Chandogya-Upanisad (Chandogyopanisad) with the commentary ascribed to Samkara Input by members of the Sansknet project (formerly: www.sansknet.org) [GRETIL-Version vom 17.03.2017] Revisions: 2017-03-17: 7,16.1 disentangled from commentary by James Fitzgerald This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding. Therefore, word boundaries are usually not marked by blanks. These and other irregularities cannot be standardized at present. The mula text has been checked against the ed. by V.P. Limaye and R.D. Vadekar (Eighteen Principal Upanisads, vol. 1, Poona 1958), and the electronic version available on TITUS. In cases of divergence, preference has usually been given to the printed edition. The text of the commentary is not proofread! REFERENCE SYSTEM: ChUp_n,n.n = mula text ChUpBh_n,n.n = Samkara's Bhasya ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ ## sàmavedãyà ## atha prathamo 'dhyàyaþ àpyàyantu mamàïgàni vàkpràõa÷cakùuþ ÷rotramatho balamindriyàõi ca sarvàõi, sarvaü brahmaupaniùadaü màhaü brahma niràkuryàü mà mà brahma niràkarodaniràkaraõamastvaniràkaraõaü me 'stu, tadàtmani nirate ya upaniùatsu dharmàste mayi santu te mayi santu // oü ÷àntiþ ÷àntiþ ÷àntiþ ÷rãmacchaïkarabhagavatpàdàcàryaviracitaü bhàùyam upodghàtaþ- "omityetadakùaram" ityàdyaùñàdhyàyã chàndogyopaniùat / tasyàþ saükùepator'thajij¤àsubhya çjuvivaraõamalpagrantha÷rãmannarendrapurãyatãndraviracitaü chàndogyopaniùadbhàùyañippaõamidamàrabhyate / tatra sambandhaþ- samastaü karmàdhigataü pràõàdidevatàvij¤ànasahitamarciràdimàrgeõa brahmalokapratipattikàraõam / kevalaü ca dhåmàdimàrgeõa candralokapratipattikàraõam / svabhàvapravçttànàü ca màrgadvayaparibhraùñànàü kaùñàdhogatiruktà / na cobhayormàrgayoranyatarasminnapi màrge àtyantikã puruùàrthasiddhirityataþ karmanirapekùamadvaitàtmavij¤ànaü saüsàragatitrayahetåpamardena vaktavyamityupaniùadàrabhyate / na càdvaitàtmavij¤ànàdanyatrà'tyantikã niþ÷reyasapràptiþ / vakùyati hi-"atha ye 'myathàto viduranyaràjànaste kùayyalokà bhavanti" / viparyaye ca"sa svaràóbhavati"iti / tathà dvaitaviùayànçtàbhisandhasya bandhanaü taskarasyeva taptapara÷ugrahaõe bandhadàhabhàvaþ, saüsàraduþkhapràpti÷cetyuktvàdvaitàtmasatyàbhisandhasyàtaskarasyeva taptapara÷ugrahaõe bandhadàhàbhàvaþ saüsàraduþkhanivçttirmokùa÷ceti / ata eva na karmasahabhàv.dvaitàtmadar÷anam / kriyàkàrakaphalabhedopamardena"sadekamevàdvitãyam" "àtmaivedaü sarvam" ityevamàdivàkyajanitasya bàdhakapratyayànupapatteþ / karmavidhipratyaya iti cet / na / kartçbhoktçsvabhàvavij¤ànavatastajjanitakarmaphalaràgadveùàdidoùavata÷ca karmavidhànàt / adhigatasakalavedàrthasya karmavidhànàdadvaitaj¤ànavato 'pi karmeti cet / na / karmàdhikçtaviùayasya kartçbhoktràdij¤ànasya svàbhàvikasya"sadekamevàdvitãyam""àtmaivedaü sarvam" ityanenopamarditatvàt / tasmàdavidyàdidoùavata eva karmàõi vidhãyante / nàdvaitaj¤ànavataþ / ata eva hi vakùyati-"sarva ete puõyalokà bhavanti / brahmasastho 'mçtatvameti"iti / tatraitasminnadvaitavidyàprakaraõe 'bhyudayasàdhanànyupàsanànyucyante kaivalyasannikçùñaphalàni / càdvaitàdãùadvãkçtabrahmaviùayàõi ityàdãni karmasamçddhiphalàni ca karmàïgasambandhãni / rahasyasàmànyànmanovçttisàmànyàcca yathàdvaitaj¤ànaü manovçttimàtraü tathànyànyapyupàsanàni manovçttiråpàõãtyasti hi sàmànyam / kastarhyadvaitaj¤ànasyopàsanànàü ca vi÷eùaþ / ucyate / svàbhàvikasyà'tmanyakriye 'dhyàropitasya kartràdikàrakakriyàphalabhedavij¤ànasya nivartakamadvaitavij¤ànam / rajjvàdàviva sarpàdyadhyàropalakùaõaj¤ànasya rajjvàdisvaråpani÷cayaþ prakà÷animittaþ / upàsanaü tu yathà÷àstrasamarpitaü ki¤cidàlambanamupàdàya tasminsamànacittavçttisantànakaraõaü tadvilakùaõapratyayànantaritamiti vi÷eùaþ / tànyetànyupàsanàni sattva÷uddhikaratvena vastutattvàvabhàsakatvàdadvaitaj¤ànopakàrakàõyàlambanaviùayatvàt susàdhyàni ceti pårvamupanyasyante / tatra karmàbhyàsasya dçóhãkçtatvàtkarmaparityàgenopàsana eva duþkhaü cetaþ samarpaõaü kartçmiti karmàïgaviùayameva tàvadàdàvupàsanamupanyasyate / _______________________________________________________________________ START ChUp 1,1.1 ## __________ ChUpBh_1,1.1 ityupodghàtabhàùyam- omityetadakùaramudgãthamupàsãta / omityetadakùaraü paramàtmano 'bhidhànaü nediùñham / tasminhi prayujyamàne sa prasãdati priyanàmagrahaõa iva lokaþ / tadihetiparaü prayuktamabhidhàyakatvàdvyàvartitaü ÷abdasvaråpamàtraü pratãyate / tathà càrcàdivatparasyà'tmanaþ pratãkaü sampadyate / evaü nàmatvena pratãkatvena ca paramàtmopàsanasàdhanaü ÷reùñhamiti sarvavedànteùvagatam / japakarmasvàdhyàyàdyanteùu ca bahu÷aþ prayogàtprasiddhamasya ÷raiùñhyam / atastadetakùaraü varõàtmakamudgãthabhaktyavayavatvàdudgãtha÷abdavàcyamupàsãta / karmàïgàvayavabhåta oïkàre paramàtmapratãke dçóhàmaikàgryalakùaõàü matiü santanuyàt / svayameva ÷rutiroïkàrasyodgãtha÷abdavàcyatve hetumàha-omiti hyudgàyati / omityàrabhya hi yasmàdudgàyatyata udgãtha oïkàra ityarthaþ / tasyopavyàkhyànaü tasyàkùarasyopavyàkhyànamevamupàsanamevaüvibhåtyevaüphalamityàdikathanamupavyàkhyànam / pravartata iti vàkya÷eùaþ //1 // _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ START ChUp 1,1.2 ## __________ ChUpBh_1,1.2 eùàü caràcaràõàü bhåtànàü pçthivã raso gatiþ paràyaõamavaùñambhaþ / pçthivyà àpo raso 'psu hyotà ca protà ca pçthivyatastà rasaþ pçthivyàþ / apàmoùadhayo raso 'ppariõàmatvàdoùadhãnàm / tàsàü puruùo raso 'nnapariõàmatvàt puruùasya / tasyàpi puruùasya vàgrasaþ / puruùàvayavànàü hi vàksàriùñhà / ato vàkpuruùasya rasa ucyate / tasyà api vàca çgrasaþ sàratarà / çcaþ sàma rasaþ sàrataram / tasyàpi sàmna udgãthaþ prakçtatvàdoïkàraþ sàrataraþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,1.3 ## __________ ChUpBh_1,1.3 evaü sa eùa udgãthàkhya oïkàro bhåtàdãnàmuttarottararasànàmati÷ayena raso rasatamaþ / paramaþ paramàtmapratãkatvàt / paràrdhyor'dhaü sthànaü, paraü ca tadardhaü ca paràrdhaü tadarhatãti paràrdhyaþ paramàtmasthànàrhaþ paramàtmavadupàsyatvàdityabhipràyaþ / aùñamaþ pçthivyàdirasasaükhyàyàü yadudgãtho ya udgãthaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,1.4 ## __________ ChUpBh_1,1.4 vàca çgrasa ityuktam / katamà sarkkatamattatsàma katamo và sa udgãthaþ / katamà katameti vãpsà'daràrthà / nanu"và bahånàü jàtiparipra÷ne óatamac" / na hyatra çgjàtibahutvaü kathaü óatamacprayogaþ / naiùa doùaþ / jàtau paripra÷no jàtiparipra÷na ityetasminvigrahe jàtàvçgvyaktãnàü bahutvopapatteþ / na tu jàteþ paripra÷na iti vigçhyate / nanu jàteþ paripra÷na ityasminvigrahe katamaþ kañha ityàdyudàharaõamupapannaü jàtau paripra÷na ityatra tu na yujyate / tatràpi kañhàdijàtàveva vyaktibahitvàbhipràyeõa paripra÷na ityadoùaþ / yadi jàteþ paripra÷naþ syàtkatamà katamargityàdàvupasaükhyànaü kartavyaü syàdvimçùñaü bhavati vimar÷aþ kçto bhavati //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,1.5 ## __________ ChUpBh_1,1.5 vimar÷e hi kçte sati prativacanoktirupapannà vàgevarkpràõaþ sàmeti / vàgçcorekatve 'pi nàùñamatvavyàghàtaþ pårvasmàdvàkyàntaratvàdàptiguõasiddhaya omityetadakùaramudgãtha iti / vàkpràõàvçksàmayonã iti vàgevarkpràõaþ sàmetyucyate / yathàkramamçksàmayonyorvàkpràõayorgrahaõe hi sarvàsàmçcàü sarveùàü ca sàmnàmavarodhaþ kçtaþ syàt / sarvarksàmàvarodhe carksàmasàdhyànàü ca sarvakarmaõàmavarodhaþ kçtaþ syàt / tadavarodhe ca sarve kàmà avaruddhàþ syuþ / omityetadakùaramudgãtha iti bhaktyà÷aïkà vinartyate / tadvà etaditi mithunaü nirdi÷yate / kiü tanmithunamityàha yadvàkca pràõa÷ca sarvaçksàmakàraõabhåtau mithunam / çkva sàma ceti çksàmakàraõàvçksàma÷abdoktàvityarthaþ / na tu svatantramçkca sàma ca mithunam / anyathà hi vàkca pràõa÷cetyekaü mithunamçksàma càparaü mithunamiti dve mithune syàtàm / tathà ca tadetanmithunamityekavacananirdeùo 'nupapannaþ syàt / tasmàdçksàmayonyorvàkpràõayoreva mithunatvam //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,1.6 ## __________ ChUpBh_1,1.6 tadetadevaülakùaõaü mithunamomityetasminnakùare saüsçjyate / evaü sarvakàmàvàptiguõavi÷iùñaü mithunamoïkàre saüsçùñaü vidyata ityoïkàrasya sarvakàmàvàptiguõavattvaü prasiddham / vàïmayatvamoïkàrasya pràõaniùpàdyatvaü ca mithunena saüsçùñatvaü mithunasya kàmàpayitçtvaü prasiddhamiti dçùñànta ucyate / yathà loke mithunau mithunàvayavau strãpuüsau yadà samàgacchato gràmyadharmatayà saüyujyeyànàü tadà'payataþ pràpayato 'nyonyasyetaretarasya tau kàmam / tathà ca svàtmànupraviùñena mithunena sarvakàmàptiguõavattvamoïkàrasya siddhamityabhipràyaþ //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,1.7 #<àpayità ha vai kàmànàü bhavati ya etad evaü vidvàn akùaram udgãtham upàste || ChUp_1,1.7 ||># __________ ChUpBh_1,1.7 tadupàsako 'pyudgàtà taddharmà bhavatãtyàha-àpayità ha vai kàmànàü yajamànasya bhavati ya etadakùaramevamàptiguõavadudgãthamupàste tasyaitadyathoktaü phalamityarthaþ / "taü yathà yathopàsate tadeva bhavati"iti ÷ruteþ //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,1.8 ## __________ ChUpBh_1,1.8 samçddhiguõavàü÷coïkàraþ / katham-tadvà etatprakçmanuj¤àkùaramanuj¤à ca sàkùaraü ca tat / anuj¤ànumatiroïkàra ityarthaþ / kathamanuj¤etyàha ÷rutireva / yaddhi ki¤ca yatki¤ca loke j¤ànaü dhanaü vànujànàti vidvàndhanã và tatrànumatiü kurvannomityeva tadàha / tathà ca vede"trayastriü÷adityomiti hovàca"ityàdinà / tathà ca loke 'pi tavedaü dhanaü gçhõàmãtyukta omityàha / ata eùà u evaiùaiva samçddhiryadanuj¤à yànuj¤à sà samçddhistanmålatvàdanuj¤àyàþ / samçddho hyomityanuj¤àü dadàti tasmàtsamçddhiguõavànoïkàra ityarthaþ / samçddhiguõopàsakatvàttaddharmà sansamardhayità ha vai kàmànàü yajamànasya bhavati ya etadevaü vidvànakùaramudgãthamupàsta ityàdi pårvavat //8 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,1.9 ## __________ ChUpBh_1,1.9 athedànãmakùaraü stautyupàsyatvàtprarocanàrtham / kathaü, tenàkùareõa prakçteneyamçgvedàdilakùaõà trayã vidyà trayãvidyàvihitaü karmetyarthaþ / na hi trayã vidyaivà'÷ràvaõàdibhirvartate karma tu tathà pravartata iti prasiddham / kathamomityà÷ràvatyomiti ÷aüsatyomityudgàyatãti liïgàcca somayàga iti gamyate / tacca karmaitasyaivàkùarasyàpacityai påjàrtham / paramàtmapratãkaü hi tat / tadapacitiþ paramàtmana eva sà / "svakarmaõà tamabhyarcya siddhiü vindati mànavaþ"iti smçteþ / mahimnà rasena / ki¤caitasyaivàkùarasya mahimnà mahattvena çtvigyajamànàdipràõairityarthaþ / tathaitasyaivàkùarasya rasena vrãhiyavàdirasanirvçttena haviùetyarthaþ / yàgahomàdyakùareõa kriyate / taccà'dityamupatiùñhate / tato vçùñyàdikrameõa pràõo 'nnaü ca jàyate / pràõairannena ca yaj¤astàyate / ata ucyate 'kùarasya mahimnà rasnti //9 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,1.10 ## __________ ChUpBh_1,1.10 tatràkùaravij¤ànavataþ karma kartavyamiti sthitamàbhipati-tenàbhareõobhau ya÷caitadakùaramevaü vyàkhyàtaü veda ya÷ca karmamàtravidakùarayàthàtmyaü na veda tàvubhau kurutaþ karma / tayo÷ca karmasàmarthyàdeva phalaü syàtkiü tatràkùarayàthàtmyavij¤àneneti / dçùñaü hi loke harãtakãü bhakùayatostadrasàbhij¤etarayorvirecanam / naivam / yasmànnànà tu vidyà càvidyà ca bhinne hi vidyàvidye / tu÷abdaþ pakùavyàvçttyarthaþ / noïkàrasya karmàïgatvamàtravij¤ànameva rasatamàptisamçddhiguõavadvij¤ànaü kiü tarhi tato 'bhyadhikam / tasmàttadaïgàdhikyàtphalàdhikyaü yuktamityabhipràyaþ / dçùñaü hi loke vaõik÷abarayoþ padmaràgàdimaõivikraye vaõijo vij¤ànàdhikyàtphalàdhikyam / tasmàdyadeva vidyayà vij¤ànena yuktaþ sankaroti karma÷raddhayà ÷raddadhàna÷ca sannupaniùadà yogena yukta÷cetyarthaþ / tadeva karma vãryavattaramavidvatkarmaõo 'dhikaphalaü bhavatãti / vidvatkarmaõo vãryavattara[tvañavacanàdaviduùo 'pi karma vàryadeva bhavatãtyabhipràyaþ / na càviduùaþ karmaõyanadhikàraþ / auùastye kàõóe 'viduùàmapyàrvijyadar÷anàt / rasatamàptisamçddhiguõavadakùaramityekamupàsanam / madhye prayatnàntaràdar÷anàt / anekairhi vi÷eùaõairanekadhopàsyatvàtkhalvetasyaiva prakçtasyodgãthàkhyasyàkùarasyopavyàkhyànaü bhavati //10// ## ======================================================================= START ChUp 1,2.1 ## __________ ChUpBh_1,2.1 devàsurà devà÷càsurà÷ca / devà dãvyaterdyetanàrthasya ÷àstrodbhàsità indriyavçttayaþ / a÷iràstadvirãtàþ sveùvevàsuùu viùvagviùayàsu pràõanakriyàsu ramaõàtsvàbhàvikyastama àtmikà indriyavçttaya eva / ha và iti pårvavçttodbhàsakau nipàtau / yatra yasminnimitta itaretaraviùayàpahàralakùaõe saüyetire / sampårvasya yatateþ saügràmàrthatvamiti saügràmaü kçtavanta utyarthaþ / ÷àsrãyaprakà÷avçttayabhibhavanàya pravçttàþ svàbhàvikyastamoråpà indriyavçttayo 'suràþ / tathà tadviparãtàþ ÷àsràrthaviùayavivekajyotiràtmàno devà svàbhàvikatamoråpàsuràbhibhavanàya pravçttà ityanyonyàbhibhavodbhavaråpaþ saügràma iva sarvapràõiùu pratidehaü devàsurasaïgràmo 'nàdikàlapravçtta ityabhipràyaþ / sa iha÷rutyà'khyàyikàråpeõa dharmàdharmotpattivivekavij¤ànàya kathyate pràõavi÷uddhivij¤ànavidhiparatayà / ata ubhaye 'pi devàsuràþ prajàpaterapatyànãti pràjàpatyàþ / prajàpatiþ karmaj¤ànàdhikçtaþ puruùaþ / "puruùa evokthamayameva mahànprajàpatiþ"iti ÷rutyantaràt / tasya hi ÷àsrãyàþ svàbhàvikya÷ca karaõavçttayo viruddhà apatyànãva tadudbhavatvàt / tattatrotkarùàpakarùalakùaõanimitte ha devà udgãthabhaktyupalakùitamaudgàtraü karmà'jahruràhçtavantaþ / tasyàpi kevalasyà'haraõàsambhavàjjotiùñomàdyàhçtavanta ityabhipràyaþ / tatkimarthamàjahrurityucyate anena karmaõainànasurànabhibhaviùyàma ityevamabhipràyàþ santaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,2.2 ## __________ ChUpBh_1,2.2 yadà ca tadudgãthaü karmà'jihãrùavastadà-te ha devà nàsikyaü nàsikàyàü bhavaü cetanàvantaü ghràõaü pràõamudgãthakartàramudgãthabhaktyopàsàücakrirejhrupàsanaõñakçtavanta ityarthaþ / nàsikyapràõamadçùñyodgãthàkhyamakùaramoïkàramupàsàücakrira ityarthaþ / evaü hi prakçtàrthaparityàgo 'prakçtàrthopàdànaü ca na kçtaü syàt / khalvetasyaivàkùarasyetyoïkàramupàsàücakrira ityarthaþ / evaü hi prakçtàrthaparityàgo 'prakçtàrthopàdànaü ca na kçtaü syàt / khalvetasyaivàkùarasyetyoïkàro hyàpàsyatayà prakçtaþ / nanådgãthopalakùitaü karmà'hçtavanta ityavoca idànãmeva;kathaü nàsikyapràõadçùñyoïkàramupàsàücakrira ityàttha / naiùa doùaþ / udgãthakarmaõyeva hi tatkartçpràõadevatàdçùñyodgãthabhaktyavayava÷coïkàra upàsyatvena vivakùito na svatantro 'tastàdarthyena karmà'hçtavanta iti yuktamevoktam / tamevaü devairvçtamudgàtàraü hàsuràþ svàbhàvikatama àtmàno jyotãråpaü nàsikyaü pràõaü devaü svotthena pàpmanàdharmàsaïgaråpeõa vividhurviddhavantaþ saüsarga kçtavanta ityarthaþ / sa hi nàsikyaþ pràõaþ kalyàõagandhagrahaõàbhimànàsaïgàbhibhåtavivekavij¤àno babhåva / sa tena doùeõa pàpmasaüsargã babhåva / tadidamuktamasuràþ pàpmanà vividhuriti / yasmàdàsureõa pàpmanà viddhastasmàttena pàpmanà prerito ghràõaþ pràõo durgandhigràhakaþ pràõinàm / atastenobhayaü jighrati lokaþ surabhi ca durgandhi ca / pàpmanà hyeùa yasmàdviddhaþ / ubhayagrahaõamavivakùitam / yasyobhayaü haviràrtimàrchatãti yadvat / yadevedamapratiråpaü jighratãti samànaprakaraõa÷ruteþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,2.3-6 ## ## ## ## __________ ChUpBh_1,2.3-6 mukhyapràõasyopàsyatvàya tadvi÷uddhatvànubhavàrtho 'yaü vicàraþ ÷rutyà pravartitaþ / ata÷cakùuràdidevatàþ krameõa vicàryà'sureõa pàpmanà viddhà ityapohyante / samànamanyat, atha ha vàcaü cakùuþ ÷rotraü mana ityàdi / anuktà apyanyàstvagrasamàdidevatà draùñavyàþ / "evamu khalvetà devatàþ pàpmabhiþ" iti ÷rutyantaràt //3-6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,2.7 ## __________ ChUpBh_1,2.7 àsureõa viddhatvàdghràõàdidevatà apohyàthànantaraü ya evàyaü prasiddho mukhe bhavo mukhyaþ pràõastamudgãthamupàsà¤cakrire taü hàsuràþ pårvavadçtvà pràpya vidadhvaüsurvinaùñà abhipràyamàtreõa / akçtvà ki¤cidapi pràõasya / kathaü vinaùñà ityatra dçùñàntamàha-yathà loke '÷mànamàkhaõaü na ÷akyate khanituü kuddàlàdibhirapi bhettuü na ÷akyo 'khaõa evà'khaõastamçtvà sàmarthyàlloùñaþ pàüsupiõóaþ kùutyantaràccà÷mani kùipto '÷mabhedanàbhipràyeõa tasyà÷manaþ ki¤cidapyakçtvà svayaü vidhvaüseta vidãryetaivaü vidadhvaüsurityarthaþ //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,2.8 ## __________ ChUpBh_1,2.8 evaü vi÷uddho 'surairadharùitatvàtpràõa iti evaüvidaþ pràõàtmabhåtasyedaü phalamàha-yathà÷mànamiti / eùa eva dçùñàntaþ / evaü haiva sa vidhvaüsate vina÷yati / ko 'sàvityàha-ya evaüvidi yathoktapràõavidi pàpaü tadanarhaü kartu kàmayata icchati ya÷càpyenamabhidàsati hinasti pràõavidaü pratyàkro÷atàóanàdi prayuïkte so 'pyevameva vidhvaüsata ityarthaþ / yasmàtsa eùa pràõavitpràõabhåtatvàda÷màkhaõa ivà÷màkhaõo 'dharùaõãya ityarthaþ / nanu nàsikyo 'pi pràõo vàyvàtmà yathà mukhyastatra nàsikyaþ pràõaþ pàpmanà viddhaþ pràõa eva sanna mukhyaþ katham / naiùa doùaþ / nàsikyastu sthànakaraõavaiguõyàdviddho vàyvàtmàpi sanmukhyaþ sthànadevatàbalãyastvànna viddha iti yuktam / yathà vàsyàdayaþ ÷ikùàvatpuruùà÷rayàþ kàryavi÷eùaü kurvanti nànyahastagatàstadvaddoùavadghràõasacivatvàdviddhà ghràõadevatà na mukhyaþ //8 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,2.9 ## __________ ChUpBh_1,2.9 yasmànna viddho 'surairmukhyastasmànnaivaitena surabhi durgandhi và vijànàti ghràõenaiva tadubhayaü vijànàti lokaþ / ata÷ca pàpmakàryàdar÷anàdapahatapàpmàpahato vinà÷ito 'panãtaþ pàpmà yasmàtso 'yamapahatapàpmà hyeùa vi÷uddha ityarthaþ / yasmàccà'tmambharayaþ kalyàõàdyàsaïgavattvàdghràõàdayo na tathà'tmambharirmukhyaþ kiü tarhi sarvàrthaþ / kathamiti, ucyate-tena mukhyena yada÷nàti yatpibati lokastenà÷itena pãtena cotarànghràõàdãnavati pàlayati / tena hi teùàü sthitirbhavatãtyarthaþ / ataþ sarvambharaþ pràõo 'to vi÷uddhaþ / kathaü punarmukhyà÷itapãtàbhyàü sthitireùàü gamyata iti, ucyate-etaü (tamu eva) mukhyaü pràõaü mukhyapràõasya vçttimannapàne ityarthaþ / antato 'nte maraõakàle 'vittvàlabdhvot-kràmati / ghràõàdipràõasamudàya ityarthaþ / apràõo hi na ÷aknotya÷ituü pàtuü và / tena tadotkràntiþ prasiddhà ghràõàdikalàpasya / dç÷yate hyutkràntau pràõasyà÷i÷iùà / ato vyàdadàtyevà'syavidàraõaü karotãtyarthaþ / taddhyannàlàbha utkràntasya liïgam //9 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,2.10 ## __________ ChUpBh_1,2.10 taü hàïgiràstaü mukhyaü pràõaü hàïgirà ityevaïguõamudgãthamuyàsà¤cakre baka ityeva sambandhaü kçtavantaþ kecit / etamu evà'ïgirasaü bçhaspatimayàsyaü pràõaü manyanta iti canàt / bhavatyevaü yathà÷rutàsambhave, sambhavati tu yathà÷rutamçùicodanàyàmapi ÷rutyantaravat / tasmàcchatarcina ityàcakùata etameva santamçùimapi / tathà màdhyamà gçtsamado vi÷vàmitro vàmadevo 'trirityàdi çùãneva pràõamàpàdayati ÷rutiþ / tathaitànapyçùãnpràõopàsakànaïgirobçhaspatyayàsyànpràõaü karotyabhedavij¤ànàya / "pràõo ha pità pràõo màtà"ityàdivacca / tasmàdçùiraïgirà nàma pràõa eva sannàtmànamaïgirasaü pràõamudgãthamupàsà¤cakra ityetat / yadyasmàtso 'ïgànàü pràõaþ sanrasastenàsàvàïgirasaþ //10 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,2.11-12 ## ## __________ ChUpBh_1,2.11,12 tathà vàco bçhatyàþ patistenàsau bçhaspatiþ / yathà yadyasmàdàsyàdayate nirgacchati tenà'yàsya çùiþ pràõa eva sannityarthaþ tathànyo 'pyupàsaka àtmànamevà'ïgirasàdiguõaü pràõamudgãthamupàsãtetyarthaþ //11-12 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,2.13 ## __________ ChUpBh_1,2.13 na kevalamaïgiraþprabhçtayaþ upàsà¤cakrire / taü ha bako nàma dalbhyasyàpatyaü dàlbhyo vidà¤cakàra yathàdar÷itaü pràõaü vij¤àtavàn / viditvà ca sa ha naimi÷ãyànàü sattriõàmudgàtà babhåva / sa ca pràõavij¤ànasàmarthyàdebhyo naimi÷ãyebhyaþ kàmànàgàyati sma hà'gãtavànkiletyarthaþ //13 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,2.14 #<àgàtà ha vai kàmànàü bhavati ya etad evaü vidvàn akùaram udgãtham upàste | ity adhyàtmam || ChUp_1,2.14 ||># __________ ChUpBh_1,2.14 tathànyo 'pyudgàtà'gàtà ha vai kàmànàü bhavati evaü vidvànyathoktaguõaü pràõamakùaramudgãthamupàste tasyaitaddçùñaü phalamuktam / pràõàtmabhàvastvadçùñam"devo bhåtvà devànapyeti"iti ÷rutyantaràtsiddhamevetyabhipràyaþ / ityadhyàtmametadàtmaviùayamudgãthopàsanamityuktopasaühàro 'dhidaivatodgãthopàsane vakùyamàõe buddhisamàdhànàrthaþ //14// ## ======================================================================= START ChUp 1,3.1 ## __________ ChUpBh_1,3.1 athànantaramadhidaivataü devatàviùayamudgãthopàsanaü prastutamutyartho 'nekadhopàsyatvàdudgãthasya / ya evàsàvàdityastapati samudgãthamupàsãtà'dityadçùñyodgãthamupàsãtetyarthaþ / tamudgãthamityudgãtha÷abdo 'kùaravàcã sankathamàditye vartata iti?ucyate / udyannudgacchanvà eùa prajàbhyaþ prajàrthamudgàyati prajànàmannotpattyartham / na hyanudyati tasminvrãhyàdeþ paktiþ syàdata udgàyatãvodgàyati, yathaivodgàtànnàrthamata udgãthaþ savitetyarthaþ / ki¤codyannai÷aü tamastajjaü ca bhayaü praõinàmapahanti tamevaïguõaü savitàraü yo veda so 'pahantà nà÷ayità ha vai bhayasya janmamaraõàdilakùaõasyà'tmanastamasa÷ca tatkàraõasyàj¤ànalakùaõasya bhavati //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,3.2 ## __________ ChUpBh_1,3.2 yadyapi sthànabhedàtpràõàdityau bhinnàviva lakùyete tathàpi na sa tattvabhedastayoþ / katham-samàna u eva tulya eva pràõaþ savitrà guõataþ savità ca pràõena / yasmàduùõo 'yaü pràõa uùõa÷càsau savità / ki¤ca svara itãmaü pràõamàcakùate kathayanti tathà svara iti;pratyàsvara iti càmuü savitàram / yasmàtpràõaþ svaratyeva na punarmçtaþ pratyàgacchati / savità tvastamitvà punarapyahanyahani pratyàgacchati / ataþ pratyàsvaro 'smàdguõato nàmata÷ca samànàvitaretaraü pràõàdityau / ataþ satattvàbhedàdetaü pràõamimamamuü cà'dityamudgãthamupàsãta //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,3.3 ## __________ ChUpBh_1,3.3 atha khalviti prakàràntareõopàsanamudgãthasyocyate-vyànameva vakùyamàõalakùaõaü pràõasyaiva vçttivi÷eùamudgãthamupàsãta / adhunà tatsatattvaü niråpyate-yadvai puruùaþ pràõiti mukhanàsikàbhyàü vàyuü bahirniþsàrayati sa pràõàkhyo vàyorvçttivi÷eùo yadapànityapa÷vasiti tàbhyàmevàntaràkarùati vàyuü so 'pàno 'pànàkhyà vçttiþ / tataþ kimiti, ucyate-atha ya uktalakùaõayoþ pràõàpànayoþ sandhistayorantarà vçttivi÷eùaþ sa vyànaþ, yaþ sàïkhyàdi÷àsraprasiddhiþ ÷rutyà vi÷eùaniråpaõànnàsau vyàna ityabhipràyaþ / kasmàtpunaþ pràõàpànau hitvà mahatà'yàsena vyànasyaivopàsanamucyate / vãryavatkarmahetutvamityàha-yo vyànaþ sà vàk / vyànakàryatvàdvàcaþ / yasmàdvyànanirvartyà vàktasmàdapràõannanapànanpràõàpànavyàpàràvakurvanvàcamabhivyàharatyuccàrayati lokaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,3.4 ## __________ ChUpBh_1,3.4 tathà vàgvi÷eùàmçcamçksaüsthaü ca sàma sàmàvayavaü codgãthamapràõannanapànanvyànenaiva nirvartayatãtyabhipràyaþ //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,3.5 ## __________ ChUpBh_1,3.5 na kevalaü vàgàdyabhivyàharaõamevàto 'smàdanyànyapi yàni vãryavanti karmàõi prayatnàdhikyanirvartyàni yathàgnermanthanamàjermaryàdàyàþ saraõaü dhàvanaü dçóhasya dhanuùa àyamanamàkarùaõamapràõannanapànaüstàni karoti / atovi÷iùño vyànaþ pràõàdivçttibhyaþ / vi÷iùñasyopàsanaü jyàyaþ phalavattvàdràjopàsanavat / etasya hetoretasmàtkàraõàdvyànamevodgãthamupàsãta nànyadvçttyantaram / karmavãryavattaratvaü phalam //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,3.6 ## __________ ChUpBh_1,3.6 athàdhunà khalådgãthàkùaràõyupàsãta bhaktyakùaràõi mà bhåvannityato vi÷inaùñi-udgãtha iti / udgãthanàmàkùaràõãtyartho nàmàkùaropàsane 'pi nàmavata evopàsanaü kçtaü bhavedamukami÷rà iti yadvat / pràõa evot, udityasminnakùare pràõadçùñiþ / kathaü pràõasyottvamityàha-pràõena hyuttiùñhati sarvo 'pràõasyàvasàdadar÷anàdato 'styudaþ pràõasya ca sàmànyam / vàggãþ / vàco ha gira ityàcakùate ÷iùñàþ / tathànnaü thamanne hãdaü sarvaü sthitamato 'styannasya thàkùarasya ca sàmànyam //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,3.7 ## __________ ChUpBh_1,3.7 trayàõàü ÷rutyuktàni sàmànyàni tàni tenànuråpeõa ÷eùeùvapi draùñavyàni / dyaurevoduccaiþ sthànàt / antarikùaü gàrgiraõàllokànàm / pçthivã thaü pràõisthànàt / àditya evodårdhvatvàt / vàyurgãragnyàdãnàü giraõàt / agnisthaü yaj¤ãyakarmàvasthànàt / sàmaveda evotsvargasaüstutatvàt / yajurvedo gãryajuùà prattasya haviùo devatànàü giraõàt / çgvedasthamçcyadhyåóhatvàtsàmnaþ / udgãthàkùaropàsanaphalamadhunocyate-dugdhe dogdhyasmai sàdhakàsya / kà sà vàk, kaü doham / ko 'sau doha ityàha-yo vàco dohaþ / çgvedàdi÷abdasàdhyaü phalamityabhipràyastadvàco dohastaü svayameva vàgdogdhyàtmànameva dogdhi / ki¤cànnavànprabhåtànno 'nnàda÷ca dãptàgnirbhavati / ya etàni yathoktànyevaü yathoktaguõànyudgãthàkùaràõi vidvànsannupàsta udgãtha iti //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,3.8 ## __________ ChUpBh_1,3.8 atha khalvidànãmà÷ãþsamçddhirà÷iùaþ kàmasya samçddhiryathà bhavettaducyata iti vàkya÷eùaþ / upasaraõànyupasartavyànyupagantavyàni dhyeyànãtyarthaþ / katham, ityupàsãta, evamupàsãta / tadyathà-yena sàmnà yena sàmavi÷eùeõa stoùyanstutiü kariùyansyàdbhavedudgàtà tatsàmopadhàvedupasareccintayedutpattyàdibhiþ //8 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,3.9 ## __________ ChUpBh_1,3.9 yasyàmçci tatsàma tàü carcamupadhàveddevatàdibhiþ / yadàrùeyaü sàma taü carùim / yàü devatàmabhiùñoùyansyàttàü devatàmupadhàvet //9 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,3.10 ## __________ ChUpBh_1,3.10 yena cchandasà gàyatryàdinà stoùyansyàttacchanda upadhàvet / yena stomena stoùyamàõaþ syàt / stomàïgaphalasya kartçgàmitvàdàtmanepadaü stoùyamàõa iti / taü stomamupadhàvet //10 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,3.11 ## __________ ChUpBh_1,3.11 yàü di÷amabhiùñoùyansyàttàü di÷amupadhàvedadhiùñhàtràdibhiþ //11 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,3.12 #<àtmànam antata upasçtya stuvãta kàmaü dhyàyann apramattaþ | abhyà÷o ha yad asmai sa kàmaþ smçdhyeta yatkàmaþ stuvãteti yatkàmaþ stuvãteti || ChUp_1,3.12 ||># __________ ChUpBh_1,3.12 àtmànamudgàtà svaü råpaü gotranàmàdibhiþ sàmàdãnkrameõa svaü cà'tmànamantato 'nta upasçtya stuvãta / kàmaü dhyàyannapramattaþ svaroùmavya¤janàdibhyaþ pramàdamakurvaüstato 'bhyà÷aþ kùiprameva ha yadyatràsmà evaüvide sa kàmaþ samçdhyeta samçddhiü gacchet / ko 'sau, yatkàmo yaþ kàmo 'sya so 'yaü yatkàmaþ sanstuvãteti / dviruktikàdaràrthà //12// ## ======================================================================= START ChUp 1,4.1 ## __________ ChUpBh_1,4.1 omityetadityàdiprakçtasyàkùarasya punarupàdànamudgãthàkùaràdyupàsanàntaritatvàdanyatra prasaïgo mà bhådityevamartham / prakçtasyaivàkùarasyàmçtàbhayaguõavi÷iùñasyopàsanaü vidhàtavyamityàrambhaþ / omityàdi vyàkhyàtam //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,4.2 ## __________ ChUpBh_1,4.2 devà vai mçtyormàrakàdvibhyataþ kiü kçtavanta ityucyate / trayãü vidyàü trayãvihitaü karma pràvi÷anpraviùñavanto vaidikaü karma pràrabdhavanta ityarthaþ / tanmçtyosràõaü manyamànàþ / ki¤ca te karmaõyaviniyuktai÷chandobhirmantrairjapahomàdi kurvanta àtmànaü karmàntareùvacchàdayaü÷chàditavantaþ / yadyasmàdebhirmantrairacchàdayaüstattasmàcchandasàü mantràõàü chàdanàcchandastvaü prasiddhameva //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,4.3 ## __________ ChUpBh_1,4.3 tàüstatra devànkarmaparànmçtyuryathà loke matsyaghàtako matsyamudake nàtigambhãre paripa÷yedbaói÷odakasràvopàyasàdhyaü manyamàna evaü paryapa÷yaddçùñavànmçtyuþ karmakùayopàyena sàdhyàndevànmena ityarthaþ / kvàsau devàndadar÷etyucyate-çci sàmni yajuùi / çgyajuþsàmasambandhikarmaõãtyarthaþ / te nu devà vaidikena karmaõà saüskçtàþ ÷uddhàtmànaþ santo mçtyo÷cikãrùitaü viditavantaþ / viditvà ca ta årdhvà vyàvçttàþ karmabhya çcaþ sàmno yajuùa çgyajuþsàmasambaddhàtkarmaõo 'bhyutthàyetyarthaþ / tena karmaõà mçtyubhayàpagamaü prati nirà÷àstadapàsyàmçtàbhayaguõamakùaraü svaraü svara÷abditaü pràvi÷anneva praviùñavantaþ / oïkàropàsanaparàþ saüvçttàþ / eva÷abdo 'vadhàraõàrthaþ sansamuccayapratiùedhàrthaþ / tadupàsanaparàþ saüvçttà ityarthaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,4.4 ## __________ ChUpBh_1,4.4 kathaü punaþ svara÷abdavàcyatvamakùarasyetyucyate-yadà và çcamàpnotyomityevàtisvaratyevaü sàmaivaü yajuþ / eùa u svaraþ / ko 'sau yadetadakùarametadamçtamabhayaü tatpravi÷ya yathàguõamevàmçtà abhayà÷càbhavandevàþ //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,4.5 ## __________ ChUpBh_1,4.5 sa yo 'nyo 'pi devavadevaitadakùaramevamamçtamabhayaguõaü vidvànpraõauti stauti / upàsanamevàtra stutirabhipretà / sa tathaivaitadevàkùaraü svaramamçtamabhayaü pravi÷ati / tatpravi÷ya ca ràjakulaü praviùñànàmiva ràj¤o 'ntaraïgabahiraïgatàvanna vi÷iùñastadamçto bhavati na nyånatà nàpyadhikatàmçtatva ityarthaþ //5// ## ======================================================================= START ChUp 1,5.1 ## __________ ChUpBh_1,5.1 pràõàdityadçùñivi÷iùñasyodgãthasyopàsanamuktamevànådya praõavodgãthayorekatvaü kçtvà tasminpràõara÷mibhedaguõavi÷iùñadçùñyàkùarasyopàsanamanekaputraphalamidànãü vaktavyamityàrabhyate-atha khalu ya udgãthaþ sa praõavo bahvçcànàü