Narayaniya (Mahabharata 12.321-339) Input by Peter Schreiner Plain text version This file is based on the package NARAYANIYA.ZIP accompanying the following book: Reinhold Gruenendahl ; Angelika Malinar ; Thomas Oberlies ; Peter Schreiner: Narayaniya-Studien. Herausgegeben von Peter Schreiner. Wiesbaden: Harrassowitz, 1997. (Purana Research Publications Tuebingen ; 5) ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Classical Sanskrit Extended ³ ³ (CSX) encoding: ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 224 ³ ³ long A â 226 ³ ³ long i ã 227 ³ ³ long I ä 228 ³ ³ long u å 229 ³ ³ long U æ 230 ³ ³ vocalic r ç 231 ³ ³ vocalic R è 232 ³ ³ long vocalic r é 233 ³ ³ vocalic l ë 235 ³ ³ long vocalic l í 237 ³ ³ velar n ï 239 ³ ³ velar N ð 240 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t ñ 241 ³ ³ retroflex T ò 242 ³ ³ retroflex d ó 243 ³ ³ retroflex D ô 244 ³ ³ retroflex n õ 245 ³ ³ retroflex N ö 246 ³ ³ palatal s ÷ 247 ³ ³ palatal S ø 248 ³ ³ retroflex s ù 249 ³ ³ retroflex S ú 250 ³ ³ anusvara ü 252 ³ ³ anusvara (overdot) § 167 ³ ³ capital anusvara ý 253 ³ ³ visarga þ 254 ³ ³ (capital visarga 255) ³ ³ long e ¹ 185 ³ ³ long o º 186 ³ ³ ³ ³ additional: ³ ³ l underbar × 215 ³ ³ r underbar Ÿ 159 ³ ³ n underbar ­ 173 ³ ³ k underbar É 201 ³ ³ t underbar  194 ³ ³ ³ ³ Other characters of the CSX encoding table are ³ ³ not included. Accents have been dropped in order ³ ³ to facilitate word search. ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ <12321.1/1> yudhiùñhira uvàca: gçhastho brahmacàrã và !vànaprastho 'tha bhikùukaþ ! <12321.1/2> ya icchet siddhim àsthàtuü !devatàü kàü yajeta saþ !!12321.1! <12321.2/1> kuto hy asya dhruvaþ svargaþ !kuto niþ÷reyasaü param ! <12321.2/2> vidhinà kena juhuyàd !daivaü pitryaü tathaiva ca !!12321.2! <12321.3/1> mukta÷ ca kàü gatiü gacchen !mokùa÷ caiva kimàtmakaþ ! <12321.3/2> svargata÷ caiva kiü kuryàd !yena na cyavate divaþ !!12321.3! <12321.4/1> devatànàü ca ko devaþ !pitéõàü ca tathà pità ! <12321.4/2> tasmàt parataraü yac ca !tan me bråhi pitàmaha !!12321.4! <12321.5/1> bhãùma uvàca: gåóhaü màü pra÷navit pra÷naü !pçcchase tvam ihànagha ! <12321.5/2> na hy eùa tarkayà ÷akyo !vaktuü varùa÷atair api !!12321.5! <12321.6/1> çte devaprasàdàd và !ràja¤ j¤ànàgamena và ! <12321.6/2> gahanaü hy etad àkhyànaü !vyàkhyàtavyaü tavàrihan !!12321.6! <12321.7/1> atràpy udàharantãmam !itihàsaü puràtanam ! <12321.7/2> nàradasya ca saüvàdam !çùer nàràyaõasya ca !!12321.7! <12321.8/1> nàràyaõo hi vi÷vàtmà !caturmårtiþ sanàtanaþ ! <12321.8/2> dharmàtmajaþ saübabhåva !pitaivaü me 'bhyabhàùata !!12321.8! <12321.9/1> kçte yuge mahàràja !purà svàyaübhuve 'ntare ! <12321.9/2> naro nàràyaõa÷ caiva !hariþ kçùõas tathaiva ca !!12321.9! <12321.10/1> tebhyo nàràyaõanarau !tapas tepatur avyayau ! <12321.10/2> badary-à÷ramam àsàdya !÷akañe kanakàmaye !!12321.10! <12321.11/1> aùñacakraü hi tad yànaü !bhåtayuktaü manoramam ! <12321.11/2> tatràdyau lokanàthau tau !kç÷au dhamanisaütatau !!12321.11! <12321.12/1> tapasà tejasà caiva !durnirãkùau surair api ! <12321.12/2> yasya prasàdaü kurvàte !sa devau draùñum arhati !!12321.12! <12321.13/1> nånaü tayor anumate !hçdi hçcchayacoditaþ ! <12321.13/2> mahàmeror gireþ ÷çïgàt !pracyuto gandhamàdanam !!12321.13! <12321.14/1> nàradaþ sumahadbhåtaü !lokàn sarvàn acãcarat ! <12321.14/2> taü de÷am agamad ràjan !badary-à÷ramam à÷ugaþ_1 !!12321.14! <12321.15/1> tayor àhnikavelàyàü !tasya kautåhalaü tv abhåt ! <12321.15/2> idaü tadàspadaü kçtsnaü !yasmiül lokàþ pratiùñhitàþ !!12321.15! <12321.16/1> sadevàsuragandharvàþ !sarùikiünaralelihàþ ! <12321.16/2> ekà mårtir iyaü pårvaü !jàtà bhåya÷ caturvidhà !!12321.16! <12321.17/1> dharmasya kulasaütàno !mahàn ebhir vivardhitaþ ! <12321.17/2> aho hy anugçhãto 'dya !dharma ebhiþ surair iha ! <12321.17/3> naranàràyaõàbhyàü ca !kçùõena hariõà tathà !!12321.17! <12321.18/1> tatra kçùõo hari÷ caiva !kasmiü÷cit kàraõàntare ! <12321.18/2> sthitau dharmottarau hy etau !tathà tapasi dhiùñhitau !!12321.18! <12321.19/1> etau hi paramaü dhàma !kànayor àhnikakriyà ! <12321.19/2> pitarau sarvabhåtànàü !daivataü ca ya÷asvinau ! <12321.19/3> kàü devatàü nu yajataþ !pitén và kàn mahàmatã !!12321.19! <12321.20/1> iti saücintya manasà !bhaktyà nàràyaõasya ha ! <12321.20/2> sahasà pràdur abhavat !samãpe devayos tadà !!12321.20! <12321.21/1> kçte daive ca pitrye ca !tatas tàbhyàü nirãkùitaþ ! <12321.21/2> påjita÷ caiva vidhinà !yathàproktena ÷àstrataþ !!12321.21! <12321.22/1> taü dçùñvà mahad à÷caryam !apårvaü vidhivistaram ! <12321.22/2> upopaviùñaþ suprãto !nàrado bhagavàn çùiþ !!12321.22! <12321.23/1> nàràyaõaü saünirãkùya !prasannenàntaràtmanà ! <12321.23/2> namas kçtvà mahàdevam !idaü vacanam abravãt !!12321.23! <12321.24/1> vedeùu sapuràõeùu !sàïgopàïgeùu gãyase ! <12321.24/2> tvam ajaþ ÷à÷vato dhàtà !mato 'mçtam anuttamam ! <12321.24/3> pratiùñhitaü bhåtabhavyaü !tvayi sarvam idaü jagat !!12321.24! <12321.25/1> catvàro hy à÷ramà deva !sarve gàrhasthyamålakàþ ! <12321.25/2> yajante tvàm aharahar !nànàmårtisamàsthitam !!12321.25! <12321.26/1> pità màtà ca sarvasya !jagataþ ÷à÷vato guruþ ! <12321.26/2> kaü tv adya yajase devaü !pitaraü kaü na vidmahe !!12321.26! <12321.27/001> [X T G1-3.6 M1.5-7 ins.:: kam arcasi mahàbhàga !tan me bråhãha pçcchataþ !12321.26800! X] <12321.27/1> ÷rãbhagavàn uvàca: avàcyam etad vaktavyam !àtmaguhyaü sanàtanam ! <12321.27/2> tava bhaktimato brahman !vakùyàmi tu yathàtatham !!12321.27! <12321.28/1> yat tat såkùmam avij¤eyam !avyaktam acalaü dhruvam ! <12321.28/2> indriyair indriyàrthai÷ ca !sarvabhåtai÷ ca varjitam !!12321.28! <12321.29/1> sa hy antaràtmà bhåtànàü !kùetraj¤a÷ ceti kathyate ! <12321.29/2> triguõavyatirikto 'sau !puruùa÷ ceti kalpitaþ ! <12321.29/3> tasmàd avyaktam utpannaü !triguõaü dvijasattama !!12321.29! <12321.30/1> avyaktà vyaktabhàvasthà !yà sà prakçtir avyayà ! <12321.30/2> tàü yonim àvayor viddhi !yo 'sau sadasadàtmakaþ ! <12321.30/3> àvàbhyàü påjyate 'sau hi !daive pitrye ca kalpite !!12321.30! <12321.31/1> nàsti tasmàt paro 'nyo hi !pità devo 'tha và dvijaþ ! <12321.31/2> àtmà hi nau sa vij¤eyas !tatas taü påjayàvahe !!12321.31! <12321.32/1> tenaiùà prathità brahman !maryàdà lokabhàvinã ! <12321.32/2> daivaü pitryaü ca kartavyam !iti tasyànu÷àsanam !!12321.32! <12321.33/1> brahmà sthàõur manur dakùo !bhçgur dharmas tapo damaþ ! <12321.33/2> marãcir aïgiràatri÷ ca !pulastyaþ pulahaþ kratuþ !!12321.33! <12321.34/1> vasiùñhaþ parameùñhã ca !vivasvàn soma eva ca ! <12321.34/2> kardama÷ càpi yaþ proktaþ !krodho vikrãta eva ca !!12321.34! <12321.35/1> ekaviü÷atir utpannàs !te prajàpatayaþ smçtàþ ! <12321.35/2> tasya devasya maryàdàü !påjayanti sanàtanãm !!12321.35! <12321.36/1> daivaü pitryaü ca satataü !tasya vij¤àya tattvataþ ! <12321.36/2> àtmapràptàni ca tato !jànanti dvijasattamàþ !!12321.36! <12321.37/1> svargasthà api ye kecit !taü namasyanti dehinaþ ! <12321.37/2> te tatprasàdàd gacchanti !tenàdiùñaphalàü gatim !!12321.37! <12321.38/1> ye hãnàþ saptada÷abhir !guõaiþ karmabhir eva ca ! <12321.38/2> kalàþ pa¤cada÷a tyaktvà !te muktà iti ni÷cayaþ !!12321.38! <12321.39/1> muktànàü tu gatir brahman !kùetraj¤a iti kalpitaþ ! <12321.39/2> sa hi sarvagata÷ caiva !nirguõa÷ caiva kathyate !!12321.39! <12321.40/1> dç÷yate j¤ànayogena !àvàü ca prasçtau tataþ ! <12321.40/2> evaü j¤àtvà tam àtmànaü !påjayàvaþ sanàtanam !!12321.40! <12321.41/1> taü vedà÷ cà÷ramà÷ caiva !nànàtanusamàsthitàþ ! <12321.41/2> bhaktyà saüpåjayanty àdyaü !gatiü caiùàü dadàti saþ !!12321.41! <12321.42/1> ye tu tadbhàvità loke !ekàntitvaü samàsthitàþ ! <12321.42/2> etad abhyadhikaü teùàü !yat te taü pravi÷anty uta !!12321.42! <12321.43/1> iti guhyasamudde÷as !tava nàrada kãrtitaþ ! <12321.43/2> bhaktyà premõà ca viprarùe !asmadbhaktyà ca te ÷rutaþ !!12321.43! <12322.1/1> bhãùma uvàca: sa evam ukto dvipadàü variùñho ! <12322.1/2> nàràyaõenottamapuruùeõa ! <12322.1/3> jagàda vàkyaü dvipadàü variùñhaü ! <12322.1/4> nàràyaõaü lokahitàdhivàsam !!12322.1! <12322.2/1> yadartham àtmaprabhaveha janma ! <12322.2/2> tavottamaü dharmagçhe caturdhà ! <12322.2/3> tat sàdhyatàü lokahitàrtham adya ! <12322.2/4> gacchàmi draùñuü prakçtiü tavàdyàm !!12322.2! <12322.3/1> vedàþ svadhãtà mama lokanàtha ! <12322.3/2> taptaü tapo nànçtam uktapårvam ! <12322.3/3> påjàü guråõàü satataü karomi ! <12322.3/4> parasya guhyaü na ca bhinnapårvam !!12322.3! <12322.4/1> guptàni catvàri yathàgamaü me ! <12322.4/2> ÷atrau ca mitre ca samo 'smi nityam ! <12322.4/3> taü càdidevaü satataü prapanna ! <12322.4/4> ekàntabhàvena vçõomy ajasram ! <12322.4/5> ebhir vi÷eùaiþ pari÷uddhasattvaþ ! <12322.4/6> kasmàn na pa÷yeyam anantam ã÷am !!12322.4! <12322.5/1> tat pàrameùñhyasya vaco ni÷amya ! <12322.5/2> nàràyaõaþ sàtvatadharmagoptà ! <12322.5/201> [X M5 ins.:: tasmàd anuj¤àü mama dehi deva ! <12322.5/202> X taü vai dçùñvà kçtakçtyo bhavàmi !12322.25801! X] <12322.5/3> gaccheti taü nàradam uktavàn sa ! <12322.5/4> saüpåjayitvàtmavidhikriyàbhiþ !!12322.5! <12322.6/1> tato visçùñaþ parameùñhiputraþ ! <12322.6/2> so 'bhyarcayitvà tam çùiü puràõam ! <12322.6/3> kham utpapàtottamavegayuktas ! <12322.6/4> tato 'dhimerau sahasà nililye !!12322.6! <12322.7/1> tatràvatasthe ca munir muhårtam ! <12322.7/2> ekàntam àsàdya gireþ sa ÷çïge ! <12322.7/3> àlokayann uttarapa÷cimena ! <12322.7/4> dadar÷a càtyadbhutaråpayuktam !!12322.7! <12322.8/1> kùãrodadher uttarato hi dvãpaþ ! <12322.8/2> ÷vetaþ sa nàmnà prathito vi÷àlaþ ! <12322.8/3> meroþ sahasraiþ sa hi yojanànàü ! <12322.8/4> dvàtriü÷atordhvaü kavibhir niruktaþ !!12322.8! <12322.9/1> atãndriyà÷ càna÷anà÷ ca tatra ! <12322.9/2> niùpandahãnàþ susugandhina÷ ca ! <12322.9/3> ÷vetàþ pumàüso gatasarvapàpà÷ ! <12322.9/4> cakùurmuùaþ pàpakçtàü naràõàm !!12322.9! <12322.10/1> vajràsthikàyàþ samamànonmànà ! <12322.10/2> divyànvayaråpàþ ÷ubhasàropetàþ ! <12322.10/3> chattràkçti÷ãrùà meghaughaninàdàþ ! <12322.10/4> satpuùkaracatuùkà ràjãva÷atapàdàþ !!12322.10! <12322.11/1> ùaùñyà dantair yuktàþ ÷uklair !aùñàbhir daüùñràbhir ye ! <12322.11/2> jihvàbhir ye viùvagvaktraü !lelihyante såryaprakhyam !!12322.11! <12322.12/1> bhaktyà devaü vi÷votpannaü !yasmàt sarve lokàþ såtàþ ! <12322.12/2> vedà dharmà munayaþ ÷àntà !devàþ sarve tasya visargàþ !!12322.12! <12322.13/1> yudhiùñhira uvàca: atãndriyà niràhàrà !aniùpandàþ sugandhinaþ ! <12322.13/2> kathaü te puruùà jàtàþ !kà teùàü gatir uttamà !!12322.13! <12322.14/1> ye vimuktà bhavantãha !narà bharatasattama ! <12322.14/2> teùàü lakùaõam etad dhi !yac chvetadvãpavàsinàm !!12322.14! <12322.15/1> tasmàn me saü÷ayaü chindhi !paraü kautåhalaü hi me ! <12322.15/2> tvaü hi sarvakathàràmas !tvàü caivopà÷rità vayam !!12322.15! <12322.16/1> bhãùma uvàca: vistãrõaiùà kathà ràja¤ !÷rutà me pitçsaünidhau ! <12322.16/2> saiùà tava hi vaktavyà !kathàsàro hi sa smçtaþ !!12322.16! <12322.17/001> [X T G1-3.6 M6 Kumbh..ed. ins.:: ÷aütanoþ kathayàm àsa !nàrado munisattamaþ ! <12322.17/002> X ràj¤à pçùñaþ purà pràha !tatràhaü ÷rutavàn purà !12322.16802! X] <12322.17/1> ràjoparicaro nàma !babhåvàdhipatir bhuvaþ ! <12322.17/2> àkhaõóalasakhaþ khyàto !bhakto nàràyaõaü harim !!12322.17! <12322.18/1> dhàrmiko nityabhakta÷ ca !pitén nityam atandritaþ ! <12322.18/2> sàmràjyaü tena saüpràptaü !nàràyaõavaràt purà !!12322.18! <12322.19/1> sàtvataü vidhim àsthàya !pràksåryamukhaniþsçtam ! <12322.19/2> påjayàm àsa deve÷aü !taccheùeõa pitàmahàn !!12322.19! <12322.20/1> pitç÷eùeõa vipràü÷ ca !saüvibhajyà÷ritàü÷ ca saþ ! <12322.20/2> ÷eùànnabhuk satyaparaþ !sarvabhåteùv ahiüsakaþ ! <12322.20/3> sarvabhàvena bhaktaþ sa !devadevaü janàrdanam !!12322.20! <12322.21/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 T G1-3.6 M1.5-7 editions ins.:: anàdimadhyanidhanaü !lokakartàram avyayam !12322.20803! X] <12322.21/1> tasya nàràyaõe bhaktiü !vahato 'mitrakar÷ana ! <12322.21/2> eka÷ayyàsanaü ÷akro !dattavàn devaràñ svayam !!12322.21! <12322.22/1> àtmà ràjyaü dhanaü caiva !kalatraü vàhanàni ca ! <12322.22/2> etad bhagavate sarvam !iti tat prekùitaü sadà !!12322.22! <12322.23/1> kàmyanaimittikàjasraü !yaj¤iyàþ paramakriyàþ ! <12322.23/2> sarvàþ sàtvatam àsthàya !vidhiü cakre samàhitaþ !!12322.23! <12322.24/1> pa¤caràtravido mukhyàs !tasya gehe mahàtmanaþ ! <12322.24/2> pràyaõaü bhagavatproktaü !bhu¤jate càgrabhojanam !!12322.24! <12322.25/1> tasya pra÷àsato ràjyaü !dharmeõàmitraghàtinaþ ! <12322.25/2> nànçtà vàk samabhavan !mano duùñaü na càbhavat ! <12322.25/3> na ca kàyena kçtavàn !sa pàpaü param aõv api !!12322.25! <12322.26/1> ye hi te munayaþ khyàtàþ !sapta citra÷ikhaõóinaþ ! <12322.26/2> tair ekamatibhir bhåtvà !yat proktaü ÷àstram uttamam !!12322.26! <12322.27/001> [X K6.7 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.4.5.8.9 M1.5-7 Ca editions ins.:: vedai÷ caturbhiþ samitaü !kçtaü merau mahàgirau ! <12322.27/002> X àsyaiþ saptabhir udgãrõaü !lokadharmam anuttamam !12322.26804! X] <12322.27/1> marãcir atryaïgirasau !pulastyaþ pulahaþ kratuþ ! <12322.27/2> vasiùñha÷ ca mahàtejà !ete citra÷ikhaõóinaþ !!12322.27! <12322.28/1> sapta prakçtayo hy etàs !tathà svàyaübhuvo 'ùñamaþ ! <12322.28/2> etàbhir dhàryate lokas !tàbhyaþ ÷àstraü viniþsçtam !!12322.28! <12322.29/1> ekàgramanaso dàntà !munayaþ saüyame ratàþ ! <12322.29/101> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 editions ins.:: bhåtabhavyabhaviùyaj¤àþ !satyadharmaparàyaõàþ !12322.28805! X] <12322.29/2> idaü ÷reya idaü brahma !idaü hitam anuttamam ! <12322.29/3> lokàn saücintya manasà !tataþ ÷àstraü pracakrire !!12322.29! <12322.30/1> tatra dharmàrthakàmà hi !mokùaþ pa÷càc ca kãrtitaþ ! <12322.30/2> maryàdà vividhà÷ caiva !divi bhåmau ca saüsthitàþ !!12322.30! <12322.31/1> àràdhya tapasà devaü !hariü nàràyaõaü prabhum ! <12322.31/2> divyaü varùasahasraü vai !sarve te çùibhiþ saha !!12322.31! <12322.32/1> nàràyaõànu÷àstà hi !tadà devã sarasvatã ! <12322.32/2> vive÷a tàn çùãn sarvàül !lokànàü hitakàmyayà !!12322.32! <12322.33/1> tataþ pravartità samyak !tapovidbhir dvijàtibhiþ ! <12322.33/2> ÷abde càrthe ca hetau ca !eùà prathamasargajà !!12322.33! <12322.34/1> àdàv eva hi tac chàstram !oükàrasvarabhåùitam ! <12322.34/2> çùibhir bhàvitaü tatra !yatra kàruõiko hy asau !!12322.34! <12322.35/1> tataþ prasanno bhagavàn !anirdiùña÷arãragaþ_1 ! <12322.35/2> çùãn uvàca tàn sarvàn !adç÷yaþ puruùottamaþ !!12322.35! <12322.36/1> kçtaü ÷atasahasraü hi !÷lokànàm idam uttamam ! <12322.36/2> lokatantrasya kçtsnasya !yasmàd dharmaþ pravartate !!12322.36! <12322.37/1> pravçttau ca nivçttau ca !yonir etad bhaviùyati ! <12322.37/2> çgyajuþsàmabhir juùñam !atharvàïgirasais tathà !!12322.37! <12322.38/1> tathàpramàõaü hi mayà !kçto brahmà prasàdajaþ ! <12322.38/2> rudra÷ ca krodhajo viprà !yåyaü prakçtayas tathà !!12322.38! <12322.39/1> såryàcandramasau vàyur !bhåmir àpo 'gnir eva ca ! <12322.39/2> sarve ca nakùatragaõà !yac ca bhåtàbhi÷abditam !!12322.39! <12322.40/1> adhikàreùu vartante !yathàsvam brahmavàdinaþ ! <12322.40/2> sarve pramàõaü hi yathà !tathaitac chàstram uttamam !!12322.40! <12322.41/1> bhaviùyati pramàõaü vai !etan madanu÷àsanam ! <12322.41/2> asmàt pravakùyate dharmàn !manuþ svàyaübhuvaþ svayam !!12322.41! <12322.42/1> u÷anà bçhaspati÷ caiva !yadotpannau bhaviùyataþ ! <12322.42/2> tadà pravakùyataþ ÷àstraü !yuùmanmatibhir uddhçtam !!12322.42! <12322.43/1> svàyaübhuveùu dharmeùu !÷àstre co÷anasà kçte ! <12322.43/2> bçhaspatimate_1 caiva !lokeùu pravicàrite !!12322.43! <12322.44/1> yuùmatkçtam idaü ÷àstraü !prajàpàlo vasus tataþ ! <12322.44/2> bçhaspatisakà÷àd vai !pràpsyate dvijasattamàþ !!12322.44! <12322.45/1> sa hi madbhàvito ràjà !madbhakta÷ ca bhaviùyati ! <12322.45/2> tena ÷àstreõa lokeùu !kriyàþ sarvàþ kariùyati !!12322.45! <12322.46/1> etad dhi sarva÷àstràõàü !÷àstram uttamasaüj¤itam ! <12322.46/2> etad arthyaü ca dharmyaü ca !ya÷asyaü caitad uttamam !!12322.46! <12322.47/1> asya pravartanàc caiva !prajàvanto bhaviùyatha ! <12322.47/2> sa ca ràjà ÷riyà yukto !bhaviùyati mahàn vasuþ !!12322.47! <12322.48/1> saüsthite tu nçpe_2 tasmi¤ !÷àstram etat sanàtanam ! <12322.48/2> antar dhàsyati tat satyam !etad vaþ kathitaü mayà !!12322.48! <12322.49/1> etàvad uktvà vacanam !adç÷yaþ puruùottamaþ ! <12322.49/2> visçjya tàn çùãn sarvàn !kàmapi prasthito di÷am !!12322.49! <12322.50/1> tatas te lokapitaraþ !sarvalokàrthacintakàþ ! <12322.50/2> pràvartayanta tac chàstraü !dharmayoniü sanàtanam !!12322.50! <12322.51/1> utpanne àïgirase caiva !yuge prathamakalpite ! <12322.51/2> sàïgopaniùadaü ÷àstraü !sthàpayitvà bçhaspatau !!12322.51! <12322.52/1> jagmur yathepsitaü de÷aü !tapase kçtani÷cayàþ ! <12322.52/2> dhàraõàt sarvalokànàü !sarvadharmapravartakàþ !!12322.52! <12323.1/1> bhãùma uvàca: tato 'tãte mahàkalpe !utpanne 'ïgirasaþ sute ! <12323.1/2> babhåvur nirvçtà devà !jàte devapurohite !!12323.1! <12323.2/1> bçhad brahma mahac ceti !÷abdàþ paryàyavàcakàþ ! <12323.2/2> ebhiþ samanvito ràjan !guõair vidvàn bçhaspatiþ !!12323.2! <12323.3/1> tasya ÷iùyo babhåvàgryo !ràjoparicaro vasuþ ! <12323.3/2> adhãtavàüs tadà ÷àstraü !samyak citra÷ikhaõóijam !!12323.3! <12323.4/1> sa ràjà bhàvitaþ pårvaü !daivena vidhinà vasuþ ! <12323.4/2> pàlayàm àsa pçthivãü !divam àkhaõóalo yathà !!12323.4! <12323.5/1> tasya yaj¤o mahàn àsãd !a÷vamedho mahàtmanaþ ! <12323.5/2> bçhaspatir upàdhyàyas !tatra hotà babhåva ha !!12323.5! <12323.6/1> prajàpatisutà÷ càtra !sadasyàs tv abhavaüs trayaþ ! <12323.6/2> ekata÷ ca dvita÷ caiva !trita÷ caiva maharùayaþ !!12323.6! <12323.7/1> dhanuùàkùo 'tha raibhya÷ ca !arvàvasuparàvaså ! <12323.7/2> çùir medhàtithi÷ caiva !tàõóya÷ caiva mahàn çùiþ !!12323.7! <12323.8/1> çùiþ ÷aktir mahàbhàgas !tathà veda÷irà÷ ca yaþ ! <12323.8/2> kapila÷ ca çùi÷reùñhaþ !÷àlihotrapitàmahaþ !!12323.8! <12323.9/1> àdyaþ kañhas taittiri÷ ca !vai÷aüpàyanapårvajaþ ! <12323.9/2> kaõvo 'tha devahotra÷ ca !ete ùoóa÷a kãrtitàþ ! <12323.9/3> saübhçtàþ sarvasaübhàràs !tasmin ràjan mahàkratau !!12323.9! <12323.10/1> na tatra pa÷ughàto 'bhåt !sa ràjaivaü sthito 'bhavat ! <12323.10/2> ahiüsraþ ÷ucir akùudro !nirà÷ãþ karmasaüstutaþ ! <12323.10/3> àraõyakapadodgãtà !bhàgàs tatropakalpitàþ !!12323.10! <12323.11/1> prãtas tato 'sya bhagavàn !devadevaþ puràtanaþ ! <12323.11/2> sàkùàt taü dar÷ayàm àsa !so 'dç÷yo 'nyena kenacit !!12323.11! <12323.12/1> svayaü bhàgam upàghràya !puroóà÷aü gçhãtavàn ! <12323.12/2> adç÷yena hçto bhàgo !devena harimedhasà !!12323.12! <12323.13/1> bçhaspatis tataþ kruddhaþ !sruvam udyamya vegitaþ ! <12323.13/2> àkà÷aü ghnan sruvaþ pàtai !roùàd a÷råõy avartayat !!12323.13! <12323.14/1> uvàca coparicaraü !mayà bhàgo 'yam udyataþ ! <12323.14/2> gràhyaþ svayaü hi devena !matpratyakùaü na saü÷ayaþ !!12323.14! <12323.15/1> udyatà yaj¤abhàgà hi !sàkùàt pràptàþ surair iha ! <12323.15/2> kimartham iha na pràpto !dar÷anaü sa harir vibhuþ !!12323.15! <12323.16/1> tataþ sa taü samuddhåtaü !bhåmipàlo mahàn vasuþ ! <12323.16/2> prasàdayàm àsa muniü !sadasyàs te ca sarva÷aþ !!12323.16! <12323.17/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: uparicaravasur uvàca: hutaü tvayàvadànãha !puroóà÷asya yàvatã ! <12323.17/002> X gçhãtà devadevena !matpratyakùaü na saü÷ayaþ ! <12323.17/003> X ity evam ukto vasunà !saroùa÷ càbravãd guruþ ! <12323.17/004> X na yajeyam ahaü càtra !paribhåtas tvayànagha ! <12323.17/005> X tvayà pa÷ur vàrita÷ ca !kçtaþ piùñamayaþ pa÷uþ ! <12323.17/006> X tvaü devaü pa÷yase nityaü !na pa÷yeyam ahaü katham ! <12323.17/007> X vasur uvàca: pa÷uhiüsà vàrità ca !yajurvedàdimantrataþ ! <12323.17/008> X ahaü na vàraye hiüsàü !drakùyàmy ekàntiko harim ! <12323.17/009> X tasmàt kopo na kartavyo !bhavatà guruõà mayi ! <12323.17/01> X bhãùma uvàca: vasum evaü bruvàõaü tu !kruddha eva bçhaspatiþ ! <12323.17/011> X uvàca çtvija÷ caiva !kiü naþ karmeti vàrayan ! <12323.17/012> X athaikato dvita÷ caiva !trita÷ caiva maharùayaþ !12323.16806! X] <12323.17/1> åcu÷ cainam asaübhràntà !na roùaü kartum arhasi ! <12323.17/101> [X T G1.3.6 Kumbh..ed. ins.:: ÷çõu tvaü vacanaü putra !asmàbhiþ samudàhçtam !12323.17807! X] <12323.17/2> naiùa dharmaþ kçtayuge !yas tvaü roùam acãkçthàþ !!12323.17! <12323.18/1> aroùaõo hy asau devo !yasya bhàgo 'yam udyataþ ! <12323.18/2> na sa ÷akyas tvayà draùñum !asmàbhir và bçhaspate ! <12323.18/3> yasya prasàdaü kurute !sa vai taü draùñum arhati !!12323.18! <12323.19/001> [X For the ref., Bo.8 Dn1.õ4 Ds D2.3.8 Cal. Bom..ed. subst. the line:: ekatadvitatrità÷ cocus !tata÷ citra÷ikhaõóinaþ !12323.18808! X] <12323.19/1> ekatadvitatrità åcuþ: vayaü hi brahmaõaþ putrà !mànasàþ parikãrtitàþ ! <12323.19/2> gatà niþ÷reyasàrthaü hi !kadàcid di÷am uttaràm !!12323.19! <12323.20/1> taptvà varùasahasràõi !catvàri tapa uttamam ! <12323.20/2> ekapàdasthitàþ samyak !kàùñhabhåtàþ samàhitàþ !!12323.20! <12323.21/1> meror uttarabhàge tu !kùãrodasyànukålataþ ! <12323.21/2> sa de÷o yatra nas taptaü !tapaþ paramadàruõam ! <12323.21/3> kathaü pa÷yemahi vayaü !devaü nàràyaõaü tv iti !!12323.21! <12323.22/001> [X K6 B6-9 Da3..a4 Ds D5 ins. after 21, Dn1.õ4 D2.3.8 after the first occurrence of 21ef:: vareõyaü varadaü taü vai !devadevaü sanàtanam !12323.21809! X] <12323.22/1> tato vratasyàvabhçthe !vàg uvàcà÷arãriõã ! <12323.22/101> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 editions ins.:: snigdhagambhãrayà vàcà !praharùaõakarã vibho !12323.22810! X] <12323.22/2> sutaptaü vas tapo vipràþ !prasannenàntaràtmanà !!12323.22! <12323.23/1> yåyaü jij¤àsavo bhaktàþ !kathaü drakùyatha taü prabhum ! <12323.23/2> kùãrodadher uttarataþ !÷vetadvãpo mahàprabhaþ !!12323.23! <12323.24/1> tatra nàràyaõaparà !mànavà÷ candravarcasaþ ! <12323.24/2> ekàntabhàvopagatàs !te bhaktàþ puruùottamam !!12323.24! <12323.25/1> te sahasràrciùaü devaü !pravi÷anti sanàtanam ! <12323.25/2> atãndriyà niràhàrà !aniùpandàþ sugandhinaþ !!12323.25! <12323.26/1> ekàntinas te puruùàþ !÷vetadvãpanivàsinaþ ! <12323.26/2> gacchadhvaü tatra munayas !tatràtmà me prakà÷itaþ !!12323.26! <12323.27/1> atha ÷rutvà vayaü sarve !vàcaü tàm a÷arãriõãm ! <12323.27/2> yathàkhyàtena màrgeõa !taü de÷aü pratipedire !!12323.27! <12323.28/1> pràpya ÷vetaü mahàdvãpaü !taccittàs taddidçkùavaþ ! <12323.28/101> [X T G1.3.6 M1.5-7 Kumbh..ed. ins. after 28ab, G2 after 27a:: sahasàbhihatàþ sarve !tejasà tasya mohitàþ !12323.28811! X] <12323.28/2> tato no dçùñiviùayas !tadà pratihato 'bhavat !!12323.28! <12323.29/1> na ca pa÷yàma puruùaü !tattejohçtadar÷anàþ ! <12323.29/2> tato naþ pràdur abhavad !vij¤ànaü devayogajam !!12323.29! <12323.30/1> na kilàtaptatapasà !÷akyate draùñum a¤jasà ! <12323.30/2> tataþ punar varùa÷ataü !taptvà tàtkàlikaü mahat !!12323.30! <12323.31/1> vratàvasàne su÷ubhàn !naràn dadç÷ire vayam ! <12323.31/2> ÷vetàü÷ candrapratãkà÷àn !sarvalakùaõalakùitàn !!12323.31! <12323.32/1> nityà¤jalikçtàn brahma !japataþ pràgudaïmukhàn ! <12323.32/2> mànaso nàma sa japo !japyate tair mahàtmabhiþ ! <12323.32/3> tenaikàgramanastvena !prãto bhavati vai hariþ !!12323.32! <12323.33/1> yà bhaven muni÷àrdåla !bhàþ såryasya yugakùaye ! <12323.33/2> ekaikasya prabhà tàdçk !sàbhavan mànavasya ha !!12323.33! <12323.34/1> tejonivàsaþ sa dvãpa !iti vai menire vayam ! <12323.34/2> na tatràbhyadhikaþ ka÷cit !sarve te samatejasaþ_1 !!12323.34! <12323.35/1> atha såryasahasrasya !prabhàü yugapadutthitàm ! <12323.35/2> sahasà dçùñavantaþ sma !punar eva bçhaspate !!12323.35! <12323.36/1> sahità÷ càbhyadhàvanta !tatas te mànavà drutam ! <12323.36/2> kçtà¤jalipuñàþ hçùñà !nama ity eva vàdinaþ !!12323.36! <12323.37/1> tato 'bhivadatàü teùàm !a÷rauùma vipulaü dhvanim ! <12323.37/2> baliþ kilopahriyate !tasya devasya tair naraiþ !!12323.37! <12323.38/1> vayaü tu tejasà tasya !sahasà hçtacetasaþ ! <12323.38/2> na kiücid api pa÷yàmo !hatadçùñibalendriyàþ !!12323.38! <12323.39/1> ekas tu ÷abdo 'virataþ !