Narayaniya (Mahabharata 12.321-339) Input by Peter Schreiner Analytic version (BHELA conventions) This file is based on the package NARAYANIYA.ZIP accompanying the following book: Reinhold Gruenendahl ; Angelika Malinar ; Thomas Oberlies ; Peter Schreiner: Narayaniya-Studien. Herausgegeben von Peter Schreiner. Wiesbaden: Harrassowitz, 1997. (Purana Research Publications Tuebingen ; 5) ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ Sandhi markers: (. =short vowel, - =long vowel) in word-sandhi: 1: . . e.g.: veda+anta = vedà1nta 2: - . 3: . - 4: - - in sentence-sandhi: 7: . . e.g.: ca+api = cÃ7pi 8: . - 9: - . 0: - - <12321.1/1> yudhi-«Âhira uvÃca: g­ha-stho brahma-cÃrÅ và !vÃnaprastho 'tha bhik«uka÷ ! <12321.1/2> ya icchet siddhim ÃsthÃtuæ !devatÃæ kÃæ yajeta sa÷ !!12321.1! <12321.2/1> kuto hy asya dhruva÷ svarga÷ !kuto ni÷-Óreyasaæ param ! <12321.2/2> vidhinà kena juhuyÃd !daivaæ pitryaæ tathai9va ca !!12321.2! <12321.3/1> muktaÓ ca kÃæ gatiæ gacchen !mok«aÓ cai7va kim-Ãtmaka÷ ! <12321.3/2> svar-gataÓ cai7va kiæ kuryÃd !yena na cyavate diva÷ !!12321.3! <12321.4/1> devatÃnÃæ ca ko deva÷ !pitÌïÃæ ca tathà pità ! <12321.4/2> tasmÃt parataraæ yac ca !tan me brÆhi pitÃ-maha !!12321.4! <12321.5/1> bhÅ«ma uvÃca: gƬhaæ mÃæ praÓna-vit praÓnaæ !p­cchase tvam ihÃ7n-agha ! <12321.5/2> na hy e«a tarkayà Óakyo !vaktuæ var«a-Óatair api !!12321.5! <12321.6/1> ­te deva-prasÃdÃd và !rÃja¤ j¤ÃnÃ3gamena và ! <12321.6/2> gahanaæ hy etad ÃkhyÃnaæ !vyÃkhyÃtavyaæ tavÃ7ri-han !!12321.6! <12321.7/1> atrÃ7py udÃharantÅ7mam !itihÃsaæ purÃtanam ! <12321.7/2> nÃradasya ca saævÃdam !­«er nÃrÃyaïasya ca !!12321.7! <12321.8/1> nÃrÃyaïo hi viÓvÃ3tmà !catur-mÆrti÷ sanÃtana÷ ! <12321.8/2> dharmÃ3tma-ja÷ saæbabhÆva !pitai9vaæ me 'bhyabhëata !!12321.8! <12321.9/1> k­te yuge mahÃ-rÃja !purà svÃyaæbhuve 'ntare ! <12321.9/2> naro nÃrÃyaïaÓ cai7va !hari÷ k­«ïas tathai9va ca !!12321.9! <12321.10/1> tebhyo nÃrÃyaïa-narau !tapas tepatur a-vyayau ! <12321.10/2> badary--ÃÓramam ÃsÃdya !ÓakaÂe kanakÃmaye !!12321.10! <12321.11/1> a«Âa-cakraæ hi tad yÃnaæ !bhÆta-yuktaæ mano-ramam ! <12321.11/2> tatrÃ8dyau loka-nÃthau tau !k­Óau dhamani-saætatau !!12321.11! <12321.12/1> tapasà tejasà cai7va !dur-nirÅk«au surair api ! <12321.12/2> yasya prasÃdaæ kurvÃte !sa devau dra«Âum arhati !!12321.12! <12321.13/1> nÆnaæ tayor anumate !h­di h­c-chaya-codita÷ ! <12321.13/2> mahÃ-meror gire÷ Ó­ÇgÃt !pracyuto gandha-mÃdanam !!12321.13! <12321.14/1> nÃrada÷ su-mahad-bhÆtaæ !lokÃn sarvÃn acÅcarat ! <12321.14/2> taæ deÓam agamad rÃjan !badary--ÃÓramam ÃÓu-ga÷_1 !!12321.14! <12321.15/1> tayor Ãhnika-velÃyÃæ !tasya kautÆhalaæ tv abhÆt ! <12321.15/2> idaæ tad-Ãspadaæ k­tsnaæ !yasmiæl lokÃ÷ prati«ÂhitÃ÷ !!12321.15! <12321.16/1> sa-devÃ1sura-gandharvÃ÷ !sar1«i-kiæ-nara-lelihÃ÷ ! <12321.16/2> ekà mÆrtir iyaæ pÆrvaæ !jÃtà bhÆyaÓ catur-vidhà !!12321.16! <12321.17/1> dharmasya kula-saætÃno !mahÃn ebhir vivardhita÷ ! <12321.17/2> aho hy anug­hÅto 'dya !dharma ebhi÷ surair iha ! <12321.17/3> nara-nÃrÃyaïÃbhyÃæ ca !k­«ïena hariïà tathà !!12321.17! <12321.18/1> tatra k­«ïo hariÓ cai7va !kasmiæÓ-cit kÃraïÃ1ntare ! <12321.18/2> sthitau dharmo1ttarau hy etau !tathà tapasi dhi«Âhitau !!12321.18! <12321.19/1> etau hi paramaæ dhÃma !kÃ9nayor Ãhnika-kriyà ! <12321.19/2> pitarau sarva-bhÆtÃnÃæ !daivataæ ca yaÓasvinau ! <12321.19/3> kÃæ devatÃæ nu yajata÷ !pitÌn và kÃn mahÃ-matÅ !!12321.19! <12321.20/1> iti saæcintya manasà !bhaktyà nÃrÃyaïasya ha ! <12321.20/2> sahasà prÃdur abhavat !samÅpe devayos tadà !!12321.20! <12321.21/1> k­te daive ca pitrye ca !tatas tÃbhyÃæ nirÅk«ita÷ ! <12321.21/2> pÆjitaÓ cai7va vidhinà !yathÃ-proktena ÓÃstrata÷ !!12321.21! <12321.22/1> taæ d­«Âvà mahad ÃÓcaryam !a-pÆrvaæ vidhi-vistaram ! <12321.22/2> upopavi«Âa÷ su-prÅto !nÃrado bhagavÃn ­«i÷ !!12321.22! <12321.23/1> nÃrÃyaïaæ saænirÅk«ya !prasannenÃ7ntar-Ãtmanà ! <12321.23/2> namas k­tvà mahÃ-devam !idaæ vacanam abravÅt !!12321.23! <12321.24/1> vede«u sa-purÃïe«u !sÃ1Çgo1pÃ1Çge«u gÅyase ! <12321.24/2> tvam a-ja÷ ÓÃÓvato dhÃtà !mato '-m­tam an-uttamam ! <12321.24/3> prati«Âhitaæ bhÆta-bhavyaæ !tvayi sarvam idaæ jagat !!12321.24! <12321.25/1> catvÃro hy ÃÓramà deva !sarve gÃrhasthya-mÆlakÃ÷ ! <12321.25/2> yajante tvÃm ahar-ahar !nÃnÃ-mÆrti-samÃsthitam !!12321.25! <12321.26/1> pità mÃtà ca sarvasya !jagata÷ ÓÃÓvato guru÷ ! <12321.26/2> kaæ tv adya yajase devaæ !pitaraæ kaæ na vidmahe !!12321.26! <12321.27/001> [X T G1-3.6 M1.5-7 ins.:: kam arcasi mahÃ-bhÃga !tan me brÆhÅ7ha p­cchata÷ !12321.26800! X] <12321.27/1> ÓrÅ-bhagavÃn uvÃca: a-vÃcyam etad vaktavyam !Ãtma-guhyaæ sanÃtanam ! <12321.27/2> tava bhaktimato brahman !vak«yÃmi tu yathÃ-tatham !!12321.27! <12321.28/1> yat tat sÆk«mam a-vij¤eyam !a-vyaktam a-calaæ dhruvam ! <12321.28/2> indriyair indriyÃ1rthaiÓ ca !sarva-bhÆtaiÓ ca varjitam !!12321.28! <12321.29/1> sa hy antar-Ãtmà bhÆtÃnÃæ !k«etra-j¤aÓ ce7ti kathyate ! <12321.29/2> tri-guïa-vyatirikto 'sau !puru«aÓ ce7ti kalpita÷ ! <12321.29/3> tasmÃd a-vyaktam utpannaæ !tri-guïaæ dvi-ja-sattama !!12321.29! <12321.30/1> a-vyaktà vyakta-bhÃva-sthà !yà sà prak­tir a-vyayà ! <12321.30/2> tÃæ yonim Ãvayor viddhi !yo 'sau sad-a-sad-Ãtmaka÷ ! <12321.30/3> ÃvÃbhyÃæ pÆjyate 'sau hi !daive pitrye ca kalpite !!12321.30! <12321.31/1> nÃ7sti tasmÃt paro 'nyo hi !pità devo 'tha và dvi-ja÷ ! <12321.31/2> Ãtmà hi nau sa vij¤eyas !tatas taæ pÆjayÃvahe !!12321.31! <12321.32/1> tenai7«Ã prathità brahman !maryÃdà loka-bhÃvinÅ ! <12321.32/2> daivaæ pitryaæ ca kartavyam !iti tasyÃ7nuÓÃsanam !!12321.32! <12321.33/1> brahmà sthÃïur manur dak«o !bh­gur dharmas tapo dama÷ ! <12321.33/2> marÅcir aÇgirÃatriÓ ca !pulastya÷ pulaha÷ kratu÷ !!12321.33! <12321.34/1> vasi«Âha÷ parame-«ÂhÅ ca !vivasvÃn soma eva ca ! <12321.34/2> kardamaÓ cÃ7pi ya÷ prokta÷ !krodho vikrÅta eva ca !!12321.34! <12321.35/1> eka-viæÓatir utpannÃs !te prajÃ-pataya÷ sm­tÃ÷ ! <12321.35/2> tasya devasya maryÃdÃæ !pÆjayanti sanÃtanÅm !!12321.35! <12321.36/1> daivaæ pitryaæ ca satataæ !tasya vij¤Ãya tattvata÷ ! <12321.36/2> Ãtma-prÃptÃni ca tato !jÃnanti dvi-ja-sattamÃ÷ !!12321.36! <12321.37/1> svarga-sthà api ye ke-cit !taæ namasyanti dehina÷ ! <12321.37/2> te tat-prasÃdÃd gacchanti !tenÃ8di«Âa-phalÃæ gatim !!12321.37! <12321.38/1> ye hÅnÃ÷ sapta-daÓabhir !guïai÷ karmabhir eva ca ! <12321.38/2> kalÃ÷ pa¤ca-daÓa tyaktvà !te muktà iti niÓcaya÷ !!12321.38! <12321.39/1> muktÃnÃæ tu gatir brahman !k«etra-j¤a iti kalpita÷ ! <12321.39/2> sa hi sarva-gataÓ cai7va !nir-guïaÓ cai7va kathyate !!12321.39! <12321.40/1> d­Óyate j¤Ãna-yogena !ÃvÃæ ca pras­tau tata÷ ! <12321.40/2> evaæ j¤Ãtvà tam ÃtmÃnaæ !pÆjayÃva÷ sanÃtanam !!12321.40! <12321.41/1> taæ vedÃÓ cÃ8ÓramÃÓ cai7va !nÃnÃ-tanu-samÃsthitÃ÷ ! <12321.41/2> bhaktyà saæpÆjayanty Ãdyaæ !gatiæ cai7«Ãæ dadÃti sa÷ !!12321.41! <12321.42/1> ye tu tad-bhÃvità loke !ekÃntitvaæ samÃsthitÃ÷ ! <12321.42/2> etad abhy-adhikaæ te«Ãæ !yat te taæ praviÓanty uta !!12321.42! <12321.43/1> iti guhya-samuddeÓas !tava nÃrada kÅrtita÷ ! <12321.43/2> bhaktyà premïà ca viprar1«e !asmad-bhaktyà ca te Óruta÷ !!12321.43! <12322.1/1> bhÅ«ma uvÃca: sa evam ukto dvi-padÃæ vari«Âho ! <12322.1/2> nÃrÃyaïeno7ttama-puru«eïa ! <12322.1/3> jagÃda vÃkyaæ dvi-padÃæ vari«Âhaæ ! <12322.1/4> nÃrÃyaïaæ loka-hitÃ1dhivÃsam !!12322.1! <12322.2/1> yad-artham Ãtma-prabhave7ha janma ! <12322.2/2> tavo7ttamaæ dharma-g­he caturdhà ! <12322.2/3> tat sÃdhyatÃæ loka-hitÃ1rtham adya ! <12322.2/4> gacchÃmi dra«Âuæ prak­tiæ tavÃ8dyÃm !!12322.2! <12322.3/1> vedÃ÷ sv-adhÅtà mama loka-nÃtha ! <12322.3/2> taptaæ tapo nÃ7n-­tam ukta-pÆrvam ! <12322.3/3> pÆjÃæ gurÆïÃæ satataæ karomi ! <12322.3/4> parasya guhyaæ na ca bhinna-pÆrvam !!12322.3! <12322.4/1> guptÃni catvÃri yathÃ4gamaæ me ! <12322.4/2> Óatrau ca mitre ca samo 'smi nityam ! <12322.4/3> taæ cÃ8di-devaæ satataæ prapanna ! <12322.4/4> ekÃ1nta-bhÃvena v­ïomy a-jasram ! <12322.4/5> ebhir viÓe«ai÷ pariÓuddha-sattva÷ ! <12322.4/6> kasmÃn na paÓyeyam an-antam ÅÓam !!12322.4! <12322.5/1> tat pÃrame«Âhyasya vaco niÓamya ! <12322.5/2> nÃrÃyaïa÷ sÃtvata-dharma-goptà ! <12322.5/201> [X M5 ins.:: tasmÃd anuj¤Ãæ mama dehi deva ! <12322.5/202> X taæ vai d­«Âvà k­ta-k­tyo bhavÃmi !12322.25801! X] <12322.5/3> gacche7ti taæ nÃradam uktavÃn sa ! <12322.5/4> saæpÆjayitvÃ0tma-vidhi-kriyÃbhi÷ !!12322.5! <12322.6/1> tato vis­«Âa÷ parame-«Âhi-putra÷ ! <12322.6/2> so 'bhyarcayitvà tam ­«iæ purÃïam ! <12322.6/3> kham utpapÃto7ttama-vega-yuktas ! <12322.6/4> tato 'dhi-merau sahasà nililye !!12322.6! <12322.7/1> tatrÃ7vatasthe ca munir muhÆrtam ! <12322.7/2> ekÃ1ntam ÃsÃdya gire÷ sa Ó­Çge ! <12322.7/3> Ãlokayann uttara-paÓcimena ! <12322.7/4> dadarÓa cÃ7ty-adbhuta-rÆpa-yuktam !!12322.7! <12322.8/1> k«Åro1da-dher uttarato hi dvÅpa÷ ! <12322.8/2> Óveta÷ sa nÃmnà prathito viÓÃla÷ ! <12322.8/3> mero÷ sahasrai÷ sa hi yojanÃnÃæ ! <12322.8/4> dvÃ-triæÓato3rdhvaæ kavibhir nirukta÷ !!12322.8! <12322.9/1> atÅ1ndriyÃÓ cÃ7n-aÓanÃÓ ca tatra ! <12322.9/2> ni«panda-hÅnÃ÷ su-su-gandhinaÓ ca ! <12322.9/3> ÓvetÃ÷ pumÃæso gata-sarva-pÃpÃÓ ! <12322.9/4> cak«ur-mu«a÷ pÃpa-k­tÃæ narÃïÃm !!12322.9! <12322.10/1> vajrÃ1sthi-kÃyÃ÷ sama-mÃno1nmÃnà ! <12322.10/2> divyÃ1nvaya-rÆpÃ÷ Óubha-sÃro1petÃ÷ ! <12322.10/3> chattrÃ3k­ti-ÓÅr«Ã meghau1gha-ninÃdÃ÷ ! <12322.10/4> sat-pu«kara-catu«kà rÃjÅva-Óata-pÃdÃ÷ !!12322.10! <12322.11/1> «a«Âyà dantair yuktÃ÷ Óuklair !a«ÂÃbhir daæ«ÂrÃbhir ye ! <12322.11/2> jihvÃbhir ye vi«vag-vaktraæ !lelihyante sÆrya-prakhyam !!12322.11! <12322.12/1> bhaktyà devaæ viÓvo1tpannaæ !yasmÃt sarve lokÃ÷ sÆtÃ÷ ! <12322.12/2> vedà dharmà munaya÷ ÓÃntà !devÃ÷ sarve tasya visargÃ÷ !!12322.12! <12322.13/1> yudhi-«Âhira uvÃca: atÅ1ndriyà nir-ÃhÃrà !a-ni«pandÃ÷ su-gandhina÷ ! <12322.13/2> kathaæ te puru«Ã jÃtÃ÷ !kà te«Ãæ gatir uttamà !!12322.13! <12322.14/1> ye vimuktà bhavantÅ7ha !narà bharata-sattama ! <12322.14/2> te«Ãæ lak«aïam etad dhi !yac chveta-dvÅpa-vÃsinÃm !!12322.14! <12322.15/1> tasmÃn me saæÓayaæ chindhi !paraæ kautÆhalaæ hi me ! <12322.15/2> tvaæ hi sarva-kathÃ4rÃmas !tvÃæ cai7vo7pÃÓrità vayam !!12322.15! <12322.16/1> bhÅ«ma uvÃca: vistÅrïai9«Ã kathà rÃja¤ !Órutà me pit­-saænidhau ! <12322.16/2> sai9«Ã tava hi vaktavyà !kathÃ-sÃro hi sa sm­ta÷ !!12322.16! <12322.17/001> [X T G1-3.6 M6 Kumbh..ed. ins.:: Óaæ-tano÷ kathayÃm Ãsa !nÃrado muni-sattama÷ ! <12322.17/002> X rÃj¤Ã p­«Âa÷ purà prÃha !tatrÃ7haæ ÓrutavÃn purà !12322.16802! X] <12322.17/1> rÃjo9pari-caro nÃma !babhÆvÃ7dhi-patir bhuva÷ ! <12322.17/2> Ãkhaï¬ala-sakha÷ khyÃto !bhakto nÃrÃyaïaæ harim !!12322.17! <12322.18/1> dhÃrmiko nitya-bhaktaÓ ca !pitÌn nityam a-tandrita÷ ! <12322.18/2> sÃmrÃjyaæ tena saæprÃptaæ !nÃrÃyaïa-varÃt purà !!12322.18! <12322.19/1> sÃtvataæ vidhim ÃsthÃya !prÃk-sÆrya-mukha-ni÷s­tam ! <12322.19/2> pÆjayÃm Ãsa deve3Óaæ !tac-che«eïa pitÃ-mahÃn !!12322.19! <12322.20/1> pit­-Óe«eïa viprÃæÓ ca !saævibhajyÃ8ÓritÃæÓ ca sa÷ ! <12322.20/2> Óe«Ã1nna-bhuk satya-para÷ !sarva-bhÆte«v a-hiæsaka÷ ! <12322.20/3> sarva-bhÃvena bhakta÷ sa !deva-devaæ janÃ1rdanam !!12322.20! <12322.21/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 T G1-3.6 M1.5-7 editions ins.:: an-Ãdi-madhya-nidhanaæ !loka-kartÃram a-vyayam !12322.20803! X] <12322.21/1> tasya nÃrÃyaïe bhaktiæ !vahato '-mitra-karÓana ! <12322.21/2> eka-ÓayyÃ4sanaæ Óakro !dattavÃn deva-ràsvayam !!12322.21! <12322.22/1> Ãtmà rÃjyaæ dhanaæ cai7va !kalatraæ vÃhanÃni ca ! <12322.22/2> etad bhagavate sarvam !iti tat prek«itaæ sadà !!12322.22! <12322.23/1> kÃmya-naimittikÃ1-jasraæ !yaj¤iyÃ÷ parama-kriyÃ÷ ! <12322.23/2> sarvÃ÷ sÃtvatam ÃsthÃya !vidhiæ cakre samÃhita÷ !!12322.23! <12322.24/1> pa¤ca-rÃtra-vido mukhyÃs !tasya gehe mahÃ4tmana÷ ! <12322.24/2> prÃyaïaæ bhagavat-proktaæ !bhu¤jate cÃ7gra-bhojanam !!12322.24! <12322.25/1> tasya praÓÃsato rÃjyaæ !dharmeïÃ7-mitra-ghÃtina÷ ! <12322.25/2> nÃ7n-­tà vÃk samabhavan !mano du«Âaæ na cÃ7bhavat ! <12322.25/3> na ca kÃyena k­tavÃn !sa pÃpaæ param aïv api !!12322.25! <12322.26/1> ye hi te munaya÷ khyÃtÃ÷ !sapta citra-Óikhaï¬ina÷ ! <12322.26/2> tair eka-matibhir bhÆtvà !yat proktaæ ÓÃstram uttamam !!12322.26! <12322.27/001> [X K6.7 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.4.5.8.9 M1.5-7 Ca editions ins.:: vedaiÓ caturbhi÷ samitaæ !k­taæ merau mahÃ-girau ! <12322.27/002> X Ãsyai÷ saptabhir udgÅrïaæ !loka-dharmam an-uttamam !12322.26804! X] <12322.27/1> marÅcir atry-aÇgirasau !pulastya÷ pulaha÷ kratu÷ ! <12322.27/2> vasi«ÂhaÓ ca mahÃ-tejà !ete citra-Óikhaï¬ina÷ !!12322.27! <12322.28/1> sapta prak­tayo hy etÃs !tathà svÃyaæbhuvo '«Âama÷ ! <12322.28/2> etÃbhir dhÃryate lokas !tÃbhya÷ ÓÃstraæ vini÷s­tam !!12322.28! <12322.29/1> ekÃ1gra-manaso dÃntà !munaya÷ saæyame ratÃ÷ ! <12322.29/101> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 editions ins.:: bhÆta-bhavya-bhavi«ya-j¤Ã÷ !satya-dharma-parÃ1yaïÃ÷ !12322.28805! X] <12322.29/2> idaæ Óreya idaæ brahma !idaæ hitam an-uttamam ! <12322.29/3> lokÃn saæcintya manasà !tata÷ ÓÃstraæ pracakrire !!12322.29! <12322.30/1> tatra dharmÃ1rtha-kÃmà hi !mok«a÷ paÓcÃc ca kÅrtita÷ ! <12322.30/2> maryÃdà vi-vidhÃÓ cai7va !divi bhÆmau ca saæsthitÃ÷ !!12322.30! <12322.31/1> ÃrÃdhya tapasà devaæ !hariæ nÃrÃyaïaæ prabhum ! <12322.31/2> divyaæ var«a-sahasraæ vai !sarve te ­«ibhi÷ saha !!12322.31! <12322.32/1> nÃrÃyaïÃ1nuÓÃstà hi !tadà devÅ sarasvatÅ ! <12322.32/2> viveÓa tÃn ­«Ån sarvÃæl !lokÃnÃæ hita-kÃmyayà !!12322.32! <12322.33/1> tata÷ pravartità samyak !tapo-vidbhir dvi-jÃtibhi÷ ! <12322.33/2> Óabde cÃ7rthe ca hetau ca !e«Ã prathama-sarga-jà !!12322.33! <12322.34/1> ÃdÃv eva hi tac chÃstram !oæ-kÃra-svara-bhÆ«itam ! <12322.34/2> ­«ibhir bhÃvitaæ tatra !yatra kÃruïiko hy asau !!12322.34! <12322.35/1> tata÷ prasanno bhagavÃn !a-nirdi«Âa-ÓarÅra-ga÷_1 ! <12322.35/2> ­«Ån uvÃca tÃn sarvÃn !a-d­Óya÷ puru«o1ttama÷ !!12322.35! <12322.36/1> k­taæ Óata-sahasraæ hi !ÓlokÃnÃm idam uttamam ! <12322.36/2> loka-tantrasya k­tsnasya !yasmÃd dharma÷ pravartate !!12322.36! <12322.37/1> prav­ttau ca niv­ttau ca !yonir etad bhavi«yati ! <12322.37/2> ­g-yaju÷-sÃmabhir ju«Âam !atharvÃ1Çgirasais tathà !!12322.37! <12322.38/1> tathÃ-pramÃïaæ hi mayà !k­to brahmà prasÃda-ja÷ ! <12322.38/2> rudraÓ ca krodha-jo viprà !yÆyaæ prak­tayas tathà !!12322.38! <12322.39/1> sÆryÃ-candra-masau vÃyur !bhÆmir Ãpo 'gnir eva ca ! <12322.39/2> sarve ca nak«atra-gaïà !yac ca bhÆtÃ1bhiÓabditam !!12322.39! <12322.40/1> adhikÃre«u vartante !yathÃ-svam brahma-vÃdina÷ ! <12322.40/2> sarve pramÃïaæ hi yathà !tathai9tac chÃstram uttamam !!12322.40! <12322.41/1> bhavi«yati pramÃïaæ vai !etan mad-anuÓÃsanam ! <12322.41/2> asmÃt pravak«yate dharmÃn !manu÷ svÃyaæbhuva÷ svayam !!12322.41! <12322.42/1> uÓanà b­has-patiÓ cai7va !yado9tpannau bhavi«yata÷ ! <12322.42/2> tadà pravak«yata÷ ÓÃstraæ !yu«man-matibhir uddh­tam !!12322.42! <12322.43/1> svÃyaæbhuve«u dharme«u !ÓÃstre co7Óanasà k­te ! <12322.43/2> b­has-pati-mate_1 cai7va !loke«u pravicÃrite !!12322.43! <12322.44/1> yu«mat-k­tam idaæ ÓÃstraæ !prajÃ-pÃlo vasus tata÷ ! <12322.44/2> b­has-pati-sa-kÃÓÃd vai !prÃpsyate dvi-ja-sattamÃ÷ !!12322.44! <12322.45/1> sa hi mad-bhÃvito rÃjà !mad-bhaktaÓ ca bhavi«yati ! <12322.45/2> tena ÓÃstreïa loke«u !kriyÃ÷ sarvÃ÷ kari«yati !!12322.45! <12322.46/1> etad dhi sarva-ÓÃstrÃïÃæ !ÓÃstram uttama-saæj¤itam ! <12322.46/2> etad arthyaæ ca dharmyaæ ca !yaÓasyaæ cai7tad uttamam !!12322.46! <12322.47/1> asya pravartanÃc cai7va !prajÃvanto bhavi«yatha ! <12322.47/2> sa ca rÃjà Óriyà yukto !bhavi«yati mahÃn vasu÷ !!12322.47! <12322.48/1> saæsthite tu n­-pe_2 tasmi¤ !ÓÃstram etat sanÃtanam ! <12322.48/2> antar dhÃsyati tat satyam !etad va÷ kathitaæ mayà !!12322.48! <12322.49/1> etÃvad uktvà vacanam !a-d­Óya÷ puru«o1ttama÷ ! <12322.49/2> vis­jya tÃn ­«Ån sarvÃn !kÃm-api prasthito diÓam !!12322.49! <12322.50/1> tatas te loka-pitara÷ !sarva-lokÃ1rtha-cintakÃ÷ ! <12322.50/2> prÃvartayanta tac chÃstraæ !dharma-yoniæ sanÃtanam !!12322.50! <12322.51/1> utpanne ÃÇgirase cai7va !yuge prathama-kalpite ! <12322.51/2> sÃ1Çgo1pani«adaæ ÓÃstraæ !sthÃpayitvà b­has-patau !!12322.51! <12322.52/1> jagmur yathe4psitaæ deÓaæ !tapase k­ta-niÓcayÃ÷ ! <12322.52/2> dhÃraïÃt sarva-lokÃnÃæ !sarva-dharma-pravartakÃ÷ !!12322.52! <12323.1/1> bhÅ«ma uvÃca: tato 'tÅte mahÃ-kalpe !utpanne 'Çgirasa÷ sute ! <12323.1/2> babhÆvur nirv­tà devà !jÃte deva-puro-hite !!12323.1! <12323.2/1> b­had brahma mahac ce7ti !ÓabdÃ÷ paryÃya-vÃcakÃ÷ ! <12323.2/2> ebhi÷ samanvito rÃjan !guïair vidvÃn b­has-pati÷ !!12323.2! <12323.3/1> tasya Ói«yo babhÆvÃ7gryo !rÃjo9pari-caro vasu÷ ! <12323.3/2> adhÅtavÃæs tadà ÓÃstraæ !samyak citra-Óikhaï¬i-jam !!12323.3! <12323.4/1> sa rÃjà bhÃvita÷ pÆrvaæ !daivena vidhinà vasu÷ ! <12323.4/2> pÃlayÃm Ãsa p­thivÅæ !divam Ãkhaï¬alo yathà !!12323.4! <12323.5/1> tasya yaj¤o mahÃn ÃsÅd !aÓva-medho mahÃ4tmana÷ ! <12323.5/2> b­has-patir upÃdhyÃyas !tatra hotà babhÆva ha !!12323.5! <12323.6/1> prajÃ-pati-sutÃÓ cÃ7tra !sadasyÃs tv abhavaæs traya÷ ! <12323.6/2> ekataÓ ca dvitaÓ cai7va !tritaÓ cai7va mahar2«aya÷ !!12323.6! <12323.7/1> dhanu«Ã1k«o 'tha raibhyaÓ ca !arvÃ-vasu-parÃ-vasÆ ! <12323.7/2> ­«ir medhÃ1tithiÓ cai7va !tÃï¬yaÓ cai7va mahÃn ­«i÷ !!12323.7! <12323.8/1> ­«i÷ Óaktir mahÃ-bhÃgas !tathà veda-ÓirÃÓ ca ya÷ ! <12323.8/2> kapilaÓ ca ­«i-Óre«Âha÷ !ÓÃli-hotra-pitÃ-maha÷ !!12323.8! <12323.9/1> Ãdya÷ kaÂhas taittiriÓ ca !vaiÓaæpÃyana-pÆrva-ja÷ ! <12323.9/2> kaïvo 'tha deva-hotraÓ ca !ete «o-¬aÓa kÅrtitÃ÷ ! <12323.9/3> saæbh­tÃ÷ sarva-saæbhÃrÃs !tasmin rÃjan mahÃ-kratau !!12323.9! <12323.10/1> na tatra paÓu-ghÃto 'bhÆt !sa rÃjai9vaæ sthito 'bhavat ! <12323.10/2> a-hiæsra÷ Óucir a-k«udro !nir-ÃÓÅ÷ karma-saæstuta÷ ! <12323.10/3> Ãraïyaka-pado1dgÅtà !bhÃgÃs tatro7pakalpitÃ÷ !!12323.10! <12323.11/1> prÅtas tato 'sya bhagavÃn !deva-deva÷ purÃtana÷ ! <12323.11/2> sÃ1k«Ãt taæ darÓayÃm Ãsa !so '-d­Óyo 'nyena kena-cit !!12323.11! <12323.12/1> svayaæ bhÃgam upÃghrÃya !puro-¬ÃÓaæ g­hÅtavÃn ! <12323.12/2> a-d­Óyena h­to bhÃgo !devena hari-medhasà !!12323.12! <12323.13/1> b­has-patis tata÷ kruddha÷ !sruvam udyamya vegita÷ ! <12323.13/2> ÃkÃÓaæ ghnan sruva÷ pÃtai !ro«Ãd aÓrÆïy avartayat !!12323.13! <12323.14/1> uvÃca co7pari-caraæ !mayà bhÃgo 'yam udyata÷ ! <12323.14/2> grÃhya÷ svayaæ hi devena !mat-praty-ak«aæ na saæÓaya÷ !!12323.14! <12323.15/1> udyatà yaj¤a-bhÃgà hi !sÃ1k«Ãt prÃptÃ÷ surair iha ! <12323.15/2> kim-artham iha na prÃpto !darÓanaæ sa harir vibhu÷ !!12323.15! <12323.16/1> tata÷ sa taæ samuddhÆtaæ !bhÆmi-pÃlo mahÃn vasu÷ ! <12323.16/2> prasÃdayÃm Ãsa muniæ !sadasyÃs te ca sarvaÓa÷ !!12323.16! <12323.17/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: upari-cara-vasur uvÃca: hutaæ tvayÃ0vadÃnÅ7ha !puro-¬ÃÓasya yÃvatÅ ! <12323.17/002> X g­hÅtà deva-devena !mat-praty-ak«aæ na saæÓaya÷ ! <12323.17/003> X ity evam ukto vasunà !sa-ro«aÓ cÃ7bravÅd guru÷ ! <12323.17/004> X na yajeyam ahaæ cÃ7tra !paribhÆtas tvayÃ9n-agha ! <12323.17/005> X tvayà paÓur vÃritaÓ ca !k­ta÷ pi«Âamaya÷ paÓu÷ ! <12323.17/006> X tvaæ devaæ paÓyase nityaæ !na paÓyeyam ahaæ katham ! <12323.17/007> X vasur uvÃca: paÓu-hiæsà vÃrità ca !yajur-vedÃ3di-mantrata÷ ! <12323.17/008> X ahaæ na vÃraye hiæsÃæ !drak«yÃmy ekÃ1ntiko harim ! <12323.17/009> X tasmÃt kopo na kartavyo !bhavatà guruïà mayi ! <12323.17/01> X bhÅ«ma uvÃca: vasum evaæ bruvÃïaæ tu !kruddha eva b­has-pati÷ ! <12323.17/011> X uvÃca ­tv-ijaÓ cai7va !kiæ na÷ karme7ti vÃrayan ! <12323.17/012> X athai7kato dvitaÓ cai7va !tritaÓ cai7va mahar2«aya÷ !12323.16806! X] <12323.17/1> ÆcuÓ cai7nam a-saæbhrÃntà !na ro«aæ kartum arhasi ! <12323.17/101> [X T G1.3.6 Kumbh..ed. ins.:: Ó­ïu tvaæ vacanaæ putra !asmÃbhi÷ samudÃh­tam !12323.17807! X] <12323.17/2> nai7«a dharma÷ k­ta-yuge !yas tvaæ ro«am acÅk­thÃ÷ !!12323.17! <12323.18/1> a-ro«aïo hy asau devo !yasya bhÃgo 'yam udyata÷ ! <12323.18/2> na sa Óakyas tvayà dra«Âum !asmÃbhir và b­has-pate ! <12323.18/3> yasya prasÃdaæ kurute !sa vai taæ dra«Âum arhati !!12323.18! <12323.19/001> [X For the ref., Bo.8 Dn1.ï4 Ds D2.3.8 Cal. Bom..ed. subst. the line:: ekata-dvita-tritÃÓ co8cus !tataÓ citra-Óikhaï¬ina÷ !12323.18808! X] <12323.19/1> ekata-dvita-trità Æcu÷: vayaæ hi brahmaïa÷ putrà !mÃnasÃ÷ parikÅrtitÃ÷ ! <12323.19/2> gatà ni÷-ÓreyasÃ1rthaæ hi !kadÃ-cid diÓam uttarÃm !!12323.19! <12323.20/1> taptvà var«a-sahasrÃïi !catvÃri tapa uttamam ! <12323.20/2> eka-pÃda-sthitÃ÷ samyak !këÂha-bhÆtÃ÷ samÃhitÃ÷ !!12323.20! <12323.21/1> meror uttara-bhÃge tu !k«Åro1dasyÃ7nu-kÆlata÷ ! <12323.21/2> sa deÓo yatra nas taptaæ !tapa÷ parama-dÃruïam ! <12323.21/3> kathaæ paÓyemahi vayaæ !devaæ nÃrÃyaïaæ tv iti !!12323.21! <12323.22/001> [X K6 B6-9 Da3..a4 Ds D5 ins. after 21, Dn1.ï4 D2.3.8 after the first occurrence of 21ef:: vareïyaæ vara-daæ taæ vai !deva-devaæ sanÃtanam !12323.21809! X] <12323.22/1> tato vratasyÃ7vabh­the !vÃg uvÃcÃ7-ÓarÅriïÅ ! <12323.22/101> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 editions ins.:: snigdha-gambhÅrayà vÃcà !prahar«aïa-karÅ vibho !12323.22810! X] <12323.22/2> su-taptaæ vas tapo viprÃ÷ !prasannenÃ7ntar-Ãtmanà !!12323.22! <12323.23/1> yÆyaæ jij¤Ãsavo bhaktÃ÷ !kathaæ drak«yatha taæ prabhum ! <12323.23/2> k«Åro1da-dher uttarata÷ !Óveta-dvÅpo mahÃ-prabha÷ !!12323.23! <12323.24/1> tatra nÃrÃyaïa-parà !mÃnavÃÓ candra-varcasa÷ ! <12323.24/2> ekÃ1nta-bhÃvo1pagatÃs !te bhaktÃ÷ puru«o1ttamam !!12323.24! <12323.25/1> te sahasrÃ1rci«aæ devaæ !praviÓanti sanÃtanam ! <12323.25/2> atÅ1ndriyà nir-ÃhÃrà !a-ni«pandÃ÷ su-gandhina÷ !!12323.25! <12323.26/1> ekÃ1ntinas te puru«Ã÷ !Óveta-dvÅpa-nivÃsina÷ ! <12323.26/2> gacchadhvaæ tatra munayas !tatrÃ8tmà me prakÃÓita÷ !!12323.26! <12323.27/1> atha Órutvà vayaæ sarve !vÃcaæ tÃm a-ÓarÅriïÅm ! <12323.27/2> yathÃ-khyÃtena mÃrgeïa !taæ deÓaæ pratipedire !!12323.27! <12323.28/1> prÃpya Óvetaæ mahÃ-dvÅpaæ !tac-cittÃs tad-did­k«ava÷ ! <12323.28/101> [X T G1.3.6 M1.5-7 Kumbh..ed. ins. after 28ab, G2 after 27a:: sahasÃ9bhihatÃ÷ sarve !tejasà tasya mohitÃ÷ !12323.28811! X] <12323.28/2> tato no d­«Âi-vi«ayas !tadà pratihato 'bhavat !!12323.28! <12323.29/1> na ca paÓyÃma puru«aæ !tat-tejo-h­ta-darÓanÃ÷ ! <12323.29/2> tato na÷ prÃdur abhavad !vij¤Ãnaæ deva-yoga-jam !!12323.29! <12323.30/1> na kilÃ7-tapta-tapasà !Óakyate dra«Âum a¤jasà ! <12323.30/2> tata÷ punar var«a-Óataæ !taptvà tÃtkÃlikaæ mahat !!12323.30! <12323.31/1> vratÃ1vasÃne su-ÓubhÃn !narÃn dad­Óire vayam ! <12323.31/2> ÓvetÃæÓ candra-pratÅkÃÓÃn !sarva-lak«aïa-lak«itÃn !!12323.31! <12323.32/1> nityÃ1¤jali-k­tÃn brahma !japata÷ prÃg-udaÇ-mukhÃn ! <12323.32/2> mÃnaso nÃma sa japo !japyate tair mahÃ4tmabhi÷ ! <12323.32/3> tenai7kÃ1gra-manastvena !prÅto bhavati vai hari÷ !!12323.32! <12323.33/1> yà bhaven muni-ÓÃrdÆla !bhÃ÷ sÆryasya yuga-k«aye ! <12323.33/2> ekai1kasya prabhà tÃ-d­k !sÃ9bhavan mÃnavasya ha !!12323.33! <12323.34/1> tejo-nivÃsa÷ sa dvÅpa !iti vai menire vayam ! <12323.34/2> na tatrÃ7bhy-adhika÷ kaÓ-cit !sarve te sama-tejasa÷_1 !!12323.34! <12323.35/1> atha sÆrya-sahasrasya !prabhÃæ yuga-pad-utthitÃm ! <12323.35/2> sahasà d­«Âavanta÷ sma !punar eva b­has-pate !!12323.35! <12323.36/1> sahitÃÓ cÃ7bhyadhÃvanta !tatas te mÃnavà drutam ! <12323.36/2> k­tÃ1¤jali-puÂÃ÷ h­«Âà !nama ity eva vÃdina÷ !!12323.36! <12323.37/1> tato 'bhivadatÃæ te«Ãm !aÓrau«ma vipulaæ dhvanim ! <12323.37/2> bali÷ kilo7pahriyate !tasya devasya tair narai÷ !!12323.37! <12323.38/1> vayaæ tu tejasà tasya !sahasà h­ta-cetasa÷ ! <12323.38/2> na kiæ-cid api paÓyÃmo !hata-d­«Âi-bale1ndriyÃ÷ !!12323.38! <12323.39/1> ekas tu Óabdo '-virata÷ !Óruto 'smÃbhir udÅrita÷ ! <12323.39/101> [X K7 D4.9 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: ÃkÃÓaæ pÆrayan sarvaæ !Óik«Ã2-k«ara-samanvita÷ !12323.39812! X] <12323.39/2> jitaæ te puï¬arÅkÃ1k«a !namas te viÓva-bhÃvana !!12323.39! <12323.40/1> namas te 'stu h­«ÅkeÓa !mahÃ-puru«a-pÆrva-ja ! <12323.40/2> iti Óabda÷ Óruto 'smÃbhi÷ !