Narayaniya (Mahabharata 12.321-339) Input by Peter Schreiner Analytic version (BHELA conventions) This file is based on the package NARAYANIYA.ZIP accompanying the following book: Reinhold Gruenendahl ; Angelika Malinar ; Thomas Oberlies ; Peter Schreiner: Narayaniya-Studien. Herausgegeben von Peter Schreiner. Wiesbaden: Harrassowitz, 1997. (Purana Research Publications Tuebingen ; 5) ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ Sandhi markers: (. =short vowel, - =long vowel) in word-sandhi: 1: . . e.g.: veda+anta = vedà1nta 2: - . 3: . - 4: - - in sentence-sandhi: 7: . . e.g.: ca+api = cà7pi 8: . - 9: - . 0: - - <12321.1/1> yudhi-ùñhira uvàca: gçha-stho brahma-càrã và !vànaprastho 'tha bhikùukaþ ! <12321.1/2> ya icchet siddhim àsthàtuü !devatàü kàü yajeta saþ !!12321.1! <12321.2/1> kuto hy asya dhruvaþ svargaþ !kuto niþ-÷reyasaü param ! <12321.2/2> vidhinà kena juhuyàd !daivaü pitryaü tathai9va ca !!12321.2! <12321.3/1> mukta÷ ca kàü gatiü gacchen !mokùa÷ cai7va kim-àtmakaþ ! <12321.3/2> svar-gata÷ cai7va kiü kuryàd !yena na cyavate divaþ !!12321.3! <12321.4/1> devatànàü ca ko devaþ !pitéõàü ca tathà pità ! <12321.4/2> tasmàt parataraü yac ca !tan me bråhi pità-maha !!12321.4! <12321.5/1> bhãùma uvàca: gåóhaü màü pra÷na-vit pra÷naü !pçcchase tvam ihà7n-agha ! <12321.5/2> na hy eùa tarkayà ÷akyo !vaktuü varùa-÷atair api !!12321.5! <12321.6/1> çte deva-prasàdàd và !ràja¤ j¤ànà3gamena và ! <12321.6/2> gahanaü hy etad àkhyànaü !vyàkhyàtavyaü tavà7ri-han !!12321.6! <12321.7/1> atrà7py udàharantã7mam !itihàsaü puràtanam ! <12321.7/2> nàradasya ca saüvàdam !çùer nàràyaõasya ca !!12321.7! <12321.8/1> nàràyaõo hi vi÷và3tmà !catur-mårtiþ sanàtanaþ ! <12321.8/2> dharmà3tma-jaþ saübabhåva !pitai9vaü me 'bhyabhàùata !!12321.8! <12321.9/1> kçte yuge mahà-ràja !purà svàyaübhuve 'ntare ! <12321.9/2> naro nàràyaõa÷ cai7va !hariþ kçùõas tathai9va ca !!12321.9! <12321.10/1> tebhyo nàràyaõa-narau !tapas tepatur a-vyayau ! <12321.10/2> badary--à÷ramam àsàdya !÷akañe kanakàmaye !!12321.10! <12321.11/1> aùña-cakraü hi tad yànaü !bhåta-yuktaü mano-ramam ! <12321.11/2> tatrà8dyau loka-nàthau tau !kç÷au dhamani-saütatau !!12321.11! <12321.12/1> tapasà tejasà cai7va !dur-nirãkùau surair api ! <12321.12/2> yasya prasàdaü kurvàte !sa devau draùñum arhati !!12321.12! <12321.13/1> nånaü tayor anumate !hçdi hçc-chaya-coditaþ ! <12321.13/2> mahà-meror gireþ ÷çïgàt !pracyuto gandha-màdanam !!12321.13! <12321.14/1> nàradaþ su-mahad-bhåtaü !lokàn sarvàn acãcarat ! <12321.14/2> taü de÷am agamad ràjan !badary--à÷ramam à÷u-gaþ_1 !!12321.14! <12321.15/1> tayor àhnika-velàyàü !tasya kautåhalaü tv abhåt ! <12321.15/2> idaü tad-àspadaü kçtsnaü !yasmiül lokàþ pratiùñhitàþ !!12321.15! <12321.16/1> sa-devà1sura-gandharvàþ !sar1ùi-kiü-nara-lelihàþ ! <12321.16/2> ekà mårtir iyaü pårvaü !jàtà bhåya÷ catur-vidhà !!12321.16! <12321.17/1> dharmasya kula-saütàno !mahàn ebhir vivardhitaþ ! <12321.17/2> aho hy anugçhãto 'dya !dharma ebhiþ surair iha ! <12321.17/3> nara-nàràyaõàbhyàü ca !kçùõena hariõà tathà !!12321.17! <12321.18/1> tatra kçùõo hari÷ cai7va !kasmiü÷-cit kàraõà1ntare ! <12321.18/2> sthitau dharmo1ttarau hy etau !tathà tapasi dhiùñhitau !!12321.18! <12321.19/1> etau hi paramaü dhàma !kà9nayor àhnika-kriyà ! <12321.19/2> pitarau sarva-bhåtànàü !daivataü ca ya÷asvinau ! <12321.19/3> kàü devatàü nu yajataþ !pitén và kàn mahà-matã !!12321.19! <12321.20/1> iti saücintya manasà !bhaktyà nàràyaõasya ha ! <12321.20/2> sahasà pràdur abhavat !samãpe devayos tadà !!12321.20! <12321.21/1> kçte daive ca pitrye ca !tatas tàbhyàü nirãkùitaþ ! <12321.21/2> påjita÷ cai7va vidhinà !yathà-proktena ÷àstrataþ !!12321.21! <12321.22/1> taü dçùñvà mahad à÷caryam !a-pårvaü vidhi-vistaram ! <12321.22/2> upopaviùñaþ su-prãto !nàrado bhagavàn çùiþ !!12321.22! <12321.23/1> nàràyaõaü saünirãkùya !prasannenà7ntar-àtmanà ! <12321.23/2> namas kçtvà mahà-devam !idaü vacanam abravãt !!12321.23! <12321.24/1> vedeùu sa-puràõeùu !sà1ïgo1pà1ïgeùu gãyase ! <12321.24/2> tvam a-jaþ ÷à÷vato dhàtà !mato '-mçtam an-uttamam ! <12321.24/3> pratiùñhitaü bhåta-bhavyaü !tvayi sarvam idaü jagat !!12321.24! <12321.25/1> catvàro hy à÷ramà deva !sarve gàrhasthya-målakàþ ! <12321.25/2> yajante tvàm ahar-ahar !nànà-mårti-samàsthitam !!12321.25! <12321.26/1> pità màtà ca sarvasya !jagataþ ÷à÷vato guruþ ! <12321.26/2> kaü tv adya yajase devaü !pitaraü kaü na vidmahe !!12321.26! <12321.27/001> [X T G1-3.6 M1.5-7 ins.:: kam arcasi mahà-bhàga !tan me bråhã7ha pçcchataþ !12321.26800! X] <12321.27/1> ÷rã-bhagavàn uvàca: a-vàcyam etad vaktavyam !àtma-guhyaü sanàtanam ! <12321.27/2> tava bhaktimato brahman !vakùyàmi tu yathà-tatham !!12321.27! <12321.28/1> yat tat såkùmam a-vij¤eyam !a-vyaktam a-calaü dhruvam ! <12321.28/2> indriyair indriyà1rthai÷ ca !sarva-bhåtai÷ ca varjitam !!12321.28! <12321.29/1> sa hy antar-àtmà bhåtànàü !kùetra-j¤a÷ ce7ti kathyate ! <12321.29/2> tri-guõa-vyatirikto 'sau !puruùa÷ ce7ti kalpitaþ ! <12321.29/3> tasmàd a-vyaktam utpannaü !tri-guõaü dvi-ja-sattama !!12321.29! <12321.30/1> a-vyaktà vyakta-bhàva-sthà !yà sà prakçtir a-vyayà ! <12321.30/2> tàü yonim àvayor viddhi !yo 'sau sad-a-sad-àtmakaþ ! <12321.30/3> àvàbhyàü påjyate 'sau hi !daive pitrye ca kalpite !!12321.30! <12321.31/1> nà7sti tasmàt paro 'nyo hi !pità devo 'tha và dvi-jaþ ! <12321.31/2> àtmà hi nau sa vij¤eyas !tatas taü påjayàvahe !!12321.31! <12321.32/1> tenai7ùà prathità brahman !maryàdà loka-bhàvinã ! <12321.32/2> daivaü pitryaü ca kartavyam !iti tasyà7nu÷àsanam !!12321.32! <12321.33/1> brahmà sthàõur manur dakùo !bhçgur dharmas tapo damaþ ! <12321.33/2> marãcir aïgiràatri÷ ca !pulastyaþ pulahaþ kratuþ !!12321.33! <12321.34/1> vasiùñhaþ parame-ùñhã ca !vivasvàn soma eva ca ! <12321.34/2> kardama÷ cà7pi yaþ proktaþ !krodho vikrãta eva ca !!12321.34! <12321.35/1> eka-viü÷atir utpannàs !te prajà-patayaþ smçtàþ ! <12321.35/2> tasya devasya maryàdàü !påjayanti sanàtanãm !!12321.35! <12321.36/1> daivaü pitryaü ca satataü !tasya vij¤àya tattvataþ ! <12321.36/2> àtma-pràptàni ca tato !jànanti dvi-ja-sattamàþ !!12321.36! <12321.37/1> svarga-sthà api ye ke-cit !taü namasyanti dehinaþ ! <12321.37/2> te tat-prasàdàd gacchanti !tenà8diùña-phalàü gatim !!12321.37! <12321.38/1> ye hãnàþ sapta-da÷abhir !guõaiþ karmabhir eva ca ! <12321.38/2> kalàþ pa¤ca-da÷a tyaktvà !te muktà iti ni÷cayaþ !!12321.38! <12321.39/1> muktànàü tu gatir brahman !kùetra-j¤a iti kalpitaþ ! <12321.39/2> sa hi sarva-gata÷ cai7va !nir-guõa÷ cai7va kathyate !!12321.39! <12321.40/1> dç÷yate j¤àna-yogena !àvàü ca prasçtau tataþ ! <12321.40/2> evaü j¤àtvà tam àtmànaü !påjayàvaþ sanàtanam !!12321.40! <12321.41/1> taü vedà÷ cà8÷ramà÷ cai7va !nànà-tanu-samàsthitàþ ! <12321.41/2> bhaktyà saüpåjayanty àdyaü !gatiü cai7ùàü dadàti saþ !!12321.41! <12321.42/1> ye tu tad-bhàvità loke !ekàntitvaü samàsthitàþ ! <12321.42/2> etad abhy-adhikaü teùàü !yat te taü pravi÷anty uta !!12321.42! <12321.43/1> iti guhya-samudde÷as !tava nàrada kãrtitaþ ! <12321.43/2> bhaktyà premõà ca viprar1ùe !asmad-bhaktyà ca te ÷rutaþ !!12321.43! <12322.1/1> bhãùma uvàca: sa evam ukto dvi-padàü variùñho ! <12322.1/2> nàràyaõeno7ttama-puruùeõa ! <12322.1/3> jagàda vàkyaü dvi-padàü variùñhaü ! <12322.1/4> nàràyaõaü loka-hità1dhivàsam !!12322.1! <12322.2/1> yad-artham àtma-prabhave7ha janma ! <12322.2/2> tavo7ttamaü dharma-gçhe caturdhà ! <12322.2/3> tat sàdhyatàü loka-hità1rtham adya ! <12322.2/4> gacchàmi draùñuü prakçtiü tavà8dyàm !!12322.2! <12322.3/1> vedàþ sv-adhãtà mama loka-nàtha ! <12322.3/2> taptaü tapo nà7n-çtam ukta-pårvam ! <12322.3/3> påjàü guråõàü satataü karomi ! <12322.3/4> parasya guhyaü na ca bhinna-pårvam !!12322.3! <12322.4/1> guptàni catvàri yathà4gamaü me ! <12322.4/2> ÷atrau ca mitre ca samo 'smi nityam ! <12322.4/3> taü cà8di-devaü satataü prapanna ! <12322.4/4> ekà1nta-bhàvena vçõomy a-jasram ! <12322.4/5> ebhir vi÷eùaiþ pari÷uddha-sattvaþ ! <12322.4/6> kasmàn na pa÷yeyam an-antam ã÷am !!12322.4! <12322.5/1> tat pàrameùñhyasya vaco ni÷amya ! <12322.5/2> nàràyaõaþ sàtvata-dharma-goptà ! <12322.5/201> [X M5 ins.:: tasmàd anuj¤àü mama dehi deva ! <12322.5/202> X taü vai dçùñvà kçta-kçtyo bhavàmi !12322.25801! X] <12322.5/3> gacche7ti taü nàradam uktavàn sa ! <12322.5/4> saüpåjayitvà0tma-vidhi-kriyàbhiþ !!12322.5! <12322.6/1> tato visçùñaþ parame-ùñhi-putraþ ! <12322.6/2> so 'bhyarcayitvà tam çùiü puràõam ! <12322.6/3> kham utpapàto7ttama-vega-yuktas ! <12322.6/4> tato 'dhi-merau sahasà nililye !!12322.6! <12322.7/1> tatrà7vatasthe ca munir muhårtam ! <12322.7/2> ekà1ntam àsàdya gireþ sa ÷çïge ! <12322.7/3> àlokayann uttara-pa÷cimena ! <12322.7/4> dadar÷a cà7ty-adbhuta-råpa-yuktam !!12322.7! <12322.8/1> kùãro1da-dher uttarato hi dvãpaþ ! <12322.8/2> ÷vetaþ sa nàmnà prathito vi÷àlaþ ! <12322.8/3> meroþ sahasraiþ sa hi yojanànàü ! <12322.8/4> dvà-triü÷ato3rdhvaü kavibhir niruktaþ !!12322.8! <12322.9/1> atã1ndriyà÷ cà7n-a÷anà÷ ca tatra ! <12322.9/2> niùpanda-hãnàþ su-su-gandhina÷ ca ! <12322.9/3> ÷vetàþ pumàüso gata-sarva-pàpà÷ ! <12322.9/4> cakùur-muùaþ pàpa-kçtàü naràõàm !!12322.9! <12322.10/1> vajrà1sthi-kàyàþ sama-màno1nmànà ! <12322.10/2> divyà1nvaya-råpàþ ÷ubha-sàro1petàþ ! <12322.10/3> chattrà3kçti-÷ãrùà meghau1gha-ninàdàþ ! <12322.10/4> sat-puùkara-catuùkà ràjãva-÷ata-pàdàþ !!12322.10! <12322.11/1> ùaùñyà dantair yuktàþ ÷uklair !aùñàbhir daüùñràbhir ye ! <12322.11/2> jihvàbhir ye viùvag-vaktraü !lelihyante sårya-prakhyam !!12322.11! <12322.12/1> bhaktyà devaü vi÷vo1tpannaü !yasmàt sarve lokàþ såtàþ ! <12322.12/2> vedà dharmà munayaþ ÷àntà !devàþ sarve tasya visargàþ !!12322.12! <12322.13/1> yudhi-ùñhira uvàca: atã1ndriyà nir-àhàrà !a-niùpandàþ su-gandhinaþ ! <12322.13/2> kathaü te puruùà jàtàþ !kà teùàü gatir uttamà !!12322.13! <12322.14/1> ye vimuktà bhavantã7ha !narà bharata-sattama ! <12322.14/2> teùàü lakùaõam etad dhi !yac chveta-dvãpa-vàsinàm !!12322.14! <12322.15/1> tasmàn me saü÷ayaü chindhi !paraü kautåhalaü hi me ! <12322.15/2> tvaü hi sarva-kathà4ràmas !tvàü cai7vo7pà÷rità vayam !!12322.15! <12322.16/1> bhãùma uvàca: vistãrõai9ùà kathà ràja¤ !÷rutà me pitç-saünidhau ! <12322.16/2> sai9ùà tava hi vaktavyà !kathà-sàro hi sa smçtaþ !!12322.16! <12322.17/001> [X T G1-3.6 M6 Kumbh..ed. ins.:: ÷aü-tanoþ kathayàm àsa !nàrado muni-sattamaþ ! <12322.17/002> X ràj¤à pçùñaþ purà pràha !tatrà7haü ÷rutavàn purà !12322.16802! X] <12322.17/1> ràjo9pari-caro nàma !babhåvà7dhi-patir bhuvaþ ! <12322.17/2> àkhaõóala-sakhaþ khyàto !bhakto nàràyaõaü harim !!12322.17! <12322.18/1> dhàrmiko nitya-bhakta÷ ca !pitén nityam a-tandritaþ ! <12322.18/2> sàmràjyaü tena saüpràptaü !nàràyaõa-varàt purà !!12322.18! <12322.19/1> sàtvataü vidhim àsthàya !pràk-sårya-mukha-niþsçtam ! <12322.19/2> påjayàm àsa deve3÷aü !tac-cheùeõa pità-mahàn !!12322.19! <12322.20/1> pitç-÷eùeõa vipràü÷ ca !saüvibhajyà8÷ritàü÷ ca saþ ! <12322.20/2> ÷eùà1nna-bhuk satya-paraþ !sarva-bhåteùv a-hiüsakaþ ! <12322.20/3> sarva-bhàvena bhaktaþ sa !deva-devaü janà1rdanam !!12322.20! <12322.21/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 T G1-3.6 M1.5-7 editions ins.:: an-àdi-madhya-nidhanaü !loka-kartàram a-vyayam !12322.20803! X] <12322.21/1> tasya nàràyaõe bhaktiü !vahato '-mitra-kar÷ana ! <12322.21/2> eka-÷ayyà4sanaü ÷akro !dattavàn deva-ràñ svayam !!12322.21! <12322.22/1> àtmà ràjyaü dhanaü cai7va !kalatraü vàhanàni ca ! <12322.22/2> etad bhagavate sarvam !iti tat prekùitaü sadà !!12322.22! <12322.23/1> kàmya-naimittikà1-jasraü !yaj¤iyàþ parama-kriyàþ ! <12322.23/2> sarvàþ sàtvatam àsthàya !vidhiü cakre samàhitaþ !!12322.23! <12322.24/1> pa¤ca-ràtra-vido mukhyàs !tasya gehe mahà4tmanaþ ! <12322.24/2> pràyaõaü bhagavat-proktaü !bhu¤jate cà7gra-bhojanam !!12322.24! <12322.25/1> tasya pra÷àsato ràjyaü !dharmeõà7-mitra-ghàtinaþ ! <12322.25/2> nà7n-çtà vàk samabhavan !mano duùñaü na cà7bhavat ! <12322.25/3> na ca kàyena kçtavàn !sa pàpaü param aõv api !!12322.25! <12322.26/1> ye hi te munayaþ khyàtàþ !sapta citra-÷ikhaõóinaþ ! <12322.26/2> tair eka-matibhir bhåtvà !yat proktaü ÷àstram uttamam !!12322.26! <12322.27/001> [X K6.7 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.4.5.8.9 M1.5-7 Ca editions ins.:: vedai÷ caturbhiþ samitaü !kçtaü merau mahà-girau ! <12322.27/002> X àsyaiþ saptabhir udgãrõaü !loka-dharmam an-uttamam !12322.26804! X] <12322.27/1> marãcir atry-aïgirasau !pulastyaþ pulahaþ kratuþ ! <12322.27/2> vasiùñha÷ ca mahà-tejà !ete citra-÷ikhaõóinaþ !!12322.27! <12322.28/1> sapta prakçtayo hy etàs !tathà svàyaübhuvo 'ùñamaþ ! <12322.28/2> etàbhir dhàryate lokas !tàbhyaþ ÷àstraü viniþsçtam !!12322.28! <12322.29/1> ekà1gra-manaso dàntà !munayaþ saüyame ratàþ ! <12322.29/101> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 editions ins.:: bhåta-bhavya-bhaviùya-j¤àþ !satya-dharma-parà1yaõàþ !12322.28805! X] <12322.29/2> idaü ÷reya idaü brahma !idaü hitam an-uttamam ! <12322.29/3> lokàn saücintya manasà !tataþ ÷àstraü pracakrire !!12322.29! <12322.30/1> tatra dharmà1rtha-kàmà hi !mokùaþ pa÷càc ca kãrtitaþ ! <12322.30/2> maryàdà vi-vidhà÷ cai7va !divi bhåmau ca saüsthitàþ !!12322.30! <12322.31/1> àràdhya tapasà devaü !hariü nàràyaõaü prabhum ! <12322.31/2> divyaü varùa-sahasraü vai !sarve te çùibhiþ saha !!12322.31! <12322.32/1> nàràyaõà1nu÷àstà hi !tadà devã sarasvatã ! <12322.32/2> vive÷a tàn çùãn sarvàül !lokànàü hita-kàmyayà !!12322.32! <12322.33/1> tataþ pravartità samyak !tapo-vidbhir dvi-jàtibhiþ ! <12322.33/2> ÷abde cà7rthe ca hetau ca !eùà prathama-sarga-jà !!12322.33! <12322.34/1> àdàv eva hi tac chàstram !oü-kàra-svara-bhåùitam ! <12322.34/2> çùibhir bhàvitaü tatra !yatra kàruõiko hy asau !!12322.34! <12322.35/1> tataþ prasanno bhagavàn !a-nirdiùña-÷arãra-gaþ_1 ! <12322.35/2> çùãn uvàca tàn sarvàn !a-dç÷yaþ puruùo1ttamaþ !!12322.35! <12322.36/1> kçtaü ÷ata-sahasraü hi !÷lokànàm idam uttamam ! <12322.36/2> loka-tantrasya kçtsnasya !yasmàd dharmaþ pravartate !!12322.36! <12322.37/1> pravçttau ca nivçttau ca !yonir etad bhaviùyati ! <12322.37/2> çg-yajuþ-sàmabhir juùñam !atharvà1ïgirasais tathà !!12322.37! <12322.38/1> tathà-pramàõaü hi mayà !kçto brahmà prasàda-jaþ ! <12322.38/2> rudra÷ ca krodha-jo viprà !yåyaü prakçtayas tathà !!12322.38! <12322.39/1> såryà-candra-masau vàyur !bhåmir àpo 'gnir eva ca ! <12322.39/2> sarve ca nakùatra-gaõà !yac ca bhåtà1bhi÷abditam !!12322.39! <12322.40/1> adhikàreùu vartante !yathà-svam brahma-vàdinaþ ! <12322.40/2> sarve pramàõaü hi yathà !tathai9tac chàstram uttamam !!12322.40! <12322.41/1> bhaviùyati pramàõaü vai !etan mad-anu÷àsanam ! <12322.41/2> asmàt pravakùyate dharmàn !manuþ svàyaübhuvaþ svayam !!12322.41! <12322.42/1> u÷anà bçhas-pati÷ cai7va !yado9tpannau bhaviùyataþ ! <12322.42/2> tadà pravakùyataþ ÷àstraü !yuùman-matibhir uddhçtam !!12322.42! <12322.43/1> svàyaübhuveùu dharmeùu !÷àstre co7÷anasà kçte ! <12322.43/2> bçhas-pati-mate_1 cai7va !lokeùu pravicàrite !!12322.43! <12322.44/1> yuùmat-kçtam idaü ÷àstraü !prajà-pàlo vasus tataþ ! <12322.44/2> bçhas-pati-sa-kà÷àd vai !pràpsyate dvi-ja-sattamàþ !!12322.44! <12322.45/1> sa hi mad-bhàvito ràjà !mad-bhakta÷ ca bhaviùyati ! <12322.45/2> tena ÷àstreõa lokeùu !kriyàþ sarvàþ kariùyati !!12322.45! <12322.46/1> etad dhi sarva-÷àstràõàü !÷àstram uttama-saüj¤itam ! <12322.46/2> etad arthyaü ca dharmyaü ca !ya÷asyaü cai7tad uttamam !!12322.46! <12322.47/1> asya pravartanàc cai7va !prajàvanto bhaviùyatha ! <12322.47/2> sa ca ràjà ÷riyà yukto !bhaviùyati mahàn vasuþ !!12322.47! <12322.48/1> saüsthite tu nç-pe_2 tasmi¤ !÷àstram etat sanàtanam ! <12322.48/2> antar dhàsyati tat satyam !etad vaþ kathitaü mayà !!12322.48! <12322.49/1> etàvad uktvà vacanam !a-dç÷yaþ puruùo1ttamaþ ! <12322.49/2> visçjya tàn çùãn sarvàn !kàm-api prasthito di÷am !!12322.49! <12322.50/1> tatas te loka-pitaraþ !sarva-lokà1rtha-cintakàþ ! <12322.50/2> pràvartayanta tac chàstraü !dharma-yoniü sanàtanam !!12322.50! <12322.51/1> utpanne àïgirase cai7va !yuge prathama-kalpite ! <12322.51/2> sà1ïgo1paniùadaü ÷àstraü !sthàpayitvà bçhas-patau !!12322.51! <12322.52/1> jagmur yathe4psitaü de÷aü !tapase kçta-ni÷cayàþ ! <12322.52/2> dhàraõàt sarva-lokànàü !sarva-dharma-pravartakàþ !!12322.52! <12323.1/1> bhãùma uvàca: tato 'tãte mahà-kalpe !utpanne 'ïgirasaþ sute ! <12323.1/2> babhåvur nirvçtà devà !jàte deva-puro-hite !!12323.1! <12323.2/1> bçhad brahma mahac ce7ti !÷abdàþ paryàya-vàcakàþ ! <12323.2/2> ebhiþ samanvito ràjan !guõair vidvàn bçhas-patiþ !!12323.2! <12323.3/1> tasya ÷iùyo babhåvà7gryo !ràjo9pari-caro vasuþ ! <12323.3/2> adhãtavàüs tadà ÷àstraü !samyak citra-÷ikhaõói-jam !!12323.3! <12323.4/1> sa ràjà bhàvitaþ pårvaü !daivena vidhinà vasuþ ! <12323.4/2> pàlayàm àsa pçthivãü !divam àkhaõóalo yathà !!12323.4! <12323.5/1> tasya yaj¤o mahàn àsãd !a÷va-medho mahà4tmanaþ ! <12323.5/2> bçhas-patir upàdhyàyas !tatra hotà babhåva ha !!12323.5! <12323.6/1> prajà-pati-sutà÷ cà7tra !sadasyàs tv abhavaüs trayaþ ! <12323.6/2> ekata÷ ca dvita÷ cai7va !trita÷ cai7va mahar2ùayaþ !!12323.6! <12323.7/1> dhanuùà1kùo 'tha raibhya÷ ca !arvà-vasu-parà-vaså ! <12323.7/2> çùir medhà1tithi÷ cai7va !tàõóya÷ cai7va mahàn çùiþ !!12323.7! <12323.8/1> çùiþ ÷aktir mahà-bhàgas !tathà veda-÷irà÷ ca yaþ ! <12323.8/2> kapila÷ ca çùi-÷reùñhaþ !÷àli-hotra-pità-mahaþ !!12323.8! <12323.9/1> àdyaþ kañhas taittiri÷ ca !vai÷aüpàyana-pårva-jaþ ! <12323.9/2> kaõvo 'tha deva-hotra÷ ca !ete ùo-óa÷a kãrtitàþ ! <12323.9/3> saübhçtàþ sarva-saübhàràs !tasmin ràjan mahà-kratau !!12323.9! <12323.10/1> na tatra pa÷u-ghàto 'bhåt !sa ràjai9vaü sthito 'bhavat ! <12323.10/2> a-hiüsraþ ÷ucir a-kùudro !nir-à÷ãþ karma-saüstutaþ ! <12323.10/3> àraõyaka-pado1dgãtà !bhàgàs tatro7pakalpitàþ !!12323.10! <12323.11/1> prãtas tato 'sya bhagavàn !deva-devaþ puràtanaþ ! <12323.11/2> sà1kùàt taü dar÷ayàm àsa !so '-dç÷yo 'nyena kena-cit !!12323.11! <12323.12/1> svayaü bhàgam upàghràya !puro-óà÷aü gçhãtavàn ! <12323.12/2> a-dç÷yena hçto bhàgo !devena hari-medhasà !!12323.12! <12323.13/1> bçhas-patis tataþ kruddhaþ !sruvam udyamya vegitaþ ! <12323.13/2> àkà÷aü ghnan sruvaþ pàtai !roùàd a÷råõy avartayat !!12323.13! <12323.14/1> uvàca co7pari-caraü !mayà bhàgo 'yam udyataþ ! <12323.14/2> gràhyaþ svayaü hi devena !mat-praty-akùaü na saü÷ayaþ !!12323.14! <12323.15/1> udyatà yaj¤a-bhàgà hi !sà1kùàt pràptàþ surair iha ! <12323.15/2> kim-artham iha na pràpto !dar÷anaü sa harir vibhuþ !!12323.15! <12323.16/1> tataþ sa taü samuddhåtaü !bhåmi-pàlo mahàn vasuþ ! <12323.16/2> prasàdayàm àsa muniü !sadasyàs te ca sarva÷aþ !!12323.16! <12323.17/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: upari-cara-vasur uvàca: hutaü tvayà0vadànã7ha !puro-óà÷asya yàvatã ! <12323.17/002> X gçhãtà deva-devena !mat-praty-akùaü na saü÷ayaþ ! <12323.17/003> X ity evam ukto vasunà !sa-roùa÷ cà7bravãd guruþ ! <12323.17/004> X na yajeyam ahaü cà7tra !paribhåtas tvayà9n-agha ! <12323.17/005> X tvayà pa÷ur vàrita÷ ca !kçtaþ piùñamayaþ pa÷uþ ! <12323.17/006> X tvaü devaü pa÷yase nityaü !na pa÷yeyam ahaü katham ! <12323.17/007> X vasur uvàca: pa÷u-hiüsà vàrità ca !yajur-vedà3di-mantrataþ ! <12323.17/008> X ahaü na vàraye hiüsàü !drakùyàmy ekà1ntiko harim ! <12323.17/009> X tasmàt kopo na kartavyo !bhavatà guruõà mayi ! <12323.17/01> X bhãùma uvàca: vasum evaü bruvàõaü tu !kruddha eva bçhas-patiþ ! <12323.17/011> X uvàca çtv-ija÷ cai7va !kiü naþ karme7ti vàrayan ! <12323.17/012> X athai7kato dvita÷ cai7va !trita÷ cai7va mahar2ùayaþ !12323.16806! X] <12323.17/1> åcu÷ cai7nam a-saübhràntà !na roùaü kartum arhasi ! <12323.17/101> [X T G1.3.6 Kumbh..ed. ins.:: ÷çõu tvaü vacanaü putra !asmàbhiþ samudàhçtam !12323.17807! X] <12323.17/2> nai7ùa dharmaþ kçta-yuge !yas tvaü roùam acãkçthàþ !!12323.17! <12323.18/1> a-roùaõo hy asau devo !yasya bhàgo 'yam udyataþ ! <12323.18/2> na sa ÷akyas tvayà draùñum !asmàbhir và bçhas-pate ! <12323.18/3> yasya prasàdaü kurute !sa vai taü draùñum arhati !!12323.18! <12323.19/001> [X For the ref., Bo.8 Dn1.õ4 Ds D2.3.8 Cal. Bom..ed. subst. the line:: ekata-dvita-trità÷ co8cus !tata÷ citra-÷ikhaõóinaþ !12323.18808! X] <12323.19/1> ekata-dvita-trità åcuþ: vayaü hi brahmaõaþ putrà !mànasàþ parikãrtitàþ ! <12323.19/2> gatà niþ-÷reyasà1rthaü hi !kadà-cid di÷am uttaràm !!12323.19! <12323.20/1> taptvà varùa-sahasràõi !catvàri tapa uttamam ! <12323.20/2> eka-pàda-sthitàþ samyak !kàùñha-bhåtàþ samàhitàþ !!12323.20! <12323.21/1> meror uttara-bhàge tu !kùãro1dasyà7nu-kålataþ ! <12323.21/2> sa de÷o yatra nas taptaü !tapaþ parama-dàruõam ! <12323.21/3> kathaü pa÷yemahi vayaü !devaü nàràyaõaü tv iti !!12323.21! <12323.22/001> [X K6 B6-9 Da3..a4 Ds D5 ins. after 21, Dn1.õ4 D2.3.8 after the first occurrence of 21ef:: vareõyaü vara-daü taü vai !deva-devaü sanàtanam !12323.21809! X] <12323.22/1> tato vratasyà7vabhçthe !vàg uvàcà7-÷arãriõã ! <12323.22/101> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 editions ins.:: snigdha-gambhãrayà vàcà !praharùaõa-karã vibho !12323.22810! X] <12323.22/2> su-taptaü vas tapo vipràþ !prasannenà7ntar-àtmanà !!12323.22! <12323.23/1> yåyaü jij¤àsavo bhaktàþ !kathaü drakùyatha taü prabhum ! <12323.23/2> kùãro1da-dher uttarataþ !÷veta-dvãpo mahà-prabhaþ !!12323.23! <12323.24/1> tatra nàràyaõa-parà !mànavà÷ candra-varcasaþ ! <12323.24/2> ekà1nta-bhàvo1pagatàs !te bhaktàþ puruùo1ttamam !!12323.24! <12323.25/1> te sahasrà1rciùaü devaü !pravi÷anti sanàtanam ! <12323.25/2> atã1ndriyà nir-àhàrà !a-niùpandàþ su-gandhinaþ !!12323.25! <12323.26/1> ekà1ntinas te puruùàþ !÷veta-dvãpa-nivàsinaþ ! <12323.26/2> gacchadhvaü tatra munayas !tatrà8tmà me prakà÷itaþ !!12323.26! <12323.27/1> atha ÷rutvà vayaü sarve !vàcaü tàm a-÷arãriõãm ! <12323.27/2> yathà-khyàtena màrgeõa !taü de÷aü pratipedire !!12323.27! <12323.28/1> pràpya ÷vetaü mahà-dvãpaü !tac-cittàs tad-didçkùavaþ ! <12323.28/101> [X T G1.3.6 M1.5-7 Kumbh..ed. ins. after 28ab, G2 after 27a:: sahasà9bhihatàþ sarve !tejasà tasya mohitàþ !12323.28811! X] <12323.28/2> tato no dçùñi-viùayas !tadà pratihato 'bhavat !!12323.28! <12323.29/1> na ca pa÷yàma puruùaü !tat-tejo-hçta-dar÷anàþ ! <12323.29/2> tato naþ pràdur abhavad !vij¤ànaü deva-yoga-jam !!12323.29! <12323.30/1> na kilà7-tapta-tapasà !÷akyate draùñum a¤jasà ! <12323.30/2> tataþ punar varùa-÷ataü !taptvà tàtkàlikaü mahat !!12323.30! <12323.31/1> vratà1vasàne su-÷ubhàn !naràn dadç÷ire vayam ! <12323.31/2> ÷vetàü÷ candra-pratãkà÷àn !sarva-lakùaõa-lakùitàn !!12323.31! <12323.32/1> nityà1¤jali-kçtàn brahma !japataþ pràg-udaï-mukhàn ! <12323.32/2> mànaso nàma sa japo !japyate tair mahà4tmabhiþ ! <12323.32/3> tenai7kà1gra-manastvena !prãto bhavati vai hariþ !!12323.32! <12323.33/1> yà bhaven muni-÷àrdåla !bhàþ såryasya yuga-kùaye ! <12323.33/2> ekai1kasya prabhà tà-dçk !sà9bhavan mànavasya ha !!12323.33! <12323.34/1> tejo-nivàsaþ sa dvãpa !iti vai menire vayam ! <12323.34/2> na tatrà7bhy-adhikaþ ka÷-cit !sarve te sama-tejasaþ_1 !!12323.34! <12323.35/1> atha sårya-sahasrasya !prabhàü yuga-pad-utthitàm ! <12323.35/2> sahasà dçùñavantaþ sma !punar eva bçhas-pate !!12323.35! <12323.36/1> sahità÷ cà7bhyadhàvanta !tatas te mànavà drutam ! <12323.36/2> kçtà1¤jali-puñàþ hçùñà !nama ity eva vàdinaþ !!12323.36! <12323.37/1> tato 'bhivadatàü teùàm !a÷rauùma vipulaü dhvanim ! <12323.37/2> baliþ kilo7pahriyate !tasya devasya tair naraiþ !!12323.37! <12323.38/1> vayaü tu tejasà tasya !sahasà hçta-cetasaþ ! <12323.38/2> na kiü-cid api pa÷yàmo !hata-dçùñi-bale1ndriyàþ !!12323.38! <12323.39/1> ekas tu ÷abdo '-virataþ !÷ruto 'smàbhir udãritaþ ! <12323.39/101> [X K7 D4.9 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: àkà÷aü pårayan sarvaü !÷ikùà2-kùara-samanvitaþ !12323.39812! X] <12323.39/2> jitaü te puõóarãkà1kùa !namas te vi÷va-bhàvana !!12323.39! <12323.40/1> namas te 'stu hçùãke÷a !mahà-puruùa-pårva-ja ! <12323.40/2> iti ÷abdaþ ÷ruto 'smàbhiþ !