÷ruto 'smàbhir udãritaþ ! <12323.39/101> [X K7 D4.9 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: àkà÷aü pårayan sarvaü !÷ikùàkùarasamanvitaþ !12323.39812! X] <12323.39/2> jitaü te puõóarãkàkùa !namas te vi÷vabhàvana !!12323.39! <12323.40/1> namas te 'stu hçùãke÷a !mahàpuruùapårvaja ! <12323.40/2> iti ÷abdaþ ÷ruto 'smàbhiþ !÷ikùàkùarasamãritaþ !!12323.40! <12323.41/1> etasminn antare vàyuþ !sarvagandhavahaþ ÷uciþ ! <12323.41/2> divyàny uvàha puùpàõi !karmaõyà÷ cauùadhãs tathà !!12323.41! <12323.42/1> tair iùñaþ_2 pa¤cakàlaj¤air !harir ekàntibhir naraiþ ! <12323.42/2> nånaü tatràgato devo !yathà tair vàg udãrità ! <12323.42/201> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 editions ins.:: bhaktyà paramayà yuktair !manovàkkarmabhis tadà !12323.42813! X] <12323.42/3> vayaü tv enaü na pa÷yàmo !mohitàs tasya màyayà !!12323.42! <12323.43/1> màrute saünivçtte ca !balau ca pratipàdite ! <12323.43/2> cintàvyàkulitàtmàno !jàtàþ smo 'ïgirasàü vara !!12323.43! <12323.44/1> mànavànàü sahasreùu !teùu vai ÷uddhayoniùu ! <12323.44/2> asmàn na ka÷cin manasà !cakùuùà vàpy apåjayat !!12323.44! <12323.45/1> te 'pi svasthà munigaõà !ekabhàvam anuvratàþ ! <12323.45/2> nàsmàsu dadhire bhàvaü !brahmabhàvam anuùñhitàþ !!12323.45! <12323.46/1> tato 'smàn supari÷ràntàüs !tapasà càpi kar÷itàn ! <12323.46/2> uvàca khasthaü kimapi !bhåtaü tatrà÷arãrakam !!12323.46! <12323.47/1> dçùñà vaþ puruùàþ ÷vetàþ !sarvendriyavarjitàþ ! <12323.47/2> dçùño bhavati deve÷a !ebhir dçùñair dvijottamàþ !!12323.47! <12323.48/1> gacchadhvaü munayaþ sarve !yathàgatam ito 'ciràt ! <12323.48/2> na sa ÷akyo abhaktena !draùñuü devaþ kathaücana !!12323.48! <12323.49/1> kàmaü kàlena mahatà !ekàntitvaü samàgataiþ ! <12323.49/2> ÷akyo draùñuü sa bhagavàn !prabhàmaõóaladurdç÷aþ !!12323.49! <12323.50/1> mahat kàryaü tu kartavyaü !yuùmàbhir dvijasattamàþ ! <12323.50/2> itaþ kçtayuge 'tãte !viparyàsaü gate_1 'pi ca !!12323.50! <12323.51/1> vaivasvate 'ntare vipràþ !pràpte tretàyuge tataþ ! <12323.51/2> suràõàü kàryasiddhyarthaü !sahàyà vai bhaviùyatha !!12323.51! <12323.52/1> tatas tad adbhutaü vàkyaü !ni÷amyaivaü sma somapa_1 ! <12323.52/2> tasya prasàdàt pràptàþ smo !de÷am ãpsitam a¤jasà !!12323.52! <12323.53/1> evaü sutapasà caiva !havyakavyais tathaiva ca ! <12323.53/2> devo 'smàbhir na dçùñaþ sa !kathaü tvaü draùñum arhasi ! <12323.53/3> nàràyaõo mahad bhåtaü !vi÷vasçg ghavyakavyabhuk !!12323.53! <12323.54/001> [X K4.6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 editions ins.:: anàdinidhano 'vyakto !devadànavapåjitaþ !12323.53814! X] <12323.54/1> bhãùma uvàca: evam ekatavàkyena !dvitatritamatena ca ! <12323.54/2> anunãtaþ sadasyai÷ ca !bçhaspatir udàradhãþ ! <12323.54/3> samànãya tato yaj¤aü !daivataü samapåjayat !!12323.54! <12323.55/1> samàptayaj¤o ràjàpi !prajàþ pàlitavàn vasuþ ! <12323.55/2> brahma÷àpàd divo bhraùñaþ !pravive÷a mahãü tataþ !!12323.55! <12323.56/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn2.õ4 Ds D2.3.8 editions ins.:: sa ràjà ràja÷àrdåla !satyadharmaparàyaõaþ !12323.55815! X] <12323.56/1> antarbhåmigata÷ caiva !satataü dharmavatsalaþ ! <12323.56/2> nàràyaõaparo bhåtvà !nàràyaõapadaü jagau !!12323.56! <12323.57/1> tasyaiva ca prasàdena !punar evotthitas tu saþ ! <12323.57/2> mahãtalàd gataþ sthànaü !brahmaõaþ samanantaram ! <12323.57/3> paràü gatim anupràpta !iti naiùñhikam a¤jasà !!12323.57! <12324.1/1> yudhiùñhira uvàca: yadà bhakto bhagavata !àsãd ràjà mahàvasuþ ! <12324.1/2> kimarthaü sa paribhraùño !vive÷a vivaraü bhuvaþ !!12324.1! <12324.2/1> bhãùma uvàca: atràpy udàharantãmam !itihàsaü puràtanam ! <12324.2/2> çùãõàü caiva saüvàdaü !trida÷ànàü ca bhàrata !!12324.2! <12324.3/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins:: iyaü vai karmabhåmir hi !svargo bh-ogàya kalpitaþ ! <12324.3/002> X tasmàd indro mahãü pràpya !yajamànas tu dãkùitaþ ! <12324.3/003> X savanãyapa÷oþ kàlae !àgate tu bçhaspatiþ ! <12324.3/004> X piùñam ànãyatàm atra !pa÷varthae iti bhàùata ! <12324.3/005> X tac chrutvà devatàþ sarvà !idam åcur dvijottamam ! <12324.3/006> X bçhaspatiü màüsagçdhnàþ !pçthak pçthag ariüdama !12324.2816! X] <12324.3/1> ajena yaùñavyam iti !devàþ pràhur dvijottamàn ! <12324.3/2> sa ca chàgo hy ajo j¤eyo !nànyaþ pa÷ur iti sthitiþ !!12324.3! <12324.4/1> çùaya åcuþ: bãjair yaj¤eùu yaùñavyam !iti vai vaidikã ÷rutiþ ! <12324.4/2> ajasaüj¤àni bãjàni !chàgaü na ghnantum arhatha !!12324.4! <12324.5/1> naiùa dharmaþ satàü devà !yatra vadhyeta vai pa÷uþ ! <12324.5/2> idaü kçtayugaü ÷reùñhaü !kathaü vadhyeta vai pa÷uþ !!12324.5! <12324.6/001> [X T G2.3.6 ins.:: yuùmàkam ajabuddhir hi !ajo bãjaü tad ucyate !12324.5817! X] <12324.6/1> bhãùma uvàca: teùàü saüvadatàm evam !çùãõàü vibudhaiþ saha ! <12324.6/2> màrgàgato nçpa_2÷reùñhas !taü de÷aü pràptavàn vasuþ ! <12324.6/3> antarikùacaraþ ÷rãmàn !samagrabalavàhanaþ !!12324.6! <12324.7/1> taü dçùñvà sahasàyàntaü !vasuü te tv antarikùagam_1 ! <12324.7/2> åcur dvijàtayo devàn !eùa chetsyati saü÷ayam !!12324.7! <12324.8/1> yajvà dànapatiþ ÷reùñhaþ !sarvabhåtahitapriyaþ ! <12324.8/2> kathaü svid anyathà bråyàd !vàkyam eùa mahàn vasuþ !!12324.8! <12324.9/1> evaü te saüvidaü kçtvà !vibudhà çùayas tathà ! <12324.9/2> apçcchan sahasàbhyetya !vasuü ràjànam antikàt !!12324.9! <12324.10/1> bho ràjan kena yaùñavyam !ajenàho svid auùadhaiþ ! <12324.10/2> etan naþ saü÷ayaü chindhi !pramàõaü no bhavàn mataþ !!12324.10! <12324.11/1> sa tàn kçtà¤jalir bhåtvà !paripapraccha vai vasuþ ! <12324.11/2> kasya vaþ ko mataþ pakùo !bråta satyaü samàgatàþ !!12324.11! <12324.12/1> çùaya åcuþ: dhànyair yaùñavyam ity eùa !pakùo 'smàkaü naràdhipa ! <12324.12/2> devànàü tu pa÷uþ pakùo !mato ràjan vadasva naþ !!12324.12! <12324.13/1> bhãùma uvàca: devànàü tu mataü j¤àtvà !vasunà pakùasaü÷rayàt ! <12324.13/2> chàgenàjena yaùñavyam !evam uktaü vacas tadà !!12324.13! <12324.14/1> kupitàs te tataþ sarve !munayaþ såryavarcasaþ ! <12324.14/2> åcur vasuü vimànasthaü !devapakùàrthavàdinam !!12324.14! <12324.15/1> surapakùo gçhãtas te !yasmàt tasmàd divaþ pata ! <12324.15/2> adyaprabhçti te ràjan !nàkà÷e vihità gatiþ ! <12324.15/3> asmacchàpàbhighàtena !mahãü bhittvà pravekùyasi !!12324.15! <12324.16/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: viruddhaü vedasåtràõàm !uktaü yadi bhaven nçpa_2 ! <12324.16/002> X vayaü viruddhavacanà !yadi tatra patàmahe !12324.15818! X] <12324.16/1> tatas tasmin muhårte 'tha !ràjoparicaras tadà ! <12324.16/2> adho vai saübabhåvà÷u !bhåmer vivarago_1 nçpaþ_2 ! <12324.16/3> smçtis tv enaü na prajahau !tadà nàràyaõàj¤ayà !!12324.16! <12324.17/1> devàs tu sahitàþ sarve !vasoþ ÷àpavimokùaõam ! <12324.17/2> cintayàm àsur avyagràþ !sukçtaü hi nçpasya_2 tat !!12324.17! <12324.18/1> anenàsmatkçte ràj¤à !÷àpaþ pràpto mahàtmanà ! <12324.18/2> asya pratipriyaü kàryaü !sahitair no divaukasaþ !!12324.18! <12324.19/1> iti buddhyà vyavasyà÷u !gatvà ni÷cayam ã÷varàþ ! <12324.19/2> åcus taü hçùñamanaso !ràjoparicaraü tadà !!12324.19! <12324.20/1> brahmaõyadevaü tvaü bhaktaþ !suràsuraguruü harim ! <12324.20/2> kàmaü sa tava tuùñàtmà !kuryàc chàpavimokùaõam !!12324.20! <12324.21/1> mànanà tu dvijàtãnàü !kartavyà vai mahàtmanàm ! <12324.21/2> ava÷yaü tapasà teùàü !phalitavyaü nçpa_2uttama !!12324.21! <12324.22/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: viruddhaü veda÷àstràõàü !na vaktavyaü hitàrthinà !12324.21819! X] <12324.22/1> yatas tvaü sahasà bhraùña !àkà÷àn medinãtalam ! <12324.22/101> [X T G1-3.6 ins., Kumbh..ed. cont. after 819:: asmatpakùanimittaü te !vyasanaü pràptam ãdç÷am !12324.22820! X] <12324.22/2> ekaü tv anugrahaü tubhyaü !dadmo vai nçpa_2sattama !!12324.22! <12324.23/1> yàvat tvaü ÷àpadoùeõa !kàlam àsiùyase 'nagha ! <12324.23/2> bhåmer vivarago_1 bhåtvà !tàvantaü kàlam àpsyasi ! <12324.23/3> yaj¤eùu suhutàü viprair !vasordhàràü mahàtmabhiþ !!12324.23! <12324.24/1> pràpsyase 'smadanudhyànàn !mà ca tvàü glànir àspç÷et ! <12324.24/2> na kùutpipàse ràjendra !bhåme÷ cchidre bhaviùyataþ !!12324.24! <12324.25/1> vasordhàrànupãtatvàt !tejasàpyàyitena ca ! <12324.25/101> [X K7 D4.9 ins.:: taü bhakto 'si mahàtmànaü !devadevaü sanàtanam !12324.25821! X] <12324.25/2> sa devo 'smadvaràt prãto !brahmalokaü hi neùyati !!12324.25! <12324.26/1> evaü dattvà varaü ràj¤e !sarve tatra divaukasaþ ! <12324.26/101> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: kratuü samàpya piùñena !munãnàü vacanàt tadà !12324.26822! X] <12324.26/2> gatàþ svabhavanaü devà !çùaya÷ ca tapodhanàþ !!12324.26! <12324.27/001> [X T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: gçhãtvà dakùiõàü sarve !gatàþ svàn à÷ramàn punaþ ! <12324.27/002> X vasuü vicintya ÷akra÷ ca !pravive÷àmaràvatãm ! <12324.27/003> X vasur vivaragas tatra !vyalãkasya phalàd guroþ !12324.26823! X] <12324.27/1> cakre ca satataü påjàü !viùvaksenàya bhàrata ! <12324.27/2> japyaü jagau ca satataü !nàràyaõamukhodgatam !!12324.27! <12324.28/1> tatràpi pa¤cabhir yaj¤aiþ !pa¤cakàlàn ariüdama ! <12324.28/2> ayajad dhariü surapatiü !bhåmer vivarago_1 'pi san !!12324.28! <12324.29/1> tato 'sya tuùño bhagavàn !bhaktyà nàràyaõo hariþ ! <12324.29/2> ananyabhaktasya satas !tatparasya jitàtmanaþ !!12324.29! <12324.30/1> varado bhagavàn viùõuþ !samãpasthaü dvijottamam ! <12324.30/2> garutmantaü mahàvegam !àbabhàùe smayann iva !!12324.30! <12324.31/1> dvijottama mahàbhàga !gamyatàü vacanàn mama ! <12324.31/2> samràó ràjà vasur nàma !dharmàtmà màü samà÷ritaþ !!12324.31! <12324.32/1> bràhmaõànàü prakopena !praviùño vasudhàtalam ! <12324.32/2> mànitàs te tu viprendràs !tvaü tu gaccha dvijottama !!12324.32! <12324.33/1> bhåmer vivarasaüguptaü !garuóeha mamàj¤ayà ! <12324.33/2> adha÷caraü nçpa_2÷reùñhaü !khecaraü kuru màciram !!12324.33! <12324.34/1> garutmàn atha vikùipya !pakùau màrutavegavàn ! <12324.34/2> vive÷a vivaraü bhåmer !yatràste vàgyato vasuþ !!12324.34! <12324.35/1> tata enaü samutkùipya !sahasà vinatàsutaþ ! <12324.35/101> [X G1 ins.:: gçhãtvà taü vasuü bhaktaü !sahasà vasudhàtalàt !12324.35824! X] <12324.35/2> utpapàta nabhas tårõaü !tatra cainam amu¤cata !!12324.35! <12324.36/1> tasmin muhårte saüjaj¤e !ràjoparicaraþ punaþ ! <12324.36/2> sa÷arãro gata÷ caiva !brahmalokaü nçpa_2uttamaþ !!12324.36! <12324.37/1> evaü tenàpi kaunteya !vàgdoùàd devatàj¤ayà ! <12324.37/2> pràptà gatir ayajvàrhà !dvija÷àpàn mahàtmanà !!12324.37! <12324.38/1> kevalaü puruùas tena !sevito harir ã÷varaþ ! <12324.38/2> tataþ ÷ãghraü jahau ÷àpaü !brahmalokam avàpa ca !!12324.38! <12324.39/1> etat te sarvam àkhyàtaü !te bhåtà mànavà yathà ! <12324.39/2> nàrado 'pi yathà ÷vetaü !dvãpaü sa gatavàn çùiþ ! <12324.39/3> tat te sarvaü pravakùyàmi !÷çõuùvaikamanà nçpa_2 !!12324.39! <12325.1/1> bhãùma uvàca: pràpya ÷vetaü mahàdvãpaü !nàrado bhagavàn çùiþ ! <12325.1/2> dadar÷a tàn eva narठ!÷vetàü÷ candraprabhठ÷ubhàn !!12325.1! <12325.2/001> [X T G3.6 ins.:: anindriyàn anàhàràn !aniùyandàn sugandhinaþ ! <12325.2/002> X baddhà¤jalipuñàn hçùñठ!jitaü tae iti vàdinaþ ! <12325.2/003> X mahopaniùadaü mantram !adhãyànàn svarànvitam ! <12325.2/004> X pa¤copaniùadair mantrair !manasà dhyàyataþ ÷ucãn ! <12325.2/005> X ÷à÷vataü brahma paramaü !gçõànàn såryavarcasaþ ! <12325.2/006> X påjàparàn balikçtaþ !stuvataþ parameùñhinam ! <12325.2/007> X ekàgramanaso dàntàn !ekàntitvam upà÷ritàn !12325.1825! X] <12325.2/1> påjayàm àsa ÷irasà !manasà tai÷ ca påjitaþ ! <12325.2/2> didçkùur japyaparamaþ !sarvakçcchradharaþ sthitaþ !!12325.2! <12325.3/1> bhåtvaikàgramanà vipra !årdhvabàhur mahàmuniþ ! <12325.3/2> stotraü jagau sa vi÷vàya !nirguõàya mahàtmane !!12325.3! <12325.4/001> nàrada uvàca: namas te devadeva (1) ! <12325.4/002> niùkriya (2) ! <12325.4/003> nirguõa (3) ! <12325.4/004> lokasàkùin (4) ! <12325.4/005> kùetraj¤a (5) ! <12325.4/006> ananta (6) ! <12325.4/007> puruùa (7) ! <12325.4/008> mahàpuruùa (8) ! <12325.4/009> triguõa (9) ! <12325.4/01> pradhàna (10) ! <12325.4/011> amçta (11) ! <12325.4/012> vyoma (12) ! <12325.4/013> sanàtana (13) ! <12325.4/014> sadasadvyaktàvyakta (14) ! <12325.4/015> çtadhàman (15) ! <12325.4/016> pårvàdideva (16) ! <12325.4/017> vasuprada (17) ! <12325.4/018> prajàpate (18) ! <12325.4/019> suprajàpate (19) ! <12325.4/02> vanaspate (20) ! <12325.4/021> mahàprajàpate (21) ! <12325.4/022> årjaspate (22) ! <12325.4/023> vàcaspate (23) ! <12325.4/024> manaspate (24) ! <12325.4/025> jagatpate (25) ! <12325.4/026> divaspate (26) ! <12325.4/027> marutpate (27) ! <12325.4/028> salilapate (28) ! <12325.4/029> pçthivãpate (29) ! <12325.4/03> dikpate (30) ! <12325.4/031> pårvanivàsa (31) ! <12325.4/032> brahmapurohita (32) ! <12325.4/033> brahmakàyika (33) ! <12325.4/034> mahàkàyika (34) ! <12325.4/035> mahàràjika (35) ! <12325.4/036> caturmahàràjika (36) ! <12325.4/037> àbhàsura (37) ! <12325.4/038> mahàbhàsura (38) ! <12325.4/039> saptamahàbhàsura (39) ! <12325.4/04> yàmya (40) ! <12325.4/041> mahàyàmya (41) ! <12325.4/042> saüj¤àsaüj¤a (42) ! <12325.4/043> tuùita (43) ! <12325.4/044> mahàtuùita (44) ! <12325.4/045> pratardana (45) ! <12325.4/046> parinirmita (46) ! <12325.4/047> va÷avartin (47) ! <12325.4/048> aparinirmita (48) ! <12325.4/049> yaj¤a (49) ! <12325.4/05> mahàyaj¤a (50) ! <12325.4/051> yaj¤asaübhava (51) ! <12325.4/052> yaj¤ayone (52) ! <12325.4/053> yaj¤agarbha (53) ! <12325.4/054> yaj¤ahçdaya (54) ! <12325.4/055> yaj¤astuta (55) ! <12325.4/056> yaj¤abhàgahara (56) ! <12325.4/057> pa¤cayaj¤adhara (57) ! <12325.4/058> pa¤cakàlakartçgate_2 (58) ! <12325.4/059> pa¤caràtrika (59) ! <12325.4/06> vaikuõñha (60) ! <12325.4/061> aparàjita (61) ! <12325.4/062> mànasika (62) ! <12325.4/063> paramasvàmin (63) ! <12325.4/064> susnàta (64) ! <12325.4/065> haüsa (65) ! <12325.4/066> paramahaüsa (66) ! <12325.4/067> paramayàj¤ika (67) ! <12325.4/068> sàükhyayoga (68) ! <12325.4/069> amçte÷aya (69) ! <12325.4/07> hiraõye÷aya (70) ! <12325.4/071> vede÷aya (71) ! <12325.4/072> ku÷e÷aya (72) ! <12325.4/073> brahme÷aya (73) ! <12325.4/074> padme÷aya (74) ! <12325.4/075> vi÷ve÷vara (75) ! <12325.4/076> tvaü jagadanvayaþ (76) ! <12325.4/077> tvaü jagatprakçtiþ (77) ! <12325.4/078> tavàgnir àsyam (78) ! <12325.4/079> vaóavàmukho 'gniþ (79) ! <12325.4/08> tvam àhutiþ (80) ! <12325.4/081> tvaü sàrathiþ (81) ! <12325.4/082> tvaü vaùañkàraþ (82) ! <12325.4/083> tvam oükàraþ (83) ! <12325.4/084> tvaü manaþ (84) ! <12325.4/085> tvaü candramàþ (85) ! <12325.4/086> tvaü cakùur àdyam (86) ! <12325.4/087> tvaü såryaþ (87) ! <12325.4/088> tvaü di÷àü gajaþ (88) ! <12325.4/089> digbhàno (89) ! <12325.4/09> haya÷iraþ (90) ! <12325.4/091> prathamatrisauparõa (91) ! <12325.4/092> pa¤càgne (92) ! <12325.4/093> triõàciketa (93) ! <12325.4/094> ùaóaïgavidhàna (94) ! <12325.4/095> pràgjyotiùa (95) ! <12325.4/096> jyeùñhasàmaga (96) ! <12325.4/097> sàmikavratadhara (97) ! <12325.4/098> atharva÷iraþ (98) ! <12325.4/099> pa¤camahàkalpa (99) ! <12325.4/1> phenapa_1àcàrya (100) ! <12325.4/101> vàlakhilya (101) ! <12325.4/102> vaikhànasa (102) ! <12325.4/103> abhagnayoga (103) ! <12325.4/104> abhagnaparisaükhyàna (104) ! <12325.4/105> yugàde (105) ! <12325.4/106> yugamadhya (106) ! <12325.4/107> yuganidhana (107) ! <12325.4/108> àkhaõóala (108) ! <12325.4/109> pràcãnagarbha (109) ! <12325.4/11> kau÷ika (110) ! <12325.4/111> puruùñuta (111) ! <12325.4/112> puruhåta (112) ! <12325.4/113> vi÷varåpa (113) ! <12325.4/114> anantagate_2 (114) ! <12325.4/115> anantabhoga (115) ! <12325.4/116> ananta (116) ! <12325.4/117> anàde (117) ! <12325.4/118> amadhya (118) ! <12325.4/119> avyaktamadhya (119) ! <12325.4/12> avyaktanidhana (120) ! <12325.4/121> vratàvàsa (121) ! <12325.4/122> samudràdhivàsa (122) ! <12325.4/123> ya÷ovàsa (123) ! <12325.4/124> tapovàsa (124) ! <12325.4/125> lakùmy-àvàsa (125) ! <12325.4/126> vidyàvàsa (126) ! <12325.4/127> kãrtyàvàsa (127) ! <12325.4/128> ÷rãvàsa (128) ! <12325.4/129> sarvàvàsa (129) ! <12325.4/13> vàsudeva (130) ! <12325.4/131> sarvacchandaka (131) ! <12325.4/132> harihaya (132) ! <12325.4/133> harimedha (133) ! <12325.4/134> mahàyaj¤abhàgahara (134) ! <12325.4/135> varaprada (135) ! <12325.4/136> yamaniyamamahàniyamakçcchràtikçcchramahàkçcchrasarvakçcchraniyamadhara (136) ! <12325.4/137> nivçttadharmapravacanagate_2 (137) ! <12325.4/138> pravçttavedakriya (138) ! <12325.4/139> aja (139) ! <12325.4/14> sarvagate_2 (140) ! <12325.4/141> sarvadar÷in (141) ! <12325.4/142> agràhya (142) ! <12325.4/143> acala (143) ! <12325.4/144> mahàvidhåte (144) ! <12325.4/145> màhàtmya÷arãra (145) ! <12325.4/146> pavitra (146) ! <12325.4/147> mahàpavitra (147) ! <12325.4/148> hiraõmaya (148) ! <12325.4/149> bçhat (149) ! <12325.4/15> apratarkya (150) ! <12325.4/151> avij¤eya (151) ! <12325.4/152> brahmàgrya (152) ! <12325.4/153> prajàsargakara (153) ! <12325.4/154> prajànidhanakara (154) ! <12325.4/155> mahàmàyàdhara (155) ! <12325.4/156> citra÷ikhaõóin (156) ! <12325.4/157> varaprada (157) ! <12325.4/158> puroóà÷abhàgahara (158) ! <12325.4/159> gatàdhvan (159) ! <12325.4/16> chinnatçùõa (160) ! <12325.4/161> chinnasaü÷aya (161) ! <12325.4/162> sarvatonivçtta (162) ! <12325.4/163> bràhmaõaråpa (163) ! <12325.4/164> bràhmaõapriya (164) ! <12325.4/165> vi÷vamårte (165) ! <12325.4/166> mahàmårte (166) ! <12325.4/167> bàndhava (167) ! <12325.4/168> bhaktavatsala (168) ! <12325.4/169> brahmaõyadeva (169) ! <12325.4/17> bhakto 'haü tvàü didçkùuþ (170) ! <12325.4/171> ekàntadar÷anàya namo namaþ (171) !!12325.4! <12326.1/1> bhãùma uvàca: evaü stutaþ sa bhagavàn !guhyais tathyai÷ ca nàmabhiþ ! <12326.1/2> taü muniü dar÷ayàm àsa !nàradaü vi÷varåpadhçk !!12326.1! <12326.2/1> kiücic candravi÷uddhàtmà !kiücic candràd vi÷eùavàn ! <12326.2/2> kç÷ànuvarõaþ kiücic ca !kiücid dhiùõyàkçtiþ prabhuþ !!12326.2! <12326.3/1> ÷ukapatravarõaþ kiücic ca !kiücit sphañikasaprabhaþ ! <12326.3/2> nãlà¤janacayaprakhyo !jàtaråpaprabhaþ kvacit !!12326.3! <12326.4/1> pravàlàïkuravarõa÷ ca !÷vetavarõaþ kvacid babhau ! <12326.4/2> kvacit suvarõavarõàbho !vaióåryasadç÷aþ kvacit !!12326.4! <12326.5/1> nãlavaióåryasadç÷a !indranãlanibhaþ kvacit ! <12326.5/2> mayåragrãvàvarõàbho !muktàhàranibhaþ kvacit !!12326.5! <12326.6/1> etàn varõàn bahuvidhàn !råpe bibhrat sanàtanaþ ! <12326.6/2> sahasranayanaþ ÷rãmठ!÷ata÷ãrùaþ sahasrapàt !!12326.6! <12326.7/1> sahasrodarabàhu÷ ca !avyakta iti ca kvacit ! <12326.7/2> oükàram udgiran vaktràt !sàvitrãü ca tadanvayàm !!12326.7! <12326.8/1> ÷eùebhya÷ caiva vaktrebhya÷ !caturvedodgataü vasu ! <12326.8/101> [X B9 subst.:: udgiraü÷ caturo vedठ!÷eùàn vasudhàdhipa !12326.8826! X] <12326.8/2> àraõyakaü jagau devo !harir nàràyaõo va÷ã !!12326.8! <12326.9/1> vedãü kamaõóaluü darbhàn !maõiråpàn athopalàn ! <12326.9/2> ajinaü daõóakàùñhaü ca !jvalitaü ca hutà÷anam ! <12326.9/3> dhàrayàm àsa deve÷o !hastair yaj¤apatis tadà !!12326.9! <12326.10/1> taü prasannaü prasannàtmà !nàrado dvijasattamaþ ! <12326.10/2> vàgyataþ prayato bhåtvà !vavande parame÷varam ! <12326.10/3> tam uvàca nataü mårdhnà !devànàm àdir avyayaþ !!12326.10! <12326.11/1> ekata÷ ca dvita÷ caiva !trita÷ caiva maharùayaþ ! <12326.11/2> imaü de÷am anupràptà !mama dar÷analàlasàþ !!12326.11! <12326.12/1> na ca màü te dadç÷ire !na ca drakùyati ka÷cana ! <12326.12/2> çte hy ekàntika÷reùñhàt !tvaü caivaikàntiko mataþ !!12326.12! <12326.13/1> mamaitàs tanavaþ ÷reùñhà !jàtà dharmagçhe dvija ! <12326.13/2> tàs tvaü bhajasva satataü !sàdhayasva yathàgatam !!12326.13! <12326.14/1> vçõãùva ca varaü vipra !mattas tvaü yam ihecchasi ! <12326.14/2> prasanno 'haü tavàdyeha !vi÷vamårtir ihàvyayaþ !!12326.14! <12326.15/1> nàrada uvàca: adya me tapaso deva !yamasya niyamasya ca ! <12326.15/2> sadyaþ phalam avàptaü vai !dçùño yad bhagavàn mayà !!12326.15! <12326.16/1> vara eùa mamàtyantaü !dçùñas tvaü yat sanàtanaþ ! <12326.16/2> bhagavàn vi÷vadçk siühaþ !sarvamårtir mahàprabhuþ !!12326.16! <12326.17/1> bhãùma uvàca: evaü saüdar÷ayitvà tu !nàradaü parameùñhijam ! <12326.17/2> uvàca vacanaü bhåyo gaccha nàrada màciram !!12326.17! <12326.18/1> ime hy anindriyàhàrà !madbhaktà÷ candravarcasaþ ! <12326.18/2> ekàgrà÷ cintayeyur màü !naiùàü vighno bhaved iti !!12326.18! <12326.19/1> siddhà÷ caite mahàbhàgàþ !purà hy ekàntino 'bhavan ! <12326.19/2> tamorajovinirmuktà !màü pravekùyanty asaü÷ayam !!12326.19! <12326.20/1> na dç÷ya÷ cakùuùà yo 'sau !na spç÷yaþ spar÷anena ca ! <12326.20/2> na ghreya÷ caiva gandhena !rasena ca vivarjitaþ !!12326.20! <12326.21/1> sattvaü rajas tama÷ caiva !na guõàs taü bhajanti vai ! <12326.21/2> ya÷ ca sarvagataþ sàkùã !lokasyàtmeti kathyate !!12326.21! <12326.22/1> bhåtagràma÷arãreùu !na÷yatsu na vina÷yati ! <12326.22/2> ajo nityaþ ÷à÷vata÷ ca !nirguõo niùkalas tathà !!12326.22! <12326.23/1> dvir dvàda÷ebhyas tattvebhyaþ !khyàto yaþ pa¤caviü÷akaþ ! <12326.23/2> puruùo niùkriya÷ caiva !j¤ànadç÷ya÷ ca kathyate !!12326.23! <12326.24/1> yaü pravi÷ya bhavantãha !muktà vai dvijasattama ! <12326.24/2> sa vàsudevo vij¤eyaþ !paramàtmà sanàtanaþ !!12326.24! <12326.25/1> pa÷ya devasya màhàtmyaü !mahimànaü ca nàrada ! <12326.25/101> [X K6 B9 Da3..a4 Dn4 ins.:: na vidur munaya÷ caiva !yàthàrthyaü munipuügava !12326.25827! X] <12326.25/2> ÷ubhà÷ubhaiþ karmabhir yo !na lipyati kadàcana !!12326.25! <12326.26/1> sattvaü rajas tama÷ caiva !guõàn etàn pracakùate ! <12326.26/2> ete sarva÷arãreùu !tiùñhanti vicaranti ca !!12326.26! <12326.27/1> etàn guõàüs tu kùetraj¤o !bhuïkte naibhiþ sa bhujyate ! <12326.27/101> [X K1.7 Da3..a4 D4.5.7.9 T G1-3.6 M1.5-7 ins.:: pa÷ya jãvasya màhàtmyaü !ya evaü guõabhojakaþ ! <12326.27/102> X ãùallaghuparikrànto !na guõàs tasya bhojakàþ !12326.27828! X] <12326.27/103> [X K7 D4.9 cont.:: sarvasthaþ sarvago vi÷vaü !guõabhuï nirguõo 'pi ca ! <12326.27/104> X bhojyo 'haü bhojako bhoktà !paktàhaü jañhare 'nalaþ ! <12326.27/105> X bhåtagràmam imaü kçtsnaü !pçthakkarma pçthaïmukham ! <12326.27/106> X prakçtistho 'vatiùñhàmi !na ca tiùñhàmi mårtimàn ! <12326.27/107> X pràõàpànapravàreõa !÷arãraü pràpya dhiùñhitaþ ! <12326.27/108> X aham eva hi jantånàü !nimeùonmeùakçd dvija ! <12326.27/109> X màü tu jànãhi viprarùe !puruùaü sarvagaü prabhum !12326.27829! X] <12326.27/2> nirguõo guõabhuk caiva !guõasraùñà guõàdhikaþ !!12326.27! <12326.28/1> jagatpratiùñhà devarùe !pçthivy- apsu pralãyate ! <12326.28/2> jyotiùy àpaþ pralãyante !jyotir vàyau pralãyate !!12326.28! <12326.29/1> khe vàyuþ pralayaü yàti !manasy àkà÷am eva ca ! <12326.29/101> [X K7 D4.9 T G2.3.6 ins.:: kàlo hi paramaü bhåtaü !manasy eùa pralãyate !12326.29830! X] <12326.29/2> mano hi paramaü bhåtaü !tad avyakte pralãyate !!12326.29! <12326.30/1> avyaktaü puruùe brahman !niùkriye saüpralãyate ! <12326.30/2> nàsti tasmàt parataraü !puruùàd vai sanàtanàt !!12326.30! <12326.31/001> [X K1.2.4.7 Da3..a4 D4.5.7.9 T G1.3.6 M1.5-7 ins.:: màü tu jànãhi brahmarùe !puruùaü sarvagaü prabhum !12326.30831! X] <12326.31/1> nityaü hi nàsti jagati !bhåtaü sthàvarajaïgamam ! <12326.31/2> çte tam ekaü puruùaü !vàsudevaü sanàtanam ! <12326.31/3> sarvabhåtàtmabhåto hi !vàsudevo mahàbalaþ !!12326.31! <12326.32/1> pçthivã vàyur àkà÷am !àpo jyoti÷ ca pa¤camam ! <12326.32/2> te sametà mahàtmànaþ !÷arãram iti saüj¤itam !!12326.32! <12326.33/1> tadàvi÷ati yo brahmann !adç÷yo laghuvikramaþ ! <12326.33/2> utpanna eva bhavati !÷arãraü ceùñayan prabhuþ !!12326.33! <12326.34/1> na vinà dhàtusaüghàtaü !÷arãraü bhavati kvacit ! <12326.34/2> na ca jãvaü vinà brahman !dhàtava÷ ceùñayanty uta !!12326.34! <12326.35/001> [X K1.2.4.7 Da3..a4 D4.5.7.9 T G1-3.6 M1.5-7 ins.:: pçthagbhåtà÷ ca te nityaü !kùetraj¤aþ pçthag eva ca ! <12326.35/002> X sattvaü rajas tama÷ caiva !na guõàs tasya bhojakàþ ! <12326.35/003> X ete pa¤casu bhåteùu !÷arãrastheùu kalpitàþ !12326.34832! X] <12326.35/1> sa jãvaþ parisaükhyàtaþ !÷eùaþ saükarùaõaþ prabhuþ ! <12326.35/2> tasmàt sanatkumàratvaü !yo labheta svakarmaõà !!12326.35! <12326.36/1> yasmiü÷ ca sarvabhåtàni !pralayaü yànti saükùaye ! <12326.36/2> sa manaþ sarvabhåtànàü !pradyumnaþ paripañhyate !!12326.36! <12326.37/1> tasmàt prasåto yaþ kartà !kàryaü kàraõam eva ca ! <12326.37/2> yasmàt sarvaü prabhavati !jagat sthàvarajaïgamam ! <12326.37/3> so 'niruddhaþ sa ã÷àno !vyaktiþ sà sarvakarmasu !!12326.37! <12326.38/1> yo vàsudevo bhagavàn !kùetraj¤o nirguõàtmakaþ ! <12326.38/2> j¤eyaþ sa eva bhagavठ!jãvaþ saükarùaõaþ prabhuþ !!12326.38! <12326.39/1> saükarùaõàc ca pradyumno !manobhåtaþ sa ucyate ! <12326.39/2> pradyumnàd yo 'niruddhas tu !so 'haükàro mahe÷varaþ !!12326.39! <12326.40/1> mattaþ sarvaü saübhavati !jagat sthàvarajaïgamam ! <12326.40/2> akùaraü ca kùaraü caiva !sac càsac caiva nàrada !!12326.40! <12326.41/1> màü pravi÷ya bhavantãha !muktà bhaktàs tu ye mama ! <12326.41/2> ahaü hi puruùo j¤eyo !niùkriyaþ pa¤caviü÷akaþ !!12326.41! <12326.42/1> nirguõo niùkala÷ caiva !nirdvaüdvo niùparigrahaþ ! <12326.42/2> etat tvayà na vij¤eyaü !råpavàn iti dç÷yate ! <12326.42/3> icchan muhårtàn na÷yeyam !ã÷o 'haü jagato guruþ !!12326.42! <12326.43/1> màyà hy eùà mayà sçùñà !yan màü pa÷yasi nàrada ! <12326.43/2> sarvabhåtaguõair yuktaü !naivaü tvaü j¤àtum arhasi ! <12326.43/3> mayaitat kathitaü samyak !tava mårticatuùñayam !!12326.43! <12326.44/1> siddhà hy ete mahàbhàgà !narà hy ekàntino 'bhavan ! <12326.44/2> tamorajobhyàü nirmuktàþ !pravekùyanti ca màü mune !!12326.44! <12326.45/1> ahaü kartà ca kàryaü ca !kàraõaü càpi nàrada ! <12326.45/2> ahaü hi jãvasaüj¤o vai !mayi jãvaþ samàhitaþ ! <12326.45/3> maivaü te buddhir atràbhåd !dçùño jãvo mayeti ca !!12326.45! <12326.46/1> ahaü sarvatrago_1 brahman !bhåtagràmàntaràtmakaþ ! <12326.46/2> bhåtagràma÷arãreùu !na÷yatsu na na÷àmy aham !!12326.46! <12326.47/1> hiraõyagarbho lokàdi÷ !caturvaktro niruktagaþ_1 ! <12326.47/2> brahmà sanàtano devo !mama bahvarthacintakaþ !!12326.47! <12326.48/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.7.8 ins.:: lalàñàc caiva me rudro !devaþ krodhàd viniþsçtaþ !12326.47833! X] <12326.48/1> pa÷yaikàda÷a me rudràn !dakùiõaü pàr÷vam àsthitàn ! <12326.48/2> dvàda÷aiva tathàdityàn !vàmaü pàr÷vaü samàsthitàn !!12326.48! <12326.49/1> agrata÷ caiva me pa÷ya !vasån aùñau surottamàn ! <12326.49/2> nàsatyaü caiva dasraü ca !bhiùajau pa÷ya pçùñhataþ !!12326.49! <12326.50/1> sarvàn prajàpatãn pa÷ya !pa÷ya sapta çùãn api ! <12326.50/2> vedàn yaj¤àü÷ ca ÷ata÷aþ !pa÷yàmçtam athauùadhãþ !!12326.50! <12326.51/1> tapàüsi niyamàü÷ caiva !yamàn api pçthagvidhàn ! <12326.51/2> tathàùñaguõam ai÷varyam !ekasthaü pa÷ya mårtimat !!12326.51! <12326.52/1> ÷riyaü lakùmãü ca kãrtiü ca !pçthivãü ca kakudminãm ! <12326.52/2> vedànàü màtaraü pa÷ya !matsthàü devãü sarasvatãm !!12326.52! <12326.53/1> dhruvaü ca jyotiùàü ÷reùñhaü !pa÷ya nàrada khecaram ! <12326.53/2> ambhodharàn samudràü÷ ca !saràüsi saritas tathà !!12326.53! <12326.54/1> mårtimantaþ pitçgaõàü÷ !caturaþ pa÷ya sattama ! <12326.54/2> trãü÷ caivemàn guõàn pa÷ya !matsthàn mårtivivarjitàn !!12326.54! <12326.55/1> devakàryàd api mune !pitçkàryaü vi÷iùyate ! <12326.55/2> devànàü ca pitéõàü ca !pità hy eko 'ham àditaþ !!12326.55! <12326.56/1> ahaü haya÷iro bhåtvà !samudre pa÷cimottare ! <12326.56/2> pibàmi suhutaü havyaü !kavyaü ca ÷raddhayànvitam !!12326.56! <12326.57/1> mayà sçùñaþ purà brahmà !madyaj¤am ayajat svayam ! <12326.57/2> tatas tasmai varàn prãto !dadàv aham anuttamàn !!12326.57! <12326.58/1> matputratvaü ca kalpàdau !lokàdhyakùatvam eva ca ! <12326.58/2> ahaükàrakçtaü caiva !nàma paryàyavàcakam !!12326.58! <12326.59/1> tvayà kçtàü ca maryàdàü !nàtikràmyati ka÷cana ! <12326.59/2> tvaü caiva varado brahman !varepsånàü bhaviùyasi !!12326.59! <12326.60/1> suràsuragaõànàü ca !çùãõàü ca tapodhana ! <12326.60/2> pitéõàü ca mahàbhàga !satataü saü÷itavrata ! <12326.60/3> vividhànàü ca bhåtànàü !tvam upàsyo bhaviùyasi !!12326.60! <12326.61/1> pràdurbhàvagata÷ càhaü !surakàryeùu nityadà ! <12326.61/2> anu÷àsyas tvayà brahman !niyojya÷ ca suto yathà !!12326.61! <12326.62/1> etàü÷ cànyàü÷ ca ruciràn !brahmaõe 'mitatejase ! <12326.62/101> [X G1 Kumbh..ed. ins.:: evaü rudràya manave !indràyàmitatejase !12326.62834! X] <12326.62/2> ahaü dattvà varàn prãto !nivçttiparamo 'bhavam !!12326.62! <12326.63/1> nirvàõaü sarvadharmàõàü !nivçttiþ paramà smçtà ! <12326.63/2> tasmàn nivçttim àpanna÷ !caret sarvàïganirvçtaþ !!12326.63! <12326.64/1> vidyàsahàyavantaü màm !àdityasthaü sanàtanam ! <12326.64/2> kapilaü pràhur àcàryàþ !sàükhyani÷citani÷cayàþ !!12326.64! <12326.65/1> hiraõyagarbho bhagavàn !eùa chandasi suùñutaþ ! <12326.65/2> so 'haü yogagatir brahman !yoga÷àstreùu ÷abditaþ !!12326.65! <12326.66/1> eùo 'haü vyaktim àgamya !tiùñhàmi divi ÷à÷vataþ ! <12326.66/2> tato yugasahasrànte !saühariùye jagat punaþ ! <12326.66/3> kçtvàtmasthàni bhåtàni !sthàvaràõi caràõi ca !!12326.66! <12326.67/1> ekàkã vidyayà sàrdhaü !vihariùye dvijottama ! <12326.67/2> tato bhåyo jagat sarvaü !kariùyàmãha vidyayà !!12326.67! <12326.68/1> asmanmårti÷ caturthã yà !sàsçjac cheùam avyayam ! <12326.68/2> sa hi saükarùaõaþ proktaþ !pradyumnaü so 'py ajãjanat !!12326.68! <12326.69/1> pradyumnàd aniruddho 'haü !sargo mama punaþ punaþ ! <12326.69/2> aniruddhàt tathà brahmà !tatràdikamalodbhavaþ !!12326.69! <12326.70/1> brahmaõaþ sarvabhåtàni !caràõi sthàvaràõi ca ! <12326.70/2> etàü sçùñiü vijànãhi !kalpàdiùu punaþ punaþ !!12326.70! <12326.71/1> yathà såryasya gaganàd !udayàstamayàv iha ! <12326.71/2> naùñau punar balàt kàlae !ànayaty amitadyutiþ ! <12326.71/201> [X Ds2 D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: bhãùmaþ: nàradas tv atha papraccha !bhagavantaü janàrdanam ! <12326.71/202> X keùu keùu ca bhàveùu !draùñavyo 'si mayà prabho ! <12326.71/203> X ÷rãbhagavàn uvàca: ÷çõu nàrada tattvena !pràdurbhàvàn mahàmune ! <12326.71/204> X matsyaþ kårmo varàha÷ ca !nàrasiüho 'tha vàmanaþ ! <12326.71/205> X ràmo ràma÷ ca ràma÷ ca !kçùõaþ kalkã ca te da÷a ! <12326.71/206> X pårvaü mãno bhaviùyàmi !sthàpayiùyàm ahaü prajàþ ! <12326.71/207> X lokàn vedàn dhariùyàmi !majjamànàn mahàrõave ! <12326.71/208> X dvitãyaü kårmaråpaü me !hemakåñanibhaü smçtam ! <12326.71/209> X mandaraü dhàrayiùyàmi !amçtàrthaü dvijottama ! <12326.71/21> X magnàü mahàrõave ghore !bhàràkràntàm imàü punaþ !12326.71835! X] <12326.71/3> tathà balàd ahaü pçthvãü !sarvabhåtahitàya vai !!12326.71! <12326.72/1> sattvair àkràntasarvàïgàü !naùñàü sàgaramekhalàm ! <12326.72/2> ànayiùyàmi svaü sthànaü !vàràhaü råpam àsthitaþ !!12326.72! <12326.73/1> hiraõyàkùaü haniùyàmi !daiteyaü balagarvitam ! <12326.73/2> nàrasiühaü vapuþ kçtvà !hiraõyaka÷ipuü punaþ ! <12326.73/3> surakàrye haniùyàmi !yaj¤aghnaü ditinandanam !!12326.73! <12326.74/1> virocanasya balavàn !baliþ putro mahàsuraþ ! <12326.74/101> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 ins.:: avadhyaþ sarvalokànàü !sadevàsurarakùasàm !12326.74836! X] <12326.74/2> bhaviùyati sa ÷akraü ca !svaràjyàc cyàvayiùyati !!12326.74! <12326.75/1> trailokye 'pahçte tena !vimukhe ca ÷acãpatau ! <12326.75/2> adityàü dvàda÷aþ putraþ !saübhaviùyàmi ka÷yapàt !!12326.75! <12326.76/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. Cv ins.:: jañã gatvà yaj¤asadaþ !ståyamàno dvijottamaiþ ! <12326.76/002> X yaj¤astavaü kariùyàmi !÷rutvà prãto bhaved baliþ ! <12326.76/003> X kim icchasi baño bråhãty !ukto yàce mahad varam ! <12326.76/004> X dãyatàü tripadãmàtram !iti yàce mahàsuram ! <12326.76/005> X sa dadyàn mayi saüprãtaþ !pratiùiddha÷ ca mantribhiþ ! <12326.76/006> X yàvaj jalaü hastagataü !tribhir vikramaõair vçtam !12326.75837! X] <12326.76/1> tato ràjyaü pradàsyàmi !÷akràyàmitatejase ! <12326.76/2> devatàþ sthàpayiùyàmi !sveùu sthàneùu nàrada ! <12326.76/3> baliü caiva kariùyàmi !pàtàlatalavàsinam !!12326.76! <12326.77/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.8 Kumbh..ed. ins.:: dànavaü balinàü ÷reùñham !avadhyaü sarvadaivataiþ !12326.76838! X] <12326.77/1> tretàyuge bhaviùyàmi !ràmo bhçgukulodvahaþ ! <12326.77/101> [X D7 T G1-3.6 ins. after 77a:: dvàviü÷adyugaparyaye ! <12326.77/102> X bhaviùyàmi çùis tatra !jamadagnisuto balã ! <12326.77/103> X bàhuvãryayuto ràmo !12326.77839! X] <12326.77/2> kùatraü cotsàdayiùyàmi !samçddhabalavàhanam !!12326.77! <12326.78/1> saüdhau tu samanupràpte !tretàyàü dvàparasya ca ! <12326.78/2> ràmo dà÷arathir bhåtvà !bhaviùyàmi jagatpatiþ !!12326.78! <12326.79/1> tritopaghàtàd vairåpyam !ekato 'tha dvitas tathà ! <12326.79/2> pràpsyato vànaratvaü hi !prajàpatisutàv çùã !!12326.79! <12326.80/1> tayor ye tv anvaye jàtà !bhaviùyanti vanaukasaþ ! <12326.80/101> [X K1.2.4.6.7 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2-5.7-9 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: mahàbalà mahàvãryàþ !÷akratulyaparàkramàþ !12326.80840! X] <12326.80/2> te sahàyà bhaviùyanti !surakàrye mama dvija !!12326.80! <12326.81/1> tato rakùaþpatiü ghoraü !pulastyakulapàüsanam ! <12326.81/2> haniùye ràvaõaü saükhye !sagaõaü lokakaõñakam !!12326.81! <12326.82/001> [X Da4 Ds D7 T1 G3.6 Kumbh..ed. ins.:: tadràjye sthàpayiùyàmi !vibhãùaõam akalmaùam ! <12326.82/002> X ayodhyàvàsinaþ sarvàn !neùye 'haü lokam avyayam ! <12326.82/003> X vibhãùaõàya dàsyàmi !ràjyaü tasya yathàkramam !12326.81841! X] <12326.82/1> dvàparasya kale÷ caiva !saüdhau paryavasànike ! <12326.82/2> pràdurbhàvaþ kaüsahetor !màthuràyàü bhaviùyati !!12326.82! <12326.83/001> [X D7 T G1-3.6 subst.:: kalidvàparayoþ saüdhàv !aùñàviü÷e caturyuge ! <12326.83/002> X pràdurbhàvaü kariùyàmi !bhåyo vçùõikulodvahaþ ! <12326.83/003> X madhuràyàü kaüsahetor !vàsudeveti nàmataþ ! <12326.83/004> X tçtãyo ràma ity eva !vasudevasuto balã !12326.82842! X] <12326.83/1> tatràhaü dànavàn hatvà !subahån devakaõñakàn ! <12326.83/2> ku÷asthalãü kariùyàmi !nivàsaü dvàrakàü purãm !!12326.83! <12326.84/1> vasànas tatra vai puryàm !aditer vipriyaükaram ! <12326.84/2> haniùye narakaü bhaumaü !muraü pãñhaü ca dànavam !!12326.84! <12326.85/1> pràgjyotiùapuraü ramyaü !nànàdhanasamanvitam ! <12326.85/2> ku÷asthalãü nayiùyàmi !hatvà vai dànavottamàn !!12326.85! <12326.86/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: kçkalàsabhåtaü ca nçgaü !mocayiùye ca vai punaþ ! <12326.86/002> X tataþ pautranimittena !gatvà vai ÷oõitaü puram ! <12326.86/003> X bàõasya ca puraü gatvà !kariùye kadanaü mahat !12326.85843! X] <12326.86/1> ÷aükaraü ca mahàsenaü !bàõapriyahitaiùiõam ! <12326.86/2> paràjeùyàmy athodyuktau !devalokanamaskçtau !!12326.86! <12326.87/1> tataþ sutaü baler jitvà !bàõaü bàhusahasriõam ! <12326.87/2> vinà÷ayiùyàmi tataþ !sarvàn saubhanivàsinaþ !!12326.87! <12326.88/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: kaüsaü ke÷iü tathà kråram !ariùñaü ca mahàsuram ! <12326.88/002> X càõåraü ca mahàvãryaü !muùñikaü ca mahàbalam ! <12326.88/003> X pralambaü dhenukaü caiva !ariùñaü vçùaråpiõam ! <12326.88/004> X kàlãyaü ca va÷e kçtvà !yamunàyà mahàhrade ! <12326.88/005> X gokuleùu tataþ pa÷càd !gavàrthe tu mahàgirim ! <12326.88/006> X saptaràtraü dhariùyàmi !varùamàõe tu vàsave ! <12326.88/007> X apakrànte tato varùe !girimårdhany avasthitaþ ! <12326.88/008> X indreõa saha saüvàdaü !kariùyàmi tadà dvija !12326.87844! X] <12326.88/1> yaþ kàlayavanaþ khyàto !gargatejoabhisaüvçtaþ ! <12326.88/2> bhaviùyati vadhas tasya !matta eva dvijottama !!12326.88! <12326.89/001> [X Kumbh..ed. cont.:: laghv àcchidya dhanaü sarvaü !vàsudevaü ca pauõórakam !12326.88845! X] <12326.89/1> jaràsaüdha÷ ca balavàn !sarvaràjavirodhakaþ ! <12326.89/2> bhaviùyaty asuraþ sphãto !bhåmipàlo girivraje ! <12326.89/3> mama buddhiparispandàd !vadhas tasya bhaviùyati !!12326.89! <12326.90/001> [X K6 Bo.7-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: ÷i÷upàlaü vadhiùyàmi !yaj¤e dharmasutasya vai !12326.89846! X] <12326.90/002> [X Kumbh..ed. cont., D7 T G1-3.6 ins. after 89:: duryodhanàparàdhena !yudhiùñhiraguõena ca !12326.89847! X] <12326.90/1> samàgateùu baliùu !pçthivyàü sarvaràjasu ! <12326.90/2> vàsaviþ susahàyo vai !mama hy eko bhaviùyati !!12326.90! <12326.91/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: yudhiùñhiraü sthàpayiùye !svaràjye bhràtçbhiþ saha !12326.90848! X] <12326.91/1> evaü lokà vadiùyanti !naranàràyaõàv çùã ! <12326.91/2> udyuktau dahataþ kùatraü !lokakàryàrtham ã÷varau !!12326.91! <12326.92/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: ÷astrair nipatitàþ sarve !nçpà_2 yàsyanti vai divam !12326.91849! X] <12326.92/1> kçtvà bhàràvataraõaü !vasudhàyà yathepsitam ! <12326.92/101> [X D7 T G1-3.6 ins.:: ràjyaü pra÷àsati punaþ !kuntãputre yudhiùñhire !12326.91850! X] <12326.92/2> sarvasàtvatamukhyànàü !dvàrakàyà÷ ca sattama ! <12326.92/3> kariùye pralayaü ghoram !àtmaj¤àtivinà÷anam !!12326.92! <12326.93/1> karmàõy aparimeyàni !caturmårtidharo hy aham ! <12326.93/2> kçtvà lokàn gamiùyàmi !svàn ahaü brahmasatkçtàn !!12326.93! <12326.94/001> [X D7 T G1-3.6 ins. after 12326.93, Kumbh..ed. after 12.326.92:: AppI.31 X] <12326.94/1> haüso haya÷irà÷ caiva !pràdurbhàvà dvijottama ! <12326.94/101> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Ca ins.:: vàràho nàrasiüha÷ ca !vàmano ràma eva ca ! <12326.94/102> X ràmo dà÷arathi÷ caiva !sàtvataþ kalkir eva ca !12326.94851! X] <12326.94/2> yadà veda÷rutir naùñà !mayà pratyàhçtà tadà ! <12326.94/3> savedàþ sa÷rutãkà÷ ca !kçtàþ pårvaü kçte yuge !!12326.94! <12326.95/1> atikràntàþ puràõeùu !÷rutàs te yadi và kvacit ! <12326.95/2> atikràntà÷ ca bahavaþ !pràdurbhàvà mamottamàþ ! <12326.95/3> lokakàryàõi kçtvà ca !punaþ svàü prakçtiü gatàþ !!12326.95! <12326.96/001> [X K1.2.4.7 D4.5.7.9 T G1-3.6 M1.5-7 ins.:: puruùaþ sarvam evedam !akùaya÷ càvyaya÷ ca ha !12326.95852! X] <12326.96/1> na hy etad brahmaõà pràptam !ãdç÷aü mama dar÷anam ! <12326.96/2> yat tvayà pràptam adyeha !ekàntagatabuddhinà !!12326.96! <12326.97/1> etat te sarvam àkhyàtaü !brahman bhaktimato mayà ! <12326.97/2> puràõaü ca bhaviùyaü ca !sarahasyaü ca sattama !!12326.97! <12326.98/1> evaü sa bhagavàn devo !vi÷vamårtidharo 'vyayaþ ! <12326.98/2> etàvad uktvà vacanaü !tatraivàntaradhãyata !!12326.98! <12326.99/1> nàrado 'pi mahàtejàþ !pràpyànugraham ãpsitam ! <12326.99/2> naranàràyaõau draùñuü !pràdravad badarà÷ramam !!12326.99! <12326.100/1> idaü mahopaniùadaü !caturvedasamanvitam ! <12326.100/2> sàükhyayogakçtaü tena !pa¤caràtrànu÷abditam !!12326.100! <12326.101/1> nàràyaõamukhodgãtaü !nàrado '÷ràvayat punaþ ! <12326.101/2> brahmaõaþ sadane tàta !yathà dçùñaü yathà ÷rutam !!12326.101! <12326.102/001> [X D7 T G1-3.6 ins.:: ÷rutvà brahmamukhàd rudraþ !sa devyai kathayat punaþ !12326.102853! X] <12326.102/1> yudhiùñhira uvàca: etad à÷caryabhåtaü hi !màhàtmyaü tasya dhãmataþ ! <12326.102/2> kiü brahmà na vijànãte !yataþ ÷u÷ràva nàradàt !!12326.102! <12326.103/1> pitàmaho hi bhagavàüs !tasmàd devàd anantaraþ ! <12326.103/2> kathaü sa na vijànãyàt !prabhàvam amitaujasaþ !!12326.103! <12326.104/1> bhãùma uvàca: mahàkalpasahasràõi !mahàkalpa÷atàni ca ! <12326.104/2> samatãtàni ràjendra !sargà÷ ca pralayà÷ ca ha !!12326.104! <12326.105/1> sargasyàdau smçto brahmà !prajàsargakaraþ prabhuþ ! <12326.105/2> jànàti devapravaraü !bhåya÷ càto 'dhikaü nçpa_2 ! <12326.105/3> param àtmànam ã÷ànam !àtmanaþ prabhavaü tathà !!12326.105! <12326.106/1> ye tv anye brahmasadane !siddhasaüghàþ samàgatàþ ! <12326.106/2> tebhyas tac chràvayàm àsa !puràõaü vedasaümitam !!12326.106! <12326.107/1> teùàü sakà÷àt sårya÷ ca !÷rutvà vai bhàvitàtmanàm ! <12326.107/2> àtmànugàminàü brahma !÷ràvayàm àsa bhàrata !!12326.107! <12326.108/1> ùañùaùñir hi sahasràõi !çùãõàü bhàvitàtmanàm ! <12326.108/2> såryasya tapato lokàn !nirmità ye puraþsaràþ ! <12326.108/3> teùàm akathayat såryaþ !sarveùàü bhàvitàtmanàm !!12326.108! <12326.109/1> såryànugàmibhis tàta !çùibhis tair mahàtmabhiþ ! <12326.109/2> merau samàgatà devàþ !÷ràvità÷ cedam uttamam !!12326.109! <12326.110/1> devànàü tu sakà÷àd vai !tataþ ÷rutvàsito dvijaþ ! <12326.110/2> ÷ràvayàm àsa ràjendra !pitéõàü munisattamaþ !!12326.110! <12326.111/001> [X D7 T G1-3.6 ins.:: evaü paraüparàkhyàtam !idaü ÷aütanunà ÷rutam !12326.110854! X] <12326.111/1> mama càpi pità tàta !kathayàm àsa ÷aütanuþ ! <12326.111/2> tato mayaitac chrutvà ca !kãrtitaü tava bhàrata !!12326.111! <12326.112/001> [X K7 D4.9 ins.:: nàradàc caiva devarùeþ !puràõam aham àptavàn !12326.111855! X] <12326.112/1> surair và munibhir vàpi !puràõaü yair idaü ÷rutam ! <12326.112/2> sarve te paramàtmànaü !påjayanti punaþ punaþ !!12326.112! <12326.113/1> idam àkhyànam àrùeyaü !pàraüparyàgataü nçpa_2 ! <12326.113/2> nàvàsudevabhaktàya !tvayà deyaü kathaücana !!12326.113! <12326.114/001> [X D7 T G1-3.6 ins. after 113, K1.2.4 ins. after 120:: àkhyànam uttamaü cedaü !÷ràvayed yaþ sadà nçpa_2 ! <12326.114/002> X sadaiva manujo bhaktaþ !÷ucir bhåtvà samàhitaþ ! <12326.114/003> X pràpnuyàd aciràd ràjan !viùõulokaü sanàtanam !12326.113856! X] <12326.114/1> matto 'nyàni ca te ràjann !upàkhyàna÷atàni vai ! <12326.114/2> yàni ÷rutàni dharmyàõi !teùàü sàro 'yam uddhçtaþ !!12326.114! <12326.115/1> suràsurair yathà ràjan !nirmathyàmçtam uddhçtam ! <12326.115/2> evam etat purà vipraiþ !kathàmçtam ihoddhçtam !!12326.115! <12326.116/1> ya÷ cedaü pañhate nityaü !ya÷ cedaü ÷çõuyàn naraþ ! <12326.116/2> ekàntabhàvopagata !ekànte susamàhitaþ !!12326.116! <12326.117/1> pràpya ÷vetaü mahàdvãpaü !bhåtvà candraprabho naraþ ! <12326.117/2> sa sahasràrciùaü devaü !pravi÷en nàtra saü÷ayaþ !!12326.117! <12326.118/1> mucyed àrtas tathà rogàc !chrutvemàm àditaþ kathàm ! <12326.118/2> jij¤àsur labhate kàmàn !bhakto bhaktagatiü vrajet !!12326.118! <12326.119/1> tvayàpi satataü ràjann !abhyarcyaþ puruùottamaþ ! <12326.119/101> [X K1.2.4 ins.:: vàsudevaü mahàtmànaü !÷rotavyaü vidhipårvakam !12326.119857! X] <12326.119/2> sa hi màtà pità caiva !kçtsnasya jagato guruþ !!12326.119! <12326.120/1> brahmaõyadevo bhagavàn !prãyatàü te sanàtanaþ ! <12326.120/2> yudhiùñhira mahàbàho !mahàbàhur janàrdanaþ !!12326.120! <12326.121/001> [X B6.7 ins.:: påjanãyo sadàvyagro !munibhir vedapàragaiþ !12326.120858! X] <12326.121/1> vai÷aüpàyana uvàca: ÷rutvaitad àkhyànavaraü !dharmaràó janamejaya ! <12326.121/2> bhràtara÷ càsya te sarve !nàràyaõaparàabhavan !!12326.121! <12326.122/1> jitaü bhagavatà tena !puruùeõeti bhàrata ! <12326.122/2> nityaü japyaparà bhåtvà !sarasvatãm udãrayan !!12326.122! <12326.123/1> yo hy asmàkaü guruþ ÷reùñhaþ !kçùõadvaipàyano muniþ ! <12326.123/2> sa jagau paramaü japyaü !nàràyaõam udãrayan !!12326.123! <12326.124/1> gatvàntarikùàt satataü !kùãrodam amçtà÷ayam ! <12326.124/2> påjayitvà ca deve÷aü !punar àyàt svam à÷ramam !!12326.124! <12327.1/001> [X K6 Bo.6.7.9 Da4 Dn1.õ4 Ds2 D2.3.5.8 M1.5-7 B8 D7 T G1-3.6 ins.:: bhãùma uvàca: etat te sarvam àkhyàtaü !nàradoktaü mayeritam ! <12327.1/002> X pàraüparyàgataü hy etat !pitrà me kathitaü purà !12326.124859! X] <12327.1/003> [X K6 Bo.6-9 Da4 Dn1.õ4 Ds2 D2.3.5.7.8 & G1-3.6 cont., K1.2.4.7 Ds1 D4.9 editions ins. after 124:: såta uvàca: etat te sarvam àkhyàtaü !vai÷aüpàyanakãrtitam ! <12327.1/004> X janamejayena yac chrutvà !kçtaü samyag yathàvidhi ! <12327.1/005> X yåyaü hi taptatapasaþ !sarve ca caritavratàþ ! <12327.1/006> X sarve vedavido mukhyà !naimiùàraõyavàsinaþ ! <12327.1/007> X ÷aunakasya mahàsattraü !pràptàþ sarve dvijottamàþ ! <12327.1/008> X yajadhvaü suhutair yaj¤air !àtmànaü parame÷varam !12326.124860! X] <12327.1/1> janamejaya uvàca: kathaü sa bhagavàn devo !yaj¤eùv agraharaþ prabhuþ ! <12327.1/2> yaj¤adhàrã ca satataü !vedavedàïgavit tathà !!12327.1! <12327.2/1> nivçttaü càsthito dharmaü !kùemã bhàgavatapriyaþ ! <12327.2/2> pravçttidharmàn vidadhe !sa eva bhagavàn prabhuþ !!12327.2! <12327.3/1> kathaü pravçttidharmeùu !bhàgàrhà devatàþ kçtàþ ! <12327.3/2> kathaü nivçttidharmà÷ ca !kçtà vyàvçttabuddhayaþ !!12327.3! <12327.4/1> etaü naþ saü÷ayaü vipra !chindhi guhyaü sanàtanam ! <12327.4/2> tvayà nàràyaõakathà !÷rutà vai dharmasaühità !!12327.4! <12327.5/001> [X K1.2.4.6.7 Bo.6-9 Da4 Dn1.õ4 Ds D2-5.7-9 T G1-3.6 Cn editions:: såta uvàca: janamejayena yat pçùñaþ !÷iùyo vyàsasya dhãmataþ ! <12327.5/002> X tat te 'haü kãrtayiùyàmi !pauràõaü ÷aunakottama ! <12327.5/003> X ÷rutvà màhàtmyam etasya !dehinàü paramàtmanaþ ! <12327.5/004> X janamejayo mahàpràj¤o !vai÷aüpàyanam abravãt !12327.4861! X] <12327.5/1> ime sabrahmakà lokàþ !sasuràsuramànavàþ ! <12327.5/2> kriyàsv abhyudayoktàsu !saktà dç÷yanti sarva÷aþ ! <12327.5/3> mokùa÷ coktas tvayà brahman !nirvàõaü paramaü sukham !!12327.5! <12327.6/1> ye ca muktà bhavantãha !puõyapàpavivarjitàþ ! <12327.6/2> te sahasràrciùaü devaü !pravi÷antãti ÷u÷rumaþ !!12327.6! <12327.7/1> aho hi duranuùñheyo !mokùadharmaþ sanàtanaþ ! <12327.7/2> yaü hitvà devatàþ sarvà !havyakavyabhujo 'bhavan !!12327.7! <12327.8/1> kiü nu brahmà ca rudra÷ ca !÷akra÷ ca balabhit prabhuþ ! <12327.8/2> såryas tàràdhipo vàyur !agnir varuõa eva ca ! <12327.8/3> àkà÷aü jagatã caiva !ye ca ÷eùà divaukasaþ !!12327.8! <12327.9/1> pralayaü na vijànanti !àtmanaþ parinirmitam ! <12327.9/2> tatas te nàsthità màrgaü !dhruvam akùayam avyayam !!12327.9! <12327.10/1> smçtvà kàlaparãmàõaü !pravçttiü ye samàsthitàþ ! <12327.10/2> doùaþ kàlaparãmàõe !mahàn eùa kriyàvatàm !!12327.10! <12327.11/1> etan me saü÷ayaü vipra !hçdi ÷alyam ivàrpitam ! <12327.11/2> chindhãtihàsakathanàt !paraü kautåhalaü hi me !!12327.11! <12327.12/1> kathaü bhàgaharàþ proktà !devatàþ kratuùu dvija ! <12327.12/2> kimarthaü càdhvare brahmann !ijyante tridivaukasaþ !!12327.12! <12327.13/1> ye ca bhàgaü pragçhõanti !yaj¤eùu dvijasattama ! <12327.13/2> te yajanto mahàyaj¤aiþ !kasya bhàgaü dadanti vai !!12327.13! <12327.14/1> vai÷aüpàyana uvàca: aho gåóhatamaþ pra÷nas !tvayà pçùño jane÷vara ! <12327.14/2> nàtaptatapasà hy eùa !nàvedaviduùà tathà ! <12327.14/3> nàpuràõavidà càpi !÷akyo vyàhartum a¤jasà !!12327.14! <12327.15/1> hanta te kathayiùyàmi !yan me pçùñaþ purà guruþ ! <12327.15/2> kçùõadvaipàyano vyàso !vedavyàso mahàn çùiþ !!12327.15! <12327.16/1> sumantur jaimini÷ caiva !paila÷ ca sudçóhavrataþ ! <12327.16/2> ahaü caturthaþ ÷iùyo vai !pa¤cama÷ ca ÷ukaþ smçtaþ !!12327.16! <12327.17/1> etàn samàgatàn sarvàn !pa¤ca ÷iùyàn damànvitàn ! <12327.17/2> ÷aucàcàrasamàyuktठ!jitakrodhठjitendriyàn !!12327.17! <12327.18/1> vedàn adhyàpayàm àsa !mahàbhàratapa¤camàn ! <12327.18/2> merau girivare ramye !siddhacàraõasevite !!12327.18! <12327.19/1> teùàm abhyasyatàü vedàn !kadàcit saü÷ayo 'bhavat ! <12327.19/101> [X K6 ins.:: kiü tu brahmàtha rudro và !devatà çùayas tathà ! <12327.19/102> X pràyaþ pravçttimàrgasthàþ !kasya devasya ÷àsanàt ! <12327.19/103> X ke vai nivçttimàrgasthàþ !kasya devasya ÷àsanàt ! <12327.19/104> X ke vai yajante sarve 'pi !ka eùàm ã÷varaþ paraþ !12327.19862! X] <12327.19/2> eùa vai yas tvayà pçùñas !tena teùàü prakãrtitaþ ! <12327.19/3> tataþ ÷ruto mayà càpi !tavàkhyeyo 'dya bhàrata !!12327.19! <12327.20/1> ÷iùyàõàü vacanaü ÷rutvà !sarvàj¤ànatamonudaþ ! <12327.20/2> parà÷arasutaþ ÷rãmàn !vyàso vàkyam uvàca ha !!12327.20! <12327.21/1> mayà hi sumahat taptaü !tapaþ paramadàruõam ! <12327.21/2> bhåtaü bhavyaü bhaviùyac ca !jànãyàm iti sattamàþ !!12327.21! <12327.22/1> tasya me taptatapaso !nigçhãtendriyasya ca ! <12327.22/2> nàràyaõaprasàdena !kùãrodasyànukålataþ !!12327.22! <12327.23/1> traikàlikam idaü j¤ànaü !pràdurbhåtaü yathepsitam ! <12327.23/2> tac chçõudhvaü yathàj¤ànaü !vakùye saü÷ayam uttamam ! <12327.23/3> yathà vçttaü hi kalpàdau !dçùñaü me j¤ànacakùuùà !!12327.23! <12327.24/1> paramàtmeti yaü pràhuþ !sàükhyayogavido janàþ ! <12327.24/2> mahàpuruùasaüj¤àü sa !labhate svena karmaõà !!12327.24! <12327.25/1> tasmàt prasåtam avyaktaü !pradhànaü tad vidur budhàþ ! <12327.25/2> avyaktàd vyaktam utpannaü !lokasçùñyartham ã÷varàt !!12327.25! <12327.26/1> aniruddho hi lokeùu !mahàn àtmeti kathyate ! <12327.26/2> yo 'sau vyaktatvam àpanno !nirmame ca pitàmaham ! <12327.26/3> so 'haükàra iti proktaþ !sarvatejomayo hi saþ !!12327.26! <12327.27/1> pçthivã vàyur àkà÷am !àpo jyoti÷ ca pa¤camam ! <12327.27/2> ahaükàraprasåtàni !mahàbhåtàni bhàrata !!12327.27! <12327.28/1> mahàbhåtàni sçùñvàtha !tadguõàn nirmame punaþ ! <12327.28/2> bhåtebhya÷ caiva niùpannà !mårtimanto 'ùña tठ÷çõu !!12327.28! <12327.29/1> marãcir aïgirà÷ càtriþ !pulastyaþ pulahaþ kratuþ ! <12327.29/2> vasiùñha÷ ca mahàtmà vai !manuþ svàyaübhuvas tathà ! <12327.29/3> j¤eyàþ prakçtayo 'ùñau tà !yàsu lokàþ pratiùñhitàþ !!12327.29! <12327.30/1> vedàn vedàïgasaüyuktàn !yaj¤àn yaj¤àïgasaüyutàn ! <12327.30/101> [X K7 D4.9 ins.:: etàn vai sumahàbhàgàn !çùãül lokapitàmahàn !12327.30863! X] <12327.30/2> nirmame lokasiddhyarthaü !brahmà lokapitàmahaþ ! <12327.30/3> aùñàbhyaþ prakçtibhya÷ ca !jàtaü vi÷vam idaü jagat !!12327.30! <12327.31/1> rudro roùàtmako jàto !da÷ànyàn so 'sçjat svayam ! <12327.31/2> ekàda÷aite rudràs tu !vikàràþ puruùàþ smçtàþ !!12327.31! <12327.32/1> te rudràþ prakçti÷ caiva !sarve caiva surarùayaþ ! <12327.32/2> utpannà lokasiddhyarthaü !brahmàõaü samupasthitàþ !!12327.32! <12327.33/1> vayaü hi sçùñà bhagavaüs !tvayà vai prabhaviùõunà ! <12327.33/2> yena yasminn adhãkàre !vartitavyaü pitàmaha !!12327.33! <12327.34/1> yo 'sau tvayà vinirdiùño !adhikàro 'rthacintakaþ ! <12327.34/2> paripàlyaþ kathaü tena !so 'dhikàro 'dhikàriõà !!12327.34! <12327.35/1> pradi÷asva balaü tasya !yo 'dhikàràrthacintakaþ ! <12327.35/2> evam ukto mahàdevo !devàüs tàn idam abravãt !!12327.35! <12327.36/1> sàdhv ahaü j¤àpito devà !yuùmàbhir bhadram astu vaþ ! <12327.36/2> mamàpy eùà samutpannà !cintà yà bhavatàü matà !!12327.36! <12327.37/1> lokatantrasya kçtsnasya !kathaü kàryaþ parigrahaþ ! <12327.37/2> kathaü balakùayo na syàd !yuùmàkaü hy àtmana÷ ca me !!12327.37! <12327.38/1> itaþ sarve 'pi gacchàmaþ !÷araõaü lokasàkùiõam ! <12327.38/2> mahàpuruùam avyaktaü !sa no vakùyati yad dhitam !!12327.38! <12327.39/1> tatas te brahmaõà sàrdham !çùayo vibudhàs tathà ! <12327.39/2> kùãrodasyottaraü kålaü !jagmur lokahitàrthinaþ !!12327.39! <12327.40/1> te tapaþ samupàtiùñhan !brahmoktaü vedakalpitam ! <12327.40/2> sa mahàniyamo nàma !tapa÷caryà sudàruõà !!12327.40! <12327.41/1> årdhvaü dçùñir bàhava÷ ca !ekàgraü ca mano 'bhavat ! <12327.41/2> ekapàdasthitàþ samyak !kàùñhabhåtàþ samàhitàþ !!12327.41! <12327.42/1> divyaü varùasahasraü te !tapas taptvà tad uttamam ! <12327.42/2> ÷u÷ruvur madhuràü vàõãü !vedavedàïgabhåùitàm !!12327.42! <12327.43/1> bho bhoþ sabrahmakà devà !çùaya÷ ca tapodhanàþ ! <12327.43/2> svàgatenàrcya vaþ sarvठ!÷ràvaye vàkyam uttamam !!12327.43! <12327.44/1> vij¤àtaü vo mayà kàryaü !tac ca lokahitaü mahat ! <12327.44/2> pravçttiyuktaü kartavyaü !yuùmatpràõopabçühaõam !!12327.44! <12327.45/1> sutaptaü vas tapo devà !mamàràdhanakàmyayà ! <12327.45/2> bhokùyathàsya mahàsattvàs !tapasaþ phalam uttamam !!12327.45! <12327.46/1> eùa brahmà lokaguruþ !sarvalokapitàmahaþ ! <12327.46/2> yåyaü ca vibudha÷reùñhà !màü yajadhvaü samàhitàþ !!12327.46! <12327.47/1> sarve bhàgàn kalpayadhvaü !yaj¤eùu mama nitya÷aþ ! <12327.47/2> tathà ÷reyo vidhàsyàmi !yathàdhãkàram ã÷varàþ !!12327.47! <12327.48/1> ÷rutvaitad devadevasya !vàkyaü hçùñatanåruhàþ ! <12327.48/2> tatas te vibudhàþ sarve !brahmà te ca maharùayaþ !!12327.48! <12327.49/1> vedadçùñena vidhinà !vaiùõavaü kratum àharan ! <12327.49/2> tasmin sattre tadà brahmà !svayaü bhàgam akalpayat ! <12327.49/3> devà devarùaya÷ caiva !sarve bhàgàn akalpayan !!12327.49! <12327.50/1> te kàrtayugadharmàõo !bhàgàþ paramasatkçtàþ ! <12327.50/2> pràpur àdityavarõaü taü !puruùaü tamasaþ param ! <12327.50/3> bçhantaü sarvagaü_1 devam !ã÷ànaü varadaü prabhum !!12327.50! <12327.51/1> tato 'tha varado devas !tàn sarvàn amaràn sthitàn ! <12327.51/2> a÷arãro babhàùedaü !vàkyaü khastho mahe÷varaþ !!12327.51! <12327.52/1> yena yaþ kalpito bhàgaþ !sa tathà samupàgataþ ! <12327.52/2> prãto 'haü pradi÷àmy adya !phalam àvçttilakùaõam !!12327.52! <12327.53/1> etad vo lakùaõaü devà !matprasàdasamudbhavam ! <12327.53/2> yåyaü yaj¤air ijyamànàþ !samàptavaradakùiõaiþ ! <12327.53/3> yuge yuge bhaviùyadhvaü !pravçttiphalabhoginaþ !!12327.53! <12327.54/1> yaj¤air ye càpi yakùyanti !sarvalokeùu vai suràþ ! <12327.54/2> kalpayiùyanti vo bhàgàüs !te narà vedakalpitàn !!12327.54! <12327.55/1> yo me yathà kalpitavàn !bhàgam asmin mahàkratau ! <12327.55/2> sa tathà yaj¤abhàgàrho !vedasåtre mayà kçtaþ !!12327.55! <12327.56/1> yåyaü lokàn dhàrayadhvaü !yaj¤abhàgaphaloditàþ ! <12327.56/2> sarvàrthacintakà loke !yathàdhãkàranirmitàþ !!12327.56! <12327.57/1> yàþ kriyàþ pracariùyanti !pravçttiphalasatkçtàþ ! <12327.57/2> tàbhir àpyàyitabalà !lokàn vai dhàrayiùyatha !!12327.57! <12327.58/1> yåyaü hi bhàvità loke !sarvayaj¤eùu mànavaiþ ! <12327.58/2> màü tato bhàvayiùyadhvam !eùà vo bhàvanà mama !!12327.58! <12327.59/1> ityarthaü nirmità vedà !yaj¤à÷ cauùadhibhiþ saha ! <12327.59/2> ebhiþ samyak prayuktair hi !prãyante devatàþ kùitau !!12327.59! <12327.60/1> nirmàõam etad yuùmàkaü !pravçttiguõakalpitam ! <12327.60/2> mayà kçtaü sura÷reùñhà !yàvat kalpakùayàd iti ! <12327.60/3> cintayadhvaü lokahitaü !yathàdhãkàram ã÷varàþ !!12327.60! <12327.61/1> marãcir aïgirà÷ càtriþ !pulastyaþ pulahaþ kratuþ ! <12327.61/2> vasiùñha iti saptaite !mànasà nirmità hi vai !!12327.61! <12327.62/1> ete vedavido mukhyà !vedàcàryà÷ ca kalpitàþ ! <12327.62/2> pravçttidharmiõa÷ caiva !pràjàpatyena kalpitàþ !!12327.62! <12327.63/1> ayaü kriyàvatàü panthà !vyaktãbhåtaþ sanàtanaþ ! <12327.63/2> aniruddha iti prokto !lokasargakaraþ prabhuþ !!12327.63! <12327.64/1> sanaþ sanatsujàta÷ ca !sanakaþ sasanandanaþ ! <12327.64/2> sanatkumàraþ kapilaþ !saptama÷ ca sanàtanaþ !!12327.64! <12327.65/1> saptaite mànasàþ proktà !çùayo brahmaõaþ sutàþ ! <12327.65/2> svayamàgatavij¤ànà !nivçttaü dharmam àsthitàþ !!12327.65! <12327.66/1> ete yogavido mukhyàþ !sàükhyadharmavidas tathà ! <12327.66/2> àcàryà mokùa÷àstre ca !mokùadharmapravartakàþ !!12327.66! <12327.67/1> yato 'haü prasçtaþ pårvam !avyaktàt triguõo mahàn ! <12327.67/2> tasmàt parataro yo 'sau !kùetraj¤a iti kalpitaþ ! <12327.67/3> so 'haü kriyàvatàü panthàþ !punaràvçttidurlabhaþ !!12327.67! <12327.68/1> yo yathà nirmito jantur !yasmin yasmiü÷ ca karmaõi ! <12327.68/2> pravçttau và nivçttau và !tatphalaü so '÷nute 'va÷aþ !!12327.68! <12327.69/1> eùa lokagurur brahmà !jagadàdikaraþ prabhuþ ! <12327.69/2> eùa màtà pità caiva !yuùmàkaü ca pitàmahaþ ! <12327.69/3> mayànu÷iùño bhavità !sarvabhåtavarapradaþ !!12327.69! <12327.70/1> asya caivànujo rudro !lalàñàd yaþ samutthitaþ ! <12327.70/2> brahmànu÷iùño bhavità !sarvatrasavarapradaþ !!12327.70! <12327.71/1> gacchadhvaü svàn adhãkàràü÷ !cintayadhvaü yathàvidhi ! <12327.71/2> pravartantàü kriyàþ sarvàþ !sarvalokeùu màciram !!12327.71! <12327.72/1> pradç÷yantàü ca karmàõi !pràõinàü gatayas tathà ! <12327.72/2> parinirmitakàlàni !àyåüùi ca surottamàþ !!12327.72! <12327.73/1> idaü kçtayugaü nàma !kàlaþ ÷reùñhaþ pravartate ! <12327.73/101> [X D5 ins.:: tripàdahãno dharma÷ ca !yuge tasmin bhaviùyati !12327.73864! X] <12327.73/2> ahiüsyà yaj¤apa÷avo !yuge 'smin naitad anyathà ! <12327.73/3> catuùpàt sakalo dharmo !bhaviùyaty atra vai suràþ !!12327.73! <12327.74/1> tatas tretàyugaü nàma !trayã yatra bhaviùyati ! <12327.74/2> prokùità yatra pa÷avo !vadhaü pràpsyanti vai makhe ! <12327.74/3> tatra pàdacaturtho vai !dharmasya na bhaviùyati !!12327.74! <12327.75/1> tato vai dvàparaü nàma !mi÷raþ kàlo bhaviùyati ! <12327.75/2> dvipàdahãno dharma÷ ca !yuge tasmin bhaviùyati !!12327.75! <12327.76/001> [X D7 T1 G1-3.6 after 75, T2 after 74abc:: tatra vadhyanti pa÷avo !yåpeùv atra nibadhyate !12327.75865! X] <12327.76/1> tatas tiùye 'tha saüpràpte !yuge kalipuraskçte ! <12327.76/2> ekapàdasthito dharmo !yatra tatra bhaviùyati !!12327.76! <12327.77/001> [X K6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 ins.:: devà devarùaya÷ cocus !tam evaüvàdinaü gurum !12327.76866! X] <12327.77/1> devà åcuþ: ekapàdasthite dharme !yatrakvacanagàmini ! <12327.77/2> kathaü kartavyam asmàbhir !bhagavaüs tad vadasva naþ !!12327.77! <12327.78/1> ÷rãbhagavàn uvàca: yatra vedà÷ ca yaj¤à÷ ca !tapaþ satyaü damas tathà ! <12327.78/2> ahiüsàdharmasaüyuktàþ !pracareyuþ surottamàþ ! <12327.78/3> sa vai de÷aþ sevitavyo !mà vo 'dharmaþ padà spç÷et !!12327.78! <12327.79/001> vyàsa uvàca: [X D7 T G1-3.6:: guravo yatra påjyante !sàdhuvçttàþ ÷amànvitàþ ! <12327.79/002> X vastavyaü tatra yuùmàbhir !yatra dharmo na hãyate !12327.78867! X] <12327.79/1> te 'nu÷iùñà bhagavatà !devàþ sarùigaõàs tathà ! <12327.79/2> namaskçtvà bhagavate !jagmur de÷àn yathepsitàn !!12327.79! <12327.80/1> gateùu tridivaukaþsu !brahmaikaþ paryavasthitaþ ! <12327.80/2> didçkùur bhagavantaü tam !aniruddhatanau sthitam !!12327.80! <12327.81/1> taü devo dar÷ayàm àsa !kçtvà haya÷iro mahat ! <12327.81/2> sàïgàn àvartayan vedàn !kamaõóalugaõitradhçk !!12327.81! <12327.82/1> tato '÷va÷irasaü dçùñvà !taü devam amitaujasam ! <12327.82/2> lokakartà prabhur brahmà !lokànàü hitakàmyayà !!12327.82! <12327.83/1> mårdhnà praõamya varadaü !tasthau prà¤jalir agrataþ ! <12327.83/2> sa pariùvajya devena !vacanaü ÷ràvitas tadà !!12327.83! <12327.84/1> lokakàryagatãþ sarvàs !tvaü cintaya yathàvidhi ! <12327.84/2> dhàtà tvaü sarvabhåtànàü !tvaü prabhur jagato guruþ ! <12327.84/3> tvayy àve÷itabhàro 'haü !dhçtiü pràpsyàmy athà¤jasà !!12327.84! <12327.85/1> yadà ca surakàryaü te !aviùahyaü bhaviùyati ! <12327.85/2> pràdurbhàvaü gamiùyàmi !tadàtmaj¤ànade÷ikaþ !!12327.85! <12327.86/1> evam uktvà haya÷iràs !tatraivàntaradhãyata ! <12327.86/2> tenànu÷iùño brahmàpi !svaü lokam aciràd gataþ !!12327.86! <12327.87/1> evam eùa mahàbhàgaþ !padmanàbhaþ sanàtanaþ ! <12327.87/2> yaj¤eùv agraharaþ prokto !yaj¤adhàrã ca nityadà !!12327.87! <12327.88/1> nivçttiü càsthito dharmaü !gatim akùayadharmiõàm ! <12327.88/2> pravçttidharmàn vidadhe !kçtvà lokasya citratàm !!12327.88! <12327.89/1> sa àdiþ sa madhyaþ sa càntaþ prajànàü ! <12327.89/2> sa dhàtà sa dheyaþ sa kartà sa kàryam ! <12327.89/3> yugànte sa suptaþ susaükùipya lokàn ! <12327.89/4> yugàdau prabuddho jagad dhy utsasarja !!12327.89! <12327.90/001> [X K1.2.4 subst.:: sa àdiþ sa ca madhyaü vai !buddhaþ sçjati vai jagat !12327.89868! X] <12327.90/1> tasmai namadhvaü devàya !nirguõàya guõàtmane ! <12327.90/2> ajàya vi÷varåpàya !dhàmne sarvadivaukasàm !!12327.90! <12327.91/1> mahàbhåtàdhipataye !rudràõàü pataye tathà ! <12327.91/2> àdityapataye caiva !vasånàü pataye tathà !!12327.91! <12327.92/1> a÷vibhyàü pataye caiva !marutàü pataye tathà ! <12327.92/2> vedayaj¤àdhipataye !vedàïgapataye 'pi ca !!12327.92! <12327.93/1> samudravàsine nityaü !haraye mu¤jake÷ine ! <12327.93/2> ÷àntaye sarvabhåtànàü !mokùadharmànubhàùiõe !!12327.93! <12327.94/1> tapasàü tejasàü caiva !pataye ya÷aso 'pi ca ! <12327.94/2> vàca÷ ca pataye nityaü !saritàü pataye tathà !!12327.94! <12327.95/1> kapardine varàhàya !eka÷çïgàya dhãmate ! <12327.95/2> vivasvate '÷va÷irase !caturmårtidhçte sadà !!12327.95! <12327.96/1> guhyàya j¤ànadç÷yàya !akùaràya kùaràya ca ! <12327.96/2> eùa devaþ saücarati !sarvatragatir avyayaþ !!12327.96! <12327.97/1> evam etat purà dçùñaü !mayà vai j¤ànacakùuùà ! <12327.97/2> kathitaü tac ca vaþ sarvaü !mayà pçùñena tattvataþ !!12327.97! <12327.98/1> kriyatàm madvacaþ ÷iùyàþ !sevyatàü harir ã÷varaþ ! <12327.98/2> gãyatàü veda÷abdai÷ ca !påjyatàü ca yathàvidhi !!12327.98! <12327.99/1> vai÷aüpàyana uvàca: ity uktàs tu vayaü tena !vedavyàsena dhãmatà ! <12327.99/2> sarve ÷iùyàþ suta÷ càsya !÷ukaþ paramadharmavit !!12327.99! <12327.100/1> sa càsmàkam upàdhyàyaþ !sahàsmàbhir vi÷àü pate ! <12327.100/2> caturvedodgatàbhi÷ ca !çgbhis tam abhituùñuve !!12327.100! <12327.101/1> etat te sarvam àkhyàtaü !yan màü tvaü paripçcchasi ! <12327.101/2> evaü me 'kathayad ràjan !purà dvaipàyano guruþ !!12327.101! <12327.102/1> ya÷ cedaü ÷çõuyàn nityaü !ya÷ cedaü parikãrtayet ! <12327.102/2> namo bhagavate kçtvà !samàhitamanà naraþ !!12327.102! <12327.103/1> bhavaty arogo dyutimàn !balaråpasamanvitaþ ! <12327.103/2> àturo mucyate rogàd !baddho mucyeta bandhanàt !!12327.103! <12327.104/1> kàmakàmã labhet kàmaü !dãrgham àyur avàpnuyàt ! <12327.104/2> bràhmaõaþ sarvavedã syàt !kùatriyo vijayã bhavet ! <12327.104/3> vai÷yo vipulalàbhaþ syàc !chådraþ sukham avàpnuyàt !!12327.104! <12327.105/1> aputro labhate putraü !kanyà caivepsitaü patim ! <12327.105/2> lagnagarbhà vimucyeta !garbhiõã janayet sutam ! <12327.105/3> vandhyà prasavam àpnoti !putrapautrasamçddhimat !!12327.105! <12327.106/1> kùemeõa gacched adhvànam !idaü yaþ pañhate pathi ! <12327.106/2> yo yaü kàmaü kàmayate !sa tam àpnoti ca dhruvam !!12327.106! <12327.107/001> [X B6 ins.:: ity àha bhagavàn vyàsaþ !parà÷arasutaþ prabhuþ !12327.106869! X] <12327.107/1> idaü maharùer vacanaü vini÷citaü ! <12327.107/2> mahàtmanaþ puruùavarasya kãrtanam ! <12327.107/3> samàgamaü carùidivaukasàm imaü ! <12327.107/4> ni÷amya bhaktàþ susukhaü labhante !!12327.107! <12328.1/1> janamejaya uvàca: astauùãd yair imaü vyàsaþ !sa÷iùyo madhusådanam ! <12328.1/2> nàmabhir vividhair eùàü !niruktaü bhagavan mama !!12328.1! <12328.2/1> vaktum arhasi ÷u÷råùoþ !prajàpatipater hareþ ! <12328.2/2> ÷rutvà bhaveyaü yat påtaþ !÷araccandra ivàmalaþ !!12328.2! <12328.3/1> vai÷aüpàyana uvàca: ÷çõu ràjan yathàcaùña !phalgunasya harir vibhuþ ! <12328.3/2> prasannàtmàtmano nàmnàü !niruktaü guõakarmajam !!12328.3! <12328.4/1> nàmabhiþ kãrtitais tasya !ke÷avasya mahàtmanaþ ! <12328.4/2> pçùñavàn ke÷avaü ràjan !phalgunaþ paravãrahà !!12328.4! <12328.5/1> arjuna uvàca: bhagavan bhåtabhavye÷a !sarvabhåtasçg avyaya ! <12328.5/2> lokadhàma jagannàtha !lokànàm abhayaprada !!12328.5! <12328.6/1> yàni nàmàni te deva !kãrtitàni maharùibhiþ ! <12328.6/2> vedeùu sapuràõeùu !yàni guhyàni karmabhiþ !!12328.6! <12328.7/1> teùàü niruktaü tvatto 'haü !÷rotum icchàmi ke÷ava ! <12328.7/2> na hy anyo vartayen nàmnàü !niruktaü tvàm çte prabho !!12328.7! <12328.8/1> ÷rãbhagavàn uvàca: çgvede sayajurvede !tathaivàtharvasàmasu ! <12328.8/2> puràõe sopaniùade !tathaiva jyotiùe 'rjuna !!12328.8! <12328.9/1> sàükhye ca yoga÷àstre ca !àyurvede tathaiva ca ! <12328.9/2> bahåni mama nàmàni !kãrtitàni maharùibhiþ !!12328.9! <12328.10/1> gauõàni tatra nàmàni !karmajàni ca kànicit ! <12328.10/2> niruktaü karmajànàü ca !÷çõuùva prayato 'nagha ! <12328.10/3> kathyamànaü mayà tàta !tvaü hi me 'rdhaü smçtaþ purà !!12328.10! <12328.11/1> namo 'tiya÷ase tasmai !dehinàü paramàtmane ! <12328.11/2> nàràyaõàya vi÷vàya !nirguõàya guõàtmane !!12328.11! <12328.12/1> yasya prasàdajo brahmà !rudra÷ ca krodhasaübhavaþ ! <12328.12/2> yo 'sau yonir hi sarvasya !sthàvarasya carasya ca !!12328.12! <12328.13/1> aùñàda÷aguõaü yat tat !sattvaü sattvavatàü vara ! <12328.13/2> prakçtiþ sà parà mahyaü !rodasã yogadhàriõã ! <12328.13/3> çtà satyàmaràjayyà !lokànàm àtmasaüj¤ità !!12328.13! <12328.14/1> tasmàt sarvàþ pravartante !sargapralayavikriyàþ ! <12328.14/2> tato yaj¤a÷ ca yaùñà ca !puràõaþ puruùo viràñ ! <12328.14/3> aniruddha iti prokto !lokànàü prabhavàpyayaþ !!12328.14! <12328.15/1> bràhme ràtrikùaye pràpte !tasya hy amitatejasaþ_1 ! <12328.15/2> prasàdàt pràdur abhavat !padmaü padmanibhekùaõa ! <12328.15/3> tatra brahmà samabhavat !sa tasyaiva prasàdajaþ !!12328.15! <12328.16/1> ahnaþ kùaye lalàñàc ca !suto devasya vai tathà ! <12328.16/2> krodhàviùñasya saüjaj¤e !rudraþ saühàrakàrakaþ !!12328.16! <12328.17/1> etau dvau vibudha÷reùñhau !prasàdakrodhajau smçtau ! <12328.17/2> tadàde÷itapanthànau !sçùñisaühàrakàrakau ! <12328.17/3> nimittamàtraü tàv atra !sarvapràõivarapradau !!12328.17! <12328.18/1> kapardã jañilo muõóaþ !÷ma÷ànagçhasevakaþ ! <12328.18/2> ugravratadharo rudro !yogã tripuradàruõaþ !!12328.18! <12328.19/1> dakùakratuhara÷ caiva !bhaganetraharas tathà ! <12328.19/2> nàràyaõàtmako j¤eyaþ !pàõóaveya yuge yuge !!12328.19! <12328.20/001> [X Ds D8 Cs ins.:: yo 'sau rudraþ so 'ham asmi !yo 'ham asmi ÷ivaþ paraþ ! <12328.20/002> X yathà rudras tathàhaü ca !nàvayor antaraü tathà !12328.19870! X] <12328.20/1> tasmin hi påjyamàne vai !devadeve mahe÷vare ! <12328.20/2> saüpåjito bhavet pàrtha !devo nàràyaõaþ prabhuþ !!12328.20! <12328.21/1> aham àtmà hi lokànàü !vi÷vànàü pàõóunandana ! <12328.21/2> tasmàd àtmànam evàgre !rudraü saüpåjayàmy aham !!12328.21! <12328.22/1> yady ahaü nàrcayeyaü vai !ã÷ànaü varadaü ÷ivam ! <12328.22/2> àtmànaü nàrcayet ka÷cit !iti me bhàvitaü manaþ ! <12328.22/3> mayà pramàõaü hi kçtaü !lokaþ samanuvartate !!12328.22! <12328.23/1> pramàõàni hi påjyàni !tatas taü påjayàmy aham ! <12328.23/2> yas taü vetti sa màü vetti !yo 'nu taü sa hi màm anu !!12328.23! <12328.24/1> rudro nàràyaõa÷ caiva !sattvam ekaü dvidhàkçtam ! <12328.24/2> loke carati kaunteya !vyaktisthaü sarvakarmasu !!12328.24! <12328.25/1> na hi me kenacid deyo !varaþ pàõóavanandana ! <12328.25/2> iti saücintya manasà !puràõaü vi÷vam ã÷varam ! <12328.25/3> putràrtham àràdhitavàn !àtmànam aham àtmanà !!12328.25! <12328.26/1> na hi viùõuþ praõamati !kasmaicid vibudhàya tu ! <12328.26/2> çtae àtmànam eveti !tato rudraü bhajàmy aham !!12328.26! <12328.27/1> sabrahmakàþ sarudrà÷ ca !sendrà devàþ saharùibhiþ ! <12328.27/2> arcayanti sura÷reùñhaü !devaü nàràyaõaü harim !!12328.27! <12328.28/1> bhaviùyatàü vartatàü ca !bhåtànàü caiva bhàrata ! <12328.28/2> sarveùàm agraõãr viùõuþ !sevyaþ påjya÷ ca nitya÷aþ !!12328.28! <12328.29/1> namasva havyadaü viùõuü !tathà ÷araõadaü nama ! <12328.29/2> varadaü namasva kaunteya !havyakavyabhujaü nama !!12328.29! <12328.30/1> caturvidhà mama janà !bhaktà evaü hi te ÷rutam ! <12328.30/2> teùàm ekàntinaþ ÷reùñhàs !te caivànanyadevatàþ ! <12328.30/3> aham eva gatis teùàü !nirà÷ãþkarmakàriõàm !!12328.30! <12328.31/1> ye ca ÷iùñàs trayo bhaktàþ !phalakàmà hi te matàþ ! <12328.31/2> sarve cyavanadharmàõaþ !pratibuddhas tu ÷reùñhabhàk !!12328.31! <12328.32/1> brahmàõaü ÷itikaõñhaü ca !yà÷ cànyà devatàþ smçtàþ ! <12328.32/2> prabuddhavaryàþ sevante !màm evaiùyanti yatparam ! <12328.32/3> bhaktaü prati vi÷eùas te !eùa pàrthànukãrtitaþ !!12328.32! <12328.33/1> tvaü caivàhaü ca kaunteya !naranàràyaõau smçtau ! <12328.33/2> bhàràvataraõàrthaü hi !praviùñau mànuùãü tanum !!12328.33! <12328.34/1> jànàmy adhyàtmayogàü÷ ca !yo 'haü yasmàc ca bhàrata ! <12328.34/2> nivçttilakùaõo dharmas !tathàbhyudayiko 'pi ca !!12328.34! <12328.35/1> naràõàm ayanaü khyàtam !aham ekaþ sanàtanaþ ! <12328.35/2> àpo nàrà iti proktà !àpo vai narasånavaþ ! <12328.35/3> ayanaü mama tat pårvam !ato nàràyaõo hy aham !!12328.35! <12328.36/1> chàdayàmi jagad vi÷vaü !bhåtvà sårya ivàü÷ubhiþ ! <12328.36/2> sarvabhåtàdhivàsa÷ ca !vàsudevas tato hy aham !!12328.36! <12328.37/1> gati÷ ca sarvabhåtànàü !prajànàü càpi bhàrata ! <12328.37/2> vyàptà me rodasã pàrtha !kànti÷ càbhyadhikà mama !!12328.37! <12328.38/1> adhibhåtàni cànte 'haü !tad icchaü÷ càsmi bhàrata ! <12328.38/2> kramaõàc càpy ahaü pàrtha !viùõur ity abhisaüj¤itaþ !!12328.38! <12328.39/1> damàt siddhiü parãpsanto !màü janàþ kàmayanti hi ! <12328.39/2> divaü corvãü ca madhyaü ca !tasmàd dàmodaro hy aham !!12328.39! <12328.40/1> pç÷nir ity ucyate cànnaü !vedà àpo 'mçtaü tathà ! <12328.40/2> mamaitàni sadà garbhe !pç÷nigarbhas tato hy aham !!12328.40! <12328.41/1> çùayaþ pràhur evaü màü !tritakåpàbhipàtitam ! <12328.41/2> pç÷nigarbha tritaü pàhãty !ekatadvitapàtitam !!12328.41! <12328.42/1> tataþ sa brahmaõaþ putra !àdyo çùivaras tritaþ ! <12328.42/2> uttatàrodapànàd vai !pç÷nigarbhànukãrtanàt !!12328.42! <12328.43/1> såryasya tapato lokàn !agneþ somasya càpy uta ! <12328.43/2> aü÷avo ye prakà÷ante !mama te ke÷asaüj¤itàþ ! <12328.43/3> sarvaj¤àþ ke÷avaü tasmàn !màm àhur dvijasattamàþ !!12328.43! <12328.44/1> svapatnyàm àhito garbha !utathyena mahàtmanà ! <12328.44/2> utathye 'ntarhite caiva !kadàcid devamàyayà ! <12328.44/3> bçhaspatir athàvindat !tàü patnãü tasya bhàrata !!12328.44! <12328.45/1> tato vai tam çùi÷reùñhaü !maithunopagataü tathà ! <12328.45/2> uvàca garbhaþ kaunteya !pa¤cabhåtasamanvitaþ !!12328.45! <12328.46/1> pårvàgato 'haü varada !nàrhasy ambàü prabàdhitum ! <12328.46/2> etad bçhaspatiþ ÷rutvà !cukrodha ca ÷a÷àpa ca !!12328.46! <12328.47/1> maithunopagato yasmàt !tvayàhaü vinivàritaþ ! <12328.47/2> tasmàd andho jàsyasi tvaü !macchàpàn nàtra saü÷ayaþ !!12328.47! <12328.48/1> sa ÷àpàd çùimukhyasya !dãrghaü tama upeyivàn ! <12328.48/2> sa hi dãrghatamà nàma !nàmnà hy àsãd çùiþ purà !!12328.48! <12328.49/1> vedàn avàpya caturaþ !sàïgopàïgàn sanàtanàn ! <12328.49/2> prayojayàm àsa tadà !nàma guhyam idaü mama !!12328.49! <12328.50/1> ànupårvyeõa vidhinà !ke÷aveti punaþ punaþ ! <12328.50/2> sa cakùuùmàn samabhavad !gautama÷ càbhavat punaþ !!12328.50! <12328.51/1> evaü hi varadaü nàma !ke÷aveti mamàrjuna ! <12328.51/2> devànàm atha sarveùàm !çùãõàü ca mahàtmanàm !!12328.51! <12328.52/1> agniþ somena saüyukta !ekayoni mukhaü kçtam ! <12328.52/2> agnãùomàtmakaü tasmàj !jagat kçtsnaü caràcaram !!12328.52! <12328.53/1> api hi puràõe bhavati ! <12328.53/2> ekayonyàtmakàv agnãùomau ! <12328.53/3> devà÷ càgnimukhà iti ! <12328.53/4> ekayonitvàc ca parasparaü mahayanto lokàn dhàrayata iti !!12328.53! <12329.1/1> arjuna uvàca: agnãùomau kathaü pårvam !ekayonã pravartitau ! <12329.1/2> eùa me saü÷ayo jàtas !taü chindhi madhusådana !!12329.1! <12329.2/1> ÷rãbhagavàn uvàca: hanta te vartayiùyàmi !puràõaü pàõóunandana ! <12329.2/2> àtmatejoudbhavaü pàrtha !÷çõuùvaikamanà mama !!12329.2! <12329.3/1> saüprakùàlanakàle 'tikrànte caturthe yugasahasrànte ! <12329.3/2> avyakte sarvabhåtapralaye sthàvarajaïgame ! <12329.3/3> jyotirdharaõivàyurahite 'ndhe tamasi jalaikàrõave loke ! <12329.3/4> tama ity evàbhibhåte 'saüj¤ake 'dvitãye pratiùñhite ! <12329.3/5> naiva ràtryàü na divase na sati nàsati na vyakte nàvyakte vyavasthite ! <12329.3/6> etasyàm avasthàyàü nàràyaõaguõà÷rayàd akùayàd ajaràd anindriyàd agràhyàd asaübhavàt satyàd ahiüsràl lalàmàd vividhapravçttivi÷eùàt ! <12329.3/7> akùayàd ajaràmaràd amårtitaþ sarvavyàpinaþ sarvakartuþ ÷à÷vatàt tamasaþ puruùaþ pràdurbhåto harir avyayaþ !!12329.3! <12329.4/1> nidar÷anam api hy atra bhavati ! <12329.4/2> nàsãd aho na ràtrir àsãt ! <12329.4/3> na sad àsãn nàsad àsãt ! <12329.4/4> tama eva purastàd abhavad vi÷varåpam ! <12329.4/5> sà vi÷vasya jananãty evam asyàrtho 'nubhàùyate !!12329.4! <12329.5/1> tasyedànãü tamaþsaübhavasya puruùasya padmayoner brahmaõaþ pràdurbhàve sa puruùaþ prajàþ sisçkùamàõo netràbhyàm agnãùomau sasarja ! <12329.5/2> tato bhåtasarge pravçtte prajàkramava÷àd brahmakùatram upàtiùñhat ! <12329.5/3> yaþ somas tad brahma yad brahma te bràhmaõàþ ! <12329.5/4> yo 'gnis tat kùatraü kùatràd brahma balavattaram ! <12329.5/5> kasmàd iti lokapratyakùaguõam etat tad yathà ! <12329.5/6> bràhmaõebhyaþ paraü bhåtaü notpannapårvam ! <12329.5/7> dãpyamàne 'gnau juhotãti kçtvà bravãmi ! <12329.5/8> bhåtasargaþ kçto brahmaõà bhåtàni ca pratiùñhàpya trailokyaü dhàryatae iti !!12329.5! <12329.6/1> mantravàdo 'pi hi bhavati ! <12329.6/2> tvam agne yaj¤ànàü hotà vi÷veùàm ! <12329.6/3> hito devebhir mànuùe jane iti ! <12329.6/4> nidar÷anaü càtra bhavati ! <12329.6/5> vi÷veùàm agne yaj¤ànàü hoteti ! <12329.6/6> hito devair mànuùair jagata iti ! <12329.6/7> agnir hi yaj¤ànàü hotà kartà ! <12329.6/8> sa càgnir brahma !!12329.6! <12329.7/1> na hy ete mantràd dhavanam asti ! <12329.7/2> na vinà puruùaü tapaþ saübhavati ! <12329.7/3> havir mantràõàü saüpåjà vidyate devamanuùyàõàm anena tvaü hoteti niyuktaþ ! <12329.7/4> ye ca mànuùà hotràdhikàràs te ca ! <12329.7/5> bràhmaõasya hi yàjanaü vidhãyate na kùatravai÷yayor dvijàtyoþ ! <12329.7/6> tasmàd bràhmaõà hy agnibhåtà yaj¤àn udvahanti ! <12329.7/7> yaj¤à devàüs tarpayanti devàþ pçthivãü bhàvayanti !!12329.7! <12329.8/1> ÷atapathe hi bràhmaõaü bhavati ! <12329.8/2> agnau samiddhe sa juhoti yo vidvàn bràhmaõamukhe dànàhutiü juhoti ! <12329.8/3> evam apy agnibhåtà bràhmaõà vidvàüso 'gniü bhàvayanti ! <12329.8/4> agnir viùõuþ sarvabhåtàny anupravi÷ya pràõàn dhàrayati ! <12329.8/5> api càtra sanatkumàragãtàþ ÷lokà bhavanti !!12329.8! <12329.9/1> vi÷vaü brahmàsçjat pårvaü !sarvàdir niravaskaram ! <12329.9/2> brahmaghoùair divaü tiùñhanty !amarà brahmayonayaþ !!12329.9! <12329.10/1> bràhmaõànàü matir vàkyaü !karma ÷raddhà tapàüsi ca ! <12329.10/2> dhàrayanti mahãü dyàü ca !