Óik«Ã2-k«ara-samÅrita÷ !!12323.40! <12323.41/1> etasminn antare vÃyu÷ !sarva-gandha-vaha÷ Óuci÷ ! <12323.41/2> divyÃny uvÃha pu«pÃïi !karmaïyÃÓ cau7«adhÅs tathà !!12323.41! <12323.42/1> tair i«Âa÷_2 pa¤ca-kÃla-j¤air !harir ekÃ1ntibhir narai÷ ! <12323.42/2> nÆnaæ tatrÃ8gato devo !yathà tair vÃg udÅrità ! <12323.42/201> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 editions ins.:: bhaktyà paramayà yuktair !mano-vÃk-karmabhis tadà !12323.42813! X] <12323.42/3> vayaæ tv enaæ na paÓyÃmo !mohitÃs tasya mÃyayà !!12323.42! <12323.43/1> mÃrute saæniv­tte ca !balau ca pratipÃdite ! <12323.43/2> cintÃ-vyÃkulitÃ3tmÃno !jÃtÃ÷ smo 'ÇgirasÃæ vara !!12323.43! <12323.44/1> mÃnavÃnÃæ sahasre«u !te«u vai Óuddha-yoni«u ! <12323.44/2> asmÃn na kaÓ-cin manasà !cak«u«Ã vÃ9py apÆjayat !!12323.44! <12323.45/1> te 'pi sva-sthà muni-gaïà !eka-bhÃvam anu-vratÃ÷ ! <12323.45/2> nÃ7smÃsu dadhire bhÃvaæ !brahma-bhÃvam anu«ÂhitÃ÷ !!12323.45! <12323.46/1> tato 'smÃn su-pariÓrÃntÃæs !tapasà cÃ7pi karÓitÃn ! <12323.46/2> uvÃca kha-sthaæ kim-api !bhÆtaæ tatrÃ7-ÓarÅrakam !!12323.46! <12323.47/1> d­«Âà va÷ puru«Ã÷ ÓvetÃ÷ !sarve1ndriya-varjitÃ÷ ! <12323.47/2> d­«Âo bhavati deve3Óa !ebhir d­«Âair dvi-jo1ttamÃ÷ !!12323.47! <12323.48/1> gacchadhvaæ munaya÷ sarve !yathÃ4gatam ito '-cirÃt ! <12323.48/2> na sa Óakyo a-bhaktena !dra«Âuæ deva÷ kathaæ-cana !!12323.48! <12323.49/1> kÃmaæ kÃlena mahatà !ekÃntitvaæ samÃgatai÷ ! <12323.49/2> Óakyo dra«Âuæ sa bhagavÃn !prabhÃ-maï¬ala-dur-d­Óa÷ !!12323.49! <12323.50/1> mahat kÃryaæ tu kartavyaæ !yu«mÃbhir dvi-ja-sattamÃ÷ ! <12323.50/2> ita÷ k­ta-yuge 'tÅte !viparyÃsaæ gate_1 'pi ca !!12323.50! <12323.51/1> vaivasvate 'ntare viprÃ÷ !prÃpte tretÃ-yuge tata÷ ! <12323.51/2> surÃïÃæ kÃrya-siddhy-arthaæ !sahÃyà vai bhavi«yatha !!12323.51! <12323.52/1> tatas tad adbhutaæ vÃkyaæ !niÓamyai7vaæ sma soma-pa_1 ! <12323.52/2> tasya prasÃdÃt prÃptÃ÷ smo !deÓam Åpsitam a¤jasà !!12323.52! <12323.53/1> evaæ su-tapasà cai7va !havya-kavyais tathai9va ca ! <12323.53/2> devo 'smÃbhir na d­«Âa÷ sa !kathaæ tvaæ dra«Âum arhasi ! <12323.53/3> nÃrÃyaïo mahad bhÆtaæ !viÓva-s­g ghavya-kavya-bhuk !!12323.53! <12323.54/001> [X K4.6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 editions ins.:: an-Ãdi-nidhano '-vyakto !deva-dÃnava-pÆjita÷ !12323.53814! X] <12323.54/1> bhÅ«ma uvÃca: evam ekata-vÃkyena !dvita-trita-matena ca ! <12323.54/2> anunÅta÷ sadasyaiÓ ca !b­has-patir udÃra-dhÅ÷ ! <12323.54/3> samÃnÅya tato yaj¤aæ !daivataæ samapÆjayat !!12323.54! <12323.55/1> samÃpta-yaj¤o rÃjÃ9pi !prajÃ÷ pÃlitavÃn vasu÷ ! <12323.55/2> brahma-ÓÃpÃd divo bhra«Âa÷ !praviveÓa mahÅæ tata÷ !!12323.55! <12323.56/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn2.ï4 Ds D2.3.8 editions ins.:: sa rÃjà rÃja-ÓÃrdÆla !satya-dharma-parÃ1yaïa÷ !12323.55815! X] <12323.56/1> antar-bhÆmi-gataÓ cai7va !satataæ dharma-vatsala÷ ! <12323.56/2> nÃrÃyaïa-paro bhÆtvà !nÃrÃyaïa-padaæ jagau !!12323.56! <12323.57/1> tasyai7va ca prasÃdena !punar evo7tthitas tu sa÷ ! <12323.57/2> mahÅ-talÃd gata÷ sthÃnaæ !brahmaïa÷ sam-an-antaram ! <12323.57/3> parÃæ gatim anuprÃpta !iti nai«Âhikam a¤jasà !!12323.57! <12324.1/1> yudhi-«Âhira uvÃca: yadà bhakto bhagavata !ÃsÅd rÃjà mahÃ-vasu÷ ! <12324.1/2> kim-arthaæ sa paribhra«Âo !viveÓa vivaraæ bhuva÷ !!12324.1! <12324.2/1> bhÅ«ma uvÃca: atrÃ7py udÃharantÅ7mam !itihÃsaæ purÃtanam ! <12324.2/2> ­«ÅïÃæ cai7va saævÃdaæ !tri-daÓÃnÃæ ca bhÃrata !!12324.2! <12324.3/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins:: iyaæ vai karma-bhÆmir hi !svargo bh-ogÃya kalpita÷ ! <12324.3/002> X tasmÃd indro mahÅæ prÃpya !yajamÃnas tu dÅk«ita÷ ! <12324.3/003> X savanÅya-paÓo÷ kÃlae !Ãgate tu b­has-pati÷ ! <12324.3/004> X pi«Âam ÃnÅyatÃm atra !paÓv-arthae iti bhëata ! <12324.3/005> X tac chrutvà devatÃ÷ sarvà !idam Æcur dvi-jo1ttamam ! <12324.3/006> X b­has-patiæ mÃæsa-g­dhnÃ÷ !p­thak p­thag ariæ-dama !12324.2816! X] <12324.3/1> ajena ya«Âavyam iti !devÃ÷ prÃhur dvi-jo1ttamÃn ! <12324.3/2> sa ca chÃgo hy ajo j¤eyo !nÃ7nya÷ paÓur iti sthiti÷ !!12324.3! <12324.4/1> ­«aya Æcu÷: bÅjair yaj¤e«u ya«Âavyam !iti vai vaidikÅ Óruti÷ ! <12324.4/2> aja-saæj¤Ãni bÅjÃni !chÃgaæ na ghnantum arhatha !!12324.4! <12324.5/1> nai7«a dharma÷ satÃæ devà !yatra vadhyeta vai paÓu÷ ! <12324.5/2> idaæ k­ta-yugaæ Óre«Âhaæ !kathaæ vadhyeta vai paÓu÷ !!12324.5! <12324.6/001> [X T G2.3.6 ins.:: yu«mÃkam aja-buddhir hi !ajo bÅjaæ tad ucyate !12324.5817! X] <12324.6/1> bhÅ«ma uvÃca: te«Ãæ saævadatÃm evam !­«ÅïÃæ vibudhai÷ saha ! <12324.6/2> mÃrgÃ3gato n­-pa_2-Óre«Âhas !taæ deÓaæ prÃptavÃn vasu÷ ! <12324.6/3> antarik«a-cara÷ ÓrÅmÃn !sam-agra-bala-vÃhana÷ !!12324.6! <12324.7/1> taæ d­«Âvà sahasÃ0yÃntaæ !vasuæ te tv antarik«a-gam_1 ! <12324.7/2> Æcur dvi-jÃtayo devÃn !e«a chetsyati saæÓayam !!12324.7! <12324.8/1> yajvà dÃna-pati÷ Óre«Âha÷ !sarva-bhÆta-hita-priya÷ ! <12324.8/2> kathaæ svid anyathà brÆyÃd !vÃkyam e«a mahÃn vasu÷ !!12324.8! <12324.9/1> evaæ te saævidaæ k­tvà !vibudhà ­«ayas tathà ! <12324.9/2> ap­cchan sahasÃ9bhyetya !vasuæ rÃjÃnam antikÃt !!12324.9! <12324.10/1> bho rÃjan kena ya«Âavyam !ajenÃ7ho svid au«adhai÷ ! <12324.10/2> etan na÷ saæÓayaæ chindhi !pramÃïaæ no bhavÃn mata÷ !!12324.10! <12324.11/1> sa tÃn k­tÃ1¤jalir bhÆtvà !paripapraccha vai vasu÷ ! <12324.11/2> kasya va÷ ko mata÷ pak«o !brÆta satyaæ samÃgatÃ÷ !!12324.11! <12324.12/1> ­«aya Æcu÷: dhÃnyair ya«Âavyam ity e«a !pak«o 'smÃkaæ narÃ1dhipa ! <12324.12/2> devÃnÃæ tu paÓu÷ pak«o !mato rÃjan vadasva na÷ !!12324.12! <12324.13/1> bhÅ«ma uvÃca: devÃnÃæ tu mataæ j¤Ãtvà !vasunà pak«a-saæÓrayÃt ! <12324.13/2> chÃgenÃ7jena ya«Âavyam !evam uktaæ vacas tadà !!12324.13! <12324.14/1> kupitÃs te tata÷ sarve !munaya÷ sÆrya-varcasa÷ ! <12324.14/2> Æcur vasuæ vimÃna-sthaæ !deva-pak«Ã1rtha-vÃdinam !!12324.14! <12324.15/1> sura-pak«o g­hÅtas te !yasmÃt tasmÃd diva÷ pata ! <12324.15/2> adya-prabh­ti te rÃjan !nÃ8kÃÓe vihità gati÷ ! <12324.15/3> asmac-chÃpÃ1bhighÃtena !mahÅæ bhittvà pravek«yasi !!12324.15! <12324.16/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: viruddhaæ veda-sÆtrÃïÃm !uktaæ yadi bhaven n­-pa_2 ! <12324.16/002> X vayaæ viruddha-vacanà !yadi tatra patÃmahe !12324.15818! X] <12324.16/1> tatas tasmin muhÆrte 'tha !rÃjo9pari-caras tadà ! <12324.16/2> adho vai saæbabhÆvÃ8Óu !bhÆmer vivara-go_1 n­-pa÷_2 ! <12324.16/3> sm­tis tv enaæ na prajahau !tadà nÃrÃyaïÃ3j¤ayà !!12324.16! <12324.17/1> devÃs tu sahitÃ÷ sarve !vaso÷ ÓÃpa-vimok«aïam ! <12324.17/2> cintayÃm Ãsur a-vy-agrÃ÷ !su-k­taæ hi n­-pasya_2 tat !!12324.17! <12324.18/1> anenÃ7smat-k­te rÃj¤Ã !ÓÃpa÷ prÃpto mahÃ4tmanà ! <12324.18/2> asya prati-priyaæ kÃryaæ !sahitair no divau1kasa÷ !!12324.18! <12324.19/1> iti buddhyà vyavasyÃ8Óu !gatvà niÓcayam ÅÓvarÃ÷ ! <12324.19/2> Æcus taæ h­«Âa-manaso !rÃjo1pari-caraæ tadà !!12324.19! <12324.20/1> brahmaïya-devaæ tvaæ bhakta÷ !surÃ1sura-guruæ harim ! <12324.20/2> kÃmaæ sa tava tu«ÂÃ3tmà !kuryÃc chÃpa-vimok«aïam !!12324.20! <12324.21/1> mÃnanà tu dvi-jÃtÅnÃæ !kartavyà vai mahÃ4tmanÃm ! <12324.21/2> a-vaÓyaæ tapasà te«Ãæ !phalitavyaæ n­-pa_2-uttama !!12324.21! <12324.22/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: viruddhaæ veda-ÓÃstrÃïÃæ !na vaktavyaæ hitÃ1rthinà !12324.21819! X] <12324.22/1> yatas tvaæ sahasà bhra«Âa !ÃkÃÓÃn medinÅ-talam ! <12324.22/101> [X T G1-3.6 ins., Kumbh..ed. cont. after 819:: asmat-pak«a-nimittaæ te !vyasanaæ prÃptam Å-d­Óam !12324.22820! X] <12324.22/2> ekaæ tv anugrahaæ tubhyaæ !dadmo vai n­-pa_2-sattama !!12324.22! <12324.23/1> yÃvat tvaæ ÓÃpa-do«eïa !kÃlam Ãsi«yase 'n-agha ! <12324.23/2> bhÆmer vivara-go_1 bhÆtvà !tÃvantaæ kÃlam Ãpsyasi ! <12324.23/3> yaj¤e«u su-hutÃæ viprair !vasor-dhÃrÃæ mahÃ4tmabhi÷ !!12324.23! <12324.24/1> prÃpsyase 'smad-anudhyÃnÃn !mà ca tvÃæ glÃnir Ãsp­Óet ! <12324.24/2> na k«ut-pipÃse rÃje1ndra !bhÆmeÓ cchidre bhavi«yata÷ !!12324.24! <12324.25/1> vasor-dhÃrÃ2nupÅtatvÃt !tejasÃ0pyÃyitena ca ! <12324.25/101> [X K7 D4.9 ins.:: taæ bhakto 'si mahÃ4tmÃnaæ !deva-devaæ sanÃtanam !12324.25821! X] <12324.25/2> sa devo 'smad-varÃt prÅto !brahma-lokaæ hi ne«yati !!12324.25! <12324.26/1> evaæ dattvà varaæ rÃj¤e !sarve tatra divau1kasa÷ ! <12324.26/101> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: kratuæ samÃpya pi«Âena !munÅnÃæ vacanÃt tadà !12324.26822! X] <12324.26/2> gatÃ÷ sva-bhavanaæ devà !­«ayaÓ ca tapo-dhanÃ÷ !!12324.26! <12324.27/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: g­hÅtvà dak«iïÃæ sarve !gatÃ÷ svÃn ÃÓramÃn puna÷ ! <12324.27/002> X vasuæ vicintya ÓakraÓ ca !praviveÓÃ7-marÃvatÅm ! <12324.27/003> X vasur vivara-gas tatra !vyalÅkasya phalÃd guro÷ !12324.26823! X] <12324.27/1> cakre ca satataæ pÆjÃæ !vi«vak-senÃya bhÃrata ! <12324.27/2> japyaæ jagau ca satataæ !nÃrÃyaïa-mukho1dgatam !!12324.27! <12324.28/1> tatrÃ7pi pa¤cabhir yaj¤ai÷ !pa¤ca-kÃlÃn ariæ-dama ! <12324.28/2> ayajad dhariæ sura-patiæ !bhÆmer vivara-go_1 'pi san !!12324.28! <12324.29/1> tato 'sya tu«Âo bhagavÃn !bhaktyà nÃrÃyaïo hari÷ ! <12324.29/2> an-anya-bhaktasya satas !tat-parasya jitÃ3tmana÷ !!12324.29! <12324.30/1> vara-do bhagavÃn vi«ïu÷ !samÅpa-sthaæ dvi-jo1ttamam ! <12324.30/2> garutmantaæ mahÃ-vegam !Ãbabhëe smayann iva !!12324.30! <12324.31/1> dvi-jo1ttama mahÃ-bhÃga !gamyatÃæ vacanÃn mama ! <12324.31/2> samrì rÃjà vasur nÃma !dharmÃ3tmà mÃæ samÃÓrita÷ !!12324.31! <12324.32/1> brÃhmaïÃnÃæ prakopena !pravi«Âo vasu-dhÃ-talam ! <12324.32/2> mÃnitÃs te tu vipre1ndrÃs !tvaæ tu gaccha dvi-jo1ttama !!12324.32! <12324.33/1> bhÆmer vivara-saæguptaæ !garu¬e7ha mamÃ8j¤ayà ! <12324.33/2> adhaÓ-caraæ n­-pa_2-Óre«Âhaæ !khe-caraæ kuru mÃ-ciram !!12324.33! <12324.34/1> garutmÃn atha vik«ipya !pak«au mÃruta-vegavÃn ! <12324.34/2> viveÓa vivaraæ bhÆmer !yatrÃ8ste vÃg-yato vasu÷ !!12324.34! <12324.35/1> tata enaæ samutk«ipya !sahasà vinatÃ-suta÷ ! <12324.35/101> [X G1 ins.:: g­hÅtvà taæ vasuæ bhaktaæ !sahasà vasu-dhÃ-talÃt !12324.35824! X] <12324.35/2> utpapÃta nabhas tÆrïaæ !tatra cai7nam amu¤cata !!12324.35! <12324.36/1> tasmin muhÆrte saæjaj¤e !rÃjo9pari-cara÷ puna÷ ! <12324.36/2> sa-ÓarÅro gataÓ cai7va !brahma-lokaæ n­-pa_2-uttama÷ !!12324.36! <12324.37/1> evaæ tenÃ7pi kaunteya !vÃg-do«Ãd devatÃ4j¤ayà ! <12324.37/2> prÃptà gatir a-yajvÃ1rhà !dvi-ja-ÓÃpÃn mahÃ4tmanà !!12324.37! <12324.38/1> kevalaæ puru«as tena !sevito harir ÅÓvara÷ ! <12324.38/2> tata÷ ÓÅghraæ jahau ÓÃpaæ !brahma-lokam avÃpa ca !!12324.38! <12324.39/1> etat te sarvam ÃkhyÃtaæ !te bhÆtà mÃnavà yathà ! <12324.39/2> nÃrado 'pi yathà Óvetaæ !dvÅpaæ sa gatavÃn ­«i÷ ! <12324.39/3> tat te sarvaæ pravak«yÃmi !Ó­ïu«vai7ka-manà n­-pa_2 !!12324.39! <12325.1/1> bhÅ«ma uvÃca: prÃpya Óvetaæ mahÃ-dvÅpaæ !nÃrado bhagavÃn ­«i÷ ! <12325.1/2> dadarÓa tÃn eva narä !ÓvetÃæÓ candra-prabhä ÓubhÃn !!12325.1! <12325.2/001> [X T G3.6 ins.:: an-indriyÃn an-ÃhÃrÃn !a-ni«yandÃn su-gandhina÷ ! <12325.2/002> X baddhÃ1¤jali-puÂÃn h­«Âä !jitaæ tae iti vÃdina÷ ! <12325.2/003> X maho2pani«adaæ mantram !adhÅyÃnÃn svarÃ1nvitam ! <12325.2/004> X pa¤co1pani«adair mantrair !manasà dhyÃyata÷ ÓucÅn ! <12325.2/005> X ÓÃÓvataæ brahma paramaæ !g­ïÃnÃn sÆrya-varcasa÷ ! <12325.2/006> X pÆjÃ-parÃn bali-k­ta÷ !stuvata÷ parame-«Âhinam ! <12325.2/007> X ekÃ1gra-manaso dÃntÃn !ekÃntitvam upÃÓritÃn !12325.1825! X] <12325.2/1> pÆjayÃm Ãsa Óirasà !manasà taiÓ ca pÆjita÷ ! <12325.2/2> did­k«ur japya-parama÷ !sarva-k­cchra-dhara÷ sthita÷ !!12325.2! <12325.3/1> bhÆtvai9kÃ1gra-manà vipra !Ærdhva-bÃhur mahÃ-muni÷ ! <12325.3/2> stotraæ jagau sa viÓvÃya !nir-guïÃya mahÃ4tmane !!12325.3! <12325.4/001> nÃrada uvÃca: namas te deva-deva (1) ! <12325.4/002> ni«-kriya (2) ! <12325.4/003> nir-guïa (3) ! <12325.4/004> loka-sÃ1k«in (4) ! <12325.4/005> k«etra-j¤a (5) ! <12325.4/006> an-anta (6) ! <12325.4/007> puru«a (7) ! <12325.4/008> mahÃ-puru«a (8) ! <12325.4/009> tri-guïa (9) ! <12325.4/01> pradhÃna (10) ! <12325.4/011> a-m­ta (11) ! <12325.4/012> vyoma (12) ! <12325.4/013> sanÃtana (13) ! <12325.4/014> sad-a-sad-vyaktÃ1-vyakta (14) ! <12325.4/015> ­ta-dhÃman (15) ! <12325.4/016> pÆrvÃ3di-deva (16) ! <12325.4/017> vasu-prada (17) ! <12325.4/018> prajÃ-pate (18) ! <12325.4/019> su-prajÃ-pate (19) ! <12325.4/02> vanas-pate (20) ! <12325.4/021> mahÃ-prajÃ-pate (21) ! <12325.4/022> Ærjas-pate (22) ! <12325.4/023> vÃcas-pate (23) ! <12325.4/024> manas-pate (24) ! <12325.4/025> jagat-pate (25) ! <12325.4/026> divas-pate (26) ! <12325.4/027> marut-pate (27) ! <12325.4/028> salila-pate (28) ! <12325.4/029> p­thivÅ-pate (29) ! <12325.4/03> dik-pate (30) ! <12325.4/031> pÆrva-nivÃsa (31) ! <12325.4/032> brahma-puro-hita (32) ! <12325.4/033> brahma-kÃyika (33) ! <12325.4/034> mahÃ-kÃyika (34) ! <12325.4/035> mahÃ-rÃjika (35) ! <12325.4/036> catur-mahÃ-rÃjika (36) ! <12325.4/037> ÃbhÃ-sura (37) ! <12325.4/038> mahÃ4bhÃ-sura (38) ! <12325.4/039> sapta-mahÃ4bhÃ-sura (39) ! <12325.4/04> yÃmya (40) ! <12325.4/041> mahÃ-yÃmya (41) ! <12325.4/042> saæj¤Ã-saæj¤a (42) ! <12325.4/043> tu«ita (43) ! <12325.4/044> mahÃ-tu«ita (44) ! <12325.4/045> pratardana (45) ! <12325.4/046> parinirmita (46) ! <12325.4/047> vaÓa-vartin (47) ! <12325.4/048> a-parinirmita (48) ! <12325.4/049> yaj¤a (49) ! <12325.4/05> mahÃ-yaj¤a (50) ! <12325.4/051> yaj¤a-saæbhava (51) ! <12325.4/052> yaj¤a-yone (52) ! <12325.4/053> yaj¤a-garbha (53) ! <12325.4/054> yaj¤a-h­daya (54) ! <12325.4/055> yaj¤a-stuta (55) ! <12325.4/056> yaj¤a-bhÃga-hara (56) ! <12325.4/057> pa¤ca-yaj¤a-dhara (57) ! <12325.4/058> pa¤ca-kÃla-kart­-gate_2 (58) ! <12325.4/059> pa¤ca-rÃtrika (59) ! <12325.4/06> vaikuïÂha (60) ! <12325.4/061> a-parÃjita (61) ! <12325.4/062> mÃnasika (62) ! <12325.4/063> parama-svÃmin (63) ! <12325.4/064> su-snÃta (64) ! <12325.4/065> haæsa (65) ! <12325.4/066> parama-haæsa (66) ! <12325.4/067> parama-yÃj¤ika (67) ! <12325.4/068> sÃækhya-yoga (68) ! <12325.4/069> a-m­te-Óaya (69) ! <12325.4/07> hiraïye-Óaya (70) ! <12325.4/071> vede-Óaya (71) ! <12325.4/072> kuÓe-Óaya (72) ! <12325.4/073> brahme-Óaya (73) ! <12325.4/074> padme-Óaya (74) ! <12325.4/075> viÓve3Óvara (75) ! <12325.4/076> tvaæ jagad-anvaya÷ (76) ! <12325.4/077> tvaæ jagat-prak­ti÷ (77) ! <12325.4/078> tavÃ7gnir Ãsyam (78) ! <12325.4/079> va¬avÃ-mukho 'gni÷ (79) ! <12325.4/08> tvam Ãhuti÷ (80) ! <12325.4/081> tvaæ sÃrathi÷ (81) ! <12325.4/082> tvaæ va«aÂ-kÃra÷ (82) ! <12325.4/083> tvam oæ-kÃra÷ (83) ! <12325.4/084> tvaæ mana÷ (84) ! <12325.4/085> tvaæ candra-mÃ÷ (85) ! <12325.4/086> tvaæ cak«ur Ãdyam (86) ! <12325.4/087> tvaæ sÆrya÷ (87) ! <12325.4/088> tvaæ diÓÃæ gaja÷ (88) ! <12325.4/089> dig-bhÃno (89) ! <12325.4/09> haya-Óira÷ (90) ! <12325.4/091> prathama-tri-sauparïa (91) ! <12325.4/092> pa¤cÃ1gne (92) ! <12325.4/093> tri-ïÃciketa (93) ! <12325.4/094> «a¬-aÇga-vidhÃna (94) ! <12325.4/095> prÃg-jyoti«a (95) ! <12325.4/096> jye«Âha-sÃma-ga (96) ! <12325.4/097> sÃmika-vrata-dhara (97) ! <12325.4/098> atharva-Óira÷ (98) ! <12325.4/099> pa¤ca-mahÃ-kalpa (99) ! <12325.4/1> phena-pa_1-ÃcÃrya (100) ! <12325.4/101> vÃlakhilya (101) ! <12325.4/102> vaikhÃnasa (102) ! <12325.4/103> a-bhagna-yoga (103) ! <12325.4/104> a-bhagna-parisaækhyÃna (104) ! <12325.4/105> yugÃ3de (105) ! <12325.4/106> yuga-madhya (106) ! <12325.4/107> yuga-nidhana (107) ! <12325.4/108> Ãkhaï¬ala (108) ! <12325.4/109> prÃcÅna-garbha (109) ! <12325.4/11> kauÓika (110) ! <12325.4/111> puru-«Âuta (111) ! <12325.4/112> puru-hÆta (112) ! <12325.4/113> viÓva-rÆpa (113) ! <12325.4/114> an-anta-gate_2 (114) ! <12325.4/115> an-anta-bhoga (115) ! <12325.4/116> an-anta (116) ! <12325.4/117> an-Ãde (117) ! <12325.4/118> a-madhya (118) ! <12325.4/119> a-vyakta-madhya (119) ! <12325.4/12> a-vyakta-nidhana (120) ! <12325.4/121> vratÃ3vÃsa (121) ! <12325.4/122> samudrÃ1dhivÃsa (122) ! <12325.4/123> yaÓo-vÃsa (123) ! <12325.4/124> tapo-vÃsa (124) ! <12325.4/125> lak«my--ÃvÃsa (125) ! <12325.4/126> vidyÃ4vÃsa (126) ! <12325.4/127> kÅrty-ÃvÃsa (127) ! <12325.4/128> ÓrÅ-vÃsa (128) ! <12325.4/129> sarvÃ3vÃsa (129) ! <12325.4/13> vÃsudeva (130) ! <12325.4/131> sarva-cchandaka (131) ! <12325.4/132> hari-haya (132) ! <12325.4/133> hari-medha (133) ! <12325.4/134> mahÃ-yaj¤a-bhÃga-hara (134) ! <12325.4/135> vara-prada (135) ! <12325.4/136> yama-niyama-mahÃ-niyama-k­cchrÃ1ti-k­cchra-mahÃ-k­cchra-sarva-k­cchra-niyama-dhara (136) ! <12325.4/137> niv­tta-dharma-pravacana-gate_2 (137) ! <12325.4/138> prav­tta-veda-kriya (138) ! <12325.4/139> a-ja (139) ! <12325.4/14> sarva-gate_2 (140) ! <12325.4/141> sarva-darÓin (141) ! <12325.4/142> a-grÃhya (142) ! <12325.4/143> a-cala (143) ! <12325.4/144> mahÃ-vidhÆte (144) ! <12325.4/145> mÃhÃtmya-ÓarÅra (145) ! <12325.4/146> pavitra (146) ! <12325.4/147> mahÃ-pavitra (147) ! <12325.4/148> hiraïmaya (148) ! <12325.4/149> b­hat (149) ! <12325.4/15> a-pratarkya (150) ! <12325.4/151> a-vij¤eya (151) ! <12325.4/152> brahmÃ1grya (152) ! <12325.4/153> prajÃ-sarga-kara (153) ! <12325.4/154> prajÃ-nidhana-kara (154) ! <12325.4/155> mahÃ-mÃyÃ-dhara (155) ! <12325.4/156> citra-Óikhaï¬in (156) ! <12325.4/157> vara-prada (157) ! <12325.4/158> puro-¬ÃÓa-bhÃga-hara (158) ! <12325.4/159> gatÃ1dhvan (159) ! <12325.4/16> chinna-t­«ïa (160) ! <12325.4/161> chinna-saæÓaya (161) ! <12325.4/162> sarvato-niv­tta (162) ! <12325.4/163> brÃhmaïa-rÆpa (163) ! <12325.4/164> brÃhmaïa-priya (164) ! <12325.4/165> viÓva-mÆrte (165) ! <12325.4/166> mahÃ-mÆrte (166) ! <12325.4/167> bÃndhava (167) ! <12325.4/168> bhakta-vatsala (168) ! <12325.4/169> brahmaïya-deva (169) ! <12325.4/17> bhakto 'haæ tvÃæ did­k«u÷ (170) ! <12325.4/171> ekÃ1nta-darÓanÃya namo nama÷ (171) !!12325.4! <12326.1/1> bhÅ«ma uvÃca: evaæ stuta÷ sa bhagavÃn !guhyais tathyaiÓ ca nÃmabhi÷ ! <12326.1/2> taæ muniæ darÓayÃm Ãsa !nÃradaæ viÓva-rÆpa-dh­k !!12326.1! <12326.2/1> kiæ-cic candra-viÓuddhÃ3tmà !kiæ-cic candrÃd viÓe«avÃn ! <12326.2/2> k­ÓÃnu-varïa÷ kiæ-cic ca !kiæ-cid dhi«ïyÃ3k­ti÷ prabhu÷ !!12326.2! <12326.3/1> Óuka-patra-varïa÷ kiæ-cic ca !kiæ-cit sphaÂika-sa-prabha÷ ! <12326.3/2> nÅlÃ1¤jana-caya-prakhyo !jÃta-rÆpa-prabha÷ kva-cit !!12326.3! <12326.4/1> pravÃlÃ1Çkura-varïaÓ ca !Óveta-varïa÷ kva-cid babhau ! <12326.4/2> kva-cit su-varïa-varïÃ3bho !vai¬Ærya-sa-d­Óa÷ kva-cit !!12326.4! <12326.5/1> nÅla-vai¬Ærya-sa-d­Óa !indra-nÅla-nibha÷ kva-cit ! <12326.5/2> mayÆra-grÅvÃ-varïÃ3bho !muktÃ-hÃra-nibha÷ kva-cit !!12326.5! <12326.6/1> etÃn varïÃn bahu-vidhÃn !rÆpe bibhrat sanÃtana÷ ! <12326.6/2> sahasra-nayana÷ ÓrÅmä !Óata-ÓÅr«a÷ sahasra-pÃt !!12326.6! <12326.7/1> sahasro1dara-bÃhuÓ ca !a-vyakta iti ca kva-cit ! <12326.7/2> oæ-kÃram udgiran vaktrÃt !sÃvitrÅæ ca tad-anvayÃm !!12326.7! <12326.8/1> Óe«ebhyaÓ cai7va vaktrebhyaÓ !catur-vedo1dgataæ vasu ! <12326.8/101> [X B9 subst.:: udgiraæÓ caturo vedä !Óe«Ãn vasu-dhÃ2dhipa !12326.8826! X] <12326.8/2> Ãraïyakaæ jagau devo !harir nÃrÃyaïo vaÓÅ !!12326.8! <12326.9/1> vedÅæ kamaï¬aluæ darbhÃn !maïi-rÆpÃn atho7palÃn ! <12326.9/2> ajinaæ daï¬a-këÂhaæ ca !jvalitaæ ca hutÃ1Óanam ! <12326.9/3> dhÃrayÃm Ãsa deve3Óo !hastair yaj¤a-patis tadà !!12326.9! <12326.10/1> taæ prasannaæ prasannÃ3tmà !nÃrado dvi-ja-sattama÷ ! <12326.10/2> vÃg-yata÷ prayato bhÆtvà !vavande parame3Óvaram ! <12326.10/3> tam uvÃca nataæ mÆrdhnà !devÃnÃm Ãdir a-vyaya÷ !!12326.10! <12326.11/1> ekataÓ ca dvitaÓ cai7va !tritaÓ cai7va mahar2«aya÷ ! <12326.11/2> imaæ deÓam anuprÃptà !mama darÓana-lÃlasÃ÷ !!12326.11! <12326.12/1> na ca mÃæ te dad­Óire !na ca drak«yati kaÓ-cana ! <12326.12/2> ­te hy ekÃ1ntika-Óre«ÂhÃt !tvaæ cai7vai7kÃ1ntiko mata÷ !!12326.12! <12326.13/1> mamai7tÃs tanava÷ Óre«Âhà !jÃtà dharma-g­he dvi-ja ! <12326.13/2> tÃs tvaæ bhajasva satataæ !sÃdhayasva yathÃ-gatam !!12326.13! <12326.14/1> v­ïÅ«va ca varaæ vipra !mattas tvaæ yam ihe7cchasi ! <12326.14/2> prasanno 'haæ tavÃ7dye7ha !viÓva-mÆrtir ihÃ7-vyaya÷ !!12326.14! <12326.15/1> nÃrada uvÃca: adya me tapaso deva !yamasya niyamasya ca ! <12326.15/2> sadya÷ phalam avÃptaæ vai !d­«Âo yad bhagavÃn mayà !!12326.15! <12326.16/1> vara e«a mamÃ7ty-antaæ !d­«Âas tvaæ yat sanÃtana÷ ! <12326.16/2> bhagavÃn viÓva-d­k siæha÷ !sarva-mÆrtir mahÃ-prabhu÷ !!12326.16! <12326.17/1> bhÅ«ma uvÃca: evaæ saædarÓayitvà tu !nÃradaæ parame-«Âhi-jam ! <12326.17/2> uvÃca vacanaæ bhÆyo gaccha nÃrada mÃ-ciram !!12326.17! <12326.18/1> ime hy an-indriyÃ3hÃrà !mad-bhaktÃÓ candra-varcasa÷ ! <12326.18/2> ekÃ1grÃÓ cintayeyur mÃæ !nai7«Ãæ vighno bhaved iti !!12326.18! <12326.19/1> siddhÃÓ cai7te mahÃ-bhÃgÃ÷ !purà hy ekÃ1ntino 'bhavan ! <12326.19/2> tamo-rajo-vinirmuktà !mÃæ pravek«yanty a-saæÓayam !!12326.19! <12326.20/1> na d­ÓyaÓ cak«u«Ã yo 'sau !na sp­Óya÷ sparÓanena ca ! <12326.20/2> na ghreyaÓ cai7va gandhena !rasena ca vivarjita÷ !!12326.20! <12326.21/1> sattvaæ rajas tamaÓ cai7va !na guïÃs taæ bhajanti vai ! <12326.21/2> yaÓ ca sarva-gata÷ sÃ1k«Å !lokasyÃ8tme9ti kathyate !!12326.21! <12326.22/1> bhÆta-grÃma-ÓarÅre«u !naÓyatsu na vinaÓyati ! <12326.22/2> a-jo nitya÷ ÓÃÓvataÓ ca !nir-guïo ni«-kalas tathà !!12326.22! <12326.23/1> dvir dvÃ-daÓebhyas tattvebhya÷ !khyÃto ya÷ pa¤ca-viæÓaka÷ ! <12326.23/2> puru«o ni«-kriyaÓ cai7va !j¤Ãna-d­ÓyaÓ ca kathyate !!12326.23! <12326.24/1> yaæ praviÓya bhavantÅ7ha !muktà vai dvi-ja-sattama ! <12326.24/2> sa vÃsudevo vij¤eya÷ !paramÃ3tmà sanÃtana÷ !!12326.24! <12326.25/1> paÓya devasya mÃhÃtmyaæ !mahimÃnaæ ca nÃrada ! <12326.25/101> [X K6 B9 Da3..a4 Dn4 ins.:: na vidur munayaÓ cai7va !yÃthÃrthyaæ muni-puæ-gava !12326.25827! X] <12326.25/2> ÓubhÃ1-Óubhai÷ karmabhir yo !na lipyati kadÃ-cana !!12326.25! <12326.26/1> sattvaæ rajas tamaÓ cai7va !guïÃn etÃn pracak«ate ! <12326.26/2> ete sarva-ÓarÅre«u !ti«Âhanti vicaranti ca !!12326.26! <12326.27/1> etÃn guïÃæs tu k«etra-j¤o !bhuÇkte nai7bhi÷ sa bhujyate ! <12326.27/101> [X K1.7 Da3..a4 D4.5.7.9 T G1-3.6 M1.5-7 ins.:: paÓya jÅvasya mÃhÃtmyaæ !ya evaæ guïa-bhojaka÷ ! <12326.27/102> X Å«al-laghu-parikrÃnto !na guïÃs tasya bhojakÃ÷ !12326.27828! X] <12326.27/103> [X K7 D4.9 cont.:: sarva-stha÷ sarva-go viÓvaæ !guïa-bhuÇ nir-guïo 'pi ca ! <12326.27/104> X bhojyo 'haæ bhojako bhoktà !paktÃ9haæ jaÂhare 'nala÷ ! <12326.27/105> X bhÆta-grÃmam imaæ k­tsnaæ !p­thak-karma p­thaÇ-mukham ! <12326.27/106> X prak­ti-stho 'vati«ÂhÃmi !na ca ti«ÂhÃmi mÆrtimÃn ! <12326.27/107> X prÃïÃ1pÃna-pravÃreïa !ÓarÅraæ prÃpya dhi«Âhita÷ ! <12326.27/108> X aham eva hi jantÆnÃæ !nime«o1nme«a-k­d dvi-ja ! <12326.27/109> X mÃæ tu jÃnÅhi viprar1«e !puru«aæ sarva-gaæ prabhum !12326.27829! X] <12326.27/2> nir-guïo guïa-bhuk cai7va !guïa-sra«Âà guïÃ1dhika÷ !!12326.27! <12326.28/1> jagat-prati«Âhà devar1«e !p­thivy- apsu pralÅyate ! <12326.28/2> jyoti«y Ãpa÷ pralÅyante !jyotir vÃyau pralÅyate !!12326.28! <12326.29/1> khe vÃyu÷ pralayaæ yÃti !manasy ÃkÃÓam eva ca ! <12326.29/101> [X K7 D4.9 T G2.3.6 ins.:: kÃlo hi paramaæ bhÆtaæ !manasy e«a pralÅyate !12326.29830! X] <12326.29/2> mano hi paramaæ bhÆtaæ !tad a-vyakte pralÅyate !!12326.29! <12326.30/1> a-vyaktaæ puru«e brahman !ni«-kriye saæpralÅyate ! <12326.30/2> nÃ7sti tasmÃt parataraæ !puru«Ãd vai sanÃtanÃt !!12326.30! <12326.31/001> [X K1.2.4.7 Da3..a4 D4.5.7.9 T G1.3.6 M1.5-7 ins.:: mÃæ tu jÃnÅhi brahmar1«e !puru«aæ sarva-gaæ prabhum !12326.30831! X] <12326.31/1> nityaæ hi nÃ7sti jagati !bhÆtaæ sthÃvara-jaÇgamam ! <12326.31/2> ­te tam ekaæ puru«aæ !vÃsudevaæ sanÃtanam ! <12326.31/3> sarva-bhÆtÃ3tma-bhÆto hi !vÃsudevo mahÃ-bala÷ !!12326.31! <12326.32/1> p­thivÅ vÃyur ÃkÃÓam !Ãpo jyotiÓ ca pa¤camam ! <12326.32/2> te sametà mahÃ4tmÃna÷ !ÓarÅram iti saæj¤itam !!12326.32! <12326.33/1> tadÃ0viÓati yo brahmann !a-d­Óyo laghu-vikrama÷ ! <12326.33/2> utpanna eva bhavati !ÓarÅraæ ce«Âayan prabhu÷ !!12326.33! <12326.34/1> na vinà dhÃtu-saæghÃtaæ !ÓarÅraæ bhavati kva-cit ! <12326.34/2> na ca jÅvaæ vinà brahman !dhÃtavaÓ ce«Âayanty uta !!12326.34! <12326.35/001> [X K1.2.4.7 Da3..a4 D4.5.7.9 T G1-3.6 M1.5-7 ins.:: p­thag-bhÆtÃÓ ca te nityaæ !k«etra-j¤a÷ p­thag eva ca ! <12326.35/002> X sattvaæ rajas tamaÓ cai7va !na guïÃs tasya bhojakÃ÷ ! <12326.35/003> X ete pa¤casu bhÆte«u !ÓarÅra-sthe«u kalpitÃ÷ !12326.34832! X] <12326.35/1> sa jÅva÷ parisaækhyÃta÷ !Óe«a÷ saækar«aïa÷ prabhu÷ ! <12326.35/2> tasmÃt sanat-kumÃratvaæ !yo labheta sva-karmaïà !!12326.35! <12326.36/1> yasmiæÓ ca sarva-bhÆtÃni !pralayaæ yÃnti saæk«aye ! <12326.36/2> sa mana÷ sarva-bhÆtÃnÃæ !pradyumna÷ paripaÂhyate !!12326.36! <12326.37/1> tasmÃt prasÆto ya÷ kartà !kÃryaæ kÃraïam eva ca ! <12326.37/2> yasmÃt sarvaæ prabhavati !jagat sthÃvara-jaÇgamam ! <12326.37/3> so '-niruddha÷ sa ÅÓÃno !vyakti÷ sà sarva-karmasu !!12326.37! <12326.38/1> yo vÃsudevo bhagavÃn !k«etra-j¤o nir-guïÃ3tmaka÷ ! <12326.38/2> j¤eya÷ sa eva bhagavä !jÅva÷ saækar«aïa÷ prabhu÷ !!12326.38! <12326.39/1> saækar«aïÃc ca pradyumno !mano-bhÆta÷ sa ucyate ! <12326.39/2> pradyumnÃd yo '-niruddhas tu !so 'haæ-kÃro mahe4Óvara÷ !!12326.39! <12326.40/1> matta÷ sarvaæ saæbhavati !jagat sthÃvara-jaÇgamam ! <12326.40/2> a-k«araæ ca k«araæ cai7va !sac cÃ7-sac cai7va nÃrada !!12326.40! <12326.41/1> mÃæ praviÓya bhavantÅ7ha !muktà bhaktÃs tu ye mama ! <12326.41/2> ahaæ hi puru«o j¤eyo !ni«-kriya÷ pa¤ca-viæÓaka÷ !!12326.41! <12326.42/1> nir-guïo ni«-kalaÓ cai7va !nir-dvaædvo ni«-parigraha÷ ! <12326.42/2> etat tvayà na vij¤eyaæ !rÆpavÃn iti d­Óyate ! <12326.42/3> icchan muhÆrtÃn naÓyeyam !