÷ikùà2-kùara-samãritaþ !!12323.40! <12323.41/1> etasminn antare vàyuþ !sarva-gandha-vahaþ ÷uciþ ! <12323.41/2> divyàny uvàha puùpàõi !karmaõyà÷ cau7ùadhãs tathà !!12323.41! <12323.42/1> tair iùñaþ_2 pa¤ca-kàla-j¤air !harir ekà1ntibhir naraiþ ! <12323.42/2> nånaü tatrà8gato devo !yathà tair vàg udãrità ! <12323.42/201> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 editions ins.:: bhaktyà paramayà yuktair !mano-vàk-karmabhis tadà !12323.42813! X] <12323.42/3> vayaü tv enaü na pa÷yàmo !mohitàs tasya màyayà !!12323.42! <12323.43/1> màrute saünivçtte ca !balau ca pratipàdite ! <12323.43/2> cintà-vyàkulità3tmàno !jàtàþ smo 'ïgirasàü vara !!12323.43! <12323.44/1> mànavànàü sahasreùu !teùu vai ÷uddha-yoniùu ! <12323.44/2> asmàn na ka÷-cin manasà !cakùuùà và9py apåjayat !!12323.44! <12323.45/1> te 'pi sva-sthà muni-gaõà !eka-bhàvam anu-vratàþ ! <12323.45/2> nà7smàsu dadhire bhàvaü !brahma-bhàvam anuùñhitàþ !!12323.45! <12323.46/1> tato 'smàn su-pari÷ràntàüs !tapasà cà7pi kar÷itàn ! <12323.46/2> uvàca kha-sthaü kim-api !bhåtaü tatrà7-÷arãrakam !!12323.46! <12323.47/1> dçùñà vaþ puruùàþ ÷vetàþ !sarve1ndriya-varjitàþ ! <12323.47/2> dçùño bhavati deve3÷a !ebhir dçùñair dvi-jo1ttamàþ !!12323.47! <12323.48/1> gacchadhvaü munayaþ sarve !yathà4gatam ito '-ciràt ! <12323.48/2> na sa ÷akyo a-bhaktena !draùñuü devaþ kathaü-cana !!12323.48! <12323.49/1> kàmaü kàlena mahatà !ekàntitvaü samàgataiþ ! <12323.49/2> ÷akyo draùñuü sa bhagavàn !prabhà-maõóala-dur-dç÷aþ !!12323.49! <12323.50/1> mahat kàryaü tu kartavyaü !yuùmàbhir dvi-ja-sattamàþ ! <12323.50/2> itaþ kçta-yuge 'tãte !viparyàsaü gate_1 'pi ca !!12323.50! <12323.51/1> vaivasvate 'ntare vipràþ !pràpte tretà-yuge tataþ ! <12323.51/2> suràõàü kàrya-siddhy-arthaü !sahàyà vai bhaviùyatha !!12323.51! <12323.52/1> tatas tad adbhutaü vàkyaü !ni÷amyai7vaü sma soma-pa_1 ! <12323.52/2> tasya prasàdàt pràptàþ smo !de÷am ãpsitam a¤jasà !!12323.52! <12323.53/1> evaü su-tapasà cai7va !havya-kavyais tathai9va ca ! <12323.53/2> devo 'smàbhir na dçùñaþ sa !kathaü tvaü draùñum arhasi ! <12323.53/3> nàràyaõo mahad bhåtaü !vi÷va-sçg ghavya-kavya-bhuk !!12323.53! <12323.54/001> [X K4.6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 editions ins.:: an-àdi-nidhano '-vyakto !deva-dànava-påjitaþ !12323.53814! X] <12323.54/1> bhãùma uvàca: evam ekata-vàkyena !dvita-trita-matena ca ! <12323.54/2> anunãtaþ sadasyai÷ ca !bçhas-patir udàra-dhãþ ! <12323.54/3> samànãya tato yaj¤aü !daivataü samapåjayat !!12323.54! <12323.55/1> samàpta-yaj¤o ràjà9pi !prajàþ pàlitavàn vasuþ ! <12323.55/2> brahma-÷àpàd divo bhraùñaþ !pravive÷a mahãü tataþ !!12323.55! <12323.56/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn2.õ4 Ds D2.3.8 editions ins.:: sa ràjà ràja-÷àrdåla !satya-dharma-parà1yaõaþ !12323.55815! X] <12323.56/1> antar-bhåmi-gata÷ cai7va !satataü dharma-vatsalaþ ! <12323.56/2> nàràyaõa-paro bhåtvà !nàràyaõa-padaü jagau !!12323.56! <12323.57/1> tasyai7va ca prasàdena !punar evo7tthitas tu saþ ! <12323.57/2> mahã-talàd gataþ sthànaü !brahmaõaþ sam-an-antaram ! <12323.57/3> paràü gatim anupràpta !iti naiùñhikam a¤jasà !!12323.57! <12324.1/1> yudhi-ùñhira uvàca: yadà bhakto bhagavata !àsãd ràjà mahà-vasuþ ! <12324.1/2> kim-arthaü sa paribhraùño !vive÷a vivaraü bhuvaþ !!12324.1! <12324.2/1> bhãùma uvàca: atrà7py udàharantã7mam !itihàsaü puràtanam ! <12324.2/2> çùãõàü cai7va saüvàdaü !tri-da÷ànàü ca bhàrata !!12324.2! <12324.3/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins:: iyaü vai karma-bhåmir hi !svargo bh-ogàya kalpitaþ ! <12324.3/002> X tasmàd indro mahãü pràpya !yajamànas tu dãkùitaþ ! <12324.3/003> X savanãya-pa÷oþ kàlae !àgate tu bçhas-patiþ ! <12324.3/004> X piùñam ànãyatàm atra !pa÷v-arthae iti bhàùata ! <12324.3/005> X tac chrutvà devatàþ sarvà !idam åcur dvi-jo1ttamam ! <12324.3/006> X bçhas-patiü màüsa-gçdhnàþ !pçthak pçthag ariü-dama !12324.2816! X] <12324.3/1> ajena yaùñavyam iti !devàþ pràhur dvi-jo1ttamàn ! <12324.3/2> sa ca chàgo hy ajo j¤eyo !nà7nyaþ pa÷ur iti sthitiþ !!12324.3! <12324.4/1> çùaya åcuþ: bãjair yaj¤eùu yaùñavyam !iti vai vaidikã ÷rutiþ ! <12324.4/2> aja-saüj¤àni bãjàni !chàgaü na ghnantum arhatha !!12324.4! <12324.5/1> nai7ùa dharmaþ satàü devà !yatra vadhyeta vai pa÷uþ ! <12324.5/2> idaü kçta-yugaü ÷reùñhaü !kathaü vadhyeta vai pa÷uþ !!12324.5! <12324.6/001> [X T G2.3.6 ins.:: yuùmàkam aja-buddhir hi !ajo bãjaü tad ucyate !12324.5817! X] <12324.6/1> bhãùma uvàca: teùàü saüvadatàm evam !çùãõàü vibudhaiþ saha ! <12324.6/2> màrgà3gato nç-pa_2-÷reùñhas !taü de÷aü pràptavàn vasuþ ! <12324.6/3> antarikùa-caraþ ÷rãmàn !sam-agra-bala-vàhanaþ !!12324.6! <12324.7/1> taü dçùñvà sahasà0yàntaü !vasuü te tv antarikùa-gam_1 ! <12324.7/2> åcur dvi-jàtayo devàn !eùa chetsyati saü÷ayam !!12324.7! <12324.8/1> yajvà dàna-patiþ ÷reùñhaþ !sarva-bhåta-hita-priyaþ ! <12324.8/2> kathaü svid anyathà bråyàd !vàkyam eùa mahàn vasuþ !!12324.8! <12324.9/1> evaü te saüvidaü kçtvà !vibudhà çùayas tathà ! <12324.9/2> apçcchan sahasà9bhyetya !vasuü ràjànam antikàt !!12324.9! <12324.10/1> bho ràjan kena yaùñavyam !ajenà7ho svid auùadhaiþ ! <12324.10/2> etan naþ saü÷ayaü chindhi !pramàõaü no bhavàn mataþ !!12324.10! <12324.11/1> sa tàn kçtà1¤jalir bhåtvà !paripapraccha vai vasuþ ! <12324.11/2> kasya vaþ ko mataþ pakùo !bråta satyaü samàgatàþ !!12324.11! <12324.12/1> çùaya åcuþ: dhànyair yaùñavyam ity eùa !pakùo 'smàkaü narà1dhipa ! <12324.12/2> devànàü tu pa÷uþ pakùo !mato ràjan vadasva naþ !!12324.12! <12324.13/1> bhãùma uvàca: devànàü tu mataü j¤àtvà !vasunà pakùa-saü÷rayàt ! <12324.13/2> chàgenà7jena yaùñavyam !evam uktaü vacas tadà !!12324.13! <12324.14/1> kupitàs te tataþ sarve !munayaþ sårya-varcasaþ ! <12324.14/2> åcur vasuü vimàna-sthaü !deva-pakùà1rtha-vàdinam !!12324.14! <12324.15/1> sura-pakùo gçhãtas te !yasmàt tasmàd divaþ pata ! <12324.15/2> adya-prabhçti te ràjan !nà8kà÷e vihità gatiþ ! <12324.15/3> asmac-chàpà1bhighàtena !mahãü bhittvà pravekùyasi !!12324.15! <12324.16/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: viruddhaü veda-såtràõàm !uktaü yadi bhaven nç-pa_2 ! <12324.16/002> X vayaü viruddha-vacanà !yadi tatra patàmahe !12324.15818! X] <12324.16/1> tatas tasmin muhårte 'tha !ràjo9pari-caras tadà ! <12324.16/2> adho vai saübabhåvà8÷u !bhåmer vivara-go_1 nç-paþ_2 ! <12324.16/3> smçtis tv enaü na prajahau !tadà nàràyaõà3j¤ayà !!12324.16! <12324.17/1> devàs tu sahitàþ sarve !vasoþ ÷àpa-vimokùaõam ! <12324.17/2> cintayàm àsur a-vy-agràþ !su-kçtaü hi nç-pasya_2 tat !!12324.17! <12324.18/1> anenà7smat-kçte ràj¤à !÷àpaþ pràpto mahà4tmanà ! <12324.18/2> asya prati-priyaü kàryaü !sahitair no divau1kasaþ !!12324.18! <12324.19/1> iti buddhyà vyavasyà8÷u !gatvà ni÷cayam ã÷varàþ ! <12324.19/2> åcus taü hçùña-manaso !ràjo1pari-caraü tadà !!12324.19! <12324.20/1> brahmaõya-devaü tvaü bhaktaþ !surà1sura-guruü harim ! <12324.20/2> kàmaü sa tava tuùñà3tmà !kuryàc chàpa-vimokùaõam !!12324.20! <12324.21/1> mànanà tu dvi-jàtãnàü !kartavyà vai mahà4tmanàm ! <12324.21/2> a-va÷yaü tapasà teùàü !phalitavyaü nç-pa_2-uttama !!12324.21! <12324.22/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: viruddhaü veda-÷àstràõàü !na vaktavyaü hità1rthinà !12324.21819! X] <12324.22/1> yatas tvaü sahasà bhraùña !àkà÷àn medinã-talam ! <12324.22/101> [X T G1-3.6 ins., Kumbh..ed. cont. after 819:: asmat-pakùa-nimittaü te !vyasanaü pràptam ã-dç÷am !12324.22820! X] <12324.22/2> ekaü tv anugrahaü tubhyaü !dadmo vai nç-pa_2-sattama !!12324.22! <12324.23/1> yàvat tvaü ÷àpa-doùeõa !kàlam àsiùyase 'n-agha ! <12324.23/2> bhåmer vivara-go_1 bhåtvà !tàvantaü kàlam àpsyasi ! <12324.23/3> yaj¤eùu su-hutàü viprair !vasor-dhàràü mahà4tmabhiþ !!12324.23! <12324.24/1> pràpsyase 'smad-anudhyànàn !mà ca tvàü glànir àspç÷et ! <12324.24/2> na kùut-pipàse ràje1ndra !bhåme÷ cchidre bhaviùyataþ !!12324.24! <12324.25/1> vasor-dhàrà2nupãtatvàt !tejasà0pyàyitena ca ! <12324.25/101> [X K7 D4.9 ins.:: taü bhakto 'si mahà4tmànaü !deva-devaü sanàtanam !12324.25821! X] <12324.25/2> sa devo 'smad-varàt prãto !brahma-lokaü hi neùyati !!12324.25! <12324.26/1> evaü dattvà varaü ràj¤e !sarve tatra divau1kasaþ ! <12324.26/101> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: kratuü samàpya piùñena !munãnàü vacanàt tadà !12324.26822! X] <12324.26/2> gatàþ sva-bhavanaü devà !çùaya÷ ca tapo-dhanàþ !!12324.26! <12324.27/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: gçhãtvà dakùiõàü sarve !gatàþ svàn à÷ramàn punaþ ! <12324.27/002> X vasuü vicintya ÷akra÷ ca !pravive÷à7-maràvatãm ! <12324.27/003> X vasur vivara-gas tatra !vyalãkasya phalàd guroþ !12324.26823! X] <12324.27/1> cakre ca satataü påjàü !viùvak-senàya bhàrata ! <12324.27/2> japyaü jagau ca satataü !nàràyaõa-mukho1dgatam !!12324.27! <12324.28/1> tatrà7pi pa¤cabhir yaj¤aiþ !pa¤ca-kàlàn ariü-dama ! <12324.28/2> ayajad dhariü sura-patiü !bhåmer vivara-go_1 'pi san !!12324.28! <12324.29/1> tato 'sya tuùño bhagavàn !bhaktyà nàràyaõo hariþ ! <12324.29/2> an-anya-bhaktasya satas !tat-parasya jità3tmanaþ !!12324.29! <12324.30/1> vara-do bhagavàn viùõuþ !samãpa-sthaü dvi-jo1ttamam ! <12324.30/2> garutmantaü mahà-vegam !àbabhàùe smayann iva !!12324.30! <12324.31/1> dvi-jo1ttama mahà-bhàga !gamyatàü vacanàn mama ! <12324.31/2> samràó ràjà vasur nàma !dharmà3tmà màü samà÷ritaþ !!12324.31! <12324.32/1> bràhmaõànàü prakopena !praviùño vasu-dhà-talam ! <12324.32/2> mànitàs te tu vipre1ndràs !tvaü tu gaccha dvi-jo1ttama !!12324.32! <12324.33/1> bhåmer vivara-saüguptaü !garuóe7ha mamà8j¤ayà ! <12324.33/2> adha÷-caraü nç-pa_2-÷reùñhaü !khe-caraü kuru mà-ciram !!12324.33! <12324.34/1> garutmàn atha vikùipya !pakùau màruta-vegavàn ! <12324.34/2> vive÷a vivaraü bhåmer !yatrà8ste vàg-yato vasuþ !!12324.34! <12324.35/1> tata enaü samutkùipya !sahasà vinatà-sutaþ ! <12324.35/101> [X G1 ins.:: gçhãtvà taü vasuü bhaktaü !sahasà vasu-dhà-talàt !12324.35824! X] <12324.35/2> utpapàta nabhas tårõaü !tatra cai7nam amu¤cata !!12324.35! <12324.36/1> tasmin muhårte saüjaj¤e !ràjo9pari-caraþ punaþ ! <12324.36/2> sa-÷arãro gata÷ cai7va !brahma-lokaü nç-pa_2-uttamaþ !!12324.36! <12324.37/1> evaü tenà7pi kaunteya !vàg-doùàd devatà4j¤ayà ! <12324.37/2> pràptà gatir a-yajvà1rhà !dvi-ja-÷àpàn mahà4tmanà !!12324.37! <12324.38/1> kevalaü puruùas tena !sevito harir ã÷varaþ ! <12324.38/2> tataþ ÷ãghraü jahau ÷àpaü !brahma-lokam avàpa ca !!12324.38! <12324.39/1> etat te sarvam àkhyàtaü !te bhåtà mànavà yathà ! <12324.39/2> nàrado 'pi yathà ÷vetaü !dvãpaü sa gatavàn çùiþ ! <12324.39/3> tat te sarvaü pravakùyàmi !÷çõuùvai7ka-manà nç-pa_2 !!12324.39! <12325.1/1> bhãùma uvàca: pràpya ÷vetaü mahà-dvãpaü !nàrado bhagavàn çùiþ ! <12325.1/2> dadar÷a tàn eva narठ!÷vetàü÷ candra-prabhठ÷ubhàn !!12325.1! <12325.2/001> [X T G3.6 ins.:: an-indriyàn an-àhàràn !a-niùyandàn su-gandhinaþ ! <12325.2/002> X baddhà1¤jali-puñàn hçùñठ!jitaü tae iti vàdinaþ ! <12325.2/003> X maho2paniùadaü mantram !adhãyànàn svarà1nvitam ! <12325.2/004> X pa¤co1paniùadair mantrair !manasà dhyàyataþ ÷ucãn ! <12325.2/005> X ÷à÷vataü brahma paramaü !gçõànàn sårya-varcasaþ ! <12325.2/006> X påjà-paràn bali-kçtaþ !stuvataþ parame-ùñhinam ! <12325.2/007> X ekà1gra-manaso dàntàn !ekàntitvam upà÷ritàn !12325.1825! X] <12325.2/1> påjayàm àsa ÷irasà !manasà tai÷ ca påjitaþ ! <12325.2/2> didçkùur japya-paramaþ !sarva-kçcchra-dharaþ sthitaþ !!12325.2! <12325.3/1> bhåtvai9kà1gra-manà vipra !årdhva-bàhur mahà-muniþ ! <12325.3/2> stotraü jagau sa vi÷vàya !nir-guõàya mahà4tmane !!12325.3! <12325.4/001> nàrada uvàca: namas te deva-deva (1) ! <12325.4/002> niù-kriya (2) ! <12325.4/003> nir-guõa (3) ! <12325.4/004> loka-sà1kùin (4) ! <12325.4/005> kùetra-j¤a (5) ! <12325.4/006> an-anta (6) ! <12325.4/007> puruùa (7) ! <12325.4/008> mahà-puruùa (8) ! <12325.4/009> tri-guõa (9) ! <12325.4/01> pradhàna (10) ! <12325.4/011> a-mçta (11) ! <12325.4/012> vyoma (12) ! <12325.4/013> sanàtana (13) ! <12325.4/014> sad-a-sad-vyaktà1-vyakta (14) ! <12325.4/015> çta-dhàman (15) ! <12325.4/016> pårvà3di-deva (16) ! <12325.4/017> vasu-prada (17) ! <12325.4/018> prajà-pate (18) ! <12325.4/019> su-prajà-pate (19) ! <12325.4/02> vanas-pate (20) ! <12325.4/021> mahà-prajà-pate (21) ! <12325.4/022> årjas-pate (22) ! <12325.4/023> vàcas-pate (23) ! <12325.4/024> manas-pate (24) ! <12325.4/025> jagat-pate (25) ! <12325.4/026> divas-pate (26) ! <12325.4/027> marut-pate (27) ! <12325.4/028> salila-pate (28) ! <12325.4/029> pçthivã-pate (29) ! <12325.4/03> dik-pate (30) ! <12325.4/031> pårva-nivàsa (31) ! <12325.4/032> brahma-puro-hita (32) ! <12325.4/033> brahma-kàyika (33) ! <12325.4/034> mahà-kàyika (34) ! <12325.4/035> mahà-ràjika (35) ! <12325.4/036> catur-mahà-ràjika (36) ! <12325.4/037> àbhà-sura (37) ! <12325.4/038> mahà4bhà-sura (38) ! <12325.4/039> sapta-mahà4bhà-sura (39) ! <12325.4/04> yàmya (40) ! <12325.4/041> mahà-yàmya (41) ! <12325.4/042> saüj¤à-saüj¤a (42) ! <12325.4/043> tuùita (43) ! <12325.4/044> mahà-tuùita (44) ! <12325.4/045> pratardana (45) ! <12325.4/046> parinirmita (46) ! <12325.4/047> va÷a-vartin (47) ! <12325.4/048> a-parinirmita (48) ! <12325.4/049> yaj¤a (49) ! <12325.4/05> mahà-yaj¤a (50) ! <12325.4/051> yaj¤a-saübhava (51) ! <12325.4/052> yaj¤a-yone (52) ! <12325.4/053> yaj¤a-garbha (53) ! <12325.4/054> yaj¤a-hçdaya (54) ! <12325.4/055> yaj¤a-stuta (55) ! <12325.4/056> yaj¤a-bhàga-hara (56) ! <12325.4/057> pa¤ca-yaj¤a-dhara (57) ! <12325.4/058> pa¤ca-kàla-kartç-gate_2 (58) ! <12325.4/059> pa¤ca-ràtrika (59) ! <12325.4/06> vaikuõñha (60) ! <12325.4/061> a-paràjita (61) ! <12325.4/062> mànasika (62) ! <12325.4/063> parama-svàmin (63) ! <12325.4/064> su-snàta (64) ! <12325.4/065> haüsa (65) ! <12325.4/066> parama-haüsa (66) ! <12325.4/067> parama-yàj¤ika (67) ! <12325.4/068> sàükhya-yoga (68) ! <12325.4/069> a-mçte-÷aya (69) ! <12325.4/07> hiraõye-÷aya (70) ! <12325.4/071> vede-÷aya (71) ! <12325.4/072> ku÷e-÷aya (72) ! <12325.4/073> brahme-÷aya (73) ! <12325.4/074> padme-÷aya (74) ! <12325.4/075> vi÷ve3÷vara (75) ! <12325.4/076> tvaü jagad-anvayaþ (76) ! <12325.4/077> tvaü jagat-prakçtiþ (77) ! <12325.4/078> tavà7gnir àsyam (78) ! <12325.4/079> vaóavà-mukho 'gniþ (79) ! <12325.4/08> tvam àhutiþ (80) ! <12325.4/081> tvaü sàrathiþ (81) ! <12325.4/082> tvaü vaùañ-kàraþ (82) ! <12325.4/083> tvam oü-kàraþ (83) ! <12325.4/084> tvaü manaþ (84) ! <12325.4/085> tvaü candra-màþ (85) ! <12325.4/086> tvaü cakùur àdyam (86) ! <12325.4/087> tvaü såryaþ (87) ! <12325.4/088> tvaü di÷àü gajaþ (88) ! <12325.4/089> dig-bhàno (89) ! <12325.4/09> haya-÷iraþ (90) ! <12325.4/091> prathama-tri-sauparõa (91) ! <12325.4/092> pa¤cà1gne (92) ! <12325.4/093> tri-õàciketa (93) ! <12325.4/094> ùaó-aïga-vidhàna (94) ! <12325.4/095> pràg-jyotiùa (95) ! <12325.4/096> jyeùñha-sàma-ga (96) ! <12325.4/097> sàmika-vrata-dhara (97) ! <12325.4/098> atharva-÷iraþ (98) ! <12325.4/099> pa¤ca-mahà-kalpa (99) ! <12325.4/1> phena-pa_1-àcàrya (100) ! <12325.4/101> vàlakhilya (101) ! <12325.4/102> vaikhànasa (102) ! <12325.4/103> a-bhagna-yoga (103) ! <12325.4/104> a-bhagna-parisaükhyàna (104) ! <12325.4/105> yugà3de (105) ! <12325.4/106> yuga-madhya (106) ! <12325.4/107> yuga-nidhana (107) ! <12325.4/108> àkhaõóala (108) ! <12325.4/109> pràcãna-garbha (109) ! <12325.4/11> kau÷ika (110) ! <12325.4/111> puru-ùñuta (111) ! <12325.4/112> puru-håta (112) ! <12325.4/113> vi÷va-råpa (113) ! <12325.4/114> an-anta-gate_2 (114) ! <12325.4/115> an-anta-bhoga (115) ! <12325.4/116> an-anta (116) ! <12325.4/117> an-àde (117) ! <12325.4/118> a-madhya (118) ! <12325.4/119> a-vyakta-madhya (119) ! <12325.4/12> a-vyakta-nidhana (120) ! <12325.4/121> vratà3vàsa (121) ! <12325.4/122> samudrà1dhivàsa (122) ! <12325.4/123> ya÷o-vàsa (123) ! <12325.4/124> tapo-vàsa (124) ! <12325.4/125> lakùmy--àvàsa (125) ! <12325.4/126> vidyà4vàsa (126) ! <12325.4/127> kãrty-àvàsa (127) ! <12325.4/128> ÷rã-vàsa (128) ! <12325.4/129> sarvà3vàsa (129) ! <12325.4/13> vàsudeva (130) ! <12325.4/131> sarva-cchandaka (131) ! <12325.4/132> hari-haya (132) ! <12325.4/133> hari-medha (133) ! <12325.4/134> mahà-yaj¤a-bhàga-hara (134) ! <12325.4/135> vara-prada (135) ! <12325.4/136> yama-niyama-mahà-niyama-kçcchrà1ti-kçcchra-mahà-kçcchra-sarva-kçcchra-niyama-dhara (136) ! <12325.4/137> nivçtta-dharma-pravacana-gate_2 (137) ! <12325.4/138> pravçtta-veda-kriya (138) ! <12325.4/139> a-ja (139) ! <12325.4/14> sarva-gate_2 (140) ! <12325.4/141> sarva-dar÷in (141) ! <12325.4/142> a-gràhya (142) ! <12325.4/143> a-cala (143) ! <12325.4/144> mahà-vidhåte (144) ! <12325.4/145> màhàtmya-÷arãra (145) ! <12325.4/146> pavitra (146) ! <12325.4/147> mahà-pavitra (147) ! <12325.4/148> hiraõmaya (148) ! <12325.4/149> bçhat (149) ! <12325.4/15> a-pratarkya (150) ! <12325.4/151> a-vij¤eya (151) ! <12325.4/152> brahmà1grya (152) ! <12325.4/153> prajà-sarga-kara (153) ! <12325.4/154> prajà-nidhana-kara (154) ! <12325.4/155> mahà-màyà-dhara (155) ! <12325.4/156> citra-÷ikhaõóin (156) ! <12325.4/157> vara-prada (157) ! <12325.4/158> puro-óà÷a-bhàga-hara (158) ! <12325.4/159> gatà1dhvan (159) ! <12325.4/16> chinna-tçùõa (160) ! <12325.4/161> chinna-saü÷aya (161) ! <12325.4/162> sarvato-nivçtta (162) ! <12325.4/163> bràhmaõa-råpa (163) ! <12325.4/164> bràhmaõa-priya (164) ! <12325.4/165> vi÷va-mårte (165) ! <12325.4/166> mahà-mårte (166) ! <12325.4/167> bàndhava (167) ! <12325.4/168> bhakta-vatsala (168) ! <12325.4/169> brahmaõya-deva (169) ! <12325.4/17> bhakto 'haü tvàü didçkùuþ (170) ! <12325.4/171> ekà1nta-dar÷anàya namo namaþ (171) !!12325.4! <12326.1/1> bhãùma uvàca: evaü stutaþ sa bhagavàn !guhyais tathyai÷ ca nàmabhiþ ! <12326.1/2> taü muniü dar÷ayàm àsa !nàradaü vi÷va-råpa-dhçk !!12326.1! <12326.2/1> kiü-cic candra-vi÷uddhà3tmà !kiü-cic candràd vi÷eùavàn ! <12326.2/2> kç÷ànu-varõaþ kiü-cic ca !kiü-cid dhiùõyà3kçtiþ prabhuþ !!12326.2! <12326.3/1> ÷uka-patra-varõaþ kiü-cic ca !kiü-cit sphañika-sa-prabhaþ ! <12326.3/2> nãlà1¤jana-caya-prakhyo !jàta-råpa-prabhaþ kva-cit !!12326.3! <12326.4/1> pravàlà1ïkura-varõa÷ ca !÷veta-varõaþ kva-cid babhau ! <12326.4/2> kva-cit su-varõa-varõà3bho !vaióårya-sa-dç÷aþ kva-cit !!12326.4! <12326.5/1> nãla-vaióårya-sa-dç÷a !indra-nãla-nibhaþ kva-cit ! <12326.5/2> mayåra-grãvà-varõà3bho !muktà-hàra-nibhaþ kva-cit !!12326.5! <12326.6/1> etàn varõàn bahu-vidhàn !råpe bibhrat sanàtanaþ ! <12326.6/2> sahasra-nayanaþ ÷rãmठ!÷ata-÷ãrùaþ sahasra-pàt !!12326.6! <12326.7/1> sahasro1dara-bàhu÷ ca !a-vyakta iti ca kva-cit ! <12326.7/2> oü-kàram udgiran vaktràt !sàvitrãü ca tad-anvayàm !!12326.7! <12326.8/1> ÷eùebhya÷ cai7va vaktrebhya÷ !catur-vedo1dgataü vasu ! <12326.8/101> [X B9 subst.:: udgiraü÷ caturo vedठ!÷eùàn vasu-dhà2dhipa !12326.8826! X] <12326.8/2> àraõyakaü jagau devo !harir nàràyaõo va÷ã !!12326.8! <12326.9/1> vedãü kamaõóaluü darbhàn !maõi-råpàn atho7palàn ! <12326.9/2> ajinaü daõóa-kàùñhaü ca !jvalitaü ca hutà1÷anam ! <12326.9/3> dhàrayàm àsa deve3÷o !hastair yaj¤a-patis tadà !!12326.9! <12326.10/1> taü prasannaü prasannà3tmà !nàrado dvi-ja-sattamaþ ! <12326.10/2> vàg-yataþ prayato bhåtvà !vavande parame3÷varam ! <12326.10/3> tam uvàca nataü mårdhnà !devànàm àdir a-vyayaþ !!12326.10! <12326.11/1> ekata÷ ca dvita÷ cai7va !trita÷ cai7va mahar2ùayaþ ! <12326.11/2> imaü de÷am anupràptà !mama dar÷ana-làlasàþ !!12326.11! <12326.12/1> na ca màü te dadç÷ire !na ca drakùyati ka÷-cana ! <12326.12/2> çte hy ekà1ntika-÷reùñhàt !tvaü cai7vai7kà1ntiko mataþ !!12326.12! <12326.13/1> mamai7tàs tanavaþ ÷reùñhà !jàtà dharma-gçhe dvi-ja ! <12326.13/2> tàs tvaü bhajasva satataü !sàdhayasva yathà-gatam !!12326.13! <12326.14/1> vçõãùva ca varaü vipra !mattas tvaü yam ihe7cchasi ! <12326.14/2> prasanno 'haü tavà7dye7ha !vi÷va-mårtir ihà7-vyayaþ !!12326.14! <12326.15/1> nàrada uvàca: adya me tapaso deva !yamasya niyamasya ca ! <12326.15/2> sadyaþ phalam avàptaü vai !dçùño yad bhagavàn mayà !!12326.15! <12326.16/1> vara eùa mamà7ty-antaü !dçùñas tvaü yat sanàtanaþ ! <12326.16/2> bhagavàn vi÷va-dçk siühaþ !sarva-mårtir mahà-prabhuþ !!12326.16! <12326.17/1> bhãùma uvàca: evaü saüdar÷ayitvà tu !nàradaü parame-ùñhi-jam ! <12326.17/2> uvàca vacanaü bhåyo gaccha nàrada mà-ciram !!12326.17! <12326.18/1> ime hy an-indriyà3hàrà !mad-bhaktà÷ candra-varcasaþ ! <12326.18/2> ekà1grà÷ cintayeyur màü !nai7ùàü vighno bhaved iti !!12326.18! <12326.19/1> siddhà÷ cai7te mahà-bhàgàþ !purà hy ekà1ntino 'bhavan ! <12326.19/2> tamo-rajo-vinirmuktà !màü pravekùyanty a-saü÷ayam !!12326.19! <12326.20/1> na dç÷ya÷ cakùuùà yo 'sau !na spç÷yaþ spar÷anena ca ! <12326.20/2> na ghreya÷ cai7va gandhena !rasena ca vivarjitaþ !!12326.20! <12326.21/1> sattvaü rajas tama÷ cai7va !na guõàs taü bhajanti vai ! <12326.21/2> ya÷ ca sarva-gataþ sà1kùã !lokasyà8tme9ti kathyate !!12326.21! <12326.22/1> bhåta-gràma-÷arãreùu !na÷yatsu na vina÷yati ! <12326.22/2> a-jo nityaþ ÷à÷vata÷ ca !nir-guõo niù-kalas tathà !!12326.22! <12326.23/1> dvir dvà-da÷ebhyas tattvebhyaþ !khyàto yaþ pa¤ca-viü÷akaþ ! <12326.23/2> puruùo niù-kriya÷ cai7va !j¤àna-dç÷ya÷ ca kathyate !!12326.23! <12326.24/1> yaü pravi÷ya bhavantã7ha !muktà vai dvi-ja-sattama ! <12326.24/2> sa vàsudevo vij¤eyaþ !paramà3tmà sanàtanaþ !!12326.24! <12326.25/1> pa÷ya devasya màhàtmyaü !mahimànaü ca nàrada ! <12326.25/101> [X K6 B9 Da3..a4 Dn4 ins.:: na vidur munaya÷ cai7va !yàthàrthyaü muni-puü-gava !12326.25827! X] <12326.25/2> ÷ubhà1-÷ubhaiþ karmabhir yo !na lipyati kadà-cana !!12326.25! <12326.26/1> sattvaü rajas tama÷ cai7va !guõàn etàn pracakùate ! <12326.26/2> ete sarva-÷arãreùu !tiùñhanti vicaranti ca !!12326.26! <12326.27/1> etàn guõàüs tu kùetra-j¤o !bhuïkte nai7bhiþ sa bhujyate ! <12326.27/101> [X K1.7 Da3..a4 D4.5.7.9 T G1-3.6 M1.5-7 ins.:: pa÷ya jãvasya màhàtmyaü !ya evaü guõa-bhojakaþ ! <12326.27/102> X ãùal-laghu-parikrànto !na guõàs tasya bhojakàþ !12326.27828! X] <12326.27/103> [X K7 D4.9 cont.:: sarva-sthaþ sarva-go vi÷vaü !guõa-bhuï nir-guõo 'pi ca ! <12326.27/104> X bhojyo 'haü bhojako bhoktà !paktà9haü jañhare 'nalaþ ! <12326.27/105> X bhåta-gràmam imaü kçtsnaü !pçthak-karma pçthaï-mukham ! <12326.27/106> X prakçti-stho 'vatiùñhàmi !na ca tiùñhàmi mårtimàn ! <12326.27/107> X pràõà1pàna-pravàreõa !÷arãraü pràpya dhiùñhitaþ ! <12326.27/108> X aham eva hi jantånàü !nimeùo1nmeùa-kçd dvi-ja ! <12326.27/109> X màü tu jànãhi viprar1ùe !puruùaü sarva-gaü prabhum !12326.27829! X] <12326.27/2> nir-guõo guõa-bhuk cai7va !guõa-sraùñà guõà1dhikaþ !!12326.27! <12326.28/1> jagat-pratiùñhà devar1ùe !pçthivy- apsu pralãyate ! <12326.28/2> jyotiùy àpaþ pralãyante !jyotir vàyau pralãyate !!12326.28! <12326.29/1> khe vàyuþ pralayaü yàti !manasy àkà÷am eva ca ! <12326.29/101> [X K7 D4.9 T G2.3.6 ins.:: kàlo hi paramaü bhåtaü !manasy eùa pralãyate !12326.29830! X] <12326.29/2> mano hi paramaü bhåtaü !tad a-vyakte pralãyate !!12326.29! <12326.30/1> a-vyaktaü puruùe brahman !niù-kriye saüpralãyate ! <12326.30/2> nà7sti tasmàt parataraü !puruùàd vai sanàtanàt !!12326.30! <12326.31/001> [X K1.2.4.7 Da3..a4 D4.5.7.9 T G1.3.6 M1.5-7 ins.:: màü tu jànãhi brahmar1ùe !puruùaü sarva-gaü prabhum !12326.30831! X] <12326.31/1> nityaü hi nà7sti jagati !bhåtaü sthàvara-jaïgamam ! <12326.31/2> çte tam ekaü puruùaü !vàsudevaü sanàtanam ! <12326.31/3> sarva-bhåtà3tma-bhåto hi !vàsudevo mahà-balaþ !!12326.31! <12326.32/1> pçthivã vàyur àkà÷am !àpo jyoti÷ ca pa¤camam ! <12326.32/2> te sametà mahà4tmànaþ !÷arãram iti saüj¤itam !!12326.32! <12326.33/1> tadà0vi÷ati yo brahmann !a-dç÷yo laghu-vikramaþ ! <12326.33/2> utpanna eva bhavati !÷arãraü ceùñayan prabhuþ !!12326.33! <12326.34/1> na vinà dhàtu-saüghàtaü !÷arãraü bhavati kva-cit ! <12326.34/2> na ca jãvaü vinà brahman !dhàtava÷ ceùñayanty uta !!12326.34! <12326.35/001> [X K1.2.4.7 Da3..a4 D4.5.7.9 T G1-3.6 M1.5-7 ins.:: pçthag-bhåtà÷ ca te nityaü !kùetra-j¤aþ pçthag eva ca ! <12326.35/002> X sattvaü rajas tama÷ cai7va !na guõàs tasya bhojakàþ ! <12326.35/003> X ete pa¤casu bhåteùu !÷arãra-stheùu kalpitàþ !12326.34832! X] <12326.35/1> sa jãvaþ parisaükhyàtaþ !÷eùaþ saükarùaõaþ prabhuþ ! <12326.35/2> tasmàt sanat-kumàratvaü !yo labheta sva-karmaõà !!12326.35! <12326.36/1> yasmiü÷ ca sarva-bhåtàni !pralayaü yànti saükùaye ! <12326.36/2> sa manaþ sarva-bhåtànàü !pradyumnaþ paripañhyate !!12326.36! <12326.37/1> tasmàt prasåto yaþ kartà !kàryaü kàraõam eva ca ! <12326.37/2> yasmàt sarvaü prabhavati !jagat sthàvara-jaïgamam ! <12326.37/3> so '-niruddhaþ sa ã÷àno !vyaktiþ sà sarva-karmasu !!12326.37! <12326.38/1> yo vàsudevo bhagavàn !kùetra-j¤o nir-guõà3tmakaþ ! <12326.38/2> j¤eyaþ sa eva bhagavठ!jãvaþ saükarùaõaþ prabhuþ !!12326.38! <12326.39/1> saükarùaõàc ca pradyumno !mano-bhåtaþ sa ucyate ! <12326.39/2> pradyumnàd yo '-niruddhas tu !so 'haü-kàro mahe4÷varaþ !!12326.39! <12326.40/1> mattaþ sarvaü saübhavati !jagat sthàvara-jaïgamam ! <12326.40/2> a-kùaraü ca kùaraü cai7va !sac cà7-sac cai7va nàrada !!12326.40! <12326.41/1> màü pravi÷ya bhavantã7ha !muktà bhaktàs tu ye mama ! <12326.41/2> ahaü hi puruùo j¤eyo !niù-kriyaþ pa¤ca-viü÷akaþ !!12326.41! <12326.42/1> nir-guõo niù-kala÷ cai7va !nir-dvaüdvo niù-parigrahaþ ! <12326.42/2> etat tvayà na vij¤eyaü !råpavàn iti dç÷yate ! <12326.42/3> icchan muhårtàn na÷yeyam !