhànubaddhas tàsu tàsu yonyavasthàsv abhiùicyamàno mama sukhaü 12,308.191d@029B_0130 mama duþkham ity evamàdibhiþ sarvadvaüdvair abhyàhato 'haükàraspçùño 12,308.191d@029B_0131 màtsaryakàmakrodhalobhamohamànadarpamadàviùñas tçùõàrta÷ ca | indriyànukålato 12,308.191d@029B_0132 'tikçcchratvàn niyatamànasaþ ÷ubhà÷ubham eva karma kurvan sthàvaranirayatiryagyoniùv 12,308.191d@029B_0133 evopapadyate varùasahasrakoñi÷atàny anantàny eko 'navabodhàt | 12,308.191d@029B_0134 evaü hy àha | 12,308.191d@029B_0135 parvàõi parvàõi ghoràõi yo 'vidvàn nàvabudhyate 12,308.191d@029B_0136 sa badhyate mçtyupà÷air harùa÷okasamanvitaþ 12,308.191d@029B_0137 budhyamàno hy adãnàtmà viditàrthas tu tattvataþ 12,308.191d@029B_0138 vimucyate mçtyupà÷air vidyayà gatani÷cayaþ 12,308.191d@029B_0139 iti | 12,308.191d@029B_0140 yad apy uktaü kati srotàüsi bhavantãti | atra bråmaþ | 12,308.191d@029B_0141 pa¤ca srotàüsi bhavanti | mukhyasrotas tiryaksrota urdhvasroto 'rvàkasroto 12,308.191d@029B_0142 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0142 'nugrahasrota÷ ceti | 12,308.191d@029B_0143 yad apy uktaü kati karmayonayo bhavantãti | atra bråmaþ | pa¤ca karmayonayo 12,308.191d@029B_0144 bhavanti dhçtiþ ÷raddhà sukhà vividiùàvividiùà ceti | 12,308.191d@029B_0145 tatra dhçtir nàma karmayoniþ | dhçtiü yo 'nurakùati trividhena 12,308.191d@029B_0146 karmaõà vàïmanaþkàyasamuttheneti | evam àha | 12,308.191d@029B_0147 vàci karmaõi saükalpe pratij¤àü yo 'nurakùati 12,308.191d@029B_0148 tanniùñhas tatpratij¤a÷ ca dhçter etat svalakùaõam 12,308.191d@029B_0149 ÷raddhà nàma karmayoniþ | ÷raddhàü yas tv anutiùñhate so 'nasåyàdamàdibhiþ 12,308.191d@029B_0150 vij¤ànasaüyogabrahmacaryagurukulanivàsagçhasthavànaprasthadànàdhyayanapratigrahamantràdibhir 12,308.191d@029B_0151 nakùatraniyamaiþ ÷reyaþ pràpsyàmãty 12,308.191d@029B_0152 evam anuùñhànaü kuruta iti | evam àha | 12,308.191d@029B_0153 brahmacaryànasåye ca dànam adhyayanaü tapaþ 12,308.191d@029B_0154 yajanaü yàjanaü caiva ÷raddhàyà lakùaõaü smçtam 12,308.191d@029B_0155 sukhaü nàma karmayoniþ | yaþ sukhakàmo bhavati pràya÷cittaparaþ 12,308.191d@029B_0156 pareõa yatnenànutiùñhati | tad yathà satyaü kàmamanyuviùayagobràhmaõakarma | 12,308.191d@029B_0157 anulomànàm api proktà sàvitrãty anyà÷ ca vidyà 12,308.191d@029B_0158 bahvyo brahmalokaü pràpayantãti | evam àha | 12,308.191d@029B_0159 karmavidyàtapobhis tu yo yatnam anutiùñhati 12,308.191d@029B_0160 pràya÷cittaü tapa÷ caiva tat sukhàyàstu lakùaõam 12,308.191d@029B_0161 vividiùà nàma karmayoniþ | sarvaü j¤àtukàmatà | àgamàü÷ ca 12,308.191d@029B_0162 kurute ÷rutivi÷eùàkàïkùã kva saüj¤à kva vàsaüj¤eti | evam àha | 12,308.191d@029B_0163 sarvam etat parij¤àya karma hy àrabhate tu yaþ 12,308.191d@029B_0164 saiùà vividiùà nàma karmayonir anuùñhità 12,308.191d@029B_0165 avividiùà nàma karmayoniþ | sarvam evàj¤àtukàmatà 12,308.191d@029B_0166 sarvakarmabhyo nivartanam iti | evam àha | 12,308.191d@029B_0167 sarvam etat parij¤àya karmabhyo yo nivartate 12,308.191d@029B_0168 saiùàvividiùà nàma karmayonir anuùñhità 12,308.191d@029B_0169 yad apy uktaü kim ekatvaü kiü nànàtvam iti | atra bråmaþ | ekatvaü 12,308.191d@029B_0170 nàmàsure yad ayaü sattvam abhiùvajate kùetraj¤aþ vyaktaü càvyaktaü 12,308.191d@029B_0171 càpratibuddhattvàt tad ekatvam apadi÷yate | nànàtvaü nàma yad ayaü sattvàd avyaktàc 12,308.191d@029B_0172 ca smçtaþ samàvartayate | etan nànàtvam apadi÷yate pratibuddhatvàt | 12,308.191d@029B_0173 evam eùàü bhautikàhaükàrikamàhàtmikàvyaktãnàü caturõàü 12,308.191d@029B_0174 puruùàõàü sattvenaikatvaü bhavati nànàtvaü ceti | evam àha | 12,308.191d@029B_0175 nànàtvaikatvam etàvad yo na vindaty abuddhimàn 12,308.191d@029B_0176 sa badhyate sarvabandhair asaübandhàd vimucyate 12,308.191d@029B_0177 yad apy uktaü kiü sahavàsavivàsam iti | atra bråmaþ | sahavàsaü 12,308.191d@029B_0178 nàmàsure yad ayaü sattvam abhiùajate kùetraj¤o 'vyaktaü càpratibuddhatvàd 12,308.191d@029B_0179 etat sahavàsam ity apadi÷yate | vivàsaü nàma yad ayaü sattvàd avyaktàc ca 12,308.191d@029B_0180 vàsaü pratisamàvartayate pratibuddhatvàd etad vivàsam apadi÷yate | 12,308.191d@029B_0181 evam apratibuddhànàü viùayàbhiùaïgiõàm eùàü bhautikàhaükàrikamàhàtmikàvyaktikànàü 12,308.191d@029B_0182 caturõàü puruùàõàü sattvena sahavàsavivàsam 12,308.191d@029B_0183 anyatvàt | evaü càha | 12,308.191d@029B_0184 vivàsaü sahavàsaü ca yo vidvàn nàvabudhyate 12,308.191d@029B_0185 sa baddhaþ sattvasaüvàsaiþ saüsàràn na pramucyate 12,308.191d@029B_0186 iti | 12,308.191d@029B_0186 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0187 yad apy uktaü kiü vidyàvidyeti | atra bråmaþ | avidyà nàmàsure 12,308.191d@029B_0188 bhavaty eùà iùñàniùñàvyatiriktà trayã punarbhàvikã | vidyà nàmàsure 12,308.191d@029B_0189 bhavatãùñàniùñavyatiriktànvãkùiky apunarbhàvikã | sarvabhåtàbhayaükarã 12,308.191d@029B_0190 sarvalokeùv àlokanàya sarvaj¤ànàvabodhanàbhyudyatà 12,308.191d@029B_0191 sarvaduþkhanirmokùàyopadiùñety àcàryam abhigamya yàthàtathyadar÷anàn na 12,308.191d@029B_0192 bhavati | evam àha | 12,308.191d@029B_0193 årdhvaü càvàk ca tiryak ca na kva cit kàmayed budhaþ 12,308.191d@029B_0194 na hi j¤ànena càj¤àne ÷arma vindati mànuùaþ 12,308.191d@029B_0195 mànuùatvàc ca devatvaü devatvàc ca manuùyatàm 12,308.191d@029B_0196 sa tu saüdhàvate 'jasram avidyàva÷am àgataþ 12,308.191d@029B_0197 yas tv avidyàm adhaþ kçtvà vidyàrtham avabudhya ca 12,308.191d@029B_0198 nàbhinandati na dveùñi vidyàvidye sa buddhimàn 12,308.191d@029B_0199 pàràvarye sukhaü j¤àtvà viditvà ca paraü budhaþ 12,308.191d@029B_0200 mucyate dehasaütànàd dehàc càmçtam àpnuyàt 12,308.191d@029B_0201 àsurir uvàca 12,308.191d@029B_0201 iti | 12,308.191d@029B_0202 bhagavan kiü ku÷alàku÷alaü vargàvargaü kiü kçtsnakùayaü kiü ÷uddhà÷uddhaü 12,308.191d@029B_0203 kiü nityànityaü kiü kevalàkevalaü kiü paràt paraü kiü pa÷yàpa÷yaü 12,308.191d@029B_0204 kiü ÷à÷vatà÷à÷vataü kiü vyatiriktàvyatiriktaü kiü yogàyogam ity atra 12,308.191d@029B_0205 saüdeho me bhavaty apratyakùatvàt | pratyakùaü caitad bhagavataþ | 12,308.191d@029B_0206 tad anubhàùitum arhati bhagavàn madanugrahàya dharmeõa | iti | 12,308.191d@029B_0206 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0207 yad uktam àsure kiü ku÷alàku÷alam iti | atra bråmaþ | ku÷alaü 12,308.191d@029B_0208 nàma sarveùu vedeùu sarveùu ÷àstreùu sarvàsu vidyàsv adhigatayàthàtathyatvam | 12,308.191d@029B_0209 aku÷alaü nàma sarveùàm anadhigatayàthàtathyatvam | 12,308.191d@029B_0210 tad etat ku÷alàku÷alaü karma sattvam àhuþ | sattvamåle khalv ete 12,308.191d@029B_0211 ku÷alàku÷ale sattvabhåte sattva eva pralayaü gacchataþ | sattvaü 12,308.191d@029B_0212 caivàvi÷eùas tyajati | tanmålaü caitat ku÷alàku÷alam a÷eùataþ sattvam 12,308.191d@029B_0213 iti | evam àha | 12,308.191d@029B_0214 kàyena trividhaü karma vàcà caiva caturvidham 12,308.191d@029B_0215 manasà trividhaü caiva ku÷alàku÷alaü smçtam 12,308.191d@029B_0216 yad apy uktaü kiü vargàvargam iti | atra bråmaþ | vargaü nàmàsure 12,308.191d@029B_0217 puruùaþ pa¤caviü÷atitattvàni bhavanti | avyaktaü mahàn ahaükàraþ pa¤ca 12,308.191d@029B_0218 mahàbhåtàni pa¤ca vi÷eùà ekàda÷endriyàõi | tad vargam | etasmàd 12,308.191d@029B_0219 vargàd apavarga upavçttaþ kùetraj¤aþ ÷ucir upekùako budhyamànàpratibuddhayoþ 12,308.191d@029B_0220 parastàt | evam àha | 12,308.191d@029B_0221 pa¤caviü÷àt paraü vyaktam ahaükàras tataþ paraþ 12,308.191d@029B_0222 ahaükàràt parà buddhir buddher àtmà mahàn paraþ 12,308.191d@029B_0223 mahataþ param avyaktam avyaktàt puruùaþ paraþ 12,308.191d@029B_0224 paràvaraj¤as tattvànàü pràpnoty ajam anuttamam 12,308.191d@029B_0225 iti | 12,308.191d@029B_0225 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0226 yad apy uktaü kiü kçtsnakùayam iti | atra bråmaþ | kçtsnakùayaü nàmàsure 12,308.191d@029B_0227 puruùaþ pa¤caviü÷atitattvàni bhavanti | avyaktaü mahàn buddhir ahaükàraþ 12,308.191d@029B_0228 pa¤ca mahàbhåtàni pa¤ca vi÷eùà ekàda÷endriyàõi puruùeõa j¤àtavyàni 12,308.191d@029B_0229 bhavanti | svatas tasmàt tattvàni | nàham eteùàü naitàni mattaþ 12,308.191d@029B_0230 sarvataþ sarvàõãti | evam àha | 12,308.191d@029B_0231 samyagdar÷anasaüpannaþ kçtsnakùayam avàpnuyàt 12,308.191d@029B_0232 kçtsnakùayaü na càpnoti asamyagdar÷ane rataþ 12,308.191d@029B_0233 yad apy uktaü kiü ÷uddhà÷uddham iti | atra bråmaþ | ÷uddhaü nàmàsure 12,308.191d@029B_0234 kùetraj¤o draùñà sàkùimàtrako budhyamànàpratibuddhayoþ paro yaþ 12,308.191d@029B_0235 pa¤caviü÷atitattvaj¤aþ | yathà mantavyaü tathà manyate yathà 12,308.191d@029B_0236 boddhavyaü tathà budhyate yathà vaktavyaü tathà bravãti yathà kartavyaü 12,308.191d@029B_0237 tathà karoty ahaükàràpratibuddhatvàt | budhena kùetraj¤ena sarvaü dçùñaü 12,308.191d@029B_0238 sarvàgamàþ sarvadvaüdvàni sarvaj¤ànàni tapa÷ càtapa÷ ca ÷uddha÷ cà÷uddha÷ ca | 12,308.191d@029B_0239 anena màrgeõa kùetraj¤asyà÷uddhadharmiõaþ ÷uddhim çcchati | amàrgeõa 12,308.191d@029B_0240 j¤ànadçùñàntàgamapràmàõyàt suvipulam api tapas taptvà 12,308.191d@029B_0241 saüsàra eva majjaty apratibuddhatvàt | evam àha | 12,308.191d@029B_0242 su÷uddhaü puruùaü dçùñvàpy a÷uddham iti manyate 12,308.191d@029B_0243 sa tapo vipulaü pràpya saüsàre pratitiùñhati 12,308.191d@029B_0244 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0244 iti | 12,308.191d@029B_0245 yad apy uktaü kiü nityànityam iti | atra bråmaþ | nityaü 12,308.191d@029B_0246 nàmàsure 'vyaktam | anityà vikàràþ | avyaktam anityaü pravadanti 12,308.191d@029B_0247 sargapralayadharmitvàd vikàràõàm | tathaivàdhiùñhàtàram anityaü pravadanti 12,308.191d@029B_0248 adhiùñhànakartçtvàd vikàràõàm | anenaiva hetunà evam etayor ubhayor 12,308.191d@029B_0249 nityatvàn nityaþ kùetraj¤a ity evam àha | 12,308.191d@029B_0250 budhyamànàpratibuddhàbhyàü buddhasya ca niràtmanaþ 12,308.191d@029B_0251 nityànityaü viditvà tu na janma punar àpnuyàt 12,308.191d@029B_0252 yad apy uktaü kiü kevalàkevalam iti | atra bråmaþ | kevalaü nàmàsure 12,308.191d@029B_0253 paraü kùetraj¤o 'prakçtir avikàraþ | prakçtivikàraguõàdhiùñhitatvàd akevalaü 12,308.191d@029B_0254 buddhisthaü budhyamànaü puruùam àcàryàþ | yadi hy eùa budhyeta nàham eteùàü 12,308.191d@029B_0255 prakçtivikàràõàm iti kevala÷ ca syàd anya÷ ca 12,308.191d@029B_0256 syàt | yadà tv eùa prakçtivikàràn adhitiùñhamàno 'bhimanyate mamaite 12,308.191d@029B_0257 prakçtivikàrà aham eteùàm iti tadaiùa prakçtivikàràõàm adhiùñhitatvàd 12,308.191d@029B_0258 akevalaþ syàt | evam àha | 12,308.191d@029B_0259 budhyamàno yadà buddhyà vikàràn adhitiùñhati 12,308.191d@029B_0260 tadà saha guõair eùa sargapralayabhàg bhavet 12,308.191d@029B_0261 yadà tv eùa vikàràõàm anyo 'ham iti manyate 12,308.191d@029B_0262 tadà vikàràn utkramya param avyaktam àpnuyàt 12,308.191d@029B_0263 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0263 iti | 12,308.191d@029B_0264 yad apy uktaü kiü paràt param iti | atra bråmaþ | paràt paraü nàmàsure 12,308.191d@029B_0265 karmendriyebhyaþ paraü buddhãndriyaü buddhãndriyebhyo mano manaso 12,308.191d@029B_0266 vi÷eùà vi÷eùebhyo mahàbhåtàni mahàbhåtebhyo 'haükàro 'haükàràd 12,308.191d@029B_0267 buddhir buddher mahàn mahata÷ càvyaktam | tad etad àsure paràt paraü bhavati | 12,308.191d@029B_0268 aparam etat | param etebhyo 'nyaþ kùetraj¤as tv asargapralayadharmà | asargapralayadharmiõàv 12,308.191d@029B_0269 abuddhabudhyamànàv avyaktapuruùau | na tv etàvad budhyamànàpratibuddhatvàd 12,308.191d@029B_0270 buddhaþ | evam àha | 12,308.191d@029B_0271 budhyamànàpratibuddhàbhyàü buddhasya ca niràtmanaþ 12,308.191d@029B_0272 paràparaü viditvà tu na janma punar àpnuyàt 12,308.191d@029B_0273 evam etàbhyàü budhyamànàpratibuddhàbhyàm anyaü buddhaü buddhvà na ÷ocatãti | 12,308.191d@029B_0274 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0274 ++++ 12,308.191d@029B_0275 yad apy uktaü kiü pa÷yàpa÷yam iti | atra bråmaþ | anàdinidhanàd 12,308.191d@029B_0276 gràhyatvàd àsure ÷à÷vatam avyaktam | prasavadhàraõàdànaguõasvabhàvatvàd 12,308.191d@029B_0277 a÷à÷vatam | anye càcàryàs tathaivàdhiùñhàtàram anenaiva 12,308.191d@029B_0278 hetunà ÷à÷vataü ca varõayanti | ÷à÷vatas tu bhagavàn kùetraj¤o bãjadharmà 12,308.191d@029B_0279 prakçtivikàrayor vyatiriktaþ ÷uddhadharmà muktadharmà ceti | evam àha | 12,308.191d@029B_0280 pa÷yaþ pa÷yati pa÷yantam apa÷yantaü ca pa÷yati 12,308.191d@029B_0281 apa÷yas tàv apa÷yatvàt pa÷yàpa÷yau na pa÷yati 12,308.191d@029B_0282 iti | 12,308.191d@029B_0283 yad apy uktaü kiü vyatiriktam iti | atra bråmaþ | vyatiriktaü nàmàsure 12,308.191d@029B_0284 puruùaþ pa¤caviü÷akaþ kùetraj¤aþ | yathà puùkaraparõastho bindur na ÷leùam 12,308.191d@029B_0285 upagacchanty anyatvàt tathà kùetraü kùetraj¤aþ | yathà mu¤jàd 12,308.191d@029B_0286 iùãkà nikçùñà na punar àvi÷ati anyatvàt tathà kùetraü kùetraj¤aþ | 12,308.191d@029B_0287 yathodake pravartamàne matsyo na pravartate 'nyatvàt tathà kùetraü kùetraj¤aþ | 12,308.191d@029B_0288 yathodumbare ma÷ako bhinna udumbare na punar abhiùvajate 'nyatvàt tathà 12,308.191d@029B_0289 kùetraü kùetraj¤aþ | yathà kålàd vçkùaþ pataüs tat kålaü mu¤caty anyatvàt tathà 12,308.191d@029B_0290 kùetraü kùetraj¤aþ | yathà vçkùàd và ÷akunir utpatan sa taü vçkùam 12,308.191d@029B_0291 utsçjaty anyatvàt tathà kùetraü kùetraj¤aþ | kasmàd anyatvàt | sarveùàm evam 12,308.191d@029B_0292 anyatvam | kålam anyad vçkùo 'nyaþ | ma÷ako 'nyo 'nyad udumbaram | 12,308.191d@029B_0293 anyo matsyo 'nyad udakam | mu¤jam anyad anyeùãkà | anyad udakam anyat 12,308.191d@029B_0294 puùkaraparõam | tathànyat kùetraü kùetraj¤o 'nyaþ puruùaþ pa¤caviü÷akaþ | 12,308.191d@029B_0295 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0295 anya÷ càsmàt kùetraj¤a iti | 12,308.191d@029B_0296 yad apy uktaü kiü viyogàviyogam iti | atra bråmaþ | aviyogo 12,308.191d@029B_0297 nàmàsure viùayaviùayiõau prati vi÷leùo na bhavaty apratibuddhatvàt | 12,308.191d@029B_0298 viyogo nàmàsure puruùaþ pa¤caviü÷atãnàü tattvànàm asaüsakto nàham 12,308.191d@029B_0299 eteùàm anye caite mamety anabhimanyamàno viyogã bhavati | 12,308.191d@029B_0300 pa¤caviü÷atitattvaj¤aþ paràtmà bhavate 'mçtaþ 12,308.191d@029B_0301 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0301 sa muktas tattvasaütànàt pareõa samatàü vrajet 12,308.191d@029B_0302 evam etad àsure paraü puruùàd anyad vyaktam abuddhaü budhyamàno 'bhimanyate | 12,308.191d@029B_0303 nànàbhàvàt kùetradharmàvyaktam akùetradharmà kùetraj¤aþ | bãjadharmàvyaktam abãjadharmà 12,308.191d@029B_0304 kùetraj¤aþ | sargadharmàvyaktam asargadharmà kùetraj¤aþ | prakçtidharmàvyaktam 12,308.191d@029B_0305 aprakçtidharmà kùetraj¤aþ | guõadharmàvyaktam aguõadharmà 12,308.191d@029B_0306 kùetraj¤aþ | avimaladharmàvyaktaü vimaladharmà kùetraj¤aþ | abuddhidharmàvyaktaü 12,308.191d@029B_0307 buddhidharmà kùetraj¤aþ | a÷ucidharmàvyaktaü ÷ucidharmà kùetraj¤aþ | 12,308.191d@029B_0308 amuktadharmàvyaktaü muktadharmà kùetraj¤aþ | aviviktadharmàvyaktaü viviktadharmà 12,308.191d@029B_0309 kùetraj¤aþ | aku÷aladharmàvyaktaü ku÷aladharmà kùetraj¤aþ | apa÷yadharmàvyaktaü 12,308.191d@029B_0310 pa÷yadharmà kùetraj¤aþ | acetanadharmàvyaktaü cetanadharmà 12,308.191d@029B_0311 kùetraj¤aþ | aviyogadharmàvyaktaü viyogadharmà kùetraj¤aþ | avimokùadharmàvyaktaü 12,308.191d@029B_0312 vimokùadharmà kùetraj¤aþ | kiü ca bhåyo draùñà kùetraj¤o 12,308.191d@029B_0313 draùñavyam avyaktam | ÷rotà kùetraj¤aþ ÷rotavyam avyaktam | mantà 12,308.191d@029B_0314 kùetraj¤o mantavyam avyaktam | boddhà kùetraj¤o boddhavyam avyaktam | 12,308.191d@029B_0315 evam evàsure anyad avyaktam anyaþ puruùaþ pa¤caviü÷atitattvam 12,308.191d@029B_0316 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0316 anyad anyo 'smàt kùetraj¤a iti | 12,308.191d@029B_0317 evam etad àsure buddhyà buddhvà nirdvaüdvaü nirnamaskàram asvàhàkàrasvadhàkàram 12,308.191d@029B_0318 anahaükàraü kùetraj¤aü ÷uddhaü nirdvaüdvena nirdvitãyena ÷uddhenàlubdhakenàhiüsakena 12,308.191d@029B_0319 yathàlabdhopajãvinàpy apagatakàmakrodhalobhamohamànadarpeõàtmavatà 12,308.191d@029B_0320 sarvabhåtadar÷anena samyagdçùñinà yatàtmanà 12,308.191d@029B_0321 ÷àntena dàntena ÷ånyàgàranadãpulinavçkùamålavçkùakoñarabusàgàràvasathagçhànityena 12,308.191d@029B_0322 yàtràmàtrabhojanàcchàdanena yatra kva cana 12,308.191d@029B_0323 ÷àyinà bhikùuõà svakàryam anuùñhàtavyam | pratibhàvyam upasargaü jitvà 12,308.191d@029B_0324 yogena yogakàryam anuùñheyam | tad dvividhaü dhyànam | tad yathà pràõàyàmàtmakaü 12,308.191d@029B_0325 caturvidhaü saguõapràõàyàmàtmakaü ca mànasam aguõam | 12,308.191d@029B_0326 tad yathà ÷rotraü ÷ràvyebhyaþ pratisamàvartayati ghràõaü ghreyebhya÷ 12,308.191d@029B_0327 cakùå råpebhyas tvacaü spar÷ebhyo jihvàü rasebhyo mano mantavyebhyo 12,308.191d@029B_0328 'haükàram abhimànebhyo buddhiü boddhavyebhyaþ | tad etad idam indriyagràmam 12,308.191d@029B_0329 asmàd indriyaviùayàt svaiþ svaü nirudhya devatàþ pratisamàvartayati | 12,308.191d@029B_0330 jalajànãva pralàyayati mànasebhyaþ saükalpebhyaþ 12,308.191d@029B_0331 pratisamàvartayati mànasam indriyàõi | mànasebhya÷ caivaü saükalpebhyaþ 12,308.191d@029B_0332 pratisamàvartayitvà mahàtmà kratum unnayate | mahàkratavo bhåtàdi÷ ca 12,308.191d@029B_0333 bhåtavi÷eùà÷ ca mahaty àtmani mahàntam àtmànaü kratåü÷ ca vivecayitvà 12,308.191d@029B_0334 vyaktam anuyuïkte | tatràtãtaþ kùemã bhavati tasmàd ayaü vivçtaþ | ya÷ ca 12,308.191d@029B_0335 tataþ kùetraj¤am asamàvçto bhavati nirdvaüdvo nirdvitãyaþ 12,308.191d@029B_0336 ÷uddho mukto nityaþ kevalo bhavati | eùo 'nta eùo 'pavarga eùà 12,308.191d@029B_0337 niùñhà etan naiùkarmyam | 12,308.191d@029B_0338 tad yathà tathopanayanena pårvatarai÷ càcàryair upadiùñam | tad evam upade÷aþ | 12,308.191d@029B_0339 tatra ÷loko bhavati | 12,308.191d@029B_0340 yathàsya jàgrataþ svapno yathà syàt tamasà vçtaþ 12,308.191d@029B_0341 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0341 vibhàgaj¤asya mokùas tu yas tv aj¤aþ sa punar bhavet 12,308.191d@029B_0342 etàvad evàsure dhyànam anuvarõitam | parisaükhyànam api coktam | 12,308.191d@029B_0343 caturviü÷atitattvam etat kàraõam ity atra bråmaþ | tad etad buddhisthaü budhyamànam 12,308.191d@029B_0344 etad àcàryàþ ÷uddham icchanty anavabodhàt | nànyam aguõaü puruùam | 12,308.191d@029B_0345 kas tv eùo 'dhiùñhàtçsaüj¤akaþ prakçtivikàràõàm anyas tv apratãkàraþ | 12,308.191d@029B_0346 +++ 12,308.191d@029B_0347 tad etat prakçtivikàrasaüj¤akàd anyad avyaktàt puruùaü ÷uddhaü niùkaivalyam 12,308.191d@029B_0348 anavayavam ajaü kùemyam evàha | 12,308.191d@029B_0349 yeneyaü sasutà bahuprasavinã lokà÷rayàlambinà 12,308.191d@029B_0350 yonisthàþ puruùà÷ ca yena vidità buddhyà sadà buddhavat 12,308.191d@029B_0351 draùñà caiva paro guõair virahito j¤ànàt turãyo 'kùayas 12,308.191d@029B_0352 tadvad vartayatãha yaþ kçtamatir muktaþ sa yonyàdhikaþ 12,308.191d@029B_0353 tad etad upasaükhyànam anuvarõitaü yàthàtathyadar÷anàd anavabuddhànàü pratibodhanam 12,308.191d@029B_0354 iti | 12,308.191d@029B_0354 kapila uvàca 12,308.191d@029B_0355 sàïgopàïgeùu setihàsapa¤cameùv àsure vedeùv aùñàsu vidyàsthàneùv 12,308.191d@029B_0356 amçtam uddhçtya mayànuvarõitaü sàükhyaj¤ànam etàvad etaj j¤àtavyaü 12,308.191d@029B_0357 pa¤caviü÷atitattvàni | tad etan nàputràya nà÷iùyàya nàsarvasvapradàyine 12,308.191d@029B_0358 nàsaüvatsaroùitàya và vartayitavyam | paramaj¤ànam ityartham çùayo 12,308.191d@029B_0359 vedaproktaü vedyaü vetsyantãti | tad etad àsure nàvabudhyanty abhãkùõapàpmàno 12,308.191d@029B_0360 'nyathaiva pravçttàþ svàhàkàrasvadhàkàroükàravaùañkàrair 12,308.191d@029B_0361 çùikoñisahasràõy anantànãùñàniùñakçtena karmaõà | tathaiva devadànavàsurapi÷àcabhåtaràkùasavidyàdharagandharvayakùanàgakiünaràdayo 'nye 12,308.191d@029B_0362 ++++ 12,308.191d@029B_0363 bhåtagràmà aj¤ànapatham à÷rità aj¤ànam evàvalãyante | jàyante 12,308.191d@029B_0364 càsakçd asakçj j¤ànàt sthàvaranarakatiryagyoniùv evopapadyante varùakoñi÷atasahasràõy 12,308.191d@029B_0365 anekàni | kathaü cit kasya cid dharmabuddhir api 12,308.191d@029B_0366 syàt | kuta eva mokùabuddhiþ | 12,308.191d@029B_0367 te 'py apavargeõaiva sukhakàmàþ pratikåladuþkhanivartanam eva kurvanto 12,308.191d@029B_0368 bhàvotpàdakaü trailokyàd anyad apa÷yanto niþsaraõaü trailokyam evàgàdhaü 12,308.191d@029B_0369 prapatanti | tadvad àsure laukikeùv api tu dar÷aneùu paraü vedapràmàõyam | 12,308.191d@029B_0370 te càpi duþkhasaüsàravartakà eva | kuta eva | 12,308.191d@029B_0371 vedàrthaü yaj¤o yaj¤àrthaü svargaþ svargàrthaü sukhaü ca mohàyatanam iùñaü 12,308.191d@029B_0372 mohaprabhavaü janma | tac ca sukhaduþkhahaitukamohaprabhavaü janma | tathaiva 12,308.191d@029B_0373 càpi nidhanam | tac càpi duþkhahaitukaratam | tasmàn mantragràmo 12,308.191d@029B_0374 duþkhasya parasparaü hetuþ | tasmàd upa÷amarucayo duþkhasamudraugham uttitãrùanto 12,308.191d@029B_0375 hitvà sarvavedàn upa÷ama÷àstreùu prayujyante | tad abhyàsàc 12,308.191d@029B_0376 ca ÷àstrasya duþkhamàrgàvacchedaü kurvanti | svàtmany ekatvenàvatiùñhante 12,308.191d@029B_0377 ÷ãtãbhåtà amçtaü pràptàþ | evam àha | 12,308.191d@029B_0378 teùàü ÷àstràbhyàsàd duþkhasroto nivartate | atyantacchinne duþkhasrotasi 12,308.191d@029B_0379 ÷àntir ihàntàya duþkhasya | tad etad àsure mayotpannamàtreõaivàvabuddhaü 12,308.191d@029B_0380 pràkçtaj¤ànam | yad antarotpannas tatra bhagavàn viri¤co 12,308.191d@029B_0381 'pi vikro÷itavàn saptakçtvaþ | yadà na tasya ka÷ cit prativacanaü 12,308.191d@029B_0382 bhãùma uvàca 12,308.191d@029B_0382 pràyacchat tataþ pravçttas tatra bhavàn punaþ sargàya nivçtta iti | 12,308.191d@029B_0383 tad etat paramaj¤ànam àsurer àcàryeõànu÷astaü paramarùiõà bhagavatà 12,308.191d@029B_0384 kapilena pareõa bahumànena | bhagavatà càsuriõà ÷àstraü bhagavate 12,308.191d@029B_0385 pa¤ca÷ikhàya pa¤ca÷ikhena kàtyàyanàya kàtyàyanena 12,308.191d@029B_0386 gautamàya gautamena gàrgyàya gàrgyeõàvañyàyanàya àvañyàyanenarùibhya 12,308.191d@029B_0387 çùibhyaþ | tat edat paramaü tat pareõa bhagavatà vyàsena vyàsàn 12,308.191d@029B_0388 mayàvàptaü paramaj¤ànaü tathà matto bhavatà pràptam iti | 12,308.191d@029B_0389 tad etad bràhmaõàüs tàta ÷ràvayet saü÷itavratàn 12,308.191d@029B_0390 kùatriyàn yàj¤ikàü÷ caiva prajàpàlanatatparàn 12,308.191d@029B_0391 vai÷yàü÷ ca nçpa÷àrdåla sarvàtithyakçtavratàn 12,308.191d@029B_0392 ÷ådràü÷ ca ÷u÷råùaparàn sarvasattvahite ratàn 12,308.191d@029B_0393 yady api syus trayo varõà yaj¤e càdhikriyanti vai 12,308.191d@029B_0394 mantravarjaü tu ÷ådràõàü kriyà dçùñà iti ÷rutiþ 12,308.191d@029B_0395 såtrakàravacas tv etad vedakàravacas tadà 12,308.191d@029B_0396 ÷àstrakàràs tathà caitat pravadantãti naþ ÷rutam 12,308.191d@029C_0000 yudhiùñhira uvàca 12,308.191d@029C_0001 kli÷yamàneùu bhåteùu jàtãmaraõasàgare 12,308.191d@029C_0002 bhãùma uvàca 12,308.191d@029C_0002 yat pràpya kle÷aü nàpnoti tan me bråhi pitàmaha 12,308.191d@029C_0003 atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,308.191d@029C_0004 sanatkumàrasya sataþ saüvàdaü nàradasya ca 12,308.191d@029C_0005 sanatkumàro bhagavàn brahmaputro mahàya÷àþ 12,308.191d@029C_0006 pårvajà÷ ca trayas tasya kathyante brahmavàdinaþ 12,308.191d@029C_0007 sanakaþ sanandana÷ caiva tçtãya÷ ca sanàtanaþ 12,308.191d@029C_0008 jàtamàtrà÷ ca te sarve pratibuddhà iti ÷rutiþ 12,308.191d@029C_0009 caturtha÷ caiva teùàü sa bhagavàn yogasattamaþ 12,308.191d@029C_0010 sanatkumàra iti vai kathayanti maharùayaþ 12,308.191d@029C_0011 hairaõyagarbha÷ ca munir vasiùñhaþ pa¤camaþ smçtaþ 12,308.191d@029C_0012 ùaùñhaþ sthàõu÷ ca bhagavàn ameyàtmà tri÷åladhçk 12,308.191d@029C_0013 tato 'pare samutpannàþ pàvakàd varuõakratau 12,308.191d@029C_0014 mànasàþ svayaübhuvo hi marãcipramukhàs tathà 12,308.191d@029C_0015 bhçgur marãcer anujo bhçgor apy aïgiràs tathà 12,308.191d@029C_0016 anujo 'ïgiraso 'thàtriþ pulastyo 'tres tathànujaþ 12,308.191d@029C_0017 pulastyasyànujo vidvàn pulaho 'nupamadyutiþ 12,308.191d@029C_0018 pañhyante brahmajà hy ete vidvadbhir amitaujasaþ 12,308.191d@029C_0019 sargam etan mahàràja kurvann àdigurur mahàn 12,308.191d@029C_0020 prabhur vibhur ananta÷rãr brahmà lokapitàmahaþ 12,308.191d@029C_0021 mårtimanto 'mçtãbhåtàs tejasàtitaponvitàþ 12,308.191d@029C_0022 sanakaprabhçtayas tatra trayaþ pràptàþ paraü padam 12,308.191d@029C_0023 kçtsnakùayam anupràpya vimuktà mårtibandhanàt 12,308.191d@029C_0024 sanatkumàras tu vibhur yogam àsthàya yogavit 12,308.191d@029C_0025 vicacàra trayo lokàn ai÷varyeõa pareõa ha 12,308.191d@029C_0026 rudra÷ càpy aùñaguõitaü yogaü pràpto mahàya÷àþ 12,308.191d@029C_0027 såkùmam aùñaguõaü ràjan netare nçpasattama 12,308.191d@029C_0028 marãcipramukhàs tàta sarve sçùñyartham eva te 12,308.191d@029C_0029 niyuktà ràja÷àrdåla teùàü sçùñiü ÷çõuùva me 12,308.191d@029C_0030 sapta brahmàõa ity eùa puràõe ni÷cayo gataþ 12,308.191d@029C_0031 sarvavedeùu caivoktàþ khileùu ca na saü÷ayaþ 12,308.191d@029C_0032 itihàse puràõe ca ÷rutir eùà puràtanà 12,308.191d@029C_0033 varade kathyata iti pràhur vedàntapàragàþ 12,308.191d@029C_0034 eteùàü pitaras tàta putrà ity anucakùate 12,308.191d@029C_0035 gaõàþ sapta mahàràja mårtayo 'mårtayas tathà 12,308.191d@029C_0036 pitéõàü caiva ràjendra putrà devà iti ÷rutiþ 12,308.191d@029C_0037 devair vyàptà ime lokà ity evam anu÷u÷ruma 12,308.191d@029C_0038 kçùõadvaipàyanàc caiva devasthànàt tathaiva ca 12,308.191d@029C_0039 devalàc ca nara÷reùñha kà÷yapàc ca mayà ÷rutaþ 12,308.191d@029C_0040 gautamàd atha kauõóinyàd bhàradvàjàt tathaiva ca 12,308.191d@029C_0041 màrkaõóeyàt tathaivaitad çùer devatamàt tathà 12,308.191d@029C_0042 pitrà ca mama ràjendra ÷ràddhakàle prabhàùitam 12,308.191d@029C_0043 paraü rahasyaü ràjendra brahmaõaþ paramàtmanaþ 12,308.191d@029C_0044 ataþ paraü pravakùyàmi yan mà pçcchasi bhàrata 12,308.191d@029C_0045 tad ihaikamanàþ ÷raddhã ÷çõuùvàvahito mama 12,308.191d@029C_0046 svàyaübhuvasya saüvàdaü nàradasya ca dhãmataþ 12,308.191d@029C_0047 sanatkumàro bhagavàn dãpaü jajvàlya tejasà 12,308.191d@029C_0048 aïguùñhamàtro bhåtvà vai vicacàra mahàmuniþ 12,308.191d@029C_0049 sa kadà cin mahàràja merupçùñhe sameyivàn 12,308.191d@029C_0050 nàradena nara÷reùñha muninà brahmavàdinà 12,308.191d@029C_0051 jij¤àsamànàv anyonyaü sakà÷àd brahmaõas tadà 12,308.191d@029C_0052 brahmabhàgagatau tàta paramàrthàrthacintakau 12,308.191d@029C_0053 matimàn matimacchreùñhaü buddhimàn buddhimattaram 12,308.191d@029C_0054 ÷rutimठ÷rutimacchreùñhaü smçtimàn smçtimattaram 12,308.191d@029C_0055 kùetravit kùetravicchreùñhaü j¤ànavij j¤ànavittamam 12,308.191d@029C_0056 lokavil lokavicchreùñham àtmavic càtmavittamam 12,308.191d@029C_0057 sanatkumàraü tattvaj¤aü bhagavantam ariüdama 12,308.191d@029C_0058 sarvavedàrthaku÷alaþ sarva÷àstravi÷àradaþ 12,308.191d@029C_0059 sàükhyayogaü ca yo veda pàõàv àmalakaü yathà 12,308.191d@029C_0060 nàrado 'tha nara÷reùñha taü papraccha mahàmatim 12,308.191d@029C_0061 trayoviü÷atitattvasya avyaktasya mahàmune 12,308.191d@029C_0062 prabhavaü càpyayaü caiva ÷rotum icchàmi tattvataþ 12,308.191d@029C_0063 adhyàtmam adhibhåtaü ca adhidaivaü tathaiva ca 12,308.191d@029C_0064 sanatkumàra uvàca 12,308.191d@029C_0064 kàlasaükhyà÷ ca sargàü÷ ca tad bhavàn vaktum arhati 12,308.191d@029C_0065 ÷råyatàm ànupårvyeõa nava sargàþ prayatnataþ 12,308.191d@029C_0066 tathà kàlaparãmàõaü tattvànàm çùisattama 12,308.191d@029C_0067 adhyàtmam adhibhåtaü ca adhidaivaü tathaiva ca 12,308.191d@029C_0068 kàlasaükhyà ca sargaü ca sarvam eva mahàmune 12,308.191d@029C_0069 tamasaþ kurvataþ sargas tàmasety abhidhãyate 12,308.191d@029C_0070 brahmavidbhir dvijair nityaü nityam adhyàtmacintakaiþ 12,308.191d@029C_0071 paryàyanàmàny etasya kathayanti manãùiõaþ 12,308.191d@029C_0072 tàni te saüpravakùyàmi tad ihaikamanàþ ÷çõu 12,308.191d@029C_0073 mahàrõavo 'rõava÷ caiva salilaü ca guõàs tathà 12,308.191d@029C_0074 vedàs tapa÷ ca yaj¤à÷ ca dharma÷ ca bhagavàn vibhuþ 12,308.191d@029C_0075 pràõaþ saüvartako 'gni÷ ca vyoma kàlas tathaiva ca 12,308.191d@029C_0076 nàmàny etàni brahmarùe ÷arãrasye÷varasya vai 12,308.191d@029C_0077 kãrtitàni dvija÷reùñha mayà ÷àstrànumànataþ 12,308.191d@029C_0078 caturyugasahasraü tu caturyugam ariüdama 12,308.191d@029C_0079 pràhuþ kalpasahasraü vai bràhmaõàs tattvadar÷inaþ 12,308.191d@029C_0080 da÷akalpasahasràõi avyaktasya mahàni÷à 12,308.191d@029C_0081 tathaiva divasaü pràhur yogàþ sàükhyà÷ ca tattvataþ 12,308.191d@029C_0082 ni÷àü suptvàtha bhagavàn kùapànte pratyabudhyata 12,308.191d@029C_0083 ahaþ kçtvà sukhaü tàta sasarja prabhur ã÷varaþ 12,308.191d@029C_0084 hiraõyagarbhaü vi÷vàtmà hy aõóajaü jalajaü munim 12,308.191d@029C_0085 bhåtabhavyabhaviùyasya kartàram anaghaü vibhum 12,308.191d@029C_0086 mårtimantaü mahàtmànaü vi÷vaü ÷aübhuü svayaübhuvam 12,308.191d@029C_0087 aõimàlaghimàpràptim ã÷ànaü jyotiùàü param 12,308.191d@029C_0088 tasya càpi ni÷àm àhur vedavedàïgapàragàþ 12,308.191d@029C_0089 pa¤cakalpasahasràõi ahar etàvad eva ca 12,308.191d@029C_0090 na sargaü kurute brahmà tàmasasyànupårva÷aþ 12,308.191d@029C_0091 sçjate sa tv ahaükàraü parameùñhinam avyayam 12,308.191d@029C_0092 ahaükàreõa vai lokà vyàptàs tv àhaükçtena ca 12,308.191d@029C_0093 yenàviùñàni bhåtàni majjanty avyaktasàgare 12,308.191d@029C_0094 devarùidànavanarà yakùagandharvakiünaràþ 12,308.191d@029C_0095 unmajjanti nimajjanti årdhvàdhas tiryag eva ca 12,308.191d@029C_0096 etasyàpi ni÷àm àhus tçtãyam atha kurvataþ 12,308.191d@029C_0097 trãõi kalpasahasràõi ahar etàvad eva ca 12,308.191d@029C_0098 ahaükàra÷ ca sçjati mahàbhåtàni pa¤ca vai 12,308.191d@029C_0099 pçthivã vàyur àkà÷am àpo jyoti÷ ca pa¤camam 12,308.191d@029C_0100 eteùàü guõatattvàni pa¤ca pràhur dvijàtayaþ 12,308.191d@029C_0101 ÷abde spar÷e ca råpe ca rase gandhe tathaiva ca 12,308.191d@029C_0102 guõeùv eteùv abhiratàþ païkalagnà iva dvipàþ 12,308.191d@029C_0103 nottiùñhanty ava÷ãbhåtàþ saktà avyaktasàgare 12,308.191d@029C_0104 eteùàm iha vai sargaü caturtham iha kurvatàm 12,308.191d@029C_0105 dve tu kalpasahasre vai aho ràtris tathaiva ca 12,308.191d@029C_0106 ananta iti vikhyàtaþ pa¤camaþ sarga ucyate 12,308.191d@029C_0107 indriyàõi da÷aikaü ca yathà÷rutinidar÷anàt 12,308.191d@029C_0108 manaþ sargagataü tàta vi÷at sarvam idaü jagat 12,308.191d@029C_0109 na tathànyàni bhåtàni balavanti yathà manaþ 12,308.191d@029C_0110 etasyàpi tu vai sargaü ùaùñham àhur dvijàtayaþ 12,308.191d@029C_0111 ahaþ kalpasahasraü vai ràtrir etàvatã tathà 12,308.191d@029C_0112 urdhvasrotas tu vai sargaü saptamaü bràhmaõà viduþ 12,308.191d@029C_0113 aùñama÷ càpy adhaþsrotas tiryak tu navamaþ smçtaþ 12,308.191d@029C_0114 etàni nava sargàõi tattvàni ca mahàmune 12,308.191d@029C_0115 caturviü÷atir uktàni kàlasaükhyà÷ ca te 'nagha 12,308.191d@029C_0116 apyayaü prabhavaü caiva avyaktasya mahàmune 12,308.191d@029C_0117 pravakùyàmy aparaü tattvaü yasya yasye÷vara÷ ca yaþ 12,308.191d@029C_0118 adhyàtmam adhibhåtaü ca adhidaivaü tathaiva ca 12,308.191d@029C_0119 sanatkumàra uvàca 12,308.191d@029C_0119 yathà÷rutaü yathàdçùñaü tat tathà vai nibodha me 12,308.191d@029C_0120 adhaþsrotasi sarge ca tiryaksrotasi caiva ha 12,308.191d@029C_0121 etàbhyàm ã÷varaü vidyàd årdhvasrotas tathaiva ca 12,308.191d@029C_0122 karmendriyàõàü pa¤cànàm ã÷varo buddhigocaraþ 12,308.191d@029C_0123 buddhãndriyàõàm atha tu mana ã÷varam ucyate 12,308.191d@029C_0124 manasaþ pa¤ca bhåtàni saguõàny àhur ã÷varam 12,308.191d@029C_0125 bhåtànàm ã÷varaü vidyàd brahmàõaü parameùñhinam 12,308.191d@029C_0126 bhavàn hi ku÷ala÷ caiva dharmeùv eva pareùu vai 12,308.191d@029C_0127 kàlàgnir apy ahaþ svaü te jagad dahati càü÷ubhiþ 12,308.191d@029C_0128 tataþ sarvàõi bhåtàni sthàvaràõi caràõi ca 12,308.191d@029C_0129 hàhàbhåtàni dagdhàni svayoniü gamitàni vai 12,308.191d@029C_0130 kårmapçùñhanibhà bhåmir nirdagdhaku÷akaõñakà 12,308.191d@029C_0131 nirvçkùà nistçõà caiva dagdhà kàlàgninà tadà 12,308.191d@029C_0132 jagat pralãnaü jagati jagaty apsu pralãyate 12,308.191d@029C_0133 naùñagandhà tadà såkùmà jalam evàbhavat tadà 12,308.191d@029C_0134 tato mayåkhajàlena såryasyàpãyate jalam 12,308.191d@029C_0135 jalàtmà pralãyaty arke tadà bràhmaõasattama 12,308.191d@029C_0136 antarikùagatàn bhåtàn pradahaty analas tadà 12,308.191d@029C_0137 agnibhåtaü tadà vyoma bhavatãty abhicakùate 12,308.191d@029C_0138 taü tathà visphurantaü hi vàyur dhvaüsayate mahàn 12,308.191d@029C_0139 mahatà balavegena àdatte taü hi bhànumàn 12,308.191d@029C_0140 vàyor api guõaü spar÷am àkà÷aü grasate yadà 12,308.191d@029C_0141 praõa÷yati tadà vàyuþ khaü tu tiùñhati nànadat 12,308.191d@029C_0142 tasya taü ninadaü ÷abdam àdatte vai manas tadà 12,308.191d@029C_0143 sa ÷abdaguõahãnàtmà tiùñhate 'mårtimàüs tu vai 12,308.191d@029C_0144 bhuïkte tu sa tadà vyoma manas tàta digàtmakam 12,308.191d@029C_0145 vyomàtmani vinaùñe tu saükalpàtmà vivardhate 12,308.191d@029C_0146 saükalpàtmànam àdatte cittaü vai svena tejasà 12,308.191d@029C_0147 cittaü grasaty ahaükàras tadà vai munisattama 12,308.191d@029C_0148 vinaùñe ca tadà citte ahaükàro bhaven mahàn 12,308.191d@029C_0149 ahaükàraü tadàdatte mahàn brahmà prajàpatiþ 12,308.191d@029C_0150 abhimàne vinaùñe tu mahàn brahmà viràjate 12,308.191d@029C_0151 taü tadà triùu lokeùu mårtiùv evàgramårtijam 12,308.191d@029C_0152 yena vi÷vam idaü kçtsnaü nirmitaü vai guõàrthinà 12,308.191d@029C_0153 mårtiü jale÷varam api vyavasàyaguõàtmakam 12,308.191d@029C_0154 grasiùõur bhagavàn brahmà vyakto 'vyaktam asaü÷ayam 12,308.191d@029C_0155 eùo 'pyaya÷ ca pralayo mayà te paribhàùitaþ 12,308.191d@029C_0156 adhyàtmam adhibhåtaü ca adhidaivaü ca ÷råyatàm 12,308.191d@029C_0157 àkà÷aü prathamaü bhåtaü ÷rotram adhyàtmaü ÷abdo 'dhibhåtaü di÷o 'dhidaivatam | 12,308.191d@029C_0158 vàyur dvitãyaü bhåtaü tvag adhyàtmaü spar÷o 'dhibhåtaü vidyud adhidaivataü 12,308.191d@029C_0159 syàt | jyotis tçtãyaü bhåtaü cakùur adhyàtmaü råpam adhibhåtaü 12,308.191d@029C_0160 såryo 'dhidaivataü syàt | àpa÷ caturthaü bhåtaü jihvàdhyàtmaü 12,308.191d@029C_0161 raso 'dhibhåtaü somo 'dhidaivataü syàt | pçthivã pa¤camaü bhåtaü ghràõam adhyàtmaü 12,308.191d@029C_0162 gandho 'dhibhåtaü vàyur adhidaivataü syàt | pà¤cabhautikam etac 12,308.191d@029C_0163 catuùñayam anuvarõitam | 12,308.191d@029C_0164 ata årdhvaü trividham indriyavidhim anuvarõayiùyàmaþ | pàdàv adhyàtmaü 12,308.191d@029C_0165 gantavyam adhibhåtaü viùõur adhidaivataü syàt | hastàv adhyàtmaü 12,308.191d@029C_0166 kartavyam adhibhåtaü indro 'dhidaivataü syàt | pàyur adhyàtmaü visargo 'dhibhåtaü 12,308.191d@029C_0167 mitro 'dhidaivataü syàt | upastham adhyàtmam ànando 'dhibhåtaü 12,308.191d@029C_0168 prajàpatir adhidaivataü syàt | vàg adhyàtmaü vaktavyam adhibhåtaü agnir adhidaivataü 12,308.191d@029C_0169 syàt | mano 'dhyàtmaü mantavyam adhibhåtaü candramà adhidaivataü 12,308.191d@029C_0170 syàt | ahaükàro 'dhyàtmam abhimàno 'dhibhåtaü viri¤co 'dhidaivataü 12,308.191d@029C_0171 syàt | buddhir adhyàtmaü vyavasàyo 'dhibhåtaü brahmàdhidaivataü 12,308.191d@029C_0172 syàt | evam avyakto bhagavàn asakçd asakçt sargàn kurute saüharate ca | 12,308.191d@029C_0173 kasmàt krãóàrtham | yathàdityo 'ü÷ujàlaü kùipati saüharate ca yathà 12,308.191d@029C_0174 càntarikùàd abhrako÷a uttiùñhati | 12,308.191d@029C_0175 stanitaü garjitonmi÷raü tac ca tatraiva pràõa÷at | 12,308.191d@029C_0176 evam avyakto guõàn sçjati saüharate ca | yathà càrõavàd årmijàlaü 12,308.191d@029C_0177 nãcoccaü pràdurbhavati tac ca tatraiva pràõa÷ad evam avyakto lokàn sçjati 12,308.191d@029C_0178 saüharate ca | yathà ca kårmo 'ïgàni kàmàt prasàrayate puna÷ ca prave÷ayaty 12,308.191d@029C_0179 evam avyakto lokàn prasàrayati girati ca | cetana÷ ca bhagavàn pa¤caviü÷akaþ 12,308.191d@029C_0180 ÷uciþ | tenàdhiùñhità prakçti÷ cetayati | nityaü 12,308.191d@029C_0181 sahadharmà ca bhagavato 'vyaktasya kriyàvato 'kriyàvàn bhagavàn paramaprakçtir 12,308.191d@029C_0182 nàrada uvàca 12,308.191d@029C_0182 aõuþ kùetraj¤aþ kùemya iti | 12,308.191d@029C_0183 yady acetanà prakçti÷ cetanàdhiùñhità cetayati kasmàn na mokùo 'sti | 12,308.191d@029C_0184 bhavadvidhànàü cetaskàïkùiõàü ceto hi pa¤caviü÷akam upadi÷anti 12,308.191d@029C_0185 yogàþ sàükhyà÷ ca | tac càyuktam upadi÷anti | tad va¤canàc càyutaprakçtisahadharmà 12,308.191d@029C_0186 prakçtiü vartamànàm anuvartate iti | anuvartamànàc 12,308.191d@029C_0187 ca manyàmahe adhiùñhàtçtvàd aõutvàc ceta iti | ata÷ ca bhavaty eva 12,308.191d@029C_0188 doùa iti | yathà hi ka÷ cid dãrgham adhvànaü gacchati saïgavàn | asaïgasyàgamavato 12,308.191d@029C_0189 gamane na prayojanaü bhavati | atha gacchati so 'pi saïgã 12,308.191d@029C_0190 bhavati | matsya÷ codakaü sahadharmiõàv eva | evaü bhagavadvacanàt 12,308.191d@029C_0191 prakçtipuruùau | yady udakaü pravartamànaü matsyo 'nupravartate nanu saïgavàn 12,308.191d@029C_0192 sanatkumàra uvàca 12,308.191d@029C_0192 bhavati asaïgã matsyas tasya kiü saïgavçttyànuvartanena | 12,308.191d@029C_0193 devarùe tatràsaïgaü varõayanti puruùasya | na bhagavatà vyaktena 12,308.191d@029C_0194 saïgo 'sti nirguõasya guõinà | tatra ÷lokàn udàharanti budhàþ | 12,308.191d@029C_0195 tàn upadhàrayasvaikàrthe paryàyavacanaü kçtvà | 12,308.191d@029C_0196 adhiùñhà puruùo nityaü prakçtyà na ca àtmanaþ 12,308.191d@029C_0197 tasyàbhimàno bhavati tasmàd àsaïga ucyate 12,308.191d@029C_0198 cetanà puruùo nityaü kàlasya na ca àtmanaþ 12,308.191d@029C_0199 tasyàbhimàno bhavati tasmàd àsaïga ucyate 12,308.191d@029C_0200 draùñà hi puruùo nityaü manaso na ca àtmanaþ 12,308.191d@029C_0201 tasyàbhimàno bhavati tasmàd àsaïga ucyate 12,308.191d@029C_0202 boddhà hi puruùo nityaü vedasya na ca àtmanaþ 12,308.191d@029C_0203 tasyàbhimàno bhavati tasmàd àsaïga ucyate 12,308.191d@029C_0204 j¤àtà hi puruùo nityaü kùetrasya na ca àtmanaþ 12,308.191d@029C_0205 tasyàbhimàno bhavati tasmàd àsaïga ucyate 12,308.191d@029C_0206 kartà hi puruùo nityaü parasya na ca àtmanaþ 12,308.191d@029C_0207 tasyàbhimàno bhavati tasmàd àsaïga ucyate 12,308.191d@029C_0208 devarùe tatràsaïgam anuvarõayanti puruùasya | ÷ucir hi bhagavàn 12,308.191d@029C_0209 kùetraj¤o '÷ucinãü prakçtim udàharanti | saïgã hi saïgavàn saïgã 12,308.191d@029C_0210 càsaïga iti yo 'saïgo hy àtmànaü saïginam anupa÷yati sa 12,308.191d@029C_0211 khalv aj¤ànãty ucyate budhair iha | 12,308.191d@029C_0212 etasyàvidyàgrastasya udbhavàkùepa÷atasahasrakoñi÷o 'pyayamànasyàvyaktasàgare 12,308.191d@029C_0213 sumahàn duþkhayogo bhavati | yathà ca samudraü prayàtasya 12,308.191d@029C_0214 kçtapràya÷cittasya arthatarùiõo vaõiksaüghasya yànapàtràrõavodaragata÷ 12,308.191d@029C_0215 caõóavàyunà bhidyamàna itas tata÷ ca vimalàbhir årmibhir 12,308.191d@029C_0216 bhidyamàno hàhàbhåto jano vyàpadyet | ÷ata÷a÷ càpràptamanorathàþ 12,308.191d@029C_0217 plavàn gçhãtvà | plavà÷ conmajjanti nimajjanti cànyonyam 12,308.191d@029C_0218 avalambamànàþ | evam aj¤ànã puruùa unmajjati nimajjati ca | yathà 12,308.191d@029C_0219 tatronmajjaü÷ ca nimajjaü÷ ca ka÷ cit pàram àsàdayati sa muktas tatas tasyàpado 12,308.191d@029C_0220 mçtyumukhàt | 12,308.191d@029C_0220 nàrada uvàca 12,308.191d@029C_0221 bhagavann acchedyàbhedyàdàhyàtarkyànantyàkalpyànàdimadhyà yadà 12,308.191d@029C_0222 prakçtis tadvat puruùo 'py ebhir eva guõair yutaþ | tat katham anityàü prakçtim 12,308.191d@029C_0223 udàharanti nityaü puruùam iti | 12,308.191d@029C_0223 sanatkumàra uvàca 12,308.191d@029C_0224 devarùe samyag abhihitaü bhavatà | acchedyàbhedyàdàhyàtarkyànantyàkalpyànàdimadhyà 12,308.191d@029C_0225 prakçtir hi puruùa÷ ca | kartçtvàd guõànàm 12,308.191d@029C_0226 anityàü prakçtim udàharanti akartçtvàn nityaþ puruùaþ | yadi prakçtir 12,308.191d@029C_0227 guõàn kuryàd veda càtmànaü puruùa÷ ca | nityànityabhàve vãtaràgatve 12,308.191d@029C_0228 càsya nirdvaüdvatà ca | yadà tv ayam eva syàn nànyad asti mama param ity abhimanyamàno 12,308.191d@029C_0229 nityatvatàm eti | tatra ÷lokàn udàharanti | 12,308.191d@029C_0230 ubhàv amårtã hy ajaràv ubhàv eva mahàtmabhiþ 12,308.191d@029C_0231 viditau viùayã caiva viùaya÷ ca mahàmune 12,308.191d@029C_0232 puruùo viùayã nityaü prakçtir viùayaþ smçtaþ 12,308.191d@029C_0233 vyàkhyàtau ÷àstravidbhir hi ma÷akodumbarau yathà 12,308.191d@029C_0234 prakçtir na vijànàti bhujyamànam acetanam 12,308.191d@029C_0235 puruùa÷ càpi jànàti bhuïkte ya÷ ca sa bhujyate 12,308.191d@029C_0236 mahadàdayo guõà bhojyaü bhoktà tu prakçtir dvija 12,308.191d@029C_0237 manyanty evaü vibhàgaj¤à bhoktàraü tasya ce÷varam 12,308.191d@029C_0238 ai÷varyaü bhavatã÷atvàt prakçtyà dvijasattama 12,308.191d@029C_0239 anã÷atvàd anai÷varyaü puruùasyànucakùate 12,308.191d@029C_0240 vibhåtitvàd vibhutvaü hi puruùasya mahàmune 12,308.191d@029C_0241 dvaüdvabhàvàd anityaü hi triguõà prakçtis tathà 12,308.191d@029C_0242 nirdvaüdvo nirguõo nityaþ puruùo 'trànucakùate 12,308.191d@029C_0243 kriyàkaraõayogitvàd anityà prakçtir dvija 12,308.191d@029C_0244 kriyàkaraõahãno hi nityaþ puruùa ucyate 12,308.191d@029C_0245 evam anumanyante yatayaþ stunvànàþ puruùam | sattvaü 12,308.191d@029C_0246 kùetraü paraü guhàkùayakaraü calavraõakaraü ni÷icaraü nidhir matiþ smçtir dhçtir 12,308.191d@029C_0247 iti caitàni prakçtiparyàyanàmàni | athàparàõi bhåtaü bhavyaü bhaviùyam 12,308.191d@029C_0248 iti | sattvaü rajas tama iti triguõam etat prakçtir ity anupa÷yati | 12,308.191d@029C_0249 atha tad avyaktàt param avyayaü ÷ivaü kùemamayaü ÷uci vyabhram iti vimalam 12,308.191d@029C_0250 amalam acalam ajaram akaram ataram abhavam iti | abhavanam anayanam 12,308.191d@029C_0251 agamanaü pçthag iti caitàni puruùaparyàyanàmàni | atra pa÷yantu 12,308.191d@029C_0252 bhavantaþ kùetraj¤aü vimokùaü vi÷okaü vimoham | vidambhàd vilobhàd vikàràd 12,308.191d@029C_0253 viruddhàd ànç÷aüsyàd alaulyam a÷araõam abhayam anavayavaü pa÷yante | 12,308.191d@029C_0254 tad yathà ma÷akodumbarayor vivàsasahavàso 'nya eva svabhàva evam eva 12,308.191d@029C_0255 j¤ànàj¤ànayor vivàsasahavàsaþ | anyad eva j¤ànam aj¤ànam | 12,308.191d@029C_0256 kùetraj¤as tyakùyati prakçtiü na ca prakçtiþ kùetraj¤aü tyakùyati | manyate 12,308.191d@029C_0257 prakçtiü kùetraj¤o na ca prakçtiþ kùetraj¤aü manyate | budhyate prakçtiü 12,308.191d@029C_0258 kùetraj¤o na ca prakçtiþ kùetraj¤aü budhyate | pa÷yati prakçtiü kùetraj¤o 12,308.191d@029C_0259 na ca prakçtiþ kùetraj¤aü pa÷yati | etad vivàsasahavàsam ity etan nànàtvadar÷anaü 12,308.191d@029C_0260 pa÷yanti devarùe | j¤àtàraü tad asaïgam anupa÷yatu 12,308.191d@029C_0261 bhavàn puruùe | atra ÷lokam udàharanti | 12,308.191d@029C_0262 yogà÷ ca sàükhyà÷ ca vadanti samyaï 12,308.191d@029C_0263 na pa¤caviü÷àt param asti kiü cit 12,308.191d@029C_0264 athànyathà pa÷yati tattvam etad 12,308.191d@029C_0265 dvayaü tu pa÷yàma guror niyogàt 12,308.191d@029C_0266 ity etad yogadar÷anam | atra sàükhyair gãtam | ÷loko bhavati | 12,308.191d@029C_0267 pa÷yaþ pa÷yati pa÷yantam apa÷yantaü ca pa÷yati 12,308.191d@029C_0268 apa÷yas tàv apa÷yatvàt pa÷yàpa÷yau na pa÷yati 12,308.191d@029C_0269 prakçtiþ kùetraü kùetraj¤a÷ càparaþ | kùetraj¤aþ ùaóviü÷ako 'nupa÷yati | 12,308.191d@029C_0270 na tat pa¤caviü÷aþ kùetraj¤aþ prakçtir và paraü kùetraj¤aü pa÷yati | 12,308.191d@029C_0271 devarùe yan mayà bahubhir janmabhir avàptam idànãm | ye hy evaü pa÷yanti 12,308.191d@029C_0272 ÷ivaü hi teùàm ihaiva càmutra saü÷ayo nàsti | sukhaü paraü janma càhaü 12,308.191d@029C_0273 bravãmi | na tv itaraü mçtyuü vivedàham | 12,308.191d@029C_0274 prativirama sa buddhivigrahàt parama÷ucis tvam upàsa nirmamaþ 12,308.191d@029C_0275 bahubhir aribhir etad àvçtaü prakçtimayaü hi ÷arãram adhruvam 12,308.191d@029C_0276 yadi jayasi ÷arãram ekato nanu vijitàs tava sarva÷atravaþ 12,308.191d@029C_0277 munibhir çùibhir ãritaü paraü parama÷uciü tam upàsya te gatàþ 12,308.191d@029C_0278 etan mayopasanneùåpadiùñaü devarùe hiraõyanàbhasya mahàsurasya 12,308.191d@029C_0279 ÷ivasya caitan namucer nàradasya prahràdasya vçtrasya virocanasya 12,308.191d@029C_0280 baler marãceþ pulastyapulahayoþ | tathaiva bhçgvaïgirasor atrivasiùñhakà÷yapànàü 12,308.191d@029C_0281 ÷ukrasya cendrasya bçhaspate÷ càïgirasottamàya | 12,308.191d@029C_0282 tathaiva vi÷vàvasave mayoktaü gandharvàpsarobhi÷ ca | etad brahma sarvatra 12,308.191d@029C_0283 samaü draùñavyam | brahmaõi cendre ÷uni kãñe pataügadaü÷ama÷akeùu samyag 12,308.191d@029C_0284 anudar÷anàc ca pa÷yàmaþ | sarvasya mokùadharmo vidyate | etat padam 12,308.191d@029C_0285 anudvignaü janmamçtyutamonudam upa÷àntaü samuttãrõam avasthitam 12,308.191d@029C_0286 bhãùma uvàca 12,308.191d@029C_0286 apajvaram | 12,308.191d@029C_0287 etac chrutvà muni÷reùñho nàradaþ sa mahàmuniþ 12,308.191d@029C_0288 