ÅÓo 'haæ jagato guru÷ !!12326.42! <12326.43/1> mÃyà hy e«Ã mayà s­«Âà !yan mÃæ paÓyasi nÃrada ! <12326.43/2> sarva-bhÆta-guïair yuktaæ !nai7vaæ tvaæ j¤Ãtum arhasi ! <12326.43/3> mayai9tat kathitaæ samyak !tava mÆrti-catu«Âayam !!12326.43! <12326.44/1> siddhà hy ete mahÃ-bhÃgà !narà hy ekÃ1ntino 'bhavan ! <12326.44/2> tamo-rajobhyÃæ nirmuktÃ÷ !pravek«yanti ca mÃæ mune !!12326.44! <12326.45/1> ahaæ kartà ca kÃryaæ ca !kÃraïaæ cÃ7pi nÃrada ! <12326.45/2> ahaæ hi jÅva-saæj¤o vai !mayi jÅva÷ samÃhita÷ ! <12326.45/3> mai9vaæ te buddhir atrÃ7bhÆd !d­«Âo jÅvo maye9ti ca !!12326.45! <12326.46/1> ahaæ sarvatra-go_1 brahman !bhÆta-grÃmÃ1ntar-Ãtmaka÷ ! <12326.46/2> bhÆta-grÃma-ÓarÅre«u !naÓyatsu na naÓÃmy aham !!12326.46! <12326.47/1> hiraïya-garbho lokÃ3diÓ !catur-vaktro nirukta-ga÷_1 ! <12326.47/2> brahmà sanÃtano devo !mama bahv-artha-cintaka÷ !!12326.47! <12326.48/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.7.8 ins.:: lalÃÂÃc cai7va me rudro !deva÷ krodhÃd vini÷s­ta÷ !12326.47833! X] <12326.48/1> paÓyai7kÃ-daÓa me rudrÃn !dak«iïaæ pÃrÓvam ÃsthitÃn ! <12326.48/2> dvÃ-daÓai7va tathÃ0dityÃn !vÃmaæ pÃrÓvaæ samÃsthitÃn !!12326.48! <12326.49/1> agrataÓ cai7va me paÓya !vasÆn a«Âau suro1ttamÃn ! <12326.49/2> nÃsatyaæ cai7va dasraæ ca !bhi«ajau paÓya p­«Âhata÷ !!12326.49! <12326.50/1> sarvÃn prajÃ-patÅn paÓya !paÓya sapta ­«Ån api ! <12326.50/2> vedÃn yaj¤ÃæÓ ca ÓataÓa÷ !paÓyÃ7-m­tam athau7«adhÅ÷ !!12326.50! <12326.51/1> tapÃæsi niyamÃæÓ cai7va !yamÃn api p­thag-vidhÃn ! <12326.51/2> tathÃ9«Âa-guïam aiÓvaryam !eka-sthaæ paÓya mÆrtimat !!12326.51! <12326.52/1> Óriyaæ lak«mÅæ ca kÅrtiæ ca !p­thivÅæ ca kakudminÅm ! <12326.52/2> vedÃnÃæ mÃtaraæ paÓya !mat-sthÃæ devÅæ sarasvatÅm !!12326.52! <12326.53/1> dhruvaæ ca jyoti«Ãæ Óre«Âhaæ !paÓya nÃrada khe-caram ! <12326.53/2> ambho-dharÃn samudrÃæÓ ca !sarÃæsi saritas tathà !!12326.53! <12326.54/1> mÆrtimanta÷ pit­-gaïÃæÓ !catura÷ paÓya sattama ! <12326.54/2> trÅæÓ cai7ve7mÃn guïÃn paÓya !mat-sthÃn mÆrti-vivarjitÃn !!12326.54! <12326.55/1> deva-kÃryÃd api mune !pit­-kÃryaæ viÓi«yate ! <12326.55/2> devÃnÃæ ca pitÌïÃæ ca !pità hy eko 'ham Ãdita÷ !!12326.55! <12326.56/1> ahaæ haya-Óiro bhÆtvà !samudre paÓcimo1ttare ! <12326.56/2> pibÃmi su-hutaæ havyaæ !kavyaæ ca ÓraddhayÃ9nvitam !!12326.56! <12326.57/1> mayà s­«Âa÷ purà brahmà !mad-yaj¤am ayajat svayam ! <12326.57/2> tatas tasmai varÃn prÅto !dadÃv aham an-uttamÃn !!12326.57! <12326.58/1> mat-putratvaæ ca kalpÃ3dau !lokÃ1dhyak«atvam eva ca ! <12326.58/2> ahaæ-kÃra-k­taæ cai7va !nÃma paryÃya-vÃcakam !!12326.58! <12326.59/1> tvayà k­tÃæ ca maryÃdÃæ !nÃ7tikrÃmyati kaÓ-cana ! <12326.59/2> tvaæ cai7va vara-do brahman !vare3psÆnÃæ bhavi«yasi !!12326.59! <12326.60/1> surÃ1sura-gaïÃnÃæ ca !­«ÅïÃæ ca tapo-dhana ! <12326.60/2> pitÌïÃæ ca mahÃ-bhÃga !satataæ saæÓita-vrata ! <12326.60/3> vi-vidhÃnÃæ ca bhÆtÃnÃæ !tvam upÃsyo bhavi«yasi !!12326.60! <12326.61/1> prÃdur-bhÃva-gataÓ cÃ7haæ !sura-kÃrye«u nityadà ! <12326.61/2> anuÓÃsyas tvayà brahman !niyojyaÓ ca suto yathà !!12326.61! <12326.62/1> etÃæÓ cÃ7nyÃæÓ ca rucirÃn !brahmaïe '-mita-tejase ! <12326.62/101> [X G1 Kumbh..ed. ins.:: evaæ rudrÃya manave !indrÃyÃ7-mita-tejase !12326.62834! X] <12326.62/2> ahaæ dattvà varÃn prÅto !niv­tti-paramo 'bhavam !!12326.62! <12326.63/1> nirvÃïaæ sarva-dharmÃïÃæ !niv­tti÷ paramà sm­tà ! <12326.63/2> tasmÃn niv­ttim ÃpannaÓ !caret sarvÃ1Çga-nirv­ta÷ !!12326.63! <12326.64/1> vidyÃ-sahÃyavantaæ mÃm !Ãditya-sthaæ sanÃtanam ! <12326.64/2> kapilaæ prÃhur ÃcÃryÃ÷ !sÃækhya-niÓcita-niÓcayÃ÷ !!12326.64! <12326.65/1> hiraïya-garbho bhagavÃn !e«a chandasi su-«Âuta÷ ! <12326.65/2> so 'haæ yoga-gatir brahman !yoga-ÓÃstre«u Óabdita÷ !!12326.65! <12326.66/1> e«o 'haæ vyaktim Ãgamya !ti«ÂhÃmi divi ÓÃÓvata÷ ! <12326.66/2> tato yuga-sahasrÃ1nte !saæhari«ye jagat puna÷ ! <12326.66/3> k­tvÃ0tma-sthÃni bhÆtÃni !sthÃvarÃïi carÃïi ca !!12326.66! <12326.67/1> ekÃkÅ vidyayà sÃ1rdhaæ !vihari«ye dvi-jo1ttama ! <12326.67/2> tato bhÆyo jagat sarvaæ !kari«yÃmÅ7ha vidyayà !!12326.67! <12326.68/1> asman-mÆrtiÓ caturthÅ yà !sÃ9s­jac che«am a-vyayam ! <12326.68/2> sa hi saækar«aïa÷ prokta÷ !pradyumnaæ so 'py ajÅjanat !!12326.68! <12326.69/1> pradyumnÃd a-niruddho 'haæ !sargo mama puna÷ puna÷ ! <12326.69/2> a-niruddhÃt tathà brahmà !tatrÃ8di-kamalo1dbhava÷ !!12326.69! <12326.70/1> brahmaïa÷ sarva-bhÆtÃni !carÃïi sthÃvarÃïi ca ! <12326.70/2> etÃæ s­«Âiæ vijÃnÅhi !kalpÃ3di«u puna÷ puna÷ !!12326.70! <12326.71/1> yathà sÆryasya gaganÃd !udayÃ1stamayÃv iha ! <12326.71/2> na«Âau punar balÃt kÃlae !Ãnayaty a-mita-dyuti÷ ! <12326.71/201> [X Ds2 D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: bhÅ«ma÷: nÃradas tv atha papraccha !bhagavantaæ janÃ1rdanam ! <12326.71/202> X ke«u ke«u ca bhÃve«u !dra«Âavyo 'si mayà prabho ! <12326.71/203> X ÓrÅ-bhagavÃn uvÃca: Ó­ïu nÃrada tattvena !prÃdur-bhÃvÃn mahÃ-mune ! <12326.71/204> X matsya÷ kÆrmo varÃhaÓ ca !nÃrasiæho 'tha vÃmana÷ ! <12326.71/205> X rÃmo rÃmaÓ ca rÃmaÓ ca !k­«ïa÷ kalkÅ ca te daÓa ! <12326.71/206> X pÆrvaæ mÅno bhavi«yÃmi !sthÃpayi«yÃm ahaæ prajÃ÷ ! <12326.71/207> X lokÃn vedÃn dhari«yÃmi !majjamÃnÃn mahÃ2rïave ! <12326.71/208> X dvitÅyaæ kÆrma-rÆpaæ me !hema-kÆÂa-nibhaæ sm­tam ! <12326.71/209> X mandaraæ dhÃrayi«yÃmi !a-m­tÃ1rthaæ dvi-jo1ttama ! <12326.71/21> X magnÃæ mahÃ2rïave ghore !bhÃrÃ3krÃntÃm imÃæ puna÷ !12326.71835! X] <12326.71/3> tathà balÃd ahaæ p­thvÅæ !sarva-bhÆta-hitÃya vai !!12326.71! <12326.72/1> sattvair ÃkrÃnta-sarvÃ1ÇgÃæ !na«ÂÃæ sÃgara-mekhalÃm ! <12326.72/2> Ãnayi«yÃmi svaæ sthÃnaæ !vÃrÃhaæ rÆpam Ãsthita÷ !!12326.72! <12326.73/1> hiraïyÃ1k«aæ hani«yÃmi !daiteyaæ bala-garvitam ! <12326.73/2> nÃrasiæhaæ vapu÷ k­tvà !hiraïya-kaÓipuæ puna÷ ! <12326.73/3> sura-kÃrye hani«yÃmi !yaj¤a-ghnaæ diti-nandanam !!12326.73! <12326.74/1> virocanasya balavÃn !bali÷ putro mahÃ2sura÷ ! <12326.74/101> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 ins.:: a-vadhya÷ sarva-lokÃnÃæ !sa-devÃ1sura-rak«asÃm !12326.74836! X] <12326.74/2> bhavi«yati sa Óakraæ ca !sva-rÃjyÃc cyÃvayi«yati !!12326.74! <12326.75/1> trailokye 'pah­te tena !vi-mukhe ca ÓacÅ-patau ! <12326.75/2> adityÃæ dvÃ-daÓa÷ putra÷ !saæbhavi«yÃmi kaÓyapÃt !!12326.75! <12326.76/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. Cv ins.:: jaÂÅ gatvà yaj¤a-sada÷ !stÆyamÃno dvi-jo1ttamai÷ ! <12326.76/002> X yaj¤a-stavaæ kari«yÃmi !Órutvà prÅto bhaved bali÷ ! <12326.76/003> X kim icchasi baÂo brÆhÅ7ty !ukto yÃce mahad varam ! <12326.76/004> X dÅyatÃæ tri-padÅ-mÃtram !iti yÃce mahÃ2suram ! <12326.76/005> X sa dadyÃn mayi saæprÅta÷ !prati«iddhaÓ ca mantribhi÷ ! <12326.76/006> X yÃvaj jalaæ hasta-gataæ !tribhir vikramaïair v­tam !12326.75837! X] <12326.76/1> tato rÃjyaæ pradÃsyÃmi !ÓakrÃyÃ7-mita-tejase ! <12326.76/2> devatÃ÷ sthÃpayi«yÃmi !sve«u sthÃne«u nÃrada ! <12326.76/3> baliæ cai7va kari«yÃmi !pÃtÃla-tala-vÃsinam !!12326.76! <12326.77/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.8 Kumbh..ed. ins.:: dÃnavaæ balinÃæ Óre«Âham !a-vadhyaæ sarva-daivatai÷ !12326.76838! X] <12326.77/1> tretÃ-yuge bhavi«yÃmi !rÃmo bh­gu-kulo1dvaha÷ ! <12326.77/101> [X D7 T G1-3.6 ins. after 77a:: dvÃ-viæÓad-yuga-paryaye ! <12326.77/102> X bhavi«yÃmi ­«is tatra !jamad-agni-suto balÅ ! <12326.77/103> X bÃhu-vÅrya-yuto rÃmo !12326.77839! X] <12326.77/2> k«atraæ co7tsÃdayi«yÃmi !sam­ddha-bala-vÃhanam !!12326.77! <12326.78/1> saædhau tu samanuprÃpte !tretÃyÃæ dvÃ-parasya ca ! <12326.78/2> rÃmo dÃÓarathir bhÆtvà !bhavi«yÃmi jagat-pati÷ !!12326.78! <12326.79/1> trito1paghÃtÃd vairÆpyam !ekato 'tha dvitas tathà ! <12326.79/2> prÃpsyato vÃnaratvaæ hi !prajÃ-pati-sutÃv ­«Å !!12326.79! <12326.80/1> tayor ye tv anvaye jÃtà !bhavi«yanti vanau1kasa÷ ! <12326.80/101> [X K1.2.4.6.7 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2-5.7-9 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: mahÃ-balà mahÃ-vÅryÃ÷ !Óakra-tulya-parÃkramÃ÷ !12326.80840! X] <12326.80/2> te sahÃyà bhavi«yanti !sura-kÃrye mama dvi-ja !!12326.80! <12326.81/1> tato rak«a÷-patiæ ghoraæ !pulastya-kula-pÃæsanam ! <12326.81/2> hani«ye rÃvaïaæ saækhye !sa-gaïaæ loka-kaïÂakam !!12326.81! <12326.82/001> [X Da4 Ds D7 T1 G3.6 Kumbh..ed. ins.:: tad-rÃjye sthÃpayi«yÃmi !vibhÅ«aïam a-kalma«am ! <12326.82/002> X a-yodhyÃ-vÃsina÷ sarvÃn !ne«ye 'haæ lokam a-vyayam ! <12326.82/003> X vibhÅ«aïÃya dÃsyÃmi !rÃjyaæ tasya yathÃ-kramam !12326.81841! X] <12326.82/1> dvÃ-parasya kaleÓ cai7va !saædhau paryavasÃnike ! <12326.82/2> prÃdur-bhÃva÷ kaæsa-hetor !mÃthurÃyÃæ bhavi«yati !!12326.82! <12326.83/001> [X D7 T G1-3.6 subst.:: kali-dvÃparayo÷ saædhÃv !a«ÂÃ-viæÓe catur-yuge ! <12326.83/002> X prÃdur-bhÃvaæ kari«yÃmi !bhÆyo v­«ïi-kulo1dvaha÷ ! <12326.83/003> X madhurÃyÃæ kaæsa-hetor !vÃsudeve7ti nÃmata÷ ! <12326.83/004> X t­tÅyo rÃma ity eva !vasu-deva-suto balÅ !12326.82842! X] <12326.83/1> tatrÃ7haæ dÃnavÃn hatvà !su-bahÆn deva-kaïÂakÃn ! <12326.83/2> kuÓa-sthalÅæ kari«yÃmi !nivÃsaæ dvÃrakÃæ purÅm !!12326.83! <12326.84/1> vasÃnas tatra vai puryÃm !aditer vi-priyaæ-karam ! <12326.84/2> hani«ye narakaæ bhaumaæ !muraæ pÅÂhaæ ca dÃnavam !!12326.84! <12326.85/1> prÃg-jyoti«a-puraæ ramyaæ !nÃnÃ-dhana-samanvitam ! <12326.85/2> kuÓa-sthalÅæ nayi«yÃmi !hatvà vai dÃnavo1ttamÃn !!12326.85! <12326.86/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: k­kalÃsa-bhÆtaæ ca n­-gaæ !mocayi«ye ca vai puna÷ ! <12326.86/002> X tata÷ pautra-nimittena !gatvà vai Óoïitaæ puram ! <12326.86/003> X bÃïasya ca puraæ gatvà !kari«ye kadanaæ mahat !12326.85843! X] <12326.86/1> Óaæ-karaæ ca mahÃ-senaæ !bÃïa-priya-hitai1«iïam ! <12326.86/2> parÃje«yÃmy atho7dyuktau !deva-loka-namas-k­tau !!12326.86! <12326.87/1> tata÷ sutaæ baler jitvà !bÃïaæ bÃhu-sahasriïam ! <12326.87/2> vinÃÓayi«yÃmi tata÷ !sarvÃn saubha-nivÃsina÷ !!12326.87! <12326.88/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: kaæsaæ keÓiæ tathà krÆram !a-ri«Âaæ ca mahÃ2suram ! <12326.88/002> X cÃïÆraæ ca mahÃ-vÅryaæ !mu«Âikaæ ca mahÃ-balam ! <12326.88/003> X pralambaæ dhenukaæ cai7va !a-ri«Âaæ v­«a-rÆpiïam ! <12326.88/004> X kÃlÅyaæ ca vaÓe k­tvà !yamunÃyà mahÃ-hrade ! <12326.88/005> X go-kule«u tata÷ paÓcÃd !gavÃ1rthe tu mahÃ-girim ! <12326.88/006> X sapta-rÃtraæ dhari«yÃmi !var«amÃïe tu vÃsave ! <12326.88/007> X apakrÃnte tato var«e !giri-mÆrdhany avasthita÷ ! <12326.88/008> X indreïa saha saævÃdaæ !kari«yÃmi tadà dvi-ja !12326.87844! X] <12326.88/1> ya÷ kÃla-yavana÷ khyÃto !garga-tejo-abhisaæv­ta÷ ! <12326.88/2> bhavi«yati vadhas tasya !matta eva dvi-jo1ttama !!12326.88! <12326.89/001> [X Kumbh..ed. cont.:: laghv Ãcchidya dhanaæ sarvaæ !vÃsudevaæ ca pauï¬rakam !12326.88845! X] <12326.89/1> jarÃ-saædhaÓ ca balavÃn !sarva-rÃja-virodhaka÷ ! <12326.89/2> bhavi«yaty asura÷ sphÅto !bhÆmi-pÃlo giri-vraje ! <12326.89/3> mama buddhi-parispandÃd !vadhas tasya bhavi«yati !!12326.89! <12326.90/001> [X K6 Bo.7-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: ÓiÓu-pÃlaæ vadhi«yÃmi !yaj¤e dharma-sutasya vai !12326.89846! X] <12326.90/002> [X Kumbh..ed. cont., D7 T G1-3.6 ins. after 89:: dur-yodhanÃ1parÃdhena !yudhi-«Âhira-guïena ca !12326.89847! X] <12326.90/1> samÃgate«u bali«u !p­thivyÃæ sarva-rÃjasu ! <12326.90/2> vÃsavi÷ su-sahÃyo vai !mama hy eko bhavi«yati !!12326.90! <12326.91/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: yudhi-«Âhiraæ sthÃpayi«ye !sva-rÃjye bhrÃt­bhi÷ saha !12326.90848! X] <12326.91/1> evaæ lokà vadi«yanti !nara-nÃrÃyaïÃv ­«Å ! <12326.91/2> udyuktau dahata÷ k«atraæ !loka-kÃryÃ1rtham ÅÓvarau !!12326.91! <12326.92/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: Óastrair nipatitÃ÷ sarve !n­-pÃ_2 yÃsyanti vai divam !12326.91849! X] <12326.92/1> k­tvà bhÃrÃ1vataraïaæ !vasu-dhÃyà yathe4psitam ! <12326.92/101> [X D7 T G1-3.6 ins.:: rÃjyaæ praÓÃsati puna÷ !kuntÅ-putre yudhi-«Âhire !12326.91850! X] <12326.92/2> sarva-sÃtvata-mukhyÃnÃæ !dvÃrakÃyÃÓ ca sattama ! <12326.92/3> kari«ye pralayaæ ghoram !Ãtma-j¤Ãti-vinÃÓanam !!12326.92! <12326.93/1> karmÃïy a-parimeyÃni !catur-mÆrti-dharo hy aham ! <12326.93/2> k­tvà lokÃn gami«yÃmi !svÃn ahaæ brahma-sat-k­tÃn !!12326.93! <12326.94/001> [X D7 T G1-3.6 ins. after 12326.93, Kumbh..ed. after 12.326.92:: AppI.31 X] <12326.94/1> haæso haya-ÓirÃÓ cai7va !prÃdur-bhÃvà dvi-jo1ttama ! <12326.94/101> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 Ca ins.:: vÃrÃho nÃrasiæhaÓ ca !vÃmano rÃma eva ca ! <12326.94/102> X rÃmo dÃÓarathiÓ cai7va !sÃtvata÷ kalkir eva ca !12326.94851! X] <12326.94/2> yadà veda-Órutir na«Âà !mayà pratyÃh­tà tadà ! <12326.94/3> sa-vedÃ÷ sa-ÓrutÅkÃÓ ca !k­tÃ÷ pÆrvaæ k­te yuge !!12326.94! <12326.95/1> atikrÃntÃ÷ purÃïe«u !ÓrutÃs te yadi và kva-cit ! <12326.95/2> atikrÃntÃÓ ca bahava÷ !prÃdur-bhÃvà mamo7ttamÃ÷ ! <12326.95/3> loka-kÃryÃïi k­tvà ca !puna÷ svÃæ prak­tiæ gatÃ÷ !!12326.95! <12326.96/001> [X K1.2.4.7 D4.5.7.9 T G1-3.6 M1.5-7 ins.:: puru«a÷ sarvam eve7dam !a-k«ayaÓ cÃ7-vyayaÓ ca ha !12326.95852! X] <12326.96/1> na hy etad brahmaïà prÃptam !Å-d­Óaæ mama darÓanam ! <12326.96/2> yat tvayà prÃptam adye7ha !ekÃ1nta-gata-buddhinà !!12326.96! <12326.97/1> etat te sarvam ÃkhyÃtaæ !brahman bhaktimato mayà ! <12326.97/2> purÃïaæ ca bhavi«yaæ ca !sa-rahasyaæ ca sattama !!12326.97! <12326.98/1> evaæ sa bhagavÃn devo !viÓva-mÆrti-dharo '-vyaya÷ ! <12326.98/2> etÃvad uktvà vacanaæ !tatrai7vÃ7ntaradhÅyata !!12326.98! <12326.99/1> nÃrado 'pi mahÃ-tejÃ÷ !prÃpyÃ7nugraham Åpsitam ! <12326.99/2> nara-nÃrÃyaïau dra«Âuæ !prÃdravad badarÃ3Óramam !!12326.99! <12326.100/1> idaæ maho2pani«adaæ !catur-veda-samanvitam ! <12326.100/2> sÃækhya-yoga-k­taæ tena !pa¤ca-rÃtrÃ1nuÓabditam !!12326.100! <12326.101/1> nÃrÃyaïa-mukho1dgÅtaæ !nÃrado 'ÓrÃvayat puna÷ ! <12326.101/2> brahmaïa÷ sadane tÃta !yathà d­«Âaæ yathà Órutam !!12326.101! <12326.102/001> [X D7 T G1-3.6 ins.:: Órutvà brahma-mukhÃd rudra÷ !sa devyai kathayat puna÷ !12326.102853! X] <12326.102/1> yudhi-«Âhira uvÃca: etad ÃÓcarya-bhÆtaæ hi !mÃhÃtmyaæ tasya dhÅmata÷ ! <12326.102/2> kiæ brahmà na vijÃnÅte !yata÷ ÓuÓrÃva nÃradÃt !!12326.102! <12326.103/1> pitÃ-maho hi bhagavÃæs !tasmÃd devÃd an-antara÷ ! <12326.103/2> kathaæ sa na vijÃnÅyÃt !prabhÃvam a-mitau1jasa÷ !!12326.103! <12326.104/1> bhÅ«ma uvÃca: mahÃ-kalpa-sahasrÃïi !mahÃ-kalpa-ÓatÃni ca ! <12326.104/2> samatÅtÃni rÃje1ndra !sargÃÓ ca pralayÃÓ ca ha !!12326.104! <12326.105/1> sargasyÃ8dau sm­to brahmà !prajÃ-sarga-kara÷ prabhu÷ ! <12326.105/2> jÃnÃti deva-pravaraæ !bhÆyaÓ cÃ7to 'dhikaæ n­-pa_2 ! <12326.105/3> param ÃtmÃnam ÅÓÃnam !Ãtmana÷ prabhavaæ tathà !!12326.105! <12326.106/1> ye tv anye brahma-sadane !siddha-saæghÃ÷ samÃgatÃ÷ ! <12326.106/2> tebhyas tac chrÃvayÃm Ãsa !purÃïaæ veda-saæmitam !!12326.106! <12326.107/1> te«Ãæ sa-kÃÓÃt sÆryaÓ ca !Órutvà vai bhÃvitÃ3tmanÃm ! <12326.107/2> ÃtmÃ1nugÃminÃæ brahma !ÓrÃvayÃm Ãsa bhÃrata !!12326.107! <12326.108/1> «aÂ-«a«Âir hi sahasrÃïi !­«ÅïÃæ bhÃvitÃ3tmanÃm ! <12326.108/2> sÆryasya tapato lokÃn !nirmità ye pura÷-sarÃ÷ ! <12326.108/3> te«Ãm akathayat sÆrya÷ !sarve«Ãæ bhÃvitÃ3tmanÃm !!12326.108! <12326.109/1> sÆryÃ1nugÃmibhis tÃta !­«ibhis tair mahÃ4tmabhi÷ ! <12326.109/2> merau samÃgatà devÃ÷ !ÓrÃvitÃÓ ce7dam uttamam !!12326.109! <12326.110/1> devÃnÃæ tu sa-kÃÓÃd vai !tata÷ ÓrutvÃ9sito dvi-ja÷ ! <12326.110/2> ÓrÃvayÃm Ãsa rÃje1ndra !pitÌïÃæ muni-sattama÷ !!12326.110! <12326.111/001> [X D7 T G1-3.6 ins.:: evaæ paraæ-parÃ4khyÃtam !idaæ Óaæ-tanunà Órutam !12326.110854! X] <12326.111/1> mama cÃ7pi pità tÃta !kathayÃm Ãsa Óaæ-tanu÷ ! <12326.111/2> tato mayai9tac chrutvà ca !kÅrtitaæ tava bhÃrata !!12326.111! <12326.112/001> [X K7 D4.9 ins.:: nÃradÃc cai7va devar1«e÷ !purÃïam aham ÃptavÃn !12326.111855! X] <12326.112/1> surair và munibhir vÃ9pi !purÃïaæ yair idaæ Órutam ! <12326.112/2> sarve te paramÃ3tmÃnaæ !pÆjayanti puna÷ puna÷ !!12326.112! <12326.113/1> idam ÃkhyÃnam Ãr«eyaæ !pÃraæparyÃ3gataæ n­-pa_2 ! <12326.113/2> nÃ7-vÃsudeva-bhaktÃya !tvayà deyaæ kathaæ-cana !!12326.113! <12326.114/001> [X D7 T G1-3.6 ins. after 113, K1.2.4 ins. after 120:: ÃkhyÃnam uttamaæ ce7daæ !ÓrÃvayed ya÷ sadà n­-pa_2 ! <12326.114/002> X sadai9va manu-jo bhakta÷ !Óucir bhÆtvà samÃhita÷ ! <12326.114/003> X prÃpnuyÃd a-cirÃd rÃjan !vi«ïu-lokaæ sanÃtanam !12326.113856! X] <12326.114/1> matto 'nyÃni ca te rÃjann !upÃkhyÃna-ÓatÃni vai ! <12326.114/2> yÃni ÓrutÃni dharmyÃïi !te«Ãæ sÃro 'yam uddh­ta÷ !!12326.114! <12326.115/1> surÃ1surair yathà rÃjan !nirmathyÃ7-m­tam uddh­tam ! <12326.115/2> evam etat purà viprai÷ !kathÃ2-m­tam iho7ddh­tam !!12326.115! <12326.116/1> yaÓ ce7daæ paÂhate nityaæ !yaÓ ce7daæ Ó­ïuyÃn nara÷ ! <12326.116/2> ekÃ1nta-bhÃvo1pagata !ekÃ1nte su-samÃhita÷ !!12326.116! <12326.117/1> prÃpya Óvetaæ mahÃ-dvÅpaæ !bhÆtvà candra-prabho nara÷ ! <12326.117/2> sa sahasrÃ1rci«aæ devaæ !praviÓen nÃ7tra saæÓaya÷ !!12326.117! <12326.118/1> mucyed Ãrtas tathà rogÃc !chrutve9mÃm Ãdita÷ kathÃm ! <12326.118/2> jij¤Ãsur labhate kÃmÃn !bhakto bhakta-gatiæ vrajet !!12326.118! <12326.119/1> tvayÃ9pi satataæ rÃjann !abhyarcya÷ puru«o1ttama÷ ! <12326.119/101> [X K1.2.4 ins.:: vÃsudevaæ mahÃ4tmÃnaæ !Órotavyaæ vidhi-pÆrvakam !12326.119857! X] <12326.119/2> sa hi mÃtà pità cai7va !k­tsnasya jagato guru÷ !!12326.119! <12326.120/1> brahmaïya-devo bhagavÃn !prÅyatÃæ te sanÃtana÷ ! <12326.120/2> yudhi-«Âhira mahÃ-bÃho !mahÃ-bÃhur janÃ1rdana÷ !!12326.120! <12326.121/001> [X B6.7 ins.:: pÆjanÅyo sadÃ9-vy-agro !munibhir veda-pÃra-gai÷ !12326.120858! X] <12326.121/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: Órutvai9tad ÃkhyÃna-varaæ !dharma-rì janam-ejaya ! <12326.121/2> bhrÃtaraÓ cÃ7sya te sarve !nÃrÃyaïa-parÃabhavan !!12326.121! <12326.122/1> jitaæ bhagavatà tena !puru«eïe7ti bhÃrata ! <12326.122/2> nityaæ japya-parà bhÆtvà !sarasvatÅm udÅrayan !!12326.122! <12326.123/1> yo hy asmÃkaæ guru÷ Óre«Âha÷ !k­«ïa-dvaipÃyano muni÷ ! <12326.123/2> sa jagau paramaæ japyaæ !nÃrÃyaïam udÅrayan !!12326.123! <12326.124/1> gatvÃ9ntarik«Ãt satataæ !k«Åro1dam a-m­tÃ3Óayam ! <12326.124/2> pÆjayitvà ca deve3Óaæ !punar ÃyÃt svam ÃÓramam !!12326.124! <12327.1/001> [X K6 Bo.6.7.9 Da4 Dn1.ï4 Ds2 D2.3.5.8 M1.5-7 B8 D7 T G1-3.6 ins.:: bhÅ«ma uvÃca: etat te sarvam ÃkhyÃtaæ !nÃrado1ktaæ maye0ritam ! <12327.1/002> X pÃraæparyÃ3gataæ hy etat !pitrà me kathitaæ purà !12326.124859! X] <12327.1/003> [X K6 Bo.6-9 Da4 Dn1.ï4 Ds2 D2.3.5.7.8 & G1-3.6 cont., K1.2.4.7 Ds1 D4.9 editions ins. after 124:: sÆta uvÃca: etat te sarvam ÃkhyÃtaæ !vaiÓaæpÃyana-kÅrtitam ! <12327.1/004> X janam-ejayena yac chrutvà !k­taæ samyag yathÃ-vidhi ! <12327.1/005> X yÆyaæ hi tapta-tapasa÷ !sarve ca carita-vratÃ÷ ! <12327.1/006> X sarve veda-vido mukhyà !naimi«Ã1raïya-vÃsina÷ ! <12327.1/007> X Óaunakasya mahÃ-sattraæ !prÃptÃ÷ sarve dvi-jo1ttamÃ÷ ! <12327.1/008> X yajadhvaæ su-hutair yaj¤air !ÃtmÃnaæ parame3Óvaram !12326.124860! X] <12327.1/1> janam-ejaya uvÃca: kathaæ sa bhagavÃn devo !yaj¤e«v agra-hara÷ prabhu÷ ! <12327.1/2> yaj¤a-dhÃrÅ ca satataæ !veda-vedÃ1Çga-vit tathà !!12327.1! <12327.2/1> niv­ttaæ cÃ8sthito dharmaæ !k«emÅ bhÃgavata-priya÷ ! <12327.2/2> prav­tti-dharmÃn vidadhe !sa eva bhagavÃn prabhu÷ !!12327.2! <12327.3/1> kathaæ prav­tti-dharme«u !bhÃgÃ1rhà devatÃ÷ k­tÃ÷ ! <12327.3/2> kathaæ niv­tti-dharmÃÓ ca !k­tà vyÃv­tta-buddhaya÷ !!12327.3! <12327.4/1> etaæ na÷ saæÓayaæ vipra !chindhi guhyaæ sanÃtanam ! <12327.4/2> tvayà nÃrÃyaïa-kathà !Órutà vai dharma-saæhità !!12327.4! <12327.5/001> [X K1.2.4.6.7 Bo.6-9 Da4 Dn1.ï4 Ds D2-5.7-9 T G1-3.6 Cn editions:: sÆta uvÃca: janam-ejayena yat p­«Âa÷ !Ói«yo vyÃsasya dhÅmata÷ ! <12327.5/002> X tat te 'haæ kÅrtayi«yÃmi !paurÃïaæ Óaunako1ttama ! <12327.5/003> X Órutvà mÃhÃtmyam etasya !dehinÃæ paramÃ3tmana÷ ! <12327.5/004> X janam-ejayo mahÃ-prÃj¤o !vaiÓaæpÃyanam abravÅt !12327.4861! X] <12327.5/1> ime sa-brahmakà lokÃ÷ !sa-surÃ1sura-mÃnavÃ÷ ! <12327.5/2> kriyÃsv abhyudayo1ktÃsu !saktà d­Óyanti sarvaÓa÷ ! <12327.5/3> mok«aÓ co7ktas tvayà brahman !nirvÃïaæ paramaæ sukham !!12327.5! <12327.6/1> ye ca muktà bhavantÅ7ha !puïya-pÃpa-vivarjitÃ÷ ! <12327.6/2> te sahasrÃ1rci«aæ devaæ !praviÓantÅ7ti ÓuÓruma÷ !!12327.6! <12327.7/1> aho hi dur-anu«Âheyo !mok«a-dharma÷ sanÃtana÷ ! <12327.7/2> yaæ hitvà devatÃ÷ sarvà !havya-kavya-bhujo 'bhavan !!12327.7! <12327.8/1> kiæ nu brahmà ca rudraÓ ca !ÓakraÓ ca bala-bhit prabhu÷ ! <12327.8/2> sÆryas tÃrÃ1dhipo vÃyur !agnir varuïa eva ca ! <12327.8/3> ÃkÃÓaæ jagatÅ cai7va !ye ca Óe«Ã divau1kasa÷ !!12327.8! <12327.9/1> pralayaæ na vijÃnanti !Ãtmana÷ parinirmitam ! <12327.9/2> tatas te nÃ8sthità mÃrgaæ !dhruvam a-k«ayam a-vyayam !!12327.9! <12327.10/1> sm­tvà kÃla-parÅmÃïaæ !prav­ttiæ ye samÃsthitÃ÷ ! <12327.10/2> do«a÷ kÃla-parÅmÃïe !mahÃn e«a kriyÃvatÃm !!12327.10! <12327.11/1> etan me saæÓayaæ vipra !h­di Óalyam ivÃ7rpitam ! <12327.11/2> chindhÅ7tihÃsa-kathanÃt !paraæ kautÆhalaæ hi me !!12327.11! <12327.12/1> kathaæ bhÃga-harÃ÷ proktà !devatÃ÷ kratu«u dvi-ja ! <12327.12/2> kim-arthaæ cÃ7dhvare brahmann !ijyante tri-divau1kasa÷ !!12327.12! <12327.13/1> ye ca bhÃgaæ prag­hïanti !yaj¤e«u dvi-ja-sattama ! <12327.13/2> te yajanto mahÃ-yaj¤ai÷ !kasya bhÃgaæ dadanti vai !!12327.13! <12327.14/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: aho gƬhatama÷ praÓnas !tvayà p­«Âo jane3Óvara ! <12327.14/2> nÃ7-tapta-tapasà hy e«a !nÃ7-veda-vidu«Ã tathà ! <12327.14/3> nÃ7-purÃïa-vidà cÃ7pi !Óakyo vyÃhartum a¤jasà !!12327.14! <12327.15/1> hanta te kathayi«yÃmi !yan me p­«Âa÷ purà guru÷ ! <12327.15/2> k­«ïa-dvaipÃyano vyÃso !veda-vyÃso mahÃn ­«i÷ !!12327.15! <12327.16/1> su-mantur jaiminiÓ cai7va !pailaÓ ca su-d­¬ha-vrata÷ ! <12327.16/2> ahaæ caturtha÷ Ói«yo vai !pa¤camaÓ ca Óuka÷ sm­ta÷ !!12327.16! <12327.17/1> etÃn samÃgatÃn sarvÃn !pa¤ca Ói«yÃn damÃ1nvitÃn ! <12327.17/2> ÓaucÃ3cÃra-samÃyuktä !jita-krodhä jite1ndriyÃn !!12327.17! <12327.18/1> vedÃn adhyÃpayÃm Ãsa !mahÃ-bhÃrata-pa¤camÃn ! <12327.18/2> merau giri-vare ramye !siddha-cÃraïa-sevite !!12327.18! <12327.19/1> te«Ãm abhyasyatÃæ vedÃn !kadÃ-cit saæÓayo 'bhavat ! <12327.19/101> [X K6 ins.:: kiæ tu brahmÃ9tha rudro và !devatà ­«ayas tathà ! <12327.19/102> X prÃya÷ prav­tti-mÃrga-sthÃ÷ !kasya devasya ÓÃsanÃt ! <12327.19/103> X ke vai niv­tti-mÃrga-sthÃ÷ !kasya devasya ÓÃsanÃt ! <12327.19/104> X ke vai yajante sarve 'pi !ka e«Ãm ÅÓvara÷ para÷ !12327.19862! X] <12327.19/2> e«a vai yas tvayà p­«Âas !tena te«Ãæ prakÅrtita÷ ! <12327.19/3> tata÷ Óruto mayà cÃ7pi !tavÃ8khyeyo 'dya bhÃrata !!12327.19! <12327.20/1> Ói«yÃïÃæ vacanaæ Órutvà !sarvÃ1-j¤Ãna-tamo-nuda÷ ! <12327.20/2> parÃÓara-suta÷ ÓrÅmÃn !vyÃso vÃkyam uvÃca ha !!12327.20! <12327.21/1> mayà hi su-mahat taptaæ !tapa÷ parama-dÃruïam ! <12327.21/2> bhÆtaæ bhavyaæ bhavi«yac ca !jÃnÅyÃm iti sattamÃ÷ !!12327.21! <12327.22/1> tasya me tapta-tapaso !nig­hÅte1ndriyasya ca ! <12327.22/2> nÃrÃyaïa-prasÃdena !k«Åro1dasyÃ7nu-kÆlata÷ !!12327.22! <12327.23/1> traikÃlikam idaæ j¤Ãnaæ !prÃdur-bhÆtaæ yathe4psitam ! <12327.23/2> tac ch­ïudhvaæ yathÃ-j¤Ãnaæ !vak«ye saæÓayam uttamam ! <12327.23/3> yathà v­ttaæ hi kalpÃ3dau !d­«Âaæ me j¤Ãna-cak«u«Ã !!12327.23! <12327.24/1> paramÃ3tme9ti yaæ prÃhu÷ !sÃækhya-yoga-vido janÃ÷ ! <12327.24/2> mahÃ-puru«a-saæj¤Ãæ sa !labhate svena karmaïà !!12327.24! <12327.25/1> tasmÃt prasÆtam a-vyaktaæ !pradhÃnaæ tad vidur budhÃ÷ ! <12327.25/2> a-vyaktÃd vyaktam utpannaæ !loka-s­«Ây-artham ÅÓvarÃt !!12327.25! <12327.26/1> a-niruddho hi loke«u !mahÃn Ãtme9ti kathyate ! <12327.26/2> yo 'sau vyaktatvam Ãpanno !nirmame ca pitÃ-maham ! <12327.26/3> so 'haæ-kÃra iti prokta÷ !sarva-tejomayo hi sa÷ !!12327.26! <12327.27/1> p­thivÅ vÃyur ÃkÃÓam !Ãpo jyotiÓ ca pa¤camam ! <12327.27/2> ahaæ-kÃra-prasÆtÃni !mahÃ-bhÆtÃni bhÃrata !!12327.27! <12327.28/1> mahÃ-bhÆtÃni s­«ÂvÃ9tha !tad-guïÃn nirmame puna÷ ! <12327.28/2> bhÆtebhyaÓ cai7va ni«pannà !mÆrtimanto '«Âa tä Ó­ïu !!12327.28! <12327.29/1> marÅcir aÇgirÃÓ cÃ7tri÷ !pulastya÷ pulaha÷ kratu÷ ! <12327.29/2> vasi«ÂhaÓ ca mahÃ4tmà vai !manu÷ svÃyaæbhuvas tathà ! <12327.29/3> j¤eyÃ÷ prak­tayo '«Âau tà !yÃsu lokÃ÷ prati«ÂhitÃ÷ !!12327.29! <12327.30/1> vedÃn vedÃ1Çga-saæyuktÃn !yaj¤Ãn yaj¤Ã1Çga-saæyutÃn ! <12327.30/101> [X K7 D4.9 ins.:: etÃn vai su-mahÃ-bhÃgÃn !