ã÷o 'haü jagato guruþ !!12326.42! <12326.43/1> màyà hy eùà mayà sçùñà !yan màü pa÷yasi nàrada ! <12326.43/2> sarva-bhåta-guõair yuktaü !nai7vaü tvaü j¤àtum arhasi ! <12326.43/3> mayai9tat kathitaü samyak !tava mårti-catuùñayam !!12326.43! <12326.44/1> siddhà hy ete mahà-bhàgà !narà hy ekà1ntino 'bhavan ! <12326.44/2> tamo-rajobhyàü nirmuktàþ !pravekùyanti ca màü mune !!12326.44! <12326.45/1> ahaü kartà ca kàryaü ca !kàraõaü cà7pi nàrada ! <12326.45/2> ahaü hi jãva-saüj¤o vai !mayi jãvaþ samàhitaþ ! <12326.45/3> mai9vaü te buddhir atrà7bhåd !dçùño jãvo maye9ti ca !!12326.45! <12326.46/1> ahaü sarvatra-go_1 brahman !bhåta-gràmà1ntar-àtmakaþ ! <12326.46/2> bhåta-gràma-÷arãreùu !na÷yatsu na na÷àmy aham !!12326.46! <12326.47/1> hiraõya-garbho lokà3di÷ !catur-vaktro nirukta-gaþ_1 ! <12326.47/2> brahmà sanàtano devo !mama bahv-artha-cintakaþ !!12326.47! <12326.48/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.7.8 ins.:: lalàñàc cai7va me rudro !devaþ krodhàd viniþsçtaþ !12326.47833! X] <12326.48/1> pa÷yai7kà-da÷a me rudràn !dakùiõaü pàr÷vam àsthitàn ! <12326.48/2> dvà-da÷ai7va tathà0dityàn !vàmaü pàr÷vaü samàsthitàn !!12326.48! <12326.49/1> agrata÷ cai7va me pa÷ya !vasån aùñau suro1ttamàn ! <12326.49/2> nàsatyaü cai7va dasraü ca !bhiùajau pa÷ya pçùñhataþ !!12326.49! <12326.50/1> sarvàn prajà-patãn pa÷ya !pa÷ya sapta çùãn api ! <12326.50/2> vedàn yaj¤àü÷ ca ÷ata÷aþ !pa÷yà7-mçtam athau7ùadhãþ !!12326.50! <12326.51/1> tapàüsi niyamàü÷ cai7va !yamàn api pçthag-vidhàn ! <12326.51/2> tathà9ùña-guõam ai÷varyam !eka-sthaü pa÷ya mårtimat !!12326.51! <12326.52/1> ÷riyaü lakùmãü ca kãrtiü ca !pçthivãü ca kakudminãm ! <12326.52/2> vedànàü màtaraü pa÷ya !mat-sthàü devãü sarasvatãm !!12326.52! <12326.53/1> dhruvaü ca jyotiùàü ÷reùñhaü !pa÷ya nàrada khe-caram ! <12326.53/2> ambho-dharàn samudràü÷ ca !saràüsi saritas tathà !!12326.53! <12326.54/1> mårtimantaþ pitç-gaõàü÷ !caturaþ pa÷ya sattama ! <12326.54/2> trãü÷ cai7ve7màn guõàn pa÷ya !mat-sthàn mårti-vivarjitàn !!12326.54! <12326.55/1> deva-kàryàd api mune !pitç-kàryaü vi÷iùyate ! <12326.55/2> devànàü ca pitéõàü ca !pità hy eko 'ham àditaþ !!12326.55! <12326.56/1> ahaü haya-÷iro bhåtvà !samudre pa÷cimo1ttare ! <12326.56/2> pibàmi su-hutaü havyaü !kavyaü ca ÷raddhayà9nvitam !!12326.56! <12326.57/1> mayà sçùñaþ purà brahmà !mad-yaj¤am ayajat svayam ! <12326.57/2> tatas tasmai varàn prãto !dadàv aham an-uttamàn !!12326.57! <12326.58/1> mat-putratvaü ca kalpà3dau !lokà1dhyakùatvam eva ca ! <12326.58/2> ahaü-kàra-kçtaü cai7va !nàma paryàya-vàcakam !!12326.58! <12326.59/1> tvayà kçtàü ca maryàdàü !nà7tikràmyati ka÷-cana ! <12326.59/2> tvaü cai7va vara-do brahman !vare3psånàü bhaviùyasi !!12326.59! <12326.60/1> surà1sura-gaõànàü ca !çùãõàü ca tapo-dhana ! <12326.60/2> pitéõàü ca mahà-bhàga !satataü saü÷ita-vrata ! <12326.60/3> vi-vidhànàü ca bhåtànàü !tvam upàsyo bhaviùyasi !!12326.60! <12326.61/1> pràdur-bhàva-gata÷ cà7haü !sura-kàryeùu nityadà ! <12326.61/2> anu÷àsyas tvayà brahman !niyojya÷ ca suto yathà !!12326.61! <12326.62/1> etàü÷ cà7nyàü÷ ca ruciràn !brahmaõe '-mita-tejase ! <12326.62/101> [X G1 Kumbh..ed. ins.:: evaü rudràya manave !indràyà7-mita-tejase !12326.62834! X] <12326.62/2> ahaü dattvà varàn prãto !nivçtti-paramo 'bhavam !!12326.62! <12326.63/1> nirvàõaü sarva-dharmàõàü !nivçttiþ paramà smçtà ! <12326.63/2> tasmàn nivçttim àpanna÷ !caret sarvà1ïga-nirvçtaþ !!12326.63! <12326.64/1> vidyà-sahàyavantaü màm !àditya-sthaü sanàtanam ! <12326.64/2> kapilaü pràhur àcàryàþ !sàükhya-ni÷cita-ni÷cayàþ !!12326.64! <12326.65/1> hiraõya-garbho bhagavàn !eùa chandasi su-ùñutaþ ! <12326.65/2> so 'haü yoga-gatir brahman !yoga-÷àstreùu ÷abditaþ !!12326.65! <12326.66/1> eùo 'haü vyaktim àgamya !tiùñhàmi divi ÷à÷vataþ ! <12326.66/2> tato yuga-sahasrà1nte !saühariùye jagat punaþ ! <12326.66/3> kçtvà0tma-sthàni bhåtàni !sthàvaràõi caràõi ca !!12326.66! <12326.67/1> ekàkã vidyayà sà1rdhaü !vihariùye dvi-jo1ttama ! <12326.67/2> tato bhåyo jagat sarvaü !kariùyàmã7ha vidyayà !!12326.67! <12326.68/1> asman-mårti÷ caturthã yà !sà9sçjac cheùam a-vyayam ! <12326.68/2> sa hi saükarùaõaþ proktaþ !pradyumnaü so 'py ajãjanat !!12326.68! <12326.69/1> pradyumnàd a-niruddho 'haü !sargo mama punaþ punaþ ! <12326.69/2> a-niruddhàt tathà brahmà !tatrà8di-kamalo1dbhavaþ !!12326.69! <12326.70/1> brahmaõaþ sarva-bhåtàni !caràõi sthàvaràõi ca ! <12326.70/2> etàü sçùñiü vijànãhi !kalpà3diùu punaþ punaþ !!12326.70! <12326.71/1> yathà såryasya gaganàd !udayà1stamayàv iha ! <12326.71/2> naùñau punar balàt kàlae !ànayaty a-mita-dyutiþ ! <12326.71/201> [X Ds2 D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: bhãùmaþ: nàradas tv atha papraccha !bhagavantaü janà1rdanam ! <12326.71/202> X keùu keùu ca bhàveùu !draùñavyo 'si mayà prabho ! <12326.71/203> X ÷rã-bhagavàn uvàca: ÷çõu nàrada tattvena !pràdur-bhàvàn mahà-mune ! <12326.71/204> X matsyaþ kårmo varàha÷ ca !nàrasiüho 'tha vàmanaþ ! <12326.71/205> X ràmo ràma÷ ca ràma÷ ca !kçùõaþ kalkã ca te da÷a ! <12326.71/206> X pårvaü mãno bhaviùyàmi !sthàpayiùyàm ahaü prajàþ ! <12326.71/207> X lokàn vedàn dhariùyàmi !majjamànàn mahà2rõave ! <12326.71/208> X dvitãyaü kårma-råpaü me !hema-kåña-nibhaü smçtam ! <12326.71/209> X mandaraü dhàrayiùyàmi !a-mçtà1rthaü dvi-jo1ttama ! <12326.71/21> X magnàü mahà2rõave ghore !bhàrà3kràntàm imàü punaþ !12326.71835! X] <12326.71/3> tathà balàd ahaü pçthvãü !sarva-bhåta-hitàya vai !!12326.71! <12326.72/1> sattvair àkrànta-sarvà1ïgàü !naùñàü sàgara-mekhalàm ! <12326.72/2> ànayiùyàmi svaü sthànaü !vàràhaü råpam àsthitaþ !!12326.72! <12326.73/1> hiraõyà1kùaü haniùyàmi !daiteyaü bala-garvitam ! <12326.73/2> nàrasiühaü vapuþ kçtvà !hiraõya-ka÷ipuü punaþ ! <12326.73/3> sura-kàrye haniùyàmi !yaj¤a-ghnaü diti-nandanam !!12326.73! <12326.74/1> virocanasya balavàn !baliþ putro mahà2suraþ ! <12326.74/101> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 ins.:: a-vadhyaþ sarva-lokànàü !sa-devà1sura-rakùasàm !12326.74836! X] <12326.74/2> bhaviùyati sa ÷akraü ca !sva-ràjyàc cyàvayiùyati !!12326.74! <12326.75/1> trailokye 'pahçte tena !vi-mukhe ca ÷acã-patau ! <12326.75/2> adityàü dvà-da÷aþ putraþ !saübhaviùyàmi ka÷yapàt !!12326.75! <12326.76/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. Cv ins.:: jañã gatvà yaj¤a-sadaþ !ståyamàno dvi-jo1ttamaiþ ! <12326.76/002> X yaj¤a-stavaü kariùyàmi !÷rutvà prãto bhaved baliþ ! <12326.76/003> X kim icchasi baño bråhã7ty !ukto yàce mahad varam ! <12326.76/004> X dãyatàü tri-padã-màtram !iti yàce mahà2suram ! <12326.76/005> X sa dadyàn mayi saüprãtaþ !pratiùiddha÷ ca mantribhiþ ! <12326.76/006> X yàvaj jalaü hasta-gataü !tribhir vikramaõair vçtam !12326.75837! X] <12326.76/1> tato ràjyaü pradàsyàmi !÷akràyà7-mita-tejase ! <12326.76/2> devatàþ sthàpayiùyàmi !sveùu sthàneùu nàrada ! <12326.76/3> baliü cai7va kariùyàmi !pàtàla-tala-vàsinam !!12326.76! <12326.77/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.8 Kumbh..ed. ins.:: dànavaü balinàü ÷reùñham !a-vadhyaü sarva-daivataiþ !12326.76838! X] <12326.77/1> tretà-yuge bhaviùyàmi !ràmo bhçgu-kulo1dvahaþ ! <12326.77/101> [X D7 T G1-3.6 ins. after 77a:: dvà-viü÷ad-yuga-paryaye ! <12326.77/102> X bhaviùyàmi çùis tatra !jamad-agni-suto balã ! <12326.77/103> X bàhu-vãrya-yuto ràmo !12326.77839! X] <12326.77/2> kùatraü co7tsàdayiùyàmi !samçddha-bala-vàhanam !!12326.77! <12326.78/1> saüdhau tu samanupràpte !tretàyàü dvà-parasya ca ! <12326.78/2> ràmo dà÷arathir bhåtvà !bhaviùyàmi jagat-patiþ !!12326.78! <12326.79/1> trito1paghàtàd vairåpyam !ekato 'tha dvitas tathà ! <12326.79/2> pràpsyato vànaratvaü hi !prajà-pati-sutàv çùã !!12326.79! <12326.80/1> tayor ye tv anvaye jàtà !bhaviùyanti vanau1kasaþ ! <12326.80/101> [X K1.2.4.6.7 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2-5.7-9 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: mahà-balà mahà-vãryàþ !÷akra-tulya-paràkramàþ !12326.80840! X] <12326.80/2> te sahàyà bhaviùyanti !sura-kàrye mama dvi-ja !!12326.80! <12326.81/1> tato rakùaþ-patiü ghoraü !pulastya-kula-pàüsanam ! <12326.81/2> haniùye ràvaõaü saükhye !sa-gaõaü loka-kaõñakam !!12326.81! <12326.82/001> [X Da4 Ds D7 T1 G3.6 Kumbh..ed. ins.:: tad-ràjye sthàpayiùyàmi !vibhãùaõam a-kalmaùam ! <12326.82/002> X a-yodhyà-vàsinaþ sarvàn !neùye 'haü lokam a-vyayam ! <12326.82/003> X vibhãùaõàya dàsyàmi !ràjyaü tasya yathà-kramam !12326.81841! X] <12326.82/1> dvà-parasya kale÷ cai7va !saüdhau paryavasànike ! <12326.82/2> pràdur-bhàvaþ kaüsa-hetor !màthuràyàü bhaviùyati !!12326.82! <12326.83/001> [X D7 T G1-3.6 subst.:: kali-dvàparayoþ saüdhàv !aùñà-viü÷e catur-yuge ! <12326.83/002> X pràdur-bhàvaü kariùyàmi !bhåyo vçùõi-kulo1dvahaþ ! <12326.83/003> X madhuràyàü kaüsa-hetor !vàsudeve7ti nàmataþ ! <12326.83/004> X tçtãyo ràma ity eva !vasu-deva-suto balã !12326.82842! X] <12326.83/1> tatrà7haü dànavàn hatvà !su-bahån deva-kaõñakàn ! <12326.83/2> ku÷a-sthalãü kariùyàmi !nivàsaü dvàrakàü purãm !!12326.83! <12326.84/1> vasànas tatra vai puryàm !aditer vi-priyaü-karam ! <12326.84/2> haniùye narakaü bhaumaü !muraü pãñhaü ca dànavam !!12326.84! <12326.85/1> pràg-jyotiùa-puraü ramyaü !nànà-dhana-samanvitam ! <12326.85/2> ku÷a-sthalãü nayiùyàmi !hatvà vai dànavo1ttamàn !!12326.85! <12326.86/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: kçkalàsa-bhåtaü ca nç-gaü !mocayiùye ca vai punaþ ! <12326.86/002> X tataþ pautra-nimittena !gatvà vai ÷oõitaü puram ! <12326.86/003> X bàõasya ca puraü gatvà !kariùye kadanaü mahat !12326.85843! X] <12326.86/1> ÷aü-karaü ca mahà-senaü !bàõa-priya-hitai1ùiõam ! <12326.86/2> paràjeùyàmy atho7dyuktau !deva-loka-namas-kçtau !!12326.86! <12326.87/1> tataþ sutaü baler jitvà !bàõaü bàhu-sahasriõam ! <12326.87/2> vinà÷ayiùyàmi tataþ !sarvàn saubha-nivàsinaþ !!12326.87! <12326.88/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: kaüsaü ke÷iü tathà kråram !a-riùñaü ca mahà2suram ! <12326.88/002> X càõåraü ca mahà-vãryaü !muùñikaü ca mahà-balam ! <12326.88/003> X pralambaü dhenukaü cai7va !a-riùñaü vçùa-råpiõam ! <12326.88/004> X kàlãyaü ca va÷e kçtvà !yamunàyà mahà-hrade ! <12326.88/005> X go-kuleùu tataþ pa÷càd !gavà1rthe tu mahà-girim ! <12326.88/006> X sapta-ràtraü dhariùyàmi !varùamàõe tu vàsave ! <12326.88/007> X apakrànte tato varùe !giri-mårdhany avasthitaþ ! <12326.88/008> X indreõa saha saüvàdaü !kariùyàmi tadà dvi-ja !12326.87844! X] <12326.88/1> yaþ kàla-yavanaþ khyàto !garga-tejo-abhisaüvçtaþ ! <12326.88/2> bhaviùyati vadhas tasya !matta eva dvi-jo1ttama !!12326.88! <12326.89/001> [X Kumbh..ed. cont.:: laghv àcchidya dhanaü sarvaü !vàsudevaü ca pauõórakam !12326.88845! X] <12326.89/1> jarà-saüdha÷ ca balavàn !sarva-ràja-virodhakaþ ! <12326.89/2> bhaviùyaty asuraþ sphãto !bhåmi-pàlo giri-vraje ! <12326.89/3> mama buddhi-parispandàd !vadhas tasya bhaviùyati !!12326.89! <12326.90/001> [X K6 Bo.7-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: ÷i÷u-pàlaü vadhiùyàmi !yaj¤e dharma-sutasya vai !12326.89846! X] <12326.90/002> [X Kumbh..ed. cont., D7 T G1-3.6 ins. after 89:: dur-yodhanà1paràdhena !yudhi-ùñhira-guõena ca !12326.89847! X] <12326.90/1> samàgateùu baliùu !pçthivyàü sarva-ràjasu ! <12326.90/2> vàsaviþ su-sahàyo vai !mama hy eko bhaviùyati !!12326.90! <12326.91/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: yudhi-ùñhiraü sthàpayiùye !sva-ràjye bhràtçbhiþ saha !12326.90848! X] <12326.91/1> evaü lokà vadiùyanti !nara-nàràyaõàv çùã ! <12326.91/2> udyuktau dahataþ kùatraü !loka-kàryà1rtham ã÷varau !!12326.91! <12326.92/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: ÷astrair nipatitàþ sarve !nç-pà_2 yàsyanti vai divam !12326.91849! X] <12326.92/1> kçtvà bhàrà1vataraõaü !vasu-dhàyà yathe4psitam ! <12326.92/101> [X D7 T G1-3.6 ins.:: ràjyaü pra÷àsati punaþ !kuntã-putre yudhi-ùñhire !12326.91850! X] <12326.92/2> sarva-sàtvata-mukhyànàü !dvàrakàyà÷ ca sattama ! <12326.92/3> kariùye pralayaü ghoram !àtma-j¤àti-vinà÷anam !!12326.92! <12326.93/1> karmàõy a-parimeyàni !catur-mårti-dharo hy aham ! <12326.93/2> kçtvà lokàn gamiùyàmi !svàn ahaü brahma-sat-kçtàn !!12326.93! <12326.94/001> [X D7 T G1-3.6 ins. after 12326.93, Kumbh..ed. after 12.326.92:: AppI.31 X] <12326.94/1> haüso haya-÷irà÷ cai7va !pràdur-bhàvà dvi-jo1ttama ! <12326.94/101> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Ca ins.:: vàràho nàrasiüha÷ ca !vàmano ràma eva ca ! <12326.94/102> X ràmo dà÷arathi÷ cai7va !sàtvataþ kalkir eva ca !12326.94851! X] <12326.94/2> yadà veda-÷rutir naùñà !mayà pratyàhçtà tadà ! <12326.94/3> sa-vedàþ sa-÷rutãkà÷ ca !kçtàþ pårvaü kçte yuge !!12326.94! <12326.95/1> atikràntàþ puràõeùu !÷rutàs te yadi và kva-cit ! <12326.95/2> atikràntà÷ ca bahavaþ !pràdur-bhàvà mamo7ttamàþ ! <12326.95/3> loka-kàryàõi kçtvà ca !punaþ svàü prakçtiü gatàþ !!12326.95! <12326.96/001> [X K1.2.4.7 D4.5.7.9 T G1-3.6 M1.5-7 ins.:: puruùaþ sarvam eve7dam !a-kùaya÷ cà7-vyaya÷ ca ha !12326.95852! X] <12326.96/1> na hy etad brahmaõà pràptam !ã-dç÷aü mama dar÷anam ! <12326.96/2> yat tvayà pràptam adye7ha !ekà1nta-gata-buddhinà !!12326.96! <12326.97/1> etat te sarvam àkhyàtaü !brahman bhaktimato mayà ! <12326.97/2> puràõaü ca bhaviùyaü ca !sa-rahasyaü ca sattama !!12326.97! <12326.98/1> evaü sa bhagavàn devo !vi÷va-mårti-dharo '-vyayaþ ! <12326.98/2> etàvad uktvà vacanaü !tatrai7và7ntaradhãyata !!12326.98! <12326.99/1> nàrado 'pi mahà-tejàþ !pràpyà7nugraham ãpsitam ! <12326.99/2> nara-nàràyaõau draùñuü !pràdravad badarà3÷ramam !!12326.99! <12326.100/1> idaü maho2paniùadaü !catur-veda-samanvitam ! <12326.100/2> sàükhya-yoga-kçtaü tena !pa¤ca-ràtrà1nu÷abditam !!12326.100! <12326.101/1> nàràyaõa-mukho1dgãtaü !nàrado '÷ràvayat punaþ ! <12326.101/2> brahmaõaþ sadane tàta !yathà dçùñaü yathà ÷rutam !!12326.101! <12326.102/001> [X D7 T G1-3.6 ins.:: ÷rutvà brahma-mukhàd rudraþ !sa devyai kathayat punaþ !12326.102853! X] <12326.102/1> yudhi-ùñhira uvàca: etad à÷carya-bhåtaü hi !màhàtmyaü tasya dhãmataþ ! <12326.102/2> kiü brahmà na vijànãte !yataþ ÷u÷ràva nàradàt !!12326.102! <12326.103/1> pità-maho hi bhagavàüs !tasmàd devàd an-antaraþ ! <12326.103/2> kathaü sa na vijànãyàt !prabhàvam a-mitau1jasaþ !!12326.103! <12326.104/1> bhãùma uvàca: mahà-kalpa-sahasràõi !mahà-kalpa-÷atàni ca ! <12326.104/2> samatãtàni ràje1ndra !sargà÷ ca pralayà÷ ca ha !!12326.104! <12326.105/1> sargasyà8dau smçto brahmà !prajà-sarga-karaþ prabhuþ ! <12326.105/2> jànàti deva-pravaraü !bhåya÷ cà7to 'dhikaü nç-pa_2 ! <12326.105/3> param àtmànam ã÷ànam !àtmanaþ prabhavaü tathà !!12326.105! <12326.106/1> ye tv anye brahma-sadane !siddha-saüghàþ samàgatàþ ! <12326.106/2> tebhyas tac chràvayàm àsa !puràõaü veda-saümitam !!12326.106! <12326.107/1> teùàü sa-kà÷àt sårya÷ ca !÷rutvà vai bhàvità3tmanàm ! <12326.107/2> àtmà1nugàminàü brahma !÷ràvayàm àsa bhàrata !!12326.107! <12326.108/1> ùañ-ùaùñir hi sahasràõi !çùãõàü bhàvità3tmanàm ! <12326.108/2> såryasya tapato lokàn !nirmità ye puraþ-saràþ ! <12326.108/3> teùàm akathayat såryaþ !sarveùàü bhàvità3tmanàm !!12326.108! <12326.109/1> såryà1nugàmibhis tàta !çùibhis tair mahà4tmabhiþ ! <12326.109/2> merau samàgatà devàþ !÷ràvità÷ ce7dam uttamam !!12326.109! <12326.110/1> devànàü tu sa-kà÷àd vai !tataþ ÷rutvà9sito dvi-jaþ ! <12326.110/2> ÷ràvayàm àsa ràje1ndra !pitéõàü muni-sattamaþ !!12326.110! <12326.111/001> [X D7 T G1-3.6 ins.:: evaü paraü-parà4khyàtam !idaü ÷aü-tanunà ÷rutam !12326.110854! X] <12326.111/1> mama cà7pi pità tàta !kathayàm àsa ÷aü-tanuþ ! <12326.111/2> tato mayai9tac chrutvà ca !kãrtitaü tava bhàrata !!12326.111! <12326.112/001> [X K7 D4.9 ins.:: nàradàc cai7va devar1ùeþ !puràõam aham àptavàn !12326.111855! X] <12326.112/1> surair và munibhir và9pi !puràõaü yair idaü ÷rutam ! <12326.112/2> sarve te paramà3tmànaü !påjayanti punaþ punaþ !!12326.112! <12326.113/1> idam àkhyànam àrùeyaü !pàraüparyà3gataü nç-pa_2 ! <12326.113/2> nà7-vàsudeva-bhaktàya !tvayà deyaü kathaü-cana !!12326.113! <12326.114/001> [X D7 T G1-3.6 ins. after 113, K1.2.4 ins. after 120:: àkhyànam uttamaü ce7daü !÷ràvayed yaþ sadà nç-pa_2 ! <12326.114/002> X sadai9va manu-jo bhaktaþ !÷ucir bhåtvà samàhitaþ ! <12326.114/003> X pràpnuyàd a-ciràd ràjan !viùõu-lokaü sanàtanam !12326.113856! X] <12326.114/1> matto 'nyàni ca te ràjann !upàkhyàna-÷atàni vai ! <12326.114/2> yàni ÷rutàni dharmyàõi !teùàü sàro 'yam uddhçtaþ !!12326.114! <12326.115/1> surà1surair yathà ràjan !nirmathyà7-mçtam uddhçtam ! <12326.115/2> evam etat purà vipraiþ !kathà2-mçtam iho7ddhçtam !!12326.115! <12326.116/1> ya÷ ce7daü pañhate nityaü !ya÷ ce7daü ÷çõuyàn naraþ ! <12326.116/2> ekà1nta-bhàvo1pagata !ekà1nte su-samàhitaþ !!12326.116! <12326.117/1> pràpya ÷vetaü mahà-dvãpaü !bhåtvà candra-prabho naraþ ! <12326.117/2> sa sahasrà1rciùaü devaü !pravi÷en nà7tra saü÷ayaþ !!12326.117! <12326.118/1> mucyed àrtas tathà rogàc !chrutve9màm àditaþ kathàm ! <12326.118/2> jij¤àsur labhate kàmàn !bhakto bhakta-gatiü vrajet !!12326.118! <12326.119/1> tvayà9pi satataü ràjann !abhyarcyaþ puruùo1ttamaþ ! <12326.119/101> [X K1.2.4 ins.:: vàsudevaü mahà4tmànaü !÷rotavyaü vidhi-pårvakam !12326.119857! X] <12326.119/2> sa hi màtà pità cai7va !kçtsnasya jagato guruþ !!12326.119! <12326.120/1> brahmaõya-devo bhagavàn !prãyatàü te sanàtanaþ ! <12326.120/2> yudhi-ùñhira mahà-bàho !mahà-bàhur janà1rdanaþ !!12326.120! <12326.121/001> [X B6.7 ins.:: påjanãyo sadà9-vy-agro !munibhir veda-pàra-gaiþ !12326.120858! X] <12326.121/1> vai÷aüpàyana uvàca: ÷rutvai9tad àkhyàna-varaü !dharma-ràó janam-ejaya ! <12326.121/2> bhràtara÷ cà7sya te sarve !nàràyaõa-paràabhavan !!12326.121! <12326.122/1> jitaü bhagavatà tena !puruùeõe7ti bhàrata ! <12326.122/2> nityaü japya-parà bhåtvà !sarasvatãm udãrayan !!12326.122! <12326.123/1> yo hy asmàkaü guruþ ÷reùñhaþ !kçùõa-dvaipàyano muniþ ! <12326.123/2> sa jagau paramaü japyaü !nàràyaõam udãrayan !!12326.123! <12326.124/1> gatvà9ntarikùàt satataü !kùãro1dam a-mçtà3÷ayam ! <12326.124/2> påjayitvà ca deve3÷aü !punar àyàt svam à÷ramam !!12326.124! <12327.1/001> [X K6 Bo.6.7.9 Da4 Dn1.õ4 Ds2 D2.3.5.8 M1.5-7 B8 D7 T G1-3.6 ins.:: bhãùma uvàca: etat te sarvam àkhyàtaü !nàrado1ktaü maye0ritam ! <12327.1/002> X pàraüparyà3gataü hy etat !pitrà me kathitaü purà !12326.124859! X] <12327.1/003> [X K6 Bo.6-9 Da4 Dn1.õ4 Ds2 D2.3.5.7.8 & G1-3.6 cont., K1.2.4.7 Ds1 D4.9 editions ins. after 124:: såta uvàca: etat te sarvam àkhyàtaü !vai÷aüpàyana-kãrtitam ! <12327.1/004> X janam-ejayena yac chrutvà !kçtaü samyag yathà-vidhi ! <12327.1/005> X yåyaü hi tapta-tapasaþ !sarve ca carita-vratàþ ! <12327.1/006> X sarve veda-vido mukhyà !naimiùà1raõya-vàsinaþ ! <12327.1/007> X ÷aunakasya mahà-sattraü !pràptàþ sarve dvi-jo1ttamàþ ! <12327.1/008> X yajadhvaü su-hutair yaj¤air !àtmànaü parame3÷varam !12326.124860! X] <12327.1/1> janam-ejaya uvàca: kathaü sa bhagavàn devo !yaj¤eùv agra-haraþ prabhuþ ! <12327.1/2> yaj¤a-dhàrã ca satataü !veda-vedà1ïga-vit tathà !!12327.1! <12327.2/1> nivçttaü cà8sthito dharmaü !kùemã bhàgavata-priyaþ ! <12327.2/2> pravçtti-dharmàn vidadhe !sa eva bhagavàn prabhuþ !!12327.2! <12327.3/1> kathaü pravçtti-dharmeùu !bhàgà1rhà devatàþ kçtàþ ! <12327.3/2> kathaü nivçtti-dharmà÷ ca !kçtà vyàvçtta-buddhayaþ !!12327.3! <12327.4/1> etaü naþ saü÷ayaü vipra !chindhi guhyaü sanàtanam ! <12327.4/2> tvayà nàràyaõa-kathà !÷rutà vai dharma-saühità !!12327.4! <12327.5/001> [X K1.2.4.6.7 Bo.6-9 Da4 Dn1.õ4 Ds D2-5.7-9 T G1-3.6 Cn editions:: såta uvàca: janam-ejayena yat pçùñaþ !÷iùyo vyàsasya dhãmataþ ! <12327.5/002> X tat te 'haü kãrtayiùyàmi !pauràõaü ÷aunako1ttama ! <12327.5/003> X ÷rutvà màhàtmyam etasya !dehinàü paramà3tmanaþ ! <12327.5/004> X janam-ejayo mahà-pràj¤o !vai÷aüpàyanam abravãt !12327.4861! X] <12327.5/1> ime sa-brahmakà lokàþ !sa-surà1sura-mànavàþ ! <12327.5/2> kriyàsv abhyudayo1ktàsu !saktà dç÷yanti sarva÷aþ ! <12327.5/3> mokùa÷ co7ktas tvayà brahman !nirvàõaü paramaü sukham !!12327.5! <12327.6/1> ye ca muktà bhavantã7ha !puõya-pàpa-vivarjitàþ ! <12327.6/2> te sahasrà1rciùaü devaü !pravi÷antã7ti ÷u÷rumaþ !!12327.6! <12327.7/1> aho hi dur-anuùñheyo !mokùa-dharmaþ sanàtanaþ ! <12327.7/2> yaü hitvà devatàþ sarvà !havya-kavya-bhujo 'bhavan !!12327.7! <12327.8/1> kiü nu brahmà ca rudra÷ ca !÷akra÷ ca bala-bhit prabhuþ ! <12327.8/2> såryas tàrà1dhipo vàyur !agnir varuõa eva ca ! <12327.8/3> àkà÷aü jagatã cai7va !ye ca ÷eùà divau1kasaþ !!12327.8! <12327.9/1> pralayaü na vijànanti !àtmanaþ parinirmitam ! <12327.9/2> tatas te nà8sthità màrgaü !dhruvam a-kùayam a-vyayam !!12327.9! <12327.10/1> smçtvà kàla-parãmàõaü !pravçttiü ye samàsthitàþ ! <12327.10/2> doùaþ kàla-parãmàõe !mahàn eùa kriyàvatàm !!12327.10! <12327.11/1> etan me saü÷ayaü vipra !hçdi ÷alyam ivà7rpitam ! <12327.11/2> chindhã7tihàsa-kathanàt !paraü kautåhalaü hi me !!12327.11! <12327.12/1> kathaü bhàga-haràþ proktà !devatàþ kratuùu dvi-ja ! <12327.12/2> kim-arthaü cà7dhvare brahmann !ijyante tri-divau1kasaþ !!12327.12! <12327.13/1> ye ca bhàgaü pragçhõanti !yaj¤eùu dvi-ja-sattama ! <12327.13/2> te yajanto mahà-yaj¤aiþ !kasya bhàgaü dadanti vai !!12327.13! <12327.14/1> vai÷aüpàyana uvàca: aho gåóhatamaþ pra÷nas !tvayà pçùño jane3÷vara ! <12327.14/2> nà7-tapta-tapasà hy eùa !nà7-veda-viduùà tathà ! <12327.14/3> nà7-puràõa-vidà cà7pi !÷akyo vyàhartum a¤jasà !!12327.14! <12327.15/1> hanta te kathayiùyàmi !yan me pçùñaþ purà guruþ ! <12327.15/2> kçùõa-dvaipàyano vyàso !veda-vyàso mahàn çùiþ !!12327.15! <12327.16/1> su-mantur jaimini÷ cai7va !paila÷ ca su-dçóha-vrataþ ! <12327.16/2> ahaü caturthaþ ÷iùyo vai !pa¤cama÷ ca ÷ukaþ smçtaþ !!12327.16! <12327.17/1> etàn samàgatàn sarvàn !pa¤ca ÷iùyàn damà1nvitàn ! <12327.17/2> ÷aucà3càra-samàyuktठ!jita-krodhठjite1ndriyàn !!12327.17! <12327.18/1> vedàn adhyàpayàm àsa !mahà-bhàrata-pa¤camàn ! <12327.18/2> merau giri-vare ramye !siddha-càraõa-sevite !!12327.18! <12327.19/1> teùàm abhyasyatàü vedàn !kadà-cit saü÷ayo 'bhavat ! <12327.19/101> [X K6 ins.:: kiü tu brahmà9tha rudro và !devatà çùayas tathà ! <12327.19/102> X pràyaþ pravçtti-màrga-sthàþ !kasya devasya ÷àsanàt ! <12327.19/103> X ke vai nivçtti-màrga-sthàþ !kasya devasya ÷àsanàt ! <12327.19/104> X ke vai yajante sarve 'pi !ka eùàm ã÷varaþ paraþ !12327.19862! X] <12327.19/2> eùa vai yas tvayà pçùñas !tena teùàü prakãrtitaþ ! <12327.19/3> tataþ ÷ruto mayà cà7pi !tavà8khyeyo 'dya bhàrata !!12327.19! <12327.20/1> ÷iùyàõàü vacanaü ÷rutvà !sarvà1-j¤àna-tamo-nudaþ ! <12327.20/2> parà÷ara-sutaþ ÷rãmàn !vyàso vàkyam uvàca ha !!12327.20! <12327.21/1> mayà hi su-mahat taptaü !tapaþ parama-dàruõam ! <12327.21/2> bhåtaü bhavyaü bhaviùyac ca !jànãyàm iti sattamàþ !!12327.21! <12327.22/1> tasya me tapta-tapaso !nigçhãte1ndriyasya ca ! <12327.22/2> nàràyaõa-prasàdena !kùãro1dasyà7nu-kålataþ !!12327.22! <12327.23/1> traikàlikam idaü j¤ànaü !pràdur-bhåtaü yathe4psitam ! <12327.23/2> tac chçõudhvaü yathà-j¤ànaü !vakùye saü÷ayam uttamam ! <12327.23/3> yathà vçttaü hi kalpà3dau !dçùñaü me j¤àna-cakùuùà !!12327.23! <12327.24/1> paramà3tme9ti yaü pràhuþ !sàükhya-yoga-vido janàþ ! <12327.24/2> mahà-puruùa-saüj¤àü sa !labhate svena karmaõà !!12327.24! <12327.25/1> tasmàt prasåtam a-vyaktaü !pradhànaü tad vidur budhàþ ! <12327.25/2> a-vyaktàd vyaktam utpannaü !loka-sçùñy-artham ã÷varàt !!12327.25! <12327.26/1> a-niruddho hi lokeùu !mahàn àtme9ti kathyate ! <12327.26/2> yo 'sau vyaktatvam àpanno !nirmame ca pità-maham ! <12327.26/3> so 'haü-kàra iti proktaþ !sarva-tejomayo hi saþ !!12327.26! <12327.27/1> pçthivã vàyur àkà÷am !