parayà ca mudà yuktaþ praõamya ÷irasà gurum 12,308.191d@029C_0289 pradakùiõaü ca taü kçtvà jagàma bhavanaü svakam 12,308.191d@029C_0290 bhagavàn api tatraiva sadyas tv antaradhãyata 12,308.191d@029D_0000 bhãùma uvàca 12,308.191d@029D_0001 saüyamanaþ kà÷ipatir avimuktagataü muniü papraccha j¤ànavij¤ànaü 12,308.191d@029D_0002 saüyamana uvàca 12,308.191d@029D_0002 kapilàd àgatàgamam | 12,308.191d@029D_0003 ko vi÷vaü sçjate sarvam idaü saüharate ca kaþ 12,308.191d@029D_0004 ka÷ ca vi÷vam adhiùñhàya tiùñhaty agnivad dàruùu 12,308.191d@029D_0005 ka÷ ca vi÷vam avi÷vaü ca nityam evànupa÷yati 12,308.191d@029D_0006 kau ca tau muni÷àrdåla namasye tàv ubhàv api 12,308.191d@029D_0007 kati tattvàni vi÷vàtmà bhagavàn havyakavyabhuk 12,308.191d@029D_0008 kiü ca havyaü ca kavyaü ca pañhyate ÷àstradar÷anàt 12,308.191d@029D_0009 ka÷ ca sattvàt samutpannas tasmàt tattvàd vi÷àradaþ 12,308.191d@029D_0010 ka÷ ca tattvàdir ity uktas tathà pràõàdir eva ca 12,308.191d@029D_0011 bhåtàdi÷ ca muni÷reùñha vikàràdis tathaiva ca 12,308.191d@029D_0012 kasmàd àdadate caiva visçjya ca punaþ punaþ 12,308.191d@029D_0013 adhyàtmam adhibhåtaü ca adhidaivaü tathaiva ca 12,308.191d@029D_0014 vimokùa÷ càsya bhagavan yo 'yaü deheùu vartate 12,308.191d@029D_0015 savij¤ànaü sada÷akaü tathopaniùadaü mune 12,308.191d@029D_0016 vartate tvayi kàrtsnyena yoga÷àstraü tathaiva ca 12,308.191d@029D_0017 puràõaü ca muni÷reùñha yathàbuddhi sanàtanam 12,308.191d@029D_0018 sàïgopàïgà÷ ca catvàro vedàs tiùñhanti vedavit 12,308.191d@029D_0019 sarvasya càsya j¤ànasya granthata÷ càrthata÷ ca te 12,308.191d@029D_0020 viditaü veditavyaü hi pàõàv àmalakaü yathà 12,308.191d@029D_0021 paràvaraj¤o bhagavàn ity evam anu÷u÷ruma 12,308.191d@029D_0022 tena tvàm anupçcchàmi sarvabhåtahite ratam 12,308.191d@029D_0023 parokùam etad asmàkaü tava pratyakùam eva ca 12,308.191d@029D_0024 manyàma manasà deva yatãnàü yatisattama 12,308.191d@029D_0025 tad anugrahadharmeõa akùayeõàvyayena ca 12,308.191d@029D_0026 ÷à÷vatenàprameyena acalenàmçtena ca 12,308.191d@029D_0027 janmamçtyuvimuktena yoktum arhasi mànagha 12,308.191d@029D_0028 sarvathà tena dehena asadgranthena me mune 12,308.191d@029D_0029 badhyàmi bhagavan nityam ityartham aham àgataþ 12,308.191d@029D_0030 kà÷iràjyaü parityajya bhagavantam ariüdama 12,308.191d@029D_0031 tad etac chrotum icchàmi yàthàtathyena tattvataþ 12,308.191d@029D_0032 mamànatasya bhagava¤ ÷iùyasyàmitabuddhimàn 12,308.191d@029D_0033 vaktum arhasi ÷àntyartham etam arthaü mahàmune 12,308.191d@029D_0034 mamodvahaty eva manaþ tattvaü ÷rotuü paràyaõam 12,308.191d@029D_0035 pa¤ca÷ikha uvàca 12,308.191d@029D_0035 pàpaghnam amçtaü ÷reùñhaü pavitràõàü paràyaõam 12,308.191d@029D_0036 ÷råyatàü nçpa÷àrdåla sarvam etad asaü÷ayam 12,308.191d@029D_0037 sarvasya càsya j¤ànasya kçtsnakàrã bhavàn api 12,308.191d@029D_0038 vi÷anàd vi÷vam ity àhur lokànàü kà÷isattama 12,308.191d@029D_0039 lokàü÷ ca vi÷vam eveti pravadanti naràdhipa 12,308.191d@029D_0040 lokànàm apy avi÷anàd avi÷vam iti taü viduþ 12,308.191d@029D_0041 ãdçgbhåtãyam evàhur aparaü ÷àstradar÷anàt 12,308.191d@029D_0042 vi÷vàvi÷ve nara÷reùñha tattvabuddhiparàyaõàþ 12,308.191d@029D_0043 naràõàü nara÷àrdåla tattvam etad asaü÷ayam 12,308.191d@029D_0044 amçtà÷ ca trayo 'py ete nityà÷ ceti vadanti vai 12,308.191d@029D_0045 vibhàgina÷ ca vai nityaü vimalà÷ ceti naþ ÷rutiþ 12,308.191d@029D_0046 ajà÷ càmårtaya÷ caiva aprakampyàvyayà÷ ca ha 12,308.191d@029D_0047 agràhyà÷ càpratarkyà÷ ca tathàmartyà÷ ca pàrthiva 12,308.191d@029D_0048 anàdinidhanà÷ caiva tathàmårtyà÷ ca te 'nagha 12,308.191d@029D_0049 acchedyà÷ càmarà÷ caiva apradahyatamà÷ ca vai 12,308.191d@029D_0050 nirguõà÷ cetanà÷ caiva pa÷yà÷ ceti naràdhipa 12,308.191d@029D_0051 yathaitad uktam àcàryair evam etad asaü÷ayam 12,308.191d@029D_0052 santi sarve guõà hy eùàü trayàõàü nçpasattama 12,308.191d@029D_0053 ahaü tattvaü pravakùyàmi yathà càcàryadar÷anam 12,308.191d@029D_0054 eko 'tra guõavàü÷ caiva tathaivàcetana÷ ca ha 12,308.191d@029D_0055 apa÷ya÷ ca mahàràja pradhàna iti pañhyate 12,308.191d@029D_0056 pratyayaü copasarge vai vidhànaü mana iùyate 12,308.191d@029D_0057 pradhàna iti nàmàsya etayor dharma ucyate 12,308.191d@029D_0058 saüdhàvatãti ràjendra ity evam anu÷u÷ruma 12,308.191d@029D_0059 tasya tat saüpravakùyàmi nava tàü÷ ca nibodha me 12,308.191d@029D_0060 pràkçtàny asya catvàri vaikçtàni tu pa¤ca vai 12,308.191d@029D_0061 pårvam utpadyate 'vyaktàd vyakto vyaktàdir ucyate 12,308.191d@029D_0062 pràõànàm àdim evaitam àhur adhyàtmacintakàþ 12,308.191d@029D_0063 mahàn iti ca nàmàsya pràhur vedavipa÷citaþ 12,308.191d@029D_0064 buddhir ity apare ràjan viri¤ceti tathàpare 12,308.191d@029D_0065 etasmàt khalu vairi¤cam utpadyati naràdhipa 12,308.191d@029D_0066 viri¤càd ràja÷àrdåla vairi¤caþ sarga ucyate 12,308.191d@029D_0067 ekaika÷o viri¤co vai vairi¤càd utpattitaþ smçtaþ 12,308.191d@029D_0068 ete sargà mahàràja vidyàvidyeti naþ ÷rutiþ 12,308.191d@029D_0069 vairi¤càt pa¤ca bhåtàni vairi¤càni naràdhipa 12,308.191d@029D_0070 utpadyante mahàràja ahaükàràd asaü÷ayam 12,308.191d@029D_0071 pçthivã vàyur àkà÷am àpo jyoti÷ ca pa¤camam 12,308.191d@029D_0072 pa¤ca bhåtavi÷eùà÷ ca yugapat kà÷inandana 12,308.191d@029D_0073 vairi¤co viùayàrthã tu jaj¤e bhåteùu pa¤casu 12,308.191d@029D_0074 mana ity abhidi÷yeta vikharàd vaikharas tathà 12,308.191d@029D_0075 buddhãndriyàõi ràjendra tathà karmendriyàõy api 12,308.191d@029D_0076 caturaþ pràkçtàn sargàn yugapat tàta buddhimàn 12,308.191d@029D_0077 vaikçtàn pa¤ca caivàhur adhyàtmakçtani÷cayàþ 12,308.191d@029D_0078 tvaü caivànye ca ràjendra tattvabuddhivi÷àradàþ 12,308.191d@029D_0079 tiryak sargaü tathà mukhya årdhvo 'rvàksrota eva ca 12,308.191d@029D_0080 pa¤camo 'nugraha÷ caiva navaitàn viddhi pàrthiva 12,308.191d@029D_0081 etad dhi sarganavakaü sàükhyayoganidar÷anam 12,308.191d@029D_0082 mayeyam ànupårvyeõa tattvasaükhyà ca te 'nagha 12,308.191d@029D_0083 ya÷ ca yasmàt samutpannas tata÷ caivànuvarõitaþ 12,308.191d@029D_0084 vikàràdi manaþ pràhus trayàõàü pa¤cakàni vai 12,308.191d@029D_0085 bhåtàdãnàü tu pa¤cànàm àhur vikharam eva tu 12,308.191d@029D_0086 pràõàpànasamànànàm udànavyànayo÷ ca ha 12,308.191d@029D_0087 viri¤cam àhuþ pràõàdiü bràhmaõàs tattvadar÷inaþ 12,308.191d@029D_0088 trayoviü÷atitattvànàü vyaktànàü nçpasattama 12,308.191d@029D_0089 àdim avyaktam ity àhur yathà÷rutinidar÷anam 12,308.191d@029D_0090 pa¤ca÷ikha uvàca 12,308.191d@029D_0090 iti | 12,308.191d@029D_0091 etad dhi mårtisaüghàtaü trailokye sarvadehiùu 12,308.191d@029D_0092 àvyaktikasya sàdç÷yaü viri¤casya prajàpateþ 12,308.191d@029D_0093 vyaktasyàvyaktam ity àhur vi÷varåpasya naþ ÷rutiþ 12,308.191d@029D_0094 veditavyo mahàràja vi÷varåpaþ sanàtanaþ 12,308.191d@029D_0095 adhyàtmam adhibhåtaü ca adhidaivaü tathaiva ca 12,308.191d@029D_0096 pravakùyàmi yathàtattvaü tan nibodha jane÷vara 12,308.191d@029D_0097 ÷rotram adhyàtmaü ÷abdo 'dhibhåtam àkà÷am adhidaivatam | tvag adhyàtmaü 12,308.191d@029D_0098 spar÷o 'dhibhåtaü vàyur adhidaivatam | vàg adhyàtmaü vaktavyam adhibhåtam agnir 12,308.191d@029D_0099 adhidaivatam | ghràõam adhyàtmaü gandho 'dhibhåtaü pçthivy adhidaivatam | 12,308.191d@029D_0100 pàdàv adhyàtmaü gantavyam adhibhåtaü viùõur adhidaivatam | hastàv 12,308.191d@029D_0101 adhyàtmaü kartavyam adhibhåtam indro 'dhidaivatam | pàyur adhyàtmaü visargo 12,308.191d@029D_0102 'dhibhåtaü mitro 'dhidaivatam | upastho 'dhyàtmam ànando 'dhibhåtaü 12,308.191d@029D_0103 prajàpatir adhidaivatam | mano 'dhyàtmaü mantavyam adhibhåtaü candramà 12,308.191d@029D_0104 adhidaivatam | ahaükàro 'dhyàtmam abhimàno 'dhibhåtaü viri¤co 'dhidaivatam | 12,308.191d@029D_0105 buddhir adhyàtmaü boddhavyam adhibhåtaü puruùo 'dhidaivatam | 12,308.191d@029D_0106 etad adhyàtmam adhibhåtam adhidaivataü ca sarvaü vij¤àtavyam | 12,308.191d@029D_0107 anabhidroheõa bràhmaõendre ÷uni kãñe pataügaputtikàdaü÷ama÷akeùv 12,308.191d@029D_0108 ity evaü prayoktavyaü syàt | 12,308.191d@029D_0109 àtmany evàtmaliïge caitasyàvyaktikasya mahàtmikasyàhaükàrikabhautikavaikàrikebhya÷ 12,308.191d@029D_0110 ca kàlaj¤ànaü puruùebhyo vyàkhyàsyàmaþ | 12,308.191d@029D_0111 tad etat paryàya÷atasahasra÷aþ pa¤ca÷ataü pa¤càhoràtram apadi÷yate 12,308.191d@029D_0112 pa¤cànàü puruùàõàm | tatraikasya pratiùiddham avyaktasya caturõàü 12,308.191d@029D_0113 vakùyanty àcàryàþ | mahadàdãnàü paryàya÷atasahasràõy a÷ãtim ahoràtram 12,308.191d@029D_0114 apadi÷yate | pràdhànikasya mahata÷ catvàriü÷at paryàya÷atasahasràõy ahoràtram 12,308.191d@029D_0115 apadi÷yate | 12,308.191d@029D_0116 àhaükàrikasya bhautikasya puruùasya paryàyada÷asahasràõy ahoràtram 12,308.191d@029D_0117 apadi÷yate | vaikàrikasya puruùasya manasaþ paryàyam api caturyugam | 12,308.191d@029D_0118 tad etat paryàya÷atasahasràõi pa¤cà÷atam avyaktasyàhoràtrasyàkevalasya | 12,308.191d@029D_0119 ebhyaþ pa÷yen nityaü kàlaj¤ànam | kàlaj¤àne 'syàvyaktasyàcetanasya 12,308.191d@029D_0120 j¤ànavij¤ànam iti pa÷yantyà bãjadharmiõaü 12,308.191d@029D_0121 bãjadharmiõàm aprasavadharmiõàm aprakçtidharmiõàm apralayadharmiõàü pralayadharmiõàm 12,308.191d@029D_0122 iti | 12,308.191d@029D_0122 saüyamana uvàca 12,308.191d@029D_0123 bhagavan yadà khalv agnir dàru÷atasahasrakoñiùv avatiùñhamànas tatsthatvàn 12,308.191d@029D_0124 nityaü sahadharmà syàd evaü khalv ayaü kùetrasahasrakoñiùv avatiùñhamànas tatsthatvàn 12,308.191d@029D_0125 nityaü sahadharmaþ syàt | yadi khalv asyàniùñaü 12,308.191d@029D_0126 kùetraü sahadharmitvaü syàn nàyam iùñàniùñe pravartamànaþ prakçtim anuvarteta 12,308.191d@029D_0127 guõasargàya guõasargam | yac cànuvartamànasya prakçtisahadharmitvaü 12,308.191d@029D_0128 syàd bhavatu | na hy aniùñaguõenànugamyamànàm abhiùvajata ityartham 12,308.191d@029D_0129 asyeùñà prakçtir guõàü÷ ca tàn anuvartate ca | tad abhiùvajanàd anugamanàc ca 12,308.191d@029D_0130 tatsthatvàc ca nityasyànityam anupa÷yàmaþ | tad dhetumàtraü 12,308.191d@029D_0131 vakùyàmaþ | ka÷ cid guõyaguõinà sàrdhaü samãyàya | sametya ca kàryakàraõaü 12,308.191d@029D_0132 sa kurvãta | taü ca tatheùñàniùñe pravartamànaü guõinam athàguõo 'nuvartate 12,308.191d@029D_0133 tatsthatvàt | nanu so 'pãùñàniùñavad bhavati tatsthatvàt | 12,308.191d@029D_0134 yadi hy ayam iùñàniùñavyatiriktaþ sadbhàvo nàyam iùñàniùñavattvam ityartham 12,308.191d@029D_0135 asyeùñàniùñatvabhàvam iùñaü yenàyam anuvartate càbhiùvajate 12,308.191d@029D_0136 ceti | tad anuùvajanàd anugamanàc ca kàryàkàryakartçtvam asyànupa÷yàmaþ | 12,308.191d@029D_0137 kàryàkàryakartçtvàc càyam iùñàniùñavàn bhavati | 12,308.191d@029D_0138 yad uktam iùñàniùñe nàyam iti tan mithyà | guõavàn ayaü kùetraj¤o 12,308.191d@029D_0139 nàguõavàn | yady ayam aguõavàn syàn nàyam iùñàniùñe pravartamànàü prakçtim 12,308.191d@029D_0140 anuvarteta dharmiõãm | tad anuvarõitàni dvaüdvasya dvaüdvadharmitvàt 12,308.191d@029D_0141 pa÷yàmaþ | tad anupapannaü syàd vyatiriktasyàtiriktatvam anirdvaüdvasya 12,308.191d@029D_0142 sadvaüdvatvaü ca pa÷yasva | àcàrya pa÷ya tvaü kevalasyàkevalatvaü 12,308.191d@029D_0143 pa¤ca÷ikha uvàca 12,308.191d@029D_0143 nityasya cànityatvaü kevalasyàkevalatvaü svàtantryaü càsya | 12,308.191d@029D_0144 bhoþ saüyamana yad etad uktaü bhavatà na vayam asyaitad evaü gçhõãmaþ | ekatvam 12,308.191d@029D_0145 evaitad upadiùñaü bhavatà tatra yan neùñam | saüyogaü nityaü jànãte 12,308.191d@029D_0146 sçjyamànam asakçt saüharamàõaü ca | guõàüs tu guõasaüharaõam anuvyàkhyàsyàmaþ | 12,308.191d@029D_0147 tad yathà catvàro bhåtagràmà jaràyujàõóajodbhidasvedajàþ 12,308.191d@029D_0148 kàlàgninàhaükàreõàprameyaprabhàvànubhàvena ÷atasahasràü÷unà dahyamànà 12,308.191d@029D_0149 vighårõanto 'va÷à bhåmau patanti | tatas tair bhåtair hãnà bhår vivasanà 12,308.191d@029D_0150 ÷uddhà sthaõóilà kårmapçùñhanibhà babhåva | tàü tathàbhåtàü 12,308.191d@029D_0151 jagajjananãü jagatãm àpo bhu¤jate | praõaùñà bhår jalam eva syàt | jalam 12,308.191d@029D_0152 àdityo ra÷mibhir àdatte | samantàd apàü vinà÷àd agnir jàjvalyamàno 'ntarikùacaràn 12,308.191d@029D_0153 bhåtàn upayujyàgnir jalam àdatte | agniü ca vàyuþ | vinaùñe 12,308.191d@029D_0154 'gnau vàyur evàgniþ syàt | sa tadà sarvapràõabhçtàü pràõàn upayujya 12,308.191d@029D_0155 vàyur àkà÷aü syàt | àkà÷aü mano mano 'haükàro 'haükàraü 12,308.191d@029D_0156 mahàn såryaþ såyanàt | kçtsnasya jagataþ sarvasåryàõàm ekãkçtya lokàüs 12,308.191d@029D_0157 trãn nà÷àya syàn mahatas tamaso madhye tiùñhaty ekas tam apy àdadad avyaktam | 12,308.191d@029D_0158 tad etat pa¤càhoràtrikaü pralayaü mahàpralaya ity ucyate | pralayàn mahatas tad 12,308.191d@029D_0159 ekatvaü praõaùñasarvasvaü sarvamårtijàle÷varavinà÷yodakaü mårtyekaü syàt | 12,308.191d@029D_0160 tad etad dhavyaü kavyaü ca prakaraõàd guõatàü kavyam ity ucyate sa 12,308.191d@029D_0161 haraõàd dhavyam iti | tad etad guõavan nirguõaü guõopayogàd guõakartçtvàd guõãty 12,308.191d@029D_0162 ucyate budhaiþ | krãóàrtham evàsakçt sçjate ca guõàn | anavabodhàt tad aparas 12,308.191d@029D_0163 tv aham evaikaþ syàn nànyaþ syàd iti | yadi hy eùàvabudhyetànyo 'sti 12,308.191d@029D_0164 mama vara iti na sçjed udàsãnatvàc ca sargasaühàrayor utpattir na bhavet | 12,308.191d@029D_0165 yad uktaü bhoþ saüyamana ko vi÷vaü sçjate kçtsnam idaü saüharate 12,308.191d@029D_0166 ceti | yad apy uktaü ka÷ ca vi÷vam adhiùñhàya tiùñhaty agnivad dàruùv iti | 12,308.191d@029D_0167 pa¤caviü÷ako 'nyo 'nyasyàvyaktasya trayoviü÷atitattvasya caturviü÷akasya 12,308.191d@029D_0168 draùñà draùñavyasya ÷rotà ÷rotavyasya mantà mantavyasya boddhà boddhavyasyàdhiùñhàtà 12,308.191d@029D_0169 và | anenàdhiùñhità prakçtir guõàn saüharate ca nartate | 12,308.191d@029D_0170 na cetanenàcetanà nirguõena guõinãti pa÷yenàpa÷yeti 12,308.191d@029D_0171 ÷uddhenà÷uddhà nityenànityà kevalenàkevalà sargadharmiõy asargadharmiõàdar÷anadharmiõà 12,308.191d@029D_0172 dar÷anadharmiõã kùetradharmiõàkùetradar÷anàt | kasmàt | 12,308.191d@029D_0173 pçthaktvàt | pçthagbhàvam asya prapadyato 'nekatvaü neùñaü bhavataþ | 12,308.191d@029D_0174 prakçtikùetraj¤ayor ekatvam anavabodhadar÷anam etad abudhànàü dar÷anam | na 12,308.191d@029D_0175 budhà hy evam etad anupa÷yanti pa÷yàpa÷yayor ekatvam | pa÷yaü 12,308.191d@029D_0176 pa÷yantaü daivàd anya eva pa÷yaþ | kasmàt | ÷àstradar÷anàt | ÷àstradar÷anasya 12,308.191d@029D_0177 cànavabodhàd abudha ity ucyate budhaiþ | budha÷ càyaü kùetraj¤o 12,308.191d@029D_0178 buddhyàdãn guõàn abhivartamànàn anubudhyate prakçtitaþ | tac ca boddhavyam | 12,308.191d@029D_0179 na tv evaü prakçtir guõàn kùetraj¤aü và | anavabodhàt | yadi hy evaü budhyeran 12,308.191d@029D_0180 prakçtir và guõà và buddhaü buddhasahadharmiõã syàt | bhaveyus 12,308.191d@029D_0181 te ca | buddho 'nubudhyati tam anubuddhatvàt prakçtir abhimanyate | aham evàsya 12,308.191d@029D_0182 nànyaþ syàd iti | iùñàny abhiùvajate ''tmajànàü yajanayàjanàdhyayanàdhyàpanadànapratigrahaü 12,308.191d@029D_0183 bhakùyàbhakùyaü peyàpeyaü vàcyàvàcyam 12,308.191d@029D_0184 iti | gamanaü saükocanaü prasàraõaü priyàpriyaü gamyàgamyaü 12,308.191d@029D_0185 ÷ubhà÷ubhaü ÷abdaspar÷aråparasagandhàdãnàü càvàptir ity evamàdãn 12,308.191d@029D_0186 guõàn utpàdayaty anavabodhàt | prakçtir anubhåyate dvaüdvatvàt | 12,308.191d@029D_0187 tad anekatvam asya kùetraj¤asya prapadyate | nirdvaüdvasya càsya pravartamànasya 12,308.191d@029D_0188 pa÷yata utpadyate 'haükàrakçto doùaþ syàt | aham enàü pratyàcakùe 'ham 12,308.191d@029D_0189 enàü budhyàmãti | na caiùà pa÷yaty àcakùate manyate budhyate 12,308.191d@029D_0190 càhaükàràt | yadi hy abhimanyed vàbhiùvajed và | evam anubuddhaþ 12,308.191d@029D_0191 syàt | anubandhàc ca ÷aktitvaü syàt | ÷aktitvàc càsya vyatirekatvaü 12,308.191d@029D_0192 syàt | yadi hy ayam iùñàniùñàbhyàü madhyasthaþ katham asyeùñàniùñakçto 12,308.191d@029D_0193 doùaþ syàt | bhavati nirdvaüdvatvàc càsyàlepakatvàc càsya 12,308.191d@029D_0194 vyatirekatvaü syàt | bhavata÷ càtra ÷lokau yathà | 12,308.191d@029D_0195 païkasyàpi hi doùeõa nopalipyati païkajam 12,308.191d@029D_0196 tathàvyaktasya doùeõa nopalipyati kevalaþ 12,308.191d@029D_0197 kevalatvaü pçthagbhàvàt païkapaïkajayor yathà 12,308.191d@029D_0198 tathàsya sahabhàvatvàd vinàbhàva iti smçtaþ 12,308.191d@029D_0199 evam asya bho saüyamana vyatiriktasya vyatiriktatvaü bhavati | 12,308.191d@029D_0200 asahabhàvam asahabhàvatvàc ca | anyatvam anyatvàn nistattvam 12,308.191d@029D_0201 iti | atra ÷lokà bhavanti | 12,308.191d@029D_0202 ghoràd agàdhàd avyaktàd astam astataraü janàþ 12,308.191d@029D_0203 pratãpabhåtam anyasyà manyante tattvabuddhayaþ 12,308.191d@029D_0204 ye tv abuddhàs tapoyogàd ekatvaü nànupa÷yati (sic) 12,308.191d@029D_0205 te vyaktaniùñhàd ekatvàj jàyante ca mriyanti ca 12,308.191d@029D_0206 nirdvaüdvadharmiõo nityam atyantaü dvaüdvadharmiõà 12,308.191d@029D_0207 anityàc ca mahàràja dvaüdvaniùñhà bhavanti te 12,308.191d@029D_0208 a÷raddadhànàþ ÷àstrasya dvaidhãbhàvàc ca pàrthiva 12,308.191d@029D_0209 kàlasyàsye nimajjanti unmajjanti bhave naràþ 12,308.191d@029D_0210 advaidhàt tu bhaven mokùo hy avyaktagràhadharmiõàm 12,308.191d@029D_0211 pa¤ca÷ikha uvàca 12,308.191d@029D_0211 vimucyaitad vimokùaþ syàd avimokùàt punarbhavaþ 12,308.191d@029D_0212 bhoþ saüyamana evam anyo 'vyaktadharmiõo 'py aguõo guõadharmiõo 'py 12,308.191d@029D_0213 acala÷ caladharmiõo 'prakçtiþ prakçtidharmiõaþ kùetraj¤aþ kùetradharmiõo 12,308.191d@029D_0214 vimukta÷ càvimuktàd vimala÷ càvimalàc chuddho '÷uddhàd yoga÷ càviyogàn 12,308.191d@029D_0215 mokùa÷ càvimokùàt | evaü puùkaraparõastha ivàbbindur 12,308.191d@029D_0216 nityam asaktas tatsthatvàn ma÷akodumbarayor matsyodakayo÷ ca yathàvyaktaü 12,308.191d@029D_0217 bhavati sahabhàvàd evam asya kùetraj¤asyànyatvaü bhavati | tad uùyamàõasya 12,308.191d@029D_0218 pa÷yenàpa÷yasya pa÷yata÷ càpa÷yabuddhyàbuddhasya cetanàcetanasya 12,308.191d@029D_0219 kevalàkevalasya nityànityasya j¤ànàj¤ànasya | evam asya bhoþ 12,308.191d@029D_0220 aj¤àtasyàvyaktasyopakaraõaü ÷okàd a÷okaü, mohàd amohaü, 12,308.191d@029D_0221 sthiràt sthiraü, abhràd anabhraü vraõàd avraõaü kàjàd akàjaü sãmàd asãmaü 12,308.191d@029D_0222 puràd apuraü purasya càpy avadàraõaü puratvam upadi÷yate | lokàd alokaü 12,308.191d@029D_0223 kàlàd akàlaü bhayàd abhayaü ÷ivàd a÷ivaü vibhutvàc càvibhutvam | 12,308.191d@029D_0224 evam asyànupa÷yataþ khalv avyaktam avijanam asyaikatvaü param anupa÷yato 12,308.191d@029D_0225 nànàtvàt kùemyàd akùemyaþ syàd akùemyàd avyaktàt | bhavanti 12,308.191d@029D_0226 càtra ÷lokàþ | 12,308.191d@029D_0227 kùemyàkùemyaü nànupa÷yeta nityaü 12,308.191d@029D_0228 kùemyas tv anyas taü tu naivànupa÷yet 12,308.191d@029D_0229 ùaóviü÷o và pa¤caviü÷o nu ràjann 12,308.191d@029D_0230 avyakta÷ ca pràhur evaü vidhij¤àþ 12,308.191d@029D_0231 yo 'yaü boddhà pa¤caviü÷aþ parasya 12,308.191d@029D_0232 sa manyate ãdç÷o 'smãti ràjan 12,308.191d@029D_0233 buddhasya vai bodhanàt tena samyag 12,308.191d@029D_0234 gacchaty ayaü na calo nàcalas tvam 12,308.191d@029D_0235 evaü boddhà kevalàt kevalaþ san 12,308.191d@029D_0236 sa syàd vyaktaþ kiü ca saüj¤ànasaüj¤aþ 12,308.191d@029D_0237 nirdvaüdvasya dvaüdvabhàvàtmakasya 12,308.191d@029D_0238 bhàvàn na syàn na prabhàvaþ ÷uciþ syàt 12,308.191d@029D_0239 ÷uciprabodhàd a÷ucitvaü tadà syàt 12,308.191d@029D_0240 trilokasadbhàvaguõapravartakam 12,308.191d@029D_0241 bhavaty ayaü kevala eva kevalaþ 12,308.191d@029D_0242 sametya nityàm amalàm alaü ÷ucim 12,308.191d@029D_0243 ÷uciprabodhanasya bhoþ saüyamana budhyamànasya pa¤caviü÷asya 12,308.191d@029D_0244 buddhàt ùaóviü÷abodhanatvam upadi÷anti | boddhàraü budhyamànasya vyatiriktasya 12,308.191d@029D_0245 vyatiriktatvam upapadyate | kevalaü nàham asyàþ 12,308.191d@029D_0246 ka÷ cin neyaü mama kà cana ùaóviü÷asyàham anena mama saha caikatvam iti | 12,308.191d@029D_0247 tatra ÷lokaþ | 12,308.191d@029D_0248 sàmyaþ sàmyaü ÷uciü dçùñvà ÷ucim àhur manãùiõaþ 12,308.191d@029D_0249 bahiþ kçtvà tamisràlam avyaktàc cetanaü param 12,308.191d@029D_0250 iti | 12,308.191d@029D_0251 tad etad bhagavatà buddham avàpya mahat tattvaü paramarùiõà paramaguruõà 12,308.191d@029D_0252 mama kapilena guruõà ca mamàsuriõà jàti÷atair bahubhir avàptaü 12,308.191d@029D_0253 kçtsnakùayaü kapilàt | mamàpy evam eva ÷iùyada÷akatvam upagamya 12,308.191d@029D_0254 jàti÷atair bahubhir avàptaü bhagavata àsureþ sakà÷àt | matta÷ ca kàtyàyanenàptam | 12,308.191d@029D_0255 gautamena kàtyàyanàd avàptam | gautamàc ca 12,308.191d@029D_0256 gàrgyeõàvàptam | tad etat paraüparayà bahubhir àcàryair avàptaü kçtsnakùayam amçtàrthatattvaü 12,308.191d@029D_0257 vimalam amalaj¤ànam | atyagàdham acetanam akevalam avyaktam 12,308.191d@029D_0258 apàsya nityaü cetanaü kevalaü j¤ànaü pratibuddhaü budhyamànena pa¤caviü÷akena 12,308.191d@029D_0259 ùaóviü÷akam | atra ÷lokà bhavanti | 12,308.191d@029D_0260 sutasyaitad varõitaü manniyogàd 12,308.191d@029D_0261 vàràõasyàü krãóamànena ràj¤à 12,308.191d@029D_0262 tattvaj¤ànaü pçcchataþ prà¤jaliþ syàt 12,308.191d@029D_0263 pçcchaüs tasya granthata÷ càrthata÷ ca 12,308.191d@029D_0264 proktaü hy etat ùoóa÷apra÷nam ugraü 12,308.191d@029D_0265 nistattvàkhyaü viü÷at ùañ caiva ràjan 12,308.191d@029D_0266 yaü vai buddhvà bàlakàya praõamya 12,308.191d@029D_0267 mårdhnàbhyarõaü pàdayor hçùyamàõaþ 12,308.191d@029D_0268 padbhyàü gatas tattvam avàpya kçtsnaü 12,308.191d@029D_0269 sanatkumàràd amçtaü paraü vai 12,308.191d@029D_0270 sanatkumàreõa mamopadiùñam 12,308.191d@029D_0271 etan mahad brahma yathàvad adya 12,308.191d@029D_0272 tat te ÷rutaü tad bhava vãta÷oka 12,308.191d@029D_0273 etaü mahàpra÷nam avàpya càrtham 12,308.191d@029D_0274 tulyaü bhavàn pa÷yatu brahmaõa÷ ced 12,308.191d@029D_0275 indrasya sthàõor ma÷akasya caiva 12,308.191d@029D_0276 pataügakãñe ÷uni ca ÷vapàke 12,308.191d@029D_0277 sarvaü hi sarvatra narendrasiüha 12,308.191d@029D_0278 yas tv anyathà pa÷yati hy alpabuddhir 12,308.191d@029D_0279 avyaktaniùñhaþ sa bhaveta ràjan 12,308.191d@029D_0280 sattvasya sarvasya hy apa÷yamàno 12,308.191d@029D_0281 abuddhimàn duþkham upaiti nityam 12,308.191d@029D_0282 na càsya duþkhaü sa tu duþkham eti 12,308.191d@029D_0283 vaiùamyabuddhitvam avàpya mohàt 12,308.191d@029D_0284 tad gaccha ràjan svapurãü vi÷àlàü 12,308.191d@029D_0285 vàràõasãm a÷varathena ÷ãghram 12,308.191d@029D_0286 etàvad etat paramaü rahasyam 12,308.191d@029D_0287 uktaü mayà te 'tividhàya sarvam 12,308.191d@029D_0288 j¤ànã bhavàn na tvam abuddhabuddhir 12,308.191d@029D_0289 buddhir hi te jyàyasã ràjasiüha 12,308.191d@029D_0290 buddhaü tvayàgryaü paramaü pavitraü 12,308.191d@029D_0291 ùaóviü÷akaü pa¤caviü÷àt paraü yat 12,308.191d@029D_0292 na pa¤caviü÷akàt punaþ prajàyate narottamaþ 12,308.191d@029D_0293 sa yatra tatra saüvasaüs trivargavic chucir bhavet 12,308.191d@029D_0294 ÷ucir hi pa¤caviü÷akas tathaiva ùaóviü÷aka- 12,308.191d@029D_0295 tvam avabudhyati yadà tadà ÷ucir bhaved iti 12,308.191d@029E_0000 vai÷aüpàyana uvàca 12,308.191d@029E_0001 purà yudhiùñhiro ràjà prayatenàntaràtmanà 12,308.191d@029E_0002 dvaipàyanam çùi÷reùñhaü papracchàtha kçtà¤jaliþ 12,308.191d@029E_0003 sahito bhràtçbhiþ sarvair udàramatibhiþ ÷ubhaiþ 12,308.191d@029E_0004 pçthivyàm upaviùñais tu vinãtair uttamaujasaiþ 12,308.191d@029E_0005 bhagavàn sarvabhåtànàü sarvaj¤aþ sarvadar÷ivàn 12,308.191d@029E_0006 vi÷rutas triùu lokeùu dharmeõa ca damena ca 12,308.191d@029E_0007 tad icchàma upa÷rotuü maïgalyam çùisattama 12,308.191d@029E_0008 kathàü bhagavatà proktàü sarvapàpapraõà÷inãm 12,308.191d@029E_0009 vayaü ca yady anugràhyàþ sarve bhagavato matàþ 12,308.191d@029E_0010 bråhi satyavatàü ÷reùñha ÷çõumopahità vayam 12,308.191d@029E_0011 evaü saüpra÷rayàd uktaþ satyàtmà satyavàdinà 12,308.191d@029E_0012 yudhiùñhireõa satkçtya kçùõadvaipàyano 'bravãt 12,308.191d@029E_0013 yudhiùñhira mahàpràj¤a kuråõàü vaü÷avardhana 12,308.191d@029E_0014 ÷rotum icchasi kaunteya bhràtçbhiþ sahitaþ ÷ubhàm 12,308.191d@029E_0015 imàü kathàm upa÷rutya naràõàm arthasiddhaye 12,308.191d@029E_0016 vijaya÷ ca narendràõàm iha pàrtha na durlabhaþ 12,308.191d@029E_0017 ÷àntikã pauùñikã rakùà sarvaduþsvapnanà÷inã 12,308.191d@029E_0018 katheyam amaràkàrà daivatair api kathyate 12,308.191d@029E_0019 atra te vartayiùyàmi itihàsaü puràtanam 12,308.191d@029E_0020 bàlye 'vàptaü tu yad vãra agastyena mahàtmanà 12,308.191d@029E_0021 purà kçtayuge ràjan maharùiþ kumbhasaübhavaþ 12,308.191d@029E_0022 mitràvaruõayoþ putraþ ÷rãmàn atitapàþ prabhuþ 12,308.191d@029E_0023 sa cà÷ramapade puõye puõyakarmà mahàtapàþ 12,308.191d@029E_0024 samà dvàda÷ako ràjan vayasà bharatarùabha 12,308.191d@029E_0025 sva àvasatha ekàkã hy abhràkà÷akçtavrataþ 12,308.191d@029E_0026 mitràvaruõayoþ svargaü gatayoþ sukçtàtmanoþ 12,308.191d@029E_0027 puùkarasyottare tãre sarvadevanamaskçtaþ 12,308.191d@029E_0028 parvato bhàskaro nàma bhàskaràbhaþ svatejasà 12,308.191d@029E_0029 ataþ prabhavate ràjan puõyasrotà mahànadã 12,308.191d@029E_0030 varadà vitamà nàma siddhacàraõasevità 12,308.191d@029E_0031 tasmin girivare tasyàgasteþ paitçka à÷ramaþ 12,308.191d@029E_0032 puõyapuùpaphalopetaiþ pàdapair upa÷obhitaþ 12,308.191d@029E_0033 tapyate ÷i÷ur ekàkã tapo dvàda÷avàrùikam 12,308.191d@029E_0034 yan na taptaü purà vatsa divyair anyais tapodhanaiþ 12,308.191d@029E_0035 ne÷vareõa na cendreõa yamena varuõena và 12,308.191d@029E_0036 nityordhvabàhur àdityaü bhàskare tasthivàn muniþ 12,308.191d@029E_0037 årdhvamukho niràlambo jitàtmà pavanopamaþ 12,308.191d@029E_0038 niràvçto niràlambo niyatàtmà jitendriyaþ 12,308.191d@029E_0039 nirdvaüdvo nirahaükàro nirà÷o niþspçhaþ kva cit 12,308.191d@029E_0040 kàùñhabhåtas tapas tepe sarvabhåtahite rataþ 12,308.191d@029E_0041 nirvçto nistamà dhãro nivçttaþ sarvataþ samaþ 12,308.191d@029E_0042 tam evam upasaüpannam udàramanasaü ÷ucim 12,308.191d@029E_0043 bhàskare vartate nityaü tapyamànam atãva ca 12,308.191d@029E_0044 avardhata mahàpuõye sa hi dharmeõa bhàrata 12,308.191d@029E_0045 atha kaunteya kàlena kena cid bharatarùabha 12,308.191d@029E_0046 aùñà÷ãtisahasràõi yatãnàü puõyakarmaõàm 12,308.191d@029E_0047 ànupårvyeõa yàtàni mahãü kçtvà pradakùiõam 12,308.191d@029E_0048 saparvatavanodde÷àü sanadãnadasàgaràm 12,308.191d@029E_0049 dvaipàyana uvàca 12,308.191d@029E_0049 tatra tatra mahàpuõyàþ puõyatãrthàbhilàùiõaþ 12,308.191d@029E_0050 etasminn antare pàrtha çùisaüghaþ sa vai mahàn 12,308.191d@029E_0051 pradakùiõaü mahãü kçtvà bhàskaraü girim abhyayàt 12,308.191d@029E_0052 te taü girivaraü puõyam atha kçtvà pradakùiõam 12,308.191d@029E_0053 tato girinadãü puõyàü tãrthahetor upàgaman 12,308.191d@029E_0054 aùñà÷ãtisahasràõi tatra nadyàü yudhiùñhira 12,308.191d@029E_0055 vigàhya taj jalaü ràjan prahçùñà munayo 'bhavan 12,308.191d@029E_0056 ke cit sasnur yathàkàmaü ke cid atra upaspç÷an 12,308.191d@029E_0057 ke cit puõyena toyena pitén devàn atarpayan 12,308.191d@029E_0058 ke cit prakrãóitàs tatra japanty anye tapodhanàþ 12,308.191d@029E_0059 adhyàtmaü cintayanty anye ke cid vedàn adhãyire 12,308.191d@029E_0060 kathàþ ÷u÷ruvur anye ca proktà anyais tapodhanaiþ 12,308.191d@029E_0061 dhyànam anye hy upàsanta niùedu÷ ca tathà pare 12,308.191d@029E_0062 evaü tair çùibhiþ siddhair vitamà puõyavardhanã 12,308.191d@029E_0063 nadã sà puruùavyàghra dyotate tais tapodhanaiþ 12,308.191d@029E_0064 etasminn antare pàrtha devaràjaþ puraüdaraþ 12,308.191d@029E_0065 pitàmahaü puraskçtya saha devaiþ sameyivàn 12,308.191d@029E_0066 vitamàyàü tad ekànte tasyàü nadyàü yudhiùñhira 12,308.191d@029E_0067 athàbravãt puùkarajaþ sure÷varam ariüdamam 12,308.191d@029E_0068 vij¤àya munisaüghasya dharme ràgam upasthitam 12,308.191d@029E_0069 puraüdara mahàbàho sarvathà ÷rotum arhasi 12,308.191d@029E_0070 çùãõàm amara÷reùñha dharme ràgam upasthitam 12,308.191d@029E_0071 imaü muhårtam eteùàm ahaükàraþ sure÷vara 12,308.191d@029E_0072 prabhaviùyati sarveùàm asvargãyo na saü÷ayaþ 12,308.191d@029E_0073 sa bhavàn de÷am utsçjya imaü suravare÷vara 12,308.191d@029E_0074 gantum arhasi dharmàtman draùñum etan na te kùamam 12,308.191d@029E_0075 sa tatas tad vacaþ ÷rutvà devaràjaþ pitàmahàt 12,308.191d@029E_0076 jagàma bharata÷reùñha saha devair ariüdama 12,308.191d@029E_0077 gate deve÷vare ÷akre pitàmahapurogame 12,308.191d@029E_0078 aùñà÷ãtisahasràõi paramaü harùam abhyayuþ 12,308.191d@029E_0079 te prançttàþ pragãtà÷ ca tathà prahasità api 12,308.191d@029E_0080 vitamàyà jale puõye tasmin prakrãóitàþ pare 12,308.191d@029E_0081 ekànte ca mahàpràj¤o nàradaþ kalahapriyaþ 12,308.191d@029E_0082 tantrãyuktakam àdàya munir vedàn adhãtavàn 12,308.191d@029E_0083 saüvarto 'py atha kaunteya jalàd utthàya bhàrata 12,308.191d@029E_0084 uvàca tàn çùãn sarvàn harùeõa mahatà yutaþ 12,308.191d@029E_0085 ÷råyatàm çùibhiþ sarvair idaü mama vaco dvijàþ 12,308.191d@029E_0086 rocate yadi sarveùàü kriyatàü munisattamàþ 12,308.191d@029E_0087 aham ugratapà viprà bhavanto 'pi tathaiva ca 12,308.191d@029E_0088 na tulyo 'smatprabhàveõa dharmeõa ca tathà paraþ 12,308.191d@029E_0089 dãrghakàlapracãrõasya yamasya niyamasya ca 12,308.191d@029E_0090 tapobalaü na pa÷yàmi kim apy etat kathaü cana 12,308.191d@029E_0091 saüvartavacanaü ÷rutvà sarvaü tad çùimaõóalam 12,308.191d@029E_0092 ahaükàrava÷aü pràptaü tad vàkyam abhinandati 12,308.191d@029E_0093 ahaükçtvà tataþ sarve çùayaþ kuntinandana 12,308.191d@029E_0094 parasparam avaj¤àya tatra te 'thàmitaujasaþ 12,308.191d@029E_0095 bhçgus tato mahàràja sarvarùigaõapåjitaþ 12,308.191d@029E_0096 saüvartavacanaü tatra sa satkçtyedam abravãt 12,308.191d@029E_0097 evam etan na saüdeho yat tvayoktaü dhçtavrata 12,308.191d@029E_0098 tasmàt prabhàvaü tapaso draùñum arhàma sarva÷aþ 12,308.191d@029E_0099 çùayaþ ÷råyatàü tàvan mama vàkyaü dhçtavratàþ 12,308.191d@029E_0100 ahaü ÷ucir ahaü ÷reùñhaþ aham ugratapodhanaþ 12,308.191d@029E_0101 ahaü pradhàna ity evaü yaj jalpatha tapodhanàþ 12,308.191d@029E_0102 kim etat kathayitvà vo hy ahaükàràt punaþ punaþ 12,308.191d@029E_0103 pratyakùaü draùñum icchàma iha dharmasya naþ phalam 12,308.191d@029E_0104 na tapo vidyate yatra sarvabhåteùv asaü÷ayam 12,308.191d@029E_0105 upaspç÷ya tatas toyaü punar abhyupagamyatàm 12,308.191d@029E_0106 dç÷yatàü suprataptasya dharmasya mahataþ phalam 12,308.191d@029E_0107 yatra yena tapas taptaü tathà da÷ada÷àtmakam 12,308.191d@029E_0108 tad dar÷ayadhvaü saügamya tapo yasya yathà kçtam 12,308.191d@029E_0109 tato bhçguvacaþ ÷rutvà sarvaü tad çùimaõóalam 12,308.191d@029E_0110 bhçgor vacaþ puraskçtya tathety åcur maharùayaþ 12,308.191d@029E_0111 te tu krodhàd ahaükàraü pràpya sarve maharùayaþ 12,308.191d@029E_0112 nadãü tàü vitamàü puõyàm upaspraùñuü vicakramuþ 12,308.191d@029E_0113 te tatra bhraùñatapaso vitamàyàü jalaü ÷ubham 12,308.191d@029E_0114 upaspç÷ya mahàràja japyam àvartayaüs tadà 12,308.191d@029E_0115 tatas tad gaganaü ruddhaü sarvais tair çùisattamaiþ 12,308.191d@029E_0116 tapobalaü nara÷reùñha dar÷ayadbhir asaü÷ayam 12,308.191d@029E_0117 ka÷ cid àkà÷am àvi÷ya jvalad dharmeõa kevalam 12,308.191d@029E_0118 apsarobhis tathà cànye påtàþ svargagatà dvijàþ 12,308.191d@029E_0119 puùpavarùais tathà cànyaiþ påjyante guhyakair api 12,308.191d@029E_0120 ke cid àkà÷am àvi÷ya divyàü ceùñàm akurvata 12,308.191d@029E_0121 tathàsãt sumahàn nàdo harùàt teùàm ariüdama 12,308.191d@029E_0122 anyonyaü pa÷yatàü tatra hasatàü ca yudhiùñhira 12,308.191d@029E_0123 te dçùñvà balam anyonyaü dharmasya bharatarùabha 12,308.191d@029E_0124 tad evaü kathayantas te tãre nadyàs tathà vibho 12,308.191d@029E_0125 taü tu dçùñvà viditvà ca dharmalopaü mahàtmanàm 12,308.191d@029E_0126 nàradaþ kuru÷àrdåla ghaññayaüs tantriyuktakam 12,308.191d@029E_0127 atha te çùayaþ sarve gantukàmà nabhastalam 12,308.191d@029E_0128 yathàpårvam amitraghna a÷aktà gamanàya hi 12,308.191d@029E_0129 aùñà÷ãtisahasràõi munãnàü bhàvitàtmanàm 12,308.191d@029E_0130 a÷aktà gamane ràjaüs tato 'nyonyam apa÷yata 12,308.191d@029E_0131 te nirastà nirutsàhà nirà÷à gamanaü prati 12,308.191d@029E_0132 tatraivàsan mahàbhàga bhraùñapakùàþ khagà iva 12,308.191d@029E_0133 parasparam udaikùanta evam uktvà maharùayaþ 12,308.191d@029E_0134 kim idaü kiü nv idam iti dhik kaùñam iti càpare 12,308.191d@029E_0135 te vãkùamàõàþ kçpaõàþ svarge vigatacetasaþ 12,308.191d@029E_0136 ahaükàreõa mahatà vasudhàyàü nipàtitàþ 12,308.191d@029E_0137 mohasya va÷am àgamya sarva eva vicetasaþ 12,308.191d@029E_0138 na kiü cid abhijànanti dharmasya gamanasya và 12,308.191d@029E_0139 yadà vimanasaþ sarve khagàþ khàt patità iva 12,308.191d@029E_0140 athaitàn nàradovàca harùàd idam atho vacaþ 12,308.191d@029E_0141 kim udãkùatha mohasthà nàkapçùñhaü yiyàsavaþ 12,308.191d@029E_0142 durlabho 'yaü guõo bhåyo bhavatàü naùñadharmiõàm 12,308.191d@029E_0143 ahaükàreõa mahatà naùño dharmaþ sanàtanaþ 12,308.191d@029E_0144 evaü gate na pa÷yàmi svargaü gantuü yathà purà 12,308.191d@029E_0145 ete stha çùayaþ sarve pakùahãnàþ khagà iva 12,308.191d@029E_0146 tena dharmàtilopena cintitena duràtmanà 12,308.191d@029E_0147 ete stha sarve saüvçttà nirà÷à gamanaü prati 12,308.191d@029E_0148 dvaipàyana uvàca 12,308.191d@029E_0148 nadyàs tãre ÷ubhe puõye dharmaü kuruta yatnataþ 12,308.191d@029E_0149 tasya tad vacanaü ÷rutvà çùayo dãnacetasaþ 12,308.191d@029E_0150 taü nàradam çùi÷reùñhaü prahvà bhåtvàtha te 'bruvan 12,308.191d@029E_0151 punar asmadvidhair bhåyo nàkapçùñhaü tapodhana 12,308.191d@029E_0152 adhiùñhàtuü kathaü vàpi na bhaved dharmasaükaraþ 12,308.191d@029E_0153 teùàü tu vacanaü ÷rutvà nàradaþ punar abravãt 12,308.191d@029E_0154 muhårtaü dhyànam àsthàya yogam àgamya vai ÷ubham 12,308.191d@029E_0155 ahaükàrasya jànãdhvam çùayo dàruõaü balam 12,308.191d@029E_0156 kim à÷àsya tu pàpasya karmaõa÷ caritasya vai 12,308.191d@029E_0157 aho phalam anàryasya duùkçtasya mahat tv idam 12,308.191d@029E_0158 yad evaü pràpyate doùas tv ahaükàro maharùibhiþ 12,308.191d@029E_0159 kva tad varùasahasràõi taptasya tapasaþ phalam 12,308.191d@029E_0160 kva tan naùñaü purà tv iùñaü niyamaþ kva ca vai damaþ 12,308.191d@029E_0161 yad årdhvabàhubhiþ ÷àntaiþ kva nu tasya phalaü gatam 12,308.191d@029E_0162 yadarthaü càrcità devàþ pitara÷ ca tapodhanàþ 12,308.191d@029E_0163 kva nu tasya phalaü vipràþ tapaso 'gryasya vai gatam 12,308.191d@029E_0164 ete kartavyadharmàþ stha punar eva yathà purà 12,308.191d@029E_0165 evaü gate na pa÷yàmi gamanaü vas triviùñapam 12,308.191d@029E_0166 ahaükàraprabhàveõa tena saü÷ayità gatiþ 12,308.191d@029E_0167 aham apy anugantà vai kevalena tu karmaõà 12,308.191d@029E_0168 anena kàraõenàptam evaü saü÷ayam àtmani 12,308.191d@029E_0169 tad iyaü pravarasrotà nadã puõyajalà ÷ubhà 12,308.191d@029E_0170 kartavyo dharma iha tu yadi nàsti nabhogatiþ 12,308.191d@029E_0171 vàyubhakùà niràhàrà niyatà vijitendriyàþ 12,308.191d@029E_0172 iha dharmaü sunibhçtà bhavantaþ kartum arhatha 12,308.191d@029E_0173 iha deve÷vareõàpi vàsavena mahàtmanà 12,308.191d@029E_0174 dharma ugraþ sucarito vitamàyàþ puropari 12,308.191d@029E_0175 iha devena devyà ca rudreõa sumahat tapaþ 12,308.191d@029E_0176 taptaü varùasahasràõi divyena vidhinà purà 12,308.191d@029E_0177 imàü saridvaràü pràpya viùõunàpi mahàtmanà 12,308.191d@029E_0178 ÷ubhaü jalam upaspç÷ya pràpto dustarasaükùayaþ 12,308.191d@029E_0179 eùa prabhàvo dharmaj¤à nadyà asyà na saü÷ayaþ 12,308.191d@029E_0180 caritveha tataþ puõyaü gamiùyatha ÷ubhàü gatim 12,308.191d@029E_0181 yadà vimanasaþ sarve paraü dainyam upàgatàþ 12,308.191d@029E_0182 sarva eva mahàtmànaþ tatas tàn nàrado 'bravãt 12,308.191d@029E_0183 dainyam etat parityajya sarvakàryàvasàdakam 12,308.191d@029E_0184 ÷rotum arhatha vai sarve prayatenàntaràtmanà 12,308.191d@029E_0185 yac ca vakùyàmi tat kàryaü bhavadbhiþ kàryasàdhanam 12,308.191d@029E_0186 sarvathà mànam utsçjya vinayena damena ca 12,308.191d@029E_0187 yad idaü vacanaü me 'dya kariùyatha tapodhanàþ 12,308.191d@029E_0188 idaü muhårtam àkà÷aü yathàpårvaü gamiùyatha 12,308.191d@029E_0189 yadi madvacanaü sarve yathoktam anutiùñhatha 12,308.191d@029E_0190 asmin muhårte sarveùàü kalmaùaü nà÷am eùyati 12,308.191d@029E_0191 ançtaü noktapårvaü me munir asmi dhçtavratàþ 12,308.191d@029E_0192 madvacaþ ÷råyatàü sàdhu nàrado 'smi tapodhanàþ 12,308.191d@029E_0193 dharmo vas tyaktamànànàü svarga÷ caiva bhaviùyati 12,308.191d@029E_0194 idaü muhårtaü sarveùàü madvàkyaü parigçhya tu 12,308.191d@029E_0195 bhàvaj¤eyàni dharmyàõi vàkyàni suhçdàü sadà 12,308.191d@029E_0196 kriyatàm avicàreõa mamedaü vacanaü hitam 12,308.191d@029E_0197 saüvartasya hitàrthàya yathàvad iha lapsyatha 12,308.191d@029E_0198 kathayiùyàmi vaþ samyak sarveùàm eva sàdhuùu 12,308.191d@029E_0199 ÷rutvà kùamàkùamaü j¤àtvà yad dhitaü tat kariùyatha 12,308.191d@029E_0200 dvaipàyana uvàca 12,308.191d@029E_0200 ÷à÷vataü ca dhruvaü caiva yathàsthànaü gamiùyatha 12,308.191d@029E_0201 te tasya vacanaü ÷rutvà tadà çùivarà nçpa 12,308.191d@029E_0202 harùeõotphullanayanàþ sarva eva tadàbhavan 12,308.191d@029E_0203 taü bhçguþ prayato bhåtvà devarùiü nàradaü tadà 12,308.191d@029E_0204 uvàca puruùa÷reùñha vismayàd ruciraü vacaþ 12,308.191d@029E_0205 kiü nu tad daivataü brahman vrataü và niyamo 'pi và 12,308.191d@029E_0206 yat kçtvà khecara÷reùñha nàkapçùñhaü labhemahi 12,308.191d@029E_0207 sarvathà naitad à÷caryaü devarùe tava yan matam 12,308.191d@029E_0208 asmàkam anukampàrthaü yat tvaü vadasi dhàrmika 12,308.191d@029E_0209 tato vada hitaü vàkyaü pàpam etat pramàrjitam 12,308.191d@029E_0210 ko và sa niyamo vipra samàdheyo hi naþ punaþ 12,308.191d@029E_0211 tad ete vai vayaü sarve çùayo munisattama 12,308.191d@029E_0212 baddhà¤jalipuñàþ prahvàs tava sàdho prasàdane 12,308.191d@029E_0213 tat tu dharmàtmanaþ ÷rutvà bhçgor vàkyaü mahàya÷àþ 12,308.191d@029E_0214 kçtà¤jalipuñàüs tàü÷ ca çùãn dçùñvà mahàmuniþ 12,308.191d@029E_0215 tataþ prahasya tad vàkyaü nàrado munisattamaþ 12,308.191d@029E_0216 sarvàn eva samàsãnàn idaü vacanam abravãt 12,308.191d@029E_0217 hanta vaþ kathayiùyàmi sarva eva nibodhata 12,308.191d@029E_0218 kùamaü càpy anukålaü ca svargàya ca hitàya ca 12,308.191d@029E_0219 eùa ÷ailavare bàlo mitràvaruõasaübhavaþ 12,308.191d@029E_0220 agastyo nàma dharmàtmà bhàskare tapa àsthitaþ 12,308.191d@029E_0221 dhairyeõa tapasà caiva dharmeõa ca damena ca 12,308.191d@029E_0222 na tulyo vidyate yasya sarveùàü bhavatàm api 12,308.191d@029E_0223 taü bàlam ugratapasaü dharmàtmànam aninditam 12,308.191d@029E_0224 abhigacchata saühçtya çùayo mànam àtmanaþ 12,308.191d@029E_0225 yadi mànaü ca mohaü ca tyaktvà darpaü ca kevalam 12,308.191d@029E_0226 abhigacchata taü bàlaü gamiùyatha yathà purà 12,308.191d@029E_0227 sa hy arka iva tejasvã bhàskare parvatottame 12,308.191d@029E_0228 tapa÷ carati lokasya svastihetor dhçtavrataþ 12,308.191d@029E_0229 na tulyas tejasà tasya dharmeõa ca damena ca 12,308.191d@029E_0230 upatiùñhata taü sarve varadaü munipuügavam 12,308.191d@029E_0231 tatas tasya vacaþ ÷rutvà nàradasya mahàtmanaþ 12,308.191d@029E_0232 hçùñena manasà sarve tasya vàkyam adhiùñhitàþ 12,308.191d@029E_0233 nàradaü te tathety uktvà sarve kçtvà pradakùiõam 12,308.191d@029E_0234 prasannamanaso vãra jagmus te bhàskaraü girim 12,308.191d@029E_0235 te taü girivaraü puõyaü sarvakàlaphaladrumam 12,308.191d@029E_0236 adhiruhya yatàtmànaþ sarvataþ pratyalokayan 12,308.191d@029E_0237 sa tu parvataràjasya bhàskarasyàü÷umàn iva 12,308.191d@029E_0238 upary upari dharmàtmà caraty ugraü tapaþ ÷uciþ 12,308.191d@029E_0239 taü dçùñvà vismitàþ sarve çùayaþ ÷atrusådana 12,308.191d@029E_0240 tasmàn nàtarkayaüs te tad yad uktaü nàradena vai 12,308.191d@029E_0241 tatas tv abhigatàþ sarve taü bàlam çùisattamàþ 12,308.191d@029E_0242 aùñà÷ãtisahasràõi prayatàni yatàni ca 12,308.191d@029E_0243 sarveùàü vacanàt teùàü bhçgus tatra yatavrataþ 12,308.191d@029E_0244 abravãt taü mahàtmànaü dãpyamànaþ svatejasà 12,308.191d@029E_0245 agastya ÷reùñha sàdhånàü nityaü sucaritavrata 12,308.191d@029E_0246 ÷rotum arhasi dharmaj¤a vaco munivaràtmaja 12,308.191d@029E_0247 vayaü daivatasçùñena ahaükàreõa mohitàþ 12,308.191d@029E_0248 damam utsçjya dharmeõa ràgaspçùñà vimohitàþ 12,308.191d@029E_0249 bhavatprasàdàd icchàmo gantum iùñàü ÷ubhàü gatim 12,308.191d@029E_0250 ahaükàràdidagdhànàü sarveùàü ÷araõaü bhava 12,308.191d@029E_0251 aùñà÷ãtisahasràõi mokùayitvà bhavàn imàn 12,308.191d@029E_0252 kalmaùàd atidharmeõa ÷a÷val lokàn avàpsyasi 12,308.191d@029E_0253 dànenànena dharmasya maharùe munisattama 12,308.191d@029E_0254 àtmànaü ca pitéü÷ caiva jãvalokaü ca tàraya 12,308.191d@029E_0255 vayaü tvà prayatàþ sarve svargahetor upasthitàþ 12,308.191d@029E_0256 aùñà÷ãtisahasràõi tàrayemàni tejasà 12,308.191d@029E_0257 vayaü tv abhigatàþ sarve bhavataþ svargakàïkùiõaþ 12,308.191d@029E_0258 à÷ayà tvatsakà÷àc ca kàïkùamàõàþ ÷ivaü padam 12,308.191d@029E_0259 yathàrthaü kuru dharmaj¤a çùãõàm iha càgamam 12,308.191d@029E_0260 dvaipàyana uvàca 12,308.191d@029E_0260 arhase tejasà svena rakùituü ÷araõàgatàn 12,308.191d@029E_0261 sa tàn çùigaõàn dçùñvà agastyaþ ÷araõàgatàn 12,308.191d@029E_0262 baddhà¤jalipuñàn sarvàn prahçùñavadano 'bhavat 12,308.191d@029E_0263 pratyarcayitvà sarvàn vai vinayenopagamya ca 12,308.191d@029E_0264 kçtà¤jalir uvàcedaü sarvàn sa çùisattamàn 12,308.191d@029E_0265 susvàgataü vo bhavatu sàdhånàü sarva÷as tv iha 12,308.191d@029E_0266 svam à÷ramapadaü tàvad çùãõàü bhavatàm idam 12,308.191d@029E_0267 tatas teùv arhataþ kçtvà sa càtithividhiü dvijaþ 12,308.191d@029E_0268 upavi÷ya yathànyàyaü pra÷rayàvanataþ sthitaþ 12,308.191d@029E_0269 agastyas tàüs tataþ sarvàn kçtà¤jalir abhàùata 12,308.191d@029E_0270 namo bhagavatàm astu sarveùàm eva vaþ samam 12,308.191d@029E_0271 putro 'haü bhavatàü sàdhu ÷iùyo và praõato 'bruvam 12,308.191d@029E_0272 kà ÷aktir mama bàlasya muner akçtakarmaõaþ 12,308.191d@029E_0273 bhavatàm abhayaü dàtuü svargaü pràpayituü tathà 12,308.191d@029E_0274 muneþ kartavyadharmo 'yaü kevalaü kiü cid eva hi 12,308.191d@029E_0275 nàma dharma iti ÷rutvà kiü cin niyamavàn aham 12,308.191d@029E_0276 kuto dharmaþ kutaþ puõyaü kuto dànaü kuto damaþ 12,308.191d@029E_0277 yena dadyàm ahaü dharmaü bhavatàü svargakàïkùiõàm 12,308.191d@029E_0278 prasãdata na me roùaü yåyaü vai kartum arhatha 12,308.191d@029E_0279 saübhàvayàmi nàtmànaü yena dadyàm aho 'bhayam 12,308.191d@029E_0280 tad etad vacanaü ÷rutvà munes tasya mahàtmanaþ 12,308.191d@029E_0281 cakrus te gamane buddhiü tàm eva vitamàü tadà 12,308.191d@029E_0282 tatas tv agastyaþ sahasà tàn uvàca dhçtavrataþ 12,308.191d@029E_0283 aùñà÷ãtisahasràõi çùãõàü bhàvitàtmanàm 12,308.191d@029E_0284 ÷irasy a¤jalinà bàlaþ praõamya ÷irasà hy api 12,308.191d@029E_0285 idaü vacanam iùñàtmà sarvàn eva tadàbravãt 12,308.191d@029E_0286 na gantavyam alaü tàvat sarvair çùigaõair itaþ 12,308.191d@029E_0287 dàsyàmi yadi ÷akùyàmi svargãyaü bhavatàü vacaþ 12,308.191d@029E_0288 gamiùyatha yathàpårvaü yadi dharmo bhaviùyati 12,308.191d@029E_0289 muhårtaü sthãyatàü tàvad yàvat tàvad upaspç÷e 12,308.191d@029E_0290 sa gatvà vitamàü puõyàm çùis tvaritam àtmavàn 12,308.191d@029E_0291 yathàvidhi upaspç÷ya tatas tv abhyàjagàma ha 12,308.191d@029E_0292 tataþ pårvàü di÷aü dhãmàn adhiùñhàya kçtà¤jaliþ 12,308.191d@029E_0293 hçùñena manasovàca sthito hy årdhvam udaïmukhaþ 12,308.191d@029E_0294 yady asti sukçtaü kiü cid devatà và supåjitàþ 12,308.191d@029E_0295 aùñà÷ãtisahasràõi yàntv etàni yathà purà 12,308.191d@029E_0296 dhruvàya càstu sarveùàü svargaü sthànaü mahàtmanàm 12,308.191d@029E_0297 mama satyena tapasà niyamena damena ca 12,308.191d@029E_0298 etasya vacanasyànte tatas tu bharatarùabha 12,308.191d@029E_0299 aùñà÷ãtisahasràõi munãnàü puõyakarmaõàm 12,308.191d@029E_0300 svargam àruruhus tàni muditàni yathà purà 12,308.191d@029E_0301 vacanaü ÷råyate tatra sàdhu sàdhv ity anantaram 12,308.191d@029E_0302 sàdhu putra suputras tvaü mitrasya sudhçtavrata 12,308.191d@029E_0303 sàdhu sattvavatàü ÷reùñha sàdhu satyavatàü vara 12,308.191d@029E_0304 sàdhu dànam idaü puõyaü sàdhu brahmaõyatà ca te 12,308.191d@029E_0305 tvatprasàdàd vayaü sarve nàkapçùñham idaü kùaõàt 12,308.191d@029E_0306 pràptavanto yathàpårvam aho dànaü tavàkùayam 12,308.191d@029E_0307 nedur dundubhayaþ svarge aho dànaphalasya vai 12,308.191d@029E_0308 ghuùyate càpy aho dànaü tribhir lokair mahàmune 12,308.191d@029E_0309 devà mahoragà yakùà gandharvàþ siddhacàraõàþ 12,308.191d@029E_0310 agastyaü puruùa÷reùñhaü puùpavarùair avàkiran 12,308.191d@029E_0311 gandharvà gãtaghoùeõa vicitrair vàditais tathà 12,308.191d@029E_0312 aho dànaü ghoùayanto agastyaü påjayanti vai 12,308.191d@029E_0313 årva÷ã menakà rambhà ÷yàmà kàlã tathaiva