­«Åæl loka-pitÃ-mahÃn !12327.30863! X] <12327.30/2> nirmame loka-siddhy-arthaæ !brahmà loka-pitÃ-maha÷ ! <12327.30/3> a«ÂÃbhya÷ prak­tibhyaÓ ca !jÃtaæ viÓvam idaæ jagat !!12327.30! <12327.31/1> rudro ro«Ã3tmako jÃto !daÓÃ7nyÃn so 's­jat svayam ! <12327.31/2> ekÃ-daÓai7te rudrÃs tu !vikÃrÃ÷ puru«Ã÷ sm­tÃ÷ !!12327.31! <12327.32/1> te rudrÃ÷ prak­tiÓ cai7va !sarve cai7va surar1«aya÷ ! <12327.32/2> utpannà loka-siddhy-arthaæ !brahmÃïaæ samupasthitÃ÷ !!12327.32! <12327.33/1> vayaæ hi s­«Âà bhagavaæs !tvayà vai prabhavi«ïunà ! <12327.33/2> yena yasminn adhÅkÃre !vartitavyaæ pitÃ-maha !!12327.33! <12327.34/1> yo 'sau tvayà vinirdi«Âo !adhikÃro 'rtha-cintaka÷ ! <12327.34/2> paripÃlya÷ kathaæ tena !so 'dhikÃro 'dhikÃriïà !!12327.34! <12327.35/1> pradiÓasva balaæ tasya !yo 'dhikÃrÃ1rtha-cintaka÷ ! <12327.35/2> evam ukto mahÃ-devo !devÃæs tÃn idam abravÅt !!12327.35! <12327.36/1> sÃdhv ahaæ j¤Ãpito devà !yu«mÃbhir bhadram astu va÷ ! <12327.36/2> mamÃ7py e«Ã samutpannà !cintà yà bhavatÃæ matà !!12327.36! <12327.37/1> loka-tantrasya k­tsnasya !kathaæ kÃrya÷ parigraha÷ ! <12327.37/2> kathaæ bala-k«ayo na syÃd !yu«mÃkaæ hy ÃtmanaÓ ca me !!12327.37! <12327.38/1> ita÷ sarve 'pi gacchÃma÷ !Óaraïaæ loka-sÃ1k«iïam ! <12327.38/2> mahÃ-puru«am a-vyaktaæ !sa no vak«yati yad dhitam !!12327.38! <12327.39/1> tatas te brahmaïà sÃ1rdham !­«ayo vibudhÃs tathà ! <12327.39/2> k«Åro1dasyo7ttaraæ kÆlaæ !jagmur loka-hitÃ1rthina÷ !!12327.39! <12327.40/1> te tapa÷ samupÃti«Âhan !brahmo1ktaæ veda-kalpitam ! <12327.40/2> sa mahÃ-niyamo nÃma !tapaÓ-caryà su-dÃruïà !!12327.40! <12327.41/1> Ærdhvaæ d­«Âir bÃhavaÓ ca !ekÃ1graæ ca mano 'bhavat ! <12327.41/2> eka-pÃda-sthitÃ÷ samyak !këÂha-bhÆtÃ÷ samÃhitÃ÷ !!12327.41! <12327.42/1> divyaæ var«a-sahasraæ te !tapas taptvà tad uttamam ! <12327.42/2> ÓuÓruvur madhurÃæ vÃïÅæ !veda-vedÃ1Çga-bhÆ«itÃm !!12327.42! <12327.43/1> bho bho÷ sa-brahmakà devà !­«ayaÓ ca tapo-dhanÃ÷ ! <12327.43/2> sv-ÃgatenÃ7rcya va÷ sarvä !ÓrÃvaye vÃkyam uttamam !!12327.43! <12327.44/1> vij¤Ãtaæ vo mayà kÃryaæ !tac ca loka-hitaæ mahat ! <12327.44/2> prav­tti-yuktaæ kartavyaæ !yu«mat-prÃïo1pab­æhaïam !!12327.44! <12327.45/1> su-taptaæ vas tapo devà !mamÃ8rÃdhana-kÃmyayà ! <12327.45/2> bhok«yathÃ7sya mahÃ-sattvÃs !tapasa÷ phalam uttamam !!12327.45! <12327.46/1> e«a brahmà loka-guru÷ !sarva-loka-pitÃ-maha÷ ! <12327.46/2> yÆyaæ ca vibudha-Óre«Âhà !mÃæ yajadhvaæ samÃhitÃ÷ !!12327.46! <12327.47/1> sarve bhÃgÃn kalpayadhvaæ !yaj¤e«u mama nityaÓa÷ ! <12327.47/2> tathà Óreyo vidhÃsyÃmi !yathÃ2dhÅkÃram ÅÓvarÃ÷ !!12327.47! <12327.48/1> Órutvai9tad deva-devasya !vÃkyaæ h­«Âa-tanÆ-ruhÃ÷ ! <12327.48/2> tatas te vibudhÃ÷ sarve !brahmà te ca mahar2«aya÷ !!12327.48! <12327.49/1> veda-d­«Âena vidhinà !vai«ïavaæ kratum Ãharan ! <12327.49/2> tasmin sattre tadà brahmà !svayaæ bhÃgam akalpayat ! <12327.49/3> devà devar1«ayaÓ cai7va !sarve bhÃgÃn akalpayan !!12327.49! <12327.50/1> te kÃrtayuga-dharmÃïo !bhÃgÃ÷ parama-sat-k­tÃ÷ ! <12327.50/2> prÃpur Ãditya-varïaæ taæ !puru«aæ tamasa÷ param ! <12327.50/3> b­hantaæ sarva-gaæ_1 devam !ÅÓÃnaæ vara-daæ prabhum !!12327.50! <12327.51/1> tato 'tha vara-do devas !tÃn sarvÃn a-marÃn sthitÃn ! <12327.51/2> a-ÓarÅro babhëe7daæ !vÃkyaæ kha-stho mahe4Óvara÷ !!12327.51! <12327.52/1> yena ya÷ kalpito bhÃga÷ !sa tathà samupÃgata÷ ! <12327.52/2> prÅto 'haæ pradiÓÃmy adya !phalam Ãv­tti-lak«aïam !!12327.52! <12327.53/1> etad vo lak«aïaæ devà !mat-prasÃda-samudbhavam ! <12327.53/2> yÆyaæ yaj¤air ijyamÃnÃ÷ !samÃpta-vara-dak«iïai÷ ! <12327.53/3> yuge yuge bhavi«yadhvaæ !prav­tti-phala-bhogina÷ !!12327.53! <12327.54/1> yaj¤air ye cÃ7pi yak«yanti !sarva-loke«u vai surÃ÷ ! <12327.54/2> kalpayi«yanti vo bhÃgÃæs !te narà veda-kalpitÃn !!12327.54! <12327.55/1> yo me yathà kalpitavÃn !bhÃgam asmin mahÃ-kratau ! <12327.55/2> sa tathà yaj¤a-bhÃgÃ1rho !veda-sÆtre mayà k­ta÷ !!12327.55! <12327.56/1> yÆyaæ lokÃn dhÃrayadhvaæ !yaj¤a-bhÃga-phalo1ditÃ÷ ! <12327.56/2> sarvÃ1rtha-cintakà loke !yathÃ2dhÅkÃra-nirmitÃ÷ !!12327.56! <12327.57/1> yÃ÷ kriyÃ÷ pracari«yanti !prav­tti-phala-sat-k­tÃ÷ ! <12327.57/2> tÃbhir ÃpyÃyita-balà !lokÃn vai dhÃrayi«yatha !!12327.57! <12327.58/1> yÆyaæ hi bhÃvità loke !sarva-yaj¤e«u mÃnavai÷ ! <12327.58/2> mÃæ tato bhÃvayi«yadhvam !e«Ã vo bhÃvanà mama !!12327.58! <12327.59/1> ity-arthaæ nirmità vedà !yaj¤ÃÓ cau7«adhibhi÷ saha ! <12327.59/2> ebhi÷ samyak prayuktair hi !prÅyante devatÃ÷ k«itau !!12327.59! <12327.60/1> nirmÃïam etad yu«mÃkaæ !prav­tti-guïa-kalpitam ! <12327.60/2> mayà k­taæ sura-Óre«Âhà !yÃvat kalpa-k«ayÃd iti ! <12327.60/3> cintayadhvaæ loka-hitaæ !yathÃ2dhÅkÃram ÅÓvarÃ÷ !!12327.60! <12327.61/1> marÅcir aÇgirÃÓ cÃ7tri÷ !pulastya÷ pulaha÷ kratu÷ ! <12327.61/2> vasi«Âha iti saptai7te !mÃnasà nirmità hi vai !!12327.61! <12327.62/1> ete veda-vido mukhyà !vedÃ3cÃryÃÓ ca kalpitÃ÷ ! <12327.62/2> prav­tti-dharmiïaÓ cai7va !prÃjÃpatyena kalpitÃ÷ !!12327.62! <12327.63/1> ayaæ kriyÃvatÃæ panthà !vyaktÅ-bhÆta÷ sanÃtana÷ ! <12327.63/2> a-niruddha iti prokto !loka-sarga-kara÷ prabhu÷ !!12327.63! <12327.64/1> sana÷ sanat-su-jÃtaÓ ca !sanaka÷ sa-sanandana÷ ! <12327.64/2> sanat-kumÃra÷ kapila÷ !saptamaÓ ca sanÃtana÷ !!12327.64! <12327.65/1> saptai7te mÃnasÃ÷ proktà !­«ayo brahmaïa÷ sutÃ÷ ! <12327.65/2> svayam-Ãgata-vij¤Ãnà !niv­ttaæ dharmam ÃsthitÃ÷ !!12327.65! <12327.66/1> ete yoga-vido mukhyÃ÷ !sÃækhya-dharma-vidas tathà ! <12327.66/2> ÃcÃryà mok«a-ÓÃstre ca !mok«a-dharma-pravartakÃ÷ !!12327.66! <12327.67/1> yato 'haæ pras­ta÷ pÆrvam !a-vyaktÃt tri-guïo mahÃn ! <12327.67/2> tasmÃt parataro yo 'sau !k«etra-j¤a iti kalpita÷ ! <12327.67/3> so 'haæ kriyÃvatÃæ panthÃ÷ !punar-Ãv­tti-dur-labha÷ !!12327.67! <12327.68/1> yo yathà nirmito jantur !yasmin yasmiæÓ ca karmaïi ! <12327.68/2> prav­ttau và niv­ttau và !tat-phalaæ so 'Ónute '-vaÓa÷ !!12327.68! <12327.69/1> e«a loka-gurur brahmà !jagad-Ãdi-kara÷ prabhu÷ ! <12327.69/2> e«a mÃtà pità cai7va !yu«mÃkaæ ca pitÃ-maha÷ ! <12327.69/3> mayÃ9nuÓi«Âo bhavità !sarva-bhÆta-vara-prada÷ !!12327.69! <12327.70/1> asya cai7vÃ7nujo rudro !lalÃÂÃd ya÷ samutthita÷ ! <12327.70/2> brahmÃ1nuÓi«Âo bhavità !sarva-trasa-vara-prada÷ !!12327.70! <12327.71/1> gacchadhvaæ svÃn adhÅkÃrÃæÓ !cintayadhvaæ yathÃ-vidhi ! <12327.71/2> pravartantÃæ kriyÃ÷ sarvÃ÷ !sarva-loke«u mÃ-ciram !!12327.71! <12327.72/1> prad­ÓyantÃæ ca karmÃïi !prÃïinÃæ gatayas tathà ! <12327.72/2> parinirmita-kÃlÃni !ÃyÆæ«i ca suro1ttamÃ÷ !!12327.72! <12327.73/1> idaæ k­ta-yugaæ nÃma !kÃla÷ Óre«Âha÷ pravartate ! <12327.73/101> [X D5 ins.:: tri-pÃda-hÅno dharmaÓ ca !yuge tasmin bhavi«yati !12327.73864! X] <12327.73/2> a-hiæsyà yaj¤a-paÓavo !yuge 'smin nai7tad anyathà ! <12327.73/3> catu«-pÃt sa-kalo dharmo !bhavi«yaty atra vai surÃ÷ !!12327.73! <12327.74/1> tatas tretÃ-yugaæ nÃma !trayÅ yatra bhavi«yati ! <12327.74/2> prok«ità yatra paÓavo !vadhaæ prÃpsyanti vai makhe ! <12327.74/3> tatra pÃda-caturtho vai !dharmasya na bhavi«yati !!12327.74! <12327.75/1> tato vai dvÃ-paraæ nÃma !miÓra÷ kÃlo bhavi«yati ! <12327.75/2> dvi-pÃda-hÅno dharmaÓ ca !yuge tasmin bhavi«yati !!12327.75! <12327.76/001> [X D7 T1 G1-3.6 after 75, T2 after 74abc:: tatra vadhyanti paÓavo !yÆpe«v atra nibadhyate !12327.75865! X] <12327.76/1> tatas ti«ye 'tha saæprÃpte !yuge kali-puras-k­te ! <12327.76/2> eka-pÃda-sthito dharmo !yatra tatra bhavi«yati !!12327.76! <12327.77/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 ins.:: devà devar1«ayaÓ co8cus !tam evaæ-vÃdinaæ gurum !12327.76866! X] <12327.77/1> devà Æcu÷: eka-pÃda-sthite dharme !yatra-kva-cana-gÃmini ! <12327.77/2> kathaæ kartavyam asmÃbhir !bhagavaæs tad vadasva na÷ !!12327.77! <12327.78/1> ÓrÅ-bhagavÃn uvÃca: yatra vedÃÓ ca yaj¤ÃÓ ca !tapa÷ satyaæ damas tathà ! <12327.78/2> a-hiæsÃ-dharma-saæyuktÃ÷ !pracareyu÷ suro1ttamÃ÷ ! <12327.78/3> sa vai deÓa÷ sevitavyo !mà vo '-dharma÷ padà sp­Óet !!12327.78! <12327.79/001> vyÃsa uvÃca: [X D7 T G1-3.6:: guravo yatra pÆjyante !sÃdhu-v­ttÃ÷ ÓamÃ1nvitÃ÷ ! <12327.79/002> X vastavyaæ tatra yu«mÃbhir !yatra dharmo na hÅyate !12327.78867! X] <12327.79/1> te 'nuÓi«Âà bhagavatà !devÃ÷ sar1«i-gaïÃs tathà ! <12327.79/2> namas-k­tvà bhagavate !jagmur deÓÃn yathe4psitÃn !!12327.79! <12327.80/1> gate«u tri-divau1ka÷su !brahmai9ka÷ paryavasthita÷ ! <12327.80/2> did­k«ur bhagavantaæ tam !a-niruddha-tanau sthitam !!12327.80! <12327.81/1> taæ devo darÓayÃm Ãsa !k­tvà haya-Óiro mahat ! <12327.81/2> sÃ1ÇgÃn Ãvartayan vedÃn !kamaï¬alu-gaïitra-dh­k !!12327.81! <12327.82/1> tato 'Óva-Óirasaæ d­«Âvà !taæ devam a-mitau1jasam ! <12327.82/2> loka-kartà prabhur brahmà !lokÃnÃæ hita-kÃmyayà !!12327.82! <12327.83/1> mÆrdhnà praïamya vara-daæ !tasthau prÃ1¤jalir agrata÷ ! <12327.83/2> sa pari«vajya devena !vacanaæ ÓrÃvitas tadà !!12327.83! <12327.84/1> loka-kÃrya-gatÅ÷ sarvÃs !tvaæ cintaya yathÃ-vidhi ! <12327.84/2> dhÃtà tvaæ sarva-bhÆtÃnÃæ !tvaæ prabhur jagato guru÷ ! <12327.84/3> tvayy ÃveÓita-bhÃro 'haæ !dh­tiæ prÃpsyÃmy athÃ7¤jasà !!12327.84! <12327.85/1> yadà ca sura-kÃryaæ te !a-vi«ahyaæ bhavi«yati ! <12327.85/2> prÃdur-bhÃvaæ gami«yÃmi !tadÃ0tma-j¤Ãna-deÓika÷ !!12327.85! <12327.86/1> evam uktvà haya-ÓirÃs !tatrai7vÃ7ntaradhÅyata ! <12327.86/2> tenÃ7nuÓi«Âo brahmÃ9pi !svaæ lokam a-cirÃd gata÷ !!12327.86! <12327.87/1> evam e«a mahÃ-bhÃga÷ !padma-nÃbha÷ sanÃtana÷ ! <12327.87/2> yaj¤e«v agra-hara÷ prokto !yaj¤a-dhÃrÅ ca nityadà !!12327.87! <12327.88/1> niv­ttiæ cÃ8sthito dharmaæ !gatim a-k«aya-dharmiïÃm ! <12327.88/2> prav­tti-dharmÃn vidadhe !k­tvà lokasya citratÃm !!12327.88! <12327.89/1> sa Ãdi÷ sa madhya÷ sa cÃ7nta÷ prajÃnÃæ ! <12327.89/2> sa dhÃtà sa dheya÷ sa kartà sa kÃryam ! <12327.89/3> yugÃ1nte sa supta÷ su-saæk«ipya lokÃn ! <12327.89/4> yugÃ3dau prabuddho jagad dhy utsasarja !!12327.89! <12327.90/001> [X K1.2.4 subst.:: sa Ãdi÷ sa ca madhyaæ vai !buddha÷ s­jati vai jagat !12327.89868! X] <12327.90/1> tasmai namadhvaæ devÃya !nir-guïÃya guïÃ3tmane ! <12327.90/2> a-jÃya viÓva-rÆpÃya !dhÃmne sarva-divau1kasÃm !!12327.90! <12327.91/1> mahÃ-bhÆtÃ1dhi-pataye !rudrÃïÃæ pataye tathà ! <12327.91/2> Ãditya-pataye cai7va !vasÆnÃæ pataye tathà !!12327.91! <12327.92/1> aÓvibhyÃæ pataye cai7va !marutÃæ pataye tathà ! <12327.92/2> veda-yaj¤Ã1dhi-pataye !vedÃ1Çga-pataye 'pi ca !!12327.92! <12327.93/1> samudra-vÃsine nityaæ !haraye mu¤ja-keÓine ! <12327.93/2> ÓÃntaye sarva-bhÆtÃnÃæ !mok«a-dharmÃ1nubhëiïe !!12327.93! <12327.94/1> tapasÃæ tejasÃæ cai7va !pataye yaÓaso 'pi ca ! <12327.94/2> vÃcaÓ ca pataye nityaæ !saritÃæ pataye tathà !!12327.94! <12327.95/1> kapardine varÃhÃya !eka-Ó­ÇgÃya dhÅmate ! <12327.95/2> vivasvate 'Óva-Óirase !catur-mÆrti-dh­te sadà !!12327.95! <12327.96/1> guhyÃya j¤Ãna-d­ÓyÃya !a-k«arÃya k«arÃya ca ! <12327.96/2> e«a deva÷ saæcarati !sarvatra-gatir a-vyaya÷ !!12327.96! <12327.97/1> evam etat purà d­«Âaæ !mayà vai j¤Ãna-cak«u«Ã ! <12327.97/2> kathitaæ tac ca va÷ sarvaæ !mayà p­«Âena tattvata÷ !!12327.97! <12327.98/1> kriyatÃm mad-vaca÷ Ói«yÃ÷ !sevyatÃæ harir ÅÓvara÷ ! <12327.98/2> gÅyatÃæ veda-ÓabdaiÓ ca !pÆjyatÃæ ca yathÃ-vidhi !!12327.98! <12327.99/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: ity uktÃs tu vayaæ tena !veda-vyÃsena dhÅmatà ! <12327.99/2> sarve Ói«yÃ÷ sutaÓ cÃ7sya !Óuka÷ parama-dharma-vit !!12327.99! <12327.100/1> sa cÃ7smÃkam upÃdhyÃya÷ !sahÃ7smÃbhir viÓÃæ pate ! <12327.100/2> catur-vedo1dgatÃbhiÓ ca !­gbhis tam abhitu«Âuve !!12327.100! <12327.101/1> etat te sarvam ÃkhyÃtaæ !yan mÃæ tvaæ parip­cchasi ! <12327.101/2> evaæ me 'kathayad rÃjan !purà dvaipÃyano guru÷ !!12327.101! <12327.102/1> yaÓ ce7daæ Ó­ïuyÃn nityaæ !yaÓ ce7daæ parikÅrtayet ! <12327.102/2> namo bhagavate k­tvà !samÃhita-manà nara÷ !!12327.102! <12327.103/1> bhavaty a-rogo dyutimÃn !bala-rÆpa-samanvita÷ ! <12327.103/2> Ãturo mucyate rogÃd !baddho mucyeta bandhanÃt !!12327.103! <12327.104/1> kÃma-kÃmÅ labhet kÃmaæ !dÅrgham Ãyur avÃpnuyÃt ! <12327.104/2> brÃhmaïa÷ sarva-vedÅ syÃt !k«atriyo vijayÅ bhavet ! <12327.104/3> vaiÓyo vipula-lÃbha÷ syÃc !chÆdra÷ sukham avÃpnuyÃt !!12327.104! <12327.105/1> a-putro labhate putraæ !kanyà cai7ve8psitaæ patim ! <12327.105/2> lagna-garbhà vimucyeta !garbhiïÅ janayet sutam ! <12327.105/3> vandhyà prasavam Ãpnoti !putra-pautra-sam­ddhimat !!12327.105! <12327.106/1> k«emeïa gacched adhvÃnam !idaæ ya÷ paÂhate pathi ! <12327.106/2> yo yaæ kÃmaæ kÃmayate !sa tam Ãpnoti ca dhruvam !!12327.106! <12327.107/001> [X B6 ins.:: ity Ãha bhagavÃn vyÃsa÷ !parÃÓara-suta÷ prabhu÷ !12327.106869! X] <12327.107/1> idaæ mahar2«er vacanaæ viniÓcitaæ ! <12327.107/2> mahÃ4tmana÷ puru«a-varasya kÅrtanam ! <12327.107/3> samÃgamaæ car7«i-divau1kasÃm imaæ ! <12327.107/4> niÓamya bhaktÃ÷ su-sukhaæ labhante !!12327.107! <12328.1/1> janam-ejaya uvÃca: astau«Åd yair imaæ vyÃsa÷ !sa-Ói«yo madhu-sÆdanam ! <12328.1/2> nÃmabhir vi-vidhair e«Ãæ !niruktaæ bhagavan mama !!12328.1! <12328.2/1> vaktum arhasi ÓuÓrÆ«o÷ !prajÃ-pati-pater hare÷ ! <12328.2/2> Órutvà bhaveyaæ yat pÆta÷ !Óarac-candra ivÃ7-mala÷ !!12328.2! <12328.3/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: Ó­ïu rÃjan yathÃ0ca«Âa !phalgunasya harir vibhu÷ ! <12328.3/2> prasannÃ3tmÃ0tmano nÃmnÃæ !niruktaæ guïa-karma-jam !!12328.3! <12328.4/1> nÃmabhi÷ kÅrtitais tasya !keÓavasya mahÃ4tmana÷ ! <12328.4/2> p­«ÂavÃn keÓavaæ rÃjan !phalguna÷ para-vÅra-hà !!12328.4! <12328.5/1> arjuna uvÃca: bhagavan bhÆta-bhavye3Óa !sarva-bhÆta-s­g a-vyaya ! <12328.5/2> loka-dhÃma jagan-nÃtha !lokÃnÃm a-bhaya-prada !!12328.5! <12328.6/1> yÃni nÃmÃni te deva !kÅrtitÃni mahar2«ibhi÷ ! <12328.6/2> vede«u sa-purÃïe«u !yÃni guhyÃni karmabhi÷ !!12328.6! <12328.7/1> te«Ãæ niruktaæ tvatto 'haæ !Órotum icchÃmi keÓava ! <12328.7/2> na hy anyo vartayen nÃmnÃæ !niruktaæ tvÃm ­te prabho !!12328.7! <12328.8/1> ÓrÅ-bhagavÃn uvÃca: ­g-vede sa-yajur-vede !tathai9vÃ7tharva-sÃmasu ! <12328.8/2> purÃïe so1pani«ade !tathai9va jyoti«e 'rjuna !!12328.8! <12328.9/1> sÃækhye ca yoga-ÓÃstre ca !Ãyur-vede tathai9va ca ! <12328.9/2> bahÆni mama nÃmÃni !kÅrtitÃni mahar2«ibhi÷ !!12328.9! <12328.10/1> gauïÃni tatra nÃmÃni !karma-jÃni ca kÃni-cit ! <12328.10/2> niruktaæ karma-jÃnÃæ ca !Ó­ïu«va prayato 'n-agha ! <12328.10/3> kathyamÃnaæ mayà tÃta !tvaæ hi me 'rdhaæ sm­ta÷ purà !!12328.10! <12328.11/1> namo 'ti-yaÓase tasmai !dehinÃæ paramÃ3tmane ! <12328.11/2> nÃrÃyaïÃya viÓvÃya !nir-guïÃya guïÃ3tmane !!12328.11! <12328.12/1> yasya prasÃda-jo brahmà !rudraÓ ca krodha-saæbhava÷ ! <12328.12/2> yo 'sau yonir hi sarvasya !sthÃvarasya carasya ca !!12328.12! <12328.13/1> a«ÂÃ-daÓa-guïaæ yat tat !sattvaæ sattvavatÃæ vara ! <12328.13/2> prak­ti÷ sà parà mahyaæ !rodasÅ yoga-dhÃriïÅ ! <12328.13/3> ­tà satyÃ9-marÃ9-jayyà !lokÃnÃm Ãtma-saæj¤ità !!12328.13! <12328.14/1> tasmÃt sarvÃ÷ pravartante !sarga-pralaya-vikriyÃ÷ ! <12328.14/2> tato yaj¤aÓ ca ya«Âà ca !purÃïa÷ puru«o virà! <12328.14/3> a-niruddha iti prokto !lokÃnÃæ prabhavÃ1pyaya÷ !!12328.14! <12328.15/1> brÃhme rÃtri-k«aye prÃpte !tasya hy a-mita-tejasa÷_1 ! <12328.15/2> prasÃdÃt prÃdur abhavat !padmaæ padma-nibhe3k«aïa ! <12328.15/3> tatra brahmà samabhavat !sa tasyai7va prasÃda-ja÷ !!12328.15! <12328.16/1> ahna÷ k«aye lalÃÂÃc ca !suto devasya vai tathà ! <12328.16/2> krodhÃ3vi«Âasya saæjaj¤e !rudra÷ saæhÃra-kÃraka÷ !!12328.16! <12328.17/1> etau dvau vibudha-Óre«Âhau !prasÃda-krodha-jau sm­tau ! <12328.17/2> tad-ÃdeÓita-panthÃnau !s­«Âi-saæhÃra-kÃrakau ! <12328.17/3> nimitta-mÃtraæ tÃv atra !sarva-prÃïi-vara-pradau !!12328.17! <12328.18/1> kapardÅ jaÂilo muï¬a÷ !ÓmaÓÃna-g­ha-sevaka÷ ! <12328.18/2> ugra-vrata-dharo rudro !yogÅ tri-pura-dÃruïa÷ !!12328.18! <12328.19/1> dak«a-kratu-haraÓ cai7va !bhaga-netra-haras tathà ! <12328.19/2> nÃrÃyaïÃ3tmako j¤eya÷ !pÃï¬aveya yuge yuge !!12328.19! <12328.20/001> [X Ds D8 Cs ins.:: yo 'sau rudra÷ so 'ham asmi !yo 'ham asmi Óiva÷ para÷ ! <12328.20/002> X yathà rudras tathÃ9haæ ca !nÃ7vayor antaraæ tathà !12328.19870! X] <12328.20/1> tasmin hi pÆjyamÃne vai !deva-deve mahe4Óvare ! <12328.20/2> saæpÆjito bhavet pÃrtha !devo nÃrÃyaïa÷ prabhu÷ !!12328.20! <12328.21/1> aham Ãtmà hi lokÃnÃæ !viÓvÃnÃæ pÃï¬u-nandana ! <12328.21/2> tasmÃd ÃtmÃnam evÃ7gre !rudraæ saæpÆjayÃmy aham !!12328.21! <12328.22/1> yady ahaæ nÃ7rcayeyaæ vai !ÅÓÃnaæ vara-daæ Óivam ! <12328.22/2> ÃtmÃnaæ nÃ7rcayet kaÓ-cit !iti me bhÃvitaæ mana÷ ! <12328.22/3> mayà pramÃïaæ hi k­taæ !loka÷ samanuvartate !!12328.22! <12328.23/1> pramÃïÃni hi pÆjyÃni !tatas taæ pÆjayÃmy aham ! <12328.23/2> yas taæ vetti sa mÃæ vetti !yo 'nu taæ sa hi mÃm anu !!12328.23! <12328.24/1> rudro nÃrÃyaïaÓ cai7va !sattvam ekaæ dvidhÃ-k­tam ! <12328.24/2> loke carati kaunteya !vyakti-sthaæ sarva-karmasu !!12328.24! <12328.25/1> na hi me kena-cid deyo !vara÷ pÃï¬ava-nandana ! <12328.25/2> iti saæcintya manasà !purÃïaæ viÓvam ÅÓvaram ! <12328.25/3> putrÃ1rtham ÃrÃdhitavÃn !ÃtmÃnam aham Ãtmanà !!12328.25! <12328.26/1> na hi vi«ïu÷ praïamati !kasmai-cid vibudhÃya tu ! <12328.26/2> ­tae ÃtmÃnam eve7ti !tato rudraæ bhajÃmy aham !!12328.26! <12328.27/1> sa-brahmakÃ÷ sa-rudrÃÓ ca !se1ndrà devÃ÷ sahar7«ibhi÷ ! <12328.27/2> arcayanti sura-Óre«Âhaæ !devaæ nÃrÃyaïaæ harim !!12328.27! <12328.28/1> bhavi«yatÃæ vartatÃæ ca !bhÆtÃnÃæ cai7va bhÃrata ! <12328.28/2> sarve«Ãm agra-ïÅr vi«ïu÷ !sevya÷ pÆjyaÓ ca nityaÓa÷ !!12328.28! <12328.29/1> namasva havya-daæ vi«ïuæ !tathà Óaraïa-daæ nama ! <12328.29/2> vara-daæ namasva kaunteya !havya-kavya-bhujaæ nama !!12328.29! <12328.30/1> catur-vidhà mama janà !bhaktà evaæ hi te Órutam ! <12328.30/2> te«Ãm ekÃ1ntina÷ Óre«ÂhÃs !te cai7vÃ7n-anya-devatÃ÷ ! <12328.30/3> aham eva gatis te«Ãæ !nir-ÃÓÅ÷-karma-kÃriïÃm !!12328.30! <12328.31/1> ye ca Ói«ÂÃs trayo bhaktÃ÷ !phala-kÃmà hi te matÃ÷ ! <12328.31/2> sarve cyavana-dharmÃïa÷ !pratibuddhas tu Óre«Âha-bhÃk !!12328.31! <12328.32/1> brahmÃïaæ Óiti-kaïÂhaæ ca !yÃÓ cÃ7nyà devatÃ÷ sm­tÃ÷ ! <12328.32/2> prabuddha-varyÃ÷ sevante !mÃm evai7«yanti yat-param ! <12328.32/3> bhaktaæ prati viÓe«as te !e«a pÃrthÃ7nukÅrtita÷ !!12328.32! <12328.33/1> tvaæ cai7vÃ7haæ ca kaunteya !nara-nÃrÃyaïau sm­tau ! <12328.33/2> bhÃrÃ1vataraïÃ1rthaæ hi !pravi«Âau mÃnu«Åæ tanum !!12328.33! <12328.34/1> jÃnÃmy adhy-Ãtma-yogÃæÓ ca !yo 'haæ yasmÃc ca bhÃrata ! <12328.34/2> niv­tti-lak«aïo dharmas !tathÃ9bhyudayiko 'pi ca !!12328.34! <12328.35/1> narÃïÃm ayanaæ khyÃtam !aham eka÷ sanÃtana÷ ! <12328.35/2> Ãpo nÃrà iti proktà !Ãpo vai nara-sÆnava÷ ! <12328.35/3> ayanaæ mama tat pÆrvam !ato nÃrÃyaïo hy aham !!12328.35! <12328.36/1> chÃdayÃmi jagad viÓvaæ !bhÆtvà sÆrya ivÃ7æÓubhi÷ ! <12328.36/2> sarva-bhÆtÃ1dhivÃsaÓ ca !vÃsudevas tato hy aham !!12328.36! <12328.37/1> gatiÓ ca sarva-bhÆtÃnÃæ !prajÃnÃæ cÃ7pi bhÃrata ! <12328.37/2> vyÃptà me rodasÅ pÃrtha !kÃntiÓ cÃ7bhy-adhikà mama !!12328.37! <12328.38/1> adhi-bhÆtÃni cÃ7nte 'haæ !tad icchaæÓ cÃ7smi bhÃrata ! <12328.38/2> kramaïÃc cÃ7py ahaæ pÃrtha !vi«ïur ity abhisaæj¤ita÷ !!12328.38! <12328.39/1> damÃt siddhiæ parÅpsanto !mÃæ janÃ÷ kÃmayanti hi ! <12328.39/2> divaæ co7rvÅæ ca madhyaæ ca !tasmÃd dÃmo1daro hy aham !!12328.39! <12328.40/1> p­Ónir ity ucyate cÃ7nnaæ !vedà Ãpo '-m­taæ tathà ! <12328.40/2> mamai7tÃni sadà garbhe !p­Óni-garbhas tato hy aham !!12328.40! <12328.41/1> ­«aya÷ prÃhur evaæ mÃæ !trita-kÆpÃ1bhipÃtitam ! <12328.41/2> p­Óni-garbha tritaæ pÃhÅ7ty !ekata-dvita-pÃtitam !!12328.41! <12328.42/1> tata÷ sa brahmaïa÷ putra !Ãdyo ­«i-varas trita÷ ! <12328.42/2> uttatÃro7da-pÃnÃd vai !p­Óni-garbhÃ1nukÅrtanÃt !!12328.42! <12328.43/1> sÆryasya tapato lokÃn !agne÷ somasya cÃ7py uta ! <12328.43/2> aæÓavo ye prakÃÓante !mama te keÓa-saæj¤itÃ÷ ! <12328.43/3> sarva-j¤Ã÷ keÓavaæ tasmÃn !mÃm Ãhur dvi-ja-sattamÃ÷ !!12328.43! <12328.44/1> sva-patnyÃm Ãhito garbha !utathyena mahÃ4tmanà ! <12328.44/2> utathye 'ntarhite cai7va !kadÃ-cid deva-mÃyayà ! <12328.44/3> b­has-patir athÃ7vindat !tÃæ patnÅæ tasya bhÃrata !!12328.44! <12328.45/1> tato vai tam ­«i-Óre«Âhaæ !maithuno1pagataæ tathà ! <12328.45/2> uvÃca garbha÷ kaunteya !pa¤ca-bhÆta-samanvita÷ !!12328.45! <12328.46/1> pÆrvÃ3gato 'haæ vara-da !nÃ7rhasy ambÃæ prabÃdhitum ! <12328.46/2> etad b­has-pati÷ Órutvà !cukrodha ca ÓaÓÃpa ca !!12328.46! <12328.47/1> maithuno1pagato yasmÃt !tvayÃ9haæ vinivÃrita÷ ! <12328.47/2> tasmÃd andho jÃsyasi tvaæ !mac-chÃpÃn nÃ7tra saæÓaya÷ !!12328.47! <12328.48/1> sa ÓÃpÃd ­«i-mukhyasya !dÅrghaæ tama upeyivÃn ! <12328.48/2> sa hi dÅrgha-tamà nÃma !nÃmnà hy ÃsÅd ­«i÷ purà !!12328.48! <12328.49/1> vedÃn avÃpya catura÷ !sÃ1Çgo1pÃ1ÇgÃn sanÃtanÃn ! <12328.49/2> prayojayÃm Ãsa tadà !nÃma guhyam idaæ mama !!12328.49! <12328.50/1> ÃnupÆrvyeïa vidhinà !keÓave7ti puna÷ puna÷ ! <12328.50/2> sa cak«u«mÃn samabhavad !gautamaÓ cÃ7bhavat puna÷ !!12328.50! <12328.51/1> evaæ hi vara-daæ nÃma !keÓave7ti mamÃ7rjuna ! <12328.51/2> devÃnÃm atha sarve«Ãm !­«ÅïÃæ ca mahÃ4tmanÃm !!12328.51! <12328.52/1> agni÷ somena saæyukta !eka-yoni mukhaæ k­tam ! <12328.52/2> agnÅ-«omÃ3tmakaæ tasmÃj !jagat k­tsnaæ carÃ1-caram !!12328.52! <12328.53/1> api hi purÃïe bhavati ! <12328.53/2> eka-yony-ÃtmakÃv agnÅ-«omau ! <12328.53/3> devÃÓ cÃ7gni-mukhà iti ! <12328.53/4> eka-yonitvÃc ca paras-paraæ mahayanto lokÃn dhÃrayata iti !!12328.53! <12329.1/1> arjuna uvÃca: agnÅ-«omau kathaæ pÆrvam !eka-yonÅ pravartitau ! <12329.1/2> e«a me saæÓayo jÃtas !taæ chindhi madhu-sÆdana !!12329.1! <12329.2/1> ÓrÅ-bhagavÃn uvÃca: hanta te vartayi«yÃmi !purÃïaæ pÃï¬u-nandana ! <12329.2/2> Ãtma-tejo-udbhavaæ pÃrtha !Ó­ïu«vai7ka-manà mama !!12329.2! <12329.3/1> saæprak«Ãlana-kÃle 'tikrÃnte caturthe yuga-sahasrÃ1nte ! <12329.3/2> a-vyakte sarva-bhÆta-pralaye sthÃvara-jaÇgame ! <12329.3/3> jyotir-dharaïi-vÃyu-rahite 'ndhe tamasi jalai1kÃ1rïave loke ! <12329.3/4> tama ity evÃ7bhibhÆte '-saæj¤ake '-dvitÅye prati«Âhite ! <12329.3/5> nai7va rÃtryÃæ na divase na sati nÃ7-sati na vyakte nÃ7-vyakte vyavasthite ! <12329.3/6> etasyÃm avasthÃyÃæ nÃrÃyaïa-guïÃ3ÓrayÃd a-k«ayÃd a-jarÃd an-indriyÃd a-grÃhyÃd a-saæbhavÃt satyÃd a-hiæsrÃl lalÃmÃd vi-vidha-prav­tti-viÓe«Ãt ! <12329.3/7> a-k«ayÃd a-jarÃ1-marÃd a-mÆrtita÷ sarva-vyÃpina÷ sarva-kartu÷ ÓÃÓvatÃt tamasa÷ puru«a÷ prÃdur-bhÆto harir a-vyaya÷ !!12329.3! <12329.4/1> nidarÓanam api hy atra bhavati ! <12329.4/2> nÃ8sÅd aho na rÃtrir ÃsÅt ! <12329.4/3> na sad ÃsÅn nÃ7-sad ÃsÅt ! <12329.4/4> tama eva purastÃd abhavad viÓva-rÆpam ! <12329.4/5> sà viÓvasya jananÅ9ty evam asyÃ7rtho 'nubhëyate !!12329.4! <12329.5/1> tasye7dÃnÅæ tama÷-saæbhavasya puru«asya padma-yoner brahmaïa÷ prÃdur-bhÃve sa puru«a÷ prajÃ÷ sis­k«amÃïo netrÃbhyÃm agnÅ-«omau sasarja ! <12329.5/2> tato bhÆta-sarge prav­tte prajÃ-krama-vaÓÃd brahma-k«atram upÃti«Âhat ! <12329.5/3> ya÷ somas tad brahma yad brahma te brÃhmaïÃ÷ ! <12329.5/4> yo 'gnis tat k«atraæ k«atrÃd brahma balavattaram ! <12329.5/5> kasmÃd iti loka-praty-ak«a-guïam etat tad yathà ! <12329.5/6> brÃhmaïebhya÷ paraæ bhÆtaæ no1tpanna-pÆrvam ! <12329.5/7> dÅpyamÃne 'gnau juhotÅ7ti k­tvà bravÅmi ! <12329.5/8> bhÆta-sarga÷ k­to brahmaïà bhÆtÃni ca prati«ÂhÃpya trailokyaæ dhÃryatae iti !!12329.5! <12329.6/1> mantra-vÃdo 'pi hi bhavati ! <12329.6/2> tvam agne yaj¤ÃnÃæ hotà viÓve«Ãm ! <12329.6/3> hito devebhir mÃnu«e jane iti ! <12329.6/4> nidarÓanaæ cÃ7tra bhavati ! <12329.6/5> viÓve«Ãm agne yaj¤ÃnÃæ hote9ti ! <12329.6/6> hito devair mÃnu«air jagata iti ! <12329.6/7> agnir hi yaj¤ÃnÃæ hotà kartà ! <12329.6/8> sa cÃ7gnir brahma !!12329.6! <12329.7/1> na hy ete mantrÃd dhavanam asti ! <12329.7/2> na vinà puru«aæ tapa÷ saæbhavati ! <12329.7/3> havir mantrÃïÃæ saæpÆjà vidyate deva-manu«yÃïÃm anena tvaæ hote9ti niyukta÷ ! <12329.7/4> ye ca mÃnu«Ã hotrÃ1dhikÃrÃs te ca ! <12329.7/5> brÃhmaïasya hi yÃjanaæ vidhÅyate na k«atra-vaiÓyayor dvi-jÃtyo÷ ! <12329.7/6> tasmÃd brÃhmaïà hy agni-bhÆtà yaj¤Ãn udvahanti ! <12329.7/7> yaj¤Ã devÃæs tarpayanti devÃ÷ p­thivÅæ bhÃvayanti !!12329.7! <12329.8/1> Óata-pathe hi brÃhmaïaæ bhavati ! <12329.8/2> agnau samiddhe sa juhoti yo vidvÃn brÃhmaïa-mukhe dÃnÃ3hutiæ juhoti ! <12329.8/3> evam apy agni-bhÆtà brÃhmaïà vidvÃæso 'gniæ bhÃvayanti ! <12329.8/4> agnir vi«ïu÷ sarva-bhÆtÃny anupraviÓya prÃïÃn dhÃrayati ! <12329.8/5> api cÃ7tra sanat-kumÃra-gÅtÃ÷ Ólokà bhavanti !!12329.8! <12329.9/1> viÓvaæ brahmÃ9s­jat pÆrvaæ !sarvÃ3dir nir-avaskaram ! <12329.9/2> brahma-gho«air divaæ ti«Âhanty !a-marà brahma-yonaya÷ !!12329.9! <12329.10/1> brÃhmaïÃnÃæ matir vÃkyaæ !karma Óraddhà tapÃæsi ca ! <12329.10/2> dhÃrayanti mahÅæ dyÃæ ca !