÷aityàd vàry amçtaü yathà !!12329.10! <12329.11/1> nàsti satyàt paro dharmo !nàsti màtçsamo guruþ ! <12329.11/2> bràhmaõebhyaþ paraü nàsti !pretya ceha ca bhåtaye !!12329.11! <12329.12/1> naiùàm ukùà vardhate nota vàhà ! <12329.12/2> na gargaro mathyate saüpradàne ! <12329.12/3> apadhvastà dasyubhåtà bhavanti ! <12329.12/4> yeùàü ràùñre bràhmaõà vçttihãnàþ !!12329.12! <12329.13/1> vedapuràõetihàsapràmàõyàn nàràyaõamukhodgatàþ sarvàtmànaþ sarvakartàraþ sarvabhàvanà÷ ca bràhmaõàþ ! <12329.13/2> vàksamakàlaü hi tasya devasya varapradasya bràhmaõàþ prathamaü pràdurbhåtà bràhmaõebhya÷ ca ÷eùà varõàþ pràdurbhåtàþ ! <12329.13/3> itthaü ca suràsuravi÷iùñà bràhmaõà yadà mayà brahmabhåtena purà svayam evotpàditàþ suràsuramaharùayo bhåtavi÷eùàþ sthàpità nigçhãtà÷ ca !!12329.13! <12329.14/1> ahalyàdharùaõanimittaü hi gautamàd dhari÷ma÷rutàm indraþ pràptaþ ! <12329.14/2> kau÷ikanimittaü cendro muùkaviyogaü meùavçùaõatvaü càvàpa ! <12329.14/3> a÷vinor grahapratiùedhodyatavajrasya puraüdarasya cyavanena stambhito bàhuþ ! <12329.14/4> kratuvadhapràptamanyunà ca dakùeõa bhåyas tapasà càtmànaü saüyojya netràkçtir anyà lalàñe rudrasyotpàdità !!12329.14! <12329.15/1> tripuravadhàrthaü dãkùàm abhyupagatasya rudrasyo÷anasà ÷iraso jañà utkçtya prayuktàþ ! <12329.15/2> tataþ pràdurbhåtà bhujagàþ_1 ! <12329.15/3> tair asya bhujagaiþ_1 pãóyamànaþ kaõñho nãlatàm upanãtaþ ! <12329.15/4> pårve ca manvantare svàyaübhuve nàràyaõahastabandhagrahaõàn nãlakaõñhatvam eva và !!12329.15! <12329.16/1> amçtotpàdane pura÷caraõatàm upagatasyàïgiraso bçhaspater upaspç÷ato na prasàdaü gatavatyaþ kilàpaþ ! <12329.16/2> atha bçhaspatir apàü cukrodha ! <12329.16/3> yasmàn mamopaspç÷ataþ kaluùãbhåtà na prasàdam upagatàs tasmàd adyaprabhçti jhaùamakaramatsyakacchapajantusaükãrõàþ kaluùãbhavateti ! <12329.16/4> tadàprabhçty àpo yàdobhiþ saükãrõàþ saüvçttàþ !!12329.16! <12329.17/1> vi÷varåpo vai tvàùñraþ purohito devànàm àsãt svasrãyo 'suràõàm ! <12329.17/2> sa pratyakùaü devebhyo bhàgam adadat paroakùam asurebhyaþ !!12329.17! <12329.18/1> atha hiraõyaka÷ipuü puraskçtya_1 vi÷varåpamàtaraü svasàram asurà varam ayàcanta ! <12329.18/2> he svasar ayaü te putras tvàùñro vi÷varåpas tri÷irà devànàü purohitaþ pratyakùaü devebhyo bhàgam adadat paroakùam asmàkam ! <12329.18/3> tato devà vardhante vayaü kùãyàmaþ ! <12329.18/4> tad enaü tvaü vàrayitum arhasi tathà yathàsmàn bhajed iti !!12329.18! <12329.19/1> atha vi÷varåpaü nandanavanam upagataü màtovàca ! <12329.19/2> putra kiü parapakùavardhanas tvaü màtulapakùaü nà÷ayasi ! <12329.19/3> nàrhasy evaü kartum iti ! <12329.19/4> sa vi÷varåpo màtur vàkyam anatikramaõãyam iti matvà saüpåjya hiraõyaka÷ipum agàt !!12329.19! <12329.20/1> hairaõyagarbhàc ca vasiùñhàd dhiraõyaka÷ipuþ ÷àpaü pràptavàn ! <12329.20/2> yasmàt tvayànyo vçto hotà tasmàd asamàptayaj¤as tvam apårvàt sattvajàtàd vadhaü pràpsyasãti ! <12329.20/3> tacchàpadànàd dhiraõyaka÷ipuþ pràptavàn vadham !!12329.20! <12329.21/1> vi÷varåpo màtçpakùavardhano 'tyarthaü tapasy abhavat ! <12329.21/2> tasya vratabhaïgàrtham indro bahvãþ ÷rãmatyo 'psaraso niyuyoja ! <12329.21/3> tà÷ ca dçùñvà manaþ kùubhitam tasyàbhavat tàsu càpsaraþsu naciràd eva sakto 'bhavat ! <12329.21/4> saktaü cainaü j¤àtvàpsarasa åcur gacchàmahe vayaü yathàgatam iti !!12329.21! <12329.22/1> tàs tvàùñra uvàca ! <12329.22/2> kva gamiùyatha àsyatàm tàvan mayà saha ÷reyo bhaviùyatãti ! <12329.22/3> tàs tam abruvan ! <12329.22/4> vayaü devastriyo 'psarasa indraü varadaü purà prabhaviùõuü vçõãmahae iti !!12329.22! <12329.23/1> atha tà vi÷varåpo 'bravãd adyaiva sendrà devà na bhaviùyantãti ! <12329.23/2> tato mantrठjajàpa ! <12329.23/3> tair mantraiþ pràvardhata tri÷iràþ ! <12329.23/4> ekenàsyena sarvalokeùu dvijaiþ kriyàvadbhir yaj¤eùu suhutaü somaü papàv ekenàpa ekena sendràn devàn ! <12329.23/5> athendras taü vivardhamànaü somapànàpyàyitasarvagàtraü dçùñvà cintàm àpede !!12329.23! <12329.24/1> devà÷ ca te sahendreõa brahmàõam abhijagmur åcu÷ ca ! <12329.24/2> vi÷varåpeõa sarvayaj¤eùu suhutaþ somaþ pãyate ! <12329.24/3> vayam abhàgàþ saüvçttàþ ! <12329.24/4> asurapakùo vardhate vayaü kùãyàmaþ ! <12329.24/5> tad arhasi no vidhàtuü ÷reyo yad anantaram iti !!12329.24! <12329.25/1> tàn brahmovàca çùir bhàrgavas tapas tapyate dadhãcaþ ! <12329.25/2> sa yàcyatàü varaü yathà kalevaraü jahyàt ! <12329.25/3> tasyàsthibhir vajraü kriyatàm iti !!12329.25! <12329.26/1> devàs tatràgacchan yatra dadhãco bhagavàn çùis tapas tepe ! <12329.26/2> sendrà devàs tam abhigamyocur bhagavaüs tapasaþ ku÷alam avighnaü ceti ! <12329.26/3> tàn dadhãca uvàca svàgataü bhavadbhyaþ kiü kriyatàm ! <12329.26/4> yad vakùyatha tat kariùyàmãti ! <12329.26/5> te tam abruva¤ ÷arãraparityàgaü lokahitàrthaü bhagavàn kartum arhatãti ! <12329.26/501> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: evam ukto dadhãcas tàn abravãt ! <12329.26/502> X sahasraü varùàõàm aindraü padam avàpyate mayà yadi jahyàm ! <12329.26/503> X tathety uktvendraþ svasthànaü dattvà tapasvy- abhavat ! <12329.26/504> X indro dadhãco 'bhavat ! <12329.26/505> X tàvat pårõe sendrà devà àgaman kàlo 'yaü dehanyàsàyeti !12329.26871! X] <12329.26/6> atha dadhãcas tathaivàvimanàþ sukhaduþkhasamo mahàyogã àtmànaü samàdhàya ÷arãraparityàgaü cakàra !!12329.26! <12329.27/001> [X Kumbh..ed. ins.:: ÷rutir apy atra bhavati ! <12329.27/002> X indro dadhãco 'sthibhiþ kçtam iti !12329.26872! X] <12329.27/1> tasya paramàtmany avasçte tàny asthãni dhàtà saügçhya vajram akarot ! <12329.27/2> tena vajreõàbhedyenàpradhçùyeõa brahmàsthisaübhåtena viùõupraviùñenendro vi÷varåpaü jaghàna ! <12329.27/3> ÷irasàü càsya chedanam akarot ! <12329.27/301> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. Cv:: takùõà yaj¤apa÷oþ ÷iras te dadàmãty uktvà !12329.27873! X] <12329.27/4> tasmàd anantaraü vi÷varåpagàtramathanasaübhavaü tvaùñrotpàditam evàriü vçtram indro jaghàna !!12329.27! <12329.28/1> tasyàü dvaidhãbhåtàyàü brahmavadhyàyàü bhayàd indro devaràjyaü parityajya apsusaübhavàü ÷ãtalàü mànasasarogatàü nalinãü apsu ! <12329.28/2> tatra cai÷varyayogàd aõumàtro bhåtvà bisagranthiü pravive÷a !!12329.28! <12329.29/1> atha brahmavadhyàbhayapranaùñe trailokyanàthe ÷acãpatau jagad anã÷varaü babhåva ! <12329.29/2> devàn rajas tama÷ càvive÷a ! <12329.29/3> mantrà na pràvartanta maharùãõàü ! <12329.29/4> rakùàüsi pràdur abhavan ! <12329.29/5> brahma cotsàdanaü jagàma ! <12329.29/6> anindrà÷ càbalà lokàþ supradhçùyà babhåvuþ !!12329.29! <12329.30/1> atha devà çùaya÷ càyuùaþ putraü nahuùaü nàma devaràjatve 'bhiùiùicuþ ! <12329.30/2> nahuùaþ pa¤cabhiþ ÷atair jyotiùàü lalàñe jvaladbhiþ sarvatejoharais triviùñapaü pàlayàü babhåva ! <12329.30/3> atha lokàþ prakçtim àpedire svasthà÷ ca babhåvuþ !!12329.30! <12329.31/1> athovàca nahuùaþ ! <12329.31/2> sarvaü màü ÷akropabhuktam upasthitam çte ÷acãm iti ! <12329.31/3> sa evam uktvà ÷acãsamãpam agamad uvàca cainàm ! <12329.31/4> subhage 'ham indro devànàü bhajasva màm iti ! <12329.31/5> taü ÷acã pratyuvàca ! <12329.31/6> prakçtyà tvaü dharmavatsalaþ somavaü÷odbhava÷ ca ! <12329.31/7> nàrhasi parapatnãdharùaõaü kartum iti !!12329.31! <12329.32/1> tàm athovàca nahuùaþ ! <12329.32/2> aindraü padam adhyàsyate mayà ! <12329.32/3> aham indrasya ràjyaratnaharo nàtràdharmaþ ka÷cit tvam indrabhukteti ! <12329.32/4> sà tam uvàca ! <12329.32/5> asti mama kiücid vratam aparyavasitam ! <12329.32/6> tasyàvabhçthe tvàm upagamiùyàmi kai÷cid evàhobhir iti ! <12329.32/7> sa ÷acyaivam abhihito nahuùo jagàma !!12329.32! <12329.33/1> atha ÷acã duþkha÷okàrtà bhartçdar÷analàlasà nahuùabhayagçhãtà bçhaspatim upàgacchat ! <12329.33/2> sa ca tàm abhigatàü dçùñvaiva dhyànaü pravi÷ya bhartçkàryatatparàü j¤àtvà bçhaspatir uvàca ! <12329.33/3> anenaiva vratena tapasà cànvità devãü varadàm upa÷rutim àhvaya ! <12329.33/4> sà tavendraü dar÷ayiùyatãti !!12329.33! <12329.34/1> sàtha mahàniyamam àsthità devãü varadàm upa÷rutiü mantrair àhvayat ! <12329.34/2> sopa÷rutiþ ÷acãsamãpam agàt ! <12329.34/3> uvàca cainàm iyam asmi tvayopahåtopasthità kiü te priyaü karavàõãti ! <12329.34/4> tàü mårdhnà praõamyovàca ÷acã bhagavaty arhasi me bhartàraü dar÷ayituü tvaü satyà matà ceti ! <12329.34/5> sainàü mànasaü saro 'nayat ! <12329.34/6> tatrendraü bisagranthigatam adar÷ayat !!12329.34! <12329.35/1> tàm indraþ patnãü kç÷àü glànàü ca dçùñvà cintayàü babhåva ! <12329.35/2> aho mama mahad duþkham idam adyopagatam ! <12329.35/3> naùñaü hi màm iyam anviùyopàgamad duþkhàrteti ! <12329.35/4> tàm indra uvàca kathaü vartayasãti ! <12329.35/5> sà tam uvàca ! <12329.35/6> nahuùo màm àhvayati ! <12329.35/7> kàla÷ càsya mayà kçta iti !!12329.35! <12329.36/1> tàm indra uvàca ! <12329.36/2> gaccha ! <12329.36/3> nahuùas tvayà vàcyo 'pårveõa màm çùiyuktena yànena tvam adhiråóha udvahasva ! <12329.36/4> indrasya hi mahànti vàhanàni manasaþ priyàõy adhiråóhàni mayà ! <12329.36/5> tvam anyenopayàtum arhasãti ! <12329.36/6> saivam uktà hçùñà jagàma ! <12329.36/7> indro 'pi bisagranthim evàvive÷a bhåyaþ !!12329.36! <12329.37/1> athendràõim abhyàgatàü dçùñvovàca nahuùaþ pårõaþ sa kàla iti ! <12329.37/2> taü ÷acy- abravãc chakreõa yathoktam ! <12329.37/3> sa maharùiyuktaü vàhanam adhiråóhaþ ÷acãsamãpam upàgacchat !!12329.37! <12329.38/1> atha maitràvaruõiþ kumbhayonir agastyo maharùãn vikriyamàõàüs tàn nahuùeõàpa÷yat ! <12329.38/2> padbhyàü ca tenàspç÷yata ! <12329.38/3> tataþ sa nahuùam abravãd akàryapravçtta pàpa patasva mahãm ! <12329.38/4> sarpo bhava yàvad bhåmir giraya÷ ca tiùñheyus tàvad iti ! <12329.38/5> sa maharùivàkyasamakàlam eva tasmàd yànàd avàpatat !!12329.38! <12329.39/1> athànindraü punas trailokyam abhavat ! <12329.39/2> tato devà çùaya÷ ca bhagavantaü viùõuü ÷araõam indràrthe 'bhijagmuþ ! <12329.39/3> åcu÷ cainaü bhagavann indraü brahmavadhyàbhibhåtaü tràtum arhasãti ! <12329.39/4> tataþ sa varadas tàn abravãd a÷vamedhaü yaj¤aü vaiùõavaü ÷akro 'bhiyajatu ! <12329.39/5> tataþ svaü sthànaü pràpsyatãti !!12329.39! <12329.40/1> tato devà çùaya÷ cendraü nàpa÷yan yadà tadà ÷acãm åcur gaccha subhage indram ànayasveti ! <12329.40/2> sà punas tat saraþ samabhyagacchat ! <12329.40/3> indra÷ ca tasmàt sarasaþ samutthàya bçhaspatim abhijagàma ! <12329.40/4> bçhaspati÷ cà÷vamedhaü mahàkratuü ÷akràyàharat ! <12329.40/5> tataþ kçùõasàraïgaü medhyam a÷vam utsçjya vàhanaü tam eva kçtvà indraü marutpatiü bçhaspatiþ svasthànaü pràpayàm àsa !!12329.40! <12329.41/1> tataþ sa devaràó devair çùibhiþ ståyamànas triviùñapastho niùkalmaùo babhåva ! <12329.41/2> brahmavadhyàü caturùu sthàneùu vanitàgnivanaspatigoùu vyabhajat ! <12329.41/201> [X D7 T G1-3.6 Cs.v ins.:: vanitàsu rajaþ ! <12329.41/202> X vçkùeùu niryàsaþ ! <12329.41/203> X giriùu ÷ambaþ ! <12329.41/204> X pçthivyàm åùaràþ ! <12329.41/205> X te 'spç÷yàþ ! <12329.41/206> X tasmàd dhavir alavaõaü pacyate !12329.41874! X] <12329.41/3> evaü indro brahmatejaþprabhàvopabçühitaþ ÷atruvadhaü kçtvà svasthànaü pràpitaþ !!12329.41! <12329.42/001> [X D7 T1 G1.3.6 Kumbh..ed. ins.:: nahuùasya ÷àpamokùanimittaü devair çùibhir yàcyamàno 'gastyaþ pràha ! <12329.42/002> X yàvat svakulajaþ ÷rãmàn !dharmaràjo yudhiùñhiraþ ! <12329.42/003> X kathayitvà svakàn pra÷nàn !svaü bhãmaü ca vimokùyate !12329.41875! X] <12329.42/1> àkà÷agaïgàgata÷ ca purà bharadvàjo maharùir upàspç÷aüs trãn kramàn kramatà viùõunàbhyàsàditaþ ! <12329.42/2> sa bharadvàjena sasalilena pàõinorasi tàóitaþ salakùaõoraskaþ saüvçttaþ !!12329.42! <12329.43/1> bhçguõà maharùiõà ÷apto 'gniþ sarvabhakùatvam upanãtaþ !!12329.43! <12329.44/1> aditir vai devànàm annam apacad etad bhuktvàsuràn haniùyantãti ! <12329.44/2> tatra budho vratacaryàsamàptàv àgacchat ! <12329.44/3> aditiü càvocad bhikùàü dehãti ! <12329.44/4> tatra devaiþ pårvam etat prà÷yaü nànyenety aditir bhikùàü nàdàt ! <12329.44/5> atha bhikùàpratyàkhyànaruùitena budhena brahmabhåtena vivasvato dvitãye janmany aõóasaüj¤itasyàõóaü màritam adityàþ ! <12329.44/501> [X K6.7 V1 Dn1.õ4 Ds D2-5.7-9 Cs Kumbh..ed. ins. after brahmabhåtena:: aditiþ ÷aptà aditer udare bhaviùyati vyathà !12329.44876! X] <12329.44/6> sa màrtaõóo vivasvàn abhavac chràddhadevaþ !!12329.44! <12329.45/1> dakùasya vai duhitaraþ ùaùñir àsan ! <12329.45/2> tàbhyaþ ka÷yapàya trayoda÷a pràdàd da÷a dharmàya da÷a manave saptaviü÷atim indave ! <12329.45/3> tàsu tulyàsu nakùatràkhyàü gatàsu somo rohiõyàm abhyadhikàü prãtim akarot ! <12329.45/4> tatas tàþ ÷eùàþ patnya ãrùyàvatyaþ pituþ samãpaü somo rohiõãm adhikaü bhajatãti ! <12329.45/5> so 'bravãd yakùmainam àvekùyatãti !!12329.45! <12329.46/1> dakùa÷àpàt somaü ràjànaü yakùmàvive÷a ! <12329.46/2> sa yakùmaõàviùño dakùam agamat ! <12329.46/3> dakùa÷ cainam abravãn na samaü vartasae iti ! <12329.46/4> tatrarùayaþ somam abruvan kùãyase yakùmaõà ! <12329.46/5> pa÷cimasyàü di÷i samudre hiraõyasarastãrtham ! <12329.46/6> tatra gatvàtmànam abhiùecayasveti ! <12329.46/7> athàgacchat somas tatra hiraõyasarastãrtham ! <12329.46/8> gatvà càtmànaþ snapanam akarot (!) <12329.46/9> snàtvà càtmànaü pàpmano mokùayàm àsa (!) <12329.46/91> tatra càvabhàsitas tãrthe yadà somas tadàprabhçti tãrthaü tat prabhàsam iti nàmnà khyàtaü babhåva (!) <12329.46/92> tacchàpàd adyàpi kùãyate somo 'màvàsyàntarasthaþ (!) <12329.46/93> paurõamàsãmàtre_1 'dhiùñhito meghalekhàpraticchannaü vapur dar÷ayati (!) <12329.46/94> meghasadç÷aü varõam agamat tad asya ÷a÷alakùma vimalam abhavat !!12329.46! <12329.47/1> sthåla÷irà maharùir meroþ pràguttare digbhàge tapas tepe ! <12329.47/2> tasya tapas tapyamànasya sarvagandhavahaþ ÷ucir vàyur vivàyamànaþ ÷arãram aspç÷at ! <12329.47/3> sa tapasà tàpita÷arãraþ kç÷o vàyunopavãjyamàno hçdayaparitoùam agamat ! <12329.47/4> tatra tasyànilavyajanakçtaparitoùasya sadyo vanaspatayaþ puùpa÷obhàü na dar÷itavanta iti sa etठ÷a÷àpa na sarvakàlaü puùpavanto bhaviùyatheti !!12329.47! <12329.48/1> nàràyaõo lokahitàrthaü vaóavàmukho nàma maharùiþ puràbhavat ! <12329.48/2> tasya merau tapas tapyataþ samudra àhåto nàgataþ ! <12329.48/3> tenàmarùitenàtmagàtroùmaõà samudraþ stimitajalaþ kçtaþ ! <12329.48/4> svedaprasyandanasadç÷a÷ càsya lavaõabhàvo janitaþ ! <12329.48/5> ukta÷ càpeyo bhaviùyasi ! <12329.48/6> etac ca te toyaü vaóavàmukhasaüj¤itena pãyamànaü madhuraü bhaviùyati ! <12329.48/7> tad etad adyàpi vaóavàmukhasaüj¤itenànuvartinà toyaü sàmudraü pãyate !!12329.48! <12329.49/001> [X D7 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins.:: punar umà dakùakopàd dhimavato girer duhità babhåva !12329.48877! X] <12329.49/1> himavato girer duhitaram umàü rudra÷ cakame ! <12329.49/2> bhçgur api ca maharùir himavantam àgamyàbravãt kanyàm umàü me dehãti ! <12329.49/3> tam abravãd dhimavàn abhilaùito varo rudra iti ! <12329.49/4> tam abravãd bhçgur yasmàt tvayàhaü kanyàvaraõakçtabhàvaþ pratyàkhyàtas tasmàn na ratnànàü bhavàn bhàjanaü bhaviùyatãti ! <12329.49/5> adyaprabhçty etad avasthitam çùivacanam !!12329.49! <12329.50/1> tad evaüvidhaü màhàtmyaü bràhmaõànàm ! <12329.50/2> kùatram api ÷à÷vatãm avyayàü pçthivãü patnãm abhigamya bubhuje ! <12329.50/3> tad etad brahmàgnãùomãyam ! <12329.50/4> tena jagad dhàryate !!12329.50! <12330.1/1> ÷rãbhagavàn uvàca: såryàcandramasau ÷a÷vat !ke÷air me aü÷usaüj¤itaiþ ! <12330.1/2> bodhayaüs tàpayaü÷ caiva !jagad uttiùñhataþ pçthak !!12330.1! <12330.2/1> bodhanàt tàpanàc caiva !jagato harùaõaü bhavet ! <12330.2/2> agnãùomakçtair ebhiþ !karmabhiþ pàõóunandana ! <12330.2/3> hçùãke÷o 'ham ã÷àno !varado lokabhàvanaþ !!12330.2! <12330.3/1> ióopahåtayogena !hare bhàgaü kratuùv aham ! <12330.3/2> varõa÷ ca me hari÷reùñhas !tasmàd dharir ahaü smçtaþ !!12330.3! <12330.4/1> dhàma sàro hi lokànàm !çtaü caiva vicàritam ! <12330.4/2> çtadhàmà tato vipraiþ !satya÷ càhaü prakãrtitaþ !!12330.4! <12330.5/1> naùñàü ca dharaõãü pårvam !avindaü vai guhàgatàm ! <12330.5/2> govinda iti màü devà !vàgbhiþ samabhituùñuvuþ !!12330.5! <12330.6/1> ÷ipiviùñeti càkhyàyàü !hãnaromà ca yo bhavet ! <12330.6/2> tenàviùñaü hi yat kiücic !chipiviùñaü hi tat smçtam !!12330.6! <12330.7/1> yàsko màm çùir avyagro !naikayaj¤eùu gãtavàn ! <12330.7/2> ÷ipiviùña iti hy asmàd !guhyanàmadharo hy aham !!12330.7! <12330.8/1> stutvà màü ÷ipiviùñeti !yàsko çùir udàradhã udàradhãþ ! <12330.8/2> matprasàdàd adho naùñaü !niruktam abhijagmivàn !!12330.8! <12330.9/1> na hi jàto na jàye 'haü !na janiùye kadàcana ! <12330.9/2> kùetraj¤aþ sarvabhåtànàü !tasmàd aham ajaþ smçtaþ !!12330.9! <12330.10/1> noktapårvaü mayà kùudram !aslãlaü và kadàcana ! <12330.10/2> çtà brahmasutà sà me !satyà devã sarasvatã !!12330.10! <12330.11/1> sac càsac caiva kaunteya !mayàve÷itam àtmani ! <12330.11/2> pauùkare brahmasadane !satyaü màm çùayo viduþ !!12330.11! <12330.12/1> sattvàn na cyutapårvo 'haü !sattvaü vai viddhi matkçtam ! <12330.12/2> janmanãhàbhavat sattvaü !paurvikaü me dhanaüjaya !!12330.12! <12330.13/1> nirà÷ãþkarmasaüyuktaü !sàtvataü màü prakalpaya ! <12330.13/2> sàtvataj¤ànadçùño 'haü !sàtvataþ sàtvatàü patiþ !!12330.13! <12330.14/1> kçùàmi medinãü pàrtha !bhåtvà kàrùõàyaso mahàn ! <12330.14/2> kçùõo varõa÷ ca me yasmàt !tasmàt kçùõo 'ham arjuna !!12330.14! <12330.15/1> mayà saü÷leùità bhåmir !adbhir vyoma ca vàyunà ! <12330.15/2> vàyu÷ ca tejasà sàrdhaü !vaikuõñhatvaü tato mama !!12330.15! <12330.16/1> nirvàõaü paramaü saukhyaü !dharmo 'sau para ucyate ! <12330.16/2> tasmàn na cyutapårvo 'ham !acyutas tena karmaõà !!12330.16! <12330.17/1> pçthivãnabhasã cobhe !vi÷rute vi÷valaukike ! <12330.17/2> tayoþ saüdhàraõàrthaü hi !màm adhoakùajam a¤jasà !!12330.17! <12330.18/1> niruktaü vedaviduùo !ye ca ÷abdàrthacintakàþ ! <12330.18/2> te màü gàyanti pràgvaü÷e !adhoakùaja iti sthitiþ !!12330.18! <12330.19/001> [X D7 T G2.3.6 ins.:: adho na kùãyate yasmàd !vadanty anye 'py adhoakùajam !12330.18879! X] <12330.19/1> ÷abda ekamatair eùa !vyàhçtaþ paramarùibhiþ ! <12330.19/2> nànyo hy adhoakùajo loke !çte nàràyaõaü prabhum !!12330.19! <12330.20/1> ghçtaü mamàrciùo loke !jantånàü pràõadhàraõam ! <12330.20/2> ghçtàrcir aham avyagrair !vedaj¤aiþ parikãrtitaþ !!12330.20! <12330.21/1> trayo hi dhàtavaþ khyàtàþ !karmajà iti ca smçtàþ ! <12330.21/2> pittaü ÷leùmà ca vàyu÷ ca !eùa saüghàta ucyate !!12330.21! <12330.22/1> etai÷ ca dhàryate jantur !etaiþ kùãõai÷ ca kùãyate ! <12330.22/2> àyurvedavidas tasmàt !tridhàtuü màü pracakùate !!12330.22! <12330.23/1> vçùo hi bhagavàn dharmaþ !khyàto lokeùu bhàrata ! <12330.23/2> naighaõñukapadàkhyàtaü !viddhi màü vçùam uttamam !!12330.23! <12330.24/1> kapir varàhaþ ÷reùñha÷ ca !dharma÷ ca vçùa ucyate ! <12330.24/2> tasmàd vçùàkapiü pràha !ka÷yapo màü prajàpatiþ !!12330.24! <12330.25/001> [X K7 D4.9 ins.:: nàdimantaü na càntaü ca !kadàcid vidyate suràþ !12330.24880! X] <12330.25/1> na càdiü na madhyaü tathà naiva càntaü ! <12330.25/2> kadàcid vidante surà÷ càsurà÷ ca ! <12330.25/3> anàdyo hy amadhyas tathà càpy anantaþ ! <12330.25/4> pragãto 'ham ã÷o vibhur lokasàkùã !!12330.25! <12330.26/1> ÷ucãni ÷ravaõãyàni !÷çõomãha dhanaüjaya ! <12330.26/2> na ca pàpàni gçhõàmi !tato 'haü vai ÷uci÷ravàþ !!12330.26! <12330.27/1> eka÷çïgaþ purà bhåtvà !varàho divyadar÷anaþ ! <12330.27/2> imàm uddhçtavàn bhåmim !eka÷çïgas tato hy aham !!12330.27! <12330.28/1> tathaivàsaü trikakudo !vàràhaü råpam àsthitaþ ! <12330.28/2> trikakut tena vikhyàtaþ !÷arãrasya tu màpanàt !!12330.28! <12330.29/1> viri¤ca iti yaþ proktaþ !kapilaj¤ànacintakaiþ ! <12330.29/2> sa prajàpatir evàhaü !cetanàt sarvalokakçt !!12330.29! <12330.30/1> vidyàsahàyavantaü màm !àdityasthaü sanàtanam ! <12330.30/2> kapilaü pràhur àcàryàþ !sàükhyà ni÷citani÷cayàþ !!12330.30! <12330.31/1> hiraõyagarbho dyutimàn !eùa ya÷ chandasi stutaþ ! <12330.31/2> yogaiþ saüpåjyate nityaü !sa evàhaü vibhuþ smçtaþ !!12330.31! <12330.32/1> ekaviü÷ati÷àkhaü ca !çgvedaü màü pracakùate ! <12330.32/2> sahasra÷àkhaü yat sàma !ye vai vedavido janàþ ! <12330.32/3> gàyanty àraõyake viprà !madbhaktàs te 'pi durlabhàþ !!12330.32! <12330.33/1> ùañpa¤cà÷atam aùñau ca !saptatriü÷atam ity uta ! <12330.33/2> yasmi¤ ÷àkhà yajurvede !so 'ham àdhvaryave smçtaþ !!12330.33! <12330.34/1> pa¤cakalpam atharvàõaü !kçtyàbhiþ paribçühitam ! <12330.34/2> kalpayanti hi màü viprà !atharvàõavidas tathà !!12330.34! <12330.35/1> ÷àkhàbhedà÷ ca ye kecid !yà÷ ca ÷àkhàsu gãtayaþ ! <12330.35/2> svaravarõasamuccàràþ !sarvàüs tàn viddhi matkçtàn !!12330.35! <12330.36/1> yat tad dhaya÷iraþ pàrtha !samudeti varapradam ! <12330.36/2> so 'ham evottare bhàge !kramàkùaravibhàgavit !!12330.36! <12330.37/1> ràmàde÷itamàrgeõa !matprasàdàn mahàtmanà ! <12330.37/2> pà¤càlena kramaþ pràptas !tasmàd bhåtàt sanàtanàt ! <12330.37/3> bàbhravyagotraþ sa babhau !prathamaþ kramapàragaþ_1 !!12330.37! <12330.38/1> nàràyaõàd varaü labdhvà !pràpya yogam anuttamam ! <12330.38/2> kramaü praõãya ÷ikùàü ca !praõayitvà sa gàlavaþ !!12330.38! <12330.39/1> kaõóarãko 'tha ràjà ca !brahmadattaþ pratàpavàn ! <12330.39/2> jàtãmaraõajaü duþkhaü !smçtvà smçtvà punaþ punaþ ! <12330.39/3> saptajàtiùu mukhyatvàd !yogànàü saüpadaü gataþ !!12330.39! <12330.40/1> puràhaü àtmajaþ pàrtha !prathitaþ kàraõàntare ! <12330.40/2> dharmasya kuru÷àrdåla !tato 'haü dharmajaþ smçtaþ !!12330.40! <12330.41/1> naranàràyaõau pårvaü !tapas tepatur avyayam ! <12330.41/2> dharmayànaü samàråóhau !parvate gandhamàdane !!12330.41! <12330.42/1> tatkàlasamayaü caiva !dakùayaj¤o babhåva ha ! <12330.42/2> naivàkalpayad bhàgaü !dakùo rudrasya bhàrata !!12330.42! <12330.43/1> tato dadhãcivacanàd !dakùayaj¤am apàharat ! <12330.43/2> sasarja ÷ålaü krodhena !prajvalantaü muhur muhuþ !!12330.43! <12330.44/1> tacchålaü bhasmasàt kçtvà !dakùayaj¤aü savistaram ! <12330.44/2> àvayoþ sahasàgacchad !badary-à÷ramam antikàt ! <12330.44/3> vegena mahatà pàrtha !patan nàràyaõorasi !!12330.44! <12330.45/1> tataþ svatejasàviùñàþ !ke÷à nàràyaõasya ha ! <12330.45/2> babhåvur mu¤javarõàs tu !tato 'haü mu¤jake÷avàn !!12330.45! <12330.46/1> tac ca ÷ålaü vinirdhåtaü !huükàreõa mahàtmanà ! <12330.46/2> jagàma ÷aükarakaraü !nàràyaõasamàhatam !!12330.46! <12330.47/1> atha rudra upàdhàvat !tàv çùã tapasànvitau ! <12330.47/2> tata enaü samuddhåtaü !kaõñhe jagràha pàõinà ! <12330.47/3> nàràyaõaþ sa vi÷vàtmà !tenàsya ÷itikaõñhatà !!12330.47! <12330.48/1> atha rudravighàtàrtham !iùãkàü jagçhe naraþ ! <12330.48/2> mantrai÷ ca saüyuyojà÷u !so 'bhavat para÷ur mahàn !!12330.48! <12330.49/1> kùipta÷ ca sahasà rudre !khaõóanaü pràptavàüs tadà ! <12330.49/2> tato 'haü khaõóapara÷uþ !smçtaþ para÷ukhaõóanàt !!12330.49! <12330.50/001> [X Kumbh..ed. ins.:: rudrasya bhàgaü pradadur !bhàgam uccheùaõaü punaþ ! <12330.50/002> X ÷rutir apy atra bhavati !vedair uktas tathà punaþ ! <12330.50/003> X uccheùaõabhàgo vai rudras tasyoccheùaõena hotavyam iti sarve gamyaråpeõa tadà !12330.49881! X] <12330.50/1> arjuna uvàca: asmin yuddhe tu vàrùõeya !trailokyamathane tadà ! <12330.50/2> jayaü kaþ pràptavàüs tatra !