ca 12,308.191d@029E_0314 ràmà yojanagandhà ca gandhakàlã tathaiva ca 12,308.191d@029E_0315 varàpsarà hy ançtyanta agastyaü bharatarùabha 12,308.191d@029E_0316 aho dànaü ghoùayanti ÷ata÷a÷ caiva mànada 12,308.191d@029E_0317 manoramaü susaühçùñà devagandharvapannagàþ 12,308.191d@029E_0318 ghoùayanto mahànàdam agaster muditàs tadà 12,308.191d@029E_0319 tiùñhanty abhimukhàþ svargaü sàdhu sàdhv ity atho 'bruvan 12,308.191d@029E_0320 dhruvaü te càpy aho dànaü tasya lokàs trayas tadà 12,308.191d@029E_0321 divyapuùpadharà meghàþ sarvataþ samupasthitàþ 12,308.191d@029E_0322 vavçùuþ puùpavarùàõi agastyasyà÷ramaü prati 12,308.191d@029E_0323 evaü tadà mahàràja agasteþ sàdhuvàdinaþ 12,308.191d@029E_0324 dvaipàyana uvàca 12,308.191d@029E_0324 ghuùyate càpy aho dànaü sarvato bharatarùabha 12,308.191d@029E_0325 aho dàne ghuùyamàõe brahmarùes tasya vai tadà 12,308.191d@029E_0326 nàradaþ paramà÷caryam adbhutaü prativãkùya tat 12,308.191d@029E_0327 sa tasmàd vitamàtãràd utthàya munipuügavaþ 12,308.191d@029E_0328 harùeõa mahatà yukto bhàskaraü girim àruhat 12,308.191d@029E_0329 so 'dhiruhya mahàpràj¤a pa÷yate bàlakaü munim 12,308.191d@029E_0330 nirvikàraü tadàsãnaü dhairyeõa mahatànvitam 12,308.191d@029E_0331 taü dçùñvà nàrado bàlam agastyaü munisattamam 12,308.191d@029E_0332 devarùir vardhayàm àsa harùàd amarasaünibham 12,308.191d@029E_0333 diùñyà vardhasi dharmaj¤a dhruvàya munisattama 12,308.191d@029E_0334 bhavatà vijità lokà hitakàma mahàmune 12,308.191d@029E_0335 aùñà÷ãtisahasràõi pràpayitvà nabhastalam 12,308.191d@029E_0336 tad etad bhavatàvàptaü mahàdànaü mahodayam 12,308.191d@029E_0337 naitad indràdibhir devair avàptam çùibhir na ca 12,308.191d@029E_0338 yat tvayàdya mahàpràj¤a pràptaü bàlena kevalam 12,308.191d@029E_0339 svargãyam etad dharmaj¤a dhruvàya munisattama 12,308.191d@029E_0340 bhavatà vijità lokàþ sarvalokahitaiùiõà 12,308.191d@029E_0341 kartavyo bahula÷ caiva tvayà dharmo hy asaü÷ayam 12,308.191d@029E_0342 bhavàn asmin yuge pårve çùir eko guõaiþ smçtaþ 12,308.191d@029E_0343 bhaviùyasi mahàpràj¤a dhruvaþ ÷à÷vata avyayaþ 12,308.191d@029E_0344 tasya tad vacanaü ÷rutvà nàradasya mahàtmanaþ 12,308.191d@029E_0345 abhivàdya yathànyàyam idaü vacanam abravãt 12,308.191d@029E_0346 bhagavan kevalaü bàlyàd avàptaü tapasà vibho 12,308.191d@029E_0347 mayàdya katham apy uktaü kçte teùàü mahàtmanàm 12,308.191d@029E_0348 te gatàþ sahasà sarve vacanàn mama nàrada 12,308.191d@029E_0349 nàkapçùñhaü mahàtmànaþ sa hi dharmaþ samàrjitaþ 12,308.191d@029E_0350 agastyavacanaü ÷rutvà nàrado bharatarùabha 12,308.191d@029E_0351 uvàca paramaprãtas tad vàkyam abhipåjayan 12,308.191d@029E_0352 kiü nàma budhyase ''tmànam agaste pårvanirjitàn 12,308.191d@029E_0353 lokàüs tvayà mahàpràj¤a dharmeõa mahatà ciram 12,308.191d@029E_0354 bhavàn eko muniþ pårvaü vçùabho nàma nàmataþ 12,308.191d@029E_0355 yadà ca varùakoñã vai yugam àsãn mahàvrata 12,308.191d@029E_0356 divyasaükalpakaü nàma pårvakalpe kçte yuge 12,308.191d@029E_0357 yadà dvãpàn samudràü÷ ca parvatàü÷ ca vanàni ca 12,308.191d@029E_0358 viùõuþ saükalpayàm àsa sahitaþ padmayoninà 12,308.191d@029E_0359 tadàpi hi bhavठjàtaþ salilàd dhi svayaü prabho 12,308.191d@029E_0360 puùkaràc ca yathà brahmà yathà toyàc ca pàvakaþ 12,308.191d@029E_0361 tathà tvam api dharmaj¤a svayaübhåþ salilodbhavaþ 12,308.191d@029E_0362 evaü hi kathayàm àsa varadaþ padmasaübhavaþ 12,308.191d@029E_0363 tava sarvaü mahàpràj¤a pårvajanma tapomayam 12,308.191d@029E_0364 agastya uvàca 12,308.191d@029E_0364 tan na te j¤ànasaüj¤eyas tava janma prabudhyatàm 12,308.191d@029E_0365 yathà tathàstu bhagavan diùñyà te çùayo gatàþ 12,308.191d@029E_0366 diùñyà te na vçthà satyà bhagavan vàg udàhçtà 12,308.191d@029E_0367 ahaükàrakçtaü manye na ca satyaü mamànyathà 12,308.191d@029E_0368 vyàsa uvàca 12,308.191d@029E_0368 na smaràmy ançtaü tàta kadà cid api bhàùitam 12,308.191d@029E_0369 yudhiùñhira mahàpràj¤a ÷råyatàü paramàdbhutam 12,308.191d@029E_0370 yac chrutvà manuja÷reùñha kalmaùaü nà÷am eùyati 12,308.191d@029E_0371 bhaviùyati na duþsvapnaþ pàpaü na prabhaviùyati 12,308.191d@029E_0372 nityaü svastikaraü dhanyaü putrapautre bhaviùyati 12,308.191d@029E_0373 bhaviùyati mahàràja jãvaloke 'py anàmayam 12,308.191d@029E_0374 tad idaü kathayiùyàmi kuntãputra nibodha me 12,308.191d@029E_0375 purà dvàda÷avarùeõa yad avàptam agastinà 12,308.191d@029E_0376 sa kadà cin mahàràja mahàtmà kumbhasaübhavaþ 12,308.191d@029E_0377 upavàsasya mahataþ samàptau niyatavrataþ 12,308.191d@029E_0378 upaviùñaþ ÷uciþ snàtaþ samàptau sudhçtavrataþ 12,308.191d@029E_0379 tatas tu sahasà hy eva utpapàta mahàtapàþ 12,308.191d@029E_0380 sa jagàma tadàkà÷aü vàyuneva samuddhataþ 12,308.191d@029E_0381 devagandharvacaritàü gatiü siddhaniùevitàm 12,308.191d@029E_0382 sa siddhacàraõàkãrõàü vidyàdharaniùevitàm 12,308.191d@029E_0383 pràpyàntarikùaü bhagavàn kiü svit kim iti càbravãt 12,308.191d@029E_0384 sa saptamapathaü gatvà pavanasya mahàtapàþ 12,308.191d@029E_0385 sa jagàma tadàkà÷aü vàyuneva samuddhataþ 12,308.191d@029E_0386 devagandharvacaritàü gatiü siddhaniùevitàm 12,308.191d@029E_0387 pa÷yate vimalàþ sarvà di÷o da÷a nçpottama 12,308.191d@029E_0388 vimànàni ca devànàü parvatàü÷ ca vanàni ca 12,308.191d@029E_0389 mahànubhàvàn yakùàü÷ ca sarvataþ pravilokayan 12,308.191d@029E_0390 devatànàü niketàni divyàni bhavanàni ca 12,308.191d@029E_0391 gandharvanagaraü caiva tatra tatrànvavaikùata 12,308.191d@029E_0392 saptadvãpavatãü ramyàü bahuparvata÷obhitàm 12,308.191d@029E_0393 paññaõàgàrakãrõàü ca catuþsàgaramaõóitàm 12,308.191d@029E_0394 so 'pa÷yata mahãü ramyàm agastyo bharatarùabha 12,308.191d@029E_0395 divyena cakùuùà ràjan daivatàni ca bhàrata 12,308.191d@029E_0396 tatas tv àkà÷am àvi÷ya saptavàyupathàü gatim 12,308.191d@029E_0397 agastyo nãyate ràjan dharmeõa bharatarùabha 12,308.191d@029E_0398 sa pa÷yati nabho dãptaü jvàlàrcirbhir nirantaram 12,308.191d@029E_0399 dhåmàndhakàrasaüchannaü pradãptavanasaünibham 12,308.191d@029E_0400 taü dçùñvà vyathitas tv àsãt sa tadà kumbhasaübhavaþ 12,308.191d@029E_0401 kim etad iti càvigna÷ cakre saüsthàm avasthitàm 12,308.191d@029E_0402 tatas tu sahasàgatya daivataü puruùàkçti 12,308.191d@029E_0403 tasthau vai pàr÷vatas tasya agastyasya kçtà¤jaliþ 12,308.191d@029E_0404 sa tu taü pra÷rayàd eva upasaügamya càbravãt 12,308.191d@029E_0405 agastyaþ prayato nityaü ÷ucinà caiva cetasà 12,308.191d@029E_0406 bràhmaõo 'smi mahàbhàga katham abhyàgato nabhaþ 12,308.191d@029E_0407 tataþ pradãptam àlokya ÷aïkitaþ sàdhu kathyatàm 12,308.191d@029E_0408 sa÷arãratayà nedaü viditaü me yathàvidham 12,308.191d@029E_0409 tato 'smi vyathito deva tat prasãda vadasva me 12,308.191d@029E_0410 evaü pçùñaü tadà ràjan muninà daivataü tu tat 12,308.191d@029E_0411 satkçtya vacanaü tasya tato vacanam abravãt 12,308.191d@029E_0412 avagacchàmy agastya tvàm çùiü paramadhàrmikam 12,308.191d@029E_0413 sa÷arãram anupràptam ato 'haü samupasthitaþ 12,308.191d@029E_0414 idaü khalu nabhaþ sarvam agnir eva dhçtavrata 12,308.191d@029E_0415 tato jyotiùam ity uktaü kàraõena na saü÷ayaþ 12,308.191d@029E_0416 jyotãüùy etàs tàrakà vai nakùatràõi grahàüs tathà 12,308.191d@029E_0417 nityaü tàpayate càpi sahasràrcir divàkaraþ 12,308.191d@029E_0418 idaü tu dahanàkàraü yat pa÷yasi dhçtavrata 12,308.191d@029E_0419 svargas tatra mahàtejà dàhanaü pàvakasya ca 12,308.191d@029E_0420 tatràrciùmàn hutavaho lokatrayacaro mahàn 12,308.191d@029E_0421 svayam agniþ sthito vipra ato dãptam idaü nabhaþ 12,308.191d@029E_0422 atrastham abhigacchanti devàþ sarùigaõàs tadà 12,308.191d@029E_0423 hutà÷anaü mahàbhàgaü varadaü ca svayaüprabham 12,308.191d@029E_0424 atrasthaü varadaü devaü sarvadevanamaskçtaþ 12,308.191d@029E_0425 adhigacchati devànàü ÷àntyarthaü madhusådanaþ 12,308.191d@029E_0426 atrasthaü daivatair brahma devaloka÷ ca nirmitaþ 12,308.191d@029E_0427 parvatà÷ ca samudrà÷ ca dvãpà÷ ca saritas tathà 12,308.191d@029E_0428 etat tat prathamaü sthànam agnes trailokyapåjitam 12,308.191d@029E_0429 pradãptaü yat tvam àlokya ÷aïkito 'bhår dvijottama 12,308.191d@029E_0430 tad etan nirvi÷aïkas tvaü mune pravi÷a mà vyathàþ 12,308.191d@029E_0431 nedaü dharmàtmanà dãptaü nabhaþ pavana÷ãtalam 12,308.191d@029E_0432 tasya tad vacanaü ÷rutvà daivatasya dhçtavrataþ 12,308.191d@029E_0433 satkçtya tad asaümohàd vive÷a sa munir nabhaþ 12,308.191d@029E_0434 sa pa÷yamànas tatrasthàn devàn çùigaõàüs tathà 12,308.191d@029E_0435 jagàma dç÷yamàna÷ ca påjyamàna÷ ca tair api 12,308.191d@029E_0436 sa tan nabho mahàtejà vive÷a hima÷ãtalam 12,308.191d@029E_0437 maharùir daivatàkãrõaü padmair iva jalà÷ayam 12,308.191d@029E_0438 tatrasthàni vimànàni daivatànàü dadar÷a ca 12,308.191d@029E_0439 sadhvajàni patàkà÷ ca savimànàü÷ ca toraõàn 12,308.191d@029E_0440 gandharvàü÷ caiva dharmàtmà prançttàü÷ càpsarogaõàn 12,308.191d@029E_0441 so 'pa÷yata mahàtejàs tasmin hautà÷ane ha khe 12,309.001 yudhiùñhira uvàca 12,309.001a kathaü nirvedam àpannaþ ÷uko vaiyàsakiþ purà 12,309.001c etad icchàmi kauravya ÷rotuü kautåhalaü hi me 12,309.001d*0786_01 avyaktavyaktatattvànàü ni÷cayaü buddhini÷cayam 12,309.001d*0786_02 vaktum arhasi kauravya devasyàjasya yà kçtiþ 12,309.002 bhãùma uvàca 12,309.002a pràkçtena suvçttena carantam akutobhayam 12,309.002c adhyàpya kçtsnaü svàdhyàyam anva÷àd vai pità sutam 12,309.003a dharmaü putra niùevasva sutãkùõau hi himàtapau 12,309.003c kùutpipàse ca vàyuü ca jaya nityaü jitendriyaþ 12,309.004a satyam àrjavam akrodham anasåyàü damaü tapaþ 12,309.004c ahiüsàü cànç÷aüsyaü ca vidhivat paripàlaya 12,309.005a satye tiùñha rato dharme hitvà sarvam anàrjavam 12,309.005c devatàtithi÷eùeõa yàtràü pràõasya saü÷raya 12,309.006a phenapàtropame dehe jãve ÷akunivat sthite 12,309.006c anitye priyasaüvàse kathaü svapiùi putraka 12,309.007a apramatteùu jàgratsu nityayukteùu ÷atruùu 12,309.007c antaraü lipsamàneùu bàlas tvaü nàvabudhyase 12,309.008a gaõyamàneùu varùeùu kùãyamàõe tathàyuùi 12,309.008c jãvite ÷iùyamàõe ca kim utthàya na dhàvasi 12,309.009a aihalaukikam ãhante màüsa÷oõitavardhanam 12,309.009c pàralaukikakàryeùu prasuptà bhç÷anàstikàþ 12,309.010a dharmàya ye 'bhyasåyanti buddhimohànvità naràþ 12,309.010c apathà gacchatàü teùàm anuyàtàpi pãóyate 12,309.011a ye tu tuùñàþ suniyatàþ satyàgamaparàyaõàþ 12,309.011c dharmyaü panthànam àråóhàs tàn upàssva ca pçccha ca 12,309.012a upadhàrya mataü teùàü vçddhànàü dharmadar÷inàm 12,309.012c niyaccha parayà buddhyà cittam utpathagàmi vai 12,309.013a adyakàlikayà buddhyà dåre ÷va iti nirbhayàþ 12,309.013c sarvabhakùà na pa÷yanti karmabhåmiü vicetasaþ 12,309.014a dharmaniþ÷reõim àsthàya kiü cit kiü cit samàruha 12,309.014c ko÷akàravad àtmànaü veùñayan nàvabudhyase 12,309.015a nàstikaü bhinnamaryàdaü kålapàtam ivàsthiram 12,309.015c vàmataþ kuru visrabdho naraü veõum ivoddhatam 12,309.016a kàmaü krodhaü ca mçtyuü ca pa¤cendriyajalàü nadãm 12,309.016c nàvaü dhçtimayãü kçtvà janmadurgàõi saütara 12,309.017a mçtyunàbhyàhate loke jarayà paripãóite 12,309.017c amoghàsu patantãùu dharmayànena saütara 12,309.018a tiùñhantaü ca ÷ayànaü ca mçtyur anveùate yadà 12,309.018c nirvçtiü labhase kasmàd akasmàn mçtyunà÷itaþ 12,309.019a saücinvànakam evainaü kàmànàm avitçptakam 12,309.019c vçkãvoraõam àsàdya mçtyur àdàya gacchati 12,309.020a krama÷aþ saücita÷ikho dharmabuddhimayo mahàn 12,309.020c andhakàre praveùñavye dãpo yatnena dhàryatàm 12,309.021a saüpatan dehajàlàni kadà cid iha mànuùe 12,309.021c bràhmaõyaü labhate jantus tat putra paripàlaya 12,309.022a bràhmaõasya hi deho 'yaü na kàmàrthàya jàyate 12,309.022c iha kle÷àya tapase pretya tv anupamaü sukham 12,309.023a bràhmaõyaü bahubhir avàpyate tapobhis; tal labdhvà na paripaõena heóitavyam 12,309.023c svàdhyàye tapasi dame ca nityayuktaþ; kùemàrthã ku÷alaparaþ sadà yatasva 12,309.024a avyaktaprakçtir ayaü kalà÷arãraþ; såkùmàtmà kùaõatruñi÷o nimeùaromà 12,309.024c çtvàsyaþ samabala÷uklakçùõanetro; màüsàïgo dravati vayohayo naràõàm 12,309.025a taü dçùñvà prasçtam ajasram ugravegaü; gacchantaü satatam ihàvyapekùamàõam 12,309.025c cakùus te yadi na parapraõetçneyaü; dharme te bhavatu manaþ paraü ni÷amya 12,309.026a ye 'mã tu pracalitadharmakàmavçttàþ; kro÷antaþ satatam aniùñasaüprayogàþ 12,309.026c kli÷yante parigatavedanà÷arãrà; bahvãbhiþ subhç÷am adharmavàsanàbhiþ 12,309.027a ràjà dharmaparaþ sadà ÷ubhagoptà; samãkùya sukçtinàü dadhàti lokàn 12,309.027c bahuvidham api carataþ pradi÷ati; sukham anupagataü niravadyam 12,309.028a ÷vàno bhãùaõàyomukhàni vayàüsi; vaóagçdhrakulapakùiõàü ca saüghàþ 12,309.028c naràü kadane rudhirapà guruvacana;nudam uparataü vi÷asanti 12,309.029a maryàdà niyatàþ svayaübhuvà ya ihemàþ; prabhinatti da÷aguõà manonugatvàt 12,309.029c nivasati bhç÷am asukhaü pitçviùaya;vipinam avagàhya sa pàpaþ 12,309.030a yo lubdhaþ subhç÷aü priyànçta÷ ca manuùyaþ; satatanikçtiva¤canàratiþ syàt 12,309.030c upanidhibhir asukhakçt sa paramanirayago; bhç÷am asukham anubhavati duùkçtakarmà 12,309.031a uùõàü vaitaraõãü mahànadãm; avagàóho 'sipatravanabhinnagàtraþ 12,309.031c para÷uvana÷ayo nipatito; vasati ca mahàniraye bhç÷àrtaþ 12,309.032a mahàpadàni katthase na càpy avekùase param 12,309.032c cirasya mçtyukàrikàm anàgatàü na budhyase 12,309.033a prayàsyatàü kim àsyate samutthitaü mahad bhayam 12,309.033c atipramàthi dàruõaü sukhasya saüvidhãyatàm 12,309.034a purà mçtaþ praõãyase yamasya mçtyu÷àsanàt 12,309.034c tad antikàya dàruõaiþ prayatnam àrjave kuru 12,309.035a purà samålabàndhavaü prabhur haraty aduþkhavit 12,309.035c taveha jãvitaü yamo na càsti tasya vàrakaþ 12,309.036a purà vivàti màruto yamasya yaþ puraþsaraþ 12,309.036c puraika eva nãyase kuruùva sàüparàyikam 12,309.037a purà sahikka eva te pravàti màruto 'ntakaþ 12,309.037c purà ca vibhramanti te di÷o mahàbhayàgame 12,309.038a smçti÷ ca saünirudhyate purà taveha putraka 12,309.038c samàkulasya gacchataþ samàdhim uttamaü kuru 12,309.039a kçtàkçte ÷ubhà÷ubhe pramàdakarmaviplute 12,309.039c smaran purà na tapyase nidhatsva kevalaü nidhim 12,309.040a purà jarà kalevaraü vijarjarãkaroti te 12,309.040c balàïgaråpahàriõã nidhatsva kevalaü nidhim 12,309.041a purà ÷arãram antako bhinatti rogasàyakaiþ 12,309.041c prasahya jãvitakùaye tapo mahat samàcara 12,309.042a purà vçkà bhayaükarà manuùyadehagocaràþ 12,309.042c abhidravanti sarvato yatasva puõya÷ãlane 12,309.043a puràndhakàram ekako 'nupa÷yasi tvarasva vai 12,309.043c purà hiraõmayàn nagàn nirãkùase 'drimårdhani 12,309.044a purà kusaügatàni te suhçnmukhà÷ ca ÷atravaþ 12,309.044c vicàlayanti dar÷anàd ghañasva putra yat param 12,309.045a dhanasya yasya ràjato bhayaü na càsti caurataþ 12,309.045c mçtaü ca yan na mu¤cati samarjayasva tad dhanam 12,309.046a na tatra saüvibhajyate svakarmabhiþ parasparam 12,309.046c yad eva yasya yautakaü tad eva tatra so '÷nute 12,309.047a paratra yena jãvyate tad eva putra dãyatàm 12,309.047c dhanaü yad akùayaü dhruvaü samarjayasva tat svayam 12,309.048a na yàvad eva pacyate mahàjanasya yàvakam 12,309.048c apakva eva yàvake purà praõãyase tvara 12,309.049a na màtçpitçbàndhavà na saüstutaþ priyo janaþ 12,309.049c anuvrajanti saükañe vrajantam ekapàtinam 12,309.050a yad eva karma kevalaü svayaü kçtaü ÷ubhà÷ubham 12,309.050c tad eva tasya yautakaü bhavaty amutra gacchataþ 12,309.051a hiraõyaratnasaücayàþ ÷ubhà÷ubhena saücitàþ 12,309.051c na tasya dehasaükùaye bhavanti kàryasàdhakàþ 12,309.052a paratragàmikasya te kçtàkçtasya karmaõaþ 12,309.052c na sàkùir àtmanà samo nçõàm ihàsti ka÷ cana 12,309.053a manuùyadeha÷ånyakaü bhavaty amutra gacchataþ 12,309.053c prapa÷ya buddhicakùuùà pradç÷yate hi sarvataþ 12,309.054a ihàgnisåryavàyavaþ ÷arãram à÷ritàs trayaþ 12,309.054c ta eva tasya sàkùiõo bhavanti dharmadar÷inaþ 12,309.055a yathàni÷eùu sarvataþspç÷atsu sarvadàriùu 12,309.055c prakà÷agåóhavçttiùu svadharmam eva pàlaya 12,309.056a anekapàripanthike viråparaudrarakùite 12,309.056c svam eva karma rakùyatàü svakarma tatra gacchati 12,309.057a na tatra saüvibhajyate svakarmaõà parasparam 12,309.057c yathàkçtaü svakarmajaü tad eva bhujyate phalam 12,309.058a yathàpsarogaõàþ phalaü sukhaü maharùibhiþ saha 12,309.058c tathàpnuvanti karmato vimànakàmagàminaþ 12,309.059a yatheha yat kçtaü ÷ubhaü vipàpmabhiþ kçtàtmabhiþ 12,309.059c tad àpnuvanti mànavàs tathà vi÷uddhayonayaþ 12,309.060a prajàpateþ salokatàü bçhaspateþ ÷atakratoþ 12,309.060c vrajanti te paràü gatiü gçhasthadharmasetubhiþ 12,309.061a sahasra÷o 'py aneka÷aþ pravaktum utsahàmahe 12,309.061c abuddhimohanaü punaþ prabhur vinà na yàvakam 12,309.062a gatà dviraùñavarùatà dhruvo 'si pa¤caviü÷akaþ 12,309.062c kuruùva dharmasaücayaü vayo hi te 'tivartate 12,309.063a purà karoti so 'ntakaþ pramàdagomukhaü damam 12,309.063c yathàgçhãtam utthitaü tvarasva dharmapàlane 12,309.064a yadà tvam eva pçùñhatas tvam agrato gamiùyasi 12,309.064c tathà gatiü gamiùyataþ kim àtmanà pareõa và 12,309.065a yad ekapàtinàü satàü bhavaty amutra gacchatàm 12,309.065c bhayeùu sàüparàyikaü nidhatsva taü mahànidhim 12,309.066a sakålamålabàndhavaü prabhur haraty asaïgavàn 12,309.066c na santi yasya vàrakàþ kuruùva dharmasaünidhim 12,309.067a idaü nidar÷anaü mayà taveha putra saümatam 12,309.067c svadar÷anànumànataþ pravarõitaü kuruùva tat 12,309.068a dadhàti yaþ svakarmaõà dhanàni yasya kasya cit 12,309.068c abuddhimohajair guõaiþ ÷ataika eva yujyate 12,309.069a ÷rutaü samartham astu te prakurvataþ ÷ubhàþ kriyàþ 12,309.069c tad eva tatra dar÷anaü kçtaj¤am arthasaühitam 12,309.070a nibandhanã rajjur eùà yà gràme vasato ratiþ 12,309.070c chittvainàü sukçto yànti nainàü chindanti duùkçtaþ 12,309.071a kiü te dhanena kiü bandhubhis te; kiü te putraiþ putraka yo mariùyasi 12,309.071c àtmànam anviccha guhàü praviùñaü; pitàmahàs te kva gatà÷ ca sarve 12,309.072a ÷vaþkàryam adya kurvãta pårvàhõe càparàhõikam 12,309.072b*0787_01 na hi pratãkùate mçtyuþ kçtaü vàsya na và kçtam 12,309.072c ko hi tad veda kasyàdya mçtyusenà nivekùyate 12,309.073a anugamya ÷ma÷ànàntaü nivartantãha bàndhavàþ 12,309.073c agnau prakùipya puruùaü j¤àtayaþ suhçdas tathà 12,309.074a nàstikàn niranukro÷àn naràn pàpamatau sthitàn 12,309.074c vàmataþ kuru vi÷rabdhaü paraü prepsur atandritaþ 12,309.075a evam abhyàhate loke kàlenopanipãóite 12,309.075c sumahad dhairyam àlambya dharmaü sarvàtmanà kuru 12,309.076a athemaü dar÷anopàyaü samyag yo vetti mànavaþ 12,309.076c samyak sa dharmaü kçtveha paratra sukham edhate 12,309.077a na dehabhede maraõaü vijànatàü; na ca praõà÷aþ svanupàlite pathi 12,309.077c dharmaü hi yo vardhayate sa paõóito; ya eva dharmàc cyavate sa muhyati 12,309.078a prayuktayoþ karmapathi svakarmaõoþ; phalaü prayoktà labhate yathàvidhi 12,309.078c nihãnakarmà nirayaü prapadyate; triviùñapaü gacchati dharmapàragaþ 12,309.079a sopànabhåtaü svargasya mànuùyaü pràpya durlabham 12,309.079c tathàtmànaü samàdadhyàd bhra÷yeta na punar yathà 12,309.080a yasya notkràmati matiþ svargamàrgànusàriõã 12,309.080c tam àhuþ puõyakarmàõam a÷ocyaü mitrabàndhavaiþ 12,309.081a yasya nopahatà buddhir ni÷cayeùv avalambate 12,309.081c svarge kçtàvakà÷asya tasya nàsti mahad bhayam 12,309.082a tapovaneùu ye jàtàs tatraiva nidhanaü gatàþ 12,309.082c teùàm alpataro dharmaþ kàmabhogam ajànatàm 12,309.083a yas tu bhogàn parityajya ÷arãreõa tapa÷ caret 12,309.083c na tena kiü cin na pràptaü tan me bahumataü phalam 12,309.084a màtàpitçsahasràõi putradàra÷atàni ca 12,309.084c anàgatàny atãtàni kasya te kasya và vayam 12,309.084d*0788_01 aham eko na me ka÷ cid ahaü vàpi na kasya cit 12,309.084d*0788_02 taü na pa÷yàmi yasyàhaü taü na pa÷yàmi yo mama 12,309.085a na teùàü bhavatà kàryaü na kàryaü tava tair api 12,309.085c svakçtais tàni yàtàni bhavàü÷ caiva gamiùyati 12,309.086a iha loke hi dhaninaþ paro 'pi svajanàyate 12,309.086c svajanas tu daridràõàü jãvatàm eva na÷yati 12,309.087a saücinoty a÷ubhaü karma kalatràpekùayà naraþ 12,309.087c tataþ kle÷am avàpnoti paratreha tathaiva ca 12,309.088a pa÷ya tvaü chidrabhåtaü hi jãvalokaü svakarmaõà 12,309.088c tat kuruùva tathà putra kçtsnaü yat samudàhçtam 12,309.089a tad etat saüpradç÷yaiva karmabhåmiü pravi÷ya tàm 12,309.089c ÷ubhàny àcaritavyàni paralokam abhãpsatà 12,309.090a màsartusaüj¤àparivartakena; såryàgninà ràtridivendhanena 12,309.090c svakarmaniùñhàphalasàkùikeõa; bhåtàni kàlaþ pacati prasahya 12,309.091a dhanena kiü yan na dadàti nà÷nute; balena kiü yena ripån na bàdhate 12,309.091c ÷rutena kiü yena na dharmam àcaret; kim àtmanà yo na jitendriyo va÷ã 12,309.092a idaü dvaipàyanavaco hitam uktaü ni÷amya tu 12,309.092c ÷uko gataþ parityajya pitaraü mokùade÷ikam 12,310.001 yudhiùñhira uvàca 12,310.001a kathaü vyàsasya dharmàtmà ÷uko jaj¤e mahàtapàþ 12,310.001c siddhiü ca paramàü pràptas tan me bråhi pitàmaha 12,310.002a kasyàü cotpàdayàm àsa ÷ukaü vyàsas tapodhanaþ 12,310.002c na hy asya jananãü vidma janma càgryaü mahàtmanaþ 12,310.003a kathaü ca bàlasya sataþ såkùmaj¤àne gatà matiþ 12,310.003c yathà nànyasya loke 'smin dvitãyasyeha kasya cit 12,310.004a etad icchàmy ahaü ÷rotuü vistareõa mahàdyute 12,310.004c na hi me tçptir astãha ÷çõvato 'mçtam uttamam 12,310.005a màhàtmyam àtmayogaü ca vij¤ànaü ca ÷ukasya ha 12,310.005c yathàvad ànupårvyeõa tan me bråhi pitàmaha 12,310.006 bhãùma uvàca 12,310.006a na hàyanair na palitair na vittena na bandhubhiþ 12,310.006c çùaya÷ cakrire dharmaü yo 'nåcànaþ sa no mahàn 12,310.007a tapomålam idaü sarvaü yan màü pçcchasi pàõóava 12,310.007c tad indriyàõi saüyamya tapo bhavati nànyathà 12,310.008a indriyàõàü prasaïgena doùam çcchaty asaü÷ayam 12,310.008c saüniyamya tu tàny eva siddhiü pràpnoti mànavaþ 12,310.009a a÷vamedhasahasrasya vàjapeya÷atasya ca 12,310.009c yogasya kalayà tàta na tulyaü vidyate phalam 12,310.010a atra te vartayiùyàmi janmayogaphalaü yathà 12,310.010c ÷ukasyàgryàü gatiü caiva durvidàm akçtàtmabhiþ 12,310.011a meru÷çïge kila purà karõikàravanàyute 12,310.011c vijahàra mahàdevo bhãmair bhåtagaõair vçtaþ 12,310.012a ÷ailaràjasutà caiva devã tatràbhavat purà 12,310.012c tatra divyaü tapas tepe kçùõadvaipàyanaþ prabhuþ 12,310.013a yogenàtmànam àvi÷ya yogadharmaparàyaõaþ 12,310.013c dhàrayan sa tapas tepe putràrthaü kurusattama 12,310.014a agner bhåmer apàü vàyor antarikùasya càbhibho 12,310.014c vãryeõa saümitaþ putro mama bhåyàd iti sma ha 12,310.015a saükalpenàtha so 'nena duùpràpeõàkçtàtmabhiþ 12,310.015c varayàm àsa deve÷am àsthitas tapa uttamam 12,310.016a atiùñhan màrutàhàraþ ÷ataü kila samàþ prabhuþ 12,310.016c àràdhayan mahàdevaü bahuråpam umàpatim 12,310.017a tatra brahmarùaya÷ caiva sarve devarùayas tathà 12,310.017c lokapàlà÷ ca loke÷aü sàdhyà÷ ca vasubhiþ saha 12,310.018a àdityà÷ caiva rudrà÷ ca divàkarani÷àkarau 12,310.018c maruto màruta÷ caiva sàgaràþ saritas tathà 12,310.019a a÷vinau devagandharvàs tathà nàradaparvatau 12,310.019c vi÷vàvasu÷ ca gandharvaþ siddhà÷ càpsarasàü gaõàþ 12,310.020a tatra rudro mahàdevaþ karõikàramayãü ÷ubhàm 12,310.020c dhàrayàõaþ srajaü bhàti jyotsnàm iva ni÷àkaraþ 12,310.021a tasmin divye vane ramye devadevarùisaükule 12,310.021c àsthitaþ paramaü yogam çùiþ putràrtham udyataþ 12,310.022a na càsya hãyate varõo na glànir upajàyate 12,310.022c trayàõàm api lokànàü tad adbhutam ivàbhavat 12,310.023a jañà÷ ca tejasà tasya vai÷vànara÷ikhopamàþ 12,310.023c prajvalantyaþ sma dç÷yante yuktasyàmitatejasaþ 12,310.024a màrkaõóeyo hi bhagavàn etad àkhyàtavàn mama 12,310.024c sa devacaritànãha kathayàm àsa me sadà 12,310.025a tà etàdyàpi kçùõasya tapasà tena dãpitàþ 12,310.025c agnivarõà jañàs tàta prakà÷ante mahàtmanaþ 12,310.026a evaüvidhena tapasà tasya bhaktyà ca bhàrata 12,310.026c mahe÷varaþ prasannàtmà cakàra manasà matim 12,310.026d*0789_01 tatas tasya mahàdevo dar÷ayàm àsa sàmbikaþ 12,310.027a uvàca cainaü bhagavàüs tryambakaþ prahasann iva 12,310.027c evaüvidhas te tanayo dvaipàyana bhaviùyati 12,310.028a yathà hy agnir yathà vàyur yathà bhåmir yathà jalam 12,310.028c yathà ca khaü tathà ÷uddho bhaviùyati suto mahàn 12,310.029a tadbhàvabhàvã tadbuddhis tadàtmà tadapà÷rayaþ 12,310.029c tejasàvçtya lokàüs trãn ya÷aþ pràpsyati kevalam 12,311.001 bhãùma uvàca 12,311.001a sa labdhvà paramaü devàd varaü satyavatãsutaþ 12,311.001c araõãü tv atha saügçhya mamanthàgnicikãrùayà 12,311.002a atha råpaü paraü ràjan bibhratãü svena tejasà 12,311.002c ghçtàcãü nàmàpsarasam apa÷yad bhagavàn çùiþ 12,311.003a çùir apsarasaü dçùñvà sahasà kàmamohitaþ 12,311.003c abhavad bhagavàn vyàso vane tasmin yudhiùñhira 12,311.004a sà ca kçtvà tadà vyàsaü kàmasaüvignamànasam 12,311.004c ÷ukã bhåtvà mahàràja ghçtàcã samupàgamat 12,311.005a sa tàm apsarasaü dçùñvà råpeõànyena saüvçtàm 12,311.005c ÷arãrajenànugataþ sarvagàtràtigena ha 12,311.006a sa tu dhairyeõa mahatà nigçhõan hçcchayaü muniþ 12,311.006c na ÷a÷àka niyantuü tad vyàsaþ pravisçtaü manaþ 12,311.006e bhàvitvàc caiva bhàvasya ghçtàcyà vapuùà hçtaþ 12,311.007a yatnàn niyacchatas tasya muner agnicikãrùayà 12,311.007c araõyàm eva sahasà tasya ÷ukram avàpatat 12,311.008a so 'vi÷aïkena manasà tathaiva dvijasattamaþ 12,311.008c araõãü mamantha brahmarùis tasyàü jaj¤e ÷uko nçpa 12,311.009a ÷ukre nirmathyamàne tu ÷uko jaj¤e mahàtapàþ 12,311.009c paramarùir mahàyogã araõãgarbhasaübhavaþ 12,311.010a yathàdhvare samiddho 'gnir bhàti havyam upàttavàn 12,311.010c tathàråpaþ ÷uko jaj¤e prajvalann iva tejasà 12,311.011a bibhrat pitu÷ ca kauravya råpavarõam anuttamam 12,311.011c babhau tadà bhàvitàtmà vidhåmo 'gnir iva jvalan 12,311.012a taü gaïgà saritàü ÷reùñhà merupçùñhe jane÷vara 12,311.012c svaråpiõã tadàbhyetya snàpayàm àsa vàriõà 12,311.013a antarikùàc ca kauravya daõóaþ kçùõàjinaü ca ha 12,311.013c papàta bhuvi ràjendra ÷ukasyàrthe mahàtmanaþ 12,311.014a jegãyante sma gandharvà nançtu÷ càpsarogaõàþ 12,311.014c devadundubhaya÷ caiva pràvàdyanta mahàsvanàþ 12,311.015a vi÷vàvasu÷ ca gandharvas tathà tumburunàradau 12,311.015c hàhàhåhå ca gandharvau tuùñuvuþ ÷ukasaübhavam 12,311.016a tatra ÷akrapurogà÷ ca lokapàlàþ samàgatàþ 12,311.016c devà devarùaya÷ caiva tathà brahmarùayo 'pi ca 12,311.017a divyàni sarvapuùpàõi pravavarùàtra màrutaþ 12,311.017c jaïgamaü sthàvaraü caiva prahçùñam abhavaj jagat 12,311.018a taü mahàtmà svayaü prãtyà devyà saha mahàdyutiþ 12,311.018c jàtamàtraü muneþ putraü vidhinopànayat tadà 12,311.019a tasya deve÷varaþ ÷akro divyam adbhutadar÷anam 12,311.019c dadau kamaõóaluü prãtyà devavàsàüsi càbhibho 12,311.020a haüsà÷ ca ÷atapatrà÷ ca sàrasà÷ ca sahasra÷aþ 12,311.020c pradakùiõam avartanta ÷ukà÷ càùà÷ ca bhàrata 12,311.021a àraõeyas tathà divyaü pràpya janma mahàdyutiþ 12,311.021c tatraivovàsa medhàvã vratacàrã samàhitaþ 12,311.022a utpannamàtraü taü vedàþ sarahasyàþ sasaügrahàþ 12,311.022c upatasthur mahàràja yathàsya pitaraü tathà 12,311.023a bçhaspatiü tu vavre sa vedavedàïgabhàùyavit 12,311.023c upàdhyàyaü mahàràja dharmam evànucintayan 12,311.024a so 'dhãtya vedàn akhilàn sarahasyàn sasaügrahàn 12,311.024c itihàsaü ca kàrtsnyena ràja÷àstràõi càbhibho 12,311.025a gurave dakùiõàü dattvà samàvçtto mahàmuniþ 12,311.025c ugraü tapaþ samàrebhe brahmacàrã samàhitaþ 12,311.026a devatànàm çùãõàü ca bàlye 'pi sa mahàtapàþ 12,311.026c saümantraõãyo mànya÷ ca j¤ànena tapasà tathà 12,311.027a na tv asya ramate buddhir à÷rameùu naràdhipa 12,311.027c triùu gàrhasthyamåleùu mokùadharmànudar÷inaþ 12,312.001 bhãùma uvàca 12,312.001a sa mokùam anucintyaiva ÷ukaþ pitaram abhyagàt 12,312.001c pràhàbhivàdya ca guruü ÷reyorthã vinayànvitaþ 12,312.002a mokùadharmeùu ku÷alo bhagavàn prabravãtu me 12,312.002c yathà me manasaþ ÷àntiþ paramà saübhavet prabho 12,312.003a ÷rutvà putrasya vacanaü paramarùir uvàca tam 12,312.003c adhãùva putra mokùaü vai dharmàü÷ ca vividhàn api 12,312.004a pitur niyogàj jagràha ÷uko brahmavidàü varaþ 12,312.004c yoga÷àstraü ca nikhilaü kàpilaü caiva bhàrata 12,312.005a sa taü bràhmyà ÷riyà yuktaü brahmatulyaparàkramam 12,312.005c mene putraü yadà vyàso mokùavidyàvi÷àradam 12,312.006a uvàca gaccheti tadà janakaü mithile÷varam 12,312.006c sa te vakùyati mokùàrthaü nikhilena vi÷eùataþ 12,312.007a pitur niyogàd agaman maithilaü janakaü nçpam 12,312.007c praùñuü dharmasya niùñhàü vai mokùasya ca paràyaõam 12,312.008a ukta÷ ca mànuùeõa tvaü pathà gacchety avismitaþ 12,312.008c na prabhàveõa gantavyam antarikùacareõa vai 12,312.009a àrjaveõaiva gantavyaü na sukhànveùiõà pathà 12,312.009c nànveùñavyà vi÷eùàs tu vi÷eùà hi prasaïginaþ 12,312.010a ahaükàro na kartavyo yàjye tasmin naràdhipe 12,312.010c sthàtavyaü ca va÷e tasya sa te chetsyati saü÷ayam 12,312.011a sa dharmaku÷alo ràjà mokùa÷àstravi÷àradaþ 12,312.011c yàjyo mama sa yad bråyàt tat kàryam avi÷aïkayà 12,312.012a evam uktaþ sa dharmàtmà jagàma mithilàü muniþ 12,312.012c padbhyàü ÷akto 'ntarikùeõa kràntuü bhåmiü sasàgaràm 12,312.013a sa girãü÷ càpy atikramya nadãs tãrtvà saràüsi ca 12,312.013c bahuvyàlamçgàkãrõà vividhà÷ càñavãs tathà 12,312.014a meror hare÷ ca dve varùe varùaü haimavataü tathà 12,312.014c krameõaiva vyatikramya bhàrataü varùam àsadat 12,312.015a sa de÷àn vividhàn pa÷yaü÷ cãnahåõaniùevitàn 12,312.015c àryàvartam imaü de÷am àjagàma mahàmuniþ 12,312.016a pitur vacanam àj¤àya tam evàrthaü vicintayan 12,312.016c adhvànaü so 'ticakràma khe 'caraþ khe carann iva 12,312.017a pattanàni ca ramyàõi sphãtàni nagaràõi ca 12,312.017c ratnàni ca vicitràõi ÷ukaþ pa÷yan na pa÷yati 12,312.018a udyànàni ca ramyàõi tathaivàyatanàni ca 12,312.018c puõyàni caiva tãrthàni so 'tikramya tathàdhvanaþ 12,312.019a so 'cireõaiva kàlena videhàn àsasàda ha 12,312.019c rakùitàn dharmaràjena janakena mahàtmanà 12,312.020a tatra gràmàn bahån pa÷yan bahvannarasabhojanàn 12,312.020c pallãghoùàn samçddhàü÷ ca bahugokulasaükulàn 12,312.021a sphãtàü÷ ca ÷àliyavasair haüsasàrasasevitàn 12,312.021c padminãbhi÷ ca ÷ata÷aþ ÷rãmatãbhir alaükçtàn 12,312.022a sa videhàn atikramya samçddhajanasevitàn 12,312.022c mithilopavanaü ramyam àsasàda maharddhimat 12,312.023a hastya÷varathasaükãrõaü naranàrãsamàkulam 12,312.023c pa÷yann apa÷yann iva tat samatikràmad acyutaþ 12,312.024a manasà taü vahan bhàraü tam evàrthaü vicintayan 12,312.024c àtmàràmaþ prasannàtmà mithilàm àsasàda ha 12,312.025a tasyà dvàraü samàsàdya dvàrapàlair nivàritaþ 12,312.025c sthito dhyànaparo mukto viditaþ pravive÷a ha 12,312.026a sa ràjamàrgam àsàdya samçddhajanasaükulam 12,312.026c pàrthivakùayam àsàdya niþ÷aïkaþ pravive÷a ha 12,312.027a tatràpi dvàrapàlàs tam ugravàco nyaùedhayan 12,312.027c tathaiva ca ÷ukas tatra nirmanyuþ samatiùñhata 12,312.028a na càtapàdhvasaütaptaþ kùutpipàsà÷ramànvitaþ 12,312.028c pratàmyati glàyati và nàpaiti ca tathàtapàt 12,312.029a teùàü tu dvàrapàlànàm ekaþ ÷okasamanvitaþ 12,312.029c madhyaügatam ivàdityaü dçùñvà ÷ukam avasthitam 12,312.030a påjayitvà yathànyàyam abhivàdya kçtà¤jaliþ 12,312.030c pràve÷ayat tataþ kakùyàü dvitãyàü ràjave÷manaþ 12,312.031a tatràsãnaþ ÷ukas tàta mokùam evànucintayan 12,312.031c chàyàyàm àtape caiva samadar÷ã mahàdyutiþ 12,312.032a taü muhårtàd ivàgamya ràj¤o mantrã kçtà¤jaliþ 12,312.032c pràve÷ayat tataþ kakùyàü tçtãyàü ràjave÷manaþ 12,312.033a tatràntaþpurasaübaddhaü mahac caitrarathopamam 12,312.033c suvibhaktajalàkrãóaü ramyaü puùpitapàdapam 12,312.034a tad dar÷ayitvà sa ÷ukaü mantrã kànanam uttamam 12,312.034b*0790_01 ÷ukaü pràve÷ayan mantrã pramadàvanam uttamam 12,312.034c arham àsanam àdi÷ya ni÷cakràma tataþ punaþ 12,312.035a taü càruveùàþ su÷roõyas taruõyaþ priyadar÷anàþ 12,312.035c såkùmaraktàmbaradharàs taptakà¤canabhåùaõàþ 12,312.036a saülàpollàpaku÷alà nçttagãtavi÷àradàþ 12,312.036c smitapårvàbhibhàùiõyo råpeõàpsarasàü samàþ 12,312.037a kàmopacàraku÷alà bhàvaj¤àþ sarvakovidàþ 12,312.037c paraü pa¤cà÷ato nàryo vàramukhyàþ samàdravan 12,312.038a pàdyàdãni pratigràhya påjayà parayàrcya ca 12,312.038c de÷akàlopapannena sàdhvannenàpy atarpayan 12,312.039a tasya bhuktavatas tàta tad antaþpurakànanam 12,312.039c suramyaü dar÷ayàm àsur ekaika÷yena bhàrata 12,312.040a krãóantya÷ ca hasantya÷ ca gàyantya÷ caiva tàþ ÷ukam 12,312.040c udàrasattvaü sattvaj¤àþ sarvàþ paryacaraüs tadà 12,312.041a àraõeyas tu ÷uddhàtmà trisaüdehas trikarmakçt 12,312.041c va÷yendriyo jitakrodho na hçùyati na kupyati 12,312.042a tasmai ÷ayyàsanaü divyaü varàrhaü ratnabhåùitam 12,312.042c spardhyàstaraõasaüstãrõaü dadus tàþ paramastriyaþ 12,312.043a pàda÷aucaü tu kçtvaiva ÷ukaþ saüdhyàm upàsya ca 12,312.043c niùasàdàsane puõye tam evàrthaü vicintayan 12,312.044a pårvaràtre tu tatràsau bhåtvà dhyànaparàyaõaþ 12,312.044c madhyaràtre yathànyàyaü nidràm àhàrayat prabhuþ 12,312.045a tato muhårtàd utthàya kçtvà ÷aucam anantaram 12,312.045c strãbhiþ parivçto dhãmàn dhyànam evànvapadyata 12,312.046a anena vidhinà kàrùõis tad ahaþ÷eùam acyutaþ 12,312.046c tàü ca ràtriü nçpakule vartayàm àsa bhàrata 12,313.001 bhãùma uvàca 12,313.001a tataþ sa ràjà janako mantribhiþ saha bhàrata 12,313.001c puraþ purohitaü kçtvà sarvàõy antaþpuràõi ca 12,313.002a àsanaü ca puraskçtya ratnàni vividhàni ca 12,313.002c ÷irasà càrghyam àdàya guruputraü samabhyagàt 12,313.003a sa tad àsanam àdàya bahuratnavibhåùitam 12,313.003c spardhyàstaraõasaüstãrõaü sarvatobhadram çddhimat 12,313.004a purodhasà saügçhãtaü hastenàlabhya pàrthivaþ 12,313.004c pradadau guruputràya ÷ukàya paramàrcitam 12,313.005a tatropaviùñaü taü kàrùõiü ÷àstrataþ pratyapåjayat 12,313.005c pàdyaü nivedya prathamam arghyaü gàü ca nyavedayat 12,313.005e sa ca tàü mantravat påjàü pratyagçhõàd yathàvidhi 12,313.006a pratigçhya ca tàü påjàü janakàd dvijasattamaþ 12,313.006c gàü caiva samanuj¤àya ràjànam anumànya ca 12,313.007a paryapçcchan mahàtejà ràj¤aþ ku÷alam avyayam 12,313.007c anàmayaü ca ràjendra ÷ukaþ sànucarasya ha 12,313.008a anuj¤àtaþ sa tenàtha niùasàda sahànugaþ 12,313.008c udàrasattvàbhijano bhåmau ràjà kçtà¤jaliþ 12,313.009a ku÷alaü càvyayaü caiva pçùñvà vaiyàsakiü nçpaþ 12,313.009c kim àgamanam ity eva paryapçcchata pàrthivaþ 12,313.010 ÷uka uvàca 12,313.010a pitràham ukto bhadraü te mokùadharmàrthakovidaþ 12,313.010c videharàjo yàjyo me janako nàma vi÷rutaþ 12,313.011a tatra gacchasva vai tårõaü yadi te hçdi saü÷ayaþ 12,313.011c pravçttau và nivçttau và sa te chetsyati saü÷ayam 12,313.012a so 'haü pitur niyogàt tvàm upapraùñum ihàgataþ 12,313.012c tan me dharmabhçtàü ÷reùñha yathàvad vaktum arhasi 12,313.013a kiü kàryaü bràhmaõeneha mokùàrtha÷ ca kim àtmakaþ 12,313.013c kathaü ca mokùaþ kartavyo j¤ànena tapasàpi và 12,313.014 janaka uvàca 12,313.014a yat kàryaü bràhmaõeneha janmaprabhçti tac chçõu 12,313.014c kçtopanayanas tàta bhaved vedaparàyaõaþ 12,313.015a tapasà guruvçttyà ca brahmacaryeõa càbhibho 12,313.015c devatànàü pitéõàü càpy ançõa÷ cànasåyakaþ 12,313.016a vedàn adhãtya niyato dakùiõàm apavarjya ca 12,313.016c abhyanuj¤àm atha pràpya samàvarteta vai dvijaþ 12,313.017a samàvçttas tu gàrhasthye sadàro niyato vaset 12,313.017c anasåyur yathànyàyam àhitàgnis tathaiva ca 12,313.018a utpàdya putrapautraü tu vanyà÷ramapade vaset 12,313.018c tàn evàgnãn yathà÷àstram arcayann atithipriyaþ 12,313.019a sa vane 'gnãn yathànyàyam àtmany àropya dharmavit 12,313.019c nirdvaüdvo vãtaràgàtmà brahmà÷ramapade vaset 12,313.020 ÷uka uvàca 12,313.020a utpanne j¤ànavij¤àne pratyakùe hçdi ÷à÷vate 12,313.020c kim ava÷yaü nivastavyam à÷rameùu vaneùu ca 12,313.021a etad bhavantaü pçcchàmi tad bhavàn vaktum arhati 12,313.021c yathàvedàrthatattvena bråhi me tvaü janàdhipa 12,313.022 janaka uvàca 12,313.022a na vinà j¤ànavij¤ànaü mokùasyàdhigamo bhavet 12,313.022c na vinà gurusaübandhaü j¤ànasyàdhigamaþ smçtaþ 12,313.023a àcàryaþ plàvità tasya j¤ànaü plava ihocyate 12,313.023c vij¤àya kçtakçtyas tu tãrõas tad ubhayaü tyajet 12,313.024a anucchedàya lokànàm anucchedàya karmaõàm 12,313.024c pårvair àcarito dharma÷ càturà÷ramyasaükathaþ 12,313.025a anena kramayogena bahujàtiùu karmaõà 12,313.025c kçtvà ÷ubhà÷ubhaü karma mokùo nàmeha labhyate 12,313.026a bhavitaiþ kàraõai÷ càyaü bahusaüsàrayoniùu 12,313.026c àsàdayati ÷uddhàtmà mokùaü vai prathamà÷rame 12,313.027a tam àsàdya tu muktasya dçùñàrthasya vipa÷citaþ 12,313.027c triùv à÷rameùu ko nv artho bhavet param abhãpsataþ 12,313.028a ràjasàüs tàmasàü÷ caiva nityaü doùàn vivarjayet 12,313.028c sàttvikaü màrgam àsthàya pa÷yed àtmànam àtmanà 12,313.029a sarvabhåteùu càtmànaü sarvabhåtàni càtmani 12,313.029c saüpa÷yan nopalipyeta jale vàricaro yathà 12,313.030a pakùãva plavanàd årdhvam amutrànantyam a÷nute 12,313.030c vihàya dehaü nirmukto nirdvaüdvaþ pra÷amaü gataþ 12,313.031a atra gàthàþ purà gãtàþ ÷çõu ràj¤à yayàtinà 12,313.031c dhàryante yà dvijais tàta mokùa÷àstravi÷àradaiþ 12,313.032a jyotir àtmani nànyatra rataü tatraiva caiva tat 12,313.032c svayaü ca ÷akyaü tad draùñuü susamàhitacetasà 12,313.033a na bibheti paro yasmàn na bibheti paràc ca yaþ 12,313.033c ya÷ ca necchati na dveùñi brahma saüpadyate tadà 12,313.034a yadà bhàvaü na kurute sarvabhåteùu pàpakam 12,313.034c karmaõà manasà vàcà brahma saüpadyate tadà 12,313.035a saüyojya tapasàtmànam ãrùyàm utsçjya mohinãm 12,313.035c tyaktvà kàmaü ca lobhaü ca tato brahmatvam a÷nute 12,313.036a yadà ÷ravye ca dç÷ye ca sarvabhåteùu càpyayam 12,313.036c samo bhavati nirdvaüdvo brahma saüpadyate tadà 12,313.037a yadà stutiü ca nindàü ca samatvenaiva pa÷yati 12,313.037c kà¤canaü càyasaü caiva sukhaduþkhe tathaiva ca 12,313.038a ÷ãtam uùõaü tathaivàrtham anarthaü priyam apriyam 12,313.038c jãvitaü maraõaü caiva brahma saüpadyate tadà 12,313.039a prasàryeha yathàïgàni kårmaþ saüharate punaþ 12,313.039c tathendriyàõi manasà saüyantavyàni bhikùuõà 12,313.040a tamaþparigataü ve÷ma yathà dãpena dç÷yate 12,313.040c tathà buddhipradãpena ÷akya àtmà nirãkùitum 12,313.041a etat sarvaü prapa÷yàmi tvayi buddhimatàü vara 12,313.041c yac cànyad api vettavyaü tattvato veda tad bhavàn 12,313.042a brahmarùe vidita÷ càsi viùayàntam upàgataþ 12,313.042c guros tava prasàdena tava caivopa÷ikùayà 12,313.043a tasyaiva ca prasàdena pràdurbhåtaü mahàmune 12,313.043c j¤ànaü divyaü mamàpãdaü tenàsi vidito mama 12,313.044a adhikaü tava vij¤ànam adhikà ca gatis tava 12,313.044c adhikaü ca tavai÷varyaü tac ca tvaü nàvabudhyase 12,313.045a bàlyàd và saü÷ayàd vàpi bhayàd vàpy avimokùajàt 12,313.045c utpanne càpi vij¤àne nàdhigacchati tàü gatim 12,313.046a vyavasàyena ÷uddhena madvidhai÷ chinnasaü÷ayaþ 12,313.046c vimucya hçdayagranthãn àsàdayati tàü gatim 12,313.047a bhavàü÷ cotpannavij¤ànaþ sthirabuddhir alolupaþ 12,313.047c vyavasàyàd çte brahmann àsàdayati tatparam 12,313.048a nàsti te sukhaduþkheùu vi÷eùo nàsti lolupà 12,313.048c nautsukyaü nçttagãteùu na ràga upajàyate 12,313.049a na bandhuùu nibandhas te na bhayeùv asti te bhayam 12,313.049c pa÷yàmi tvàü mahàbhàga tulyaloùñà÷makà¤canam 12,313.050a ahaü ca tvànupa÷yàmi ye càpy anye manãùiõaþ 12,313.050c àsthitaü paramaü màrgam akùayaü tam anàmayam 12,313.051a yat phalaü bràhmaõasyeha mokùàrtha÷ ca yad àtmakaþ 12,313.051c tasmin vai vartase vipra kim anyat paripçcchasi 12,314.001 bhãùma uvàca 12,314.001a etac chrutvà tu vacanaü kçtàtmà kçtani÷cayaþ 12,314.001c àtmanàtmànam àsthàya dçùñvà càtmànam àtmanà 12,314.002a kçtakàryaþ sukhã ÷àntas tåùõãü pràyàd udaïmukhaþ 12,314.002b*0791_01 prayayau yogam àsthàya tuùño di÷am athottaràm 12,314.002c ÷ai÷iraü girim uddi÷ya sadharmà màtari÷vanaþ 12,314.003a etasminn eva kàle tu devarùir nàradas tadà 12,314.003c himavantam iyàd draùñuü siddhacàraõasevitam 12,314.004a tam apsarogaõàkãrõaü gãtasvananinàditam 12,314.004c kiünaràõàü samåhai÷ ca bhçïgaràjais tathaiva ca 12,314.005a madgubhiþ kha¤jarãñai÷ ca vicitrair jãvajãvakaiþ 12,314.005c citravarõair mayårai÷ ca kekà÷ataviràjitaiþ 12,314.005e ràjahaüsasamåhai÷ ca hçùñaiþ parabhçtais tathà 12,314.006a pakùiràjo garutmàü÷ ca yaü nityam adhigacchati 12,314.006c catvàro lokapàlà÷ ca devàþ sarùigaõàs tathà 12,314.006e yatra nityaü samàyànti lokasya hitakàmyayà 12,314.007a viùõunà yatra putràrthe tapas taptaü mahàtmanà 12,314.007c yatraiva ca kumàreõa bàlye kùiptà divaukasaþ 12,314.008a ÷aktir nyastà kùititale trailokyam avamanya vai 12,314.008c yatrovàca jagatskandaþ kùipan vàkyam idaü tadà 12,314.009a yo 'nyo 'sti matto 'bhyadhiko viprà yasyàdhikaü priyàþ 12,314.009c yo brahmaõyo dvitãyo 'sti triùu lokeùu vãryavàn 12,314.010a so 'bhyuddharatv imàü ÷aktim atha và kampayatv iti 12,314.010c tac chrutvà vyathità lokàþ ka imàm uddhared iti 12,314.011a atha devagaõaü sarvaü saübhràntendriyamànasam 12,314.011c apa÷yad bhagavàn viùõuþ kùiptaü sàsuraràkùasam 12,314.011e kiü nv atra sukçtaü kàryaü bhaved iti vicintayan 12,314.012a sa nàmçùyata taü kùepam avaikùata ca pàvakim 12,314.012c sa prahasya vi÷uddhàtmà ÷aktiü prajvalitàü tadà 12,314.012e kampayàm àsa savyena pàõinà puruùottamaþ 12,314.013a ÷aktyàü tu kampamànàyàü viùõunà balinà tadà 12,314.013c medinã kampità sarvà sa÷ailavanakànanà 12,314.014a ÷aktenàpi samuddhartuü kampità sà na tåddhçtà 12,314.014c rakùatà skandaràjasya dharùaõàü prabhaviùõunà 12,314.015a tàü kampayitvà bhagavàn prahràdam idam abravãt 12,314.015c pa÷ya vãryaü kumàrasya naitad anyaþ kariùyati 12,314.016a so 'mçùyamàõas tad vàkyaü samuddharaõani÷citaþ 12,314.016c jagràha tàü tasya ÷aktiü na cainàm apy akampayat 12,314.017a nàdaü mahàntaü muktvà sa mårchito girimårdhani 12,314.017c vihvalaþ pràpatad bhåmau hiraõyaka÷ipoþ sutaþ 12,314.018a yatrottaràü di÷aü gatvà ÷ailaràjasya pàr÷vataþ 12,314.018c tapo 'tapyata durdharùas tàta nityaü vçùadhvajaþ 12,314.019a pàvakena parikùipto dãpyatà tasya cà÷ramaþ 12,314.019c àdityabandhanaü nàma durdharùam akçtàtmabhiþ 12,314.020a na tatra ÷akyate gantuü yakùaràkùasadànavaiþ 12,314.020c da÷ayojanavistàram agnijvàlàsamàvçtam 12,314.021a bhagavàn pàvakas tatra svayaü tiùñhati vãryavàn 12,314.021c sarvavighnàn pra÷amayan mahàdevasya dhãmataþ 12,314.022a divyaü varùasahasraü hi pàdenaikena tiùñhataþ 12,314.022c devàn saütàpayaüs tatra mahàdevo dhçtavrataþ 12,314.023a aindrãü tu di÷am àsthàya ÷ailaràjasya dhãmataþ 12,314.023c vivikte parvatatañe pàrà÷aryo mahàtapàþ 12,314.023e vedàn adhyàpayàm àsa vyàsaþ ÷iùyàn mahàtapàþ 12,314.024a sumantuü ca mahàbhàgaü vai÷aüpàyanam eva ca 12,314.024c jaiminiü ca mahàpràj¤aü pailaü càpi tapasvinam 12,314.025a ebhiþ ÷iùyaiþ parivçto vyàsa àste mahàtapàþ 12,314.025c tatrà÷ramapadaü puõyaü dadar÷a pitur uttamam 12,314.025e àraõeyo vi÷uddhàtmà nabhasãva divàkaraþ 12,314.026a atha vyàsaþ parikùiptaü jvalantam iva pàvakam 12,314.026c dadar÷a sutam àyàntaü divàkarasamaprabham 12,314.027a asajjamànaü vçkùeùu ÷aileùu viùameùu ca 12,314.027c yogayuktaü mahàtmànaü yathà bàõaü guõacyutam 12,314.028a so 'bhigamya pituþ pàdàv agçhõàd araõãsutaþ 12,314.028c yathopajoùaü tai÷ càpi samàgacchan mahàmuniþ 12,314.029a tato nivedayàm àsa pitre sarvam a÷eùataþ 12,314.029c ÷uko janakaràjena saüvàdaü prãtamànasaþ 12,314.030a evam adhyàpaya¤ ÷iùyàn vyàsaþ putraü ca vãryavàn 12,314.030c uvàsa himavatpçùñhe pàrà÷aryo mahàmuniþ 12,314.031a tataþ kadà cic chiùyàs taü parivàryàvatasthire 12,314.031c vedàdhyayanasaüpannàþ ÷àntàtmàno jitendriyàþ 12,314.032a vedeùu niùñhàü saüpràpya sàïgeùv atitapasvinaþ 12,314.032c athocus te tadà vyàsaü ÷iùyàþ prà¤jalayo gurum 12,314.033a mahatà ÷reyasà yuktà ya÷asà ca sma vardhitàþ 12,314.033c ekaü tv idànãm icchàmo guruõànugrahaü kçtam 12,314.034a iti teùàü vacaþ ÷rutvà brahmarùis tàn uvàca ha 12,314.034c ucyatàm iti tad vatsà yad vaþ kàryaü priyaü mayà 12,314.035a etad vàkyaü guroþ ÷rutvà ÷iùyàs te hçùñamànasàþ 12,314.035c punaþ prà¤jalayo bhåtvà praõamya ÷irasà gurum 12,314.036a åcus te sahità ràjann idaü vacanam uttamam 12,314.036c yadi prãta upàdhyàyo dhanyàþ smo munisattama 12,314.037a kàïkùàmas tu vayaü sarve varaü dattaü maharùiõà 12,314.037c ùaùñhaþ ÷iùyo na te khyàtiü gacched atra prasãda naþ 12,314.038a catvàras te vayaü ÷iùyà guruputra÷ ca pa¤camaþ 12,314.038c iha vedàþ pratiùñherann eùa naþ kàïkùito varaþ 12,314.039a ÷iùyàõàü vacanaü ÷rutvà vyàso vedàrthatattvavit 12,314.039c parà÷aràtmajo dhãmàn paralokàrthacintakaþ 12,314.039e uvàca ÷iùyàn dharmàtmà dharmyaü naiþ÷reyasaü vacaþ 12,314.040a bràhmaõàya sadà deyaü brahma ÷u÷råùave bhavet 12,314.040c brahmaloke nivàsaü yo dhruvaü samabhikàïkùati 12,314.041a bhavanto bahulàþ santu vedo vistàryatàm ayam 12,314.041c nà÷iùye saüpradàtavyo nàvrate nàkçtàtmani 12,314.042a ete ÷iùyaguõàþ sarve vij¤àtavyà yathàrthataþ 12,314.042c nàparãkùitacàritre vidyà deyà kathaü cana 12,314.043a yathà hi kanakaü ÷uddhaü tàpacchedanigharùaõaiþ 12,314.043c parãkùeta tathà ÷iùyàn ãkùet kulaguõàdibhiþ 12,314.044a na niyojyà÷ ca vaþ ÷iùyà aniyoge mahàbhaye 12,314.044c yathàmati yathàpàñhaü tathà vidyà phaliùyati 12,314.045a sarvas taratu durgàõi sarvo bhadràõi pa÷yatu 12,314.045c ÷ràvayec caturo varõàn kçtvà bràhmaõam agrataþ 12,314.046a vedasyàdhyayanaü hãdaü tac ca kàryaü mahat smçtam 12,314.046c stutyartham iha devànàü vedàþ sçùñàþ svayaübhuvà 12,314.047a yo nirvadeta saümohàd bràhmaõaü vedapàragam 12,314.047c so 'padhyànàd bràhmaõasya paràbhåyàd asaü÷ayam 12,314.048a ya÷ càdharmeõa vibråyàd ya÷ càdharmeõa pçcchati 12,314.048c tayor anyataraþ praiti vidveùaü vàdhigacchati 12,314.049a etad vaþ sarvam àkhyàtaü svàdhyàyasya vidhiü prati 12,314.049c upakuryàc ca ÷iùyàõàm etac ca hçdi vo bhavet 12,315.001 bhãùma uvàca 12,315.001a etac chrutvà guror vàkyaü vyàsa÷iùyà mahaujasaþ 12,315.001c anyonyaü hçùñamanasaþ pariùasvajire tadà 12,315.002a uktàþ smo yad bhagavatà tadàtvàyatisaühitam 12,315.002c tan no manasi saüråóhaü kariùyàmas tathà ca tat 12,315.003a anyonyaü ca sabhàjyaivaü suprãtamanasaþ punaþ 12,315.003c vij¤àpayanti sma guruü punar vàkyavi÷àradàþ 12,315.004a ÷ailàd asmàn mahãü gantuü kàïkùitaü no mahàmune 12,315.004c vedàn anekadhà kartuü yadi te rucitaü vibho 12,315.005a ÷iùyàõàü vacanaü ÷rutvà parà÷arasutaþ prabhuþ 12,315.005c pratyuvàca tato vàkyaü dharmàrthasahitaü hitam 12,315.006a kùitiü và devalokaü và gamyatàü yadi rocate 12,315.006c apramàda÷ ca vaþ kàryo brahma hi pracuracchalam 12,315.007a te 'nuj¤àtàs tataþ sarve guruõà satyavàdinà 12,315.007c jagmuþ pradakùiõaü kçtvà vyàsaü mårdhnàbhivàdya ca 12,315.008a avatãrya mahãü te 'tha càturhotram akalpayan 12,315.008c saüyàjayanto vipràü÷ ca ràjanyàü÷ ca vi÷as tathà 12,315.009a påjyamànà dvijair nityaü modamànà gçhe ratàþ 12,315.009c yàjanàdhyàpanaratàþ ÷rãmanto lokavi÷rutàþ 12,315.010a avatãrõeùu ÷iùyeùu vyàsaþ putrasahàyavàn 12,315.010c tåùõãü dhyànaparo dhãmàn ekànte samupàvi÷at 12,315.011a taü dadar÷à÷ramapade nàradaþ sumahàtapàþ 12,315.011c athainam abravãt kàle madhuràkùarayà girà 12,315.012a bho bho maharùe vàsiùñha brahmaghoùo na vartate 12,315.012c eko dhyànaparas tåùõãü kim àsse cintayann iva 12,315.013a brahmaghoùair virahitaþ parvato 'yaü na ÷obhate 12,315.013c rajasà tamasà caiva somaþ sopaplavo yathà 12,315.014a na bhràjate yathàpårvaü niùàdànàm ivàlayaþ 12,315.014c devarùigaõajuùño 'pi vedadhvaniniràkçtaþ 12,315.015a çùaya÷ ca hi devà÷ ca gandharvà÷ ca mahaujasaþ 12,315.015c vimuktà brahmaghoùeõa na bhràjante yathà purà 12,315.016a nàradasya vacaþ ÷rutvà kçùõadvaipàyano 'bravãt 12,315.016c maharùe yat tvayà proktaü vedavàdavicakùaõa 12,315.017a etan manonukålaü me bhavàn arhati bhàùitum 12,315.017c sarvaj¤aþ sarvadar÷ã ca sarvatra ca kutåhalã 12,315.018a triùu lokeùu yad vçttaü sarvaü tava mate sthitam 12,315.018c tad àj¤àpaya viprarùe bråhi kiü karavàõi te 12,315.019a yan mayà samanuùñheyaü brahmarùe tad udàhara 12,315.019c viyuktasyeha ÷iùyair me nàtihçùñam idaü manaþ 12,315.020 nàrada uvàca 12,315.020a anàmnàyamalà vedà bràhmaõasyàvrataü malam 12,315.020c malaü pçthivyà vàhãkàþ strãõàü kautåhalaü malam 12,315.021a adhãyatàü bhavàn vedàn sàrdhaü putreõa dhãmatà 12,315.021c vidhunvan brahmaghoùeõa rakùobhayakçtaü tamaþ 12,315.022 bhãùma uvàca 12,315.022a nàradasya vacaþ ÷rutvà vyàsaþ paramadharmavit 12,315.022c tathety uvàca saühçùño vedàbhyàse dçóhavrataþ 12,315.022d@030_0001 uvàca ca mahàpràj¤aü nàradaü punar eva hi 12,315.022d@030_0002 malaü pçthivyà bàhlãkà ity uktam adhunà tvayà 12,315.022d@030_0003 nàrada uvàca 12,315.022d@030_0003 kãdç÷à÷ caiva bàhlãkà bråhi me vadatàü vara 12,315.022d@030_0004 asyàü pçthivyàü catvàro de÷àþ pàpajanair vçtàþ 12,315.022d@030_0005 yugaüdharas tu prathamas tathà bhåtilakaþ smçtaþ 12,315.022d@030_0006 acyutacchala ity uktas tçtãyaþ pàpakçttamaþ 12,315.022d@030_0007 caturthas tu mahàpàpo bàhlãka iti saüj¤itaþ 12,315.022d@030_0008 mçgoùñragardabhakùãraü pibanty asya yugaüdhare 12,315.022d@030_0009 ekavarõàs tu dç÷yante janà vai hy acyutasthale 12,315.022d@030_0010 mehanti ca malaü pàpà visçjanti jaleùu vai 12,315.022d@030_0011 nityaü bhåtilake 'tyannaü taj jalaü ca pibanti ca 12,315.022d@030_0012 haribàhyàs tu vàhãkà na smaranti hariü kva cit 12,315.022d@030_0013 aihalaukikamokùaü te màüsa÷oõitavardhanàþ 12,315.022d@030_0014 vçthà jàtà bhaviùyanti bàhlãkà iti vi÷rutàþ 12,315.022d@030_0015 puùkaràhàraniratàþ pi÷àcà yad abhàùata 12,315.022d@030_0016 musuõñhãü parigçhyogràü tac chçõuùva mahàmune 12,315.022d@030_0017 bràhmaõãü bahuputràü tàü puùkare snàtum àgatàm 12,315.022d@030_0018 yugaüdhare payaþ pãtvà hy ucità hy acyutasthale 12,315.022d@030_0019 tathà bhåtilake snàtvà bàhlãkàü÷ ca nirãkùya vai 12,315.022d@030_0020 àgatàsi tathà snàtuü kathaü svargaü na gacchasi 12,315.022d@030_0021 ity uktvà bràhmaõãbhàõóaü pothayitvà musuõñhinà 12,315.022d@030_0022 uvàca krodhatàmràkùã pi÷àcã tãrthapàlikà 12,315.022d@030_0023 etat tu te divà vçttaü ràtrau vçttam athànyathà 12,315.022d@030_0024 gaccha bàhlãkasaüsargàd a÷ucitvaü na saü÷ayaþ 12,315.022d@030_0025 yad dviùanti mahàtmànaü na smaranti janàrdanam 12,315.022d@030_0026 na teùàü puõyatãrtheùu gatiþ saüsargiõàm api 12,315.022d@030_0027 udyuktà bràhmaõã bhãtà pratiyàtà sutaiþ saha 12,315.022d@030_0028 svadehasthà jajàpaivaü saputrà dhyànatatparà 12,315.022d@030_0029 anantasya hareþ ÷uddhaü nàma vai dvàda÷àkùaram 12,315.022d@030_0030 vatsaratritaye pårõe bràhmaõã punar àgatà 12,315.022d@030_0031 saputrà puùkaradvàraü pi÷àcy àha tathàgatam 12,315.022d@030_0032 namas te bràhmaõi ÷ubhe påtàhaü tava dar÷anàt 12,315.022d@030_0033 kuru tãrthàbhiùekaü ca saputrà pàpavarjità 12,315.022d@030_0034 harer nàmnà ca màü sàdhvã jalena spraùñum arhasi 12,315.022d@030_0035 ity uktà bràhmaõã hçùñà putraiþ saha ÷ubhavratà 12,315.022d@030_0036 jalena prokùayàm àsa dvàda÷àkùarasaüyutam 12,315.022d@030_0037 tatkùaõàd abhavac chuddhà pi÷àcã divyaråpiõã 12,315.022d@030_0038 apsarà hy abhavad divyà gatà svarlokam uttamam 12,315.022d@030_0039 bràhmaõã caiva kàlena vàsudevaparàyaõà 12,315.022d@030_0040 saputrà càgatà sthànam acyutasya paraü ÷ubham 12,315.022d@030_0041 etat te kathitaü vidvan mune kàlo 'yam àgataþ 12,315.022d@030_0042 gamiùye 'haü mahàpràj¤a àgamiùyàmi vai punaþ 12,315.022d@030_0043 ity uktvà sa jagàmàtha nàrado vadatàü varaþ 12,315.022d@030_0044 dvaipàyanas tu bhagavàüs tac chrutvà munisattamàt 12,315.023a ÷ukena saha putreõa vedàbhyàsam athàkarot 12,315.023c svareõoccaiþ sa ÷aikùeõa lokàn àpårayann iva 12,315.024a tayor abhyasator evaü nànàdharmapravàdinoþ 12,315.024c vàto 'timàtraü pravavau samudrànilavejitaþ 12,315.025a tato 'nadhyàya iti taü vyàsaþ putram avàrayat 12,315.025c ÷uko vàritamàtras tu kautåhalasamanvitaþ 12,315.026a apçcchat pitaraü brahman kuto vàyur abhåd ayam 12,315.026c àkhyàtum arhati bhavàn vàyoþ sarvaü viceùñitam 12,315.027a ÷ukasyaitad vacaþ ÷rutvà vyàsaþ paramavismitaþ 12,315.027c anadhyàyanimitte 'sminn idaü vacanam abravãt 12,315.028a divyaü te cakùur utpannaü svasthaü te nirmalaü manaþ 12,315.028c tamasà rajasà càpi tyaktaþ sattve vyavasthitaþ 12,315.029a àdar÷e svàm iva chàyàü pa÷yasy àtmànam àtmanà 12,315.029c nyasyàtmani svayaü vedàn buddhyà samanucintaya 12,315.030a devayànacaro viùõoþ pitçyàna÷ ca tàmasaþ 12,315.030c dvàv etau pretya panthànau divaü càdha÷ ca gacchataþ 12,315.031a pçthivyàm antarikùe ca yatra saüvànti vàyavaþ 12,315.031c saptaite vàyumàrgà vai tàn nibodhànupårva÷aþ 12,315.032a tatra devagaõàþ sàdhyàþ samabhåvan mahàbalàþ 12,315.032c teùàm apy abhavat putraþ samàno nàma durjayaþ 12,315.033a udànas tasya putro 'bhåd vyànas tasyàbhavat sutaþ 12,315.033c apàna÷ ca tato j¤eyaþ pràõa÷ càpi tataþ param 12,315.034a anapatyo 'bhavat pràõo durdharùaþ ÷atrutàpanaþ 12,315.034c pçthak karmàõi teùàü tu pravakùyàmi yathàtatham 12,315.035a pràõinàü sarvato vàyu÷ ceùñà vartayate pçthak 12,315.035c pràõanàc caiva bhåtànàü pràõa ity abhidhãyate 12,315.036a prerayaty abhrasaüghàtàn dhåmajàü÷ coùmajàü÷ ca yaþ 12,315.036c prathamaþ prathame màrge pravaho nàma so 'nilaþ 12,315.037a ambare sneham abhrebhyas taóidbhya÷ cottamadyutiþ 12,315.037c àvaho nàma saüvàti dvitãyaþ ÷vasano nadan 12,315.038a udayaü jyotiùàü ÷a÷vat somàdãnàü karoti yaþ 12,315.038c antardeheùu codànaü yaü vadanti maharùayaþ 12,315.039a ya÷ caturbhyaþ samudrebhyo vàyur dhàrayate jalam 12,315.039c uddhçtyàdadate càpo jãmåtebhyo 'mbare 'nilaþ 12,315.040a yo 'dbhiþ saüyojya jãmåtàn parjanyàya prayacchati 12,315.040c udvaho nàma varùiùñhas tritãyaþ sa sadàgatiþ 12,315.041a samuhyamànà bahudhà yena nãlàþ pçthag ghanàþ 12,315.041c varùamokùakçtàrambhàs te bhavanti ghanàghanàþ 12,315.042a saühatà yena càviddhà bhavanti nadatàü nadàþ 12,315.042c rakùaõàrthàya saübhåtà meghatvam upayànti ca 12,315.043a yo 'sau vahati devànàü vimànàni vihàyasà 12,315.043c caturthaþ saüvaho nàma vàyuþ sa girimardanaþ 12,315.044a yena vegavatà rugõà råkùeõàrujatà rasàn 12,315.044c vàyunà vihatà meghà na bhavanti balàhakàþ 12,315.045a dàruõotpàtasaücàro nabhasaþ stanayitnumàn 12,315.045c pa¤camaþ sa mahàvego vivaho nàma màrutaþ 12,315.046a yasmin pàriplave divyà vahanty àpo vihàyasà 12,315.046c puõyaü càkà÷agaïgàyàs toyaü viùñabhya tiùñhati 12,315.047a dåràt pratihato yasminn ekara÷mir divàkaraþ 12,315.047c yonir aü÷usahasrasya yena bhàti vasuüdharà 12,315.048a yasmàd àpyàyate somo nidhir divyo 'mçtasya ca 12,315.048c ùaùñhaþ parivaho nàma sa vàyur javatàü varaþ 12,315.049a sarvapràõabhçtàü pràõàn yo 'ntakàle nirasyati 12,315.049c yasya vartmànuvartete mçtyuvaivasvatàv ubhau 12,315.050a samyag anvãkùatàü buddhyà ÷àntayàdhyàtmanityayà 12,315.050c dhyànàbhyàsàbhiràmàõàü yo 'mçtatvàya kalpate 12,315.051a yaü samàsàdya vegena di÷àm antaü prapedire 12,315.051c dakùasya da÷a putràõàü sahasràõi prajàpateþ 12,315.052a yena sçùñaþ paràbhåto yàty eva na nivartate 12,315.052c paràvaho nàma paro vàyuþ sa duratikramaþ 12,315.053a evam ete 'diteþ putrà màrutàþ paramàdbhutàþ 12,315.053c anàramantaþ saüvànti sarvagàþ sarvadhàriõaþ 12,315.054a etat tu mahad à÷caryaü yad ayaü parvatottamaþ 12,315.054c kampitaþ sahasà tena vàyunàbhipravàyatà 12,315.055a viùõor niþ÷vàsavàto 'yaü yadà vegasamãritaþ 12,315.055c sahasodãryate tàta jagat pravyathate tadà 12,315.056a tasmàd brahmavido brahma nàdhãyante 'tivàyati 12,315.056c vàyor vàyubhayaü hy uktaü brahma tat pãóitaü bhavet 12,315.057a etàvad uktvà vacanaü parà÷arasutaþ prabhuþ 12,315.057c uktvà putram adhãùveti vyomagaïgàm ayàt tadà 12,316.001 bhãùma uvàca 12,316.001a etasminn antare ÷ånye nàradaþ samupàgamat 12,316.001c ÷ukaü svàdhyàyanirataü vedàrthàn vaktum ãpsitàn 12,316.001d*0792_01 mokùopàyàn bahuvidhठ÷ukasyàdeùñum ãpsitàn 12,316.002a devarùiü tu ÷uko dçùñvà nàradaü samupasthitam 12,316.002c arghyapårveõa vidhinà vedoktenàbhyapåjayat 12,316.003a nàrado 'thàbravãt prãto bråhi brahmavidàü vara 12,316.003c kena tvàü ÷reyasà tàta yojayàmãti hçùñavat 12,316.004a nàradasya vacaþ ÷rutvà ÷ukaþ provàca bhàrata 12,316.004c asmiül loke hitaü yat syàt tena màü yoktum arhasi 12,316.005 nàrada uvàca 12,316.005a tattvaü jij¤àsatàü pårvam çùãõàü bhàvitàtmanàm 12,316.005c sanatkumàro bhagavàn idaü vacanam abravãt 12,316.006a nàsti vidyàsamaü cakùur nàsti vidyàsamaü tapaþ 12,316.006c nàsti ràgasamaü duþkhaü nàsti tyàgasamaü sukham 12,316.007a nivçttiþ karmaõaþ pàpàt satataü puõya÷ãlatà 12,316.007c sadvçttiþ samudàcàraþ ÷reya etad anuttamam 12,316.008a mànuùyam asukhaü pràpya yaþ sajjati sa muhyati 12,316.008c nàlaü sa duþkhamokùàya saïgo vai duþkhalakùaõam 12,316.009a saktasya buddhi÷ calati mohajàlavivardhinã 12,316.009c mohajàlàvçto duþkham iha càmutra cà÷nute 12,316.010a sarvopàyena kàmasya krodhasya ca vinigrahaþ 12,316.010c kàryaþ ÷reyorthinà tau hi ÷reyoghàtàrtham udyatau 12,316.011a nityaü krodhàt tapo rakùec chriyaü rakùeta matsaràt 12,316.011c vidyàü mànàvamànàbhyàm àtmànaü tu pramàdataþ 12,316.012a ànç÷aüsyaü paro dharmaþ kùamà ca paramaü balam 12,316.012c àtmaj¤ànaü paraü j¤ànaü na satyàd vidyate param 12,316.013a satyasya vacanaü ÷reyaþ satyàd api hitaü bhavet 12,316.013c yad bhåtahitam atyantam etat satyaü mataü mama 12,316.014a sarvàrambhaphalatyàgã nirà÷ãr niùparigrahaþ 12,316.014c yena sarvaü parityaktaü sa vidvàn sa ca paõóitaþ 12,316.015a indriyair indriyàrthebhya÷ caraty àtmava÷air iha 12,316.015c asajjamànaþ ÷àntàtmà nirvikàraþ samàhitaþ 12,316.016a àtmabhåtair atadbhåtaþ saha caiva vinaiva ca 12,316.016c sa vimuktaþ paraü ÷reyo nacireõàdhigacchati 12,316.017a adar÷anam asaüspar÷as tathàsaübhàùaõaü sadà 12,316.017c yasya bhåtaiþ saha mune sa ÷reyo vindate param 12,316.018a na hiüsyàt sarvabhåtàni maitràyaõagata÷ caret 12,316.018c nedaü janma samàsàdya vairaü kurvãta kena cit 12,316.019a àkiücanyaü susaütoùo nirà÷ãùñvam acàpalam 12,316.019c etad àhuþ paraü ÷reya àtmaj¤asya jitàtmanaþ 12,316.020a parigrahaü parityajya bhava tàta jitendriyaþ 12,316.020c a÷okaü sthànam àtiùñha iha càmutra càbhayam 12,316.021a niràmiùà na ÷ocanti tyajehàmiùam àtmanaþ 12,316.021c parityajyàmiùaü saumya duþkhatàpàd vimokùyase 12,316.022a taponityena dàntena muninà saüyatàtmanà 12,316.022c ajitaü jetukàmena bhàvyaü saïgeùv asaïginà 12,316.023a guõasaïgeùv anàsakta ekacaryàrataþ sadà 12,316.023c bràhmaõe naciràd eva sukham àyàty anuttamam 12,316.024a dvaüdvàràmeùu bhåteùu ya eko ramate muniþ 12,316.024c viddhi praj¤ànatçptaü taü j¤ànatçpto na ÷ocati 12,316.025a ÷ubhair labhati devatvaü vyàmi÷rair janma mànuùam 12,316.025c a÷ubhai÷ càpy adhojanma karmabhir labhate 'va÷aþ 12,316.026a tatra mçtyujaràduþkhaiþ satataü samabhidrutaþ 12,316.026c saüsàre pacyate jantus tat kathaü nàvabudhyase 12,316.027a ahite hitasaüj¤as tvam adhruve dhruvasaüj¤akaþ 12,316.027c anarthe càrthasaüj¤as tvaü kimarthaü nàvabudhyase 12,316.028a saüveùñyamànaü bahubhir mohatantubhir àtmajaiþ 12,316.028c ko÷akàravad àtmànaü veùñayan nàvabudhyase 12,316.029a alaü parigraheõeha doùavàn hi parigrahaþ 12,316.029c kçmir hi ko÷akàras tu badhyate svaparigrahàt 12,316.030a putradàrakuñumbeùu saktàþ sãdanti jantavaþ 12,316.030c saraþpaïkàrõave magnà jãrõà vanagajà iva 12,316.031a mahàjàlasamàkçùñàn sthale matsyàn ivoddhçtàn 12,316.031c snehajàlasamàkçùñàn pa÷ya jantån suduþkhitàn 12,316.032a kuñumbaü putradàraü ca ÷arãraü dravyasaücayàþ 12,316.032c pàrakyam adhruvaü sarvaü kiü svaü sukçtaduùkçtam 12,316.033a yadà sarvaü parityajya gantavyam ava÷ena te 12,316.033c anarthe kiü prasaktas tvaü svam arthaü nànutiùñhasi 12,316.034a avi÷ràntam anàlambam apàtheyam adai÷ikam 12,316.034c tamaþkàntàram adhvànaü katham eko gamiùyasi 12,316.035a na hi tvà prasthitaü ka÷ cit pçùñhato 'nugamiùyati 12,316.035c sukçtaü duùkçtaü ca tvà yàsyantam anuyàsyati 12,316.036a vidyà karma ca ÷auryaü ca j¤ànaü ca bahuvistaram 12,316.036c arthàrtham anusàryante siddhàrthas tu vimucyate 12,316.037a nibandhanã rajjur eùà yà gràme vasato ratiþ 12,316.037c chittvainàü sukçto yànti nainàü chindanti duùkçtaþ 12,316.037d*0793_01 tulyajàtivayoråpàn hutàn pa÷yasi mçtyunà 12,316.037d*0793_02 na ca nàmàsti nirvedo lauhaü hi hçdayaü tava 12,316.038a råpakålàü manaþsrotàü spar÷advãpàü rasàvahàm 12,316.038c gandhapaïkàü ÷abdajalàü svargamàrgaduràvahàm 12,316.039a kùamàritràü satyamayãü dharmasthairyavañàkaràm 12,316.039c tyàgavàtàdhvagàü ÷ãghràü buddhinàvà nadãü taret 12,316.040a tyaja dharmam adharmaü ca ubhe satyànçte tyaja 12,316.040c ubhe satyànçte tyaktvà yena tyajasi taü tyaja 12,316.041a tyaja dharmam asaükalpàd adharmaü càpy ahiüsayà 12,316.041c ubhe satyànçte buddhyà buddhiü paramani÷cayàt 12,316.042a asthisthåõaü snàyuyutaü màüsa÷oõitalepanam 12,316.042c carmàvanaddhaü durgandhi pårõaü måtrapurãùayoþ 12,316.043a jarà÷okasamàviùñaü rogàyatanam àturam 12,316.043c rajasvalam anityaü ca bhåtàvàsaü samutsçja 12,316.044a idaü vi÷vaü jagat sarvam ajagac càpi yad bhavet 12,316.044c mahàbhåtàtmakaü sarvaü mahad yat paramàõu yat 12,316.044d*0794_01 mahàbhåtàni khaü vàyur agnir àpas tathà mahã 12,316.044d*0794_02 ùaùñhas tu cetanà yà tu àtmà saptama ucyate 12,316.044d*0794_03 aùñamaü tu mano j¤eyaü buddhis tu navamã smçtà 12,316.045a indriyàõi ca pa¤caiva tamaþ sattvaü rajas tathà 12,316.045c ity eùa saptada÷ako rà÷ir avyaktasaüj¤akaþ 12,316.046a sarvair ihendriyàrthai÷ ca vyaktàvyaktair hi saühitaþ 12,316.046c pa¤caviü÷aka ity eùa vyaktàvyaktamayo guõaþ 12,316.047a etaiþ sarvaiþ samàyuktaþ pumàn ity abhidhãyate 12,316.047c trivargo 'tra sukhaü duþkhaü jãvitaü maraõaü tathà 12,316.048a ya idaü veda tattvena sa veda prabhavàpyayau 12,316.048c pàrà÷aryeha boddhavyaü j¤ànànàü yac ca kiü cana 12,316.049a indriyair gçhyate yad yat tat tad vyaktam iti sthitiþ 12,316.049c avyaktam iti vij¤eyaü liïgagràhyam atãndriyam 12,316.050a indriyair niyatair dehã dhàràbhir iva tarpyate 12,316.050c loke vitatam àtmànaü lokaü càtmani pa÷yati 12,316.051a paràvaradç÷aþ ÷aktir j¤ànavelàü na pa÷yati 12,316.051c pa÷yataþ sarvabhåtàni sarvàvasthàsu sarvadà 12,316.052a brahmabhåtasya saüyogo nà÷ubhenopapadyate 12,316.052c j¤ànena vividhàn kle÷àn ativçttasya mohajàn 12,316.052e loke buddhiprakà÷ena lokamàrgo na riùyate 12,316.053a anàdinidhanaü jantum àtmani sthitam avyayam 12,316.053c akartàram amårtaü ca bhagavàn àha tãrthavit 12,316.054a yo jantuþ svakçtais tais taiþ karmabhir nityaduþkhitaþ 12,316.054c sa duþkhapratighàtàrthaü hanti jantån anekadhà 12,316.055a tataþ karma samàdatte punar anyan navaü bahu 12,316.055c tapyate 'tha punas tena bhuktvàpathyam ivàturaþ 12,316.056a ajasram eva mohàrto duþkheùu sukhasaüj¤itaþ 12,316.056c badhyate mathyate caiva karmabhir manthavat sadà 12,316.057a tato nivçtto bandhàt svàt karmaõàm udayàd iha 12,316.057c paribhramati saüsàraü cakravad bahuvedanaþ 12,316.058a sa tvaü nivçttabandhas tu nivçtta÷ càpi karmataþ 12,316.058c sarvavit sarvajit siddho bhava bhàvavivarjitaþ 12,316.059a saüyamena navaü bandhaü nivartya tapaso balàt 12,316.059c saüpràptà bahavaþ siddhim apy abàdhàü sukhodayàm 12,317.001 nàrada uvàca 12,317.001a a÷okaü ÷okanà÷àrthaü ÷àstraü ÷àntikaraü ÷ivam 12,317.001c ni÷amya labhate buddhiü tàü labdhvà sukham edhate 12,317.002a ÷okasthànasahasràõi bhayasthàna÷atàni ca 12,317.002c divase divase måóham àvi÷anti na paõóitam 12,317.003a tasmàd aniùñanà÷àrtham itihàsaü nibodha me 12,317.003c tiùñhate ced va÷e buddhir labhate ÷okanà÷anam 12,317.004a aniùñasaüprayogàc ca viprayogàt priyasya ca 12,317.004c manuùyà mànasair duþkhair yujyante alpabuddhayaþ 12,317.005a dravyeùu samatãteùu ye guõàs tàn na cintayet 12,317.005c tàn anàdriyamàõasya snehabandhaþ pramucyate 12,317.006a doùadar÷ã bhavet tatra yatra ràgaþ pravartate 12,317.006c aniùñavad dhitaü pa÷yet tathà kùipraü virajyate 12,317.007a nàrtho na dharmo na ya÷o yo 'tãtam anu÷ocati 12,317.007c apy abhàvena yujyeta tac càsya na nivartate 12,317.008a guõair bhåtàni yujyante viyujyante tathaiva ca 12,317.008c sarvàõi naitad ekasya ÷okasthànaü hi vidyate 12,317.009a mçtaü và yadi và naùñaü yo 'tãtam anu÷ocati 12,317.009c duþkhena labhate duþkhaü dvàv anarthau prapadyate 12,317.010a nà÷ru kurvanti ye buddhyà dçùñvà lokeùu saütatim 12,317.010c samyak prapa÷yataþ sarvaü nà÷rukarmopapadyate 12,317.011a duþkhopaghàte ÷àrãre mànase vàpy upasthite 12,317.011c yasmin na ÷akyate kartuü yatnas tan nànucintayet 12,317.012a bhaiùajyam etad duþkhasya yad etan nànucintayet 12,317.012c cintyamànaü hi na vyeti bhåya÷ càpi pravardhate 12,317.013a praj¤ayà mànasaü duþkhaü hanyàc chàrãram auùadhaiþ 12,317.013c etad vij¤ànasàmarthyaü na bàlaiþ samatàm iyàt 12,317.014a anityaü yauvanaü råpaü jãvitaü dravyasaücayaþ 12,317.014c àrogyaü priyasaüvàso gçdhyet tatra na paõóitaþ 12,317.015a na jànapadikaü duþkham ekaþ ÷ocitum arhati 12,317.015c a÷ocan pratikurvãta yadi pa÷yed upakramam 12,317.016a sukhàd bahutaraü duþkhaü jãvite nàtra saü÷ayaþ 12,317.016c snigdhatvaü cendriyàrtheùu mohàn maraõam apriyam 12,317.017a parityajati yo duþkhaü sukhaü vàpy ubhayaü naraþ 12,317.017c abhyeti brahma so 'tyantaü na taü ÷ocanti paõóitàþ 12,317.018a duþkham arthà hi tyajyante pàlane na ca te sukhàþ 12,317.018c duþkhena càdhigamyante nà÷am eùàü na cintayet 12,317.019a anyàm anyàü dhanàvasthàü pràpya vai÷eùikãü naràþ 12,317.019c atçptà yànti vidhvaüsaü saütoùaü yànti paõóitàþ 12,317.020a sarve kùayàntà nicayàþ patanàntàþ samucchrayàþ 12,317.020c saüyogà viprayogàntà maraõàntaü hi jãvitam 12,317.021a anto nàsti pipàsàyàs tuùñis tu paramaü sukham 12,317.021c tasmàt saütoùam eveha dhanaü pa÷yanti paõóitàþ 12,317.022a nimeùamàtram api hi vayo gacchan na tiùñhati 12,317.022c sva÷arãreùv anityeùu nityaü kim anucintayet 12,317.023a bhåteùv abhàvaü saücintya ye buddhvà tamasaþ param 12,317.023c na ÷ocanti gatàdhvànaþ pa÷yantaþ paramàü gatim 12,317.024a saücinvànakam evainaü kàmànàm avitçptakam 12,317.024c vyàghraþ pa÷um ivàsàdya mçtyur àdàya gacchati 12,317.025a athàpy upàyaü saüpa÷yed duþkhasya parimokùaõe 12,317.025c a÷ocann àrabhetaiva yukta÷ càvyasanã bhavet 12,317.026a ÷abde spar÷e ca råpe ca gandheùu ca raseùu ca 12,317.026c nopabhogàt paraü kiü cid dhanino vàdhanasya và 12,317.027a pràk saüprayogàd bhåtànàü nàsti duþkham anàmayam 12,317.027c viprayogàt tu sarvasya na ÷ocet prakçtisthitaþ 12,317.028a dhçtyà ÷i÷nodaraü rakùet pàõipàdaü ca cakùuùà 12,317.028c cakùuþ÷rotre ca manasà mano vàcaü ca vidyayà 12,317.029a praõayaü pratisaühçtya saüstuteùv itareùu ca 12,317.029c vicared asamunnaddhaþ sa sukhã sa ca paõóitaþ 12,317.030a adhyàtmaratir àsãno nirapekùo niràmiùaþ 12,317.030c àtmanaiva sahàyena ya÷ caret sa sukhã bhavet 12,318.001 nàrada uvàca 12,318.001a sukhaduþkhaviparyàso yadà samupapadyate 12,318.001c nainaü praj¤à sunãtaü và tràyate nàpi pauruùam 12,318.002a svabhàvàd yatnam àtiùñhed yatnavàn nàvasãdati 12,318.002c jaràmaraõarogebhyaþ priyam àtmànam uddharet 12,318.003a rujanti hi ÷arãràõi rogàþ ÷àrãramànasàþ 12,318.003c sàyakà iva tãkùõàgràþ prayuktà dçóhadhanvibhiþ 12,318.004a vyàdhitasya vivitsàbhis trasyato jãvitaiùiõaþ 12,318.004c ava÷asya vinà÷àya ÷arãram apakçùyate 12,318.005a sravanti na nivartante srotàüsi saritàm iva 12,318.005c àyur àdàya martyànàü ràtryahàni punaþ punaþ 12,318.006a vyatyayo hy ayam atyantaü pakùayoþ ÷uklakçùõayoþ 12,318.006c jàtaü martyaü jarayati nimeùaü nàvatiùñhate 12,318.007a sukhaduþkhàni bhåtànàm ajaro jarayann asau 12,318.007c àdityo hy astam abhyeti punaþ punar udeti ca 12,318.008a adçùñapårvàn àdàya bhàvàn apari÷aïkitàn 12,318.008c iùñàniùñàn manuùyàõàm astaü gacchanti ràtrayaþ 12,318.009a yo yam icched yathàkàmaü kàmànàü tat tad àpnuyàt 12,318.009c yadi syàn na paràdhãnaü puruùasya kriyàphalam 12,318.010a saüyatà÷ ca hi dakùà÷ ca matimanta÷ ca mànavàþ 12,318.010c dç÷yante niùphalàþ santaþ prahãõà÷ ca svakarmabhiþ 12,318.011a apare bàli÷àþ santo nirguõàþ puruùàdhamàþ 12,318.011c à÷ãrbhir apy asaüyuktà dç÷yante sarvakàminaþ 12,318.012a bhåtànàm aparaþ ka÷ cid dhiüsàyàü satatotthitaþ 12,318.012c va¤canàyàü ca lokasya sa sukheùv eva jãryate 12,318.013a aceùñamànam àsãnaü ÷rãþ kaü cid upatiùñhati 12,318.013c ka÷ cit karmànusçtyànyo na pràpyam adhigacchati 12,318.014a aparàdhaü samàcakùva puruùasya svabhàvataþ 12,318.014c ÷ukram anyatra saübhåtaü punar anyatra gacchati 12,318.015a tasya yonau prasaktasya garbho bhavati và na và 12,318.015c àmrapuùpopamà yasya nivçttir upalabhyate 12,318.016a keùàü cit putrakàmànàm anusaütànam icchatàm 12,318.016c siddhau prayatamànànàü naivàõóam upajàyate 12,318.017a garbhàc codvijamànànàü kruddhàd à÷ãviùàd iva 12,318.017c àyuùmठjàyate putraþ kathaü pretaþ pitaiva saþ 12,318.018a devàn iùñvà tapas taptvà kçpaõaiþ putragçddhibhiþ 12,318.018c da÷a màsàn paridhçtà jàyante kulapàüsanàþ 12,318.019a apare dhanadhànyàni bhogàü÷ ca pitçsaücitàn 12,318.019c vipulàn abhijàyante labdhàs tair eva maïgalaiþ 12,318.020a anyonyaü samabhipretya maithunasya samàgame 12,318.020c upadrava ivàviùño yoniü garbhaþ prapadyate 12,318.021a ÷ãrõaü para÷arãreõa nicchavãkaü ÷arãriõam 12,318.021c pràõinàü pràõasaürodhe màüsa÷leùmaviceùñitam 12,318.022a nirdagdhaü paradehena paradehaü calàcalam 12,318.022c vina÷yantaü vinà÷ànte nàvi nàvam ivàhitam 12,318.023a saügatyà jañhare nyastaü retobindum acetanam 12,318.023c kena yatnena jãvantaü garbhaü tvam iha pa÷yasi 12,318.024a annapànàni jãryante yatra bhakùà÷ ca bhakùitàþ 12,318.024c tasminn evodare garbhaþ kiü nànnam iva jãryate 12,318.025a garbhamåtrapurãùàõàü svabhàvaniyatà gatiþ 12,318.025c dhàraõe và visarge và na kartur vidyate va÷aþ 12,318.026a sravanti hy udaràd garbhà jàyamànàs tathàpare 12,318.026c àgamena sahànyeùàü vinà÷a upapadyate 12,318.027a etasmàd yonisaübandhàd yo jãvan parimucyate 12,318.027c prajàü ca labhate kàü cit punar dvaüdveùu majjati 12,318.028a ÷atasya sahajàtasya saptamãü da÷amãü da÷àm 12,318.028c pràpnuvanti tataþ pa¤ca na bhavanti ÷atàyuùaþ 12,318.029a nàbhyutthàne manuùyàõàü yogàþ syur nàtra saü÷ayaþ 12,318.029c vyàdhibhi÷ ca vimathyante vyàlaiþ kùudramçgà iva 12,318.030a vyàdhibhir bhakùyamàõànàü tyajatàü vipulaü dhanam 12,318.030c vedanàü nàpakarùanti yatamànà÷ cikitsakàþ 12,318.031a te càpi nipuõà vaidyàþ ku÷alàþ saübhçtauùadhàþ 12,318.031c vyàdhibhiþ parikçùyante mçgà vyàdhair ivàrditàþ 12,318.032a te pibantaþ kaùàyàü÷ ca sarpãüùi vividhàni ca 12,318.032c dç÷yante jarayà bhagnà nàgà nàgair ivottamaiþ 12,318.033a ke và bhuvi cikitsante rogàrtàn mçgapakùiõaþ 12,318.033c ÷vàpadàni daridràü÷ ca pràyo nàrtà bhavanti te 12,318.034a ghoràn api duràdharùàn nçpatãn ugratejasaþ 12,318.034c àkramya roga àdatte pa÷ån pa÷upaco yathà 12,318.035a iti lokam anàkrandaü moha÷okapariplutam 12,318.035c srotasà sahasà kùiptaü hriyamàõaü balãyasà 12,318.036a na dhanena na ràjyena nogreõa tapasà tathà 12,318.036c svabhàvà vyativartante ye niyuktàþ ÷arãriùu 12,318.037a na mriyeran na jãryeran sarve syuþ sarvakàmikàþ 12,318.037c nàpriyaü pratipa÷yeyur utthànasya phalaü prati 12,318.038a upary upari lokasya sarvo bhavitum icchati 12,318.038c yatate ca yathà÷akti na ca tad vartate tathà 12,318.039a ai÷varyamadamattàü÷ ca mattàn madyamadena ca 12,318.039c apramattàþ ÷añhàþ krårà vikràntàþ paryupàsate 12,318.040a kle÷àþ pratinivartante keùàü cid asamãkùitàþ 12,318.040c svaü svaü ca punar anyeùàü na kiü cid abhigamyate 12,318.041a mahac ca phalavaiùamyaü dç÷yate karmasaüdhiùu 12,318.041c vahanti ÷ibikàm anye yànty anye ÷ibikàgatàþ 12,318.042a sarveùàm çddhikàmànàm anye rathapuraþsaràþ 12,318.042c manujà÷ ca ÷atastrãkàþ ÷ata÷o vidhavàþ striyaþ 12,318.043a dvaüdvàràmeùu bhåteùu gacchanty ekaika÷o naràþ 12,318.043c idam anyat paraü pa÷ya màtra mohaü kariùyasi 12,318.044a tyaja dharmam adharmaü ca ubhe satyànçte tyaja 12,318.044c ubhe satyànçte tyaktvà yena tyajasi taü tyaja 12,318.045a etat te paramaü guhyam àkhyàtam çùisattama 12,318.045c yena devàþ parityajya martyalokaü divaü gatàþ 12,318.046 bhãùma uvàca 12,318.046a nàradasya vacaþ ÷rutvà ÷ukaþ paramabuddhimàn 12,318.046c saücintya manasà dhãro ni÷cayaü nàdhyagacchata 12,318.047a putradàrair mahàn kle÷o vidyàmnàye mahठ÷ramaþ 12,318.047c kiü nu syàc chà÷vataü sthànam alpakle÷aü mahodayam 12,318.048a tato muhårtaü saücintya ni÷citàü gatim àtmanaþ 12,318.048c paràvaraj¤o dharmasya paràü naiþ÷reyasãü gatim 12,318.049a kathaü tv aham asaükliùño gaccheyaü paramàü gatim 12,318.049c nàvarteyaü yathà bhåyo yonisaüsàrasàgare 12,318.050a paraü bhàvaü hi kàïkùàmi yatra nàvartate punaþ 12,318.050c sarvasaïgàn parityajya ni÷citàü manaso gatim 12,318.051a tatra yàsyàmi yatràtmà ÷amaü me 'dhigamiùyati 12,318.051c akùaya÷ càvyaya÷ caiva yatra sthàsyàmi ÷à÷vataþ 12,318.052a na tu yogam çte ÷akyà pràptuü sà paramà gatiþ 12,318.052c avabandho hi muktasya karmabhir nopapadyate 12,318.053a tasmàd yogaü samàsthàya tyaktvà gçhakalevaram 12,318.053c vàyubhåtaþ pravekùyàmi tejorà÷iü divàkaram 12,318.054a na hy eùa kùayam àpnoti somaþ suragaõair yathà 12,318.054c kampitaþ patate bhåmiü puna÷ caivàdhirohati 12,318.054e kùãyate hi sadà somaþ puna÷ caivàbhipåryate 12,318.054f*0795_01 necchàmy evaü viditvaite hràsavçddhã punaþ punaþ 12,318.055a ravis tu saütàpayati lokàn ra÷mibhir ulbaõaiþ 12,318.055c sarvatas teja àdatte nityam akùayamaõóalaþ 12,318.056a ato me rocate gantum àdityaü dãptatejasam 12,318.056c atra vatsyàmi durdharùo niþsaïgenàntaràtmanà 12,318.056d*0796_01 såryasya tapata÷ càhaü jagat sthàvarajaïgamam 12,318.057a såryasya sadane càhaü nikùipyedaü kalevaram 12,318.057c çùibhiþ saha yàsyàmi sauraü tejo 'tiduþsaham 12,318.058a àpçcchàmi nagàn nàgàn girãn urvãü di÷o divam 12,318.058c devadànavagandharvàn pi÷àcoragaràkùasàn 12,318.059a lokeùu sarvabhåtàni pravekùyàmi nasaü÷ayaþ 12,318.059c pa÷yantu yogavãryaü me sarve devàþ saharùibhiþ 12,318.060a athànuj¤àpya tam çùiü nàradaü lokavi÷rutam 12,318.060c tasmàd anuj¤àü saüpràpya jagàma pitaraü prati 12,318.061a so 'bhivàdya mahàtmànam çùiü dvaipàyanaü munim 12,318.061c ÷ukaþ pradakùiõãkçtya kçùõam àpçùñavàn muniþ 12,318.062a ÷rutvà çùis tad vacanaü ÷ukasya; prãto mahàtmà punar àha cainam 12,318.062c bho bhoþ putra sthãyatàü tàvad adya; yàvac cakùuþ prãõayàmi tvadartham 12,318.062d*0797_01 evam uktaþ pitus tena snehayuktena cetasà 12,318.062d*0797_02 naivecchàm akarot tasya niþsaïgenàntaràtmanà 12,318.063a nirapekùaþ ÷uko bhåtvà niþsneho muktabandhanaþ 12,318.063c mokùam evànusaücintya gamanàya mano dadhe 12,318.063e pitaraü saüparityajya jagàma dvijasattamaþ 12,318.063f*0798_01 kailàsapçùñhaü vipulaü siddhasaüghair niùevitam 12,319.001 bhãùma uvàca 12,319.001a giripçùñhaü samàruhya suto vyàsasya bhàrata 12,319.001c same de÷e vivikte ca niþ÷alàka upàvi÷at 12,319.002a dhàrayàm àsa càtmànaü yathà÷àstraü mahàmuniþ 12,319.002c pàdàt prabhçtigàtreùu krameõa kramayogavit 12,319.003a tataþ sa pràïmukho vidvàn àditye nacirodite 12,319.003c pàõipàdaü samàdhàya vinãtavad upàvi÷at 12,319.004a na tatra pakùisaüghàto na ÷abdo nàpi dar÷anam 12,319.004c yatra vaiyàsakir dhãmàn yoktuü samupacakrame 12,319.005a sa dadar÷a tadàtmànaü sarvasaïgaviniþsçtam 12,319.005c prajahàsa tato hàsaü ÷ukaþ saüprekùya bhàskaram 12,319.006a sa punar yogam àsthàya mokùamàrgopalabdhaye 12,319.006c mahàyogã÷varo bhåtvà so 'tyakràmad vihàyasam 12,319.007a tataþ pradakùiõaü kçtvà devarùiü nàradaü tadà 12,319.007c nivedayàm àsa tadà svaü yogaü paramarùaye 12,319.008a dçùño màrgaþ pravçtto 'smi svasti te 'stu tapodhana 12,319.008c tvatprasàdàd gamiùyàmi gatim iùñàü mahàdyute 12,319.009a nàradenàbhyanuj¤àtas tato dvaipàyanàtmajaþ 12,319.009c abhivàdya punar yogam àsthàyàkà÷am àvi÷at 12,319.010a kailàsapçùñhàd utpatya sa papàta divaü tadà 12,319.010c antarikùacaraþ ÷rãmàn vyàsaputraþ suni÷citaþ 12,319.011a tam udyantaü dvija÷reùñhaü vainateyasamadyutim 12,319.011c dadç÷uþ sarvabhåtàni manomàrutaraühasam 12,319.012a vyavasàyena lokàüs trãn sarvàn so 'tha vicintayan 12,319.012c àsthito divyam adhvànaü pàvakàrkasamaprabhaþ 12,319.013a tam ekamanasaü yàntam avyagram akutobhayam 12,319.013c dadç÷uþ sarvabhåtàni jaïgamànãtaràõi ca 12,319.014a yathà÷akti yathànyàyaü påjayàü cakrire tadà 12,319.014c puùpavarùai÷ ca divyais tam avacakrur divaukasaþ 12,319.015a taü dçùñvà vismitàþ sarve gandharvàpsarasàü gaõàþ 12,319.015c çùaya÷ caiva saüsiddhàþ paraü vismayam àgatàþ 12,319.016a antarikùacaraþ ko 'yaü tapasà siddhim àgataþ 12,319.016c adhaþkàyordhvavaktra÷ ca netraiþ samabhivàhyate 12,319.017a tataþ paramadhãràtmà triùu lokeùu vi÷rutaþ 12,319.017c bhàskaraü samudãkùan sa pràïmukho vàgyato 'gamat 12,319.017e ÷abdenàkà÷am akhilaü pårayann iva sarvataþ 12,319.018a tam àpatantaü sahasà dçùñvà sarvàpsarogaõàþ 12,319.018c saübhràntamanaso ràjann àsan paramavismitàþ 12,319.018e pa¤cacåóàprabhçtayo bhç÷am utphullalocanàþ 12,319.019a daivataü katamaü hy etad uttamàü gatim àsthitam 12,319.019c suni÷citam ihàyàti vimuktam iva niþspçham 12,319.020a tataþ samaticakràma malayaü nàma parvatam 12,319.020c urva÷ã pårvacitti÷ ca yaü nityam upasevate 12,319.020e te sma brahmarùiputrasya vismayaü yayatuþ param 12,319.021a aho buddhisamàdhànaü vedàbhyàsarate dvije 12,319.021c acireõaiva kàlena nabha÷ carati candravat 12,319.021e pitç÷u÷råùayà siddhiü saüpràpto 'yam anuttamàm 12,319.022a pitçbhakto dçóhatapàþ pituþ sudayitaþ sutaþ 12,319.022b*0799_01 kçtà¤jalipuñàþ sarve tuùñuvur hçùñamànasàþ 12,319.022c ananyamanasà tena kathaü pitrà vivarjitaþ 12,319.023a urva÷yà vacanaü ÷rutvà ÷ukaþ paramadharmavit 12,319.023c udaikùata di÷aþ sarvà vacane gatamànasaþ 12,319.024a so 'ntarikùaü mahãü caiva sa÷ailavanakànanàm 12,319.024c àlokayàm àsa tadà saràüsi saritas tathà 12,319.025a tato dvaipàyanasutaü bahumànapuraþsaram 12,319.025c kçtà¤jalipuñàþ sarvà nirãkùante sma devatàþ 12,319.026a abravãt tàs tadà vàkyaü ÷ukaþ paramadharmavit 12,319.026c pità yady anugacchen màü kro÷amànaþ ÷uketi vai 12,319.027a tataþ prativaco deyaü sarvair eva samàhitaiþ 12,319.027c etan me snehataþ sarve vacanaü kartum arhatha 12,319.028a ÷ukasya vacanaü ÷rutvà di÷aþ savanakànanàþ 12,319.028c samudràþ saritaþ ÷ailàþ pratyåcus taü samantataþ 12,319.029a yathàj¤àpayase vipra bàóham evaü bhaviùyati 12,319.029c çùer vyàharato vàkyaü prativakùyàmahe vayam 12,320.001 bhãùma uvàca 12,320.001a ity evam uktvà vacanaü brahmarùiþ sumahàtapàþ 12,320.001c pràtiùñhata ÷ukaþ siddhiü hitvà lokàü÷ caturvidhàn 12,320.002a tamo hy aùñavidhaü hitvà jahau pa¤cavidhaü rajaþ 12,320.002c tataþ sattvaü jahau dhãmàüs tad adbhutam ivàbhavat 12,320.003a tatas tasmin pade nitye nirguõe liïgavarjite 12,320.003c brahmaõi pratyatiùñhat sa vidhåmo 'gnir iva jvalan 12,320.004a ulkàpàtà di÷àü dàhà bhåmikampàs tathaiva ca 12,320.004c pràdurbhåtàþ kùaõe tasmiüs tad adbhutam ivàbhavat 12,320.005a drumàþ ÷àkhà÷ ca mumucuþ ÷ikharàõi ca parvatàþ 12,320.005c nirghàta÷abdai÷ ca girir himavàn dãryatãva ha 12,320.006a na babhàse sahasràü÷ur na jajvàla ca pàvakaþ 12,320.006c hradà÷ ca sarita÷ caiva cukùubhuþ sàgaràs tathà 12,320.007a vavarùa vàsavas toyaü rasavac ca sugandhi ca 12,320.007c vavau samãraõa÷ càpi divyagandhavahaþ ÷uciþ 12,320.008a sa ÷çïge 'pratime divye himavan merusaübhave 12,320.008c saü÷liùñe ÷vetapãte dve rukmaråpyamaye ÷ubhe 12,320.009a ÷atayojanavistàre tiryag årdhvaü ca bhàrata 12,320.009c udãcãü di÷am à÷ritya rucire saüdadar÷a ha 12,320.010a so 'vi÷aïkena manasà tathaivàbhyapatac chukaþ 12,320.010c tataþ parvata÷çïge dve sahasaiva dvidhàkçte 12,320.010e adç÷yetàü mahàràja tad adbhutam ivàbhavat 12,320.011a tataþ parvata÷çïgàbhyàü sahasaiva viniþsçtaþ 12,320.011c na ca pratijaghànàsya sa gatiü parvatottamaþ 12,320.012a tato mahàn abhåc chabdo divi sarvadivaukasàm 12,320.012c gandharvàõàm çùãõàü ca ye ca ÷ailanivàsinaþ 12,320.013a dçùñvà ÷ukam atikràntaü parvataü ca dvidhàkçtam 12,320.013c sàdhu sàdhv iti tatràsãn nàdaþ sarvatra bhàrata 12,320.014a sa påjyamàno devai÷ ca gandharvair çùibhis tathà 12,320.014c yakùaràkùasasaüghai÷ ca vidyàdharagaõais tathà 12,320.015a divyaiþ puùpaiþ samàkãrõam antarikùaü samantataþ 12,320.015c àsãt kila mahàràja ÷ukàbhipatane tadà 12,320.016a tato mandàkinãü ramyàm upariùñàd abhivrajan 12,320.016c ÷uko dadar÷a dharmàtmà puùpitadrumakànanàm 12,320.017a tasyàü krãóanty abhiratàþ snànti caivàpsarogaõàþ 12,320.017c ÷ånyàkàraü niràkàràþ ÷ukaü dçùñvà vivàsasaþ 12,320.018a taü prakramantam àj¤àya pità snehasamanvitaþ 12,320.018c uttamàü gatim àsthàya pçùñhato 'nusasàra ha 12,320.019a ÷ukas tu màrutàd årdhvaü gatiü kçtvàntarikùagàm 12,320.019c dar÷ayitvà prabhàvaü svaü sarvabhåto 'bhavat tadà 12,320.020a mahàyogagatiü tv agryàü vyàsotthàya mahàtapàþ 12,320.020c nimeùàntaramàtreõa ÷ukàbhipatanaü yayau 12,320.021a sa dadar÷a dvidhà kçtvà parvatàgraü ÷ukaü gatam 12,320.021c ÷a÷aüsur çùayas tasmai karma putrasya tat tadà 12,320.022a tataþ ÷uketi dãrgheõa ÷aikùeõàkranditas tadà 12,320.022c svayaü pitrà svareõoccais trãül lokàn anunàdya vai 12,320.023a ÷ukaþ sarvagato bhåtvà sarvàtmà sarvatomukhaþ 12,320.023c pratyabhàùata dharmàtmà bhoþ÷abdenànunàdayan 12,320.024a tata ekàkùaraü nàdaü bho ity eva samãrayan 12,320.024c pratyàharaj jagat sarvam uccaiþ sthàvarajaïgamam 12,320.025a tataþ prabhçti càdyàpi ÷abdàn uccàritàn pçthak 12,320.025c girigahvarapçùñheùu vyàjahàra ÷ukaü prati 12,320.026a antarhitaþ prabhàvaü tu dar÷ayitvà ÷ukas tadà 12,320.026c guõàn saütyajya ÷abdàdãn padam adhyagamat param 12,320.027a mahimànaü tu taü dçùñvà putrasyàmitatejasaþ 12,320.027c niùasàda giriprasthe putram evànucintayan 12,320.028a tato mandàkinãtãre krãóanto 'psarasàü gaõàþ 12,320.028c àsàdya tam çùiü sarvàþ saübhràntà gatacetasaþ 12,320.029a jale nililyire kà÷ cit kà÷ cid gulmàn prapedire 12,320.029c vasanàny àdaduþ kà÷ cid dçùñvà taü munisattamam 12,320.030a tàü muktatàü tu vij¤àya muniþ putrasya vai tadà 12,320.030c saktatàm àtmana÷ caiva prãto 'bhåd vrãóita÷ ca ha 12,320.031a taü devagandharvavçto maharùigaõapåjitaþ 12,320.031c pinàkahasto bhagavàn abhyàgacchata ÷aükaraþ 12,320.032a tam uvàca mahàdevaþ sàntvapårvam idaü vacaþ 12,320.032c putra÷okàbhisaütaptaü kçùõadvaipàyanaü tadà 12,320.033a agner bhåmer apàü vàyor antarikùasya caiva ha 12,320.033c vãryeõa sadç÷aþ putras tvayà mattaþ purà vçtaþ 12,320.034a sa tathàlakùaõo jàtas tapasà tava saübhçtaþ 12,320.034c mama caiva prabhàvena brahmatejomayaþ ÷uciþ 12,320.035a sa gatiü paramàü pràpto duùpràpàm ajitendriyaiþ 12,320.035c daivatair api viprarùe taü tvaü kim anu÷ocasi 12,320.036a yàvat sthàsyanti girayo yàvat sthàsyanti sàgaràþ 12,320.036c tàvat tavàkùayà kãrtiþ saputrasya bhaviùyati 12,320.037a chàyàü svaputrasadç÷ãü sarvato 'napagàü sadà 12,320.037c drakùyase tvaü ca loke 'smin matprasàdàn mahàmune 12,320.038a so 'nunãto bhagavatà svayaü rudreõa bhàrata 12,320.038c chàyàü pa÷yan samàvçttaþ sa muniþ parayà mudà 12,320.039a iti janma gati÷ caiva ÷ukasya bharatarùabha 12,320.039c vistareõa mayàkhyàtaü yan màü tvaü paripçcchasi 12,320.040a etad àcaùña me ràjan devarùir nàradaþ purà 12,320.040c vyàsa÷ caiva mahàyogã saüjalpeùu pade pade 12,320.041a itihàsam imaü puõyaü mokùadharmàrthasaühitam 12,320.041c dhàrayed yaþ ÷amaparaþ sa gacchet paramàü gatim 12,321.001 yudhiùñhira uvàca 12,321.001a gçhastho brahmacàrã và vànaprastho 'tha bhikùukaþ 12,321.001c ya icchet siddhim àsthàtuü devatàü kàü yajeta saþ 12,321.002a kuto hy asya dhruvaþ svargaþ kuto niþ÷reyasaü param 12,321.002c vidhinà kena juhuyàd daivaü pitryaü tathaiva ca 12,321.003a mukta÷ ca kàü gatiü gacchen mokùa÷ caiva kimàtmakaþ 12,321.003c svargata÷ caiva kiü kuryàd yena na cyavate divaþ 12,321.004a devatànàü ca ko devaþ pitéõàü ca tathà pità 12,321.004c tasmàt parataraü yac ca tan me bråhi pitàmaha 12,321.005 bhãùma uvàca 12,321.005a gåóhaü màü pra÷navit pra÷naü pçcchase tvam ihànagha 12,321.005c na hy eùa tarkayà ÷akyo vaktuü varùa÷atair api 12,321.006a çte devaprasàdàd và ràja¤ j¤ànàgamena và 12,321.006c gahanaü hy etad àkhyànaü vyàkhyàtavyaü tavàrihan 12,321.007a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,321.007c nàradasya ca saüvàdam çùer nàràyaõasya ca 12,321.008a nàràyaõo hi vi÷vàtmà caturmårtiþ sanàtanaþ 12,321.008c dharmàtmajaþ saübabhåva pitaivaü me 'bhyabhàùata 12,321.009a kçte yuge mahàràja purà svàyaübhuve 'ntare 12,321.009c naro nàràyaõa÷ caiva hariþ kçùõas tathaiva ca 12,321.010a tebhyo nàràyaõanarau tapas tepatur avyayau 12,321.010c badaryà÷ramam àsàdya ÷akañe kanakàmaye 12,321.011a aùñacakraü hi tad yànaü bhåtayuktaü manoramam 12,321.011c tatràdyau lokanàthau tau kç÷au dhamanisaütatau 12,321.012a tapasà tejasà caiva durnirãkùau surair api 12,321.012c yasya prasàdaü kurvàte sa devau draùñum arhati 12,321.013a nånaü tayor anumate hçdi hçcchayacoditaþ 12,321.013c mahàmeror gireþ ÷çïgàt pracyuto gandhamàdanam 12,321.014a nàradaþ sumahad bhåtaü lokàn sarvàn acãcarat 12,321.014c taü de÷am agamad ràjan badaryà÷ramam à÷ugaþ 12,321.015a tayor àhnikavelàyàü tasya kautåhalaü tv abhåt 12,321.015c idaü tad àspadaü kçtsnaü yasmiül lokàþ pratiùñhitàþ 12,321.016a sadevàsuragandharvàþ sarùikiünaralelihàþ 12,321.016c ekà mårtir iyaü pårvaü jàtà bhåya÷ caturvidhà 12,321.017a dharmasya kulasaütàno mahàn ebhir vivardhitaþ 12,321.017c aho hy anugçhãto 'dya dharma ebhiþ surair iha 12,321.017e naranàràyaõàbhyàü ca kçùõena hariõà tathà 12,321.018a tatra kçùõo hari÷ caiva kasmiü÷ cit kàraõàntare 12,321.018c sthitau dharmottarau hy etau tathà tapasi dhiùñhitau 12,321.019a etau hi paramaü dhàma kànayor àhnikakriyà 12,321.019c pitarau sarvabhåtànàü daivataü ca ya÷asvinau 12,321.019e kàü devatàü nu yajataþ pitén và kàn mahàmatã 12,321.020a iti saücintya manasà bhaktyà nàràyaõasya ha 12,321.020c sahasà pràdurabhavat samãpe devayos tadà 12,321.021a kçte daive ca pitrye ca tatas tàbhyàü nirãkùitaþ 12,321.021c påjita÷ caiva vidhinà yathàproktena ÷àstrataþ 12,321.022a taü dçùñvà mahad à÷caryam apårvaü vidhivistaram 12,321.022c upopaviùñaþ suprãto nàrado bhagavàn çùiþ 12,321.023a nàràyaõaü saünirãkùya prasannenàntaràtmanà 12,321.023c namaskçtvà mahàdevam idaü vacanam abravãt 12,321.024a vedeùu sapuràõeùu sàïgopàïgeùu gãyase 12,321.024c tvam ajaþ ÷à÷vato dhàtà mato 'mçtam anuttamam 12,321.024e pratiùñhitaü bhåtabhavyaü tvayi sarvam idaü jagat 12,321.025a catvàro hy à÷ramà deva sarve gàrhasthyamålakàþ 12,321.025c yajante tvàm aharahar nànàmårtisamàsthitam 12,321.026a pità màtà ca sarvasya jagataþ ÷à÷vato guruþ 12,321.026c kaü tv adya yajase devaü pitaraü kaü na vidmahe 12,321.026d*0800_01 kam arcasi mahàbhàga tan me bråhãha pçcchataþ 12,321.027 ÷rãbhagavàn uvàca 12,321.027a avàcyam etad vaktavyam àtmaguhyaü sanàtanam 12,321.027c tava bhaktimato brahman vakùyàmi tu yathàtatham 12,321.028a yat tat såkùmam avij¤eyam avyaktam acalaü dhruvam 12,321.028c indriyair indriyàrthai÷ ca sarvabhåtai÷ ca varjitam 12,321.029a sa hy antaràtmà bhåtànàü kùetraj¤a÷ ceti kathyate 12,321.029c triguõavyatirikto 'sau puruùa÷ ceti kalpitaþ 12,321.029e tasmàd avyaktam utpannaü triguõaü dvijasattama 12,321.030a avyaktà vyaktabhàvasthà yà sà prakçtir avyayà 12,321.030c tàü yonim àvayor viddhi yo 'sau sadasadàtmakaþ 12,321.030e àvàbhyàü påjyate 'sau hi daive pitrye ca kalpite 12,321.031a nàsti tasmàt paro 'nyo hi pità devo 'tha và dvijaþ 12,321.031c àtmà hi nau sa vij¤eyas tatas taü påjayàvahe 12,321.032a tenaiùà prathità brahman maryàdà lokabhàvinã 12,321.032c daivaü pitryaü ca kartavyam iti tasyànu÷àsanam 12,321.033a brahmà sthàõur manur dakùo bhçgur dharmas tapo damaþ 12,321.033c marãcir aïgiràtri÷ ca pulastyaþ pulahaþ kratuþ 12,321.034a vasiùñhaþ parameùñhã ca vivasvàn soma eva ca 12,321.034c kardama÷ càpi yaþ proktaþ krodho vikrãta eva ca 12,321.035a ekaviü÷atir utpannàs te prajàpatayaþ smçtàþ 12,321.035c tasya devasya maryàdàü påjayanti sanàtanãm 12,321.036a daivaü pitryaü ca satataü tasya vij¤àya tattvataþ 12,321.036c àtmapràptàni ca tato jànanti dvijasattamàþ 12,321.037a svargasthà api ye ke cit taü namasyanti dehinaþ 12,321.037c te tatprasàdàd gacchanti tenàdiùñaphalàü gatim 12,321.038a ye hãnàþ saptada÷abhir guõaiþ karmabhir eva ca 12,321.038c kalàþ pa¤cada÷a tyaktvà te muktà iti ni÷cayaþ 12,321.039a muktànàü tu gatir brahman kùetraj¤a iti kalpitaþ 12,321.039c sa hi sarvagata÷ caiva nirguõa÷ caiva kathyate 12,321.040a dç÷yate j¤ànayogena àvàü ca prasçtau tataþ 12,321.040c evaü j¤àtvà tam àtmànaü påjayàvaþ sanàtanam 12,321.041a taü vedà÷ cà÷ramà÷ caiva nànàtanusamàsthitàþ 12,321.041c bhaktyà saüpåjayanty àdyaü gatiü caiùàü dadàti saþ 12,321.042a ye tu tadbhàvità loke ekàntitvaü samàsthitàþ 12,321.042c etad abhyadhikaü teùàü yat te taü pravi÷anty uta 12,321.043a iti guhyasamudde÷as tava nàrada kãrtitaþ 12,321.043c bhaktyà premõà ca viprarùe asmadbhaktyà ca te ÷rutaþ 12,322.001 bhãùma uvàca 12,322.001a sa evam ukto dvipadàü variùñho; nàràyaõenottamapåruùeõa 12,322.001c jagàda vàkyaü dvipadàü variùñhaü; nàràyaõaü lokahitàdhivàsam 12,322.002a yadartham àtmaprabhaveha janma; tavottamaü dharmagçhe caturdhà 12,322.002c tat sàdhyatàü lokahitàrtham adya; gacchàmi draùñuü prakçtiü tavàdyàm 12,322.003a vedàþ svadhãtà mama lokanàtha; taptaü tapo nànçtam uktapårvam 12,322.003c påjàü guråõàü satataü karomi; parasya guhyaü na ca bhinnapårvam 12,322.004a guptàni catvàri yathàgamaü me; ÷atrau ca mitre ca samo 'smi nityam 12,322.004c taü càdidevaü satataü prapanna; ekàntabhàvena vçõomy ajasram 12,322.004e ebhir vi÷eùaiþ pari÷uddhasattvaþ; kasmàn na pa÷yeyam anantam ã÷am 12,322.005a tat pàrameùñhyasya vaco ni÷amya; nàràyaõaþ sàtvatadharmagoptà 12,322.005b*0801_01 tasmàd anuj¤àü mama dehi deva 12,322.005b*0801_02 taü vai dçùñvà kçtakçtyo bhavàmi 12,322.005c gaccheti taü nàradam uktavàn sa; saüpåjayitvàtmavidhikriyàbhiþ 12,322.006a tato visçùñaþ parameùñhiputraþ; so 'bhyarcayitvà tam çùiü puràõam 12,322.006c kham utpapàtottamavegayuktas; tato 'dhimerau sahasà nililye 12,322.007a tatràvatasthe ca munir muhårtam; ekàntam àsàdya gireþ sa ÷çïge 12,322.007c àlokayann uttarapa÷cimena; dadar÷a càtyadbhutaråpayuktam 12,322.008a kùãrodadher uttarato hi dvãpaþ; ÷vetaþ sa nàmnà prathito vi÷àlaþ 12,322.008c meroþ sahasraiþ sa hi yojanànàü; dvàtriü÷atordhvaü kavibhir niruktaþ 12,322.009a atãndriyà÷ càna÷anà÷ ca tatra; niùpandahãnàþ susugandhina÷ ca 12,322.009c ÷vetàþ pumàüso gatasarvapàpà÷; cakùurmuùaþ pàpakçtàü naràõàm 12,322.010a vajràsthikàyàþ samamànonmànà; divyànvayaråpàþ ÷ubhasàropetàþ 12,322.010c chatràkçti÷ãrùà meghaughaninàdàþ; satpuùkaracatuùkà ràjãva÷atapàdàþ 12,322.011a ùaùñyà dantair yuktàþ ÷uklair; aùñàbhir daüùñràbhir ye 12,322.011c jihvàbhir ye viùvagvaktraü; lelihyante såryaprakhyam 12,322.012a bhaktyà devaü vi÷votpannaü; yasmàt sarve lokàþ såtàþ 12,322.012c vedà dharmà munayaþ ÷àntà; devàþ sarve tasya visargàþ 12,322.013 yudhiùñhira uvàca 12,322.013a atãndriyà niràhàrà aniùpandàþ sugandhinaþ 12,322.013c kathaü te puruùà jàtàþ kà teùàü gatir uttamà 12,322.014a ye vimuktà bhavantãha narà bharatasattama 12,322.014c teùàü lakùaõam etad dhi yac chvetadvãpavàsinàm 12,322.015a tasmàn me saü÷ayaü chindhi paraü kautåhalaü hi me 12,322.015c tvaü hi sarvakathàràmas tvàü caivopà÷rità vayam 12,322.016 bhãùma uvàca 12,322.016a vistãrõaiùà kathà ràja¤ ÷rutà me pitçsaünidhau 12,322.016c saiùà tava hi vaktavyà kathàsàro hi sa smçtaþ 12,322.016d*0802_01 ÷aütanoþ kathayàm àsa nàrado munisattamaþ 12,322.016d*0802_02 ràj¤à pçùñaþ purà pràha tatràhaü ÷rutavàn purà 12,322.017a ràjoparicaro nàma babhåvàdhipatir bhuvaþ 12,322.017c àkhaõóalasakhaþ khyàto bhakto nàràyaõaü harim 12,322.018a dhàrmiko nityabhakta÷ ca pitén nityam atandritaþ 12,322.018c sàmràjyaü tena saüpràptaü nàràyaõavaràt purà 12,322.019a sàtvataü vidhim àsthàya pràk såryamukhaniþsçtam 12,322.019c påjayàm àsa deve÷aü taccheùeõa pitàmahàn 12,322.020a pitç÷eùeõa vipràü÷ ca saüvibhajyà÷ritàü÷ ca saþ 12,322.020c ÷eùànnabhuk satyaparaþ sarvabhåteùv ahiüsakaþ 12,322.020e sarvabhàvena bhaktaþ sa devadevaü janàrdanam 12,322.020f*0803_01 anàdimadhyanidhanaü lokakartàram avyayam 12,322.021a tasya nàràyaõe bhaktiü vahato 'mitrakar÷ana 12,322.021c eka÷ayyàsanaü ÷akro dattavàn devaràñ svayam 12,322.022a àtmà ràjyaü dhanaü caiva kalatraü vàhanàni ca 12,322.022c etad bhagavate sarvam iti tat prekùitaü sadà 12,322.023a kàmyanaimittikàjasraü yaj¤iyàþ paramakriyàþ 12,322.023c sarvàþ sàtvatam àsthàya vidhiü cakre samàhitaþ 12,322.024a pa¤caràtravido mukhyàs tasya gehe mahàtmanaþ 12,322.024c pràyaõaü bhagavatproktaü bhu¤jate càgrabhojanam 12,322.025a tasya pra÷àsato ràjyaü dharmeõàmitraghàtinaþ 12,322.025c nànçtà vàk samabhavan mano duùñaü na càbhavat 12,322.025e na ca kàyena kçtavàn sa pàpaü param aõv api 12,322.026a ye hi te munayaþ khyàtàþ sapta citra÷ikhaõóinaþ 12,322.026c tair ekamatibhir bhåtvà yat proktaü ÷àstram uttamam 12,322.026d*0804_01 vedai÷ caturbhiþ samitaü kçtaü merau mahàgirau 12,322.026d*0804_02 àsyaiþ saptabhir udgãrõaü lokadharmam anuttamam 12,322.027a marãcir atryaïgirasau pulastyaþ pulahaþ kratuþ 12,322.027c vasiùñha÷ ca mahàtejà ete citra÷ikhaõóinaþ 12,322.028a sapta prakçtayo hy etàs tathà svàyaübhuvo 'ùñamaþ 12,322.028c etàbhir dhàryate lokas tàbhyaþ ÷àstraü viniþsçtam 12,322.029a ekàgramanaso dàntà munayaþ saüyame ratàþ 12,322.029b*0805_01 bhåtabhavyabhaviùyaj¤àþ satyadharmaparàyaõàþ 12,322.029c idaü ÷reya idaü brahma idaü hitam anuttamam 12,322.029e lokàn saücintya manasà tataþ ÷àstraü pracakrire 12,322.030a tatra dharmàrthakàmà hi mokùaþ pa÷càc ca kãrtitaþ 12,322.030c maryàdà vividhà÷ caiva divi bhåmau ca saüsthitàþ 12,322.031a àràdhya tapasà devaü hariü nàràyaõaü prabhum 12,322.031c divyaü varùasahasraü vai sarve te çùibhiþ saha 12,322.032a nàràyaõànu÷àstà hi tadà devã sarasvatã 12,322.032c vive÷a tàn çùãn sarvàül lokànàü hitakàmyayà 12,322.033a tataþ pravartità samyak tapovidbhir dvijàtibhiþ 12,322.033c ÷abde càrthe ca hetau ca eùà prathamasargajà 12,322.034a àdàv eva hi tac chàstram oükàrasvarabhåùitam 12,322.034c çùibhir bhàvitaü tatra yatra kàruõiko hy asau 12,322.035a tataþ prasanno bhagavàn anirdiùña÷arãragaþ 12,322.035c çùãn uvàca tàn sarvàn adç÷yaþ puruùottamaþ 12,322.036a kçtaü ÷atasahasraü hi ÷lokànàm idam uttamam 12,322.036c lokatantrasya kçtsnasya yasmàd dharmaþ pravartate 12,322.037a pravçttau ca nivçttau ca yonir etad bhaviùyati 12,322.037c çgyajuþsàmabhir juùñam atharvàïgirasais tathà 12,322.038a tathà pramàõaü hi mayà kçto brahmà prasàdajaþ 12,322.038c rudra÷ ca krodhajo viprà yåyaü prakçtayas tathà 12,322.039a såryàcandramasau vàyur bhåmir àpo 'gnir eva ca 12,322.039c sarve ca nakùatragaõà yac ca bhåtàbhi÷abditam 12,322.040a adhikàreùu vartante yathàsvaü brahmavàdinaþ 12,322.040c sarve pramàõaü hi yathà tathaitac chàstram uttamam 12,322.041a bhaviùyati pramàõaü vai etan madanu÷àsanam 12,322.041c asmàt pravakùyate dharmàn manuþ svàyaübhuvaþ svayam 12,322.042a u÷anà bçhaspati÷ caiva yadotpannau bhaviùyataþ 12,322.042c tadà pravakùyataþ ÷àstraü yuùmanmatibhir uddhçtam 12,322.043a svàyaübhuveùu dharmeùu ÷àstre co÷anasà kçte 12,322.043c bçhaspatimate caiva lokeùu pravicàrite 12,322.044a yuùmatkçtam idaü ÷àstraü prajàpàlo vasus tataþ 12,322.044c bçhaspatisakà÷àd vai pràpsyate dvijasattamàþ 12,322.045a sa hi madbhàvito ràjà madbhakta÷ ca bhaviùyati 12,322.045c tena ÷àstreõa lokeùu kriyàþ sarvàþ kariùyati 12,322.046a etad dhi sarva÷àstràõàü ÷àstram uttamasaüj¤itam 12,322.046c etad arthyaü ca dharmyaü ca ya÷asyaü caitad uttamam 12,322.047a asya pravartanàc caiva prajàvanto bhaviùyatha 12,322.047c sa ca ràjà ÷riyà yukto bhaviùyati mahàn vasuþ 12,322.048a saüsthite tu nçpe tasmi¤ ÷àstram etat sanàtanam 12,322.048c antardhàsyati tat satyam etad vaþ kathitaü mayà 12,322.049a etàvad uktvà vacanam adç÷yaþ puruùottamaþ 12,322.049c visçjya tàn çùãn sarvàn kàm api prasthito di÷am 12,322.050a tatas te lokapitaraþ sarvalokàrthacintakàþ 12,322.050c pràvartayanta tac chàstraü dharmayoniü sanàtanam 12,322.051a utpanne ''ïgirase caiva yuge prathamakalpite 12,322.051c sàïgopaniùadaü ÷àstraü sthàpayitvà bçhaspatau 12,322.052a jagmur yathepsitaü de÷aü tapase kçtani÷cayàþ 12,322.052c dhàraõàt sarvalokànàü sarvadharmapravartakàþ 12,323.001 bhãùma uvàca 12,323.001a tato 'tãte mahàkalpe utpanne 'ïgirasaþ sute 12,323.001c babhåvur nirvçtà devà jàte devapurohite 12,323.002a bçhad brahma mahac ceti ÷abdàþ paryàyavàcakàþ 12,323.002c ebhiþ samanvito ràjan guõair vidvàn bçhaspatiþ 12,323.003a tasya ÷iùyo babhåvàgryo ràjoparicaro vasuþ 12,323.003c adhãtavàüs tadà ÷àstraü samyak citra÷ikhaõóijam 12,323.004a sa ràjà bhàvitaþ pårvaü daivena vidhinà vasuþ 12,323.004c pàlayàm àsa pçthivãü divam àkhaõóalo yathà 12,323.005a tasya yaj¤o mahàn àsãd a÷vamedho mahàtmanaþ 12,323.005c bçhaspatir upàdhyàyas tatra hotà babhåva ha 12,323.006a prajàpatisutà÷ càtra sadasyàs tv abhavaüs trayaþ 12,323.006c ekata÷ ca dvita÷ caiva trita÷ caiva maharùayaþ 12,323.007a dhanuùàkùo 'tha raibhya÷ ca arvàvasuparàvaså 12,323.007c çùir medhàtithi÷ caiva tàõóya÷ caiva mahàn çùiþ 12,323.008a çùiþ ÷aktir mahàbhàgas tathà veda÷irà÷ ca yaþ 12,323.008c kapila÷ ca çùi÷reùñhaþ ÷àlihotrapitàmahaþ 12,323.009a àdyaþ kañhas taittiri÷ ca vai÷aüpàyanapårvajaþ 12,323.009c kaõvo 'tha devahotra÷ ca ete ùoóa÷a kãrtitàþ 12,323.009e saübhçtàþ sarvasaübhàràs tasmin ràjan mahàkratau 12,323.010a na tatra pa÷ughàto 'bhåt sa ràjaivaü sthito 'bhavat 12,323.010c ahiüsraþ ÷ucir akùudro nirà÷ãþ karmasaüstutaþ 12,323.010e àraõyakapadodgãtà bhàgàs tatropakalpitàþ 12,323.011a prãtas tato 'sya bhagavàn devadevaþ puràtanaþ 12,323.011c sàkùàt taü dar÷ayàm àsa so 'dç÷yo 'nyena kena cit 12,323.012a svayaü bhàgam upàghràya puroóà÷aü gçhãtavàn 12,323.012c adç÷yena hçto bhàgo devena harimedhasà 12,323.013a bçhaspatis tataþ kruddhaþ sruvam udyamya vegitaþ 12,323.013c àkà÷aü ghnan sruvaþ pàtai roùàd a÷råõy avartayat 12,323.014a uvàca coparicaraü mayà bhàgo 'yam udyataþ 12,323.014c gràhyaþ svayaü hi devena matpratyakùaü na saü÷ayaþ 12,323.015a udyatà yaj¤abhàgà hi sàkùàt pràptàþ surair iha 12,323.015c kimartham iha na pràpto dar÷anaü sa harir vibhuþ 12,323.016a tataþ sa taü samuddhåtaü bhåmipàlo mahàn vasuþ 12,323.016c prasàdayàm àsa muniü sadasyàs te ca sarva÷aþ 12,323.016d*0806_00 uparicaravasur uvàca 12,323.016d*0806_01 hutaü tvayàvadànãha puroóà÷asya yàvatã 12,323.016d*0806_02 gçhãtà devadevena matpratyakùaü na saü÷ayaþ 12,323.016d*0806_03 ity evam ukto vasunà saroùa÷ càbravãd guruþ 12,323.016d*0806_04 na yajeyam ahaü càtra paribhåtas tvayànagha 12,323.016d*0806_05 tvayà pa÷ur vàrita÷ ca kçtaþ piùñamayaþ pa÷uþ 12,323.016d*0806_06 vasur uvàca 12,323.016d*0806_06 tvaü devaü pa÷yase nityaü na pa÷yeyam ahaü katham 12,323.016d*0806_07 pa÷uhiüsà vàrità ca yajurvedàdimantrataþ 12,323.016d*0806_08 ahaü na vàraye hiüsàü drakùyàmy ekàntiko harim 12,323.016d*0806_09 bhãùma uvàca 12,323.016d*0806_09 tasmàt kopo na kartavyo bhavatà guruõà mayi 12,323.016d*0806_10 vasum evaü bruvàõaü tu kruddha eva bçhaspatiþ 12,323.016d*0806_11 uvàca çtvija÷ caiva kiü naþ karmeti vàrayan 12,323.016d*0806_12 athaikato dvita÷ caiva trita÷ caiva maharùayaþ 12,323.017a åcu÷ cainam asaübhràntà na roùaü kartum arhasi 12,323.017b*0807_01 ÷çõu tvaü vacanaü putra asmàbhiþ samudàhçtam 12,323.017c naiùa dharmaþ kçtayuge yas tvaü roùam acãkçthàþ 12,323.018a aroùaõo hy asau devo yasya bhàgo 'yam udyataþ 12,323.018c na sa ÷akyas tvayà draùñum asmàbhir và bçhaspate 12,323.018e yasya prasàdaü kurute sa vai taü draùñum arhati 12,323.019 ekatadvitatrità åcuþ 12,323.019*0808_01 ekatadvitatrita÷ cocus tata÷ citra÷ikhaõóinaþ 12,323.019a vayaü hi brahmaõaþ putrà mànasàþ parikãrtitàþ 12,323.019c gatà niþ÷reyasàrthaü hi kadà cid di÷am uttaràm 12,323.020a taptvà varùasahasràõi catvàri tapa uttamam 12,323.020c ekapàdasthitàþ samyak kàùñhabhåtàþ samàhitàþ 12,323.021a meror uttarabhàge tu kùãrodasyànukålataþ 12,323.021c sa de÷o yatra nas taptaü tapaþ paramadàruõam 12,323.021e kathaü pa÷yemahi vayaü devaü nàràyaõaü tv iti 12,323.021f*0809_01 vareõyaü varadaü taü vai devadevaü sanàtanam 12,323.022a tato vratasyàvabhçthe vàg uvàcà÷arãriõã 12,323.022b*0810_01 snigdhagambhãrayà vàcà praharùaõakarã vibho 12,323.022c sutaptaü vas tapo vipràþ prasannenàntaràtmanà 12,323.023a yåyaü jij¤àsavo bhaktàþ kathaü drakùyatha taü prabhum 12,323.023c kùãrodadher uttarataþ ÷vetadvãpo mahàprabhaþ 12,323.024a tatra nàràyaõaparà mànavà÷ candravarcasaþ 12,323.024c ekàntabhàvopagatàs te bhaktàþ puruùottamam 12,323.025a te sahasràrciùaü devaü pravi÷anti sanàtanam 12,323.025c atãndriyà niràhàrà aniùpandàþ sugandhinaþ 12,323.026a ekàntinas te puruùàþ ÷vetadvãpanivàsinaþ 12,323.026c gacchadhvaü tatra munayas tatràtmà me prakà÷itaþ 12,323.027a atha ÷rutvà vayaü sarve vàcaü tàm a÷arãriõãm 12,323.027c yathàkhyàtena màrgeõa taü de÷aü pratipedire 12,323.028a pràpya ÷vetaü mahàdvãpaü taccittàs taddidçkùavaþ 12,323.028b*0811_01 sahasàbhihatàþ sarve tejasà tasya mohitàþ 12,323.028c tato no dçùñiviùayas tadà pratihato 'bhavat 12,323.029a na ca pa÷yàma puruùaü tattejohçtadar÷anàþ 12,323.029c tato naþ pràdurabhavad vij¤ànaü devayogajam 12,323.030a na kilàtaptatapasà ÷akyate draùñum a¤jasà 12,323.030c tataþ punar varùa÷ataü taptvà tàtkàlikaü mahat 12,323.031a vratàvasàne su÷ubhàn naràn dadç÷ire vayam 12,323.031c ÷vetàü÷ candrapratãkà÷àn sarvalakùaõalakùitàn 12,323.032a nityà¤jalikçtàn brahma japataþ pràgudaïmukhàn 12,323.032c mànaso nàma sa japo japyate tair mahàtmabhiþ 12,323.032e tenaikàgramanastvena prãto bhavati vai hariþ 12,323.033a yà bhaven muni÷àrdåla bhàþ såryasya yugakùaye 12,323.033c ekaikasya prabhà tàdçk sàbhavan mànavasya ha 12,323.034a tejonivàsaþ sa dvãpa iti vai menire vayam 12,323.034c na tatràbhyadhikaþ ka÷ cit sarve te samatejasaþ 12,323.035a atha såryasahasrasya prabhàü yugapad utthitàm 12,323.035c sahasà dçùñavantaþ sma punar eva bçhaspate 12,323.036a sahità÷ càbhyadhàvanta tatas te mànavà drutam 12,323.036c kçtà¤jalipuñà hçùñà nama ity eva vàdinaþ 12,323.037a tato 'bhivadatàü teùàm a÷rauùma vipulaü dhvanim 12,323.037c baliþ kilopahriyate tasya devasya tair naraiþ 12,323.038a vayaü tu tejasà tasya sahasà hçtacetasaþ 12,323.038c na kiü cid api pa÷yàmo hçtadçùñibalendriyàþ 12,323.039a ekas tu ÷abdo 'virataþ ÷ruto 'smàbhir udãritaþ 12,323.039b*0812_01 àkà÷aü pårayan sarvaü ÷ikùàkùarasamanvitaþ 12,323.039c jitaü te puõóarãkàkùa namas te vi÷vabhàvana 12,323.040a namas te 'stu hçùãke÷a mahàpuruùapårvaja 12,323.040c iti ÷abdaþ ÷ruto 'smàbhiþ ÷ikùàkùarasamãritaþ 12,323.041a etasminn antare vàyuþ sarvagandhavahaþ ÷uciþ 12,323.041c divyàny uvàha puùpàõi karmaõyà÷ cauùadhãs tathà 12,323.042a tair iùñaþ pa¤cakàlaj¤air harir ekàntibhir naraiþ 12,323.042b*0813_01 bhaktyà paramayà yuktair manovàkkarmabhis tadà 12,323.042c nånaü tatràgato devo yathà tair vàg udãrità 12,323.042e vayaü tv enaü na pa÷yàmo mohitàs tasya màyayà 12,323.043a màrute saünivçtte ca balau ca pratipàdite 12,323.043c cintàvyàkulitàtmàno jàtàþ smo 'ïgirasàü vara 12,323.044a mànavànàü sahasreùu teùu vai ÷uddhayoniùu 12,323.044c asmàn na ka÷ cin manasà cakùuùà vàpy apåjayat 12,323.045a te 'pi svasthà munigaõà ekabhàvam anuvratàþ 12,323.045c nàsmàsu dadhire bhàvaü brahmabhàvam anuùñhitàþ 12,323.046a tato 'smàn supari÷ràntàüs tapasà càpi kar÷itàn 12,323.046c uvàca khasthaü kim api bhåtaü tatrà÷arãrakam 12,323.047a dçùñà vaþ puruùàþ ÷vetàþ sarvendriyavivarjitàþ 12,323.047c dçùño bhavati deve÷a ebhir dçùñair dvijottamàþ 12,323.048a gacchadhvaü munayaþ sarve yathàgatam ito 'ciràt 12,323.048c na sa ÷akyo abhaktena draùñuü devaþ kathaü cana 12,323.049a kàmaü kàlena mahatà ekàntitvaü samàgataiþ 12,323.049c ÷akyo draùñuü sa bhagavàn prabhàmaõóaladurdç÷aþ 12,323.050a mahat kàryaü tu kartavyaü yuùmàbhir dvijasattamàþ 12,323.050c itaþ kçtayuge 'tãte viparyàsaü gate 'pi ca 12,323.051a vaivasvate 'ntare vipràþ pràpte tretàyuge tataþ 12,323.051c suràõàü kàryasiddhyarthaü sahàyà vai bhaviùyatha 12,323.052a tatas tad adbhutaü vàkyaü ni÷amyaivaü sma somapa 12,323.052c tasya prasàdàt pràptàþ smo de÷am ãpsitam a¤jasà 12,323.053a evaü sutapasà caiva havyakavyais tathaiva ca 12,323.053c devo 'smàbhir na dçùñaþ sa kathaü tvaü draùñum arhasi 12,323.053e nàràyaõo mahad bhåtaü vi÷vasçg ghavyakavyabhuk 12,323.053f*0814_01 anàdinidhano 'vyakto devadànavapåjitaþ 12,323.054 bhãùma uvàca 12,323.054a evam ekatavàkyena dvitatritamatena ca 12,323.054c anunãtaþ sadasyai÷ ca bçhaspatir udàradhãþ 12,323.054e samànãya tato yaj¤aü daivataü samapåjayat 12,323.055a samàptayaj¤o ràjàpi prajàþ pàlitavàn vasuþ 12,323.055c brahma÷àpàd divo bhraùñaþ pravive÷a mahãü tataþ 12,323.055d*0815_01 sa ràjà ràja÷àrdåla satyadharmaparàyaõaþ 12,323.056a antarbhåmigata÷ caiva satataü dharmavatsalaþ 12,323.056c nàràyaõaparo bhåtvà nàràyaõapadaü jagau 12,323.057a tasyaiva ca prasàdena punar evotthitas tu saþ 12,323.057c mahãtalàd gataþ sthànaü brahmaõaþ samanantaram 12,323.057e paràü gatim anupràpta iti naiùñhikam a¤jasà 12,324.001 yudhiùñhira uvàca 12,324.001a yadà bhakto bhagavata àsãd ràjà mahàvasuþ 12,324.001c kimarthaü sa paribhraùño vive÷a vivaraü bhuvaþ 12,324.002 bhãùma uvàca 12,324.002a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,324.002c çùãõàü caiva saüvàdaü trida÷ànàü ca bhàrata 12,324.002d*0816_01 iyaü vai karmabhåmir hi svargo bhogàya kalpitaþ 12,324.002d*0816_02 tasmàd indro mahãü pràpya yajamànas tu dãkùitaþ 12,324.002d*0816_03 savanãyapa÷oþ kàla àgate tu bçhaspatiþ 12,324.002d*0816_04 piùñam ànãyatàm atra pa÷vartha iti bhàùata 12,324.002d*0816_05 tac chrutvà devatàþ sarvà idam åcur dvijottamam 12,324.002d*0816_06 bçhaspatiü màüsagçdhnàþ pçthak pçthag ariüdama 12,324.003a ajena yaùñavyam iti devàþ pràhur dvijottamàn 12,324.003c sa ca chàgo hy ajo j¤eyo nànyaþ pa÷ur iti sthitiþ 12,324.004 çùaya åcuþ 12,324.004a bãjair yaj¤eùu yaùñavyam iti vai vaidikã ÷rutiþ 12,324.004c ajasaüj¤àni bãjàni chàgaü na ghnantum arhatha 12,324.005a naiùa dharmaþ satàü devà yatra vadhyeta vai pa÷uþ 12,324.005c idaü kçtayugaü ÷reùñhaü kathaü vadhyeta vai pa÷uþ 12,324.005d*0817_01 yuùmàkam ajabuddhir hi ajo bãjaü tad ucyate 12,324.006 bhãùma uvàca 12,324.006a teùàü saüvadatàm evam çùãõàü vibudhaiþ saha 12,324.006c màrgàgato nçpa÷reùñhas taü de÷aü pràptavàn vasuþ 12,324.006e antarikùacaraþ ÷rãmàn samagrabalavàhanaþ 12,324.007a taü dçùñvà sahasàyàntaü vasuü te tv antarikùagam 12,324.007c åcur dvijàtayo devàn eùa chetsyati saü÷ayam 12,324.008a yajvà dànapatiþ ÷reùñhaþ sarvabhåtahitapriyaþ 12,324.008c kathaü svid anyathà bråyàd vàkyam eùa mahàn vasuþ 12,324.009a evaü te saüvidaü kçtvà vibudhà çùayas tathà 12,324.009c apçcchan sahasàbhyetya vasuü ràjànam antikàt 12,324.010a bho ràjan kena yaùñavyam ajenàho svid auùadhaiþ 12,324.010c etan naþ saü÷ayaü chindhi pramàõaü no bhavàn mataþ 12,324.011a sa tàn kçtà¤jalir bhåtvà paripapraccha vai vasuþ 12,324.011c kasya vaþ ko mataþ pakùo bråta satyaü samàgatàþ 12,324.012 çùaya åcuþ 12,324.012a dhànyair yaùñavyam ity eùa pakùo 'smàkaü naràdhipa 12,324.012c devànàü tu pa÷uþ pakùo mato ràjan vadasva naþ 12,324.013 bhãùma uvàca 12,324.013a devànàü tu mataü j¤àtvà vasunà pakùasaü÷rayàt 12,324.013c chàgenàjena yaùñavyam evam uktaü vacas tadà 12,324.014a kupitàs te tataþ sarve munayaþ såryavarcasaþ 12,324.014c åcur vasuü vimànasthaü devapakùàrthavàdinam 12,324.015a surapakùo gçhãtas te yasmàt tasmàd divaþ pata 12,324.015c adya prabhçti te ràjann àkà÷e vihatà gatiþ 12,324.015e asmacchàpàbhighàtena mahãü bhittvà pravekùyasi 12,324.015f*0818_01 viruddhaü vedasåtràõàm uktaü yadi bhaven nçpa 12,324.015f*0818_02 vayaü viruddhavacanà yadi tatra patàmahe 12,324.016a tatas tasmin muhårte 'tha ràjoparicaras tadà 12,324.016c adho vai saübabhåvà÷u bhåmer vivarago nçpaþ 12,324.016e smçtis tv enaü na prajahau tadà nàràyaõàj¤ayà 12,324.017a devàs tu sahitàþ sarve vasoþ ÷àpavimokùaõam 12,324.017c cintayàm àsur avyagràþ sukçtaü hi nçpasya tat 12,324.018a anenàsmatkçte ràj¤à ÷àpaþ pràpto mahàtmanà 12,324.018c asya pratipriyaü kàryaü sahitair no divaukasaþ 12,324.019a iti buddhyà vyavasyà÷u gatvà ni÷cayam ã÷varàþ 12,324.019c åcus taü hçùñamanaso ràjoparicaraü tadà 12,324.020a brahmaõyadevaü tvaü bhaktaþ suràsuraguruü harim 12,324.020c kàmaü sa tava tuùñàtmà kuryàc chàpavimokùaõam 12,324.021a mànanà tu dvijàtãnàü kartavyà vai mahàtmanàm 12,324.021c ava÷yaü tapasà teùàü phalitavyaü nçpottama 12,324.021d*0819_01 viruddhaü veda÷àstràõàü na vaktavyaü hitàrthinà 12,324.022a yatas tvaü sahasà bhraùña àkà÷àn medinãtalam 12,324.022b*0820_01 asmatpakùanimittaü te vyasanaü pràptam ãdç÷am 12,324.022c ekaü tv anugrahaü tubhyaü dadmo vai nçpasattama 12,324.023a yàvat tvaü ÷àpadoùeõa kàlam àsiùyase 'nagha 12,324.023c bhåmer vivarago bhåtvà tàvantaü kàlam àpsyasi 12,324.023e yaj¤eùu suhutàü viprair vasor dhàràü mahàtmabhiþ 12,324.024a pràpsyase 'smadanudhyànàn mà ca tvàü glànir àspç÷et 12,324.024c na kùutpipàse ràjendra bhåme÷ chidre bhaviùyataþ 12,324.025a vasor dhàrànupãtatvàt tejasàpyàyitena ca 12,324.025b*0821_01 taü bhakto 'si mahàtmànaü devadevaü sanàtanam 12,324.025c sa devo 'smadvaràt prãto brahmalokaü hi neùyati 12,324.026a evaü dattvà varaü ràj¤e sarve tatra divaukasaþ 12,324.026b*0822_01 kratuü samàpya piùñena munãnàü vacanàt tadà 12,324.026c gatàþ svabhavanaü devà çùaya÷ ca tapodhanàþ 12,324.026d*0823_01 gçhãtvà dakùiõàü sarve gatàþ svàn à÷ramàn punaþ 12,324.026d*0823_02 vasuü vicintya ÷akra÷ ca pravive÷àmaràvatãm 12,324.026d*0823_03 vasur vivaragas tatra vyalãkasya phalàd guroþ 12,324.027a cakre ca satataü påjàü viùvaksenàya bhàrata 12,324.027c japyaü jagau ca satataü nàràyaõamukhodgatam 12,324.028a tatràpi pa¤cabhir yaj¤aiþ pa¤cakàlàn ariüdama 12,324.028c ayajad dhariü surapatiü bhåmer vivarago 'pi san 12,324.029a tato 'sya tuùño bhagavàn bhaktyà nàràyaõo hariþ 12,324.029c ananyabhaktasya satas tatparasya jitàtmanaþ 12,324.030a varado bhagavàn viùõuþ samãpasthaü dvijottamam 12,324.030c garutmantaü mahàvegam àbabhàùe smayann iva 12,324.031a dvijottama mahàbhàga gamyatàü vacanàn mama 12,324.031c samràó ràjà vasur nàma dharmàtmà màü samà÷ritaþ 12,324.032a bràhmaõànàü prakopena praviùño vasudhàtalam 12,324.032c mànitàs te tu viprendràs tvaü tu gaccha dvijottama 12,324.033a bhåmer vivarasaüguptaü garuóeha mamàj¤ayà 12,324.033c adha÷caraü nçpa÷reùñhaü khecaraü kuru màciram 12,324.034a garutmàn atha vikùipya pakùau màrutavegavàn 12,324.034c vive÷a vivaraü bhåmer yatràste vàgyato vasuþ 12,324.035a tata enaü samutkùipya sahasà vinatàsutaþ 12,324.035b*0824_01 gçhãtvà taü vasuü bhaktaü sahasà vasudhàtalàt 12,324.035c utpapàta nabhas tårõaü tatra cainam amu¤cata 12,324.036a tasmin muhårte saüjaj¤e ràjoparicaraþ punaþ 12,324.036c sa÷arãro gata÷ caiva brahmalokaü nçpottamaþ 12,324.037a evaü tenàpi kaunteya vàgdoùàd devatàj¤ayà 12,324.037c pràptà gatir ayajvàrhà dvija÷àpàn mahàtmanà 12,324.038a kevalaü puruùas tena sevito harir ã÷varaþ 12,324.038c tataþ ÷ãghraü jahau ÷àpaü brahmalokam avàpa ca 12,324.039a etat te sarvam àkhyàtaü te bhåtà mànavà yathà 12,324.039c nàrado 'pi yathà ÷vetaü dvãpaü sa gatavàn çùiþ 12,324.039e tat te sarvaü pravakùyàmi ÷çõuùvaikamanà nçpa 12,325.001 bhãùma uvàca 12,325.001a pràpya ÷vetaü mahàdvãpaü nàrado bhagavàn çùiþ 12,325.001c dadar÷a tàn eva narठ÷vetàü÷ candraprabhठ÷ubhàn 12,325.001d*0825_01 anindriyàn anàhàràn aniùyandàn sugandhinaþ 12,325.001d*0825_02 baddhà¤jalipuñàn hçùñठjitaü ta iti vàdinaþ 12,325.001d*0825_03 mahopaniùadaü mantram adhãyànàn svarànvitam 12,325.001d*0825_04 pa¤copaniùadair mantrair manasà dhyàyataþ ÷ucãn 12,325.001d*0825_05 ÷à÷vataü brahma paramaü gçõànàn såryavarcasaþ 12,325.001d*0825_06 påjàparàn balikçtaþ stuvataþ parameùñhinam 12,325.001d*0825_07 ekàgramanaso dàntàn ekàntitvam upà÷ritàn 12,325.002a påjayàm àsa ÷irasà manasà tai÷ ca påjitaþ 12,325.002c didçkùur japyaparamaþ sarvakçcchradharaþ sthitaþ 12,325.003a bhåtvaikàgramanà vipra årdhvabàhur mahàmuniþ 12,325.003c stotraü jagau sa vi÷vàya nirguõàya mahàtmane 12,325.004 nàrada uvàca 12,325.004A namas te devadeva [1] niùkriya [2] nirguõa [3] lokasàkùin [4] kùetraj¤a [5] ananta [6_116] puruùa [7] mahàpuruùa [8] triguõa [9] pradhàna [10] 12,325.004B amçta [11] vyoma [12] sanàtana [13] sadasadvyaktàvyakta [14] çtadhàman [15] pårvàdideva [16] vasuprada [17] prajàpate [18] suprajàpate [19] vanaspate [20] 12,325.004C mahàprajàpate [21] årjaspate [22] vàcaspate [23] manaspate [24] jagatpate [25] divaspate [26] marutpate [27] salilapate [28] pçthivãpate [29] dikpate [30] 12,325.004D pårvanivàsa [31] brahmapurohita [32] brahmakàyika [33] mahàkàyika [34] mahàràjika [35] caturmahàràjika [36] àbhàsura [37] mahàbhàsura [38] saptamahàbhàsura [39] yàmya [40] 12,325.004E mahàyàmya [41] saüj¤àsaüj¤a [42] tuùita [43] mahàtuùita [44] pratardana [45] parinirmita [46] va÷avartin [47] aparinirmita [48] yaj¤a [49] mahàyaj¤a [50] 12,325.004F yaj¤asaübhava [51] yaj¤ayone [52] yaj¤agarbha [53] yaj¤ahçdaya [54] yaj¤astuta [55] yaj¤abhàgahara [56] pa¤cayaj¤adhara [57] pa¤cakàlakartçgate [58] pa¤caràtrika [59] vaikuõñha [60] 12,325.004G aparàjita [61] mànasika [62] paramasvàmin [63] susnàta [64] haüsa [65] paramahaüsa [66] paramayàj¤ika [67] sàükhyayoga [68] amçte÷aya [69] hiraõye÷aya [70] 12,325.004H vede÷aya [71] ku÷e÷aya [72] brahme÷aya [73] padme÷aya [74] vi÷ve÷vara [75] tvaü jagadanvayaþ [76] tvaü jagatprakçtiþ [77] tavàgnir àsyam [78] vaóavàmukho 'gniþ [79] tvam àhutiþ [80] 12,325.004I tvaü sàrathiþ [81] tvaü vaùañkàraþ [82] tvam oükàraþ [83] tvaü manaþ [84] tvaü candramàþ [85] tvaü cakùur àdyam [86] tvaü såryaþ [87] tvaü di÷àü gajaþ [88] digbhàno [89] haya÷iraþ [90] 12,325.004J prathamatrisauparõa [91] pa¤càgne [92] triõàciketa [93] ùaóaïgavidhàna [94] pràgjyotiùa [95] jyeùñhasàmaga [96] sàmikavratadhara [97] atharva÷iraþ [98] pa¤camahàkalpa [99] phenapàcàrya [100] 12,325.004K vàlakhilya [101] vaikhànasa [102] abhagnayoga [103] abhagnaparisaükhyàna [104] yugàde [105] yugamadhya [106] yuganidhana [107] àkhaõóala [108] pràcãnagarbha [109] kau÷ika [110] 12,325.004L puruùñuta [111] puruhåta [112] vi÷varåpa [113] anantagate [114] anantabhoga [115] ananta [116_6] anàde [117] amadhya [118] avyaktamadhya [119] avyaktanidhana [120] 12,325.004M vratàvàsa [121] samudràdhivàsa [122] ya÷ovàsa [123] tapovàsa [124] lakùmyàvàsa [125] vidyàvàsa [126] kãrtyàvàsa [127] ÷rãvàsa [128] sarvàvàsa [129] vàsudeva [130] 12,325.004N sarvacchandaka [131] harihaya [132] harimedha [133] mahàyaj¤abhàgahara [134] varaprada [135_157] yamaniyamamahàniyamakçcchràtikçcchramahàkçcchrasarvakçcchraniyamadhara [136] nivçttadharmapravacanagate [137] pravçttavedakriya [138] aja [139] sarvagate [140] 12,325.004O sarvadar÷in [141] agràhya [142] acala [143] mahàvibhåte [144] màhàtmya÷arãra [145] pavitra [146] mahàpavitra [147] hiraõmaya [148] bçhat [149] apratarkya [150] 12,325.004P avij¤eya [151] brahmàgrya [152] prajàsargakara [153] prajànidhanakara [154] mahàmàyàdhara [155] citra÷ikhaõóin [156] varaprada [157_135] puroóà÷abhàgahara [158] gatàdhvan [159] chinnatçùõa [160] 12,325.004Q chinnasaü÷aya [161] sarvatonivçtta [162] bràhmaõaråpa [163] bràhmaõapriya [164] vi÷vamårte [165] mahàmårte [166] bàndhava [167] bhaktavatsala [168] brahmaõyadeva [169] bhakto 'haü tvàü didçkùuþ [170] ekàntadar÷anàya namo namaþ [171] 12,326.001 bhãùma uvàca 12,326.001a evaü stutaþ sa bhagavàn guhyais tathyai÷ ca nàmabhiþ 12,326.001c taü muniü dar÷ayàm àsa nàradaü vi÷varåpadhçk 12,326.002a kiü cic candravi÷uddhàtmà kiü cic candràd vi÷eùavàn 12,326.002c kç÷ànuvarõaþ kiü cic ca kiü cid dhiùõyàkçtiþ prabhuþ 12,326.003a ÷ukapatravarõaþ kiü cic ca kiü cit sphañikasaprabhaþ 12,326.003c nãlà¤janacayaprakhyo jàtaråpaprabhaþ kva cit 12,326.004a pravàlàïkuravarõa÷ ca ÷vetavarõaþ kva cid babhau 12,326.004c kva cit suvarõavarõàbho vaióåryasadç÷aþ kva cit 12,326.005a nãlavaióåryasadç÷a indranãlanibhaþ kva cit 12,326.005c mayåragrãvavarõàbho muktàhàranibhaþ kva cit 12,326.006a etàn varõàn bahuvidhàn råpe bibhrat sanàtanaþ 12,326.006c sahasranayanaþ ÷rãmठ÷ata÷ãrùaþ sahasrapàt 12,326.007a sahasrodarabàhu÷ ca avyakta iti ca kva cit 12,326.007c oükàram udgiran vaktràt sàvitrãü ca tadanvayàm 12,326.008a ÷eùebhya÷ caiva vaktrebhya÷ caturvedodgataü vasu 12,326.008b*0826_01 udgiraü÷ caturo vedठ÷e[? n sa÷e]ùàn vasudhàdhipa 12,326.008c àraõyakaü jagau devo harir nàràyaõo va÷ã 12,326.009a vedãü kamaõóaluü darbhàn maõiråpàn athopalàn 12,326.009c ajinaü daõóakàùñhaü ca jvalitaü ca hutà÷anam 12,326.009e dhàrayàm àsa deve÷o hastair yaj¤apatis tadà 12,326.010a taü prasannaü prasannàtmà nàrado dvijasattamaþ 12,326.010c vàgyataþ prayato bhåtvà vavande parame÷varam 12,326.010e tam uvàca nataü mårdhnà devànàm àdir avyayaþ 12,326.011a ekata÷ ca dvita÷ caiva trita÷ caiva maharùayaþ 12,326.011c imaü de÷am anupràptà mama dar÷analàlasàþ 12,326.012a na ca màü te dadç÷ire na ca drakùyati ka÷ cana 12,326.012c çte hy ekàntika÷reùñhàt tvaü caivaikàntiko mataþ 12,326.013a mamaitàs tanavaþ ÷reùñhà jàtà dharmagçhe dvija 12,326.013c tàs tvaü bhajasva satataü sàdhayasva yathàgatam 12,326.014a vçõãùva ca varaü vipra mattas tvaü yam ihecchasi 12,326.014c prasanno 'haü tavàdyeha vi÷vamårtir ihàvyayaþ 12,326.015 nàrada uvàca 12,326.015a adya me tapaso deva yamasya niyamasya ca 12,326.015c sadyaþ phalam avàptaü vai dçùño yad bhagavàn mayà 12,326.016a vara eùa mamàtyantaü dçùñas tvaü yat sanàtanaþ 12,326.016c bhagavàn vi÷vadçk siühaþ sarvamårtir mahàprabhuþ 12,326.017 bhãùma uvàca 12,326.017a evaü saüdar÷ayitvà tu nàradaü parameùñhijam 12,326.017c uvàca vacanaü bhåyo gaccha nàrada màciram 12,326.018a ime hy anindriyàhàrà madbhaktà÷ candravarcasaþ 12,326.018c ekàgrà÷ cintayeyur màü naiùàü vighno bhaved iti 12,326.019a siddhà÷ caite mahàbhàgàþ purà hy ekàntino 'bhavan 12,326.019c tamorajovinirmuktà màü pravekùyanty asaü÷ayam 12,326.020a na dç÷ya÷ cakùuùà yo 'sau na spç÷yaþ spar÷anena ca 12,326.020c na ghreya÷ caiva gandhena rasena ca vivarjitaþ 12,326.021a sattvaü rajas tama÷ caiva na guõàs taü bhajanti vai 12,326.021c ya÷ ca sarvagataþ sàkùã lokasyàtmeti kathyate 12,326.022a bhåtagràma÷arãreùu na÷yatsu na vina÷yati 12,326.022c ajo nityaþ ÷à÷vata÷ ca nirguõo niùkalas tathà 12,326.023a dvirdvàda÷ebhyas tattvebhyaþ khyàto yaþ pa¤caviü÷akaþ 12,326.023c puruùo niùkriya÷ caiva j¤ànadç÷ya÷ ca kathyate 12,326.024a yaü pravi÷ya bhavantãha muktà vai dvijasattama 12,326.024c sa vàsudevo vij¤eyaþ paramàtmà sanàtanaþ 12,326.025a pa÷ya devasya màhàtmyaü mahimànaü ca nàrada 12,326.025b*0827_01 na vidur munaya÷ caiva yàthàrthyaü munipuügava 12,326.025c ÷ubhà÷ubhaiþ karmabhir yo na lipyati kadà cana 12,326.026a sattvaü rajas tama÷ caiva guõàn etàn pracakùate 12,326.026c ete sarva÷arãreùu tiùñhanti vicaranti ca 12,326.027a etàn guõàüs tu kùetraj¤o bhuïkte naibhiþ sa bhujyate 12,326.027b*0828_01 pa÷ya jãvasya màhàtmyaü ya evaü guõabhojakaþ 12,326.027b*0828_02 ãùal laghuparikrànto na guõàs tasya bhojakàþ 12,326.027b*0829_01 sarvasthaþ sarvago vi÷vaü guõabhuï nirguõo 'pi ca 12,326.027b*0829_02 bhojyo 'haü bhojako bhoktà paktàhaü jañhare 'nalaþ 12,326.027b*0829_03 bhåtagràmam imaü kçtsnaü pçthak karma pçthaïmukham 12,326.027b*0829_04 prakçtistho 'vatiùñhàmi na ca tiùñhàmi mårtimàn 12,326.027b*0829_05 pràõàpànapravàreõa ÷arãraü pràpya dhiùñhitaþ 12,326.027b*0829_06 aham eva hi jaütånàü nimeùonmeùakçd dvija 12,326.027b*0829_07 màü tu jànãhi viprarùe puruùaü sarvagaü prabhum 12,326.027c nirguõo guõabhuk caiva guõasraùñà guõàdhikaþ 12,326.028a jagatpratiùñhà devarùe pçthivy apsu pralãyate 12,326.028c jyotiùy àpaþ pralãyante jyotir vàyau pralãyate 12,326.029a khe vàyuþ pralayaü yàti manasy àkà÷am eva ca 12,326.029b*0830_01 kàlo hi paramaü bhåtaü manasy eùa pralãyate 12,326.029c mano hi paramaü bhåtaü tad avyakte pralãyate 12,326.030a avyaktaü puruùe brahman niùkriye saüpralãyate 12,326.030c nàsti tasmàt parataraü puruùàd vai sanàtanàt 12,326.030d*0831_01 màü tu jànãhi brahmarùe puruùaü sarvagaü prabhum 12,326.031a nityaü hi nàsti jagati bhåtaü sthàvarajaïgamam 12,326.031c çte tam ekaü puruùaü vàsudevaü sanàtanam 12,326.031e sarvabhåtàtmabhåto hi vàsudevo mahàbalaþ 12,326.032a pçthivã vàyur àkà÷am àpo jyoti÷ ca pa¤camam 12,326.032c te sametà mahàtmànaþ ÷arãram iti saüj¤itam 12,326.033a tadàvi÷ati yo brahmann adç÷yo laghuvikramaþ 12,326.033c utpanna eva bhavati ÷arãraü ceùñayan prabhuþ 12,326.034a na vinà dhàtusaüghàtaü ÷arãraü bhavati kva cit 12,326.034c na ca jãvaü vinà brahman dhàtava÷ ceùñayanty uta 12,326.034d*0832_01 pçthagbhåtà÷ ca te nityaü kùetraj¤aþ pçthag eva ca 12,326.034d*0832_02 sattvaü rajas tama÷ caiva na guõàs tasya bhojakàþ 12,326.034d*0832_03 ete pa¤casu bhåteùu ÷arãrastheùu kalpitàþ 12,326.035a sa jãvaþ parisaükhyàtaþ ÷eùaþ saükarùaõaþ prabhuþ 12,326.035c tasmàt sanatkumàratvaü yo labheta svakarmaõà 12,326.036a yasmiü÷ ca sarvabhåtàni pralayaü yànti saükùaye 12,326.036c sa manaþ sarvabhåtànàü pradyumnaþ paripañhyate 12,326.037a tasmàt prasåto yaþ kartà kàryaü kàraõam eva ca 12,326.037c yasmàt sarvaü prabhavati jagat sthàvarajaïgamam 12,326.037e so 'niruddhaþ sa ã÷àno vyaktiþ sà sarvakarmasu 12,326.038a yo vàsudevo bhagavàn kùetraj¤o nirguõàtmakaþ 12,326.038c j¤eyaþ sa eva bhagavठjãvaþ saükarùaõaþ prabhuþ 12,326.039a saükarùaõàc ca pradyumno manobhåtaþ sa ucyate 12,326.039c pradyumnàd yo 'niruddhas tu so 'haükàro mahe÷varaþ 12,326.040a mattaþ sarvaü saübhavati jagat sthàvarajaïgamam 12,326.040c akùaraü ca kùaraü caiva sac càsac caiva nàrada 12,326.041a màü pravi÷ya bhavantãha muktà bhaktàs tu ye mama 12,326.041c ahaü hi puruùo j¤eyo niùkriyaþ pa¤caviü÷akaþ 12,326.042a nirguõo niùkala÷ caiva nirdvaüdvo niùparigrahaþ 12,326.042c etat tvayà na vij¤eyaü råpavàn iti dç÷yate 12,326.042e icchan muhårtàn na÷yeyam ã÷o 'haü jagato guruþ 12,326.043a màyà hy eùà mayà sçùñà yan màü pa÷yasi nàrada 12,326.043c sarvabhåtaguõair yuktaü naivaü tvaü j¤àtum arhasi 12,326.043e mayaitat kathitaü samyak tava mårticatuùñayam 12,326.044a siddhà hy ete mahàbhàgà narà hy ekàntino 'bhavan 12,326.044c tamorajobhyàü nirmuktàþ pravekùyanti ca màü mune 12,326.045a ahaü kartà ca kàryaü ca kàraõaü càpi nàrada 12,326.045c ahaü hi jãvasaüj¤o vai mayi jãvaþ samàhitaþ 12,326.045e maivaü te buddhir atràbhåd dçùño jãvo mayeti ca 12,326.046a ahaü sarvatrago brahman bhåtagràmàntaràtmakaþ 12,326.046c bhåtagràma÷arãreùu na÷yatsu na na÷àmy aham 12,326.047a hiraõyagarbho lokàdi÷ caturvaktro niruktagaþ 12,326.047c brahmà sanàtano devo mama bahvarthacintakaþ 12,326.047d*0833_01 lalàñàc caiva me rudro devaþ krodhàd viniþsçtaþ 12,326.048a pa÷yaikàda÷a me rudràn dakùiõaü pàr÷vam àsthitàn 12,326.048c dvàda÷aiva tathàdityàn vàmaü pàr÷vaü samàsthitàn 12,326.049a agrata÷ caiva me pa÷ya vasån aùñau surottamàn 12,326.049c nàsatyaü caiva dasraü ca bhiùajau pa÷ya pçùñhataþ 12,326.050a sarvàn prajàpatãn pa÷ya pa÷ya sapta çùãn api 12,326.050c vedàn yaj¤àü÷ ca ÷ata÷aþ pa÷yàmçtam athauùadhãþ 12,326.051a tapàüsi niyamàü÷ caiva yamàn api pçthagvidhàn 12,326.051c tathàùñaguõam ai÷varyam ekasthaü pa÷ya mårtimat 12,326.052a ÷riyaü lakùmãü ca kãrtiü ca pçthivãü ca kakudminãm 12,326.052c vedànàü màtaraü pa÷ya matsthàü devãü sarasvatãm 12,326.053a dhruvaü ca jyotiùàü ÷reùñhaü pa÷ya nàrada khecaram 12,326.053c ambhodharàn samudràü÷ ca saràüsi saritas tathà 12,326.054a mårtimantaþ pitçgaõàü÷ caturaþ pa÷ya sattama 12,326.054c trãü÷ caivemàn guõàn pa÷ya matsthàn mårtivivarjitàn 12,326.055a devakàryàd api mune pitçkàryaü vi÷iùyate 12,326.055c devànàü ca pitéõàü ca pità hy eko 'ham àditaþ 12,326.056a ahaü haya÷iro bhåtvà samudre pa÷cimottare 12,326.056c pibàmi suhutaü havyaü kavyaü ca ÷raddhayànvitam 12,326.057a mayà sçùñaþ purà brahmà madyaj¤am ayajat svayam 12,326.057c tatas tasmai varàn prãto dadàv aham anuttamàn 12,326.058a matputratvaü ca kalpàdau lokàdhyakùatvam eva ca 12,326.058c ahaükàrakçtaü caiva nàma paryàyavàcakam 12,326.059a tvayà kçtàü ca maryàdàü nàtikràmyati ka÷ cana 12,326.059c tvaü caiva varado brahman varepsånàü bhaviùyasi 12,326.060a suràsuragaõànàü ca çùãõàü ca tapodhana 12,326.060c pitéõàü ca mahàbhàga satataü saü÷itavrata 12,326.060e vividhànàü ca bhåtànàü tvam upàsyo bhaviùyasi 12,326.061a pràdurbhàvagata÷ càhaü surakàryeùu nityadà 12,326.061c anu÷àsyas tvayà brahman niyojya÷ ca suto yathà 12,326.062a etàü÷ cànyàü÷ ca ruciràn brahmaõe 'mitatejase 12,326.062b*0834_01 evaü rudràya manave indràyàmitatejase 12,326.062c ahaü dattvà varàn prãto nivçttiparamo 'bhavam 12,326.063a nirvàõaü sarvadharmàõàü nivçttiþ paramà smçtà 12,326.063c tasmàn nivçttim àpanna÷ caret sarvàïganirvçtaþ 12,326.064a vidyàsahàyavantaü màm àdityasthaü sanàtanam 12,326.064c kapilaü pràhur àcàryàþ sàükhyani÷citani÷cayàþ 12,326.065a hiraõyagarbho bhagavàn eùa chandasi suùñutaþ 12,326.065c so 'haü yogagatir brahman yoga÷àstreùu ÷abditaþ 12,326.066a eùo 'haü vyaktim àgamya tiùñhàmi divi ÷à÷vataþ 12,326.066c tato yugasahasrànte saühariùye jagat punaþ 12,326.066e kçtvàtmasthàni bhåtàni sthàvaràõi caràõi ca 12,326.067a ekàkã vidyayà sàrdhaü vihariùye dvijottama 12,326.067c tato bhåyo jagat sarvaü kariùyàmãha vidyayà 12,326.068a asmanmårti÷ caturthã yà sàsçjac cheùam avyayam 12,326.068c sa hi saükarùaõaþ proktaþ pradyumnaü so 'py ajãjanat 12,326.069a pradyumnàd aniruddho 'haü sargo mama punaþ punaþ 12,326.069c aniruddhàt tathà brahmà tatràdikamalodbhavaþ 12,326.070a brahmaõaþ sarvabhåtàni caràõi sthàvaràõi ca 12,326.070c etàü sçùñiü vijànãhi kalpàdiùu punaþ punaþ 12,326.071a yathà såryasya gaganàd udayàstamayàv iha 12,326.071c naùñau punar balàt kàla ànayaty amitadyutiþ 12,326.071e tathà balàd ahaü pçthvãü sarvabhåtahitàya vai 12,326.071f*0835_00 bhãùmaþ 12,326.071f*0835_01 nàradas tv atha papraccha bhagavantaü janàrdanam 12,326.071f*0835_02 ÷rãbhagavàn uvàca 12,326.071f*0835_02 keùu keùu ca bhàveùu draùñavyo 'si mayà prabho 12,326.071f*0835_03 ÷çõu nàrada tattvena pràdurbhàvàn mahàmune 12,326.071f*0835_04 matsyaþ kårmo varàha÷ ca nàrasiüho 'tha vàmanaþ 12,326.071f*0835_05 ràmo ràma÷ ca ràma÷ ca kçùõaþ kalkã ca te da÷a 12,326.071f*0835_06 pårvaü mãno bhaviùyàmi sthàpayiùyàmy ahaü prajàþ 12,326.071f*0835_07 lokàn vedàn dhariùyàmi majjamànàn mahàrõave 12,326.071f*0835_08 dvitãyaü kårmaråpaü me hemakåñanibhaü smçtam 12,326.071f*0835_09 mandaraü dhàrayiùyàmi amçtàrthaü dvijottama 12,326.071f*0835_10 magnàü mahàrõave ghore bhàràkràntàm imàü punaþ 12,326.072a sattvair àkràntasarvàïgàü naùñàü sàgaramekhalàm 12,326.072c ànayiùyàmi svaü sthànaü vàràhaü råpam àsthitaþ 12,326.073a hiraõyàkùaü haniùyàmi daiteyaü balagarvitam 12,326.073c nàrasiühaü vapuþ kçtvà hiraõyaka÷ipuü punaþ 12,326.073e surakàrye haniùyàmi yaj¤aghnaü ditinandanam 12,326.074a virocanasya balavàn baliþ putro mahàsuraþ 12,326.074b*0836_01 avadhyaþ sarvalokànàü sadevàsurarakùasàm 12,326.074c bhaviùyati sa ÷akraü ca svaràjyàc cyàvayiùyati 12,326.075a trailokye 'pahçte tena vimukhe ca ÷acãpatau 12,326.075c adityàü dvàda÷aþ putraþ saübhaviùyàmi ka÷yapàt 12,326.075d*0837_01 jañã gatvà yaj¤asadaþ ståyamàno dvijottamaiþ 12,326.075d*0837_02 yaj¤astavaü kariùyàmi ÷rutvà prãto bhaved baliþ 12,326.075d*0837_03 kim icchasi baño bråhãty ukto yàce mahad varam 12,326.075d*0837_04 dãyatàü tripadãmàtram iti yàce mahàsuram 12,326.075d*0837_05 sa dadyàn mayi saüprãtaþ pratiùiddha÷ ca mantribhiþ 12,326.075d*0837_06 yàvaj jalaü hastagataü tribhir vikramaõair vçtam 12,326.076a tato ràjyaü pradàsyàmi ÷akràyàmitatejase 12,326.076c devatàþ sthàpayiùyàmi sveùu sthàneùu nàrada 12,326.076e baliü caiva kariùyàmi pàtàlatalavàsinam 12,326.076f*0838_01 dànavaü balinàü ÷reùñham avadhyaü sarvadaivataiþ 12,326.077a tretàyuge bhaviùyàmi ràmo bhçgukulodvahaþ 12,326.077a*0839_01 **** **** dvàviü÷ad yugaparyaye 12,326.077a*0839_02 bhaviùyàmi çùis tatra jamadagnisuto balã 12,326.077a*0839_03 bàhuvãryayuto ràmo 12,326.077c kùatraü cotsàdayiùyàmi samçddhabalavàhanam 12,326.078a saüdhau tu samanupràpte tretàyàü dvàparasya ca 12,326.078c ràmo dà÷arathir bhåtvà bhaviùyàmi jagatpatiþ 12,326.079a tritopaghàtàd vairåpyam ekato 'tha dvitas tathà 12,326.079c pràpsyato vànaratvaü hi prajàpatisutàv çùã 12,326.080a tayor ye tv anvaye jàtà bhaviùyanti vanaukasaþ 12,326.080b*0840_01 mahàbalà mahàvãryàþ ÷akratulyaparàkramàþ 12,326.080c te sahàyà bhaviùyanti surakàrye mama dvija 12,326.081a tato rakùaþpatiü ghoraü pulastyakulapàüsanam 12,326.081c haniùye ràvaõaü saükhye sagaõaü lokakaõñakam 12,326.081d*0841_01 tadràjye sthàpayiùyàmi vibhãùaõam akalmaùam 12,326.081d*0841_02 ayodhyàvàsinaþ sarvàn neùye 'haü lokam avyayam 12,326.081d*0841_03 vibhãùaõàya dàsyàmi ràjyaü tasya yathàkramam 12,326.082a dvàparasya kale÷ caiva saüdhau paryavasànike 12,326.082c pràdurbhàvaþ kaüsahetor mathuràyàü bhaviùyati 12,326.082d*0842_01 kalidvàparayoþ saüdhàv aùñàviü÷e caturyuge 12,326.082d*0842_02 pràdurbhàvaü kariùyàmi bhåyo vçùõikulodvahaþ 12,326.082d*0842_03 madhuràyàü kaüsahetor vàsudeveti nàmataþ 12,326.082d*0842_04 tçtãyo ràma ity eva vasudevasuto balã 12,326.083a tatràhaü dànavàn hatvà subahån devakaõñakàn 12,326.083c ku÷asthalãü kariùyàmi nivàsaü dvàrakàü purãm 12,326.084a vasànas tatra vai puryàm aditer vipriyaükaram 12,326.084c haniùye narakaü bhaumaü muraü pãñhaü ca dànavam 12,326.085a pràgjyotiùapuraü ramyaü nànàdhanasamanvitam 12,326.085c ku÷asthalãü nayiùyàmi hatvà vai dànavottamàn 12,326.085d*0843_01 kçkalàsabhåtaü ca nçgaü mocayiùye ca vai punaþ 12,326.085d*0843_02 tataþ pautranimittena gatvà vai ÷oõitaü puram 12,326.085d*0843_03 bàõasya ca puraü gatvà kariùye kadanaü mahat 12,326.086a ÷aükaraü ca mahàsenaü bàõapriyahitaiùiõam 12,326.086c paràjeùyàmy athodyuktau devalokanamaskçtau 12,326.087a tataþ sutaü baler jitvà bàõaü bàhusahasriõam 12,326.087c vinà÷ayiùyàmi tataþ sarvàn saubhanivàsinaþ 12,326.087d*0844_01 kaüsaü ke÷iü tathà kråram ariùñaü ca mahàsuram 12,326.087d*0844_02 càõåraü ca mahàvãryaü muùñikaü ca mahàbalam 12,326.087d*0844_03 pralambaü dhenukaü caiva ariùñaü vçùaråpiõam 12,326.087d*0844_04 kàlãyaü ca va÷e kçtvà yamunàyà mahàhrade 12,326.087d*0844_05 gokuleùu tataþ pa÷càd gavàrthe tu mahàgirim 12,326.087d*0844_06 saptaràtraü dhariùyàmi varùamàõe tu vàsave 12,326.087d*0844_07 apakrànte tato varùe girimårdhany avasthitaþ 12,326.087d*0844_08 indreõa saha saüvàdaü kariùyàmi tadà dvija 12,326.088a yaþ kàlayavanaþ khyàto gargatejobhisaüvçtaþ 12,326.088c bhaviùyati vadhas tasya matta eva dvijottama 12,326.088d*0845_01 laghvàcchidya dhanaü sarvaü vàsudevaü ca pauõórakam 12,326.089a jaràsaüdha÷ ca balavàn sarvaràjavirodhakaþ 12,326.089c bhaviùyaty asuraþ sphãto bhåmipàlo girivraje 12,326.089e mama buddhiparispandàd vadhas tasya bhaviùyati 12,326.089f*0846_01 ÷i÷upàlaü vadhiùyàmi yaj¤e dharmasutasya vai 12,326.089f*0847_01 duryodhanàparàdhena yudhiùñhiraguõena ca 12,326.090a samàgateùu baliùu pçthivyàü sarvaràjasu 12,326.090c vàsaviþ susahàyo vai mama hy eko bhaviùyati 12,326.090d*0848_01 yudhiùñhiraü sthàpayiùye svaràjye bhràtçbhiþ saha 12,326.091a evaü lokà vadiùyanti naranàràyaõàv çùã 12,326.091c udyuktau dahataþ kùatraü lokakàryàrtham ã÷varau 12,326.091d*0849_01 ÷astrair nipatitàþ sarve nçpà yàsyanti vai divam 12,326.092a kçtvà bhàràvataraõaü vasudhàyà yathepsitam 12,326.092b*0850_01 ràjyaü pra÷àsati punaþ kuntãputre yudhiùñhire 12,326.092c sarvasàtvatamukhyànàü dvàrakàyà÷ ca sattama 12,326.092e kariùye pralayaü ghoram àtmaj¤àtivinà÷anam 12,326.093a karmàõy aparimeyàni caturmårtidharo hy aham 12,326.093c kçtvà lokàn gamiùyàmi svàn ahaü brahmasatkçtàn 12,326.093d@031_0001 tataþ kaliyugasyàdau bhåtvà ràjataruü ÷ritaþ 12,326.093d@031_0002 bhàùayà màgadhenaiva dharmaràjagçhe vadan 12,326.093d@031_0003 kàùàyavastrasaüvãto muõóitaþ ÷ukladantavàn 12,326.093d@031_0004 ÷uddhodanasuto buddho mohayiùyàmi mànavàn 12,326.093d@031_0005 ÷ådràþ ÷ràddheùu bhojyante mayi buddhatvam àgate 12,326.093d@031_0006 bhaviùyanti naràþ sarve muõóàþ kàùàyasaüvçtàþ 12,326.093d@031_0007 anadhyàyà bhaviùyanti viprà÷ càgnivivarjitàþ 12,326.093d@031_0008 agnihotràõi sãdanti gurupåjà ca na÷yati 12,326.093d@031_0009 na ÷çõvanti pituþ putrà na snuùà naiva màtaraþ 12,326.093d@031_0010 na mitraü na kalatraü và vartate hy adharottamam 12,326.093d@031_0011 evaü bhåtaü jagat sarvaü ÷rutismçtivivarjitam 12,326.093d@031_0012 bhaviùyati kalau nagno hy a÷uddho varõasaükaraþ 12,326.093d@031_0013 teùàü sakà÷àd dharmaj¤à devabrahmadviùo naràþ 12,326.093d@031_0014 bhaviùyanti hy a÷uddhà÷ ca nyàyacchalavibhàùiõaþ 12,326.093d@031_0015 ye nagnadharma÷rotàras te samàþ pàpani÷cayaiþ 12,326.093d@031_0016 tasmàd ete na saübhàùyà na spraùñavyà hitàrthibhiþ 12,326.093d@031_0017 upavàsatrayaü kuryàt tatsaüsargavi÷uddhaye 12,326.093d@031_0018 tataþ kaliyugasyànte bràhmaõo haripiïgalaþ 12,326.093d@031_0019 kalkir viùõuya÷aþputro yàj¤avalkyapurohitaþ 12,326.093d@031_0020 sahàyà bràhmaõàþ sarve tair ahaü sahitaþ punaþ 12,326.093d@031_0021 mlecchàn utsàdayiùyàmi pàùaõóàü÷ caiva sarva÷aþ 12,326.093d@031_0022 pàùaõóiùañkàn hatvà vai tatràntaþpralaye tataþ 12,326.093d@031_0023 ahaü pa÷càd bhaviùyàmi yaj¤eùu nirataþ sadà 12,326.094a haüso haya÷irà÷ caiva pràdurbhàvà dvijottama 12,326.094b*0851_01 vàràho nàrasiüha÷ ca vàmano ràma eva ca 12,326.094b*0851_02 ràmo dà÷arathi÷ caiva sàtvataþ kalkir eva ca 12,326.094c yadà veda÷rutir naùñà mayà pratyàhçtà tadà 12,326.094e savedàþ sa÷rutãkà÷ ca kçtàþ pårvaü kçte yuge 12,326.095a atikràntàþ puràõeùu ÷rutàs te yadi và kva cit 12,326.095c atikràntà÷ ca bahavaþ pràdurbhàvà mamottamàþ 12,326.095d*0852_01 puruùaþ sarvam evedam akùaya÷ càvyaya÷ ca ha 12,326.095e lokakàryàõi kçtvà ca punaþ svàü prakçtiü gatàþ 12,326.096a na hy etad brahmaõà pràptam ãdç÷aü mama dar÷anam 12,326.096c yat tvayà pràptam adyeha ekàntagatabuddhinà 12,326.097a etat te sarvam àkhyàtaü brahman bhaktimato mayà 12,326.097c puràõaü ca bhaviùyaü ca sarahasyaü ca sattama 12,326.098a evaü sa bhagavàn devo vi÷vamårtidharo 'vyayaþ 12,326.098c etàvad uktvà vacanaü tatraivàntaradhãyata 12,326.099a nàrado 'pi mahàtejàþ pràpyànugraham ãpsitam 12,326.099c naranàràyaõau draùñuü pràdravad badarà÷ramam 12,326.100a idaü mahopaniùadaü caturvedasamanvitam 12,326.100c sàükhyayogakçtaü tena pa¤caràtrànu÷abditam 12,326.101a nàràyaõamukhodgãtaü nàrado '÷ràvayat punaþ 12,326.101c brahmaõaþ sadane tàta yathà dçùñaü yathà ÷rutam 12,326.101d*0853_01 ÷rutvà