àpo jyoti÷ ca pa¤camam ! <12327.27/2> ahaü-kàra-prasåtàni !mahà-bhåtàni bhàrata !!12327.27! <12327.28/1> mahà-bhåtàni sçùñvà9tha !tad-guõàn nirmame punaþ ! <12327.28/2> bhåtebhya÷ cai7va niùpannà !mårtimanto 'ùña tठ÷çõu !!12327.28! <12327.29/1> marãcir aïgirà÷ cà7triþ !pulastyaþ pulahaþ kratuþ ! <12327.29/2> vasiùñha÷ ca mahà4tmà vai !manuþ svàyaübhuvas tathà ! <12327.29/3> j¤eyàþ prakçtayo 'ùñau tà !yàsu lokàþ pratiùñhitàþ !!12327.29! <12327.30/1> vedàn vedà1ïga-saüyuktàn !yaj¤àn yaj¤à1ïga-saüyutàn ! <12327.30/101> [X K7 D4.9 ins.:: etàn vai su-mahà-bhàgàn !çùãül loka-pità-mahàn !12327.30863! X] <12327.30/2> nirmame loka-siddhy-arthaü !brahmà loka-pità-mahaþ ! <12327.30/3> aùñàbhyaþ prakçtibhya÷ ca !jàtaü vi÷vam idaü jagat !!12327.30! <12327.31/1> rudro roùà3tmako jàto !da÷à7nyàn so 'sçjat svayam ! <12327.31/2> ekà-da÷ai7te rudràs tu !vikàràþ puruùàþ smçtàþ !!12327.31! <12327.32/1> te rudràþ prakçti÷ cai7va !sarve cai7va surar1ùayaþ ! <12327.32/2> utpannà loka-siddhy-arthaü !brahmàõaü samupasthitàþ !!12327.32! <12327.33/1> vayaü hi sçùñà bhagavaüs !tvayà vai prabhaviùõunà ! <12327.33/2> yena yasminn adhãkàre !vartitavyaü pità-maha !!12327.33! <12327.34/1> yo 'sau tvayà vinirdiùño !adhikàro 'rtha-cintakaþ ! <12327.34/2> paripàlyaþ kathaü tena !so 'dhikàro 'dhikàriõà !!12327.34! <12327.35/1> pradi÷asva balaü tasya !yo 'dhikàrà1rtha-cintakaþ ! <12327.35/2> evam ukto mahà-devo !devàüs tàn idam abravãt !!12327.35! <12327.36/1> sàdhv ahaü j¤àpito devà !yuùmàbhir bhadram astu vaþ ! <12327.36/2> mamà7py eùà samutpannà !cintà yà bhavatàü matà !!12327.36! <12327.37/1> loka-tantrasya kçtsnasya !kathaü kàryaþ parigrahaþ ! <12327.37/2> kathaü bala-kùayo na syàd !yuùmàkaü hy àtmana÷ ca me !!12327.37! <12327.38/1> itaþ sarve 'pi gacchàmaþ !÷araõaü loka-sà1kùiõam ! <12327.38/2> mahà-puruùam a-vyaktaü !sa no vakùyati yad dhitam !!12327.38! <12327.39/1> tatas te brahmaõà sà1rdham !çùayo vibudhàs tathà ! <12327.39/2> kùãro1dasyo7ttaraü kålaü !jagmur loka-hità1rthinaþ !!12327.39! <12327.40/1> te tapaþ samupàtiùñhan !brahmo1ktaü veda-kalpitam ! <12327.40/2> sa mahà-niyamo nàma !tapa÷-caryà su-dàruõà !!12327.40! <12327.41/1> årdhvaü dçùñir bàhava÷ ca !ekà1graü ca mano 'bhavat ! <12327.41/2> eka-pàda-sthitàþ samyak !kàùñha-bhåtàþ samàhitàþ !!12327.41! <12327.42/1> divyaü varùa-sahasraü te !tapas taptvà tad uttamam ! <12327.42/2> ÷u÷ruvur madhuràü vàõãü !veda-vedà1ïga-bhåùitàm !!12327.42! <12327.43/1> bho bhoþ sa-brahmakà devà !çùaya÷ ca tapo-dhanàþ ! <12327.43/2> sv-àgatenà7rcya vaþ sarvठ!÷ràvaye vàkyam uttamam !!12327.43! <12327.44/1> vij¤àtaü vo mayà kàryaü !tac ca loka-hitaü mahat ! <12327.44/2> pravçtti-yuktaü kartavyaü !yuùmat-pràõo1pabçühaõam !!12327.44! <12327.45/1> su-taptaü vas tapo devà !mamà8ràdhana-kàmyayà ! <12327.45/2> bhokùyathà7sya mahà-sattvàs !tapasaþ phalam uttamam !!12327.45! <12327.46/1> eùa brahmà loka-guruþ !sarva-loka-pità-mahaþ ! <12327.46/2> yåyaü ca vibudha-÷reùñhà !màü yajadhvaü samàhitàþ !!12327.46! <12327.47/1> sarve bhàgàn kalpayadhvaü !yaj¤eùu mama nitya÷aþ ! <12327.47/2> tathà ÷reyo vidhàsyàmi !yathà2dhãkàram ã÷varàþ !!12327.47! <12327.48/1> ÷rutvai9tad deva-devasya !vàkyaü hçùña-tanå-ruhàþ ! <12327.48/2> tatas te vibudhàþ sarve !brahmà te ca mahar2ùayaþ !!12327.48! <12327.49/1> veda-dçùñena vidhinà !vaiùõavaü kratum àharan ! <12327.49/2> tasmin sattre tadà brahmà !svayaü bhàgam akalpayat ! <12327.49/3> devà devar1ùaya÷ cai7va !sarve bhàgàn akalpayan !!12327.49! <12327.50/1> te kàrtayuga-dharmàõo !bhàgàþ parama-sat-kçtàþ ! <12327.50/2> pràpur àditya-varõaü taü !puruùaü tamasaþ param ! <12327.50/3> bçhantaü sarva-gaü_1 devam !ã÷ànaü vara-daü prabhum !!12327.50! <12327.51/1> tato 'tha vara-do devas !tàn sarvàn a-maràn sthitàn ! <12327.51/2> a-÷arãro babhàùe7daü !vàkyaü kha-stho mahe4÷varaþ !!12327.51! <12327.52/1> yena yaþ kalpito bhàgaþ !sa tathà samupàgataþ ! <12327.52/2> prãto 'haü pradi÷àmy adya !phalam àvçtti-lakùaõam !!12327.52! <12327.53/1> etad vo lakùaõaü devà !mat-prasàda-samudbhavam ! <12327.53/2> yåyaü yaj¤air ijyamànàþ !samàpta-vara-dakùiõaiþ ! <12327.53/3> yuge yuge bhaviùyadhvaü !pravçtti-phala-bhoginaþ !!12327.53! <12327.54/1> yaj¤air ye cà7pi yakùyanti !sarva-lokeùu vai suràþ ! <12327.54/2> kalpayiùyanti vo bhàgàüs !te narà veda-kalpitàn !!12327.54! <12327.55/1> yo me yathà kalpitavàn !bhàgam asmin mahà-kratau ! <12327.55/2> sa tathà yaj¤a-bhàgà1rho !veda-såtre mayà kçtaþ !!12327.55! <12327.56/1> yåyaü lokàn dhàrayadhvaü !yaj¤a-bhàga-phalo1ditàþ ! <12327.56/2> sarvà1rtha-cintakà loke !yathà2dhãkàra-nirmitàþ !!12327.56! <12327.57/1> yàþ kriyàþ pracariùyanti !pravçtti-phala-sat-kçtàþ ! <12327.57/2> tàbhir àpyàyita-balà !lokàn vai dhàrayiùyatha !!12327.57! <12327.58/1> yåyaü hi bhàvità loke !sarva-yaj¤eùu mànavaiþ ! <12327.58/2> màü tato bhàvayiùyadhvam !eùà vo bhàvanà mama !!12327.58! <12327.59/1> ity-arthaü nirmità vedà !yaj¤à÷ cau7ùadhibhiþ saha ! <12327.59/2> ebhiþ samyak prayuktair hi !prãyante devatàþ kùitau !!12327.59! <12327.60/1> nirmàõam etad yuùmàkaü !pravçtti-guõa-kalpitam ! <12327.60/2> mayà kçtaü sura-÷reùñhà !yàvat kalpa-kùayàd iti ! <12327.60/3> cintayadhvaü loka-hitaü !yathà2dhãkàram ã÷varàþ !!12327.60! <12327.61/1> marãcir aïgirà÷ cà7triþ !pulastyaþ pulahaþ kratuþ ! <12327.61/2> vasiùñha iti saptai7te !mànasà nirmità hi vai !!12327.61! <12327.62/1> ete veda-vido mukhyà !vedà3càryà÷ ca kalpitàþ ! <12327.62/2> pravçtti-dharmiõa÷ cai7va !pràjàpatyena kalpitàþ !!12327.62! <12327.63/1> ayaü kriyàvatàü panthà !vyaktã-bhåtaþ sanàtanaþ ! <12327.63/2> a-niruddha iti prokto !loka-sarga-karaþ prabhuþ !!12327.63! <12327.64/1> sanaþ sanat-su-jàta÷ ca !sanakaþ sa-sanandanaþ ! <12327.64/2> sanat-kumàraþ kapilaþ !saptama÷ ca sanàtanaþ !!12327.64! <12327.65/1> saptai7te mànasàþ proktà !çùayo brahmaõaþ sutàþ ! <12327.65/2> svayam-àgata-vij¤ànà !nivçttaü dharmam àsthitàþ !!12327.65! <12327.66/1> ete yoga-vido mukhyàþ !sàükhya-dharma-vidas tathà ! <12327.66/2> àcàryà mokùa-÷àstre ca !mokùa-dharma-pravartakàþ !!12327.66! <12327.67/1> yato 'haü prasçtaþ pårvam !a-vyaktàt tri-guõo mahàn ! <12327.67/2> tasmàt parataro yo 'sau !kùetra-j¤a iti kalpitaþ ! <12327.67/3> so 'haü kriyàvatàü panthàþ !punar-àvçtti-dur-labhaþ !!12327.67! <12327.68/1> yo yathà nirmito jantur !yasmin yasmiü÷ ca karmaõi ! <12327.68/2> pravçttau và nivçttau và !tat-phalaü so '÷nute '-va÷aþ !!12327.68! <12327.69/1> eùa loka-gurur brahmà !jagad-àdi-karaþ prabhuþ ! <12327.69/2> eùa màtà pità cai7va !yuùmàkaü ca pità-mahaþ ! <12327.69/3> mayà9nu÷iùño bhavità !sarva-bhåta-vara-pradaþ !!12327.69! <12327.70/1> asya cai7và7nujo rudro !lalàñàd yaþ samutthitaþ ! <12327.70/2> brahmà1nu÷iùño bhavità !sarva-trasa-vara-pradaþ !!12327.70! <12327.71/1> gacchadhvaü svàn adhãkàràü÷ !cintayadhvaü yathà-vidhi ! <12327.71/2> pravartantàü kriyàþ sarvàþ !sarva-lokeùu mà-ciram !!12327.71! <12327.72/1> pradç÷yantàü ca karmàõi !pràõinàü gatayas tathà ! <12327.72/2> parinirmita-kàlàni !àyåüùi ca suro1ttamàþ !!12327.72! <12327.73/1> idaü kçta-yugaü nàma !kàlaþ ÷reùñhaþ pravartate ! <12327.73/101> [X D5 ins.:: tri-pàda-hãno dharma÷ ca !yuge tasmin bhaviùyati !12327.73864! X] <12327.73/2> a-hiüsyà yaj¤a-pa÷avo !yuge 'smin nai7tad anyathà ! <12327.73/3> catuù-pàt sa-kalo dharmo !bhaviùyaty atra vai suràþ !!12327.73! <12327.74/1> tatas tretà-yugaü nàma !trayã yatra bhaviùyati ! <12327.74/2> prokùità yatra pa÷avo !vadhaü pràpsyanti vai makhe ! <12327.74/3> tatra pàda-caturtho vai !dharmasya na bhaviùyati !!12327.74! <12327.75/1> tato vai dvà-paraü nàma !mi÷raþ kàlo bhaviùyati ! <12327.75/2> dvi-pàda-hãno dharma÷ ca !yuge tasmin bhaviùyati !!12327.75! <12327.76/001> [X D7 T1 G1-3.6 after 75, T2 after 74abc:: tatra vadhyanti pa÷avo !yåpeùv atra nibadhyate !12327.75865! X] <12327.76/1> tatas tiùye 'tha saüpràpte !yuge kali-puras-kçte ! <12327.76/2> eka-pàda-sthito dharmo !yatra tatra bhaviùyati !!12327.76! <12327.77/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 ins.:: devà devar1ùaya÷ co8cus !tam evaü-vàdinaü gurum !12327.76866! X] <12327.77/1> devà åcuþ: eka-pàda-sthite dharme !yatra-kva-cana-gàmini ! <12327.77/2> kathaü kartavyam asmàbhir !bhagavaüs tad vadasva naþ !!12327.77! <12327.78/1> ÷rã-bhagavàn uvàca: yatra vedà÷ ca yaj¤à÷ ca !tapaþ satyaü damas tathà ! <12327.78/2> a-hiüsà-dharma-saüyuktàþ !pracareyuþ suro1ttamàþ ! <12327.78/3> sa vai de÷aþ sevitavyo !mà vo '-dharmaþ padà spç÷et !!12327.78! <12327.79/001> vyàsa uvàca: [X D7 T G1-3.6:: guravo yatra påjyante !sàdhu-vçttàþ ÷amà1nvitàþ ! <12327.79/002> X vastavyaü tatra yuùmàbhir !yatra dharmo na hãyate !12327.78867! X] <12327.79/1> te 'nu÷iùñà bhagavatà !devàþ sar1ùi-gaõàs tathà ! <12327.79/2> namas-kçtvà bhagavate !jagmur de÷àn yathe4psitàn !!12327.79! <12327.80/1> gateùu tri-divau1kaþsu !brahmai9kaþ paryavasthitaþ ! <12327.80/2> didçkùur bhagavantaü tam !a-niruddha-tanau sthitam !!12327.80! <12327.81/1> taü devo dar÷ayàm àsa !kçtvà haya-÷iro mahat ! <12327.81/2> sà1ïgàn àvartayan vedàn !kamaõóalu-gaõitra-dhçk !!12327.81! <12327.82/1> tato '÷va-÷irasaü dçùñvà !taü devam a-mitau1jasam ! <12327.82/2> loka-kartà prabhur brahmà !lokànàü hita-kàmyayà !!12327.82! <12327.83/1> mårdhnà praõamya vara-daü !tasthau prà1¤jalir agrataþ ! <12327.83/2> sa pariùvajya devena !vacanaü ÷ràvitas tadà !!12327.83! <12327.84/1> loka-kàrya-gatãþ sarvàs !tvaü cintaya yathà-vidhi ! <12327.84/2> dhàtà tvaü sarva-bhåtànàü !tvaü prabhur jagato guruþ ! <12327.84/3> tvayy àve÷ita-bhàro 'haü !dhçtiü pràpsyàmy athà7¤jasà !!12327.84! <12327.85/1> yadà ca sura-kàryaü te !a-viùahyaü bhaviùyati ! <12327.85/2> pràdur-bhàvaü gamiùyàmi !tadà0tma-j¤àna-de÷ikaþ !!12327.85! <12327.86/1> evam uktvà haya-÷iràs !tatrai7và7ntaradhãyata ! <12327.86/2> tenà7nu÷iùño brahmà9pi !svaü lokam a-ciràd gataþ !!12327.86! <12327.87/1> evam eùa mahà-bhàgaþ !padma-nàbhaþ sanàtanaþ ! <12327.87/2> yaj¤eùv agra-haraþ prokto !yaj¤a-dhàrã ca nityadà !!12327.87! <12327.88/1> nivçttiü cà8sthito dharmaü !gatim a-kùaya-dharmiõàm ! <12327.88/2> pravçtti-dharmàn vidadhe !kçtvà lokasya citratàm !!12327.88! <12327.89/1> sa àdiþ sa madhyaþ sa cà7ntaþ prajànàü ! <12327.89/2> sa dhàtà sa dheyaþ sa kartà sa kàryam ! <12327.89/3> yugà1nte sa suptaþ su-saükùipya lokàn ! <12327.89/4> yugà3dau prabuddho jagad dhy utsasarja !!12327.89! <12327.90/001> [X K1.2.4 subst.:: sa àdiþ sa ca madhyaü vai !buddhaþ sçjati vai jagat !12327.89868! X] <12327.90/1> tasmai namadhvaü devàya !nir-guõàya guõà3tmane ! <12327.90/2> a-jàya vi÷va-råpàya !dhàmne sarva-divau1kasàm !!12327.90! <12327.91/1> mahà-bhåtà1dhi-pataye !rudràõàü pataye tathà ! <12327.91/2> àditya-pataye cai7va !vasånàü pataye tathà !!12327.91! <12327.92/1> a÷vibhyàü pataye cai7va !marutàü pataye tathà ! <12327.92/2> veda-yaj¤à1dhi-pataye !vedà1ïga-pataye 'pi ca !!12327.92! <12327.93/1> samudra-vàsine nityaü !haraye mu¤ja-ke÷ine ! <12327.93/2> ÷àntaye sarva-bhåtànàü !mokùa-dharmà1nubhàùiõe !!12327.93! <12327.94/1> tapasàü tejasàü cai7va !pataye ya÷aso 'pi ca ! <12327.94/2> vàca÷ ca pataye nityaü !saritàü pataye tathà !!12327.94! <12327.95/1> kapardine varàhàya !eka-÷çïgàya dhãmate ! <12327.95/2> vivasvate '÷va-÷irase !catur-mårti-dhçte sadà !!12327.95! <12327.96/1> guhyàya j¤àna-dç÷yàya !a-kùaràya kùaràya ca ! <12327.96/2> eùa devaþ saücarati !sarvatra-gatir a-vyayaþ !!12327.96! <12327.97/1> evam etat purà dçùñaü !mayà vai j¤àna-cakùuùà ! <12327.97/2> kathitaü tac ca vaþ sarvaü !mayà pçùñena tattvataþ !!12327.97! <12327.98/1> kriyatàm mad-vacaþ ÷iùyàþ !sevyatàü harir ã÷varaþ ! <12327.98/2> gãyatàü veda-÷abdai÷ ca !påjyatàü ca yathà-vidhi !!12327.98! <12327.99/1> vai÷aüpàyana uvàca: ity uktàs tu vayaü tena !veda-vyàsena dhãmatà ! <12327.99/2> sarve ÷iùyàþ suta÷ cà7sya !÷ukaþ parama-dharma-vit !!12327.99! <12327.100/1> sa cà7smàkam upàdhyàyaþ !sahà7smàbhir vi÷àü pate ! <12327.100/2> catur-vedo1dgatàbhi÷ ca !çgbhis tam abhituùñuve !!12327.100! <12327.101/1> etat te sarvam àkhyàtaü !yan màü tvaü paripçcchasi ! <12327.101/2> evaü me 'kathayad ràjan !purà dvaipàyano guruþ !!12327.101! <12327.102/1> ya÷ ce7daü ÷çõuyàn nityaü !ya÷ ce7daü parikãrtayet ! <12327.102/2> namo bhagavate kçtvà !samàhita-manà naraþ !!12327.102! <12327.103/1> bhavaty a-rogo dyutimàn !bala-råpa-samanvitaþ ! <12327.103/2> àturo mucyate rogàd !baddho mucyeta bandhanàt !!12327.103! <12327.104/1> kàma-kàmã labhet kàmaü !dãrgham àyur avàpnuyàt ! <12327.104/2> bràhmaõaþ sarva-vedã syàt !kùatriyo vijayã bhavet ! <12327.104/3> vai÷yo vipula-làbhaþ syàc !chådraþ sukham avàpnuyàt !!12327.104! <12327.105/1> a-putro labhate putraü !kanyà cai7ve8psitaü patim ! <12327.105/2> lagna-garbhà vimucyeta !garbhiõã janayet sutam ! <12327.105/3> vandhyà prasavam àpnoti !putra-pautra-samçddhimat !!12327.105! <12327.106/1> kùemeõa gacched adhvànam !idaü yaþ pañhate pathi ! <12327.106/2> yo yaü kàmaü kàmayate !sa tam àpnoti ca dhruvam !!12327.106! <12327.107/001> [X B6 ins.:: ity àha bhagavàn vyàsaþ !parà÷ara-sutaþ prabhuþ !12327.106869! X] <12327.107/1> idaü mahar2ùer vacanaü vini÷citaü ! <12327.107/2> mahà4tmanaþ puruùa-varasya kãrtanam ! <12327.107/3> samàgamaü car7ùi-divau1kasàm imaü ! <12327.107/4> ni÷amya bhaktàþ su-sukhaü labhante !!12327.107! <12328.1/1> janam-ejaya uvàca: astauùãd yair imaü vyàsaþ !sa-÷iùyo madhu-sådanam ! <12328.1/2> nàmabhir vi-vidhair eùàü !niruktaü bhagavan mama !!12328.1! <12328.2/1> vaktum arhasi ÷u÷råùoþ !prajà-pati-pater hareþ ! <12328.2/2> ÷rutvà bhaveyaü yat påtaþ !÷arac-candra ivà7-malaþ !!12328.2! <12328.3/1> vai÷aüpàyana uvàca: ÷çõu ràjan yathà0caùña !phalgunasya harir vibhuþ ! <12328.3/2> prasannà3tmà0tmano nàmnàü !niruktaü guõa-karma-jam !!12328.3! <12328.4/1> nàmabhiþ kãrtitais tasya !ke÷avasya mahà4tmanaþ ! <12328.4/2> pçùñavàn ke÷avaü ràjan !phalgunaþ para-vãra-hà !!12328.4! <12328.5/1> arjuna uvàca: bhagavan bhåta-bhavye3÷a !sarva-bhåta-sçg a-vyaya ! <12328.5/2> loka-dhàma jagan-nàtha !lokànàm a-bhaya-prada !!12328.5! <12328.6/1> yàni nàmàni te deva !kãrtitàni mahar2ùibhiþ ! <12328.6/2> vedeùu sa-puràõeùu !yàni guhyàni karmabhiþ !!12328.6! <12328.7/1> teùàü niruktaü tvatto 'haü !÷rotum icchàmi ke÷ava ! <12328.7/2> na hy anyo vartayen nàmnàü !niruktaü tvàm çte prabho !!12328.7! <12328.8/1> ÷rã-bhagavàn uvàca: çg-vede sa-yajur-vede !tathai9và7tharva-sàmasu ! <12328.8/2> puràõe so1paniùade !tathai9va jyotiùe 'rjuna !!12328.8! <12328.9/1> sàükhye ca yoga-÷àstre ca !àyur-vede tathai9va ca ! <12328.9/2> bahåni mama nàmàni !kãrtitàni mahar2ùibhiþ !!12328.9! <12328.10/1> gauõàni tatra nàmàni !karma-jàni ca kàni-cit ! <12328.10/2> niruktaü karma-jànàü ca !÷çõuùva prayato 'n-agha ! <12328.10/3> kathyamànaü mayà tàta !tvaü hi me 'rdhaü smçtaþ purà !!12328.10! <12328.11/1> namo 'ti-ya÷ase tasmai !dehinàü paramà3tmane ! <12328.11/2> nàràyaõàya vi÷vàya !nir-guõàya guõà3tmane !!12328.11! <12328.12/1> yasya prasàda-jo brahmà !rudra÷ ca krodha-saübhavaþ ! <12328.12/2> yo 'sau yonir hi sarvasya !sthàvarasya carasya ca !!12328.12! <12328.13/1> aùñà-da÷a-guõaü yat tat !sattvaü sattvavatàü vara ! <12328.13/2> prakçtiþ sà parà mahyaü !rodasã yoga-dhàriõã ! <12328.13/3> çtà satyà9-marà9-jayyà !lokànàm àtma-saüj¤ità !!12328.13! <12328.14/1> tasmàt sarvàþ pravartante !sarga-pralaya-vikriyàþ ! <12328.14/2> tato yaj¤a÷ ca yaùñà ca !puràõaþ puruùo viràñ ! <12328.14/3> a-niruddha iti prokto !lokànàü prabhavà1pyayaþ !!12328.14! <12328.15/1> bràhme ràtri-kùaye pràpte !tasya hy a-mita-tejasaþ_1 ! <12328.15/2> prasàdàt pràdur abhavat !padmaü padma-nibhe3kùaõa ! <12328.15/3> tatra brahmà samabhavat !sa tasyai7va prasàda-jaþ !!12328.15! <12328.16/1> ahnaþ kùaye lalàñàc ca !suto devasya vai tathà ! <12328.16/2> krodhà3viùñasya saüjaj¤e !rudraþ saühàra-kàrakaþ !!12328.16! <12328.17/1> etau dvau vibudha-÷reùñhau !prasàda-krodha-jau smçtau ! <12328.17/2> tad-àde÷ita-panthànau !sçùñi-saühàra-kàrakau ! <12328.17/3> nimitta-màtraü tàv atra !sarva-pràõi-vara-pradau !!12328.17! <12328.18/1> kapardã jañilo muõóaþ !÷ma÷àna-gçha-sevakaþ ! <12328.18/2> ugra-vrata-dharo rudro !yogã tri-pura-dàruõaþ !!12328.18! <12328.19/1> dakùa-kratu-hara÷ cai7va !bhaga-netra-haras tathà ! <12328.19/2> nàràyaõà3tmako j¤eyaþ !pàõóaveya yuge yuge !!12328.19! <12328.20/001> [X Ds D8 Cs ins.:: yo 'sau rudraþ so 'ham asmi !yo 'ham asmi ÷ivaþ paraþ ! <12328.20/002> X yathà rudras tathà9haü ca !nà7vayor antaraü tathà !12328.19870! X] <12328.20/1> tasmin hi påjyamàne vai !deva-deve mahe4÷vare ! <12328.20/2> saüpåjito bhavet pàrtha !devo nàràyaõaþ prabhuþ !!12328.20! <12328.21/1> aham àtmà hi lokànàü !vi÷vànàü pàõóu-nandana ! <12328.21/2> tasmàd àtmànam evà7gre !rudraü saüpåjayàmy aham !!12328.21! <12328.22/1> yady ahaü nà7rcayeyaü vai !ã÷ànaü vara-daü ÷ivam ! <12328.22/2> àtmànaü nà7rcayet ka÷-cit !iti me bhàvitaü manaþ ! <12328.22/3> mayà pramàõaü hi kçtaü !lokaþ samanuvartate !!12328.22! <12328.23/1> pramàõàni hi påjyàni !tatas taü påjayàmy aham ! <12328.23/2> yas taü vetti sa màü vetti !yo 'nu taü sa hi màm anu !!12328.23! <12328.24/1> rudro nàràyaõa÷ cai7va !sattvam ekaü dvidhà-kçtam ! <12328.24/2> loke carati kaunteya !vyakti-sthaü sarva-karmasu !!12328.24! <12328.25/1> na hi me kena-cid deyo !varaþ pàõóava-nandana ! <12328.25/2> iti saücintya manasà !puràõaü vi÷vam ã÷varam ! <12328.25/3> putrà1rtham àràdhitavàn !àtmànam aham àtmanà !!12328.25! <12328.26/1> na hi viùõuþ praõamati !kasmai-cid vibudhàya tu ! <12328.26/2> çtae àtmànam eve7ti !tato rudraü bhajàmy aham !!12328.26! <12328.27/1> sa-brahmakàþ sa-rudrà÷ ca !se1ndrà devàþ sahar7ùibhiþ ! <12328.27/2> arcayanti sura-÷reùñhaü !devaü nàràyaõaü harim !!12328.27! <12328.28/1> bhaviùyatàü vartatàü ca !bhåtànàü cai7va bhàrata ! <12328.28/2> sarveùàm agra-õãr viùõuþ !sevyaþ påjya÷ ca nitya÷aþ !!12328.28! <12328.29/1> namasva havya-daü viùõuü !tathà ÷araõa-daü nama ! <12328.29/2> vara-daü namasva kaunteya !havya-kavya-bhujaü nama !!12328.29! <12328.30/1> catur-vidhà mama janà !bhaktà evaü hi te ÷rutam ! <12328.30/2> teùàm ekà1ntinaþ ÷reùñhàs !te cai7và7n-anya-devatàþ ! <12328.30/3> aham eva gatis teùàü !nir-à÷ãþ-karma-kàriõàm !!12328.30! <12328.31/1> ye ca ÷iùñàs trayo bhaktàþ !phala-kàmà hi te matàþ ! <12328.31/2> sarve cyavana-dharmàõaþ !pratibuddhas tu ÷reùñha-bhàk !!12328.31! <12328.32/1> brahmàõaü ÷iti-kaõñhaü ca !yà÷ cà7nyà devatàþ smçtàþ ! <12328.32/2> prabuddha-varyàþ sevante !màm evai7ùyanti yat-param ! <12328.32/3> bhaktaü prati vi÷eùas te !eùa pàrthà7nukãrtitaþ !!12328.32! <12328.33/1> tvaü cai7và7haü ca kaunteya !nara-nàràyaõau smçtau ! <12328.33/2> bhàrà1vataraõà1rthaü hi !praviùñau mànuùãü tanum !!12328.33! <12328.34/1> jànàmy adhy-àtma-yogàü÷ ca !yo 'haü yasmàc ca bhàrata ! <12328.34/2> nivçtti-lakùaõo dharmas !tathà9bhyudayiko 'pi ca !!12328.34! <12328.35/1> naràõàm ayanaü khyàtam !aham ekaþ sanàtanaþ ! <12328.35/2> àpo nàrà iti proktà !àpo vai nara-sånavaþ ! <12328.35/3> ayanaü mama tat pårvam !ato nàràyaõo hy aham !!12328.35! <12328.36/1> chàdayàmi jagad vi÷vaü !bhåtvà sårya ivà7ü÷ubhiþ ! <12328.36/2> sarva-bhåtà1dhivàsa÷ ca !vàsudevas tato hy aham !!12328.36! <12328.37/1> gati÷ ca sarva-bhåtànàü !prajànàü cà7pi bhàrata ! <12328.37/2> vyàptà me rodasã pàrtha !kànti÷ cà7bhy-adhikà mama !!12328.37! <12328.38/1> adhi-bhåtàni cà7nte 'haü !tad icchaü÷ cà7smi bhàrata ! <12328.38/2> kramaõàc cà7py ahaü pàrtha !viùõur ity abhisaüj¤itaþ !!12328.38! <12328.39/1> damàt siddhiü parãpsanto !màü janàþ kàmayanti hi ! <12328.39/2> divaü co7rvãü ca madhyaü ca !tasmàd dàmo1daro hy aham !!12328.39! <12328.40/1> pç÷nir ity ucyate cà7nnaü !vedà àpo '-mçtaü tathà ! <12328.40/2> mamai7tàni sadà garbhe !pç÷ni-garbhas tato hy aham !!12328.40! <12328.41/1> çùayaþ pràhur evaü màü !trita-kåpà1bhipàtitam ! <12328.41/2> pç÷ni-garbha tritaü pàhã7ty !ekata-dvita-pàtitam !!12328.41! <12328.42/1> tataþ sa brahmaõaþ putra !àdyo çùi-varas tritaþ ! <12328.42/2> uttatàro7da-pànàd vai !pç÷ni-garbhà1nukãrtanàt !!12328.42! <12328.43/1> såryasya tapato lokàn !agneþ somasya cà7py uta ! <12328.43/2> aü÷avo ye prakà÷ante !mama te ke÷a-saüj¤itàþ ! <12328.43/3> sarva-j¤àþ ke÷avaü tasmàn !màm àhur dvi-ja-sattamàþ !!12328.43! <12328.44/1> sva-patnyàm àhito garbha !utathyena mahà4tmanà ! <12328.44/2> utathye 'ntarhite cai7va !kadà-cid deva-màyayà ! <12328.44/3> bçhas-patir athà7vindat !tàü patnãü tasya bhàrata !!12328.44! <12328.45/1> tato vai tam çùi-÷reùñhaü !maithuno1pagataü tathà ! <12328.45/2> uvàca garbhaþ kaunteya !pa¤ca-bhåta-samanvitaþ !!12328.45! <12328.46/1> pårvà3gato 'haü vara-da !nà7rhasy ambàü prabàdhitum ! <12328.46/2> etad bçhas-patiþ ÷rutvà !cukrodha ca ÷a÷àpa ca !!12328.46! <12328.47/1> maithuno1pagato yasmàt !tvayà9haü vinivàritaþ ! <12328.47/2> tasmàd andho jàsyasi tvaü !mac-chàpàn nà7tra saü÷ayaþ !!12328.47! <12328.48/1> sa ÷àpàd çùi-mukhyasya !dãrghaü tama upeyivàn ! <12328.48/2> sa hi dãrgha-tamà nàma !nàmnà hy àsãd çùiþ purà !!12328.48! <12328.49/1> vedàn avàpya caturaþ !sà1ïgo1pà1ïgàn sanàtanàn ! <12328.49/2> prayojayàm àsa tadà !nàma guhyam idaü mama !!12328.49! <12328.50/1> ànupårvyeõa vidhinà !ke÷ave7ti punaþ punaþ ! <12328.50/2> sa cakùuùmàn samabhavad !gautama÷ cà7bhavat punaþ !!12328.50! <12328.51/1> evaü hi vara-daü nàma !ke÷ave7ti mamà7rjuna ! <12328.51/2> devànàm atha sarveùàm !çùãõàü ca mahà4tmanàm !!12328.51! <12328.52/1> agniþ somena saüyukta !eka-yoni mukhaü kçtam ! <12328.52/2> agnã-ùomà3tmakaü tasmàj !jagat kçtsnaü carà1-caram !!12328.52! <12328.53/1> api hi puràõe bhavati ! <12328.53/2> eka-yony-àtmakàv agnã-ùomau ! <12328.53/3> devà÷ cà7gni-mukhà iti ! <12328.53/4> eka-yonitvàc ca paras-paraü mahayanto lokàn dhàrayata iti !!12328.53! <12329.1/1> arjuna uvàca: agnã-ùomau kathaü pårvam !eka-yonã pravartitau ! <12329.1/2> eùa me saü÷ayo jàtas !taü chindhi madhu-sådana !!12329.1! <12329.2/1> ÷rã-bhagavàn uvàca: hanta te vartayiùyàmi !puràõaü pàõóu-nandana ! <12329.2/2> àtma-tejo-udbhavaü pàrtha !÷çõuùvai7ka-manà mama !!12329.2! <12329.3/1> saüprakùàlana-kàle 'tikrànte caturthe yuga-sahasrà1nte ! <12329.3/2> a-vyakte sarva-bhåta-pralaye sthàvara-jaïgame ! <12329.3/3> jyotir-dharaõi-vàyu-rahite 'ndhe tamasi jalai1kà1rõave loke ! <12329.3/4> tama ity evà7bhibhåte '-saüj¤ake '-dvitãye pratiùñhite ! <12329.3/5> nai7va ràtryàü na divase na sati nà7-sati na vyakte nà7-vyakte vyavasthite ! <12329.3/6> etasyàm avasthàyàü nàràyaõa-guõà3÷rayàd a-kùayàd a-jaràd an-indriyàd a-gràhyàd a-saübhavàt satyàd a-hiüsràl lalàmàd vi-vidha-pravçtti-vi÷eùàt ! <12329.3/7> a-kùayàd a-jarà1-maràd a-mårtitaþ sarva-vyàpinaþ sarva-kartuþ ÷à÷vatàt tamasaþ puruùaþ pràdur-bhåto harir a-vyayaþ !!12329.3! <12329.4/1> nidar÷anam api hy atra bhavati ! <12329.4/2> nà8sãd aho na ràtrir àsãt ! <12329.4/3> na sad àsãn nà7-sad àsãt ! <12329.4/4> tama eva purastàd abhavad vi÷va-råpam ! <12329.4/5> sà vi÷vasya jananã9ty evam asyà7rtho 'nubhàùyate !!12329.4! <12329.5/1> tasye7dànãü tamaþ-saübhavasya puruùasya padma-yoner brahmaõaþ pràdur-bhàve sa puruùaþ prajàþ sisçkùamàõo netràbhyàm agnã-ùomau sasarja ! <12329.5/2> tato bhåta-sarge pravçtte prajà-krama-va÷àd brahma-kùatram upàtiùñhat ! <12329.5/3> yaþ somas tad brahma yad brahma te bràhmaõàþ ! <12329.5/4> yo 'gnis tat kùatraü kùatràd brahma balavattaram ! <12329.5/5> kasmàd iti loka-praty-akùa-guõam etat tad yathà ! <12329.5/6> bràhmaõebhyaþ paraü bhåtaü no1tpanna-pårvam ! <12329.5/7> dãpyamàne 'gnau juhotã7ti kçtvà bravãmi ! <12329.5/8> bhåta-sargaþ kçto brahmaõà bhåtàni ca pratiùñhàpya trailokyaü dhàryatae iti !!12329.5! <12329.6/1> mantra-vàdo 'pi hi bhavati ! <12329.6/2> tvam agne yaj¤ànàü hotà vi÷veùàm ! <12329.6/3> hito devebhir mànuùe jane iti ! <12329.6/4> nidar÷anaü cà7tra bhavati ! <12329.6/5> vi÷veùàm agne yaj¤ànàü hote9ti ! <12329.6/6> hito devair mànuùair jagata iti ! <12329.6/7> agnir hi yaj¤ànàü hotà kartà ! <12329.6/8> sa cà7gnir brahma !!12329.6! <12329.7/1> na hy ete mantràd dhavanam asti ! <12329.7/2> na vinà puruùaü tapaþ saübhavati ! <12329.7/3> havir mantràõàü saüpåjà vidyate deva-manuùyàõàm anena tvaü hote9ti niyuktaþ ! <12329.7/4> ye ca mànuùà hotrà1dhikàràs te ca ! <12329.7/5> bràhmaõasya hi yàjanaü vidhãyate na kùatra-vai÷yayor dvi-jàtyoþ ! <12329.7/6> tasmàd bràhmaõà hy agni-bhåtà yaj¤àn udvahanti ! <12329.7/7> yaj¤à devàüs tarpayanti devàþ pçthivãü bhàvayanti !!12329.7! <12329.8/1> ÷ata-pathe hi bràhmaõaü bhavati ! <12329.8/2> agnau samiddhe sa juhoti yo vidvàn bràhmaõa-mukhe dànà3hutiü juhoti ! <12329.8/3> evam apy agni-bhåtà bràhmaõà vidvàüso 'gniü bhàvayanti ! <12329.8/4> agnir viùõuþ sarva-bhåtàny anupravi÷ya pràõàn dhàrayati ! <12329.8/5> api cà7tra sanat-kumàra-gãtàþ ÷lokà bhavanti !!12329.8! <12329.9/1> vi÷vaü brahmà9sçjat pårvaü !sarvà3dir nir-avaskaram ! <12329.9/2> brahma-ghoùair divaü tiùñhanty !a-marà brahma-yonayaþ !!12329.9! <12329.10/1> bràhmaõànàü matir vàkyaü !karma ÷raddhà tapàüsi ca ! <12329.10/2> dhàrayanti mahãü dyàü ca !