ÓaityÃd vÃry a-m­taæ yathà !!12329.10! <12329.11/1> nÃ7sti satyÃt paro dharmo !nÃ7sti mÃt­-samo guru÷ ! <12329.11/2> brÃhmaïebhya÷ paraæ nÃ7sti !pretya ce7ha ca bhÆtaye !!12329.11! <12329.12/1> nai7«Ãm uk«Ã vardhate no7ta vÃhà ! <12329.12/2> na gargaro mathyate saæpradÃne ! <12329.12/3> apadhvastà dasyu-bhÆtà bhavanti ! <12329.12/4> ye«Ãæ rëÂre brÃhmaïà v­tti-hÅnÃ÷ !!12329.12! <12329.13/1> veda-purÃïe1tihÃsa-prÃmÃïyÃn nÃrÃyaïa-mukho1dgatÃ÷ sarvÃ3tmÃna÷ sarva-kartÃra÷ sarva-bhÃvanÃÓ ca brÃhmaïÃ÷ ! <12329.13/2> vÃk-sama-kÃlaæ hi tasya devasya vara-pradasya brÃhmaïÃ÷ prathamaæ prÃdur-bhÆtà brÃhmaïebhyaÓ ca Óe«Ã varïÃ÷ prÃdur-bhÆtÃ÷ ! <12329.13/3> itthaæ ca surÃ1sura-viÓi«Âà brÃhmaïà yadà mayà brahma-bhÆtena purà svayam evo7tpÃditÃ÷ surÃ1sura-mahar2«ayo bhÆta-viÓe«Ã÷ sthÃpità nig­hÅtÃÓ ca !!12329.13! <12329.14/1> ahalyÃ-dhar«aïa-nimittaæ hi gautamÃd dhari-ÓmaÓrutÃm indra÷ prÃpta÷ ! <12329.14/2> kauÓika-nimittaæ ce7ndro mu«ka-viyogaæ me«a-v­«aïatvaæ cÃ7vÃpa ! <12329.14/3> aÓvinor graha-prati«edho1dyata-vajrasya puraæ-darasya cyavanena stambhito bÃhu÷ ! <12329.14/4> kratu-vadha-prÃpta-manyunà ca dak«eïa bhÆyas tapasà cÃ8tmÃnaæ saæyojya netrÃ3k­tir anyà lalÃÂe rudrasyo7tpÃdità !!12329.14! <12329.15/1> tri-pura-vadhÃ1rthaæ dÅk«Ãm abhyupagatasya rudrasyo7Óanasà Óiraso jaÂà utk­tya prayuktÃ÷ ! <12329.15/2> tata÷ prÃdur-bhÆtà bhuja-gÃ÷_1 ! <12329.15/3> tair asya bhuja-gai÷_1 pŬyamÃna÷ kaïÂho nÅlatÃm upanÅta÷ ! <12329.15/4> pÆrve ca manv-antare svÃyaæbhuve nÃrÃyaïa-hasta-bandha-grahaïÃn nÅla-kaïÂhatvam eva và !!12329.15! <12329.16/1> a-m­to1tpÃdane puraÓ-caraïatÃm upagatasyÃ7Çgiraso b­has-pater upasp­Óato na prasÃdaæ gatavatya÷ kilÃ8pa÷ ! <12329.16/2> atha b­has-patir apÃæ cukrodha ! <12329.16/3> yasmÃn mamo7pasp­Óata÷ kalu«Å-bhÆtà na prasÃdam upagatÃs tasmÃd adya-prabh­ti jha«a-makara-matsya-kacchapa-jantu-saækÅrïÃ÷ kalu«Å-bhavate7ti ! <12329.16/4> tadÃ-prabh­ty Ãpo yÃdobhi÷ saækÅrïÃ÷ saæv­ttÃ÷ !!12329.16! <12329.17/1> viÓva-rÆpo vai tvëÂra÷ puro-hito devÃnÃm ÃsÅt svasrÅyo 'surÃïÃm ! <12329.17/2> sa praty-ak«aæ devebhyo bhÃgam adadat paro-ak«am asurebhya÷ !!12329.17! <12329.18/1> atha hiraïya-kaÓipuæ puras-k­tya_1 viÓva-rÆpa-mÃtaraæ svasÃram asurà varam ayÃcanta ! <12329.18/2> he svasar ayaæ te putras tvëÂro viÓva-rÆpas tri-Óirà devÃnÃæ puro-hita÷ praty-ak«aæ devebhyo bhÃgam adadat paro-ak«am asmÃkam ! <12329.18/3> tato devà vardhante vayaæ k«ÅyÃma÷ ! <12329.18/4> tad enaæ tvaæ vÃrayitum arhasi tathà yathÃ9smÃn bhajed iti !!12329.18! <12329.19/1> atha viÓva-rÆpaæ nandana-vanam upagataæ mÃto9vÃca ! <12329.19/2> putra kiæ para-pak«a-vardhanas tvaæ mÃtula-pak«aæ nÃÓayasi ! <12329.19/3> nÃ7rhasy evaæ kartum iti ! <12329.19/4> sa viÓva-rÆpo mÃtur vÃkyam an-atikramaïÅyam iti matvà saæpÆjya hiraïya-kaÓipum agÃt !!12329.19! <12329.20/1> hairaïyagarbhÃc ca vasi«ÂhÃd dhiraïya-kaÓipu÷ ÓÃpaæ prÃptavÃn ! <12329.20/2> yasmÃt tvayÃ9nyo v­to hotà tasmÃd a-samÃpta-yaj¤as tvam a-pÆrvÃt sattva-jÃtÃd vadhaæ prÃpsyasÅ7ti ! <12329.20/3> tac-chÃpa-dÃnÃd dhiraïya-kaÓipu÷ prÃptavÃn vadham !!12329.20! <12329.21/1> viÓva-rÆpo mÃt­-pak«a-vardhano 'ty-arthaæ tapasy abhavat ! <12329.21/2> tasya vrata-bhaÇgÃ1rtham indro bahvÅ÷ ÓrÅmatyo 'psaraso niyuyoja ! <12329.21/3> tÃÓ ca d­«Âvà mana÷ k«ubhitam tasyÃ7bhavat tÃsu cÃ7psara÷su na-cirÃd eva sakto 'bhavat ! <12329.21/4> saktaæ cai7naæ j¤ÃtvÃ9psarasa Æcur gacchÃmahe vayaæ yathÃ4gatam iti !!12329.21! <12329.22/1> tÃs tvëÂra uvÃca ! <12329.22/2> kva gami«yatha ÃsyatÃm tÃvan mayà saha Óreyo bhavi«yatÅ7ti ! <12329.22/3> tÃs tam abruvan ! <12329.22/4> vayaæ deva-striyo 'psarasa indraæ vara-daæ purà prabhavi«ïuæ v­ïÅmahae iti !!12329.22! <12329.23/1> atha tà viÓva-rÆpo 'bravÅd adyai7va se1ndrà devà na bhavi«yantÅ7ti ! <12329.23/2> tato manträ jajÃpa ! <12329.23/3> tair mantrai÷ prÃvardhata tri-ÓirÃ÷ ! <12329.23/4> ekenÃ8syena sarva-loke«u dvi-jai÷ kriyÃvadbhir yaj¤e«u su-hutaæ somaæ papÃv ekenÃ8pa ekena se1ndrÃn devÃn ! <12329.23/5> athe7ndras taæ vivardhamÃnaæ soma-pÃnÃ3pyÃyita-sarva-gÃtraæ d­«Âvà cintÃm Ãpede !!12329.23! <12329.24/1> devÃÓ ca te sahe7ndreïa brahmÃïam abhijagmur ÆcuÓ ca ! <12329.24/2> viÓva-rÆpeïa sarva-yaj¤e«u su-huta÷ soma÷ pÅyate ! <12329.24/3> vayam a-bhÃgÃ÷ saæv­ttÃ÷ ! <12329.24/4> asura-pak«o vardhate vayaæ k«ÅyÃma÷ ! <12329.24/5> tad arhasi no vidhÃtuæ Óreyo yad an-antaram iti !!12329.24! <12329.25/1> tÃn brahmo9vÃca ­«ir bhÃrgavas tapas tapyate dadhÅca÷ ! <12329.25/2> sa yÃcyatÃæ varaæ yathà kalevaraæ jahyÃt ! <12329.25/3> tasyÃ7sthibhir vajraæ kriyatÃm iti !!12329.25! <12329.26/1> devÃs tatrÃ7gacchan yatra dadhÅco bhagavÃn ­«is tapas tepe ! <12329.26/2> se1ndrà devÃs tam abhigamyo8cur bhagavaæs tapasa÷ kuÓalam a-vighnaæ ce7ti ! <12329.26/3> tÃn dadhÅca uvÃca sv-Ãgataæ bhavadbhya÷ kiæ kriyatÃm ! <12329.26/4> yad vak«yatha tat kari«yÃmÅ7ti ! <12329.26/5> te tam abruva¤ ÓarÅra-parityÃgaæ loka-hitÃ1rthaæ bhagavÃn kartum arhatÅ7ti ! <12329.26/501> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: evam ukto dadhÅcas tÃn abravÅt ! <12329.26/502> X sahasraæ var«ÃïÃm aindraæ padam avÃpyate mayà yadi jahyÃm ! <12329.26/503> X tathe9ty uktve9ndra÷ sva-sthÃnaæ dattvà tapasvy- abhavat ! <12329.26/504> X indro dadhÅco 'bhavat ! <12329.26/505> X tÃvat pÆrïe se1ndrà devà Ãgaman kÃlo 'yaæ deha-nyÃsÃye7ti !12329.26871! X] <12329.26/6> atha dadhÅcas tathai9vÃ7-vi-manÃ÷ sukha-du÷kha-samo mahÃ-yogÅ ÃtmÃnaæ samÃdhÃya ÓarÅra-parityÃgaæ cakÃra !!12329.26! <12329.27/001> [X Kumbh..ed. ins.:: Órutir apy atra bhavati ! <12329.27/002> X indro dadhÅco 'sthibhi÷ k­tam iti !12329.26872! X] <12329.27/1> tasya paramÃ3tmany avas­te tÃny asthÅni dhÃtà saæg­hya vajram akarot ! <12329.27/2> tena vajreïÃ7-bhedyenÃ7-pradh­«yeïa brahmÃ1sthi-saæbhÆtena vi«ïu-pravi«Âene7ndro viÓva-rÆpaæ jaghÃna ! <12329.27/3> ÓirasÃæ cÃ7sya chedanam akarot ! <12329.27/301> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. Cv:: tak«ïà yaj¤a-paÓo÷ Óiras te dadÃmÅ7ty uktvà !12329.27873! X] <12329.27/4> tasmÃd an-antaraæ viÓva-rÆpa-gÃtra-mathana-saæbhavaæ tva«Âro9tpÃditam evÃ7riæ v­tram indro jaghÃna !!12329.27! <12329.28/1> tasyÃæ dvaidhÅ-bhÆtÃyÃæ brahma-vadhyÃyÃæ bhayÃd indro deva-rÃjyaæ parityajya apsu-saæbhavÃæ ÓÅtalÃæ mÃnasa-saro-gatÃæ nalinÅæ apsu ! <12329.28/2> tatra cai8Óvarya-yogÃd aïu-mÃtro bhÆtvà bisa-granthiæ praviveÓa !!12329.28! <12329.29/1> atha brahma-vadhyÃ-bhaya-prana«Âe trailokya-nÃthe ÓacÅ-patau jagad an-ÅÓvaraæ babhÆva ! <12329.29/2> devÃn rajas tamaÓ cÃ8viveÓa ! <12329.29/3> mantrà na prÃvartanta mahar2«ÅïÃæ ! <12329.29/4> rak«Ãæsi prÃdur abhavan ! <12329.29/5> brahma co7tsÃdanaæ jagÃma ! <12329.29/6> an-indrÃÓ cÃ7-balà lokÃ÷ su-pradh­«yà babhÆvu÷ !!12329.29! <12329.30/1> atha devà ­«ayaÓ cÃ8yu«a÷ putraæ nahu«aæ nÃma deva-rÃjatve 'bhi«i«icu÷ ! <12329.30/2> nahu«a÷ pa¤cabhi÷ Óatair jyoti«Ãæ lalÃÂe jvaladbhi÷ sarva-tejo-harais tri-vi«Âapaæ pÃlayÃæ babhÆva ! <12329.30/3> atha lokÃ÷ prak­tim Ãpedire sva-sthÃÓ ca babhÆvu÷ !!12329.30! <12329.31/1> atho7vÃca nahu«a÷ ! <12329.31/2> sarvaæ mÃæ Óakro1pabhuktam upasthitam ­te ÓacÅm iti ! <12329.31/3> sa evam uktvà ÓacÅ-samÅpam agamad uvÃca cai7nÃm ! <12329.31/4> su-bhage 'ham indro devÃnÃæ bhajasva mÃm iti ! <12329.31/5> taæ ÓacÅ pratyuvÃca ! <12329.31/6> prak­tyà tvaæ dharma-vatsala÷ soma-vaæÓo1dbhavaÓ ca ! <12329.31/7> nÃ7rhasi para-patnÅ-dhar«aïaæ kartum iti !!12329.31! <12329.32/1> tÃm atho7vÃca nahu«a÷ ! <12329.32/2> aindraæ padam adhyÃsyate mayà ! <12329.32/3> aham indrasya rÃjya-ratna-haro nÃ7trÃ7-dharma÷ kaÓ-cit tvam indra-bhukte9ti ! <12329.32/4> sà tam uvÃca ! <12329.32/5> asti mama kiæ-cid vratam a-paryavasitam ! <12329.32/6> tasyÃ7vabh­the tvÃm upagami«yÃmi kaiÓ-cid evÃ7hobhir iti ! <12329.32/7> sa Óacyai9vam abhihito nahu«o jagÃma !!12329.32! <12329.33/1> atha ÓacÅ du÷kha-ÓokÃ3rtà bhart­-darÓana-lÃlasà nahu«a-bhaya-g­hÅtà b­has-patim upÃgacchat ! <12329.33/2> sa ca tÃm abhigatÃæ d­«Âvai9va dhyÃnaæ praviÓya bhart­-kÃrya-tat-parÃæ j¤Ãtvà b­has-patir uvÃca ! <12329.33/3> anenai7va vratena tapasà cÃ7nvità devÅæ vara-dÃm upaÓrutim Ãhvaya ! <12329.33/4> sà tave7ndraæ darÓayi«yatÅ7ti !!12329.33! <12329.34/1> sÃ9tha mahÃ-niyamam Ãsthità devÅæ vara-dÃm upaÓrutiæ mantrair Ãhvayat ! <12329.34/2> so9paÓruti÷ ÓacÅ-samÅpam agÃt ! <12329.34/3> uvÃca cai7nÃm iyam asmi tvayo9pahÆto9pasthità kiæ te priyaæ karavÃïÅ7ti ! <12329.34/4> tÃæ mÆrdhnà praïamyo7vÃca ÓacÅ bhagavaty arhasi me bhartÃraæ darÓayituæ tvaæ satyà matà ce7ti ! <12329.34/5> sai9nÃæ mÃnasaæ saro 'nayat ! <12329.34/6> tatre7ndraæ bisa-granthi-gatam adarÓayat !!12329.34! <12329.35/1> tÃm indra÷ patnÅæ k­ÓÃæ glÃnÃæ ca d­«Âvà cintayÃæ babhÆva ! <12329.35/2> aho mama mahad du÷kham idam adyo7pagatam ! <12329.35/3> na«Âaæ hi mÃm iyam anvi«yo7pÃgamad du÷khÃ3rte9ti ! <12329.35/4> tÃm indra uvÃca kathaæ vartayasÅ7ti ! <12329.35/5> sà tam uvÃca ! <12329.35/6> nahu«o mÃm Ãhvayati ! <12329.35/7> kÃlaÓ cÃ7sya mayà k­ta iti !!12329.35! <12329.36/1> tÃm indra uvÃca ! <12329.36/2> gaccha ! <12329.36/3> nahu«as tvayà vÃcyo '-pÆrveïa mÃm ­«i-yuktena yÃnena tvam adhirƬha udvahasva ! <12329.36/4> indrasya hi mahÃnti vÃhanÃni manasa÷ priyÃïy adhirƬhÃni mayà ! <12329.36/5> tvam anyeno7payÃtum arhasÅ7ti ! <12329.36/6> sai9vam uktà h­«Âà jagÃma ! <12329.36/7> indro 'pi bisa-granthim evÃ8viveÓa bhÆya÷ !!12329.36! <12329.37/1> athe7ndrÃïim abhyÃgatÃæ d­«Âvo9vÃca nahu«a÷ pÆrïa÷ sa kÃla iti ! <12329.37/2> taæ Óacy- abravÅc chakreïa yatho9ktam ! <12329.37/3> sa mahar2«i-yuktaæ vÃhanam adhirƬha÷ ÓacÅ-samÅpam upÃgacchat !!12329.37! <12329.38/1> atha maitrÃvaruïi÷ kumbha-yonir agastyo mahar2«Ån vikriyamÃïÃæs tÃn nahu«eïÃ7paÓyat ! <12329.38/2> padbhyÃæ ca tenÃ7sp­Óyata ! <12329.38/3> tata÷ sa nahu«am abravÅd a-kÃrya-prav­tta pÃpa patasva mahÅm ! <12329.38/4> sarpo bhava yÃvad bhÆmir girayaÓ ca ti«Âheyus tÃvad iti ! <12329.38/5> sa mahar2«i-vÃkya-sama-kÃlam eva tasmÃd yÃnÃd avÃpatat !!12329.38! <12329.39/1> athÃ7n-indraæ punas trailokyam abhavat ! <12329.39/2> tato devà ­«ayaÓ ca bhagavantaæ vi«ïuæ Óaraïam indrÃ1rthe 'bhijagmu÷ ! <12329.39/3> ÆcuÓ cai7naæ bhagavann indraæ brahma-vadhyÃ2bhibhÆtaæ trÃtum arhasÅ7ti ! <12329.39/4> tata÷ sa vara-das tÃn abravÅd aÓva-medhaæ yaj¤aæ vai«ïavaæ Óakro 'bhiyajatu ! <12329.39/5> tata÷ svaæ sthÃnaæ prÃpsyatÅ7ti !!12329.39! <12329.40/1> tato devà ­«ayaÓ ce7ndraæ nÃ7paÓyan yadà tadà ÓacÅm Æcur gaccha su-bhage indram Ãnayasve7ti ! <12329.40/2> sà punas tat sara÷ samabhyagacchat ! <12329.40/3> indraÓ ca tasmÃt sarasa÷ samutthÃya b­has-patim abhijagÃma ! <12329.40/4> b­has-patiÓ cÃ7Óva-medhaæ mahÃ-kratuæ ÓakrÃyÃ8harat ! <12329.40/5> tata÷ k­«ïa-sÃraÇgaæ medhyam aÓvam uts­jya vÃhanaæ tam eva k­tvà indraæ marut-patiæ b­has-pati÷ sva-sthÃnaæ prÃpayÃm Ãsa !!12329.40! <12329.41/1> tata÷ sa deva-rì devair ­«ibhi÷ stÆyamÃnas tri-vi«Âapa-stho ni«-kalma«o babhÆva ! <12329.41/2> brahma-vadhyÃæ catur«u sthÃne«u vanitÃ2gni-vanas-pati-go«u vyabhajat ! <12329.41/201> [X D7 T G1-3.6 Cs.v ins.:: vanitÃsu raja÷ ! <12329.41/202> X v­k«e«u niryÃsa÷ ! <12329.41/203> X giri«u Óamba÷ ! <12329.41/204> X p­thivyÃm Æ«arÃ÷ ! <12329.41/205> X te '-sp­ÓyÃ÷ ! <12329.41/206> X tasmÃd dhavir a-lavaïaæ pacyate !12329.41874! X] <12329.41/3> evaæ indro brahma-teja÷-prabhÃvo1pab­æhita÷ Óatru-vadhaæ k­tvà sva-sthÃnaæ prÃpita÷ !!12329.41! <12329.42/001> [X D7 T1 G1.3.6 Kumbh..ed. ins.:: nahu«asya ÓÃpa-mok«a-nimittaæ devair ­«ibhir yÃcyamÃno 'gastya÷ prÃha ! <12329.42/002> X yÃvat sva-kula-ja÷ ÓrÅmÃn !dharma-rÃjo yudhi-«Âhira÷ ! <12329.42/003> X kathayitvà svakÃn praÓnÃn !svaæ bhÅmaæ ca vimok«yate !12329.41875! X] <12329.42/1> ÃkÃÓa-gaÇgÃ-gataÓ ca purà bharad-vÃjo mahar2«ir upÃsp­Óaæs trÅn kramÃn kramatà vi«ïunÃ9bhyÃsÃdita÷ ! <12329.42/2> sa bharad-vÃjena sa-salilena pÃïino9rasi tìita÷ sa-lak«aïo1raska÷ saæv­tta÷ !!12329.42! <12329.43/1> bh­guïà mahar2«iïà Óapto 'gni÷ sarva-bhak«atvam upanÅta÷ !!12329.43! <12329.44/1> aditir vai devÃnÃm annam apacad etad bhuktvÃ9surÃn hani«yantÅ7ti ! <12329.44/2> tatra budho vrata-caryÃ-samÃptÃv Ãgacchat ! <12329.44/3> aditiæ cÃ7vocad bhik«Ãæ dehÅ7ti ! <12329.44/4> tatra devai÷ pÆrvam etat prÃÓyaæ nÃ7nyene7ty aditir bhik«Ãæ nÃ7dÃt ! <12329.44/5> atha bhik«Ã-pratyÃkhyÃna-ru«itena budhena brahma-bhÆtena vivasvato dvitÅye janmany aï¬a-saæj¤itasyÃ7ï¬aæ mÃritam adityÃ÷ ! <12329.44/501> [X K6.7 V1 Dn1.ï4 Ds D2-5.7-9 Cs Kumbh..ed. ins. after brahmabhÆtena:: aditi÷ Óaptà aditer udare bhavi«yati vyathà !12329.44876! X] <12329.44/6> sa mÃrtaï¬o vivasvÃn abhavac chrÃddha-deva÷ !!12329.44! <12329.45/1> dak«asya vai duhitara÷ «a«Âir Ãsan ! <12329.45/2> tÃbhya÷ kaÓyapÃya trayo-daÓa prÃdÃd daÓa dharmÃya daÓa manave sapta-viæÓatim indave ! <12329.45/3> tÃsu tulyÃsu nak«atrÃ3khyÃæ gatÃsu somo rohiïyÃm abhy-adhikÃæ prÅtim akarot ! <12329.45/4> tatas tÃ÷ Óe«Ã÷ patnya År«yÃvatya÷ pitu÷ samÅpaæ somo rohiïÅm adhikaæ bhajatÅ7ti ! <12329.45/5> so 'bravÅd yak«mai9nam Ãvek«yatÅ7ti !!12329.45! <12329.46/1> dak«a-ÓÃpÃt somaæ rÃjÃnaæ yak«mÃ0viveÓa ! <12329.46/2> sa yak«maïÃ0vi«Âo dak«am agamat ! <12329.46/3> dak«aÓ cai7nam abravÅn na samaæ vartasae iti ! <12329.46/4> tatrar7«aya÷ somam abruvan k«Åyase yak«maïà ! <12329.46/5> paÓcimasyÃæ diÓi samudre hiraïya-saras-tÅrtham ! <12329.46/6> tatra gatvÃ0tmÃnam abhi«ecayasve7ti ! <12329.46/7> athÃ7gacchat somas tatra hiraïya-saras-tÅrtham ! <12329.46/8> gatvà cÃ8tmÃna÷ snapanam akarot (!) <12329.46/9> snÃtvà cÃ8tmÃnaæ pÃpmano mok«ayÃm Ãsa (!) <12329.46/91> tatra cÃ7vabhÃsitas tÅrthe yadà somas tadÃ-prabh­ti tÅrthaæ tat prabhÃsam iti nÃmnà khyÃtaæ babhÆva (!) <12329.46/92> tac-chÃpÃd adyÃ7pi k«Åyate somo 'mÃvÃsyÃ1ntara-stha÷ (!) <12329.46/93> paurïamÃsÅ-mÃtre_1 'dhi«Âhito megha-lekhÃ-praticchannaæ vapur darÓayati (!) <12329.46/94> megha-sa-d­Óaæ varïam agamat tad asya ÓaÓa-lak«ma vi-malam abhavat !!12329.46! <12329.47/1> sthÆla-Óirà mahar2«ir mero÷ prÃg-uttare dig-bhÃge tapas tepe ! <12329.47/2> tasya tapas tapyamÃnasya sarva-gandha-vaha÷ Óucir vÃyur vivÃyamÃna÷ ÓarÅram asp­Óat ! <12329.47/3> sa tapasà tÃpita-ÓarÅra÷ k­Óo vÃyuno9pavÅjyamÃno h­daya-parito«am agamat ! <12329.47/4> tatra tasyÃ7nila-vyajana-k­ta-parito«asya sadyo vanas-pataya÷ pu«pa-ÓobhÃæ na darÓitavanta iti sa etä ÓaÓÃpa na sarva-kÃlaæ pu«pavanto bhavi«yathe7ti !!12329.47! <12329.48/1> nÃrÃyaïo loka-hitÃ1rthaæ va¬avÃ-mukho nÃma mahar2«i÷ purÃ9bhavat ! <12329.48/2> tasya merau tapas tapyata÷ samudra ÃhÆto nÃ8gata÷ ! <12329.48/3> tenÃ7-mar«itenÃ8tma-gÃtro1«maïà samudra÷ stimita-jala÷ k­ta÷ ! <12329.48/4> sveda-prasyandana-sa-d­ÓaÓ cÃ7sya lavaïa-bhÃvo janita÷ ! <12329.48/5> uktaÓ cÃ7-peyo bhavi«yasi ! <12329.48/6> etac ca te toyaæ va¬avÃ-mukha-saæj¤itena pÅyamÃnaæ madhuraæ bhavi«yati ! <12329.48/7> tad etad adyÃ7pi va¬avÃ-mukha-saæj¤itenÃ7nuvartinà toyaæ sÃmudraæ pÅyate !!12329.48! <12329.49/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: punar umà dak«a-kopÃd dhimavato girer duhità babhÆva !12329.48877! X] <12329.49/1> himavato girer duhitaram umÃæ rudraÓ cakame ! <12329.49/2> bh­gur api ca mahar2«ir himavantam ÃgamyÃ7bravÅt kanyÃm umÃæ me dehÅ7ti ! <12329.49/3> tam abravÅd dhimavÃn abhila«ito varo rudra iti ! <12329.49/4> tam abravÅd bh­gur yasmÃt tvayÃ9haæ kanyÃ-varaïa-k­ta-bhÃva÷ pratyÃkhyÃtas tasmÃn na ratnÃnÃæ bhavÃn bhÃjanaæ bhavi«yatÅ7ti ! <12329.49/5> adya-prabh­ty etad avasthitam ­«i-vacanam !!12329.49! <12329.50/1> tad evaæ-vidhaæ mÃhÃtmyaæ brÃhmaïÃnÃm ! <12329.50/2> k«atram api ÓÃÓvatÅm a-vyayÃæ p­thivÅæ patnÅm abhigamya bubhuje ! <12329.50/3> tad etad brahmÃ7gnÅ-«omÅyam ! <12329.50/4> tena jagad dhÃryate !!12329.50! <12330.1/1> ÓrÅ-bhagavÃn uvÃca: sÆryÃ-candra-masau ÓaÓvat !keÓair me aæÓu-saæj¤itai÷ ! <12330.1/2> bodhayaæs tÃpayaæÓ cai7va !jagad utti«Âhata÷ p­thak !!12330.1! <12330.2/1> bodhanÃt tÃpanÃc cai7va !jagato har«aïaæ bhavet ! <12330.2/2> agnÅ-«oma-k­tair ebhi÷ !karmabhi÷ pÃï¬u-nandana ! <12330.2/3> h­«ÅkeÓo 'ham ÅÓÃno !vara-do loka-bhÃvana÷ !!12330.2! <12330.3/1> i¬o2pahÆta-yogena !hare bhÃgaæ kratu«v aham ! <12330.3/2> varïaÓ ca me hari-Óre«Âhas !tasmÃd dharir ahaæ sm­ta÷ !!12330.3! <12330.4/1> dhÃma sÃro hi lokÃnÃm !­taæ cai7va vicÃritam ! <12330.4/2> ­ta-dhÃmà tato viprai÷ !satyaÓ cÃ7haæ prakÅrtita÷ !!12330.4! <12330.5/1> na«ÂÃæ ca dharaïÅæ pÆrvam !avindaæ vai guhÃ-gatÃm ! <12330.5/2> govinda iti mÃæ devà !vÃgbhi÷ samabhitu«Âuvu÷ !!12330.5! <12330.6/1> Óipi-vi«Âe7ti cÃ8khyÃyÃæ !hÅna-romà ca yo bhavet ! <12330.6/2> tenÃ8vi«Âaæ hi yat kiæ-cic !chipi-vi«Âaæ hi tat sm­tam !!12330.6! <12330.7/1> yÃsko mÃm ­«ir a-vy-agro !nai1ka-yaj¤e«u gÅtavÃn ! <12330.7/2> Óipi-vi«Âa iti hy asmÃd !guhya-nÃma-dharo hy aham !!12330.7! <12330.8/1> stutvà mÃæ Óipi-vi«Âe7ti !yÃsko ­«ir udÃra-dhÅ udÃra-dhÅ÷ ! <12330.8/2> mat-prasÃdÃd adho na«Âaæ !niruktam abhijagmivÃn !!12330.8! <12330.9/1> na hi jÃto na jÃye 'haæ !na jani«ye kadÃ-cana ! <12330.9/2> k«etra-j¤a÷ sarva-bhÆtÃnÃæ !tasmÃd aham a-ja÷ sm­ta÷ !!12330.9! <12330.10/1> no7kta-pÆrvaæ mayà k«udram !a-slÅlaæ và kadÃ-cana ! <12330.10/2> ­tà brahma-sutà sà me !satyà devÅ sarasvatÅ !!12330.10! <12330.11/1> sac cÃ7-sac cai7va kaunteya !mayÃ0veÓitam Ãtmani ! <12330.11/2> pau«kare brahma-sadane !satyaæ mÃm ­«ayo vidu÷ !!12330.11! <12330.12/1> sattvÃn na cyuta-pÆrvo 'haæ !sattvaæ vai viddhi mat-k­tam ! <12330.12/2> janmanÅ7hÃ7bhavat sattvaæ !paurvikaæ me dhanaæ-jaya !!12330.12! <12330.13/1> nir-ÃÓÅ÷-karma-saæyuktaæ !sÃtvataæ mÃæ prakalpaya ! <12330.13/2> sÃtvata-j¤Ãna-d­«Âo 'haæ !sÃtvata÷ sÃtvatÃæ pati÷ !!12330.13! <12330.14/1> k­«Ãmi medinÅæ pÃrtha !bhÆtvà kÃr«ïÃyaso mahÃn ! <12330.14/2> k­«ïo varïaÓ ca me yasmÃt !tasmÃt k­«ïo 'ham arjuna !!12330.14! <12330.15/1> mayà saæÓle«ità bhÆmir !adbhir vyoma ca vÃyunà ! <12330.15/2> vÃyuÓ ca tejasà sÃ1rdhaæ !vaikuïÂhatvaæ tato mama !!12330.15! <12330.16/1> nirvÃïaæ paramaæ saukhyaæ !dharmo 'sau para ucyate ! <12330.16/2> tasmÃn na cyuta-pÆrvo 'ham !a-cyutas tena karmaïà !!12330.16! <12330.17/1> p­thivÅ-nabhasÅ co7bhe !viÓrute viÓva-laukike ! <12330.17/2> tayo÷ saædhÃraïÃ1rthaæ hi !mÃm adho-ak«a-jam a¤jasà !!12330.17! <12330.18/1> niruktaæ veda-vidu«o !ye ca ÓabdÃ1rtha-cintakÃ÷ ! <12330.18/2> te mÃæ gÃyanti prÃg-vaæÓe !adho-ak«a-ja iti sthiti÷ !!12330.18! <12330.19/001> [X D7 T G2.3.6 ins.:: adho na k«Åyate yasmÃd !vadanty anye 'py adho-ak«a-jam !12330.18879! X] <12330.19/1> Óabda eka-matair e«a !vyÃh­ta÷ paramar1«ibhi÷ ! <12330.19/2> nÃ7nyo hy adho-ak«a-jo loke !­te nÃrÃyaïaæ prabhum !!12330.19! <12330.20/1> gh­taæ mamÃ7rci«o loke !jantÆnÃæ prÃïa-dhÃraïam ! <12330.20/2> gh­tÃ1rcir aham a-vy-agrair !veda-j¤ai÷ parikÅrtita÷ !!12330.20! <12330.21/1> trayo hi dhÃtava÷ khyÃtÃ÷ !karma-jà iti ca sm­tÃ÷ ! <12330.21/2> pittaæ Óle«mà ca vÃyuÓ ca !e«a saæghÃta ucyate !!12330.21! <12330.22/1> etaiÓ ca dhÃryate jantur !etai÷ k«ÅïaiÓ ca k«Åyate ! <12330.22/2> Ãyur-veda-vidas tasmÃt !tri-dhÃtuæ mÃæ pracak«ate !!12330.22! <12330.23/1> v­«o hi bhagavÃn dharma÷ !khyÃto loke«u bhÃrata ! <12330.23/2> naighaïÂuka-padÃ3khyÃtaæ !viddhi mÃæ v­«am uttamam !!12330.23! <12330.24/1> kapir varÃha÷ Óre«ÂhaÓ ca !dharmaÓ ca v­«a ucyate ! <12330.24/2> tasmÃd v­«Ã-kapiæ prÃha !kaÓyapo mÃæ prajÃ-pati÷ !!12330.24! <12330.25/001> [X K7 D4.9 ins.:: nÃ8dimantaæ na cÃ7ntaæ ca !kadÃ-cid vidyate surÃ÷ !12330.24880! X] <12330.25/1> na cÃ8diæ na madhyaæ tathà nai7va cÃ7ntaæ ! <12330.25/2> kadÃ-cid vidante surÃÓ cÃ7surÃÓ ca ! <12330.25/3> an-Ãdyo hy a-madhyas tathà cÃ7py an-anta÷ ! <12330.25/4> pragÅto 'ham ÅÓo vibhur loka-sÃ1k«Å !!12330.25! <12330.26/1> ÓucÅni ÓravaïÅyÃni !Ó­ïomÅ7ha dhanaæ-jaya ! <12330.26/2> na ca pÃpÃni g­hïÃmi !tato 'haæ vai Óuci-ÓravÃ÷ !!12330.26! <12330.27/1> eka-Ó­Çga÷ purà bhÆtvà !varÃho divya-darÓana÷ ! <12330.27/2> imÃm uddh­tavÃn bhÆmim !eka-Ó­Çgas tato hy aham !!12330.27! <12330.28/1> tathai9vÃ8saæ tri-kakudo !vÃrÃhaæ rÆpam Ãsthita÷ ! <12330.28/2> tri-kakut tena vikhyÃta÷ !ÓarÅrasya tu mÃpanÃt !!12330.28! <12330.29/1> viri¤ca iti ya÷ prokta÷ !kapila-j¤Ãna-cintakai÷ ! <12330.29/2> sa prajÃ-patir evÃ7haæ !cetanÃt sarva-loka-k­t !!12330.29! <12330.30/1> vidyÃ-sahÃyavantaæ mÃm !Ãditya-sthaæ sanÃtanam ! <12330.30/2> kapilaæ prÃhur ÃcÃryÃ÷ !sÃækhyà niÓcita-niÓcayÃ÷ !!12330.30! <12330.31/1> hiraïya-garbho dyutimÃn !e«a yaÓ chandasi stuta÷ ! <12330.31/2> yogai÷ saæpÆjyate nityaæ !sa evÃ7haæ vibhu÷ sm­ta÷ !!12330.31! <12330.32/1> eka-viæÓati-ÓÃkhaæ ca !­g-vedaæ mÃæ pracak«ate ! <12330.32/2> sahasra-ÓÃkhaæ yat sÃma !ye vai veda-vido janÃ÷ ! <12330.32/3> gÃyanty Ãraïyake viprà !mad-bhaktÃs te 'pi dur-labhÃ÷ !!12330.32! <12330.33/1> «aÂ-pa¤cÃÓatam a«Âau ca !sapta-triæÓatam ity uta ! <12330.33/2> yasmi¤ ÓÃkhà yajur-vede !so 'ham Ãdhvaryave sm­ta÷ !!12330.33! <12330.34/1> pa¤ca-kalpam atharvÃïaæ !k­tyÃbhi÷ parib­æhitam ! <12330.34/2> kalpayanti hi mÃæ viprà !atharvÃïa-vidas tathà !!12330.34! <12330.35/1> ÓÃkhÃ-bhedÃÓ ca ye ke-cid !yÃÓ ca ÓÃkhÃsu gÅtaya÷ ! <12330.35/2> svara-varïa-samuccÃrÃ÷ !sarvÃæs tÃn viddhi mat-k­tÃn !!12330.35! <12330.36/1> yat tad dhaya-Óira÷ pÃrtha !samudeti vara-pradam ! <12330.36/2> so 'ham evo7ttare bhÃge !kramÃ1-k«ara-vibhÃga-vit !!12330.36! <12330.37/1> rÃmÃ3deÓita-mÃrgeïa !mat-prasÃdÃn mahÃ4tmanà ! <12330.37/2> päcÃlena krama÷ prÃptas !tasmÃd bhÆtÃt sanÃtanÃt ! <12330.37/3> bÃbhravya-gotra÷ sa babhau !prathama÷ krama-pÃra-ga÷_1 !!12330.37! <12330.38/1> nÃrÃyaïÃd varaæ labdhvà !prÃpya yogam an-uttamam ! <12330.38/2> kramaæ praïÅya Óik«Ãæ ca !praïayitvà sa gÃlava÷ !!12330.38! <12330.39/1> kaï¬arÅko 'tha rÃjà ca !brahma-datta÷ pratÃpavÃn ! <12330.39/2> jÃtÅ-maraïa-jaæ du÷khaæ !sm­tvà sm­tvà puna÷ puna÷ ! <12330.39/3> sapta-jÃti«u mukhyatvÃd !yogÃnÃæ saæpadaæ gata÷ !!12330.39! <12330.40/1> purÃ9haæ Ãtma-ja÷ pÃrtha !prathita÷ kÃraïÃ1ntare ! <12330.40/2> dharmasya kuru-ÓÃrdÆla !tato 'haæ dharma-ja÷ sm­ta÷ !!12330.40! <12330.41/1> nara-nÃrÃyaïau pÆrvaæ !tapas tepatur a-vyayam ! <12330.41/2> dharma-yÃnaæ samÃrƬhau !parvate gandha-mÃdane !!12330.41! <12330.42/1> tat-kÃla-samayaæ cai7va !dak«a-yaj¤o babhÆva ha ! <12330.42/2> nai7vÃ7kalpayad bhÃgaæ !dak«o rudrasya bhÃrata !!12330.42! <12330.43/1> tato dadhÅci-vacanÃd !dak«a-yaj¤am apÃharat ! <12330.43/2> sasarja ÓÆlaæ krodhena !prajvalantaæ muhur muhu÷ !!12330.43! <12330.44/1> tac-chÆlaæ bhasmasÃt k­tvà !dak«a-yaj¤aæ sa-vistaram ! <12330.44/2> Ãvayo÷ sahasÃ0gacchad !badary--ÃÓramam antikÃt ! <12330.44/3> vegena mahatà pÃrtha !patan nÃrÃyaïo1rasi !!12330.44! <12330.45/1> tata÷ sva-tejasÃ0vi«ÂÃ÷ !keÓà nÃrÃyaïasya ha ! <12330.45/2> babhÆvur mu¤ja-varïÃs tu !tato 'haæ mu¤ja-keÓavÃn !!12330.45! <12330.46/1> tac ca ÓÆlaæ vinirdhÆtaæ !huæ-kÃreïa mahÃ4tmanà ! <12330.46/2> jagÃma Óaæ-kara-karaæ !nÃrÃyaïa-samÃhatam !!12330.46! <12330.47/1> atha rudra upÃdhÃvat !tÃv ­«Å tapasÃ9nvitau ! <12330.47/2> tata enaæ samuddhÆtaæ !kaïÂhe jagrÃha pÃïinà ! <12330.47/3> nÃrÃyaïa÷ sa viÓvÃ3tmà !tenÃ7sya Óiti-kaïÂhatà !!12330.47! <12330.48/1> atha rudra-vighÃtÃ1rtham !i«ÅkÃæ jag­he nara÷ ! <12330.48/2> mantraiÓ ca saæyuyojÃ8Óu !so 'bhavat paraÓur mahÃn !!12330.48! <12330.49/1> k«iptaÓ ca sahasà rudre !khaï¬anaæ prÃptavÃæs tadà ! <12330.49/2> tato 'haæ khaï¬a-paraÓu÷ !sm­ta÷ paraÓu-khaï¬anÃt !!12330.49! <12330.50/001> [X Kumbh..ed. ins.:: rudrasya bhÃgaæ pradadur !bhÃgam ucche«aïaæ puna÷ ! <12330.50/002> X Órutir apy atra bhavati !vedair uktas tathà puna÷ ! <12330.50/003> X ucche«aïa-bhÃgo vai rudras tasyo7cche«aïena hotavyam iti sarve gamya-rÆpeïa tadà !12330.49881! X] <12330.50/1> arjuna uvÃca: asmin yuddhe tu vÃr«ïeya !trailokya-mathane tadà ! <12330.50/2> jayaæ ka÷ prÃptavÃæs tatra !Óaæsai7tan me janÃ1rdana !!12330.50! <12330.51/1> ÓrÅ-bhagavÃn uvÃca: tayo÷ saælagnayor yuddhe !rudra-nÃrÃyaïÃ3tmano÷ ! <12330.51/2> udvignÃ÷ sahasà k­tsnà !lokÃ÷ sarve 'bhavaæs tadà !!12330.51! <12330.52/1> nÃ8g­hïÃt pÃvaka÷ Óubhraæ !makhe«u su-hutaæ havi÷ ! <12330.52/2> vedà na pratibhÃnti sma !­«ÅïÃæ bhÃvitÃ3tmanÃm !!12330.52! <12330.53/1> devÃn rajas tamaÓ cai7va !samÃviviÓatus tadà ! <12330.53/2> vasu-dhà saæcakampe 'tha !nabhaÓ ca vipaphÃla ha !!12330.53! <12330.54/1> ni«-prabhÃïi ca tejÃæsi !brahmà cai7vÃ8sanÃc cyuta÷ ! <12330.54/2> agÃc cho«aæ samudraÓ ca !himavÃæÓ ca vyaÓÅryata !!12330.54! <12330.55/1> tasminn evaæ samutpanne !nimitte pÃï¬u-nandana ! <12330.55/2> brahmà v­to deva-gaïair !