ya÷ca praõavasteùàü sa eva cchàndogya udgãtha÷abdavàcyaþ / asau và àditya udgãtha eùa praõava÷abdavàcyo 'pi sa eva bahvçcànàü nànyaþ / udgãtha àdityaþ katham / udgãthàkhyamakùaramomityetadeùa hi yasmàtsvarannuccàrayannanekàrthatvàddhàtånàm / athavà svarangacchannaiti / ato 'sàvudgãthaþ savità //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,5.2 ## __________ ChUpBh_1,5.2 tametamu evàhamabhyagàsiùamàbhimukhyena gãtavànasmyàdityara÷myabhedaü kçtvà dhyànaü kçtavànasmãtyarthaþ / tena tasmàtkàraõànmama tvameko 'si putra iti ha kauùãtakiþ kuùãtakasyàpatyaü kauùãtakiþ putramuvàcoktavàn / ato ra÷mãnàdityaü ca bhedena tvaü paryàvartayàtparyàvartayetyarthaþ / tvaüyogàt / evaü bahavo vai te tava putrà bhaviùyantãtyadhi daivatam //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,5.3 ## __________ ChUpBh_1,5.3 athànantaramadhyàtmamucyate / ya evàyaü mukhyaþ pràõastamudgãthamupàsãtetyàdi pårvavat / tathomiti hyeùa pràõo 'pi svarannetyomiti hyanuj¤àü kurvanniva vàgàdipravçttyarthametotyarthaþ / na hi maraõakàle mumårùoþ samãpasthàþ pràõasyoïkàraõaü ÷çõvantãti / etatsàmànyàdàditye 'pyoïkaraõamanuj¤àmàtraü draùñavyam //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,5.4 ## __________ ChUpBh_1,5.4 etamu evàhamabhyagàsiùityàdi pårvavadeva / ato vàgàdãnmukhyaü ca pràõaü bhedaguõavi÷iùñagudgãthaü pa÷yanbhåmànaü manasàbhigàyatàt / pårvavadàvartayetyarthaþ / bahavo vai me mama putrà bhaviùyantãtyevamabhipràyaþ sannityarthaþ / pràõàdityaikatvodgãthadçùñerekaputratvaphaladoùeõàpoditatvàdra÷mipràõabhedadçùñeþ kartavyatà codyate 'sminkàõóe bahuputraphalatvàrtham //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,5.5 ## __________ ChUpBh_1,5.5 atha khalu ya udgãtha ityàdipraõavodgãthaikatvadar÷anamapaktaü tasyaitatphalamàhartuü ÷akyam / kiü taddhaivàpi durudgãtaü duùñamudgãtamudgànaü kçtamudgàtrà svakarmaõi kùataü kçtamityarthaþ / tadanusamàharatyanusandhatta ityarthaþ / cikitsayeva dhàtuvaiùamyasamãkaraõamiti //5// ## ======================================================================= START ChUp 1,6.1 ## __________ ChUpBh_1,6.1 athedànãü sarvaphalasampattyarthamudgãthasyopàsanàntaraü vidhitsyate-iyameva pçthivyçk / çci pçthivãdçùñiþ kàryà / tathàgniþ sàma / sàmnyagnidçùñiþ / kathaü pçthivyagnyor çksàmatvamiti / ucyate / tadetattadetadagnyàkhyaü sàmaitasyàü pçthivyàmçcyadhyåóhamadhigatamuparibhàvena sthitamityarthaþ / çcãva sàma / tasmàdata eva kàraõàdçcyadhyåóhameva sàma gãyata idànãmapi sàmagaiþ / yathà ca çksàmanã nàtyantaü bhinne anyonyaü tathaitau pçthivyagnidvayaü sàmaika÷abdàbhidheyatvamàpannaü sàma / tasmànnànyonyaü bhinnaü pçthivyagnidvayaü nityasaü÷liùñamçksàmanã iva / tasmàcca pçthivyagnyor çksàmatvamityarthaþ / sàmàkùarayoþ pçthivyagnidçùñividhànàrthamiyameva sàgnirama iti kecit //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,6.2-3 ## ## __________ ChUpBh_1,6.2,3 antarikùamevargvàyuþ sàmetyàdi pårvavat //2-3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,6.4 ## __________ ChUpBh_1,6.4 nakùatràõàmadhipati÷candramà ataþ sa sàma //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,6.5 ## __________ ChUpBh_1,6.5 atha yadetadàdityasya ÷uklaü bhàþ ÷uklà dãptiþ saivarka / atha yadàditye nãlaü paraþ kçùõaü paro 'ti÷ayena kàrùõyaü tatsàma / taddhyekàntasamàhitadçùñerdç÷yate //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,6.6 ## __________ ChUpBh_1,6.6 te evaite bhàþ ÷uklakçùõatve sà càma÷ca sàma / atha ya eùo 'ntaràditye àdityasyàntarmadhye hiraõmayo hiraõmaya iva hiraõmayaþ / na hi suvarõavikàratvaü devasya sambhavati / çksàmageùõatvàpahatapàpmatvàsambhavàt / na hi sauvarõe 'cetane pàpmàdipràptirasti yena pratiùidhyeta / càkùuùe càgrahaõàt / ato luptopama eva hiraõmaya÷abdo jyotirmaya ityarthaþ / uttareùavapi samànà yojanà / puruùaþ puri ÷ayanàtpårayati và svenà'tmanà jagaditi / dç÷yate nivçttacakùurbhiþ samàhitacetobhirbrahmacaryàdisàdhanàpekùam / tejasvino 'pi ÷ma÷ruke÷àdayaþ kçùõàþ syurityato vi÷inaùñi-hiraõya÷ma÷rurhiraõyake÷a iti / jyotirmayànyevàsya ÷ma÷råõi ke÷à÷cetyarthaþ / àpraõakhàtpraõakho nakhàgraü nakhàgreõa saha sarvaþ suvarõa iva bhàråpa ityarthaþ //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,6.7 ## __________ ChUpBh_1,6.7 tasyaivaü sarvataþ suvarõavarõasyàpyakùõorva÷eùaþ / kathaü?tasya yathà kapermarkañasyà'saþ kapyàsaþ / àserupave÷anàrthasya karaõe gha¤ / kapipçùñhànto yenopavi÷ati / kapyàsa iva puõóarãkamatyantatejasvyevamasya devasyàkùiõã / upamitopamànatvànna hãnopamà / tasyaivaïguõavi÷iùñasya gauõamidaü nàmoditi / kathaü gauõatvam / sa eùa devaþ sarvebhyaþ pàpmabhyaþ pàpmanà saha tatkàryebhya ityarthaþ / ya àtmàpahatapàpmetyàdi vakùyati / udita ud ita udgata ityarthaþ / ato 'sàvunnàmà / tamevaïguõasampannamunnàmànaü yathoktena prakàreõa yo veda so 'pyevamevodetyudgacchati sarvebhyaþ pàpmabhyaþ / ha và ityavadhàraõàrthau nipàtau / udetyevetyarthaþ //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,6.8 ## __________ ChUpBh_1,6.8 tasyodgãthatvaü devasyà'dityàdãnàmiva vivakùitatvàdàha-tasyarkca sàma ca geùõau pçthivyàdyuktalakùaõe parvaõã / sarvàtmà hi devaþ / paràparalokakàme÷itçtvàdupapadyate pçthivyagnyçksàmageùõatvam / sarvayonitvàcca / yata evamunnàmàcàsàvçksàmageùõa÷ca tasmàdçksàmageùõatvapràptamudgãthatvamucyate parokùeõa parokùapriyatvàddevasya tasmàdudgãtha iti / tasmàttaveva hetorudaü gàyatãtyudgàtà / yasmàddhyetasya yathoktasyonnàmno gàtàsàvato yuktodgàteti nàmaprasiddhirudgàtuþ / sa eùa deva unnàmà ye càmuùmàdàdityàtparà¤caþ paràga¤canàdårdhvà lokàsteùàü lokànàü ceùñe na kevalamã÷itçtvameva ca÷abdàddhàrayati ca / "sa dàdhàra pçthivãü dyàmutemàm"ityàdimantravarõàt / ki¤ca devakàmànàmãùña ityetadadhidaivataü devatàviùayaü devasyodgãthasya svaråpamuktam //8// ## ======================================================================= START ChUp 1,7.1 ## __________ ChUpBh_1,7.1 athàdhunàdhyàtmamucyate / vàgevarkpràõaþ sàma / adharoparisthànatvasàmànyàt / pràõo ghràõamucyate saha vàyunà, vàgeva sà pràõo 'ma ityàdi pårvavat //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,7.2 ## __________ ChUpBh_1,7.2 cakùurevargàtmà sàma / àtmeti cchàyàtmà tatsthatvàtsàma //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,7.3 #<÷rotram evark | manaþ sàma | tad etad etasyàm çcy adhyåóhaü sàma | tasmàd çcy adhyåóhaü sàma gãyate | ÷rotram eva sà | mano 'maþ | tat sàma || ChUp_1,7.3 ||># __________ ChUpBh_1,7.3 ÷rotramevarïmanaþ sàma, ÷rotrasyàdhiùñhàtçtvànmanasaþ sàmatvam //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,7.4 ## __________ ChUpBh_1,7.4 atha yadetadakùõaþ ÷uklaü bhàþ saivarka / atha yannãlaü paraþ kçùõamàditya iva dçk÷aktyadhiùñhànaü tatsàma //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,7.5 ## __________ ChUpBh_1,7.5 atha ya eùo 'ntarakùiõi puruùo dç÷yate / pårvavat / saivargadhyàtmaü vàgàdyà pçthivyàdyà càdhidaivatam / prasiddhà ca çkpàdabaddhàkùaràtmikà / tathà sàma / ukthasàhacaryàdvà stotraü sàmokthaü ÷astram / ukthàdanyat tathà yajuþ svàhàsvadhàvaùaóàdi sarvameva vàgyajustatsa eva / sarvàtmakatvàtsarvayonitvàcceti hyavocàma / çgàdiprakaraõàttadbrahmeti trayo vedàþ / tasyaitasya càkùuùasya puruùasya tadeva råpamatidi÷yate / kiü tadyadamuùyà'dityapuruùasya / hiraõmaya ityàdi yadadhidaivatamuktam / yàvamuùya geùõau parvaõã tàvevàsyàpi càkùuùasya geùõau / yaccàmuùya nàmodityudgãtha iti ca tadevàsya nàma / sthànabhedàdråpagiõanàmàtide÷àdã÷itçtvaviùayabhedavyapade÷àccà'dityacàkùuùayorbheda iti cet / na / amunànenaivetyekasyobhayàtmapràptyanupapatteþ / dvidhàbhàvenopapadyata iti cet / vakùyati hi sa ekadhà bhavati tridhà bhavatãtyàdi / na / cetanasyaikasya niravayavatvàddvidhàbhàvànupapatteþ / tasmàdadhyàtmàdhidaivatayorekatvameva / yattu råpàdyatide÷o bhedakàraõamavoco na tadbhedàvagamàya / kiü tarhi sthànabhedàdbhedà÷aïkà mà bhådityevamartham //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,7.6 ## __________ ChUpBh_1,7.6 sa eùa càkùuùaþ puruùo ye caitasmàdàdhyàtmikàdàtmanor'và¤cor'vàggatà lokàsteùàü ceùñe manuùyasambandhinàü ca kàmànàm / tatsmàdya ime vãõàyàü gàyanti gàyakasta etameva gàyanti / yasmàdã÷varaü gàyanti tasmàtte dhanasanayo dhanalàbhayuktà dhanavanta utyarthaþ //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,7.7 ## __________ ChUpBh_1,7.7 atha ya etadevaü vidvànyathoktaü devamudgãthaü vidvànsàma gàyatyubhau sa gàyati càkùuùamàdityaü ca / tasyaivaüvidaþ phalamucyateso 'munaivà'dityena sa eùa ye càmuùmàtparà¤co lokàstàü÷cà'pnoti àdityàntargatadevo bhåtvetyartho devakàmàü÷ca //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,7.8-9 ## ## __________ ChUpBh_1,7.8 athànenaiva càkùuùeõaiva ye caitasmàdarvà¤co lokàstàü÷cà'pnoti manuùyakàmàü÷ca càkùuùo bhåtvetyarthaþ / tasmàdu haivaüvidudgàtà bråyàdyajamànaü kamiùñaü te tava kàmamàgàyànãti / eùa hi yasmàdudgàtà kàmàgànasyodgànena kàmaü sampàdayitumãùñe samartha ityarthaþ / ko 'sau?ya evaü vidvànsàma gàyati sàma gàyati / dviruktirupàsanasamàptyarthà //8-9 // ## ======================================================================= START ChUp 1,8.1 ## __________ ChUpBh_1,8.1 anekadhopàsyatvàdakùarasya prakàràntareõa parovarãyastvaguõaphalamupàsanàntaramàninàya / itihàsastu sukhàvabodhanàrthaþ / trayastrisaükhyàkàþ / ha, ityaitihyàrthaþ / udgãtha udgãthaj¤ànaü prati ku÷alà nipuõà babhåvuþ / kasmiü÷cidde÷e kàle ca nimitte và sametànàmityabhipràyaþ / na hi sarvasmi¤jagati trayàõàmeva kau÷alamudgãthàdivij¤àne / ÷råyante hyuùastijàna÷rutikaikeyaprabhçtayaþ sarvaj¤akalpàþ / ke te traya ityàha-÷ilako nàmataþ ÷alàvato 'patyaü ÷àlàvatyaþ / cikitàyanasyàpatyaü caikitàyanaþ / dalbhagotro dàlbhyo dvyàmuùyàyaõo và / pravàhaõo nàmato jãvalasyàpatyaü jaivalirityete trayaste hocuranyonyamudgãthe vai ku÷alà nipuõà iti prasiddhàþ smaþ / ato hanta yadyanumatirbhavatàmudgãtha udgãthaj¤ànanimittàü kathàü vicàraõàü pakùapratipakùopanyàsena vadàmo vàdaü kurma ityarthaþ / tathà ca tadvidyasaüvàde viparãtagrahaõanà÷o 'pårvavij¤ànopajanaþ saü÷ayanivçtti÷ceti / atastadvidyasaüyogaþ kartavya iti cetihàsaprayojanam / dç÷yate hi ÷ilakàdãnàm //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,8.2 ## __________ ChUpBh_1,8.2 tathetyuktvà te samupavivi÷urhepaviùñavantaþ kila / tatra ràj¤aþ pràgalbhyopapatteþ sa ha pravàhaõo jaivaliruvàcetarau"bhagavantau påjàvantàvagre pårvaü vadatàm" / bràhmaõayoriti liïgàdràjàsau / yuvayorbràhmaõayorvadatorvàcaü ÷roùyàmi / artharahitàmityapare vàcamiti vi÷eùaõàt //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,8.3 ## __________ ChUpBh_1,8.3 uktayoþ sa ha ÷ilakaþ ÷àlàvatya÷caikitàyanaü dàlbhyamuvàca-"hanta yadyanumaüsyase tvà tvàü pçcchànã"tyukta itaraþ"pçcche"ti hovàca //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,8.4 ## __________ ChUpBh_1,8.4 labdhànumatiràha-kà sàmnaþ, prakçtatvàdudgãthasya / udgãtho hyatropàsyatvena prakçtaþ / "parovarãyàüsamudgãtham"iti ca vakùyati / gatirà÷rayaþ paràyaõamityetat / evaü pçùño dàlbhya uvàca-svara iti / svaràtmakatvàtsàmnaþ / yo yadàtmakaþ sa tadgatistadà÷raya÷ca bhavatãti yuktaü mçdà÷raya iva ghañàdiþ / svarasya kà gatiriti, pràõa iti hovàca / pràõaniùpàdyo hi svarastasmàtsavarasya pràõo gatiþ / pràõasya kà gatirityannamiti hovàca / annàvaùñambho hi pràõaþ / "÷uùyati vai pràõa çte 'nnàt"iti hi ÷ruteþ / "annaü dàma"iti ca / annasya kà gatirityàpa iti hovàca / apsambhavatvàdannasya //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,8.5 ## __________ ChUpBh_1,8.5 apàü kà gatirityasau loka iti / amuùmàllokàdvçùñiþ sambhavati / amuùya lokasya kà gatiriti pçùño dàlbhya uvàca-svargamamuü lokamatãtyà÷rayàntaraü sàma na nayetka÷ciditi hovàcà'ha / ato vayamapi svargaü lokaü sàmàbhisaüsthàpayàmaþ / svargalokapratiùñhaü sàma jànãma ityarthaþ / svargasaüstàvaü svargatvena saüstavanaü saüstàvo yasya tatsàma svargasaüstàvaü hi yasmàt"svargo vai lokaþ sàmaveda"iti ÷rutiþ //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,8.6 ## __________ ChUpBh_1,8.6 tamitaraþ ÷ilakaþ ÷àlàvatya÷caikitàyanaü dàlbhyamuvàca-apratiùñhitamasaüsthitaü parovarãyastvenàsamàptagati sàmetyarthaþ / và ityàgamaü smàrayati kileti ca, dàlbhya te tava sàma / yastvasahiùõuþ sàmavidetarhyetasminkàle bråyàtka÷cidviparãtavij¤ànamapratiùñhitaü sàma pratiùñhitamityevaüvàdàparàdhinaü mårdhà ÷iraste vipatiùyati vispaùñaü patiùyatãti / evamuktasyàparàdhinastathaiva tadvipatenna saü÷ayo na tvàhaü bravãmãtyabhipràyaþ / nanu mårdhapàtàr'haü cedaparàdhaü kçtavànataþ pareõànuktasyàpi patenmårdhà;na cedaparàdhyuktasyàpi naiva patati / anyathàkçtàbhyàgamaþ kçtanà÷a÷ca syàtàm / naiùa doùaþ / kçtasya karmaõaþ ÷ubhà÷ubhasya phalapràpterde÷akàlanimittàpekùatvàt / tatraivaü sati mårdhapàtanimittasyàpyaj¤ànasya paràbhivyàhàranimittàpekùatvamiti //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,8.7 ## __________ ChUpBh_1,8.7 evamukto dàlbhya àha-hantàhametadbhagavatto vedàni yatpratiùñhaü sàmetyuktaþ pratyuvàca ÷àlàvatyo viddhãti hovàca / amuùya lokasya kà gatiriti pçùño dàlbhyena ÷àlàvatyo 'yaü loka iti hovàca / ayaü hi loko yàgadànahomàdibhiramuü lokaü puùyatãti / "itaþ pradànaü devà upajãvanti"iti hi ÷rutayaþ / pratyakùaü hi sarvabhåtànàü dharaõã pratiùñheti / ataþ sàmno 'pyayaü lokaþ pratiùñhaiveti yuktam / asya lokasya kà gatirityukta àha ÷àlàvatyaþ / na pratiùñhàmimaü lokamatãtya nayetsàma ka÷cit / ato vayaü pratiùñhàü lokaü sàmàbhisaüsthàpayàmaþ / yasmàtpratiùñhàsaüstàvaü hi pratiùñhàtvena saüstutaü sàmetyarthaþ / "iyaü vai rathantaram"iti ca ÷rutiþ //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,8.8 ## __________ ChUpBh_1,8.8 tamevamuktavantaü ha pravàhaõo jaivaliruvàcàntavadvai kila te ÷àlàvatya sàmetyàdi pårvavat / tataþ ÷àlàvatya àha-hantàhametadbhagavatto vedànãti viddhãti hovàcetaro 'nuj¤àta àha //8// ## ======================================================================= START ChUp 1,9.1 ## __________ ChUpBh_1,9.1 asya lokasya kà gatiriti / àkà÷a iti hovàca pravàhaõaþ / àkà÷a iti ca para àtmà"àkà÷o vai nàme"ti ÷ruteþ / tasya hi karma sarvabhåtotpàdakatvam / tasminneva hi bhåtapralayaþ / tattejo 'sçjata / tejaþ parasyàü devatàyàmiti hi vakùyati / sarvàõi ha và imàni bhåtàni sthàvarajaïgamànyàkà÷àdeva samutpadyante tejobannàdikrameõa, sàmarthyàt / àkà÷aü pratyastaü yanti pralayakàle tenaiva viparãtakrameõa hi yasmàdàkà÷a evaibhyaþ sarvebhyo bhåtebhyo jyàyànmahattaro 'taþ sa sarveùàü bhçtànàü paramayanaü paràyaõaü pratiùñhà triùvapi kàleùvityarthaþ //1// _______________________________________________________________________ START ChUp 1,9.2 ## __________ ChUpBh_1,9.2 yasmàtparaü paraü varãyo varãyaso 'pyeùa varaþ para÷ca varãyà÷ca rapovarãyànudgãthaþ paramàtmà sampanna ityarthaþ / ata eva sa eùo 'nanto 'vidyàmànàntastametaü parovarãyàüsaü paramàtmabhåtamanantamevaü vidvànparovarãyàüsamudgãthamupàste / tasyaitatphalamàha-parovarãyaþ paraü paraü varãyo vi÷iùñataraü jãvanaü hàsya viduùo bhavati dçùñaü phalamadçùñaü ca parovarãyasa uttarottaravi÷iùñataràneva brahmàkà÷àntàüllokà¤jayati ya etadevaü vidvànudgãthamupàste //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,9.3 ## __________ ChUpBh_1,9.3 kiü ca tametamudgãthaü vidvànatidhanvà nàmataþ ÷unakasyàpatyaü ÷aunaka udara÷àóilyàya ÷iùyàyaitamudgãthadar÷anamuktvovàca / yàvatte tava prajàyàü prajàsantatàvityarthaþ / enamudgãthaü tvatsantatijà vediùyante j¤àsyanti tàvantaü kàlaü parovarãyo haibhyaþ prasiddhebhyo laukikajãvanebhya uttarottaravi÷iùñataraü jãvanaü tebhyo bhaviùyati //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,9.4 ## __________ ChUpBh_1,9.4 tathàdçùñe 'pi paraloke 'muùminparovarãyàülloko bhaviùyatãtyuktavà¤÷àõóilyàyàtidhanvà ÷aunakaþ / syàdetatphalaü pårveùàü mahàbhàgyànàü naidaüyugãnànàmityà÷aïkànivçttaya àha-sa yaþ ka÷cidetadevaü vidvànudgãthametarhyupàste tasyàpyevameva parovarãya eva hàsyàsmiülloke jãvanaü bhavati tathàmuùmiülloke loke loka iti //4// ## ======================================================================= START ChUp 1,10.1 ## __________ ChUpBh_1,10.1 udgãyopàsanaprasaïgena prastàvapratihàraviùayamapyupàsanaü vaktavyamitãdamàrabhyate / àkhyàyikà ta sukhàvabodhàrthà / mañacãhateùu mañacyo '÷anayastàbhirhateùu nà÷iteùu kuruùu kurusasyeùvityarthaþ / tato durbhikùe jàta àñikyànupajàtapayodharàdistrãvya¤janayà saha jàyayoùastirha nàmata÷cakrasyàpatyaü càkràyaõaþ / ibho hastã tamarhatãtãbhya ã÷varo hastyàroho và tasya gràma ibhyagràmastasminpradràõako 'nnàlàbhàt / drà kutsàyàü gatau / kçtsitàü gatiü gato 'ntyàvasthàü pràpta ityarthaþ / uvàsoùitavànkasyacidgçhamà÷ritya //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,10.2 ## __________ ChUpBh_1,10.2 so 'nnàrthamañannibhyaü kulmàùànkutsitànmàùànkhàdantaü bhakùayantaü yadçcchayopalabhya bibhikùe yàcitavàn / tamuùastiü hovàcebhyaþ / neto 'smànmayà bhakùyamàõàducchiùñarà÷eþ kulmàùà anye na vidyante / yacca ye rà÷au me mamopanihitàþ prakùiptà ime bhàjate kiü karomãtyuktaþ pratyuvàcoùastiþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,10.3 ## __________ ChUpBh_1,10.3 eteùàmetànityarthaþ / me mahyaü dehãti hovàca / tànsa ibhyo 'smà uùastaye pradadau pradattavàn / anupànãyaü samãpasthamudakaü hanta gçhàõànupànamityuktaþ pratyuvàca / ucchiùñaü vai me mamedamudakaü pãtaü syàdyadi pàsyàmãtyuktavantaü pratyuvàcetaraþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,10.4 ## __________ ChUpBh_1,10.4 kiü na svidete kulmàùà upyucchiùñà ityukta àhoùastirna và ajãviùyaü na jãviùyàmãmànkulmàùànakhàdannabhakùayanniti hovàca / kàma icchàto me mamodakapànaü labhyata ityarthaþ / ata÷caitàmavasyàü pràptasya vidyàdharmaya÷ovataþ svàtmaparopakàrasamarthasyaitadapi karma kurvato nà'gaþspar÷a ityabhipràyaþ / tasyàpi jàvitaü pratyupàyàntare 'jugupsite sati jugupsitametatkarma doùàya / j¤ànàvalepena kurvato narakapàtaþ syàdevetyabhipràyaþ / pradràõaka÷abda÷ravaõàt //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,10.5 ## __________ ChUpBh_1,10.5 tàü÷ca sa khàditvàti÷eùànati÷iùñà¤jàyàyai kàruõyàdàjahàra / sà'ñikyagra eva kulmàùapràpteþ subhikùà ÷obhanabhikùà labdhànnetyetadbabhåva saüvçttà / tathàpi strãsvàbhàvyàdanavaj¤àya tànkulmàùànpatyurhastàtpratigçhya nidadhau nikùiptavatã //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,10.6 ## __________ ChUpBh_1,10.6 sa tasyàþ karma jànanpràtaruùaþkàle sa¤jihànaþ ÷ayanaü nidràü và parityajannuvàca patnyàþ ÷çõvatyà yadyadi vateti khidyamàno 'nnasya stokaü labhemahi tadbhuktvànnaü samartho gatvà labhemahi dhanamàtràü dhanasyàlpam / tato 'smàkaü jãvanaü bhaviùyatãti / dhanalàbhe ca kàraõamàha-ràjàsau nàtidåre sthàne yakùyate / yajamànatvàttasyà'tmanepadam / sa ca ràjà mà màü pàtramupalabhya sarvairàrtvijyairétvikkarmabhirétvikkarmaprayojanàyetyartho vçõãteti //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,10.7 ## __________ ChUpBh_1,10.7 evamuktavantaü jàyovàca-hanta gçhàõa he pata ima eva ye maddhaste vinikùiptàstvayà kulmàùà iti / tànkhàditvàmuü yaj¤aü ràj¤o vitataü vistàritamçtvigbhireyàya //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,10.8 ## __________ ChUpBh_1,10.8 tatra ca gatvodgàténudgàtçpuruùànàgatya stuvantyasminnityàstàvastasminnàstàve stoùyamàõànupopavive÷a samãpa upaviùñasteùàmityarthaþ / upavi÷ya sa ha prastotàramuvàca //8 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,10.9 ## __________ ChUpBh_1,10.9 he prastotarityàmantryàbhimukhãkaraõàya / yà devatà prastàvaü prastàvabhaktimanugatànvàyattà tàü ceddevatàü prastàvabhakteravidvànsanprastoùyasi viduùo mama samãpe / tatparokùe 'pi cedvipatettasya mårdhà karmamàtravidàmanadhikàra eva karmaõi syàt / taccàniùñamaviduùàmapi karmadar÷anàt / dakùiõamàrga÷rute÷ca / anadhikàre càviduùàmuttara evaiko màrgaþ ÷råyeta / na ca smàrtakarmanimitta eva dakùiõaþ panthàþ / yaj¤ena dànenetyàdi÷rateþ / tathoktasya mayeti ca vi÷eùaõàdvidvatsamakùameva karmaõyanadhikàro na sarvatràgnihotrasmàrtakarmàdhyayanàdiùu ca / anuj¤àyàstatra tatra dar÷anàt karmamàtravidàmapyadhikàraþ siddhaþ karmaõãti / mårdhà te vipatiùyatãti //9 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,10.10-11 ## ## __________ ChUpBh_1,10.10-11 evamevodgàtàraü pratihartàramuvàcetyàdi samànamanyat / te prastotràdayaþ karmabhyaþ samàratà uparatàþ santo mårdhapàtabhayàttåùõãmàsàücakrire 'nyaccàkurvantaþ arthitvàt //10-11 // ## ======================================================================= START ChUp 1,11.1 ## __________ ChUpBh_1,11.1 athànantaraü hainamuùastiü yajamàno ràjovàca / bhagavantaü vai påjàvarntamahaü vividiùàmi veditumicchàmãtyukta uùastirasmi càkràyaõastavàpi ÷rotrapathamàgato yadãti hovàcoktavàn //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,11.2 ## __________ ChUpBh_1,11.2 sa ha yajamàna uvàca satyamevamahaü bhagavantaü bahuguõama÷rauùaü sarvai÷ca çcvikkarmabhiràrtvijyaiþ paryaiùiùaü paryeùaõaü kçtavànasmi / anviùya bhagavato và ahamavittyàlàbhenànyànimànavçùi vçtavànasmi //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,11.3 ## __________ ChUpBh_1,11.3 adyàpi bhagavàüstveva me mama sarvairàrtvijyairçtvikkarmàrthamastvityuktastathetyàhoùast iþ / kintvathaivaü tarhyeta eva tvayà pårva vçtà mayà samatisçùñà mayà samyakprasannenànuj¤àtàþ santaþ stuvatàm / tvayà tvetatkàryam / yàvattvebhyaþ prastotràdibhyaþ sarvebhyo dhanaü dadyàþ prayacchasi tàvanmama dadyà ityuktastatheti ha yajamàna uvàca //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,11.4 ## __________ ChUpBh_1,11.4 atha hainamauùastyaü vacaþ ÷rutvà prastotopasasàdoùastiü vinayenopajagàma / prastotaryà devatetyàdi mà màü magavànavocatpårvam / katamà sà devatà yà prastàvabhaktimanvàyatteti //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,11.5 ## __________ ChUpBh_1,11.5 pçùñaþ pràõa iti hovàca / yuktaü prastàvasya pràõo devateti / kathaü, sarvàõi sthàvarajaïgamàni bhåtàni pràõamevàbhisaüvi÷anti pralayakàle pràõamabhi lakùayitvà pràõàtmanaivojjihate pràõàdevodgacchantãtyarthaþ utpattikàle / ataþ saiùà devatà prastàvamanvàyattà tàü cedavidvàüstvaü pràstoùyaþ prastavanaü prastàvabhaktiü kçtavànasi yadi mårdhà ÷iraste vyapatiùyadvipatitamabhaviùyattathoktasya mayà tatkàle mårdhà te vipatiùyatãti / atastvayà sàdhu kçtam / mayà niùiddhaþ karmaõo yaduparamamakàrùãrityabhipràyaþ //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,11.6 ## __________ ChUpBh_1,11.6 tathodgàtà papraccha katamà sodgãthabhaktimanugatànvàyattà devateti //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,11.7 #<àditya iti hovàca | sarvàõi ha và imàni bhåtàny àdityam uccaiþ santaü gàyanti | saiùà devatodgãtham anvàyattà | tàü ced avidvàn udagàsyo mårdhà te vyapatiùyat tathoktasya mayeti || ChUp_1,11.7 ||># __________ ChUpBh_1,11.7 pçùña àditya iti hovàca / sarvàõi ha và imàni bhåtànyàdityamuccairårdhvaü santaü gàyanti ÷abdayanti stuvantãtyabhipràyaþ / ucchabdasàmànyàtpra÷abdasàmànyàdiva pràõo 'taþ saiùà devatetyàdi pårvavat //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,11.8 ## __________ ChUpBh_1,11.8 evamevàtha hainaü pratihartopasàda katamà sà devatà pratihàramanvàyatteti //8 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,11.9 ## __________ ChUpBh_1,11.9 pçùño 'nnamiti hovàca / sarvàõi ha và imàni bhåtànyannamevà'tmànaü prati sarvataþ pratiharamàõàni jãvanti / saiùà devatà prati÷abdasàmànyàtpratihàrabhaktimanugatà / samànamanyattathoktasya mayeti / prastàvodgãthapratihàrabhaktãþ pràõàdityànnadçùñyopàsãteti samudàyàrthaþ / pràõàdyàpattiþ karmasamçddhirvà phalamiti //9// ## ======================================================================= START ChUp 1,12.1 ## __________ ChUpBh_1,12.1 atãte khaõóe 'nnàpràptinimittà kaùñàvasthoktocchiùñaparyuùitabhakùaõalakùaõà / sà mà bhådityannalàbhàyàthànantaraü ÷auvaþ ÷vabhirdçùña udgãtha udgànaü sàmàtaþ praståyate / tattatra ha kila bako nàmato dalbhasyàpatyaü dàlbhyo glàvo và nàmato mitràyà÷càpatyaü maitreyaþ / và÷abda÷càrthe / dvyàmuùyàyaõo hyasau / vastuviùaye kriyàsviva vikalpànupapatteþ / dvinàmà dvigotra ityàdi hi smçtiþ / dç÷yate cobhayataþ piõóabhàktvam / udgãthe baddhacittatvàdçùàvanàdaràdvà / và÷abdaþ svàdhyàyàrthaþ / svàdhyàyaü kartuü gràmàdbahirudvavràjodgatavànviviktade÷asthodakàbhyà÷am / udvavràja pratipàlayà¤cakàreti caikavacanàlliïgàdeko 'sàvçùiþ / ÷vodgãthakàlapratipàlanàdçùeþ svàdhyàyakaraõamannakàmanayeti lakùyata ityabhipràyaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,12.2 ## __________ ChUpBh_1,12.2 svàdhyàyena toùità devatarùirvà ÷varåpaü gçhãtvà ÷và ÷vetaþ saüstasmà çùaye tadanugrahàrthaü pràdurbabhåva pràdu÷cakàra / tamanye ÷uklaü ÷vànaü kùullakàþ ÷vàna upasametyocuruktavanto 'nnaü no 'smabhyaü bhagavànàgàyatvàgànena niùpàdayatvityarthaþ / mukyapràõaü vàgàdayo và pràõamanvannabhujaþ svàdhyàyaparitoùitàþ santo 'nugçhõãyurenaü svaråpamàdàyeti yuktamevaü pratipattum / a÷anàyàma vai bubhukùitàþ smo và iti //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,12.3 ## __________ ChUpBh_1,12.3 evamukte ÷và ÷veta uvàca tànkùullàkà¤÷una ihaivàsminneva de÷e mà màü pràtaþ pràtaþkàla upasamãyàteti / dairdhyaü chandasaü samãyàteti, pramàdapàñho và / pràtaþ kàlakaraõaü tatkàla eva kartavyàjhrvyatàñartham / annadasya và savituraparàhne 'nàbhimukhyàt / tattatraiva ha bako dàlbhyo glàvo và maitreya çùiþ pratipàlayà¤cakàra pratãkùaõaü kçtavànityarthaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,12.4 ## __________ ChUpBh_1,12.4 te ÷vànastatraivà'gamya çùeþ samakùaü yathaiveha karmaõi bahiùpavamànena stotreõa stoùyamàõà / udgàtçpuruùàþ saürabdhàþ saülagnà anyonyameva mukhenànyonyasya pucchaü gçhãtvà'sasçpuràsçptavantaþ paribhramaõaü kçtavanta ityarthaþ / ta evaü saüsçpya samupavi÷yopaviùñàþ santo hiü cakrurhiïkàraü kçtavantaþ //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,12.5 ## __________ ChUpBh_1,12.5 omadàmoü pibàmoü devo dyotanàt / varuõo varùaõàjjagataþ / prajàpatiþ pàlanàtprajànàm / savità prasavitçtvàtsarvasyà'ditya ucyate / etaiþ paryàyaiþ sa evaübhåta àdityo 'nnamasmabhyamihà'baradàbaratviti / ta evaü hiü kçtvà punarapyåcuþ-sa tvaü he 'nnapate / sa hi sarvasyànnasya prasavitçtvàtpatiþ / na hi tatpàkena vinà prabhåtamannamaõumàtramapi jàyate pràõinàm / ato 'nnapatiþ / he 'nnapate 'nnamasmabhyamihà'harà'hareti / abhyàsa àdaràrthaþ / omiti //5// ## ======================================================================= START ChUp 1,13.1 ## __________ ChUpBh_1,13.1 bhaktiviùayopàsanaü sàmàvayavasambaddhamityataþ sàmàvayavàntarastobhàkùara viùayàõyupàsanàntaràõi saühatànyupadi÷yante 'nantaraü sàmàvayavasambaddhatvàvi÷eùàt-ayaü vàvàyameva loko hàukàraþ stobho rathantare sàmni prasiddhaþ-"iyaü vai rathantaram" iti / asmàtsambandhasàmànyàddhàukàrastobho 'yaü loka ityevamupàsãta / vàyurhàkàraþ / vàmadevye sàmani hàikàraþ prasiddhaþ / vàyvapsambandha÷ca vàmadevasya sàmno yonirityasmàtsàmànyàddhàikàraü vàyudçùñyopàsãta / candramà athakàraþ / candradçùñyàthakàramupàsãta / anne hãdaü sthitam / annàtmà candraþ / thakàràkàrasàmànyàcca / àtmehakàraþ / iheti stobhaþ pratyakùo hyàtmeti vyapadi÷yate / iheti ca stobhaþ / tatsàmànyàt / agnirãkàraþ / ãnidhanàni cà'gneyàni sarvàõi sàmànãtyatastatsàmànyàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,13.2 #<àditya åkàraþ | nihava ekàraþ | vi÷ve devà auhoyikàraþ | prajapatir hiïkàraþ | pràõaþ svaraþ | annaü yà | vàg viràñ || ChUp_1,13.2 ||># __________ ChUpBh_1,13.2 àditya åkàraþ / uccairårdhvaü santamàdityaü gàyantyåkàra÷càyaü stobhaþ / àdityadaivatye sàmni stobha å ityàditya åkàraþ / nihava ityàhvànamekàraþ stobhaþ / ehãti cà'hvayantãti tatsàmànyàt / vi÷ve devà auhoyikàrovai÷vadevye sàmni dar÷anàt / prajàpatirhiïkàraþ / àniruktyàddhiïkàrasya càvyaktatvàt / pràõaþ svaraþ / svara iti stobhaþ / pràõasya ca svarahetutvasàmànyàt / annaü yà yà iti stobho 'nnam / annena hãdaü yàtãtyatastatsàmànyàt / vàgiti stobho viràóannaü devatàvi÷eùo và / vairàje sàmni stobhadar÷anàt //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,13.3 ## __________ ChUpBh_1,13.3 anirukto 'vyaktatvàdidaü vedaü veti nirvaktuü na ÷akyata ityataþ sa¤caro vikalpyamànasvaråpa ityarthaþ / ko 'sàvityàha-trayoda÷aþ stobho huïkàraþ / avyakto hyayamato 'niruktavi÷eùa evopàsya ityabhipràyaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 1,13.4 ## __________ ChUpBh_1,13.4 dugdhe 'smai vàgdohamityàdyuktàrtham / ya etàmevaü yathoktalakùaõàü sàmnàü sàmàvayavastobhàkùaraviùayàmupaniùadaü dar÷anaü veda tasyaitadyathoktaü phalamityarthaþ / dvirabhyàso 'dhyàyaparisamàptyarthaþ / sàmàvayavaviùayopàsanàvi÷eùaparimàptyartho veti //4 // // ## ## _____________________________________________________________ ## oü _______________________________________________________________________ START ChUp 2,1.1 ## __________ ChUpBh_2,1.1 "omityetadakùaram" ityàdinà sàmàvayavaviùayamupàsanamanekaphalamupadiùñam / anantaraü ca stobhàkùaraviùayamupàsanamuktam / sarvathàpi sàmaikade÷asambaddhameva tadityathedànãü samaste sàmni samastasàmaviùayàõyupàsanàni vakùyàmãtyàrabhate ÷rutiþ / yuktaü hyekade÷opàsanànantaramekade÷iviùayamupàsanamucyata iti / samastasya sarvàvayavavi÷iùñasya pà¤cabhaktikasya sàptabhaktikasya cetyarthaþ / khalviti vàkyàlaïkàràrthaþ / sàmna upàsanaü sàdhu / samaste sàmni sàdhudçùñividhiparatvànna pårvoktopàsananindàrthatvaü sàdhu÷abdaþ ÷obhanavàcã / kathamavagamyata ityàha-yatkhalu loke sàdhu ÷obhanamanavadyaü prasiddhaü tatsàmetyàcakùate ku÷alàþ / yadasàdhu viparãtaü tadasàmeti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,1.2 ## __________ ChUpBh_2,1.2 tattatraiva sàdhvasàdhuvivekakaraõa utàpyàhuþ-sàmnainaü ràjànaü sàmantaü copàgàdupagatavàn / ko 'sau yato 'sàdhutvapràptyà÷aïkà?sa ityabhipràyaþ / ÷obhanàbhipràyeõa sàdhunainamupàgàdityeva tattatrà'hurlaukikà bandhanàdyasàdhukàryamapa÷yantaþ / yatra punarviparyayo bandhanàdyasàdhukàryaü pa÷yanti tatràsàmnainamupàgàdityasàdhunainamupàgàdityeva tadàhuþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,1.3 ## __________ ChUpBh_2,1.3 athotàpyàhuþ svasaüvedyaü sàma no 'smàkaü batetyanukampayataþ saüvçttamityàhuþ / etattairuktaü bhavati yatsàdhu bhavati sàdhu vatetyeva tadàhuþ / viparyaye jàte 'sàma no bateti / yadasàdhu bhavatyasàdhu batetyeva tadàhuþ tasmàtsàmasàdhu÷abdayorekàrthatvaü siddham //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,1.4 ## __________ ChUpBh_2,1.4 ataþ sa yaþ ka÷citsàdhu sàmeti sàdhuguõavatsàmetyupàste samastaü sàma sàdhuguõavadvidvàüstasyaitatphalamabhyà÷o ha kùipraü ha;yaditi kriyàvi÷eùaõàrthamenamupàsakaü sàdhavaþ ÷obhanà dharmàþ ÷rutismçtyaviruddhà à ca gaccheyuràgaccheyu÷ca na kevalamàgaccheyurupa ca nameyurupanameyu÷ca bhogyatvenopatiùñheyurityarthaþ //4// ## ======================================================================= START ChUp 2,2.1 ## __________ ChUpBh_2,2.1 kàni punastàni sàdhudçùñivi÷iùñàni samastàni sàmànyupàsyànãti / imàni tànyucyante lokeùu pa¤cavidhamityàdãni / nanu lokàdidçùñyà tànyupàsyàni sàdhudçùñyà ceti viruddham / na / sàdhvarthasya lokàdikàryeùu kàraõasyànugatatvàt mçdàdivadghañàdivikàreùu / sàdhu÷abdavàcyor'tho dharmo brahma và sarvathàpi lokàdikàryeùvanugatam / ato yathà yatra ghañàdidçùñirmçdàdidçùñyanugataiva sà / tathà sàdhudçùñyanugataiva lokàdidçùñiþ / dharmàdikàryatvàllokàdãnàm / yadyapi kàraõatvamavi÷iùñaü brahmadharmayoþ, tathàpi dharma eva sàdhu÷abdavàcya iti yuktaü"sàdhukàrã sàdhurbhavatã"ti dharmaviùaye sàdhu÷abdaprayogàt / nanu lokàdikàryeùu kàraõasyànugatatvàdarthapràptaiva taddçùñiriti sàdhu sàmetyupàsta iti na vaktavyam / na / ÷àsragamyatvàttaddçùñeþ / sarvatra hi ÷àsrapràpità eva dharmà upàsyà na vidyamànà apya÷àsrãyàþ / lokeùu pçthivyàdiùu pa¤cavidhaü pa¤cabhaktibhedena pa¤caprakàraü sàdhusamastaü sàmopàsãta / katham / pçthivo hiïkàraþ / lokeùviti yà saptamã tàü prathamàtvena vi _______________________________________________________________________ START ChUp 2,2.2 ## __________ ChUpBh_2,2.2 athà'vçtteùvavàïmukheùu pa¤cavidhamucyate sàmopàsanam / gatyàgativi÷iùñà hi lokàþ / yathà te tathàdçùñyaiva sàmopàsanaü vidhãyate yato 'ta àvçtteùu lokeùu / dyaurhiïkàraþ pràthamyàt / àdityaþ prastàvaþ / udite hyàditye praståyante karmàõi pràõinàm / antarikùamudgãthaþ pårvavat / agniþ pratihàraþ / pràõibhiþ pratiharaõàdagneþ / pçthivã nidhanam / tata àgatànàmiha nidhanàt //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,2.3 ## __________ ChUpBh_2,2.3 upàsanaphalaü-kalpante samarthà bhavanti hàsmai lokà årdhvà÷cà'vçttà÷ca gatyàgativi÷iùñà bhogyatvena vyavatiùñhanta ityarthaþ / ya etadevaü vidvàüllokeùu pa¤cavidhaü samastaü sàdhu sàmetyupàsta iti sarvatra yojanà pa¤cavidhe saptavidhe ca //3// ## ======================================================================= START ChUp 2,3.1 ## __________ ChUpBh_2,3.1 vçùñau pa¤cavidhaü sàmopàsãta / lokasthitervçùñinimittatvàdànantaryam / purovàto hiïkàraþ / purovàtàdyudgrahaõàntà hi vçùñiþ / yathà sàma hiïkàràdinidhanàntam / ataþ purovàto hiïkàraþ / pràthamyàt / megho jàyate sa prastàvaþ / pràvçùi meghajanane vçùñeþ prastàva iti hi prasiddhiþ / varùati sa udgãthaþ ÷raiùñhyàt / vidyotate stanayati sa pratihàraþ / pratihçtatvàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,3.2 ## __________ ChUpBh_2,3.2 udgçhõàti tannidhanam / samàptisàmànyàt / phalamupàsanasya-var÷ati hàsmà icchàtaþ / tathà varùayati hàsatyàmapi vçùñau / ya etadityàdi pårvavat //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,4.1 ## __________ ChUpBh_2,4.1 sarvàsvapsu pa¤cavidhaü sàmopàsãta / vçùñipårvakatvàtsarvàsàmapàmànantaryam / megho yatsaüplavata ekãbhàvenetaretaraü ghanãbhavati megho yadonnatastadà saüplavata ityucyate meghastadàpàmàrambhaþ sa hiïkàraþ / yadvarùati sa prastàvaþ / àpaþ sarvato vyàptuü prastutàþ / yàþ pràcyaþ syandante sa udgãthaþ ÷raiùñhyàt / yàþ pratãcyaþ sa pratihàraþ prati÷abdasàmànyàt / samudro nidhanam / tannidhanatvàdapàm //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,4.2 ## __________ ChUpBh_2,4.2 na hàpsu praiti / necchati cet / apsumànaümànbhavati phalam //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,5.1 #<çtuùu pa¤cavidhaü sàmopàsãta | vasanto hiïkàraþ | grãùmaþ prastàvaþ | varùà udgãthaþ | ÷arat pratihàraþ | hemanto nidhanam || ChUp_2,5.1 ||># __________ ChUpBh_2,5.1 étuùu pa¤cavidhaü sàmopàsãta / étuvyavasthàyà yathoktàmbunimittatvàdànantaryam / vasanto hiïkàraþ / pràthamyàt / grãùmaþ prastàvaþ / yavàdisaügrahaþ praståyate hi pràvçóartham / varùà udgãthaþ pràdhànyàt / ÷aratpratihàraþ / rogiõàü mçtànàü ca pratiharaõàt / hemanto nidhanam / nivàte nidhanàtpràõinàm //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,5.2 ## __________ ChUpBh_2,5.2 phalaü-kalpante ha çtuvyavasthànuråpaü bhogyatvenàsmà upàsakàyartavaþ / çtumànàrtavairbhogai÷ca sampanno bhavatãtyarthaþ //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,6.1 ## __________ ChUpBh_2,6.1 pa÷uùu pa¤cavidhaü sàmopàsãta / samyagvçtteùvçtuùu pa÷avyaþ kàla ityànantaryam / ajà hiïkàraþ / pràdhànyàt pràthamyàdvà / "ajaþ pa÷ånàü prathama"iti ÷ruteþ / avayaþ prastàvaþ / sàhacaryadar÷anàdajàdãnàm / gàvaþ udgãthaþ / ÷raiùñhyàt / a÷vàþ pratihàraþ / pratiharaõàtpuru÷àõàm / puruùo nidhanam / puruùà÷rayatvàtpa÷ånàm //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,6.2 ## __________ ChUpBh_2,6.2 phalaü-bhavanti hàsya pa÷avaþ pa÷umànbhavati / pa÷uphalai÷ca bhogatyàgàdibhiryujyata ityarthaþ //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,7.1 ## __________ ChUpBh_2,7.1 pràõeùu pa¤cavidhaü parovarãyaþ sàmopàsãta / paraüparaü varãyastvaguõavatpràõadçùñivi÷iùñaü sàmopàsãtetyarthaþ / pràõo ghràõaü hiïkàraþ / uttarottaravarãyasàü pràthamyàt / vàkprastàvaþ / vàcà hi praståyate sarvam / vàgvarãyasã pràõàt / apràptamapyucyate vàcà, pràptasyaiva tu gandhasya gràhakaþ pràõaþ / cakùurudgãthaþ / vàco bahutaraviùayaü prakà÷ayati cakùurato varãyo vàcaþ, udgãthaþ / ÷raiùñhyàt / ÷rotraü pratihàraþ / pratihçtatvàt / varãyastvaü ca ÷rotrànmanasaþ / sarvendriyaviùayavyàpakatvàt / atãndriyaviùayo 'pi manaso gocara eveti / yathoktahetubhyaþ parovarãyàüsi pràõàdãni và etàni //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,7.2 ## __________ ChUpBh_2,7.2 etaddçùñyà vi÷iùñaü yaþ parovarãyaþ sàmopàste parovarãyo hàsya jãvanaü bhavatãtyuktàrtham / iti tu pa¤cavidhasya sàmna upàsanamuktamiti saptavidhe vakùyamàõaviùaye buddhisamàdhànàrtham / nirapekùo hi pa¤cavidhe, vakùyamàõe buddhiü samàdhitsati //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,8.1 ## __________ ChUpBh_2,8.1 athànantaraü saptavidhasya samastasya sàmna upàsanaü sàdhvidamàrabhyate / vàcãti saptamã pårvavat / vàgdçùñivi÷iùñaü saptavidhaü sàmopàsãtetyarthaþ / yatki¤ca vàcaþ ÷abdasya humiti yo vi÷eùaþ sa hiïkàro hakàrasàmànyàt / yatpreti ÷abdaråpaü sa prastàvaþ prasàmànyàt / yat-à, iti sa àdiþ / àkàrasàmànyàt / àdirityoïkàraþ / sarvàditvàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,8.2 ## __________ ChUpBh_2,8.2 yaduditi sa udgãthaþ / phatpårvatvàdudgãthasya / yatpratãti sa pratihàraþ / pratisàmànyàt / yadupeti sa upadrava upopakramatvàdupadravasya / yannãti tannidhanam / ni÷abdasàmànyàt //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,8.3 ## __________ ChUpBh_2,8.3 dugdhe 'smà ityàdyuktàrtham //3// ## ======================================================================= START ChUp 2,9.1 ## __________ ChUpBh_2,9.1 avayavamàtre sàmnyàdityadçùñiþ pa¤cavidheùåktà prathame càdhyàye / athedànãü khalvamumàdityaü samaste sàmnyavayavavibhàga÷o 'dhyasya saptavidhaü sàmopàsãta / kathaü punaþ sàmatvamàdityasyeti / ucyate / udgãthatve hetuvadàdityasya sàmatve hetuþ / ko 'sau, sarvadà samo vçddhikùayàbhàvàttena hetunà sàmà'dityo màü prati màü pratãti tulyàü buddhimutpàdayati / ataþ sarveõa samo 'taþ sàma samatvàdityarthaþ / udgãthabhaktisàmànyavacanàdeva lokàdiùåktasàmànyàddhiïkàràditvaü gamyata iti hiïkàràditve kàraõaü noktam / sàmatve punaþ savituranuktaü kàraõaü na subodhamiti samatvamuktam //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,9.2 ## __________ ChUpBh_2,9.2 tasminnàditye 'vayavavibhàga÷a imàni vakùyamàõàni sarvàmi bhåtànyanvàyattànyanugatànyàdityamupajãvyatveneti vidyàt / kathaü, tasyà'dityasya yatpurodayàddharmaråpaü sa hiïkàro bhaktistatredaü sàmànyaü yattasya hiïkàrabhaktiråpaü tadasyà'dityasya sàmnaþ pa÷avo gavàdayo 'nvàyattà anugatàstadbhaktiråpamupajãvantãtyarthaþ / yasmàdevaü tasmàtte hiïkurvanti pa÷avaþ pràgudayàt / tasmàddhiïkàrabhàjino hyetasyà'dityàkhyasya sàmnaþ tadbhaktibhajana÷ãlatvàddhi ta evaü vartante //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,9.3 ## __________ ChUpBh_2,9.3 atha yatprathamodite savitçråpaü tadasyà'dityàkhyàsya sàmnaþ sa prastàvastadasya manuùyà anvàyattàþ pårvavat / tasmàtte prastutiü pra÷aüsàü kàmayante / yasmàtprastàvabhàjino hyetasya sàmnaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,9.4 ## __________ ChUpBh_2,9.4 atha yatsaïgavavelàyàü gavàü ra÷mãnàü saïgamanaü saïgamo yasyàü velàyàü, gavàü và vatsaiþ sà saïgavavelà tasminkàle yatsàvitraü råpaü sa àdirbhaktivi÷eùa oïkàrastadasya vayàüsi pakùiõo 'nvàyattàni / yata evaü tasmàttàni vayàüstantarikùe 'nàrambaõànyanàlambanànyàtmànamàdàyà'tmànamevà'lambanatvena gçhãtvà paripatanti gacchantyata àkàrasàmànyàdàdibhaktibhàjãni hyetasya sàmnaþ //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,9.5 ## __________ ChUpBh_2,9.5 atha yatsamprati madhyandina çjumadhyandina ityarthaþ / sa udgãthabhaktistadasya devà anvàyattàþ / dyotanàti÷ayàttatkàle / tasmàtte sattamà vi÷iùñatamàþ / pràjàpatyànàü prajàpatyapatyànàmudgãthabhàjino hyetasya sàmnaþ //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,9.6 ## __________ ChUpBh_2,9.6 atha yadårdhvaü madhyandinàtpràgaparàhnàdyadråpaü savituþ sa pratihàrastadasya garbhà anvàyattàþ / ataste savituþ pratihàrabhaktiråpeõordhvaü pratihçtàþ santo nàvapadyante nàdhaþ patanti taddvàre satyapãtyarthaþ / yataþ pratihàrabhàjino hyetasya sàmno garbhàþ //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,9.7 ## __________ ChUpBh_2,9.7 atha yadårdhvamaparàhnàtpràgastamayàtsa upadravastadasyà'raõyàþ pa÷vo 'nvàyattàþ / tasmàtte puruùaü dçùñvà bhãtàþ kakùamaraõyaü ÷vabhraü bhaya÷ånyamityupadravantyupagacchanti dçùñvopadravaõàdupadravabhàjino hyetasya sàmnaþ //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,9.8 ## __________ ChUpBh_2,9.8 atha yatprathamàstamite 'dar÷anaü jigamiùati savitari tannidhanaü tadasya pitaro 'nvàyattàstasmàttànnidadhati pitçpitàmahaprapitàmaharåpeõa darbheùu nikùipanti tàüstadarthaü piõóànvà sthàpayanti / nidhanasambandhànnidhanabhàjino hyetasya sàmnaþ pitaraþ / evamavayava÷aþ saptadhà vibhaktaü khalvamumàdityaü saptavidhaü sàmopàste yastasya tadàpattiþ phalamiti vàkya÷eùaþ //8// ## ======================================================================= START ChUp 2,10.1 ## __________ ChUpBh_2,10.1 mçtyuràdityaþ ahoràtràdikàlena jagataþ pramàpayitçtvàt / tasyàtitaraõàyedaü sàmopàsanamupadi÷yate-atha khalvanantaram / àdityamçtyuviùayasàmopàsanasya, àtmasaümitaü svàvayavatulyatayà mitaü paramàtmatulyatayà và saümitamatimçtyu mçtyujayahetutvàt / yathà prathame 'dhyàya udgãthabhaktinàmàkùaràõyudgãtha ityupàsyatvenoktàni, tatheha sàmnaþ saptavidhabhaktinàmàkùaràõi samàhçtya tribhisribhiþ samatayà sàmatvaü parikalpyopàsyatvenocyante / tadupàsanena mçtyugocaràkùarasamakhyàsàmànyena taü mçtyuü pràpya tadatiriktàkùareõa tasyà'dityasya mçtyoratikramaõàyaiva saükramamaü kalpayati / atimçtyu saptavidhaü sàmopàsãta mçtyumatikràntamatiriktàkùarasaükhyayetyamçtyu sàma / tasya prathamabhaktinàmàkùaràõi biïkàra ityetattryakùaraü bhaktimàna prastàva iti ca bhaktestryakùarameva màna tatpårveõa samam //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,10.2 #<àdir iti dvyakùaram | pratihàra iti caturakùaram | tata ihaikam | tat samam || ChUp_2,10.2 ||># __________ ChUpBh_2,10.2 àdiriti dvyakùaraü, saptavidhasya sàmnaþ saükhyàpåraõa oïkàra àdirityucyate / pratihàra iti caturakùaram / tata ihaikamakùaramavacchidyà'dyakùarayoþ prakùipyate / tena tatsamameva bhavati //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,10.3 ## __________ ChUpBh_2,10.3 udgãtha iti tryakùaramupadrava iti caturakùaraü tribhisribhiþ samaü bhavatyakùaramati÷iù.yate 'tiricyate / tena vaiùamye pràpte sàmnaþ samatvakaraõàyà'ha-tadekamapi sadakùaramiti tryakùarameva bhavati / atastatsamam //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,10.4 ## __________ ChUpBh_2,10.4 nidhanamiti tryakùaraü tatsamameva bhavati / evaü tryakùarasamatayà sàmatvaü sampàdya yathàpràptànyevàkùaràõi saükhyàyante - tàni ha và etàni saptabhaktinàmàkùaràõi dvàviü÷atiþ //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,10.5 ## __________ ChUpBh_2,10.5 tatraikaviü÷atyakùarasaükhyayà'dityamàpnoti mçtyum / yasmàdekaviü÷a ito 'smàllokàdasàvàdityaþ saükhyayà / "dvàda÷a màsàþ pa¤cartavasraya ime lokà asàvàditya ekaviü÷a"iti ÷ruterati÷iùñena dvàviü÷enàkùareõa paraü mçtyoràdityàjjayatyàpnotãtyarthaþ / yacca tadàdityàtparaü kiü tat?nàkaü kamiti sukhaü tasya pratiùedho 'kaü tanna bhavatãti nàkaü kamevetyarthaþ / mçtyuviùayatvàdduþkhasya vi÷okaü ca tadvigata÷okaü mànasaduþkharahitamityarthaþ / tadàpnotãti //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,10.6 #<àpnotãhàdityasya jayam | paro hàsyàdityajayàj jayo bhavati ya etad evaü vidvàn àtmasaümitam atimçtyu saptavidhaü sàmopàste sàmopàste || ChUp_2,10.6 ||># __________ ChUpBh_2,10.6 uktasyaiva piõóitàrthamàha-ekaviü÷atisaükhyayà'dityasya jayamàpnoti paro hàsyaivaüvida àdityajayànmçtyugocaràtparo jayo bhavati dvàviü÷atyakùarasaükhyayetyarthaþ / ya etadevaü dvànitikyàdyuktàrtham / tasyaitadyathoktaü phalamiti dvirabhyàsaþ sàptavidhyasamàptyarthaþ //6// ## ======================================================================= START ChUp 2,11.1 ## __________ ChUpBh_2,11.1 vinà nàmagrahaõaü pa¤cavidhasya saptavidhasya ca sàmna upàsanamuktam / athedànãü gàyatràdinàmagrahaõapårvakaü vi÷iùñaphalàni sàmopàsanàntaràõyucyante yathàkramaü gàyatràdãnàü karmaõi prayogastathaiva / mano hiïkàro manasaþ sarvakaraõapravçttãnàü pràthamyàt / tadànantaryàdvàkprastàva÷cakùurudgãthaþ ÷raiùñhyàt / ÷rotraü pratihàraþ pratihçtatvàt / pràõo nidhanaü yathoktànàü pràõe nidhanàtsvàpakàle / etadgàyatraü sàma pràõeùu protam / gàyatryàþ pràõasaüstutatvàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,11.2 ## __________ ChUpBh_2,11.2 sa ya evametadgàyatraü pràõeùu protaü veda pràõã bhavati / avikalakaraõo bhavatãtyetat / sarvamàyureti / ÷ataü varùaõi sarvamàyuþ puruùasyeti ÷ruteþ / jyogujjvalaü jãvati / mahànbhavati prajàdibhirmahàü÷ca kãrtyà / gàyatropàsakasyaitadvrataü bhavati yanmahàmanàstvakùudracittaþ syàdityarthaþ //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,12.1 ## __________ ChUpBh_2,12.1 abhimanthati sa hiïkàraþ pràthamyàt / agnerdhåmo jàyate sa prastàva ànantaryàt / jvalati sa udgãtho haviþ sambandhàcchraiùñhyaü jvalanasya / aïgàrà bhavanti sa pratihàro 'ïgàràõàü pratihçtatvàt / upa÷amaþ sàva÷eùatvàdagneþ / saü÷amo niþ÷eùopa÷amaþ samàptisàmànyànnidhanametadrathantara magnau protam / manthane hyagnergãyate //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,12.2 ## __________ ChUpBh_2,12.2 sa ya ityàdi pårvavat / brahmavarcasã vçttasvàdhyàyanimittaü tejo brahmavartasam / tejastu kevalaü tvióbhàvaþ / annàdo dãptàgniþ / na pratyaïïagnerabhimukho nà'càmenna bhakùayetki¤cinna niùñhãvecchleùmanirasanaü ca na kuryàttadvratam //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,13.1 ## __________ ChUpBh_2,13.1 upamantrayate saïketaü karoti pràthamyàtsa hiïkàraþ / j¤apayate toùayati sa prastàvaþ / saha÷ayanamekaparyaïkagamanaü sa udgãthaþ ÷raiùñhyàt / prati srãü ÷ayanaü sriyà abhimukhãbhàvaþ sa pratihàraþ / kàlaü gacchati maithunena pàraü samàptiü gacchati tannidhanametadvàmadevyaü mithune protam / vàyvambumithunasambandhàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,13.2 ## __________ ChUpBh_2,13.2 sa ya ityàdi pårvavat / mithunã bhavatyavidhuro bhavatãtyarthaþ / mithunànmithunàtprajàyata ityamogharetastvamucyate / na kà¤cana kà¤cidapi sriyaü svàtmatalpapràptàü na pariharetsamàgamàrthinãm / vàmadevyasàmopàsanàïgatvena vidhànàt etasmàdanyatra pratiùedhasmçtayaþ vacanapràmàõyàcca dharmàvagaterna pratiùedha÷àsreõàsya virodhaþ //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,14.1 ## __________ ChUpBh_2,14.1 udyansavità sa hiïkàraþ pràthamyàddar÷anasya / uditaþ prastàvaþ prastavanahetutvàtkarmaõàm / madhyandina udgãthaþ ÷raiùñhyàt / aparàhnaþ pratihàraþ pa÷vàdãnàü gçhànprati haraõàt / yadastaü yaüstannidhanaü ràtrau gçhe nidhànàtpràõinàm / etadbçhadàditye protaü bçhata àdityadaivatyatvàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,14.2 ## __________ ChUpBh_2,14.2 sa ya ityàdi pårvavat / tapantaü na nindettadvratam //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,15.1 ## __________ ChUpBh_2,15.1 abhràõyabbharaõàt, megha udakasektçtvàt / uktàrthamanyat / etadvairåpaü nàma sàma parjanye protam / anetaråpatvàt abhràdibhiþ parjanyasya vairåpyam //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,15.2 ## __________ ChUpBh_2,15.2 viråpàü÷ca suråpàü÷càjàviprabhçtãnpa÷ånavarundhe pràpnotãtyarthaþ / varùantaü na nindettadvratam //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,16.1 ## __________ ChUpBh_2,16.1 vasanto hiüïkàraþ pràthamyàt / grãùmaþ prastàva ityàdi pårvavat //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,16.2 ## __________ ChUpBh_2,16.2 etadvairàjamçtuùu protaü veda viràjati çtuvadyathartava àrtavairdharmairviràjanta evaü prajàdibhirvidvànityuktamanyat / çtãnna nindettadvratam //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,17.1 ## __________ ChUpBh_2,17.1 pçthivã hiïkàra ityàdi pårvavat / ÷akvarya iti nityaü bahuvacanaü revatya iva / lokeùu protàþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,17.2 ## __________ ChUpBh_2,17.2 lokã bhavati lokaphalena yujyata ityartaþ / lokànna nindettadvratam //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,18.1 ## __________ ChUpBh_2,18.1 ajà hiïkàra ityàdi pårvavat / pa÷uùu protàþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,18.2 ## __________ ChUpBh_2,18.2 pa÷ånna nindettadvratam //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,19.1 ## __________ ChUpBh_2,19.1 loma hiïkàro dehàvayavànàü pràthamyàt / tvakprastàva ànantaryàt / màüsamudgãthaþ ÷raiùñhyàt / asthi pratihàraþ pratihçtatvàt / majjà nidhanamàntyàt / etadyaj¤àyaj¤ãyaü nàma sàma dehàvayavaveùu protam //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,19.2 ## __________ ChUpBh_2,19.2 aïgã bhavati samagràïgo bhavatãtyarthaþ / nàïgena hastapàdàdinà vihårchati na kuñilã bhavati païguþ kuõã vetyarthaþ / saüvatsaraü saüvatsaramàtraü majj¤o màüsàni nà÷nãyànna bhakùayet / bahuvacanaü matsyopalakùaõàrtham / majj¤o nà÷nãyàtsarvadaiva nà÷nãyàditi và tadvratam //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,20.1 ## __________ ChUpBh_2,20.1 agnirhiïkàraþ prathamasthànatvàt / vàyuþ prastàva ànantaryasàmànyàt / àditya udgãthaþ ÷raiùñhyàt / nakùatràõi pratihàraþ pratihçtatvàt / candramà nidhanaü karmiõàü tannidhanàt / etadràjanaü devatàsu protaü devatànàü dãptimattvàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,20.2 ## __________ ChUpBh_2,20.2 vidvatphalam-etàsàmevàgnyàdãnàü devatànàü salokatàü samànalokatàü sàrùñitàü samànarddhitvaü sàyujyaü samugbhàvamekadehadehitvamityetat / và÷abdo 'tra lupto draùñavyaþ salokatàü vetyàdi / bhàvanàvi÷eùataþ phalavi÷eùopapatteþ / gacchati pràpnoti / samuccayànupapatte÷ca / bràhmaõànna nindettadvratam / "ete vai devàþ pratyakùaü yadbràhmaõà"iti ÷ruterbràhmaõanindà devatànindaiveti //2// ## ======================================================================= START ChUp 2,21.1 ## __________ ChUpBh_2,21.1 trayã vidyà hiïkàraþ / agnyàdisàmna ànantaryaü trayãvidyàyà agnyàdikàryatva÷ruteþ / hiïkàraþ pràthamyàtsarvakartavyànàm / traya ime lokàstatkàryatvàdanantarà iti prastàvaþ / agnyàdãnàmudgãthatvaü ÷raiùñhyàt / nakùatràdãnàü pratihçtatvàtpratihàratvam / sarpàdãnàü dhakàrasàmànyànnidhanatvametatsàma nàmavi÷ùàbhàvàtsàmasamudàyaþ sàma÷abdaþ sarvasminprotam / trayãvidyàdidçùñyà hiïkàràdisàmabhaktaya upàsyàþ / atãteùvapi sàmopàsaneùu yeùu yeùu protaü yadyatsàma taddçùñyà tadupàsyamiti / karmàïganàü dçùñivi÷eùeõàjyasyeva saüskàryatvàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,21.2 ## __________ ChUpBh_2,21.2 sarvaviùayasàmavidaþ phalaü-sarvaü ha bhavati sarve÷varo bhavatãtyarthaþ / nirupacaritasarvabhàve hi diksthebhyo balipràptyanupapattiþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,21.3 ## __________ ChUpBh_2,21.3 tadetasminnartha eùa ÷loko mantro 'pyasti / yàni pa¤cadhà pa¤caprakàreõa hiïkàràdivibhàgaiþ proktàni trãõi trãõi trayãvidyàdãni tebhyaþ pa¤catrikebhyo jyàyo mahattaraü paraü ca vyatiriktamanyadvastvantaraü nàsti na vidyata ityarthaþ / tatraiva hi sarvasyàntabhaviþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,21.4 ## __________ ChUpBh_2,21.4 yastadyathoktaü sarvàtmakaü sàma veda sa veda sarvaü;sa sarvaj¤o bhavatãtyarthaþ / sarvà di÷aþ sarvadiksthà asmà evaüvide baliü bhogaü haranti pràpayantãtyarthaþ / sarvamasmi bhavàmãtyevametatsàmopàsãta tasyaitadeva vratam / dbiruktiþ sàmopàsanasamàptyarpthà //4// ## ======================================================================= START ChUp 2,22.1 ## __________ ChUpBh_2,22.1 sàmopàsanaprasaïgena gànavi÷eùàdisampadudgàturupadi÷yate / phalavi÷eùasambandhàtùa vinardi vi÷iùño nardaþ svaravi÷eùa çùabhakåjitasamo 'syàstãti vinardi gànamiti vàkya÷eùaþ / tacca sàmnaþ sambandhi pa÷ubhyo hitaü pa÷avyamagneragnidevatyaü codgãtha udgànam / tadahamevaüvi÷iùñaü vçõe prarthaya iti ka÷cidyajamàna udgàtà và manyate / anirukto 'mukasama ityavi÷eùitaþ prajàpateþ prajàpatidevatyaþ sa na gànavi÷eùaþ / àniruktyàtprajàpaterniruktaþ spaùñaþ somasya, somadevatyaþ sa udgãtha ityarthaþ / mçdu ÷lakùaõaü ca gànaü vàyorvàyudevatyaü tat / ÷lakùõaü balavacca prayatnàdhikyopetaü cendrasyaindraü tadgànam / krau¤caü krau¤capakùininàdasamaü bçhaspaterbàrhaspatyaü tat / apadhvàntaü bhinnakàüsyasvarasamaü varuõasyaitadgànam / tànsarvànevopaseveta prayu¤jãta vàruõaü tvevaikaü varjayet //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,22.2 ## __________ ChUpBh_2,22.2 amçtatvaü devebhya àgàyàni sàdhayàni / svadhàü pitçbhya àgàyànyà÷àü manuùyebhya à÷àü pràrthanàü pràrthitamityetat / tçõodakaü pa÷ubhyaþ svargaü lokaü yajamànàyànnamàtmane mahyamàgàyànãtyetàni manasà cintayandhyàyannapramattaþ svaroùmavya¤janàdibhyaþ stuvãta //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,22.3 ## __________ ChUpBh_2,22.3 sarve svarà akàràdaya indrasya balakarmaõaþ pràõasyà'tmàno dehàvayavasthànãyàþ sarva åùmàõaþ ÷aùasahàdayaþ prajàpaterviràjaþ ka÷yapasya và'tmànaþ / sarve spar÷àþ kàdayo vya¤janàni mçtyoràtmànastamevaüvidamudgàtàraü yadi ka÷citsvareùåpàlabheta svarastvayà duùñaþ prayukta ityevamupàlabdha indraü pràõamã÷varaü ÷araõamà÷rayaü prapanno 'bhåvaü svaràn prayu¤jàno 'haü sa indro yattava vaktavyaü tvà tvàü prati vakùyati sa eva deva uttaraü dàsyatãtyenaü bråyàt //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,22.4 ## __________ ChUpBh_2,22.4 atha yadyenamåùmasu tathaivopàlabheta prajàpatiü ÷araõaü prapanno 'bhåvaü sa tvà pratipekùyati sa¤cårõayiùyatãtyenaü bråyàt / atha yadyenaü spar÷eùåpàlabheta mçtyuü ÷araõaü prapanno 'bhåvaü sa tvà prati dhakùyati bhasmãkariùyatãtyenaü bråyàt //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,22.5 ## __________ ChUpBh_2,22.5 yata indràdyàtmànaþ svaràdayo 'taþ sarve svarà ghoùavanto balavanto vaktavyàþ / tathàhamindre balaü dadàni balamàdadhànãti / tathà sarva åùmàõo 'grastà antaraprave÷ità anirastà bahiraprakùiptà vivçtà[vivçttà] vivçtaprayatnopetàþ prajàpateràtmànaü paridadàni prayacchànãti / sarve spar÷à le÷ena ÷anakairanabhinihità anabhinikùiptà vaktavyà mçtyoràtmànaü bàlàniva ÷anakaiþ pariharan mçtyoràtmànaü pariharàõãti //5// ## ======================================================================= START ChUp 2,23.1 ## __________ ChUpBh_2,23.1 oïkàrasyopàsanavidhyarthaü trayo dharmaskandhà ityàdyàrabhyate / naivaü manatavyaü sàmàvayavabhåtasyaivodgãthàdilakùaõasyoïkàrasyopàsanàtphalaü pràpyata iti / kiü tarhi?yatsarvairapi sàmopàsanaiþ karmabhi÷càpràpyaü tatphalamamçtatvaü kevalàdoïkàropàsanàtpràpyata iti / tatstutyarthaü sàmaprakaraõe tadupanyàsaþ / trayasrisaükhyàkà dharmasya skandhà dharmaskandhàþ dharmavibàgà ityarthaþ / ke ta ityàha -yaj¤o 'gnihotràdiþ / adhyayanaü saniyamasya çgàderabhyàsaþ / dànaü bahirvedi yathà÷aktidravyasaüvibhàgo bhikùamàõebhyaþ / ityeùa prathamo dharmaskandhaþ / gçhasthasamavetatvàttannirvartakena gçhasthena nirdi÷yate prathama eka ityartho dvitãyatçtãya÷ravaõànnà'dyàrthaþ / tapa eva dvitãyastapa iti kçcchracàndràyaõàdi tadvàüstàpasaþ parivràóvà na brahmasaüstha à÷ramadharmamàtrasaüstho;brahmasaüsthasya tvamçtatva÷ravaõàt / dvitãyo dharmaskandhaþ / brahmacàryàcàryakule vastuü ÷ãlamasyetyàcàryakulavàsã / atyantaü yàvajjãvamàtmànaü niyamairàcàryakule 'vasàdayankùapayandehaü tçtãyo dharmaskandhaþ / atyantamityàdivi÷eùaõànnaiùñhika iti gamyate / upakurvàõasya svàdhyàyagrahaõàrthatvànna puõyalokatvaü brahmacaryeõa / sarva ete trayo 'pyà÷ramiõo yathoktairdharmaiþ puõyalokà bhavanti / puõyo loko yeùàü ta ime puõyalokà à÷ramiõo bhavanti / ava÷iùñastvanuktaþ parivràóbrahmasaüstho brahmaõi samyaksthitaþ so 'mçtatvaü puõyalokavilakùaõamamaraõabhàvamàtyantikameti nà'pekùikaü devàdyamçtatvavat / puõyalokàtpçyagamçtatvasya vibhàgakaraõàt / yadi ca pumyalokàti÷ayamàtramamçtatvamabhaviùyattataþ puõyalokatvàdvibhaktaü nàvakùyat / vibhaktepade÷àccà'tyantikamamçtatvamiti gamyate / atra cà'÷ramadharmaphalopanyàsaþ praõavasevàstutyarthaü na tatphalavidhyartham / stutaye ca pravamasevàyà à÷ramadharmaphalavidhaye ceti hi bhidyeta vàkyam / tasmàtsmçtisiddhà÷ramaphalànuvàdena praõavasevàphalamamçtatvaü bruvanpraõavasevàü stauti / yathà pårõavarmaõaþ sevà bhaktaparidhànamàtraphalà ràjavarmaõastu sevà ràjyatulyaphaleti tadvat / praõava÷ca tatsatyaü paraü brahma tatpratãkatvàt / "etaddhyevàkùaraü brahma etaddhyevàkùaraü param" ityàdyàmnàyàtkàñhake yuktaü tatsevàto 'mçtatvam / caturõàmadhikçtatvàvi÷eùàt / brahmasaüsthatve 'pratiùedhàcca / svakarmacchidre ca brahmasaüsthatàyàü sàmardhyopapatteþ / na ca yavavaràhàdi÷abdavadbrahmasaüstha÷abdaþ parivràjake råóhaþ / brahmaõi saüsthitinimittamupàdàya pravçttatvàt / na hi råóhi÷abdà nimittamupàdadate / sarveùàü ca brahmaõi sthitirupapadyate / yatra yatra nimittamasti brahmaõi saüsthitistasya tasya nimittavato vàcakaü santaü brahmasaüstha÷abdaü parivràóekaviùaye saükoca kàraõàbhàvànniroddhuma yuktam / na ca pàrivràjyà÷ramadharmamàtreõàmçtatvam / j¤ànànarthakyaprasaïgàt / pàrivràjyadharmayuktameva j¤ànamamçtatvasàdhanamiti cenna / à÷ramadharmatvàvi÷eùàt / dharmo và j¤ànavi÷iùño 'mçtatvasàdhanamityedapi sarvà÷ramadharmàõàmavi÷iùñam / na ca vacanamasti parivràjakasyaiva brahmasaüsthasya mokùo nànyeùàmiti / j¤ànànmokùa iti ca sarvopaniùadàü siddhàntaþ tasmàdya eva brahmasaüsthaþ svà÷ramavihitakarmavatàü so 'mçtatvametãti / kurvidaü mà kàrùãriti karmavidhayaþ pravçttàþ / tacca nimittaü na ÷àsrakçtam / sarvapràõiùu dar÷anàt / "sadekamevàdvitãyaü" "àtmaivedaü sarvaü" "brahmaivedaü sarvam" iti÷àsrajanyaþ pratyayo vidyàråpaþ svàbhàvikaü kriyàkàrakaphalabhedapratyayaü karmavidhinimittamanupamçdya