÷aüsaitan me janàrdana !!12330.50! <12330.51/1> ÷rãbhagavàn uvàca: tayoþ saülagnayor yuddhe !rudranàràyaõàtmanoþ ! <12330.51/2> udvignàþ sahasà kçtsnà !lokàþ sarve 'bhavaüs tadà !!12330.51! <12330.52/1> nàgçhõàt pàvakaþ ÷ubhraü !makheùu suhutaü haviþ ! <12330.52/2> vedà na pratibhànti sma !çùãõàü bhàvitàtmanàm !!12330.52! <12330.53/1> devàn rajas tama÷ caiva !samàvivi÷atus tadà ! <12330.53/2> vasudhà saücakampe 'tha !nabha÷ ca vipaphàla ha !!12330.53! <12330.54/1> niùprabhàõi ca tejàüsi !brahmà caivàsanàc cyutaþ ! <12330.54/2> agàc choùaü samudra÷ ca !himavàü÷ ca vya÷ãryata !!12330.54! <12330.55/1> tasminn evaü samutpanne !nimitte pàõóunandana ! <12330.55/2> brahmà vçto devagaõair !çùibhi÷ ca mahàtmabhiþ ! <12330.55/3> àjagàmà÷u taü de÷aü !yatra yuddham avartata !!12330.55! <12330.56/1> sà¤jalipragraho bhåtvà !caturvaktro niruktagaþ_1 ! <12330.56/2> uvàca vacanaü rudraü !lokànàm astu vai ÷ivam ! <12330.56/3> nyasyàyudhàni vi÷ve÷a !jagato hitakàmyayà !!12330.56! <12330.57/1> yad akùaram athàvyaktam !ã÷aü lokasya bhàvanam ! <12330.57/2> kåñasthaü kartçnirdvaüdvam !akarteti ca yaü viduþ !!12330.57! <12330.58/1> vyaktibhàvagatasyàsya !ekà mårtir iyaü ÷ivà ! <12330.58/2> naro nàràyaõa÷ caiva !jàtau dharmakulodvahau !!12330.58! <12330.59/1> tapasà mahatà yuktau !deva÷reùñhau mahàvratau ! <12330.59/2> ahaü prasàdajas tasya !kasmiü÷cit kàraõàntare ! <12330.59/3> tvaü caiva krodhajas tàta !pårvasarge sanàtanaþ !!12330.59! <12330.60/1> mayà ca sàrdhaü varadaü !vibudhai÷ ca maharùibhiþ ! <12330.60/2> prasàdayà÷u lokànàü !÷àntir bhavatu màciram !!12330.60! <12330.61/1> brahmaõà tv evam uktas tu !rudraþ krodhàgnim utsçjan ! <12330.61/2> prasàdayàm àsa tato !devaü nàràyaõaü prabhum ! <12330.61/3> ÷araõaü ca jagàmàdyaü !vareõyaü varadaü harim !!12330.61! <12330.62/1> tato 'tha varado devo !jitakrodho jitendriyaþ ! <12330.62/2> prãtimàn abhavat tatra !rudreõa saha saügataþ !!12330.62! <12330.63/1> çùibhir brahmaõà caiva !vibudhai÷ ca supåjitaþ ! <12330.63/2> uvàca devam ã÷ànam !ã÷aþ sa jagato hariþ !!12330.63! <12330.64/1> yas tvàü vetti sa màü vetti !yas tvàm anu sa màm anu ! <12330.64/2> nàvayor antaraü kiücin !mà te bhåd buddhir anyathà !!12330.64! <12330.65/1> adyaprabhçti ÷rãvatsaþ !÷ålàïko 'yaü bhavatv ayam ! <12330.65/2> mama pàõyaïkita÷ càpi !÷rãkaõñhas tvaü bhaviùyasi !!12330.65! <12330.66/1> evaü lakùaõam utpàdya !parasparakçtaü tadà ! <12330.66/2> sakhyaü caivàtulaü kçtvà !rudreõa sahitàv çùã ! <12330.66/3> tapas tepatur avyagrau !visçjya tridivaukasaþ !!12330.66! <12330.67/1> eùa te kathitaþ pàrtha !nàràyaõajayo mçdhe ! <12330.67/2> nàmàni caiva guhyàni !niruktàni ca bhàrata ! <12330.67/3> çùibhiþ kathitànãha !yàni saükãrtitàni te !!12330.67! <12330.68/1> evaü bahuvidhai råpai÷ !caràmãha vasuüdharàm ! <12330.68/2> brahmalokaü ca kaunteya !golokaü ca sanàtanam ! <12330.68/3> mayà tvaü rakùito yuddhe !mahàntaü pràptavठjayam !!12330.68! <12330.69/1> yas tu te so 'grato yàti !yuddhe saüpratyupasthite ! <12330.69/2> taü viddhi rudraü kaunteya !devadevaü kapardinam !!12330.69! <12330.70/1> kàlaþ sa eva kathitaþ !krodhajeti mayà tava ! <12330.70/2> nihatàüs tena vai pårvaü !hatavàn asi vai ripån !!12330.70! <12330.71/1> aprameyaprabhàvaü taü !devadevam umàpatim ! <12330.71/2> namasva devaü prayato !vi÷ve÷aü haram avyayam !!12330.71! <12330.71/201> [X K1.2.4.6.7 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2-5.8.9 Kumbh..ed. ins.:: yaþ sa te kathitaþ pårvaü !krodhajeti punaþ punaþ ! <12330.71/202> X tasya prabhàvam evàgryaü !yac chrutaü te dhanaüjaya !12330.71882! X] <12331.1/1> janamejaya uvàca: brahman sumahad àkhyànaü !bhavatà parikãrtitam ! <12331.1/2> yac chrutvà munayaþ sarve !vismayaü paramaü gatàþ !!12331.1! <12331.2/001> [X K1.2.4.6 V1 after 6, Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.7.8 & G1-3.6 editions ins. AppI.32 X] <12331.2/1> idaü ÷atasahasràd dhi !bhàratàkhyànavistaràt ! <12331.2/2> àmathya matimanthena !j¤ànodadhim anuttamam !!12331.2! <12331.3/1> navanãtaü yathà dadhno !malayàc candanaü yathà ! <12331.3/2> àraõyakaü ca vedebhya !oùadhibhyo 'mçtaü yathà !!12331.3! <12331.4/1> samuddhçtam idaü brahman !kathàmçtam anuttamam ! <12331.4/2> taponidhe tvayoktaü hi !nàràyaõakathà÷rayam !!12331.4! <12331.5/1> sa hã÷o bhagavàn devaþ !sarvabhåtàtmabhàvanaþ ! <12331.5/2> aho nàràyaõaü tejo !durdar÷aü dvijasattama !!12331.5! <12331.6/1> yatràvi÷anti kalpànte !sarve brahmàdayaþ suràþ ! <12331.6/2> çùaya÷ ca sagandharvà !yac ca kiücic caràcaram ! <12331.6/3> na tato 'sti paraü manye !pàvanaü divi ceha ca !!12331.6! <12331.7/1> sarvà÷ramàbhigamanaü !sarvatãrthàvagàhanam ! <12331.7/2> na tathà phaladaü càpi !nàràyaõakathà yathà !!12331.7! <12331.8/1> sarvathà pàvitàþ smeha !÷rutvemàm àditaþ kathàm ! <12331.8/2> harer vi÷ve÷varasyeha !sarvapàpapraõà÷anãm !!12331.8! <12331.9/1> na citraü kçtavàüs tatra !yad àryo me dhanaüjayaþ ! <12331.9/2> vàsudevasahàyo yaþ !pràptavठjayam uttamam !!12331.9! <12331.10/1> na càsya kiücid apràpyaü !manye lokeùv api triùu ! <12331.10/2> trailokyanàtho viùõuþ sa !yasyàsãt sàhyakçt sakhà !!12331.10! <12331.11/1> dhanyà÷ ca sarvae evàsan !brahmaüs te mama pårvakàþ ! <12331.11/2> hitàya ÷reyase caiva !yeùàm àsãj janàrdanaþ !!12331.11! <12331.12/1> tapasàpi na dç÷yo hi !bhagavàül lokapåjitaþ ! <12331.12/2> yaü dçùñavantas te sàkùàc !chrãvatsàïkavibhåùaõam !!12331.12! <12331.13/1> tebhyo dhanyatara÷ caiva !nàradaþ parameùñhijaþ ! <12331.13/2> na càlpatejasam çùiü !vedmi nàradam avyayam ! <12331.13/201> [X T2 G1.2 ins.:: dçùñavàn yo hariü devaü !nàràyaõam ajaü vibhum !12331.13883! X] <12331.13/3> ÷vetadvãpaü samàsàdya !yena dçùñaþ svayaü hariþ !!12331.13! <12331.14/1> devaprasàdànugataü !vyaktaü tat tasya dar÷anam ! <12331.14/2> yad dçùñavàüs tadà devam !aniruddhatanau sthitam !!12331.14! <12331.15/1> badarãm à÷ramaü yat tu !nàradaþ pràdravat punaþ ! <12331.15/2> naranàràyaõau draùñuü !kiü nu tatkàraõaü mune !!12331.15! <12331.16/1> ÷vetadvãpàn nivçtta÷ ca !nàradaþ parameùñhijaþ ! <12331.16/2> badarãm à÷ramaü pràpya !samàgamya ca tàv çùã !!12331.16! <12331.17/1> kiyantaü kàlam avasat !kàþ kathàþ pçùñavàü÷ ca saþ ! <12331.17/2> ÷vetadvãpàd upàvçtte !tasmin và sumahàtmani !!12331.17! <12331.18/1> kim abråtàü mahàtmànau !naranàràyaõàv çùã ! <12331.18/2> tad etan me yathàtattvaü !sarvam àkhyàtum arhasi !!12331.18! <12331.19/001> [X K1.2.4 V1 ins. after 18:: såta uvàca: evaü pçùñas tadà ràj¤à !parà÷aryo mahàmuniþ ! <12331.19/002> X samãpasthaü tataþ ÷iùyaü !vai÷aüpàyanam abravãt ! <12331.19/003> X bråhy asmai sarvam akhilaü !yad vçttaü nàradasya ha ! <12331.19/004> X tayoþ sakà÷aü gatvà ca !yathà sa kçtavàn punaþ !12331.18884! X] <12331.19/005> [X D7 T G1-3.6 ins. after 18:: såta uvàca: tasya tad vacanaü ÷rutvà !kçùõadvaipàyanas tadà ! <12331.19/006> X ÷a÷àsa ÷i.yam àsãnaü !vai÷aüpàyanam antike ! <12331.19/007> X tad asmai sarvam àcakùva !yat mattaþ ÷rutavàn asi ! <12331.19/008> X guror vacanam àj¤àya !sa tu viprarùabhas tadà ! <12331.19/009> X àcacakùe tataþ sarvam !itihàsaü puràtanam !12331.18885! X] <12331.19/1> vai÷aüpàyana uvàca: namo bhagavate tasmai !vyàsàyàmitatejase ! <12331.19/2> yasya prasàdàd vakùyàmi !nàràyaõakathàm imàm !!12331.19! <12331.20/001> [X T1 G3.6 T2 G1.2 ins.:: nàsti nàràyaõasamaü !na bhåtaü na bhaviùyati ! <12331.20/002> X etena satyavàkyena !sarvàrthàn sàdhayàmy aham ! <12331.20/003> X nàradena purà yà me !gurave vinivedità ! <12331.20/004> X çùãõàü pàõóavànàü ca !÷çõvatoþ kçùõabhãùmayoþ !12331.19886! X] <12331.20/1> pràpya ÷vetaü mahàdvãpaü !dçùñvà ca harim avyayam ! <12331.20/2> nivçtto nàrado ràjaüs !tarasà merum àgamat ! <12331.20/3> hçdayenodvahan bhàraü !yad uktaü paramàtmanà !!12331.20! <12331.21/1> pa÷càd asyàbhavad ràjann !àtmanaþ sàdhvasaü mahat ! <12331.21/2> yad gatvà dåram adhvànaü !kùemã punar ihàgataþ !!12331.21! <12331.22/1> tato meroþ pracakràma !parvataü gandhamàdanam ! <12331.22/2> nipapàta ca khàt tårõaü !vi÷àlàü badarãm anu !!12331.22! <12331.23/1> tataþ sa dadç÷e devau !puràõàv çùisattamau ! <12331.23/2> tapa÷ carantau sumahad !àtmaniùñhau mahàvratau !!12331.23! <12331.24/1> tejasàbhyadhikau såryàt !sarvalokavirocanàt ! <12331.24/2> ÷rãvatsalakùaõau påjyau !jañàmaõóaladhàriõau !!12331.24! <12331.25/1> jàlapàdabhujau_2 tau tu !pàdayo÷ cakralakùaõau ! <12331.25/2> vyåóhoraskau dãrghabhujau_2 !tathà muùkacatuùkiõau !!12331.25! <12331.26/1> ùaùñidantàv aùñadaüùñrau !meghaughasadç÷asvanau ! <12331.26/2> svàsyau pçthulalàñau ca !suhanå subhrunàsikau !!12331.26! <12331.27/1> àtapatreõa sadç÷e !÷irasã devayos tayoþ ! <12331.27/2> evaü lakùaõasaüpannau !mahàpuruùasaüj¤itau !!12331.27! <12331.28/1> tau dçùñvà nàrado hçùñas !tàbhyàü ca pratipåjitaþ ! <12331.28/2> svàgatenàbhibhàùyàtha !pçùña÷ cànàmayaü tadà !!12331.28! <12331.29/1> babhåvàntargatamatir !nirãkùya puruùottamau ! <12331.29/2> sadogatàs tatra ye vai !sarvabhåtanamaskçtàþ !!12331.29! <12331.30/1> ÷vetadvãpe mayà dçùñàs !tàdç÷àv çùisattamau ! <12331.30/2> iti saücintya manasà !kçtvà càbhipradakùiõam ! <12331.30/3> upopavive÷e tatra !pãñhe ku÷amaye ÷ubhe !!12331.30! <12331.31/1> tatas tau tapasàü vàsau !ya÷asàü tejasàm api ! <12331.31/2> çùã ÷amadamopetau !kçtvà pårvàhõikaü vidhim !!12331.31! <12331.32/1> pa÷càn nàradam avyagrau !pàdyàrghyàbhyàü prapåjya ca ! <12331.32/2> pãñhayo÷ copaviùñau tau !kçtàtithyàhnikau nçpa_2 !!12331.32! <12331.33/1> teùu tatropaviùñeùu !sa de÷o 'bhivyaràjata ! <12331.33/2> àjyàhutimahàjvàlair !yaj¤avàño 'gnibhir yathà !!12331.33! <12331.34/1> atha nàràyaõas tatra !nàradaü vàkyam abravãt ! <12331.34/2> sukhopaviùñaü vi÷ràntaü !kçtàtithyaü sukhasthitam !!12331.34! <12331.35/1> apãdànãü sa bhagavàn !paramàtmà sanàtanaþ ! <12331.35/2> ÷vetadvãpe tvayà dçùña !àvayoþ prakçtiþ parà !!12331.35! <12331.36/1> nàrada uvàca: dçùño me puruùaþ ÷rãmàn !vi÷varåpadharo 'vyayaþ ! <12331.36/2> sarve hi lokàs tatrasthàs !tathà devàþ saharùibhiþ ! <12331.36/3> adyàpi cainaü pa÷yàmi !yuvàü pa÷yan sanàtanau !!12331.36! <12331.37/1> yair lakùaõair upetaþ sa !harir avyaktaråpadhçk ! <12331.37/2> tair lakùaõair upetau hi !vyaktaråpadharau yuvàm !!12331.37! <12331.38/1> dçùñau mayà yuvàü tatra !tasya devasya pàr÷vataþ ! <12331.38/2> iha caivàgato 'smy adya !visçùñaþ paramàtmanà !!12331.38! <12331.39/1> ko hi nàma bhavet tasya !tejasà ya÷asà ÷riyà ! <12331.39/2> sadç÷as triùu lokeùu !çte dharmàtmajau yuvàm !!12331.39! <12331.40/1> tena me kathitaü pårvaü !nàma kùetraj¤asaüj¤itam ! <12331.40/2> pràdurbhàvà÷ ca kathità !bhaviùyanti hi ye yathà !!12331.40! <12331.41/1> tatra ye puruùàþ ÷vetàþ !pa¤cendriyavivarjitàþ ! <12331.41/2> pratibuddhà÷ ca te sarve !bhaktà÷ ca puruùottamam !!12331.41! <12331.42/1> te 'rcayanti sadà devaü !taiþ sàrdhaü ramate ca saþ ! <12331.42/2> priyabhakto hi bhagavàn !paramàtmà dvijapriyaþ !!12331.42! <12331.43/1> ramate so 'rcyamàno hi !sadà bhàgavatapriyaþ ! <12331.43/2> vi÷vabhuk sarvago_1 devo !bàndhavo bhaktavatsalaþ ! <12331.43/3> sa kartà kàraõaü caiva !kàryaü càtibaladyutiþ !!12331.43! <12331.44/001> [X K6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: hetu÷ càj¤àvidhànaü ca !tattvaü caiva mahàya÷àþ !12331.43887! X] <12331.44/1> tapasà yojya so àtmànaü !÷vetadvãpàt paraü hi yat ! <12331.44/2> teja ity abhivikhyàtaü !svayaübhàsàvabhàsitam !!12331.44! <12331.45/1> ÷àntiþ sà triùu lokeùu !siddhànàü bhàvitàtmanàm ! <12331.45/2> etayà ÷ubhayà buddhyà !naiùñhikaü vratam àsthitaþ !!12331.45! <12331.46/1> na tatra såryas tapati !na somo 'bhiviràjate ! <12331.46/2> na vàyur vàti deve÷e !tapa÷ carati du÷caram !!12331.46! <12331.47/1> vedãm aùñatalotsedhàü !bhåmàv àsthàya vi÷vabhuk ! <12331.47/2> ekapàdasthito deva !årdhvabàhur udaïmukhaþ ! <12331.47/3> sàïgàn àvartayan vedàüs !tapas tepe sudu÷caram !!12331.47! <12331.48/1> yad brahmà çùaya÷ caiva !svayaü pa÷upati÷ ca yat ! <12331.48/2> ÷eùà÷ ca vibudha÷reùñhà !daityadànavaràkùasàþ !!12331.48! <12331.49/1> nàgàþ suparõà gandharvàþ !siddhà ràjarùaya÷ ca ye ! <12331.49/2> havyaü kavyaü ca satataü !vidhipårvaü prayu¤jate ! <12331.49/3> kçtsnaü tat tasya devasya !caraõàv upatiùñhati !!12331.49! <12331.50/1> yàþ kriyàþ saüprayuktàs tu !ekàntagatabuddhibhiþ ! <12331.50/2> tàþ sarvàþ ÷irasà devaþ !pratigçhõàti vai svayam !!12331.50! <12331.51/1> na tasyànyaþ priyataraþ !pratibuddhair mahàtmabhiþ ! <12331.51/2> vidyate triùu lokeùu !tato 'smy aikàntikaü gataþ ! <12331.51/3> iha caivàgatas tena !visçùñaþ paramàtmanà !!12331.51! <12331.52/001> [X G1 ins.:: ananyadevatàbhaktir !ananyamanutà hareþ ! <12331.52/002> X ananyasevyatà viùõor !ananyàrcyatvam eva ca ! <12331.52/003> X brahmarudràdisàmyatvaü !buddhir àhrityam eva ca ! <12331.52/004> X ananyadevàlayagatir !ananyabhaktàdyavãkùaõam ! <12331.52/005> X tathà karmaphalàsaïgo hy !ekàntitvam idaü matam !12331.51888! X] <12331.52/1> evaü me bhagavàn devaþ !svayam àkhyàtavàn hariþ ! <12331.52/2> àsiùye tatparo bhåtvà !yuvàbhyàü saha nitya÷aþ !!12331.52! <12332.1/1> naranàràyaõàv åcatuþ: dhanyo 'sy anugçhãto 'si !yat te dçùñaþ svayaü prabhuþ ! <12332.1/2> na hi taü dçùñavàn ka÷cit !padmayonir api svayam !!12332.1! <12332.2/1> avyaktayonir bhagavàn !durdar÷aþ puruùottamaþ ! <12332.2/2> nàradaitad dhi te satyaü !vacanaü samudàhçtam !!12332.2! <12332.3/1> nàsya bhaktaiþ priyataro !loke ka÷cana vidyate ! <12332.3/2> tataþ svayaü dar÷itavàn !svam àtmànaü dvijottamam !!12332.3! <12332.4/1> tapo hi tapyatas tasya !yat sthànaü paramàtmanaþ ! <12332.4/2> na tat saüpràpnute ka÷cid !çte hy àvàü dvijottama !!12332.4! <12332.5/1> yà hi såryasahasrasya !samastasya bhaved dyutiþ ! <12332.5/2> sthànasya sà bhavet tasya !svayaü tena viràjatà !!12332.5! <12332.6/1> tasmàd uttiùñhate vipra !devàd vi÷vabhuvaþ pateþ ! <12332.6/2> kùamà kùamàvatàü ÷reùñha !yayà bhåmis tu yujyate !!12332.6! <12332.7/1> tasmàc cottiùñhate devàt !sarvabhåtahito rasaþ ! <12332.7/2> àpo yena hi yujyante !dravatvaü pràpnuvanti ca !!12332.7! <12332.8/1> tasmàd eva samudbhåtaü !tejo råpaguõàtmakam ! <12332.8/2> yena sma yujyate såryas !tato lokàn viràjate !!12332.8! <12332.9/1> tasmàd devàt samudbhåtaþ !spar÷as tu puruùottamàt ! <12332.9/2> yena sma yujyate vàyus !tato lokàn vivàty asau !!12332.9! <12332.10/1> tasmàc cottiùñhate ÷abdaþ !sarvaloke÷varàt prabhoþ ! <12332.10/2> àkà÷aü yujyate yena !tatas tiùñhaty asaüvçtam !!12332.10! <12332.11/1> tasmàt cottiùñhate devàt !sarvabhåtagataü manaþ ! <12332.11/2> candramà yena saüyuktaþ !prakà÷aguõadhàraõaþ !!12332.11! <12332.12/1> ùaóbhåtotpàdakaü nàma !tat sthànaü vedasaüj¤itam ! <12332.12/2> vidyàsahàyo yatràste !bhagavàn havyakavyabhuk !!12332.12! <12332.13/1> ye hi niùkalmaùà loke !puõyapàpavivarjitàþ ! <12332.13/2> teùàü vai kùemam adhvànaü !gacchatàü dvijasattama ! <12332.13/3> sarvalokatamohantà !àdityo dvàram ucyate !!12332.13! <12332.14/001> [X V1 B6.8 D7 T G1-3.6 M1.5-7 Kumbh..ed. ins.:: jvàlàmàlã mahàtejà !yenedaü dhàryate jagat !12332.13889! X] <12332.14/1> àdityadagdhasarvàïgà !adç÷yàþ kenacit kvacit ! <12332.14/2> paramàõubhåtà bhåtvà tu !taü devaü pravi÷anty uta !!12332.14! <12332.15/1> tasmàd api vinirmuktà !aniruddhatanau sthitàþ ! <12332.15/2> manobhåtàs tato bhåyaþ !pradyumnaü pravi÷anty uta !!12332.15! <12332.16/1> pradyumnàc càpi nirmuktà !jãvaü saükarùaõaü tathà ! <12332.16/2> vi÷anti viprapravaràþ !sàükhyà bhàgavataiþ saha !!12332.16! <12332.17/1> tatas traiguõyahãnàs te !paramàtmànam a¤jasà ! <12332.17/2> pravi÷anti dvija÷reùñha !kùetraj¤aü nirguõàtmakam ! <12332.17/3> sarvàvàsaü vàsudevaü !kùetraj¤aü viddhi tattvataþ !!12332.17! <12332.18/1> samàhitamanaskà÷ ca !niyatàþ saüyatendriyàþ ! <12332.18/2> ekàntabhàvopagatà !vàsudevaü vi÷anti te !!12332.18! <12332.19/1> àvàm api ca dharmasya !gçhe jàtau dvijottama ! <12332.19/2> ramyàü vi÷àlàm à÷ritya !tapa ugraü samàsthitau !!12332.19! <12332.20/1> ye tu tasyaiva devasya !pràdurbhàvàþ surapriyàþ ! <12332.20/2> bhaviùyanti trilokasthàs !teùàü svastãty ato dvija !!12332.20! <12332.21/1> vidhinà svena yuktàbhyàü !yathàpårvaü dvijottama ! <12332.21/2> àsthitàbhyàü sarvakçcchraü !vrataü samyak tad uttamam !!12332.21! <12332.22/001> [X D7 T G2.3.6 Kumbh..ed. ins. after 21, M1.5-7 after 20:: svàrthena vidhinà yuktaþ !sarvakçcchravrate sthitaþ !12332.21890! X] <12332.22/1> àvàbhyàm api dçùñas tvaü !÷vetadvãpe tapodhana ! <12332.22/2> samàgato bhagavatà !saüjalpaü kçtavàn yathà !!12332.22! <12332.23/1> sarvaü hi nau saüviditaü !trailokye sacaràcare ! <12332.23/2> yad bhaviùyati vçttaü và !vartate và ÷ubhà÷ubham !!12332.23! <12332.24/001> [X K6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: sarvaü sa te kathitavàn !devadevo mahàmune !12332.23891! X] <12332.24/1> vai÷aüpàyana uvàca: etac chrutvà tayor vàkyaü !tapasy ugre 'bhyavartata ! <12332.24/2> nàradaþ prà¤jalir bhåtvà !nàràyaõaparàyaõaþ !!12332.24! <12332.25/1> jajàpa vidhivan mantràn !nàràyaõagatàn bahån ! <12332.25/2> divyaü varùasahasraü hi !naranàràyaõà÷rame !!12332.25! <12332.26/1> avasat sa mahàtejà !nàrado bhagavàn çùiþ ! <12332.26/2> tam evàbhyarcayan devaü !naranàràyaõau ca tau !!12332.26! <12333.1/1> vai÷aüpàyana uvàca: kasyacit tv atha kàlasya !nàradaþ parameùñhijaþ ! <12333.1/2> daivaü kçtvà yathànyàyaü !pitryaü cakre tataþ param !!12333.1! <12333.2/1> tatas taü vacanaü pràha !jyeùñho dharmàtmajaþ prabhuþ ! <12333.2/2> ka ijyate dvija÷reùñha !daive pitrye ca kalpite !!12333.2! <12333.3/1> tvayà matimatàü ÷reùñha !tan me ÷aüsa yathàgamam ! <12333.3/2> kim etat kriyate karma !phalaü càsya kim iùyate !!12333.3! <12333.4/1> nàrada uvàca: tvayaitat kathitaü pårvaü !daivaü kartavyam ity api ! <12333.4/2> daivataü ca paro yaj¤aþ !paramàtmà sanàtanaþ !!12333.4! <12333.5/1> tatas tadbhàvito nityaü !yaje vaikuõñham avyayam ! <12333.5/2> tasmàc ca prasçtaþ pårvaü !brahmà lokapitàmahaþ !!12333.5! <12333.6/1> mama vai pitaraü prãtaþ !parameùñhy- apy ajãjanat ! <12333.6/2> ahaü saükalpajas tasya !putraþ prathamakalpitaþ !!12333.6! <12333.7/1> yajàmy ahaü pitén sàdho !nàràyaõavidhau kçte ! <12333.7/2> evaü sa eva bhagavàn !pità màtà pitàmahaþ ! <12333.7/3> ijyate pitçyaj¤eùu !mayà nityaü jagatpatiþ !!12333.7! <12333.8/1> ÷ruti÷ càpy aparà deva !putràn hi pitaro 'yajan ! <12333.8/2> veda÷rutiþ praõaùñà ca !punar adhyàpità sutaiþ ! <12333.8/3> tatas te mantradàþ putràþ !pitçtvam upapedire !!12333.8! <12333.9/1> nånaü puraitad viditaü !yuvayor bhàvitàtmanoþ ! <12333.9/2> putrà÷ ca pitara÷ caiva !parasparam apåjayan !!12333.9! <12333.10/1> trãn piõóàn nyasya vai pçthvyàü !pårvaü dattvà ku÷àn iti ! <12333.10/2> kathaü tu piõóasaüj¤àü te !pitaro lebhire purà !!12333.10! <12333.11/1> naranàràyaõàv åcatuþ: imàü hi dharaõãü pårvaü !naùñàü sàgaramekhalàm ! <12333.11/2> govinda ujjahàrà÷u !vàràhaü råpam à÷ritaþ !!12333.11! <12333.12/1> sthàpayitvà tu dharaõãü !sve sthàne puruùottamaþ ! <12333.12/2> jalakardamaliptàïgo !lokakàryàrtham udayataþ !!12333.12! <12333.13/1> pràpte càhnikakàle sa !madhyaüdinagate_1 ravau ! <12333.13/2> daüùñràvilagnàn mçtpiõóàn !vidhåya sahasà prabhuþ ! <12333.13/3> sthàpayàm àsa vai pçthvyàü !ku÷àn àstãrya nàrada !!12333.13! <12333.14/1> sa teùv àtmànam uddi÷ya !pitryaü cakre yathàvidhi ! <12333.14/2> saükalpayitvà trãn piõóàn !svenaiva vidhinà prabhuþ !!12333.14! <12333.15/1> àtmagàtroùmasaübhåtaiþ !snehagarbhais tilair api ! <12333.15/2> prokùyàpavargaü deve÷aþ !pràïmukhaþ kçtavàn svayam !!12333.15! <12333.16/1> maryàdàsthàpanàrthaü ca !tato vacanam uktavàn ! <12333.16/2> ahaü hi pitaraþ sraùñum !udyato lokakçt svayam !!12333.16! <12333.17/1> tasya cintayataþ sadyaþ !pitçkàryavidhiü param ! <12333.17/2> daüùñràbhyàü pravinirdhåtà !mamaite dakùiõàü di÷am ! <12333.17/3> à÷rità dharaõãü piõóàs !tasmàt pitara eva te !!12333.17! <12333.18/1> trayo mårtivihãnà vai !piõóamårtidharàs tv ime ! <12333.18/2> bhavantu pitaro loke !mayà sçùñàþ sanàtanàþ !!12333.18! <12333.19/1> pità pitàmaha÷ caiva !tathaiva prapitàmahaþ ! <12333.19/2> aham evàtra vij¤eyas !triùu piõóeùu saüsthitaþ !!12333.19! <12333.20/1> nàsti matto 'dhikaþ ka÷cit !ko vàbhyarcyo mayà svayam ! <12333.20/2> ko và mama pità loke !aham eva pitàmahaþ !!12333.20! <12333.21/1> pitàmahapità caiva !aham evàtra kàraõam ! <12333.21/2> ity evam uktvà vacanaü !devadevo vçùàkapiþ !!12333.21! <12333.22/1> varàhaparvate vipra !dattvà piõóàn savistaràn ! <12333.22/2> àtmànaü påjayitvaiva !tatraivàdar÷anaü gataþ !!12333.22! <12333.23/1> etadarthaü ÷ubhamate !pitaraþ piõóasaüj¤itàþ ! <12333.23/2> labhante satataü påjàü !vçùàkapivaco yathà !!12333.23! <12333.24/1> ye yajanti pitén devàn !guråü÷ caivàtithãüs tathà ! <12333.24/2> gà÷ caiva dvijamukhyàü÷ ca !pçthivãü màtaraü tathà ! <12333.24/3> karmaõà manasà vàcà !viùõum eva yajanti te !!12333.24! <12333.25/1> antargataþ sa bhagavàn !sarvasattva÷arãragaþ_1 ! <12333.25/2> samaþ sarveùu bhåteùu !ã÷varaþ sukhaduþkhayoþ ! <12333.25/3> mahàn mahàtmà sarvàtmà !nàràyaõa iti ÷rutaþ !!12333.25! <12334.1/1> vai÷aüpàyana uvàca: ÷rutvaitan nàrado vàkyaü !naranàràyaõeritam ! <12334.1/2> atyantabhaktimàn deve !ekàntitvam upeyivàn !!12334.1! <12334.2/1> proùya varùasahasraü tu !naranàràyaõà÷rame ! <12334.2/2> ÷rutvà bhagavadàkhyànaü !dçùñvà ca harim avyayam ! <12334.2/3> himavantaü jagàmà÷u !yatràsya svaka à÷ramaþ !!12334.2! <12334.3/1> tàv api khyàtatapasau !naranàràyaõàv çùã ! <12334.3/2> tasminn evà÷rame ramye !tepatus tapa uttamam !!12334.3! <12334.4/1> tvam apy amitavikràntaþ !pàõóavànàü kulodvahaþ ! <12334.4/2> pàvitàtmàdya saüvçttaþ !÷rutvemàm àditaþ kathàm !!12334.4! <12334.5/1> naiva tasya paro loko !nàyaü pàrthivasattama ! <12334.5/2> karmaõà manasà vàcà !yo dviùyàd viùõum avyayam !!12334.5! <12334.6/1> majjanti pitaras tasya !narake ÷à÷vatãþ samàþ ! <12334.6/2> yo dviùyàd vibudha÷reùñhaü !devaü nàràyaõaü harim !!12334.6! <12334.7/1> kathaü nàma bhaved dveùya !àtmà lokasya kasyacit ! <12334.7/2> àtmà hi puruùavyàghra !j¤eyo viùõur iti sthitiþ !!12334.7! <12334.8/1> ya eùa gurur asmàkam !çùir gandhavatãsutaþ ! <12334.8/2> tenaitat kathitaü tàta !màhàtmyaü paramàtmanaþ ! <12334.8/3> tasmàc chrutaü mayà cedaü !kathitaü ca tavànagha !!12334.8! <12334.9/1> kçùõadvaipàyanaü vyàsaü !viddhi nàràyaõaü prabhum ! <12334.9/2> ko hy anyaþ puruùavyàghra !mahàbhàratakçd bhavet ! <12334.9/3> dharmàn nànàvidhàü÷ caiva !ko bråyàt tam çte prabhum !!12334.9! <12334.10/1> vartatàü te mahàyaj¤o !yathà saükalpitas tvayà ! <12334.10/2> saükalpità÷vamedhas tvaü !÷rutadharma÷ ca tattvataþ !!12334.10! <12334.11/1> etat tu mahad àkhyànaü !÷rutvà pàrikùito nçpaþ_2 ! <12334.11/2> tato yaj¤asamàptyarthaü !kriyàþ sarvàþ samàrabhat !!12334.11! <12334.12/1> nàràyaõãyam àkhyànam !etat te kathitaü mayà ! <12334.12/101> [X K1.2.4.6.7 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2-5.7-9 T G1-3.6 Kumbh..ed. ins:: pçùñena ÷aunakàdyeha !naimiùàraõyavàsiùu !12334.12892! X] <12334.12/2> nàradena purà ràjan !gurave me niveditam ! <12334.12/3> çùãõàü pàõóavànàü ca !