­«ibhiÓ ca mahÃ4tmabhi÷ ! <12330.55/3> ÃjagÃmÃ8Óu taæ deÓaæ !yatra yuddham avartata !!12330.55! <12330.56/1> sÃ1¤jali-pragraho bhÆtvà !catur-vaktro nirukta-ga÷_1 ! <12330.56/2> uvÃca vacanaæ rudraæ !lokÃnÃm astu vai Óivam ! <12330.56/3> nyasyÃ7yudhÃni viÓve3Óa !jagato hita-kÃmyayà !!12330.56! <12330.57/1> yad a-k«aram athÃ7-vyaktam !ÅÓaæ lokasya bhÃvanam ! <12330.57/2> kÆÂa-sthaæ kart­-nir-dvaædvam !a-karte9ti ca yaæ vidu÷ !!12330.57! <12330.58/1> vyakti-bhÃva-gatasyÃ7sya !ekà mÆrtir iyaæ Óivà ! <12330.58/2> naro nÃrÃyaïaÓ cai7va !jÃtau dharma-kulo1dvahau !!12330.58! <12330.59/1> tapasà mahatà yuktau !deva-Óre«Âhau mahÃ-vratau ! <12330.59/2> ahaæ prasÃda-jas tasya !kasmiæÓ-cit kÃraïÃ1ntare ! <12330.59/3> tvaæ cai7va krodha-jas tÃta !pÆrva-sarge sanÃtana÷ !!12330.59! <12330.60/1> mayà ca sÃ1rdhaæ vara-daæ !vibudhaiÓ ca mahar2«ibhi÷ ! <12330.60/2> prasÃdayÃ8Óu lokÃnÃæ !ÓÃntir bhavatu mÃ-ciram !!12330.60! <12330.61/1> brahmaïà tv evam uktas tu !rudra÷ krodhÃ1gnim uts­jan ! <12330.61/2> prasÃdayÃm Ãsa tato !devaæ nÃrÃyaïaæ prabhum ! <12330.61/3> Óaraïaæ ca jagÃmÃ8dyaæ !vareïyaæ vara-daæ harim !!12330.61! <12330.62/1> tato 'tha vara-do devo !jita-krodho jite1ndriya÷ ! <12330.62/2> prÅtimÃn abhavat tatra !rudreïa saha saægata÷ !!12330.62! <12330.63/1> ­«ibhir brahmaïà cai7va !vibudhaiÓ ca su-pÆjita÷ ! <12330.63/2> uvÃca devam ÅÓÃnam !ÅÓa÷ sa jagato hari÷ !!12330.63! <12330.64/1> yas tvÃæ vetti sa mÃæ vetti !yas tvÃm anu sa mÃm anu ! <12330.64/2> nÃ8vayor antaraæ kiæ-cin !mà te bhÆd buddhir anyathà !!12330.64! <12330.65/1> adya-prabh­ti ÓrÅ-vatsa÷ !ÓÆlÃ1Çko 'yaæ bhavatv ayam ! <12330.65/2> mama pÃïy-aÇkitaÓ cÃ7pi !ÓrÅ-kaïÂhas tvaæ bhavi«yasi !!12330.65! <12330.66/1> evaæ lak«aïam utpÃdya !paras-para-k­taæ tadà ! <12330.66/2> sakhyaæ cai7vÃ7-tulaæ k­tvà !rudreïa sahitÃv ­«Å ! <12330.66/3> tapas tepatur a-vy-agrau !vis­jya tri-divau1kasa÷ !!12330.66! <12330.67/1> e«a te kathita÷ pÃrtha !nÃrÃyaïa-jayo m­dhe ! <12330.67/2> nÃmÃni cai7va guhyÃni !niruktÃni ca bhÃrata ! <12330.67/3> ­«ibhi÷ kathitÃnÅ7ha !yÃni saækÅrtitÃni te !!12330.67! <12330.68/1> evaæ bahu-vidhai rÆpaiÓ !carÃmÅ7ha vasuæ-dharÃm ! <12330.68/2> brahma-lokaæ ca kaunteya !go-lokaæ ca sanÃtanam ! <12330.68/3> mayà tvaæ rak«ito yuddhe !mahÃntaæ prÃptavä jayam !!12330.68! <12330.69/1> yas tu te so 'grato yÃti !yuddhe saæpratyupasthite ! <12330.69/2> taæ viddhi rudraæ kaunteya !deva-devaæ kapardinam !!12330.69! <12330.70/1> kÃla÷ sa eva kathita÷ !krodha-je7ti mayà tava ! <12330.70/2> nihatÃæs tena vai pÆrvaæ !hatavÃn asi vai ripÆn !!12330.70! <12330.71/1> a-prameya-prabhÃvaæ taæ !deva-devam umÃ-patim ! <12330.71/2> namasva devaæ prayato !viÓve3Óaæ haram a-vyayam !!12330.71! <12330.71/201> [X K1.2.4.6.7 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2-5.8.9 Kumbh..ed. ins.:: ya÷ sa te kathita÷ pÆrvaæ !krodha-je7ti puna÷ puna÷ ! <12330.71/202> X tasya prabhÃvam evÃ7gryaæ !yac chrutaæ te dhanaæ-jaya !12330.71882! X] <12331.1/1> janam-ejaya uvÃca: brahman su-mahad ÃkhyÃnaæ !bhavatà parikÅrtitam ! <12331.1/2> yac chrutvà munaya÷ sarve !vismayaæ paramaæ gatÃ÷ !!12331.1! <12331.2/001> [X K1.2.4.6 V1 after 6, Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.7.8 & G1-3.6 editions ins. AppI.32 X] <12331.2/1> idaæ Óata-sahasrÃd dhi !bhÃratÃ3khyÃna-vistarÃt ! <12331.2/2> Ãmathya mati-manthena !j¤Ãno1da-dhim an-uttamam !!12331.2! <12331.3/1> nava-nÅtaæ yathà dadhno !malayÃc candanaæ yathà ! <12331.3/2> Ãraïyakaæ ca vedebhya !o«adhibhyo '-m­taæ yathà !!12331.3! <12331.4/1> samuddh­tam idaæ brahman !kathÃ2-m­tam an-uttamam ! <12331.4/2> tapo-nidhe tvayo9ktaæ hi !nÃrÃyaïa-kathÃ4Órayam !!12331.4! <12331.5/1> sa hÅ8Óo bhagavÃn deva÷ !sarva-bhÆtÃ3tma-bhÃvana÷ ! <12331.5/2> aho nÃrÃyaïaæ tejo !dur-darÓaæ dvi-ja-sattama !!12331.5! <12331.6/1> yatrÃ8viÓanti kalpÃ1nte !sarve brahmÃ3daya÷ surÃ÷ ! <12331.6/2> ­«ayaÓ ca sa-gandharvà !yac ca kiæ-cic carÃ1-caram ! <12331.6/3> na tato 'sti paraæ manye !pÃvanaæ divi ce7ha ca !!12331.6! <12331.7/1> sarvÃ3ÓramÃ1bhigamanaæ !sarva-tÅrthÃ1vagÃhanam ! <12331.7/2> na tathà phala-daæ cÃ7pi !nÃrÃyaïa-kathà yathà !!12331.7! <12331.8/1> sarvathà pÃvitÃ÷ sme7ha !Órutve9mÃm Ãdita÷ kathÃm ! <12331.8/2> harer viÓve3Óvarasye7ha !sarva-pÃpa-praïÃÓanÅm !!12331.8! <12331.9/1> na citraæ k­tavÃæs tatra !yad Ãryo me dhanaæ-jaya÷ ! <12331.9/2> vÃsudeva-sahÃyo ya÷ !prÃptavä jayam uttamam !!12331.9! <12331.10/1> na cÃ7sya kiæ-cid a-prÃpyaæ !manye loke«v api tri«u ! <12331.10/2> trailokya-nÃtho vi«ïu÷ sa !yasyÃ8sÅt sÃhya-k­t sakhà !!12331.10! <12331.11/1> dhanyÃÓ ca sarvae evÃ8san !brahmaæs te mama pÆrvakÃ÷ ! <12331.11/2> hitÃya Óreyase cai7va !ye«Ãm ÃsÅj janÃ1rdana÷ !!12331.11! <12331.12/1> tapasÃ9pi na d­Óyo hi !bhagavÃæl loka-pÆjita÷ ! <12331.12/2> yaæ d­«Âavantas te sÃ1k«Ãc !chrÅ-vatsÃ1Çka-vibhÆ«aïam !!12331.12! <12331.13/1> tebhyo dhanyataraÓ cai7va !nÃrada÷ parame-«Âhi-ja÷ ! <12331.13/2> na cÃ7lpa-tejasam ­«iæ !vedmi nÃradam a-vyayam ! <12331.13/201> [X T2 G1.2 ins.:: d­«ÂavÃn yo hariæ devaæ !nÃrÃyaïam a-jaæ vibhum !12331.13883! X] <12331.13/3> Óveta-dvÅpaæ samÃsÃdya !yena d­«Âa÷ svayaæ hari÷ !!12331.13! <12331.14/1> deva-prasÃdÃ1nugataæ !vyaktaæ tat tasya darÓanam ! <12331.14/2> yad d­«ÂavÃæs tadà devam !a-niruddha-tanau sthitam !!12331.14! <12331.15/1> badarÅm ÃÓramaæ yat tu !nÃrada÷ prÃdravat puna÷ ! <12331.15/2> nara-nÃrÃyaïau dra«Âuæ !kiæ nu tat-kÃraïaæ mune !!12331.15! <12331.16/1> Óveta-dvÅpÃn niv­ttaÓ ca !nÃrada÷ parame-«Âhi-ja÷ ! <12331.16/2> badarÅm ÃÓramaæ prÃpya !samÃgamya ca tÃv ­«Å !!12331.16! <12331.17/1> kiyantaæ kÃlam avasat !kÃ÷ kathÃ÷ p­«ÂavÃæÓ ca sa÷ ! <12331.17/2> Óveta-dvÅpÃd upÃv­tte !tasmin và su-mahÃ4tmani !!12331.17! <12331.18/1> kim abrÆtÃæ mahÃ4tmÃnau !nara-nÃrÃyaïÃv ­«Å ! <12331.18/2> tad etan me yathÃ-tattvaæ !sarvam ÃkhyÃtum arhasi !!12331.18! <12331.19/001> [X K1.2.4 V1 ins. after 18:: sÆta uvÃca: evaæ p­«Âas tadà rÃj¤Ã !parÃÓaryo mahÃ-muni÷ ! <12331.19/002> X samÅpa-sthaæ tata÷ Ói«yaæ !vaiÓaæpÃyanam abravÅt ! <12331.19/003> X brÆhy asmai sarvam a-khilaæ !yad v­ttaæ nÃradasya ha ! <12331.19/004> X tayo÷ sa-kÃÓaæ gatvà ca !yathà sa k­tavÃn puna÷ !12331.18884! X] <12331.19/005> [X D7 T G1-3.6 ins. after 18:: sÆta uvÃca: tasya tad vacanaæ Órutvà !k­«ïa-dvaipÃyanas tadà ! <12331.19/006> X ÓaÓÃsa Ói.yam ÃsÅnaæ !vaiÓaæpÃyanam antike ! <12331.19/007> X tad asmai sarvam Ãcak«va !yat matta÷ ÓrutavÃn asi ! <12331.19/008> X guror vacanam Ãj¤Ãya !sa tu viprar1«abhas tadà ! <12331.19/009> X Ãcacak«e tata÷ sarvam !itihÃsaæ purÃtanam !12331.18885! X] <12331.19/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: namo bhagavate tasmai !vyÃsÃyÃ7-mita-tejase ! <12331.19/2> yasya prasÃdÃd vak«yÃmi !nÃrÃyaïa-kathÃm imÃm !!12331.19! <12331.20/001> [X T1 G3.6 T2 G1.2 ins.:: nÃ7sti nÃrÃyaïa-samaæ !na bhÆtaæ na bhavi«yati ! <12331.20/002> X etena satya-vÃkyena !sarvÃ1rthÃn sÃdhayÃmy aham ! <12331.20/003> X nÃradena purà yà me !gurave vinivedità ! <12331.20/004> X ­«ÅïÃæ pÃï¬avÃnÃæ ca !Ó­ïvato÷ k­«ïa-bhÅ«mayo÷ !12331.19886! X] <12331.20/1> prÃpya Óvetaæ mahÃ-dvÅpaæ !d­«Âvà ca harim a-vyayam ! <12331.20/2> niv­tto nÃrado rÃjaæs !tarasà merum Ãgamat ! <12331.20/3> h­dayeno7dvahan bhÃraæ !yad uktaæ paramÃ3tmanà !!12331.20! <12331.21/1> paÓcÃd asyÃ7bhavad rÃjann !Ãtmana÷ sÃdhvasaæ mahat ! <12331.21/2> yad gatvà dÆram adhvÃnaæ !k«emÅ punar ihÃ8gata÷ !!12331.21! <12331.22/1> tato mero÷ pracakrÃma !parvataæ gandha-mÃdanam ! <12331.22/2> nipapÃta ca khÃt tÆrïaæ !viÓÃlÃæ badarÅm anu !!12331.22! <12331.23/1> tata÷ sa dad­Óe devau !purÃïÃv ­«i-sattamau ! <12331.23/2> tapaÓ carantau su-mahad !Ãtma-ni«Âhau mahÃ-vratau !!12331.23! <12331.24/1> tejasÃ9bhy-adhikau sÆryÃt !sarva-loka-virocanÃt ! <12331.24/2> ÓrÅ-vatsa-lak«aïau pÆjyau !jaÂÃ-maï¬ala-dhÃriïau !!12331.24! <12331.25/1> jÃla-pÃda-bhujau_2 tau tu !pÃdayoÓ cakra-lak«aïau ! <12331.25/2> vyƬho1raskau dÅrgha-bhujau_2 !tathà mu«ka-catu«kiïau !!12331.25! <12331.26/1> «a«Âi-dantÃv a«Âa-daæ«Ârau !meghau1gha-sa-d­Óa-svanau ! <12331.26/2> sv-Ãsyau p­thu-lalÃÂau ca !su-hanÆ su-bhru-nÃsikau !!12331.26! <12331.27/1> Ãtapa-treïa sa-d­Óe !ÓirasÅ devayos tayo÷ ! <12331.27/2> evaæ lak«aïa-saæpannau !mahÃ-puru«a-saæj¤itau !!12331.27! <12331.28/1> tau d­«Âvà nÃrado h­«Âas !tÃbhyÃæ ca pratipÆjita÷ ! <12331.28/2> sv-ÃgatenÃ7bhibhëyÃ7tha !p­«ÂaÓ cÃ7n-Ãmayaæ tadà !!12331.28! <12331.29/1> babhÆvÃ7ntar-gata-matir !nirÅk«ya puru«o1ttamau ! <12331.29/2> sado-gatÃs tatra ye vai !sarva-bhÆta-namas-k­tÃ÷ !!12331.29! <12331.30/1> Óveta-dvÅpe mayà d­«ÂÃs !tÃ-d­ÓÃv ­«i-sattamau ! <12331.30/2> iti saæcintya manasà !k­tvà cÃ7bhi-pra-dak«iïam ! <12331.30/3> upopaviveÓe tatra !pÅÂhe kuÓamaye Óubhe !!12331.30! <12331.31/1> tatas tau tapasÃæ vÃsau !yaÓasÃæ tejasÃm api ! <12331.31/2> ­«Å Óama-damo1petau !k­tvà pÆrvÃ3hïikaæ vidhim !!12331.31! <12331.32/1> paÓcÃn nÃradam a-vy-agrau !pÃdyÃ1rghyÃbhyÃæ prapÆjya ca ! <12331.32/2> pÅÂhayoÓ co7pavi«Âau tau !k­tÃ3tithyÃ3hnikau n­-pa_2 !!12331.32! <12331.33/1> te«u tatro7pavi«Âe«u !sa deÓo 'bhivyarÃjata ! <12331.33/2> ÃjyÃ3huti-mahÃ-jvÃlair !yaj¤a-vÃÂo 'gnibhir yathà !!12331.33! <12331.34/1> atha nÃrÃyaïas tatra !nÃradaæ vÃkyam abravÅt ! <12331.34/2> sukho1pavi«Âaæ viÓrÃntaæ !k­tÃ3tithyaæ sukha-sthitam !!12331.34! <12331.35/1> apÅ7dÃnÅæ sa bhagavÃn !paramÃ3tmà sanÃtana÷ ! <12331.35/2> Óveta-dvÅpe tvayà d­«Âa !Ãvayo÷ prak­ti÷ parà !!12331.35! <12331.36/1> nÃrada uvÃca: d­«Âo me puru«a÷ ÓrÅmÃn !viÓva-rÆpa-dharo '-vyaya÷ ! <12331.36/2> sarve hi lokÃs tatra-sthÃs !tathà devÃ÷ sahar1«ibhi÷ ! <12331.36/3> adyÃ7pi cai7naæ paÓyÃmi !yuvÃæ paÓyan sanÃtanau !!12331.36! <12331.37/1> yair lak«aïair upeta÷ sa !harir a-vyakta-rÆpa-dh­k ! <12331.37/2> tair lak«aïair upetau hi !vyakta-rÆpa-dharau yuvÃm !!12331.37! <12331.38/1> d­«Âau mayà yuvÃæ tatra !tasya devasya pÃrÓvata÷ ! <12331.38/2> iha cai7vÃ8gato 'smy adya !vis­«Âa÷ paramÃ3tmanà !!12331.38! <12331.39/1> ko hi nÃma bhavet tasya !tejasà yaÓasà Óriyà ! <12331.39/2> sa-d­Óas tri«u loke«u !­te dharmÃ3tma-jau yuvÃm !!12331.39! <12331.40/1> tena me kathitaæ pÆrvaæ !nÃma k«etra-j¤a-saæj¤itam ! <12331.40/2> prÃdur-bhÃvÃÓ ca kathità !bhavi«yanti hi ye yathà !!12331.40! <12331.41/1> tatra ye puru«Ã÷ ÓvetÃ÷ !pa¤ce1ndriya-vivarjitÃ÷ ! <12331.41/2> pratibuddhÃÓ ca te sarve !bhaktÃÓ ca puru«o1ttamam !!12331.41! <12331.42/1> te 'rcayanti sadà devaæ !tai÷ sÃ1rdhaæ ramate ca sa÷ ! <12331.42/2> priya-bhakto hi bhagavÃn !paramÃ3tmà dvi-ja-priya÷ !!12331.42! <12331.43/1> ramate so 'rcyamÃno hi !sadà bhÃgavata-priya÷ ! <12331.43/2> viÓva-bhuk sarva-go_1 devo !bÃndhavo bhakta-vatsala÷ ! <12331.43/3> sa kartà kÃraïaæ cai7va !kÃryaæ cÃ7ti-bala-dyuti÷ !!12331.43! <12331.44/001> [X K6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: hetuÓ cÃ8j¤Ã-vidhÃnaæ ca !tattvaæ cai7va mahÃ-yaÓÃ÷ !12331.43887! X] <12331.44/1> tapasà yojya so ÃtmÃnaæ !Óveta-dvÅpÃt paraæ hi yat ! <12331.44/2> teja ity abhivikhyÃtaæ !svayaæ-bhÃsÃ1vabhÃsitam !!12331.44! <12331.45/1> ÓÃnti÷ sà tri«u loke«u !siddhÃnÃæ bhÃvitÃ3tmanÃm ! <12331.45/2> etayà Óubhayà buddhyà !nai«Âhikaæ vratam Ãsthita÷ !!12331.45! <12331.46/1> na tatra sÆryas tapati !na somo 'bhivirÃjate ! <12331.46/2> na vÃyur vÃti deve3Óe !tapaÓ carati duÓ-caram !!12331.46! <12331.47/1> vedÅm a«Âa-talo1tsedhÃæ !bhÆmÃv ÃsthÃya viÓva-bhuk ! <12331.47/2> eka-pÃda-sthito deva !Ærdhva-bÃhur udaÇ-mukha÷ ! <12331.47/3> sÃ1ÇgÃn Ãvartayan vedÃæs !tapas tepe su-duÓ-caram !!12331.47! <12331.48/1> yad brahmà ­«ayaÓ cai7va !svayaæ paÓu-patiÓ ca yat ! <12331.48/2> Óe«ÃÓ ca vibudha-Óre«Âhà !daitya-dÃnava-rÃk«asÃ÷ !!12331.48! <12331.49/1> nÃgÃ÷ su-parïà gandharvÃ÷ !siddhà rÃjar1«ayaÓ ca ye ! <12331.49/2> havyaæ kavyaæ ca satataæ !vidhi-pÆrvaæ prayu¤jate ! <12331.49/3> k­tsnaæ tat tasya devasya !caraïÃv upati«Âhati !!12331.49! <12331.50/1> yÃ÷ kriyÃ÷ saæprayuktÃs tu !ekÃ1nta-gata-buddhibhi÷ ! <12331.50/2> tÃ÷ sarvÃ÷ Óirasà deva÷ !pratig­hïÃti vai svayam !!12331.50! <12331.51/1> na tasyÃ7nya÷ priyatara÷ !pratibuddhair mahÃ4tmabhi÷ ! <12331.51/2> vidyate tri«u loke«u !tato 'smy aikÃntikaæ gata÷ ! <12331.51/3> iha cai7vÃ8gatas tena !vis­«Âa÷ paramÃ3tmanà !!12331.51! <12331.52/001> [X G1 ins.:: an-anya-devatÃ-bhaktir !an-anya-manutà hare÷ ! <12331.52/002> X an-anya-sevyatà vi«ïor !an-anyÃ1rcyatvam eva ca ! <12331.52/003> X brahma-rudrÃ3di-sÃmyatvaæ !buddhir Ãhrityam eva ca ! <12331.52/004> X an-anya-devÃ3laya-gatir !an-anya-bhaktÃ3dya-vÅk«aïam ! <12331.52/005> X tathà karma-phalÃ1-saÇgo hy !ekÃntitvam idaæ matam !12331.51888! X] <12331.52/1> evaæ me bhagavÃn deva÷ !svayam ÃkhyÃtavÃn hari÷ ! <12331.52/2> Ãsi«ye tat-paro bhÆtvà !yuvÃbhyÃæ saha nityaÓa÷ !!12331.52! <12332.1/1> nara-nÃrÃyaïÃv Æcatu÷: dhanyo 'sy anug­hÅto 'si !yat te d­«Âa÷ svayaæ prabhu÷ ! <12332.1/2> na hi taæ d­«ÂavÃn kaÓ-cit !padma-yonir api svayam !!12332.1! <12332.2/1> a-vyakta-yonir bhagavÃn !dur-darÓa÷ puru«o1ttama÷ ! <12332.2/2> nÃradai7tad dhi te satyaæ !vacanaæ samudÃh­tam !!12332.2! <12332.3/1> nÃ7sya bhaktai÷ priyataro !loke kaÓ-cana vidyate ! <12332.3/2> tata÷ svayaæ darÓitavÃn !svam ÃtmÃnaæ dvi-jo1ttamam !!12332.3! <12332.4/1> tapo hi tapyatas tasya !yat sthÃnaæ paramÃ3tmana÷ ! <12332.4/2> na tat saæprÃpnute kaÓ-cid !­te hy ÃvÃæ dvi-jo1ttama !!12332.4! <12332.5/1> yà hi sÆrya-sahasrasya !samastasya bhaved dyuti÷ ! <12332.5/2> sthÃnasya sà bhavet tasya !svayaæ tena virÃjatà !!12332.5! <12332.6/1> tasmÃd utti«Âhate vipra !devÃd viÓva-bhuva÷ pate÷ ! <12332.6/2> k«amà k«amÃvatÃæ Óre«Âha !yayà bhÆmis tu yujyate !!12332.6! <12332.7/1> tasmÃc co7tti«Âhate devÃt !sarva-bhÆta-hito rasa÷ ! <12332.7/2> Ãpo yena hi yujyante !dravatvaæ prÃpnuvanti ca !!12332.7! <12332.8/1> tasmÃd eva samudbhÆtaæ !tejo rÆpa-guïÃ3tmakam ! <12332.8/2> yena sma yujyate sÆryas !tato lokÃn virÃjate !!12332.8! <12332.9/1> tasmÃd devÃt samudbhÆta÷ !sparÓas tu puru«o1ttamÃt ! <12332.9/2> yena sma yujyate vÃyus !tato lokÃn vivÃty asau !!12332.9! <12332.10/1> tasmÃc co7tti«Âhate Óabda÷ !sarva-loke3ÓvarÃt prabho÷ ! <12332.10/2> ÃkÃÓaæ yujyate yena !tatas ti«Âhaty a-saæv­tam !!12332.10! <12332.11/1> tasmÃt co7tti«Âhate devÃt !sarva-bhÆta-gataæ mana÷ ! <12332.11/2> candra-mà yena saæyukta÷ !prakÃÓa-guïa-dhÃraïa÷ !!12332.11! <12332.12/1> «a¬-bhÆto1tpÃdakaæ nÃma !tat sthÃnaæ veda-saæj¤itam ! <12332.12/2> vidyÃ-sahÃyo yatrÃ8ste !bhagavÃn havya-kavya-bhuk !!12332.12! <12332.13/1> ye hi ni«-kalma«Ã loke !puïya-pÃpa-vivarjitÃ÷ ! <12332.13/2> te«Ãæ vai k«emam adhvÃnaæ !gacchatÃæ dvi-ja-sattama ! <12332.13/3> sarva-loka-tamo-hantà !Ãdityo dvÃram ucyate !!12332.13! <12332.14/001> [X V1 B6.8 D7 T G1-3.6 M1.5-7 Kumbh..ed. ins.:: jvÃlÃ-mÃlÅ mahÃ-tejà !yene7daæ dhÃryate jagat !12332.13889! X] <12332.14/1> Ãditya-dagdha-sarvÃ1Çgà !a-d­ÓyÃ÷ kena-cit kva-cit ! <12332.14/2> paramÃ1ïu-bhÆtà bhÆtvà tu !taæ devaæ praviÓanty uta !!12332.14! <12332.15/1> tasmÃd api vinirmuktà !a-niruddha-tanau sthitÃ÷ ! <12332.15/2> mano-bhÆtÃs tato bhÆya÷ !pradyumnaæ praviÓanty uta !!12332.15! <12332.16/1> pradyumnÃc cÃ7pi nirmuktà !jÅvaæ saækar«aïaæ tathà ! <12332.16/2> viÓanti vipra-pravarÃ÷ !sÃækhyà bhÃgavatai÷ saha !!12332.16! <12332.17/1> tatas traiguïya-hÅnÃs te !paramÃ3tmÃnam a¤jasà ! <12332.17/2> praviÓanti dvi-ja-Óre«Âha !k«etra-j¤aæ nir-guïÃ3tmakam ! <12332.17/3> sarvÃ3vÃsaæ vÃsudevaæ !k«etra-j¤aæ viddhi tattvata÷ !!12332.17! <12332.18/1> samÃhita-manaskÃÓ ca !niyatÃ÷ saæyate1ndriyÃ÷ ! <12332.18/2> ekÃ1nta-bhÃvo1pagatà !vÃsudevaæ viÓanti te !!12332.18! <12332.19/1> ÃvÃm api ca dharmasya !g­he jÃtau dvi-jo1ttama ! <12332.19/2> ramyÃæ viÓÃlÃm ÃÓritya !tapa ugraæ samÃsthitau !!12332.19! <12332.20/1> ye tu tasyai7va devasya !prÃdur-bhÃvÃ÷ sura-priyÃ÷ ! <12332.20/2> bhavi«yanti tri-loka-sthÃs !te«Ãæ sv-astÅ7ty ato dvi-ja !!12332.20! <12332.21/1> vidhinà svena yuktÃbhyÃæ !yathÃ-pÆrvaæ dvi-jo1ttama ! <12332.21/2> ÃsthitÃbhyÃæ sarva-k­cchraæ !vrataæ samyak tad uttamam !!12332.21! <12332.22/001> [X D7 T G2.3.6 Kumbh..ed. ins. after 21, M1.5-7 after 20:: svÃ1rthena vidhinà yukta÷ !sarva-k­cchra-vrate sthita÷ !12332.21890! X] <12332.22/1> ÃvÃbhyÃm api d­«Âas tvaæ !Óveta-dvÅpe tapo-dhana ! <12332.22/2> samÃgato bhagavatà !saæjalpaæ k­tavÃn yathà !!12332.22! <12332.23/1> sarvaæ hi nau saæviditaæ !trailokye sa-carÃ1-care ! <12332.23/2> yad bhavi«yati v­ttaæ và !vartate và ÓubhÃ1-Óubham !!12332.23! <12332.24/001> [X K6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: sarvaæ sa te kathitavÃn !deva-devo mahÃ-mune !12332.23891! X] <12332.24/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: etac chrutvà tayor vÃkyaæ !tapasy ugre 'bhyavartata ! <12332.24/2> nÃrada÷ prÃ1¤jalir bhÆtvà !nÃrÃyaïa-parÃ1yaïa÷ !!12332.24! <12332.25/1> jajÃpa vidhivan mantrÃn !nÃrÃyaïa-gatÃn bahÆn ! <12332.25/2> divyaæ var«a-sahasraæ hi !nara-nÃrÃyaïÃ3Órame !!12332.25! <12332.26/1> avasat sa mahÃ-tejà !nÃrado bhagavÃn ­«i÷ ! <12332.26/2> tam evÃ7bhyarcayan devaæ !nara-nÃrÃyaïau ca tau !!12332.26! <12333.1/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: kasya-cit tv atha kÃlasya !nÃrada÷ parame-«Âhi-ja÷ ! <12333.1/2> daivaæ k­tvà yathÃ-nyÃyaæ !pitryaæ cakre tata÷ param !!12333.1! <12333.2/1> tatas taæ vacanaæ prÃha !jye«Âho dharmÃ3tma-ja÷ prabhu÷ ! <12333.2/2> ka ijyate dvi-ja-Óre«Âha !daive pitrye ca kalpite !!12333.2! <12333.3/1> tvayà matimatÃæ Óre«Âha !tan me Óaæsa yathÃ4gamam ! <12333.3/2> kim etat kriyate karma !phalaæ cÃ7sya kim i«yate !!12333.3! <12333.4/1> nÃrada uvÃca: tvayai9tat kathitaæ pÆrvaæ !daivaæ kartavyam ity api ! <12333.4/2> daivataæ ca paro yaj¤a÷ !paramÃ3tmà sanÃtana÷ !!12333.4! <12333.5/1> tatas tad-bhÃvito nityaæ !yaje vaikuïÂham a-vyayam ! <12333.5/2> tasmÃc ca pras­ta÷ pÆrvaæ !brahmà loka-pitÃ-maha÷ !!12333.5! <12333.6/1> mama vai pitaraæ prÅta÷ !parame-«Âhy- apy ajÅjanat ! <12333.6/2> ahaæ saækalpa-jas tasya !putra÷ prathama-kalpita÷ !!12333.6! <12333.7/1> yajÃmy ahaæ pitÌn sÃdho !nÃrÃyaïa-vidhau k­te ! <12333.7/2> evaæ sa eva bhagavÃn !pità mÃtà pitÃ-maha÷ ! <12333.7/3> ijyate pit­-yaj¤e«u !mayà nityaæ jagat-pati÷ !!12333.7! <12333.8/1> ÓrutiÓ cÃ7py aparà deva !putrÃn hi pitaro 'yajan ! <12333.8/2> veda-Óruti÷ praïa«Âà ca !punar adhyÃpità sutai÷ ! <12333.8/3> tatas te mantra-dÃ÷ putrÃ÷ !pit­tvam upapedire !!12333.8! <12333.9/1> nÆnaæ purai9tad viditaæ !yuvayor bhÃvitÃ3tmano÷ ! <12333.9/2> putrÃÓ ca pitaraÓ cai7va !paras-param apÆjayan !!12333.9! <12333.10/1> trÅn piï¬Ãn nyasya vai p­thvyÃæ !pÆrvaæ dattvà kuÓÃn iti ! <12333.10/2> kathaæ tu piï¬a-saæj¤Ãæ te !pitaro lebhire purà !!12333.10! <12333.11/1> nara-nÃrÃyaïÃv Æcatu÷: imÃæ hi dharaïÅæ pÆrvaæ !na«ÂÃæ sÃgara-mekhalÃm ! <12333.11/2> govinda ujjahÃrÃ8Óu !vÃrÃhaæ rÆpam ÃÓrita÷ !!12333.11! <12333.12/1> sthÃpayitvà tu dharaïÅæ !sve sthÃne puru«o1ttama÷ ! <12333.12/2> jala-kardama-liptÃ1Çgo !loka-kÃryÃ1rtham udayata÷ !!12333.12! <12333.13/1> prÃpte cÃ8hnika-kÃle sa !madhyaæ-dina-gate_1 ravau ! <12333.13/2> daæ«ÂrÃ-vilagnÃn m­t-piï¬Ãn !vidhÆya sahasà prabhu÷ ! <12333.13/3> sthÃpayÃm Ãsa vai p­thvyÃæ !kuÓÃn ÃstÅrya nÃrada !!12333.13! <12333.14/1> sa te«v ÃtmÃnam uddiÓya !pitryaæ cakre yathÃ-vidhi ! <12333.14/2> saækalpayitvà trÅn piï¬Ãn !svenai7va vidhinà prabhu÷ !!12333.14! <12333.15/1> Ãtma-gÃtro1«ma-saæbhÆtai÷ !sneha-garbhais tilair api ! <12333.15/2> prok«yÃ7pavargaæ deve3Óa÷ !prÃÇ-mukha÷ k­tavÃn svayam !!12333.15! <12333.16/1> maryÃdÃ-sthÃpanÃ1rthaæ ca !tato vacanam uktavÃn ! <12333.16/2> ahaæ hi pitara÷ sra«Âum !udyato loka-k­t svayam !!12333.16! <12333.17/1> tasya cintayata÷ sadya÷ !pit­-kÃrya-vidhiæ param ! <12333.17/2> daæ«ÂrÃbhyÃæ pravinirdhÆtà !mamai7te dak«iïÃæ diÓam ! <12333.17/3> ÃÓrità dharaïÅæ piï¬Ãs !tasmÃt pitara eva te !!12333.17! <12333.18/1> trayo mÆrti-vihÅnà vai !piï¬a-mÆrti-dharÃs tv ime ! <12333.18/2> bhavantu pitaro loke !mayà s­«ÂÃ÷ sanÃtanÃ÷ !!12333.18! <12333.19/1> pità pitÃ-mahaÓ cai7va !tathai9va pra-pitÃ-maha÷ ! <12333.19/2> aham evÃ7tra vij¤eyas !tri«u piï¬e«u saæsthita÷ !!12333.19! <12333.20/1> nÃ7sti matto 'dhika÷ kaÓ-cit !ko vÃ9bhyarcyo mayà svayam ! <12333.20/2> ko và mama pità loke !aham eva pitÃ-maha÷ !!12333.20! <12333.21/1> pitÃ-maha-pità cai7va !aham evÃ7tra kÃraïam ! <12333.21/2> ity evam uktvà vacanaæ !deva-devo v­«Ã-kapi÷ !!12333.21! <12333.22/1> varÃha-parvate vipra !dattvà piï¬Ãn sa-vistarÃn ! <12333.22/2> ÃtmÃnaæ pÆjayitvai9va !tatrai7vÃ7-darÓanaæ gata÷ !!12333.22! <12333.23/1> etad-arthaæ Óubha-mate !pitara÷ piï¬a-saæj¤itÃ÷ ! <12333.23/2> labhante satataæ pÆjÃæ !v­«Ã-kapi-vaco yathà !!12333.23! <12333.24/1> ye yajanti pitÌn devÃn !gurÆæÓ cai7vÃ7tithÅæs tathà ! <12333.24/2> gÃÓ cai7va dvi-ja-mukhyÃæÓ ca !p­thivÅæ mÃtaraæ tathà ! <12333.24/3> karmaïà manasà vÃcà !vi«ïum eva yajanti te !!12333.24! <12333.25/1> antar-gata÷ sa bhagavÃn !sarva-sattva-ÓarÅra-ga÷_1 ! <12333.25/2> sama÷ sarve«u bhÆte«u !ÅÓvara÷ sukha-du÷khayo÷ ! <12333.25/3> mahÃn mahÃ4tmà sarvÃ3tmà !nÃrÃyaïa iti Óruta÷ !!12333.25! <12334.1/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: Órutvai9tan nÃrado vÃkyaæ !nara-nÃrÃyaïe3ritam ! <12334.1/2> aty-anta-bhaktimÃn deve !ekÃntitvam upeyivÃn !!12334.1! <12334.2/1> pro«ya var«a-sahasraæ tu !nara-nÃrÃyaïÃ3Órame ! <12334.2/2> Órutvà bhagavad-ÃkhyÃnaæ !d­«Âvà ca harim a-vyayam ! <12334.2/3> himavantaæ jagÃmÃ8Óu !yatrÃ7sya svaka ÃÓrama÷ !!12334.2! <12334.3/1> tÃv api khyÃta-tapasau !nara-nÃrÃyaïÃv ­«Å ! <12334.3/2> tasminn evÃ8Órame ramye !tepatus tapa uttamam !!12334.3! <12334.4/1> tvam apy a-mita-vikrÃnta÷ !pÃï¬avÃnÃæ kulo1dvaha÷ ! <12334.4/2> pÃvitÃ3tmÃ9dya saæv­tta÷ !Órutve9mÃm Ãdita÷ kathÃm !!12334.4! <12334.5/1> nai7va tasya paro loko !nÃ7yaæ pÃrthiva-sattama ! <12334.5/2> karmaïà manasà vÃcà !yo dvi«yÃd vi«ïum a-vyayam !!12334.5! <12334.6/1> majjanti pitaras tasya !narake ÓÃÓvatÅ÷ samÃ÷ ! <12334.6/2> yo dvi«yÃd vibudha-Óre«Âhaæ !devaæ nÃrÃyaïaæ harim !!12334.6! <12334.7/1> kathaæ nÃma bhaved dve«ya !Ãtmà lokasya kasya-cit ! <12334.7/2> Ãtmà hi puru«a-vyÃghra !j¤eyo vi«ïur iti sthiti÷ !!12334.7! <12334.8/1> ya e«a gurur asmÃkam !­«ir gandhavatÅ-suta÷ ! <12334.8/2> tenai7tat kathitaæ tÃta !mÃhÃtmyaæ paramÃ3tmana÷ ! <12334.8/3> tasmÃc chrutaæ mayà ce7daæ !kathitaæ ca tavÃ7n-agha !!12334.8! <12334.9/1> k­«ïa-dvaipÃyanaæ vyÃsaæ !viddhi nÃrÃyaïaæ prabhum ! <12334.9/2> ko hy anya÷ puru«a-vyÃghra !mahÃ-bhÃrata-k­d bhavet ! <12334.9/3> dharmÃn nÃnÃ-vidhÃæÓ cai7va !ko brÆyÃt tam ­te prabhum !!12334.9! <12334.10/1> vartatÃæ te mahÃ-yaj¤o !yathà saækalpitas tvayà ! <12334.10/2> saækalpitÃ1Óva-medhas tvaæ !Óruta-dharmaÓ ca tattvata÷ !!12334.10! <12334.11/1> etat tu mahad ÃkhyÃnaæ !Órutvà pÃrik«ito n­-pa÷_2 ! <12334.11/2> tato yaj¤a-samÃpty-arthaæ !kriyÃ÷ sarvÃ÷ samÃrabhat !!12334.11! <12334.12/1> nÃrÃyaïÅyam ÃkhyÃnam !etat te kathitaæ mayà ! <12334.12/101> [X K1.2.4.6.7 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2-5.7-9 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins:: p­«Âena ÓaunakÃ7dye7ha !naimi«Ã1raïya-vÃsi«u !12334.12892! X] <12334.12/2> nÃradena purà rÃjan !gurave me niveditam ! <12334.12/3> ­«ÅïÃæ pÃï¬avÃnÃæ ca !