na jàyate / bhedàbhedapratyayayorvirodhàt / na hi taimirikadvicandràdibhedapratyayamanupamçdya timiràpagame candràdyekatvapratyaya upajàyate / vidyàvidyàpratyayayorvirodhàt / tatraivaü sati yaü bhedapratyayamupàdàya karmavidhayaþ pravçtàþ sa yasyopamarditaþ sadekamevàdvitãyaü tatsatyaü vikàrabhedo 'nçtamityetadvàkyapramàõajanitenaikatvapratyayena sa sarvakarmabhyo nivçtto nimittanivçtte:,sa ca nivçttakarmà brahmasaüstha ucyate, sa ca parivràóevànyasyàsambhavàt / anyo hyanivçttabhedapratyayaþ so 'nyatpa÷ya¤÷çõvanmanvàno vijànannidaü kçtvedaü pràpnuyàmiti hi manyate / tasyaivaü kurvato na brahmasaüsthatà / vàcàrambhaõamàtravikàrànçtàbhisandhipratyayatvàt / na càsatyamityupardite bhedapratyaye satyamidamanena kartavyaü mayeti pramàõaprameyabuddhirupapadyate / àkà÷a iva talamalabuddhirvivekinaþ / upamardite 'pi bhedapratyaye karmabhyo na nivartate cetpràgiva bhedapratyayopamardanàdekatvapratyayavidhàyakaü vàkyamapramàõãkçtaü syàt / abhakùyabhakùaõàdipratiùedhavàkyànàü pràmàõyavadyuktamekatvavàkyasyàpi pràmàõyam / sarvopaniùadàü tatparatvàt / karmavidhãnàmapràmàõa ayaprasaïga iti cet / na / anupamarditabhedapratyayavatpuruùaviùaye pràmàõyopapatteþ svapnàdipratyaya iva pràkprabodhàt / vivekinàmakaraõàtkarmavidhipràmàõyoccheda iti cet / na / kàmyavidhyanucchedadar÷anàt / na hi kàmàtmatà na pra÷astetyevaüvij¤ànavadbhiþ kàmyàni karmàõi nànuùñhãyanta iti kàmyakarmavidhaya ucchidyante 'nuùñhãyanta eva kàmibhiriti / tathà brahmasaüsthairbrahmavidbhirnànuùñhãyante karmàõãti na tadvidhaya ucchidyante 'brahmavidbhiranuùñhãyanta eveti / parivràdakànàü bhikùàcaraõàdivadutpannaikatvapratyayànàmapi gçhasthàdãnàmagnihotràdikarmànivçttiriti cenna / pràmàõyacintàyàü puruùapravçtteradçùñàntatvàt / na hi nàbhicarediti pratiùiddhamapyabhicaramaü ka÷citkurvandçùña iti ÷atrau dveùarahitenàpi vivekinàbhicaraõaü kriyate / na ca karmavidhipravçttinimitte bhedapratyaye bàdhite 'gnihotràdau pravartakaü nimittamasti, parivràjakasyeva bhikùàcaraõàdau bubhukùàdi pravartakam / ihàpyakaraõe pratyavàyabhayaü pravartakamiti cet / na / bhedapratyayavato 'dhikçtatvàt / bhedapratyayavànanupamarditabhedabuddhirvidyayà yaþ sa karmaõyadhikçta ityavocàma / yo hyadhikçtaþ karmaõi tasya tadakarame pratyavàyo na nivçttàdhikàrasya gçhasthasyeva brahmacàriõo vi÷eùadharmànanuùñhàne / evaü tarhi sarvaþ svà÷ramastha utpannekatvapratyayaþ parivràóiti cet / na / svasvàmitvabhedabuddhyanivçtteþ / karmàrthatvàccetarà÷ramàõàm / "atha karma kurvãya"iti ÷ruteþ / tasmàtsvasvàmitvàbhàvàdbhikùureka eva parivràñ / na gçhasthàdiþ / ekatvapratyayavidhijanitena pratyayena vidhinimittabhedapratyayasyopamarditatvàdyamaniyamàdyanupapattiþ parivràjakasyeti cet / na / bubhukùàdinaikatvapratyayàtpràcyàvitasyopapatternivçttyarthatvàt / na ca pratiùiddhasevàpràptiþ / ekatvapratyayotpatteþ pràgeva pratiùiddhatvàt / na hi ràtrau kåpe kaõñake và patita udite 'pi savitari patati tasminneva / tasmàtsiddhaü nivçttakarmà bhikùuka eva brahmasaüstha iti / yatpunaruktaü sarveùàü j¤ànavarjitànàü puõyalokateti / satyametat / yaccoktaü tapaþ÷abdena parivràóapyukta iti / etadasat / kasmàt / parivràjakasyaiva brahmasaüsthatàsambhavàt / sa eva hyava÷eùita ityavocàma / ekatvavij¤ànavato 'gnihotràdivattaponivçtte÷ca / bhedabuddhimata eva hi tapaþkartavyatà syàt / etena karmacchidre brahmasaüsthatàsàmarthyaü apratiùedha÷ca pratyuktaþ / tathà j¤ànavàneva nivçttakarmà parivràóiti j¤ànavaiyarthyaü pratyuktam / yatpunaruktaü yavavaràhàdi÷abdavatparivràjake na råóho brahmasaüstha÷abda iti tatparihçtam / tasyaiva brahmasaüsthatàsambhavànnànyasyeti / yatpunaruktaü råóha÷abdà nimittaü nopàdadata iti / tanna / gçhasthatakùaparivràjakàdi÷abdadar÷anàt / gçhasthitipàrivràjyatakùaõàdinimittopàdànà api gçhasthaparivràjakà÷ramivi÷eùe vi÷iùñajàtimati ca takùeti råóhà dç÷yante ÷abdàþ / na yatra yatra tàni nimittàni tatra tatra vartante / prasiddhyabhàvàt / tathehàpi brahmasaüstha÷abdo nivçttasarvakarmatatsàdhanaparivràóekaviùaye 'tyà÷ramiõi paramahaüsàkhye vçtta iha bhavitumarhati / mukhyàmçtatvaphala÷ravaõàt / ata÷cedamevaikaü vedoktaü pàrivràjyam / na yaj¤opavãtatridaõóakamaõóalvàdiparigraha iti / "muõóo 'parigraho 'saïga"iti ÷rutiþ"atyàkùamibyaþ paramaü pavitram" ityàdi ca ÷vetà÷vatarãye / "niþstutirnirnamaskàra"ityàdismçtibhya÷ca / "tasmàtkarma na kurvanti yatayaþ pàradar÷inaþ" / "tasmàdaliïgo dharmaj¤o 'vyaktaliïga"ityàdismçtibhya÷ca / yattu sàükhyaiþ karmatyàgo 'bhyupagamyate / kriyàkàrakaphalabhedabuddheþ satyatvàbhyupagamàt tanmçùà / yacca bauddhaiþ ÷ånyatàbhyupagamàdakartçtvamabhyupagamyate / tadapyasat / tadabhyupagantuþ sattvàbhyupagamàt / yaccàj¤airalasatayàkartçtvàbhyupagamaþ so 'pyasan, kàrakabuddheranivartatatvàtpramàõena / tasmàdvedàntapramàõajanitaikatvapratyayavata eva karmanivçttilakùaõaü pàrivràjyaü brahmasaüsthatvaü ceti siddham / etena gçhasthasyaikatvavij¤àne sati pàrivràjyamarthasiddham / nanvagnyutsàdanadoùabhàksyàtparivrajan / "vãrahà và eùa devànàü yo 'gnimudvàsayate"iti ÷ruteþ / na / vedenaivotsàditatvàt utsanna eva hi sa ekatvadar÷ane jàte / apàgàdagneragnitvamiti ÷ruteþ / ato na doùabhàggçhasthaþ parivrajanniti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,23.2 ## __________ ChUpBh_2,23.2 yatsaüstho 'mçtatvameti tanniråpaõàrthamàha -prajàpatirviràñ ka÷yapo và lokànuddi÷ya teùu sàrajighçkùayàbhyata padabhitàpaü kçtavàndhyànaü tapaþ kçtavànityarthaþ / tebhyo 'bhitaptebhyaþ sàrabhåtà trayã vidyà sampràsravatprajàpatermanasi pratyabhàdityarthaþ / tàmabhyatapat / pårvavat / tasyà abhitaptàyà etànyakùaràõi sampràsravanta bhårbhuvaþ svaritivyàhçtayaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,23.3 ## __________ ChUpBh_2,23.3 tànyakùaràõyabhyatapattebhyo 'bhitaptebhya oïkàraþ sampràsravattadbrahma, kãdç÷amityàha-tadyathà ÷aïkunà parõanàlena sarvàõi parõàni patràvayavajàtàni santçõõàni nividdhàni vyàptànãtyarthaþ / evamoïkàreõa brahmaõà paramàtmanaþ pratãkabhåtena sarvà vàkya÷abdajàtaü santçõõà / "akàro vai sarvà vàk"ityàdi÷ruteþ / paramàtmavikàra÷ca nàmadheyamàtramityata oïkàra evedaü sarvamiti / dvirabhyàsa àdaràrthaþ / lokàdiniùpàdanakathanamoïkàrastutyarthamiti //3// ## ======================================================================= START ChUp 2,24.1 ## __________ ChUpBh_2,24.1 sàmopàsanaprasaïgena karmaguõabhåtatvànnivartyoïkàraü paramàtmapratãkatvàdamçtatvahetutvena mahãkçtya prakçtasyaiva yaj¤asyàïgabhåtàni sàmahomamantrotthànànyupadidikùannàha-brahmavàdino vadanti yatpràtaþsavanaü tadvasånàm / tai÷ca pràtaþ savanasambaddho 'yaü loko va÷ãkçtaþ savane÷ànaiþ / tathà rudrairmàdhyandinasavane÷ànairantarikùalokaþ / àdityai÷ca vi÷vairdevai÷ca tçtãyasavane÷ànaistçtãyo loko va÷ãkçtaþ / iti yajamànasya loko 'nyaþ pari÷iùño na vidyate //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,24.2 ## __________ ChUpBh_2,24.2 ataþ kva tarhi yajamànasya loko yadarthaü yajate / na kvacilloko 'stãtyabhipràyaþ / "lokàya vai yajate yo yajate"iti ÷ruteþ / lokàbhàve ca sa yo yajamànastaü lokasvãkaraõopàyaü sàmahomamantrotthànalakùaõaü na vidyànna vijànãyàtso 'j¤aþ kathaü kuryàdyaj¤aü na katha¤cana tasya kartçtvamupapadyata ityarthaþ / sàmàdivij¤ànastutiparatvànnàviduùaþ kartçtvaü karmamàtravidaþ pratiùidhyate / stutaye ca sàmàdivij¤ànasyàvidvatkartçtvapratiùedhàya ceti hi bhidyate vàkyam / àdye cauùastye kàõóe 'viduùo 'pi karmàstãti hetumavocàma / athaitadvakùyamàõaü sàmàdyupàyaü vidvànkuryàt //2// _______________________________________________________________________ START ChUp 2,24.3 ## __________ ChUpBh_2,24.3 kiü tadvedyamityàha-purà pårvaü pràtaranuvàkasya ÷asrasya pràrambhàjjaghanena gàrhapatyasya pa÷càdudaïmukhaþ sannupavi÷ya sa vàsavaü vasudaivatyaü sàmàbhigàyati //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,24.4 ## __________ ChUpBh_2,24.4 lokadvàramasya pçthivãlokasya pràptaye dvàramapàvçõu he 'gne tena dvàreõa pa÷yema tvà tvàü ràjyàyeti //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,24.5 ## __________ ChUpBh_2,24.5 athànantaraü juhotyanena mantreõa namo 'gnaye prahvãbhåtàstubhyaü vayaü pçthivãkùite pçthivãnivàsàya lokakùite pçthivãlokanivàsàyetyarthaþ / lokaü me mahyaü yajamànàya vinda labhasva / eùa vai mama yajamànasya loka età gantàsmi //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,24.6 ## __________ ChUpBh_2,24.6 atràsmiülloke yajamàno 'hamàyuùaþ parastàdårdhvaü mçtaþ sannityarthaþ / svàhoti juhoti / apajahyapanaya parighaü lokadvàràrgalamityevaü mantramuktvottiùñhati evametairvasubhyaþ pràtaþ savanasambaddho loko niùkrãtaþ syàttataste pràtaþsavanaü dhasavo yajamànàya samprayacchanti //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,24.7-8 ## ## __________ ChUpBh_2,24.7,8 tathà'gnãdhrãyasya dakùiõàgnerjaghanenodaïmukha upavi÷ya sa raudraü sàmàbhigàyati yajamàno rudradaivatyaüvairàjyàya //7-8 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,24.9-10 ## ## __________ ChUpBh_2,24.9.10 antarikùakùita ityàdi samànam //9// _______________________________________________________________________ START ChUp 2,24.11-13 ## ## ## __________ ChUpBh_2,24.11-13 tathà'havanãyasyodaïmukha upavi÷ya sa àdityadaivatyamàdityaü vai÷vadevaü ca sàmàbhigàyati krameõa svàràjyàya sàmràjyàya //11-13 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,24.14-15 ## ## __________ ChUpBh_2,24.14-15 divikùidbhya ityevamàdi samànamanyat / vindatàpahateti bahivacanamàtraü vi÷eùaþ / yàjamànaü tvetat / etàsmyatra yajamàna ityàdiliïgàt //14-15 // _______________________________________________________________________ START ChUp 2,24.16 ## __________ ChUpBh_2,24.16 eùa ha vai yajamàna evaüvit yathoktasya sàmàdervidvànyaj¤asya màtràü yaj¤ayàthàtmyaü veda yathoktam / ya evaü veda ya evaü vedeti dviruktiradhyàyaparisamàptyarthà //16 // ## ## _____________________________________________________________ ## ## _______________________________________________________________________ START ChUp 3,1.1 ## __________ ChUpBh_3,1.1 asau và àditya utyàdyadhyàyàrambhe sambandhaþ / atãtànantaràdhyàyànta uktaü yaj¤asya màtràü vedeti yaj¤aviùayàõi ca sàmahomamantrotthànàni vi÷iùñaphalapràptaye yaj¤àïgabhåtànyupadiùñàni / sarvayaj¤ànàü ca kàryanirvçttiråpaþ savità mahatyà ÷riyà dãpyate / sa eùa sarvapràõikarmaphalabhåtaþ pratyakùaü sarvairupajãvyate / ato yaj¤avyapade÷ànantaraü tatkàryabhåtasavitçviùayamupàsanaü sarvapuruùàrthebhyaþ ÷reùñhatamaphalaü vidhàsyàmãtyevamàrabhate ÷rutiþ-asau và àdityo devamadhvityàdi / devanàü modanànmadhviva madhvasàvàdityaþ / vasvàdãnàü ca modanahetutvaü vakùyati sarvayaj¤aphalaråpatvàdàdityasya / kathaü madhutvamityàha-tasya madhuno dyaureva bhràmarasyeva madhunastira÷cãna÷càsau vaü÷a÷ceti tira÷cãnavaü÷aþ / tiryaggateva hi dyaurlakùyate / antarikùaü ca madhvapåpo dyuvaü÷e lagnaþ sallaümbata ivàto madhvapåpasàmànyàdantarikùaü madhvapåpo madhunaþ saviturà÷rayatvàcca / marãcayo ra÷mayo ra÷misthà àpo bhaumàþ savitràkçùñàþ"età và àpaþ svaràjo yanmarãcaya"iti iti hi vij¤àyate / tà antarikùamadhvapåpasthara÷myantargatatvàdbhramarabãjabhåtàþ putrà iva hità lakùyanta iti putrà iva putrà madhvapåpanàóyantargatà hi bhramaraputràþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,1.2 ## __________ ChUpBh_3,1.2 tasya saviturmadhvà÷rayasya madhuno ye prà¤caþ pràcyàü di÷i gatà ra÷mayastà evàsya pràcyaþ pràga¤canànmadhuno nàóyo madhunàóya iva madhvàdhàracchidràõãtyarthaþ / tatra çca eva madhukçto lohitaråpaü savitrà÷rayaü madhu kurvantãti madhukçto bhramarà iva yato rasànàdàya madhu kurvanti / tatpuùpamiva puùpamçgveda eva / tatra çgbràhmaõasamudàyasya çgvedàkhyatvàcchabdamàtràcca bhogyaråparasanisràvàsambhavàdçgveda÷abdenàtra çgvedavihitaü karma / tato hi karmaphalabhåtamadhurasanisràvasambhavàt / madhukarairiva puùpasthànãyàdçgvedavihitàtkarmaõo 'pa àdàya çgbhirmadhu nirvartyate / kàstà àpa ityàha-tàþ karmaõi prayuktàþ somàjyapayoråpà agnau prakùiptàstatpàkàbhinirvçttà amçtà amçtàrthatvàdatyanta rasavatya àpo bhavanti / tadrasànàdàya tà và età écaþ puùpebhyo rasamàdadànà eva bhramaràþ çcaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,1.3 ## __________ ChUpBh_3,1.3 etamçgvedamçgvedavihitaü karma puùpasthànãyamabhyatapannabhitàpaü kçtavatya ivaità çcaþ karmaõi prayuktàþ / égbhirhi mantraiþ ÷asràdyaïgabhàvamupagataiþ kriyamàõaü karma madhunirvartakaü rasaü mu¤catãtyupapadyate puùpàõãva bhramarairàcåùyamàõàni / tadetadàha-tasyargvedasyàbhitaptasya / ko 'sau raso ya çïmadhukaràbhitàpaniþsçta ityucyate / ya÷o vi÷rutatvaü tejo dehagatà dãptirindriyaü sàmarthyopetairindriyairavaikalyaü vãryaü sàmarthyaü balamityarthaþ / annàdyamannaü ca tadàdyaü ca yenopayujyamànenàhanyahani devànàü sthitiþ syàttadannàdyameùa raso 'jàyata yàgàdilakùaõàtkarmaõaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,1.4 ## __________ ChUpBh_3,1.4 ya÷a àdyannàdyaparyantaü tadvyakùaradvi÷eùeõàkùaradagamat / gatvà ca tadàdityamabhitaþ pàr÷vataþ pårvabhàgaü savitura÷rayadà÷ritavadityarthaþ / amuùminnàditye sa¤citaü karmaphalàkhyaü madhu bhokùyàmaha ityevaü hi ya÷a-àdilakùaõaphalapràptaye karmàõi kriyante manuùyaiþ kedàraniùpàdanamiva karùakaiþ / tatpratyakùaü pradar÷yate ÷raddhàhetostadvà etat / kiü tadyadetadàdityasyodyato dç÷yate rohitaü råpam //4// ## ======================================================================= START ChUp 3,2.1 ## __________ ChUpBh_3,2.1 atha ye 'sya dakùiõà ra÷maya ityàdi samànam / yajåü#yeva madhukçto yajurvedavihite karmaõi prayuktàni / pårvavanmadhukçta iva / yajurvedavihitaü karma puùpasthànãyaü puùpamityucyate / tà eva somàdyà amçtà àpaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,2.2-3 ## ## __________ ChUpBh_3,2.2,3 tàni và etàni yajåüùyetaü yajurvedamabhyatapannityevamàdi sarvaü samànam / madhvetadàdityasya dç÷yate ÷uklaü råpam //2--3 // ## ======================================================================= START ChUp 3,3.1-3 ## ## ## __________ ChUpBh_3.3.1-3 atha ye 'sya pratya÷co ra÷maya ityàdi samànam / tathà sàmnàü madhu / etadàdityasya kçùõaü råpam //1-3 // ## ======================================================================= START ChUp 3,4.1-3 ## ## ## __________ ChUpBh_3,4.1-3 atha ye 'syoda¤co ra÷maya ityàdi samànam / atharvàïgiraso 'tharvaõàïgirasà ca dçùñà mantrà atharvàïgirasaþ karmaõi prayuktà madhukçtaþ / itihàsapuràõaü puùpam / tayo÷cetihàsapuràõayora÷vamedhe pàriplavàsu ràtriùu karmàïgatvena viniyogaþ siddhaþ / madhvetadàdityasya paraþ kçùõaü råpamati÷ayena kçùõamityarthaþ //1-3 // ## ======================================================================= START ChUp 3,5.1-3 ## ## ## __________ ChUpBh_3,5.1,2,3 atha ye 'syordhvà ra÷maya ityàdi pårvavat / guhyà gopyà rahasyà evà'de÷à lokadvàrãyàdividhaya upàsanàni ca karmàïgaviùayàõi madhukçto brahmaiva ÷abdàdhikàràtpràõavàkhyaü puùpam / samànamanyat / madhvetadàdityasya madhye kùobhata iva samàhitadçùñerdç÷yate sa¤calatãva //1-3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,5.4 ## __________ ChUpBh_3,5.4 te và ete yathoktà rohitàdiråpavi÷eùà rasànàü rasàþ / keùàü rasànàmityàha-vedà hi yasmàllokaniùyandatvàtsàrà iti rasàsteùàü rasànàü karmabhàvamàpannànàmapyete rohitàdivi÷eùà rasà ityantasàrabhåtà ityarthaþ / tathàmçtànàmamçtàni vedà hyamçtà nityatvàteùàmetàni rohitàdãni råpàõyamçtàni / rasànàü rasà ityàdi karmastutireùà / yasyaivaüvi÷iùñànyamçtàni phalamiti //4// ## ======================================================================= START ChUp 3,6.1 ## __________ ChUpBh_3,6.1 råpasyeti / na / ya÷a àdãnàü ÷rotràdigamyatvàt / ÷rotragràhyaü ya÷aþ / tejoråpaü càkùuùam / indriyaü viùayagrahaõakàryànumeyaü karaõasàmarthyam / vãryaü balaü dehagata utsàhaþ pràõavattà / annàdyaü pratyahamupajãvyamànaü ÷arãrasthitikaraü yadbhavati raso hyevamàtmakaþ sarvaþ / yaü dçùñvà tçpyanti sarve devàþ / dçùñvà tçpyantãtyetatsarvaü svakaraõairanubhåya tçpyantãtyarthaþ / àdityasaü÷rayàþ santo vaigandhyàdidehakaraõadoùarahità÷ca //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,6.2 ## __________ ChUpBh_3,6.2 kiü te nirudyamà amçtamupajãvanti / na / kathaü tarhi, etadeva råpamabhilakùyàdhunà bhogàvasaro nàsmàkamiti buddhvàbhisaüvi÷antyudàsate / yadà vai tasyàmçtasya bhogàvasaro bhavettadaitasmàdamçtàdamçtabhoganimittamityarthaþ / etasmàdråpàdudyantyutsàhavanto bhavantãtyarthaþ / na hyanutsàhavatàmananapatiùñhatàmalasànàü bhogapràptirloke dçùñà //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,6.3 ## __________ ChUpBh_3,6.3 sa yaþ ka÷cidetadevaü yathoditamçïmadhukaratàparasasaürakùaõamçgvedavihitakarmapuùpàttasya cà'dityasaü÷rayaõaü rohita råpatvaü càmçtasya pràcãdiggatara÷minàóãsaüsthatàü vasudevabhogyatàü tadvida÷ca vasubhiþ sahaikatàü gatvàgninà mukenopajãvanaü dar÷anamàtreõa tçptiü svabhogàvasara udyamanaü tatkàlàpàye ca saüve÷anaü veda so 'pi vasuvatsarvaü tathaivànubhavati //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,6.4 ## __________ ChUpBh_3,6.4 kiyantaü kàlaü vidvàüstadamçtamupajãvatãtyucyate - sa vidvànyàvadàdityaþ purastàtpràcyàü di÷yudetà pa÷càtpratãcyàmastametà tàvadvasånàü bhogakàlastàvantameva kàlaü vasånàmàdhipatyaü svàràjyaü paryatà parito gantà bhavatãtyarthaþ / na yathà candramaõóalasthaþ kevalakarmã paratantro devànàmannabhåtaþ / kiü tarhyayamàdhipatyaü svaràóbhàvaü càdhigacchati //4// ## ======================================================================= START ChUp 3,7.1-3 ## ## ## __________ ChUpBh_3,7.1-3 athà yaddvitãyamamçtaü tadrudrà upajãvantãtyàdi samànam //1-2-3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,7.4 ## __________ ChUpBh_3,7.4 sa yàvadàdityaþ purastàdudetà pa÷càdastametà dvistàvattato dviguõaü kàlaü dakùiõata udetottarato 'stametà rudràõàü tàvadbhogakàlaþ //4// ## ======================================================================= START ChUp 3,8.1-4 ## ## ## ## ## ======================================================================= START ChUp 3,9.1-4 ## ## ## ## ## ======================================================================= START ChUp 3,10.1 ## ## ## ## ## __________ ChUpBh_3.8.1-4, 9.1-4, 10.1-4 tathà pa÷càduttarata årdhvamudetà viparyayeõàstametà / pårvasmàtpårvasmàddviguõottarottareõa kàlenetyapauràõaü dar÷anam / savitu÷caturdi÷amindrayamavaruõasomapurãùådayàstamayakàlasya tulyatvaü hi pauràõikairuktam / mànasottarasya mårdhani meroþ pradakùiõàvçttestulyatvàditi / atroktaþ parihàra àcàryaiþ / amaràvatyàdãnàü purãõàü dviguõottarottareõa kàlenodvàsaþ syàt / udaya÷ca nàma savitustannivàsinàü pràõinàü cakùugocaràpattistadatyayaùcastamanaü na paramàrthata udayàstamane staþ / tannivàsinàü ca pràõinàmabhàve tànprati tenaiva màrgeõa gacchannapi naivodetà nàstameteti cakùurgocaràpattestadatyayasya càbhàvàt / tathàmaràvatyàþ sakà÷àddviguõaü kàlaü saüyamanã purã vasatyatastannivàsinaþ pràõinaþ prati dakùiõata ivodetyuttarato 'stametãtyucyate 'smadbuddhiü càpekùya / tathottaràsvapi purãùu yojanà / sarveùàü ca meruruttarato bhavati / yadàmaràvatyàü madhyàhnagataþ savità tadà saüyamanyàmudyandç÷yate tatra madhyàhnagato vàruõyàmudyandç÷yate, tathottarasyàü, pradakùiõàvçttestulyatvàt / ilàvçtavàsinàü sarvataþ parvatapràkàranivàritàdityara÷mãnàü savitordhva ivodetàvagistametà dç÷yate / parvatordhvacchidraprave÷àtsavitçprakà÷asya / tathargàdyamçtopajãvinàmamçtànàü ca dviguõottarottaravãryavattvamanumãyate bhogakàladvaiguõyaliïgena / udyamanasaüve÷anàdi devànàü rudràdãnàü viduùa÷ca samànam //1-4 // ## ======================================================================= START ChUp 3,11.1 ## __________ ChUpBh_3,11.1 kçtvaivamudayàstamanena pràõinàü svakarmaphalabhoganimittamanugrahaü tatkarmaphalopabhogakùaye tàni pràõijàtànyàtmani saühçtyàtha tatastasmàdanantaraü pràõyanugrahakàlàdårdhvaþ sannàtmanyudetyodgamya yànpratyudeti teùàü pràõinàmabhàvàtsvàtmastho naivodetà nàstametaikalo 'dvitãyo 'navayavo madhye svàtmanyeva sthàtà / tatra ka÷cidvidvànvasvàdisamànacaraõo rohitàdyamçtabhogabhàgã yathoktakrameõa svàtmànaü savitàramàtmatvenopetya samàhitaþ sannetaü mantraü dçùñvotthito 'nyasmai pçùñavate jagàda / yatastvamàgato brahmalokàtkiü tatràpyahoràtràbhyàü parivartamànaþ savità pràõinàmàyuþ kùapayati yathehàsmàkamityevaü pçùñaþ pratyàha / tattatra yathà pçùñe yathokte càrtha eùa ÷loko bhavati tanokto yogineti ÷rutervacanamidam //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,11.2 ## __________ ChUpBh_3,11.2 na vai tatra yato 'haü brahmalokàdàgatastasminna vai tatraitadasti yatpçcchasi / na hi tatra nimloco 'stamagamatsavità na codiyàyodgataþ kuta÷citkadàcana kasmiü÷cidapi kàla iti / udayàstamayavarjito brahmaloka ityanupapannamityuktaþ ÷uthamiva pratipede / he devàþ sàkùiõo yåyaü ÷çõuta yathà mayoktaü satyaü vacastena steyanàhaü brahmaõà brahmasvaråpeõa mà viràdhiùi mà virudhyeyamapràptirbrahmaõà mama mà bhådityarthaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,11.3 ## __________ ChUpBh_3,11.3 satyaü tenoktamityàha ÷rutiþ-na ha và asmai yathoktabrahmavide nodeti na nimlocati nàstameti kiü tu brahmavide 'smai sakçddivà haiva sadaivàharbhavati svaya¤jyotiùñvàdya etàü yathoktàü brahmopaniùadaü vedaguhyaü veda / evaü tantreõa vaü÷àditrayaü pratyamçtasambandhaü ca yaccànyadavocàmaivaü jànàtãtyarthaþ / vidvànudayàstamayakàlàparicchedyaü nityamajaü brahma bhavatãtyarthaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,11.4 ## __________ ChUpBh_3,11.4 taddhaitanmadhuj¤ànaü brahmà hiraõyagarbho viràje prajàpataya uvàca / so 'pi manave / manurikùvàkvàdyàbhyaþ prajàbhyaþ provàceti vidyàü stauti brahmàdivi÷iùñakramàgateti / kiü ca taddhaitanmadhuj¤ànamuddàlakàyà'ruõaye pità _______________________________________________________________________ START ChUp 3,11.5 ## __________ ChUpBh_3,11.5 idaü vàva tadyathoktamanyo 'pi jyeùñhàya putràya sarvapriyàrhàya brahma prabråyàt / praõàyyàya và yogyàyàyantevàsine ÷iùyàya //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,11.6 ## __________ ChUpBh_3,11.6 nànyasmai kasmaicana prabråyàttãrthadvayamanuj¤àtamanekeùàü pràptànàü tãrthànàmàcàryàdãnàm / kasmàtpunastãrthasaïkocanaü vidyàyà niùkrayàrthamàcàryàya dhanasya pårõàü sampannàü bhogopararaõairnàsàvasya niùkrayo yasmàttato 'pi dànàdetadeva yanmadhuvidyàdànaü bhåyo bahutaraphalamityarthaþ / dvirabhyàsa àdaràrthaþ //6// ## ======================================================================= START ChUp 3,12.1 ## __________ ChUpBh_3,12.1 yata evamati÷ayaphalaiùà brahmavidyàtaþ sà prakàràntareõàpi vaktavyeti gàyatrã và ityàdyàrabhyate / gàyatrãdvàreõa cocyate / brahmaõaþ sarvavi÷eùarahitasya neti netãtyàdi÷iùapratiùedhagamyasya durbodhatvàt / satsvanekeùu cchandaþsu gàyatryà eva brahmaj¤ànadvàratayopàdànaü pràdhànyàt / somàharaõàt itaracchandokùaràharaõenetaracchandovyàptyà ca sarvasavanavyàpakatvàcca yaj¤e pràdhànyaü gàyatryàþ / gàyatrãsàratvàcca bràhmaõasya màtaramiva hitvà gurutaràü gàyatrãü tato 'nyadgurutaraü na pratipadyate yathoktaü brahmàpãti / tasyàmatyantagauravasya prasiddhatvàt / ato gàyatrãmukhenaiva brahmocyate / gàyatrã và ityavadhàraõàrtho vai÷abdaþ / idaü sarvaü bhåtaü pràmijàtaü yatki¤ca sthàvaraü jaïgamaü và tatsarvaü gàyatryeva / tasyà÷chandomàtràyàþ sarvabhåtatvamanupapannamiti gàyatrãkàraõaü vàcaü ÷abdayatyasau gaurasàva÷va iti ca tràyate ca rakùatyamuùmànmà bhaiùãþ kiü te bhayamutthitamityàdinà sarvato bhayànnivartyamàno vàcà tràtaþ syàt / yadvàgbhåtaü gàyati ca tràyate ca gàyatryeva tadgàyati ca tràyate ca vàco 'nanyatvàdgàyatryàþ / gànàttràõàcca gàyatryà gàyatrãtvam //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,12.2 ## __________ ChUpBh_3,12.2 yà vai saivaülakùaõà sarvabhåtaråpà gàyatrã, iyaü vàva sà yeyaü pçthivã / kathaü punariyaü pçthivã gàyatrãti, ucyatesarvabhåtasambandhàt / kathaü sarvabhåtasambandhaþ, asyàü pçthivyàü hi yasmàtsarvaü sthàvaraü jaïgamaü ca bhåtaü pratiùñhitametàmeva pçthivãü nàti÷ãyate nàtivartata ityetat / yathà gànatràõàbhyàü bhåtasambandho gàyatryà evaü bhåtapratiùñhànàdubhåtasambaddhà pçthivyato gàyatrã pçthivã //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,12.3 ## __________ ChUpBh_3,12.3 yà vai sà pçthivã gàyatrãyaü vàva sedameva / tatkiü, yadidamasminpuruùe kàryakàraõasaïghàte jãvati ÷arãraü pàrthivatvàccharãrasya / kathaü ÷arãrasya gàyatrãtvamiti / ucyate-asminhãme pràõà bhåta÷abdavàcyàþ pratiùñhitàþ / ataþ pçthivãvadbhåta÷abdavàcyapràõapratiùñhànàccharãraü gàyatrã / etadeva yasmàccharãraü nàti÷ãyante pràõàþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,12.4 ## __________ ChUpBh_3,12.4 yadva tatpuruùe ÷arãraü gàyatrãdaü vàva tat / yadidamasminnantarmadhye puruùe hçdayaü puõóarãkàkhyametadgàyatrã / kathamityàha-asminhãme pràõàþ pratiùñhità ataþ ÷arãravadgàyatrã hçdayam / etadeva ca nàti÷ãyante pràõàþ / "pràõo ha pità / pràõo màtà / "iti,"ahiüsansarvabhåtàni"iti ca ÷ruterbhåta÷abdavàcyàþ pràõàþ //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,12.5 ## __________ ChUpBh_3,12.5 saiùà catuùpadà ùaóakùarapadà chandoråpà satã bhavati gàyatrã ùaóvidhà vàgbhåtapçthivã÷arãrahçdayapràõaråpà satã ùaóvidhà bhavati / vàkpràõayoranyàrthanirdiùñayorapi gàyatrãprakàratvam / anyathà ùaóvidhasaükhyàpåraõànupapatteþ / tadetasminnartha etadgãyatryàkhyaü brahma gàyatryanugataü gàyatrãmukhenoktamçcàpi mantreõàbhyanåktaü prakà÷itam //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,12.6 ## __________ ChUpBh_3,12.6 tàvànasya gàyatryàkhyasya brahmaõaþ samastasya mahimà vibhåtivistàraþ / yàvàü÷catuùpàtùaóvidha÷ca brahmaõo vikàraþ pàdo gàyatrãti vyàkhyàtaþ / atastasmàdvikàralakùaõàdgàyatryàkhyàdvàcàrambhaõamàtràttato jyàyànmahattara÷ca paramàrthasatyaråpo 'vikàraþ påruùaþ puruùaþ sarvapåraõàtpuri ÷ayanàcca / tasyàsya pàdaþ sarvà sarvàõi bhåtàni tejobannàdãni sasthàvarajaïgamàni / tripàttrayaþ pàdà asya so 'yaü tripàt / tripàdamçtaü puruùàkhyaü samastasya gàyatryàtmano divi dyotanavati svàtmanyavasthitamityartha iti //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,12.7 ## __________ ChUpBh_3,12.7 yadvai tat tripàdamçtaü gàyatrãmukhenoktaü brahmetãdaü vàva tadidameva / tadyo 'yaü prasiddho bahirdhà bahiþ puruùàdàkà÷o bhautiko yo vai sa bahirdhà puruùàdàkà÷a uktaþ //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,12.8 ## __________ ChUpBh_3,12.8 ayaü vàva sa yo 'yamantaþ puruùe ÷arãra àkà÷o yo vai so 'ntaþ puruùa àkà÷aþ //8 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,12.9 ## __________ ChUpBh_3,12.9 ayaü vàva sa yo 'yamantarhçdaye hçdayapuõóarãka àkà÷aþ / kathamekasya sata àkà÷asya tridhà bheda iti / ucyate-bàhyendriyaviùaye jàgaritasthàne nabhasi duþkhabàhulyaü dç÷yate / tato 'ntaþ÷arãre svapnasthànabhåte mandataraü duþkhaü bhavati svapnànpa÷yataþ / hçdayasthe punarnabhasi na ka¤cana kàmaü kàmayate na ka¤cana svapnaü pa÷yati / ataþ sarvaduþkhanivçttiråpamàkà÷aü suùuptasthànam / ato yuktamekasyàpi tridhà bhedànvàkhyànam / bahirdhà puruùàdàrabhyà'kà÷asya hçdaye saïkocakaraõaü cetaþsamàdhànasthànastutaye / yathà"trayàõàmapi lokànàü kurukùetraü vi÷iùyate / ardhatastu kurukùetramardhatastu pçthådakam"iti tadvat / tadetaddhàrdàkà÷àkhyaü brahma pårõaü sarvagataü na hçdayamàtraparicchinnamiti mantavyam / yadyapi hçdayàkà÷e cetaþ samàdhãyate 'pravarti na kuta÷citkvacitpravartituü ÷ãlamasyetyapravarti tadanucchittidharmakam / yathànyàni bhåtàni paricchinnànyucchittidharmakàõi na tathà hàrdaü nabhaþ / pårõàmapravartinãmanucchedàtmikàü ÷riyaü vibhåtiü guõaphalaü labhate dçùñaü ya evaü yathoktaü pårõàpravartiguõaü brahma veda jànàtãhaiva jãvaüstadbhàvaü pratipadyata ityarthaþ //9// ## ======================================================================= START ChUp 3,13.1 ## __________ ChUpBh_3,13.1 tasya ha và ityàdinà gàyatryàkhyasya brahmaõa upàsanàïgatvena dvàrapàlàdiguõavidhànàrthamàrabhyate / yathà loke dvàrapàlà ràj¤a upàsanena va÷ãkçtà ràjapràptyarthà bhavanti tathehàpãti / tasyeti prakçtasya hçdayasyetyarthaþ / etasyànantaranirdiùñasya pa¤ca pa¤casaükhyàkà devànàü suùayo devasuùayaþ svargalokapràptidvàracchidràõi deveþ pràõàdityàdibhã rakùyamàõànãtyato devasuùayastasya svargalokabhavanasya hçdayasyàsya yaþ pràïsuùiþ pårvàbhimukhasya pràggataü yacchidraü dvàraü sa pràõastatsthastena dvàreõa yaþ sa¤carati vàyuvi÷eùaþ sa pràganitãti pràõaþ / tenaiva sambaddhamavyatiriktaü taccakùustathaiva sa àdityaþ"àdityo ha vai bàhyaþ pràõaþ"iti ÷rute÷cakùåråpapratiùñhàkrameõa hçdi sthitaþ / "sa àdityaþ kasminpratiùñhita iti cakùuùi"ityàdi hi vàjasaneyake / pràõavàyudevataiva hyekà cakùuràditya÷ca sahà'÷rayeõa / vakùyati ca-pràõàya svàheti hatuü haviþ sarvametattarpayatãti / tadetpràõàkhyaü svargalokadvàrapàlatvàdbrahma / svargalokaü pratipitsusteja÷caitaccakùuràdityasvaråpeõa, annàdyatvàcca savitustejo 'nnàdyamityàbhyàü guõàbhyàmupàsãta / tatastejasvyannàda÷cà'mayàvitvarahito bhavati ya evaü veda tasyaitadguõaphalam / upàsanena va÷ãkçto dvàrapaþ svargalokapràpti heturbhavatãti mukhyaü ca phalam //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,13.2 ## __________ ChUpBh_3,13.2 atha yo 'sya dakùiõaþ suùistatstho vàyuvi÷eùaþ sa vãryavatkarma kurvanvigçhya và pràõàpànau, nànà vànitãti vyànastatsambaddhameva ca tacchrotramindriyaü tathà sa candramàþ / "÷rotreõa sçùñà di÷a÷ca candramà÷ce"ti ÷ruteþ / sahà÷rayau pårvavattadetacchrã÷ca vibhåtiþ ÷rotracandramasorj¤ànànnahetutvamatastàbhyàü ÷rãtvam / j¤ànànnavata÷ca ya÷aþ khyàtirbhavatãti ya÷ohetutvàdya÷astvamatastàbhyàü guõàbhyàmupàsãtetyàdi samànam //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,13.3 ## __________ ChUpBh_3,13.3 atha yo 'sya pratyaïsuùiþ pa÷cimastatstho vàyuvi÷eùaþ sa måtrapurãùàdyapanayannadho 'nitãtyapànaþ sà tathà vàk / tatsambandhàttathàgnistadetadbrahmavarcasaü, vçttasvàdhyàyanimittaü tejo brahmavarcasam / agnisambandhàdvçttasvàdhyàyasya / annaghrasanahetutvàdapànasyànnàdyatvam / samànamanyat //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,13.4 ## __________ ChUpBh_3,13.4 atha yo 'syodaïsuùirudaggataþ suùistatsyo vàyuvi÷eùaþ so '÷itapãte samaü nayatãti samànaþ / tatsambaddhaü mano 'ntaþkaraõaü sa parjanyo vçùñyàtmako devaþ parjanyanimittà÷cà'pa iti / "manasà sçùñà àpa÷ca varuõa÷ca"iti ÷ruteþ / tadetkãrti÷ca / manaso j¤ànasya kãrtihetutvàt / àtmaparokùaü vu÷rutatvaü kãrtiþ / ya÷aþ svakaraõasaüvedyaü vi÷rutatvam / vyuùñiþ kàntirdehagataü làvaõyam / tata÷ca kãrtisambhavàtkãrti÷ceti / samànamanyat //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,13.5 ## __________ ChUpBh_3,13.5 atha yo 'syordhvaþ suùiþ sa udàna à pàdalàdàrabhyordhvamutkramaõàdutkarùàrthaü ca karma kurvannanitãtyudànaþ sa vàyustadàdhàra÷cà'kà÷astadetadvàyvàkà÷ayorojohetutvàdojo balaü mahatvàcca maha iti / samànamanyat //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,13.6 ## __________ ChUpBh_3,13.6 te và ete yathoktàþ pa¤casuùisambandhàtpa¤ca brahmaõo hàrdasya puraùà ràjapuruùà iva dvàrasthàþ svargasya hàrdasya lokasya dvàrapà dvàrapàlàþ / etairhi cakùuþ÷rotravàïmanaþpràõairbahirmukhapravçttairbrahmaõo hàrdasya pràptidvàràõi niruddhani / pratyakùaü hyetadajitakaraõatayà bàhyaviùayàsaïgànçtapraråóhatvànna hàrde brahmaõi manastiùñhati / tasmàtsatyamuktamete pa¤ca brahmapuruùàþ svargasya dvàrapà iti / ataþ sa ya etànevaü yathoktaguõavi÷iùñànsvargasya lokasya dvàrapànvedopàsta upàsanayà va÷ãkaroti sa ràjadvàrapàlànivopàsanena va÷ãkçtya tairanivàritaþ pratipadyate svargaü lorka ràjànamiva hàrdaü brahma / ki¤càsya viduùaþ kule vãraþ putro jàyate vãrapuruùasevanàt / tasya carõàpàkaraõena brahmopàsanapravçttihetutvam / tata÷ca svargalokapratipattaye pàramparyeõa bhavatãti svargalokapratipattirevaikaü phalama //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,13.7 ## __________ ChUpBh_3,13.7 atha yadasau vidvànsvargaü lokaü vãrapuruùasevanàtpratipadyate / yaccoktaü"tripàdasyàmçtaü divã"ti tadidaü liïgena cakùuþ÷rotrendriyagocaramàpàdayitavyam, yathàgnyàdi dhåmàdiliïgena / tathà hyevamevedamiti yathokte 'tha dçóha pratãtiþ syàt / ananyatvena ca ni÷caya iti / ata àha-yadato 'muùmàddivo dyulokàtparaþ paramiti liïgavyatyayena / jyotirdãpyate / svayaüprabhaü sadàprakà÷atvàddãpyate iva dãpyata ityucyate / agnyàdivàjjvalanalakùaõàyà dãpterasambhavàt / vi÷vataþ pçùñheùvityetasya vyàkhyàna sarvataþ pçùñheùviti / saüsàràduparãtyarthaþ / saüsàra eva hi sarvaþ / asaüsàriõa ekatvànnirbhedatvàcca / anuttameùu tatpuruùasamàsà÷aïkànivçttaya àhottameùu lokeùviti satyalokàdiùu hiraõyagarbhàdikàryasthaparasye÷varasyà'sannatvàducyata uttameùu lokeùviti / idaü vàvedameva tadyadidamasminpuruùe 'ntarmadhye jyoti÷cakùuþ - ÷rotragràhyeõa liïgenoùõimnà ÷abdena càvagamyate / yattvacà spar÷aråpeõa gçhyate taccakùuùaiva / dçóhapratãtikaratvàttvacaþ / avinàbhåtatvàcca råpaspar÷ayoþ / kathaü punastasya jyotiùo liïgaü tvagdçùñigocaratvamàpadyata iti, àha-yatra yasminkàle / etaditi kriyàvi÷eùaõam / asmi¤÷arãre hastenà'labhya saüspar÷enoùõimànaü råpasahabhàvinamuùõaspar÷abhàvaü vijànàti / sa hyåùõimà nàmaråpavyàkaraõàya dehamanupraviùñasya caitanyàtmajyotiùo liïgamavyabhicàràt / na hi jãvantamàtmànamåùõimà vyabhicarati"uùõa eva jãviùya¤÷ãto mariùyann" iti hi vij¤àyate / maraõakàle ca tejaþ parasyàü devatàyàmiti pareõàvibhàgatvopagamàt / ato 'sàdhàramaü liïgamauùõyamagneriva dhåmaþ / atastasya parasyaiùà dçùñiþ sàkùàdiva dar÷anaü dar÷anopàya ityarthaþ / tathà tasya jyotiùa eùà ÷rutiþ ÷ravaõaü÷ravaõopàyo 'pyucyamànaþ / yatra yadà puruùo jyotiùo liïgaü ÷u÷råùati ÷rotamicchati tadaitatkarõàvapigçhyaitacchabdaþ kriyàvi÷eùaõam / apigçhyàpidhàyetyartho 'ïgulibhyàü prorõutya ninadamiva rathasyeva ghoùo ninadastamiva ÷çõoti nadathuriva çùabhakåjitamiva ÷abdo yathà càgnerbahirjvalata evaü ÷abdamantaþ ÷arãra upa÷çõoti tadetajjyotirdçùña÷rutaliïgatvàddçùñaü ca ÷rutaü cetyupàsãta / tathopàsanàccakùuùyo dar÷anãyaþ ÷ruto vi÷ruta÷ca / yatspar÷aguõopàsananimittaü phalaü tadråpe sampàdayati cakùuùya iti / råpaspar÷ayoþ sahabhàvitvàt / iùñatvàcca dar÷anãyatàyàþ / evaü ca vidyàyàþ phalamupapannaü syànna tu mçdutvàdispar÷avattve / ya evaü yathoktau guõau veda / svargalokapratipattiståktamadçùñaü phalam / dvirabhyàsa àdaràrthaþ //7// ## ======================================================================= START ChUp 3,14.1 ## __________ ChUpBh_3,14.1 punastasyaiva tripàdamçtasya brahmaõo 'nantaguõavato 'nanta÷akteranekabhedopàsyasya vi÷iùñaguõa÷aktimatvenopàsanaü vidhitsannàha-sarvaü samastaü;khalviti vàkyàlaïkàràrtho nipàtaþ / idaü jagannàmaråpavikçtaü pratyakùàdiviùayaü brahmakàraõaü vçddhatamatvàdbrahma / kathaü sarvasya brahmatvamityata àha-tajjalàniti / tasmàdbrahmaõo jàtaü tejobannàdikrameõa sarvam / atastajjam / tathà tenaiva jananakrameõa pratilomatayà tasminneva brahmaõi lãyate tadàtmatayà ÷liùyata iti tallam / tathà tasminneva sthitikàle 'niti pràõiti ceùñata iti / evaü brahmàtmatayà triùu kàleùvavi÷iùñaü tadvyatirekeõàgrahaõàt / atastadevedaü jagat / yathà cedaü tadevaikamadvitãyaü tathà ùaùñhe vistareõa vakùyàmaþ / yasmàcca sarvamidaü brahma, ataþ ÷ànto ràgadveùàdidoùarahitaþ saüyataþ sanyattatsarvaü brahma tadvakùyamàõairguõairupàsãta / kathamupàsãta / kratuü kurvãta kraturni÷cayo 'dhyavasàya evameva nànyathetyavicalaþ pratyayastaü kratuü kurvãtopàsãtetyanena vyavahitena sambandhaþ / kiü punaþ kratukaraõena kartavyaü prayojanam / kathaü và kratuþ kartavyaþ kratukaraõaü càbhipretàrthasiddhisàdhanaü kathamityasyàrthasya pratipàdanàrthamathetyàdigranthaþ / atha khalviti hetvarthaþ / yasmàtkratumayaþ kratupràyo 'dhyavasàyàtmakaþ puruùo jãvaþ / yathàkraturyàdç÷aþ kraturasya so 'yaü yathàkraturyathàdhyavasàyo yàdçïni÷cayo 'smiülloke jãvanniha puruùo bhavati tatheto 'smàddehàtpretya mçtvà bhavati / kratvanuråpaphalàtmako bhavatãtyarthaþ / evaü hyetacchàsrato dçùñam / "yaü yaü vàpi smaranbhàvaü tyajatyante kalevaram"ityàdi / yata evaü vyavasthà ÷àsradçùñàtaþ sa evaü jànankatuü kurvãta yàdç÷aü kratuü vakùyàmastam / yata evaü ÷àsrapràmàõyàdupapadyate kratvanuråpaü phalamataþ sa kartavyaþ kratuþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,14.2 ## __________ ChUpBh_3,14.2 katham / manomayo manaþpràyaþ / manute 'neneti manastatsvavçttyà viùayeùu pravçttaü bhavati tena manasà tanmayaþ, tathà pravçtta iva tatpràyo nivçtta iva ca / ata eva pràõa÷arãraþ pràõo liïgàtmà vij¤ànakriyà÷aktidvayasaümãrchitaþ / "yo vai pràõaþ sà praj¤à yà và praj¤à sa pràõaþ"iti ÷ruteþ / sa ÷arãraü yasya sa pràõa÷arãraþ / "manomayaþ £àõa÷arãranetà"iti ca ÷rutyantaràt / bhàråpaþ / bhà dãpti÷caitanyalakùaõaü råpaü yasya sa bhàråpaþ / satyasaïkalpaþ / satyà avitathàþ saïkalpà yasya so 'yaü satyasaïkalpaþ / na yathà saüsàriõa ivànaikàntikaphalaþ saïkalpa ã÷varasyetyarthaþ / ançtena mithyàphalatvahetunà pratyåóhatvàtsaïkalpasya mithyàphalatvam / vakùyatyançtena hi pratyåóhà iti / àkà÷àtmà / àkà÷a ivà'tmà svaråpaü yasya sa àkà÷àtmà / sarvagatatvaü såkùmatvaü råpadihãnatvaü cà'kà÷atulyate÷varasya / sarvakarmà / sarvaü vi÷vaü tene÷vareõa kriyata iti jagatsarvaü karmàsya sa sarvakarmà / "sa hi sarvasya kartà"iti ÷ruteþ / sarvakàmaþ / sarve kàmà doùarahità asyeti sarvakàmaþ / "dharmaviruddho bhåteùu kàmo 'smi"iti smçteþ / nanu kàmo 'smãti vacanàdiha bahuvrãhistathà kàmo 'smãtismçtyartho vàcyaþ / sarvagandhaþ / sarve gandhàþ sukhakarà asya so 'yaü sarvagandhaþ / "puõyo gandhaþ pçthivyàm"iti smçteþ / tathà rasà api vij¤eyàþ. apuõyagandharasagrahaõasya pàpmasambandhanimittatva÷ravaõàt / "tasmàttenobhayaü jighrati surabhi ca durgandhi ca / pàpmanà hyeùu viddhaþ"iti ÷ruteþ / na ca pàpmasaüsarga ã÷varasya, avidyàdidoùasyànupapatteþ / sarvamidaü jagadabhyàtto 'bhivyàptaþ / atatervyàptyarthasya kartari niùñhà / tathàvàkyucyate 'nayeti vàgvàgeva vàkaþ / dvà vacergha¤antasya karaõe vàk / sa yasya vidyate sa vàkã na vàkyavàkã / vàkpratiùedha÷càtropalakùaõàrthaþ / gandharasàdi÷ravaõàdã÷varasya pràptànighràõàdãni karaõàni gandhàdigrahaõàya / ato vàkpratiùedhena pratiùidhyante tàni / "apàõipàdo javano grahãtà pa÷yatyacakùuþ sa ÷çõotyakarõaþ"ityàdimantravarõàt / anàdaro 'saübhramaþ / apràptapràptau hi saübhramaþ syàdanàptakàmasya / na tvàptakàmatvànnityatçptasye÷varasya saübhramo 'sti kvacit //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,14.3 ## __________ ChUpBh_3,14.3 eùa yathoktaguõo me mamà'tmàntarhçdaye hçdayapuõóarãkasyàntarmadhye 'õãyànaõutaro vrãhervà yavàdvetyàdyatyantasåkùmatvapradar÷anàrtham / ÷yàmàkàdvà ÷yàmàkataõóulàdveti paricchinnaparimàõàdaõãyànityukte 'õuparimàõatvaü pràptamà÷aïkyàtastatpratiùedhàyà'rabhate - eùa ma àtmàntarhçdaye jyàyànpçthivyà ityàdinà / jyàyaþparimàõàcca jyàyastvaü dar÷ayannanantaparimàõatvaü dar÷ayati //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,14.4 ## __________ ChUpBh_3,14.4 manomaya ityàdinà jyàyànebhyo lokebhya ityantena yathoktaguõalakùaõa ã÷varo dhyeyo na tu tadguõavi÷iùña eva yathà ràjapuruùamànaya citraguü vetyukte na vi÷eùaõa÷yàpyànayane vyàpriyate tadvadihàpãti pràptamatastannivçttyartha sarvakarmetyàdi punarvacanam / tasmànmanomayatvàdiguõavi÷iùña eve÷varo dhyeyaþ / ata eva ùaùñhasaptamayoriva tattvamasyàtmaivedaü sarvamiti neha svàràjye 'bhiùi¤cati / eùa ma àtmaitadbrahmaitamitaþ pratyàbhisambhavitàsmãti liïgànna tvàtma÷abdena pratyagàtmaivocyate / mameti ùaùñhyàþ sambandhàrthapratyàyakatvàdetamabhisambhavitàsmãti ca karmakartçtvanirde÷àt / nanu ùaùñhe 'pyatha sampatsya iti satsampatteþ kàlàntaritatvaü dar÷ayati / na, àrabdhasaüskàra÷eùasthityarthaparatvàt na kàlàntaritàrthatà / anyathà tattvamasãtyetasyàrthasya bàdhaprasaïgàt / yadyapyàtma÷abdasya pratyagarthatvaü sarvaü khalvidaü brahmeti ca prakçtameùa ma àtmàntarhçdaya etadbrahmetyucyate tathàpyantardhànamãùadaparityajyaivaitamàtmànamito 'smàccharãràtpretyàbhisambhavitàsmãtyuktam / yathàkraturåpasyà'tmanaþ pratipattàsmãti yasyaivaüvidaþ syàdbhavedaddhà satyamevaü syàmahaü pretya evaü na syàmiti na ca vicikitsàstãtyetasminnarthe kratuphalasambandhe sa tathaive÷varabhàvaü pratipadyate vidvànityetadàha smoktavànkila ÷àõóalyo nàmarùiþ / dvirabhyàsa àdaràrthaþ //4// ## ======================================================================= START ChUp 3,15.1 ## __________ ChUpBh_3,15.1 asya kule vãro jàyata ityuktam / na vãrajanmamàtraü pitustràõàya / "tasmàtputramanu÷ùñaü lokyamàhuþ"iti ÷rutyantaràt / atastaddãrghàyuùñvaü kathaü syàdityevamarthaü ko÷avij¤ànàrambhaþ / abhyarhitavij¤ànavyàsaïgàdanantarameva noktaü tadidànãmevà'rabhyate-antarikùamudaramantaþsuùiraü yasya so 'yamantarikùodaraþ ko÷aþ ko÷a ivànekadharmasàdç÷yàtko÷aþ / sa ca bhåmibudhno bhåmirbudhno målaü yasya sa bhåmibudhno na jãryati na vina÷yati trailokyàtmakatvàt / sahasrayugakàlàvasthàyã hi saþ / di÷o hyasya sarvàþ sraktayaþ koõàþ / dyaurasya ko÷asyottaramårdhvaü bilaü sa eùa yathoktaguõaþ ko÷o vasudhàno vasu dhãyate 'sminpràõinàü karmaphalàkhyamato vasudhànaþ / yasminnantarvi÷vaü samastaü pràõikarmaphalaü saha tatsàdhanairidaü yadgçhyate pratyakùàdipramàõaiþ ÷ritamà÷ritaü sthitamityarthaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,15.2 ## __________ ChUpBh_3,15.2 tasyàsya pràcã digpràggato bhàgo juhårnàma juhvatyasyàü di÷i karmiõaþ pràïmukhàþ santa iti juhånami / sahamànà màna sahante 'syàü pàpakarmaphalàni yamapuryàü pràõina iti sahamànà nàma dakùiõàdik / tathà ràj¤ã nàma pratãcã pa÷cimà digràj¤ã ràj¤à varuõenàdhiùñhità sandhyàràgayogàdvà / subhåtà nàma bhåtimadbhirã÷varakuberàdibhiradhiùñhitatvàtsubhåtà nàmodãcã / tàsàü di÷àü vàyurvatso digjatvàdvàyoþ / "purovàta"ityàdidar÷anàt / sa yaþ ka÷citputradãrghajãvitarthyevaü yathoktaguõaü vàyuü di÷àü vatsamamçtaü veda sa na putrarodaü putranimittaü rodanaü na roditi putro na mriyata ityarthaþ / yata evaü vi÷iùñaü ko÷adigvatsaviùayaü vij¤ànamataþ so 'haü putrajãvitàrthyevametaü vàyuü di÷àü vatsaü veda jàne / ato mà putrarodaü rudaü mà rudaü putramaraõanimittam / putrorodo mama mà bhådityarthaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,15.3 ## __________ ChUpBh_3,15.3 ariùñamavinà÷inaü ko÷aü yathoktaü prapadye prapanno 'smi putràyuùe / amunàmunàmuneti trirnàma gçhõàti putrasya / tathà pràõaü prapadye 'munàmunàmunà, bhåþ prapadye 'munàmunàmunà bhuvaþ prapadye 'munàmunàmunà svaþ prapadye 'munàmunàmunà, sarvatra prapadya iti trinami gçhõàti punaþ punaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,15.4 ## __________ ChUpBh_3,15.4 sa yadavocaü pràõaü prapadya iti vyàkhyànàrthamupanyàsaþ / pràõo và idaüsarvaü bhåtaü yadidaü jagat / "yathà vàrànàbhàv" iti vakùyati / atastameva sarvaü tattena pràõaprapadanena pràpatsi prapanno 'bhavam //4// 3.15.5 ## __________ ChUpBh_3,15.5 tathà bhåþ prapadya iti trãüllokànbhåràdãnprapadya iti tadavocam //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,15.6 ## __________ ChUpBh_3,15.6 atha yadavocaü bhuvaþ prapadya ityagnyàdãnprapadya iti tadavocam //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,15.7 ## __________ ChUpBh_3,15.7 atha yadavocaü svaþ prapadya ityçgvedàdãnprapadya ityeva tadavocamiti / upariùñànmantrà¤japettataþ pårvoktamajaraü ko÷aü sadigvatsaü yathàvaddhyàtvà dvirvacanamàdaràrtham //7// ## ======================================================================= START ChUp 3,16.1 ## __________ ChUpBh_3,16.1 putràyuùa upàsanamuktaü japa÷ca / athedànãmàtmano dãrghajãvanàyedamupàsanaü japaü ca vidadhadàha / jãvanhi svayaü putràdiphalena yujyate nànyathà ityata àtmànaü yaj¤aü sampàdayati-puraùaþ puruùo jãvanavi÷iùñaþ kàryakaraõasaïghàto yathàprasiddha eva / vàva÷abdo 'vadhàraõàrthaþ / puraùa eva yaj¤a ityarthaþ / tathà hi sàmànyaiþ sampàdayati yaj¤atvam / katham / tasya puruùasya yàni caturviü÷ativarùàõyàyuùastatpràtaþsavanaü yaj¤asya / kena sàmànyenetyàha-caturviü÷atyakùarà gàyatro chando gàyatraü gàyatrãchandaskaü hi vidhiyaj¤asya pràtaþsavanam / ataþ pràtaþsavanasampannena caturviü÷ativarùàyuùà yuktaþ puruùaþ / ato vidhiyaj¤asàdç÷yàdyaj¤aþ / tathottarayorapyàyuùoþ savanadvayasampattisriùñubjagatyakùarasaükhyàsàmànyato vàcyà / ki¤ca tadasya puruùayaj¤asya pràtaþsavanaü vidhiyaj¤asyeva vasavo devà anvàyattà anugatàþ / savanadevatàtvena svàmina ityarthaþ / puruùayaj¤e 'pi vidhiyaj¤a ivàgnyàdayo vasavo devàþ pràptà ityato vi÷inaùñi-pràõà vàva vasavo vàgàdayo vàyava÷ca / tehi yasmàdidaü puruùàdipràõijàtamete vàsayanti / pràõeùu hi dehe vatsatu sarvamida vasati nànyathà / ityato vasanàdvàsanàcca vasavaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,16.2 ## __________ ChUpBh_3,16.2 taü cedyaj¤asampàditametasminpràtaþ savanasampanne vayasi ki¤cidvyàdhyàdi maraõa÷aïkàraõamupatapedduþkhamutpàdayetsa tadà yaj¤asampàdã puruùa àtmànaü yaj¤aü manyamàno bråyàjjapedityarthaþ imaü mantraü he pràõà vasava adaü me pràtaþ savanaü mama yaj¤asya vartate tanmàdhyandinaü savanamanusantanuteti màdhyandinena savanenà'yuùà sahitamekãbhåtaü santataü kurutetyarthaþ / màhaü yaj¤o yuùmàkaü pràõànàü vasånàü pràtaþsavane÷ànàü madhye vilopsãya vilupyeya vicchidyeyetyarthaþ / iti÷abdo mantraparisamàptyarthaþ / sa tena japena dhyànena ca tatastasmàdupatàpàdudetyudgacchati / udgamya vimuktaþ sannagado hànupatàpo bhavatyeva //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,16.3 ## __________ ChUpBh_3,16.3 atha yàni catu÷catvàriü÷advarùàõãtyàdi samànam / rudanti rodayantãti pràõà rudràþ / krårà hi te madhyamevayasyato rudràþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,16.4-6 ## ## ## __________ ChUpBh_3,16.4-6 tathà'dityàþ pràõàþ / te hãdaü ÷abdàdijàtamàdadate 'ta àdityàstçtãyasavanamàyuþ ùoóa÷ottaravarùa÷ataü samàpayatànusantanuta yaj¤aü samàpayatetyarthaþ / samànamanyat //4-6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,16.7 ## __________ ChUpBh_3,16.7 ni÷cità hi vidyà phalàyetyetaddar÷ayannudàharati-etadyaj¤adar÷anaü ha sma vai kila tadvidvànàha mahidàso nàmataþ / itaràyà apatyamaitareyaþ / kiü kasmànme mamaitadupatapanamupatapasi sa tvaü he roga yo 'haü yaj¤o 'nena tvatkçtenopatàpena na preùyàmi na mariùyàmyato vçthà tava ÷rama ityarthaþ / ityevamàha smeti pårveõa sambandhaþ / sa evaüni÷cayaþ sanùoóa÷aü varùa÷atamajãvat / anyo 'pyevaüni÷caþ ùoóa÷aü varùa÷ataü prajãvati ya evaü yathoktaü yaj¤asampàdanaü veda jànàti sa ityarthaþ //7// ## ======================================================================= START ChUp 3,17.1 ## __________ ChUpBh_3,17.1 sa yada÷i÷iùatotyàdiyaj¤asàmànyanirde÷aþ puruùasya pårveõaiva sambadhyate / yada÷i÷iùatya÷itumicchati / tathà pipàsati pàtumicchati / yanna ramata iùñàdyapràptinimittaü yadaiva¤jàtãyakaü duþkhamanubhavati tà asya dãkùàþ / duþkhasàmànyàdvidhiyaj¤asyeva //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,17.2 ## __________ ChUpBh_3,17.2 atha yada÷nàti yatpibati yadramate ratiü cànubhavatãùñàdisaüyogàttadupasadaiþ samànatàmeti / upasadàü ca payovratatvanimittaü sukhamasti / alpabhojanãyàni càhànyà÷vàsannànãti pra÷vàso 'to '÷anàdãnàmupasadàü ca sàmànyam //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,17.3 ## __________ ChUpBh_3,17.3 atha yaddhasati yajjakùati bhakùayati yanmaithunaü carati stuta÷asraireva tatsamànatàmeti / ÷abdavattvasàmànyàt //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,17.4 ## __________ ChUpBh_3,17.4 atha yattapo dànamàrjavamahiüsà satyavacanamiti tà asya dakùiõàþ / dharmapuùñikaratvasàmànyàt //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,17.5 ## __________ ChUpBh_3,17.5 yasmàcca yaj¤aþ puraùastasmàttaü janayiùyati màtà yadà tadà'huranye soùyatãti tasya màtaraü yadà ca prasåtà bhavati tadàsoùña pårõiketi vidhiyaj¤a iva soùyati somaü devadatto 'soùña somaü yaj¤adatta iti, ataþ ÷abdasàmànyàdvà puruùo yaj¤aþ / punarutpàdanamevàsya tatpuruùàkhyasya yaj¤asya yatsoùyatyasoùñeti ÷abdasambandhitvaü vidhiyaj¤asyeva / ki¤ca tanmaraõamevàsya puruùayaj¤asyàvabhçthaþ samàptisàmànyàt //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,17.6 ## __________ ChUpBh_3,17.6 taddhaitadyaj¤adar÷anaü ghoro nàmata àïgiraso gotrataþ kçùõàya devakãputràya ÷iùyàyokatvovàca tadetattrayamityàdivyavahitena sambandhaþ / sa caitaddar÷anaü ÷rutvàpipàsa evàmyàbhyo vidyàbhyo babhåva / itthaü ca vi÷iùñeyaü vidyà yatkçùõasya devakãputrasyànyàü vidyàü prati tçóvicchedakarãti puruùayaj¤avidyàü stauti / ghora àïgirasaþ kçùõàyoktvemàü vidyàü kimuvàceti tadàha-sa evaü yathoktayaj¤avidantavelàyàü maraõakàla etanmantratrayaü pratipadyeta japedityarthaþ / kiü tadakùitamakùãõamakùataü vàsãtyekaü yajuþ sàmarthyàdàdityasthaü pràõaü caikãkçtyà'ha / tathà tamevà'hàcyutaü svaråpàdapracyutamasãti dvitãyaü yajuþ / pràõasaü÷itaü pràõa÷ca sa saü÷itaü samyaktanåkçtaü ca såkùmaü tattvamasãti tçtãyaü yajuþ / tatraitasminnarthe vidyàstutipare dve çcau mantrau bhavato na japàrthe / trayaü pratipadyeteti tritvasaükhyàbàdhanàt / pa¤casaükhyà hi tadà syàt //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,17.7 #<àdit pratnasya retasaþ | ud vayaü tamasaspari | jyotiþ pa÷yanta uttaram | svaþ pa÷yanta uttaram | devaü devatrà såryam aganma jyotir uttamam iti jyotir uttamam iti || ChUp_3,17.7 ||># __________ ChUpBh_3,17.7 àdidityatrà'kàrasyànubandhastakàro 'narthaka icchabda÷ca / pratnasya cirantanasya puràõasyetyarthaþ / retasaþ kàraõasya bãjabhåtasya jagataþ sadàkhyasya jyotiþ prakà÷aü pa÷yanti / à÷abda utsçùñànubandhaþ pa÷yantãtyanena sambadhyate / kiü tajjayotiþ pa÷yanti / vàsaramaharahariva tatsarvato vyàptaü brahmaõo jyotiþ / nivçttacakùuùo brahmavido brahmacaryàdinivçttisàdhanaiþ ÷uddhàntaþkaraõà à samantato jyotiþ pa÷yantãtyarthaþ / paraþ paramiti liïgavyatyayena, jyotiùparatvàt / yadidhyate dãpyate divi dyotanavati pasminbrahmaõi vartamànam / yena jyotiùeddhaþ savità tapati candramà bhàti vidyudvidyotate grahatàràgaõà vibhàsante / ki¤cànyo mantradçgàha yathoktaü jyotiþ pa÷yan / udvayaü tamaso 'j¤ànalakùaõàtpari parastàditi ÷eùaþ / tamaso vàpanetç yajjayotiruttaramàdityasthaü paripa÷yanto vayamudaganmeti vyavahitena sambandhaþ / tajjyotiþ svaþ svamàtmãyamasmaddhçdi sthitam / àdityasthaü ca tadekaü jyotiþ / yaduttaramutkçùñataramårdhvataraü vàparaü jyotirapekùya pa÷yanta udaganma vayam / kamudaganmetyàha / devaü dyotanavantaü devatrà deveùu sarveùu såryaü rasànàü ra÷mãnàü pràõànàü ca jagata ãraõàtsåryastamudaganma gatavanto jyotiruttamaü sarvajyotirbhya utkçùñatamamaho pràptà vayamityarthaþ / idaü tajjyotiryadçgbhyàü stutaü yadyajustrayeõa prakà÷itam / dvirabhyàso yaj¤akalpanàparisamàptyarthaþ //7// ## ======================================================================= START ChUp 3,18.1 ## __________ ChUpBh_3,18.1 manomaya ã÷vara ukta àkà÷àtmeti ca brahmaõo guõaikade÷atvena / athedànãü mana àkà÷ayoþ samastabrahmadçùñividhànàrtha àrambho mano brahmetyàdi / mano manute 'nenetyantaþkaraõaü tadbrahma paramityupàsãteti etadàtmaviùayaü dar÷anamadhyàtmam / athàdhidaivataü devatàviùayamidaü vakùyàmaþ / àkà÷o brahmetyupàsãta / evamabhuyamadhyàtmamadhidaivataü cobhayaü brahmadçùñiviùayamàdiùñamupadiùñaü bhavati / àkà÷amanasoþ såkùmatvàt / manasopalabhyatvàcca brahmaõo yogyaü mano brahmadçùñeþ / àkà÷a÷ca sarvagatatvàtsåkùmatvàdupàdhihãnatvàcca //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,18.2 ## __________ ChUpBh_3,18.2 tadetanmana àkhyaü catuùpàdbrahma, catvàraþ pàdà asyeti / kathaü catuùpàttvaü manaso brahmaõa ityàha-vàkpràõa÷cakùuþ ÷rotramityete pàdà ityadhyàtmam / athàdhidaivatamàkà÷asya brahmaõo 'gnirvàyuràdityo di÷a ityete / evamubhayameva catuùpàdbrahmà'diùñaü bhavatyadhyàtmaü caivàdhidaivataü ca //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,18.3 ## __________ ChUpBh_3,18.3 tatra vàgeva manaso brahmaõa÷caturthaþ pàda itarapàdatrayàpekùayà / vàcà hi pàdeneva gavàdi vaktavyaviùayaü prati pratiùñhati / ato manasaþ pàda iva vàk / tathà pràõo ghràõaþ pàdaþ / tenàpi gandhaviùayaü prati caïkramati / tathà cakùuþ pàdaþ ÷rotraü pàda ityevamadhyàtmaü catuùpàttavaü manaso brahmaõaþ / athàdhidaivatamagnivàyvàdityadi÷a àkà÷asya brahmaõa udàra iva goþ pàdà vilagnà upalabhyante / tena tasyà'kà÷asyàgnyàdayaþ pàdà ucyante / evamubhayamadhyàtmaü caivàdhidaivataü catuùpàdàdiùñaü bhavati / tatra vàgeva manaso brahmaõa÷caturthaþ pàdaþ / so 'gninàdhidaivatena jyotiùà bhàti ca dãpyate tapati ca santàpaü cauùõyaü karoti / athavà tailaghçtàdyàgneyà÷aneneddhà vàgbhàti ca tapati ca vadanàyotsàhavatã syàdityarthaþ / vidvatphalaü bhàti ca tapati ca kãrtyà ya÷asà brahmavarcasena ya evaü yathoktaü vedaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,18.4-6 ## ## #<÷rotram eva brahmaõa÷ caturthaþ pàdaþ | sa digbhir jyotiùà bhàti ca tapati ca | bhàti ca tapati ca kãrtyà ya÷asà brahmavarcasena ya evaü veda ya evaü veda || ChUp_3,18.6 ||># __________ ChUpBh_3,18.4,5,6 tathà pràõa eva brahmaõa÷caturthaþ pàdaþ / sa vàyunà gandhàya bhàti ca tapati ca / tatà cakùuràdityena råpagrahaõàya ÷rotraü digbhiþ ÷abdagrahaõàya / vidyàphalaü samànaü sarvatra brahmasampattiradçùñaü phalaü ya evaü veda / dviruktirdar÷anasamàptyarthà //4-6 // ## ======================================================================= START ChUp 3,19.1 #<àdityo brahmety àde÷aþ | tasyopavyàkhyànam | asad evedam agra àsãt | tat sad àsãt | tat samabhavat | tad àõóaü niravartata | tat saüvatsarasya màtràm a÷ayata | tan nirabhidyata | te àõóakapàle rajataü ca suvarõaü càbhavatàm || ChUp_3,19.1 ||># __________ ChUpBh_3,19.1 àdityo brahmaõaþ pàda ukta iti tasminsakalabrahmadçùñyarthamidamàrabhyate-àdityo brahmetyàde÷a upade÷astasyopavyàkhyànaü kriyate stutyartham / asadavyakçtanàmaråpamidaü jagada÷eùamagre pràgavasthàyàmutpatteràsãnna tvasadeva / kathamasataþ sajjàyetetyasatkàryatvasya pratiùedhàt / nanvihàsadeveti vidhànàdvikalpaþ syàt / na, kriyàsviva vastuni vikalpànupapatteþ / kathaü tarhãdamasadeveti / nanvavocàmàvyàkçtanàmaråpatvàdasadivàsaditi / nanveva÷abdo 'vadhàraõàrthaþ / satyamevaü, na tu sattvàbhàvamavadhàrayati / kiü tarhi?vyàkçtanàmaråpàbhàvamavadhàrayati nàmaråpavyàkçtaviùaye sacchabdaprayogo dçùñaþ / tacca nàmaråpavyàkaraõamàdityàyattaü pràya÷o jagataþ tadabhàve hyandhaü tama idaü na praj¤àyeta ki¤canetyatastatstutipare vàkye sadapãdaü ràj¤aþ kulaü sarvaguõasampanne pårõavarmaõi ràjanyasatãti tadvat / na ca sattvamasattvaü veha jagataþ pratipipàdayiùitamàdityo brahmetyàde÷aparatvàt / upasaühariùyatyanta àdityaü brahmetyupàsta iti / tatsadàsãttadasacchabdavàcyaü pràgutpatteþ stimitamanispandamasadiva satkàryàbhimukhamãùadupajàtapravçtti sadàsãttato labdhaparispandaü tatsamabhavadalpataranàmaråpavyàkaraõenàïkurãbhåtami va bãjam / tato 'pi krameõa sthålãbhavattadadbhya àõóaü samavartata saüvçttam / àõóamiti dairdhyaü chàndasam / tadaõóaü saüvatsarasya kàlasya prasiddhasya màtràü parimàõamabhinnasvaråpamevà÷ayata sthitaü babhåva / tattataþ saüvatsaraparimàõàtkàlàdårdhvaü nirabhidyata nirbhinnaü vayasàmivàõóam / tasya nirbhinnasyàõóasya kapàle dve rajataü ca suvarõaü càbhavatàü saüvçtte //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,19.2 ## __________ ChUpBh_3,19.2 tattayoþ kapàlayoryadrajataü kapàlamàsãtseyaü pçthivã pçthivyupalakùitamadho 'õóakapàlamityarthaþ / yatsuvarõaü kapàlaü sà dyaurdyulokopalakùitamårdhvaü kapàlamityarthaþ / yajjaràyu garbhapariveùñanaü sthålamaõóasya dvi÷akalãbhàvakàla àsãtte parvatà babhåvuþ / yadulvaü såkùmaü garbhapariveùñanaü tatsaha medyaiþ samegho nãhàro 'va÷yàyo babhåvetyarthaþ / yà garbhasya jàtasya dehe dhamanayaþ ÷iràstà nadyo babhåvuþ / yattasya bastau bhavaü vàsteyamudakaü sa samudraþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,19.3 ## __________ ChUpBh_3,19.3 atha yattadajàyata garbharåpaü tasminnaõóe so 'sàvàdityastamàdityaü jàyamànaü ghoùàþ ÷abdà ulålava uråravo vistãrõaravà udatiùñhannutthitavanta ã÷varasyeveha prathamaputrajanmani sarvàõi ca sthàvarajaïgamàni bhåtàni sarve ca teùàü bhåtànàü kàmàþ kàmyanta iti viùayàþ strãvasrànnàdayaþ / yasmàdàdityajanmanimittà bhåtakàmotpattistasmàdadyatve 'pi tasyà'dityasyodayaü prati pratyàyanaü pratyastagamanaü ca pratyathavà punaþ punaþ pratyàgamanaü pratyàyanaü tatprati tannimittãkçtyetyarthaþ / sarvàõi ca bhåtàni sarve ca kàmà ghoùà ulålava÷cànåttiùñhanti / prasiddhaü hyetadudayàdau savituþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 3,19.4 ## __________ ChUpBh_3,19.4 sa yaþ ka÷cidetamevaü yathoktamahimànaü vidvànsannàdityaü brahmetyupàste sa tadbhàvaü pratipadyata ityarthaþ / ki¤ca dçùñaü phalamabhyà÷aþ kùipraü tadvido yaditi kriyàvi÷eùaõamenamevaüvidaü sàdhavaþ / ÷obhanà ghoùàþ / sàdhutvaü ghoùàdãnàü yadupabhoge pàpànubandhàbhàvaþ / à ca gaccheyuràgaccheyu÷copa ca nimreóerannupanimreóeraü÷ca na kevalamàgamanamàtraü ghoùàõàmupasukhayeyu÷copasukhaü ca kuryarityarthaþ / dvirabhyàso 'dhyàyaparisamàptyarthaþ àdaràrtha÷ca //4 // ## ## _____________________________________________________________ IN REE NICHT ZULŽSSIGE ZEICHEN: ## _______________________________________________________________________ START ChUp 4,1.1 ## __________ ChUpBh_4,1.1 vàyupràõayorbrahmaõaþ pàdadçùñyadhyàsaþ purastàdvarõitaþ / athedànãü tayoþ sàkùàdbrahmatvenopàsyatvàyottaramàrabhyate / sukhàvabodhàrthà'khyàyikà, vidyàdànagrahaõavidhipradar÷anàrthà ca ÷raddhànnadànànuddhatatvàdãnàü ca vidyàpràpti sàdhanatvaü pradar÷yata àkhyàyikayà / jàna÷rutirjana÷rutasyàpatyam / haþ aitihyàrthaþ / putrasya pautraþ pautràyaõaþ sa eva ÷raddhàdeyaþ ÷raddhàpuraþsarameva bràhmaõàdibhyo deyamasyeti ÷raddhàdeyaþ / bahudàyã prabhåtaü dàtuü ÷ãlamasyeti bahudàyã / bahupàkyo bahu paktavyamahanyahani gçhe yasyàsaubahupàkyaþ / bhojanàrthibhyo bahvasya gçhe 'nnaü pacyata ityarthaþ / evaïguõasampanno 'sau jàna÷rutiþ pautràyaõo vi÷iùñe de÷e kàle ca kasmiü÷cidàsa babhåva / sa ha sarvataþ sarvàsu dikùu