÷çõvatoþ kçùõabhãùmayoþ !!12334.12! <12334.13/1> sa hi paramagurur bhuvanapatir ! <12334.13/2> dharaõidharaþ ÷amaniyamanidhiþ ! <12334.13/3> ÷rutivinayanidhir dvijaparamahitas ! <12334.13/4> tava bhavatu gatir harir amarahitaþ !!12334.13! <12334.14/1> tapasàü nidhiþ sumahatàü mahato ! <12334.14/2> ya÷asa÷ ca bhàjanam ariùñakahà ! <12334.14/3> ekàntinàü ÷araõado 'bhayado gatido 'stu vaþ sa makhabhàgaharas triguõàtigaþ !!12334.14! <12334.15/1> catuùpa¤cadharaþ pårteùñayo÷ ca phalabhàgaharaþ ! <12334.15/2> vidadhàti nityam ajito 'tibalo ! <12334.15/3> gatim àtmagàü_1 sukçtinàm çùiõàm !!12334.15! <12334.16/1> taü lokasàkùiõam ajaü puruùaü ! <12334.16/2> ravivarõam ã÷varagatiü bahu÷aþ ! <12334.16/3> praõamadhvam ekamatayo yatayaþ ! <12334.16/4> salilodbhavo 'pi tam çùiü praõataþ !!12334.16! <12334.17/1> sa hi lokayonir amçtasya padaü ! <12334.17/2> såkùmaü puràõam acalaü paramam ! <12334.17/3> tat sàükhyayogibhir udàradhçtaü ! <12334.17/4> buddhyà yatàtmabhir viditaü satatam !!12334.17! <12335.1/1> janamejaya uvàca: ÷rutaü bhagavatas tasya !màhàtmyaü paramàtmanaþ ! <12335.1/2> janma dharmagçhe caiva !naranàràyaõàtmakam ! <12335.1/3> mahàvaràhasçùñà ca !piõóotpattiþ puràtanã !!12335.1! <12335.2/1> pravçttau ca nivçttau ca !yo yathà parikalpitaþ ! <12335.2/2> sa tathà naþ ÷ruto brahman !kathyamànas tvayànagha !!12335.2! <12335.3/1> yac ca tat kathitaü pårvaü !tvayà haya÷iro mahat ! <12335.3/2> havyakavyabhujo viùõor !udakpårve mahodadhau ! <12335.3/3> tac ca dçùñaü bhagavatà !brahmaõà parameùñhinà !!12335.3! <12335.4/1> kiü tad utpàditaü pårvaü !hariõà lokadhàriõà ! <12335.4/2> råpaü prabhàvamahatàm !apårvaü dhãmatàü vara !!12335.4! <12335.5/1> dçùñvà hi vibudha÷reùñham !apårvam amitaujasam ! <12335.5/2> tad a÷va÷irasaü puõyaü !brahmà kim akaron mune !!12335.5! <12335.6/1> etan naþ saü÷ayaü brahman !puràõaj¤ànasaübhavam ! <12335.6/2> kathayasvottamamate !mahàpuruùanirmitam ! <12335.6/3> pàvitàþ sma tvayà brahman !puõyàü kathayatà kathàm !!12335.6! <12335.7/1> vai÷aüpàyana uvàca: kathayiùyàmi te sarvaü !puràõaü vedasaümitam ! <12335.7/2> jagau yad bhagavàn vyàso !ràj¤o dharmasutasya vai !!12335.7! <12335.8/001> [X K7 D4.9 ins.:: tat te 'haü saüpravakùyàmi !sarvaü tac chçõu ÷aunaka !12335.7893! X] <12335.8/002> [X M5 ins. after 7:: kçùõadvaipàyanaü vyàsam !çùiü vedanidhiü prabhum ! <12335.8/003> X paripapraccha ràjendraþ !pàrãkùita yudhiùñhiraþ !12335.7894! X] <12335.8/1> ÷rutvà÷va÷iraso mårtiü !devasya harimedhasaþ ! <12335.8/2> utpannasaü÷ayo ràjà !tam eva samacodayat !!12335.8! <12335.9/1> yudhiùñhira uvàca: yat tad dar÷itavàn brahmà !devaü haya÷irodharam ! <12335.9/2> kimarthaü tat samabhavad !vapur devopakalpitam !!12335.9! <12335.10/1> vyàsa uvàca: yat kiücid iha loke vai !dehabaddhaü vi÷àü pate ! <12335.10/2> sarvaü pa¤cabhir àviùñaü !bhåtair ã÷varabuddhijaiþ !!12335.10! <12335.11/1> ã÷varo hi jagatsraùñà !prabhur nàràyaõo viràñ ! <12335.11/2> bhåtàntaràtmà varadaþ !saguõo nirguõo 'pi ca ! <12335.11/3> bhåtapralayam avyaktaü !÷çõuùva nçpa_2sattama !!12335.11! <12335.12/1> dharaõyàm atha lãnàyàm !apsu caikàrõave purà ! <12335.12/2> jyotirbhåte jale càpi !lãne jyotiùi cànile !!12335.12! <12335.13/1> vàyau càkà÷asaülãne !àkà÷e ca manoanuge ! <12335.13/2> vyakte manasi saülãne !vyakte càvyaktatàü gate_1 !!12335.13! <12335.14/1> avyakte puruùaü yàte !puüsi sarvagate_1 'pi ca ! <12335.14/2> tama evàbhavat sarvaü !na pràj¤àyata kiücana !!12335.14! <12335.15/1> tamaso brahma saübhåtaü !tamomålam çtàtmakam ! <12335.15/2> tad vi÷vabhàvasaüj¤àntaü !pauruùãü tanum àsthitam !!12335.15! <12335.16/1> so 'niruddha iti proktas !tat pradhànaü pracakùate ! <12335.16/2> tad avyaktam iti j¤eyaü !triguõaü nçpa_2sattama !!12335.16! <12335.17/1> vidyàsahàyavàn devo !viùvakseno hariþ prabhuþ ! <12335.17/101> [X Kumbh..ed. ins.:: àdikarmà sa bhåtànàm !aprameyo hariþ prabhuþ !12335.17895! X] <12335.17/2> apsv eva ÷ayanaü cakre !nidràyogam upàgataþ ! <12335.17/3> jagata÷ cintayan sçùñiü !citràü bahuguõodbhavàm !!12335.17! <12335.18/1> tasya cintayataþ sçùñiü !mahàn àtmaguõaþ smçtaþ ! <12335.18/2> ahaükàras tato jàto !brahmà ÷ubhacaturmukhaþ ! <12335.18/3> hiraõyagarbho bhagavàn !sarvalokapitàmahaþ !!12335.18! <12335.19/1> padme 'niruddhàt saübhåtas !tadà padmanibhekùaõaþ ! <12335.19/2> sahasrapatre dyutimàn !upaviùñaþ sanàtanaþ !!12335.19! <12335.20/1> dadç÷e 'dbhutasaükà÷e !lokàn àpomayàn prabhuþ ! <12335.20/2> sattvasthaþ parameùñhã sa !tato bhåtagaõàn sçjat !!12335.20! <12335.21/1> pårvam eva ca padmasya !patre såryàü÷usaprabhe ! <12335.21/2> nàràyaõakçtau bindå !apàm àstàü guõottarau !!12335.21! <12335.22/1> tàv apa÷yat sa bhagavàn !anàdinidhano 'cyutaþ ! <12335.22/2> ekas tatràbhavad bindur !madhvàbho ruciraprabhaþ !!12335.22! <12335.23/1> sa tàmaso madhur jàtas !tadà nàràyaõàj¤ayà ! <12335.23/2> kañhinas tv aparo binduþ !kaiñabho ràjasas tu saþ !!12335.23! <12335.24/1> tàv abhyadhàvatàü ÷reùñhau !tamorajaguõànvitau ! <12335.24/2> balavantau gadàhastau !padmanàlànusàriõau !!12335.24! <12335.25/1> dadç÷àte 'ravindasthaü !brahmàõam amitaprabham ! <12335.25/2> sçjantaü prathamaü vedàü÷ !catura÷ càruvigrahàn !!12335.25! <12335.26/1> tato vigrahavantau tau !vedàn dçùñvàsurottamau ! <12335.26/2> sahasà jagçhatur vedàn !brahmaõaþ pa÷yatas tadà !!12335.26! <12335.27/1> atha tau dànava÷reùñhau !vedàn gçhya sanàtanàn ! <12335.27/2> rasàü vivi÷atus tårõam !udakpårve mahodadhau !!12335.27! <12335.28/1> tato hçteùu vedeùu !brahmà ka÷malam àvi÷at ! <12335.28/2> tato vacanam ã÷ànaü !pràha vedair vinàkçtaþ !!12335.28! <12335.29/1> vedà me paramaü cakùur !vedà me paramaü balam ! <12335.29/2> vedà me paramaü dhàma !vedà me brahma cottamam !!12335.29! <12335.30/1> mama vedà hçtàþ sarve !dànavàbhyàü balàd itaþ ! <12335.30/2> andhakàrà hi me lokà !jàtà vedair vinàkçtàþ ! <12335.30/3> vedàn çte hi kiü kuryàü !lokàn vai sraùñum udyataþ !!12335.30! <12335.31/1> aho bata mahad duþkhaü !vedanà÷anajaü mama ! <12335.31/2> pràptaü dunoti hçdayaü !tãvra÷okàya randhayan !!12335.31! <12335.32/1> ko hi ÷okàrõave magnaü !màm ito 'dya samuddharet ! <12335.32/2> vedàüs tàn ànayen naùñàn !kasya càhaü priyo bhave !!12335.32! <12335.33/1> ity evaü bhàùamàõasya !brahmaõo nçpa_2sattama ! <12335.33/2> hareþ stotràrtham udbhåtà !buddhir buddhimatàü vara ! <12335.33/3> tato jagau paraü japyaü !sà¤jalipragrahaþ prabhuþ !!12335.33! <12335.34/1> namas te brahmahçdaya !namas te mama pårvaja ! <12335.34/2> lokàdya bhuvana÷reùñha !sàükhyayoganidhe vibho !!12335.34! <12335.35/1> vyaktàvyaktakaràcintya !kùemaü panthànam àsthita ! <12335.35/2> vi÷vabhuk sarvabhåtànàm !antaràtmann ayonija !!12335.35! <12335.36/1> ahaü prasàdajas tubhyaü !lokadhàmne svayaübhuve ! <12335.36/2> tvatto me mànasaü janma !prathamaü dvijapåjitam !!12335.36! <12335.37/1> càkùuùaü vai dvitãyaü me !janma càsãt puràtanam ! <12335.37/2> tvatprasàdàc ca me janma !tçtãyaü vàcikaü mahat !!12335.37! <12335.38/1> tvattaþ ÷ravaõajaü càpi !caturthaü janma me vibho ! <12335.38/2> nàsikyaü càpi me janma !tvattaþ pa¤camam ucyate !!12335.38! <12335.39/1> aõóajaü càpi me janma !tvattaþ ùaùñhaü vinirmitam ! <12335.39/2> idaü ca saptamaü janma !padmajaü me 'mitaprabha !!12335.39! <12335.40/1> sarge sarge hy ahaü putras !tava triguõavarjitaþ ! <12335.40/2> prathitaþ puõóarãkàkùa !pradhànaguõakalpitaþ !!12335.40! <12335.41/1> tvam ã÷varasvabhàva÷ ca !svayaübhåþ puruùottamaþ ! <12335.41/2> tvayà vinirmito 'haü vai !vedacakùur vayoatigaþ !!12335.41! <12335.42/1> te me vedà hçtà÷ cakùur !andho jàto 'smi jàgçhi ! <12335.42/2> dadasva cakùuùã mahyaü !priyo 'haü te priyo 'si me !!12335.42! <12335.43/1> evaü stutaþ sa bhagavàn !puruùaþ sarvatomukhaþ ! <12335.43/2> jahau nidràm atha tadà !vedakàryàrtham udyataþ ! <12335.43/3> ai÷vareõa prayogeõa !dvitãyàü tanum àsthitaþ !!12335.43! <12335.44/1> sunàsikena kàyena !bhåtvà candraprabhas tadà ! <12335.44/2> kçtvà haya÷iraþ ÷ubhraü !vedànàm àlayaü prabhuþ !!12335.44! <12335.45/1> tasya mårdhà samabhavad !dyauþ sanakùatratàrakà ! <12335.45/2> ke÷à÷ càsyàbhavan dãrghà !raver aü÷usamaprabhàþ !!12335.45! <12335.46/1> karõàv àkà÷apàtàle !lalàñaü bhåtadhàriõã ! <12335.46/2> gaïgà sarasvatã puõyà !bhruvàv àstàü mahànadã !!12335.46! <12335.47/1> cakùuùã somasåryau te !nàsà saüdhyà punaþ smçtà ! <12335.47/2> oükàras tv atha saüskàro !vidyuj jihvà ca nirmità !!12335.47! <12335.48/1> dantà÷ ca pitaro ràjan !somapà iti vi÷rutàþ ! <12335.48/2> goloko brahmaloka÷ ca !oùñhàv àstàü mahàtmanaþ ! <12335.48/3> grãvà càsyàbhavad ràjan !kàlaràtrir guõottarà !!12335.48! <12335.49/1> etad dhaya÷iraþ kçtvà !nànàmårtibhir àvçtam ! <12335.49/2> antardadhe sa vi÷ve÷o !vive÷a ca rasàü prabhuþ !!12335.49! <12335.50/1> rasàü punaþ praviùña÷ ca !yogaü paramam àsthitaþ ! <12335.50/2> ÷aikùaü svaraü samàsthàya !om iti pràsçjat svaram !!12335.50! <12335.51/1> sa svaraþ sànunàdã ca !sarvagaþ_1 snigdha eva ca ! <12335.51/2> babhåvàntarmahãbhåtaþ !sarvabhåtaguõoditaþ !!12335.51! <12335.52/1> tatas tàv asurau kçtvà !vedàn samayabandhanàn ! <12335.52/2> rasàtale vinikùipya !yataþ ÷abdas tato drutau !!12335.52! <12335.53/1> etasminn antare ràjan !devo haya÷irodharaþ ! <12335.53/2> jagràha vedàn akhilàn !rasàtalagatàn hariþ ! <12335.53/3> pràdàc ca brahmaõe bhåyas !tataþ svàü prakçtiü gataþ !!12335.53! <12335.54/1> sthàpayitvà haya÷ira !udakpårve mahodadhau ! <12335.54/2> vedànàm àlaya÷ càpi !babhåvà÷va÷iràs tataþ !!12335.54! <12335.55/1> atha kiücid apa÷yantau !dànavau madhukaiñabhau ! <12335.55/2> punar àjagmatus tatra !vegitau pa÷yatàü ca tau ! <12335.55/3> yatra vedà vinikùiptàs !tat sthànaü ÷ånyam eva ca !!12335.55! <12335.56/1> tata uttamam àsthàya !vegaü balavatàü varau ! <12335.56/2> punar uttasthatuþ ÷ãghraü !rasànàm àlayàt tadà ! <12335.56/3> dadç÷àte ca puruùaü !tam evàdikaraü prabhum !!12335.56! <12335.57/1> ÷vetaü candravi÷uddhàbham !aniruddhatanau sthitam ! <12335.57/2> bhåyo 'py amitavikràntaü !nidràyogam upàgatam !!12335.57! <12335.58/1> àtmapramàõaracite !apàm upari kalpite ! <12335.58/2> ÷ayane nàgabhogàóhye !jvàlàmàlàsamàvçte !!12335.58! <12335.59/1> niùkalmaùeõa sattvena !saüpannaü ruciraprabham ! <12335.59/2> taü dçùñvà dànavendrau tau !mahàhàsam amu¤catàm !!12335.59! <12335.60/1> åcatu÷ ca samàviùñau !rajasà tamasà ca tau ! <12335.60/2> ayaü sa puruùaþ ÷vetaþ !÷ete nidràm upàgataþ !!12335.60! <12335.61/1> anena nånaü vedànàü !kçtam àharaõaü rasàt ! <12335.61/2> kasyaiùa ko nu khalv eùa !kiü ca svapiti bhogavàn !!12335.61! <12335.62/1> ity uccàritavàkyau tau !bodhayàm àsatur harim ! <12335.62/2> yuddhàrthinau tu vij¤àya !vibuddhaþ puruùottamaþ !!12335.62! <12335.63/1> nirãkùya càsurendrau tau !tato yuddhe mano dadhe ! <12335.63/101> [X T1 G3.6 ins.:: vibuddhaþ sumahàtejà !yodhayàm àsa tàv ubhau !12335.63896! X] <12335.63/2> atha yuddhaü samabhavat !tayor nàràyaõasya ca !!12335.63! <12335.64/1> rajastamoviùñatanå !tàv ubhau madhukaiñabhau ! <12335.64/2> brahmaõopacitiü kurva¤ !jaghàna madhusådanaþ !!12335.64! <12335.65/1> tatas tayor vadhenà÷u !vedàpaharaõena ca ! <12335.65/2> ÷okàpanayanaü cakre !brahmaõaþ puruùottamaþ !!12335.65! <12335.66/1> tataþ parivçto brahmà !hatàrir vedasatkçtaþ ! <12335.66/2> nirmame sa tadà lokàn !kçtsnàn sthàvarajaïgamàn !!12335.66! <12335.67/1> dattvà pitàmahàyàgryàü !buddhiü lokavisargikãm ! <12335.67/2> tatraivàntardadhe devo !yata evàgato hariþ !!12335.67! <12335.68/1> tau dànavau harir hatvà !kçtvà haya÷iras tanum ! <12335.68/2> punaþ pravçttidharmàrthaü !tàm eva vidadhe tanum !!12335.68! <12335.69/001> [X M5 ins.:: vai÷aüpàyana uvàca: evaü sa bhagavàn vyàso !guru mama vi÷àü pate ! <12335.69/002> X kathayàm àsa dharmaj¤o !dharmaràj¤e dvijottamaþ !12335.68897! X] <12335.69/1> evam eùa mahàbhàgo !babhåvà÷va÷irà hariþ ! <12335.69/2> pauràõam etad àkhyàtaü !råpaü varadaü ai÷varam !!12335.69! <12335.70/1> yo hy etad bràhmaõo nityaü !÷çõuyàd dhàrayeta và ! <12335.70/2> na tasyàdhyayanaü nà÷am !upagacchet kadàcana !!12335.70! <12335.71/1> àràdhya tapasogreõa !devaü haya÷irodharam ! <12335.71/2> pà¤càlena kramaþ pràpto !ràmeõa pathi de÷ite !!12335.71! <12335.72/1> etad dhaya÷iro ràjann !àkhyànaü tava kãrtitam ! <12335.72/2> puràõaü vedasamitaü !yan màü tvaü paripçcchasi !!12335.72! <12335.73/1> yàü yàm icchet tanuü devaþ !kartuü kàryavidhau kvacit ! <12335.73/2> tàü tàü kuryàd vikurvàõaþ !svayam àtmànam àtmanà !!12335.73! <12335.74/1> eùa vedanidhiþ ÷rãmàn !eùa vai tapaso nidhiþ ! <12335.74/2> eùa yoga÷ ca sàükhyaü ca !brahma càgryaü harir vibhuþ !!12335.74! <12335.75/1> nàràyaõaparà vedà !yaj¤à nàràyaõàtmakàþ ! <12335.75/2> tapo nàràyaõaparaü !nàràyaõaparà gatiþ !!12335.75! <12335.76/1> nàràyaõaparaü satyam !çtaü nàràyaõàtmakam ! <12335.76/2> nàràyaõaparo dharmaþ !punaràvçttidurlabhaþ !!12335.76! <12335.77/1> pravçttilakùaõa÷ caiva !dharmo nàràyaõàtmakaþ ! <12335.77/2> nàràyaõàtmako gandho !bhåmau ÷reùñhatamaþ smçtaþ !!12335.77! <12335.78/1> apàü caiva guõo ràjan !raso nàràyaõàtmakaþ ! <12335.78/2> jyotiùàü ca guõo råpaü !smçtaü nàràyaõàtmakam !!12335.78! <12335.79/1> nàràyaõàtmaka÷ càpi !spar÷o vàyuguõaþ smçtaþ ! <12335.79/2> nàràyaõàtmaka÷ càpi !÷abda àkà÷asaübhavaþ !!12335.79! <12335.80/1> mana÷ càpi tato bhåtam !avyaktaguõalakùaõam ! <12335.80/2> nàràyaõaparaþ kàlo !jyotiùàm ayanaü ca yat !!12335.80! <12335.81/1> nàràyaõaparà kãrtiþ !÷rã÷ ca lakùmã÷ ca devatàþ ! <12335.81/2> nàràyaõaparaü sàükhyaü !yogo nàràyaõàtmakaþ !!12335.81! <12335.82/1> kàraõaü puruùo yeùàü !pradhànaü càpi kàraõam ! <12335.82/2> svabhàva÷ caiva karmàõi !daivaü yeùàü ca kàraõam !!12335.82! <12335.83/001> [X K7 Dn1.õ4 Ds D2-5.8.9 Cs Kumbh..ed. ins.:: adhiùñhànaü tathà kartà !karaõaü ca pçthagvidham ! <12335.83/002> X vividhà ca tathà ceùñà !daivaü caivàtra pa¤camam !12335.82898! X] <12335.83/1> pa¤cakàraõasaükhyàto !niùñhà sarvatra vai hariþ ! <12335.83/2> tattvaü jij¤àsamànànàü !hetubhiþ sarvatomukhaiþ !!12335.83! <12335.84/1> tattvam eko mahàyogã !harir nàràyaõaþ prabhuþ ! <12335.84/2> sabrahmakànàü lokànàm !çùãõàü ca mahàtmanàm !!12335.84! <12335.85/1> sàükhyànàü yoginàü càpi !yatãnàm àtmavedinàm ! <12335.85/2> manãùitaü vijànàti !ke÷avo na tu tasya te !!12335.85! <12335.86/1> ye kecit sarvalokeùu !daivaü pitryaü ca kurvate ! <12335.86/2> dànàni ca prayacchanti !tapyanti ca tapo mahat !!12335.86! <12335.87/1> sarveùàm à÷rayo viùõur !ai÷varaü vidhim àsthitaþ ! <12335.87/2> sarvabhåtakçtàvàso !vàsudeveti cocyate !!12335.87! <12335.88/1> ayaü hi nityaþ paramo maharùir ! <12335.88/2> mahàvibhåtir guõavàn nirguõàkhyaþ ! <12335.88/3> guõai÷ ca saüyogam upaiti ÷ãghraü ! <12335.88/4> kàlo yathartàv çtusaüprayuktaþ !!12335.88! <12335.89/1> naivàsya vindanti gatiü mahàtmano ! <12335.89/2> na càgatiü ka÷cid ihànupa÷yati ! <12335.89/3> j¤ànàtmakàþ saüyamino maharùayaþ ! <12335.89/4> pa÷yanti nityaü puruùaü guõàdhikam !!12335.89! <12336.1/1> janamejaya uvàca: aho hy ekàntinaþ sarvàn !prãõàti bhagavàn hariþ ! <12336.1/2> vidhiprayuktàü påjàü ca !gçhõàti bhagavàn svayam !!12336.1! <12336.2/1> ye tu dagdhendhanà loke !puõyapàpavivarjitàþ ! <12336.2/2> teùàü tvayàbhinirdiùñà !pàraüparyàgatà gatiþ !!12336.2! <12336.3/1> caturthyàü caiva te gatyàü !gacchanti puruùottamam ! <12336.3/2> ekàntinas tu puruùà !gachanti paramaü padam !!12336.3! <12336.4/1> nånam ekàntadharmo 'yaü !÷reùñho nàràyaõapriyaþ ! <12336.4/2> agatvà gatayas tisro !yad gacchanty avyayaü harim !!12336.4! <12336.5/1> sahopaniùadàn vedàn !ye vipràþ samyag àsthitàþ ! <12336.5/2> pañhanti vidhim àsthàya !ye càpi yatidharmiõaþ !!12336.5! <12336.6/1> tebhyo vi÷iùñàü jànàmi !gatim ekàntinàü nçõàm ! <12336.6/2> kenaiùa dharmaþ kathito !devena çùiõàpi và !!12336.6! <12336.7/1> ekàntinàü ca kà caryà !kadà cotpàdità vibho ! <12336.7/2> etan me saü÷ayaü chindhi !paraü kautåhalaü hi me !!12336.7! <12336.8/1> vai÷aüpàyana uvàca: samupoóheùv anãkeùu !kurupàõóavayor mçdhe ! <12336.8/2> arjune vimanaske ca !gãtà bhagavatà svayam !!12336.8! <12336.9/1> àgati÷ ca gati÷ caiva !pårvaü te kathità mayà ! <12336.9/2> gahano hy eùa dharmo vai !durvij¤eyo 'kçtàtmabhiþ !!12336.9! <12336.10/1> saümitaþ sàmavedena !puraivàdiyuge kçtaþ ! <12336.10/2> dhàryate svayam ã÷ena !ràjan nàràyaõena ha !!12336.10! <12336.11/1> etam arthaü mahàràja !pçùñaþ pàrthena nàradaþ ! <12336.11/2> çùimadhye mahàbhàgaþ !÷çõvatoþ kçùõabhãùmayoþ !!12336.11! <12336.12/1> guruõà ca mamàpy eùa !kathito nçpa_2sattama ! <12336.12/2> yathà tu kathitas tatra !nàradena tathà ÷çõu !!12336.12! <12336.13/1> yadàsãn mànasaü janma !nàràyaõamukhodgatam ! <12336.13/2> brahmaõaþ pçthivãpàla !tadà nàràyaõaþ svayam ! <12336.13/3> tena dharmeõa kçtavàn !daivaü pitryaü ca bhàrata !!12336.13! <12336.14/1> phenapà_1 çùaya÷ caiva !taü dharmaü pratipedire ! <12336.14/2> vaikhànasàþ phenapebhyo_1 !dharmam etaü prapedire ! <12336.14/3> vaikhànasebhyaþ somas tu !tataþ so 'ntardadhe punaþ !!12336.14! <12336.15/1> yadàsãc càkùuùaü janma !dvitãyaü brahmaõo nçpa_2 ! <12336.15/2> tadà pitàmahàt somàd !etaü dharmam ajànata ! <12336.15/3> nàràyaõàtmakaü ràjan !rudràya pradadau ca saþ !!12336.15! <12336.16/1> tato yogasthito rudraþ !purà kçtayuge nçpa_2 ! <12336.16/2> vàlakhilyàn çùãn sarvàn !dharmam etam apàñhayat ! <12336.16/3> antardadhe tato bhåyas !tasya devasya màyayà !!12336.16! <12336.17/001> [X K7 D4.9 ins.:: vàlakhilyà mahàtmàno !dharmàya pradadu÷ ca tam !12336.16899! X] <12336.17/1> tçtãyaü brahmaõo janma !yadàsãd vàcikaü mahat ! <12336.17/2> tatraiùa dharmaþ saübhåtaþ !svayaü nàràyaõàn nçpa_2 !!12336.17! <12336.18/1> suparõo nàma tam çùiþ !pràptavàn puruùottamàt ! <12336.18/2> tapasà vai sutaptena !damena niyamena ca !!12336.18! <12336.19/1> triþ parikràntavàn etat !suparõo dharmam uttamam ! <12336.19/2> yasmàt tasmàd vrataü hy etat !trisauparõam ihocyate !!12336.19! <12336.20/1> çgvedapàñhapañhitaü !vratam etad dhi du÷caram ! <12336.20/2> suparõàc càpy adhigato !dharma eùa sanàtanaþ !!12336.20! <12336.21/1> vàyunà dvipadàü ÷reùñha !prathito jagad àyuùà ! <12336.21/2> vàyoþ sakà÷àt pràpta÷ ca !çùibhir vighasà÷ibhiþ !!12336.21! <12336.22/1> tebhyo mahodadhi÷ cainaü !pràptavàn dharmam uttamam ! <12336.22/2> tataþ so 'ntardadhe bhåyo !nàràyaõasamàhitaþ !!12336.22! <12336.23/1> yadà bhåyaþ ÷ravaõajà !sçùñir àsãn mahàtmanaþ ! <12336.23/2> brahmaõaþ puruùavyàghra !tatra kãrtayataþ ÷çõu !!12336.23! <12336.24/1> jagat sraùñumanà devo !harir nàràyaõaþ svayam ! <12336.24/2> cintayàm àsa puruùaü !jagat sargakaraü prabhuþ !!12336.24! <12336.25/1> atha cintayatas tasya !karõàbhyàü puruùaþ sçtaþ ! <12336.25/2> prajàsargakaro brahmà !tam uvàca jagatpatiþ !!12336.25! <12336.26/1> sçja prajàþ putra sarvà !mukhataþ pàdatas tathà ! <12336.26/2> ÷reyas tava vidhàsyàmi !balaü teja÷ ca suvrata !!12336.26! <12336.27/1> dharmaü ca matto gçhõãùva !sàtvataü nàma nàmataþ ! <12336.27/2> tena sarvaü kçtayugaü !sthàpayasva yathàvidhi !!12336.27! <12336.28/1> tato brahmà nama÷ cakre !devàya harimedhase ! <12336.28/2> dharmaü càgryaü sa jagràha !sarahasyaü sasaügraham ! <12336.28/3> àraõyakena sahitaü !nàràyaõamukhodgatam !!12336.28! <12336.29/1> upadi÷ya tato dharmaü !brahmaõe 'mitatejase ! <12336.29/2> taü kàrtayugadharmàõaü !nirà÷ãþkarmasaüj¤itam ! <12336.29/3> jagàma tamasaþ pàraü !yatràvyaktaü vyavasthitam !!12336.29! <12336.30/1> tato 'tha varado devo !brahmalokapitàmahaþ ! <12336.30/2> asçjat sa tadà lokàn !kçtsnàn sthàvarajaïgamàn !!12336.30! <12336.31/1> tataþ pràvartata tadà !àdau kçtayugaü ÷ubham ! <12336.31/2> tato hi sàtvato dharmo !vyàpya lokàn avasthitaþ !!12336.31! <12336.32/1> tenaivàdyena dharmeõa !brahmà lokavisargakçt ! <12336.32/2> påjayàm àsa deve÷aü !hariü nàràyaõaü prabhum !!12336.32! <12336.33/1> dharmapratiùñhàheto÷ ca !manuü svàrociùaü tataþ ! <12336.33/2> adhyàpayàm àsa tadà !lokànàü hitakàmyayà !!12336.33! <12336.34/1> tataþ svàrociùaþ putraü !vayaü ÷aïkhapadaü nçpa_2 ! <12336.34/2> adhyàpayat puràvyagraþ !sarvalokapatir vibhuþ !!12336.34! <12336.35/1> tataþ ÷aïkhapada÷ càpi !putram àtmajam aurasam ! <12336.35/2> di÷àpàlaü sudharmàõam !adhyàpayata bhàrata ! <12336.35/3> tataþ so 'ntardadhe bhåyaþ !pràpte tretàyuge punaþ !!12336.35! <12336.36/1> nàsikyajanmani purà !brahmaõaþ pàrthivottama ! <12336.36/2> dharmam etaü svayaü devo !harir nàràyaõaþ prabhuþ ! <12336.36/3> ujjagàràravindàkùo !brahmaõaþ pa÷yatas tadà !!12336.36! <12336.37/1> sanatkumàro bhagavàüs !tataþ pràdhãtavàn nçpa_2 ! <12336.37/2> sanatkumàràd api ca !vãraõo vai prajàpatiþ ! <12336.37/3> kçtàdau kuru÷àrdåla !dharmam etam adhãtavàn !!12336.37! <12336.38/1> vãraõa÷ càpy adhãtyainaü !raucyàya manave dadau ! <12336.38/2> raucyaþ putràya ÷uddhàya !suvratàya sumedhase !!12336.38! <12336.39/1> kukùinàmne 'tha pradadau !di÷àü pàlàya dharmiõe ! <12336.39/2> tataþ so 'ntardadhe bhåyo !nàràyaõamukhodgataþ !!12336.39! <12336.40/1> aõóaje janmani punar !brahmaõe hariyonaye ! <12336.40/2> eùa dharmaþ samudbhåto !nàràyaõamukhàt punaþ !!12336.40! <12336.41/1> gçhãto brahmaõà ràjan !prayukta÷ ca yathàvidhi ! <12336.41/2> adhyàpità÷ ca munayo !nàmnà barhiùado nçpa_2 !!12336.41! <12336.42/1> barhiùadbhya÷ ca saükràntaþ !sàmavedàntagaü_1 dvijam ! <12336.42/2> jyeùñhaü nàmnàbhivikhyàtaü !jyeùñhasàmavrato hariþ !!12336.42! <12336.43/1> jyeùñhàc càpy anusaükrànto !ràjànam avikampanam ! <12336.43/2> antardadhe tato ràjann !eùa dharmaþ prabhor hareþ !!12336.43! <12336.44/1> yad idaü saptamaü janma !padmajaü brahmaõo nçpa_2 ! <12336.44/2> tatraiùa dharmaþ kathitaþ !svayaü nàràyaõena hi !!12336.44! <12336.45/1> pitàmahàya ÷uddhàya !yugàdau lokadhàriõe ! <12336.45/2> pitàmaha÷ ca dakùàya !dharmam etaü purà dadau !!12336.45! <12336.46/1> tato jyeùñhe tu dauhitre !pràdàd dakùo nçpa_2uttama ! <12336.46/2> àditye savitur jyeùñhe !vivasvठjagçhe tataþ !!12336.46! <12336.47/1> tretàyugàdau ca punar !vivasvàn manave dadau ! <12336.47/2> manu÷ ca lokabhåtyarthaü !sutàyekùvàkave dadau !!12336.47! <12336.48/1> ikùvàkuõà ca kathito !vyàpya lokàn avasthitaþ ! <12336.48/2> gamiùyati kùayànte ca !punar nàràyaõaü nçpa_2 !!12336.48! <12336.49/1> vratinàü càpi yo dharmaþ !sa te pårvaü nçpa_2uttama ! <12336.49/2> kathito harigãtàsu !samàsavidhikalpitaþ !!12336.49! <12336.50/1> nàradena tu saüpràptaþ !sarahasyaþ sasaügrahaþ ! <12336.50/2> eùa dharmo jagannàthàt !sàkùàn nàràyaõàn nçpa_2 !!12336.50! <12336.51/1> evam eùa mahàn dharma !àdyo ràjan sanàtanaþ ! <12336.51/2> durvij¤eyo duùkara÷ ca !sàtvatair dhàryate sadà !!12336.51! <12336.52/1> dharmaj¤ànena caitena !suprayuktena karmaõà ! <12336.52/2> ahiüsàdharmayuktena !prãyate harir ã÷varaþ !!12336.52! <12336.53/1> ekavyåhavibhàgo và !kvacid dvivyåhasaüj¤itaþ ! <12336.53/2> trivyåha÷ càpi saükhyàta÷ !caturvyåha÷ ca dç÷yate !!12336.53! <12336.54/1> harir eva hi kùetraj¤o !nirmamo niùkalas tathà ! <12336.54/2> jãva÷ ca sarvabhåteùu !pa¤cabhåtaguõàtigaþ !!12336.54! <12336.55/1> mana÷ ca prathitaü ràjan !pa¤cendriyasamãraõam ! <12336.55/2> eùa lokanidhir dhãmàn !eùa lokavisargakçt !!12336.55! <12336.56/1> akartà caiva kartà ca !kàryaü kàraõam eva ca ! <12336.56/2> yathecchati tathà ràjan !krãóate puruùo 'vyayaþ !!12336.56! <12336.57/1> eùa ekàntidharmas te !kãrtito nçpa_2sattama ! <12336.57/2> mayà guruprasàdena !durvij¤eyo 'kçtàtmabhiþ ! <12336.57/3> ekàntino hi puruùà !durlabhà bahavo nçpa_2 !!12336.57! <12336.58/1> yady ekàntibhir àkãrõaü !jagat syàt kurunandana ! <12336.58/2> ahiüsakair àtmavidbhiþ !sarvabhåtahite rataiþ ! <12336.58/3> bhavet kçtayugapràptir !à÷ãþkarmavivarjitaiþ !!12336.58! <12336.59/1> evaü sa bhagavàn vyàso !gurur mama vi÷àü pate ! <12336.59/2> kathayàm àsa dharmaj¤o !dharmaràj¤e dvijottamaþ !!12336.59! <12336.60/1> çùãõàü saünidhau ràja¤ !÷çõvatoþ kçùõabhãùmayoþ ! <12336.60/2> tasyàpy akathayat pårvaü !nàradaþ sumahàtapàþ !!12336.60! <12336.61/1> devaü paramakaü brahma !÷vetaü candràbham acyutam ! <12336.61/2> yatra caikàntino yànti !nàràyaõaparàyaõàþ !!12336.61! <12336.62/001> [X T1 G3.6 ins.:: tad eva kevalaü sthànaü !muktànàü paramaü bhavet !12336.61900! X] <12336.62/1> janamejaya uvàca: evaü bahuvidhaü dharmaü !pratibuddhair niùevitam ! <12336.62/2> na kurvanti kathaü viprà !anye nànàvrate sthitàþ !!12336.62! <12336.63/1> vai÷aüpàyana uvàca: tisraþ prakçtayo ràjan !dehabandheùu nirmitàþ ! <12336.63/2> sàttvikã ràjasã caiva !tàmasã ceti bhàrata !!12336.63! <12336.64/1> dehabandheùu puruùaþ !÷reùñhaþ kurukulodvaha ! <12336.64/2> sàttvikaþ puruùavyàghra !bhaven mokùàrthani÷citaþ !!12336.64! <12336.65/1> atràpi sa vijànàti !puruùaü brahmavartinam ! <12336.65/2> nàràyaõaparo mokùas !tato vai sàttvikaþ smçtaþ !!12336.65! <12336.66/1> manãùitaü ca pràpnoti !cintayan puruùottamam ! <12336.66/2> ekàntabhaktiþ satataü !nàràyaõaparàyaõaþ !!12336.66! <12336.67/1> manãùiõo hi ye kecid !yatayo mokùakàïkùiõaþ ! <12336.67/2> teùàü vai chinnatçùõànàü !yogakùemavaho hariþ !!12336.67! <12336.68/1> jàyamànaü hi puruùaü !yaü pa÷yen madhusådanaþ ! <12336.68/2> sàttvikas tu sa vij¤eyo !bhaven mokùe ca ni÷citaþ !!12336.68! <12336.69/1> sàükhyayogena tulyo hi !dharma ekàntasevitaþ ! <12336.69/2> nàràyaõàtmake mokùe !tato yànti paràü gatim !!12336.69! <12336.70/1> nàràyaõena dçùña÷ ca !pratibuddho bhavet pumàn ! <12336.70/2> evam àtmecchayà ràjan !pratibuddho na jàyate !!12336.70! <12336.71/1> ràjasã tàmasã caiva !vyàmi÷re prakçtã smçte ! <12336.71/2> tadàtmakaü hi puruùaü !jàyamànaü vi÷àü pate ! <12336.71/3> pravçttilakùaõair yuktaü !nàvekùati hariþ svayam !!12336.71! <12336.72/1> pa÷yaty enaü jàyamànaü !brahmà lokapitàmahaþ ! <12336.72/2> rajasà tamasà caiva !mànuùaü samabhiplutam !!12336.72! <12336.73/1> kàmaü devà÷ ca çùayaþ !sattvasthà nçpa_2sattama ! <12336.73/2> hãnàþ sattvena såkùmeõa !tato vaikàrikàþ smçtàþ !!12336.73! <12336.74/1> janamejaya uvàca: kathaü vaikàriko gacchet !puruùaþ puruùottamam !!12336.74! <12336.75/001> [X K1.2.4.6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2-5.7-9 editions ins.:: vada sarvaü yathàdçùñaü !pravçttiü ca yathàkramam !12336.74901! X] <12336.75/1> vai÷aüpàyana uvàca: susåkùmasattvasaüyuktaü !saüyuktaü tribhir akùaraiþ ! <12336.75/2> puruùaþ puruùaü gacchen !niùkriyaþ pa¤caviü÷akam !!12336.75! <12336.76/1> evam ekaü sàükhyayogaü !vedàraõyakam eva ca ! <12336.76/2> parasparàïgàny etàni !pa¤caràtraü ca kathyate ! <12336.76/3> eùa ekàntinàü dharmo !nàràyaõaparàtmakaþ !!12336.76! <12336.77/1> yathà samudràt prasçtà jalaughàs ! <12336.77/2> tam eva ràjan punar àvi÷anti ! <12336.77/3> ime tathà j¤ànamahàjalaughà ! <12336.77/4> nàràyaõaü vai punar àvi÷anti !!12336.77! <12336.78/1> eùa te kathito dharmaþ !sàtvato yadubàndhava ! <12336.78/2> kuruùvainaü yathànyàyaü !yadi ÷aknoùi bhàrata !!12336.78! <12336.79/1> evaü hi sumahàbhàgo !nàrado gurave mama ! <12336.79/2> ÷vetànàü yatinàm àha !ekàntagatim avyayàm !!12336.79! <12336.80/1> vyàsa÷ càkathayat prãtyà !dharmaputràya dhãmate ! <12336.80/2> sa evàyaü mayà tubhyam !àkhyàtaþ prasçto guroþ !!12336.80! <12336.81/1> itthaü hi du÷caro dharma !eùa pàrthivasattama ! <12336.81/2> yathaiva tvaü tathaivànye !na bhajanti vimohitàþ !!12336.81! <12336.82/1> kçùõa eva hi lokànàü !bhàvano mohanas tathà ! <12336.82/2> saühàrakàraka÷ caiva !kàraõaü ca vi÷àü pate !!12336.82! <12337.1/1> janamejaya uvàca: sàükhyaü yogaü pa¤caràtraü !vedàraõyakam eva ca ! <12337.1/2> j¤ànàny etàni brahmarùe !lokeùu pracaranti ha !!12337.1! <12337.2/1> kim etàny ekaniùñhàni !pçthaïniùñhàni và mune ! <12337.2/2> prabråhi vai mayà pçùñaþ !pravçttiü ca yathàkramam !!12337.2! <12337.3/1> vai÷aüpàyana uvàca: jaj¤e bahuj¤aü param atyudàraü ! <12337.3/2> yaü dvãpamadhye sutam àtmavantam ! <12337.3/3> parà÷aràd gandhavatã maharùiü ! <12337.3/4> tasmai namo 'j¤ànatamonudàya !!12337.3! <12337.4/1> pitàmahàdyaü pravadanti ùaùñhaü ! <12337.4/2> maharùim àrùeyavibhåtiyuktam ! <12337.4/3> nàràyaõasyàü÷ajam ekaputraü ! <12337.4/4> dvaipàyanaü vedamahànidhànam !!12337.4! <12337.5/1> tam àdikàleùu mahàvibhåtir ! <12337.5/2> nàràyaõo brahmamahànidhànam ! <12337.5/3> sasarja putràrtham udàratejà ! <12337.5/4> vyàsaü mahàtmànam ajaþ puràõaþ !!12337.5! <12337.6/1> janamejaya uvàca: tvayaiva kathitaþ pårvaü !saübhavo dvijasattama ! <12337.6/2> vasiùñhasya sutaþ ÷aktiþ !÷akteþ putraþ parà÷araþ !!12337.6! <12337.7/1> parà÷arasya dàyàdaþ !kçùõadvaipàyano muniþ ! <12337.7/2> bhåyo nàràyaõasutaü !tvam evainaü prabhàùase !!12337.7! <12337.8/1> kim ataþ pårvajaü janma !vyàsasyàmitatejasaþ_1 ! <12337.8/2> kathayasvottamamate_2 !janma nàràyaõodbhavam !!12337.8! <12337.9/1> vai÷aüpàyana uvàca: vedàrthàn vettukàmasya !dharmiùñhasya taponidheþ ! <12337.9/2> guror me j¤ànaniùñhasya !himavatpàdae àsataþ !!12337.9! <12337.10/1> kçtvà bhàratam àkhyànaü !tapaþ÷ràntasya dhãmataþ ! <12337.10/2> ÷u÷råùàü tatparà ràjan !kçtavanto vayaü tadà !!12337.10! <12337.11/1> sumantur jaimini÷ caiva !paila÷ ca sudçóhavrataþ ! <12337.11/2> ahaü caturthaþ ÷iùyo vai !÷uko vyàsàtmajas tathà !!12337.11! <12337.12/1> ebhiþ parivçto vyàsaþ !÷iùyaiþ pa¤cabhir uttamaiþ ! <12337.12/2> ÷u÷ubhe himavatpàde !bhåtair bhåtapatir yathà !!12337.12! <12337.13/1> vedàn àvartayan sàïgàn !bhàratàrthàü÷ ca sarva÷aþ ! <12337.13/2> tam ekamanasaü dàntaü !yuktà vayam upàsmahe !!12337.13! <12337.14/1> kathàntare 'tha kasmiü÷cit !pçùño 'smàbhir dvijottamaþ ! <12337.14/2> vedàrthàn bhàratàrthàü÷ ca !janma nàràyaõàt tathà !!12337.14! <12337.15/1> sa pårvam uktvà vedàrthàn !bhàratàrthàü÷ ca tattvavit ! <12337.15/2> nàràyaõàd idaü janma !vyàhartum upacakrame !!12337.15! <12337.16/1> ÷çõudhvam àkhyànavaram !etad àrùeyam uttamam ! <12337.16/2> àdikàlodbhavaü vipràs !tapasàdhigataü mayà !!12337.16! <12337.17/1> pràpte prajàvisarge vai !saptame padmasaübhave ! <12337.17/2> nàràyaõo mahàyogã !÷ubhà÷ubhavivarjitaþ !!12337.17! <12337.18/1> sasçje nàbhitaþ putraü !brahmàõam amitaprabham ! <12337.18/2> tataþ sa pràdur abhavad !athainaü vàkyam abravãt !!12337.18! <12337.19/1> mama tvaü nàbhito jàtaþ !prajàsargakaraþ prabhuþ ! <12337.19/2> sçja prajàs tvaü vividhà !brahman sajaóapaõóitàþ !!12337.19! <12337.20/1> sa evam ukto vimukha÷ !cintàvyàkulamànasaþ ! <12337.20/2> praõamya varadaü devam !uvàca harim ã÷varam !!12337.20! <12337.21/1> kà ÷aktir mama deve÷a !prajàþ sraùñuü namo 'stu te ! <12337.21/2> apraj¤àvàn ahaü deva !vidhatsva yad anantaram !!12337.21! <12337.22/1> sa evam ukto bhagavàn !bhåtvàthàntarhitas tataþ ! <12337.22/2> cintayàm àsa deve÷o !buddhiü buddhimatàü varaþ !!12337.22! <12337.23/1> svaråpiõã tato buddhir !upatasthe hariü prabhum ! <12337.23/2> yogena cainàü niryogaþ !svayaü niyuyuje tadà !!12337.23! <12337.24/1> sa tàm ai÷varyayogasthàü !buddhiü ÷aktimatãü satãm ! <12337.24/2> uvàca vacanaü devo !buddhiü vai prabhur avyayaþ !!12337.24! <12337.25/1> brahmàõaü pravi÷asveti !lokasçùñyarthasiddhaye ! <12337.25/2> tatas tam ã÷varàdiùñà !buddhiþ kùipraü vive÷a sà !!12337.25! <12337.26/1> athainaü buddhisaüyuktaü !punaþ sa dadç÷e hariþ ! <12337.26/2> bhåya÷ cainaü vacaþ pràha !sçjemà vividhàþ prajàþ !!12337.26! <12337.27/001> [X K1.2.4.6.7 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn2.õ4 Ds D2-5.7-9 T1 G1.3.6 Cs Kumbh..ed. ins.:: bàóham ity eva kçtvà sa !yathàj¤àü ÷irasà hareþ !12337.26902! X] <12337.27/002> [X D7 T1 G3.6 cont.:: tathàkaroc ca dharmàtmà !brahmà lokapitàmahaþ !12337.26903! X] <12337.27/1> evam uktvà sa bhagavàüs !tatraivàntaradhãyata ! <12337.27/2> pràpa caiva muhårtena !svasthànaü devasaüj¤itam !!12337.27! <12337.28/1> tàü caiva prakçtiü pràpya !ekãbhàvagato 'bhavat ! <12337.28/2> athàsya buddhir abhavat !punar anyà tadà kila !!12337.28! <12337.29/1> sçùñà imàþ prajàþ sarvà !brahmaõà parameùñhinà ! <12337.29/2> daityadànavagandharva !rakùogaõasamàkulàþ ! <12337.29/3> jàtà hãyaü vasumatã !bhàràkràntà tapasvinã !!12337.29! <12337.30/1> bahavo balinaþ pçthvyàü !daityadànavaràkùasàþ ! <12337.30/2> bhaviùyanti tapoyuktà !varàn pràpsyanti cottamàn !!12337.30! <12337.31/1> ava÷yam eva taiþ sarvair !varadànena darpitaiþ ! <12337.31/2> bàdhitavyàþ suragaõà !çùaya÷ ca tapodhanàþ ! <12337.31/3> tatra nyàyyam idaü kartuü !bhàràvataraõaü mayà !!12337.31! <12337.32/1> atha nànàsamudbhåtair !vasudhàyàü yathàkramam ! <12337.32/2> nigraheõa ca pàpànàü !sàdhånàü pragraheõa ca !!12337.32! <12337.33/1> imàü tapasvinãü satyàü !dhàrayiùyàmi medinãm ! <12337.33/2> mayà hy eùà hi dhriyate !pàtàlasthena bhoginà !!12337.33! <12337.34/1> mayà dhçtà dhàrayati !jagad dhi sacaràcaram ! <12337.34/2> tasmàt pçthvyàþ paritràõaü !kariùye saübhavaü gataþ !!12337.34! <12337.35/1> evaü sa cintayitvà tu !bhagavàn madhusådanaþ ! <12337.35/2> råpàõy anekàny asçjat !pràdurbhàvabhavàya saþ !!12337.35! <12337.36/1> vàràhaü nàrasiühaü ca !vàmanaü mànuùaü tathà ! <12337.36/2> ebhir mayà nihantavyà !durvinãtàþ suràrayaþ !!12337.36! <12337.37/1> atha bhåyo jagatsraùñà !bhoþ÷abdenànunàdayan ! <12337.37/2> sarasvatãm uccacàra !tatra sàrasvato 'bhavat !!12337.37! <12337.38/1> apàntaratamà nàma !suto vàksaübhavo vibhoþ ! <12337.38/2> bhåtabhavyabhaviùyaj¤aþ !satyavàdã dçóhavrataþ !!12337.38! <12337.39/1> tam uvàca nataü mårdhnà !devànàm àdir avyayaþ ! <12337.39/2> vedàkhyàne ÷rutiþ kàryà !tvayà matimatàü vara ! <12337.39/3> tasmàt kuru yathàj¤aptaü !mayaitad vacanaü mune !!12337.39! <12337.40/1> tena bhinnàs tadà vedà !manoþ svàyaübhuve 'ntare ! <12337.40/2> tatas tutoùa bhagavàn !haris tenàsya karmaõà ! <12337.40/3> tapasà ca sutaptena !yamena niyamena ca !!12337.40! <12337.41/1> ÷rãbhagavàn uvàca: manvantareùu putra tvam !evaü lokapravartakaþ ! <12337.41/2> bhaviùyasy acalo brahmann !apradhçùya÷ ca nitya÷aþ !!12337.41! <12337.42/1> punas tiùye ca saüpràpte !kuravo nàma bhàratàþ ! <12337.42/2> bhaviùyanti mahàtmàno !ràjànaþ prathità bhuvi !!12337.42! <12337.43/1> teùàü tvattaþ prasåtànàü !kulabhedo bhaviùyati ! <12337.43/2> parasparavinà÷àrthaü !tvàm çte dvijasattama !!12337.43! <12337.44/1> tatràpy anekadhà vedàn !bhetsyase tapasànvitaþ ! <12337.44/2> kçùõe yuge ca saüpràpte !kçùõavarõo bhaviùyasi !!12337.44! <12337.45/1> dharmàõàü vividhànàü ca !kartà j¤ànakaras tathà ! <12337.45/2> bhaviùyasi tapoyukto !na ca ràgàd vimokùyase !!12337.45! <12337.46/1> vãtaràga÷ ca putras te !paramàtmà bhaviùyati ! <12337.46/2> mahe÷varaprasàdena !naitad vacanam anyathà !!12337.46! <12337.47/1> yaü mànasaü vai pravadanti putraü ! <12337.47/2> pitàmahasyottamabuddhiyuktam ! <12337.47/3> vasiùñham agryaü tapaso nidhànaü ! <12337.47/4> ya÷ càpi såryaü vyatiricya bhàti !!12337.47! <12337.48/1> tasyànvaye càpi tato maharùiþ ! <12337.48/2> parà÷aro nàma mahàprabhàvaþ ! <12337.48/3> pità sa te vedanidhir variùñho ! <12337.48/4> mahàtapà vai tapaso nivàsaþ ! <12337.48/5> kànãnagarbhaþ pitçkanyakàyàü ! <12337.48/6> tasmàd çùes tvaü bhavità ca putraþ !!12337.48! <12337.49/1> bhåtabhavyabhaviùyàõàü !chinnasarvàrthasaü÷ayaþ ! <12337.49/2> ye hy atikràntakàþ pårvaü !sahasrayugaparyayàþ !!12337.49! <12337.50/1> tàü÷ ca sarvàn mayoddiùñàn !drakùyase tapasànvitaþ ! <12337.50/2> punar drakùyasi càneka !sahasrayugaparyayàn !!12337.50! <12337.51/1> anàdinidhanaü loke !cakrahastaü ca màü mune ! <12337.51/2> anudhyànàn mama mune !naitad vacanam anyathà !!12337.51! <12337.52/0> [X K6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: bhaviùyati mahàsattva !khyàti÷ càpy atulà tava !!12337.51904! X] <12337.52/1> ÷anai÷caraþ såryaputro !bhaviùyati manur mahàn ! <12337.52/2> tasmin manvantare caiva !saptarùigaõapårvakaþ ! <12337.52/3> tvam eva bhavità vatsa !matprasàdàn na saü÷ayaþ !!12337.52! <12337.53/001> [X K6 V1 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.8 Kumbh..ed. ins.:: yat kiücid vidyate loke !sarvaü tan madviceùñitam ! <12337.53/002> X anyo hy anyaü cintayati !svacchandaü vidadhàmy aham !12337.52905! X] <12337.53/1> vyàsa uvàca: evaü sàrasvatam çùim !apàntaratamaü tadà ! <12337.53/2> uktvà vacanam ã÷ànaþ !sàdhayasvety athàbravãt !!12337.53! <12337.54/1> so 'haü tasya prasàdena !devasya harimedhasaþ ! <12337.54/2> apàntaratamà nàma !tato jàto àj¤ayà hareþ ! <12337.54/3> puna÷ ca jàto vikhyàto !vasiùñhakulanandanaþ !!12337.54! <12337.55/1> tad etat kathitaü janma !mayà pårvakam àtmanaþ ! <12337.55/2> nàràyaõaprasàdena !tathà nàràyaõàü÷ajam !!12337.55! <12337.56/1> mayà hi sumahat taptaü !tapaþ paramadàruõam ! <12337.56/2> purà matimatàü ÷reùñhàþ !parameõa samàdhinà !!12337.56! <12337.57/1> etad vaþ kathitaü sarvaü !yan màü pçcchatha putrakàþ ! <12337.57/2> pårvajanma bhaviùyaü ca !bhaktànàü snehato mayà !!12337.57! <12337.58/1> vai÷aüpàyana uvàca: eùa te kathitaþ pårvaü !saübhavo 'smadguror nçpa_2 ! <12337.58/2> vyàsasyàkliùñamanaso !yathà pçùñaþ punaþ ÷çõu !!12337.58! <12337.59/1> sàükhyaü yogaü pa¤caràtraü !vedàþ pà÷upataü tathà ! <12337.59/2> j¤ànàny etàni ràjarùe !viddhi nànàmatàni vai !!12337.59! <12337.60/1> sàükhyasya vaktà kapilaþ !paramarùiþ sa ucyate ! <12337.60/2> hiraõyagarbho yogasya !vettà nànyaþ puràtanaþ !!12337.60! <12337.61/1> apàntaratamà÷ caiva !vedàcàryaþ sa ucyate ! <12337.61/2> pràcãnagarbhaü tam çùiü !pravadantãha kecana !!12337.61! <12337.62/1> umàpatir bhåtapatiþ !÷rãkaõñho brahmaõaþ sutaþ ! <12337.62/2> uktavàn idam avyagro !j¤ànaü pà÷upataü ÷ivaþ !!12337.62! <12337.63/1> pa¤caràtrasya kçtsnasya !vettà tu bhagavàn svayam ! <12337.63/2> sarveùu ca nçpa_2÷reùñha !j¤àneùv eteùu dç÷yate !!12337.63! <12337.64/1> yathàgamaü yathàj¤ànaü !niùñhà nàràyaõaþ prabhuþ ! <12337.64/2> na cainam evaü jànàti !tamobhåtà vi÷àü pate !!12337.64! <12337.65/1> tam eva ÷àstrakartàraü !pravadanti manãùiõaþ ! <12337.65/2> niùñhàü nàràyaõam çùiü !nànyo 'stãti ca vàdinaþ !!12337.65! <12337.66/1> niþsaü÷ayeùu sarveùu !nityaü vasati vai hariþ ! <12337.66/2> sasaü÷ayàn hetubalàn !nàdhyàvasati màdhavaþ !!12337.66! <12337.67/1> pa¤caràtravido ye tu !yathàkramaparà nçpa_2 ! <12337.67/2> ekàntabhàvopagatàs !te hariü pravi÷anti vai !!12337.67! <12337.68/1> sàükhyaü ca yogaü ca sanàtane dve ! <12337.68/2> vedà÷ ca sarve nikhilena ràjan ! <12337.68/3> sarvaiþ samastair çùibhir nirukto ! <12337.68/4> nàràyaõo vi÷vam idaü puràõam !!12337.68! <12337.69/1> ÷ubhà÷ubhaü karma samãritaü yat ! <12337.69/2> pravartate sarvalokeùu kiücit ! <12337.69/3> tasmàd çùes tad bhavatãti vidyàd ! <12337.69/4> divy antarikùe bhuvi càpsu càpi !!12337.69! <12338.1/1> janamejaya uvàca: bahavaþ puruùà brahmann !utàho eka eva tu ! <12338.1/2> ko hy atra puruùaþ ÷reùñhaþ !ko và yonir ihocyate !!12338.1! <12338.2/1> vai÷aüpàyana uvàca: bahavaþ puruùà loke !sàükhyayogavicàriõàm ! <12338.2/2> naitad icchanti puruùam !ekaü kurukulodvaha !!12338.2! <12338.3/1> bahånàü puruùàõàü ca !yathaikà yonir ucyate ! <12338.3/2> tathà taü puruùaü vi÷vaü !vyàkhyàsyàmi guõàdhikam !!12338.3! <12338.4/1> namaskçtvà tu gurave !vyàsàyàmitatejase ! <12338.4/2> tapoyuktàya dàntàya !vandyàya paramarùaye !!12338.4! <12338.5/1> idaü puruùasåktaü hi !sarvavedeùu pàrthiva ! <12338.5/2> çtaü satyaü ca vikhyàtam !çùisiühena cintitam !!12338.5! <12338.6/1> utsargeõàpavàdena !çùibhiþ kapilàdibhiþ ! <12338.6/2> adhyàtmacintàm à÷ritya !÷àstràõy uktàni bhàrata !!12338.6! <12338.7/1> samàsatas tu yad vyàsaþ !puruùaikatvam uktavàn ! <12338.7/2> tat te 'haü saüpravakùyàmi !prasàdàd amitaujasaþ !!12338.7! <12338.8/1> atràpy udàharantãmam !itihàsaü puràtanam ! <12338.8/2> brahmaõà saha saüvàdaü !tryambakasya vi÷àü pate !!12338.8! <12338.9/1> kùãrodasya samudrasya !madhye hàñakasaprabhaþ ! <12338.9/2> vaijayanta iti khyàtaþ !parvatapravaro nçpa_2 !!12338.9! <12338.10/1> tatràdhyàtmagatiü deva !ekàkã pravicintayan ! <12338.10/2> vairàjasadane nityaü !vaijayantaü niùevate !!12338.10! <12338.11/1> atha tatràsatas tasya !caturvaktrasya dhãmataþ ! <12338.11/2> lalàñaprabhavaþ putraþ !÷iva àgàd yadçcchayà ! <12338.11/3> àkà÷enaiva yogã÷aþ !purà trinayanaþ prabhuþ !!12338.11! <12338.12/1> tataþ khàn nipapàtà÷u !dharaõãdharamårdhani ! <12338.12/2> agrata÷ càbhavat prãto !vavande càpi pàdayoþ !!12338.12! <12338.13/1> taü pàdayor nipatitaü !dçùñvà savyena pàõinà ! <12338.13/2> utthàpayàm àsa tadà !prabhur ekaþ prajàpatiþ !!12338.13! <12338.14/1> uvàca cainaü bhagavàü÷ !cirasyàgatam àtmajam ! <12338.14/2> svàgataü te mahàbàho !diùñyà pràpto 'si me 'ntikam !!12338.14! <12338.15/1> kaccit te ku÷alaü putra !svàdhyàyatapasoþ sadà ! <12338.15/2> nityam ugratapàs tvaü hi !tataþ pçcchàmi te punaþ !!12338.15! <12338.16/1> rudra uvàca: tvatprasàdena bhagavan !svàdhyàyatapasor mama ! <12338.16/2> ku÷alaü càvyayaü caiva !sarvasya jagatas tathà !!12338.16! <12338.17/1> ciradçùño hi bhagavàn !vairàjasadane mayà ! <12338.17/2> tato 'haü parvataü pràptas tv !imaü tvatpàdasevitam !!12338.17! <12338.18/1> kautåhalaü càpi hi me !ekàntagamanena te ! <12338.18/2> naitat kàraõam alpaü hi !bhaviùyati pitàmaha !!12338.18! <12338.19/1> kiü nu tat sadanaü ÷reùñhaü !kùutpipàsàvivarjitam ! <12338.19/2> suràsurair adhyuùitam !çùibhi÷ càmitaprabhaiþ !!12338.19! <12338.20/1> gandharvair apsarobhi÷ ca !satataü saüniùevitam ! <12338.20/2> utsçjyemaü girivaram !ekàkã pràptavàn asi !!12338.20! <12338.21/1> brahmovàca: vaijayanto girivaraþ !satataü sevyate mayà ! <12338.21/2> atraikàgreõa manasà !puruùa÷ cintyate viràñ !!12338.21! <12338.22/1> rudra uvàca: bahavaþ puruùà brahmaüs !tvayà sçùñàþ svayaübhuvà ! <12338.22/2> sçjyante càpare brahman !sa caikaþ puruùo viràñ !!12338.22! <12338.23/1> ko hy asau cintyate brahmaüs !tvayà vai puruùottamaþ ! <12338.23/2> etan me saü÷ayaü bråhi !mahat kautåhalaü hi me !!12338.23! <12338.24/1> brahmovàca: bahavaþ puruùàþ putra !ye tvayà samudàhçtàþ ! <12338.24/2> evam etad atikràntaü !draùñavyaü naivam ity api ! <12338.24/3> àdhàraü tu pravakùyàmi !ekasya puruùasya te !!12338.24! <12338.25/1> bahånàü puruùàõàü sa !yathaikà yonir ucyate ! <12338.25/2> tathà taü puruùaü vi÷vaü !paramaü sumahattamam ! <12338.25/3> nirguõaü nirguõà bhåtvà !pravi÷anti sanàtanam !!12338.25! <12339.1/1> brahmovàca: ÷çõu putra yathà hy eùa !puruùaþ ÷à÷vato 'vyayaþ ! <12339.1/2> akùaya÷ càprameya÷ ca !sarvaga÷ ca nirucyate !!12339.1! <12339.2/1> na sa ÷akyas tvayà draùñuü !mayànyair vàpi sattama ! <12339.2/2> saguõo nirguõo vi÷vo !j¤ànadç÷yo hy asau smçtaþ !!12339.2! <12339.3/1> a÷arãraþ ÷arãreùu !sarveùu nivasaty asau ! <12339.3/2> vasann api ÷arãreùu !na sa lipyati karmabhiþ !!12339.3! <12339.4/1> mamàntaràtmà tava ca !ye cànye dehasaüj¤itàþ ! <12339.4/2> sarveùàü sàkùibhåto 'sau !na gràhyaþ kenacit kvacit !!12339.4! <12339.5/1> vi÷vamårdhà vi÷vabhujo !vi÷vapàdàkùinàsikaþ ! <12339.5/2> eka÷ carati kùetreùu !svairacàrã yathàsukham !!12339.5! <12339.6/1> kùetràõi hi ÷arãràõi !bãjàni ca ÷ubhà÷ubhe ! <12339.6/2> tàni vetti sa yogàtmà !tataþ kùetraj¤a ucyate !!12339.6! <12339.7/1> nàgatir na gatis tasya !j¤eyà bhåtena kenacit ! <12339.7/2> sàükhyena vidhinà caiva !yogena ca yathàkramam !!12339.7! <12339.8/1> cintayàmi gatiü càsya !na gatiü vedmi cottamàm ! <12339.8/2> yathàj¤ànaü tu vakùyàmi !puruùaü taü sanàtanam !!12339.8! <12339.9/1> tasyaikatvaü mahattvaü hi !sa caikaþ puruùaþ smçtaþ ! <12339.9/2> mahàpuruùa÷abdaü sa !bibharty ekaþ sanàtanaþ !!12339.9! <12339.10/1> eko hutà÷o bahudhà samidhyate ! <12339.10/2> ekaþ såryas tapasàü yonir ekà ! <12339.10/3> eko vàyur bahudhà vàti loke ! <12339.10/4> mahodadhi÷ càmbhasàü yonir ekaþ ! <12339.10/5> puruùa÷ caiko nirguõo vi÷varåpas ! <12339.10/6> taü nirguõaü puruùaü càvi÷anti !!12339.10! <12339.11/1> hitvà guõamayaü sarvaü !karma hitvà ÷ubhà÷ubham ! <12339.11/2> ubhe satyànçte tyaktvà !evaü bhavati nirguõaþ !!12339.11! <12339.12/1> acintyaü càpi taü j¤àtvà !bhàvasåkùmaü catuùñayam ! <12339.12/2> vicared yo yatir yattaþ !sa gacchet puruùaü prabhum !!12339.12! <12339.13/1> evaü hi paramàtmànaü !kecid icchanti paõóitàþ ! <12339.13/2> ekàtmànaü tathàtmànam !apare 'dhyàtmacintakàþ !!12339.13! <12339.14/1> tatra yaþ paramàtmà hi !sa nityaü nirguõaþ smçtaþ ! <12339.14/2> sa hi nàràyaõo j¤eyaþ !sarvàtmà puruùo hi saþ ! <12339.14/3> na lipyate phalai÷ càpi !padmapatram ivàmbhasà !!12339.14! <12339.15/1> karmàtmà tv aparo yo 'sau !mokùabandhaiþ sa yujyate ! <12339.15/2> sasaptada÷akenàpi !rà÷inà yujyate hi saþ ! <12339.15/3> evaü bahuvidhaþ proktaþ !puruùas te yathàkramam !!12339.15! <12339.16/1> yat tat kçtsnaü lokatantrasya dhàma ! <12339.16/2> vedyaü paraü bodhanãyaü saboddhç ! <12339.16/3> mantà mantavyaü prà÷ità prà÷itavyaü ! <12339.16/4> ghràtà ghreyaü spar÷ità spar÷anãyam !!12339.16! <12339.17/1> draùñà draùñavyaü ÷ràvità ÷ràvaõãyaü ! <12339.17/2> j¤àtà j¤eyaü saguõaü nirguõaü ca ! <12339.17/3> yad vai proktaü guõasàmyaü pradhànaü ! <12339.17/4> nityaü caitac chà÷vataü càvyayaü ca !!12339.17! <12339.18/1> yad vai såte dhàtur àdyaü nidhànaü ! <12339.18/2> tad vai vipràþ pravadante 'niruddham ! <12339.18/3> yad vai loke vaidikaü karma sàdhu ! <12339.18/4> à÷ãryuktaü tad dhi tasyopabhojyam !!12339.18! <12339.19/1> devàþ sarve munayaþ sàdhu dàntàs ! <12339.19/2> taü pràgyaj¤air yaj¤abhàgaü yajante ! <12339.19/3> ahaü brahmà àdya ã÷aþ prajànàü ! <12339.19/4> tasmàj jàtas tvaü ca mattaþ prasåtaþ ! <12339.19/5> matto jagaj jaïgamaü sthàvaraü ca ! <12339.19/6> sarve vedàþ sarahasyà hi putra !!12339.19! <12339.20/1> caturvibhaktaþ puruùaþ !sa krãóati yathecchati ! <12339.20/2> evaü sa eva bhagavठ!j¤ànena pratibodhitaþ !!12339.20! <12339.21/1> etat te kathitaü putra !yathàvad anupçcchataþ ! <12339.21/2> sàükhyaj¤àne tathà yoge !yathàvad anuvarõitam !!12339.21! <12999.31/001> [X D7 T G1-3.6 ins. after 12326.93; Kumbh..ed. after 12326.92:: tataþ kaliyugasyàdau !bhutvà ràjataruü ÷ritaþ ! <12999.31/002> X bhàùayà màgadhenaiva !dharmaràjagçhe vadan ! <12999.31/003> X kàùàyavastrasaüvãto !muõóitaþ ÷ukladantavàn ! <12999.31/004> X ÷uddhodanasuto buddho !mohayiùyàmi mànavàn ! <12999.31/005> X ÷ådràþ ÷ràddheùu bhojyante !mayi buddhatvam àgate ! <12999.31/006> X bhaviùyanti naràþ sarve !muõóàþ kàùàyasaüvçtàþ ! <12999.31/007> X anadhyàyà bhaviùyanti !viprà÷ càgnivivarjitàþ ! <12999.31/008> X agnihotràõi sãdanti !gurupåjà ca na÷yati ! <12999.31/009> X na ÷çõvanti pituþ putrà !na snuùà naiva màtaraþ ! <12999.31/01> X na mitraü na kalatraü và !vartate hy adharottaram ! <12999.31/011> X evaü bhåtaü jagat sarvaü !÷rutismçtivivarjitam ! <12999.31/012> X bhaviùyati kalau nagno hy !a÷uddho varõasaükaraþ ! <12999.31/013> X teùàü sakà÷àd dharmaj¤à !devabrahmadviùo naràþ ! <12999.31/014> X bhaviùyanti hy a÷uddhà÷ ca !nyàyacchalavibhàùiõaþ ! <12999.31/015> X ye nagnadharma÷rotàras te !samàþ pàpani÷cayaiþ ! <12999.31/016> X tasmàd ete na saübhàùyà !na spraùñavyà itàrthibhiþ ! <12999.31/017> X upavàsatrayaü kuyàt !tatsaüsargavi÷uddhaye ! <12999.31/018> X tataþ kaliyugasyànte !bràhmaõo haripiïgalaþ ! <12999.31/019> X kalkir viùõuya÷aþputro !yàj¤avalkyapurohitaþ ! <12999.31/02> X sahàyà bràhmaõàþ sarve !tair ahaü sahitaþ punaþ ! <12999.31/021> X mlecchàn utsàdayiùyàmi !pàùaõóàü÷ caiva sarva÷aþ ! <12999.31/022> X pàùaõóiùañkàn hatvà vai !tatràntaþpralaye tataþ ! <12999.31/023> X ahaü pa÷càd bhaviùyàmi !yaj¤eùu nirataþ sadà !12999.31! X] <12999.32/001> [X K1.2.4.6 Bo.6-9 Da3..a4 Dn1.õ4 Ds D2.3.5.7.8 T G1-3.6 Kumbh. ed. ins after 12331.1, V1 after 6:: sarvà÷ramàbhigamanaü !sarvatãrthàvagàhanam ! <12999.32/002> X na tathà phaladaü saute !nàràyaõakathà yathà <12999.32/003> X pàvitàïgàþ sma saüvrñtàþ !÷rutvemàm àditaþ kathàm ! <12999.32/004> X nàràyaõà÷rayaü punyàü !sarvapàpapramocanãm ! <12999.32/005> X durdar÷o bhagavàn devaþ !sarvalokanamaskçtaþ! <12999.32/006> X devaiþ sabrahmakaiþ kçtsnair !anyai÷ caiva maharùibhiþ ! <12999.32/007> X dçùñavàn nàrado yatra !devaü nàràyaõaü harim ! <12999.32/008> X nånam etad dhy anumataü !tasya devasya såtaja ! <12999.32/009> X yad dçùñavठjagannàtham !aniruddhatanau sthitam ! <12999.32/01> X yat pràdravat punar bhåyo !nàrado devasattamau ! <12999.32/011> X naranàràyaõau draùñuü !kàraõaü tad bravãhi me ! <12999.32/012> X såta uvàca: tasmin yaj¤e vartamàne !ràj¤aþ pàrikùitasya vai ! <12999.32/013> X karmàntareùu vidhivad !vartamàneùu ÷aunaka ! <12999.32/014> X kçùõadvaipàyanaü vyàsam !çùiü vedanidhiü prabhum ! <12999.32/015> X paripapraccha ràjendraþ !pitàmahapitàmaham ! <12999.32/016> X janamejaya uvàca: ÷vetadvãpàn nivçttena !nàradena surarùiõà ! <12999.32/017> X dhyàyatà bhagavadvàkyaü !ceùñitaü kim ataþ param ! <12999.32/018> X badary-à÷ramam àgamya samàgamya ca tàv çùã ! <12999.32/019> X kiyantaü kàlam avasat !kàü kathàm pçùñavàü÷ ca saþ !12999.32! X]