÷aityàd vàry a-mçtaü yathà !!12329.10! <12329.11/1> nà7sti satyàt paro dharmo !nà7sti màtç-samo guruþ ! <12329.11/2> bràhmaõebhyaþ paraü nà7sti !pretya ce7ha ca bhåtaye !!12329.11! <12329.12/1> nai7ùàm ukùà vardhate no7ta vàhà ! <12329.12/2> na gargaro mathyate saüpradàne ! <12329.12/3> apadhvastà dasyu-bhåtà bhavanti ! <12329.12/4> yeùàü ràùñre bràhmaõà vçtti-hãnàþ !!12329.12! <12329.13/1> veda-puràõe1tihàsa-pràmàõyàn nàràyaõa-mukho1dgatàþ sarvà3tmànaþ sarva-kartàraþ sarva-bhàvanà÷ ca bràhmaõàþ ! <12329.13/2> vàk-sama-kàlaü hi tasya devasya vara-pradasya bràhmaõàþ prathamaü pràdur-bhåtà bràhmaõebhya÷ ca ÷eùà varõàþ pràdur-bhåtàþ ! <12329.13/3> itthaü ca surà1sura-vi÷iùñà bràhmaõà yadà mayà brahma-bhåtena purà svayam evo7tpàditàþ surà1sura-mahar2ùayo bhåta-vi÷eùàþ sthàpità nigçhãtà÷ ca !!12329.13! <12329.14/1> ahalyà-dharùaõa-nimittaü hi gautamàd dhari-÷ma÷rutàm indraþ pràptaþ ! <12329.14/2> kau÷ika-nimittaü ce7ndro muùka-viyogaü meùa-vçùaõatvaü cà7vàpa ! <12329.14/3> a÷vinor graha-pratiùedho1dyata-vajrasya puraü-darasya cyavanena stambhito bàhuþ ! <12329.14/4> kratu-vadha-pràpta-manyunà ca dakùeõa bhåyas tapasà cà8tmànaü saüyojya netrà3kçtir anyà lalàñe rudrasyo7tpàdità !!12329.14! <12329.15/1> tri-pura-vadhà1rthaü dãkùàm abhyupagatasya rudrasyo7÷anasà ÷iraso jañà utkçtya prayuktàþ ! <12329.15/2> tataþ pràdur-bhåtà bhuja-gàþ_1 ! <12329.15/3> tair asya bhuja-gaiþ_1 pãóyamànaþ kaõñho nãlatàm upanãtaþ ! <12329.15/4> pårve ca manv-antare svàyaübhuve nàràyaõa-hasta-bandha-grahaõàn nãla-kaõñhatvam eva và !!12329.15! <12329.16/1> a-mçto1tpàdane pura÷-caraõatàm upagatasyà7ïgiraso bçhas-pater upaspç÷ato na prasàdaü gatavatyaþ kilà8paþ ! <12329.16/2> atha bçhas-patir apàü cukrodha ! <12329.16/3> yasmàn mamo7paspç÷ataþ kaluùã-bhåtà na prasàdam upagatàs tasmàd adya-prabhçti jhaùa-makara-matsya-kacchapa-jantu-saükãrõàþ kaluùã-bhavate7ti ! <12329.16/4> tadà-prabhçty àpo yàdobhiþ saükãrõàþ saüvçttàþ !!12329.16! <12329.17/1> vi÷va-råpo vai tvàùñraþ puro-hito devànàm àsãt svasrãyo 'suràõàm ! <12329.17/2> sa praty-akùaü devebhyo bhàgam adadat paro-akùam asurebhyaþ !!12329.17! <12329.18/1> atha hiraõya-ka÷ipuü puras-kçtya_1 vi÷va-råpa-màtaraü svasàram asurà varam ayàcanta ! <12329.18/2> he svasar ayaü te putras tvàùñro vi÷va-råpas tri-÷irà devànàü puro-hitaþ praty-akùaü devebhyo bhàgam adadat paro-akùam asmàkam ! <12329.18/3> tato devà vardhante vayaü kùãyàmaþ ! <12329.18/4> tad enaü tvaü vàrayitum arhasi tathà yathà9smàn bhajed iti !!12329.18! <12329.19/1> atha vi÷va-råpaü nandana-vanam upagataü màto9vàca ! <12329.19/2> putra kiü para-pakùa-vardhanas tvaü màtula-pakùaü nà÷ayasi ! <12329.19/3> nà7rhasy evaü kartum iti ! <12329.19/4> sa vi÷va-råpo màtur vàkyam an-atikramaõãyam iti matvà saüpåjya hiraõya-ka÷ipum agàt !!12329.19! <12329.20/1> hairaõyagarbhàc ca vasiùñhàd dhiraõya-ka÷ipuþ ÷àpaü pràptavàn ! <12329.20/2> yasmàt tvayà9nyo vçto hotà tasmàd a-samàpta-yaj¤as tvam a-pårvàt sattva-jàtàd vadhaü pràpsyasã7ti ! <12329.20/3> tac-chàpa-dànàd dhiraõya-ka÷ipuþ pràptavàn vadham !!12329.20! <12329.21/1> vi÷va-råpo màtç-pakùa-vardhano 'ty-arthaü tapasy abhavat ! <12329.21/2> tasya vrata-bhaïgà1rtham indro bahvãþ ÷rãmatyo 'psaraso niyuyoja ! <12329.21/3> tà÷ ca dçùñvà manaþ kùubhitam tasyà7bhavat tàsu cà7psaraþsu na-ciràd eva sakto 'bhavat ! <12329.21/4> saktaü cai7naü j¤àtvà9psarasa åcur gacchàmahe vayaü yathà4gatam iti !!12329.21! <12329.22/1> tàs tvàùñra uvàca ! <12329.22/2> kva gamiùyatha àsyatàm tàvan mayà saha ÷reyo bhaviùyatã7ti ! <12329.22/3> tàs tam abruvan ! <12329.22/4> vayaü deva-striyo 'psarasa indraü vara-daü purà prabhaviùõuü vçõãmahae iti !!12329.22! <12329.23/1> atha tà vi÷va-råpo 'bravãd adyai7va se1ndrà devà na bhaviùyantã7ti ! <12329.23/2> tato mantrठjajàpa ! <12329.23/3> tair mantraiþ pràvardhata tri-÷iràþ ! <12329.23/4> ekenà8syena sarva-lokeùu dvi-jaiþ kriyàvadbhir yaj¤eùu su-hutaü somaü papàv ekenà8pa ekena se1ndràn devàn ! <12329.23/5> athe7ndras taü vivardhamànaü soma-pànà3pyàyita-sarva-gàtraü dçùñvà cintàm àpede !!12329.23! <12329.24/1> devà÷ ca te sahe7ndreõa brahmàõam abhijagmur åcu÷ ca ! <12329.24/2> vi÷va-råpeõa sarva-yaj¤eùu su-hutaþ somaþ pãyate ! <12329.24/3> vayam a-bhàgàþ saüvçttàþ ! <12329.24/4> asura-pakùo vardhate vayaü kùãyàmaþ ! <12329.24/5> tad arhasi no vidhàtuü ÷reyo yad an-antaram iti !!12329.24! <12329.25/1> tàn brahmo9vàca çùir bhàrgavas tapas tapyate dadhãcaþ ! <12329.25/2> sa yàcyatàü varaü yathà kalevaraü jahyàt ! <12329.25/3> tasyà7sthibhir vajraü kriyatàm iti !!12329.25! <12329.26/1> devàs tatrà7gacchan yatra dadhãco bhagavàn çùis tapas tepe ! <12329.26/2> se1ndrà devàs tam abhigamyo8cur bhagavaüs tapasaþ ku÷alam a-vighnaü ce7ti ! <12329.26/3> tàn dadhãca uvàca sv-àgataü bhavadbhyaþ kiü kriyatàm ! <12329.26/4> yad vakùyatha tat kariùyàmã7ti ! <12329.26/5> te tam abruva¤ ÷arãra-parityàgaü loka-hità1rthaü bhagavàn kartum arhatã7ti ! <12329.26/501> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: evam ukto dadhãcas tàn abravãt ! <12329.26/502> X sahasraü varùàõàm aindraü padam avàpyate mayà yadi jahyàm ! <12329.26/503> X tathe9ty uktve9ndraþ sva-sthànaü dattvà tapasvy- abhavat ! <12329.26/504> X indro dadhãco 'bhavat ! <12329.26/505> X tàvat pårõe se1ndrà devà àgaman kàlo 'yaü deha-nyàsàye7ti !12329.26871! X] <12329.26/6> atha dadhãcas tathai9và7-vi-manàþ sukha-duþkha-samo mahà-yogã àtmànaü samàdhàya ÷arãra-parityàgaü cakàra !!12329.26! <12329.27/001> [X Kumbh..ed. ins.:: ÷rutir apy atra bhavati ! <12329.27/002> X indro dadhãco 'sthibhiþ kçtam iti !12329.26872! X] <12329.27/1> tasya paramà3tmany avasçte tàny asthãni dhàtà saügçhya vajram akarot ! <12329.27/2> tena vajreõà7-bhedyenà7-pradhçùyeõa brahmà1sthi-saübhåtena viùõu-praviùñene7ndro vi÷va-råpaü jaghàna ! <12329.27/3> ÷irasàü cà7sya chedanam akarot ! <12329.27/301> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. Cv:: takùõà yaj¤a-pa÷oþ ÷iras te dadàmã7ty uktvà !12329.27873! X] <12329.27/4> tasmàd an-antaraü vi÷va-råpa-gàtra-mathana-saübhavaü tvaùñro9tpàditam evà7riü vçtram indro jaghàna !!12329.27! <12329.28/1> tasyàü dvaidhã-bhåtàyàü brahma-vadhyàyàü bhayàd indro deva-ràjyaü parityajya apsu-saübhavàü ÷ãtalàü mànasa-saro-gatàü nalinãü apsu ! <12329.28/2> tatra cai8÷varya-yogàd aõu-màtro bhåtvà bisa-granthiü pravive÷a !!12329.28! <12329.29/1> atha brahma-vadhyà-bhaya-pranaùñe trailokya-nàthe ÷acã-patau jagad an-ã÷varaü babhåva ! <12329.29/2> devàn rajas tama÷ cà8vive÷a ! <12329.29/3> mantrà na pràvartanta mahar2ùãõàü ! <12329.29/4> rakùàüsi pràdur abhavan ! <12329.29/5> brahma co7tsàdanaü jagàma ! <12329.29/6> an-indrà÷ cà7-balà lokàþ su-pradhçùyà babhåvuþ !!12329.29! <12329.30/1> atha devà çùaya÷ cà8yuùaþ putraü nahuùaü nàma deva-ràjatve 'bhiùiùicuþ ! <12329.30/2> nahuùaþ pa¤cabhiþ ÷atair jyotiùàü lalàñe jvaladbhiþ sarva-tejo-harais tri-viùñapaü pàlayàü babhåva ! <12329.30/3> atha lokàþ prakçtim àpedire sva-sthà÷ ca babhåvuþ !!12329.30! <12329.31/1> atho7vàca nahuùaþ ! <12329.31/2> sarvaü màü ÷akro1pabhuktam upasthitam çte ÷acãm iti ! <12329.31/3> sa evam uktvà ÷acã-samãpam agamad uvàca cai7nàm ! <12329.31/4> su-bhage 'ham indro devànàü bhajasva màm iti ! <12329.31/5> taü ÷acã pratyuvàca ! <12329.31/6> prakçtyà tvaü dharma-vatsalaþ soma-vaü÷o1dbhava÷ ca ! <12329.31/7> nà7rhasi para-patnã-dharùaõaü kartum iti !!12329.31! <12329.32/1> tàm atho7vàca nahuùaþ ! <12329.32/2> aindraü padam adhyàsyate mayà ! <12329.32/3> aham indrasya ràjya-ratna-haro nà7trà7-dharmaþ ka÷-cit tvam indra-bhukte9ti ! <12329.32/4> sà tam uvàca ! <12329.32/5> asti mama kiü-cid vratam a-paryavasitam ! <12329.32/6> tasyà7vabhçthe tvàm upagamiùyàmi kai÷-cid evà7hobhir iti ! <12329.32/7> sa ÷acyai9vam abhihito nahuùo jagàma !!12329.32! <12329.33/1> atha ÷acã duþkha-÷okà3rtà bhartç-dar÷ana-làlasà nahuùa-bhaya-gçhãtà bçhas-patim upàgacchat ! <12329.33/2> sa ca tàm abhigatàü dçùñvai9va dhyànaü pravi÷ya bhartç-kàrya-tat-paràü j¤àtvà bçhas-patir uvàca ! <12329.33/3> anenai7va vratena tapasà cà7nvità devãü vara-dàm upa÷rutim àhvaya ! <12329.33/4> sà tave7ndraü dar÷ayiùyatã7ti !!12329.33! <12329.34/1> sà9tha mahà-niyamam àsthità devãü vara-dàm upa÷rutiü mantrair àhvayat ! <12329.34/2> so9pa÷rutiþ ÷acã-samãpam agàt ! <12329.34/3> uvàca cai7nàm iyam asmi tvayo9pahåto9pasthità kiü te priyaü karavàõã7ti ! <12329.34/4> tàü mårdhnà praõamyo7vàca ÷acã bhagavaty arhasi me bhartàraü dar÷ayituü tvaü satyà matà ce7ti ! <12329.34/5> sai9nàü mànasaü saro 'nayat ! <12329.34/6> tatre7ndraü bisa-granthi-gatam adar÷ayat !!12329.34! <12329.35/1> tàm indraþ patnãü kç÷àü glànàü ca dçùñvà cintayàü babhåva ! <12329.35/2> aho mama mahad duþkham idam adyo7pagatam ! <12329.35/3> naùñaü hi màm iyam anviùyo7pàgamad duþkhà3rte9ti ! <12329.35/4> tàm indra uvàca kathaü vartayasã7ti ! <12329.35/5> sà tam uvàca ! <12329.35/6> nahuùo màm àhvayati ! <12329.35/7> kàla÷ cà7sya mayà kçta iti !!12329.35! <12329.36/1> tàm indra uvàca ! <12329.36/2> gaccha ! <12329.36/3> nahuùas tvayà vàcyo '-pårveõa màm çùi-yuktena yànena tvam adhiråóha udvahasva ! <12329.36/4> indrasya hi mahànti vàhanàni manasaþ priyàõy adhiråóhàni mayà ! <12329.36/5> tvam anyeno7payàtum arhasã7ti ! <12329.36/6> sai9vam uktà hçùñà jagàma ! <12329.36/7> indro 'pi bisa-granthim evà8vive÷a bhåyaþ !!12329.36! <12329.37/1> athe7ndràõim abhyàgatàü dçùñvo9vàca nahuùaþ pårõaþ sa kàla iti ! <12329.37/2> taü ÷acy- abravãc chakreõa yatho9ktam ! <12329.37/3> sa mahar2ùi-yuktaü vàhanam adhiråóhaþ ÷acã-samãpam upàgacchat !!12329.37! <12329.38/1> atha maitràvaruõiþ kumbha-yonir agastyo mahar2ùãn vikriyamàõàüs tàn nahuùeõà7pa÷yat ! <12329.38/2> padbhyàü ca tenà7spç÷yata ! <12329.38/3> tataþ sa nahuùam abravãd a-kàrya-pravçtta pàpa patasva mahãm ! <12329.38/4> sarpo bhava yàvad bhåmir giraya÷ ca tiùñheyus tàvad iti ! <12329.38/5> sa mahar2ùi-vàkya-sama-kàlam eva tasmàd yànàd avàpatat !!12329.38! <12329.39/1> athà7n-indraü punas trailokyam abhavat ! <12329.39/2> tato devà çùaya÷ ca bhagavantaü viùõuü ÷araõam indrà1rthe 'bhijagmuþ ! <12329.39/3> åcu÷ cai7naü bhagavann indraü brahma-vadhyà2bhibhåtaü tràtum arhasã7ti ! <12329.39/4> tataþ sa vara-das tàn abravãd a÷va-medhaü yaj¤aü vaiùõavaü ÷akro 'bhiyajatu ! <12329.39/5> tataþ svaü sthànaü pràpsyatã7ti !!12329.39! <12329.40/1> tato devà çùaya÷ ce7ndraü nà7pa÷yan yadà tadà ÷acãm åcur gaccha su-bhage indram ànayasve7ti ! <12329.40/2> sà punas tat saraþ samabhyagacchat ! <12329.40/3> indra÷ ca tasmàt sarasaþ samutthàya bçhas-patim abhijagàma ! <12329.40/4> bçhas-pati÷ cà7÷va-medhaü mahà-kratuü ÷akràyà8harat ! <12329.40/5> tataþ kçùõa-sàraïgaü medhyam a÷vam utsçjya vàhanaü tam eva kçtvà indraü marut-patiü bçhas-patiþ sva-sthànaü pràpayàm àsa !!12329.40! <12329.41/1> tataþ sa deva-ràó devair çùibhiþ ståyamànas tri-viùñapa-stho niù-kalmaùo babhåva ! <12329.41/2> brahma-vadhyàü caturùu sthàneùu vanità2gni-vanas-pati-goùu vyabhajat ! <12329.41/201> [X D7 T G1-3.6 Cs.v ins.:: vanitàsu rajaþ ! <12329.41/202> X vçkùeùu niryàsaþ ! <12329.41/203> X giriùu ÷ambaþ ! <12329.41/204> X pçthivyàm åùaràþ ! <12329.41/205> X te '-spç÷yàþ ! <12329.41/206> X tasmàd dhavir a-lavaõaü pacyate !12329.41874! X] <12329.41/3> evaü indro brahma-tejaþ-prabhàvo1pabçühitaþ ÷atru-vadhaü kçtvà sva-sthànaü pràpitaþ !!12329.41! <12329.42/001> [X D7 T1 G1.3.6 Kumbh..ed. ins.:: nahuùasya ÷àpa-mokùa-nimittaü devair çùibhir yàcyamàno 'gastyaþ pràha ! <12329.42/002> X yàvat sva-kula-jaþ ÷rãmàn !dharma-ràjo yudhi-ùñhiraþ ! <12329.42/003> X kathayitvà svakàn pra÷nàn !svaü bhãmaü ca vimokùyate !12329.41875! X] <12329.42/1> àkà÷a-gaïgà-gata÷ ca purà bharad-vàjo mahar2ùir upàspç÷aüs trãn kramàn kramatà viùõunà9bhyàsàditaþ ! <12329.42/2> sa bharad-vàjena sa-salilena pàõino9rasi tàóitaþ sa-lakùaõo1raskaþ saüvçttaþ !!12329.42! <12329.43/1> bhçguõà mahar2ùiõà ÷apto 'gniþ sarva-bhakùatvam upanãtaþ !!12329.43! <12329.44/1> aditir vai devànàm annam apacad etad bhuktvà9suràn haniùyantã7ti ! <12329.44/2> tatra budho vrata-caryà-samàptàv àgacchat ! <12329.44/3> aditiü cà7vocad bhikùàü dehã7ti ! <12329.44/4> tatra devaiþ pårvam etat prà÷yaü nà7nyene7ty aditir bhikùàü nà7dàt ! <12329.44/5> atha bhikùà-pratyàkhyàna-ruùitena budhena brahma-bhåtena vivasvato dvitãye janmany aõóa-saüj¤itasyà7õóaü màritam adityàþ ! <12329.44/501> [X K6.7 V1 Dn1.õ4 Ds D2-5.7-9 Cs Kumbh..ed. ins. after brahmabhåtena:: aditiþ ÷aptà aditer udare bhaviùyati vyathà !12329.44876! X] <12329.44/6> sa màrtaõóo vivasvàn abhavac chràddha-devaþ !!12329.44! <12329.45/1> dakùasya vai duhitaraþ ùaùñir àsan ! <12329.45/2> tàbhyaþ ka÷yapàya trayo-da÷a pràdàd da÷a dharmàya da÷a manave sapta-viü÷atim indave ! <12329.45/3> tàsu tulyàsu nakùatrà3khyàü gatàsu somo rohiõyàm abhy-adhikàü prãtim akarot ! <12329.45/4> tatas tàþ ÷eùàþ patnya ãrùyàvatyaþ pituþ samãpaü somo rohiõãm adhikaü bhajatã7ti ! <12329.45/5> so 'bravãd yakùmai9nam àvekùyatã7ti !!12329.45! <12329.46/1> dakùa-÷àpàt somaü ràjànaü yakùmà0vive÷a ! <12329.46/2> sa yakùmaõà0viùño dakùam agamat ! <12329.46/3> dakùa÷ cai7nam abravãn na samaü vartasae iti ! <12329.46/4> tatrar7ùayaþ somam abruvan kùãyase yakùmaõà ! <12329.46/5> pa÷cimasyàü di÷i samudre hiraõya-saras-tãrtham ! <12329.46/6> tatra gatvà0tmànam abhiùecayasve7ti ! <12329.46/7> athà7gacchat somas tatra hiraõya-saras-tãrtham ! <12329.46/8> gatvà cà8tmànaþ snapanam akarot (!) <12329.46/9> snàtvà cà8tmànaü pàpmano mokùayàm àsa (!) <12329.46/91> tatra cà7vabhàsitas tãrthe yadà somas tadà-prabhçti tãrthaü tat prabhàsam iti nàmnà khyàtaü babhåva (!) <12329.46/92> tac-chàpàd adyà7pi kùãyate somo 'màvàsyà1ntara-sthaþ (!) <12329.46/93> paurõamàsã-màtre_1 'dhiùñhito megha-lekhà-praticchannaü vapur dar÷ayati (!) <12329.46/94> megha-sa-dç÷aü varõam agamat tad asya ÷a÷a-lakùma vi-malam abhavat !!12329.46! <12329.47/1> sthåla-÷irà mahar2ùir meroþ pràg-uttare dig-bhàge tapas tepe ! <12329.47/2> tasya tapas tapyamànasya sarva-gandha-vahaþ ÷ucir vàyur vivàyamànaþ ÷arãram aspç÷at ! <12329.47/3> sa tapasà tàpita-÷arãraþ kç÷o vàyuno9pavãjyamàno hçdaya-paritoùam agamat ! <12329.47/4> tatra tasyà7nila-vyajana-kçta-paritoùasya sadyo vanas-patayaþ puùpa-÷obhàü na dar÷itavanta iti sa etठ÷a÷àpa na sarva-kàlaü puùpavanto bhaviùyathe7ti !!12329.47! <12329.48/1> nàràyaõo loka-hità1rthaü vaóavà-mukho nàma mahar2ùiþ purà9bhavat ! <12329.48/2> tasya merau tapas tapyataþ samudra àhåto nà8gataþ ! <12329.48/3> tenà7-marùitenà8tma-gàtro1ùmaõà samudraþ stimita-jalaþ kçtaþ ! <12329.48/4> sveda-prasyandana-sa-dç÷a÷ cà7sya lavaõa-bhàvo janitaþ ! <12329.48/5> ukta÷ cà7-peyo bhaviùyasi ! <12329.48/6> etac ca te toyaü vaóavà-mukha-saüj¤itena pãyamànaü madhuraü bhaviùyati ! <12329.48/7> tad etad adyà7pi vaóavà-mukha-saüj¤itenà7nuvartinà toyaü sàmudraü pãyate !!12329.48! <12329.49/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: punar umà dakùa-kopàd dhimavato girer duhità babhåva !12329.48877! X] <12329.49/1> himavato girer duhitaram umàü rudra÷ cakame ! <12329.49/2> bhçgur api ca mahar2ùir himavantam àgamyà7bravãt kanyàm umàü me dehã7ti ! <12329.49/3> tam abravãd dhimavàn abhilaùito varo rudra iti ! <12329.49/4> tam abravãd bhçgur yasmàt tvayà9haü kanyà-varaõa-kçta-bhàvaþ pratyàkhyàtas tasmàn na ratnànàü bhavàn bhàjanaü bhaviùyatã7ti ! <12329.49/5> adya-prabhçty etad avasthitam çùi-vacanam !!12329.49! <12329.50/1> tad evaü-vidhaü màhàtmyaü bràhmaõànàm ! <12329.50/2> kùatram api ÷à÷vatãm a-vyayàü pçthivãü patnãm abhigamya bubhuje ! <12329.50/3> tad etad brahmà7gnã-ùomãyam ! <12329.50/4> tena jagad dhàryate !!12329.50! <12330.1/1> ÷rã-bhagavàn uvàca: såryà-candra-masau ÷a÷vat !ke÷air me aü÷u-saüj¤itaiþ ! <12330.1/2> bodhayaüs tàpayaü÷ cai7va !jagad uttiùñhataþ pçthak !!12330.1! <12330.2/1> bodhanàt tàpanàc cai7va !jagato harùaõaü bhavet ! <12330.2/2> agnã-ùoma-kçtair ebhiþ !karmabhiþ pàõóu-nandana ! <12330.2/3> hçùãke÷o 'ham ã÷àno !vara-do loka-bhàvanaþ !!12330.2! <12330.3/1> ióo2pahåta-yogena !hare bhàgaü kratuùv aham ! <12330.3/2> varõa÷ ca me hari-÷reùñhas !tasmàd dharir ahaü smçtaþ !!12330.3! <12330.4/1> dhàma sàro hi lokànàm !çtaü cai7va vicàritam ! <12330.4/2> çta-dhàmà tato vipraiþ !satya÷ cà7haü prakãrtitaþ !!12330.4! <12330.5/1> naùñàü ca dharaõãü pårvam !avindaü vai guhà-gatàm ! <12330.5/2> govinda iti màü devà !vàgbhiþ samabhituùñuvuþ !!12330.5! <12330.6/1> ÷ipi-viùñe7ti cà8khyàyàü !hãna-romà ca yo bhavet ! <12330.6/2> tenà8viùñaü hi yat kiü-cic !chipi-viùñaü hi tat smçtam !!12330.6! <12330.7/1> yàsko màm çùir a-vy-agro !nai1ka-yaj¤eùu gãtavàn ! <12330.7/2> ÷ipi-viùña iti hy asmàd !guhya-nàma-dharo hy aham !!12330.7! <12330.8/1> stutvà màü ÷ipi-viùñe7ti !yàsko çùir udàra-dhã udàra-dhãþ ! <12330.8/2> mat-prasàdàd adho naùñaü !niruktam abhijagmivàn !!12330.8! <12330.9/1> na hi jàto na jàye 'haü !na janiùye kadà-cana ! <12330.9/2> kùetra-j¤aþ sarva-bhåtànàü !tasmàd aham a-jaþ smçtaþ !!12330.9! <12330.10/1> no7kta-pårvaü mayà kùudram !a-slãlaü và kadà-cana ! <12330.10/2> çtà brahma-sutà sà me !satyà devã sarasvatã !!12330.10! <12330.11/1> sac cà7-sac cai7va kaunteya !mayà0ve÷itam àtmani ! <12330.11/2> pauùkare brahma-sadane !satyaü màm çùayo viduþ !!12330.11! <12330.12/1> sattvàn na cyuta-pårvo 'haü !sattvaü vai viddhi mat-kçtam ! <12330.12/2> janmanã7hà7bhavat sattvaü !paurvikaü me dhanaü-jaya !!12330.12! <12330.13/1> nir-à÷ãþ-karma-saüyuktaü !sàtvataü màü prakalpaya ! <12330.13/2> sàtvata-j¤àna-dçùño 'haü !sàtvataþ sàtvatàü patiþ !!12330.13! <12330.14/1> kçùàmi medinãü pàrtha !bhåtvà kàrùõàyaso mahàn ! <12330.14/2> kçùõo varõa÷ ca me yasmàt !tasmàt kçùõo 'ham arjuna !!12330.14! <12330.15/1> mayà saü÷leùità bhåmir !adbhir vyoma ca vàyunà ! <12330.15/2> vàyu÷ ca tejasà sà1rdhaü !vaikuõñhatvaü tato mama !!12330.15! <12330.16/1> nirvàõaü paramaü saukhyaü !dharmo 'sau para ucyate ! <12330.16/2> tasmàn na cyuta-pårvo 'ham !a-cyutas tena karmaõà !!12330.16! <12330.17/1> pçthivã-nabhasã co7bhe !vi÷rute vi÷va-laukike ! <12330.17/2> tayoþ saüdhàraõà1rthaü hi !màm adho-akùa-jam a¤jasà !!12330.17! <12330.18/1> niruktaü veda-viduùo !ye ca ÷abdà1rtha-cintakàþ ! <12330.18/2> te màü gàyanti pràg-vaü÷e !adho-akùa-ja iti sthitiþ !!12330.18! <12330.19/001> [X D7 T G2.3.6 ins.:: adho na kùãyate yasmàd !vadanty anye 'py adho-akùa-jam !12330.18879! X] <12330.19/1> ÷abda eka-matair eùa !vyàhçtaþ paramar1ùibhiþ ! <12330.19/2> nà7nyo hy adho-akùa-jo loke !çte nàràyaõaü prabhum !!12330.19! <12330.20/1> ghçtaü mamà7rciùo loke !jantånàü pràõa-dhàraõam ! <12330.20/2> ghçtà1rcir aham a-vy-agrair !veda-j¤aiþ parikãrtitaþ !!12330.20! <12330.21/1> trayo hi dhàtavaþ khyàtàþ !karma-jà iti ca smçtàþ ! <12330.21/2> pittaü ÷leùmà ca vàyu÷ ca !eùa saüghàta ucyate !!12330.21! <12330.22/1> etai÷ ca dhàryate jantur !etaiþ kùãõai÷ ca kùãyate ! <12330.22/2> àyur-veda-vidas tasmàt !tri-dhàtuü màü pracakùate !!12330.22! <12330.23/1> vçùo hi bhagavàn dharmaþ !khyàto lokeùu bhàrata ! <12330.23/2> naighaõñuka-padà3khyàtaü !viddhi màü vçùam uttamam !!12330.23! <12330.24/1> kapir varàhaþ ÷reùñha÷ ca !dharma÷ ca vçùa ucyate ! <12330.24/2> tasmàd vçùà-kapiü pràha !ka÷yapo màü prajà-patiþ !!12330.24! <12330.25/001> [X K7 D4.9 ins.:: nà8dimantaü na cà7ntaü ca !kadà-cid vidyate suràþ !12330.24880! X] <12330.25/1> na cà8diü na madhyaü tathà nai7va cà7ntaü ! <12330.25/2> kadà-cid vidante surà÷ cà7surà÷ ca ! <12330.25/3> an-àdyo hy a-madhyas tathà cà7py an-antaþ ! <12330.25/4> pragãto 'ham ã÷o vibhur loka-sà1kùã !!12330.25! <12330.26/1> ÷ucãni ÷ravaõãyàni !÷çõomã7ha dhanaü-jaya ! <12330.26/2> na ca pàpàni gçhõàmi !tato 'haü vai ÷uci-÷ravàþ !!12330.26! <12330.27/1> eka-÷çïgaþ purà bhåtvà !varàho divya-dar÷anaþ ! <12330.27/2> imàm uddhçtavàn bhåmim !eka-÷çïgas tato hy aham !!12330.27! <12330.28/1> tathai9và8saü tri-kakudo !vàràhaü råpam àsthitaþ ! <12330.28/2> tri-kakut tena vikhyàtaþ !÷arãrasya tu màpanàt !!12330.28! <12330.29/1> viri¤ca iti yaþ proktaþ !kapila-j¤àna-cintakaiþ ! <12330.29/2> sa prajà-patir evà7haü !cetanàt sarva-loka-kçt !!12330.29! <12330.30/1> vidyà-sahàyavantaü màm !àditya-sthaü sanàtanam ! <12330.30/2> kapilaü pràhur àcàryàþ !sàükhyà ni÷cita-ni÷cayàþ !!12330.30! <12330.31/1> hiraõya-garbho dyutimàn !eùa ya÷ chandasi stutaþ ! <12330.31/2> yogaiþ saüpåjyate nityaü !sa evà7haü vibhuþ smçtaþ !!12330.31! <12330.32/1> eka-viü÷ati-÷àkhaü ca !çg-vedaü màü pracakùate ! <12330.32/2> sahasra-÷àkhaü yat sàma !ye vai veda-vido janàþ ! <12330.32/3> gàyanty àraõyake viprà !mad-bhaktàs te 'pi dur-labhàþ !!12330.32! <12330.33/1> ùañ-pa¤cà÷atam aùñau ca !sapta-triü÷atam ity uta ! <12330.33/2> yasmi¤ ÷àkhà yajur-vede !so 'ham àdhvaryave smçtaþ !!12330.33! <12330.34/1> pa¤ca-kalpam atharvàõaü !kçtyàbhiþ paribçühitam ! <12330.34/2> kalpayanti hi màü viprà !atharvàõa-vidas tathà !!12330.34! <12330.35/1> ÷àkhà-bhedà÷ ca ye ke-cid !yà÷ ca ÷àkhàsu gãtayaþ ! <12330.35/2> svara-varõa-samuccàràþ !sarvàüs tàn viddhi mat-kçtàn !!12330.35! <12330.36/1> yat tad dhaya-÷iraþ pàrtha !samudeti vara-pradam ! <12330.36/2> so 'ham evo7ttare bhàge !kramà1-kùara-vibhàga-vit !!12330.36! <12330.37/1> ràmà3de÷ita-màrgeõa !mat-prasàdàn mahà4tmanà ! <12330.37/2> pà¤càlena kramaþ pràptas !tasmàd bhåtàt sanàtanàt ! <12330.37/3> bàbhravya-gotraþ sa babhau !prathamaþ krama-pàra-gaþ_1 !!12330.37! <12330.38/1> nàràyaõàd varaü labdhvà !pràpya yogam an-uttamam ! <12330.38/2> kramaü praõãya ÷ikùàü ca !praõayitvà sa gàlavaþ !!12330.38! <12330.39/1> kaõóarãko 'tha ràjà ca !brahma-dattaþ pratàpavàn ! <12330.39/2> jàtã-maraõa-jaü duþkhaü !smçtvà smçtvà punaþ punaþ ! <12330.39/3> sapta-jàtiùu mukhyatvàd !yogànàü saüpadaü gataþ !!12330.39! <12330.40/1> purà9haü àtma-jaþ pàrtha !prathitaþ kàraõà1ntare ! <12330.40/2> dharmasya kuru-÷àrdåla !tato 'haü dharma-jaþ smçtaþ !!12330.40! <12330.41/1> nara-nàràyaõau pårvaü !tapas tepatur a-vyayam ! <12330.41/2> dharma-yànaü samàråóhau !parvate gandha-màdane !!12330.41! <12330.42/1> tat-kàla-samayaü cai7va !dakùa-yaj¤o babhåva ha ! <12330.42/2> nai7và7kalpayad bhàgaü !dakùo rudrasya bhàrata !!12330.42! <12330.43/1> tato dadhãci-vacanàd !dakùa-yaj¤am apàharat ! <12330.43/2> sasarja ÷ålaü krodhena !prajvalantaü muhur muhuþ !!12330.43! <12330.44/1> tac-chålaü bhasmasàt kçtvà !dakùa-yaj¤aü sa-vistaram ! <12330.44/2> àvayoþ sahasà0gacchad !badary--à÷ramam antikàt ! <12330.44/3> vegena mahatà pàrtha !patan nàràyaõo1rasi !!12330.44! <12330.45/1> tataþ sva-tejasà0viùñàþ !ke÷à nàràyaõasya ha ! <12330.45/2> babhåvur mu¤ja-varõàs tu !tato 'haü mu¤ja-ke÷avàn !!12330.45! <12330.46/1> tac ca ÷ålaü vinirdhåtaü !huü-kàreõa mahà4tmanà ! <12330.46/2> jagàma ÷aü-kara-karaü !nàràyaõa-samàhatam !!12330.46! <12330.47/1> atha rudra upàdhàvat !tàv çùã tapasà9nvitau ! <12330.47/2> tata enaü samuddhåtaü !kaõñhe jagràha pàõinà ! <12330.47/3> nàràyaõaþ sa vi÷và3tmà !tenà7sya ÷iti-kaõñhatà !!12330.47! <12330.48/1> atha rudra-vighàtà1rtham !iùãkàü jagçhe naraþ ! <12330.48/2> mantrai÷ ca saüyuyojà8÷u !so 'bhavat para÷ur mahàn !!12330.48! <12330.49/1> kùipta÷ ca sahasà rudre !khaõóanaü pràptavàüs tadà ! <12330.49/2> tato 'haü khaõóa-para÷uþ !smçtaþ para÷u-khaõóanàt !!12330.49! <12330.50/001> [X Kumbh..ed. ins.:: rudrasya bhàgaü pradadur !bhàgam uccheùaõaü punaþ ! <12330.50/002> X ÷rutir apy atra bhavati !vedair uktas tathà punaþ ! <12330.50/003> X uccheùaõa-bhàgo vai rudras tasyo7ccheùaõena hotavyam iti sarve gamya-råpeõa tadà !12330.49881! X] <12330.50/1> arjuna uvàca: asmin yuddhe tu vàrùõeya !trailokya-mathane tadà ! <12330.50/2> jayaü kaþ pràptavàüs tatra !÷aüsai7tan me janà1rdana !!12330.50! <12330.51/1> ÷rã-bhagavàn uvàca: tayoþ saülagnayor yuddhe !rudra-nàràyaõà3tmanoþ ! <12330.51/2> udvignàþ sahasà kçtsnà !lokàþ sarve 'bhavaüs tadà !!12330.51! <12330.52/1> nà8gçhõàt pàvakaþ ÷ubhraü !makheùu su-hutaü haviþ ! <12330.52/2> vedà na pratibhànti sma !