gràmeùu nagareùu cà'vasathànetya vasanti yeùvityàvasathàstànmàpayà¤cakre kàritavànityarthaþ / sarvata eva me mamànnaü teùvàvasatheùu vasanto 'tsyanti bhokùyanta ityevamabhipràyaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,1.2 ## __________ ChUpBh_4,1.2 tatraivaü sati ràjani tasmindharmakàle harmyatalasthe 'tha ha haüsà ni÷àyàü ràtràvatipetuþ / çùayo devatà và ràj¤o 'nnadànaguõaistoùitàþ santo haüsàråpà bhåtvà ràj¤o dar÷anagocare 'tipetuþ / tattasminkàle teùàü patatàü haüsànàmekaþ pçùñhataþ patannagrataþ patantaü haüsamabhyuvàdàbhyuktavànho ho 'yãti bho bho iti sambodhya bhallàkùa bhallàkùetyàdaraü dar÷ayan yathà pa÷ya pa÷yà'÷caryamiti tadvat / bhallàkùeti mandadçùñitvaü såcayannàha / athavà samyagbrahmadar÷anàbhimànavattvàttasyàsakçdupàlabdhastena pãóyamàno 'marùitayà tatsåcayati bhallàkùeti / jàna÷ruteþ pautràyaõasya samaü tulyaü divà dyulokena jyotiþ prabhàsvaramannadànàdijanitaprabhàvajamàtataü vyàptaü dyulokaspçgityarthaþ / divàhnà và samaü jyotirityetat / tanmà prasàïkùãþ sa¤janaü saktiü tena jyotiùà sambandhaü mà kàrùãrityarthaþ / tatprasa¤janena tajjyotistvà tvàü mà pradhàkùãrmà dahatvityarthaþ puruùavyatyanena mà pradhàkùãditi //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,1.3 ## __________ ChUpBh_4,1.3 tamevamuktavantaü para itaro 'gragàmã pratyuvàcàre nikçùño 'yaü ràjà varàkastaü kamu enaü santaü kena màhàtmyena yuktaü santamiti kutsayatyenamevaü sabahumànametadvacanamàttha raikvamiva, sayugvànaü saha yugvanà gantryà vartata iti sayugvà raikvaþ / tamivà'tthainam / ananuråpamasminnayuktamãdç÷aü vaktuü raikva ivetyabhipràyaþ / itara÷cà'ha-yo nu kathaü tvayocyate sayugvà raikva ityuktavantaü bhallàkùa àha ÷çõu yathà sa raikvaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,1.4 ## __________ ChUpBh_4,1.4 yathà loke kçtàyaþ kçto nàmàyo dyåtasamaye prasiddha÷caturaïkaþ sa yadà jayati dyåte pravçttànàü tasmai vijitàya tadarthamitare tridvyekàïkà adhare 'yàstretàdvàparakalinàmànaþ saüyanti saügacchante 'ntarbhavanti / caturaïke kçtàye tridvyekàïkànàü vidyamànatvàttadantarbhavantãtyarthaþ / yathàyaü dçùñànta evamenaü raikvaü kçtàyasthànãyaü tretàdyàyasthànãyaü sarvaü tadabhisametyantarbhavati raikve / kiü tadyatki¤ca loke sarvàþ prajàþ sàdhu ÷obhanaü dharmajàtaü kurvanti tatsarvaü raikvasya dharme 'ntarbhavati / tasya ca phale sarvapràõidharmaphalamantarbhavatãtyarthaþ / tathànyo 'pi ka÷cidyastadvedyaü veda / kiü tadyadvedyaü sa raikvo veda / tadvedyamanyo 'pi yo veda tamapi sarvapràõidharmajàtaü tatphalaü ca raikvamivàbhisametãtyanuvartate / sa evaübhåto mayà vidvànetadikta evamukto raikvavatsa eva kçtàyasthànãyo bhavatãtyabhipràyaþ //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,1.5-6 ## ## __________ ChUpBh_4,1.5,6 tadu ha tadetadãdç÷aü haüsavàkyamàtmanaþ kutsàråpamanyasya viduùo raikvàdeþ pra÷aüsàråpamupa÷u÷ràva ÷rutavànharmyatalastho ràjà jàna÷rutiþ pautràyaõaþ / tacca haüsavàkyaü smaranneva paunaþ punyena ràtri÷eùamativàhayàmàsa / tataþ sa bandibhã ràjà stutiyuktàbhirvàgbhiþ pratibodhyamàna uvàca kùattàraü saüjihàna eva ÷ayanaü nidràü và parityajanneva he 'ïga vatsàre sa sayugvànamiva raikvamàttha kiü màm / sa eva stutyarhe nàhamityabhipràyaþ / athavà sayugvànaü raikvamàttha gatvà mama taddidçkùà;tadeva÷abdo 'vadhàraõàrtho 'narthako và vàcyaþ / sa ca kùattà pratyuvàca raikvànayanakàmo ràj¤o 'bhipràyaj¤o yo nu kathaü sayugvà raikva iti, ràj¤aivaü cokta ànetuü taccihnaü j¤atumicchanyo nu kathaü sayugvà raikva ityavocat / sa ca bhallàkùavacanamevàvocat //5-6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,1.7 ## __________ ChUpBh_4,1.7 tasya smaransa ha kùattà nagaraü gràmaü và gatvànviùya raikvaü nàvidaü na vyaj¤àsiùamiti pratyeyàya pratyàgatavàn / taü hovàca kùattaramare yatra bràhmaõasya brahmavida ekànte 'raõye nadãpulinàdau vivikte de÷e 'nveùaõànumàrgaõaü bhavati tattatrainaü raikvamarcha çccha gaccha tatra màrgaõaü kurvityarthaþ //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,1.8 ## __________ ChUpBh_4,1.8 ityuktaþ kùattànviùya taü vijane de÷e 'dhastàcchakañasya gantryàþ pàmànaü kharjåü kaùamàõaü kaõóåyamànaü dçùñvàyaü nånaü sayugvà raikva ityupa samãpa upavive÷a vinayenopaviùñavàn / taü ca raikvaü hàbhyuvàdoktavàn / tvamasi he bhagavo bhagavansayugvà raikva iti / evaü pçùño 'hamasmi hyarà 3 ara iti hànàdara eva pratijaj¤e 'bhyupagatavàn / sa taü vij¤àyàvidaü vij¤àtavànasmãti pratyeyàya pratyàgata ityarthaþ //8// ## ======================================================================= START ChUp 4,2.1 ## __________ ChUpBh_4,2.1 tattatra çùergàrhasthyaü pratyabhiprayaü buddhvà dhanàrthitàü co ha, eva jàna÷rutiþ pautràyaõaþ ùañ÷atàni gavàü niùkaü kaõñhahàrama÷vatarãrathama÷vatarãbhyàü yuktaü rathaü tadàdàya dhanaü gçhãtvà praticakrame raikvaü prati gatavàn / taü ca gatvàbhyuvàda hàbhyuktavàn //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,2.2 ## __________ ChUpBh_4,2.2 he raikva gavàü ùañ÷atànãmàni tubhyaü mayà'nãtànyayaü niùko '÷vatarãratha÷càyametaddhanamàdatsva bhagavo 'nu÷àdhi ca me màmetàü yàü ca devatàü tvamupàþse taddevatopade÷ena màmanu÷àdhãtyarthaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,2.3 ## __________ ChUpBh_4,2.3 tamevamuktavantaü ràjànaü pratyuvàca paro raikvaþ / ahetyayaü nipàto vinigrahàrthãyo 'nyatreha tvanarthakaþ / eva÷abdasya pçthakprayogàt / hàretvà hàreõa yuktetvà gantrã seyaü hàretvà gobhiþ saha tavaivàstu tiùñhatu na mamàparyàptena karmàrthamanena prayojanamityabhipràyo he ÷ådreti / nanu ràjàsau kùattçsambandhàtsa ha kùattàramuvàcetyuktam / vidyàgrahaõàya ca bràhmaõasamãpopagamàcchådrasya cànadhikàràtkathamidamananuråpaü raikveõocyate he ÷ådreti / tatrà'huràcàryàþ-haüsavacana÷ravaõàcchugenamàvive÷a / tenàsau ÷ucà ÷rutvà raikvasya mahimànaü và àdravatãti çùiràtmanaþ parokùaj¤atàü dar÷aya¤÷ådretyàheti / ÷ådravadvà dhanenaivainaü vidyàgrahaõàyopajagàma na ca ÷u÷råùayà / na tu jàtyaiva ÷ådra iti / apare punaràhuralpaü dhanamàhçtamiti ruùaivainamuktavà¤chådreti / liïgaü ca bahvàharaõa upàdànaü dhanasyeti / taduharùermataü j¤àtvà punareva jàna÷rutiþ pautràyaõo gavàü sahasramadhikaü jàyàü carùerabhimatàü duhitaramàtmanastadàdàya praticakrame kràntavàn //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,2.4-5 ## ## __________ ChUpBh_4,2.4,5 raikvedaü gavàü sahasramayaü niùko 'yama÷vatarãratha iyaü jàyàrthaü mama duhità'nãtàyaü ca gràmo yasminnàþse tiùñhasi sa ca tvadarthe mayà kalpitaþ tadetatsarvamàdàyànu÷àdhyeva mà màü he bhagava ityuktastasyà jàyàrthamànãtàyà ràj¤o duhiturhaiva mukhaü dvàraü vidyàyà dàne tãrthamupodgçhõa¤jànannityarthaþ / brahmacàrã dhanadàyã medhàvã ÷rotriyaþ priyaþ / vidyayà và vidyà pràha tàni tãrthàni ùaõmama // iti vidyàyà vacanaü vij¤àyate hi / evaü jànannupodgçhõannuvàcoktavàn / àjahàrà'hçtavànbhavànyadimà gà yaccànyaddhanaü tatsàdhviti vàkya÷eùaþ / ÷ådreti pårvoktànukçtimàtraü na tu kàraõàntaràpekùayà pårvavat / anenaiva mukhena vidyàgrahaõatãrthenà'làpayiùyathà àlàpayasãti màü bhàùayasãtyarthaþ / te haite gràmà raikvaparõà nàma vikhyàtà mahàvçùeùu de÷eùu yatra yeùu gràmeùåvàsoùitavàn raikvastànasau gràmànadàdasmai raikvàya ràjà / tasmai ràj¤e dhanaü dattavate ha kilovàca vidyàü sa raikvaþ //4-5 // ## ======================================================================= START ChUp 4,3.1 ## __________ ChUpBh_4,3.1 vàyurvàva saüvargo vàyurbàhyo vàvetyavadhàraõàrthaþ / saüvargaþ saüvarjanàtsaügrahaõàtsaügrasanàdvà saüvargaþ / vakùyamàõà agnyàdyà devatà àtmabhàvamàpàdayatãtyataþ saüvargaþ / savarjavàkhyo guõo dhyeyo vàyuvat / kçtàyàntabharvadçùñàntàt / kathaü saüvargattvaü vàyorityàha / yadà yasminkàle và agnirudvàyatyudvàsanaü pràpnotyupa÷àmyati tadàsàvagnirvàyumevàpyeti vàyusvàbhàvyamapigacchati / tathà yadà såryo 'stameti vàyumevàpyeti / yadà candro 'stameti vàyumevàpyeti / nanu kathaü såryàcandramasoþ svaråpàvasthitayorvàyàvapigamanam / naiùa doùaþ / astamane 'dar÷anapràptervàyunimittatvàt / vàyunà hyastaü nãyate såryaþ calanasya vàyukàryatvàt / athavà pralaye såryàcandramasoþ svaråpabhraü÷e tejoråpayorvàyàvevàpigamanaü syàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,3.2 ## __________ ChUpBh_4,3.2 tathà yadà'pa ucchuùyantyucchoùamàpnuvanti tadà vàyumevàpiyanti / vàyurhi yasmàdevaitànagnyàdyànmahàbalànsaüvçïkte / ato vàyuþ saüvargaguõa upàsya ityarthaþ / ityadhidaivataü devatàsu saüvargadar÷anamuktam //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,3.3 ## __________ ChUpBh_4,3.3 athànantaramadhyàtmamàtmani saüvargadar÷anamidamucyate / pràõo mukhyovàva saüvargaþ / sa puruùo yadà yasminkàle svapiti pràõameva vàgapyeti vàyumivàgniþ pràõaü cakùuþ pràõaü ÷rotraü pràõaü manaþ pràõo hi yasmàdevaitànvàgàdãnsarvànsaüvçïkta iti //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,3.4 ## __________ ChUpBh_4,3.4 tau và etau dvau saüvargau saüvarjanaguõo vàyureva deveùu saüvargaþ pràõaþ pràõeùu vàgàdiùu mukhyaþ //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,3.5 ## __________ ChUpBh_4,3.5 athaitayoþ stutyarthamiyamàkhyàyikà'rabhyate / hetyaitihyàrthaþ / ÷aunakaü ca ÷unakasyàpatyaü ÷onakaü kàpeyaü kapigotramabhipratàriõaü ca nàmataþ kakùasenasyàpatyaü kàkùaseniü bhojanàyopaviùñau pariviùyamàõau såpakàrairbrahmacàrã brahmavicchaõóo bibhikùe bhikùitavàn / brahmacàriõo brahmavinmànitàü buddhvà taü jij¤àsamànau tasmà u bhikùàü na jajaturna dattavantau ha kimayaü bakùyatãti //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,3.6 ## __________ ChUpBh_4,3.6 sa hovàca brahmacàrã mahàtmana÷catura iti dvitãyàbahuvacanam / deva eko 'gnyàdãnvàyurvàgàdãnpràõaþ / kaþ sa prajàpatirjagàra grasitavàn / kaþ sa jagàreti pra÷nameke / bhuvanasya bhavantyasminbhåtànãti bhuvanaü bhåràdiþ sarvo lokastasya gopà gopàyità rakùità goptetyarthaþ / taü kaü prajàpatiü he kàpeya nàbhipa÷yanti na jànanti martyà maraõadharmàõo 'vivekino và he 'bhipratàrinbahudhàdhyàtmàdhidaivatàdhibhåtaprakàrairvasantam / yasmai và etadahanyahanyannamadanàyà'hriyate saüskriyate ca tasmai prajàpataya etadannaü na dattamiti //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,3.7 ## __________ ChUpBh_4,3.7 tadu ha brahmacàriõo vacanaü ÷aunakaþ kàpeyaþ pratimanvàno manasà'locayanbrahmacàriõaü pratyeyàyà'jagàma / gatvà cà'ha-yaü tvamavoco na pa÷yanti martyà iti taü vayaü pa÷yàmaþ / katham?àtmà sarvasya sthàvarajaïgamasya / ki¤ca devànàmagnyàdãnàmàtmani saühçtya grasitvà punarjanitotpàdayità vàyuråpeõàdhidaivatamagnyàdãnàm / adhyàtmaü ca pràõaråpeõa vàgàdãnàü prajànàü ca danità / atha và'tmà devànàmagnivàgàdãnàü janità prajànàü sthàvarajaïgamànàm / hiraõyadaüùñro 'bhagnadaüùñra iti yàvat / babhaso bhakùaõa÷ãlaþ / anasåriþ sårirmedhàvã na sårirasåristatpratiùedho 'nasåriþ sårirevetyarthaþ / mahàntamatipramàõamaprameyamasya prajàpatermahimànaü vibhåtimàhurbrahmavidaþ / yasmàtsvayamanyairanadyamàno 'bhakùyamàõo yadanannamagnivàgàdidevatàråpamatti bhakùayatãti / và iti nirarthakaþ / vayaü he brahmacàrin, à, idamevaü yathoktalakùaõaü brahma vayamà upàsmahe / vayamiti vyavahitena sambandhaþ / anye na vayamidamupàsmahe / kiü tarhi parameva brahmopàsmaha iti varõayanti / dattàsmai bhikùàmityavocadbhçtyàn //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,3.8 ## __________ tasmà u ha daduste hi bhikùàm / te vai ye grasyante 'gnyàdayo ya÷ca teùàü grasità vàyuþ pa¤cànye vàgàdibhyaþ, tathànye tebhyaþ pa¤càdhyàtmaü vàgàdayaþ pràõa÷ca, te sarve da÷a santastatkçtaü bhavati, te caturaïka ekàya evaü catvàraþ tryaïkàyaþ evaü trayo 'pare dvyaïkàyaþ evaü dvàvanyàvekàïkàya evameko 'nya, ityevaü de÷a santastatkçtaü bhavati / yata evaü tasmàtsarvàsu dikùu da÷asvapyagnyàdyà vàgàdyà÷ca da÷asaükhyàsàmànyàdannameva"da÷àkùarà viràó viràóannam" iti hi ÷rutiþ / ato 'nnameva da÷asaükhyatvàt / tata eva da÷a kçtaü kçte 'ntarbhàvàccaturàyatvenetyavocàma / saiùà viràóda÷asaükhyà satyannaü cànnàdyannàdinã ca kçtatvena da÷asaükhyayànnaü kçtasaükhyayànnàdã tayà annànnàdinyà idaü sarvaü jagadda÷adiksaüsthaü dçùñaü kçtasaükhyàbhåtayopalabdham / evaüvido 'sya sarvaü kçtasaükhyàbhåtasya da÷adiksaübaddhaü dçùñamupalabdhaü bhavati / ki¤cànnàda÷ca bhavati ya evaü veda yathoktadar÷ã / dvirabhyàsa upàsanamàptyarthaþ //8// ## ======================================================================= START ChUp 4,4.1 ## __________ ChUpBh_4,4.1 sarvaü vàgàdyagnyàdi cànnànnàdatvasaüstutaü jagadekãkçtya ùoóa÷adhà pravibhajya tasminbrahmadçùñirvidhàtavyetyàrabhyate / ÷raddhàtapasorbrahmopàsanàïgatvapradar÷anàyà'khyàyikà / satyakàmo ha nàmato ha÷abda aitihyàrtho jabàlàyà apatyaü jàbàlo jabalàü svàü màtaramàmantrayà¤cakra àmantritavàn / brahmacaryaü svàdhyàyagrahaõàya he bhavati vivatsyàmyàcàryakule, kiïgotro 'haü kimasya mama gotraü so 'haü nvahamasmãti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,4.2 ## __________ ChUpBh_4,4.2 evaü pçùñà jabàlà sà hainaü putramuvàca-nàhametattava gotraü veda he tàta yadgotrastvamasi / kasmànna vetsãtyuktà'ha-bahu bhartçgçhe paricaryàjàtamatithyabhyàgatàdi carantyahaü paricàriõã paricarantãti paricaraõa÷ãlaivàhaü paricaraõacittatayà gotràdismaraõe mama mano nàbhåt / yauvane ca tatkàle tvàmalabhe labdhavatyasmi / tadaiva te pitoparataþ / ato 'nàthàhaü sàhametanna veda yadgotrastvamasi / jabàlà tu nàmàhamasmi satyakàmo nàma tvamasi sa tvaü satyakàma evàhaü jàbàlo 'smãtyàcàryàya bruvãthàþ yadyàcàryeõa pçùña ityabhipràyaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,4.3-4 ## ## __________ ChUpBh_4,4.4 sa ha satyakàmo hàridrumataü haridrumato 'patyaü hàridrumataü gautamaü gotrata etya gatvovàca brahmacaryaü bhagavati påjàvati tvayi vatsyàmyata upeyàmupagaccheyaü ÷iùyatayà bhagavantamityuktavantaü taü hovàca gautamaþ / kiïgotro nu somyàsãti vij¤àtakulagotraþ ÷iùya upanetavya iti pçùñaþ pratyàha satyakàmaþ / sa hovàca nàhametadveda bho yadgotro 'hamasmi / kiü tvapçcchaü pçùñavànasmi màtaram / sà mayà pçùñà màü pratyabravãnmàtà / bahvahaü carantãtyàdi pårvavat / tasyà ahaü vacaþ smaràmi so 'haü satyakàmo jàbàlo 'smi bho iti //3-4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,4.5 ## __________ ChUpBh_4,4.5 taü hovàca gautamo naitadvaco 'bràhmaõo vi÷eùeõa vaktumarhatyàrjavàrthasaüyuktam / çjavo hi brahmaõà netare svabhàvataþ / yasmànna satyàdbràhmaõajàtidharmàdagà nàpetavànasi / ato bràhmaõaü tvàmupaneùye 'taþ saüskàràrthaü homàya samidhaü somyà'haretyuktvà tamupanãya kç÷ànàmabalànàü goyåthànniràkçtyàpakçùya catuþ÷atà catvàri ÷atàni gavàmuvàcemà gàþ somyànusaüvrajànugaccha / ityuktastà araõyaü pratyabhiprasthàpayannuvàca-nàsahasreõàpårõena sahasreõa nà'varteya na pratyàgaccheyam / sa evamuktvà gà araõyaü tçõodakabahulaü dvandvaürahitaü prave÷ya sa ha varùagaõaü dãrghaü provàsa proùitavàn / tàþ samyaggàvo rakùità yadà yasminkàle sahasraü saüpeduþ saüpannà babhåvuþ //5// ## ======================================================================= START ChUp 4,5.1 ## __________ ChUpBh_4,5.1 tametaü ÷raddhàtapobhyàü siddhaü vàyudevatà diksaübandhinã tuùñà satyçùabhamanupravi÷yarùabhàpannànugrahàyàtha hainamçùabho 'bhyuvàdàbhyuktavànsatyakàma 3 iti saübodhya, tamasau satyakàmo bhagava iti ha prati÷u÷ràva prativacanaü dadau / praptàþ somya sahasraü smaþ pårõà tava pratij¤àtaþ pràpaya no 'smànàcàryakulam //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,5.2 ## __________ ChUpBh_4,5.2 ki¤càhaü braïmaõaþ parasya te tubhyaü pàdaü bravàõi kathayàni / ityuktaþ pratyuvàca-bravãtu kathayatu me mahyaü bhagavàn / ityukta çùabhastasmai satyakàmàya hovàca / pràcã dikkalà brahmaõaþ pàdasya caturtho bhàgaþ / tathà pratãcã dikkalà dakùiõà dikkalodãcã dikkalaiùa vai saimya brahmaõaþ pàda÷catu÷aùkala÷catasraþ kalà avayavà yasya so 'yaü catuùkalaþ pàdo brahmaõaþ prakà÷avànnàma prakà÷avànityavaü nàmàbhidhànaü yasya / tathottare 'pi pàdàstraya÷catuùkalà brahmaõaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,5.3 ## __________ ChUpBh_4,5.3 sa yaþ ka÷cidevaü yathoktametaü brahmaõa÷catuùkalaü pàdaü vidvànprakà÷avànityanena guõena vi÷iùñamupàste tasyedaü phalaü prakà÷avànasmin loke bhavati prakhyàto bhavatãtyarthaþ / tathàdçùñaü phalaü prakà÷avato ha lokàndevàdisaübandhino mçtaþ sa¤jayati pràpnoti / ya etameva vidvàü÷catuùkalaü pàdaü brahmaõaþ prakà÷avànityupàste //3// ## _______________________________________________________________________ START ChUp 4,6.1 ## __________ ChUpBh_4,6.1 so 'gniste pàdaü vaktetyupararàmarùabhaþ / sa satyàkàmo ha ÷vobhåte paredyurnaityakaü nityaü karma kçtvà gà abhiprasthàpayà¤cakàrà'càryakulaü prati / tàþ ÷anai÷carantya àcàryakulàbhimukhyaþ prasthità yatra yasminkàle de÷e 'bhi sàyaü ni÷àyàmabhisaübabhåvurekatràbhimukhyaþ saübhåtàþ, tatràgnimupasamàdhàya gà uparudhya samidhamàdhàya pa÷càdagneþ praïupopavive÷a çùabhavaco dhyàyan //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,6.2 ## __________ ChUpBh_4,6.2 tamagnirabhyuvàda satyakàma 3 iti saübodhya, tamasau satyakàmo bhagava iti ha prati÷u÷ràva prativacanaü dadau //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,6.3 ## __________ ChUpBh_4,6.3 brahmaõaþ somya te pàdaü bravàõãti bravãtu me bhagavànãti tasmai hovàca pçthivã kalàntarikùaü kalà dyauþ kalà samudraþ kaletyàtmagocarameva dar÷anamagnirabravãt / eùa vai somya catuùkalaþ pàdo brahmaõo 'nantavànnàma //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,6.4 ## __________ ChUpBh_4,6.4 sa yaþ ka÷cidyathoktaü pàdamanantavattvena guõenopàste sa tathaiva tadguõo bhavatyasmiülloke / mçta÷cànantavato ha lokànsa jayati ya etamevamityàdi pårvavat //4// ## 4.7.1-2 ## ## __________ ChUpBh_4,7.1,2 so 'gnirhaüsaste pàdaü vaktetyuktavopararàma / haüsa àdityaþ / ÷auklyàtpatanasàmànyàcca / sa ha ÷vobhåta ityàdi samànam //1-2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,7.3-4 ## ## __________ ChUpBh_4,7.3,4 agniþkalà såryaþ kalà candraþ kalà vidyutkalaiùa vai somyeti jyotirviùayameva ca dar÷anaü provàcàto haüsasyà'dityatvaü pratãyate / vidvatphalaü-jyotiùmàndãptiyukto 'smiülloke bhavati / candràdityàdãnàü jyotiùmata eva ca mçtvà lokà¤jayati / samànamuttaram //3-4 // ## ======================================================================= START ChUp 4,8.1 ## __________ ChUpBh_4,8.1 haüso 'pi madguùñe pàdaü vaktetyupararàma / madgurudakacaraþ pakùã sa càpsambandhàtpràõaþ sa ha ÷vobhåta ityàdi pårvavat //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,8.2-3 ## ## __________ ChUpBh_4,8.2,3 sa ca madguþ pràõaþ svaviùayameva ca dar÷anamuvàca pràõaþ kaletyàdi, àyatanavànityevaü nàma / àyatanaü nàma manaþ sarvakaraõopahçtànàü bhogànàü tadyasminpàde vidyata ityàyatanavànnàma pàdaþ //2-3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,8.4 ## __________ ChUpBh_4,8.4 taü pàdaü tathaivopàste yaþ sa àyatanavànà÷rayavànasmiülloke bhavati / tathà'yatanavata eva sàvakà÷àüllokànmçto jayati / ya etamevamityàdi pårvavat //4// ## _______________________________________________________________________ START ChUp 4,9.1 ## __________ ChUpBh_4,9.1 sa evaü brahmavitsanpràpa ha pràptavànàcàryakulam / tamàcàryo 'bhyuvàda satyakàma 3 iti / bhagava iti ha prati÷u÷ràva //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,9.2 ## __________ ChUpBh_4,9.2 brahmavidiva vai somya bhàsi / prasannendriyaþ prahasitavadana÷ca ni÷cintaþ kçtàrtho brahmavidbhavati / ata àcàryo brahmavidiva bhàsoti / ko nviti vitarkayannuvàca kastvàmanu÷a÷àseti / sa cà'ha satyakàmo 'nye manuùyebhyaþ / devatà màmanu÷iùñavatyaþ / ko 'nyo bhagavacchiùyaü màü manuùyaþ sannanu÷àsitumutsahetetyabhipràyaþ / ato 'nye manuùyebhya iti ha pratijaj¤e pratij¤àtavàn / bhagavàüstveva me kàme mamecchàyàü bråyàtkimanyairuktena nàhaü tadgaõayàmãtyabhipràyaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,9.3 #<÷rutaü hy eva me bhagavaddç÷ebhya àcàryàd dhaiva vidyà vidità sàdhiùñhaü pràpatãti | tasmai ha etad eva uvàca | atra ha na kiücana vãyàyeti vãyàyeti || ChUp_4,9.3 ||># __________ ChUpBh_4,9.3 ki¤ca ÷rutaü hi yasmànmama vidyata evàsminnarthe bhagavatsamebhya éùibhyaþ / àcàryàddhaiva vidyà vidità sàdhiùñhaü sàdhutamatvaü pràpaditi pràpnotãtyato bhagavàneba bråyàdityukta àcàryo 'bravãttasmai tàmeva daivatairuktàü vidyàm / atra ha na ki¤cana ùoóa÷akalavidyàyàþ ki¤cidekade÷amàtramapi na vãyàya na vigatamityarthaþ / dvirabhyàso vidyàparisamàptyarthaþ //3// ## ======================================================================= START ChUp 4,10.1 ## __________ ChUpBh_4,10.1 punarbrahmavidyàü prakàràntareõa vakùyàmãtyàrabheta gatiü ca tadvido 'gnividyàü ca / àkhyàyikà pårvavacchraddhàtapasorbrahmavidyàsàdhanatvaprada÷ranàrthà-upakosalo ha vai nàmataþ kamalasyàpatyaü kàmalàyanaþ satyakàme jàbàle brahmacaryamuvàsa tasya, haþ etihyàrthaþ / tasyà'càryasya dvàda÷a varùàõyagnãnparicacàràgnãnàü paricaraõaü kçtavàn / sa ha smà'càryo 'nyànbrahmacàriõaþ svàdhyàyaü gràhayitvà samàvartayaüstamevopakosalamekaü na samàvartayati sma ha //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,10.2 ## __________ ChUpBh_4,10.2 tamàcàryajàyovàca taptobrahmacàrã ku÷alaü samyagagnãnparicacàrãtparicaritavàn / bhagavàü÷càgniùu bhaktaü na samàvartayati / ato 'smadbhaktaü na samàvartayatãti j¤àtvà tvàmagnayo mà paripravocangarhàü tava mà kuryuþ / ataþ prabråhyasmai vidyàmiùñàmupakosalàyeti / tasmà evaü jàyayokto 'pi hàprocyaivànuktvaiva ki¤citpravàsàücakre pravasitavàn //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,10.3 ## __________ ChUpBh_4,10.3 sa hopakosalo vyàdhinà mànasena duþkhenàna÷itumana÷anaü kartuü dadhre dhçtavànmanaþ / taü tåùõãmagnyagàre 'vasthitamàcàryajàyovàca he brahmacàrinna÷àna bhuïkùva kiü nu kasmànnu kàraõànnà÷nàsãti / sa hovàca bahavo 'neke 'sminpuruùe 'kçtàrthe pràkçte kàmà icchàþ kartavyaü prati nànàtyayo 'tigamanaü yeùàü vyàdhãnàü kartavyacintànàü te nànàtyayà vyàdhayaþ kartavyatàpràptinimittàni cittaduþkhànãtyarthaþ / taiþ pratipårõo 'smi / ato nà÷iùyàmãti //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,10.4 ## __________ ChUpBh_4,10.4 uktvà tåùõãübhåte brahmacàriõyatha hàgnayaþ ÷u÷råùayà'varjitàþ kàruõyàviùñàþ santasrayo 'pi samådire saübhåyoktavantaþ / hantedànãmasmai brahmacàriõe 'smadbhaktàya duþkhitàya tapasvine ÷raddadhànàya sarve 'nu÷àsmo 'nuprabravàma brahmavidyàmiti / evaü saüpradhàrya tasmai hocuruktavantaþ pràõo brahma kaü brahma khaü brahmeti //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,10.5 ## __________ ChUpBh_4,10.5 sa hovàca brahmacàrã vijànàmyahaü yadbhavadbhiruktaü prasiddhapadàrthakatvàtpràõo brahmeti / yasminsati jãvanaü yadapagame ca na bhavatãti tasminvàyuvi÷eùe loke råóho 'to yuktaü brahmatvaü tasya / tena prasiddhapadàrthakatvàdvijànàmyahaü yatpràõo brahmeti / kaü ca tu khaü na vijànàmãti / nanu kaïkhaü÷abdayorapi sukhàkà÷aviùayatvena prasiddhapadàrthakatvameva, kasmàdbrahmacàriõo 'j¤ànam?nçnaü sukhasya kaü÷abdavàcyasya kùaõapradhvaüsitvàtkhaü÷abdavàcyasya cà'kà÷asyàcetanasya kathaü brahmatvamiti manyate / kathaü ca bhavatàü vàkyamapramàõaü syàditi / ato na vijànàmãtyàha / tamevamuktantaü brahmacàriõaü te hàgnayaþ åcuþ yadvàva yadeva vayaü kamavocàma tadeva khamàkà÷amityevaü khena vi÷eùyamàõaü kaü viùayendrisaüyogajàtsukhànnivartitaü syànnãleneva vi÷eùyamàõamutpalaü raktàdibhyaþ / yadeva khamityàkà÷amavocàma tadeva ca kaü sukhamiti jànãhi / evaü ca sukhena vi÷eùyamàõaü khaü bhautikàdacetanàtkhànnivartitaü syànnãlotpalavadeva / sukhamàkà÷asthaü netarallaukikam / àkà÷aü ca sukhà÷rayaü netaradbhautikamityarthaþ / nanvàkà÷aü cetsukhena vi÷eùayitumiùñamastvanyataradeva vi÷eùaõaü yadvàva kaü tadeva khamityatiriktamitarat / yadeva khaü tadeva kamiti pårvavi÷eùeõaü và / nanu sukhàkà÷ayorubhayorapi laukikasukhàkà÷àbhyàü vyàvçttiriùñetyavocàma / sukhenà'kà÷e vi÷eùite vyàvçttirubhayorarthapràptaiveti cetsatyamevaü kintu sukhena vi÷eùitasyaivà'kà÷asya dhyeyatvaü vihitaü na tvàkà÷aguõasya vi÷eùaõasya sukhasya dhyeyatvaü vihitaü syàt / vi÷eùaõopàdànasya vi÷eùyaniyantçtvenaivopakùayàt / ataþ khena sukhamapi vi÷eùyate dhyeyatvàya / kuta÷caitanni÷cãyate / kaü÷abdasyàpi brahma÷abdasambandhàtkaü brahmeti / yadi hi sukhaguõavi÷iùñasya khasya dhyeyatvaü vivakùitaü syàtkaü khaü brahmeti bråyuragnayaþ prathamam / na caivamuktavantaþ / kiü tarhi kaü brahma khaü brahmeti / ato brahmacàriõo mohàpanayanàya kaïkhaü÷abdayoritaretaravi÷eùaõavi÷eùyatva nirde÷o yukta eva yadvàva kamityàdiþ / tadetadagnibhiruktaü vàkyàrthamasmadbodhàya ÷rutiràha-pràõaü ca hàsmai brahmacàriõe / tasyà'kà÷astadàkà÷aþ / pràõasya sambandhyà÷rayatvena hàrda àkà÷a ityarthaþ / sukhaguõavattvanirde÷àttaü cà'kà÷aü sukhaguõavi÷iùñaü brahma tatsthaü ca pràõaü brahmasamparkàdeva brahmetyubhayaü pràõaü cà'kà÷aü ca samuccitya brahmaõã åcuragnaya iti //5// ## ======================================================================= START ChUp 4,11.1 ## __________ ChUpBh_4,11.1 sambhåyàgnayo brahmacàriõe brahmoktavantaþ / athànantaraü pratyekaü svasvaviùayàü vidyàü vaktumàrebhire / tatrà'dàvenaü brahmacàriõaü gàrhapatyo 'gniranu÷a÷àsa / pçthivyagnirannamàditya iti mamaità÷casrastanavaþ / tatra ya àditya eùa puruùo dç÷yate so 'hamasmi gàrhapatyo 'gnirya÷ca gàrhapatyo 'gniþ sa evàhamàdityo puruùo 'smãti / punaþ paràvçttyà sa evàhamasmãti vacanam / pçthivyannayoriva bhojyatvalakùaõayoþ sambandho na gàrhapatyàdityayoþ / attçtvapaktçtvaprakà÷anadharmà avi÷iùñà ityata ekatvamevànayoratyantam / pçthivyannayostu bhojyatvenà'bhyàü sambandhaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,11.2 ## __________ ChUpBh_4,11.2 sa yaþ ka÷cidevaü yathoktaü gàrhapatyamagnimannànnàdatvena caturdhà pravibhaktamupàste so 'pahate vinà÷ayati pàpakçtyàü pàpaü karma / lokã lokavàü÷càsmadàyena lokenà'gneyena tadvànbhavati yathà vayamiha ca loke / sarvaü varùa÷atamàyureti pràpnoti jyogujjavalaü jãvati nàprakhyàta ityetat / na càsyàvarà÷ca te puruùà÷càsya viduùaþ santatijà ityarthaþ / na kùãyante santatyucchedo na bhavatãtyarthaþ / kiü ca taü vayamupabhu¤jàmaþ pàlayàmo 'smiü÷ca loke jãvantamamuùmiü÷ca paraloke / ya etamevaü vidvànupàste yathektaü tasyaitatphalamityarthaþ //2// ## ======================================================================= START ChUp 4,12.1 ## ## __________ ChUpBh_4,12.1,2 atha hainamanvàhàryapacano 'nu÷a÷àsa dakùiõàgniràpo di÷o nakùatràõi candramà ityetà mama catasrastanava÷caturdhàhamanvàhàryapacana àtmànaü pravibhajyàvasthitaþ tatra ya eùa candramasi puruùo dç÷yate so 'hamasmi sa evàhamasmãti pårvavat / annasambandhàjjyotiùñvasàmànyàccànvàhàryapacanacandramasorekatvandakùiõà(õa) diksambandhàcca / apàü nakùatràõàü ca pårvavadannatvenaiva sambandhaþ / nakùatràõàü candramaso bhogyatvaprasiddheþ / apànnotpàdakatvàdannatvaü dakùiõàgneþ pçthivãvadgàrhapatyasya / samànamanyat //1-2 // ## ======================================================================= START ChUp 4,13.1 ## ## __________ ChUpBh_4,13.1,2 atha hainamàhavanãyo 'nu÷a÷àsa pràõa àkà÷o dyaurvidyuditi mamàpyetà÷catasrastanavaþ / ya eva vidyuti puruùo dç÷yate so 'hamasmãtyàdi pårvavatsàmànyàt / divà(dyvà) kà÷ayostvà÷rayatvàdvidyudàhavanãyayorbhogyatvenaiva sambandhaþ / samànamanyat //1-2 // ## ======================================================================= START ChUp 4,14.1 ## __________ ChUpBh_4,14.1 te punaþ sambhåyocurhepakosalaiùà somya te tavàsmadvidyàgnividyetyarthaþ / àtmavidyà pårvoktà pràõo brahma kaü brahma khaü brahmeti ca / àcàryastu te gatiü vaktà vidyàphalapràptaya ityuktvoparemuragnayaþ / àjagàma hàsyà'càryaþ kàlena / taü ca ÷iùyamàcàryo 'bhyuvàdopakosala3 iti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,14.2-3 ## ## __________ ChUpBh_4,14.2,3 bhagava iti ha prati÷u÷ràva / brahmavida iva somya te mukhaü prasannaü bhàti ko nu tvànu÷a÷àsetyuktaþ pratyàha / ko nu mànu÷iùyàdanu÷àsanaü kuryàdbho bhagavaüstvayi proùita itãhàpeva nihnute 'panihnuta iveti vyavahitena sambandho na càpanihnute na ca yatàvadagnibhiruktaü bravãtãtyabhipràyaþ / kathamime 'gnayo mayà paricarità uktavanto nånaü yatastvàü dçùñvà vepamànà ivedç÷à dç÷yante pårvamanyàdç÷àþ santa itãhàgnãnabhyåde 'bhyuktavànkàkvàgnãndar÷ayan / kiü nu somya kila te tubhyamavocannagnaya iti pçùña ityevamidamuktavanta ityevaü ha pratijaj¤e pratij¤àtavànpratãkamàtraü ki¤cinna sarvaü yathoktamagnibhiruktamavocat / yata àhà'càryo lokànvàva pçthivyàdãnhe somya kila te 'vocanna brahma sàkalyena / ahaü tu te tubhyaü tadbrahma yadicchasi tvaü ÷rotuü vakùyàmi, ÷çõu tasya mayocyamànasya brahmaõo j¤ànamàhàtmyaü yathà puùkarapalà÷e padmapatra àpo na ÷ilaùyanta evaü yatà vakùyàmi brahmaivaüvidi pàpaü karma na ÷ilaùyate na sambadhyata ityevamuktavatyàcàrya àhopakosalo bravãtu me bhagavàniti tasmai hovàcà'càryaþ //2-3 // ## ======================================================================= START ChUp 4,15.1 ## __________ ChUpBh_4,15.1 