brahmamukhàd rudraþ sa devyai kathayat punaþ 12,326.101d*0854_01 evaü paraüparàkhyàtam idaü ÷aütanunà ÷rutam 12,326.102 yudhiùñhira uvàca 12,326.102a etad à÷caryabhåtaü hi màhàtmyaü tasya dhãmataþ 12,326.102c kiü brahmà na vijànãte yataþ ÷u÷ràva nàradàt 12,326.103a pitàmaho hi bhagavàüs tasmàd devàd anantaraþ 12,326.103c kathaü sa na vijànãyàt prabhàvam amitaujasaþ 12,326.104 bhãùma uvàca 12,326.104a mahàkalpasahasràõi mahàkalpa÷atàni ca 12,326.104c samatãtàni ràjendra sargà÷ ca pralayà÷ ca ha 12,326.105a sargasyàdau smçto brahmà prajàsargakaraþ prabhuþ 12,326.105c jànàti devapravaraü bhåya÷ càto 'dhikaü nçpa 12,326.105e paramàtmànam ã÷ànam àtmanaþ prabhavaü tathà 12,326.106a ye tv anye brahmasadane siddhasaüghàþ samàgatàþ 12,326.106c tebhyas tac chràvayàm àsa puràõaü vedasaümitam 12,326.107a teùàü sakà÷àt sårya÷ ca ÷rutvà vai bhàvitàtmanàm 12,326.107c àtmànugàminàü brahma ÷ràvayàm àsa bhàrata 12,326.108a ùañùaùñir hi sahasràõi çùãõàü bhàvitàtmanàm 12,326.108c såryasya tapato lokàn nirmità ye puraþsaràþ 12,326.108e teùàm akathayat såryaþ sarveùàü bhàvitàtmanàm 12,326.109a såryànugàmibhis tàta çùibhis tair mahàtmabhiþ 12,326.109c merau samàgatà devàþ ÷ràvità÷ cedam uttamam 12,326.110a devànàü tu sakà÷àd vai tataþ ÷rutvàsito dvijaþ 12,326.110c ÷ràvayàm àsa ràjendra pitéõàü munisattamaþ 12,326.111a mama càpi pità tàta kathayàm àsa ÷aütanuþ 12,326.111c tato mayaitac chrutvà ca kãrtitaü tava bhàrata 12,326.111d*0855_01 nàradàc caiva devarùeþ puràõam aham àptavàn 12,326.112a surair và munibhir vàpi puràõaü yair idaü ÷rutam 12,326.112c sarve te paramàtmànaü påjayanti punaþ punaþ 12,326.113a idam àkhyànam àrùeyaü pàraüparyàgataü nçpa 12,326.113c nàvàsudevabhaktàya tvayà deyaü kathaü cana 12,326.113d*0856_01 àkhyànam uttamaü cedaü ÷ràvayed yaþ sadà nçpa 12,326.113d*0856_02 sadaiva manujo bhaktaþ ÷ucir bhåtvà samàhitaþ 12,326.113d*0856_03 pràpnuyàd aciràd ràjan viùõulokaü sanàtanam 12,326.114a matto 'nyàni ca te ràjann upàkhyàna÷atàni vai 12,326.114c yàni ÷rutàni dharmyàõi teùàü sàro 'yam uddhçtaþ 12,326.115a suràsurair yathà ràjan nirmathyàmçtam uddhçtam 12,326.115c evam etat purà vipraiþ kathàmçtam ihoddhçtam 12,326.116a ya÷ cedaü pañhate nityaü ya÷ cedaü ÷çõuyàn naraþ 12,326.116c ekàntabhàvopagata ekànte susamàhitaþ 12,326.117a pràpya ÷vetaü mahàdvãpaü bhåtvà candraprabho naraþ 12,326.117c sa sahasràrciùaü devaü pravi÷en nàtra saü÷ayaþ 12,326.118a mucyed àrtas tathà rogàc chrutvemàm àditaþ kathàm 12,326.118c jij¤àsur labhate kàmàn bhakto bhaktagatiü vrajet 12,326.119a tvayàpi satataü ràjann abhyarcyaþ puruùottamaþ 12,326.119b*0857_01 vàsudevaü mahàtmànaü ÷rotavyaü vidhipårvakam 12,326.119c sa hi màtà pità caiva kçtsnasya jagato guruþ 12,326.120a brahmaõyadevo bhagavàn prãyatàü te sanàtanaþ 12,326.120c yudhiùñhira mahàbàho mahàbàhur janàrdanaþ 12,326.120d*0858_01 påjanãyo sadàvyagro munibhir vedapàragaiþ 12,326.121 vai÷aüpàyana uvàca 12,326.121a ÷rutvaitad àkhyànavaraü dharmaràó janamejaya 12,326.121c bhràtara÷ càsya te sarve nàràyaõaparàbhavan 12,326.122a jitaü bhagavatà tena puruùeõeti bhàrata 12,326.122c nityaü japyaparà bhåtvà sarasvatãm udãrayan 12,326.123a yo hy asmàkaü guruþ ÷reùñhaþ kçùõadvaipàyano muniþ 12,326.123c sa jagau paramaü japyaü nàràyaõam udãrayan 12,326.124a gatvàntarikùàt satataü kùãrodam amçtà÷ayam 12,326.124c påjayitvà ca deve÷aü punar àyàt svam à÷ramam 12,326.124d*0859_00 bhãùma uvàca 12,326.124d*0859_01 etat te sarvam àkhyàtaü nàradoktaü mayeritam 12,326.124d*0859_02 pàraüparyàgataü hy etat pitrà me kathitaü purà 12,326.124d*0860_00 såta uvàca 12,326.124d*0860_01 etat te sarvam àkhyàtaü vai÷aüpàyanakãrtitam 12,326.124d*0860_02 janamejayena yac chrutvà kçtaü samyag yathàvidhi 12,326.124d*0860_03 yåyaü hi taptatapasaþ sarve ca caritavratàþ 12,326.124d*0860_04 sarve vedavido mukhyà naimiùàraõyavàsinaþ 12,326.124d*0860_05 ÷aunakasya mahàsatraü pràptàþ sarve dvijottamàþ 12,326.124d*0860_06 yajadhvaü suhutair yaj¤air àtmànaü parame÷varam 12,327.001 janamejaya uvàca 12,327.001a kathaü sa bhagavàn devo yaj¤eùv agraharaþ prabhuþ 12,327.001c yaj¤adhàrã ca satataü vedavedàïgavit tathà 12,327.002a nivçttaü càsthito dharmaü kùemã bhàgavatapriyaþ 12,327.002c pravçttidharmàn vidadhe sa eva bhagavàn prabhuþ 12,327.003a kathaü pravçttidharmeùu bhàgàrhà devatàþ kçtàþ 12,327.003c kathaü nivçttidharmà÷ ca kçtà vyàvçttabuddhayaþ 12,327.004a etaü naþ saü÷ayaü vipra chindhi guhyaü sanàtanam 12,327.004c tvayà nàràyaõakathà ÷rutà vai dharmasaühità 12,327.004d*0861_00 såta uvàca 12,327.004d*0861_01 janamejayena yat pçùñaþ ÷iùyo vyàsasya dhãmataþ 12,327.004d*0861_02 tat te 'haü kãrtayiùyàmi pauràõaü ÷aunakottama 12,327.004d*0861_03 ÷rutvà màhàtmyam etasya dehinàü paramàtmanaþ 12,327.004d*0861_04 janamejayo mahàpràj¤o vai÷aüpàyanam abravãt 12,327.005a ime sabrahmakà lokàþ sasuràsuramànavàþ 12,327.005c kriyàsv abhyudayoktàsu saktà dç÷yanti sarva÷aþ 12,327.005e mokùa÷ coktas tvayà brahman nirvàõaü paramaü sukham 12,327.006a ye ca muktà bhavantãha puõyapàpavivarjitàþ 12,327.006c te sahasràrciùaü devaü pravi÷antãti ÷u÷rumaþ 12,327.007a aho hi duranuùñheyo mokùadharmaþ sanàtanaþ 12,327.007c yaü hitvà devatàþ sarvà havyakavyabhujo 'bhavan 12,327.008a kiü nu brahmà ca rudra÷ ca ÷akra÷ ca balabhit prabhuþ 12,327.008c såryas tàràdhipo vàyur agnir varuõa eva ca 12,327.008e àkà÷aü jagatã caiva ye ca ÷eùà divaukasaþ 12,327.009a pralayaü na vijànanti àtmanaþ parinirmitam 12,327.009c tatas te nàsthità màrgaü dhruvam akùayam avyayam 12,327.010a smçtvà kàlaparãmàõaü pravçttiü ye samàsthitàþ 12,327.010c doùaþ kàlaparãmàõe mahàn eùa kriyàvatàm 12,327.011a etan me saü÷ayaü vipra hçdi ÷alyam ivàrpitam 12,327.011c chindhãtihàsakathanàt paraü kautåhalaü hi me 12,327.012a kathaü bhàgaharàþ proktà devatàþ kratuùu dvija 12,327.012c kimarthaü càdhvare brahmann ijyante tridivaukasaþ 12,327.013a ye ca bhàgaü pragçhõanti yaj¤eùu dvijasattama 12,327.013c te yajanto mahàyaj¤aiþ kasya bhàgaü dadanti vai 12,327.014 vai÷aüpàyana uvàca 12,327.014a aho gåóhatamaþ pra÷nas tvayà pçùño jane÷vara 12,327.014c nàtaptatapasà hy eùa nàvedaviduùà tathà 12,327.014e nàpuràõavidà càpi ÷akyo vyàhartum a¤jasà 12,327.015a hanta te kathayiùyàmi yan me pçùñaþ purà guruþ 12,327.015c kçùõadvaipàyano vyàso vedavyàso mahàn çùiþ 12,327.016a sumantur jaimini÷ caiva paila÷ ca sudçóhavrataþ 12,327.016c ahaü caturthaþ ÷iùyo vai pa¤cama÷ ca ÷ukaþ smçtaþ 12,327.017a etàn samàgatàn sarvàn pa¤ca ÷iùyàn damànvitàn 12,327.017c ÷aucàcàrasamàyuktठjitakrodhठjitendriyàn 12,327.018a vedàn adhyàpayàm àsa mahàbhàratapa¤camàn 12,327.018c merau girivare ramye siddhacàraõasevite 12,327.019a teùàm abhyasyatàü vedàn kadà cit saü÷ayo 'bhavat 12,327.019b*0862_01 kiü tu brahmàtha rudro và devatà çùayas tathà 12,327.019b*0862_02 pràyaþ pravçttimàrgasthàþ kasya devasya ÷àsanàt 12,327.019b*0862_03 ke vai nivçttimàrgasthàþ kasya devasya ÷àsanàt 12,327.019b*0862_04 ke vai yajante sarve 'pi ka eùàm ã÷varaþ paraþ 12,327.019c eùa vai yas tvayà pçùñas tena teùàü prakãrtitaþ 12,327.019e tataþ ÷ruto mayà càpi tavàkhyeyo 'dya bhàrata 12,327.020a ÷iùyàõàü vacanaü ÷rutvà sarvàj¤ànatamonudaþ 12,327.020c parà÷arasutaþ ÷rãmàn vyàso vàkyam uvàca ha 12,327.021a mayà hi sumahat taptaü tapaþ paramadàruõam 12,327.021c bhåtaü bhavyaü bhaviùyac ca jànãyàm iti sattamàþ 12,327.022a tasya me taptatapaso nigçhãtendriyasya ca 12,327.022c nàràyaõaprasàdena kùãrodasyànukålataþ 12,327.023a traikàlikam idaü j¤ànaü pràdurbhåtaü yathepsitam 12,327.023c tac chçõudhvaü yathàj¤ànaü vakùye saü÷ayam uttamam 12,327.023e yathà vçttaü hi kalpàdau dçùñaü me j¤ànacakùuùà 12,327.024a paramàtmeti yaü pràhuþ sàükhyayogavido janàþ 12,327.024c mahàpuruùasaüj¤àü sa labhate svena karmaõà 12,327.025a tasmàt prasåtam avyaktaü pradhànaü tad vidur budhàþ 12,327.025c avyaktàd vyaktam utpannaü lokasçùñyartham ã÷varàt 12,327.026a aniruddho hi lokeùu mahàn àtmeti kathyate 12,327.026c yo 'sau vyaktatvam àpanno nirmame ca pitàmaham 12,327.026e so 'haükàra iti proktaþ sarvatejomayo hi saþ 12,327.027a pçthivã vàyur àkà÷am àpo jyoti÷ ca pa¤camam 12,327.027c ahaükàraprasåtàni mahàbhåtàni bhàrata 12,327.028a mahàbhåtàni sçùñvàtha tadguõàn nirmame punaþ 12,327.028c bhåtebhya÷ caiva niùpannà mårtimanto 'ùña tठ÷çõu 12,327.029a marãcir aïgirà÷ càtriþ pulastyaþ pulahaþ kratuþ 12,327.029c vasiùñha÷ ca mahàtmà vai manuþ svàyaübhuvas tathà 12,327.029e j¤eyàþ prakçtayo 'ùñau tà yàsu lokàþ pratiùñhitàþ 12,327.030a vedàn vedàïgasaüyuktàn yaj¤àn yaj¤àïgasaüyutàn 12,327.030b*0863_01 etàn vai sumahàbhàgàn çùãül lokapitàmahàn 12,327.030c nirmame lokasiddhyarthaü brahmà lokapitàmahaþ 12,327.030e aùñàbhyaþ prakçtibhya÷ ca jàtaü vi÷vam idaü jagat 12,327.031a rudro roùàtmako jàto da÷ànyàn so 'sçjat svayam 12,327.031c ekàda÷aite rudràs tu vikàràþ puruùàþ smçtàþ 12,327.032a te rudràþ prakçti÷ caiva sarve caiva surarùayaþ 12,327.032c utpannà lokasiddhyarthaü brahmàõaü samupasthitàþ 12,327.033a vayaü hi sçùñà bhagavaüs tvayà vai prabhaviùõunà 12,327.033c yena yasminn adhãkàre vartitavyaü pitàmaha 12,327.034a yo 'sau tvayà vinirdiùño adhikàro 'rthacintakaþ 12,327.034c paripàlyaþ kathaü tena so 'dhikàro 'dhikàriõà 12,327.035a pradi÷asva balaü tasya yo 'dhikàràrthacintakaþ 12,327.035c evam ukto mahàdevo devàüs tàn idam abravãt 12,327.036a sàdhv ahaü j¤àpito devà yuùmàbhir bhadram astu vaþ 12,327.036c mamàpy eùà samutpannà cintà yà bhavatàü matà 12,327.037a lokatantrasya kçtsnasya kathaü kàryaþ parigrahaþ 12,327.037c kathaü balakùayo na syàd yuùmàkaü hy àtmana÷ ca me 12,327.038a itaþ sarve 'pi gacchàmaþ ÷araõaü lokasàkùiõam 12,327.038c mahàpuruùam avyaktaü sa no vakùyati yad dhitam 12,327.039a tatas te brahmaõà sàrdham çùayo vibudhàs tathà 12,327.039c kùãrodasyottaraü kålaü jagmur lokahitàrthinaþ 12,327.040a te tapaþ samupàtiùñhan brahmoktaü vedakalpitam 12,327.040c sa mahàniyamo nàma tapa÷caryà sudàruõà 12,327.041a årdhvaü dçùñir bàhava÷ ca ekàgraü ca mano 'bhavat 12,327.041c ekapàdasthitàþ samyak kàùñhabhåtàþ samàhitàþ 12,327.042a divyaü varùasahasraü te tapas taptvà tad uttamam 12,327.042c ÷u÷ruvur madhuràü vàõãü vedavedàïgabhåùitàm 12,327.043a bho bhoþ sabrahmakà devà çùaya÷ ca tapodhanàþ 12,327.043c svàgatenàrcya vaþ sarvठ÷ràvaye vàkyam uttamam 12,327.044a vij¤àtaü vo mayà kàryaü tac ca lokahitaü mahat 12,327.044c pravçttiyuktaü kartavyaü yuùmatpràõopabçühaõam 12,327.045a sutaptaü vas tapo devà mamàràdhanakàmyayà 12,327.045c bhokùyathàsya mahàsattvàs tapasaþ phalam uttamam 12,327.046a eùa brahmà lokaguruþ sarvalokapitàmahaþ 12,327.046c yåyaü ca vibudha÷reùñhà màü yajadhvaü samàhitàþ 12,327.047a sarve bhàgàn kalpayadhvaü yaj¤eùu mama nitya÷aþ 12,327.047c tathà ÷reyo vidhàsyàmi yathàdhãkàram ã÷varàþ 12,327.048a ÷rutvaitad devadevasya vàkyaü hçùñatanåruhàþ 12,327.048c tatas te vibudhàþ sarve brahmà te ca maharùayaþ 12,327.049a vedadçùñena vidhinà vaiùõavaü kratum àharan 12,327.049c tasmin satre tadà brahmà svayaü bhàgam akalpayat 12,327.049e devà devarùaya÷ caiva sarve bhàgàn akalpayan 12,327.050a te kàrtayugadharmàõo bhàgàþ paramasatkçtàþ 12,327.050c pràpur àdityavarõaü taü puruùaü tamasaþ param 12,327.050e bçhantaü sarvagaü devam ã÷ànaü varadaü prabhum 12,327.051a tato 'tha varado devas tàn sarvàn amaràn sthitàn 12,327.051c a÷arãro babhàùedaü vàkyaü khastho mahe÷varaþ 12,327.052a yena yaþ kalpito bhàgaþ sa tathà samupàgataþ 12,327.052c prãto 'haü pradi÷àmy adya phalam àvçttilakùaõam 12,327.053a etad vo lakùaõaü devà matprasàdasamudbhavam 12,327.053c yåyaü yaj¤air ijyamànàþ samàptavaradakùiõaiþ 12,327.053e yuge yuge bhaviùyadhvaü pravçttiphalabhoginaþ 12,327.054a yaj¤air ye càpi yakùyanti sarvalokeùu vai suràþ 12,327.054c kalpayiùyanti vo bhàgàüs te narà vedakalpitàn 12,327.055a yo me yathà kalpitavàn bhàgam asmin mahàkratau 12,327.055c sa tathà yaj¤abhàgàrho vedasåtre mayà kçtaþ 12,327.056a yåyaü lokàn dhàrayadhvaü yaj¤abhàgaphaloditàþ 12,327.056c sarvàrthacintakà loke yathàdhãkàranirmitàþ 12,327.057a yàþ kriyàþ pracariùyanti pravçttiphalasatkçtàþ 12,327.057c tàbhir àpyàyitabalà lokàn vai dhàrayiùyatha 12,327.058a yåyaü hi bhàvità loke sarvayaj¤eùu mànavaiþ 12,327.058c màü tato bhàvayiùyadhvam eùà vo bhàvanà mama 12,327.059a ityarthaü nirmità vedà yaj¤à÷ cauùadhibhiþ saha 12,327.059c ebhiþ samyak prayuktair hi prãyante devatàþ kùitau 12,327.060a nirmàõam etad yuùmàkaü pravçttiguõakalpitam 12,327.060c mayà kçtaü sura÷reùñhà yàvat kalpakùayàd iti 12,327.060e cintayadhvaü lokahitaü yathàdhãkàram ã÷varàþ 12,327.061a marãcir aïgirà÷ càtriþ pulastyaþ pulahaþ kratuþ 12,327.061c vasiùñha iti saptaite mànasà nirmità hi vai 12,327.062a ete vedavido mukhyà vedàcàryà÷ ca kalpitàþ 12,327.062c pravçttidharmiõa÷ caiva pràjàpatyena kalpitàþ 12,327.063a ayaü kriyàvatàü panthà vyaktãbhåtaþ sanàtanaþ 12,327.063c aniruddha iti prokto lokasargakaraþ prabhuþ 12,327.064a sanaþ sanatsujàta÷ ca sanakaþ sasanandanaþ 12,327.064c sanatkumàraþ kapilaþ saptama÷ ca sanàtanaþ 12,327.065a saptaite mànasàþ proktà çùayo brahmaõaþ sutàþ 12,327.065c svayamàgatavij¤ànà nivçttaü dharmam àsthitàþ 12,327.066a ete yogavido mukhyàþ sàükhyadharmavidas tathà 12,327.066c àcàryà mokùa÷àstre ca mokùadharmapravartakàþ 12,327.067a yato 'haü prasçtaþ pårvam avyaktàt triguõo mahàn 12,327.067c tasmàt parataro yo 'sau kùetraj¤a iti kalpitaþ 12,327.067e so 'haü kriyàvatàü panthàþ punaràvçttidurlabhaþ 12,327.068a yo yathà nirmito jantur yasmin yasmiü÷ ca karmaõi 12,327.068c pravçttau và nivçttau và tatphalaü so '÷nute 'va÷aþ 12,327.069a eùa lokagurur brahmà jagadàdikaraþ prabhuþ 12,327.069c eùa màtà pità caiva yuùmàkaü ca pitàmahaþ 12,327.069e mayànu÷iùño bhavità sarvabhåtavarapradaþ 12,327.070a asya caivànujo rudro lalàñàd yaþ samutthitaþ 12,327.070c brahmànu÷iùño bhavità sarvatrasavarapradaþ 12,327.071a gacchadhvaü svàn adhãkàràü÷ cintayadhvaü yathàvidhi 12,327.071c pravartantàü kriyàþ sarvàþ sarvalokeùu màciram 12,327.072a pradç÷yantàü ca karmàõi pràõinàü gatayas tathà 12,327.072c parinirmitakàlàni àyåüùi ca surottamàþ 12,327.073a idaü kçtayugaü nàma kàlaþ ÷reùñhaþ pravartate 12,327.073b*0864_01 tripàdahãno dharma÷ ca yuge tasmin bhaviùyati 12,327.073c ahiüsyà yaj¤apa÷avo yuge 'smin naitad anyathà 12,327.073e catuùpàt sakalo dharmo bhaviùyaty atra vai suràþ 12,327.074a tatas tretàyugaü nàma trayã yatra bhaviùyati 12,327.074c prokùità yatra pa÷avo vadhaü pràpsyanti vai makhe 12,327.074e tatra pàdacaturtho vai dharmasya na bhaviùyati 12,327.075a tato vai dvàparaü nàma mi÷raþ kàlo bhaviùyati 12,327.075c dvipàdahãno dharma÷ ca yuge tasmin bhaviùyati 12,327.075d*0865_01 tatra vadhyanti pa÷avo yåpeùv atra nibadhyate 12,327.076a tatas tiùye 'tha saüpràpte yuge kalipuraskçte 12,327.076c ekapàdasthito dharmo yatra tatra bhaviùyati 12,327.076d*0866_01 devà devarùaya÷ cocus tam evaüvàdinaü gurum 12,327.077 devà åcuþ 12,327.077a ekapàdasthite dharme yatrakvacanagàmini 12,327.077c kathaü kartavyam asmàbhir bhagavaüs tad vadasva naþ 12,327.078 ÷rãbhagavàn uvàca 12,327.078*0867_01 guravo yatra påjyante sàdhuvçttàþ ÷amànvitàþ 12,327.078*0867_02 vastavyaü tatra yuùmàbhir yatra dharmo na hãyate 12,327.078a yatra vedà÷ ca yaj¤à÷ ca tapaþ satyaü damas tathà 12,327.078c ahiüsàdharmasaüyuktàþ pracareyuþ surottamàþ 12,327.078e sa vai de÷aþ sevitavyo mà vo 'dharmaþ padà spç÷et 12,327.079 vyàsa uvàca 12,327.079a te 'nu÷iùñà bhagavatà devàþ sarùigaõàs tathà 12,327.079c namaskçtvà bhagavate jagmur de÷àn yathepsitàn 12,327.080a gateùu tridivaukaþsu brahmaikaþ paryavasthitaþ 12,327.080c didçkùur bhagavantaü tam aniruddhatanau sthitam 12,327.081a taü devo dar÷ayàm àsa kçtvà haya÷iro mahat 12,327.081c sàïgàn àvartayan vedàn kamaõóalugaõitradhçk 12,327.082a tato '÷va÷irasaü dçùñvà taü devam amitaujasam 12,327.082c lokakartà prabhur brahmà lokànàü hitakàmyayà 12,327.083a mårdhnà praõamya varadaü tasthau prà¤jalir agrataþ 12,327.083c sa pariùvajya devena vacanaü ÷ràvitas tadà 12,327.084a lokakàryagatãþ sarvàs tvaü cintaya yathàvidhi 12,327.084c dhàtà tvaü sarvabhåtànàü tvaü prabhur jagato guruþ 12,327.084e tvayy àve÷itabhàro 'haü dhçtiü pràpsyàmy athà¤jasà 12,327.085a yadà ca surakàryaü te aviùahyaü bhaviùyati 12,327.085c pràdurbhàvaü gamiùyàmi tadàtmaj¤ànade÷ikaþ 12,327.086a evam uktvà haya÷iràs tatraivàntaradhãyata 12,327.086c tenànu÷iùño brahmàpi svaü lokam aciràd gataþ 12,327.087a evam eùa mahàbhàgaþ padmanàbhaþ sanàtanaþ 12,327.087c yaj¤eùv agraharaþ prokto yaj¤adhàrã ca nityadà 12,327.088a nivçttiü càsthito dharmaü gatim akùayadharmiõàm 12,327.088c pravçttidharmàn vidadhe kçtvà lokasya citratàm 12,327.089a sa àdiþ sa madhyaþ sa càntaþ prajànàü; sa dhàtà sa dheyaþ sa kartà sa kàryam 12,327.089c yugànte sa suptaþ susaükùipya lokàn; yugàdau prabuddho jagad dhy utsasarja 12,327.089d*0868_01 sa àdiþ sa ca madhyaü vai buddhaþ sçjati vai jagat 12,327.090a tasmai namadhvaü devàya nirguõàya guõàtmane 12,327.090c ajàya vi÷varåpàya dhàmne sarvadivaukasàm 12,327.091a mahàbhåtàdhipataye rudràõàü pataye tathà 12,327.091c àdityapataye caiva vasånàü pataye tathà 12,327.092a a÷vibhyàü pataye caiva marutàü pataye tathà 12,327.092c vedayaj¤àdhipataye vedàïgapataye 'pi ca 12,327.093a samudravàsine nityaü haraye mu¤jake÷ine 12,327.093c ÷àntaye sarvabhåtànàü mokùadharmànubhàùiõe 12,327.094a tapasàü tejasàü caiva pataye ya÷aso 'pi ca 12,327.094c vàca÷ ca pataye nityaü saritàü pataye tathà 12,327.095a kapardine varàhàya eka÷çïgàya dhãmate 12,327.095c vivasvate '÷va÷irase caturmårtidhçte sadà 12,327.096a guhyàya j¤ànadç÷yàya akùaràya kùaràya ca 12,327.096c eùa devaþ saücarati sarvatragatir avyayaþ 12,327.097a evam etat purà dçùñaü mayà vai j¤ànacakùuùà 12,327.097c kathitaü tac ca vaþ sarvaü mayà pçùñena tattvataþ 12,327.098a kriyatàü madvacaþ ÷iùyàþ sevyatàü harir ã÷varaþ 12,327.098c gãyatàü veda÷abdai÷ ca påjyatàü ca yathàvidhi 12,327.099 vai÷aüpàyana uvàca 12,327.099a ity uktàs tu vayaü tena vedavyàsena dhãmatà 12,327.099c sarve ÷iùyàþ suta÷ càsya ÷ukaþ paramadharmavit 12,327.100a sa càsmàkam upàdhyàyaþ sahàsmàbhir vi÷àü pate 12,327.100c caturvedodgatàbhi÷ ca çgbhis tam abhituùñuve 12,327.101a etat te sarvam àkhyàtaü yan màü tvaü paripçcchasi 12,327.101c evaü me 'kathayad ràjan purà dvaipàyano guruþ 12,327.102a ya÷ cedaü ÷çõuyàn nityaü ya÷ cedaü parikãrtayet 12,327.102c namo bhagavate kçtvà samàhitamanà naraþ 12,327.103a bhavaty arogo dyutimàn balaråpasamanvitaþ 12,327.103c àturo mucyate rogàd baddho mucyeta bandhanàt 12,327.104a kàmakàmã labhet kàmaü dãrgham àyur avàpnuyàt 12,327.104c bràhmaõaþ sarvavedã syàt kùatriyo vijayã bhavet 12,327.104e vai÷yo vipulalàbhaþ syàc chådraþ sukham avàpnuyàt 12,327.105a aputro labhate putraü kanyà caivepsitaü patim 12,327.105c lagnagarbhà vimucyeta garbhiõã janayet sutam 12,327.105e vandhyà prasavam àpnoti putrapautrasamçddhimat 12,327.106a kùemeõa gacched adhvànam idaü yaþ pañhate pathi 12,327.106c yo yaü kàmaü kàmayate sa tam àpnoti ca dhruvam 12,327.106d*0869_01 ity àha bhagavàn vyàsaþ parà÷arasutaþ prabhuþ 12,327.107a idaü maharùer vacanaü vini÷citaü; mahàtmanaþ puruùavarasya kãrtanam 12,327.107c samàgamaü carùidivaukasàm imaü; ni÷amya bhaktàþ susukhaü labhante 12,328.001 janamejaya uvàca 12,328.001a astauùãd yair imaü vyàsaþ sa÷iùyo madhusådanam 12,328.001c nàmabhir vividhair eùàü niruktaü bhagavan mama 12,328.002a vaktum arhasi ÷u÷råùoþ prajàpatipater hareþ 12,328.002c ÷rutvà bhaveyaü yat påtaþ ÷araccandra ivàmalaþ 12,328.003 vai÷aüpàyana uvàca 12,328.003a ÷çõu ràjan yathàcaùña phalgunasya harir vibhuþ 12,328.003c prasannàtmàtmano nàmnàü niruktaü guõakarmajam 12,328.004a nàmabhiþ kãrtitais tasya ke÷avasya mahàtmanaþ 12,328.004c pçùñavàn ke÷avaü ràjan phalgunaþ paravãrahà 12,328.005 arjuna uvàca 12,328.005a bhagavan bhåtabhavye÷a sarvabhåtasçg avyaya 12,328.005c lokadhàma jagannàtha lokànàm abhayaprada 12,328.006a yàni nàmàni te deva kãrtitàni maharùibhiþ 12,328.006c vedeùu sapuràõeùu yàni guhyàni karmabhiþ 12,328.007a teùàü niruktaü tvatto 'haü ÷rotum icchàmi ke÷ava 12,328.007c na hy anyo vartayen nàmnàü niruktaü tvàm çte prabho 12,328.008 ÷rãbhagavàn uvàca 12,328.008a çgvede sayajurvede tathaivàtharvasàmasu 12,328.008c puràõe sopaniùade tathaiva jyotiùe 'rjuna 12,328.009a sàükhye ca yoga÷àstre ca àyurvede tathaiva ca 12,328.009c bahåni mama nàmàni kãrtitàni maharùibhiþ 12,328.010a gauõàni tatra nàmàni karmajàni ca kàni cit 12,328.010c niruktaü karmajànàü ca ÷çõuùva prayato 'nagha 12,328.010e kathyamànaü mayà tàta tvaü hi me 'rdhaü smçtaþ purà 12,328.011a namo 'tiya÷ase tasmai dehinàü paramàtmane 12,328.011c nàràyaõàya vi÷vàya nirguõàya guõàtmane 12,328.012a yasya prasàdajo brahmà rudra÷ ca krodhasaübhavaþ 12,328.012c yo 'sau yonir hi sarvasya sthàvarasya carasya ca 12,328.013a aùñàda÷aguõaü yat tat sattvaü sattvavatàü vara 12,328.013c prakçtiþ sà parà mahyaü rodasã yogadhàriõã 12,328.013e çtà satyàmaràjayyà lokànàm àtmasaüj¤ità 12,328.014a tasmàt sarvàþ pravartante sargapralayavikriyàþ 12,328.014c tato yaj¤a÷ ca yaùñà ca puràõaþ puruùo viràñ 12,328.014e aniruddha iti prokto lokànàü prabhavàpyayaþ 12,328.015a bràhme ràtrikùaye pràpte tasya hy amitatejasaþ 12,328.015c prasàdàt pràdurabhavat padmaü padmanibhekùaõa 12,328.015e tatra brahmà samabhavat sa tasyaiva prasàdajaþ 12,328.016a ahnaþ kùaye lalàñàc ca suto devasya vai tathà 12,328.016c krodhàviùñasya saüjaj¤e rudraþ saühàrakàrakaþ 12,328.017a etau dvau vibudha÷reùñhau prasàdakrodhajau smçtau 12,328.017c tadàde÷itapanthànau sçùñisaühàrakàrakau 12,328.017e nimittamàtraü tàv atra sarvapràõivarapradau 12,328.018a kapardã jañilo muõóaþ ÷ma÷ànagçhasevakaþ 12,328.018c ugravratadharo rudro yogã tripuradàruõaþ 12,328.019a dakùakratuhara÷ caiva bhaganetraharas tathà 12,328.019c nàràyaõàtmako j¤eyaþ pàõóaveya yuge yuge 12,328.019d*0870_01 yo 'sau rudraþ so 'ham asmi yo 'ham asmi ÷ivaþ paraþ 12,328.019d*0870_02 yathà rudras tathàhaü ca nàvayor antaraü tathà 12,328.020a tasmin hi påjyamàne vai devadeve mahe÷vare 12,328.020c saüpåjito bhavet pàrtha devo nàràyaõaþ prabhuþ 12,328.021a aham àtmà hi lokànàü vi÷vànàü pàõóunandana 12,328.021c tasmàd àtmànam evàgre rudraü saüpåjayàmy aham 12,328.022a yady ahaü nàrcayeyaü vai ã÷ànaü varadaü ÷ivam 12,328.022c àtmànaü nàrcayet ka÷ cid iti me bhàvitaü manaþ 12,328.022e mayà pramàõaü hi kçtaü lokaþ samanuvartate 12,328.023a pramàõàni hi påjyàni tatas taü påjayàmy aham 12,328.023c yas taü vetti sa màü vetti yo 'nu taü sa hi màm anu 12,328.024a rudro nàràyaõa÷ caiva sattvam ekaü dvidhàkçtam 12,328.024c loke carati kaunteya vyaktisthaü sarvakarmasu 12,328.025a na hi me kena cid deyo varaþ pàõóavanandana 12,328.025c iti saücintya manasà puràõaü vi÷vam ã÷varam 12,328.025e putràrtham àràdhitavàn àtmànam aham àtmanà 12,328.026a na hi viùõuþ praõamati kasmai cid vibudhàya tu 12,328.026c çta àtmànam eveti tato rudraü bhajàmy aham 12,328.027a sabrahmakàþ sarudrà÷ ca sendrà devàþ saharùibhiþ 12,328.027c arcayanti sura÷reùñhaü devaü nàràyaõaü harim 12,328.028a bhaviùyatàü vartatàü ca bhåtànàü caiva bhàrata 12,328.028c sarveùàm agraõãr viùõuþ sevyaþ påjya÷ ca nitya÷aþ 12,328.029a namasva havyadaü viùõuü tathà ÷araõadaü nama 12,328.029c varadaü namasva kaunteya havyakavyabhujaü nama 12,328.030a caturvidhà mama janà bhaktà evaü hi te ÷rutam 12,328.030c teùàm ekàntinaþ ÷reùñhàs te caivànanyadevatàþ 12,328.030e aham eva gatis teùàü nirà÷ãþkarmakàriõàm 12,328.031a ye ca ÷iùñàs trayo bhaktàþ phalakàmà hi te matàþ 12,328.031c sarve cyavanadharmàõaþ pratibuddhas tu ÷reùñhabhàk 12,328.032a brahmàõaü ÷itikaõñhaü ca yà÷ cànyà devatàþ smçtàþ 12,328.032c prabuddhavaryàþ sevante màm evaiùyanti yat param 12,328.032e bhaktaü prati vi÷eùas te eùa pàrthànukãrtitaþ 12,328.033a tvaü caivàhaü ca kaunteya naranàràyaõau smçtau 12,328.033c bhàràvataraõàrthaü hi praviùñau mànuùãü tanum 12,328.034a jànàmy adhyàtmayogàü÷ ca yo 'haü yasmàc ca bhàrata 12,328.034c nivçttilakùaõo dharmas tathàbhyudayiko 'pi ca 12,328.035a naràõàm ayanaü khyàtam aham ekaþ sanàtanaþ 12,328.035c àpo nàrà iti proktà àpo vai narasånavaþ 12,328.035e ayanaü mama tat pårvam ato nàràyaõo hy aham 12,328.036a chàdayàmi jagad vi÷vaü bhåtvà sårya ivàü÷ubhiþ 12,328.036c sarvabhåtàdhivàsa÷ ca vàsudevas tato hy aham 12,328.037a gati÷ ca sarvabhåtànàü prajànàü càpi bhàrata 12,328.037c vyàptà me rodasã pàrtha kànti÷ càbhyadhikà mama 12,328.038a adhibhåtàni cànte 'haü tad icchaü÷ càsmi bhàrata 12,328.038c kramaõàc càpy ahaü pàrtha viùõur ity abhisaüj¤itaþ 12,328.039a damàt siddhiü parãpsanto màü janàþ kàmayanti hi 12,328.039c divaü corvãü ca madhyaü ca tasmàd dàmodaro hy aham 12,328.040a pç÷nir ity ucyate cànnaü vedà àpo 'mçtaü tathà 12,328.040c mamaitàni sadà garbhe pç÷nigarbhas tato hy aham 12,328.041a çùayaþ pràhur evaü màü tritakåpàbhipàtitam 12,328.041c pç÷nigarbha tritaü pàhãty ekatadvitapàtitam 12,328.042a tataþ sa brahmaõaþ putra àdyo çùivaras tritaþ 12,328.042c uttatàrodapànàd vai pç÷nigarbhànukãrtanàt 12,328.043a såryasya tapato lokàn agneþ somasya càpy uta 12,328.043c aü÷avo ye prakà÷ante mama te ke÷asaüj¤itàþ 12,328.043e sarvaj¤àþ ke÷avaü tasmàn màm àhur dvijasattamàþ 12,328.044a svapatnyàm àhito garbha utathyena mahàtmanà 12,328.044c utathye 'ntarhite caiva kadà cid devamàyayà 12,328.044e bçhaspatir athàvindat tàü patnãü tasya bhàrata 12,328.045a tato vai tam çùi÷reùñhaü maithunopagataü tathà 12,328.045c uvàca garbhaþ kaunteya pa¤cabhåtasamanvitaþ 12,328.046a pårvàgato 'haü varada nàrhasy ambàü prabàdhitum 12,328.046c etad bçhaspatiþ ÷rutvà cukrodha ca ÷a÷àpa ca 12,328.047a maithunopagato yasmàt tvayàhaü vinivàritaþ 12,328.047c tasmàd andho jàsyasi tvaü macchàpàn nàtra saü÷ayaþ 12,328.048a sa ÷àpàd çùimukhyasya dãrghaü tama upeyivàn 12,328.048c sa hi dãrghatamà nàma nàmnà hy àsãd çùiþ purà 12,328.049a vedàn avàpya caturaþ sàïgopàïgàn sanàtanàn 12,328.049c prayojayàm àsa tadà nàma guhyam idaü mama 12,328.050a ànupårvyeõa vidhinà ke÷aveti punaþ punaþ 12,328.050c sa cakùuùmàn samabhavad gautama÷ càbhavat punaþ 12,328.051a evaü hi varadaü nàma ke÷aveti mamàrjuna 12,328.051c devànàm atha sarveùàm çùãõàü ca mahàtmanàm 12,328.052a agniþ somena saüyukta ekayoni mukhaü kçtam 12,328.052c agnãùomàtmakaü tasmàj jagat kçtsnaü caràcaram 12,328.053A api hi puràõe bhavati 12,328.053B ekayonyàtmakàv agnãùomau 12,328.053C devà÷ càgnimukhà iti 12,328.053D ekayonitvàc ca parasparaü mahayanto lokàn dhàrayata iti 12,329.001 arjuna uvàca 12,329.001a agnãùomau kathaü pårvam ekayonã pravartitau 12,329.001c eùa me saü÷ayo jàtas taü chindhi madhusådana 12,329.002 ÷rãbhagavàn uvàca 12,329.002a hanta te vartayiùyàmi puràõaü pàõóunandana 12,329.002c àtmatejodbhavaü pàrtha ÷çõuùvaikamanà mama 12,329.003A saüprakùàlanakàle 'tikrànte caturthe yugasahasrànte 12,329.003B avyakte sarvabhåtapralaye sthàvarajaïgame 12,329.003C jyotirdharaõivàyurahite 'ndhe tamasi jalaikàrõave loke 12,329.003D tama ity evàbhibhåte 'saüj¤ake 'dvitãye pratiùñhite 12,329.003E naiva ràtryàü na divase na sati nàsati na vyakte nàvyakte vyavasthite 12,329.003F etasyàm avasthàyàü nàràyaõaguõà÷rayàd akùayàd ajaràd anindriyàd agràhyàd asaübhavàt satyàd ahiüsràl lalàmàd vividhapravçttivi÷eùàt 12,329.003G akùayàd ajaràmaràd amårtitaþ sarvavyàpinaþ sarvakartuþ ÷à÷vatàt tamasaþ puruùaþ pràdurbhåto harir avyayaþ 12,329.004A nidar÷anam api hy atra bhavati 12,329.004B nàsãd aho na ràtrir àsãt 12,329.004C na sad àsãn nàsad àsãt 12,329.004D tama eva purastàd abhavad vi÷varåpam 12,329.004E sà vi÷vasya jananãty evam asyàrtho 'nubhàùyate 12,329.005A tasyedànãü tamaþsaübhavasya puruùasya padmayoner brahmaõaþ pràdurbhàve sa puruùaþ prajàþ sisçkùamàõo netràbhyàm agnãùomau sasarja 12,329.005B tato bhåtasarge pravçtte prajàkramava÷àd brahmakùatram upàtiùñhat 12,329.005C yaþ somas tad brahma yad brahma te bràhmaõàþ 12,329.005D yo 'gnis tat kùatraü kùatràd brahma balavattaram 12,329.005E kasmàd iti lokapratyakùaguõam etat tad yathà 12,329.005F bràhmaõebhyaþ paraü bhåtaü notpannapårvam 12,329.005G dãpyamàne 'gnau juhotãti kçtvà bravãmi 12,329.005H bhåtasargaþ kçto brahmaõà bhåtàni ca pratiùñhàpya trailokyaü dhàryata iti 12,329.006A mantravàdo 'pi hi bhavati 12,329.006B tvam agne yaj¤ànàü hotà vi÷veùàm 12,329.006C hito devebhir mànuùe jane iti 12,329.006D nidar÷anaü càtra bhavati 12,329.006E vi÷veùàm agne yaj¤ànàü hoteti 12,329.006F hito devair mànuùair jagata iti 12,329.006G agnir hi yaj¤ànàü hotà kartà 12,329.006H sa càgnir brahma 12,329.007A na hy çte mantràd dhavanam asti 12,329.007B na vinà puruùaü tapaþ saübhavati 12,329.007C havir mantràõàü saüpåjà vidyate devamanuùyàõàm anena tvaü hoteti niyuktaþ 12,329.007D ye ca mànuùà hotràdhikàràs te ca 12,329.007E bràhmaõasya hi yàjanaü vidhãyate na kùatravai÷yayor dvijàtyoþ 12,329.007F tasmàd bràhmaõà hy agnibhåtà yaj¤àn udvahanti 12,329.007G yaj¤à devàüs tarpayanti devàþ pçthivãü bhàvayanti 12,329.008A ÷atapathe hi bràhmaõaü bhavati 12,329.008B agnau samiddhe sa juhoti yo vidvàn bràhmaõamukhe dànàhutiü juhoti 12,329.008C evam apy agnibhåtà bràhmaõà vidvàüso 'gniü bhàvayanti 12,329.008D agnir viùõuþ sarvabhåtàny anupravi÷ya pràõàn dhàrayati 12,329.008E api càtra sanatkumàragãtàþ ÷lokà bhavanti 12,329.009a vi÷vaü brahmàsçjat pårvaü sarvàdir niravaskaram 12,329.009c brahmaghoùair divaü tiùñhanty amarà brahmayonayaþ 12,329.010a bràhmaõànàü matir vàkyaü karma ÷raddhà tapàüsi ca 12,329.010c dhàrayanti mahãü dyàü ca ÷aityàd vàry amçtaü yathà 12,329.011a nàsti satyàt paro dharmo nàsti màtçsamo guruþ 12,329.011c bràhmaõebhyaþ paraü nàsti pretya ceha ca bhåtaye 12,329.012a naiùàm ukùà vardhate nota vàhà; na gargaro mathyate saüpradàne 12,329.012c apadhvastà dasyubhåtà bhavanti; yeùàü ràùñre bràhmaõà vçttihãnàþ 12,329.013A vedapuràõetihàsapràmàõyàn nàràyaõamukhodgatàþ sarvàtmànaþ sarvakartàraþ sarvabhàvanà÷ ca bràhmaõàþ 12,329.013B vàksamakàlaü hi tasya devasya varapradasya bràhmaõàþ prathamaü pràdurbhåtà bràhmaõebhya÷ ca ÷eùà varõàþ pràdurbhåtàþ 12,329.013C itthaü ca suràsuravi÷iùñà bràhmaõà yadà mayà brahmabhåtena purà svayam evotpàditàþ suràsuramaharùayo bhåtavi÷eùàþ sthàpità nigçhãtà÷ ca 12,329.014A ahalyàdharùaõanimittaü hi gautamàd dhari÷ma÷rutàm indraþ pràptaþ 12,329.014B kau÷ikanimittaü cendro muùkaviyogaü meùavçùaõatvaü càvàpa 12,329.014C a÷vinor grahapratiùedhodyatavajrasya puraüdarasya cyavanena stambhito bàhuþ 12,329.014D kratuvadhapràptamanyunà ca dakùeõa bhåyas tapasà càtmànaü saüyojya netràkçtir anyà lalàñe rudrasyotpàdità 12,329.015A tripuravadhàrthaü dãkùàm abhyupagatasya rudrasyo÷anasà ÷iraso jañà utkçtya prayuktàþ 12,329.015B tataþ pràdurbhåtà bhujagàþ 12,329.015C tair asya bhujagaiþ pãóyamànaþ kaõñho nãlatàm upanãtaþ 12,329.015D pårve ca manvantare svàyaübhuve nàràyaõahastabandhagrahaõàn nãlakaõñhatvam eva và 12,329.016A amçtotpàdane pura÷caraõatàm upagatasyàïgiraso bçhaspater upaspç÷ato na prasàdaü gatavatyaþ kilàpaþ 12,329.016B atha bçhaspatir apàü cukrodha 12,329.016C yasmàn mamopaspç÷ataþ kaluùãbhåtà na prasàdam upagatàs tasmàd adyaprabhçti jhaùamakaramatsyakacchapajantusaükãrõàþ kaluùãbhavateti 12,329.016D tadàprabhçty àpo yàdobhiþ saükãrõàþ saüvçttàþ 12,329.017A vi÷varåpo vai tvàùñraþ purohito devànàm àsãt svasrãyo 'suràõàm 12,329.017B sa pratyakùaü devebhyo bhàgam adadat parokùam asurebhyaþ 12,329.018A atha hiraõyaka÷ipuü puraskçtya vi÷varåpamàtaraü svasàram asurà varam ayàcanta 12,329.018B he svasar ayaü te putras tvàùñro vi÷varåpas tri÷irà devànàü purohitaþ pratyakùaü devebhyo bhàgam adadat parokùam asmàkam 12,329.018C tato devà vardhante vayaü kùãyàmaþ 12,329.018D tad enaü tvaü vàrayitum arhasi tathà yathàsmàn bhajed iti 12,329.019A atha vi÷varåpaü nandanavanam upagataü màtovàca 12,329.019B putra kiü parapakùavardhanas tvaü màtulapakùaü nà÷ayasi 12,329.019C nàrhasy evaü kartum iti 12,329.019D sa vi÷varåpo màtur vàkyam anatikramaõãyam iti matvà saüpåjya hiraõyaka÷ipum agàt 12,329.020A hairaõyagarbhàc ca vasiùñhàd dhiraõyaka÷ipuþ ÷àpaü pràptavàn 12,329.020B yasmàt tvayànyo vçto hotà tasmàd asamàptayaj¤as tvam apårvàt sattvajàtàd vadhaü pràpsyasãti 12,329.020C tacchàpadànàd dhiraõyaka÷ipuþ pràptavàn vadham 12,329.021A vi÷varåpo màtçpakùavardhano 'tyarthaü tapasy abhavat 12,329.021B tasya vratabhaïgàrtham indro bahvãþ ÷rãmatyo 'psaraso niyuyoja 12,329.021C tà÷ ca dçùñvà manaþ kùubhitaü tasyàbhavat tàsu càpsaraþsu naciràd eva sakto 'bhavat 12,329.021D saktaü cainaü j¤àtvàpsarasa åcur gacchàmahe vayaü yathàgatam iti 12,329.022A tàs tvàùñra uvàca 12,329.022B kva gamiùyatha àsyatàü tàvan mayà saha ÷reyo bhaviùyatãti 12,329.022C tàs tam abruvan 12,329.022D vayaü devastriyo 'psarasa indraü varadaü purà prabhaviùõuü vçõãmaha iti 12,329.023A atha tà vi÷varåpo 'bravãd adyaiva sendrà devà na bhaviùyantãti 12,329.023B tato mantrठjajàpa 12,329.023C tair mantraiþ pràvardhata tri÷iràþ 12,329.023D ekenàsyena sarvalokeùu dvijaiþ kriyàvadbhir yaj¤eùu suhutaü somaü papàv ekenàpa ekena sendràn devàn 12,329.023E athendras taü vivardhamànaü somapànàpyàyitasarvagàtraü dçùñvà cintàm àpede 12,329.024A devà÷ ca te sahendreõa brahmàõam abhijagmur åcu÷ ca 12,329.024B vi÷varåpeõa sarvayaj¤eùu suhutaþ somaþ pãyate 12,329.024C vayam abhàgàþ saüvçttàþ 12,329.024D asurapakùo vardhate vayaü kùãyàmaþ 12,329.024E tad arhasi no vidhàtuü ÷reyo yad anantaram iti 12,329.025A tàn brahmovàca çùir bhàrgavas tapas tapyate dadhãcaþ 12,329.025B sa yàcyatàü varaü yathà kalevaraü jahyàt 12,329.025C tasyàsthibhir vajraü kriyatàm iti 12,329.026A devàs tatràgacchan yatra dadhãco bhagavàn çùis tapas tepe 12,329.026B sendrà devàs tam abhigamyocur bhagavaüs tapasaþ ku÷alam avighnaü ceti 12,329.026C tàn dadhãca uvàca svàgataü bhavadbhyaþ kiü kriyatàm 12,329.026D yad vakùyatha tat kariùyàmãti 12,329.026E te tam abruva¤ ÷arãraparityàgaü lokahitàrthaü bhagavàn kartum arhatãti 12,329.026F atha dadhãcas tathaivàvimanàþ sukhaduþkhasamo mahàyogã àtmànaü samàdhàya ÷arãraparityàgaü cakàra 12,329.026*0871_01 evam ukto dadhãcas tàn abravãt |1| sahasraü varùàõàm 12,329.026*0871_02 aindraü padam avàpyate mayà yadi jahyàm |2| tathety uktvendraþ 12,329.026*0871_03 svasthànaü dattvà tapasvy abhavat |3| indro dadhãco 'bhavat |4| 12,329.026*0871_04 tàvat pårõe sendrà devà àgaman kàlo 'yaü dehanyàsàyeti |5| 12,329.026*0872_01 ÷rutir apy atra bhavati | indro dadhãco 'sthibhiþ kçtam 12,329.026*0872_02 (èv. 1.84.13a) iti | 12,329.027A tasya paramàtmany avasçte tàny asthãni dhàtà saügçhya vajram akarot 12,329.027B tena vajreõàbhedyenàpradhçùyeõa brahmàsthisaübhåtena viùõupraviùñenendro vi÷varåpaü jaghàna 12,329.027C ÷irasàü càsya chedanam akarot 12,329.027D tasmàd anantaraü vi÷varåpagàtramathanasaübhavaü tvaùñrotpàditam evàriü vçtram indro jaghàna 12,329.027*0873_01 takùõà yaj¤apa÷oþ ÷iras te dadàmãty uktvà 12,329.028A tasyàü dvaidhãbhåtàyàü brahmavadhyàyàü bhayàd indro devaràjyaü parityajya apsu saübhavàü ÷ãtalàü mànasasarogatàü nalinãü prapede 12,329.028B tatra cai÷varyayogàd aõumàtro bhåtvà bisagranthiü pravive÷a 12,329.029A atha brahmavadhyàbhayapranaùñe trailokyanàthe ÷acãpatau jagad anã÷varaü babhåva 12,329.029B devàn rajas tama÷ càvive÷a 12,329.029C mantrà na pràvartanta maharùãõàm 12,329.029D rakùàüsi pràdurabhavan 12,329.029E brahma cotsàdanaü jagàma 12,329.029F anindrà÷ càbalà lokàþ supradhçùyà babhåvuþ 12,329.030A atha devà çùaya÷ càyuùaþ putraü nahuùaü nàma devaràjatve 'bhiùiùicuþ 12,329.030B nahuùaþ pa¤cabhiþ ÷atair jyotiùàü lalàñe jvaladbhiþ sarvatejoharais triviùñapaü pàlayàü babhåva 12,329.030C atha lokàþ prakçtim àpedire svasthà÷ ca babhåvuþ 12,329.031A athovàca nahuùaþ 12,329.031B sarvaü màü ÷akropabhuktam upasthitam çte ÷acãm iti 12,329.031C sa evam uktvà ÷acãsamãpam agamad uvàca cainàm 12,329.031D subhage 'ham indro devànàü bhajasva màm iti 12,329.031E taü ÷acã pratyuvàca 12,329.031F prakçtyà tvaü dharmavatsalaþ somavaü÷odbhava÷ ca 12,329.031G nàrhasi parapatnãdharùaõaü kartum iti 12,329.032A tàm athovàca nahuùaþ 12,329.032B aindraü padam adhyàsyate mayà 12,329.032C aham indrasya ràjyaratnaharo nàtràdharmaþ ka÷ cit tvam indrabhukteti 12,329.032D sà tam uvàca 12,329.032E asti mama kiü cid vratam aparyavasitam 12,329.032F tasyàvabhçthe tvàm upagamiùyàmi kai÷ cid evàhobhir iti 12,329.032G sa ÷acyaivam abhihito nahuùo jagàma 12,329.033A atha ÷acã duþkha÷okàrtà bhartçdar÷analàlasà nahuùabhayagçhãtà bçhaspatim upàgacchat 12,329.033B sa ca tàm abhigatàü dçùñvaiva dhyànaü pravi÷ya bhartçkàryatatparàü j¤àtvà bçhaspatir uvàca 12,329.033C anenaiva vratena tapasà cànvità devãü varadàm upa÷rutim àhvaya 12,329.033D sà tavendraü dar÷ayiùyatãti 12,329.034A sàtha mahàniyamam àsthità devãü varadàm upa÷rutiü mantrair àhvayat 12,329.034B sopa÷rutiþ ÷acãsamãpam agàt 12,329.034C uvàca cainàm iyam asmi tvayopahåtopasthità 12,329.034D kiü te priyaü karavàõãti 12,329.034E tàü mårdhnà praõamyovàca ÷acã bhagavaty arhasi me bhartàraü dar÷ayituü tvaü satyà matà ceti 12,329.034F sainàü mànasaü saro 'nayat 12,329.034G tatrendraü bisagranthigatam adar÷ayat 12,329.035A tàm indraþ patnãü kç÷àü glànàü ca dçùñvà cintayàü babhåva 12,329.035B aho mama mahad duþkham idam adyopagatam 12,329.035C naùñaü hi màm iyam anviùyopàgamad duþkhàrteti 12,329.035D tàm indra uvàca kathaü vartayasãti 12,329.035E sà tam uvàca 12,329.035F nahuùo màm àhvayati 12,329.035G kàla÷ càsya mayà kçta iti 12,329.036A tàm indra uvàca 12,329.036B gaccha 12,329.036C nahuùas tvayà vàcyo 'pårveõa màm çùiyuktena yànena tvam adhiråóha udvahasva 12,329.036D indrasya hi mahànti vàhanàni manasaþ priyàõy adhiråóhàni mayà 12,329.036E tvam anyenopayàtum arhasãti 12,329.036F saivam uktà hçùñà jagàma 12,329.036G indro 'pi bisagranthim evàvive÷a bhåyaþ 12,329.037A athendràõãm abhyàgatàü dçùñvovàca nahuùaþ pårõaþ sa kàla iti 12,329.037B taü ÷acy abravãc chakreõa yathoktam 12,329.037C sa maharùiyuktaü vàhanam adhiråóhaþ ÷acãsamãpam upàgacchat 12,329.038A atha maitràvaruõiþ kumbhayonir agastyo maharùãn vikriyamàõàüs tàn nahuùeõàpa÷yat 12,329.038B padbhyàü ca tenàspç÷yata 12,329.038C tataþ sa nahuùam abravãd akàryapravçtta pàpa patasva mahãm 12,329.038D sarpo bhava yàvad bhåmir giraya÷ ca tiùñheyus tàvad iti 12,329.038E sa maharùivàkyasamakàlam eva tasmàd yànàd avàpatat 12,329.039A athànindraü punas trailokyam abhavat 12,329.039B tato devà çùaya÷ ca bhagavantaü viùõuü ÷araõam indràrthe 'bhijagmuþ 12,329.039C åcu÷ cainaü bhagavann indraü brahmavadhyàbhibhåtaü tràtum arhasãti 12,329.039D tataþ sa varadas tàn abravãd a÷vamedhaü yaj¤aü vaiùõavaü ÷akro 'bhiyajatu 12,329.039E tataþ svaü sthànaü pràpsyatãti 12,329.040A tato devà çùaya÷ cendraü nàpa÷yan yadà tadà ÷acãm åcur gaccha subhage indram ànayasveti 12,329.040B sà punas tat saraþ samabhyagacchat 12,329.040C indra÷ ca tasmàt sarasaþ samutthàya bçhaspatim abhijagàma 12,329.040D bçhaspati÷ cà÷vamedhaü mahàkratuü ÷akràyàharat 12,329.040E tataþ kçùõasàraïgaü medhyam a÷vam utsçjya vàhanaü tam eva kçtvà indraü marutpatiü bçhaspatiþ svasthànaü pràpayàm àsa 12,329.041A tataþ sa devaràó devair çùibhiþ ståyamànas triviùñapastho niùkalmaùo babhåva 12,329.041B brahmavadhyàü caturùu sthàneùu vanitàgnivanaspatigoùu vyabhajat 12,329.041C evam indro brahmatejaþprabhàvopabçühitaþ ÷atruvadhaü kçtvà svasthànaü pràpitaþ 12,329.041*0874_01 vanitàsu rajaþ | vçkùeùu niryàsaþ | giriùu ÷ambaþ | 12,329.041*0874_02 pçthivyàm åùaràþ |1| te 'spç÷yàþ |2| tasmàd dhavir alavaõaü 12,329.041*0874_03 pacyate |3|| 12,329.041*0875_01 nahuùasya ÷àpamokùanimittaü devair çùibhir yàcyamàno 'gastyaþ 12,329.041*0875_02 pràha | 12,329.041*0875_03 yàvat svakulajaþ ÷rãmàn dharmaràjo yudhiùñhiraþ 12,329.041*0875_04 kathayitvà svakàn pra÷nàn svaü bhãmaü ca vimokùyate | 12,329.042A àkà÷agaïgàgata÷ ca purà bharadvàjo maharùir upàspç÷aüs trãn kramàn kramatà viùõunàbhyàsàditaþ 12,329.042B sa bharadvàjena sasalilena pàõinorasi tàóitaþ salakùaõoraskaþ saüvçttaþ 12,329.043A bhçguõà maharùiõà ÷apto 'gniþ sarvabhakùatvam upanãtaþ 12,329.044A aditir vai devànàm annam apacad etad bhuktvàsuràn haniùyantãti 12,329.044B tatra budho vratacaryàsamàptàv àgacchat 12,329.044C aditiü càvocad bhikùàü dehãti 12,329.044D tatra devaiþ pårvam etat prà÷yaü nànyenety aditir bhikùàü nàdàt 12,329.044E atha bhikùàpratyàkhyànaruùitena budhena brahmabhåtena vivasvato dvitãye janmany aõóasaüj¤itasyàõóaü màritam adityàþ 12,329.044F sa màrtaõóo vivasvàn abhavac chràddhadevaþ 12,329.044*0876_01 aditiþ ÷aptà aditer udare bhaviùyati vyathà 12,329.045A dakùasya vai duhitaraþ ùaùñir àsan 12,329.045B tàbhyaþ ka÷yapàya trayoda÷a pràdàd da÷a dharmàya da÷a manave saptaviü÷atim indave 12,329.045C tàsu tulyàsu nakùatràkhyàü gatàsu somo rohiõyàm abhyadhikàü prãtim akarot 12,329.045D tatas tàþ ÷eùàþ patnya ãrùyàvatyaþ pituþ samãpaü gatvemam arthaü ÷a÷aüsuþ 12,329.045E bhagavann asmàsu tulyaprabhàvàsu somo rohiõãm adhikaü bhajatãti 12,329.045F so 'bravãd yakùmainam àvekùyatãti 12,329.046A dakùa÷àpàt somaü ràjànaü yakùmàvive÷a 12,329.046B sa yakùmaõàviùño dakùam agamat 12,329.046C dakùa÷ cainam abravãn na samaü vartasa iti 12,329.046D tatrarùayaþ somam abruvan kùãyase yakùmaõà 12,329.046E pa÷cimasyàü di÷i samudre hiraõyasarastãrtham 12,329.046F tatra gatvàtmànam abhiùecayasveti 12,329.046G athàgacchat somas tatra hiraõyasarastãrtham 12,329.046H gatvà càtmanaþ snapanam akarot 12,329.046I snàtvà càtmànaü pàpmano mokùayàm àsa 12,329.046J tatra càvabhàsitas tãrthe yadà somas tadàprabhçti tãrthaü tat prabhàsam iti nàmnà khyàtaü babhåva 12,329.046K tacchàpàd adyàpi kùãyate somo 'màvàsyàntarasthaþ 12,329.046L paurõamàsãmàtre 'dhiùñhito meghalekhàpraticchannaü vapur dar÷ayati 12,329.046M meghasadç÷aü varõam agamat tad asya ÷a÷alakùma vimalam abhavat 12,329.047A sthåla÷irà maharùir meroþ pràguttare digbhàge tapas tepe 12,329.047B tasya tapas tapyamànasya sarvagandhavahaþ ÷ucir vàyur vivàyamànaþ ÷arãram aspç÷at 12,329.047C sa tapasà tàpita÷arãraþ kç÷o vàyunopavãjyamàno hçdayaparitoùam agamat 12,329.047D tatra tasyànilavyajanakçtaparitoùasya sadyo vanaspatayaþ puùpa÷obhàü na dar÷itavanta iti sa etठ÷a÷àpa na sarvakàlaü puùpavanto bhaviùyatheti 12,329.048A nàràyaõo lokahitàrthaü vaóavàmukho nàma maharùiþ puràbhavat 12,329.048B tasya merau tapas tapyataþ samudra àhåto nàgataþ 12,329.048C tenàmarùitenàtmagàtroùmaõà samudraþ stimitajalaþ kçtaþ 12,329.048D svedaprasyandanasadç÷a÷ càsya lavaõabhàvo janitaþ 12,329.048E ukta÷ càpeyo bhaviùyasi 12,329.048F etac ca te toyaü vaóavàmukhasaüj¤itena pãyamànaü madhuraü bhaviùyati 12,329.048G tad etad adyàpi vaóavàmukhasaüj¤itenànuvartinà toyaü sàmudraü pãyate 12,329.048*0877_01 punar umà dakùakopàd dhimavato girer duhità babhåva 12,329.049A himavato girer duhitaram umàü rudra÷ cakame 12,329.049B bhçgur api ca maharùir himavantam àgamyàbravãt kanyàm umàü me dehãti 12,329.049C tam abravãd dhimavàn abhilaùito varo rudra iti 12,329.049D tam abravãd bhçgur yasmàt tvayàhaü kanyàvaraõakçtabhàvaþ pratyàkhyàtas tasmàn na ratnànàü bhavàn bhàjanaü bhaviùyatãti 12,329.049E adyaprabhçty etad avasthitam çùivacanam 12,329.050A tad evaüvidhaü màhàtmyaü bràhmaõànàm 12,329.050B kùatram api ÷à÷vatãm avyayàü pçthivãü patnãm abhigamya bubhuje 12,329.050C tad etad brahmàgnãùomãyam 12,329.050D tena jagad dhàryate 12,330.001 ÷rãbhagavàn uvàca 12,330.001a såryàcandramasau ÷a÷vat ke÷air me aü÷usaüj¤itaiþ 12,330.001b*0878_01 nàmnàü niruktaü vakùyàmi ÷çõuùvaikàgramànasaþ 12,330.001c bodhayaüs tàpayaü÷ caiva jagad uttiùñhataþ pçthak 12,330.002a bodhanàt tàpanàc caiva jagato harùaõaü bhavet 12,330.002c agnãùomakçtair ebhiþ karmabhiþ pàõóunandana 12,330.002e hçùãke÷o 'ham ã÷àno varado lokabhàvanaþ 12,330.003a ióopahåtayogena hare bhàgaü kratuùv aham 12,330.003c varõa÷ ca me hari÷reùñhas tasmàd dharir ahaü smçtaþ 12,330.004a dhàma sàro hi lokànàm çtaü caiva vicàritam 12,330.004c çtadhàmà tato vipraiþ satya÷ càhaü prakãrtitaþ 12,330.005a naùñàü ca dharaõãü pårvam avindaü vai guhàgatàm 12,330.005c govinda iti màü devà vàgbhiþ samabhituùñuvuþ 12,330.006a ÷ipiviùñeti càkhyàyàü hãnaromà ca yo bhavet 12,330.006c tenàviùñaü hi yat kiü cic chipiviùñaü hi tat smçtam 12,330.007a yàsko màm çùir avyagro naikayaj¤eùu gãtavàn 12,330.007c ÷ipiviùña iti hy asmàd guhyanàmadharo hy aham 12,330.008a stutvà màü ÷ipiviùñeti yàsko çùir udàradhãþ 12,330.008c matprasàdàd adho naùñaü niruktam abhijagmivàn 12,330.009a na hi jàto na jàye 'haü na janiùye kadà cana 12,330.009c kùetraj¤aþ sarvabhåtànàü tasmàd aham ajaþ smçtaþ 12,330.010a noktapårvaü mayà kùudram a÷lãlaü và kadà cana 12,330.010c çtà brahmasutà sà me satyà devã sarasvatã 12,330.011a sac