Ó­ïvato÷ k­«ïa-bhÅ«mayo÷ !!12334.12! <12334.13/1> sa hi parama-gurur bhuvana-patir ! <12334.13/2> dharaïi-dhara÷ Óama-niyama-nidhi÷ ! <12334.13/3> Óruti-vinaya-nidhir dvi-ja-parama-hitas ! <12334.13/4> tava bhavatu gatir harir a-mara-hita÷ !!12334.13! <12334.14/1> tapasÃæ nidhi÷ su-mahatÃæ mahato ! <12334.14/2> yaÓasaÓ ca bhÃjanam a-ri«Âaka-hà ! <12334.14/3> ekÃ1ntinÃæ Óaraïa-do '-bhaya-do gati-do 'stu va÷ sa makha-bhÃga-haras tri-guïÃ1tiga÷ !!12334.14! <12334.15/1> catu«-pa¤ca-dhara÷ pÆrte1«ÂayoÓ ca phala-bhÃga-hara÷ ! <12334.15/2> vidadhÃti nityam a-jito 'ti-balo ! <12334.15/3> gatim Ãtma-gÃæ_1 su-k­tinÃm ­«iïÃm !!12334.15! <12334.16/1> taæ loka-sÃ1k«iïam a-jaæ puru«aæ ! <12334.16/2> ravi-varïam ÅÓvara-gatiæ bahuÓa÷ ! <12334.16/3> praïamadhvam eka-matayo yataya÷ ! <12334.16/4> salilo1dbhavo 'pi tam ­«iæ praïata÷ !!12334.16! <12334.17/1> sa hi loka-yonir a-m­tasya padaæ ! <12334.17/2> sÆk«maæ purÃïam a-calaæ paramam ! <12334.17/3> tat sÃækhya-yogibhir udÃra-dh­taæ ! <12334.17/4> buddhyà yatÃ3tmabhir viditaæ satatam !!12334.17! <12335.1/1> janam-ejaya uvÃca: Órutaæ bhagavatas tasya !mÃhÃtmyaæ paramÃ3tmana÷ ! <12335.1/2> janma dharma-g­he cai7va !nara-nÃrÃyaïÃ3tmakam ! <12335.1/3> mahÃ-varÃha-s­«Âà ca !piï¬o1tpatti÷ purÃtanÅ !!12335.1! <12335.2/1> prav­ttau ca niv­ttau ca !yo yathà parikalpita÷ ! <12335.2/2> sa tathà na÷ Óruto brahman !kathyamÃnas tvayÃ9n-agha !!12335.2! <12335.3/1> yac ca tat kathitaæ pÆrvaæ !tvayà haya-Óiro mahat ! <12335.3/2> havya-kavya-bhujo vi«ïor !udak-pÆrve maho2da-dhau ! <12335.3/3> tac ca d­«Âaæ bhagavatà !brahmaïà parame-«Âhinà !!12335.3! <12335.4/1> kiæ tad utpÃditaæ pÆrvaæ !hariïà loka-dhÃriïà ! <12335.4/2> rÆpaæ prabhÃva-mahatÃm !a-pÆrvaæ dhÅmatÃæ vara !!12335.4! <12335.5/1> d­«Âvà hi vibudha-Óre«Âham !a-pÆrvam a-mitau1jasam ! <12335.5/2> tad aÓva-Óirasaæ puïyaæ !brahmà kim akaron mune !!12335.5! <12335.6/1> etan na÷ saæÓayaæ brahman !purÃïa-j¤Ãna-saæbhavam ! <12335.6/2> kathayasvo7ttama-mate !mahÃ-puru«a-nirmitam ! <12335.6/3> pÃvitÃ÷ sma tvayà brahman !puïyÃæ kathayatà kathÃm !!12335.6! <12335.7/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: kathayi«yÃmi te sarvaæ !purÃïaæ veda-saæmitam ! <12335.7/2> jagau yad bhagavÃn vyÃso !rÃj¤o dharma-sutasya vai !!12335.7! <12335.8/001> [X K7 D4.9 ins.:: tat te 'haæ saæpravak«yÃmi !sarvaæ tac ch­ïu Óaunaka !12335.7893! X] <12335.8/002> [X M5 ins. after 7:: k­«ïa-dvaipÃyanaæ vyÃsam !­«iæ veda-nidhiæ prabhum ! <12335.8/003> X paripapraccha rÃje1ndra÷ !pÃrÅk«ita yudhi-«Âhira÷ !12335.7894! X] <12335.8/1> ÓrutvÃ9Óva-Óiraso mÆrtiæ !devasya hari-medhasa÷ ! <12335.8/2> utpanna-saæÓayo rÃjà !tam eva samacodayat !!12335.8! <12335.9/1> yudhi-«Âhira uvÃca: yat tad darÓitavÃn brahmà !devaæ haya-Óiro-dharam ! <12335.9/2> kim-arthaæ tat samabhavad !vapur devo1pakalpitam !!12335.9! <12335.10/1> vyÃsa uvÃca: yat kiæ-cid iha loke vai !deha-baddhaæ viÓÃæ pate ! <12335.10/2> sarvaæ pa¤cabhir Ãvi«Âaæ !bhÆtair ÅÓvara-buddhi-jai÷ !!12335.10! <12335.11/1> ÅÓvaro hi jagat-sra«Âà !prabhur nÃrÃyaïo virà! <12335.11/2> bhÆtÃ1ntar-Ãtmà vara-da÷ !sa-guïo nir-guïo 'pi ca ! <12335.11/3> bhÆta-pralayam a-vyaktaæ !Ó­ïu«va n­-pa_2-sattama !!12335.11! <12335.12/1> dharaïyÃm atha lÅnÃyÃm !apsu cai7kÃ1rïave purà ! <12335.12/2> jyotir-bhÆte jale cÃ7pi !lÅne jyoti«i cÃ7nile !!12335.12! <12335.13/1> vÃyau cÃ8kÃÓa-saælÅne !ÃkÃÓe ca mano-anuge ! <12335.13/2> vyakte manasi saælÅne !vyakte cÃ7-vyaktatÃæ gate_1 !!12335.13! <12335.14/1> a-vyakte puru«aæ yÃte !puæsi sarva-gate_1 'pi ca ! <12335.14/2> tama evÃ7bhavat sarvaæ !na prÃj¤Ãyata kiæ-cana !!12335.14! <12335.15/1> tamaso brahma saæbhÆtaæ !tamo-mÆlam ­tÃ3tmakam ! <12335.15/2> tad viÓva-bhÃva-saæj¤Ã2ntaæ !pauru«Åæ tanum Ãsthitam !!12335.15! <12335.16/1> so '-niruddha iti proktas !tat pradhÃnaæ pracak«ate ! <12335.16/2> tad a-vyaktam iti j¤eyaæ !tri-guïaæ n­-pa_2-sattama !!12335.16! <12335.17/1> vidyÃ-sahÃyavÃn devo !vi«vak-seno hari÷ prabhu÷ ! <12335.17/101> [X Kumbh..ed. ins.:: Ãdi-karmà sa bhÆtÃnÃm !a-prameyo hari÷ prabhu÷ !12335.17895! X] <12335.17/2> apsv eva Óayanaæ cakre !nidrÃ-yogam upÃgata÷ ! <12335.17/3> jagataÓ cintayan s­«Âiæ !citrÃæ bahu-guïo1dbhavÃm !!12335.17! <12335.18/1> tasya cintayata÷ s­«Âiæ !mahÃn Ãtma-guïa÷ sm­ta÷ ! <12335.18/2> ahaæ-kÃras tato jÃto !brahmà Óubha-catur-mukha÷ ! <12335.18/3> hiraïya-garbho bhagavÃn !sarva-loka-pitÃ-maha÷ !!12335.18! <12335.19/1> padme '-niruddhÃt saæbhÆtas !tadà padma-nibhe3k«aïa÷ ! <12335.19/2> sahasra-patre dyutimÃn !upavi«Âa÷ sanÃtana÷ !!12335.19! <12335.20/1> dad­Óe 'dbhuta-saækÃÓe !lokÃn ÃpomayÃn prabhu÷ ! <12335.20/2> sattva-stha÷ parame-«ÂhÅ sa !tato bhÆta-gaïÃn s­jat !!12335.20! <12335.21/1> pÆrvam eva ca padmasya !patre sÆryÃ1æÓu-sa-prabhe ! <12335.21/2> nÃrÃyaïa-k­tau bindÆ !apÃm ÃstÃæ guïo1ttarau !!12335.21! <12335.22/1> tÃv apaÓyat sa bhagavÃn !an-Ãdi-nidhano '-cyuta÷ ! <12335.22/2> ekas tatrÃ7bhavad bindur !madhv-Ãbho rucira-prabha÷ !!12335.22! <12335.23/1> sa tÃmaso madhur jÃtas !tadà nÃrÃyaïÃ3j¤ayà ! <12335.23/2> kaÂhinas tv aparo bindu÷ !kaiÂabho rÃjasas tu sa÷ !!12335.23! <12335.24/1> tÃv abhyadhÃvatÃæ Óre«Âhau !tamo-raja-guïÃ1nvitau ! <12335.24/2> balavantau gadÃ-hastau !padma-nÃlÃ1nusÃriïau !!12335.24! <12335.25/1> dad­ÓÃte 'ravinda-sthaæ !brahmÃïam a-mita-prabham ! <12335.25/2> s­jantaæ prathamaæ vedÃæÓ !caturaÓ cÃru-vigrahÃn !!12335.25! <12335.26/1> tato vigrahavantau tau !vedÃn d­«ÂvÃ9suro1ttamau ! <12335.26/2> sahasà jag­hatur vedÃn !brahmaïa÷ paÓyatas tadà !!12335.26! <12335.27/1> atha tau dÃnava-Óre«Âhau !vedÃn g­hya sanÃtanÃn ! <12335.27/2> rasÃæ viviÓatus tÆrïam !udak-pÆrve maho2da-dhau !!12335.27! <12335.28/1> tato h­te«u vede«u !brahmà kaÓmalam ÃviÓat ! <12335.28/2> tato vacanam ÅÓÃnaæ !prÃha vedair vinÃ-k­ta÷ !!12335.28! <12335.29/1> vedà me paramaæ cak«ur !vedà me paramaæ balam ! <12335.29/2> vedà me paramaæ dhÃma !vedà me brahma co7ttamam !!12335.29! <12335.30/1> mama vedà h­tÃ÷ sarve !dÃnavÃbhyÃæ balÃd ita÷ ! <12335.30/2> andha-kÃrà hi me lokà !jÃtà vedair vinÃ-k­tÃ÷ ! <12335.30/3> vedÃn ­te hi kiæ kuryÃæ !lokÃn vai sra«Âum udyata÷ !!12335.30! <12335.31/1> aho bata mahad du÷khaæ !veda-nÃÓana-jaæ mama ! <12335.31/2> prÃptaæ dunoti h­dayaæ !tÅvra-ÓokÃya randhayan !!12335.31! <12335.32/1> ko hi ÓokÃ1rïave magnaæ !mÃm ito 'dya samuddharet ! <12335.32/2> vedÃæs tÃn Ãnayen na«ÂÃn !kasya cÃ7haæ priyo bhave !!12335.32! <12335.33/1> ity evaæ bhëamÃïasya !brahmaïo n­-pa_2-sattama ! <12335.33/2> hare÷ stotrÃ1rtham udbhÆtà !buddhir buddhimatÃæ vara ! <12335.33/3> tato jagau paraæ japyaæ !sÃ1¤jali-pragraha÷ prabhu÷ !!12335.33! <12335.34/1> namas te brahma-h­daya !namas te mama pÆrva-ja ! <12335.34/2> lokÃ3dya bhuvana-Óre«Âha !sÃækhya-yoga-nidhe vibho !!12335.34! <12335.35/1> vyaktÃ1-vyakta-karÃ7-cintya !k«emaæ panthÃnam Ãsthita ! <12335.35/2> viÓva-bhuk sarva-bhÆtÃnÃm !antar-Ãtmann a-yoni-ja !!12335.35! <12335.36/1> ahaæ prasÃda-jas tubhyaæ !loka-dhÃmne svayaæ-bhuve ! <12335.36/2> tvatto me mÃnasaæ janma !prathamaæ dvi-ja-pÆjitam !!12335.36! <12335.37/1> cÃk«u«aæ vai dvitÅyaæ me !janma cÃ8sÅt purÃtanam ! <12335.37/2> tvat-prasÃdÃc ca me janma !t­tÅyaæ vÃcikaæ mahat !!12335.37! <12335.38/1> tvatta÷ Óravaïa-jaæ cÃ7pi !caturthaæ janma me vibho ! <12335.38/2> nÃsikyaæ cÃ7pi me janma !tvatta÷ pa¤camam ucyate !!12335.38! <12335.39/1> aï¬a-jaæ cÃ7pi me janma !tvatta÷ «a«Âhaæ vinirmitam ! <12335.39/2> idaæ ca saptamaæ janma !padma-jaæ me '-mita-prabha !!12335.39! <12335.40/1> sarge sarge hy ahaæ putras !tava tri-guïa-varjita÷ ! <12335.40/2> prathita÷ puï¬arÅkÃ1k«a !pradhÃna-guïa-kalpita÷ !!12335.40! <12335.41/1> tvam ÅÓvara-sva-bhÃvaÓ ca !svayaæ-bhÆ÷ puru«o1ttama÷ ! <12335.41/2> tvayà vinirmito 'haæ vai !veda-cak«ur vayo-atiga÷ !!12335.41! <12335.42/1> te me vedà h­tÃÓ cak«ur !andho jÃto 'smi jÃg­hi ! <12335.42/2> dadasva cak«u«Å mahyaæ !priyo 'haæ te priyo 'si me !!12335.42! <12335.43/1> evaæ stuta÷ sa bhagavÃn !puru«a÷ sarvato-mukha÷ ! <12335.43/2> jahau nidrÃm atha tadà !veda-kÃryÃ1rtham udyata÷ ! <12335.43/3> aiÓvareïa prayogeïa !dvitÅyÃæ tanum Ãsthita÷ !!12335.43! <12335.44/1> su-nÃsikena kÃyena !bhÆtvà candra-prabhas tadà ! <12335.44/2> k­tvà haya-Óira÷ Óubhraæ !vedÃnÃm Ãlayaæ prabhu÷ !!12335.44! <12335.45/1> tasya mÆrdhà samabhavad !dyau÷ sa-nak«atra-tÃrakà ! <12335.45/2> keÓÃÓ cÃ7syÃ7bhavan dÅrghà !raver aæÓu-sama-prabhÃ÷ !!12335.45! <12335.46/1> karïÃv ÃkÃÓa-pÃtÃle !lalÃÂaæ bhÆta-dhÃriïÅ ! <12335.46/2> gaÇgà sarasvatÅ puïyà !bhruvÃv ÃstÃæ mahÃ-nadÅ !!12335.46! <12335.47/1> cak«u«Å soma-sÆryau te !nÃsà saædhyà puna÷ sm­tà ! <12335.47/2> oæ-kÃras tv atha saæskÃro !vidyuj jihvà ca nirmità !!12335.47! <12335.48/1> dantÃÓ ca pitaro rÃjan !soma-pà iti viÓrutÃ÷ ! <12335.48/2> go-loko brahma-lokaÓ ca !o«ÂhÃv ÃstÃæ mahÃ4tmana÷ ! <12335.48/3> grÅvà cÃ7syÃ7bhavad rÃjan !kÃla-rÃtrir guïo1ttarà !!12335.48! <12335.49/1> etad dhaya-Óira÷ k­tvà !nÃnÃ-mÆrtibhir Ãv­tam ! <12335.49/2> antardadhe sa viÓve3Óo !viveÓa ca rasÃæ prabhu÷ !!12335.49! <12335.50/1> rasÃæ puna÷ pravi«ÂaÓ ca !yogaæ paramam Ãsthita÷ ! <12335.50/2> Óaik«aæ svaraæ samÃsthÃya !om iti prÃs­jat svaram !!12335.50! <12335.51/1> sa svara÷ sÃ1nunÃdÅ ca !sarva-ga÷_1 snigdha eva ca ! <12335.51/2> babhÆvÃ7ntar-mahÅ-bhÆta÷ !sarva-bhÆta-guïo1dita÷ !!12335.51! <12335.52/1> tatas tÃv asurau k­tvà !vedÃn samaya-bandhanÃn ! <12335.52/2> rasÃ-tale vinik«ipya !yata÷ Óabdas tato drutau !!12335.52! <12335.53/1> etasminn antare rÃjan !devo haya-Óiro-dhara÷ ! <12335.53/2> jagrÃha vedÃn a-khilÃn !rasÃ-tala-gatÃn hari÷ ! <12335.53/3> prÃdÃc ca brahmaïe bhÆyas !tata÷ svÃæ prak­tiæ gata÷ !!12335.53! <12335.54/1> sthÃpayitvà haya-Óira !udak-pÆrve maho2da-dhau ! <12335.54/2> vedÃnÃm ÃlayaÓ cÃ7pi !babhÆvÃ7Óva-ÓirÃs tata÷ !!12335.54! <12335.55/1> atha kiæ-cid a-paÓyantau !dÃnavau madhu-kaiÂabhau ! <12335.55/2> punar Ãjagmatus tatra !vegitau paÓyatÃæ ca tau ! <12335.55/3> yatra vedà vinik«iptÃs !tat sthÃnaæ ÓÆnyam eva ca !!12335.55! <12335.56/1> tata uttamam ÃsthÃya !vegaæ balavatÃæ varau ! <12335.56/2> punar uttasthatu÷ ÓÅghraæ !rasÃnÃm ÃlayÃt tadà ! <12335.56/3> dad­ÓÃte ca puru«aæ !tam evÃ8di-karaæ prabhum !!12335.56! <12335.57/1> Óvetaæ candra-viÓuddhÃ3bham !a-niruddha-tanau sthitam ! <12335.57/2> bhÆyo 'py a-mita-vikrÃntaæ !nidrÃ-yogam upÃgatam !!12335.57! <12335.58/1> Ãtma-pramÃïa-racite !apÃm upari kalpite ! <12335.58/2> Óayane nÃga-bhogÃ3¬hye !jvÃlÃ-mÃlÃ-samÃv­te !!12335.58! <12335.59/1> ni«-kalma«eïa sattvena !saæpannaæ rucira-prabham ! <12335.59/2> taæ d­«Âvà dÃnave1ndrau tau !mahÃ-hÃsam amu¤catÃm !!12335.59! <12335.60/1> ÆcatuÓ ca samÃvi«Âau !rajasà tamasà ca tau ! <12335.60/2> ayaæ sa puru«a÷ Óveta÷ !Óete nidrÃm upÃgata÷ !!12335.60! <12335.61/1> anena nÆnaæ vedÃnÃæ !k­tam Ãharaïaæ rasÃt ! <12335.61/2> kasyai7«a ko nu khalv e«a !kiæ ca svapiti bhogavÃn !!12335.61! <12335.62/1> ity uccÃrita-vÃkyau tau !bodhayÃm Ãsatur harim ! <12335.62/2> yuddhÃ1rthinau tu vij¤Ãya !vibuddha÷ puru«o1ttama÷ !!12335.62! <12335.63/1> nirÅk«ya cÃ7sure1ndrau tau !tato yuddhe mano dadhe ! <12335.63/101> [X T1 G3.6 ins.:: vibuddha÷ su-mahÃ-tejà !yodhayÃm Ãsa tÃv ubhau !12335.63896! X] <12335.63/2> atha yuddhaæ samabhavat !tayor nÃrÃyaïasya ca !!12335.63! <12335.64/1> rajas-tamo-vi«Âa-tanÆ !tÃv ubhau madhu-kaiÂabhau ! <12335.64/2> brahmaïo9pacitiæ kurva¤ !jaghÃna madhu-sÆdana÷ !!12335.64! <12335.65/1> tatas tayor vadhenÃ8Óu !vedÃ1paharaïena ca ! <12335.65/2> ÓokÃ1panayanaæ cakre !brahmaïa÷ puru«o1ttama÷ !!12335.65! <12335.66/1> tata÷ pariv­to brahmà !hatÃ1rir veda-sat-k­ta÷ ! <12335.66/2> nirmame sa tadà lokÃn !k­tsnÃn sthÃvara-jaÇgamÃn !!12335.66! <12335.67/1> dattvà pitÃ-mahÃyÃ7gryÃæ !buddhiæ loka-visargikÅm ! <12335.67/2> tatrai7vÃ7ntardadhe devo !yata evÃ8gato hari÷ !!12335.67! <12335.68/1> tau dÃnavau harir hatvà !k­tvà haya-Óiras tanum ! <12335.68/2> puna÷ prav­tti-dharmÃ1rthaæ !tÃm eva vidadhe tanum !!12335.68! <12335.69/001> [X M5 ins.:: vaiÓaæpÃyana uvÃca: evaæ sa bhagavÃn vyÃso !guru mama viÓÃæ pate ! <12335.69/002> X kathayÃm Ãsa dharma-j¤o !dharma-rÃj¤e dvi-jo1ttama÷ !12335.68897! X] <12335.69/1> evam e«a mahÃ-bhÃgo !babhÆvÃ7Óva-Óirà hari÷ ! <12335.69/2> paurÃïam etad ÃkhyÃtaæ !rÆpaæ vara-daæ aiÓvaram !!12335.69! <12335.70/1> yo hy etad brÃhmaïo nityaæ !Ó­ïuyÃd dhÃrayeta và ! <12335.70/2> na tasyÃ7dhyayanaæ nÃÓam !upagacchet kadÃ-cana !!12335.70! <12335.71/1> ÃrÃdhya tapaso9greïa !devaæ haya-Óiro-dharam ! <12335.71/2> päcÃlena krama÷ prÃpto !rÃmeïa pathi deÓite !!12335.71! <12335.72/1> etad dhaya-Óiro rÃjann !ÃkhyÃnaæ tava kÅrtitam ! <12335.72/2> purÃïaæ veda-samitaæ !yan mÃæ tvaæ parip­cchasi !!12335.72! <12335.73/1> yÃæ yÃm icchet tanuæ deva÷ !kartuæ kÃrya-vidhau kva-cit ! <12335.73/2> tÃæ tÃæ kuryÃd vikurvÃïa÷ !svayam ÃtmÃnam Ãtmanà !!12335.73! <12335.74/1> e«a veda-nidhi÷ ÓrÅmÃn !e«a vai tapaso nidhi÷ ! <12335.74/2> e«a yogaÓ ca sÃækhyaæ ca !brahma cÃ7gryaæ harir vibhu÷ !!12335.74! <12335.75/1> nÃrÃyaïa-parà vedà !yaj¤Ã nÃrÃyaïÃ3tmakÃ÷ ! <12335.75/2> tapo nÃrÃyaïa-paraæ !nÃrÃyaïa-parà gati÷ !!12335.75! <12335.76/1> nÃrÃyaïa-paraæ satyam !­taæ nÃrÃyaïÃ3tmakam ! <12335.76/2> nÃrÃyaïa-paro dharma÷ !punar-Ãv­tti-dur-labha÷ !!12335.76! <12335.77/1> prav­tti-lak«aïaÓ cai7va !dharmo nÃrÃyaïÃ3tmaka÷ ! <12335.77/2> nÃrÃyaïÃ3tmako gandho !bhÆmau Óre«Âhatama÷ sm­ta÷ !!12335.77! <12335.78/1> apÃæ cai7va guïo rÃjan !raso nÃrÃyaïÃ3tmaka÷ ! <12335.78/2> jyoti«Ãæ ca guïo rÆpaæ !sm­taæ nÃrÃyaïÃ3tmakam !!12335.78! <12335.79/1> nÃrÃyaïÃ3tmakaÓ cÃ7pi !sparÓo vÃyu-guïa÷ sm­ta÷ ! <12335.79/2> nÃrÃyaïÃ3tmakaÓ cÃ7pi !Óabda ÃkÃÓa-saæbhava÷ !!12335.79! <12335.80/1> manaÓ cÃ7pi tato bhÆtam !a-vyakta-guïa-lak«aïam ! <12335.80/2> nÃrÃyaïa-para÷ kÃlo !jyoti«Ãm ayanaæ ca yat !!12335.80! <12335.81/1> nÃrÃyaïa-parà kÅrti÷ !ÓrÅÓ ca lak«mÅÓ ca devatÃ÷ ! <12335.81/2> nÃrÃyaïa-paraæ sÃækhyaæ !yogo nÃrÃyaïÃ3tmaka÷ !!12335.81! <12335.82/1> kÃraïaæ puru«o ye«Ãæ !pradhÃnaæ cÃ7pi kÃraïam ! <12335.82/2> sva-bhÃvaÓ cai7va karmÃïi !daivaæ ye«Ãæ ca kÃraïam !!12335.82! <12335.83/001> [X K7 Dn1.ï4 Ds D2-5.8.9 Cs Kumbh..ed. ins.:: adhi«ÂhÃnaæ tathà kartà !karaïaæ ca p­thag-vidham ! <12335.83/002> X vi-vidhà ca tathà ce«Âà !daivaæ cai7vÃ7tra pa¤camam !12335.82898! X] <12335.83/1> pa¤ca-kÃraïa-saækhyÃto !ni«Âhà sarvatra vai hari÷ ! <12335.83/2> tattvaæ jij¤ÃsamÃnÃnÃæ !hetubhi÷ sarvato-mukhai÷ !!12335.83! <12335.84/1> tattvam eko mahÃ-yogÅ !harir nÃrÃyaïa÷ prabhu÷ ! <12335.84/2> sa-brahmakÃnÃæ lokÃnÃm !­«ÅïÃæ ca mahÃ4tmanÃm !!12335.84! <12335.85/1> sÃækhyÃnÃæ yoginÃæ cÃ7pi !yatÅnÃm Ãtma-vedinÃm ! <12335.85/2> manÅ«itaæ vijÃnÃti !keÓavo na tu tasya te !!12335.85! <12335.86/1> ye ke-cit sarva-loke«u !daivaæ pitryaæ ca kurvate ! <12335.86/2> dÃnÃni ca prayacchanti !tapyanti ca tapo mahat !!12335.86! <12335.87/1> sarve«Ãm ÃÓrayo vi«ïur !aiÓvaraæ vidhim Ãsthita÷ ! <12335.87/2> sarva-bhÆta-k­tÃ3vÃso !vÃsudeve7ti co7cyate !!12335.87! <12335.88/1> ayaæ hi nitya÷ paramo mahar2«ir ! <12335.88/2> mahÃ-vibhÆtir guïavÃn nir-guïÃ3khya÷ ! <12335.88/3> guïaiÓ ca saæyogam upaiti ÓÅghraæ ! <12335.88/4> kÃlo yathar2tÃv ­tu-saæprayukta÷ !!12335.88! <12335.89/1> nai7vÃ7sya vindanti gatiæ mahÃ4tmano ! <12335.89/2> na cÃ8gatiæ kaÓ-cid ihÃ7nupaÓyati ! <12335.89/3> j¤ÃnÃ3tmakÃ÷ saæyamino mahar2«aya÷ ! <12335.89/4> paÓyanti nityaæ puru«aæ guïÃ1dhikam !!12335.89! <12336.1/1> janam-ejaya uvÃca: aho hy ekÃ1ntina÷ sarvÃn !prÅïÃti bhagavÃn hari÷ ! <12336.1/2> vidhi-prayuktÃæ pÆjÃæ ca !g­hïÃti bhagavÃn svayam !!12336.1! <12336.2/1> ye tu dagdhe1ndhanà loke !puïya-pÃpa-vivarjitÃ÷ ! <12336.2/2> te«Ãæ tvayÃ9bhinirdi«Âà !pÃraæparyÃ3gatà gati÷ !!12336.2! <12336.3/1> caturthyÃæ cai7va te gatyÃæ !gacchanti puru«o1ttamam ! <12336.3/2> ekÃ1ntinas tu puru«Ã !gachanti paramaæ padam !!12336.3! <12336.4/1> nÆnam ekÃ1nta-dharmo 'yaæ !Óre«Âho nÃrÃyaïa-priya÷ ! <12336.4/2> a-gatvà gatayas tisro !yad gacchanty a-vyayaæ harim !!12336.4! <12336.5/1> saho1pani«adÃn vedÃn !ye viprÃ÷ samyag ÃsthitÃ÷ ! <12336.5/2> paÂhanti vidhim ÃsthÃya !ye cÃ7pi yati-dharmiïa÷ !!12336.5! <12336.6/1> tebhyo viÓi«ÂÃæ jÃnÃmi !gatim ekÃ1ntinÃæ n­ïÃm ! <12336.6/2> kenai7«a dharma÷ kathito !devena ­«iïÃ9pi và !!12336.6! <12336.7/1> ekÃ1ntinÃæ ca kà caryà !kadà co7tpÃdità vibho ! <12336.7/2> etan me saæÓayaæ chindhi !paraæ kautÆhalaæ hi me !!12336.7! <12336.8/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: samupo¬he«v anÅke«u !kuru-pÃï¬avayor m­dhe ! <12336.8/2> arjune vi-manaske ca !gÅtà bhagavatà svayam !!12336.8! <12336.9/1> ÃgatiÓ ca gatiÓ cai7va !pÆrvaæ te kathità mayà ! <12336.9/2> gahano hy e«a dharmo vai !dur-vij¤eyo '-k­tÃ3tmabhi÷ !!12336.9! <12336.10/1> saæmita÷ sÃma-vedena !purai9vÃ8di-yuge k­ta÷ ! <12336.10/2> dhÃryate svayam ÅÓena !rÃjan nÃrÃyaïena ha !!12336.10! <12336.11/1> etam arthaæ mahÃ-rÃja !p­«Âa÷ pÃrthena nÃrada÷ ! <12336.11/2> ­«i-madhye mahÃ-bhÃga÷ !Ó­ïvato÷ k­«ïa-bhÅ«mayo÷ !!12336.11! <12336.12/1> guruïà ca mamÃ7py e«a !kathito n­-pa_2-sattama ! <12336.12/2> yathà tu kathitas tatra !nÃradena tathà ӭïu !!12336.12! <12336.13/1> yadÃ0sÅn mÃnasaæ janma !nÃrÃyaïa-mukho1dgatam ! <12336.13/2> brahmaïa÷ p­thivÅ-pÃla !tadà nÃrÃyaïa÷ svayam ! <12336.13/3> tena dharmeïa k­tavÃn !daivaæ pitryaæ ca bhÃrata !!12336.13! <12336.14/1> phena-pÃ_1 ­«ayaÓ cai7va !taæ dharmaæ pratipedire ! <12336.14/2> vaikhÃnasÃ÷ phena-pebhyo_1 !dharmam etaæ prapedire ! <12336.14/3> vaikhÃnasebhya÷ somas tu !tata÷ so 'ntardadhe puna÷ !!12336.14! <12336.15/1> yadÃ0sÅc cÃk«u«aæ janma !dvitÅyaæ brahmaïo n­-pa_2 ! <12336.15/2> tadà pitÃ-mahÃt somÃd !etaæ dharmam ajÃnata ! <12336.15/3> nÃrÃyaïÃ3tmakaæ rÃjan !rudrÃya pradadau ca sa÷ !!12336.15! <12336.16/1> tato yoga-sthito rudra÷ !purà k­ta-yuge n­-pa_2 ! <12336.16/2> vÃlakhilyÃn ­«Ån sarvÃn !dharmam etam apÃÂhayat ! <12336.16/3> antardadhe tato bhÆyas !tasya devasya mÃyayà !!12336.16! <12336.17/001> [X K7 D4.9 ins.:: vÃlakhilyà mahÃ4tmÃno !dharmÃya pradaduÓ ca tam !12336.16899! X] <12336.17/1> t­tÅyaæ brahmaïo janma !yadÃ0sÅd vÃcikaæ mahat ! <12336.17/2> tatrai7«a dharma÷ saæbhÆta÷ !svayaæ nÃrÃyaïÃn n­-pa_2 !!12336.17! <12336.18/1> su-parïo nÃma tam ­«i÷ !prÃptavÃn puru«o1ttamÃt ! <12336.18/2> tapasà vai su-taptena !damena niyamena ca !!12336.18! <12336.19/1> tri÷ parikrÃntavÃn etat !su-parïo dharmam uttamam ! <12336.19/2> yasmÃt tasmÃd vrataæ hy etat !tri-sauparïam iho7cyate !!12336.19! <12336.20/1> ­g-veda-pÃÂha-paÂhitaæ !vratam etad dhi duÓ-caram ! <12336.20/2> su-parïÃc cÃ7py adhigato !dharma e«a sanÃtana÷ !!12336.20! <12336.21/1> vÃyunà dvi-padÃæ Óre«Âha !prathito jagad Ãyu«Ã ! <12336.21/2> vÃyo÷ sa-kÃÓÃt prÃptaÓ ca !­«ibhir vighasÃ3Óibhi÷ !!12336.21! <12336.22/1> tebhyo maho2da-dhiÓ cai7naæ !prÃptavÃn dharmam uttamam ! <12336.22/2> tata÷ so 'ntardadhe bhÆyo !nÃrÃyaïa-samÃhita÷ !!12336.22! <12336.23/1> yadà bhÆya÷ Óravaïa-jà !s­«Âir ÃsÅn mahÃ4tmana÷ ! <12336.23/2> brahmaïa÷ puru«a-vyÃghra !tatra kÅrtayata÷ Ó­ïu !!12336.23! <12336.24/1> jagat sra«Âu-manà devo !harir nÃrÃyaïa÷ svayam ! <12336.24/2> cintayÃm Ãsa puru«aæ !jagat sarga-karaæ prabhu÷ !!12336.24! <12336.25/1> atha cintayatas tasya !karïÃbhyÃæ puru«a÷ s­ta÷ ! <12336.25/2> prajÃ-sarga-karo brahmà !tam uvÃca jagat-pati÷ !!12336.25! <12336.26/1> s­ja prajÃ÷ putra sarvà !mukhata÷ pÃdatas tathà ! <12336.26/2> Óreyas tava vidhÃsyÃmi !balaæ tejaÓ ca su-vrata !!12336.26! <12336.27/1> dharmaæ ca matto g­hïÅ«va !sÃtvataæ nÃma nÃmata÷ ! <12336.27/2> tena sarvaæ k­ta-yugaæ !sthÃpayasva yathÃ-vidhi !!12336.27! <12336.28/1> tato brahmà namaÓ cakre !devÃya hari-medhase ! <12336.28/2> dharmaæ cÃ7gryaæ sa jagrÃha !sa-rahasyaæ sa-saægraham ! <12336.28/3> Ãraïyakena sahitaæ !nÃrÃyaïa-mukho1dgatam !!12336.28! <12336.29/1> upadiÓya tato dharmaæ !brahmaïe '-mita-tejase ! <12336.29/2> taæ kÃrtayuga-dharmÃïaæ !nir-ÃÓÅ÷-karma-saæj¤itam ! <12336.29/3> jagÃma tamasa÷ pÃraæ !yatrÃ7-vyaktaæ vyavasthitam !!12336.29! <12336.30/1> tato 'tha vara-do devo !brahma-loka-pitÃ-maha÷ ! <12336.30/2> as­jat sa tadà lokÃn !k­tsnÃn sthÃvara-jaÇgamÃn !!12336.30! <12336.31/1> tata÷ prÃvartata tadà !Ãdau k­ta-yugaæ Óubham ! <12336.31/2> tato hi sÃtvato dharmo !vyÃpya lokÃn avasthita÷ !!12336.31! <12336.32/1> tenai7vÃ8dyena dharmeïa !brahmà loka-visarga-k­t ! <12336.32/2> pÆjayÃm Ãsa deve3Óaæ !hariæ nÃrÃyaïaæ prabhum !!12336.32! <12336.33/1> dharma-prati«ÂhÃ-hetoÓ ca !manuæ svÃroci«aæ tata÷ ! <12336.33/2> adhyÃpayÃm Ãsa tadà !lokÃnÃæ hita-kÃmyayà !!12336.33! <12336.34/1> tata÷ svÃroci«a÷ putraæ !vayaæ ÓaÇkha-padaæ n­-pa_2 ! <12336.34/2> adhyÃpayat purÃ9-vy-agra÷ !sarva-loka-patir vibhu÷ !!12336.34! <12336.35/1> tata÷ ÓaÇkha-padaÓ cÃ7pi !putram Ãtma-jam aurasam ! <12336.35/2> diÓÃ-pÃlaæ su-dharmÃïam !adhyÃpayata bhÃrata ! <12336.35/3> tata÷ so 'ntardadhe bhÆya÷ !prÃpte tretÃ-yuge puna÷ !!12336.35! <12336.36/1> nÃsikya-janmani purà !brahmaïa÷ pÃrthivo1ttama ! <12336.36/2> dharmam etaæ svayaæ devo !harir nÃrÃyaïa÷ prabhu÷ ! <12336.36/3> ujjagÃrÃ7ravindÃ1k«o !brahmaïa÷ paÓyatas tadà !!12336.36! <12336.37/1> sanat-kumÃro bhagavÃæs !tata÷ prÃdhÅtavÃn n­-pa_2 ! <12336.37/2> sanat-kumÃrÃd api ca !vÅraïo vai prajÃ-pati÷ ! <12336.37/3> k­tÃ3dau kuru-ÓÃrdÆla !dharmam etam adhÅtavÃn !!12336.37! <12336.38/1> vÅraïaÓ cÃ7py adhÅtyai7naæ !raucyÃya manave dadau ! <12336.38/2> raucya÷ putrÃya ÓuddhÃya !su-vratÃya su-medhase !!12336.38! <12336.39/1> kuk«i-nÃmne 'tha pradadau !diÓÃæ pÃlÃya dharmiïe ! <12336.39/2> tata÷ so 'ntardadhe bhÆyo !nÃrÃyaïa-mukho1dgata÷ !!12336.39! <12336.40/1> aï¬a-je janmani punar !brahmaïe hari-yonaye ! <12336.40/2> e«a dharma÷ samudbhÆto !nÃrÃyaïa-mukhÃt puna÷ !!12336.40! <12336.41/1> g­hÅto brahmaïà rÃjan !prayuktaÓ ca yathÃ-vidhi ! <12336.41/2> adhyÃpitÃÓ ca munayo !nÃmnà barhi-«ado n­-pa_2 !!12336.41! <12336.42/1> barhi-«adbhyaÓ ca saækrÃnta÷ !sÃma-vedÃ1nta-gaæ_1 dvi-jam ! <12336.42/2> jye«Âhaæ nÃmnÃ9bhivikhyÃtaæ !jye«Âha-sÃma-vrato hari÷ !!12336.42! <12336.43/1> jye«ÂhÃc cÃ7py anusaækrÃnto !rÃjÃnam a-vikampanam ! <12336.43/2> antardadhe tato rÃjann !e«a dharma÷ prabhor hare÷ !!12336.43! <12336.44/1> yad idaæ saptamaæ janma !padma-jaæ brahmaïo n­-pa_2 ! <12336.44/2> tatrai7«a dharma÷ kathita÷ !svayaæ nÃrÃyaïena hi !!12336.44! <12336.45/1> pitÃ-mahÃya ÓuddhÃya !yugÃ3dau loka-dhÃriïe ! <12336.45/2> pitÃ-mahaÓ ca dak«Ãya !dharmam etaæ purà dadau !!12336.45! <12336.46/1> tato jye«Âhe tu dauhitre !prÃdÃd dak«o n­-pa_2-uttama ! <12336.46/2> Ãditye savitur jye«Âhe !vivasvä jag­he tata÷ !!12336.46! <12336.47/1> tretÃ-yugÃ3dau ca punar !vivasvÃn manave dadau ! <12336.47/2> manuÓ ca loka-bhÆty-arthaæ !sutÃye7k«vÃkave dadau !!12336.47! <12336.48/1> ik«vÃkuïà ca kathito !vyÃpya lokÃn avasthita÷ ! <12336.48/2> gami«yati k«ayÃ1nte ca !punar nÃrÃyaïaæ n­-pa_2 !!12336.48! <12336.49/1> vratinÃæ cÃ7pi yo dharma÷ !sa te pÆrvaæ n­-pa_2-uttama ! <12336.49/2> kathito hari-gÅtÃsu !samÃsa-vidhi-kalpita÷ !!12336.49! <12336.50/1> nÃradena tu saæprÃpta÷ !sa-rahasya÷ sa-saægraha÷ ! <12336.50/2> e«a dharmo jagan-nÃthÃt !sÃ1k«Ãn nÃrÃyaïÃn n­-pa_2 !!12336.50! <12336.51/1> evam e«a mahÃn dharma !Ãdyo rÃjan sanÃtana÷ ! <12336.51/2> dur-vij¤eyo du«-karaÓ ca !sÃtvatair dhÃryate sadà !!12336.51! <12336.52/1> dharma-j¤Ãnena cai7tena !su-prayuktena karmaïà ! <12336.52/2> a-hiæsÃ-dharma-yuktena !prÅyate harir ÅÓvara÷ !!12336.52! <12336.53/1> eka-vyÆha-vibhÃgo và !kva-cid dvi-vyÆha-saæj¤ita÷ ! <12336.53/2> tri-vyÆhaÓ cÃ7pi saækhyÃtaÓ !catur-vyÆhaÓ ca d­Óyate !!12336.53! <12336.54/1> harir eva hi k«etra-j¤o !nir-mamo ni«-kalas tathà ! <12336.54/2> jÅvaÓ ca sarva-bhÆte«u !pa¤ca-bhÆta-guïÃ1tiga÷ !!12336.54! <12336.55/1> manaÓ ca prathitaæ rÃjan !pa¤ce1ndriya-samÅraïam ! <12336.55/2> e«a loka-nidhir dhÅmÃn !e«a loka-visarga-k­t !!12336.55! <12336.56/1> a-kartà cai7va kartà ca !kÃryaæ kÃraïam eva ca ! <12336.56/2> yathe9cchati tathà rÃjan !krŬate puru«o '-vyaya÷ !!12336.56! <12336.57/1> e«a ekÃ1nti-dharmas te !kÅrtito n­-pa_2-sattama ! <12336.57/2> mayà guru-prasÃdena !dur-vij¤eyo '-k­tÃ3tmabhi÷ ! <12336.57/3> ekÃ1ntino hi puru«Ã !dur-labhà bahavo n­-pa_2 !!12336.57! <12336.58/1> yady ekÃ1ntibhir ÃkÅrïaæ !jagat syÃt kuru-nandana ! <12336.58/2> a-hiæsakair Ãtma-vidbhi÷ !sarva-bhÆta-hite ratai÷ ! <12336.58/3> bhavet k­ta-yuga-prÃptir !ÃÓÅ÷-karma-vivarjitai÷ !!12336.58! <12336.59/1> evaæ sa bhagavÃn vyÃso !gurur mama viÓÃæ pate ! <12336.59/2> kathayÃm Ãsa dharma-j¤o !dharma-rÃj¤e dvi-jo1ttama÷ !!12336.59! <12336.60/1> ­«ÅïÃæ saænidhau rÃja¤ !Ó­ïvato÷ k­«ïa-bhÅ«mayo÷ ! <12336.60/2> tasyÃ7py akathayat pÆrvaæ !nÃrada÷ su-mahÃ-tapÃ÷ !!12336.60! <12336.61/1> devaæ paramakaæ brahma !Óvetaæ candrÃ3bham a-cyutam ! <12336.61/2> yatra cai7kÃ1ntino yÃnti !nÃrÃyaïa-parÃ1yaïÃ÷ !!12336.61! <12336.62/001> [X T1 G3.6 ins.:: tad eva kevalaæ sthÃnaæ !muktÃnÃæ paramaæ bhavet !12336.61900! X] <12336.62/1> janam-ejaya uvÃca: evaæ bahu-vidhaæ dharmaæ !pratibuddhair ni«evitam ! <12336.62/2> na kurvanti kathaæ viprà !anye nÃnÃ-vrate sthitÃ÷ !!12336.62! <12336.63/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: tisra÷ prak­tayo rÃjan !deha-bandhe«u nirmitÃ÷ ! <12336.63/2> sÃttvikÅ rÃjasÅ cai7va !tÃmasÅ ce7ti bhÃrata !!12336.63! <12336.64/1> deha-bandhe«u puru«a÷ !