ya eùo 'kùiõi puruùo dç÷yate nivçttacakùurbhirbrahmacaryàdisàdhanasampannaiþ ÷àntairvivekibhirdçùñerdraùñà"cakùuùa÷cakùuþ"ityàdi÷rutyantaràt / nanvagnibhiruktaü vitathaü yata àcàryastu te gatiü vakteti gatimàtrasya vaktetyavocanbhaviùyadviùayàparij¤ànaü càgnãnam / naiùa doùaþ / sukhàkà÷asyaivàkùiõi dç÷yata iti draùñuranuvàdàt / eùa àtmà pràõinàmiti hovàcaivamuktavànetadyadevà'tmatattvamavocàma / etadamçtamamaraõadharmyavinà÷yata evàbhayaü yasya hi vinà÷à÷aïkà tasya bhayopapattistadabhàvàdabhayamata evaitadbrahma bçhadanantamiti / ki¤càsya brahmaõo 'kùipuruùasya màhàtmyaü tattatra puruùasya sthàne 'kùiõi yadyapyasminyarpirvodakaü và si¤cati vartmanã eva gacchati pakùmàveva gacchati na cakùuùà sambandhyate padmapatreõevodakam / sthànasyàpyetanmàhàtmyaü kiü punaþ sthànino 'kùipuruùasya nira¤janatvaü vaktavyamityabhipràyaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,15.2 ## __________ ChUpBh_4,15.2 etaü yathoktaü puruùaü saüyadvàma ityàcakùate / kasmàt / yasmàdetaü sarvàõi vàmàni vananãyàni saübhajanãyàni ÷obhanànyabhisaüyantyabhisaïgacchantãtyataþ saüyadvàmaþ / tathaivaüvidamenaü sarvàõi vàmànyabhisaüyanti ya evaü veda //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,15.3 ## __________ ChUpBh_4,15.3 eùa u eva vàmanãryasmàdeùa hi sarvàõi vàmàni puõyakarmaphalàni puõyànuråpaü pràõibhyo nayati pràpayati vahati cà'tmadharmatvena / viduùaþ phalaü-sarvàõi vàmàni nayati ya evaü veda //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,15.4 ## __________ ChUpBh_4,15.4 eùa u eva bhàmanãreùa hi yasmàtsarveùu lokeùvàdityacandràgnyàdiråpairbhàti dãpyate / "tasya bhàsà sarvamidaü vibhàti"iti ÷ruterato bhàmàni nayatãti bhàmanãþ / ya evaü vedàsàvapi sarveùu lokeùu bhàti //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,15.5 ## __________ ChUpBh_4,15.5 athedànãü yathoktabrahmavido gatirucyate / yadyadi u caivàsminnevaüvidi ÷avyaü ÷avakarma mçte kurvanti yadi ca na kurvanti çtvijaþ sarvathàpyevaüvittena ÷avakarmaõàkçtenàpi pratibaddho na brahma[dmañapràpnoti / na ca kçtena ÷avakarmaõàsya ka÷canàbhyadhiko lokaþ / "na karmaõà vardhate no kanãyàn"iti ÷rutyantaràt / ÷avakarmaõyanàdaraü dar÷ayanvidyàü stauti na punaþ ÷avakarmaivaüvido na kartavyamiti / akriyamàõe hi ÷avakarmaõi karmaõà phalàrambhe pratibandhaþ ka÷cidanumãyate 'nyatra / yata iha vidyàphalàrambhakàle ÷avakarma syàdvà na veti vidyàvato 'pratibandhena phalàrambhaü dar÷ayati / ye sukhàkà÷amakùisthaü saüyadvàmo vàmanãrbhàmanãrityevaïguõamupàsate pràõasahitàmagnividyàü ca teùàmanyatkarma bhavatu mà và bhåtsarvathàpi te 'rciùamevàbhisambhavantyarcirabhimàninãü devatàmabhisambhavanti pratipadyanta ityarthaþ / arciùo 'rcirdevatàyà aharaharabhimàninãü devatàmahna àpåryamàõapakùaü ÷uklapakùadevatàmàpåryamàõapakùàdyànùaõmàsànudaïïuttaràü di÷ameti savità tànmàsànuttaràyaõadevatàü tebhyo màsebhyaþ saüvatsaraü saüvatsaradevatàü tataþ saüvatsaràdàdidityamàdityàccandramasaü candramaso vidyutaü tattatrasthàüstànpuruùaþ ka÷cidbrahmalokàdetyàmànavo mànavyàü sçùñau bhavo mànavo na mànavo 'mànavaþ sa puruùa enànbrahma satyalokasthaü gamayati gantçgantavyagamayitçtvavyapade÷ebhyaþ / sanmàtrabrahmapràptau tadanupapatteþ / brahmaiva sanbrahmàpyetãti hi tatra vaktuü nyàyyam / sarvabhedaniràsena sanmàtrapratipattiü vakùyati / na càdçùño màrgo 'gamanàyopatiùñhate / "sa enamavidito na bhunakti"iti ÷rutyantaràt / eùa devapathaþ devairarciràdibhiþ gamayitçtvenàdhikçtaiþ upalakùitaþ panthà devapatha ucyate / brahma gantavyaü tena copalakùita iti brahmapathaþ / etena pratipadyamànà gacchanto brahmemaü mànavaü manusambandhinaü manoþ sçùñilakùaõamàvata nà'vartanta àvartante 'smi¤jananamaraõaprabandhacakràråóhà ghañãyantravatpunaþ punarityàrvatastaü na pratipadyante / nàvartante nà'vartante iti dviruktiþ saphalàyà vidyàyàþ parisamàptipradar÷anàrthà //5// ## ======================================================================= START ChUp 4,16.1 ## __________ ChUpBh_4,16.1 rahasyaprakaraõe prasaïgàdàraõyakatvasàmànyàcca yaj¤e kùata utpanne vyàhçtayaþ pràya÷cittàrthà vidhàtavyàstadabhij¤asya cartvijo brahmaõo maunamityata idamàrabhyate-eùa ha và eùa vàyuryo 'yaü pavate 'yaü yaj¤aþ / ha và iti prasiddhàrthàvadyotakau nipàtau / vàyupratiùñho hi yaj¤aþ prasiddhaþ ÷rutiùu / "svàhà vàtedhàþ / " "ayaü vai yaj¤o yo 'yaü pavate"ityàdi÷rutibhyaþ / vàta eva hi calanàtmavatvàtkriyàsamavàyã / "vàta eva yaj¤asyà'rambhako vàtaþ pratiùñhà"iti ca ÷ravaõàt / eùa ha yangacchaü÷calannidaü sarvaü jagatpunàti pàvayati ÷odhayati / na hyacalataþ ÷uddhirasti / doùanirasanaü calato hi dçùñaü na sthirasya / yadyasmàcca yannaùa idaü sarvaü punàti tasmàdeùa eva yaj¤o yatpunàtãti / tasyàsyaivaü vi÷iùñasya yaj¤asya vàkca mantroccàraõe vyàpçtà / mana÷ca yathàbhåtàrthaj¤àne vyàpçtam / te ete vàïmanase vartanã màrgau yàbhyàü yaj¤astàyamànaþ pravartate te vartanã / pràõàpànaparicalanavatyà hi"vàca÷cittasya cottarottarakramo yadyaj¤aþ"iti hi ÷rutyantaram / ato vàïmanasàbhyàü yaj¤o vartata iti vàïmanase vartanã ucyete yaj¤asya //1// _______________________________________________________________________ START ChUp 4,16.2-3 ## ## __________ ChUpBh_4,16.3 tayorvartanyoranyataràü vartanãü manasà vivekaj¤ànavatà saüskaroti brahmartvigvàcà vartanyà hotàdhvaryurudgàtetyete trayo 'pyçtvijo 'nyataràü vàglakùaõàü vartanãü vàcaiva saüskurvanti / tatraivaü sati vàïmanase vartanã saüskàrye yaj¤e / atha sa brahmà yatra yasminkàla upàkçte pràrabdhe pràtaranuvàke ÷asre purà pårvaü paridhànãyàyà çco brahmaitasminnantare kàle vyavavadati maunaü parityajati yadi tadànyataràmeva và#agvartanãü saüskaroti brahmaõàsaüskriyamàõà manovartanã hãyate vina÷yati cchidrãbhavatyanyatarà / sa yaj¤o vàgvartanyaivànyatarayà vartituma÷aknuvanriùyati / kathamivetyàha / sa yathaikapàtpuruùo brajangacchannadhvànaü riùyati, ratho vaikena cakreõa vartamàno gacchanriùyatyevamasya yajamànasya kubrahmaõà yaj¤o riùyati vina÷yati / yaj¤aü riùyantaü yajamàno 'riùyati / yaj¤apràõo hi yajamànaþ / ato yukto yaj¤areùe reùastasya / sa taü yaj¤amiùñvà tàdç÷aü pàpãyànpàpataro bhavati //2-3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,16.4-5 ## ## __________ ChUpBh_4,16.4,5 atha punaryatra brahmà vidvànmaunaü parigçhya vàgvisargamakurvanvartate yàvatparidhànãyàyà na vyavavadati tathaiva sarvartvija ubhe eva vartanã saüskurvanti na hãyate 'nyataràpi / kimivetyàha / pårvoktaviparãtau dçùñàntau / evamasya yajamànasya yaj¤aþ svavartanãbhyàü vartamànaþ pratitiùñhati svenà'tmanàvina÷yanvartata ityarthaþ / yaj¤aü pratitiùñhantaü yajamàno 'nupratitiùñhati sa yajamàna evaü maunavij¤ànavadbrahmopetaü yaj¤amiùñvà ÷reyànbhavati ÷reùñho bhavatãtyarthaþ //4-5 // ## ======================================================================= START ChUp 4,17.1 ## __________ ChUpBh_4,17.1 atra brahmaõo maunaü vihitaü tadreùe brahmatvakarmaõi cànyasmiü÷ca hotràdikarmareùe vyàhçtihomaþ pràya÷cittamiti tadarthaü vyàhçtayo vidhàtavyà ityàha-prajàpatirlokànabhyatapallokànuddi÷ya tatra sàrajighçkùayà dhyànalakùaõaü tapa÷cacàra / teùàü tapyamànànàü lokànàü rasànsàraråpànpràvçhaduddhçtavà¤jagràhetyarthaþ / kàn / agniü rasaü pçthivyàþ / vàyumantarikùàt / àdityaü divaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,17.2 ## __________ ChUpBh_4,17.2 punarapyevamevamagnyàdyàþ sa etàstisro devatà uddi÷yàbhyatapat / tato 'pi sàraü rasaü trayãvidyàü jagràha //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,17.3-4 ## ## __________ ChUpBh_4,17.3,4 sa etàü punarabhyatapattrayãü vidyàm / tasyàstapyamànàyà rasaü bhåriti vyàhçtimçgbhyo jagràha / bhuvariti vyàhçtiü yajurbhyaþ / svariti vyàhçtiü sàmabhyaþ / ata eva lokadevavedarasà mahàvyàhçtayàþ / atastattatra yaj¤e yadyçkta çksambandhàdçïnimittaü riùyedyaj¤aþ kùataü pràpnuyàdbhåþ svàheti gàrhapatye juhuyàt / sà tatra pràya÷cittiþ / katham, écàmeva taditi kriyàvi÷eùaõaü, rasenarcàü vãryeõaujasarcàü yaj¤asya çksambandhino yaj¤asya viriùñaü vicchinnaü kùataråpamutpannaü sandadhàti pratisandhatte //3-4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,17.5-6 ## ## __________ ChUpBh_4,17.5,6 atha yadi yajuùño yajurnimittaü riùyedbhuvaþ svàheti dakùiõàgnau juhuyàt / tathà sàmanimitte reùe svaþ svàhetyàhavanãye juhuyàt / tathà pårvavadyaj¤aü sandadhàti / brahmanimitte tu reùe triùvagniùu / tisçbhirvyàhçtibhirjuhuyàt / trayyà hi vidyàyàþ sa reùaþ / "atha kena brahmatvamityanayaiva trayyà vidyayà"iti ÷ruteþ / nyàyàntaraü và mçgyaü brahmatvanimitte reùe //5-6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,17.7-8 ## ## __________ ChUpBh_4,17.7,8 tadyathà lavaõena suvarõaü sandadhyàt / kùàreõa ñaïkaõàdinà khare;mçdutvakaraü hi tat / suvarõena rajatama÷akyasandhànaü sandadhyàt / rajatena tathà trapu trapuõà sãsaü sãsena loha lohena dàru dàru carmaõà carmabandhanena / evameùàü lokànàmàsàü devatànàmasyàsrayyà vidyàyà vãryeõa rasàkhyenaujasà yaj¤asya viriùñaü sandadhàti / bheùajakçto ha và eùa yaj¤aþ / rogàrta iva pumàü÷cikitsakena su÷ikùitenaiùa yaj¤o bhavati / ko 'sau / yatra yasminyaj¤a evaüvidyathoktavyàhçtihomapràya÷cittavidbrahmartvigbhavati sa yaj¤a ityarthaþ //7-8 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,17.9 ## __________ ChUpBh_4,17.9 ki¤caiùa ha và udakpravaõa udaïnimno dakùiõocchràyo yaj¤o bhavati / uttaramàrgapratipattiheturityarthaþ / yatraivaüvidbrahmà bhavatyevaüvidaü ha vai brahmàõamçtvijaü pratyeùànugàthà brahmaõaþ stutiparà / yato yata àvartate karma prade÷àdçtvijàü yaj¤aþ kùatãbhavaüstattadyaj¤asya kùataråpaü pratisandadhatpràya÷cittena gacchati paripàlayatãtyetat //9 // _______________________________________________________________________ START ChUp 4,17.10 ## ## ## __________ ChUpBh_4,17.10 mànavo bhrahmà maunàcaraõànmananàdvà j¤àvanattvàttato brahmaivaikartvikkurånkartén / yoddhénàråóhàna÷và vaóavà yathàbhirakùatyevaüviddha vai brahmà yaj¤aü yajamànaü sarvàü÷cartvijo 'bhirakùati tatkçtadoùàpanayanàt / yata evaüvi÷iùño brahmà vidvàüstasmàdevaüvidameva yathoktavyàhçtyàdividaü brahmàõaü kurvãta nànevaüvidaü kadàcaneti / dvirabhyàso 'dhyàyaparisamàptyarthaþ //10 // ## ## _____________________________________________________________ ## _______________________________________________________________________ START ChUp 5,1.1 ## __________ ChUpBh_5,1.1 saguõa brahmavidyàyà uttarà gatiruktà / athedànãü pa¤came 'dhyàye pa¤càgnivido gçhasthasyordhvaretasàü ca ÷raddhàlånàü vidyàntara÷ãlinàü tàmeva gatimanådyànyà dakùiõadiksambandhinã kevalakarmiõàü dhåmàdilakùaõà punaràvçttiråpà tçtãyà ca tataþ kaùñatarà saüsàragatirvairàgyahetorvaktavyetyàrabhyate / pràõaþ ÷reùñho vàgàdibhyaþ pràõo vàva saüvarga ityàdi ca bahu÷o 'tãte granthe pràõagrahaõaü kçtam / sa kathaü ÷reùñho vàgàdiùu sarvaiþ saühatyakàritvàvi÷eùe?kathaü ca tasyopàsanamiti tasya ÷reùñhatvàdiguõavidhitsayedamanantaramàrabhyate-yo ha vai ka÷cijjyeùñhaü ca prathamaü vayasà vàva jyeùñha÷ca vayasà vàgàdibhyaþ / garbhasthe hi puruùe pràõasya vçttirvàgàdibhyaþ pårvaü labdhàtmikà bhavati yayà garbho vivardhate cakùuràdisthànàvayavaniùpattau satyàü pa÷càdvàgàdãnàü vçttilàbha iti pràõo jyeùñho vayasà bhavati / ÷reùñhatvaü tu pratipàdayiùyati suhaya ityàdinidar÷anena / ataþ pràõa eva jyeùñha÷ca ÷reùñha÷càsminkàryakaraõasaïghàte //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,1.2 ## __________ ChUpBh_5,1.2 yo ha vai vasiùñhaü vasitçtamamàcchàdayitçtamaü vasumattamaü và yo veda sa tathaiva vasiùñho ha bhavati svànàü j¤àtãnàm / kastarhi vasiùñha ityàha / vàgvàva vasiùñho vàgmino hi puruùà vasantyabhibhavantyanyànvasumattamà÷càto vàgvasiùñhaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,1.3 ## __________ ChUpBh_5,1.3 yo ha vai pratiùñhàü veda sa càsmiülloke 'muùmiü÷ca pare pratitiùñhati ha / kà tarhi pratiùñhetyàha-cakùurvàva pratiùñhà / cakùuùà hi pa÷yansame ca durge ca pratitiùñhati yasmàdataþ pratiùñhà cakùuþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,1.4 ## __________ ChUpBh_5,1.4 yo ha vai sampadaü veda tasmà asmai daivà÷ca mànuùà÷ca kàmàþ sampadyante ha / kà tarhi sampadityàha-÷rotraü vàva sampat / yasmàcchrotreõa vedà gçhyante tadarthavij¤ànaü ca tataþ karmàõi kriyante tataþ kàmasampadityevaü kàmasampaddhetutvàcchrotraü vàva saüpat //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,1.5 ## __________ ChUpBh_5,1.5 yo ha và àyatanaü vedà'yatanaü ha svànàü bhavatyà÷rayo bhavatãtyarthaþ / kiü tadàyatanamityàha-mano ha và àyatanam / indriyopahçtànàü viùayàõàü bhoktrarthànàü pratyayaråpàmàü mana àyatanamà÷rayaþ / ato mano ha và àyatanamityuktam //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,1.6 ## __________ ChUpBh_5,1.6 atha ha pràõà evaü yathoktaguõàþ santo 'haü÷reyasyahaü ÷reyànasmyahaü ÷reyànasmãtyetasminprayojane vyådire nànà viruddhaü codira uktavantaþ //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,1.7 ## __________ ChUpBh_5,1.7 te ha - tai haivaü vivadamànà àtmanaþ ÷reùñhatvavij¤ànàya prajàpatiü pitaraü janayitàraü ka¤cidetyocuruktavanto he bhagavanko no 'smàkaü madhye ÷reùñho 'bhyadhiko guõairityevaü pçùñavantaþ / tànpitovàca ha yasminvo yuùmàkaü madhye utkrànte ÷arãramidaü pàpiùñhamivàti÷ayena jãvato 'pi, samutkràntapràõaü tato 'pi pàpiùñhataramivàti÷ayena dçùyate kuõapamaspç÷yama÷uci dç÷yeta sa vo yuùmàkaü ÷reùñha ityavocatkàkvà tadduþkhaü parijihãrùuþ //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,1.8-11 ## ## #<÷rotraü hoccakràma | tat saüvatsaraü proùya paryetyovàca katham a÷akatarte maj jãvitum iti | yathà badhirà a÷çõvantaþ pràõantaþ pràõena vadanto vàcà pa÷yanta÷ cakùuùà dhyàyanto manasaivam iti | pravive÷a ha ÷rotram || ChUp_5,1.10 ||># ## __________ ChUpBh_5,1.8,9,10,11 tathokteùu pitrà pràõeùu sà ha vàguccakràmotkràntavatã / sà cotkramya saüvatsaramàtraü proùya svavyàpàrànnivçttà satã punaþ paryetyetarànpràõànuvàca kathaü kena prakàreõà÷akata ÷aktavanto yåyaü madçte màü vinà jãvituü dhàrayitumàtmànamiti te hocuryathàkalà ityàdi / akalà måkà yathà loke 'vadanto vàcà jãvanti / katham?pràõantaþ pràõena pa÷yanta÷cakùuùà ÷çõvantaþ ÷rotreõa dhyàyanto manasaivaü sarvakaraõaceùñàü kurvanta ityarthaþ / evaü vayamajãviùmetyarthaþ / àtmano '÷reùñhatàü pràõeùu buddhvà pravive÷a ha vàkpunaþ svavyàpàre pravçttà babhåvetyarthaþ / samànamanyaccakùurheccakràma ÷rotraü hoccakràma mano hoccakràmetyàdi / yathà bàlà amanaso 'praråóhamanasa ityarthaþ // 8-11 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,1.12 ## __________ ChUpBh_5,1.12 evaü parãkùiteùu vàgàdiùvathànantaraü ha sa mukhyaþ pràõa uccikramiùannutkramitumicchankimakarodityucyate / yathà loke suhayaþ ÷obhano '÷vaþ paóvã÷a÷aïkånpàdabandhanakãlànparãkùaõàyà'råóhena ka÷yàhataþ sansaïkhidetsamutkhanet samutpàñayet, evamitarànvàgàdãnpràõànsamakhidatsamuddhçtavàn / te pràõàþ sa¤càlitàþ santaþ svasthàne sthàtumanutsahamànà abhisametya mukhyaü pràõaü tamåcurheü bhagavannedhi bhava naþ svàmã yasmàttvaü no 'smàkaü ÷reùñho 'si mà càsmàddehàdutkramãriti //12 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,1.13-14 ## ## __________ ChUpBh_5,1.13,14 atha hainaü vàgàdayaþ pràõasya ÷reùñhatvaü kàryeõà'pàdayanta àhurbalimiva haranto ràj¤e vi÷aþ / kathaü, vàk tàvaduvàca yadahaü vasiùñho 'smi / yaditi kriyàvi÷eùaõaü yadvasiùñhatvaguõàsmãtyarthaþ / tvaü tadvasiùñhastena vasiùñhatvaguõo 'j¤ànànmameti mayàbhimata ityetat / tathottareùu yojyaü cakùuþ÷rotramanaþsu // 13-14 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,1.15 ## __________ ChUpBh_5,1.15 ÷ruteridaü vaco yuktamidaü vàgàdibhirmukhyaü pràõaü pratyabhihitaü yasmànna vai loke vàco na cakùåüùi na ÷rotràõi na manàüsãti vàgàdãni karaõànyàcakùate laukikà àgamaj¤à và / kiü tarhi?pràõà ityevà'cakùate kathayanti yasmàtpràõo hyevaitàni sarvàõi vàgàdãni karaõajàtàni bhavatyato mukhyaü pràmaü pratyanuråpameva vàgàdibhiruktamiti prakaraõàrthamupasa¤jihãrùati / nanu kathamidaü yuktaü cetanàvanta iva puruùà ahaü÷reùñhatàyai vivadanto 'nyonyaü spardheranniti / na hi cakùuràdãnàü vàcaü pratyàkhyàya pratyekaü vadanaü sambhavati / tathàpagamo dehàtpunaþ prave÷o brahmagamanaü pràõastutirvopapadyate / tatràgnyàdicetanàvaddevatàdhiùñhitatvàdvàgàdãnàü cetanàvattvaü tàvatsiddhamàgamataþ. tàrkikasamayavirodha iti ceddeha ekasminnanekacetanàvattve / na / ã÷varasya nimittakàramatvàbhyupagamàt / ye tàvadã÷varamabhyupagacchanti tàrkikàste mana àdikàryakaramànàmàdhyàtmikànàü bàhyànàü ca pçthivyàdãnàmã÷varàdhiùñhitànàmeva niyamena pravçttimicchanti rathàdivat / na càsmàbhiragnyàdyà÷cetanàvatyo 'pi devatà adhyàtmaü bhoktryo 'bhyupagamyante, kiü tarhi,kàryakaraõavatãnàü hi tàsàü pràõaikadevatàbhedànàmadhyàtmàdhibhåtàdhidaivabhedakoñivikalpànàmadhyakùatàmàtreõa niyante÷varo 'bhyupagamyate / sa hyakaraõaþ / "hiraõyagarbhaü janayàmàna pårvam"ityàdi ca ÷vetà÷vatarãyàþ pañhanti / bhoktà karmaphalasambandhã dehe tadvilakùaõo jãva iti vakùyàmaþ / vàgàdãnàü ceha saüvàdaþ kalpito viduùo 'nvayavyatirekàbhyàü pràõa÷reùñhatànirdhàraõàrtham / yathà loke puruùà anyonyamàtmanaþ ÷reùñhatàyai vivadamànàþ ka¤cidguõavi÷eùàbhij¤aü pçcchanti ko naþ ÷reùñho guõairiti / tenoktà ekaika÷yenàdaþ kàryaü sàdhayitumudyacchata yenàdaþ kàryaü sàdhyate sa vaþ ÷reùñha ityuktàstathaivodyacchanta àtmano 'nyasya và ÷reùñhavàü nirdhàrayanti / tatemaü saüvyavahàraü vàgàdiùu kalpitavatã ÷rutiþ / kathaü nàma vidvànvàgàdãnàmekaikasyàbhàve 'pi jãvanaü dçùñaü na tu pràõasyeti pràõa÷reùñhatàü pratipadyateti / tathàca ÷rutiþ kauùãtakinàm -"jãvati vàgapeto måkànhi pasyàmo jãvati cakùurapeto 'ndhànhi pa÷yàmo jãvati ÷rotràpeto badhirànhi pa÷yàmo jãvati manopeto bàlànhi pa÷yàmo jãvati bàhucchinno jãvatyårucchinnaþ"ityàdyà //15// ## ======================================================================= START ChUp 5,2.1 ## __________ ChUpBh_5,2.1 sa hovàca mukhyaþ pràõaþ kiü me 'nnaü bhaviùyatãti / mukhyaü pràõaü praùñàramiva kalpayitvà vàgàdãnprativakténiva kalpayantã ÷rutiràha-yadidaü loke 'nnajàtaü prasiddhamà ÷vabhiþ sahà'÷akunibhyaþ saha ÷akunibhiþ sarvapràõinàü yadannaü tattavànnamiti hocurvàgàdaya iti / pràõasya sarvamannaü pràõo 'ttà sarvasyànnasyetyevaü pratipattaye kalpitàkhyàyikàråpàdvyàvçtya svena ÷rutiråpeõà'ha-tadvà etadyatki¤cilloke pràõibhirannamadyate 'nasya pràõasya tadannaü pràõenaiva tadadyata ityarthaþ / sarvaprakàraceùñàvyàptiguõapradar÷anàrthamana iti pràõasya pratyakùaü nàma / pràdyupasargapårvatve hi vi÷eùagatireva syàt / tathàca sarvànnànàmatturnàmagrahaõamitãdaü pratyakùaü nàmàna iti sarvànnànàmattuþ sàkùàdabhidhànam / na ha và evaüvidi yathoktapràõavidi pràõo 'hamasmi sarvabhåtasthaþ sarvànnànàmatteti tasminnevaüvidi ha vai ki¤cana ki¤cidapi pràõibhiràdyaü sarvairanannamannàdyaü na bhavati sarvamevaüvidyannaü bhavatãtyarthaþ / pràõabhåtatvàdviduùaþ / "pràõàdvà eùa udeti pràõe 'stameti"ityupakramya-"evaüvido ha và udeti sårya evaüvidyastameti"iti ÷rutyantaràt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,2.2 ## __________ ChUpBh_5,2.2 sa hovàca punaþ pràõaþ / pårvavadeva kalpanà / kiü me vàso bhaviùyatãtyàpa iti hocurvàgàdayaþ / yasmàtpràõasya vàsa àpastasmàdvà etada÷iùyanto bhoktavanta÷ca bràhmaõà vidvàüsa etatkurvanti / kim / adbhirvàsasthànãyàbhiþ purastàdbhojanàtpårvamupariùñàcca bhojanàdårdhvaü ca paridadhati paridhànaü kurvanti mukhyasya pràõasya lambhuko sambhana÷ãlo vàso ha bhavati / vàsaso labdhaiva bhavatãtyarthaþ / anagno ha bhavati / vàsaso lambhukatvenàrthasiddhaivànagnatetyanagno ha bhavatãtyuttarãyavànbhavatãtyetat / bhokùyamàõasya bhuktavata÷ca yadàcamanaü ÷uddhyarthaü vij¤àtaü tasminpràõasya vàsa iti dar÷anamàtramiha vidhãyate / adbhiþ paridadhatãti nà'camanàntaram / yathà laukikaiþ pràmibhiradyamànamannaü pràõasyeti dar÷anamàtraü tadvatkiü me 'nnaü kiü me vàsa ityàdipra÷naprativacanayostulyatvàt / yadyàcamanamapårvaü tàdarthyena kriyate tadà kçmyàdyannamapi pràõasya bhakùyatvena vihitaü syàt / tulyayorvij¤ànàrthayoþ prasnaprativacanayoþ prakaraõasya vij¤ànàrthatvàdardhajaratãyo nyàyo na yuktaþ kalpayitum / yattu prasiddhamàcamanaü pràyatyàrthaü pràõasyànagnatàrthaü ca na bhavatãtyucyate na tathà vayamàcamanamubhayàrthaü bråmaþ / kiü tarhi pràyatyàrthàcamanasàdhanabhåtà àpaþ pràõasya vàsa iti dar÷anaü codyata iti bråmaþ / tatrà'camanasyobhayàrthatvaprasaïgadoùacodanànupapannà / vàsortha evà'camane taddar÷anaü syàditi cet / na / vàsoj¤ànàrthavàkye vàsorthàpårvàcamanavidhàne tatrànagnatàrthatvadçùñividhàne ca vàkyabhedaþ àcamanasya tadarthatvamanyàrthatvaü ceti / pramàõàbhàvàt //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,2.3 ## __________ ChUpBh_5,2.3 tadetatpràõadar÷anaü ståyate / katham / taddhaitatpràõadar÷anaü satyakàmo jàbàlo go÷rutaye nàmnà vaiyàghrapadyàya vyàghrapado 'patyaü vaiyàghrapadyastasmai go÷rutyàkhyàyoktvovàcànyadapi vakùyamàõaü vacaþ / kiü taduvàcetyàha-yadyapi ÷uùkàya sthàõava etaddar÷anaü bråyàtpràõavijjàyerannutpadyerannevàsminsthàõau ÷àkhàþ praroheyu÷ca palà÷àni patràmi, kimu jãvate puruùàya bråyàditi //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,2.4 ## __________ ChUpBh_5,2.4 athànantaraü yadi mahanmahattvaü jigamiùedgantumicchenmahattvaü pràptuü yadikàmayetetyarthaþ / tasyedaü karma vidhãyate / mahattve hi sati ÷rãrupanamate / ÷rãmato hyarthapràptaü dhanaü tataþ karmànuùñhànaü tata÷ca devayànaü pitçyàõaü và panthànaü pratipatsyata ityetatprayojanamurarãkçtya mahattvaprepsoridaü karma na viùayopabhogakàmasya / tasyàyaü kàlàdividhirucyate-amàvàsyàyàü dãkùitvà dãkùita iva bhåmi÷ayanàdiniyamaü kçtvà taporåpaü satyavacanaü brahmacaryamityàdidharmavànbhåtvetyarthaþ / na punardaikùameva karmajàtaü sarvamupàdatte / atadvikàratvànmanthàkhyasya karmaõaþ / "upasadvratã"iti ÷rutyantaràtpayomàtrabhakùamaü ca ÷uddhikàramaü tapa upàdatte / paurõamàsyàü ràtrau karmà'rabhate sarvauùadhasya gràmyàraõyànàmoùadhãnàü yàvacchaktyalpamalpamupàdàya tadvituùãkçtyà'mameva piùñaü dadhimadhunoraudumbare kaüsàkàre camasàkàre và pàtre ÷rutyantaràtprakùipyopamathyàgrataþ sthàpayitvà jyeùñhàya ÷reùñhàya svàhetyagnàvàvasathya àjyasyà'vàpasthàne hutvà sruvasaülagnaü manthe saüpàtamavanayetsaüsravamadhaþ pàtayet //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,2.5 ## __________ ChUpBh_5,2.5 samànamanyat / vasiùñhàya pratiùñhàyai saüpada àyatanàya svàheti pratyekaü tathaiva saüpàtamavanayeddhutvà //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,2.6 ## __________ ChUpBh_5,2.6 atha pratisçpyàgnerãùadapasçpyà¤jalau manthamàdhàya japatãmaü mantram / amo nàmàsyamà hi te / ama iti pràõasya nàma / annena hi pràõaþ pràõiti deha ityato manthadravyaü pràõasyànnatvàtpràõatvena ståyate 'mo nàmàsãti / kutaþ / yato 'mà saha hi yasmàtte tava pràõabhåtasya sarvaü samastaü jagadidamataþ / sa hi pràõabhåto mantho jyeùñhaþ ÷reùñha÷ca / ata eva ca ràjà dãptimànadhipati÷càdhiùñhàya pàlayità sarvasya / samà màmapi manthaþ pràõo jyaiùñhyàdiguõapågamàtmano gamayatvahamevedaü sarvaü jagadasàni bhavani pràõavat / iti÷abdo mantraparisamàptyarthaþ //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,2.7 ## __________ ChUpBh_5,2.7 athànantaraü khalvetayà vakùyamàõayarcà pacchaþ pàda÷a àcàmati bhakùayati, mantrasyaikaikena pàdenaikaikaü gràsaü bhakùayati / tadbhojanaü savituþ sarvasya prasavituþ / pràõamàdityaü caikãkçtyocyate / àdityasya vçõãmahe pràrthayemahi mantharåpam / yenànnena sàvitreõa bhojanenopabhuktena vayaü savitçsvaråpàpannà bhavemetyabhipràyaþ / devasya savituriti pårveõa sambandhaþ / ÷reùñhaü pra÷asyatamaü sarvànnebhyaþ sarvadhàtamaü sarvasya jagato dhàrayitçtamamati÷ayena vidhàtçtamamiti và / sarvathà bhojanavi÷eùaõam / turaü tvaraü tårõaü ÷ãghramityatat / bhagasya devasya savituþ svaråpamiti ÷eùaþ / dhãmahi cintayemahi vi÷iùñabhojanena saüskçtàþ ÷uddhàtmànaþ santa ityabhipràyaþ / athavà bhagasya ÷riyaþ kàraõaü mahattvaü pràptuü karma kçtavanto vayaü taddhomahi cintayemahãti sarvaü ca manthalepaü pibati nirõijya prakùàlya kaüsaü kaüsàkàraü camasaü camasàkàraü vaudumbaraü pàtram / pãtvà'camya pa÷càdagneþ pràk÷iràþ saüvi÷ati carmaõi vàjine sthaõóile kevalàyàü và bhåmau / vàcaüyamo vàgyataþ sannityarthaþ / aprasàho na prasahyate nàbhibhåyate stryàdyaniùñasvapnadar÷anena yathà tathà saüyatacittaþ sannityarthaþ / sa evaübhåto yadi sriyaü pa÷yetsvapneùu tadà vidyàtsamçddhaü mamedaü karmeti //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,2.8 ## __________ ChUpBh_5,2.8 tadetasminnartha eùa ÷loko mantro 'pi bhavati / yadà karmasu kàmyeùu kàmàrtheùu sriyaü svapneùu svapnadar÷aneùu svapnakàleùu và pa÷yati samçddhiü tatra jànãyãt / karmaõàü phalaniùpattirbhaviùyatãti jànãyàdityarthaþ / tasminstryàdipra÷astasvapnadar÷ane satãtyabhipràyaþ / dviruktiþ karmasamàptyarthà //8// ## ======================================================================= START ChUp 5,3.1 #<÷vetaketur hàruõeyaþ pa¤càlànàü samitim eyàya | taü ha pravàhaõo jaivalir uvàca | kumàrànu tvà a÷iùat piteti | anu hi bhagava iti || ChUp_5,3.1 ||># __________ ChUpBh_5,3.1 brahmàdistambaparyantàþ saüsàragatayo vaktavyà vairàgyahetormumukùåõàmityata àkhyàyikà'rabhyate-÷vetaketunamito ha, ityaitihyàrthaþ / aruõasyàpatyàruõistasyàpatyamàruõeyaþ pa¤càlànàü samitiü sabhàmeyàyà'jagàma / tamàgatavantaü ha pravàhaõo nàmato jãvalasyàpatyaü jaivaliruvàcoktavàn / he kumàrànu tvà tvàma÷iùadanvasiùatpità / kimanu÷iùñastvaü pitretyarthaþ / ityuktaþ sa àhànu hyanu÷iùño 'smi bhagava iti såcayannàha //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,3.2 ## __________ ChUpBh_5,3.2 taü hovàca yadyanu÷iùño 'si vettha yadito 'smàllokàdadhyårdhvaü yatprajàþ prayanti yadgacchanti tatkiü jànãùa ityarthaþ / na bhagava ityàhetaro na jàne 'haü tadyatpçcchasi / evaü tarhi vettha jànãùe yathà yena prakàreõa punaràvartanta iti / na bhagava iti pratyàha / vettha pathormàrgayoþ sahaprayàõayordevayànasya pitçyàõasya ca vyàvartanamitaretaraviyogasthànaü saha gacchatàmityarthaþ / na bhagava iti //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,3.3 ## __________ ChUpBh_5,3.3 vetthà yathàsau lokaþ pitçsambandhã yaü pràpya punaràvartante bahubhiþ prayadbhirapi yena kàramena na sampåryata iti / na bhagava iti pratyàha / vettha yathà yena krameõa pa¤camyàü pa¤casaükhyàkàyàmàhutau hutàyàmàhutinirvçttà àhutisàdhanà÷cà'paþ puruùavacasaþ puruùa ityevaü vaco 'bhidhànaü yàsàü håyamànànàü krameõa ùaùñhàhutibhåtànàü tàþ puruùavacasaþ puruùa÷abdavàcyà bhavanti puruùàkhyàü labhanta ityarthaþ / ityukto naiva bhagava ityàha / naivàhamatra ki¤cana jànàmãtyarthaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,3.4 ## __________ ChUpBh_5,3.4 athaivamaj¤aþ sankimanu kasmàttvamanu÷iùño 'smãtyavocathà uktavànasi / yo hãmàni mayà pçùñànyarthajàtàni na vidyànna vijànãtyàtkathaü sa vidvatsvanu÷iùño 'smãti bruvãta / ityevaü sa ÷vetaketuþ ràj¤à'yasta àyàsitaþ sanpiturardhaü sthànameyàyà'gatavàüstaü ca pituramuvàcànanu÷iùyànu÷àsanamakçtvaiva mà màü kila bhagavànsamàvartanakàle 'bravãduktavànanu tvà÷iùamanva÷iùaü tvàmiti //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,3.5-6 ## ## __________ ChUpBh_5,3.5,6 yataþ pa¤ca pa¤casaükhyàkànpra÷nànràjanyabandhå ràjànyà bandhavo 'syeti ràjanyabandhuþ svayaü durvçtta ityarthaþ / apràkùãtpçùñavàüsteùàü pra÷nànàü naika¤canaikamapi nà÷akaü na ÷aktavànahaü vivaktuü vi÷eùeõàrthato nirõetumityarthaþ / sa hovàca pità yathà mà màü vatsa tvaü tadà'gatamàtra evaitànpra÷nànavada uktavànasi teùàü naika¤canà÷akaü vivaktumiti tathà màü jànãhi, tvadãyàj¤ànena liïgena mama tadviùayamaj¤ànaü jànãhãtyarthaþ / kathaü, yathàhameùàü pra÷nànàmeka¤canaikamapi na veda na jàna iti yathà tvamevàïgaitànpra÷nànna jànãùe tathàhamapyetànna jàna ityarthaþ / ato mayyanyathàbhàvo na kartavyaþ / kuta etadevaü yato na jàne yadyahamimànpra÷nànavediùyaü viditavànasmi kathaü te tubhyaü priyàya putràya samàvartanakàle purà nàvakùyaü noktavànasmãtyuktvà sa ha gotrato ràj¤o jaivalerardhaü sthànameyàya gatavàn / tasmai ha gautamàya pràptàyàrhàmarhåõàü cakàra kçtavàn / sa ca gautamaþ kçtàtithya uùitvà paredyuþ pràtaþkàle sabhàge sabhàü gate ràj¤yudeyàya / bhajanaü bhàgaþ påjà sevà saha bhàgena vartamàno và sabhàgaþ påjyamàno 'nyaiþ svayaü gautama udeyàya ràjànamudgatavàn / taü hovàca gautamaü ràjà mànuùasya bhagavangautama manuùyasambandhino vittasya gràmàdervaraü varaõãyaü kàmaü vçõãthàþ pràrthayethàþ / sa hovàca gautamastavaiva tiùñhatu ràjanmànuùaü vittam / yàmeva kumàrasya mama putrasyànte samãpe vàcaü pa¤capra÷nalakùaõàmabhàùathà uktavànasi tàmeva vàcaü me mahyaü bråhi kathayetyukto gautamena ràjà sa ha kçcchrã duþkhã babhåva / kathaü tvidamiti //5-6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,3.7 ## __________ ChUpBh_5,3.7 sa ha kçcchrãbhåto 'pratyàkhyeyaü bràhmaõaü manvàno nyàyena vidyà vaktavyeti matvà taü ha gautamaü ciraü dãrghakàlaü vasetyevamàj¤àpayà¤cakàrà'j¤aptavàn / yatpårvaü