çùãõàü bhàvità3tmanàm !!12330.52! <12330.53/1> devàn rajas tama÷ cai7va !samàvivi÷atus tadà ! <12330.53/2> vasu-dhà saücakampe 'tha !nabha÷ ca vipaphàla ha !!12330.53! <12330.54/1> niù-prabhàõi ca tejàüsi !brahmà cai7và8sanàc cyutaþ ! <12330.54/2> agàc choùaü samudra÷ ca !himavàü÷ ca vya÷ãryata !!12330.54! <12330.55/1> tasminn evaü samutpanne !nimitte pàõóu-nandana ! <12330.55/2> brahmà vçto deva-gaõair !çùibhi÷ ca mahà4tmabhiþ ! <12330.55/3> àjagàmà8÷u taü de÷aü !yatra yuddham avartata !!12330.55! <12330.56/1> sà1¤jali-pragraho bhåtvà !catur-vaktro nirukta-gaþ_1 ! <12330.56/2> uvàca vacanaü rudraü !lokànàm astu vai ÷ivam ! <12330.56/3> nyasyà7yudhàni vi÷ve3÷a !jagato hita-kàmyayà !!12330.56! <12330.57/1> yad a-kùaram athà7-vyaktam !ã÷aü lokasya bhàvanam ! <12330.57/2> kåña-sthaü kartç-nir-dvaüdvam !a-karte9ti ca yaü viduþ !!12330.57! <12330.58/1> vyakti-bhàva-gatasyà7sya !ekà mårtir iyaü ÷ivà ! <12330.58/2> naro nàràyaõa÷ cai7va !jàtau dharma-kulo1dvahau !!12330.58! <12330.59/1> tapasà mahatà yuktau !deva-÷reùñhau mahà-vratau ! <12330.59/2> ahaü prasàda-jas tasya !kasmiü÷-cit kàraõà1ntare ! <12330.59/3> tvaü cai7va krodha-jas tàta !pårva-sarge sanàtanaþ !!12330.59! <12330.60/1> mayà ca sà1rdhaü vara-daü !vibudhai÷ ca mahar2ùibhiþ ! <12330.60/2> prasàdayà8÷u lokànàü !÷àntir bhavatu mà-ciram !!12330.60! <12330.61/1> brahmaõà tv evam uktas tu !rudraþ krodhà1gnim utsçjan ! <12330.61/2> prasàdayàm àsa tato !devaü nàràyaõaü prabhum ! <12330.61/3> ÷araõaü ca jagàmà8dyaü !vareõyaü vara-daü harim !!12330.61! <12330.62/1> tato 'tha vara-do devo !jita-krodho jite1ndriyaþ ! <12330.62/2> prãtimàn abhavat tatra !rudreõa saha saügataþ !!12330.62! <12330.63/1> çùibhir brahmaõà cai7va !vibudhai÷ ca su-påjitaþ ! <12330.63/2> uvàca devam ã÷ànam !ã÷aþ sa jagato hariþ !!12330.63! <12330.64/1> yas tvàü vetti sa màü vetti !yas tvàm anu sa màm anu ! <12330.64/2> nà8vayor antaraü kiü-cin !mà te bhåd buddhir anyathà !!12330.64! <12330.65/1> adya-prabhçti ÷rã-vatsaþ !÷ålà1ïko 'yaü bhavatv ayam ! <12330.65/2> mama pàõy-aïkita÷ cà7pi !÷rã-kaõñhas tvaü bhaviùyasi !!12330.65! <12330.66/1> evaü lakùaõam utpàdya !paras-para-kçtaü tadà ! <12330.66/2> sakhyaü cai7và7-tulaü kçtvà !rudreõa sahitàv çùã ! <12330.66/3> tapas tepatur a-vy-agrau !visçjya tri-divau1kasaþ !!12330.66! <12330.67/1> eùa te kathitaþ pàrtha !nàràyaõa-jayo mçdhe ! <12330.67/2> nàmàni cai7va guhyàni !niruktàni ca bhàrata ! <12330.67/3> çùibhiþ kathitànã7ha !yàni saükãrtitàni te !!12330.67! <12330.68/1> evaü bahu-vidhai råpai÷ !caràmã7ha vasuü-dharàm ! <12330.68/2> brahma-lokaü ca kaunteya !go-lokaü ca sanàtanam ! <12330.68/3> mayà tvaü rakùito yuddhe !mahàntaü pràptavठjayam !!12330.68! <12330.69/1> yas tu te so 'grato yàti !yuddhe saüpratyupasthite ! <12330.69/2> taü viddhi rudraü kaunteya !deva-devaü kapardinam !!12330.69! <12330.70/1> kàlaþ sa eva kathitaþ !krodha-je7ti mayà tava ! <12330.70/2> nihatàüs tena vai pårvaü !hatavàn asi vai ripån !!12330.70! <12330.71/1> a-prameya-prabhàvaü taü !deva-devam umà-patim ! <12330.71/2> namasva devaü prayato !vi÷ve3÷aü haram a-vyayam !!12330.71! <12330.71/201> [X K1.2.4.6.7 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2-5.8.9 Kumbh..ed. ins.:: yaþ sa te kathitaþ pårvaü !krodha-je7ti punaþ punaþ ! <12330.71/202> X tasya prabhàvam evà7gryaü !yac chrutaü te dhanaü-jaya !12330.71882! X] <12331.1/1> janam-ejaya uvàca: brahman su-mahad àkhyànaü !bhavatà parikãrtitam ! <12331.1/2> yac chrutvà munayaþ sarve !vismayaü paramaü gatàþ !!12331.1! <12331.2/001> [X K1.2.4.6 V1 after 6, Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.7.8 & G1-3.6 editions ins. AppI.32 X] <12331.2/1> idaü ÷ata-sahasràd dhi !bhàratà3khyàna-vistaràt ! <12331.2/2> àmathya mati-manthena !j¤àno1da-dhim an-uttamam !!12331.2! <12331.3/1> nava-nãtaü yathà dadhno !malayàc candanaü yathà ! <12331.3/2> àraõyakaü ca vedebhya !oùadhibhyo '-mçtaü yathà !!12331.3! <12331.4/1> samuddhçtam idaü brahman !kathà2-mçtam an-uttamam ! <12331.4/2> tapo-nidhe tvayo9ktaü hi !nàràyaõa-kathà4÷rayam !!12331.4! <12331.5/1> sa hã8÷o bhagavàn devaþ !sarva-bhåtà3tma-bhàvanaþ ! <12331.5/2> aho nàràyaõaü tejo !dur-dar÷aü dvi-ja-sattama !!12331.5! <12331.6/1> yatrà8vi÷anti kalpà1nte !sarve brahmà3dayaþ suràþ ! <12331.6/2> çùaya÷ ca sa-gandharvà !yac ca kiü-cic carà1-caram ! <12331.6/3> na tato 'sti paraü manye !pàvanaü divi ce7ha ca !!12331.6! <12331.7/1> sarvà3÷ramà1bhigamanaü !sarva-tãrthà1vagàhanam ! <12331.7/2> na tathà phala-daü cà7pi !nàràyaõa-kathà yathà !!12331.7! <12331.8/1> sarvathà pàvitàþ sme7ha !÷rutve9màm àditaþ kathàm ! <12331.8/2> harer vi÷ve3÷varasye7ha !sarva-pàpa-praõà÷anãm !!12331.8! <12331.9/1> na citraü kçtavàüs tatra !yad àryo me dhanaü-jayaþ ! <12331.9/2> vàsudeva-sahàyo yaþ !pràptavठjayam uttamam !!12331.9! <12331.10/1> na cà7sya kiü-cid a-pràpyaü !manye lokeùv api triùu ! <12331.10/2> trailokya-nàtho viùõuþ sa !yasyà8sãt sàhya-kçt sakhà !!12331.10! <12331.11/1> dhanyà÷ ca sarvae evà8san !brahmaüs te mama pårvakàþ ! <12331.11/2> hitàya ÷reyase cai7va !yeùàm àsãj janà1rdanaþ !!12331.11! <12331.12/1> tapasà9pi na dç÷yo hi !bhagavàül loka-påjitaþ ! <12331.12/2> yaü dçùñavantas te sà1kùàc !chrã-vatsà1ïka-vibhåùaõam !!12331.12! <12331.13/1> tebhyo dhanyatara÷ cai7va !nàradaþ parame-ùñhi-jaþ ! <12331.13/2> na cà7lpa-tejasam çùiü !vedmi nàradam a-vyayam ! <12331.13/201> [X T2 G1.2 ins.:: dçùñavàn yo hariü devaü !nàràyaõam a-jaü vibhum !12331.13883! X] <12331.13/3> ÷veta-dvãpaü samàsàdya !yena dçùñaþ svayaü hariþ !!12331.13! <12331.14/1> deva-prasàdà1nugataü !vyaktaü tat tasya dar÷anam ! <12331.14/2> yad dçùñavàüs tadà devam !a-niruddha-tanau sthitam !!12331.14! <12331.15/1> badarãm à÷ramaü yat tu !nàradaþ pràdravat punaþ ! <12331.15/2> nara-nàràyaõau draùñuü !kiü nu tat-kàraõaü mune !!12331.15! <12331.16/1> ÷veta-dvãpàn nivçtta÷ ca !nàradaþ parame-ùñhi-jaþ ! <12331.16/2> badarãm à÷ramaü pràpya !samàgamya ca tàv çùã !!12331.16! <12331.17/1> kiyantaü kàlam avasat !kàþ kathàþ pçùñavàü÷ ca saþ ! <12331.17/2> ÷veta-dvãpàd upàvçtte !tasmin và su-mahà4tmani !!12331.17! <12331.18/1> kim abråtàü mahà4tmànau !nara-nàràyaõàv çùã ! <12331.18/2> tad etan me yathà-tattvaü !sarvam àkhyàtum arhasi !!12331.18! <12331.19/001> [X K1.2.4 V1 ins. after 18:: såta uvàca: evaü pçùñas tadà ràj¤à !parà÷aryo mahà-muniþ ! <12331.19/002> X samãpa-sthaü tataþ ÷iùyaü !vai÷aüpàyanam abravãt ! <12331.19/003> X bråhy asmai sarvam a-khilaü !yad vçttaü nàradasya ha ! <12331.19/004> X tayoþ sa-kà÷aü gatvà ca !yathà sa kçtavàn punaþ !12331.18884! X] <12331.19/005> [X D7 T G1-3.6 ins. after 18:: såta uvàca: tasya tad vacanaü ÷rutvà !kçùõa-dvaipàyanas tadà ! <12331.19/006> X ÷a÷àsa ÷i.yam àsãnaü !vai÷aüpàyanam antike ! <12331.19/007> X tad asmai sarvam àcakùva !yat mattaþ ÷rutavàn asi ! <12331.19/008> X guror vacanam àj¤àya !sa tu viprar1ùabhas tadà ! <12331.19/009> X àcacakùe tataþ sarvam !itihàsaü puràtanam !12331.18885! X] <12331.19/1> vai÷aüpàyana uvàca: namo bhagavate tasmai !vyàsàyà7-mita-tejase ! <12331.19/2> yasya prasàdàd vakùyàmi !nàràyaõa-kathàm imàm !!12331.19! <12331.20/001> [X T1 G3.6 T2 G1.2 ins.:: nà7sti nàràyaõa-samaü !na bhåtaü na bhaviùyati ! <12331.20/002> X etena satya-vàkyena !sarvà1rthàn sàdhayàmy aham ! <12331.20/003> X nàradena purà yà me !gurave vinivedità ! <12331.20/004> X çùãõàü pàõóavànàü ca !÷çõvatoþ kçùõa-bhãùmayoþ !12331.19886! X] <12331.20/1> pràpya ÷vetaü mahà-dvãpaü !dçùñvà ca harim a-vyayam ! <12331.20/2> nivçtto nàrado ràjaüs !tarasà merum àgamat ! <12331.20/3> hçdayeno7dvahan bhàraü !yad uktaü paramà3tmanà !!12331.20! <12331.21/1> pa÷càd asyà7bhavad ràjann !àtmanaþ sàdhvasaü mahat ! <12331.21/2> yad gatvà dåram adhvànaü !kùemã punar ihà8gataþ !!12331.21! <12331.22/1> tato meroþ pracakràma !parvataü gandha-màdanam ! <12331.22/2> nipapàta ca khàt tårõaü !vi÷àlàü badarãm anu !!12331.22! <12331.23/1> tataþ sa dadç÷e devau !puràõàv çùi-sattamau ! <12331.23/2> tapa÷ carantau su-mahad !àtma-niùñhau mahà-vratau !!12331.23! <12331.24/1> tejasà9bhy-adhikau såryàt !sarva-loka-virocanàt ! <12331.24/2> ÷rã-vatsa-lakùaõau påjyau !jañà-maõóala-dhàriõau !!12331.24! <12331.25/1> jàla-pàda-bhujau_2 tau tu !pàdayo÷ cakra-lakùaõau ! <12331.25/2> vyåóho1raskau dãrgha-bhujau_2 !tathà muùka-catuùkiõau !!12331.25! <12331.26/1> ùaùñi-dantàv aùña-daüùñrau !meghau1gha-sa-dç÷a-svanau ! <12331.26/2> sv-àsyau pçthu-lalàñau ca !su-hanå su-bhru-nàsikau !!12331.26! <12331.27/1> àtapa-treõa sa-dç÷e !÷irasã devayos tayoþ ! <12331.27/2> evaü lakùaõa-saüpannau !mahà-puruùa-saüj¤itau !!12331.27! <12331.28/1> tau dçùñvà nàrado hçùñas !tàbhyàü ca pratipåjitaþ ! <12331.28/2> sv-àgatenà7bhibhàùyà7tha !pçùña÷ cà7n-àmayaü tadà !!12331.28! <12331.29/1> babhåvà7ntar-gata-matir !nirãkùya puruùo1ttamau ! <12331.29/2> sado-gatàs tatra ye vai !sarva-bhåta-namas-kçtàþ !!12331.29! <12331.30/1> ÷veta-dvãpe mayà dçùñàs !tà-dç÷àv çùi-sattamau ! <12331.30/2> iti saücintya manasà !kçtvà cà7bhi-pra-dakùiõam ! <12331.30/3> upopavive÷e tatra !pãñhe ku÷amaye ÷ubhe !!12331.30! <12331.31/1> tatas tau tapasàü vàsau !ya÷asàü tejasàm api ! <12331.31/2> çùã ÷ama-damo1petau !kçtvà pårvà3hõikaü vidhim !!12331.31! <12331.32/1> pa÷càn nàradam a-vy-agrau !pàdyà1rghyàbhyàü prapåjya ca ! <12331.32/2> pãñhayo÷ co7paviùñau tau !kçtà3tithyà3hnikau nç-pa_2 !!12331.32! <12331.33/1> teùu tatro7paviùñeùu !sa de÷o 'bhivyaràjata ! <12331.33/2> àjyà3huti-mahà-jvàlair !yaj¤a-vàño 'gnibhir yathà !!12331.33! <12331.34/1> atha nàràyaõas tatra !nàradaü vàkyam abravãt ! <12331.34/2> sukho1paviùñaü vi÷ràntaü !kçtà3tithyaü sukha-sthitam !!12331.34! <12331.35/1> apã7dànãü sa bhagavàn !paramà3tmà sanàtanaþ ! <12331.35/2> ÷veta-dvãpe tvayà dçùña !àvayoþ prakçtiþ parà !!12331.35! <12331.36/1> nàrada uvàca: dçùño me puruùaþ ÷rãmàn !vi÷va-råpa-dharo '-vyayaþ ! <12331.36/2> sarve hi lokàs tatra-sthàs !tathà devàþ sahar1ùibhiþ ! <12331.36/3> adyà7pi cai7naü pa÷yàmi !yuvàü pa÷yan sanàtanau !!12331.36! <12331.37/1> yair lakùaõair upetaþ sa !harir a-vyakta-råpa-dhçk ! <12331.37/2> tair lakùaõair upetau hi !vyakta-råpa-dharau yuvàm !!12331.37! <12331.38/1> dçùñau mayà yuvàü tatra !tasya devasya pàr÷vataþ ! <12331.38/2> iha cai7và8gato 'smy adya !visçùñaþ paramà3tmanà !!12331.38! <12331.39/1> ko hi nàma bhavet tasya !tejasà ya÷asà ÷riyà ! <12331.39/2> sa-dç÷as triùu lokeùu !çte dharmà3tma-jau yuvàm !!12331.39! <12331.40/1> tena me kathitaü pårvaü !nàma kùetra-j¤a-saüj¤itam ! <12331.40/2> pràdur-bhàvà÷ ca kathità !bhaviùyanti hi ye yathà !!12331.40! <12331.41/1> tatra ye puruùàþ ÷vetàþ !pa¤ce1ndriya-vivarjitàþ ! <12331.41/2> pratibuddhà÷ ca te sarve !bhaktà÷ ca puruùo1ttamam !!12331.41! <12331.42/1> te 'rcayanti sadà devaü !taiþ sà1rdhaü ramate ca saþ ! <12331.42/2> priya-bhakto hi bhagavàn !paramà3tmà dvi-ja-priyaþ !!12331.42! <12331.43/1> ramate so 'rcyamàno hi !sadà bhàgavata-priyaþ ! <12331.43/2> vi÷va-bhuk sarva-go_1 devo !bàndhavo bhakta-vatsalaþ ! <12331.43/3> sa kartà kàraõaü cai7va !kàryaü cà7ti-bala-dyutiþ !!12331.43! <12331.44/001> [X K6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: hetu÷ cà8j¤à-vidhànaü ca !tattvaü cai7va mahà-ya÷àþ !12331.43887! X] <12331.44/1> tapasà yojya so àtmànaü !÷veta-dvãpàt paraü hi yat ! <12331.44/2> teja ity abhivikhyàtaü !svayaü-bhàsà1vabhàsitam !!12331.44! <12331.45/1> ÷àntiþ sà triùu lokeùu !siddhànàü bhàvità3tmanàm ! <12331.45/2> etayà ÷ubhayà buddhyà !naiùñhikaü vratam àsthitaþ !!12331.45! <12331.46/1> na tatra såryas tapati !na somo 'bhiviràjate ! <12331.46/2> na vàyur vàti deve3÷e !tapa÷ carati du÷-caram !!12331.46! <12331.47/1> vedãm aùña-talo1tsedhàü !bhåmàv àsthàya vi÷va-bhuk ! <12331.47/2> eka-pàda-sthito deva !årdhva-bàhur udaï-mukhaþ ! <12331.47/3> sà1ïgàn àvartayan vedàüs !tapas tepe su-du÷-caram !!12331.47! <12331.48/1> yad brahmà çùaya÷ cai7va !svayaü pa÷u-pati÷ ca yat ! <12331.48/2> ÷eùà÷ ca vibudha-÷reùñhà !daitya-dànava-ràkùasàþ !!12331.48! <12331.49/1> nàgàþ su-parõà gandharvàþ !siddhà ràjar1ùaya÷ ca ye ! <12331.49/2> havyaü kavyaü ca satataü !vidhi-pårvaü prayu¤jate ! <12331.49/3> kçtsnaü tat tasya devasya !caraõàv upatiùñhati !!12331.49! <12331.50/1> yàþ kriyàþ saüprayuktàs tu !ekà1nta-gata-buddhibhiþ ! <12331.50/2> tàþ sarvàþ ÷irasà devaþ !pratigçhõàti vai svayam !!12331.50! <12331.51/1> na tasyà7nyaþ priyataraþ !pratibuddhair mahà4tmabhiþ ! <12331.51/2> vidyate triùu lokeùu !tato 'smy aikàntikaü gataþ ! <12331.51/3> iha cai7và8gatas tena !visçùñaþ paramà3tmanà !!12331.51! <12331.52/001> [X G1 ins.:: an-anya-devatà-bhaktir !an-anya-manutà hareþ ! <12331.52/002> X an-anya-sevyatà viùõor !an-anyà1rcyatvam eva ca ! <12331.52/003> X brahma-rudrà3di-sàmyatvaü !buddhir àhrityam eva ca ! <12331.52/004> X an-anya-devà3laya-gatir !an-anya-bhaktà3dya-vãkùaõam ! <12331.52/005> X tathà karma-phalà1-saïgo hy !ekàntitvam idaü matam !12331.51888! X] <12331.52/1> evaü me bhagavàn devaþ !svayam àkhyàtavàn hariþ ! <12331.52/2> àsiùye tat-paro bhåtvà !yuvàbhyàü saha nitya÷aþ !!12331.52! <12332.1/1> nara-nàràyaõàv åcatuþ: dhanyo 'sy anugçhãto 'si !yat te dçùñaþ svayaü prabhuþ ! <12332.1/2> na hi taü dçùñavàn ka÷-cit !padma-yonir api svayam !!12332.1! <12332.2/1> a-vyakta-yonir bhagavàn !dur-dar÷aþ puruùo1ttamaþ ! <12332.2/2> nàradai7tad dhi te satyaü !vacanaü samudàhçtam !!12332.2! <12332.3/1> nà7sya bhaktaiþ priyataro !loke ka÷-cana vidyate ! <12332.3/2> tataþ svayaü dar÷itavàn !svam àtmànaü dvi-jo1ttamam !!12332.3! <12332.4/1> tapo hi tapyatas tasya !yat sthànaü paramà3tmanaþ ! <12332.4/2> na tat saüpràpnute ka÷-cid !çte hy àvàü dvi-jo1ttama !!12332.4! <12332.5/1> yà hi sårya-sahasrasya !samastasya bhaved dyutiþ ! <12332.5/2> sthànasya sà bhavet tasya !svayaü tena viràjatà !!12332.5! <12332.6/1> tasmàd uttiùñhate vipra !devàd vi÷va-bhuvaþ pateþ ! <12332.6/2> kùamà kùamàvatàü ÷reùñha !yayà bhåmis tu yujyate !!12332.6! <12332.7/1> tasmàc co7ttiùñhate devàt !sarva-bhåta-hito rasaþ ! <12332.7/2> àpo yena hi yujyante !dravatvaü pràpnuvanti ca !!12332.7! <12332.8/1> tasmàd eva samudbhåtaü !tejo råpa-guõà3tmakam ! <12332.8/2> yena sma yujyate såryas !tato lokàn viràjate !!12332.8! <12332.9/1> tasmàd devàt samudbhåtaþ !spar÷as tu puruùo1ttamàt ! <12332.9/2> yena sma yujyate vàyus !tato lokàn vivàty asau !!12332.9! <12332.10/1> tasmàc co7ttiùñhate ÷abdaþ !sarva-loke3÷varàt prabhoþ ! <12332.10/2> àkà÷aü yujyate yena !tatas tiùñhaty a-saüvçtam !!12332.10! <12332.11/1> tasmàt co7ttiùñhate devàt !sarva-bhåta-gataü manaþ ! <12332.11/2> candra-mà yena saüyuktaþ !prakà÷a-guõa-dhàraõaþ !!12332.11! <12332.12/1> ùaó-bhåto1tpàdakaü nàma !tat sthànaü veda-saüj¤itam ! <12332.12/2> vidyà-sahàyo yatrà8ste !bhagavàn havya-kavya-bhuk !!12332.12! <12332.13/1> ye hi niù-kalmaùà loke !puõya-pàpa-vivarjitàþ ! <12332.13/2> teùàü vai kùemam adhvànaü !gacchatàü dvi-ja-sattama ! <12332.13/3> sarva-loka-tamo-hantà !àdityo dvàram ucyate !!12332.13! <12332.14/001> [X V1 B6.8 D7 T G1-3.6 M1.5-7 Kumbh..ed. ins.:: jvàlà-màlã mahà-tejà !yene7daü dhàryate jagat !12332.13889! X] <12332.14/1> àditya-dagdha-sarvà1ïgà !a-dç÷yàþ kena-cit kva-cit ! <12332.14/2> paramà1õu-bhåtà bhåtvà tu !taü devaü pravi÷anty uta !!12332.14! <12332.15/1> tasmàd api vinirmuktà !a-niruddha-tanau sthitàþ ! <12332.15/2> mano-bhåtàs tato bhåyaþ !pradyumnaü pravi÷anty uta !!12332.15! <12332.16/1> pradyumnàc cà7pi nirmuktà !jãvaü saükarùaõaü tathà ! <12332.16/2> vi÷anti vipra-pravaràþ !sàükhyà bhàgavataiþ saha !!12332.16! <12332.17/1> tatas traiguõya-hãnàs te !paramà3tmànam a¤jasà ! <12332.17/2> pravi÷anti dvi-ja-÷reùñha !kùetra-j¤aü nir-guõà3tmakam ! <12332.17/3> sarvà3vàsaü vàsudevaü !kùetra-j¤aü viddhi tattvataþ !!12332.17! <12332.18/1> samàhita-manaskà÷ ca !niyatàþ saüyate1ndriyàþ ! <12332.18/2> ekà1nta-bhàvo1pagatà !vàsudevaü vi÷anti te !!12332.18! <12332.19/1> àvàm api ca dharmasya !gçhe jàtau dvi-jo1ttama ! <12332.19/2> ramyàü vi÷àlàm à÷ritya !tapa ugraü samàsthitau !!12332.19! <12332.20/1> ye tu tasyai7va devasya !pràdur-bhàvàþ sura-priyàþ ! <12332.20/2> bhaviùyanti tri-loka-sthàs !teùàü sv-astã7ty ato dvi-ja !!12332.20! <12332.21/1> vidhinà svena yuktàbhyàü !yathà-pårvaü dvi-jo1ttama ! <12332.21/2> àsthitàbhyàü sarva-kçcchraü !vrataü samyak tad uttamam !!12332.21! <12332.22/001> [X D7 T G2.3.6 Kumbh..ed. ins. after 21, M1.5-7 after 20:: svà1rthena vidhinà yuktaþ !sarva-kçcchra-vrate sthitaþ !12332.21890! X] <12332.22/1> àvàbhyàm api dçùñas tvaü !÷veta-dvãpe tapo-dhana ! <12332.22/2> samàgato bhagavatà !saüjalpaü kçtavàn yathà !!12332.22! <12332.23/1> sarvaü hi nau saüviditaü !trailokye sa-carà1-care ! <12332.23/2> yad bhaviùyati vçttaü và !vartate và ÷ubhà1-÷ubham !!12332.23! <12332.24/001> [X K6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: sarvaü sa te kathitavàn !deva-devo mahà-mune !12332.23891! X] <12332.24/1> vai÷aüpàyana uvàca: etac chrutvà tayor vàkyaü !tapasy ugre 'bhyavartata ! <12332.24/2> nàradaþ prà1¤jalir bhåtvà !nàràyaõa-parà1yaõaþ !!12332.24! <12332.25/1> jajàpa vidhivan mantràn !nàràyaõa-gatàn bahån ! <12332.25/2> divyaü varùa-sahasraü hi !nara-nàràyaõà3÷rame !!12332.25! <12332.26/1> avasat sa mahà-tejà !nàrado bhagavàn çùiþ ! <12332.26/2> tam evà7bhyarcayan devaü !nara-nàràyaõau ca tau !!12332.26! <12333.1/1> vai÷aüpàyana uvàca: kasya-cit tv atha kàlasya !nàradaþ parame-ùñhi-jaþ ! <12333.1/2> daivaü kçtvà yathà-nyàyaü !pitryaü cakre tataþ param !!12333.1! <12333.2/1> tatas taü vacanaü pràha !jyeùñho dharmà3tma-jaþ prabhuþ ! <12333.2/2> ka ijyate dvi-ja-÷reùñha !daive pitrye ca kalpite !!12333.2! <12333.3/1> tvayà matimatàü ÷reùñha !tan me ÷aüsa yathà4gamam ! <12333.3/2> kim etat kriyate karma !phalaü cà7sya kim iùyate !!12333.3! <12333.4/1> nàrada uvàca: tvayai9tat kathitaü pårvaü !daivaü kartavyam ity api ! <12333.4/2> daivataü ca paro yaj¤aþ !paramà3tmà sanàtanaþ !!12333.4! <12333.5/1> tatas tad-bhàvito nityaü !yaje vaikuõñham a-vyayam ! <12333.5/2> tasmàc ca prasçtaþ pårvaü !brahmà loka-pità-mahaþ !!12333.5! <12333.6/1> mama vai pitaraü prãtaþ !parame-ùñhy- apy ajãjanat ! <12333.6/2> ahaü saükalpa-jas tasya !putraþ prathama-kalpitaþ !!12333.6! <12333.7/1> yajàmy ahaü pitén sàdho !nàràyaõa-vidhau kçte ! <12333.7/2> evaü sa eva bhagavàn !pità màtà pità-mahaþ ! <12333.7/3> ijyate pitç-yaj¤eùu !mayà nityaü jagat-patiþ !!12333.7! <12333.8/1> ÷ruti÷ cà7py aparà deva !putràn hi pitaro 'yajan ! <12333.8/2> veda-÷rutiþ praõaùñà ca !punar adhyàpità sutaiþ ! <12333.8/3> tatas te mantra-dàþ putràþ !pitçtvam upapedire !!12333.8! <12333.9/1> nånaü purai9tad viditaü !yuvayor bhàvità3tmanoþ ! <12333.9/2> putrà÷ ca pitara÷ cai7va !paras-param apåjayan !!12333.9! <12333.10/1> trãn piõóàn nyasya vai pçthvyàü !pårvaü dattvà ku÷àn iti ! <12333.10/2> kathaü tu piõóa-saüj¤àü te !pitaro lebhire purà !!12333.10! <12333.11/1> nara-nàràyaõàv åcatuþ: imàü hi dharaõãü pårvaü !naùñàü sàgara-mekhalàm ! <12333.11/2> govinda ujjahàrà8÷u !vàràhaü råpam à÷ritaþ !!12333.11! <12333.12/1> sthàpayitvà tu dharaõãü !sve sthàne puruùo1ttamaþ ! <12333.12/2> jala-kardama-liptà1ïgo !loka-kàryà1rtham udayataþ !!12333.12! <12333.13/1> pràpte cà8hnika-kàle sa !madhyaü-dina-gate_1 ravau ! <12333.13/2> daüùñrà-vilagnàn mçt-piõóàn !vidhåya sahasà prabhuþ ! <12333.13/3> sthàpayàm àsa vai pçthvyàü !ku÷àn àstãrya nàrada !!12333.13! <12333.14/1> sa teùv àtmànam uddi÷ya !pitryaü cakre yathà-vidhi ! <12333.14/2> saükalpayitvà trãn piõóàn !svenai7va vidhinà prabhuþ !!12333.14! <12333.15/1> àtma-gàtro1ùma-saübhåtaiþ !sneha-garbhais tilair api ! <12333.15/2> prokùyà7pavargaü deve3÷aþ !pràï-mukhaþ kçtavàn svayam !!12333.15! <12333.16/1> maryàdà-sthàpanà1rthaü ca !tato vacanam uktavàn ! <12333.16/2> ahaü hi pitaraþ sraùñum !udyato loka-kçt svayam !!12333.16! <12333.17/1> tasya cintayataþ sadyaþ !pitç-kàrya-vidhiü param ! <12333.17/2> daüùñràbhyàü pravinirdhåtà !mamai7te dakùiõàü di÷am ! <12333.17/3> à÷rità dharaõãü piõóàs !tasmàt pitara eva te !!12333.17! <12333.18/1> trayo mårti-vihãnà vai !piõóa-mårti-dharàs tv ime ! <12333.18/2> bhavantu pitaro loke !mayà sçùñàþ sanàtanàþ !!12333.18! <12333.19/1> pità pità-maha÷ cai7va !tathai9va pra-pità-mahaþ ! <12333.19/2> aham evà7tra vij¤eyas !triùu piõóeùu saüsthitaþ !!12333.19! <12333.20/1> nà7sti matto 'dhikaþ ka÷-cit !ko và9bhyarcyo mayà svayam ! <12333.20/2> ko và mama pità loke !aham eva pità-mahaþ !!12333.20! <12333.21/1> pità-maha-pità cai7va !aham evà7tra kàraõam ! <12333.21/2> ity evam uktvà vacanaü !deva-devo vçùà-kapiþ !!12333.21! <12333.22/1> varàha-parvate vipra !dattvà piõóàn sa-vistaràn ! <12333.22/2> àtmànaü påjayitvai9va !tatrai7và7-dar÷anaü gataþ !!12333.22! <12333.23/1> etad-arthaü ÷ubha-mate !pitaraþ piõóa-saüj¤itàþ ! <12333.23/2> labhante satataü påjàü !vçùà-kapi-vaco yathà !!12333.23! <12333.24/1> ye yajanti pitén devàn !guråü÷ cai7và7tithãüs tathà ! <12333.24/2> gà÷ cai7va dvi-ja-mukhyàü÷ ca !pçthivãü màtaraü tathà ! <12333.24/3> karmaõà manasà vàcà !viùõum eva yajanti te !!12333.24! <12333.25/1> antar-gataþ sa bhagavàn !sarva-sattva-÷arãra-gaþ_1 ! <12333.25/2> samaþ sarveùu bhåteùu !ã÷varaþ sukha-duþkhayoþ ! <12333.25/3> mahàn mahà4tmà sarvà3tmà !nàràyaõa iti ÷rutaþ !!12333.25! <12334.1/1> vai÷aüpàyana uvàca: ÷rutvai9tan nàrado vàkyaü !nara-nàràyaõe3ritam ! <12334.1/2> aty-anta-bhaktimàn deve !ekàntitvam upeyivàn !!12334.1! <12334.2/1> proùya varùa-sahasraü tu !nara-nàràyaõà3÷rame ! <12334.2/2> ÷rutvà bhagavad-àkhyànaü !dçùñvà ca harim a-vyayam ! <12334.2/3> himavantaü jagàmà8÷u !yatrà7sya svaka à÷ramaþ !!12334.2! <12334.3/1> tàv api khyàta-tapasau !nara-nàràyaõàv çùã ! <12334.3/2> tasminn evà8÷rame ramye !tepatus tapa uttamam !!12334.3! <12334.4/1> tvam apy a-mita-vikràntaþ !pàõóavànàü kulo1dvahaþ ! <12334.4/2> pàvità3tmà9dya saüvçttaþ !÷rutve9màm àditaþ kathàm !!12334.4! <12334.5/1> nai7va tasya paro loko !nà7yaü pàrthiva-sattama ! <12334.5/2> karmaõà manasà vàcà !yo dviùyàd viùõum a-vyayam !!12334.5! <12334.6/1> majjanti pitaras tasya !narake ÷à÷vatãþ samàþ ! <12334.6/2> yo dviùyàd vibudha-÷reùñhaü !devaü nàràyaõaü harim !!12334.6! <12334.7/1> kathaü nàma bhaved dveùya !àtmà lokasya kasya-cit ! <12334.7/2> àtmà hi puruùa-vyàghra !j¤eyo viùõur iti sthitiþ !!12334.7! <12334.8/1> ya eùa gurur asmàkam !çùir gandhavatã-sutaþ ! <12334.8/2> tenai7tat kathitaü tàta !màhàtmyaü paramà3tmanaþ ! <12334.8/3> tasmàc chrutaü mayà ce7daü !kathitaü ca tavà7n-agha !!12334.8! <12334.9/1> kçùõa-dvaipàyanaü vyàsaü !viddhi nàràyaõaü prabhum ! <12334.9/2> ko hy anyaþ puruùa-vyàghra !mahà-bhàrata-kçd bhavet ! <12334.9/3> dharmàn nànà-vidhàü÷ cai7va !ko bråyàt tam çte prabhum !!12334.9! <12334.10/1> vartatàü te mahà-yaj¤o !yathà saükalpitas tvayà ! <12334.10/2> saükalpità1÷va-medhas tvaü !÷ruta-dharma÷ ca tattvataþ !!12334.10! <12334.11/1> etat tu mahad àkhyànaü !÷rutvà pàrikùito nç-paþ_2 ! <12334.11/2> tato yaj¤a-samàpty-arthaü !kriyàþ sarvàþ samàrabhat !!12334.11! <12334.12/1> nàràyaõãyam àkhyànam !etat te kathitaü mayà ! <12334.12/101> [X K1.2.4.6.7 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2-5.7-9 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins:: pçùñena ÷aunakà7dye7ha !naimiùà1raõya-vàsiùu !12334.12892! X] <12334.12/2> nàradena purà ràjan !gurave me niveditam ! <12334.12/3> çùãõàü pàõóavànàü ca !