Óre«Âha÷ kuru-kulo1dvaha ! <12336.64/2> sÃttvika÷ puru«a-vyÃghra !bhaven mok«Ã1rtha-niÓcita÷ !!12336.64! <12336.65/1> atrÃ7pi sa vijÃnÃti !puru«aæ brahma-vartinam ! <12336.65/2> nÃrÃyaïa-paro mok«as !tato vai sÃttvika÷ sm­ta÷ !!12336.65! <12336.66/1> manÅ«itaæ ca prÃpnoti !cintayan puru«o1ttamam ! <12336.66/2> ekÃ1nta-bhakti÷ satataæ !nÃrÃyaïa-parÃ1yaïa÷ !!12336.66! <12336.67/1> manÅ«iïo hi ye ke-cid !yatayo mok«a-kÃÇk«iïa÷ ! <12336.67/2> te«Ãæ vai chinna-t­«ïÃnÃæ !yoga-k«ema-vaho hari÷ !!12336.67! <12336.68/1> jÃyamÃnaæ hi puru«aæ !yaæ paÓyen madhu-sÆdana÷ ! <12336.68/2> sÃttvikas tu sa vij¤eyo !bhaven mok«e ca niÓcita÷ !!12336.68! <12336.69/1> sÃækhya-yogena tulyo hi !dharma ekÃ1nta-sevita÷ ! <12336.69/2> nÃrÃyaïÃ3tmake mok«e !tato yÃnti parÃæ gatim !!12336.69! <12336.70/1> nÃrÃyaïena d­«ÂaÓ ca !pratibuddho bhavet pumÃn ! <12336.70/2> evam Ãtme1cchayà rÃjan !pratibuddho na jÃyate !!12336.70! <12336.71/1> rÃjasÅ tÃmasÅ cai7va !vyÃmiÓre prak­tÅ sm­te ! <12336.71/2> tad-Ãtmakaæ hi puru«aæ !jÃyamÃnaæ viÓÃæ pate ! <12336.71/3> prav­tti-lak«aïair yuktaæ !nÃ7vek«ati hari÷ svayam !!12336.71! <12336.72/1> paÓyaty enaæ jÃyamÃnaæ !brahmà loka-pitÃ-maha÷ ! <12336.72/2> rajasà tamasà cai7va !mÃnu«aæ samabhiplutam !!12336.72! <12336.73/1> kÃmaæ devÃÓ ca ­«aya÷ !sattva-sthà n­-pa_2-sattama ! <12336.73/2> hÅnÃ÷ sattvena sÆk«meïa !tato vaikÃrikÃ÷ sm­tÃ÷ !!12336.73! <12336.74/1> janam-ejaya uvÃca: kathaæ vaikÃriko gacchet !puru«a÷ puru«o1ttamam !!12336.74! <12336.75/001> [X K1.2.4.6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2-5.7-9 editions ins.:: vada sarvaæ yathÃ-d­«Âaæ !prav­ttiæ ca yathÃ-kramam !12336.74901! X] <12336.75/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: su-sÆk«ma-sattva-saæyuktaæ !saæyuktaæ tribhir a-k«arai÷ ! <12336.75/2> puru«a÷ puru«aæ gacchen !ni«-kriya÷ pa¤ca-viæÓakam !!12336.75! <12336.76/1> evam ekaæ sÃækhya-yogaæ !vedÃ3raïyakam eva ca ! <12336.76/2> paras-parÃ1ÇgÃny etÃni !pa¤ca-rÃtraæ ca kathyate ! <12336.76/3> e«a ekÃ1ntinÃæ dharmo !nÃrÃyaïa-parÃ3tmaka÷ !!12336.76! <12336.77/1> yathà samudrÃt pras­tà jalau1ghÃs ! <12336.77/2> tam eva rÃjan punar ÃviÓanti ! <12336.77/3> ime tathà j¤Ãna-mahÃ-jalau1ghà ! <12336.77/4> nÃrÃyaïaæ vai punar ÃviÓanti !!12336.77! <12336.78/1> e«a te kathito dharma÷ !sÃtvato yadu-bÃndhava ! <12336.78/2> kuru«vai7naæ yathÃ-nyÃyaæ !yadi Óakno«i bhÃrata !!12336.78! <12336.79/1> evaæ hi su-mahÃ-bhÃgo !nÃrado gurave mama ! <12336.79/2> ÓvetÃnÃæ yatinÃm Ãha !ekÃ1nta-gatim a-vyayÃm !!12336.79! <12336.80/1> vyÃsaÓ cÃ7kathayat prÅtyà !dharma-putrÃya dhÅmate ! <12336.80/2> sa evÃ7yaæ mayà tubhyam !ÃkhyÃta÷ pras­to guro÷ !!12336.80! <12336.81/1> itthaæ hi duÓ-caro dharma !e«a pÃrthiva-sattama ! <12336.81/2> yathai9va tvaæ tathai9vÃ7nye !na bhajanti vimohitÃ÷ !!12336.81! <12336.82/1> k­«ïa eva hi lokÃnÃæ !bhÃvano mohanas tathà ! <12336.82/2> saæhÃra-kÃrakaÓ cai7va !kÃraïaæ ca viÓÃæ pate !!12336.82! <12337.1/1> janam-ejaya uvÃca: sÃækhyaæ yogaæ pa¤ca-rÃtraæ !vedÃ3raïyakam eva ca ! <12337.1/2> j¤ÃnÃny etÃni brahmar1«e !loke«u pracaranti ha !!12337.1! <12337.2/1> kim etÃny eka-ni«ÂhÃni !p­thaÇ-ni«ÂhÃni và mune ! <12337.2/2> prabrÆhi vai mayà p­«Âa÷ !prav­ttiæ ca yathÃ-kramam !!12337.2! <12337.3/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: jaj¤e bahu-j¤aæ param aty-udÃraæ ! <12337.3/2> yaæ dvÅpa-madhye sutam Ãtmavantam ! <12337.3/3> parÃÓarÃd gandhavatÅ mahar2«iæ ! <12337.3/4> tasmai namo '-j¤Ãna-tamo-nudÃya !!12337.3! <12337.4/1> pitÃ-mahÃ3dyaæ pravadanti «a«Âhaæ ! <12337.4/2> mahar2«im Ãr«eya-vibhÆti-yuktam ! <12337.4/3> nÃrÃyaïasyÃ7æÓa-jam eka-putraæ ! <12337.4/4> dvaipÃyanaæ veda-mahÃ-nidhÃnam !!12337.4! <12337.5/1> tam Ãdi-kÃle«u mahÃ-vibhÆtir ! <12337.5/2> nÃrÃyaïo brahma-mahÃ-nidhÃnam ! <12337.5/3> sasarja putrÃ1rtham udÃra-tejà ! <12337.5/4> vyÃsaæ mahÃ4tmÃnam a-ja÷ purÃïa÷ !!12337.5! <12337.6/1> janam-ejaya uvÃca: tvayai9va kathita÷ pÆrvaæ !saæbhavo dvi-ja-sattama ! <12337.6/2> vasi«Âhasya suta÷ Óakti÷ !Óakte÷ putra÷ parÃÓara÷ !!12337.6! <12337.7/1> parÃÓarasya dÃyÃ3da÷ !k­«ïa-dvaipÃyano muni÷ ! <12337.7/2> bhÆyo nÃrÃyaïa-sutaæ !tvam evai7naæ prabhëase !!12337.7! <12337.8/1> kim ata÷ pÆrva-jaæ janma !vyÃsasyÃ7-mita-tejasa÷_1 ! <12337.8/2> kathayasvo7ttama-mate_2 !janma nÃrÃyaïo1dbhavam !!12337.8! <12337.9/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: vedÃ1rthÃn vettu-kÃmasya !dharmi«Âhasya tapo-nidhe÷ ! <12337.9/2> guror me j¤Ãna-ni«Âhasya !himavat-pÃdae Ãsata÷ !!12337.9! <12337.10/1> k­tvà bhÃratam ÃkhyÃnaæ !tapa÷-ÓrÃntasya dhÅmata÷ ! <12337.10/2> ÓuÓrÆ«Ãæ tat-parà rÃjan !k­tavanto vayaæ tadà !!12337.10! <12337.11/1> su-mantur jaiminiÓ cai7va !pailaÓ ca su-d­¬ha-vrata÷ ! <12337.11/2> ahaæ caturtha÷ Ói«yo vai !Óuko vyÃsÃ3tma-jas tathà !!12337.11! <12337.12/1> ebhi÷ pariv­to vyÃsa÷ !Ói«yai÷ pa¤cabhir uttamai÷ ! <12337.12/2> ÓuÓubhe himavat-pÃde !bhÆtair bhÆta-patir yathà !!12337.12! <12337.13/1> vedÃn Ãvartayan sÃ1ÇgÃn !bhÃratÃ1rthÃæÓ ca sarvaÓa÷ ! <12337.13/2> tam eka-manasaæ dÃntaæ !yuktà vayam upÃsmahe !!12337.13! <12337.14/1> kathÃ2ntare 'tha kasmiæÓ-cit !p­«Âo 'smÃbhir dvi-jo1ttama÷ ! <12337.14/2> vedÃ1rthÃn bhÃratÃ1rthÃæÓ ca !janma nÃrÃyaïÃt tathà !!12337.14! <12337.15/1> sa pÆrvam uktvà vedÃ1rthÃn !bhÃratÃ1rthÃæÓ ca tattva-vit ! <12337.15/2> nÃrÃyaïÃd idaæ janma !vyÃhartum upacakrame !!12337.15! <12337.16/1> Ó­ïudhvam ÃkhyÃna-varam !etad Ãr«eyam uttamam ! <12337.16/2> Ãdi-kÃlo1dbhavaæ viprÃs !tapasÃ9dhigataæ mayà !!12337.16! <12337.17/1> prÃpte prajÃ-visarge vai !saptame padma-saæbhave ! <12337.17/2> nÃrÃyaïo mahÃ-yogÅ !ÓubhÃ1-Óubha-vivarjita÷ !!12337.17! <12337.18/1> sas­je nÃbhita÷ putraæ !brahmÃïam a-mita-prabham ! <12337.18/2> tata÷ sa prÃdur abhavad !athai7naæ vÃkyam abravÅt !!12337.18! <12337.19/1> mama tvaæ nÃbhito jÃta÷ !prajÃ-sarga-kara÷ prabhu÷ ! <12337.19/2> s­ja prajÃs tvaæ vi-vidhà !brahman sa-ja¬a-paï¬itÃ÷ !!12337.19! <12337.20/1> sa evam ukto vi-mukhaÓ !cintÃ-vyÃkula-mÃnasa÷ ! <12337.20/2> praïamya vara-daæ devam !uvÃca harim ÅÓvaram !!12337.20! <12337.21/1> kà Óaktir mama deve3Óa !prajÃ÷ sra«Âuæ namo 'stu te ! <12337.21/2> a-praj¤ÃvÃn ahaæ deva !vidhatsva yad an-antaram !!12337.21! <12337.22/1> sa evam ukto bhagavÃn !bhÆtvÃ9thÃ7ntarhitas tata÷ ! <12337.22/2> cintayÃm Ãsa deve3Óo !buddhiæ buddhimatÃæ vara÷ !!12337.22! <12337.23/1> sva-rÆpiïÅ tato buddhir !upatasthe hariæ prabhum ! <12337.23/2> yogena cai7nÃæ nir-yoga÷ !svayaæ niyuyuje tadà !!12337.23! <12337.24/1> sa tÃm aiÓvarya-yoga-sthÃæ !buddhiæ ÓaktimatÅæ satÅm ! <12337.24/2> uvÃca vacanaæ devo !buddhiæ vai prabhur a-vyaya÷ !!12337.24! <12337.25/1> brahmÃïaæ praviÓasve7ti !loka-s­«Ây-artha-siddhaye ! <12337.25/2> tatas tam ÅÓvarÃ3di«Âà !buddhi÷ k«ipraæ viveÓa sà !!12337.25! <12337.26/1> athai7naæ buddhi-saæyuktaæ !puna÷ sa dad­Óe hari÷ ! <12337.26/2> bhÆyaÓ cai7naæ vaca÷ prÃha !s­je7mà vi-vidhÃ÷ prajÃ÷ !!12337.26! <12337.27/001> [X K1.2.4.6.7 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn2.ï4 Ds D2-5.7-9 T1 G1.3.6 Cs Kumbh..ed. ins.:: bìham ity eva k­tvà sa !yathÃ4j¤Ãæ Óirasà hare÷ !12337.26902! X] <12337.27/002> [X D7 T1 G3.6 cont.:: tathÃ9karoc ca dharmÃ3tmà !brahmà loka-pitÃ-maha÷ !12337.26903! X] <12337.27/1> evam uktvà sa bhagavÃæs !tatrai7vÃ7ntaradhÅyata ! <12337.27/2> prÃpa cai7va muhÆrtena !sva-sthÃnaæ deva-saæj¤itam !!12337.27! <12337.28/1> tÃæ cai7va prak­tiæ prÃpya !ekÅ-bhÃva-gato 'bhavat ! <12337.28/2> athÃ7sya buddhir abhavat !punar anyà tadà kila !!12337.28! <12337.29/1> s­«Âà imÃ÷ prajÃ÷ sarvà !brahmaïà parame-«Âhinà ! <12337.29/2> daitya-dÃnava-gandharva- !rak«o-gaïa-samÃkulÃ÷ ! <12337.29/3> jÃtà hÅ7yaæ vasumatÅ !bhÃrÃ3krÃntà tapasvinÅ !!12337.29! <12337.30/1> bahavo balina÷ p­thvyÃæ !daitya-dÃnava-rÃk«asÃ÷ ! <12337.30/2> bhavi«yanti tapo-yuktà !varÃn prÃpsyanti co7ttamÃn !!12337.30! <12337.31/1> a-vaÓyam eva tai÷ sarvair !vara-dÃnena darpitai÷ ! <12337.31/2> bÃdhitavyÃ÷ sura-gaïà !­«ayaÓ ca tapo-dhanÃ÷ ! <12337.31/3> tatra nyÃyyam idaæ kartuæ !bhÃrÃ1vataraïaæ mayà !!12337.31! <12337.32/1> atha nÃnÃ-samudbhÆtair !vasu-dhÃyÃæ yathÃ-kramam ! <12337.32/2> nigraheïa ca pÃpÃnÃæ !sÃdhÆnÃæ pragraheïa ca !!12337.32! <12337.33/1> imÃæ tapasvinÅæ satyÃæ !dhÃrayi«yÃmi medinÅm ! <12337.33/2> mayà hy e«Ã hi dhriyate !pÃtÃla-sthena bhoginà !!12337.33! <12337.34/1> mayà dh­tà dhÃrayati !jagad dhi sa-carÃ1-caram ! <12337.34/2> tasmÃt p­thvyÃ÷ paritrÃïaæ !kari«ye saæbhavaæ gata÷ !!12337.34! <12337.35/1> evaæ sa cintayitvà tu !bhagavÃn madhu-sÆdana÷ ! <12337.35/2> rÆpÃïy an-ekÃny as­jat !prÃdur-bhÃva-bhavÃya sa÷ !!12337.35! <12337.36/1> vÃrÃhaæ nÃrasiæhaæ ca !vÃmanaæ mÃnu«aæ tathà ! <12337.36/2> ebhir mayà nihantavyà !dur-vinÅtÃ÷ surÃ1raya÷ !!12337.36! <12337.37/1> atha bhÆyo jagat-sra«Âà !bho÷-ÓabdenÃ7nunÃdayan ! <12337.37/2> sarasvatÅm uccacÃra !tatra sÃrasvato 'bhavat !!12337.37! <12337.38/1> apÃ1ntara-tamà nÃma !suto vÃk-saæbhavo vibho÷ ! <12337.38/2> bhÆta-bhavya-bhavi«ya-j¤a÷ !satya-vÃdÅ d­¬ha-vrata÷ !!12337.38! <12337.39/1> tam uvÃca nataæ mÆrdhnà !devÃnÃm Ãdir a-vyaya÷ ! <12337.39/2> vedÃ3khyÃne Óruti÷ kÃryà !tvayà matimatÃæ vara ! <12337.39/3> tasmÃt kuru yathÃ4j¤aptaæ !mayai9tad vacanaæ mune !!12337.39! <12337.40/1> tena bhinnÃs tadà vedà !mano÷ svÃyaæbhuve 'ntare ! <12337.40/2> tatas tuto«a bhagavÃn !haris tenÃ7sya karmaïà ! <12337.40/3> tapasà ca su-taptena !yamena niyamena ca !!12337.40! <12337.41/1> ÓrÅ-bhagavÃn uvÃca: manv-antare«u putra tvam !evaæ loka-pravartaka÷ ! <12337.41/2> bhavi«yasy a-calo brahmann !a-pradh­«yaÓ ca nityaÓa÷ !!12337.41! <12337.42/1> punas ti«ye ca saæprÃpte !kuravo nÃma bhÃratÃ÷ ! <12337.42/2> bhavi«yanti mahÃ4tmÃno !rÃjÃna÷ prathità bhuvi !!12337.42! <12337.43/1> te«Ãæ tvatta÷ prasÆtÃnÃæ !kula-bhedo bhavi«yati ! <12337.43/2> paras-para-vinÃÓÃ1rthaæ !tvÃm ­te dvi-ja-sattama !!12337.43! <12337.44/1> tatrÃ7py an-ekadhà vedÃn !bhetsyase tapasÃ9nvita÷ ! <12337.44/2> k­«ïe yuge ca saæprÃpte !k­«ïa-varïo bhavi«yasi !!12337.44! <12337.45/1> dharmÃïÃæ vi-vidhÃnÃæ ca !kartà j¤Ãna-karas tathà ! <12337.45/2> bhavi«yasi tapo-yukto !na ca rÃgÃd vimok«yase !!12337.45! <12337.46/1> vÅta-rÃgaÓ ca putras te !paramÃ3tmà bhavi«yati ! <12337.46/2> mahe4Óvara-prasÃdena !nai7tad vacanam anyathà !!12337.46! <12337.47/1> yaæ mÃnasaæ vai pravadanti putraæ ! <12337.47/2> pitÃ-mahasyo7ttama-buddhi-yuktam ! <12337.47/3> vasi«Âham agryaæ tapaso nidhÃnaæ ! <12337.47/4> yaÓ cÃ7pi sÆryaæ vyatiricya bhÃti !!12337.47! <12337.48/1> tasyÃ7nvaye cÃ7pi tato mahar2«i÷ ! <12337.48/2> parÃÓaro nÃma mahÃ-prabhÃva÷ ! <12337.48/3> pità sa te veda-nidhir vari«Âho ! <12337.48/4> mahÃ-tapà vai tapaso nivÃsa÷ ! <12337.48/5> kÃnÅna-garbha÷ pit­-kanyakÃyÃæ ! <12337.48/6> tasmÃd ­«es tvaæ bhavità ca putra÷ !!12337.48! <12337.49/1> bhÆta-bhavya-bhavi«yÃïÃæ !chinna-sarvÃ1rtha-saæÓaya÷ ! <12337.49/2> ye hy atikrÃntakÃ÷ pÆrvaæ !sahasra-yuga-paryayÃ÷ !!12337.49! <12337.50/1> tÃæÓ ca sarvÃn mayo9ddi«ÂÃn !drak«yase tapasÃ9nvita÷ ! <12337.50/2> punar drak«yasi cÃ7n-eka- !sahasra-yuga-paryayÃn !!12337.50! <12337.51/1> an-Ãdi-nidhanaæ loke !cakra-hastaæ ca mÃæ mune ! <12337.51/2> anudhyÃnÃn mama mune !nai7tad vacanam anyathà !!12337.51! <12337.52/0> [X K6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: bhavi«yati mahÃ-sattva !khyÃtiÓ cÃ7py a-tulà tava !!12337.51904! X] <12337.52/1> ÓanaiÓ-cara÷ sÆrya-putro !bhavi«yati manur mahÃn ! <12337.52/2> tasmin manv-antare cai7va !saptar1«i-gaïa-pÆrvaka÷ ! <12337.52/3> tvam eva bhavità vatsa !mat-prasÃdÃn na saæÓaya÷ !!12337.52! <12337.53/001> [X K6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: yat kiæ-cid vidyate loke !sarvaæ tan mad-vice«Âitam ! <12337.53/002> X anyo hy anyaæ cintayati !sva-cchandaæ vidadhÃmy aham !12337.52905! X] <12337.53/1> vyÃsa uvÃca: evaæ sÃrasvatam ­«im !apÃ1ntara-tamaæ tadà ! <12337.53/2> uktvà vacanam ÅÓÃna÷ !sÃdhayasve7ty athÃ7bravÅt !!12337.53! <12337.54/1> so 'haæ tasya prasÃdena !devasya hari-medhasa÷ ! <12337.54/2> apÃ1ntara-tamà nÃma !tato jÃto Ãj¤ayà hare÷ ! <12337.54/3> punaÓ ca jÃto vikhyÃto !vasi«Âha-kula-nandana÷ !!12337.54! <12337.55/1> tad etat kathitaæ janma !mayà pÆrvakam Ãtmana÷ ! <12337.55/2> nÃrÃyaïa-prasÃdena !tathà nÃrÃyaïÃ1æÓa-jam !!12337.55! <12337.56/1> mayà hi su-mahat taptaæ !tapa÷ parama-dÃruïam ! <12337.56/2> purà matimatÃæ Óre«ÂhÃ÷ !parameïa samÃdhinà !!12337.56! <12337.57/1> etad va÷ kathitaæ sarvaæ !yan mÃæ p­cchatha putrakÃ÷ ! <12337.57/2> pÆrva-janma bhavi«yaæ ca !bhaktÃnÃæ snehato mayà !!12337.57! <12337.58/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: e«a te kathita÷ pÆrvaæ !saæbhavo 'smad-guror n­-pa_2 ! <12337.58/2> vyÃsasyÃ7-kli«Âa-manaso !yathà p­«Âa÷ puna÷ Ó­ïu !!12337.58! <12337.59/1> sÃækhyaæ yogaæ pa¤ca-rÃtraæ !vedÃ÷ pÃÓupataæ tathà ! <12337.59/2> j¤ÃnÃny etÃni rÃjar1«e !viddhi nÃnÃ-matÃni vai !!12337.59! <12337.60/1> sÃækhyasya vaktà kapila÷ !paramar1«i÷ sa ucyate ! <12337.60/2> hiraïya-garbho yogasya !vettà nÃ7nya÷ purÃtana÷ !!12337.60! <12337.61/1> apÃ1ntara-tamÃÓ cai7va !vedÃ3cÃrya÷ sa ucyate ! <12337.61/2> prÃcÅna-garbhaæ tam ­«iæ !pravadantÅ7ha ke-cana !!12337.61! <12337.62/1> umÃ-patir bhÆta-pati÷ !ÓrÅ-kaïÂho brahmaïa÷ suta÷ ! <12337.62/2> uktavÃn idam a-vy-agro !j¤Ãnaæ pÃÓupataæ Óiva÷ !!12337.62! <12337.63/1> pa¤ca-rÃtrasya k­tsnasya !vettà tu bhagavÃn svayam ! <12337.63/2> sarve«u ca n­-pa_2-Óre«Âha !j¤Ãne«v ete«u d­Óyate !!12337.63! <12337.64/1> yathÃ4gamaæ yathÃ-j¤Ãnaæ !ni«Âhà nÃrÃyaïa÷ prabhu÷ ! <12337.64/2> na cai7nam evaæ jÃnÃti !tamo-bhÆtà viÓÃæ pate !!12337.64! <12337.65/1> tam eva ÓÃstra-kartÃraæ !pravadanti manÅ«iïa÷ ! <12337.65/2> ni«ÂhÃæ nÃrÃyaïam ­«iæ !nÃ7nyo 'stÅ7ti ca vÃdina÷ !!12337.65! <12337.66/1> ni÷-saæÓaye«u sarve«u !nityaæ vasati vai hari÷ ! <12337.66/2> sa-saæÓayÃn hetu-balÃn !nÃ7dhyÃvasati mÃdhava÷ !!12337.66! <12337.67/1> pa¤ca-rÃtra-vido ye tu !yathÃ-krama-parà n­-pa_2 ! <12337.67/2> ekÃ1nta-bhÃvo1pagatÃs !te hariæ praviÓanti vai !!12337.67! <12337.68/1> sÃækhyaæ ca yogaæ ca sanÃtane dve ! <12337.68/2> vedÃÓ ca sarve ni-khilena rÃjan ! <12337.68/3> sarvai÷ samastair ­«ibhir nirukto ! <12337.68/4> nÃrÃyaïo viÓvam idaæ purÃïam !!12337.68! <12337.69/1> ÓubhÃ1-Óubhaæ karma samÅritaæ yat ! <12337.69/2> pravartate sarva-loke«u kiæ-cit ! <12337.69/3> tasmÃd ­«es tad bhavatÅ7ti vidyÃd ! <12337.69/4> divy antarik«e bhuvi cÃ7psu cÃ7pi !!12337.69! <12338.1/1> janam-ejaya uvÃca: bahava÷ puru«Ã brahmann !utÃ7ho eka eva tu ! <12338.1/2> ko hy atra puru«a÷ Óre«Âha÷ !ko và yonir iho7cyate !!12338.1! <12338.2/1> vaiÓaæpÃyana uvÃca: bahava÷ puru«Ã loke !sÃækhya-yoga-vicÃriïÃm ! <12338.2/2> nai7tad icchanti puru«am !ekaæ kuru-kulo1dvaha !!12338.2! <12338.3/1> bahÆnÃæ puru«ÃïÃæ ca !yathai9kà yonir ucyate ! <12338.3/2> tathà taæ puru«aæ viÓvaæ !vyÃkhyÃsyÃmi guïÃ1dhikam !!12338.3! <12338.4/1> namas-k­tvà tu gurave !vyÃsÃyÃ7-mita-tejase ! <12338.4/2> tapo-yuktÃya dÃntÃya !vandyÃya paramar1«aye !!12338.4! <12338.5/1> idaæ puru«a-sÆ1ktaæ hi !sarva-vede«u pÃrthiva ! <12338.5/2> ­taæ satyaæ ca vikhyÃtam !­«i-siæhena cintitam !!12338.5! <12338.6/1> utsargeïÃ7pavÃdena !­«ibhi÷ kapilÃ3dibhi÷ ! <12338.6/2> adhy-Ãtma-cintÃm ÃÓritya !ÓÃstrÃïy uktÃni bhÃrata !!12338.6! <12338.7/1> samÃsatas tu yad vyÃsa÷ !puru«ai1katvam uktavÃn ! <12338.7/2> tat te 'haæ saæpravak«yÃmi !prasÃdÃd a-mitau1jasa÷ !!12338.7! <12338.8/1> atrÃ7py udÃharantÅ7mam !itihÃsaæ purÃtanam ! <12338.8/2> brahmaïà saha saævÃdaæ !try-ambakasya viÓÃæ pate !!12338.8! <12338.9/1> k«Åro1dasya samudrasya !madhye hÃÂaka-sa-prabha÷ ! <12338.9/2> vaijayanta iti khyÃta÷ !parvata-pravaro n­-pa_2 !!12338.9! <12338.10/1> tatrÃ7dhy-Ãtma-gatiæ deva !ekÃkÅ pravicintayan ! <12338.10/2> vairÃja-sadane nityaæ !vaijayantaæ ni«evate !!12338.10! <12338.11/1> atha tatrÃ8satas tasya !catur-vaktrasya dhÅmata÷ ! <12338.11/2> lalÃÂa-prabhava÷ putra÷ !Óiva ÃgÃd yad-­cchayà ! <12338.11/3> ÃkÃÓenai7va yogÅ3Óa÷ !purà tri-nayana÷ prabhu÷ !!12338.11! <12338.12/1> tata÷ khÃn nipapÃtÃ8Óu !dharaïÅ-dhara-mÆrdhani ! <12338.12/2> agrataÓ cÃ7bhavat prÅto !vavande cÃ7pi pÃdayo÷ !!12338.12! <12338.13/1> taæ pÃdayor nipatitaæ !d­«Âvà savyena pÃïinà ! <12338.13/2> utthÃpayÃm Ãsa tadà !prabhur eka÷ prajÃ-pati÷ !!12338.13! <12338.14/1> uvÃca cai7naæ bhagavÃæÓ !cirasyÃ8gatam Ãtma-jam ! <12338.14/2> sv-Ãgataæ te mahÃ-bÃho !di«Âyà prÃpto 'si me 'ntikam !!12338.14! <12338.15/1> kac-cit te kuÓalaæ putra !svÃ1dhyÃya-tapaso÷ sadà ! <12338.15/2> nityam ugra-tapÃs tvaæ hi !tata÷ p­cchÃmi te puna÷ !!12338.15! <12338.16/1> rudra uvÃca: tvat-prasÃdena bhagavan !svÃ1dhyÃya-tapasor mama ! <12338.16/2> kuÓalaæ cÃ7-vyayaæ cai7va !sarvasya jagatas tathà !!12338.16! <12338.17/1> cira-d­«Âo hi bhagavÃn !vairÃja-sadane mayà ! <12338.17/2> tato 'haæ parvataæ prÃptas tv !imaæ tvat-pÃda-sevitam !!12338.17! <12338.18/1> kautÆhalaæ cÃ7pi hi me !ekÃ1nta-gamanena te ! <12338.18/2> nai7tat kÃraïam alpaæ hi !bhavi«yati pitÃ-maha !!12338.18! <12338.19/1> kiæ nu tat sadanaæ Óre«Âhaæ !k«ut-pipÃsÃ-vivarjitam ! <12338.19/2> surÃ1surair adhyu«itam !­«ibhiÓ cÃ7-mita-prabhai÷ !!12338.19! <12338.20/1> gandharvair apsarobhiÓ ca !satataæ saæni«evitam ! <12338.20/2> uts­jye7maæ giri-varam !ekÃkÅ prÃptavÃn asi !!12338.20! <12338.21/1> brahmo9vÃca: vaijayanto giri-vara÷ !satataæ sevyate mayà ! <12338.21/2> atrai7kÃ1greïa manasà !puru«aÓ cintyate virà!!12338.21! <12338.22/1> rudra uvÃca: bahava÷ puru«Ã brahmaæs !tvayà s­«ÂÃ÷ svayaæ-bhuvà ! <12338.22/2> s­jyante cÃ7pare brahman !sa cai7ka÷ puru«o virà!!12338.22! <12338.23/1> ko hy asau cintyate brahmaæs !tvayà vai puru«o1ttama÷ ! <12338.23/2> etan me saæÓayaæ brÆhi !mahat kautÆhalaæ hi me !!12338.23! <12338.24/1> brahmo9vÃca: bahava÷ puru«Ã÷ putra !ye tvayà samudÃh­tÃ÷ ! <12338.24/2> evam etad atikrÃntaæ !dra«Âavyaæ nai7vam ity api ! <12338.24/3> ÃdhÃraæ tu pravak«yÃmi !ekasya puru«asya te !!12338.24! <12338.25/1> bahÆnÃæ puru«ÃïÃæ sa !yathai9kà yonir ucyate ! <12338.25/2> tathà taæ puru«aæ viÓvaæ !paramaæ su-mahattamam ! <12338.25/3> nir-guïaæ nir-guïà bhÆtvà !praviÓanti sanÃtanam !!12338.25! <12339.1/1> brahmo9vÃca: Ó­ïu putra yathà hy e«a !puru«a÷ ÓÃÓvato '-vyaya÷ ! <12339.1/2> a-k«ayaÓ cÃ7-prameyaÓ ca !sarva-gaÓ ca nirucyate !!12339.1! <12339.2/1> na sa Óakyas tvayà dra«Âuæ !mayÃ9nyair vÃ9pi sattama ! <12339.2/2> sa-guïo nir-guïo viÓvo !j¤Ãna-d­Óyo hy asau sm­ta÷ !!12339.2! <12339.3/1> a-ÓarÅra÷ ÓarÅre«u !sarve«u nivasaty asau ! <12339.3/2> vasann api ÓarÅre«u !na sa lipyati karmabhi÷ !!12339.3! <12339.4/1> mamÃ7ntar-Ãtmà tava ca !ye cÃ7nye deha-saæj¤itÃ÷ ! <12339.4/2> sarve«Ãæ sÃ1k«i-bhÆto 'sau !na grÃhya÷ kena-cit kva-cit !!12339.4! <12339.5/1> viÓva-mÆrdhà viÓva-bhujo !viÓva-pÃdÃ1k«i-nÃsika÷ ! <12339.5/2> ekaÓ carati k«etre«u !svaira-cÃrÅ yathÃ-sukham !!12339.5! <12339.6/1> k«etrÃïi hi ÓarÅrÃïi !bÅjÃni ca ÓubhÃ1-Óubhe ! <12339.6/2> tÃni vetti sa yogÃ3tmà !tata÷ k«etra-j¤a ucyate !!12339.6! <12339.7/1> nÃ8gatir na gatis tasya !j¤eyà bhÆtena kena-cit ! <12339.7/2> sÃækhyena vidhinà cai7va !yogena ca yathÃ-kramam !!12339.7! <12339.8/1> cintayÃmi gatiæ cÃ7sya !na gatiæ vedmi co7ttamÃm ! <12339.8/2> yathÃ-j¤Ãnaæ tu vak«yÃmi !puru«aæ taæ sanÃtanam !!12339.8! <12339.9/1> tasyai7katvaæ mahattvaæ hi !sa cai7ka÷ puru«a÷ sm­ta÷ ! <12339.9/2> mahÃ-puru«a-Óabdaæ sa !bibharty eka÷ sanÃtana÷ !!12339.9! <12339.10/1> eko hutÃ3Óo bahudhà samidhyate ! <12339.10/2> eka÷ sÆryas tapasÃæ yonir ekà ! <12339.10/3> eko vÃyur bahudhà vÃti loke ! <12339.10/4> maho2da-dhiÓ cÃ7mbhasÃæ yonir eka÷ ! <12339.10/5> puru«aÓ cai7ko nir-guïo viÓva-rÆpas ! <12339.10/6> taæ nir-guïaæ puru«aæ cÃ8viÓanti !!12339.10! <12339.11/1> hitvà guïamayaæ sarvaæ !karma hitvà ÓubhÃ1-Óubham ! <12339.11/2> ubhe satyÃ1n-­te tyaktvà !evaæ bhavati nir-guïa÷ !!12339.11! <12339.12/1> a-cintyaæ cÃ7pi taæ j¤Ãtvà !bhÃva-sÆk«maæ catu«Âayam ! <12339.12/2> vicared yo yatir yatta÷ !sa gacchet puru«aæ prabhum !!12339.12! <12339.13/1> evaæ hi paramÃ3tmÃnaæ !ke-cid icchanti paï¬itÃ÷ ! <12339.13/2> ekÃ3tmÃnaæ tathÃ0tmÃnam !apare 'dhy-Ãtma-cintakÃ÷ !!12339.13! <12339.14/1> tatra ya÷ paramÃ3tmà hi !sa nityaæ nir-guïa÷ sm­ta÷ ! <12339.14/2> sa hi nÃrÃyaïo j¤eya÷ !sarvÃ3tmà puru«o hi sa÷ ! <12339.14/3> na lipyate phalaiÓ cÃ7pi !padma-patram ivÃ7mbhasà !!12339.14! <12339.15/1> karmÃ3tmà tv aparo yo 'sau !mok«a-bandhai÷ sa yujyate ! <12339.15/2> sa-sapta-daÓakenÃ7pi !rÃÓinà yujyate hi sa÷ ! <12339.15/3> evaæ bahu-vidha÷ prokta÷ !puru«as te yathÃ-kramam !!12339.15! <12339.16/1> yat tat k­tsnaæ loka-tantrasya dhÃma ! <12339.16/2> vedyaæ paraæ bodhanÅyaæ sa-boddh­ ! <12339.16/3> mantà mantavyaæ prÃÓità prÃÓitavyaæ ! <12339.16/4> ghrÃtà ghreyaæ sparÓità sparÓanÅyam !!12339.16! <12339.17/1> dra«Âà dra«Âavyaæ ÓrÃvità ÓrÃvaïÅyaæ ! <12339.17/2> j¤Ãtà j¤eyaæ sa-guïaæ nir-guïaæ ca ! <12339.17/3> yad vai proktaæ guïa-sÃmyaæ pradhÃnaæ ! <12339.17/4> nityaæ cai7tac chÃÓvataæ cÃ7-vyayaæ ca !!12339.17! <12339.18/1> yad vai sÆte dhÃtur Ãdyaæ nidhÃnaæ ! <12339.18/2> tad vai viprÃ÷ pravadante '-niruddham ! <12339.18/3> yad vai loke vaidikaæ karma sÃdhu ! <12339.18/4> ÃÓÅr-yuktaæ tad dhi tasyo7pabhojyam !!12339.18! <12339.19/1> devÃ÷ sarve munaya÷ sÃdhu dÃntÃs ! <12339.19/2> taæ prÃg-yaj¤air yaj¤a-bhÃgaæ yajante ! <12339.19/3> ahaæ brahmà Ãdya ÅÓa÷ prajÃnÃæ ! <12339.19/4> tasmÃj jÃtas tvaæ ca matta÷ prasÆta÷ ! <12339.19/5> matto jagaj jaÇgamaæ sthÃvaraæ ca ! <12339.19/6> sarve vedÃ÷ sa-rahasyà hi putra !!12339.19! <12339.20/1> catur-vibhakta÷ puru«a÷ !sa krŬati yathe9cchati ! <12339.20/2> evaæ sa eva bhagavä !j¤Ãnena pratibodhita÷ !!12339.20! <12339.21/1> etat te kathitaæ putra !yathÃvad anup­cchata÷ ! <12339.21/2> sÃækhya-j¤Ãne tathà yoge !yathÃvad anuvarïitam !!12339.21! <12999.31/001> [X D7 T G1-3.6 ins. after 12326.93; Kumbh..ed. after 12326.92:: tata÷ kali-yugasyÃ8dau !bhutvà rÃja-taruæ Órita÷ ! <12999.31/002> X bhëayà mÃgadhenai7va !dharma-rÃja-g­he vadan ! <12999.31/003> X këÃya-vastra-saævÅto !muï¬ita÷ Óukla-dantavÃn ! <12999.31/004> X Óuddho1dana-suto buddho !mohayi«yÃmi mÃnavÃn ! <12999.31/005> X ÓÆdrÃ÷ ÓrÃddhe«u bhojyante !mayi buddhatvam Ãgate ! <12999.31/006> X bhavi«yanti narÃ÷ sarve !muï¬Ã÷ këÃya-saæv­tÃ÷ ! <12999.31/007> X an-adhyÃyà bhavi«yanti !viprÃÓ cÃ7gni-vivarjitÃ÷ ! <12999.31/008> X agni-hotrÃïi sÅdanti !guru-pÆjà ca naÓyati ! <12999.31/009> X na Ó­ïvanti pitu÷ putrà !na snu«Ã nai7va mÃtara÷ ! <12999.31/01> X na mitraæ na kalatraæ và !vartate hy adharo1ttaram ! <12999.31/011> X evaæ bhÆtaæ jagat sarvaæ !Óruti-sm­ti-vivarjitam ! <12999.31/012> X bhavi«yati kalau nagno hy !a-Óuddho varïa-saækara÷ ! <12999.31/013> X te«Ãæ sa-kÃÓÃd dharma-j¤Ã !deva-brahma-dvi«o narÃ÷ ! <12999.31/014> X bhavi«yanti hy a-ÓuddhÃÓ ca !nyÃya-cchala-vibhëiïa÷ ! <12999.31/015> X ye nagna-dharma-ÓrotÃras te !samÃ÷ pÃpa-niÓcayai÷ ! <12999.31/016> X tasmÃd ete na saæbhëyà !na spra«Âavyà itÃ1rthibhi÷ ! <12999.31/017> X upavÃsa-trayaæ kuyÃt !tat-saæsarga-viÓuddhaye ! <12999.31/018> X tata÷ kali-yugasyÃ7nte !brÃhmaïo hari-piÇgala÷ ! <12999.31/019> X kalkir vi«ïu-yaÓa÷-putro !yÃj¤avalkya-purohita÷ ! <12999.31/02> X sahÃyà brÃhmaïÃ÷ sarve !tair ahaæ sahita÷ puna÷ ! <12999.31/021> X mlecchÃn utsÃdayi«yÃmi !pëaï¬ÃæÓ cai7va sarvaÓa÷ ! <12999.31/022> X pëaï¬i-«aÂkÃn hatvà vai !tatrÃ7nta÷-pralaye tata÷ ! <12999.31/023> X ahaæ paÓcÃd bhavi«yÃmi !yaj¤e«u nirata÷ sadà !12999.31! X] <12999.32/001> [X K1.2.4.6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.ï4 Ds D2.3.5.7.8 T G1-3.6 Kumbh. ed. ins after 12331.1, V1 after 6:: sarvÃ3ÓramÃ1bhigamanaæ !sarva-tÅrthÃ1vagÃhanam ! <12999.32/002> X na tathà phala-daæ saute !nÃrÃyaïa-kathà yathà <12999.32/003> X pÃvitÃ1ÇgÃ÷ sma saævrÂtÃ÷ !Órutve9mÃm Ãdita÷ kathÃm ! <12999.32/004> X nÃrÃyaïÃ3Órayaæ punyÃæ !sarva-pÃpa-pramocanÅm ! <12999.32/005> X dur-darÓo bhagavÃn deva÷ !sarva-loka-namas-k­ta÷! <12999.32/006> X devai÷ sa-brahmakai÷ k­tsnair !anyaiÓ cai7va mahar2«ibhi÷ ! <12999.32/007> X d­«ÂavÃn nÃrado yatra !devaæ nÃrÃyaïaæ harim ! <12999.32/008> X nÆnam etad dhy anumataæ !tasya devasya sÆta-ja ! <12999.32/009> X yad d­«Âavä jagan-nÃtham !a-niruddha-tanau sthitam ! <12999.32/01> X yat prÃdravat punar bhÆyo !nÃrado deva-sattamau ! <12999.32/011> X nara-nÃrÃyaïau dra«Âuæ !kÃraïaæ tad bravÅhi me ! <12999.32/012> X sÆta uvÃca: tasmin yaj¤e vartamÃne !rÃj¤a÷ pÃrik«itasya vai ! <12999.32/013> X karmÃ1ntare«u vidhivad !vartamÃne«u Óaunaka ! <12999.32/014> X k­«ïa-dvaipÃyanaæ vyÃsam !­«iæ veda-nidhiæ prabhum ! <12999.32/015> X paripapraccha rÃje1ndra÷ !pitÃ-maha-pitÃ-maham ! <12999.32/016> X janam-ejaya uvÃca: Óveta-dvÅpÃn niv­ttena !nÃradena surar1«iïà ! <12999.32/017> X dhyÃyatà bhagavad-vÃkyaæ !ce«Âitaæ kim ata÷ param ! <12999.32/018> X badary--ÃÓramam Ãgamya samÃgamya ca tÃv ­«Å ! <12999.32/019> X kiyantaæ kÃlam avasat !kÃæ kathÃm p­«ÂavÃæÓ ca sa÷ !12999.32! X]