càsac caiva kaunteya mayàve÷itam àtmani 12,330.011c pauùkare brahmasadane satyaü màm çùayo viduþ 12,330.012a sattvàn na cyutapårvo 'haü sattvaü vai viddhi matkçtam 12,330.012c janmanãhàbhavat sattvaü paurvikaü me dhanaüjaya 12,330.013a nirà÷ãþkarmasaüyuktaü sàtvataü màü prakalpaya 12,330.013c sàtvataj¤ànadçùño 'haü sàtvataþ sàtvatàü patiþ 12,330.014a kçùàmi medinãü pàrtha bhåtvà kàrùõàyaso mahàn 12,330.014c kçùõo varõa÷ ca me yasmàt tasmàt kçùõo 'ham arjuna 12,330.015a mayà saü÷leùità bhåmir adbhir vyoma ca vàyunà 12,330.015c vàyu÷ ca tejasà sàrdhaü vaikuõñhatvaü tato mama 12,330.016a nirvàõaü paramaü saukhyaü dharmo 'sau para ucyate 12,330.016c tasmàn na cyutapårvo 'ham acyutas tena karmaõà 12,330.017a pçthivãnabhasã cobhe vi÷rute vi÷valaukike 12,330.017c tayoþ saüdhàraõàrthaü hi màm adhokùajam a¤jasà 12,330.018a niruktaü vedaviduùo ye ca ÷abdàrthacintakàþ 12,330.018c te màü gàyanti pràgvaü÷e adhokùaja iti sthitiþ 12,330.018d*0879_01 adho na kùãyate yasmàd vadanty anye 'py adhokùajam 12,330.019a ÷abda ekamatair eùa vyàhçtaþ paramarùibhiþ 12,330.019c nànyo hy adhokùajo loke çte nàràyaõaü prabhum 12,330.020a ghçtaü mamàrciùo loke jantånàü pràõadhàraõam 12,330.020c ghçtàrcir aham avyagrair vedaj¤aiþ parikãrtitaþ 12,330.021a trayo hi dhàtavaþ khyàtàþ karmajà iti ca smçtàþ 12,330.021c pittaü ÷leùmà ca vàyu÷ ca eùa saüghàta ucyate 12,330.022a etai÷ ca dhàryate jantur etaiþ kùãõai÷ ca kùãyate 12,330.022c àyurvedavidas tasmàt tridhàtuü màü pracakùate 12,330.023a vçùo hi bhagavàn dharmaþ khyàto lokeùu bhàrata 12,330.023c naighaõñukapadàkhyàtaü viddhi màü vçùam uttamam 12,330.024a kapir varàhaþ ÷reùñha÷ ca dharma÷ ca vçùa ucyate 12,330.024c tasmàd vçùàkapiü pràha ka÷yapo màü prajàpatiþ 12,330.024d*0880_01 nàdimantaü na càntaü ca kadà cid vidyate suràþ 12,330.025a na càdiü na madhyaü tathà naiva càntaü; kadà cid vidante surà÷ càsurà÷ ca 12,330.025c anàdyo hy amadhyas tathà càpy anantaþ; pragãto 'ham ã÷o vibhur lokasàkùã 12,330.026a ÷ucãni ÷ravaõãyàni ÷çõomãha dhanaüjaya 12,330.026c na ca pàpàni gçhõàmi tato 'haü vai ÷uci÷ravàþ 12,330.027a eka÷çïgaþ purà bhåtvà varàho divyadar÷anaþ 12,330.027c imàm uddhçtavàn bhåmim eka÷çïgas tato hy aham 12,330.028a tathaivàsaü trikakudo vàràhaü råpam àsthitaþ 12,330.028c trikakut tena vikhyàtaþ ÷arãrasya tu màpanàt 12,330.029a viri¤ca iti yaþ proktaþ kapilaj¤ànacintakaiþ 12,330.029c sa prajàpatir evàhaü cetanàt sarvalokakçt 12,330.030a vidyàsahàyavantaü màm àdityasthaü sanàtanam 12,330.030c kapilaü pràhur àcàryàþ sàükhyà ni÷citani÷cayàþ 12,330.031a hiraõyagarbho dyutimàn eùa ya÷ chandasi stutaþ 12,330.031c yogaiþ saüpåjyate nityaü sa evàhaü vibhuþ smçtaþ 12,330.032a ekaviü÷ati÷àkhaü ca çgvedaü màü pracakùate 12,330.032c sahasra÷àkhaü yat sàma ye vai vedavido janàþ 12,330.032e gàyanty àraõyake viprà madbhaktàs te 'pi durlabhàþ 12,330.033a ùañpa¤cà÷atam aùñau ca saptatriü÷atam ity uta 12,330.033c yasmi¤ ÷àkhà yajurvede so 'ham àdhvaryave smçtaþ 12,330.034a pa¤cakalpam atharvàõaü kçtyàbhiþ paribçühitam 12,330.034c kalpayanti hi màü viprà atharvàõavidas tathà 12,330.035a ÷àkhàbhedà÷ ca ye ke cid yà÷ ca ÷àkhàsu gãtayaþ 12,330.035c svaravarõasamuccàràþ sarvàüs tàn viddhi matkçtàn 12,330.036a yat tad dhaya÷iraþ pàrtha samudeti varapradam 12,330.036c so 'ham evottare bhàge kramàkùaravibhàgavit 12,330.037a ràmàde÷itamàrgeõa matprasàdàn mahàtmanà 12,330.037c pà¤càlena kramaþ pràptas tasmàd bhåtàt sanàtanàt 12,330.037e bàbhravyagotraþ sa babhau prathamaþ kramapàragaþ 12,330.038a nàràyaõàd varaü labdhvà pràpya yogam anuttamam 12,330.038c kramaü praõãya ÷ikùàü ca praõayitvà sa gàlavaþ 12,330.039a kaõóarãko 'tha ràjà ca brahmadattaþ pratàpavàn 12,330.039c jàtãmaraõajaü duþkhaü smçtvà smçtvà punaþ punaþ 12,330.039e saptajàtiùu mukhyatvàd yogànàü saüpadaü gataþ 12,330.040a puràham àtmajaþ pàrtha prathitaþ kàraõàntare 12,330.040c dharmasya kuru÷àrdåla tato 'haü dharmajaþ smçtaþ 12,330.041a naranàràyaõau pårvaü tapas tepatur avyayam 12,330.041c dharmayànaü samàråóhau parvate gandhamàdane 12,330.042a tatkàlasamayaü caiva dakùayaj¤o babhåva ha 12,330.042c na caivàkalpayad bhàgaü dakùo rudrasya bhàrata 12,330.043a tato dadhãcivacanàd dakùayaj¤am apàharat 12,330.043c sasarja ÷ålaü krodhena prajvalantaü muhur muhuþ 12,330.044a tac chålaü bhasmasàt kçtvà dakùayaj¤aü savistaram 12,330.044c àvayoþ sahasàgacchad badaryà÷ramam antikàt 12,330.044e vegena mahatà pàrtha patan nàràyaõorasi 12,330.045a tataþ svatejasàviùñàþ ke÷à nàràyaõasya ha 12,330.045c babhåvur mu¤javarõàs tu tato 'haü mu¤jake÷avàn 12,330.046a tac ca ÷ålaü vinirdhåtaü huükàreõa mahàtmanà 12,330.046c jagàma ÷aükarakaraü nàràyaõasamàhatam 12,330.047a atha rudra upàdhàvat tàv çùã tapasànvitau 12,330.047c tata enaü samuddhåtaü kaõñhe jagràha pàõinà 12,330.047e nàràyaõaþ sa vi÷vàtmà tenàsya ÷itikaõñhatà 12,330.048a atha rudravighàtàrtham iùãkàü jagçhe naraþ 12,330.048c mantrai÷ ca saüyuyojà÷u so 'bhavat para÷ur mahàn 12,330.049a kùipta÷ ca sahasà rudre khaõóanaü pràptavàüs tadà 12,330.049c tato 'haü khaõóapara÷uþ smçtaþ para÷ukhaõóanàt 12,330.049d*0881_01 rudrasya bhàgaü pradadur bhàgam uccheùaõaü punaþ 12,330.049d*0881_02 ÷rutir apy atra bhavati vedair uktas tathà punaþ 12,330.049d*0881_03 uccheùaõabhàgo vai rudras tasyoccheùaõena hotavyam iti sarve 12,330.049d*0881_04 gamyaråpeõa tadà || 12,330.050 arjuna uvàca 12,330.050a asmin yuddhe tu vàrùõeya trailokyamathane tadà 12,330.050c jayaü kaþ pràptavàüs tatra ÷aüsaitan me janàrdana 12,330.051 ÷rãbhagavàn uvàca 12,330.051a tayoþ saülagnayor yuddhe rudranàràyaõàtmanoþ 12,330.051c udvignàþ sahasà kçtsnà lokàþ sarve 'bhavaüs tadà 12,330.052a nàgçhõàt pàvakaþ ÷ubhraü makheùu suhutaü haviþ 12,330.052c vedà na pratibhànti sma çùãõàü bhàvitàtmanàm 12,330.053a devàn rajas tama÷ caiva samàvivi÷atus tadà 12,330.053c vasudhà saücakampe 'tha nabha÷ ca vipaphàla ha 12,330.054a niùprabhàõi ca tejàüsi brahmà caivàsanàc cyutaþ 12,330.054c agàc choùaü samudra÷ ca himavàü÷ ca vya÷ãryata 12,330.055a tasminn evaü samutpanne nimitte pàõóunandana 12,330.055c brahmà vçto devagaõair çùibhi÷ ca mahàtmabhiþ 12,330.055e àjagàmà÷u taü de÷aü yatra yuddham avartata 12,330.056a sà¤jalipragraho bhåtvà caturvaktro niruktagaþ 12,330.056c uvàca vacanaü rudraü lokànàm astu vai ÷ivam 12,330.056e nyasyàyudhàni vi÷ve÷a jagato hitakàmyayà 12,330.057a yad akùaram athàvyaktam ã÷aü lokasya bhàvanam 12,330.057c kåñasthaü kartçnirdvaüdvam akarteti ca yaü viduþ 12,330.058a vyaktibhàvagatasyàsya ekà mårtir iyaü ÷ivà 12,330.058c naro nàràyaõa÷ caiva jàtau dharmakulodvahau 12,330.059a tapasà mahatà yuktau deva÷reùñhau mahàvratau 12,330.059c ahaü prasàdajas tasya kasmiü÷ cit kàraõàntare 12,330.059e tvaü caiva krodhajas tàta pårvasarge sanàtanaþ 12,330.060a mayà ca sàrdhaü varadaü vibudhai÷ ca maharùibhiþ 12,330.060c prasàdayà÷u lokànàü ÷àntir bhavatu màciram 12,330.061a brahmaõà tv evam uktas tu rudraþ krodhàgnim utsçjan 12,330.061c prasàdayàm àsa tato devaü nàràyaõaü prabhum 12,330.061e ÷araõaü ca jagàmàdyaü vareõyaü varadaü harim 12,330.062a tato 'tha varado devo jitakrodho jitendriyaþ 12,330.062c prãtimàn abhavat tatra rudreõa saha saügataþ 12,330.063a çùibhir brahmaõà caiva vibudhai÷ ca supåjitaþ 12,330.063c uvàca devam ã÷ànam ã÷aþ sa jagato hariþ 12,330.064a yas tvàü vetti sa màü vetti yas tvàm anu sa màm anu 12,330.064c nàvayor antaraü kiü cin mà te bhåd buddhir anyathà 12,330.065a adya prabhçti ÷rãvatsaþ ÷ålàïko 'yaü bhavatv ayam 12,330.065c mama pàõyaïkita÷ càpi ÷rãkaõñhas tvaü bhaviùyasi 12,330.066a evaü lakùaõam utpàdya parasparakçtaü tadà 12,330.066c sakhyaü caivàtulaü kçtvà rudreõa sahitàv çùã 12,330.066e tapas tepatur avyagrau visçjya tridivaukasaþ 12,330.067a eùa te kathitaþ pàrtha nàràyaõajayo mçdhe 12,330.067c nàmàni caiva guhyàni niruktàni ca bhàrata 12,330.067e çùibhiþ kathitànãha yàni saükãrtitàni te 12,330.068a evaü bahuvidhai råpai÷ caràmãha vasuüdharàm 12,330.068c brahmalokaü ca kaunteya golokaü ca sanàtanam 12,330.068e mayà tvaü rakùito yuddhe mahàntaü pràptavठjayam 12,330.069a yas tu te so 'grato yàti yuddhe saüpraty upasthite 12,330.069c taü viddhi rudraü kaunteya devadevaü kapardinam 12,330.070a kàlaþ sa eva kathitaþ krodhajeti mayà tava 12,330.070c nihatàüs tena vai pårvaü hatavàn asi vai ripån 12,330.071a aprameyaprabhàvaü taü devadevam umàpatim 12,330.071c namasva devaü prayato vi÷ve÷aü haram avyayam 12,330.071d*0882_01 yaþ sa te kathitaþ pårvaü krodhajeti punaþ punaþ 12,330.071d*0882_02 tasya prabhàvam evàgryaü yac chrutaü te dhanaüjaya 12,331.001 janamejaya uvàca 12,331.001a brahman sumahad àkhyànaü bhavatà parikãrtitam 12,331.001c yac chrutvà munayaþ sarve vismayaü paramaü gatàþ 12,331.001d@032_0001 sarvà÷ramàbhigamanaü sarvatãrthàvagàhanam 12,331.001d@032_0002 na tathà phaladaü saute nàràyaõakathà yathà 12,331.001d@032_0003 pàvitàïgàþ sma saüvçttàþ ÷rutvemam àditaþ kathàm 12,331.001d@032_0004 nàràyaõà÷rayàü puõyàü sarvapàpapramocanãm 12,331.001d@032_0005 durdar÷o bhagavàn devaþ sarvalokanamaskçtaþ 12,331.001d@032_0006 devaiþ sabrahmakaiþ kçtsnair anyai÷ caiva maharùibhiþ 12,331.001d@032_0007 dçùñavàn nàrado yatra devaü nàràyaõaü harim 12,331.001d@032_0008 nånam etad dhy anumataü tasya devasya såtaja 12,331.001d@032_0009 yad dçùñavठjagannàtham aniruddhatanau sthitam 12,331.001d@032_0010 yat pràdravat punar bhåyo nàrado devasattamau 12,331.001d@032_0011 såta uvàca 12,331.001d@032_0011 naranàràyaõau draùñuü kàraõaü tad bravãhi me 12,331.001d@032_0012 tasmin yaj¤e vartamàne ràj¤aþ pàrikùitasya vai 12,331.001d@032_0013 karmàntareùu vidhivad vartamàneùu ÷aunaka 12,331.001d@032_0014 kçùõadvaipàyanaü vyàsam çùiü vedanidhiü prabhum 12,331.001d@032_0015 janamejaya uvàca 12,331.001d@032_0015 paripapraccha ràjendraþ pitàmahapitàmaham 12,331.001d@032_0016 ÷vetadvãpàn nivçttena nàradena surarùiõà 12,331.001d@032_0017 dhyàyatà bhagavadvàkyaü ceùñitaü kim ataþ param 12,331.001d@032_0018 badaryà÷ramam àgamya samàgamya ca tàv çùã 12,331.001d@032_0019 kiyantaü kàlam avasat kàü kathàü pçùñavàü÷ ca saþ 12,331.002a idaü ÷atasahasràd dhi bhàratàkhyànavistaràt 12,331.002c àmathya matimanthena j¤ànodadhim anuttamam 12,331.003a navanãtaü yathà dadhno malayàc candanaü yathà 12,331.003c àraõyakaü ca vedebhya oùadhibhyo 'mçtaü yathà 12,331.004a samuddhçtam idaü brahman kathàmçtam anuttamam 12,331.004c taponidhe tvayoktaü hi nàràyaõakathà÷rayam 12,331.005a sa hã÷o bhagavàn devaþ sarvabhåtàtmabhàvanaþ 12,331.005c aho nàràyaõaü tejo durdar÷aü dvijasattama 12,331.006a yatràvi÷anti kalpànte sarve brahmàdayaþ suràþ 12,331.006c çùaya÷ ca sagandharvà yac ca kiü cic caràcaram 12,331.006e na tato 'sti paraü manye pàvanaü divi ceha ca 12,331.007a sarvà÷ramàbhigamanaü sarvatãrthàvagàhanam 12,331.007c na tathà phaladaü càpi nàràyaõakathà yathà 12,331.008a sarvathà pàvitàþ smeha ÷rutvemàm àditaþ kathàm 12,331.008c harer vi÷ve÷varasyeha sarvapàpapraõà÷anãm 12,331.009a na citraü kçtavàüs tatra yad àryo me dhanaüjayaþ 12,331.009c vàsudevasahàyo yaþ pràptavठjayam uttamam 12,331.010a na càsya kiü cid apràpyaü manye lokeùv api triùu 12,331.010c trailokyanàtho viùõuþ sa yasyàsãt sàhyakçt sakhà 12,331.011a dhanyà÷ ca sarva evàsan brahmaüs te mama pårvakàþ 12,331.011c hitàya ÷reyase caiva yeùàm àsãj janàrdanaþ 12,331.012a tapasàpi na dç÷yo hi bhagavàül lokapåjitaþ 12,331.012c yaü dçùñavantas te sàkùàc chrãvatsàïkavibhåùaõam 12,331.013a tebhyo dhanyatara÷ caiva nàradaþ parameùñhijaþ 12,331.013c na càlpatejasam çùiü vedmi nàradam avyayam 12,331.013d*0883_01 dçùñavàn yo hariü devaü nàràyaõam ajaü vibhum 12,331.013e ÷vetadvãpaü samàsàdya yena dçùñaþ svayaü hariþ 12,331.014a devaprasàdànugataü vyaktaü tat tasya dar÷anam 12,331.014c yad dçùñavàüs tadà devam aniruddhatanau sthitam 12,331.015a badarãm à÷ramaü yat tu nàradaþ pràdravat punaþ 12,331.015c naranàràyaõau draùñuü kiü nu tatkàraõaü mune 12,331.016a ÷vetadvãpàn nivçtta÷ ca nàradaþ parameùñhijaþ 12,331.016c badarãm à÷ramaü pràpya samàgamya ca tàv çùã 12,331.017a kiyantaü kàlam avasat kàþ kathàþ pçùñavàü÷ ca saþ 12,331.017c ÷vetadvãpàd upàvçtte tasmin và sumahàtmani 12,331.018a kim abråtàü mahàtmànau naranàràyaõàv çùã 12,331.018c tad etan me yathàtattvaü sarvam àkhyàtum arhasi 12,331.018d*0884_00 såta uvàca 12,331.018d*0884_01 evaü pçùñas tadà ràj¤à parà÷aryo mahàmuniþ 12,331.018d*0884_02 samãpasthaü tataþ ÷iùyaü vai÷aüpàyanam abravãt 12,331.018d*0884_03 bråhy asmai sarvam akhilaü yad vçttaü nàradasya ha 12,331.018d*0884_04 tayoþ sakà÷aü gatvà ca yathà sa kçtavàn punaþ 12,331.018d*0885_00 såta uvàca 12,331.018d*0885_01 tasya tad vacanaü ÷rutvà kçùõadvaipàyanas tadà 12,331.018d*0885_02 ÷a÷àsa ÷iùyam àsãnaü vai÷aüpàyanam antike 12,331.018d*0885_03 tad asmai sarvam àcakùva yan mattaþ ÷rutavàn asi 12,331.018d*0885_04 guror vacanam àj¤àya sa tu viprarùabhas tadà 12,331.018d*0885_05 àcacakùe tataþ sarvam itihàsaü puràtanam 12,331.019 vai÷aüpàyana uvàca 12,331.019a namo bhagavate tasmai vyàsàyàmitatejase 12,331.019c yasya prasàdàd vakùyàmi nàràyaõakathàm imàm 12,331.019d*0886_01 nàsti nàràyaõasamaü na bhåtaü na bhaviùyati 12,331.019d*0886_02 etena satyavàkyena sarvàrthàn sàdhayàmy aham 12,331.019d*0886_03 nàradena purà yà me gurave vinivedità 12,331.019d*0886_04 çùãõàü pàõóavànàü ca ÷çõvatoþ kçùõabhãùmayoþ 12,331.020a pràpya ÷vetaü mahàdvãpaü dçùñvà ca harim avyayam 12,331.020c nivçtto nàrado ràjaüs tarasà merum àgamat 12,331.020e hçdayenodvahan bhàraü yad uktaü paramàtmanà 12,331.021a pa÷càd asyàbhavad ràjann àtmanaþ sàdhvasaü mahat 12,331.021c yad gatvà dåram adhvànaü kùemã punar ihàgataþ 12,331.022a tato meroþ pracakràma parvataü gandhamàdanam 12,331.022c nipapàta ca khàt tårõaü vi÷àlàü badarãm anu 12,331.023a tataþ sa dadç÷e devau puràõàv çùisattamau 12,331.023c tapa÷ carantau sumahad àtmaniùñhau mahàvratau 12,331.024a tejasàbhyadhikau såryàt sarvalokavirocanàt 12,331.024c ÷rãvatsalakùaõau påjyau jañàmaõóaladhàriõau 12,331.025a jàlapàdabhujau tau tu pàdayo÷ cakralakùaõau 12,331.025c vyåóhoraskau dãrghabhujau tathà muùkacatuùkiõau 12,331.026a ùaùñidantàv aùñadaüùñrau meghaughasadç÷asvanau 12,331.026c svàsyau pçthulalàñau ca suhanå subhrunàsikau 12,331.027a àtapatreõa sadç÷e ÷irasã devayos tayoþ 12,331.027c evaü lakùaõasaüpannau mahàpuruùasaüj¤itau 12,331.028a tau dçùñvà nàrado hçùñas tàbhyàü ca pratipåjitaþ 12,331.028c svàgatenàbhibhàùyàtha pçùña÷ cànàmayaü tadà 12,331.029a babhåvàntargatamatir nirãkùya puruùottamau 12,331.029c sadogatàs tatra ye vai sarvabhåtanamaskçtàþ 12,331.030a ÷vetadvãpe mayà dçùñàs tàdç÷àv çùisattamau 12,331.030c iti saücintya manasà kçtvà càbhipradakùiõam 12,331.030e upopavivi÷e tatra pãñhe ku÷amaye ÷ubhe 12,331.031a tatas tau tapasàü vàsau ya÷asàü tejasàm api 12,331.031c çùã ÷amadamopetau kçtvà pårvàhõikaü vidhim 12,331.032a pa÷càn nàradam avyagrau pàdyàrghyàbhyàü prapåjya ca 12,331.032c pãñhayo÷ copaviùñau tau kçtàtithyàhnikau nçpa 12,331.033a teùu tatropaviùñeùu sa de÷o 'bhivyaràjata 12,331.033c àjyàhutimahàjvàlair yaj¤avàño 'gnibhir yathà 12,331.034a atha nàràyaõas tatra nàradaü vàkyam abravãt 12,331.034c sukhopaviùñaü vi÷ràntaü kçtàtithyaü sukhasthitam 12,331.035a apãdànãü sa bhagavàn paramàtmà sanàtanaþ 12,331.035c ÷vetadvãpe tvayà dçùña àvayoþ prakçtiþ parà 12,331.036 nàrada uvàca 12,331.036a dçùño me puruùaþ ÷rãmàn vi÷varåpadharo 'vyayaþ 12,331.036c sarve hi lokàs tatrasthàs tathà devàþ saharùibhiþ 12,331.036e adyàpi cainaü pa÷yàmi yuvàü pa÷yan sanàtanau 12,331.037a yair lakùaõair upetaþ sa harir avyaktaråpadhçk 12,331.037c tair lakùaõair upetau hi vyaktaråpadharau yuvàm 12,331.038a dçùñau mayà yuvàü tatra tasya devasya pàr÷vataþ 12,331.038c iha caivàgato 'smy adya visçùñaþ paramàtmanà 12,331.039a ko hi nàma bhavet tasya tejasà ya÷asà ÷riyà 12,331.039c sadç÷as triùu lokeùu çte dharmàtmajau yuvàm 12,331.040a tena me kathitaü pårvaü nàma kùetraj¤asaüj¤itam 12,331.040c pràdurbhàvà÷ ca kathità bhaviùyanti hi ye yathà 12,331.041a tatra ye puruùàþ ÷vetàþ pa¤cendriyavivarjitàþ 12,331.041c pratibuddhà÷ ca te sarve bhaktà÷ ca puruùottamam 12,331.042a te 'rcayanti sadà devaü taiþ sàrdhaü ramate ca saþ 12,331.042c priyabhakto hi bhagavàn paramàtmà dvijapriyaþ 12,331.043a ramate so 'rcyamàno hi sadà bhàgavatapriyaþ 12,331.043c vi÷vabhuk sarvago devo bàndhavo bhaktavatsalaþ 12,331.043e sa kartà kàraõaü caiva kàryaü càtibaladyutiþ 12,331.043f*0887_01 hetu÷ càj¤àvidhànaü ca tattvaü caiva mahàya÷àþ 12,331.044a tapasà yojya so ''tmànaü ÷vetadvãpàt paraü hi yat 12,331.044c teja ity abhivikhyàtaü svayaübhàsàvabhàsitam 12,331.045a ÷àntiþ sà triùu lokeùu siddhànàü bhàvitàtmanàm 12,331.045c etayà ÷ubhayà buddhyà naiùñhikaü vratam àsthitaþ 12,331.046a na tatra såryas tapati na somo 'bhiviràjate 12,331.046c na vàyur vàti deve÷e tapa÷ carati du÷caram 12,331.047a vedãm aùñatalotsedhàü bhåmàv àsthàya vi÷vabhuk 12,331.047c ekapàdasthito deva årdhvabàhur udaïmukhaþ 12,331.047e sàïgàn àvartayan vedàüs tapas tepe sudu÷caram 12,331.048a yad brahmà çùaya÷ caiva svayaü pa÷upati÷ ca yat 12,331.048c ÷eùà÷ ca vibudha÷reùñhà daityadànavaràkùasàþ 12,331.049a nàgàþ suparõà gandharvàþ siddhà ràjarùaya÷ ca ye 12,331.049c havyaü kavyaü ca satataü vidhipårvaü prayu¤jate 12,331.049e kçtsnaü tat tasya devasya caraõàv upatiùñhati 12,331.050a yàþ kriyàþ saüprayuktàs tu ekàntagatabuddhibhiþ 12,331.050c tàþ sarvàþ ÷irasà devaþ pratigçhõàti vai svayam 12,331.051a na tasyànyaþ priyataraþ pratibuddhair mahàtmabhiþ 12,331.051c vidyate triùu lokeùu tato 'smy aikàntikaü gataþ 12,331.051e iha caivàgatas tena visçùñaþ paramàtmanà 12,331.051f*0888_01 ananyadevatàbhaktir ananyamanutà hareþ 12,331.051f*0888_02 ananyasevyatà viùõor ananyàrcyatvam eva ca 12,331.051f*0888_03 brahmarudràdisàmyatvaü buddhiràhityam eva ca 12,331.051f*0888_04 ananyadevàlayagatir ananyabhaktàdyavãkùaõam 12,331.051f*0888_05 tathà karmaphalàsaïgo hy ekàntitvam idaü matam 12,331.052a evaü me bhagavàn devaþ svayam àkhyàtavàn hariþ 12,331.052c àsiùye tatparo bhåtvà yuvàbhyàü saha nitya÷aþ 12,332.001 naranàràyaõàv åcatuþ 12,332.001a dhanyo 'sy anugçhãto 'si yat te dçùñaþ svayaü prabhuþ 12,332.001c na hi taü dçùñavàn ka÷ cit padmayonir api svayam 12,332.002a avyaktayonir bhagavàn durdar÷aþ puruùottamaþ 12,332.002c nàradaitad dhi te satyaü vacanaü samudàhçtam 12,332.003a nàsya bhaktaiþ priyataro loke ka÷ cana vidyate 12,332.003c tataþ svayaü dar÷itavàn svam àtmànaü dvijottama 12,332.004a tapo hi tapyatas tasya yat sthànaü paramàtmanaþ 12,332.004c na tat saüpràpnute ka÷ cid çte hy àvàü dvijottama 12,332.005a yà hi såryasahasrasya samastasya bhaved dyutiþ 12,332.005c sthànasya sà bhavet tasya svayaü tena viràjatà 12,332.006a tasmàd uttiùñhate vipra devàd vi÷vabhuvaþ pateþ 12,332.006c kùamà kùamàvatàü ÷reùñha yayà bhåmis tu yujyate 12,332.007a tasmàc cottiùñhate devàt sarvabhåtahito rasaþ 12,332.007c àpo yena hi yujyante dravatvaü pràpnuvanti ca 12,332.008a tasmàd eva samudbhåtaü tejo råpaguõàtmakam 12,332.008c yena sma yujyate såryas tato lokàn viràjate 12,332.009a tasmàd devàt samudbhåtaþ spar÷as tu puruùottamàt 12,332.009c yena sma yujyate vàyus tato lokàn vivàty asau 12,332.010a tasmàc cottiùñhate ÷abdaþ sarvaloke÷varàt prabhoþ 12,332.010c àkà÷aü yujyate yena tatas tiùñhaty asaüvçtam 12,332.011a tasmàc cottiùñhate devàt sarvabhåtagataü manaþ 12,332.011c candramà yena saüyuktaþ prakà÷aguõadhàraõaþ 12,332.012a ùaóbhåtotpàdakaü nàma tat sthànaü vedasaüj¤itam 12,332.012c vidyàsahàyo yatràste bhagavàn havyakavyabhuk 12,332.013a ye hi niùkalmaùà loke puõyapàpavivarjitàþ 12,332.013c teùàü vai kùemam adhvànaü gacchatàü dvijasattama 12,332.013e sarvalokatamohantà àdityo dvàram ucyate 12,332.013f*0889_01 jvàlàmàlã mahàtejà yenedaü dhàryate jagat 12,332.014a àdityadagdhasarvàïgà adç÷yàþ kena cit kva cit 12,332.014c paramàõubhåtà bhåtvà tu taü devaü pravi÷anty uta 12,332.015a tasmàd api vinirmuktà aniruddhatanau sthitàþ 12,332.015c manobhåtàs tato bhåyaþ pradyumnaü pravi÷anty uta 12,332.016a pradyumnàc càpi nirmuktà jãvaü saükarùaõaü tathà 12,332.016c vi÷anti viprapravaràþ sàükhyà bhàgavataiþ saha 12,332.017a tatas traiguõyahãnàs te paramàtmànam a¤jasà 12,332.017c pravi÷anti dvija÷reùñha kùetraj¤aü nirguõàtmakam 12,332.017e sarvàvàsaü vàsudevaü kùetraj¤aü viddhi tattvataþ 12,332.018a samàhitamanaskà÷ ca niyatàþ saüyatendriyàþ 12,332.018c ekàntabhàvopagatà vàsudevaü vi÷anti te 12,332.019a àvàm api ca dharmasya gçhe jàtau dvijottama 12,332.019c ramyàü vi÷àlàm à÷ritya tapa ugraü samàsthitau 12,332.020a ye tu tasyaiva devasya pràdurbhàvàþ surapriyàþ 12,332.020c bhaviùyanti trilokasthàs teùàü svastãty ato dvija 12,332.021a vidhinà svena yuktàbhyàü yathàpårvaü dvijottama 12,332.021c àsthitàbhyàü sarvakçcchraü vrataü samyak tad uttamam 12,332.021d*0890_01 svàrthena vidhinà yuktaþ sarvakçcchravrate sthitaþ 12,332.022a àvàbhyàm api dçùñas tvaü ÷vetadvãpe tapodhana 12,332.022c samàgato bhagavatà saüjalpaü kçtavàn yathà 12,332.023a sarvaü hi nau saüviditaü trailokye sacaràcare 12,332.023c yad bhaviùyati vçttaü và vartate và ÷ubhà÷ubham 12,332.023d*0891_01 sarvaü sa te kathitavàn devadevo mahàmune 12,332.024 vai÷aüpàyana uvàca 12,332.024a etac chrutvà tayor vàkyaü tapasy ugre 'bhyavartata 12,332.024c nàradaþ prà¤jalir bhåtvà nàràyaõaparàyaõaþ 12,332.025a jajàpa vidhivan mantràn nàràyaõagatàn bahån 12,332.025c divyaü varùasahasraü hi naranàràyaõà÷rame 12,332.026a avasat sa mahàtejà nàrado bhagavàn çùiþ 12,332.026c tam evàbhyarcayan devaü naranàràyaõau ca tau 12,333.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,333.001a kasya cit tv atha kàlasya nàradaþ parameùñhijaþ 12,333.001c daivaü kçtvà yathànyàyaü pitryaü cakre tataþ param 12,333.002a tatas taü vacanaü pràha jyeùñho dharmàtmajaþ prabhuþ 12,333.002c ka ijyate dvija÷reùñha daive pitrye ca kalpite 12,333.003a tvayà matimatàü ÷reùñha tan me ÷aüsa yathàgamam 12,333.003c kim etat kriyate karma phalaü càsya kim iùyate 12,333.004 nàrada uvàca 12,333.004a tvayaitat kathitaü pårvaü daivaü kartavyam ity api 12,333.004c daivataü ca paro yaj¤aþ paramàtmà sanàtanaþ 12,333.005a tatas tadbhàvito nityaü yaje vaikuõñham avyayam 12,333.005c tasmàc ca prasçtaþ pårvaü brahmà lokapitàmahaþ 12,333.006a mama vai pitaraü prãtaþ parameùñhy apy ajãjanat 12,333.006c ahaü saükalpajas tasya putraþ prathamakalpitaþ 12,333.007a yajàmy ahaü pitén sàdho nàràyaõavidhau kçte 12,333.007c evaü sa eva bhagavàn pità màtà pitàmahaþ 12,333.007e ijyate pitçyaj¤eùu mayà nityaü jagatpatiþ 12,333.008a ÷ruti÷ càpy aparà deva putràn hi pitaro 'yajan 12,333.008c veda÷rutiþ praõaùñà ca punar adhyàpità sutaiþ 12,333.008e tatas te mantradàþ putràþ pitçtvam upapedire 12,333.009a nånaü puraitad viditaü yuvayor bhàvitàtmanoþ 12,333.009c putrà÷ ca pitara÷ caiva parasparam apåjayan 12,333.010a trãn piõóàn nyasya vai pçthvyàü pårvaü dattvà ku÷àn iti 12,333.010c kathaü tu piõóasaüj¤àü te pitaro lebhire purà 12,333.011 naranàràyaõàv åcatuþ 12,333.011a imàü hi dharaõãü pårvaü naùñàü sàgaramekhalàm 12,333.011c govinda ujjahàrà÷u vàràhaü råpam à÷ritaþ 12,333.012a sthàpayitvà tu dharaõãü sve sthàne puruùottamaþ 12,333.012c jalakardamaliptàïgo lokakàryàrtham udyataþ 12,333.013a pràpte càhnikakàle sa madhyaüdinagate ravau 12,333.013c daüùñràvilagnàn mçtpiõóàn vidhåya sahasà prabhuþ 12,333.013e sthàpayàm àsa vai pçthvyàü ku÷àn àstãrya nàrada 12,333.014a sa teùv àtmànam uddi÷ya pitryaü cakre yathàvidhi 12,333.014c saükalpayitvà trãn piõóàn svenaiva vidhinà prabhuþ 12,333.015a àtmagàtroùmasaübhåtaiþ snehagarbhais tilair api 12,333.015c prokùyàpavargaü deve÷aþ pràïmukhaþ kçtavàn svayam 12,333.016a maryàdàsthàpanàrthaü ca tato vacanam uktavàn 12,333.016c ahaü hi pitaraþ sraùñum udyato lokakçt svayam 12,333.017a tasya cintayataþ sadyaþ pitçkàryavidhiü param 12,333.017c daüùñràbhyàü pravinirdhåtà mamaite dakùiõàü di÷am 12,333.017e à÷rità dharaõãü piõóàs tasmàt pitara eva te 12,333.018a trayo mårtivihãnà vai piõóamårtidharàs tv ime 12,333.018c bhavantu pitaro loke mayà sçùñàþ sanàtanàþ 12,333.019a pità pitàmaha÷ caiva tathaiva prapitàmahaþ 12,333.019c aham evàtra vij¤eyas triùu piõóeùu saüsthitaþ 12,333.020a nàsti matto 'dhikaþ ka÷ cit ko vàbhyarcyo mayà svayam 12,333.020c ko và mama pità loke aham eva pitàmahaþ 12,333.021a pitàmahapità caiva aham evàtra kàraõam 12,333.021c ity evam uktvà vacanaü devadevo vçùàkapiþ 12,333.022a varàhaparvate vipra dattvà piõóàn savistaràn 12,333.022c àtmànaü påjayitvaiva tatraivàdar÷anaü gataþ 12,333.023a etadarthaü ÷ubhamate pitaraþ piõóasaüj¤itàþ 12,333.023c labhante satataü påjàü vçùàkapivaco yathà 12,333.024a ye yajanti pitén devàn guråü÷ caivàtithãüs tathà 12,333.024c gà÷ caiva dvijamukhyàü÷ ca pçthivãü màtaraü tathà 12,333.024e karmaõà manasà vàcà viùõum eva yajanti te 12,333.025a antargataþ sa bhagavàn sarvasattva÷arãragaþ 12,333.025c samaþ sarveùu bhåteùu ã÷varaþ sukhaduþkhayoþ 12,333.025e mahàn mahàtmà sarvàtmà nàràyaõa iti ÷rutaþ 12,334.001 vai÷aüpàyana uvàca 12,334.001a ÷rutvaitan nàrado vàkyaü naranàràyaõeritam 12,334.001c atyantabhaktimàn deve ekàntitvam upeyivàn 12,334.002a proùya varùasahasraü tu naranàràyaõà÷rame 12,334.002c ÷rutvà bhagavadàkhyànaü dçùñvà ca harim avyayam 12,334.002e himavantaü jagàmà÷u yatràsya svaka à÷ramaþ 12,334.003a tàv api khyàtatapasau naranàràyaõàv çùã 12,334.003c tasminn evà÷rame ramye tepatus tapa uttamam 12,334.004a tvam apy amitavikràntaþ pàõóavànàü kulodvahaþ 12,334.004c pàvitàtmàdya saüvçttaþ ÷rutvemàm àditaþ kathàm 12,334.005a naiva tasya paro loko nàyaü pàrthivasattama 12,334.005c karmaõà manasà vàcà yo dviùyàd viùõum avyayam 12,334.006a majjanti pitaras tasya narake ÷à÷vatãþ samàþ 12,334.006c yo dviùyàd vibudha÷reùñhaü devaü nàràyaõaü harim 12,334.007a kathaü nàma bhaved dveùya àtmà lokasya kasya cit 12,334.007c àtmà hi puruùavyàghra j¤eyo viùõur iti sthitiþ 12,334.008a ya eùa gurur asmàkam çùir gandhavatãsutaþ 12,334.008c tenaitat kathitaü tàta màhàtmyaü paramàtmanaþ 12,334.008e tasmàc chrutaü mayà cedaü kathitaü ca tavànagha 12,334.009a kçùõadvaipàyanaü vyàsaü viddhi nàràyaõaü prabhum 12,334.009c ko hy anyaþ puruùavyàghra mahàbhàratakçd bhavet 12,334.009e dharmàn nànàvidhàü÷ caiva ko bråyàt tam çte prabhum 12,334.010a vartatàü te mahàyaj¤o yathà saükalpitas tvayà 12,334.010c saükalpità÷vamedhas tvaü ÷rutadharma÷ ca tattvataþ 12,334.011a etat tu mahad àkhyànaü ÷rutvà pàrikùito nçpaþ 12,334.011c tato yaj¤asamàptyarthaü kriyàþ sarvàþ samàrabhat 12,334.012a nàràyaõãyam àkhyànam etat te kathitaü mayà 12,334.012b*0892_01 pçùñena ÷aunakàdyeha naimiùàraõyavàsiùu 12,334.012c nàradena purà ràjan gurave me niveditam 12,334.012e çùãõàü pàõóavànàü ca ÷çõvatoþ kçùõabhãùmayoþ 12,334.013a sa hi paramagurur bhuvanapatir; dharaõidharaþ ÷amaniyamanidhiþ 12,334.013c ÷rutivinayanidhir dvijaparamahitas; tava bhavatu gatir harir amarahitaþ 12,334.014a tapasàü nidhiþ sumahatàü mahato; ya÷asa÷ ca bhàjanam ariùñakahà 12,334.014c ekàntinàü ÷araõado 'bhayado; gatido 'stu vaþ sa makhabhàgaharaþ 12,334.015a triguõàtiga÷ catuùpa¤cadharaþ; pårteùñayo÷ ca phalabhàgaharaþ 12,334.015c vidadhàti nityam ajito 'tibalo; gatim àtmagàü sukçtinàm çùiõàm 12,334.016a taü lokasàkùiõam ajaü puruùaü; ravivarõam ã÷varagatiü bahu÷aþ 12,334.016c praõamadhvam ekamatayo yatayaþ; salilodbhavo 'pi tam çùiü praõataþ 12,334.017a sa hi lokayonir amçtasya padaü; såkùmaü puràõam acalaü paramam 12,334.017c tat sàükhyayogibhir udàradhçtaü; buddhyà yatàtmabhir viditaü satatam 12,335.001 janamejaya uvàca 12,335.001a ÷rutaü bhagavatas tasya màhàtmyaü paramàtmanaþ 12,335.001c janma dharmagçhe caiva naranàràyaõàtmakam 12,335.001e mahàvaràhasçùñà ca piõóotpattiþ puràtanã 12,335.002a pravçttau ca nivçttau ca yo yathà parikalpitaþ 12,335.002c sa tathà naþ ÷ruto brahman kathyamànas tvayànagha 12,335.003a yac ca tat kathitaü pårvaü tvayà haya÷iro mahat 12,335.003c havyakavyabhujo viùõor udakpårve mahodadhau 12,335.003e tac ca dçùñaü bhagavatà brahmaõà parameùñhinà 12,335.004a kiü tad utpàditaü pårvaü hariõà lokadhàriõà 12,335.004c råpaü prabhàvamahatàm apårvaü dhãmatàü vara 12,335.005a dçùñvà hi vibudha÷reùñham apårvam amitaujasam 12,335.005c tad a÷va÷irasaü puõyaü brahmà kim akaron mune 12,335.006a etan naþ saü÷ayaü brahman puràõaj¤ànasaübhavam 12,335.006c kathayasvottamamate mahàpuruùanirmitam 12,335.006e pàvitàþ sma tvayà brahman puõyàü kathayatà kathàm 12,335.007 vai÷aüpàyana uvàca 12,335.007a kathayiùyàmi te sarvaü puràõaü vedasaümitam 12,335.007c jagau yad bhagavàn vyàso ràj¤o dharmasutasya vai 12,335.007d*0893_01 tat te 'haü saüpravakùyàmi sarvaü tac chçõu ÷aunaka 12,335.007d*0894_01 kçùõadvaipàyanaü vyàsam çùiü vedanidhiü prabhum 12,335.007d*0894_02 paripapraccha ràjendraþ pàrãkùita yudhiùñhiraþ 12,335.008a ÷rutvà÷va÷iraso mårtiü devasya harimedhasaþ 12,335.008c utpannasaü÷ayo ràjà tam eva samacodayat 12,335.009 yudhiùñhira uvàca 12,335.009a yat tad dar÷itavàn brahmà devaü haya÷irodharam 12,335.009c kimarthaü tat samabhavad vapur devopakalpitam 12,335.010 vyàsa uvàca 12,335.010a yat kiü cid iha loke vai dehabaddhaü vi÷àü pate 12,335.010c sarvaü pa¤cabhir àviùñaü bhåtair ã÷varabuddhijaiþ 12,335.011a ã÷varo hi jagatsraùñà prabhur nàràyaõo viràñ 12,335.011c bhåtàntaràtmà varadaþ saguõo nirguõo 'pi ca 12,335.011e bhåtapralayam avyaktaü ÷çõuùva nçpasattama 12,335.012a dharaõyàm atha lãnàyàm apsu caikàrõave purà 12,335.012c jyotirbhåte jale càpi lãne jyotiùi cànile 12,335.013a vàyau càkà÷asaülãne àkà÷e ca manonuge 12,335.013c vyakte manasi saülãne vyakte càvyaktatàü gate 12,335.014a avyakte puruùaü yàte puüsi sarvagate 'pi ca 12,335.014c tama evàbhavat sarvaü na pràj¤àyata kiü cana 12,335.015a tamaso brahma saübhåtaü tamomålam çtàtmakam 12,335.015c tad vi÷vabhàvasaüj¤àntaü pauruùãü tanum àsthitam 12,335.016a so 'niruddha iti proktas tat pradhànaü pracakùate 12,335.016c tad avyaktam iti j¤eyaü triguõaü nçpasattama 12,335.017a vidyàsahàyavàn devo viùvakseno hariþ prabhuþ 12,335.017b*0895_01 àdikarmà sa bhåtànàm aprameyo hariþ prabhuþ 12,335.017c apsv eva ÷ayanaü cakre nidràyogam upàgataþ 12,335.017e jagata÷ cintayan sçùñiü citràü bahuguõodbhavàm 12,335.018a tasya cintayataþ sçùñiü mahàn àtmaguõaþ smçtaþ 12,335.018c ahaükàras tato jàto brahmà ÷ubhacaturmukhaþ 12,335.018e hiraõyagarbho bhagavàn sarvalokapitàmahaþ 12,335.019a padme 'niruddhàt saübhåtas tadà padmanibhekùaõaþ 12,335.019c sahasrapatre dyutimàn upaviùñaþ sanàtanaþ 12,335.020a dadç÷e 'dbhutasaükà÷e lokàn àpomayàn prabhuþ 12,335.020c sattvasthaþ parameùñhã sa tato bhåtagaõàn sçjat 12,335.021a pårvam eva ca padmasya patre såryàü÷usaprabhe 12,335.021c nàràyaõakçtau bindå apàm àstàü guõottarau 12,335.022a tàv apa÷yat sa bhagavàn anàdinidhano 'cyutaþ 12,335.022c ekas tatràbhavad bindur madhvàbho ruciraprabhaþ 12,335.023a sa tàmaso madhur jàtas tadà nàràyaõàj¤ayà 12,335.023c kañhinas tv aparo binduþ kaiñabho ràjasas tu saþ 12,335.024a tàv abhyadhàvatàü ÷reùñhau tamorajaguõànvitau 12,335.024c balavantau gadàhastau padmanàlànusàriõau 12,335.025a dadç÷àte 'ravindasthaü brahmàõam amitaprabham 12,335.025c sçjantaü prathamaü vedàü÷ catura÷ càruvigrahàn 12,335.026a tato vigrahavantau tau vedàn dçùñvàsurottamau 12,335.026c sahasà jagçhatur vedàn brahmaõaþ pa÷yatas tadà 12,335.027a atha tau dànava÷reùñhau vedàn gçhya sanàtanàn 12,335.027c rasàü vivi÷atus tårõam udakpårve mahodadhau 12,335.028a tato hçteùu vedeùu brahmà ka÷malam àvi÷at 12,335.028c tato vacanam ã÷ànaü pràha vedair vinàkçtaþ 12,335.029a vedà me paramaü cakùur vedà me paramaü balam 12,335.029c vedà me paramaü dhàma vedà me brahma cottamam 12,335.030a mama vedà hçtàþ sarve dànavàbhyàü balàd itaþ 12,335.030c andhakàrà hi me lokà jàtà vedair vinàkçtàþ 12,335.030e vedàn çte hi kiü kuryàü lokàn vai sraùñum udyataþ 12,335.031a aho bata mahad duþkhaü vedanà÷anajaü mama 12,335.031c pràptaü dunoti hçdayaü tãvra÷okàya randhayan 12,335.032a ko hi ÷okàrõave magnaü màm ito 'dya samuddharet 12,335.032c vedàüs tàn ànayen naùñàn kasya càhaü priyo bhave 12,335.033a ity evaü bhàùamàõasya brahmaõo nçpasattama 12,335.033c hareþ stotràrtham udbhåtà buddhir buddhimatàü vara 12,335.033e tato jagau paraü japyaü sà¤jalipragrahaþ prabhuþ 12,335.034a namas te brahmahçdaya namas te mama pårvaja 12,335.034c lokàdya bhuvana÷reùñha sàükhyayoganidhe vibho 12,335.035a vyaktàvyaktakaràcintya kùemaü panthànam àsthita 12,335.035c vi÷vabhuk sarvabhåtànàm antaràtmann ayonija 12,335.036a ahaü prasàdajas tubhyaü lokadhàmne svayaübhuve 12,335.036c tvatto me mànasaü janma prathamaü dvijapåjitam 12,335.037a càkùuùaü vai dvitãyaü me janma càsãt puràtanam 12,335.037c tvatprasàdàc ca me janma tçtãyaü vàcikaü mahat 12,335.038a tvattaþ ÷ravaõajaü càpi caturthaü janma me vibho 12,335.038c nàsikyaü càpi me janma tvattaþ pa¤camam ucyate 12,335.039a aõóajaü càpi me janma tvattaþ ùaùñhaü vinirmitam 12,335.039c idaü ca saptamaü janma padmajaü me 'mitaprabha 12,335.040a sarge sarge hy ahaü putras tava triguõavarjitaþ 12,335.040c prathitaþ puõóarãkàkùa pradhànaguõakalpitaþ 12,335.041a tvam ã÷varasvabhàva÷ ca svayaübhåþ puruùottamaþ 12,335.041c tvayà vinirmito 'haü vai vedacakùur vayotigaþ 12,335.042a te me vedà hçtà÷ cakùur andho jàto 'smi jàgçhi 12,335.042c dadasva cakùuùã mahyaü priyo 'haü te priyo 'si me 12,335.043a evaü stutaþ sa bhagavàn puruùaþ sarvatomukhaþ 12,335.043c jahau nidràm atha tadà vedakàryàrtham udyataþ 12,335.043e ai÷vareõa prayogeõa dvitãyàü tanum àsthitaþ 12,335.044a sunàsikena kàyena bhåtvà candraprabhas tadà 12,335.044c kçtvà haya÷iraþ ÷ubhraü vedànàm àlayaü prabhuþ 12,335.045a tasya mårdhà samabhavad dyauþ sanakùatratàrakà 12,335.045c ke÷à÷ càsyàbhavan dãrghà raver aü÷usamaprabhàþ 12,335.046a karõàv àkà÷apàtàle lalàñaü bhåtadhàriõã 12,335.046c gaïgà sarasvatã puõyà bhruvàv àstàü mahànadã 12,335.047a cakùuùã somasåryau te nàsà saüdhyà punaþ smçtà 12,335.047c oükàras tv atha saüskàro vidyuj jihvà ca nirmità 12,335.048a dantà÷ ca pitaro ràjan somapà iti vi÷rutàþ 12,335.048c goloko brahmaloka÷ ca oùñhàv àstàü mahàtmanaþ 12,335.048e grãvà càsyàbhavad ràjan kàlaràtrir guõottarà 12,335.049a etad dhaya÷iraþ kçtvà nànàmårtibhir àvçtam 12,335.049c antardadhe sa vi÷ve÷o vive÷a ca rasàü prabhuþ 12,335.050a rasàü punaþ praviùña÷ ca yogaü paramam àsthitaþ 12,335.050c ÷aikùaü svaraü samàsthàya om iti pràsçjat svaram 12,335.051a sa svaraþ sànunàdã ca sarvagaþ snigdha eva ca 12,335.051c babhåvàntarmahãbhåtaþ sarvabhåtaguõoditaþ 12,335.052a tatas tàv asurau kçtvà vedàn samayabandhanàn 12,335.052c rasàtale vinikùipya yataþ ÷abdas tato drutau 12,335.053a etasminn antare ràjan devo haya÷irodharaþ 12,335.053c jagràha vedàn akhilàn rasàtalagatàn hariþ 12,335.053e pràdàc ca brahmaõe bhåyas tataþ svàü prakçtiü gataþ 12,335.054a sthàpayitvà haya÷ira udakpårve mahodadhau 12,335.054c vedànàm àlaya÷ càpi babhåvà÷va÷iràs tataþ 12,335.055a atha kiü cid apa÷yantau dànavau madhukaiñabhau 12,335.055c punar àjagmatus tatra vegitau pa÷yatàü ca tau 12,335.055e yatra vedà vinikùiptàs tat sthànaü ÷ånyam eva ca 12,335.056a tata uttamam àsthàya vegaü balavatàü varau 12,335.056c punar uttasthatuþ ÷ãghraü rasànàm àlayàt tadà 12,335.056e dadç÷àte ca puruùaü tam evàdikaraü prabhum 12,335.057a ÷vetaü candravi÷uddhàbham aniruddhatanau sthitam 12,335.057c bhåyo 'py amitavikràntaü nidràyogam upàgatam 12,335.058a àtmapramàõaracite apàm upari kalpite 12,335.058c ÷ayane nàgabhogàóhye jvàlàmàlàsamàvçte 12,335.059a niùkalmaùeõa sattvena saüpannaü ruciraprabham 12,335.059c taü dçùñvà dànavendrau tau mahàhàsam amu¤catàm 12,335.060a åcatu÷ ca samàviùñau rajasà tamasà ca tau 12,335.060c ayaü sa puruùaþ ÷vetaþ ÷ete nidràm upàgataþ 12,335.061a anena nånaü vedànàü kçtam àharaõaü rasàt 12,335.061c kasyaiùa ko nu khalv eùa kiü ca svapiti bhogavàn 12,335.062a ity uccàritavàkyau tau bodhayàm àsatur harim 12,335.062c yuddhàrthinau tu vij¤àya vibuddhaþ puruùottamaþ 12,335.063a nirãkùya càsurendrau tau tato yuddhe mano dadhe 12,335.063b*0896_01 vibuddhaþ sumahàtejà yodhayàm àsa tàv ubhau 12,335.063c atha yuddhaü samabhavat tayor nàràyaõasya ca 12,335.064a rajastamoviùñatanå tàv ubhau madhukaiñabhau 12,335.064c brahmaõopacitiü kurva¤ jaghàna madhusådanaþ 12,335.065a tatas tayor vadhenà÷u vedàpaharaõena ca 12,335.065c ÷okàpanayanaü cakre brahmaõaþ puruùottamaþ 12,335.066a tataþ parivçto brahmà hatàrir vedasatkçtaþ 12,335.066c nirmame sa tadà lokàn kçtsnàn sthàvarajaïgamàn 12,335.067a dattvà pitàmahàyàgryàü buddhiü lokavisargikãm 12,335.067c tatraivàntardadhe devo yata evàgato hariþ 12,335.068a tau dànavau harir hatvà kçtvà haya÷iras tanum 12,335.068c punaþ pravçttidharmàrthaü tàm eva vidadhe tanum 12,335.068d*0897_00 vai÷aüpàyana uvàca 12,335.068d*0897_01 evaü sa bhagavàn vyàso gurur mama vi÷àü pate 12,335.068d*0897_02 kathayàm àsa dharmaj¤o dharmaràj¤e dvijottamaþ 12,335.069a evam eùa mahàbhàgo babhåvà÷va÷irà hariþ 12,335.069c pauràõam etad àkhyàtaü råpaü varadam ai÷varam 12,335.070a yo hy etad bràhmaõo nityaü ÷çõuyàd dhàrayeta và 12,335.070c na tasyàdhyayanaü nà÷am upagacchet kadà cana 12,335.071a àràdhya tapasogreõa devaü haya÷irodharam 12,335.071c pà¤càlena kramaþ pràpto ràmeõa pathi de÷ite 12,335.072a etad dhaya÷iro ràjann àkhyànaü tava kãrtitam 12,335.072c puràõaü vedasamitaü yan màü tvaü paripçcchasi 12,335.073a yàü yàm icchet tanuü devaþ kartuü kàryavidhau kva cit 12,335.073c tàü tàü kuryàd vikurvàõaþ svayam àtmànam àtmanà 12,335.074a eùa vedanidhiþ ÷rãmàn eùa vai tapaso nidhiþ 12,335.074c eùa yoga÷ ca sàükhyaü ca brahma càgryaü harir vibhuþ 12,335.075a nàràyaõaparà vedà yaj¤à nàràyaõàtmakàþ 12,335.075c tapo nàràyaõaparaü nàràyaõaparà gatiþ 12,335.076a nàràyaõaparaü satyam çtaü nàràyaõàtmakam 12,335.076c nàràyaõaparo dharmaþ punaràvçttidurlabhaþ 12,335.077a pravçttilakùaõa÷ caiva dharmo nàràyaõàtmakaþ 12,335.077c nàràyaõàtmako gandho bhåmau ÷reùñhatamaþ smçtaþ 12,335.078a apàü caiva guõo ràjan raso nàràyaõàtmakaþ 12,335.078c jyotiùàü ca guõo råpaü smçtaü nàràyaõàtmakam 12,335.079a nàràyaõàtmaka÷ càpi spar÷o vàyuguõaþ smçtaþ 12,335.079c nàràyaõàtmaka÷ càpi ÷abda àkà÷asaübhavaþ 12,335.080a mana÷ càpi tato bhåtam avyaktaguõalakùaõam 12,335.080c nàràyaõaparaþ kàlo jyotiùàm ayanaü ca yat 12,335.081a nàràyaõaparà kãrtiþ ÷rã÷ ca lakùmã÷ ca devatàþ 12,335.081c nàràyaõaparaü sàükhyaü yogo nàràyaõàtmakaþ 12,335.082a kàraõaü puruùo yeùàü pradhànaü càpi kàraõam 12,335.082c svabhàva÷ caiva karmàõi daivaü yeùàü ca kàraõam 12,335.082d*0898_01 adhiùñhànaü tathà kartà karaõaü ca pçthagvidham 12,335.082d*0898_02 vividhà ca tathà ceùñà daivaü caivàtra pa¤camam 12,335.083a pa¤cakàraõasaükhyàto niùñhà sarvatra vai hariþ 12,335.083c tattvaü jij¤àsamànànàü hetubhiþ sarvatomukhaiþ 12,335.084a tattvam eko mahàyogã harir nàràyaõaþ prabhuþ 12,335.084c sabrahmakànàü lokànàm çùãõàü ca mahàtmanàm 12,335.085a sàükhyànàü yoginàü càpi yatãnàm àtmavedinàm 12,335.085c manãùitaü vijànàti ke÷avo na tu tasya te 12,335.086a ye ke cit sarvalokeùu daivaü pitryaü ca kurvate 12,335.086c dànàni ca prayacchanti tapyanti ca tapo mahat 12,335.087a sarveùàm à÷rayo viùõur ai÷varaü vidhim àsthitaþ 12,335.087c sarvabhåtakçtàvàso vàsudeveti cocyate 12,335.088a ayaü hi nityaþ paramo maharùir; mahàvibhåtir guõavàn nirguõàkhyaþ 12,335.088c guõai÷ ca saüyogam upaiti ÷ãghraü; kàlo yathartàv çtusaüprayuktaþ 12,335.089a naivàsya vindanti gatiü mahàtmano; na càgatiü ka÷ cid ihànupasyati 12,335.089c j¤ànàtmakàþ saüyamino maharùayaþ; pa÷yanti nityaü puruùaü guõàdhikam 12,336.001 janamejaya uvàca 12,336.001a aho hy ekàntinaþ sarvàn prãõàti bhagavàn hariþ 12,336.001c vidhiprayuktàü påjàü ca gçhõàti bhagavàn svayam 12,336.002a ye tu dagdhendhanà loke puõyapàpavivarjitàþ 12,336.002c teùàü tvayàbhinirdiùñà pàraüparyàgatà gatiþ 12,336.003a caturthyàü caiva te gatyàü gacchanti puruùottamam 12,336.003c ekàntinas tu puruùà gacchanti paramaü padam 12,336.004a nånam ekàntadharmo 'yaü ÷reùñho nàràyaõapriyaþ 12,336.004c agatvà gatayas tisro yad gacchanty avyayaü harim 12,336.005a sahopaniùadàn vedàn ye vipràþ samyag àsthitàþ 12,336.005c pañhanti vidhim àsthàya ye càpi yatidharmiõaþ 12,336.006a tebhyo vi÷iùñàü jànàmi gatim ekàntinàü nçõàm 12,336.006c kenaiùa dharmaþ kathito devena çùiõàpi và 12,336.007a ekàntinàü ca kà caryà kadà cotpàdità vibho 12,336.007c etan me saü÷ayaü chindhi paraü kautåhalaü hi me 12,336.008 vai÷aüpàyana uvàca 12,336.008a samupoóheùv anãkeùu kurupàõóavayor mçdhe 12,336.008c arjune vimanaske ca gãtà bhagavatà svayam 12,336.009a àgati÷ ca gati÷ caiva pårvaü te kathità mayà 12,336.009c gahano hy eùa dharmo vai durvij¤eyo 'kçtàtmabhiþ 12,336.010a saümitaþ sàmavedena puraivàdiyuge kçtaþ 12,336.010c dhàryate svayam ã÷ena ràjan nàràyaõena ha 12,336.011a etam arthaü mahàràja pçùñaþ pàrthena nàradaþ 12,336.011c çùimadhye mahàbhàgaþ ÷çõvatoþ kçùõabhãùmayoþ 12,336.012a guruõà ca mamàpy eùa kathito nçpasattama 12,336.012c yathà tu kathitas tatra nàradena tathà ÷çõu 12,336.013a yadàsãn mànasaü janma nàràyaõamukhodgatam 12,336.013c brahmaõaþ pçthivãpàla tadà nàràyaõaþ svayam 12,336.013e tena dharmeõa kçtavàn daivaü pitryaü ca bhàrata 12,336.014a phenapà çùaya÷ caiva taü dharmaü pratipedire 12,336.014c vaikhànasàþ phenapebhyo dharmam etaü prapedire 12,336.014e vaikhànasebhyaþ somas tu tataþ so 'ntardadhe punaþ 12,336.015a yadàsãc càkùuùaü janma dvitãyaü brahmaõo nçpa 12,336.015c tadà pitàmahàt somàd etaü dharmam ajànata 12,336.015e nàràyaõàtmakaü ràjan rudràya pradadau ca saþ 12,336.016a tato yogasthito rudraþ purà kçtayuge nçpa 12,336.016c vàlakhilyàn çùãn sarvàn dharmam etam apàñhayat 12,336.016e antardadhe tato bhåyas tasya devasya màyayà 12,336.016f*0899_01 vàlakhilyà mahàtmàno dharmàya pradadu÷ ca tam 12,336.017a tçtãyaü brahmaõo janma yadàsãd vàcikaü mahat 12,336.017c tatraiùa dharmaþ saübhåtaþ svayaü nàràyaõàn nçpa 12,336.018a suparõo nàma tam çùiþ pràptavàn puruùottamàt 12,336.018c tapasà vai sutaptena damena niyamena ca 12,336.019a triþ parikràntavàn etat suparõo dharmam uttamam 12,336.019c yasmàt tasmàd vrataü hy etat trisauparõam ihocyate 12,336.020a çgvedapàñhapañhitaü vratam etad dhi du÷caram 12,336.020c suparõàc càpy adhigato dharma eùa sanàtanaþ 12,336.021a vàyunà dvipadàü ÷reùñha prathito jagadàyuùà 12,336.021c vàyoþ sakà÷àt pràpta÷ ca çùibhir vighasà÷ibhiþ 12,336.022a tebhyo mahodadhi÷ cainaü pràptavàn dharmam uttamam 12,336.022c tataþ so 'ntardadhe bhåyo nàràyaõasamàhitaþ 12,336.023a yadà bhåyaþ ÷ravaõajà sçùñir àsãn mahàtmanaþ 12,336.023c brahmaõaþ puruùavyàghra tatra kãrtayataþ ÷çõu 12,336.024a jagat sraùñumanà devo harir nàràyaõaþ svayam 12,336.024c cintayàm àsa puruùaü jagatsargakaraü prabhuþ 12,336.025a atha cintayatas tasya karõàbhyàü puruùaþ sçtaþ 12,336.025c prajàsargakaro brahmà tam uvàca jagatpatiþ 12,336.026a sçja prajàþ putra sarvà mukhataþ pàdatas tathà 12,336.026c ÷reyas tava vidhàsyàmi balaü teja÷ ca suvrata 12,336.027a dharmaü ca matto gçhõãùva sàtvataü nàma nàmataþ 12,336.027c tena sarvaü kçtayugaü sthàpayasva yathàvidhi 12,336.028a tato brahmà nama÷cakre devàya harimedhase 12,336.028c dharmaü càgryaü sa jagràha sarahasyaü sasaügraham 12,336.028e àraõyakena sahitaü nàràyaõamukhodgatam 12,336.029a upadi÷ya tato dharmaü brahmaõe 'mitatejase 12,336.029c taü kàrtayugadharmàõaü nirà÷ãþkarmasaüj¤itam 12,336.029e jagàma tamasaþ pàraü yatràvyaktaü vyavasthitam 12,336.030a tato 'tha varado devo brahmalokapitàmahaþ 12,336.030c asçjat sa tadà lokàn kçtsnàn sthàvarajaïgamàn 12,336.031a tataþ pràvartata tadà àdau kçtayugaü ÷ubham 12,336.031c tato hi sàtvato dharmo vyàpya lokàn avasthitaþ 12,336.032a tenaivàdyena dharmeõa brahmà lokavisargakçt 12,336.032c påjayàm àsa deve÷aü hariü nàràyaõaü prabhum 12,336.033a dharmapratiùñhàheto÷ ca manuü svàrociùaü tataþ 12,336.033c adhyàpayàm àsa tadà lokànàü hitakàmyayà 12,336.034a tataþ svàrociùaþ putraü svayaü ÷aïkhapadaü nçpa 12,336.034c adhyàpayat puràvyagraþ sarvalokapatir vibhuþ 12,336.035a tataþ ÷aïkhapada÷ càpi putram àtmajam aurasam 12,336.035c di÷àpàlaü sudharmàõam adhyàpayata bhàrata 12,336.035e tataþ so 'ntardadhe bhåyaþ pràpte tretàyuge punaþ 12,336.036a nàsikyajanmani purà brahmaõaþ pàrthivottama 12,336.036c dharmam etaü svayaü devo harir nàràyaõaþ prabhuþ 12,336.036e ujjagàràravindàkùo brahmaõaþ pa÷yatas tadà 12,336.037a sanatkumàro bhagavàüs tataþ pràdhãtavàn nçpa 12,336.037c sanatkumàràd api ca vãraõo vai prajàpatiþ 12,336.037e kçtàdau kuru÷àrdåla dharmam etam adhãtavàn 12,336.038a vãraõa÷ càpy adhãtyainaü raucyàya manave dadau 12,336.038c raucyaþ putràya ÷uddhàya suvratàya sumedhase 12,336.039a kukùinàmne 'tha pradadau di÷àü pàlàya dharmiõe 12,336.039c tataþ so 'ntardadhe bhåyo nàràyaõamukhodgataþ 12,336.040a aõóaje janmani punar brahmaõe hariyonaye 12,336.040c eùa dharmaþ samudbhåto nàràyaõamukhàt punaþ 12,336.041a gçhãto brahmaõà ràjan prayukta÷ ca yathàvidhi 12,336.041c adhyàpità÷ ca munayo nàmnà barhiùado nçpa 12,336.042a barhiùadbhya÷ ca saükràntaþ sàmavedàntagaü dvijam 12,336.042c jyeùñhaü nàmnàbhivikhyàtaü jyeùñhasàmavrato hariþ 12,336.043a jyeùñhàc càpy anusaükrànto ràjànam avikampanam 12,336.043c antardadhe tato ràjann eùa dharmaþ prabhor hareþ 12,336.044a yad idaü saptamaü janma padmajaü brahmaõo nçpa 12,336.044c tatraiùa dharmaþ kathitaþ svayaü nàràyaõena hi 12,336.045a pitàmahàya ÷uddhàya yugàdau lokadhàriõe 12,336.045c pitàmaha÷ ca dakùàya dharmam etaü purà dadau 12,336.046a tato jyeùñhe tu dauhitre pràdàd dakùo nçpottama 12,336.046c àditye savitur jyeùñhe vivasvठjagçhe tataþ 12,336.047a tretàyugàdau ca punar vivasvàn manave dadau 12,336.047c manu÷ ca lokabhåtyarthaü sutàyekùvàkave dadau 12,336.048a ikùvàkuõà ca kathito vyàpya lokàn avasthitaþ 12,336.048c gamiùyati kùayànte ca punar nàràyaõaü nçpa 12,336.049a vratinàü càpi yo dharmaþ sa te pårvaü nçpottama 12,336.049c kathito harigãtàsu samàsavidhikalpitaþ 12,336.050a nàradena tu saüpràptaþ sarahasyaþ sasaügrahaþ 12,336.050c eùa dharmo jagannàthàt sàkùàn nàràyaõàn nçpa 12,336.051a evam eùa mahàn dharma àdyo ràjan sanàtanaþ 12,336.051c durvij¤eyo duùkara÷ ca sàtvatair dhàryate sadà 12,336.052a dharmaj¤ànena caitena suprayuktena karmaõà 12,336.052c ahiüsàdharmayuktena prãyate harir ã÷varaþ 12,336.053a ekavyåhavibhàgo và kva cid dvivyåhasaüj¤itaþ 12,336.053c trivyåha÷ càpi saükhyàta÷ caturvyåha÷ ca dç÷yate 12,336.054a harir eva hi kùetraj¤o nirmamo niùkalas tathà 12,336.054c jãva÷ ca sarvabhåteùu pa¤cabhåtaguõàtigaþ 12,336.055a mana÷ ca prathitaü ràjan pa¤cendriyasamãraõam 12,336.055c eùa lokanidhir dhãmàn eùa lokavisargakçt 12,336.056a akartà caiva kartà ca kàryaü kàraõam eva ca 12,336.056c yathecchati tathà ràjan krãóate puruùo 'vyayaþ 12,336.057a eùa ekàntidharmas te kãrtito nçpasattama 12,336.057c mayà guruprasàdena durvij¤eyo 'kçtàtmabhiþ 12,336.057e ekàntino hi puruùà durlabhà bahavo nçpa 12,336.058a yady ekàntibhir àkãrõaü jagat syàt kurunandana 12,336.058c ahiüsakair àtmavidbhiþ sarvabhåtahite rataiþ 12,336.058e bhavet kçtayugapràptir à÷ãþkarmavivarjitaiþ 12,336.059a evaü sa bhagavàn vyàso gurur mama vi÷àü pate 12,336.059c kathayàm àsa dharmaj¤o dharmaràj¤e dvijottamaþ 12,336.060a çùãõàü saünidhau ràja¤ ÷çõvatoþ kçùõabhãùmayoþ 12,336.060c tasyàpy akathayat pårvaü nàradaþ sumahàtapàþ 12,336.061a devaü paramakaü brahma ÷vetaü candràbham acyutam 12,336.061c yatra caikàntino yànti nàràyaõaparàyaõàþ 12,336.061d*0900_01 tad eva kevalaü sthànaü muktànàü paramaü bhavet 12,336.062 janamejaya uvàca 12,336.062a evaü bahuvidhaü dharmaü pratibuddhair niùevitam 12,336.062c na kurvanti kathaü viprà anye nànàvrate sthitàþ 12,336.063 vai÷aüpàyana uvàca 12,336.063a tisraþ prakçtayo ràjan dehabandheùu nirmitàþ 12,336.063c sàttvikã ràjasã caiva tàmasã ceti bhàrata 12,336.064a dehabandheùu puruùaþ ÷reùñhaþ kurukulodvaha 12,336.064c sàttvikaþ puruùavyàghra bhaven mokùàrthani÷citaþ 12,336.065a atràpi sa vijànàti puruùaü brahmavartinam 12,336.065c nàràyaõaparo mokùas tato vai sàttvikaþ smçtaþ 12,336.066a manãùitaü ca pràpnoti cintayan puruùottamam 12,336.066c ekàntabhaktiþ satataü nàràyaõaparàyaõaþ 12,336.067a manãùiõo hi ye ke cid yatayo mokùakàïkùiõaþ 12,336.067c teùàü vai chinnatçùõànàü yogakùemavaho hariþ 12,336.068a jàyamànaü hi puruùaü yaü pa÷yen madhusådanaþ 12,336.068c sàttvikas tu sa vij¤eyo bhaven mokùe ca ni÷citaþ 12,336.069a sàükhyayogena tulyo hi dharma ekàntasevitaþ 12,336.069c nàràyaõàtmake mokùe tato yànti paràü gatim 12,336.070a nàràyaõena dçùña÷ ca pratibuddho bhavet pumàn 12,336.070c evam àtmecchayà ràjan pratibuddho na jàyate 12,336.071a ràjasã tàmasã caiva vyàmi÷re prakçtã smçte 12,336.071c tadàtmakaü hi puruùaü jàyamànaü vi÷àü pate 12,336.071e pravçttilakùaõair yuktaü nàvekùati hariþ svayam 12,336.072a pa÷yaty enaü jàyamànaü brahmà lokapitàmahaþ 12,336.072c rajasà tamasà caiva mànuùaü samabhiplutam 12,336.073a kàmaü devà÷ ca çùayaþ sattvasthà nçpasattama 12,336.073c hãnàþ sattvena såkùmeõa tato vaikàrikàþ smçtàþ 12,336.074 janamejaya uvàca 12,336.074a kathaü vaikàriko gacchet puruùaþ puruùottamam 12,336.074b*0901_01 vada sarvaü yathàdçùñaü pravçttiü ca yathàkramam 12,336.075 vai÷aüpàyana uvàca 12,336.075a susåkùmasattvasaüyuktaü saüyuktaü tribhir akùaraiþ 12,336.075c puruùaþ puruùaü gacchen niùkriyaþ pa¤caviü÷akam 12,336.076a evam ekaü sàükhyayogaü vedàraõyakam eva ca 12,336.076c parasparàïgàny etàni pa¤caràtraü ca kathyate 12,336.076e eùa ekàntinàü dharmo nàràyaõaparàtmakaþ 12,336.077a yathà samudràt prasçtà jalaughàs; tam eva ràjan punar àvi÷anti 12,336.077c ime tathà j¤ànamahàjalaughà; nàràyaõaü vai punar àvi÷anti 12,336.078a eùa te kathito dharmaþ sàtvato yadubàndhava 12,336.078c kuruùvainaü yathànyàyaü yadi ÷aknoùi bhàrata 12,336.079a evaü hi sumahàbhàgo nàrado gurave mama 12,336.079c ÷vetànàü yatinàm àha ekàntagatim avyayàm 12,336.080a vyàsa÷ càkathayat prãtyà dharmaputràya dhãmate 12,336.080c sa evàyaü mayà tubhyam àkhyàtaþ prasçto guroþ 12,336.081a itthaü hi du÷caro dharma eùa pàrthivasattama 12,336.081c yathaiva tvaü tathaivànye na bhajanti vimohitàþ 12,336.082a kçùõa eva hi lokànàü bhàvano mohanas tathà 12,336.082c saühàrakàraka÷ caiva kàraõaü ca vi÷àü pate 12,337.001 janamejaya uvàca 12,337.001a sàükhyaü yogaü pa¤caràtraü vedàraõyakam eva ca 12,337.001c j¤ànàny etàni brahmarùe lokeùu pracaranti ha 12,337.002a kim etàny ekaniùñhàni pçthaïniùñhàni và mune 12,337.002c prabråhi vai mayà pçùñaþ pravçttiü ca yathàkramam 12,337.003 vai÷aüpàyana uvàca 12,337.003a jaj¤e bahuj¤aü param atyudàraü; yaü dvãpamadhye sutam àtmavantam 12,337.003c parà÷aràd gandhavatã maharùiü; tasmai namo 'j¤ànatamonudàya 12,337.004a pitàmahàdyaü pravadanti ùaùñhaü; maharùim àrùeyavibhåtiyuktam 12,337.004c nàràyaõasyàü÷ajam ekaputraü; dvaipàyanaü vedamahànidhànam 12,337.005a tam àdikàleùu mahàvibhåtir; nàràyaõo brahmamahànidhànam 12,337.005c sasarja putràrtham udàratejà; vyàsaü mahàtmànam ajaþ puràõaþ 12,337.006 janamejaya uvàca 12,337.006a tvayaiva kathitaþ pårvaü saübhavo dvijasattama 12,337.006c vasiùñhasya sutaþ ÷aktiþ ÷akteþ putraþ parà÷araþ 12,337.007a parà÷arasya dàyàdaþ kçùõadvaipàyano muniþ 12,337.007c bhåyo nàràyaõasutaü tvam evainaü prabhàùase 12,337.008a kim ataþ pårvajaü janma vyàsasyàmitatejasaþ 12,337.008c kathayasvottamamate janma nàràyaõodbhavam 12,337.009 vai÷aüpàyana uvàca 12,337.009a vedàrthàn vettukàmasya dharmiùñhasya taponidheþ 12,337.009c guror me j¤ànaniùñhasya himavatpàda àsataþ 12,337.010a kçtvà bhàratam àkhyànaü tapaþ÷ràntasya dhãmataþ 12,337.010c ÷u÷råùàü tatparà ràjan kçtavanto vayaü tadà 12,337.011a sumantur jaimini÷ caiva paila÷ ca sudçóhavrataþ 12,337.011c ahaü caturthaþ ÷iùyo vai ÷uko vyàsàtmajas tathà 12,337.012a ebhiþ parivçto vyàsaþ ÷iùyaiþ pa¤cabhir uttamaiþ 12,337.012c ÷u÷ubhe himavatpàde bhåtair bhåtapatir yathà 12,337.013a vedàn àvartayan sàïgàn bhàratàrthàü÷ ca sarva÷aþ 12,337.013c tam ekamanasaü dàntaü yuktà vayam upàsmahe 12,337.014a kathàntare 'tha kasmiü÷ cit pçùño 'smàbhir dvijottamaþ 12,337.014c vedàrthàn bhàratàrthàü÷ ca janma nàràyaõàt tathà 12,337.015a sa pårvam uktvà vedàrthàn bhàratàrthàü÷ ca tattvavit 12,337.015c nàràyaõàd idaü janma vyàhartum upacakrame 12,337.016a ÷çõudhvam àkhyànavaram etad àrùeyam uttamam 12,337.016c àdikàlodbhavaü vipràs tapasàdhigataü mayà 12,337.017a pràpte prajàvisarge vai saptame padmasaübhave 12,337.017c nàràyaõo mahàyogã ÷ubhà÷ubhavivarjitaþ 12,337.018a sasçje nàbhitaþ putraü brahmàõam amitaprabham 12,337.018c tataþ sa pràdurabhavad athainaü vàkyam abravãt 12,337.019a mama tvaü nàbhito jàtaþ prajàsargakaraþ prabhuþ 12,337.019c sçja prajàs tvaü vividhà brahman sajaóapaõóitàþ 12,337.020a sa evam ukto vimukha÷ cintàvyàkulamànasaþ 12,337.020c praõamya varadaü devam uvàca harim ã÷varam 12,337.021a kà ÷aktir mama deve÷a prajàþ sraùñuü namo 'stu te 12,337.021c apraj¤àvàn ahaü deva vidhatsva yad anantaram 12,337.022a sa evam ukto bhagavàn bhåtvàthàntarhitas tataþ 12,337.022c cintayàm àsa deve÷o buddhiü buddhimatàü varaþ 12,337.023a svaråpiõã tato buddhir upatasthe hariü prabhum 12,337.023c yogena cainàü niryogaþ svayaü niyuyuje tadà 12,337.024a sa tàm ai÷varyayogasthàü buddhiü ÷aktimatãü satãm 12,337.024c uvàca vacanaü devo buddhiü vai prabhur avyayaþ 12,337.025a brahmàõaü pravi÷asveti lokasçùñyarthasiddhaye 12,337.025c tatas tam ã÷varàdiùñà buddhiþ kùipraü vive÷a sà 12,337.026a athainaü buddhisaüyuktaü punaþ sa dadç÷e hariþ 12,337.026c bhåya÷ cainaü vacaþ pràha sçjemà vividhàþ prajàþ 12,337.026d*0902_01 bàóham ity eva kçtvà sa yathàj¤àü ÷irasà hareþ 12,337.026d*0903_01 tathàkaroc ca dharmàtmà brahmà lokapitàmahaþ 12,337.027a evam uktvà sa bhagavàüs tatraivàntaradhãyata 12,337.027c pràpa caiva muhårtena svasthànaü devasaüj¤itam 12,337.028a tàü caiva prakçtiü pràpya ekãbhàvagato 'bhavat 12,337.028c athàsya buddhir abhavat punar anyà tadà kila 12,337.029a sçùñà imàþ prajàþ sarvà brahmaõà parameùñhinà 12,337.029c daityadànavagandharvarakùogaõasamàkulàþ 12,337.029e jàtà hãyaü vasumatã bhàràkràntà tapasvinã 12,337.030a bahavo balinaþ pçthvyàü daityadànavaràkùasàþ 12,337.030c bhaviùyanti tapoyuktà varàn pràpsyanti cottamàn 12,337.031a ava÷yam eva taiþ sarvair varadànena darpitaiþ 12,337.031c bàdhitavyàþ suragaõà çùaya÷ ca tapodhanàþ 12,337.031e tatra nyàyyam idaü kartuü bhàràvataraõaü mayà 12,337.032a atha nànàsamudbhåtair vasudhàyàü yathàkramam 12,337.032c nigraheõa ca pàpànàü sàdhånàü pragraheõa ca 12,337.033a imàü tapasvinãü satyàü dhàrayiùyàmi medinãm 12,337.033c mayà hy eùà hi dhriyate pàtàlasthena bhoginà 12,337.034a mayà dhçtà dhàrayati jagad dhi sacaràcaram 12,337.034c tasmàt pçthvyàþ paritràõaü kariùye saübhavaü gataþ 12,337.035a evaü sa cintayitvà tu bhagavàn madhusådanaþ 12,337.035c råpàõy anekàny asçjat pràdurbhàvabhavàya saþ 12,337.036a vàràhaü nàrasiühaü ca vàmanaü mànuùaü tathà 12,337.036c ebhir mayà nihantavyà durvinãtàþ suràrayaþ 12,337.037a atha bhåyo jagatsraùñà bhoþ÷abdenànunàdayan 12,337.037c sarasvatãm uccacàra tatra sàrasvato 'bhavat 12,337.038a apàntaratamà nàma suto vàksaübhavo vibhoþ 12,337.038c bhåtabhavyabhaviùyaj¤aþ satyavàdã dçóhavrataþ 12,337.039a tam uvàca nataü mårdhnà devànàm àdir avyayaþ 12,337.039c vedàkhyàne ÷rutiþ kàryà tvayà matimatàü vara 12,337.039e tasmàt kuru yathàj¤aptaü mayaitad vacanaü mune 12,337.040a tena bhinnàs tadà vedà manoþ svàyaübhuve 'ntare 12,337.040c tatas tutoùa bhagavàn haris tenàsya karmaõà 12,337.040e tapasà ca sutaptena yamena niyamena ca 12,337.041 ÷rãbhagavàn uvàca 12,337.041a manvantareùu putra tvam evaü lokapravartakaþ 12,337.041c bhaviùyasy acalo brahmann apradhçùya÷ ca nitya÷aþ 12,337.042a punas tiùye ca saüpràpte kuravo nàma bhàratàþ 12,337.042c bhaviùyanti mahàtmàno ràjànaþ prathità bhuvi 12,337.043a teùàü tvattaþ prasåtànàü kulabhedo bhaviùyati 12,337.043c parasparavinà÷àrthaü tvàm çte dvijasattama 12,337.044a tatràpy anekadhà vedàn bhetsyase tapasànvitaþ 12,337.044c kçùõe yuge ca saüpràpte kçùõavarõo bhaviùyasi 12,337.045a dharmàõàü vividhànàü ca kartà j¤ànakaras tathà 12,337.045c bhaviùyasi tapoyukto na ca ràgàd vimokùyase 12,337.046a vãtaràga÷ ca putras te paramàtmà bhaviùyati 12,337.046c mahe÷varaprasàdena naitad vacanam anyathà 12,337.047a yaü mànasaü vai pravadanti putraü; pitàmahasyottamabuddhiyuktam 12,337.047c vasiùñham agryaü tapaso nidhànaü; ya÷ càpi såryaü vyatiricya bhàti 12,337.048a tasyànvaye càpi tato maharùiþ; parà÷aro nàma mahàprabhàvaþ 12,337.048c pità sa te vedanidhir variùñho; mahàtapà vai tapaso nivàsaþ 12,337.048e kànãnagarbhaþ pitçkanyakàyàü; tasmàd çùes tvaü bhavità ca putraþ 12,337.049a bhåtabhavyabhaviùyàõàü chinnasarvàrthasaü÷ayaþ 12,337.049c ye hy atikràntakàþ pårvaü sahasrayugaparyayàþ 12,337.050a tàü÷ ca sarvàn mayoddiùñàn drakùyase tapasànvitaþ 12,337.050c punar drakùyasi cànekasahasrayugaparyayàn 12,337.051a anàdinidhanaü loke cakrahastaü ca màü mune 12,337.051c anudhyànàn mama mune naitad vacanam anyathà 12,337.051d*0904_01 bhaviùyati mahàsattva khyàti÷ càpy atulà tava 12,337.052a ÷anai÷caraþ såryaputro bhaviùyati manur mahàn 12,337.052c tasmin manvantare caiva saptarùigaõapårvakaþ 12,337.052e tvam eva bhavità vatsa matprasàdàn na saü÷ayaþ 12,337.052f*0905_01 yat kiü cid vidyate loke sarvaü tan madviceùñitam 12,337.052f*0905_02 anyo hy anyaü cintayati svacchandaü vidadhàmy aham 12,337.053 vyàsa uvàca 12,337.053a evaü sàrasvatam çùim apàntaratamaü tadà 12,337.053c uktvà vacanam ã÷ànaþ sàdhayasvety athàbravãt 12,337.054a so 'haü tasya prasàdena devasya harimedhasaþ 12,337.054c apàntaratamà nàma tato jàto ''j¤ayà hareþ 12,337.054e puna÷ ca jàto vikhyàto vasiùñhakulanandanaþ 12,337.055a tad etat kathitaü janma mayà pårvakam àtmanaþ 12,337.055c nàràyaõaprasàdena tathà nàràyaõàü÷ajam 12,337.056a mayà hi sumahat taptaü tapaþ paramadàruõam 12,337.056c purà matimatàü ÷reùñhàþ parameõa samàdhinà 12,337.057a etad vaþ kathitaü sarvaü yan màü pçcchatha putrakàþ 12,337.057c pårvajanma bhaviùyaü ca bhaktànàü snehato mayà 12,337.058 vai÷aüpàyana uvàca 12,337.058a eùa te kathitaþ pårvaü saübhavo 'smadguror nçpa 12,337.058c vyàsasyàkliùñamanaso yathà pçùñaþ punaþ ÷çõu 12,337.059a sàükhyaü yogaü pa¤caràtraü vedàþ pà÷upataü tathà 12,337.059c j¤ànàny etàni ràjarùe viddhi nànàmatàni vai 12,337.060a sàükhyasya vaktà kapilaþ paramarùiþ sa ucyate 12,337.060c hiraõyagarbho yogasya vettà nànyaþ puràtanaþ 12,337.061a apàntaratamà÷ caiva vedàcàryaþ sa ucyate 12,337.061c pràcãnagarbhaü tam çùiü pravadantãha ke cana 12,337.062a umàpatir bhåtapatiþ ÷rãkaõñho brahmaõaþ sutaþ 12,337.062c uktavàn idam avyagro j¤ànaü pà÷upataü ÷ivaþ 12,337.063a pa¤caràtrasya kçtsnasya vettà tu bhagavàn svayam 12,337.063c sarveùu ca nçpa÷reùñha j¤àneùv eteùu dç÷yate 12,337.064a yathàgamaü yathàj¤ànaü niùñhà nàràyaõaþ prabhuþ 12,337.064c na cainam evaü jànanti tamobhåtà vi÷àü pate 12,337.065a tam eva ÷àstrakartàraü pravadanti manãùiõaþ 12,337.065c niùñhàü nàràyaõam çùiü nànyo 'stãti ca vàdinaþ 12,337.066a niþsaü÷ayeùu sarveùu nityaü vasati vai hariþ 12,337.066c sasaü÷ayàn hetubalàn nàdhyàvasati màdhavaþ 12,337.067a pa¤caràtravido ye tu yathàkramaparà nçpa 12,337.067c ekàntabhàvopagatàs te hariü pravi÷anti vai 12,337.068a sàükhyaü ca yogaü ca sanàtane dve; vedà÷ ca sarve nikhilena ràjan 12,337.068c sarvaiþ samastair çùibhir nirukto; nàràyaõo vi÷vam idaü puràõam 12,337.069a ÷ubhà÷ubhaü karma samãritaü yat; pravartate sarvalokeùu kiü cit 12,337.069c tasmàd çùes tad bhavatãti vidyàd; divy antarikùe bhuvi càpsu càpi 12,338.001 janamejaya uvàca 12,338.001a bahavaþ puruùà brahmann utàho eka eva tu 12,338.001c ko hy atra puruùaþ ÷reùñhaþ ko và yonir ihocyate 12,338.002 vai÷aüpàyana uvàca 12,338.002a bahavaþ puruùà loke sàükhyayogavicàriõàm 12,338.002c naitad icchanti puruùam ekaü kurukulodvaha 12,338.003a bahånàü puruùàõàü ca yathaikà yonir ucyate 12,338.003c tathà taü puruùaü vi÷vaü vyàkhyàsyàmi guõàdhikam 12,338.004a namaskçtvà tu gurave vyàsàyàmitatejase 12,338.004c tapoyuktàya dàntàya vandyàya paramarùaye 12,338.005a idaü puruùasåktaü hi sarvavedeùu pàrthiva 12,338.005c çtaü satyaü ca vikhyàtam çùisiühena cintitam 12,338.006a utsargeõàpavàdena çùibhiþ kapilàdibhiþ 12,338.006c adhyàtmacintàm à÷ritya ÷àstràõy uktàni bhàrata 12,338.007a samàsatas tu yad vyàsaþ puruùaikatvam uktavàn 12,338.007c tat te 'haü saüpravakùyàmi prasàdàd amitaujasaþ 12,338.008a atràpy udàharantãmam itihàsaü puràtanam 12,338.008c brahmaõà saha saüvàdaü tryambakasya vi÷àü pate 12,338.009a kùãrodasya samudrasya madhye hàñakasaprabhaþ 12,338.009c vaijayanta iti khyàtaþ parvatapravaro nçpa 12,338.010a tatràdhyàtmagatiü deva ekàkã pravicintayan 12,338.010c vairàjasadane nityaü vaijayantaü niùevate 12,338.011a atha tatràsatas tasya caturvaktrasya dhãmataþ 12,338.011c lalàñaprabhavaþ putraþ ÷iva àgàd yadçcchayà 12,338.011e àkà÷enaiva yogã÷aþ purà trinayanaþ prabhuþ 12,338.012a tataþ khàn nipapàtà÷u dharaõãdharamårdhani 12,338.012c agrata÷ càbhavat prãto vavande càpi pàdayoþ 12,338.013a taü pàdayor nipatitaü dçùñvà savyena pàõinà 12,338.013c utthàpayàm àsa tadà prabhur ekaþ prajàpatiþ 12,338.014a uvàca cainaü bhagavàü÷ cirasyàgatam àtmajam 12,338.014c svàgataü te mahàbàho diùñyà pràpto 'si me 'ntikam 12,338.015a kaccit te ku÷alaü putra svàdhyàyatapasoþ sadà 12,338.015c nityam ugratapàs tvaü hi tataþ pçcchàmi te punaþ 12,338.016 rudra uvàca 12,338.016a tvatprasàdena bhagavan svàdhyàyatapasor mama 12,338.016c ku÷alaü càvyayaü caiva sarvasya jagatas tathà 12,338.017a ciradçùño hi bhagavàn vairàjasadane mayà 12,338.017c tato 'haü parvataü pràptas tv imaü tvatpàdasevitam 12,338.018a kautåhalaü càpi hi me ekàntagamanena te 12,338.018c naitat kàraõam alpaü hi bhaviùyati pitàmaha 12,338.019a kiü nu tat sadanaü ÷reùñhaü kùutpipàsàvivarjitam 12,338.019c suràsurair adhyuùitam çùibhi÷ càmitaprabhaiþ 12,338.020a gandharvair apsarobhi÷ ca satataü saüniùevitam 12,338.020c utsçjyemaü girivaram ekàkã pràptavàn asi 12,338.021 brahmovàca 12,338.021a vaijayanto girivaraþ satataü sevyate mayà 12,338.021c atraikàgreõa manasà puruùa÷ cintyate viràñ 12,338.022 rudra uvàca 12,338.022a bahavaþ puruùà brahmaüs tvayà sçùñàþ svayaübhuvà 12,338.022c sçjyante càpare brahman sa caikaþ puruùo viràñ 12,338.023a ko hy asau cintyate brahmaüs tvayà vai puruùottamaþ 12,338.023c etan me saü÷ayaü bråhi mahat kautåhalaü hi me 12,338.024 brahmovàca 12,338.024a bahavaþ puruùàþ putra ye tvayà samudàhçtàþ 12,338.024c evam etad atikràntaü draùñavyaü naivam ity api 12,338.024e àdhàraü tu pravakùyàmi ekasya puruùasya te 12,338.025a bahånàü puruùàõàü sa yathaikà yonir ucyate 12,338.025c tathà taü puruùaü vi÷vaü paramaü sumahattamam 12,338.025e nirguõaü nirguõà bhåtvà pravi÷anti sanàtanam 12,339.001 brahmovàca 12,339.001a ÷çõu putra yathà hy eùa puruùaþ ÷à÷vato 'vyayaþ 12,339.001c akùaya÷ càprameya÷ ca sarvaga÷ ca nirucyate 12,339.002a na sa ÷akyas tvayà draùñuü mayànyair vàpi sattama 12,339.002c saguõo nirguõo vi÷vo j¤ànadç÷yo hy asau smçtaþ 12,339.003a a÷arãraþ ÷arãreùu sarveùu nivasaty asau 12,339.003c vasann api ÷arãreùu na sa lipyati karmabhiþ 12,339.004a mamàntaràtmà tava ca ye cànye dehasaüj¤itàþ 12,339.004c sarveùàü sàkùibhåto 'sau na gràhyaþ kena cit kva cit 12,339.005a vi÷vamårdhà vi÷vabhujo vi÷vapàdàkùinàsikaþ 12,339.005c eka÷ carati kùetreùu svairacàrã yathàsukham 12,339.006a kùetràõi hi ÷arãràõi bãjàni ca ÷ubhà÷ubhe 12,339.006c tàni vetti sa yogàtmà tataþ kùetraj¤a ucyate 12,339.007a nàgatir na gatis tasya j¤eyà bhåtena kena cit 12,339.007c sàükhyena vidhinà caiva yogena ca yathàkramam 12,339.008a cintayàmi gatiü càsya na gatiü vedmi cottamàm 12,339.008c yathàj¤ànaü tu vakùyàmi puruùaü taü sanàtanam 12,339.009a tasyaikatvaü mahattvaü hi sa caikaþ puruùaþ smçtaþ 12,339.009c mahàpuruùa÷abdaü sa bibharty ekaþ sanàtanaþ 12,339.010a eko hutà÷o bahudhà samidhyate; ekaþ såryas tapasàü yonir ekà 12,339.010c eko vàyur bahudhà vàti loke; mahodadhi÷ càmbhasàü yonir ekaþ 12,339.010e puruùa÷ caiko nirguõo vi÷varåpas; taü nirguõaü puruùaü càvi÷anti 12,339.011a hitvà guõamayaü sarvaü karma hitvà ÷ubhà÷ubham 12,339.011c ubhe satyànçte tyaktvà evaü bhavati nirguõaþ 12,339.012a acintyaü càpi taü j¤àtvà bhàvasåkùmaü catuùñayam 12,339.012c vicared yo yatir yattaþ sa gacchet puruùaü prabhum 12,339.013a evaü hi paramàtmànaü ke cid icchanti paõóitàþ 12,339.013c ekàtmànaü tathàtmànam apare 'dhyàtmacintakàþ 12,339.014a tatra yaþ paramàtmà hi sa nityaü nirguõaþ smçtaþ 12,339.014c sa hi nàràyaõo j¤eyaþ sarvàtmà puruùo hi saþ 12,339.014e na lipyate phalai÷ càpi padmapatram ivàmbhasà 12,339.015a karmàtmà tv aparo yo 'sau mokùabandhaiþ sa yujyate 12,339.015c sasaptada÷akenàpi rà÷inà yujyate hi saþ 12,339.015e evaü bahuvidhaþ proktaþ puruùas te yathàkramam 12,339.016a yat tat kçtsnaü lokatantrasya dhàma; vedyaü paraü bodhanãyaü saboddhç 12,339.016c mantà mantavyaü prà÷ità prà÷itavyaü; ghràtà ghreyaü spar÷ità spar÷anãyam 12,339.017a draùñà draùñavyaü ÷ràvità ÷ràvaõãyaü; j¤àtà j¤eyaü saguõaü nirguõaü ca 12,339.017c yad vai proktaü guõasàmyaü pradhànaü; nityaü caitac chà÷vataü càvyayaü ca 12,339.018a yad vai såte dhàtur àdyaü nidhànaü; tad vai vipràþ pravadante 'niruddham 12,339.018c yad vai loke vaidikaü karma sàdhu; à÷ãryuktaü tad dhi tasyopabhojyam 12,339.019a devàþ sarve munayaþ sàdhu dàntàs; taü pràg yaj¤air yaj¤abhàgaü yajante 12,339.019c ahaü brahmà àdya ã÷aþ prajànàü; tasmàj jàtas tvaü ca mattaþ prasåtaþ 12,339.019e matto jagaj jaïgamaü sthàvaraü ca; sarve vedàþ sarahasyà hi putra 12,339.020a caturvibhaktaþ puruùaþ sa krãóati yathecchati 12,339.020c evaü sa eva bhagavठj¤ànena pratibodhitaþ 12,339.021a etat te kathitaü putra yathàvad anupçcchataþ 12,339.021c sàükhyaj¤àne tathà yoge yathàvad anuvarõitam 12,340.001 yudhiùñhira uvàca 12,340.001a dharmàþ pitàmahenoktà mokùadharmà÷ritàþ ÷ubhàþ 12,340.001c dharmam à÷ramiõàü ÷reùñhaü vaktum arhati me bhavàn 12,340.002 bhãùma uvàca 12,340.002a sarvatra vihito dharmaþ svargyaþ satyaphalodayaþ 12,340.002c bahudvàrasya dharmasya nehàsti viphalà kriyà 12,340.003a yasmin yasmiüs tu viùaye yo yo yàti vini÷cayam 12,340.003c sa tam evàbhijànàti nànyaü bharatasattama 12,340.004a api ca tvaü naravyàghra ÷rotum arhasi me kathàm 12,340.004c purà ÷akrasya kathitàü nàradena surarùiõà 12,340.005a surarùir nàrado ràjan siddhas trailokyasaümataþ 12,340.005c paryeti krama÷o lokàn vàyur avyàhato yathà 12,340.006a sa kadà cin maheùvàsa devaràjàlayaü gataþ 12,340.006c satkçta÷ ca mahendreõa pratyàsannagato 'bhavat 12,340.007a taü kçtakùaõam àsãnaü paryapçcchac chacãpatiþ 12,340.007c brahmarùe kiü cid à÷caryam asti dçùñaü tvayànagha 12,340.008a yathà tvam api viprarùe trailokyaü sacaràcaram 12,340.008c jàtakautåhalo nityaü siddha÷ carasi sàkùivat 12,340.009a na hy asty aviditaü loke devarùe tava kiü cana 12,340.009c ÷rutaü vàpy anubhåtaü và dçùñaü và kathayasva me 12,340.010a tasmai ràjan surendràya nàrado vadatàü varaþ 12,340.010c àsãnàyopapannàya proktavàn vipulàü kathàm 12,340.011a yathà yena ca kalpena sa tasmai dvijasattamaþ 12,340.011c kathàü kathitavàn pçùñas tathà tvam api me ÷çõu 12,341.001 bhãùma uvàca 12,341.001a àsãt kila kuru÷reùñha mahàpadme purottame 12,341.001c gaïgàyà dakùiõe tãre ka÷ cid vipraþ samàhitaþ 12,341.002a saumyaþ somànvaye vede gatàdhvà chinnasaü÷ayaþ 12,341.002c dharmanityo jitakrodho nityatçpto jitendriyaþ 12,341.003a ahiüsànirato nityaü satyaþ sajjanasaümataþ 12,341.003c nyàyapràptena vittena svena ÷ãlena cànvitaþ 12,341.004a j¤àtisaübandhivipule mitràpà÷rayasaümate 12,341.004c kule mahati vikhyàte vi÷iùñàü vçttim àsthitaþ 12,341.005a sa putràn bahulàn dçùñvà vipule karmaõi sthitaþ 12,341.005c kuladharmà÷rito ràjan dharmacaryàparo 'bhavat 12,341.006a tataþ sa dharmaü vedoktaü yathà÷àstroktam eva ca 12,341.006c ÷iùñàcãrõaü ca dharmaü ca trividhaü cintya cetasà 12,341.007a kiü nu me syàc chubhaü kçtvà kiü kùamaü kiü paràyaõam 12,341.007c ity evaü khidyate nityaü na ca yàti vini÷cayam 12,341.008a tasyaivaü khidyamànasya dharmaü paramam àsthitaþ 12,341.008c kadà cid atithiþ pràpto bràhmaõaþ susamàhitaþ 12,341.009a sa tasmai satkriyàü cakre kriyàyuktena hetunà 12,341.009c vi÷ràntaü cainam àsãnam idaü vacanam abravãt 12,342.001 bràhmaõa uvàca 12,342.001a samutpannàbhidhàno 'smi vàïmàdhuryeõa te 'nagha 12,342.001c mitratàm abhipannas tvàü kiü cid vakùyàmi tac chçõu 12,342.002a gçhasthadharmaü viprendra kçtvà putragataü tv aham 12,342.002c dharmaü paramakaü kuryàü ko hi màrgo bhaved dvija 12,342.003a aham àtmànam àtmastham eka evàtmani sthitaþ 12,342.003c kartuü kàïkùàmi necchàmi baddhaþ sàdhàraõair guõaiþ 12,342.004a yàvad evànatãtaü me vayaþ putraphalà÷ritam 12,342.004c tàvad icchàmi pàtheyam àdàtuü pàralaukikam 12,342.005a asmin hi lokasaütàne paraü pàram abhãpsataþ 12,342.005c utpannà me matir iyaü kuto dharmamayaþ plavaþ 12,342.006a samuhyamànàni ni÷amya loke; niryàtyamànàni ca sàttvikàni 12,342.006c dçùñvà ca dharmadhvajaketumàlàü; prakãryamàõàm upari prajànàm 12,342.007a na me mano rajyati bhogakàle; dçùñvà yatãn pràrthayataþ paratra 12,342.007c tenàtithe buddhibalà÷rayeõa; dharmàrthatattve viniyuïkùva màü tvam 12,342.008 bhãùma uvàca 12,342.008a so 'tithir vacanaü tasya ÷rutvà dharmàbhilàùiõaþ 12,342.008c provàca vacanaü ÷lakùõaü pràj¤o madhurayà girà 12,342.009a aham apy atra muhyàmi mamàpy eùa manorathaþ 12,342.009c na ca saüni÷cayaü yàmi bahudvàre triviùñape 12,342.010a ke cin mokùaü pra÷aüsanti ke cid yaj¤aphalaü dvijàþ 12,342.010c vànaprasthà÷ramaü ke cid gàrhasthyaü ke cid à÷ritàþ 12,342.011a ràjadharmà÷rayaü ke cit ke cid àtmaphalà÷rayam 12,342.011c gurucaryà÷rayaü ke cit ke cid vàkyaü yam à÷rayam 12,342.012a màtaraü pitaraü ke cic chu÷råùanto divaü gatàþ 12,342.012c ahiüsayà pare svargaü satyena ca tathà pare 12,342.013a àhave 'bhimukhàþ ke cin nihatàþ svid divaü gatàþ 12,342.013c ke cid u¤chavrataiþ siddhàþ svargamàrgasamà÷ritàþ 12,342.014a ke cid adhyayane yuktà vedavrataparàþ ÷ubhàþ 12,342.014c buddhimanto gatàþ svargaü tuùñàtmàno jitendriyàþ 12,342.015a àrjavenàpare yuktà nihatànàrjavair janaiþ 12,342.015c çjavo nàkapçùñhe vai ÷uddhàtmànaþ pratiùñhitàþ 12,342.016a evaü bahuvidhair loke dharmadvàrair anàvçtaiþ 12,342.016c mamàpi matir àvignà meghalekheva vàyunà 12,343.001 atithir uvàca 12,343.001a upade÷aü tu te vipra kariùye 'haü yathàgamam 12,343.001c guruõà me yathàkhyàtam arthatas tac ca me ÷çõu 12,343.001d*0906_01 tathaitàm eva guruõà yathàkhyàtaü gatàrthataþ 12,343.002a yatra pårvàbhisargeõa dharmacakraü pravartitam 12,343.002c naimiùe gomatãtãre tatra nàgàhvayaü puram 12,343.003a samagrais trida÷ais tatra iùñam àsãd dvijarùabha 12,343.003c yatrendràtikramaü cakre màndhàtà ràjasattamaþ 12,343.004a kçtàdhivàso dharmàtmà tatra cakùuþ÷ravà mahàn 12,343.004c padmanàbho mahàbhàgaþ padma ity eva vi÷rutaþ 12,343.005a sa vàcà karmaõà caiva manasà ca dvijarùabha 12,343.005c prasàdayati bhåtàni trividhe vartmani sthitaþ 12,343.006a sàmnà dànena bhedena daõóeneti caturvidham 12,343.006c viùamasthaü janaü svaü ca cakùurdhyànena rakùati 12,343.007a tam abhikramya vidhinà praùñum arhasi kàïkùitam 12,343.007c sa te paramakaü dharmaü namithyà dar÷ayiùyati 12,343.008a sa hi sarvàtithir nàgo buddhi÷àstravi÷àradaþ 12,343.008c guõair anavamair yuktaþ samastair àbhikàmikaiþ 12,343.009a prakçtyà nityasalilo nityam adhyayane rataþ 12,343.009c tapodamàbhyàü saüyukto vçttenànavareõa ca 12,343.010a yajvà dànaruciþ kùànto vçtte ca parame sthitaþ 12,343.010c satyavàg anasåyu÷ ca ÷ãlavàn abhisaü÷ritaþ 12,343.011a ÷eùànnabhoktà vacanànukålo; hitàrjavotkçùñakçtàkçtaj¤aþ 12,343.011c avairakçd bhåtahite niyukto; gaïgàhradàmbho 'bhijanopapannaþ 12,344.001 bràhmaõa uvàca 12,344.001a atibhàrodyatasyaiva bhàràpanayanaü mahat 12,344.001c parà÷vàsakaraü vàkyam idaü me bhavataþ ÷rutam 12,344.002a adhvaklàntasya ÷ayanaü sthànaklàntasya càsanam 12,344.002c tçùitasya ca pànãyaü kùudhàrtasya ca bhojanam 12,344.003a ãpsitasyeva saüpràptir annasya samaye 'titheþ 12,344.003c eùitasyàtmanaþ kàle vçddhasyeva suto yathà 12,344.004a manasà cintitasyeva prãtisnigdhasya dar÷anam 12,344.004c prahràdayati màü vàkyaü bhavatà yad udãritam 12,344.005a dattacakùur ivàkà÷e pa÷yàmi vimç÷àmi ca 12,344.005c praj¤ànavacanàd yo 'yam upade÷o hi me kçtaþ 12,344.005e bàóham evaü kariùyàmi yathà màü bhàùate bhavàn 12,344.006a ihemàü rajanãü sàdho nivasasva mayà saha 12,344.006c prabhàte yàsyati bhavàn paryà÷vastaþ sukhoùitaþ 12,344.006e asau hi bhagavàn såryo mandara÷mir avàïmukhaþ 12,344.007 bhãùma uvàca 12,344.007a tatas tena kçtàtithyaþ so 'tithiþ ÷atrusådana 12,344.007c uvàsa kila tàü ràtriü saha tena dvijena vai 12,344.008a tat tac ca dharmasaüyuktaü tayoþ kathayatos tadà 12,344.008c vyatãtà sà ni÷à kçtsnà sukhena divasopamà 12,344.008d*0907_01 tasya bràhmaõavaryasya atithe÷ càpi bhàrata 12,344.009a tataþ prabhàtasamaye so 'tithis tena påjitaþ 12,344.009c bràhmaõena yathà÷aktyà svakàryam abhikàïkùatà 12,344.010a tataþ sa vipraþ kçtadharmani÷cayaþ; kçtàbhyanuj¤aþ svajanena dharmavit 12,344.010c yathopadiùñaü bhujagendrasaü÷rayaü; jagàma kàle sukçtaikani÷cayaþ 12,345.001 bhãùma uvàca 12,345.001a sa vanàni vicitràõi tãrthàni ca saràüsi ca 12,345.001c abhigacchan krameõa sma kaü cin munim upasthitaþ 12,345.002a taü sa tena yathoddiùñaü nàgaü vipreõa bràhmaõaþ 12,345.002c paryapçcchad yathànyàyaü ÷rutvaiva ca jagàma saþ 12,345.003a so 'bhigamya yathàkhyàtaü nàgàyatanam arthavit 12,345.003c proktavàn aham asmãti bhoþ÷abdàlaükçtaü vacaþ 12,345.004a tatas tasya vacaþ ÷rutvà råpiõã dharmavatsalà 12,345.004c dar÷ayàm àsa taü vipraü nàgapatnã pativratà 12,345.005a sà tasmai vidhivat påjàü cakre dharmaparàyaõà 12,345.005c svàgatenàgataü kçtvà kiü karomãti càbravãt 12,345.006 bràhmaõa uvàca 12,345.006a vi÷rànto 'bhyarcita÷ càsmi bhavatyà ÷lakùõayà girà 12,345.006c draùñum icchàmi bhavati taü devaü nàgam uttamam 12,345.007a etad dhi paramaü kàryam etan me phalam ãpsitam 12,345.007c anenàrthena càsmy adya saüpràptaþ pannagàlayam 12,345.008 nàgabhàryovàca 12,345.008a àrya såryarathaü voóhuü gato 'sau màsacàrikaþ 12,345.008c saptàùñabhir dinair vipra dar÷ayiùyaty asaü÷ayam 12,345.009a etad viditam àryasya vivàsakaraõaü mama 12,345.009c bhartur bhavatu kiü cànyat kriyatàü tad vadasva me 12,345.010 bràhmaõa uvàca 12,345.010a anena ni÷cayenàhaü sàdhvi saüpràptavàn iha 12,345.010c pratãkùann àgamaü devi vatsyàmy asmin mahàvane 12,345.011a saüpràptasyaiva càvyagram àvedyo 'ham ihàgataþ 12,345.011c mamàbhigamanaü pràpto vàcya÷ ca vacanaü tvayà 12,345.012a aham apy atra vatsyàmi gomatyàþ puline ÷ubhe 12,345.012c kàlaü parimitàhàro yathoktaü paripàlayan 12,345.013 bhãùma uvàca 12,345.013a tataþ sa vipras tàü nàgãü samàdhàya punaþ punaþ 12,345.013c tad eva pulinaü nadyàþ prayayau bràhmaõarùabhaþ 12,346.001 bhãùma uvàca 12,346.001a atha tena nara÷reùñha bràhmaõena tapasvinà 12,346.001c niràhàreõa vasatà duþkhitàs te bhujaügamàþ 12,346.002a sarve saübhåya sahitàs tasya nàgasya bàndhavàþ 12,346.002c bhràtaras tanayà bhàryà yayus taü bràhmaõaü prati 12,346.003a te 'pa÷yan puline taü vai vivikte niyatavratam 12,346.003c samàsãnaü niràhàraü dvijaü japyaparàyaõam 12,346.004a te sarve samabhikramya vipram abhyarcya càsakçt 12,346.004c åcur vàkyam asaüdigdham àtitheyasya bàndhavàþ 12,346.005a ùaùñho hi divasas te 'dya pràptasyeha tapodhana 12,346.005c na càbhilaùase kiü cid àhàraü dharmavatsala 12,346.006a asmàn abhigata÷ càsi vayaü ca tvàm upasthitàþ 12,346.006c kàryaü càtithyam asmàbhir vayaü sarve kuñumbinaþ 12,346.007a målaü phalaü và parõaü và payo và dvijasattama 12,346.007c àhàrahetor annaü và bhoktum arhasi bràhmaõa 12,346.008a tyaktàhàreõa bhavatà vane nivasatà satà 12,346.008c bàlavçddham idaü sarvaü pãóyate dharmasaükañàt 12,346.008d*0908_01 anugrahàrtham asmàkam àhàraü kartum arhasi 12,346.008d*0908_02 ana÷nati tvayi brahman gacchema narakaü vayam 12,346.009a na hi no bhråõahà ka÷ cid ràjàpathyo 'nçto 'pi và 12,346.009c pårvà÷ã và kule hy asmin devatàtithibandhuùu 12,346.010 bràhmaõa uvàca 12,346.010a upade÷ena yuùmàkam àhàro 'yaü mayà vçtaþ 12,346.010c dvirånaü da÷aràtraü vai nàgasyàgamanaü prati 12,346.011a yady aùñaràtre niryàte nàgamiùyati pannagaþ 12,346.011c tadàhàraü kariùyàmi tannimittam idaü vratam 12,346.012a kartavyo na ca saütàpo gamyatàü ca yathàgatam 12,346.012c tannimittaü vrataü mahyaü naitad bhettum ihàrhatha 12,346.013 bhãùma uvàca 12,346.013a tena te samanuj¤àtà bràhmaõena bhujaügamàþ 12,346.013c svam eva bhavanaü jagmur akçtàrthà nararùabha 12,347.001 bhãùma uvàca 12,347.001a atha kàle bahutithe pårõe pràpto bhujaügamaþ 12,347.001c dattàbhyanuj¤aþ svaü ve÷ma kçtakarmà vivasvataþ 12,347.002a taü bhàryà samabhikràmat pàda÷aucàdibhir guõaiþ 12,347.002c upapannàü ca tàü sàdhvãü pannagaþ paryapçcchata 12,347.003a api tvam asi kalyàõi devatàtithipåjane 12,347.003c pårvam uktena vidhinà yuktà yuktena matsamam 12,347.004a na khalv asy akçtàrthena strãbuddhyà màrdavãkçtà 12,347.004c madviyogena su÷roõi viyuktà dharmasetunà 12,347.005 nàgabhàryovàca 12,347.005a ÷iùyàõàü guru÷u÷råùà vipràõàü vedapàraõam 12,347.005c bhçtyànàü svàmivacanaü ràj¤àü lokànupàlanam 12,347.006a sarvabhåtaparitràõaü kùatradharma ihocyate 12,347.006c vai÷yànàü yaj¤asaüvçttir àtitheyasamanvità 12,347.007a viprakùatriyavai÷yànàü ÷u÷råùà ÷ådrakarma tat 12,347.007c gçhasthadharmo nàgendra sarvabhåtahitaiùità 12,347.008a niyatàhàratà nityaü vratacaryà yathàkramam 12,347.008c dharmo hi dharmasaübandhàd indriyàõàü vi÷eùaõam 12,347.009a ahaü kasya kuto vàhaü kaþ ko me ha bhaved iti 12,347.009c prayojanamatir nityam evaü mokùà÷ramã bhavet 12,347.010a pativratàtvaü bhàryàyàþ paramo dharma ucyate 12,347.010c tavopade÷àn nàgendra tac ca tattvena vedmi vai 12,347.011a sàhaü dharmaü vijànantã dharmanitye tvayi sthite 12,347.011c satpathaü katham utsçjya yàsyàmi viùame pathi 12,347.012a devatànàü mahàbhàga dharmacaryà na hãyate 12,347.012c atithãnàü ca satkàre nityayuktàsmy atandrità 12,347.013a saptàùñadivasàs tv adya viprasyehàgatasya vai 12,347.013c sa ca kàryaü na me khyàti dar÷anaü tava kàïkùati 12,347.014a gomatyàs tv eùa puline tvaddar÷anasamutsukaþ 12,347.014c àsãno ''vartayan brahma bràhmaõaþ saü÷itavrataþ 12,347.014d*0909_01 tapodhyànaparo nityaü satyasaüdho jitendriyaþ 12,347.015a ahaü tv anena nàgendra sàmapårvaü samàhità 12,347.015c prasthàpyo matsakà÷aü sa saüpràpto bhujagottamaþ 12,347.016a etac chrutvà mahàpràj¤a tatra gantuü tvam arhasi 12,347.016c dàtum arhasi và tasya dar÷anaü dar÷ana÷ravaþ 12,348.001 nàga uvàca 12,348.001a atha bràhmaõaråpeõa kaü taü samanupa÷yasi 12,348.001c mànuùaü kevalaü vipraü devaü vàtha ÷ucismite 12,348.002a ko hi màü mànuùaþ ÷akto draùñukàmo ya÷asvini 12,348.002c saüdar÷anarucir vàkyam àj¤àpårvaü vadiùyati 12,348.003a suràsuragaõànàü ca devarùãõàü ca bhàmini 12,348.003c nanu nàgà mahàvãryàþ sauraseyàs tarasvinaþ 12,348.004a vandanãyà÷ ca varadà vayam apy anuyàyinaþ 12,348.004c manuùyàõàü vi÷eùeõa dhanàdhyakùà iti ÷rutiþ 12,348.005 nàgabhàryovàca 12,348.005a àrjavenàbhijànàmi nàsau devo 'nilà÷ana 12,348.005c ekaü tv asya vijànàmi bhaktimàn atiroùaõaþ 12,348.005d*0910_01 dvijànàm iha bhaktaþ sa kàlavit kaliroùaõaþ 12,348.005d*0911_01 saükalpavihitaü tv arthaü pårayitvànilà÷ana 12,348.005d*0911_02 arthinàü paramaü lokaü ya÷a÷ càgryaü sama÷nute 12,348.005d*0912_01 pràrthitàrthàbhihantà te mà bhåt ka÷ cit kule 'nagha 12,348.005d*0912_02 sàmarthye sati nàgendra narake sa hi majjati 12,348.006a sa hi kàryàntaràkàïkùã jalepsuþ stokako yathà 12,348.006c varùaü varùapriyaþ pakùã dar÷anaü tava kàïkùati 12,348.007a na hi tvà daivataü kiü cid vivignaü pratipàlayet 12,348.007c tulye hy abhijane jàto na ka÷ cit paryupàsate 12,348.008a tad roùaü sahajaü tyaktvà tvam enaü draùñum arhasi 12,348.008c à÷àchedena tasyàdya nàtmànaü dagdhum arhasi 12,348.009a à÷ayà tv abhipannànàm akçtvà÷rupramàrjanam 12,348.009c ràjà và ràjaputro và bhråõahatyaiva yujyate 12,348.010a maunàj j¤ànaphalàvàptir dànena ca ya÷o mahat 12,348.010c vàgmitvaü satyavàkyena paratra ca mahãyate 12,348.011a bhåmipradànena gatiü labhaty à÷ramasaümitàm 12,348.011c naùñasyàrthasya saüpràptiü kçtvà phalam upà÷nute 12,348.012a abhipretàm asaükliùñàü kçtvàkàmavatãü kriyàm 12,348.012c na yàti nirayaü ka÷ cid iti dharmavido viduþ 12,348.013 nàga uvàca 12,348.013a abhimànena màno me jàtidoùeõa vai mahàn 12,348.013c roùaþ saükalpajaþ sàdhvi dagdho vàcàgninà tvayà 12,348.014a na ca roùàd ahaü sàdhvi pa÷yeyam adhikaü tamaþ 12,348.014c yasya vaktavyatàü yànti vi÷eùeõa bhujaügamàþ 12,348.015a doùasya hi va÷aü gatvà da÷agrãvaþ pratàpavàn 12,348.015c tathà ÷akrapratispardhã hato ràmeõa saüyuge 12,348.016a antaþpuragataü vatsaü ÷rutvà ràmeõa nirhçtam 12,348.016c dharùaõàd roùasaüvignàþ kàrtavãryasutà hatàþ 12,348.017a jàmadagnyena ràmeõa sahasranayanopamaþ 12,348.017c saüyuge nihato roùàt kàrtavãryo mahàbalaþ 12,348.017d*0913_01 tathà ÷akrapratispardhã roùasya va÷am àgataþ 12,348.017d*0913_02 màndhàtà nihato yuddhe lavaõeneha rakùasà 12,348.018a tad eùa tapasàü ÷atruþ ÷reyasa÷ ca nipàtanaþ 12,348.018c nigçhãto mayà roùaþ ÷rutvaiva vacanaü tava 12,348.019a àtmànaü ca vi÷eùeõa pra÷aüsàmy anapàyini 12,348.019c yasya me tvaü vi÷àlàkùi bhàryà sarvaguõànvità 12,348.020a eùa tatraiva gacchàmi yatra tiùñhaty asau dvijaþ 12,348.020c sarvathà coktavàn vàkyaü nàkçtàrthaþ prayàsyati 12,349.001 bhãùma uvàca 12,349.001a sa pannagapatis tatra prayayau bràhmaõaü prati 12,349.001c tam eva manasà dhyàyan kàryavattàü vicàrayan 12,349.002a tam abhikramya nàgendro matimàn sa nare÷vara 12,349.002c provàca madhuraü vàkyaü prakçtyà dharmavatsalaþ 12,349.003a bho bho kùàmyàbhibhàùe tvàü na roùaü kartum arhasi 12,349.003c iha tvam abhisaüpràptaþ kasyàrthe kiü prayojanam 12,349.004a àbhimukhyàd abhikramya snehàt pçcchàmi te dvija 12,349.004c vivikte gomatãtãre kiü và tvaü paryupàsase 12,349.005 bràhmaõa uvàca 12,349.005a dharmàraõyaü hi màü viddhi nàgaü draùñum ihàgatam 12,349.005c padmanàbhaü dvija÷reùñhaü tatra me kàryam àhitam 12,349.006a tasya càham asàünidhyaü ÷rutavàn asmi taü gatam 12,349.006c svajanaü taü pratãkùàmi parjanyam iva karùakaþ 12,349.007a tasya càkle÷akaraõaü svastikàrasamàhitam 12,349.007c vartayàmy ayutaü brahma yogayukto niràmayaþ 12,349.008 nàga uvàca 12,349.008a aho kalyàõavçttas tvaü sàdhu sajjanavatsalaþ 12,349.008c ÷ravàóhyas tvaü mahàbhàga paraü snehena pa÷yasi 12,349.009a ahaü sa nàgo viprarùe yathà màü vindate bhavàn 12,349.009c àj¤àpaya yathà svairaü kiü karomi priyaü tava 12,349.010a bhavantaü svajanàd asmi saüpràptaü ÷rutavàn iha 12,349.010c atas tvàü svayam evàhaü draùñum abhyàgato dvija 12,349.011a saüpràpta÷ ca bhavàn adya kçtàrthaþ pratiyàsyati 12,349.011c visrabdho màü dvija÷reùñha viùaye yoktum arhasi 12,349.012a vayaü hi bhavatà sarve guõakrãtà vi÷eùataþ 12,349.012c yas tvam àtmahitaü tyaktvà màm evehànurudhyase 12,349.013 bràhmaõa uvàca 12,349.013a àgato 'haü mahàbhàga tava dar÷analàlasaþ 12,349.013c kaü cid artham anarthaj¤aþ praùñukàmo bhujaügama 12,349.014a aham àtmànam àtmastho màrgamàõo ''tmano hitam 12,349.014c vàsàrthinaü mahàpràj¤a balavantam upàsmi ha 12,349.015a prakà÷itas tvaü svaguõair ya÷ogarbhagabhastibhiþ 12,349.015c ÷a÷àïkakarasaüspar÷air hçdyair àtmaprakà÷itaiþ 12,349.016a tasya me pra÷nam utpannaü chindhi tvam anilà÷ana 12,349.016c pa÷càt kàryaü vadiùyàmi ÷rotum arhati me bhavàn 12,350.001 bràhmaõa uvàca 12,350.001a vivasvato gacchati paryayeõa; voóhuü bhavàüs taü ratham ekacakram 12,350.001c à÷caryabhåtaü yadi tatra kiü cid; dçùñaü tvayà ÷aüsitum arhasi tvam 12,350.002 nàga uvàca 12,350.002*0914_01 à÷caryàõàm anekànàü pratiùñhà bhagavàn raviþ 12,350.002*0914_02 yato bhåtàþ pravartante sarve trailokyasaümatàþ 12,350.002a yasya ra÷misahasreùu ÷àkhàsv iva vihaügamàþ 12,350.002c vasanty à÷ritya munayaþ saüsiddhà daivataiþ saha 12,350.003a yato vàyur viniþsçtya såryara÷myà÷rito mahàn 12,350.003c vijçmbhaty ambare vipra kim à÷caryataraü tataþ 12,350.003d*0915_01 vibhajyatàü tu viprarùe prajànàü hitakàmyayà 12,350.003d*0915_02 toyaü sçjati varùàsu kim à÷caryam ataþ param 12,350.003d*0915_03 yasya maõóalamadhyastho mahàtmà paramatviùà 12,350.003d*0915_04 dãptaþ samãkùate lokàn kim à÷caryam ataþ param 12,350.003d*0916_01 ÷akracàpàïkitaghañaiþ yaþ sa vàrighañodaraiþ 12,350.004a ÷ukro nàmàsitaþ pàdo yasya vàridharo 'mbare 12,350.004c toyaü sçjati varùàsu kim à÷caryam ataþ param 12,350.005a yo 'ùñamàsàüs tu ÷ucinà kiraõenojjhitaü payaþ 12,350.005c paryàdatte punaþ kàle kim à÷caryam ataþ param 12,350.006a yasya tejovi÷eùeùu nityam àtmà pratiùñhitaþ 12,350.006c yato bãjaü mahã ceyaü dhàryate sacaràcaram 12,350.007a yatra devo mahàbàhuþ ÷à÷vataþ paramo 'kùaraþ 12,350.007c anàdinidhano vipra kim à÷caryam ataþ param 12,350.007d*0917_01 devo mantramayo 'nàdiþ kàlàtmà tejasàü nidhiþ 12,350.007d*0917_02 jaganmayasya kùetraj¤aþ kim à÷caryataraü tataþ 12,350.008a à÷caryàõàm ivà÷caryam idam ekaü tu me ÷çõu 12,350.008c vimale yan mayà dçùñam ambare såryasaü÷rayàt 12,350.009a purà madhyàhnasamaye lokàüs tapati bhàskare 12,350.009c pratyàdityapratãkà÷aþ sarvataþ pratyadç÷yata 12,350.010a sa lokàüs tejasà sarvàn svabhàsà nirvibhàsayan 12,350.010c àdityàbhimukho 'bhyeti gaganaü pàñayann iva 12,350.011a hutàhutir iva jyotir vyàpya tejomarãcibhiþ 12,350.011c anirde÷yena råpeõa dvitãya iva bhàskaraþ 12,350.012a tasyàbhigamanapràptau hasto datto vivasvatà 12,350.012c tenàpi dakùiõo hasto dattaþ pratyarcanàrthinà 12,350.013a tato bhittvaiva gaganaü praviùño ravimaõóalam 12,350.013c ekãbhåtaü ca tat tejaþ kùaõenàdityatàü gatam 12,350.014a tatra naþ saü÷ayo jàtas tayos tejaþsamàgame 12,350.014c anayoþ ko bhavet såryo rathastho yo 'yam àgataþ 12,350.015a te vayaü jàtasaüdehàþ paryapçcchàmahe ravim 12,350.015c ka eùa divam àkramya gataþ sårya ivàparaþ 12,351.001 sårya uvàca 12,351.001a naiùa devo 'nilasakho nàsuro na ca pannagaþ 12,351.001c u¤chavçttivrate siddho munir eùa divaü gataþ 12,351.002a eùa målaphalàhàraþ ÷ãrõaparõà÷anas tathà 12,351.002c abbhakùo vàyubhakùa÷ ca àsãd vipraþ samàhitaþ 12,351.003a çca÷ cànena vipreõa saühitàntarabhiùñutàþ 12,351.003c svargadvàrakçtodyogo yenàsau tridivaü gataþ 12,351.004a asannadhãranàkàïkùã nityam u¤cha÷ilà÷anaþ 12,351.004c sarvabhåtahite yukta eùa vipro bhujaügama 12,351.004d*0918_01 eùa svena prabhàvena saüpràpto nirmalàü gatim 12,351.004d*0918_02 sukçtenàsya yatnena spçhayante bhavadvidhàþ 12,351.005a na hi devà na gandharvà nàsurà na ca pannagàþ 12,351.005c prabhavantãha bhåtànàü pràptànàü paramàü gatim 12,351.006 nàga uvàca 12,351.006a etad evaüvidhaü dçùñam à÷caryaü tatra me dvija 12,351.006c saüsiddho mànuùaþ kàyo yo 'sau siddhagatiü gataþ 12,351.006e såryeõa sahito brahman pçthivãü parivartate 12,352.001 bràhmaõa uvàca 12,352.001a à÷caryaü nàtra saüdehaþ suprãto 'smi bhujaügama 12,352.001c anvarthopagatair vàkyaiþ panthànaü càsmi dar÷itaþ 12,352.002a svasti te 'stu gamiùyàmi sàdho bhujagasattama 12,352.002c smaraõãyo 'smi bhavatà saüpreùaõaniyojanaiþ 12,352.003 nàga uvàca 12,352.003a anuktvà madgataü kàryaü kvedànãü prasthito bhavàn 12,352.003c ucyatàü dvija yat kàryaü yadarthaü tvam ihàgataþ 12,352.004a uktànukte kçte kàrye màm àmantrya dvijarùabha 12,352.004c mayà pratyabhyanuj¤àtas tato yàsyasi bràhmaõa 12,352.005a na hi màü kevalaü dçùñvà tyaktvà praõayavàn iha 12,352.005c gantum arhasi viprarùe vçkùamålagato yathà 12,352.006a tvayi càhaü dvija÷reùñha bhavàn mayi na saü÷ayaþ 12,352.006c loko 'yaü bhavataþ sarvaþ kà cintà mayi te 'nagha 12,352.007 bràhmaõa uvàca 12,352.007a evam etan mahàpràj¤a vij¤àtàrtha bhujaügama 12,352.007c nàtiriktàs tvayà devàþ sarvathaiva yathàtatham 12,352.008a ya evàhaü sa eva tvam evam etad bhujaügama 12,352.008c ahaü bhavàü÷ ca bhåtàni sarve sarvatragàþ sadà 12,352.009a àsãt tu me bhogapate saü÷ayaþ puõyasaücaye 12,352.009c so 'ham u¤chavrataü sàdho cariùyàmy arthadar÷anam 12,352.010a eùa me ni÷cayaþ sàdho kçtaþ kàraõavattaraþ 12,352.010c àmantrayàmi bhadraü te kçtàrtho 'smi bhujaügama 12,353.001 bhãùma uvàca 12,353.001a sa càmantryoraga÷reùñhaü bràhmaõaþ kçtani÷cayaþ 12,353.001c dãkùàkàïkùã tadà ràjaü÷ cyavanaü bhàrgavaü ÷ritaþ 12,353.002a sa tena kçtasaüskàro dharmam evopatasthivàn 12,353.002c tathaiva ca kathàm etàü ràjan kathitavàüs tadà 12,353.003a bhàrgaveõàpi ràjendra janakasya nive÷ane 12,353.003c kathaiùà kathità puõyà nàradàya mahàtmane 12,353.004a nàradenàpi ràjendra devendrasya nive÷ane 12,353.004c kathità bharata÷reùñha pçùñenàkliùñakarmaõà 12,353.005a devaràjena ca purà kathaiùà kathità ÷ubhà 12,353.005c samastebhyaþ pra÷astebhyo vasubhyo vasudhàdhipa 12,353.006a yadà ca mama ràmeõa yuddham àsãt sudàruõam 12,353.006c vasubhi÷ ca tadà ràjan katheyaü kathità mama 12,353.007a pçcchamànàya tattvena mayà tubhyaü vi÷àü pate 12,353.007c katheyaü kathità puõyà dharmyà dharmabhçtàü vara 12,353.008a tad eùa paramo dharmo yan màü pçcchasi bhàrata 12,353.008c asannadhãr anàkàïkùã dharmàrthakaraõe nçpa 12,353.009a sa ca kila kçtani÷cayo dvijàgryo; bhujagapatipratide÷itàrthakçtyaþ 12,353.009c yamaniyamasamàhito vanàntaü; parigaõito¤cha÷ilà÷anaþ praviùñaþ