÷çõvatoþ kçùõa-bhãùmayoþ !!12334.12! <12334.13/1> sa hi parama-gurur bhuvana-patir ! <12334.13/2> dharaõi-dharaþ ÷ama-niyama-nidhiþ ! <12334.13/3> ÷ruti-vinaya-nidhir dvi-ja-parama-hitas ! <12334.13/4> tava bhavatu gatir harir a-mara-hitaþ !!12334.13! <12334.14/1> tapasàü nidhiþ su-mahatàü mahato ! <12334.14/2> ya÷asa÷ ca bhàjanam a-riùñaka-hà ! <12334.14/3> ekà1ntinàü ÷araõa-do '-bhaya-do gati-do 'stu vaþ sa makha-bhàga-haras tri-guõà1tigaþ !!12334.14! <12334.15/1> catuù-pa¤ca-dharaþ pårte1ùñayo÷ ca phala-bhàga-haraþ ! <12334.15/2> vidadhàti nityam a-jito 'ti-balo ! <12334.15/3> gatim àtma-gàü_1 su-kçtinàm çùiõàm !!12334.15! <12334.16/1> taü loka-sà1kùiõam a-jaü puruùaü ! <12334.16/2> ravi-varõam ã÷vara-gatiü bahu÷aþ ! <12334.16/3> praõamadhvam eka-matayo yatayaþ ! <12334.16/4> salilo1dbhavo 'pi tam çùiü praõataþ !!12334.16! <12334.17/1> sa hi loka-yonir a-mçtasya padaü ! <12334.17/2> såkùmaü puràõam a-calaü paramam ! <12334.17/3> tat sàükhya-yogibhir udàra-dhçtaü ! <12334.17/4> buddhyà yatà3tmabhir viditaü satatam !!12334.17! <12335.1/1> janam-ejaya uvàca: ÷rutaü bhagavatas tasya !màhàtmyaü paramà3tmanaþ ! <12335.1/2> janma dharma-gçhe cai7va !nara-nàràyaõà3tmakam ! <12335.1/3> mahà-varàha-sçùñà ca !piõóo1tpattiþ puràtanã !!12335.1! <12335.2/1> pravçttau ca nivçttau ca !yo yathà parikalpitaþ ! <12335.2/2> sa tathà naþ ÷ruto brahman !kathyamànas tvayà9n-agha !!12335.2! <12335.3/1> yac ca tat kathitaü pårvaü !tvayà haya-÷iro mahat ! <12335.3/2> havya-kavya-bhujo viùõor !udak-pårve maho2da-dhau ! <12335.3/3> tac ca dçùñaü bhagavatà !brahmaõà parame-ùñhinà !!12335.3! <12335.4/1> kiü tad utpàditaü pårvaü !hariõà loka-dhàriõà ! <12335.4/2> råpaü prabhàva-mahatàm !a-pårvaü dhãmatàü vara !!12335.4! <12335.5/1> dçùñvà hi vibudha-÷reùñham !a-pårvam a-mitau1jasam ! <12335.5/2> tad a÷va-÷irasaü puõyaü !brahmà kim akaron mune !!12335.5! <12335.6/1> etan naþ saü÷ayaü brahman !puràõa-j¤àna-saübhavam ! <12335.6/2> kathayasvo7ttama-mate !mahà-puruùa-nirmitam ! <12335.6/3> pàvitàþ sma tvayà brahman !puõyàü kathayatà kathàm !!12335.6! <12335.7/1> vai÷aüpàyana uvàca: kathayiùyàmi te sarvaü !puràõaü veda-saümitam ! <12335.7/2> jagau yad bhagavàn vyàso !ràj¤o dharma-sutasya vai !!12335.7! <12335.8/001> [X K7 D4.9 ins.:: tat te 'haü saüpravakùyàmi !sarvaü tac chçõu ÷aunaka !12335.7893! X] <12335.8/002> [X M5 ins. after 7:: kçùõa-dvaipàyanaü vyàsam !çùiü veda-nidhiü prabhum ! <12335.8/003> X paripapraccha ràje1ndraþ !pàrãkùita yudhi-ùñhiraþ !12335.7894! X] <12335.8/1> ÷rutvà9÷va-÷iraso mårtiü !devasya hari-medhasaþ ! <12335.8/2> utpanna-saü÷ayo ràjà !tam eva samacodayat !!12335.8! <12335.9/1> yudhi-ùñhira uvàca: yat tad dar÷itavàn brahmà !devaü haya-÷iro-dharam ! <12335.9/2> kim-arthaü tat samabhavad !vapur devo1pakalpitam !!12335.9! <12335.10/1> vyàsa uvàca: yat kiü-cid iha loke vai !deha-baddhaü vi÷àü pate ! <12335.10/2> sarvaü pa¤cabhir àviùñaü !bhåtair ã÷vara-buddhi-jaiþ !!12335.10! <12335.11/1> ã÷varo hi jagat-sraùñà !prabhur nàràyaõo viràñ ! <12335.11/2> bhåtà1ntar-àtmà vara-daþ !sa-guõo nir-guõo 'pi ca ! <12335.11/3> bhåta-pralayam a-vyaktaü !÷çõuùva nç-pa_2-sattama !!12335.11! <12335.12/1> dharaõyàm atha lãnàyàm !apsu cai7kà1rõave purà ! <12335.12/2> jyotir-bhåte jale cà7pi !lãne jyotiùi cà7nile !!12335.12! <12335.13/1> vàyau cà8kà÷a-saülãne !àkà÷e ca mano-anuge ! <12335.13/2> vyakte manasi saülãne !vyakte cà7-vyaktatàü gate_1 !!12335.13! <12335.14/1> a-vyakte puruùaü yàte !puüsi sarva-gate_1 'pi ca ! <12335.14/2> tama evà7bhavat sarvaü !na pràj¤àyata kiü-cana !!12335.14! <12335.15/1> tamaso brahma saübhåtaü !tamo-målam çtà3tmakam ! <12335.15/2> tad vi÷va-bhàva-saüj¤à2ntaü !pauruùãü tanum àsthitam !!12335.15! <12335.16/1> so '-niruddha iti proktas !tat pradhànaü pracakùate ! <12335.16/2> tad a-vyaktam iti j¤eyaü !tri-guõaü nç-pa_2-sattama !!12335.16! <12335.17/1> vidyà-sahàyavàn devo !viùvak-seno hariþ prabhuþ ! <12335.17/101> [X Kumbh..ed. ins.:: àdi-karmà sa bhåtànàm !a-prameyo hariþ prabhuþ !12335.17895! X] <12335.17/2> apsv eva ÷ayanaü cakre !nidrà-yogam upàgataþ ! <12335.17/3> jagata÷ cintayan sçùñiü !citràü bahu-guõo1dbhavàm !!12335.17! <12335.18/1> tasya cintayataþ sçùñiü !mahàn àtma-guõaþ smçtaþ ! <12335.18/2> ahaü-kàras tato jàto !brahmà ÷ubha-catur-mukhaþ ! <12335.18/3> hiraõya-garbho bhagavàn !sarva-loka-pità-mahaþ !!12335.18! <12335.19/1> padme '-niruddhàt saübhåtas !tadà padma-nibhe3kùaõaþ ! <12335.19/2> sahasra-patre dyutimàn !upaviùñaþ sanàtanaþ !!12335.19! <12335.20/1> dadç÷e 'dbhuta-saükà÷e !lokàn àpomayàn prabhuþ ! <12335.20/2> sattva-sthaþ parame-ùñhã sa !tato bhåta-gaõàn sçjat !!12335.20! <12335.21/1> pårvam eva ca padmasya !patre såryà1ü÷u-sa-prabhe ! <12335.21/2> nàràyaõa-kçtau bindå !apàm àstàü guõo1ttarau !!12335.21! <12335.22/1> tàv apa÷yat sa bhagavàn !an-àdi-nidhano '-cyutaþ ! <12335.22/2> ekas tatrà7bhavad bindur !madhv-àbho rucira-prabhaþ !!12335.22! <12335.23/1> sa tàmaso madhur jàtas !tadà nàràyaõà3j¤ayà ! <12335.23/2> kañhinas tv aparo binduþ !kaiñabho ràjasas tu saþ !!12335.23! <12335.24/1> tàv abhyadhàvatàü ÷reùñhau !tamo-raja-guõà1nvitau ! <12335.24/2> balavantau gadà-hastau !padma-nàlà1nusàriõau !!12335.24! <12335.25/1> dadç÷àte 'ravinda-sthaü !brahmàõam a-mita-prabham ! <12335.25/2> sçjantaü prathamaü vedàü÷ !catura÷ càru-vigrahàn !!12335.25! <12335.26/1> tato vigrahavantau tau !vedàn dçùñvà9suro1ttamau ! <12335.26/2> sahasà jagçhatur vedàn !brahmaõaþ pa÷yatas tadà !!12335.26! <12335.27/1> atha tau dànava-÷reùñhau !vedàn gçhya sanàtanàn ! <12335.27/2> rasàü vivi÷atus tårõam !udak-pårve maho2da-dhau !!12335.27! <12335.28/1> tato hçteùu vedeùu !brahmà ka÷malam àvi÷at ! <12335.28/2> tato vacanam ã÷ànaü !pràha vedair vinà-kçtaþ !!12335.28! <12335.29/1> vedà me paramaü cakùur !vedà me paramaü balam ! <12335.29/2> vedà me paramaü dhàma !vedà me brahma co7ttamam !!12335.29! <12335.30/1> mama vedà hçtàþ sarve !dànavàbhyàü balàd itaþ ! <12335.30/2> andha-kàrà hi me lokà !jàtà vedair vinà-kçtàþ ! <12335.30/3> vedàn çte hi kiü kuryàü !lokàn vai sraùñum udyataþ !!12335.30! <12335.31/1> aho bata mahad duþkhaü !veda-nà÷ana-jaü mama ! <12335.31/2> pràptaü dunoti hçdayaü !tãvra-÷okàya randhayan !!12335.31! <12335.32/1> ko hi ÷okà1rõave magnaü !màm ito 'dya samuddharet ! <12335.32/2> vedàüs tàn ànayen naùñàn !kasya cà7haü priyo bhave !!12335.32! <12335.33/1> ity evaü bhàùamàõasya !brahmaõo nç-pa_2-sattama ! <12335.33/2> hareþ stotrà1rtham udbhåtà !buddhir buddhimatàü vara ! <12335.33/3> tato jagau paraü japyaü !sà1¤jali-pragrahaþ prabhuþ !!12335.33! <12335.34/1> namas te brahma-hçdaya !namas te mama pårva-ja ! <12335.34/2> lokà3dya bhuvana-÷reùñha !sàükhya-yoga-nidhe vibho !!12335.34! <12335.35/1> vyaktà1-vyakta-karà7-cintya !kùemaü panthànam àsthita ! <12335.35/2> vi÷va-bhuk sarva-bhåtànàm !antar-àtmann a-yoni-ja !!12335.35! <12335.36/1> ahaü prasàda-jas tubhyaü !loka-dhàmne svayaü-bhuve ! <12335.36/2> tvatto me mànasaü janma !prathamaü dvi-ja-påjitam !!12335.36! <12335.37/1> càkùuùaü vai dvitãyaü me !janma cà8sãt puràtanam ! <12335.37/2> tvat-prasàdàc ca me janma !tçtãyaü vàcikaü mahat !!12335.37! <12335.38/1> tvattaþ ÷ravaõa-jaü cà7pi !caturthaü janma me vibho ! <12335.38/2> nàsikyaü cà7pi me janma !tvattaþ pa¤camam ucyate !!12335.38! <12335.39/1> aõóa-jaü cà7pi me janma !tvattaþ ùaùñhaü vinirmitam ! <12335.39/2> idaü ca saptamaü janma !padma-jaü me '-mita-prabha !!12335.39! <12335.40/1> sarge sarge hy ahaü putras !tava tri-guõa-varjitaþ ! <12335.40/2> prathitaþ puõóarãkà1kùa !pradhàna-guõa-kalpitaþ !!12335.40! <12335.41/1> tvam ã÷vara-sva-bhàva÷ ca !svayaü-bhåþ puruùo1ttamaþ ! <12335.41/2> tvayà vinirmito 'haü vai !veda-cakùur vayo-atigaþ !!12335.41! <12335.42/1> te me vedà hçtà÷ cakùur !andho jàto 'smi jàgçhi ! <12335.42/2> dadasva cakùuùã mahyaü !priyo 'haü te priyo 'si me !!12335.42! <12335.43/1> evaü stutaþ sa bhagavàn !puruùaþ sarvato-mukhaþ ! <12335.43/2> jahau nidràm atha tadà !veda-kàryà1rtham udyataþ ! <12335.43/3> ai÷vareõa prayogeõa !dvitãyàü tanum àsthitaþ !!12335.43! <12335.44/1> su-nàsikena kàyena !bhåtvà candra-prabhas tadà ! <12335.44/2> kçtvà haya-÷iraþ ÷ubhraü !vedànàm àlayaü prabhuþ !!12335.44! <12335.45/1> tasya mårdhà samabhavad !dyauþ sa-nakùatra-tàrakà ! <12335.45/2> ke÷à÷ cà7syà7bhavan dãrghà !raver aü÷u-sama-prabhàþ !!12335.45! <12335.46/1> karõàv àkà÷a-pàtàle !lalàñaü bhåta-dhàriõã ! <12335.46/2> gaïgà sarasvatã puõyà !bhruvàv àstàü mahà-nadã !!12335.46! <12335.47/1> cakùuùã soma-såryau te !nàsà saüdhyà punaþ smçtà ! <12335.47/2> oü-kàras tv atha saüskàro !vidyuj jihvà ca nirmità !!12335.47! <12335.48/1> dantà÷ ca pitaro ràjan !soma-pà iti vi÷rutàþ ! <12335.48/2> go-loko brahma-loka÷ ca !oùñhàv àstàü mahà4tmanaþ ! <12335.48/3> grãvà cà7syà7bhavad ràjan !kàla-ràtrir guõo1ttarà !!12335.48! <12335.49/1> etad dhaya-÷iraþ kçtvà !nànà-mårtibhir àvçtam ! <12335.49/2> antardadhe sa vi÷ve3÷o !vive÷a ca rasàü prabhuþ !!12335.49! <12335.50/1> rasàü punaþ praviùña÷ ca !yogaü paramam àsthitaþ ! <12335.50/2> ÷aikùaü svaraü samàsthàya !om iti pràsçjat svaram !!12335.50! <12335.51/1> sa svaraþ sà1nunàdã ca !sarva-gaþ_1 snigdha eva ca ! <12335.51/2> babhåvà7ntar-mahã-bhåtaþ !sarva-bhåta-guõo1ditaþ !!12335.51! <12335.52/1> tatas tàv asurau kçtvà !vedàn samaya-bandhanàn ! <12335.52/2> rasà-tale vinikùipya !yataþ ÷abdas tato drutau !!12335.52! <12335.53/1> etasminn antare ràjan !devo haya-÷iro-dharaþ ! <12335.53/2> jagràha vedàn a-khilàn !rasà-tala-gatàn hariþ ! <12335.53/3> pràdàc ca brahmaõe bhåyas !tataþ svàü prakçtiü gataþ !!12335.53! <12335.54/1> sthàpayitvà haya-÷ira !udak-pårve maho2da-dhau ! <12335.54/2> vedànàm àlaya÷ cà7pi !babhåvà7÷va-÷iràs tataþ !!12335.54! <12335.55/1> atha kiü-cid a-pa÷yantau !dànavau madhu-kaiñabhau ! <12335.55/2> punar àjagmatus tatra !vegitau pa÷yatàü ca tau ! <12335.55/3> yatra vedà vinikùiptàs !tat sthànaü ÷ånyam eva ca !!12335.55! <12335.56/1> tata uttamam àsthàya !vegaü balavatàü varau ! <12335.56/2> punar uttasthatuþ ÷ãghraü !rasànàm àlayàt tadà ! <12335.56/3> dadç÷àte ca puruùaü !tam evà8di-karaü prabhum !!12335.56! <12335.57/1> ÷vetaü candra-vi÷uddhà3bham !a-niruddha-tanau sthitam ! <12335.57/2> bhåyo 'py a-mita-vikràntaü !nidrà-yogam upàgatam !!12335.57! <12335.58/1> àtma-pramàõa-racite !apàm upari kalpite ! <12335.58/2> ÷ayane nàga-bhogà3óhye !jvàlà-màlà-samàvçte !!12335.58! <12335.59/1> niù-kalmaùeõa sattvena !saüpannaü rucira-prabham ! <12335.59/2> taü dçùñvà dànave1ndrau tau !mahà-hàsam amu¤catàm !!12335.59! <12335.60/1> åcatu÷ ca samàviùñau !rajasà tamasà ca tau ! <12335.60/2> ayaü sa puruùaþ ÷vetaþ !÷ete nidràm upàgataþ !!12335.60! <12335.61/1> anena nånaü vedànàü !kçtam àharaõaü rasàt ! <12335.61/2> kasyai7ùa ko nu khalv eùa !kiü ca svapiti bhogavàn !!12335.61! <12335.62/1> ity uccàrita-vàkyau tau !bodhayàm àsatur harim ! <12335.62/2> yuddhà1rthinau tu vij¤àya !vibuddhaþ puruùo1ttamaþ !!12335.62! <12335.63/1> nirãkùya cà7sure1ndrau tau !tato yuddhe mano dadhe ! <12335.63/101> [X T1 G3.6 ins.:: vibuddhaþ su-mahà-tejà !yodhayàm àsa tàv ubhau !12335.63896! X] <12335.63/2> atha yuddhaü samabhavat !tayor nàràyaõasya ca !!12335.63! <12335.64/1> rajas-tamo-viùña-tanå !tàv ubhau madhu-kaiñabhau ! <12335.64/2> brahmaõo9pacitiü kurva¤ !jaghàna madhu-sådanaþ !!12335.64! <12335.65/1> tatas tayor vadhenà8÷u !vedà1paharaõena ca ! <12335.65/2> ÷okà1panayanaü cakre !brahmaõaþ puruùo1ttamaþ !!12335.65! <12335.66/1> tataþ parivçto brahmà !hatà1rir veda-sat-kçtaþ ! <12335.66/2> nirmame sa tadà lokàn !kçtsnàn sthàvara-jaïgamàn !!12335.66! <12335.67/1> dattvà pità-mahàyà7gryàü !buddhiü loka-visargikãm ! <12335.67/2> tatrai7và7ntardadhe devo !yata evà8gato hariþ !!12335.67! <12335.68/1> tau dànavau harir hatvà !kçtvà haya-÷iras tanum ! <12335.68/2> punaþ pravçtti-dharmà1rthaü !tàm eva vidadhe tanum !!12335.68! <12335.69/001> [X M5 ins.:: vai÷aüpàyana uvàca: evaü sa bhagavàn vyàso !guru mama vi÷àü pate ! <12335.69/002> X kathayàm àsa dharma-j¤o !dharma-ràj¤e dvi-jo1ttamaþ !12335.68897! X] <12335.69/1> evam eùa mahà-bhàgo !babhåvà7÷va-÷irà hariþ ! <12335.69/2> pauràõam etad àkhyàtaü !råpaü vara-daü ai÷varam !!12335.69! <12335.70/1> yo hy etad bràhmaõo nityaü !÷çõuyàd dhàrayeta và ! <12335.70/2> na tasyà7dhyayanaü nà÷am !upagacchet kadà-cana !!12335.70! <12335.71/1> àràdhya tapaso9greõa !devaü haya-÷iro-dharam ! <12335.71/2> pà¤càlena kramaþ pràpto !ràmeõa pathi de÷ite !!12335.71! <12335.72/1> etad dhaya-÷iro ràjann !àkhyànaü tava kãrtitam ! <12335.72/2> puràõaü veda-samitaü !yan màü tvaü paripçcchasi !!12335.72! <12335.73/1> yàü yàm icchet tanuü devaþ !kartuü kàrya-vidhau kva-cit ! <12335.73/2> tàü tàü kuryàd vikurvàõaþ !svayam àtmànam àtmanà !!12335.73! <12335.74/1> eùa veda-nidhiþ ÷rãmàn !eùa vai tapaso nidhiþ ! <12335.74/2> eùa yoga÷ ca sàükhyaü ca !brahma cà7gryaü harir vibhuþ !!12335.74! <12335.75/1> nàràyaõa-parà vedà !yaj¤à nàràyaõà3tmakàþ ! <12335.75/2> tapo nàràyaõa-paraü !nàràyaõa-parà gatiþ !!12335.75! <12335.76/1> nàràyaõa-paraü satyam !çtaü nàràyaõà3tmakam ! <12335.76/2> nàràyaõa-paro dharmaþ !punar-àvçtti-dur-labhaþ !!12335.76! <12335.77/1> pravçtti-lakùaõa÷ cai7va !dharmo nàràyaõà3tmakaþ ! <12335.77/2> nàràyaõà3tmako gandho !bhåmau ÷reùñhatamaþ smçtaþ !!12335.77! <12335.78/1> apàü cai7va guõo ràjan !raso nàràyaõà3tmakaþ ! <12335.78/2> jyotiùàü ca guõo råpaü !smçtaü nàràyaõà3tmakam !!12335.78! <12335.79/1> nàràyaõà3tmaka÷ cà7pi !spar÷o vàyu-guõaþ smçtaþ ! <12335.79/2> nàràyaõà3tmaka÷ cà7pi !÷abda àkà÷a-saübhavaþ !!12335.79! <12335.80/1> mana÷ cà7pi tato bhåtam !a-vyakta-guõa-lakùaõam ! <12335.80/2> nàràyaõa-paraþ kàlo !jyotiùàm ayanaü ca yat !!12335.80! <12335.81/1> nàràyaõa-parà kãrtiþ !÷rã÷ ca lakùmã÷ ca devatàþ ! <12335.81/2> nàràyaõa-paraü sàükhyaü !yogo nàràyaõà3tmakaþ !!12335.81! <12335.82/1> kàraõaü puruùo yeùàü !pradhànaü cà7pi kàraõam ! <12335.82/2> sva-bhàva÷ cai7va karmàõi !daivaü yeùàü ca kàraõam !!12335.82! <12335.83/001> [X K7 Dn1.õ4 Ds D2-5.8.9 Cs Kumbh..ed. ins.:: adhiùñhànaü tathà kartà !karaõaü ca pçthag-vidham ! <12335.83/002> X vi-vidhà ca tathà ceùñà !daivaü cai7và7tra pa¤camam !12335.82898! X] <12335.83/1> pa¤ca-kàraõa-saükhyàto !niùñhà sarvatra vai hariþ ! <12335.83/2> tattvaü jij¤àsamànànàü !hetubhiþ sarvato-mukhaiþ !!12335.83! <12335.84/1> tattvam eko mahà-yogã !harir nàràyaõaþ prabhuþ ! <12335.84/2> sa-brahmakànàü lokànàm !çùãõàü ca mahà4tmanàm !!12335.84! <12335.85/1> sàükhyànàü yoginàü cà7pi !yatãnàm àtma-vedinàm ! <12335.85/2> manãùitaü vijànàti !ke÷avo na tu tasya te !!12335.85! <12335.86/1> ye ke-cit sarva-lokeùu !daivaü pitryaü ca kurvate ! <12335.86/2> dànàni ca prayacchanti !tapyanti ca tapo mahat !!12335.86! <12335.87/1> sarveùàm à÷rayo viùõur !ai÷varaü vidhim àsthitaþ ! <12335.87/2> sarva-bhåta-kçtà3vàso !vàsudeve7ti co7cyate !!12335.87! <12335.88/1> ayaü hi nityaþ paramo mahar2ùir ! <12335.88/2> mahà-vibhåtir guõavàn nir-guõà3khyaþ ! <12335.88/3> guõai÷ ca saüyogam upaiti ÷ãghraü ! <12335.88/4> kàlo yathar2tàv çtu-saüprayuktaþ !!12335.88! <12335.89/1> nai7và7sya vindanti gatiü mahà4tmano ! <12335.89/2> na cà8gatiü ka÷-cid ihà7nupa÷yati ! <12335.89/3> j¤ànà3tmakàþ saüyamino mahar2ùayaþ ! <12335.89/4> pa÷yanti nityaü puruùaü guõà1dhikam !!12335.89! <12336.1/1> janam-ejaya uvàca: aho hy ekà1ntinaþ sarvàn !prãõàti bhagavàn hariþ ! <12336.1/2> vidhi-prayuktàü påjàü ca !gçhõàti bhagavàn svayam !!12336.1! <12336.2/1> ye tu dagdhe1ndhanà loke !puõya-pàpa-vivarjitàþ ! <12336.2/2> teùàü tvayà9bhinirdiùñà !pàraüparyà3gatà gatiþ !!12336.2! <12336.3/1> caturthyàü cai7va te gatyàü !gacchanti puruùo1ttamam ! <12336.3/2> ekà1ntinas tu puruùà !gachanti paramaü padam !!12336.3! <12336.4/1> nånam ekà1nta-dharmo 'yaü !÷reùñho nàràyaõa-priyaþ ! <12336.4/2> a-gatvà gatayas tisro !yad gacchanty a-vyayaü harim !!12336.4! <12336.5/1> saho1paniùadàn vedàn !ye vipràþ samyag àsthitàþ ! <12336.5/2> pañhanti vidhim àsthàya !ye cà7pi yati-dharmiõaþ !!12336.5! <12336.6/1> tebhyo vi÷iùñàü jànàmi !gatim ekà1ntinàü nçõàm ! <12336.6/2> kenai7ùa dharmaþ kathito !devena çùiõà9pi và !!12336.6! <12336.7/1> ekà1ntinàü ca kà caryà !kadà co7tpàdità vibho ! <12336.7/2> etan me saü÷ayaü chindhi !paraü kautåhalaü hi me !!12336.7! <12336.8/1> vai÷aüpàyana uvàca: samupoóheùv anãkeùu !kuru-pàõóavayor mçdhe ! <12336.8/2> arjune vi-manaske ca !gãtà bhagavatà svayam !!12336.8! <12336.9/1> àgati÷ ca gati÷ cai7va !pårvaü te kathità mayà ! <12336.9/2> gahano hy eùa dharmo vai !dur-vij¤eyo '-kçtà3tmabhiþ !!12336.9! <12336.10/1> saümitaþ sàma-vedena !purai9và8di-yuge kçtaþ ! <12336.10/2> dhàryate svayam ã÷ena !ràjan nàràyaõena ha !!12336.10! <12336.11/1> etam arthaü mahà-ràja !pçùñaþ pàrthena nàradaþ ! <12336.11/2> çùi-madhye mahà-bhàgaþ !÷çõvatoþ kçùõa-bhãùmayoþ !!12336.11! <12336.12/1> guruõà ca mamà7py eùa !kathito nç-pa_2-sattama ! <12336.12/2> yathà tu kathitas tatra !nàradena tathà ÷çõu !!12336.12! <12336.13/1> yadà0sãn mànasaü janma !nàràyaõa-mukho1dgatam ! <12336.13/2> brahmaõaþ pçthivã-pàla !tadà nàràyaõaþ svayam ! <12336.13/3> tena dharmeõa kçtavàn !daivaü pitryaü ca bhàrata !!12336.13! <12336.14/1> phena-pà_1 çùaya÷ cai7va !taü dharmaü pratipedire ! <12336.14/2> vaikhànasàþ phena-pebhyo_1 !dharmam etaü prapedire ! <12336.14/3> vaikhànasebhyaþ somas tu !tataþ so 'ntardadhe punaþ !!12336.14! <12336.15/1> yadà0sãc càkùuùaü janma !dvitãyaü brahmaõo nç-pa_2 ! <12336.15/2> tadà pità-mahàt somàd !etaü dharmam ajànata ! <12336.15/3> nàràyaõà3tmakaü ràjan !rudràya pradadau ca saþ !!12336.15! <12336.16/1> tato yoga-sthito rudraþ !purà kçta-yuge nç-pa_2 ! <12336.16/2> vàlakhilyàn çùãn sarvàn !dharmam etam apàñhayat ! <12336.16/3> antardadhe tato bhåyas !tasya devasya màyayà !!12336.16! <12336.17/001> [X K7 D4.9 ins.:: vàlakhilyà mahà4tmàno !dharmàya pradadu÷ ca tam !12336.16899! X] <12336.17/1> tçtãyaü brahmaõo janma !yadà0sãd vàcikaü mahat ! <12336.17/2> tatrai7ùa dharmaþ saübhåtaþ !svayaü nàràyaõàn nç-pa_2 !!12336.17! <12336.18/1> su-parõo nàma tam çùiþ !pràptavàn puruùo1ttamàt ! <12336.18/2> tapasà vai su-taptena !damena niyamena ca !!12336.18! <12336.19/1> triþ parikràntavàn etat !su-parõo dharmam uttamam ! <12336.19/2> yasmàt tasmàd vrataü hy etat !tri-sauparõam iho7cyate !!12336.19! <12336.20/1> çg-veda-pàñha-pañhitaü !vratam etad dhi du÷-caram ! <12336.20/2> su-parõàc cà7py adhigato !dharma eùa sanàtanaþ !!12336.20! <12336.21/1> vàyunà dvi-padàü ÷reùñha !prathito jagad àyuùà ! <12336.21/2> vàyoþ sa-kà÷àt pràpta÷ ca !çùibhir vighasà3÷ibhiþ !!12336.21! <12336.22/1> tebhyo maho2da-dhi÷ cai7naü !pràptavàn dharmam uttamam ! <12336.22/2> tataþ so 'ntardadhe bhåyo !nàràyaõa-samàhitaþ !!12336.22! <12336.23/1> yadà bhåyaþ ÷ravaõa-jà !sçùñir àsãn mahà4tmanaþ ! <12336.23/2> brahmaõaþ puruùa-vyàghra !tatra kãrtayataþ ÷çõu !!12336.23! <12336.24/1> jagat sraùñu-manà devo !harir nàràyaõaþ svayam ! <12336.24/2> cintayàm àsa puruùaü !jagat sarga-karaü prabhuþ !!12336.24! <12336.25/1> atha cintayatas tasya !karõàbhyàü puruùaþ sçtaþ ! <12336.25/2> prajà-sarga-karo brahmà !tam uvàca jagat-patiþ !!12336.25! <12336.26/1> sçja prajàþ putra sarvà !mukhataþ pàdatas tathà ! <12336.26/2> ÷reyas tava vidhàsyàmi !balaü teja÷ ca su-vrata !!12336.26! <12336.27/1> dharmaü ca matto gçhõãùva !sàtvataü nàma nàmataþ ! <12336.27/2> tena sarvaü kçta-yugaü !sthàpayasva yathà-vidhi !!12336.27! <12336.28/1> tato brahmà nama÷ cakre !devàya hari-medhase ! <12336.28/2> dharmaü cà7gryaü sa jagràha !sa-rahasyaü sa-saügraham ! <12336.28/3> àraõyakena sahitaü !nàràyaõa-mukho1dgatam !!12336.28! <12336.29/1> upadi÷ya tato dharmaü !brahmaõe '-mita-tejase ! <12336.29/2> taü kàrtayuga-dharmàõaü !nir-à÷ãþ-karma-saüj¤itam ! <12336.29/3> jagàma tamasaþ pàraü !yatrà7-vyaktaü vyavasthitam !!12336.29! <12336.30/1> tato 'tha vara-do devo !brahma-loka-pità-mahaþ ! <12336.30/2> asçjat sa tadà lokàn !kçtsnàn sthàvara-jaïgamàn !!12336.30! <12336.31/1> tataþ pràvartata tadà !àdau kçta-yugaü ÷ubham ! <12336.31/2> tato hi sàtvato dharmo !vyàpya lokàn avasthitaþ !!12336.31! <12336.32/1> tenai7và8dyena dharmeõa !brahmà loka-visarga-kçt ! <12336.32/2> påjayàm àsa deve3÷aü !hariü nàràyaõaü prabhum !!12336.32! <12336.33/1> dharma-pratiùñhà-heto÷ ca !manuü svàrociùaü tataþ ! <12336.33/2> adhyàpayàm àsa tadà !lokànàü hita-kàmyayà !!12336.33! <12336.34/1> tataþ svàrociùaþ putraü !vayaü ÷aïkha-padaü nç-pa_2 ! <12336.34/2> adhyàpayat purà9-vy-agraþ !sarva-loka-patir vibhuþ !!12336.34! <12336.35/1> tataþ ÷aïkha-pada÷ cà7pi !putram àtma-jam aurasam ! <12336.35/2> di÷à-pàlaü su-dharmàõam !adhyàpayata bhàrata ! <12336.35/3> tataþ so 'ntardadhe bhåyaþ !pràpte tretà-yuge punaþ !!12336.35! <12336.36/1> nàsikya-janmani purà !brahmaõaþ pàrthivo1ttama ! <12336.36/2> dharmam etaü svayaü devo !harir nàràyaõaþ prabhuþ ! <12336.36/3> ujjagàrà7ravindà1kùo !brahmaõaþ pa÷yatas tadà !!12336.36! <12336.37/1> sanat-kumàro bhagavàüs !tataþ pràdhãtavàn nç-pa_2 ! <12336.37/2> sanat-kumàràd api ca !vãraõo vai prajà-patiþ ! <12336.37/3> kçtà3dau kuru-÷àrdåla !dharmam etam adhãtavàn !!12336.37! <12336.38/1> vãraõa÷ cà7py adhãtyai7naü !raucyàya manave dadau ! <12336.38/2> raucyaþ putràya ÷uddhàya !su-vratàya su-medhase !!12336.38! <12336.39/1> kukùi-nàmne 'tha pradadau !di÷àü pàlàya dharmiõe ! <12336.39/2> tataþ so 'ntardadhe bhåyo !nàràyaõa-mukho1dgataþ !!12336.39! <12336.40/1> aõóa-je janmani punar !brahmaõe hari-yonaye ! <12336.40/2> eùa dharmaþ samudbhåto !nàràyaõa-mukhàt punaþ !!12336.40! <12336.41/1> gçhãto brahmaõà ràjan !prayukta÷ ca yathà-vidhi ! <12336.41/2> adhyàpità÷ ca munayo !nàmnà barhi-ùado nç-pa_2 !!12336.41! <12336.42/1> barhi-ùadbhya÷ ca saükràntaþ !sàma-vedà1nta-gaü_1 dvi-jam ! <12336.42/2> jyeùñhaü nàmnà9bhivikhyàtaü !jyeùñha-sàma-vrato hariþ !!12336.42! <12336.43/1> jyeùñhàc cà7py anusaükrànto !ràjànam a-vikampanam ! <12336.43/2> antardadhe tato ràjann !eùa dharmaþ prabhor hareþ !!12336.43! <12336.44/1> yad idaü saptamaü janma !padma-jaü brahmaõo nç-pa_2 ! <12336.44/2> tatrai7ùa dharmaþ kathitaþ !svayaü nàràyaõena hi !!12336.44! <12336.45/1> pità-mahàya ÷uddhàya !yugà3dau loka-dhàriõe ! <12336.45/2> pità-maha÷ ca dakùàya !dharmam etaü purà dadau !!12336.45! <12336.46/1> tato jyeùñhe tu dauhitre !pràdàd dakùo nç-pa_2-uttama ! <12336.46/2> àditye savitur jyeùñhe !vivasvठjagçhe tataþ !!12336.46! <12336.47/1> tretà-yugà3dau ca punar !vivasvàn manave dadau ! <12336.47/2> manu÷ ca loka-bhåty-arthaü !sutàye7kùvàkave dadau !!12336.47! <12336.48/1> ikùvàkuõà ca kathito !vyàpya lokàn avasthitaþ ! <12336.48/2> gamiùyati kùayà1nte ca !punar nàràyaõaü nç-pa_2 !!12336.48! <12336.49/1> vratinàü cà7pi yo dharmaþ !sa te pårvaü nç-pa_2-uttama ! <12336.49/2> kathito hari-gãtàsu !samàsa-vidhi-kalpitaþ !!12336.49! <12336.50/1> nàradena tu saüpràptaþ !sa-rahasyaþ sa-saügrahaþ ! <12336.50/2> eùa dharmo jagan-nàthàt !sà1kùàn nàràyaõàn nç-pa_2 !!12336.50! <12336.51/1> evam eùa mahàn dharma !àdyo ràjan sanàtanaþ ! <12336.51/2> dur-vij¤eyo duù-kara÷ ca !sàtvatair dhàryate sadà !!12336.51! <12336.52/1> dharma-j¤ànena cai7tena !su-prayuktena karmaõà ! <12336.52/2> a-hiüsà-dharma-yuktena !prãyate harir ã÷varaþ !!12336.52! <12336.53/1> eka-vyåha-vibhàgo và !kva-cid dvi-vyåha-saüj¤itaþ ! <12336.53/2> tri-vyåha÷ cà7pi saükhyàta÷ !catur-vyåha÷ ca dç÷yate !!12336.53! <12336.54/1> harir eva hi kùetra-j¤o !nir-mamo niù-kalas tathà ! <12336.54/2> jãva÷ ca sarva-bhåteùu !pa¤ca-bhåta-guõà1tigaþ !!12336.54! <12336.55/1> mana÷ ca prathitaü ràjan !pa¤ce1ndriya-samãraõam ! <12336.55/2> eùa loka-nidhir dhãmàn !eùa loka-visarga-kçt !!12336.55! <12336.56/1> a-kartà cai7va kartà ca !kàryaü kàraõam eva ca ! <12336.56/2> yathe9cchati tathà ràjan !krãóate puruùo '-vyayaþ !!12336.56! <12336.57/1> eùa ekà1nti-dharmas te !kãrtito nç-pa_2-sattama ! <12336.57/2> mayà guru-prasàdena !dur-vij¤eyo '-kçtà3tmabhiþ ! <12336.57/3> ekà1ntino hi puruùà !dur-labhà bahavo nç-pa_2 !!12336.57! <12336.58/1> yady ekà1ntibhir àkãrõaü !jagat syàt kuru-nandana ! <12336.58/2> a-hiüsakair àtma-vidbhiþ !sarva-bhåta-hite rataiþ ! <12336.58/3> bhavet kçta-yuga-pràptir !à÷ãþ-karma-vivarjitaiþ !!12336.58! <12336.59/1> evaü sa bhagavàn vyàso !gurur mama vi÷àü pate ! <12336.59/2> kathayàm àsa dharma-j¤o !dharma-ràj¤e dvi-jo1ttamaþ !!12336.59! <12336.60/1> çùãõàü saünidhau ràja¤ !÷çõvatoþ kçùõa-bhãùmayoþ ! <12336.60/2> tasyà7py akathayat pårvaü !nàradaþ su-mahà-tapàþ !!12336.60! <12336.61/1> devaü paramakaü brahma !÷vetaü candrà3bham a-cyutam ! <12336.61/2> yatra cai7kà1ntino yànti !nàràyaõa-parà1yaõàþ !!12336.61! <12336.62/001> [X T1 G3.6 ins.:: tad eva kevalaü sthànaü !muktànàü paramaü bhavet !12336.61900! X] <12336.62/1> janam-ejaya uvàca: evaü bahu-vidhaü dharmaü !pratibuddhair niùevitam ! <12336.62/2> na kurvanti kathaü viprà !anye nànà-vrate sthitàþ !!12336.62! <12336.63/1> vai÷aüpàyana uvàca: tisraþ prakçtayo ràjan !deha-bandheùu nirmitàþ ! <12336.63/2> sàttvikã ràjasã cai7va !tàmasã ce7ti bhàrata !!12336.63! <12336.64/1> deha-bandheùu puruùaþ !÷reùñhaþ kuru-kulo1dvaha ! <12336.64/2> sàttvikaþ puruùa-vyàghra !bhaven mokùà1rtha-ni÷citaþ !!12336.64! <12336.65/1> atrà7pi sa vijànàti !puruùaü brahma-vartinam ! <12336.65/2> nàràyaõa-paro mokùas !tato vai sàttvikaþ smçtaþ !!12336.65! <12336.66/1> manãùitaü ca pràpnoti !cintayan puruùo1ttamam ! <12336.66/2> ekà1nta-bhaktiþ satataü !nàràyaõa-parà1yaõaþ !!12336.66! <12336.67/1> manãùiõo hi ye ke-cid !yatayo mokùa-kàïkùiõaþ ! <12336.67/2> teùàü vai chinna-tçùõànàü !yoga-kùema-vaho hariþ !!12336.67! <12336.68/1> jàyamànaü hi puruùaü !yaü pa÷yen madhu-sådanaþ ! <12336.68/2> sàttvikas tu sa vij¤eyo !bhaven mokùe ca ni÷citaþ !!12336.68! <12336.69/1> sàükhya-yogena tulyo hi !dharma ekà1nta-sevitaþ ! <12336.69/2> nàràyaõà3tmake mokùe !tato yànti paràü gatim !!12336.69! <12336.70/1> nàràyaõena dçùña÷ ca !pratibuddho bhavet pumàn ! <12336.70/2> evam àtme1cchayà ràjan !pratibuddho na jàyate !!12336.70! <12336.71/1> ràjasã tàmasã cai7va !vyàmi÷re prakçtã smçte ! <12336.71/2> tad-àtmakaü hi puruùaü !jàyamànaü vi÷àü pate ! <12336.71/3> pravçtti-lakùaõair yuktaü !nà7vekùati hariþ svayam !!12336.71! <12336.72/1> pa÷yaty enaü jàyamànaü !brahmà loka-pità-mahaþ ! <12336.72/2> rajasà tamasà cai7va !mànuùaü samabhiplutam !!12336.72! <12336.73/1> kàmaü devà÷ ca çùayaþ !sattva-sthà nç-pa_2-sattama ! <12336.73/2> hãnàþ sattvena såkùmeõa !tato vaikàrikàþ smçtàþ !!12336.73! <12336.74/1> janam-ejaya uvàca: kathaü vaikàriko gacchet !puruùaþ puruùo1ttamam !!12336.74! <12336.75/001> [X K1.2.4.6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2-5.7-9 editions ins.:: vada sarvaü yathà-dçùñaü !pravçttiü ca yathà-kramam !12336.74901! X] <12336.75/1> vai÷aüpàyana uvàca: su-såkùma-sattva-saüyuktaü !saüyuktaü tribhir a-kùaraiþ ! <12336.75/2> puruùaþ puruùaü gacchen !niù-kriyaþ pa¤ca-viü÷akam !!12336.75! <12336.76/1> evam ekaü sàükhya-yogaü !vedà3raõyakam eva ca ! <12336.76/2> paras-parà1ïgàny etàni !pa¤ca-ràtraü ca kathyate ! <12336.76/3> eùa ekà1ntinàü dharmo !nàràyaõa-parà3tmakaþ !!12336.76! <12336.77/1> yathà samudràt prasçtà jalau1ghàs ! <12336.77/2> tam eva ràjan punar àvi÷anti ! <12336.77/3> ime tathà j¤àna-mahà-jalau1ghà ! <12336.77/4> nàràyaõaü vai punar àvi÷anti !!12336.77! <12336.78/1> eùa te kathito dharmaþ !sàtvato yadu-bàndhava ! <12336.78/2> kuruùvai7naü yathà-nyàyaü !yadi ÷aknoùi bhàrata !!12336.78! <12336.79/1> evaü hi su-mahà-bhàgo !nàrado gurave mama ! <12336.79/2> ÷vetànàü yatinàm àha !ekà1nta-gatim a-vyayàm !!12336.79! <12336.80/1> vyàsa÷ cà7kathayat prãtyà !dharma-putràya dhãmate ! <12336.80/2> sa evà7yaü mayà tubhyam !àkhyàtaþ prasçto guroþ !!12336.80! <12336.81/1> itthaü hi du÷-caro dharma !eùa pàrthiva-sattama ! <12336.81/2> yathai9va tvaü tathai9và7nye !na bhajanti vimohitàþ !!12336.81! <12336.82/1> kçùõa eva hi lokànàü !bhàvano mohanas tathà ! <12336.82/2> saühàra-kàraka÷ cai7va !kàraõaü ca vi÷àü pate !!12336.82! <12337.1/1> janam-ejaya uvàca: sàükhyaü yogaü pa¤ca-ràtraü !vedà3raõyakam eva ca ! <12337.1/2> j¤ànàny etàni brahmar1ùe !lokeùu pracaranti ha !!12337.1! <12337.2/1> kim etàny eka-niùñhàni !pçthaï-niùñhàni và mune ! <12337.2/2> prabråhi vai mayà pçùñaþ !pravçttiü ca yathà-kramam !!12337.2! <12337.3/1> vai÷aüpàyana uvàca: jaj¤e bahu-j¤aü param aty-udàraü ! <12337.3/2> yaü dvãpa-madhye sutam àtmavantam ! <12337.3/3> parà÷aràd gandhavatã mahar2ùiü ! <12337.3/4> tasmai namo '-j¤àna-tamo-nudàya !!12337.3! <12337.4/1> pità-mahà3dyaü pravadanti ùaùñhaü ! <12337.4/2> mahar2ùim àrùeya-vibhåti-yuktam ! <12337.4/3> nàràyaõasyà7ü÷a-jam eka-putraü ! <12337.4/4> dvaipàyanaü veda-mahà-nidhànam !!12337.4! <12337.5/1> tam àdi-kàleùu mahà-vibhåtir ! <12337.5/2> nàràyaõo brahma-mahà-nidhànam ! <12337.5/3> sasarja putrà1rtham udàra-tejà ! <12337.5/4> vyàsaü mahà4tmànam a-jaþ puràõaþ !!12337.5! <12337.6/1> janam-ejaya uvàca: tvayai9va kathitaþ pårvaü !saübhavo dvi-ja-sattama ! <12337.6/2> vasiùñhasya sutaþ ÷aktiþ !÷akteþ putraþ parà÷araþ !!12337.6! <12337.7/1> parà÷arasya dàyà3daþ !kçùõa-dvaipàyano muniþ ! <12337.7/2> bhåyo nàràyaõa-sutaü !tvam evai7naü prabhàùase !!12337.7! <12337.8/1> kim ataþ pårva-jaü janma !vyàsasyà7-mita-tejasaþ_1 ! <12337.8/2> kathayasvo7ttama-mate_2 !janma nàràyaõo1dbhavam !!12337.8! <12337.9/1> vai÷aüpàyana uvàca: vedà1rthàn vettu-kàmasya !dharmiùñhasya tapo-nidheþ ! <12337.9/2> guror me j¤àna-niùñhasya !himavat-pàdae àsataþ !!12337.9! <12337.10/1> kçtvà bhàratam àkhyànaü !tapaþ-÷ràntasya dhãmataþ ! <12337.10/2> ÷u÷råùàü tat-parà ràjan !kçtavanto vayaü tadà !!12337.10! <12337.11/1> su-mantur jaimini÷ cai7va !paila÷ ca su-dçóha-vrataþ ! <12337.11/2> ahaü caturthaþ ÷iùyo vai !÷uko vyàsà3tma-jas tathà !!12337.11! <12337.12/1> ebhiþ parivçto vyàsaþ !÷iùyaiþ pa¤cabhir uttamaiþ ! <12337.12/2> ÷u÷ubhe himavat-pàde !bhåtair bhåta-patir yathà !!12337.12! <12337.13/1> vedàn àvartayan sà1ïgàn !bhàratà1rthàü÷ ca sarva÷aþ ! <12337.13/2> tam eka-manasaü dàntaü !yuktà vayam upàsmahe !!12337.13! <12337.14/1> kathà2ntare 'tha kasmiü÷-cit !pçùño 'smàbhir dvi-jo1ttamaþ ! <12337.14/2> vedà1rthàn bhàratà1rthàü÷ ca !janma nàràyaõàt tathà !!12337.14! <12337.15/1> sa pårvam uktvà vedà1rthàn !bhàratà1rthàü÷ ca tattva-vit ! <12337.15/2> nàràyaõàd idaü janma !vyàhartum upacakrame !!12337.15! <12337.16/1> ÷çõudhvam àkhyàna-varam !etad àrùeyam uttamam ! <12337.16/2> àdi-kàlo1dbhavaü vipràs !tapasà9dhigataü mayà !!12337.16! <12337.17/1> pràpte prajà-visarge vai !saptame padma-saübhave ! <12337.17/2> nàràyaõo mahà-yogã !÷ubhà1-÷ubha-vivarjitaþ !!12337.17! <12337.18/1> sasçje nàbhitaþ putraü !brahmàõam a-mita-prabham ! <12337.18/2> tataþ sa pràdur abhavad !athai7naü vàkyam abravãt !!12337.18! <12337.19/1> mama tvaü nàbhito jàtaþ !prajà-sarga-karaþ prabhuþ ! <12337.19/2> sçja prajàs tvaü vi-vidhà !brahman sa-jaóa-paõóitàþ !!12337.19! <12337.20/1> sa evam ukto vi-mukha÷ !cintà-vyàkula-mànasaþ ! <12337.20/2> praõamya vara-daü devam !uvàca harim ã÷varam !!12337.20! <12337.21/1> kà ÷aktir mama deve3÷a !prajàþ sraùñuü namo 'stu te ! <12337.21/2> a-praj¤àvàn ahaü deva !vidhatsva yad an-antaram !!12337.21! <12337.22/1> sa evam ukto bhagavàn !bhåtvà9thà7ntarhitas tataþ ! <12337.22/2> cintayàm àsa deve3÷o !buddhiü buddhimatàü varaþ !!12337.22! <12337.23/1> sva-råpiõã tato buddhir !upatasthe hariü prabhum ! <12337.23/2> yogena cai7nàü nir-yogaþ !svayaü niyuyuje tadà !!12337.23! <12337.24/1> sa tàm ai÷varya-yoga-sthàü !buddhiü ÷aktimatãü satãm ! <12337.24/2> uvàca vacanaü devo !buddhiü vai prabhur a-vyayaþ !!12337.24! <12337.25/1> brahmàõaü pravi÷asve7ti !loka-sçùñy-artha-siddhaye ! <12337.25/2> tatas tam ã÷varà3diùñà !buddhiþ kùipraü vive÷a sà !!12337.25! <12337.26/1> athai7naü buddhi-saüyuktaü !punaþ sa dadç÷e hariþ ! <12337.26/2> bhåya÷ cai7naü vacaþ pràha !sçje7mà vi-vidhàþ prajàþ !!12337.26! <12337.27/001> [X K1.2.4.6.7 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn2.õ4 Ds D2-5.7-9 T1 G1.3.6 Cs Kumbh..ed. ins.:: bàóham ity eva kçtvà sa !yathà4j¤àü ÷irasà hareþ !12337.26902! X] <12337.27/002> [X D7 T1 G3.6 cont.:: tathà9karoc ca dharmà3tmà !brahmà loka-pità-mahaþ !12337.26903! X] <12337.27/1> evam uktvà sa bhagavàüs !tatrai7và7ntaradhãyata ! <12337.27/2> pràpa cai7va muhårtena !sva-sthànaü deva-saüj¤itam !!12337.27! <12337.28/1> tàü cai7va prakçtiü pràpya !ekã-bhàva-gato 'bhavat ! <12337.28/2> athà7sya buddhir abhavat !punar anyà tadà kila !!12337.28! <12337.29/1> sçùñà imàþ prajàþ sarvà !brahmaõà parame-ùñhinà ! <12337.29/2> daitya-dànava-gandharva- !rakùo-gaõa-samàkulàþ ! <12337.29/3> jàtà hã7yaü vasumatã !bhàrà3kràntà tapasvinã !!12337.29! <12337.30/1> bahavo balinaþ pçthvyàü !daitya-dànava-ràkùasàþ ! <12337.30/2> bhaviùyanti tapo-yuktà !varàn pràpsyanti co7ttamàn !!12337.30! <12337.31/1> a-va÷yam eva taiþ sarvair !vara-dànena darpitaiþ ! <12337.31/2> bàdhitavyàþ sura-gaõà !çùaya÷ ca tapo-dhanàþ ! <12337.31/3> tatra nyàyyam idaü kartuü !bhàrà1vataraõaü mayà !!12337.31! <12337.32/1> atha nànà-samudbhåtair !vasu-dhàyàü yathà-kramam ! <12337.32/2> nigraheõa ca pàpànàü !sàdhånàü pragraheõa ca !!12337.32! <12337.33/1> imàü tapasvinãü satyàü !dhàrayiùyàmi medinãm ! <12337.33/2> mayà hy eùà hi dhriyate !pàtàla-sthena bhoginà !!12337.33! <12337.34/1> mayà dhçtà dhàrayati !jagad dhi sa-carà1-caram ! <12337.34/2> tasmàt pçthvyàþ paritràõaü !kariùye saübhavaü gataþ !!12337.34! <12337.35/1> evaü sa cintayitvà tu !bhagavàn madhu-sådanaþ ! <12337.35/2> råpàõy an-ekàny asçjat !pràdur-bhàva-bhavàya saþ !!12337.35! <12337.36/1> vàràhaü nàrasiühaü ca !vàmanaü mànuùaü tathà ! <12337.36/2> ebhir mayà nihantavyà !dur-vinãtàþ surà1rayaþ !!12337.36! <12337.37/1> atha bhåyo jagat-sraùñà !bhoþ-÷abdenà7nunàdayan ! <12337.37/2> sarasvatãm uccacàra !tatra sàrasvato 'bhavat !!12337.37! <12337.38/1> apà1ntara-tamà nàma !suto vàk-saübhavo vibhoþ ! <12337.38/2> bhåta-bhavya-bhaviùya-j¤aþ !satya-vàdã dçóha-vrataþ !!12337.38! <12337.39/1> tam uvàca nataü mårdhnà !devànàm àdir a-vyayaþ ! <12337.39/2> vedà3khyàne ÷rutiþ kàryà !tvayà matimatàü vara ! <12337.39/3> tasmàt kuru yathà4j¤aptaü !mayai9tad vacanaü mune !!12337.39! <12337.40/1> tena bhinnàs tadà vedà !manoþ svàyaübhuve 'ntare ! <12337.40/2> tatas tutoùa bhagavàn !haris tenà7sya karmaõà ! <12337.40/3> tapasà ca su-taptena !yamena niyamena ca !!12337.40! <12337.41/1> ÷rã-bhagavàn uvàca: manv-antareùu putra tvam !evaü loka-pravartakaþ ! <12337.41/2> bhaviùyasy a-calo brahmann !a-pradhçùya÷ ca nitya÷aþ !!12337.41! <12337.42/1> punas tiùye ca saüpràpte !kuravo nàma bhàratàþ ! <12337.42/2> bhaviùyanti mahà4tmàno !ràjànaþ prathità bhuvi !!12337.42! <12337.43/1> teùàü tvattaþ prasåtànàü !kula-bhedo bhaviùyati ! <12337.43/2> paras-para-vinà÷à1rthaü !tvàm çte dvi-ja-sattama !!12337.43! <12337.44/1> tatrà7py an-ekadhà vedàn !bhetsyase tapasà9nvitaþ ! <12337.44/2> kçùõe yuge ca saüpràpte !kçùõa-varõo bhaviùyasi !!12337.44! <12337.45/1> dharmàõàü vi-vidhànàü ca !kartà j¤àna-karas tathà ! <12337.45/2> bhaviùyasi tapo-yukto !na ca ràgàd vimokùyase !!12337.45! <12337.46/1> vãta-ràga÷ ca putras te !paramà3tmà bhaviùyati ! <12337.46/2> mahe4÷vara-prasàdena !nai7tad vacanam anyathà !!12337.46! <12337.47/1> yaü mànasaü vai pravadanti putraü ! <12337.47/2> pità-mahasyo7ttama-buddhi-yuktam ! <12337.47/3> vasiùñham agryaü tapaso nidhànaü ! <12337.47/4> ya÷ cà7pi såryaü vyatiricya bhàti !!12337.47! <12337.48/1> tasyà7nvaye cà7pi tato mahar2ùiþ ! <12337.48/2> parà÷aro nàma mahà-prabhàvaþ ! <12337.48/3> pità sa te veda-nidhir variùñho ! <12337.48/4> mahà-tapà vai tapaso nivàsaþ ! <12337.48/5> kànãna-garbhaþ pitç-kanyakàyàü ! <12337.48/6> tasmàd çùes tvaü bhavità ca putraþ !!12337.48! <12337.49/1> bhåta-bhavya-bhaviùyàõàü !chinna-sarvà1rtha-saü÷ayaþ ! <12337.49/2> ye hy atikràntakàþ pårvaü !sahasra-yuga-paryayàþ !!12337.49! <12337.50/1> tàü÷ ca sarvàn mayo9ddiùñàn !drakùyase tapasà9nvitaþ ! <12337.50/2> punar drakùyasi cà7n-eka- !sahasra-yuga-paryayàn !!12337.50! <12337.51/1> an-àdi-nidhanaü loke !cakra-hastaü ca màü mune ! <12337.51/2> anudhyànàn mama mune !nai7tad vacanam anyathà !!12337.51! <12337.52/0> [X K6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: bhaviùyati mahà-sattva !khyàti÷ cà7py a-tulà tava !!12337.51904! X] <12337.52/1> ÷anai÷-caraþ sårya-putro !bhaviùyati manur mahàn ! <12337.52/2> tasmin manv-antare cai7va !saptar1ùi-gaõa-pårvakaþ ! <12337.52/3> tvam eva bhavità vatsa !mat-prasàdàn na saü÷ayaþ !!12337.52! <12337.53/001> [X K6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: yat kiü-cid vidyate loke !sarvaü tan mad-viceùñitam ! <12337.53/002> X anyo hy anyaü cintayati !sva-cchandaü vidadhàmy aham !12337.52905! X] <12337.53/1> vyàsa uvàca: evaü sàrasvatam çùim !apà1ntara-tamaü tadà ! <12337.53/2> uktvà vacanam ã÷ànaþ !sàdhayasve7ty athà7bravãt !!12337.53! <12337.54/1> so 'haü tasya prasàdena !devasya hari-medhasaþ ! <12337.54/2> apà1ntara-tamà nàma !tato jàto àj¤ayà hareþ ! <12337.54/3> puna÷ ca jàto vikhyàto !vasiùñha-kula-nandanaþ !!12337.54! <12337.55/1> tad etat kathitaü janma !mayà pårvakam àtmanaþ ! <12337.55/2> nàràyaõa-prasàdena !tathà nàràyaõà1ü÷a-jam !!12337.55! <12337.56/1> mayà hi su-mahat taptaü !tapaþ parama-dàruõam ! <12337.56/2> purà matimatàü ÷reùñhàþ !parameõa samàdhinà !!12337.56! <12337.57/1> etad vaþ kathitaü sarvaü !yan màü pçcchatha putrakàþ ! <12337.57/2> pårva-janma bhaviùyaü ca !bhaktànàü snehato mayà !!12337.57! <12337.58/1> vai÷aüpàyana uvàca: eùa te kathitaþ pårvaü !saübhavo 'smad-guror nç-pa_2 ! <12337.58/2> vyàsasyà7-kliùña-manaso !yathà pçùñaþ punaþ ÷çõu !!12337.58! <12337.59/1> sàükhyaü yogaü pa¤ca-ràtraü !vedàþ pà÷upataü tathà ! <12337.59/2> j¤ànàny etàni ràjar1ùe !viddhi nànà-matàni vai !!12337.59! <12337.60/1> sàükhyasya vaktà kapilaþ !paramar1ùiþ sa ucyate ! <12337.60/2> hiraõya-garbho yogasya !vettà nà7nyaþ puràtanaþ !!12337.60! <12337.61/1> apà1ntara-tamà÷ cai7va !vedà3càryaþ sa ucyate ! <12337.61/2> pràcãna-garbhaü tam çùiü !pravadantã7ha ke-cana !!12337.61! <12337.62/1> umà-patir bhåta-patiþ !÷rã-kaõñho brahmaõaþ sutaþ ! <12337.62/2> uktavàn idam a-vy-agro !j¤ànaü pà÷upataü ÷ivaþ !!12337.62! <12337.63/1> pa¤ca-ràtrasya kçtsnasya !vettà tu bhagavàn svayam ! <12337.63/2> sarveùu ca nç-pa_2-÷reùñha !j¤àneùv eteùu dç÷yate !!12337.63! <12337.64/1> yathà4gamaü yathà-j¤ànaü !niùñhà nàràyaõaþ prabhuþ ! <12337.64/2> na cai7nam evaü jànàti !tamo-bhåtà vi÷àü pate !!12337.64! <12337.65/1> tam eva ÷àstra-kartàraü !pravadanti manãùiõaþ ! <12337.65/2> niùñhàü nàràyaõam çùiü !nà7nyo 'stã7ti ca vàdinaþ !!12337.65! <12337.66/1> niþ-saü÷ayeùu sarveùu !nityaü vasati vai hariþ ! <12337.66/2> sa-saü÷ayàn hetu-balàn !nà7dhyàvasati màdhavaþ !!12337.66! <12337.67/1> pa¤ca-ràtra-vido ye tu !yathà-krama-parà nç-pa_2 ! <12337.67/2> ekà1nta-bhàvo1pagatàs !te hariü pravi÷anti vai !!12337.67! <12337.68/1> sàükhyaü ca yogaü ca sanàtane dve ! <12337.68/2> vedà÷ ca sarve ni-khilena ràjan ! <12337.68/3> sarvaiþ samastair çùibhir nirukto ! <12337.68/4> nàràyaõo vi÷vam idaü puràõam !!12337.68! <12337.69/1> ÷ubhà1-÷ubhaü karma samãritaü yat ! <12337.69/2> pravartate sarva-lokeùu kiü-cit ! <12337.69/3> tasmàd çùes tad bhavatã7ti vidyàd ! <12337.69/4> divy antarikùe bhuvi cà7psu cà7pi !!12337.69! <12338.1/1> janam-ejaya uvàca: bahavaþ puruùà brahmann !utà7ho eka eva tu ! <12338.1/2> ko hy atra puruùaþ ÷reùñhaþ !ko và yonir iho7cyate !!12338.1! <12338.2/1> vai÷aüpàyana uvàca: bahavaþ puruùà loke !sàükhya-yoga-vicàriõàm ! <12338.2/2> nai7tad icchanti puruùam !ekaü kuru-kulo1dvaha !!12338.2! <12338.3/1> bahånàü puruùàõàü ca !yathai9kà yonir ucyate ! <12338.3/2> tathà taü puruùaü vi÷vaü !vyàkhyàsyàmi guõà1dhikam !!12338.3! <12338.4/1> namas-kçtvà tu gurave !vyàsàyà7-mita-tejase ! <12338.4/2> tapo-yuktàya dàntàya !vandyàya paramar1ùaye !!12338.4! <12338.5/1> idaü puruùa-så1ktaü hi !sarva-vedeùu pàrthiva ! <12338.5/2> çtaü satyaü ca vikhyàtam !çùi-siühena cintitam !!12338.5! <12338.6/1> utsargeõà7pavàdena !çùibhiþ kapilà3dibhiþ ! <12338.6/2> adhy-àtma-cintàm à÷ritya !÷àstràõy uktàni bhàrata !!12338.6! <12338.7/1> samàsatas tu yad vyàsaþ !puruùai1katvam uktavàn ! <12338.7/2> tat te 'haü saüpravakùyàmi !prasàdàd a-mitau1jasaþ !!12338.7! <12338.8/1> atrà7py udàharantã7mam !itihàsaü puràtanam ! <12338.8/2> brahmaõà saha saüvàdaü !try-ambakasya vi÷àü pate !!12338.8! <12338.9/1> kùãro1dasya samudrasya !madhye hàñaka-sa-prabhaþ ! <12338.9/2> vaijayanta iti khyàtaþ !parvata-pravaro nç-pa_2 !!12338.9! <12338.10/1> tatrà7dhy-àtma-gatiü deva !ekàkã pravicintayan ! <12338.10/2> vairàja-sadane nityaü !vaijayantaü niùevate !!12338.10! <12338.11/1> atha tatrà8satas tasya !catur-vaktrasya dhãmataþ ! <12338.11/2> lalàña-prabhavaþ putraþ !÷iva àgàd yad-çcchayà ! <12338.11/3> àkà÷enai7va yogã3÷aþ !purà tri-nayanaþ prabhuþ !!12338.11! <12338.12/1> tataþ khàn nipapàtà8÷u !dharaõã-dhara-mårdhani ! <12338.12/2> agrata÷ cà7bhavat prãto !vavande cà7pi pàdayoþ !!12338.12! <12338.13/1> taü pàdayor nipatitaü !dçùñvà savyena pàõinà ! <12338.13/2> utthàpayàm àsa tadà !prabhur ekaþ prajà-patiþ !!12338.13! <12338.14/1> uvàca cai7naü bhagavàü÷ !cirasyà8gatam àtma-jam ! <12338.14/2> sv-àgataü te mahà-bàho !diùñyà pràpto 'si me 'ntikam !!12338.14! <12338.15/1> kac-cit te ku÷alaü putra !svà1dhyàya-tapasoþ sadà ! <12338.15/2> nityam ugra-tapàs tvaü hi !tataþ pçcchàmi te punaþ !!12338.15! <12338.16/1> rudra uvàca: tvat-prasàdena bhagavan !svà1dhyàya-tapasor mama ! <12338.16/2> ku÷alaü cà7-vyayaü cai7va !sarvasya jagatas tathà !!12338.16! <12338.17/1> cira-dçùño hi bhagavàn !vairàja-sadane mayà ! <12338.17/2> tato 'haü parvataü pràptas tv !imaü tvat-pàda-sevitam !!12338.17! <12338.18/1> kautåhalaü cà7pi hi me !ekà1nta-gamanena te ! <12338.18/2> nai7tat kàraõam alpaü hi !bhaviùyati pità-maha !!12338.18! <12338.19/1> kiü nu tat sadanaü ÷reùñhaü !kùut-pipàsà-vivarjitam ! <12338.19/2> surà1surair adhyuùitam !çùibhi÷ cà7-mita-prabhaiþ !!12338.19! <12338.20/1> gandharvair apsarobhi÷ ca !satataü saüniùevitam ! <12338.20/2> utsçjye7maü giri-varam !ekàkã pràptavàn asi !!12338.20! <12338.21/1> brahmo9vàca: vaijayanto giri-varaþ !satataü sevyate mayà ! <12338.21/2> atrai7kà1greõa manasà !puruùa÷ cintyate viràñ !!12338.21! <12338.22/1> rudra uvàca: bahavaþ puruùà brahmaüs !tvayà sçùñàþ svayaü-bhuvà ! <12338.22/2> sçjyante cà7pare brahman !sa cai7kaþ puruùo viràñ !!12338.22! <12338.23/1> ko hy asau cintyate brahmaüs !tvayà vai puruùo1ttamaþ ! <12338.23/2> etan me saü÷ayaü bråhi !mahat kautåhalaü hi me !!12338.23! <12338.24/1> brahmo9vàca: bahavaþ puruùàþ putra !ye tvayà samudàhçtàþ ! <12338.24/2> evam etad atikràntaü !draùñavyaü nai7vam ity api ! <12338.24/3> àdhàraü tu pravakùyàmi !ekasya puruùasya te !!12338.24! <12338.25/1> bahånàü puruùàõàü sa !yathai9kà yonir ucyate ! <12338.25/2> tathà taü puruùaü vi÷vaü !paramaü su-mahattamam ! <12338.25/3> nir-guõaü nir-guõà bhåtvà !pravi÷anti sanàtanam !!12338.25! <12339.1/1> brahmo9vàca: ÷çõu putra yathà hy eùa !puruùaþ ÷à÷vato '-vyayaþ ! <12339.1/2> a-kùaya÷ cà7-prameya÷ ca !sarva-ga÷ ca nirucyate !!12339.1! <12339.2/1> na sa ÷akyas tvayà draùñuü !mayà9nyair và9pi sattama ! <12339.2/2> sa-guõo nir-guõo vi÷vo !j¤àna-dç÷yo hy asau smçtaþ !!12339.2! <12339.3/1> a-÷arãraþ ÷arãreùu !sarveùu nivasaty asau ! <12339.3/2> vasann api ÷arãreùu !na sa lipyati karmabhiþ !!12339.3! <12339.4/1> mamà7ntar-àtmà tava ca !ye cà7nye deha-saüj¤itàþ ! <12339.4/2> sarveùàü sà1kùi-bhåto 'sau !na gràhyaþ kena-cit kva-cit !!12339.4! <12339.5/1> vi÷va-mårdhà vi÷va-bhujo !vi÷va-pàdà1kùi-nàsikaþ ! <12339.5/2> eka÷ carati kùetreùu !svaira-càrã yathà-sukham !!12339.5! <12339.6/1> kùetràõi hi ÷arãràõi !bãjàni ca ÷ubhà1-÷ubhe ! <12339.6/2> tàni vetti sa yogà3tmà !tataþ kùetra-j¤a ucyate !!12339.6! <12339.7/1> nà8gatir na gatis tasya !j¤eyà bhåtena kena-cit ! <12339.7/2> sàükhyena vidhinà cai7va !yogena ca yathà-kramam !!12339.7! <12339.8/1> cintayàmi gatiü cà7sya !na gatiü vedmi co7ttamàm ! <12339.8/2> yathà-j¤ànaü tu vakùyàmi !puruùaü taü sanàtanam !!12339.8! <12339.9/1> tasyai7katvaü mahattvaü hi !sa cai7kaþ puruùaþ smçtaþ ! <12339.9/2> mahà-puruùa-÷abdaü sa !bibharty ekaþ sanàtanaþ !!12339.9! <12339.10/1> eko hutà3÷o bahudhà samidhyate ! <12339.10/2> ekaþ såryas tapasàü yonir ekà ! <12339.10/3> eko vàyur bahudhà vàti loke ! <12339.10/4> maho2da-dhi÷ cà7mbhasàü yonir ekaþ ! <12339.10/5> puruùa÷ cai7ko nir-guõo vi÷va-råpas ! <12339.10/6> taü nir-guõaü puruùaü cà8vi÷anti !!12339.10! <12339.11/1> hitvà guõamayaü sarvaü !karma hitvà ÷ubhà1-÷ubham ! <12339.11/2> ubhe satyà1n-çte tyaktvà !evaü bhavati nir-guõaþ !!12339.11! <12339.12/1> a-cintyaü cà7pi taü j¤àtvà !bhàva-såkùmaü catuùñayam ! <12339.12/2> vicared yo yatir yattaþ !sa gacchet puruùaü prabhum !!12339.12! <12339.13/1> evaü hi paramà3tmànaü !ke-cid icchanti paõóitàþ ! <12339.13/2> ekà3tmànaü tathà0tmànam !apare 'dhy-àtma-cintakàþ !!12339.13! <12339.14/1> tatra yaþ paramà3tmà hi !sa nityaü nir-guõaþ smçtaþ ! <12339.14/2> sa hi nàràyaõo j¤eyaþ !sarvà3tmà puruùo hi saþ ! <12339.14/3> na lipyate phalai÷ cà7pi !padma-patram ivà7mbhasà !!12339.14! <12339.15/1> karmà3tmà tv aparo yo 'sau !mokùa-bandhaiþ sa yujyate ! <12339.15/2> sa-sapta-da÷akenà7pi !rà÷inà yujyate hi saþ ! <12339.15/3> evaü bahu-vidhaþ proktaþ !puruùas te yathà-kramam !!12339.15! <12339.16/1> yat tat kçtsnaü loka-tantrasya dhàma ! <12339.16/2> vedyaü paraü bodhanãyaü sa-boddhç ! <12339.16/3> mantà mantavyaü prà÷ità prà÷itavyaü ! <12339.16/4> ghràtà ghreyaü spar÷ità spar÷anãyam !!12339.16! <12339.17/1> draùñà draùñavyaü ÷ràvità ÷ràvaõãyaü ! <12339.17/2> j¤àtà j¤eyaü sa-guõaü nir-guõaü ca ! <12339.17/3> yad vai proktaü guõa-sàmyaü pradhànaü ! <12339.17/4> nityaü cai7tac chà÷vataü cà7-vyayaü ca !!12339.17! <12339.18/1> yad vai såte dhàtur àdyaü nidhànaü ! <12339.18/2> tad vai vipràþ pravadante '-niruddham ! <12339.18/3> yad vai loke vaidikaü karma sàdhu ! <12339.18/4> à÷ãr-yuktaü tad dhi tasyo7pabhojyam !!12339.18! <12339.19/1> devàþ sarve munayaþ sàdhu dàntàs ! <12339.19/2> taü pràg-yaj¤air yaj¤a-bhàgaü yajante ! <12339.19/3> ahaü brahmà àdya ã÷aþ prajànàü ! <12339.19/4> tasmàj jàtas tvaü ca mattaþ prasåtaþ ! <12339.19/5> matto jagaj jaïgamaü sthàvaraü ca ! <12339.19/6> sarve vedàþ sa-rahasyà hi putra !!12339.19! <12339.20/1> catur-vibhaktaþ puruùaþ !sa krãóati yathe9cchati ! <12339.20/2> evaü sa eva bhagavठ!j¤ànena pratibodhitaþ !!12339.20! <12339.21/1> etat te kathitaü putra !yathàvad anupçcchataþ ! <12339.21/2> sàükhya-j¤àne tathà yoge !yathàvad anuvarõitam !!12339.21! <12999.31/001> [X D7 T G1-3.6 ins. after 12326.93; Kumbh..ed. after 12326.92:: tataþ kali-yugasyà8dau !bhutvà ràja-taruü ÷ritaþ ! <12999.31/002> X bhàùayà màgadhenai7va !dharma-ràja-gçhe vadan ! <12999.31/003> X kàùàya-vastra-saüvãto !muõóitaþ ÷ukla-dantavàn ! <12999.31/004> X ÷uddho1dana-suto buddho !mohayiùyàmi mànavàn ! <12999.31/005> X ÷ådràþ ÷ràddheùu bhojyante !mayi buddhatvam àgate ! <12999.31/006> X bhaviùyanti naràþ sarve !muõóàþ kàùàya-saüvçtàþ ! <12999.31/007> X an-adhyàyà bhaviùyanti !viprà÷ cà7gni-vivarjitàþ ! <12999.31/008> X agni-hotràõi sãdanti !guru-påjà ca na÷yati ! <12999.31/009> X na ÷çõvanti pituþ putrà !na snuùà nai7va màtaraþ ! <12999.31/01> X na mitraü na kalatraü và !vartate hy adharo1ttaram ! <12999.31/011> X evaü bhåtaü jagat sarvaü !÷ruti-smçti-vivarjitam ! <12999.31/012> X bhaviùyati kalau nagno hy !a-÷uddho varõa-saükaraþ ! <12999.31/013> X teùàü sa-kà÷àd dharma-j¤à !deva-brahma-dviùo naràþ ! <12999.31/014> X bhaviùyanti hy a-÷uddhà÷ ca !nyàya-cchala-vibhàùiõaþ ! <12999.31/015> X ye nagna-dharma-÷rotàras te !samàþ pàpa-ni÷cayaiþ ! <12999.31/016> X tasmàd ete na saübhàùyà !na spraùñavyà ità1rthibhiþ ! <12999.31/017> X upavàsa-trayaü kuyàt !tat-saüsarga-vi÷uddhaye ! <12999.31/018> X tataþ kali-yugasyà7nte !bràhmaõo hari-piïgalaþ ! <12999.31/019> X kalkir viùõu-ya÷aþ-putro !yàj¤avalkya-purohitaþ ! <12999.31/02> X sahàyà bràhmaõàþ sarve !tair ahaü sahitaþ punaþ ! <12999.31/021> X mlecchàn utsàdayiùyàmi !pàùaõóàü÷ cai7va sarva÷aþ ! <12999.31/022> X pàùaõói-ùañkàn hatvà vai !tatrà7ntaþ-pralaye tataþ ! <12999.31/023> X ahaü pa÷càd bhaviùyàmi !yaj¤eùu nirataþ sadà !12999.31! X] <12999.32/001> [X K1.2.4.6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.7.8 T G1-3.6 Kumbh. ed. ins after 12331.1, V1 after 6:: sarvà3÷ramà1bhigamanaü !sarva-tãrthà1vagàhanam ! <12999.32/002> X na tathà phala-daü saute !nàràyaõa-kathà yathà <12999.32/003> X pàvità1ïgàþ sma saüvrñtàþ !÷rutve9màm àditaþ kathàm ! <12999.32/004> X nàràyaõà3÷rayaü punyàü !sarva-pàpa-pramocanãm ! <12999.32/005> X dur-dar÷o bhagavàn devaþ !sarva-loka-namas-kçtaþ! <12999.32/006> X devaiþ sa-brahmakaiþ kçtsnair !anyai÷ cai7va mahar2ùibhiþ ! <12999.32/007> X dçùñavàn nàrado yatra !devaü nàràyaõaü harim ! <12999.32/008> X nånam etad dhy anumataü !tasya devasya såta-ja ! <12999.32/009> X yad dçùñavठjagan-nàtham !a-niruddha-tanau sthitam ! <12999.32/01> X yat pràdravat punar bhåyo !nàrado deva-sattamau ! <12999.32/011> X nara-nàràyaõau draùñuü !kàraõaü tad bravãhi me ! <12999.32/012> X såta uvàca: tasmin yaj¤e vartamàne !ràj¤aþ pàrikùitasya vai ! <12999.32/013> X karmà1ntareùu vidhivad !vartamàneùu ÷aunaka ! <12999.32/014> X kçùõa-dvaipàyanaü vyàsam !çùiü veda-nidhiü prabhum ! <12999.32/015> X paripapraccha ràje1ndraþ !pità-maha-pità-maham ! <12999.32/016> X janam-ejaya uvàca: ÷veta-dvãpàn nivçttena !nàradena surar1ùiõà ! <12999.32/017> X dhyàyatà bhagavad-vàkyaü !ceùñitaü kim ataþ param ! <12999.32/018> X badary--à÷ramam àgamya samàgamya ca tàv çùã ! <12999.32/019> X kiyantaü kàlam avasat !kàü kathàm pçùñavàü÷ ca saþ !12999.32! X]