pratyàkhyàtavànràjà vidyàü yacca pa÷càcciraü vasetyàj¤aptavàn, tannimittaü bràhmamaü kùamàpayati hetuvacanoktyà-taü hovàca ràjà sarvavidyo brahmaõo 'pi sanyathà yena prakàreõa mà màü he gautamàvadastvaü tàmeva vidyàlakùaõàü vàcaü me bråhãtyaj¤ànàttena tvaü jànãhi / tatràsti vaktavyaü yathà yena prakàreõeyaü vidyà pràktvatto bràhmaõànna gacchati na gatavatã, na ca bràhmaõà anayà vidyayànu÷àsitavantaþ, tathaitatprasiddhaü loke yatastasmàdu purà pårvaü sarveùu lokeùu kùattrasyaiva kùattrajàterevànayà vidyayà pra÷àsanaü pra÷àstçtvaü ÷iùyàmàmabhådbabhåva / kùattriyaparamparayaiveyaü vidyatàvantaü kàlamàgatà / tathàpyahametàü tubhyaü vakùyàmi cvatsampradànàdårdhvaü bràhmaõàngamiùyati / ato mayà yaduktaü tatkùantumarhasãtyuktvà tasmai hovàca vidyàü ràjà //7// ## ======================================================================= START ChUp 5,4.1 ## __________ ChUpBh_5,4.1 pa¤camyàmàhutàvàpa ityayaü pra÷naþ pràthamyenàpàkriyate / tadapàkaraõamanvitareùàmapàkaraõamanukålaü bhavediti / agnihotràhutyoþ kàryàrambho yaþ sa ukto vàjasaneyake / taü prati prasnàþ-utkràntiràhutyorgatiþ pratiùñhà tçptiþ punaràvçttirlokaü pratyutthàyã iti / teùàü càpàkaraõamuktaü tatraiva-"te và ete àhutã hute utkràmataste antarikùamàvi÷ataste antarikùamevà'havanãyaü kurvàte vàyuü samidhaü marãcãreva ÷uklàmàhutiü te antarikùaü tarpayataste tata utkràmata ityàdyevameva pårvavaddivaü tarpayataste tata àvartete / imàmàvi÷ya tarpayitvà puruùamàvi÷ataþ / tataþ sriyamàvi÷ya lokaü pratyutthàyà bhavati"iti / tatràgnihotràhutyoþ kàryàrambhamàtramevaüprakàraü bhavatãtyuktàma / iha tu taü kàryàrambhamagni hotràpårvavipariõàmalakùaõaü pa¤cadhà pravibhajyàgnitvenopàsanamuttaramàrgapratipattisàdhanaü vidhitsannàha-asau vàva loko gautamàgnirityàdi / iha sàyaüpràtaragnihotràhutã hute paya àdisàdhane ÷raddhàpuraþsare àhavanãyàgnisamiddhåmàrciraïgàravisphuliïgabhàvite kartràdikàrakabhàvite càntarikùakrameõotkramya dyulokaü pravi÷antyau såkùmabhåte apsamavàyitvàdap÷abdavàcye ÷raddhàhetutvàcca ÷raddhà÷abdavàcye tayoradhikaraõo 'gniranyacca tatsambandhaü samidàdãtyucyate / yà càsàvagnyàdibhàvanà'hutyoþ sàpi tathaiva nirdi÷yate / asau vàva loko 'gnirhe gautama yathàgnihotràdhikaraõamàhavanãya iha / tasyàgnerghulokàkhyasyà'ditya eva samittena hãddho 'sau loko dãpyate / ataþ samindhanàtsamidàdityaþ / ra÷mayo dhåmastadutthànàt, samidho hi dhåma uttiùñhati / ahararciþ prakà÷asàmànyàt, àdityakàryatvàcca candramà aïgàràþ / ahaþpra÷ame 'bhivyakteþ / arciùà hi pra÷ame 'ïgàrà abhivyajyante / nakùatràõi visphuliïgà÷candramaso 'vayavà iva viprakãrõatvasàmànyàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,4.2 ## __________ ChUpBh_5,4.2 tasminnetasminyathoktalakùaõe 'gnau devà yajamànapràõà agnyàdiråpà adhidaivatam / ÷raddhàmagnihotràhutipariõàmàvasthàråpàþ såkùmà àpaþ ÷raddhàbhàvitàþ ÷raddhà ucyante / "pa¤camyàmàhutàvàpaþ puruùavacaso bhavanti"ityapàü homyatayà pra÷ne ÷rutatvàt / "÷raddhà và àpaþ ÷raddhàmevà'rabhya praõãya pracarati"iti ca vij¤àyate / tàü ÷raddhàmabråpàü juhvàti / tasyà àhuteþ somo ràjàpàü ÷raddhà÷abdavàcyànàü dyulokàgnau hutànàü pariõàmaþ somo ràjà sambhavati / yathargvedàdipuùparasà çgàdimadhukaropanãtàsta àditye ya÷a àdikàryaü rohitàdiråpalakùaõamàrabhanta ityuktaü tathemà agnihotràhutisamavàyinyaþ såkùmàþ ÷raddhà÷abdavàcyà àpo dyulokamanupravi÷ya càndraü kàryamàrabhante phalaråpamagnihotràhutyoþ / yajamànà÷ca tatkartàra àhutimayà àhutibhàvanàbhàvità àhutiråpeõa karmaõà'kçùñàþ ÷raddhàpsamavàyuno dyulokamanupravi÷ya bhavanti / tadarthaü hi tairagnihotraü hutam / atra tvàhutipariõàma eva pa¤càgnisambandhakrameõa pràdhànyena vivakùita upàsanàrthaü na yajamànànàü gatiþ / tàü tvaviduùàü dhåmàdikrameõottaratra vakùyati viduùàü cottaràü vidyàkçtàm //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,5.1 ## __________ ChUpBh_5,5.1 dvitãyahomaparyàyàrthamàha-parjanyo vàva parjanya eva gautamàgniþ parjanyo nàma vçùñyupakaraõàbhimànã devatàvi÷eùaþ / tasya vàyureva samit / vàyunà hi parjanyo 'gniþ samidhyate / purovàtàdipràbalye vçùñidar÷anàt / abhraü dhåmo dhåmakàryatvàddhåmavacca lakùyamàõatvàt / vidyudarciþ / prakà÷asàmànyàt / a÷aniraïgàràþ / kàñhinyàdvidyutsambandhàdvà / hràdunayo visphuliïgàþ / hràdunayo garjita÷abdàþ / meghànàü viprakãrõatvasamànyàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,5.2 ## __________ ChUpBh_5,5.2 tasminnetasminnagnau devàþ pårvavatsomaü ràjànaü juhvati / tasyà àhutervarùaü sambhavati / ÷raddhàkhyà àpaþ somàkàraõapariõatà dvitãye paryàye parjanyàgniü pràpya vçùñitvena pariõamante //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,6.1 ## __________ ChUpBh_5,6.1 pçthivã vàva gautamàgnirityàdi pårvavat / tasyàþ pçthivyàkhyasyàgneþ saüvatsara eva samit / saüvatsareõa hi kàlena samiddhà pçthivã vrãhyàdiniùpattaye bhavati / àkà÷o dhåmaþ, pçthivyà ivotthita àkà÷o dç÷yate / yathàgnerdhåmaþ / ràtrirarciþ pçthivyà hyaprakà÷àtmikàyà anuråpà ràtriþ / tamoråpatvàt / agnerivànuråpamarciþ / di÷o 'ïgàrà upa÷àntatvasàmànyàt / evàntaradi÷o visphuliïgàþ kùudratvasàmànyàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,6.2 ## __________ ChUpBh_5,6.2 tasminnityàdi samànam / tasyà àhuterannaü vrãhiyavàdi sambhavati //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,7.1 ## __________ ChUpBh_5,7.1 puruùo vàva gautamàgniþ / tasya vàgeva samit / vàcà hi mukhena samidhyate puruùo na måkaþ / pràõo dhåmo dhåma iva mukhànnirgamanàt / jihvàrcirlohitatvàt / cakùuraïgàrà bhàsa à÷rayatvàt / ÷rotraü visphuliïgàþ / viprakãrõatvasàmyàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,7.2 ## __________ ChUpBh_5,7.2 samànamanyat / annaü juhvati vrãhyàdisaüskçtam / tasyà àhute retaþ sambhavati //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,8.1 ## __________ ChUpBh_5,8.1 yoùà vàva gautamàgniþ / tasyà upastha eva samit / tena hi sà putràdyutpàdanàya samidhyate / yadupamantrayate sa dhåmaþ / srãsambhavàdupamantraõasya / yonirarcirlohitatvàt / yadantaþ karoti te 'ïgàrà agnisambandhàt / abhinandàþ sukhalavà visphuliïgàþ kùudratvàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,8.2 ## __________ ChUpBh_5,8.2 tasminnetasminnagnau devà reto juhvati / tasyà àhutergarbhaþ sambhavatãti / evaü ÷raddhàsomavarùànnaretohavanaparyàyakrameõà'pa eva garbhãbhåtàstàþ / tatràpàmàhutisamavàyitvàtpràdhànyavivakùà'paþ pa¤camyàmàhutau puruùavacaso bhavantãti / na tvàpa eva kevalàþ somàdikàryamàrabhante / na cà'po 'trivçtkçtàþ santãti / trivçtkçtatve 'pi vi÷eùasaüj¤àlàbho dçùñaþ pçthivãyamimà àpo 'yamagnirityanyatamabàhulyanimittaþ / tasmàtsamuditànyeva bhåtànyabbàhulyàtkarmasamavàyãni somàdikàryàrambhakàõyàpa ityucyante / dç÷yate ca dravabàhulyaü somavçùñyannaretodeheùu / bahudravaü ca ÷arãraü yadyapi pàrthivam / tatra pa¤camyàmàhutau hutàyàü retoråpà àpo garbhãbhåtàþ //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,9.1 ## __________ ChUpBh_5,9.1 iti tvevaü tu pa¤camyàmàhutàvàpaþ puruùavacaso bhavantãti vyàkhyàta ekaþ pra÷naþ / yattu dyulokàdimàü pratyàvçttayoràhutyo pçthivãü puruùaü sriyaü krameõà'vi÷ya lokaü pratyutthàyã bhavatãti vàjasaneyaka uktaü tatpràsaïgikamihocyate / iha ca prathame pra÷na uktaü vettha yadito 'dhi prajàþ prayantãti / tasya càyamupakramaþ / sa garbho 'pàü pa¤camaþ pariõàmavi÷eùa àhutikarmasamavàyinãnàü ÷raddhà÷abdavàcyànàmulbàvçta ulbena jaràyuõà'vçto veùñito da÷a và nava và màsànantarmàtuþ kukùau ÷ayitvà yàvadvà yàvatà kàlena nyånenàtiriktena vàthànantaraü jàyate / ulbàvçta ityàdi vairàgyahetoridamucyate / kaùñaü hi màtuþ kukùau måtrapurãùavàtapitta÷leùmàdipårõe tadanuliptasya garbhasyolbà÷ucipañàvçtasya lohitareto '÷ucibãjasya màtura÷itapãtarasànuprave÷ena vivardhamànasya niruddha÷aktibalavãryatejaþpraj¤àceùñasya ÷ayanam / tato yonidvàreõa pãóyamànasya kaùñatarà niþsçtirjanmeti vairàgyaü gràhayati / muhårtamapyasahyaü da÷a và nava và màsànatidãrghakàlamantaþ ÷ayitveti ca //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,9.2 ## __________ ChUpBh_5,9.2 sa evaü jàto yàvadàyuùaü punaþ punarghañãyantravadgamanàgamanàya karma kurvankulàlacakravadvà tiryagbhramaõàya yàvatkarmaõopàttamàyustàvajjãvati / tamenaü kùãõàyuùaü pretaü mçtaü diùñaü karmaõà nirdiùñaü paralokaü prati yadi cejjãvanvaidike karmaõi j¤àne vàdhikçtastamenaü mçtamito 'smàdgràmàdagnaye 'gnyarthamçtvijo haranti putrà vàntyakarmaõe / yata eveta àgato 'gneþ sakà÷àcchraddhàdyàhutikrameõa, yata÷ca pa¤cabhyo 'gnibhyaþ saübhåta utpanno bhavati tasmà evàgnaye haranti svàmeva yonimagnimàpàdayantãtyarthaþ //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,10.1-2 ## ## __________ ChUpBh_5,10.1,2 vettha yadito 'dhi prajàþ prayantãtyayaü pra÷naþ pratyupasthito 'pàkartavyatayà / tattatra lokaü pratyutthitànàmadhikçtànàü gçhamedhinàü ya itthamevaü yathoktaü pa¤càgnidar÷anaü dyulokàdyagnibhyo vayaü krameõa jàtà agnisvaråpàþ pa¤càgnyàtmàna ityevaü vidurjànãyuþ / kathamavagamyata itthaü viduriti gçhasthà evocyante nànya iti? gçhasthànàü ye tvanitthaüvidaþ kevaleùñàpårtadattaparàste dhåmàdinà candraü gacchantãti vakùyati / ye càraõyopalakùità vaikhànasàþ parivràjakà÷ca ÷raddhàtapa ityupàsate teùàü cetthaüvidbhiþ sahàrciràdinà gamanaü vakùyati pàri÷eùyàdagnihotràhutisambandhàcca gçhasthà eva gçhyanta itthaü viduriti / nanu brahmacàriõo 'pyagçhãtà gràma÷rutyàraõya÷rutyà vidyante kathaü pàri÷eùyasiddhiþ?naiùa doùaþ / puràõasmçtipràmàõyàdårdhvaretasàü naiùñhikabrahmacàriõàmuttareõàrthà iti na vi÷eùanirde÷àrhàþ / nanårdhvaretastvaü ceduttaramàrgapratipattikàraõaü puràõasmçtipràmàõyàdiùyata itthaüvittvamanarthakaü pràptam / na / gçhasthànpratyarthavattvàt / ye gçhasthà anitthaüvidasteùàü svabhàvato dakùiõo dhåmàdiþ panthàþ prasiddhasteùàü yaü itthaü viduþ saguõaü vànyadbrahma viduþ / "atha yadu caivàsmi¤÷avyaü kurvanti yadi nàrciùameva"iti liïgàduttareõa te gacchanti / nanårdhvaretasàü gçhasthànàü ca samàna à÷ramitva årdhvaretasàmevottareõa pathà gamanaü na gçhasthànàmiti na yuktamagnihotràdivaidikakarmabàhulye ca sati / naiùa doùaþ / apåtà hi te / ÷atrumitrasaüyoganimittaü hi teùàü ràgadveùau / tathà dharmàdharmau hiüsànugrahanimittau / hiüsànçtamàyàbrahmacaryàdi ca bahva÷uddhikàraõamaparihàryaü teùàm / ato 'påtàþ / apåtatvànnottareõa pathà gamanam / hiüsànçtamàyàbrahmacaryàdiparihàràcca ÷uddhàtmàno hãtare ÷atrumitraràgadveùàdiparihàràcca virajasasteùàü yukta uttaraþ panthàþ / tathàca pauràõikàþ - "ye prajàmãùire 'dhãràste ÷ma÷ànàni bhejire / ye prajàü neùire dhãràste 'mçtatvaü hi bhejire" / ityàhuþ / itthaüvidàü gçhasthànàmaraõyavàsinàü ca samànamàrgatve 'mçtatvaphale ca satyaraõyavàsinàü vidyànarthakyaü pràptam / tathàca ÷rutivirodhaþ / "na tatra dakùiõà yanti nàvidvàüsastapasvinaþ"iti / "sa enamavidito na bhunakti"iti ca viruddham / na / àbhåtasaüplavasthànasyàmçtatvena vivakùitatvàt / tatraivoktaü pauràõikaiþ-àbhåtasaüptavaü sthànamamçtatvaü hi bhàùyate iti / yaccà'tyantikamamçtatvaü tadapekùayà"na tatra dakùiõà yanti" "sa enamavidito na bhunaktã"-tyàdyàþ ÷rutaya ityato na virodhaþ / "na ca punaràvartanta"iti"maü mànavamàvartaü nà'vartanta"ityàdi÷rutivirodha iti cet / na / imaü mànavamiti vi÷eùaõàtteùàmiha na punaràvçttirastãti ca / yadi hyekàntenaiva nà'varterannimaü mànavamiheti ca vi÷eùaõamanarthakaü syàt / imamihetyàkçtimàtramucyata iti cet / na / anàvçtti÷abdenaiva nityànàvçttyarthasya pratãtatvàdàkçtikalpanànarthikà / ata imamiheti ca vi÷eùaõàrthavattvàyànyatrà'vçttiþ kalpanãyà / na ca sadekamevàdvitãyamityevaüpratyayavatàü mårdhanyayà nàóyàrciràdimàrgeõa gamanam / "brahmaiva sanbrahmàpyati" / "tasmàttatsarvamabhavat" / "na tasya pràõà utkràmanti / atraiva samavanãyante"ityàdi÷ruti÷atebhyaþ / nanu tasmàjjãvàduccikramiùoþ pràõà notkràmanti sahaiva gacchantãtyayamarthaþ kalpyata iti cet / na / atraiva samavanãyanta iti vi÷eùaõànarthakyàt / sarve pràõà anåtkràmantãti ca pràõairgamanasya pràptatvàt / tasmàdutkràmantãtyanà÷aïkaivaiùà / yadàpi mokùasya saüsàragativailakùaõyàtpràõànàü jãvena sahàgamà÷ïkya tasmànnotkràmantãtyucyate tadàpyatraiva samavanãyanta iti vi÷eùaõamanarthakaü syàt / na ca pràõairviyuktasya gatirupapadyate jãvatvaü và / sarvagatatvàtsadàtmano niravayavatvàtpràõasambandhamàtrameva hyagnivisphuliïgavajjãvatvabhedakàraõamityatastadviyoge jãvatvaü gatirvà na ÷akyà parikalpayituü ÷rutaya÷cetpramàõam / na sato 'õuravayavaþ sphuñito jãvàkhyaþ sadråpaü chidrãkurvangacchatãti ÷akyaü kalpayitum / tasmàt"tayordhvamàyannamçtatvameti"iti saguõabrahmopàkasya pràõaiþ saha nàóyà gamanaü sàpekùameva càmçtatvaü na sàkùànmokùa iti gamyate / "tadaparàjità påstadairaü madãyaü saraþ"ityàdyuktvà"teùàmevaiùa brahmalokaþ"iti vi÷eùamàt / ataþ pa¤càgnivido gçhasthà ye ceme 'raõye vànaprasthàþ parivràjakà÷ca saha naiùñhikabrahmacàribhiþ ÷raddhà tapa ityevamàdyupàsate ÷raddadhànàstapasvina÷cetyarthaþ / upàsana÷abdastàtparyàrthaþ / iùñàpårte dattamityupàsata iti yadvat / ÷rutyantaràdye ca satyaü brahma hiraõyagarbhàkhyamupàsate te sarve 'rciùamarcirabhimàninãü devatàmabhisambhavanti pratipadyante / samànamanyaccaturthagativyàkhyànena / eùa devayànaþ panthà vyàkhyàtaþ satyalokàvasàno nàõóàdbahiþ / "yadantarà pitaraü màtaraü ca"iti mantravarõàt //1-2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,10.3 ## __________ ChUpBh_5,10.3 athetyarthàntaraprastàvanàrtho ya ime gçhasthà gràme / gràma iti gçhasthànàmasàdhàraõaü vi÷eùaõamaraõyavàsibhyo vyàvçttyartham / yathà vànaprasthaparivràjakànàmaraõyaü vi÷eùaõaü gçhasthebhyo vyàvçttyarthaü tadvat / iùñàpårte iùñamagnihotràdi vaidikaü karma pårtaü vàpãkåpataóàgàràmàdikaraõam / dattaü bahirvedi yathà÷aktyarhebhyo dravyasaüvibhàgo dattam / ityevaüvidhaü paricaraõaparitràõàdyupàsate / iti÷abdasya prakàradar÷anàrthatvàt / te dar÷anavarjitatvàddhåmaü dhåmàbhimàninãü devatàmabhisambhavanti pratipadyante / tayàtivàhità dhåmàdràtriü ràtridevatàü ràtredevatàü ràtreraparapakùadevatàmeva kçùõapakùàbhimàninãmaparapakùàdyànùaõmàsàndakùiõà dakùiõàü da÷ameti savità / tànmàsàndakùiõàyanaùaõmàsàbhimàninãrdevatàþ pratipadyanta ityarthaþ / saïghacàriõyo hi ùaõmàsadevatà iti màsàniti bahuvacanaprayogastàsu naite karmiõaþ prakçtàþ saüvatsaraü saüvatsarasya hyekasyàvayavabhåte dakùiõottaràyaõe tatràrciràdimàrgapravçttànàmudagayanamàsebhyo 'vayavinaþ saüvatsarasya pràptiruktà / ata ihàpi tadavayavabhåtànàü dakùiõàyanamàsànàü praptiü ÷rutvà tadavayavinaþ saüvatsarasyàpi pårvavatpraptiràpannetyatastatpràptiþ pratiùidhyate naite saüvatsaramabhipràpnuvantãti //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,10.4 ## __________ ChUpBh_5,10.4 màsebhyaþ pitçlokaü pitçlokàdàkà÷amàkà÷àccandramasam / ko 'sau yastaiþ pràpyate candramà ya eùa dç÷yate 'ntarikùe somo ràjà bràhmaõànàü, tadannaü devànàü taü candramasamannaü devà indràdayo bhakùayanti / ataste dhåmàdinà gatvà candrabhåtàþ karmiõo devairbhakùyante / nanvanarthàyeùñàdikaraõaü yadyannabhåtà devairbhakùyeran / naiùa doùaþ / annamityupakaraõamàtrasya vivakùitatvàt / na hi te kavalotkùepeõa devairbhakùyante / kiü tarhyupakaraõamàtraü devànàü bhavanti te strãpa÷ubhçtyàdivat / dçùña÷cànna÷abda upakaraõeùu"striyo 'nnaü pa÷avo 'nnaü vi÷àü vi÷o 'nnaü ràj¤àm" ityàdi / na ca teùàü stryàdãnàü puruùopabhogyatve 'pyupabhogo nàsti / tasmàtkarmiõo devànàmupabhogyà api santaþ sukhino devaiþ krãóanti / ÷arãraü ca teùàü sukhopabhogayogyaü candramaõóala àpyamàrabhyate / taduktaü purastàcchraddhà÷abdà àpo dyulokàgnau hutàþ somo ràjà sambhavatãti / tà àpaþ karmasamavàyinya itarai÷ca bhåtairanugatà dyulokaü pràpya candratvamàpannàþ ÷arãràdyàrambhikà iùñàdyupàsakànàü bhavanti / antyàyàü ca ÷arãràhutàvagnau hutàyàmagninà dahyamàne ÷arãre tadutthà àpo dhåmena sahordhvaü yajamànamàveùñya candramaõóalaü pràpya ku÷amçttikàsthànãyà bàhya÷arãràrambhikà bhavanti / tadàrabdhena ca ÷arãreõeùñàdiphalamupabhu¤jànà àsate //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,10.5 ## __________ ChUpBh_5,10.5 yàvattadupabhoganimittasya karmaõaþ kùayaþ sampatanti yeneti sampàtaþ karmaõaþ kùayo yàvatsampàtaü yàvatkarmaõaþ kùaya ityarthaþ / tàvattasmiü÷candramaõóala uùitvàthànantarametameva vakùyamàõamadhvànaü màrgaü punarnivartnate / punarnivartanta iti prayogàtpårvamapyasakçccandramaõóalaü gatà nivçttà÷cà'sanniti gamyate / tasmàdiha loka iùñàdikarmopacitya candraü gacchanti / tatkùaye cà'vartante / kùaõamàtramapi tatra sthàtuü na labhyate / sthitinimittakarmakùayàt / snehakùayàdiva pradãpasya / tatra kiü yena karmaõà candramaõóalamàråóhastasya sarvasya kùaye tasmàdavarohaõaü kiü và sàva÷eùa iti / kiü tataþ / yadi sarvasyaiva kùayaþ karmaõa÷candramaõóalasthasyaiva mokùaþ pràpnoti / tiùñhatu tàvattatraiva mokùaþ syànna veti / tata àgatasyeha ÷arãropabhogàdi na sambhavati / "tataþ ÷eùeõe"tyàdismçtivirodha÷ca syàt / nanviùñàpårtadattavyatirekeõàpi manuùyaloke ÷arãropabhoganimittàni karmàõyanekàni sambhavanti / na ca teùàü candramaõóala upabhogaþ / ato 'kùãõàni tàni / yannimitaü candramaõóalamàråóhastànyeva kùãõànãtyavirodhaþ / ÷eùa÷abda÷ca sarveùàü karmatvasàmànyàdaviruddhaþ / ata eva ca tatraiva mokùaþ syàditi doùàbhàvaþ / viruddhànekayonyupabhogaphalànàü ca karmaõàmekaikasya jantoràrambhakatvasambhavàt / na caikasmi¤janmani sarvakarmaõàü kùaya upapadyate / brahmahatyàde÷caikaikasya karmaõo 'nekajanmàrambhakatvasmaraõàt / sthàvaràdipràptànàü càtyantamåóhànàmutkarmaùahetoþ karmaõa àrambhakatvàsambhavàt / garbhabhåtànàü ca sraüsamànànàü karmàsambhave saüsàrànupapattiþ / tasmànnaikasmi¤janmani sarveùàü karmaõàmupabhogaþ / yattu kai÷ciducyate sarvakarma÷riyopamardena pràyaõe karmaõàü janmàrambhakatvam / tatra kànicitkarmàõyanàrambhakatvenaiva tiùñhanti kànicijjanmà'rabhanta iti nopapadyate / maraõasya sarvakarmàbhivya¤jakatvàtsvagocaràbhivya¤jakapradãpavaditi / tadasat / sarvasya sarvàtmakatvàbhyupagamàt / na hi sarvasya sarvàtmakatve de÷akàlanimittàvaruddhatvàtsarvàtmanopamardaþ kasyacitkvacidabhivyaktirvà sarvàtmanopapadyate / tathà karmaõàmapi sà÷rayàõàü bhavet / yathà ca pårvànubhåtamanuùyamayåramarkañàdijanmàbhisaüskçtà viruddhànekavàsanà markañatvapràpakena karmaõà markañajanmà'rabhamàõena nopamçdyante tathà karmàõyapyanyajanmapràptinimittàni nopamçdyanta iti yuktam / yadi hi sarvàþ pårvajanmànubhavavàsanà upamçdyeranmarkañajanmanimittena karmaõà markañajanmanyàrabdhe markañasya jàtamàtrasya màtuþ ÷àkhàyàþ ÷àkhàntaragamane màturudarasaülagnatvàdikau÷alaü na pràpnoti / iha janmanyanabhyastatvàt / na càtãtànantarajanmani markañatvamevà'sãttasyeti ÷akyaü vaktum / "taü vidyàkarmaõã samanvàrabhete pårvapraj¤à ca"iti ÷ruteþ / tasmàdvàsanàvannà÷eùakarmopamarda iti ÷eùakarmasambhavaþ / yata evaü tasmàccheùeõopabhuktàtkarmaõaþ saüsàra upapadyata iti na ka÷cidvirodhaþ / ko 'sàvadhvà yaü prati nivartanta ityucyate / yathetaü yathàgataü nivartante / nanu màsebhyaþ pitçlokaü pitçlokàdàkà÷amàkà÷àccandramasamiti gamanakrama ukto na tathà nivçttiþ / kiü tarhyakà÷àdvàyumityàdi, kathaü yathetamityucyate / naiùa doùaþ / àkà÷apràptestulyatvàtpçthivãpràpte÷ca na càtra yathetameveti niyamo 'nevaüvidhamapi nivartante punarnivartante iti tu niyamaþ / ata upalakùaõàrthametadyathetamiti / ato bhautikamàkà÷aü tàvatpratipadyante / yàsteùàü candramaõóale ÷arãràrambhikà àpa àsaüstàsteùàü tatropabhoganimittànàü karmaõàü kùaye vilãyante / ghçtasaüsthànamivàgnisaüyoge / tà vilãnà antarikùasthà àkà÷abhåtà iva såkùmà bhavanti tà antarikùàdvàyurbhavanti / vàyupratiùñhà vàyubhåtà ita÷càmuta÷cohyamànàstàbhiþ saha kùãõakarmà vàyubhåto bhavati / vàyurbhåtvà tàbhiþ sahaiva dhåmo bhavati / dhåmo bhåtvàbhramabbharaõamàtraråpo bhavati //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,10.6 ## __________ ChUpBh_5,10.6 abhraü bhåtvà tataþ secanasamartho megho bhavati megho bhåtvonnateùu prade÷eùvatha pravarùati / varùadhàràråpeõa ÷eùakarmà patatãtyarthaþ / ta iha vrãhiyavà oùadhivanaspatayastilamàùà ityevaüprakàrà jàyante / kùãõakarmaõàmanekatvàdbahuvacananirde÷aþ / meghàdiùu pårveùvekaråpatvàdekavacananirde÷aþ / yasmàdgiritañadurganadãsamudràraõyamarude÷àdisannive÷asahasràõi varùadhàràbhiþ patitànàm / atastasmàddhetorvai khalu durniùprapataraü durniùkramaõaü durniþsaraõam / yato giritañàdudakasrotasohyamànà nadãþ pràpnuvanti tataþ samudraü tato makàràdibhirbhakùyante / te 'pyanyena / tatraiva ca saha makareõa samudre vilãnàþ samudràmbhobhirjaladharairàkçùñàþ punarvarùadhàràbhirmarude÷e ÷ilàtañe vàgamye patitàstiùñhanti kadàcidvyàlama-gàdipãtà bhakùità÷cànyaiþ / te 'pyanyairityevaüprakàràþ parivarteran / kadàcidabhakùyeùu sthàvareùu jàtàstatraiva ÷uùyeran / bhakùyeùvapi sthàvareùu jàtànàü retaþsigdehasambandho durlabha eva bahutvàtsthàvaràõàmityato durniùkramaõatvam / athavàto 'smàdvrãhiyavàdibhàvàddurniùprapataraü durnirgamataram / durniùprapataramiti takàra eko lupto draùñavyaþ / vrãhiyavàdibhàvo durniùprapatastasmàdapi durniùprapatàdretaþsigdehasambandho durniùprapatatara ityarthaþ / yasmàdårdhvaretobhirbàlaiþ puüstvarahitaiþ sthavirairvà bhakùità antaràle ÷ãryante / anekatvàdannàdànàm / kadàcitkàkatàlãyavçttyà retaþsigbhirbhakùyante yadà tadà retaþ sigbhàvaü gatànàü karmaõo vçttilàbhaþ / katham / yo yo hyannamattyanu÷ayibhiþ saü÷liùñaü retaþ si¤catyçtukàle yoùiti tadbhåya eva tadàkçtireva bhavati / tadavayavàkçtibhåyastvaü bhåya ityucyate retoråpeõa yoùito garbha÷aye 'ntaþ praviùño 'nu÷ayã / retaso retaþsigàkçtibhàvitatvàt / "sarvebhyo 'ïgebhyastejaþ saübhåtam"iti hi ÷rutyantaràt / ato retaþsigàkçtireva bhavatãtyarthaþ / tathà hi / puruùàtpuruùo jàyate gorgavàkçtireva na jàtyantaràkçtistasmàdyuktaü tadbhåya eva bhavatãti / ye tvanye 'nu÷ayibhya÷candramaõóalamanàruhyehaiva pàpakarmabhirghoraivrãhiyavàdibhàvaü pratipadyante punarmanuùyàdibhàvaü teùàü nànu÷ayinàmiva durniùprataram / kasmàt / karmaõà hi tairvrãhiyavàdideha upàtta iti tadupabhoganimittakùaye vrãhyàdistambadehavinà÷e yathàkarmàrjitaü dehàntaraü navaü navaü jalåkàvatsaükramante savij¤ànà eva"savij¤àno bhavati savij¤ànamevànvavakràmati"iti ÷rutyantaràt / yadyapyusaühçtakaraõàþ santo dehàntaraü gacchanti tathàpi svapnavaddehàntarapràptinimittakarmodbhàvitavàsanàj¤ànena savij¤ànà eva dehàntaraü gacchanti / ÷rutipràmàõyàt / tathàrciràdinà dhåmàdinà ca gamanaü svapta ivodbhåtavij¤ànena / labdhavçttikarmanimittatvàdgamanasya / na tathànu÷ayinàü vrãhyàdibhàvena jàtànàü savij¤ànameva retaþ-sigyoùiddehasambandha upapadyate / na hi vrãhyàdilavanakaõóanapeùaõàdau ca savij¤ànànàü sthitirasti / nanu candramaõóalàdapyavarohatàü dehàntaragamanasya tulyatvàjjalåkàvatsavij¤ànataiva yuktà / tathà sati ghoro narakànubhava iùñàpårtàdikàriõàü candramaõóalàdàrabhya pràpto yàvadbràhmaõàdijanma / tathà ca satyanarthàyaiveùñàpårtàdyupàsanaü vihitaü syàt / ÷rute÷càpràmàõyaü pràptaü vaidikànàü karmaõàmanarthànubandhitvàt / na, vçkùàrohaõapatanavadvi÷eùasambhavàt / dehàddehàntaraü pratipitsoþ karmaõo labdhavçttitvàkarmaõodbhàvitena vij¤ànena savij¤ànatvaü yuktam / vçkùàgramàrohata iva phalaü jighçkùoþ / tathàrciràdinà gacchatàü savij¤ànatvaü bhavet / dhåmàdinà ca candramaõóalamàrurukùatàm / na tathà candramaõóalàdavarurukùatàü vçkùàgràdiva patatàü sacetanatvam / yathà ca mudgaràdyabhihatànàü tadabhighàtavedanànimittasaümårchitapratibaddhakaraõànàü svadehenaiva de÷àdde÷àntaraü nãyamànànàü vij¤àna÷ånyatà dçùñà tathà candramaõóalànmànuùàdidehàntaraü pratyavarurukùatàü svargabhoganimittakarmakùayànmçditàbdehànàü pratibaddhakaraõànàm / ataste 'parityaktadehabãjabhåtàbhiradbhirmårchità ivà'kà÷àdikrameõemàmavaruhya karmanimittajàtisthàvaradehaiþ saü÷liùyante pratibaddhakaraõatayànudbhåtavij¤ànà eva / tathà lavanakaõóanapeùaõasaüskàrabhakùaõarasàdipariõàmaretaþsekakàleùu mårchitavadeva / dehàntaràrambhakasya karmaõo 'labdhavçttitvàt / dehabãjabhåtàpsambandhàparityàgenaiva sarvàsvavasthàsu vartanta iti jalåkàvaccetanàvattvaü na virudhyate / antaràle tvavij¤ànaü mårchitavadevetyadoùaþ / na ca vaidikànàü karmaõàü hiüsàyuktatvenobhayahetutvaü ÷akyamanumàtum / hiüsàyàþ ÷àstracoditatvàt / "ahiüsansarvabhåtànyanyatra tãrthebhyaþ"iti ÷ruteþ ÷àstracoditàyà hiüsàyà nàdharmahetutvamabhyupagamyate / abhyupagate 'pyadharmahetutve mantrairviùàdivattadapanayopapatterna duþkhakàryàrambhakatvopapattirvaidikànàü karmaõàü mantreõeva viùabhakùaõasyeti //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,10.7 ## __________ ChUpBh_5,10.7 tattatra teùvanu÷ayinàü ya iha loke ramaõãyaü ÷obhanaü caraõaü ÷ãlaü yeùàü te ramaõãyacaraõàþ ramaõãyacaraõenopalakùitaþ ÷obhano 'nu÷ayaþ puõyaü karma yeùàü te ramaõãyacaraõà ucyante / krauryànçtamàyàvarjitànàü hi ÷akya upalakùayituü ÷ubhànu÷ayasadbhàvaþ / tenànu÷ayena puõyena karmaõà candramaõóale bhukta÷eùeõàbhyà÷o ha kùiprameva / yaditi kriyàvi÷eùaõaü te ramaõãyàü krauryàdivarjitàü yonimàpadyeranpràpnuyurbràhmaõayoniü và kùattriyayoniü và vai÷yayoniü và svakarmànuråpeõa / atha punarye tadviparãtàþ kapåyacaraõopalakùitakarmàõo '÷ubhànu÷ayà abhyà÷o ha yatte kapåyàü yathàkarma yonimàpadyerankapåyàmeva dharmasambandhavarjitàü jugupsitàü yonimàpadyeran ÷vayoniü và såkarayoniü và svakarmànuråpeõaiva / ye tu ramaõãyacaraõà dvijàtayaste svakarmasthà÷cediùñàdikàriõaste dhåmàdigatyà gacchantyàgacchanti ca punaþ punarghañãyantravat / vidyàü cetpràpnuyustadàrciràdinà gacchanti //7 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,10.8 ## __________ ChUpBh_5,10.8 yadà tu na vidyàsevino nàpãùñàdikarma sevante tadàthaitayoþ pathoryathoktayorarcirdhåmàdilakùaõayorna katareõànyatareõacanàpi yanti tànãmàni bhåtàni kùådràõi daü÷amasakakãñàdãnyasakçdàvartãni bhavanti / ata ubhayamàrgaparibhraùñà hyasakçjjàyante mriyante cetyarthaþ / teùàü jananamaraõasantateranukaraõamidamucyate / jàyasva mriyasvetã÷varanimittaceùñocyate / jananamaraõalakùaõenaiva kàlayàpanà bhavati / na tu kriyàsu bhogeùu và kàlo 'stãtyarthaþ / etatkùudrajantulakùaõaü tçtãyaü pårvoktau panthànàvapekùya sthànaü saüsaratàm / yenaivaü dakùiõamàrgagà api punaràgacchantyanadhikçtànàü j¤ànakarmaõoragamanameva dakùiõena patheti / tenàsau loko na saüpåryate / pa¤camastu pra÷naþ pa¤càgnividyayà vyàkhyàtaþ / prathamo dakùiõottaramàrgàbhyàmapàkçto dakùiõottarayoþ pathorvyàvartanàpi mçtànàmagnau prakùepaþ samànastato vyàvartanànye 'rciràdinà yantyanye dhåmàdinà / punaruttaradakùiõàyane ùaõmàsànprapnuvantaþ saüyujya punarvyàvartante / anye saüvatsaramanye màsebhyaþ pitçlokamiti vyàkhyàtà / punaràvçttirapi kùãõànu÷ayànàü candramaõóalàdàkà÷àdikrameõoktà / amuùya lokasyàpåraõaü sva÷abdenaivoktam-tenàsau loko na saüpåryata iti / yasmàdevaü kaùñà saüsàragatistasmàjjugupseta / yasmàcca janmamaraõajanitavedanànubhavakçtakùaõàþ kùudrajantavo dhvànte ca ghore dustare prave÷itàþ sàgara ivàgàdhe 'plave nirà÷à÷cottaraõaü prati tasmàccaivaüvidhàü saüsàragatiü jugupseta bãbhatseta ghçõã bhavenmà bhådevaüvidhe saüsàramahodadhau ghore pàta iti / tadetasminnartha eùa ÷lokaþ pa¤càgnividyàstutataye //8 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,10.9 ## __________ ChUpBh_5,10.9 steno hiraõyasya bràhmaõasuvarõasya hartà / suràü pibanbràhmaõaþ san / guro÷ca talpaü dàrànàvasan / brahmahà bràhmaõasya hantà cetyete patanti catvàraþ / pa¤cama÷ca taiþ sahà'caranniti //9 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,10.10 ## __________ ChUpBh_5,10.10 atha ha punaryo yathoktànpa¤càgnãnveda sa tairapyàcaranmahàpàtakibhiþ saha na pàpmanà lipyate ÷uddha eva / tena pa¤càgnidar÷anena pàvito yasmàtpåtaþ puõyo lokaþ pràjàpatyàdiryasya so 'yaü puõyaloko bhavati ya evaü veda yathoktaü samastaü pa¤cabhiþ pra÷naiþ pçùñamarthajàtaü veda / dviruktiþ samastapra÷nanirõayapradar÷anàrthà //10// ## ======================================================================= START ChUp 5,11.1 ## __________ ChUpBh_5,11.1 dakùiõena pathà gacchatàmannabhàva utkastaddevànàmannaü taü devà bhakùayantãti / kùudrajantulakùaõà ca kaùñà saüsàragatiruktà / tadubhayadoùaparijirhãrùayà vai÷vànaràttçbhàvapratipattyarthamuttaro grantha àrabhyate / atsyannaü pa÷yasi priyamityàdiliïgàt / àkhyàyikà tu sukhàvabodhàrthà vidyàsampradànanyàyàpradar÷anàrthà ca-pràcãna÷àla iti nàmata upamanyorapatyamaupamanyavaþ / satyayaj¤o nàmataþ puluùasyàpatyaü pauluùiþ / tathendradyumno nàmato bhallaverapatyaü bhàllavistasyàpatyaü bhàllaveyaþ / jana iti nàmataþ ÷arkaràkùasyàpatyaü ÷àrkaràkùyaþ / buóilo nàmato '÷vatarà÷vasyàpatyamà÷vatarà÷viþ / pa¤càpi te haite mahà÷àlà mahàgçhasthà vistãrõàbhiþ ÷àlàbhiryuktàþ sampannà ityarthaþ / mahà÷rotriyàþ ÷rutàdhyayanavçttasampannà ityarthaþ / ta evaübhåtàþ santaþ sametya saübhåya kvacinmãmàüsà vicàraõàü cakruþ kçtavanta ityarthaþ / katham / ko no 'smàkamàtmà kiü brahmetyàtmabrahma÷abdayoritaretaravi÷eùaõavi÷eùyatvam / brahmetyadhyàtmaparicchinnamàtmànaü nivartayatyàtmeti cà'tmavyatiriktasyà'dityàdibrahmaõa upàsyatvaü nivartayati / abhedenà'tmaiva brahma brahmaivà'tmetyevaü sarvàtmà vai÷vànaro brahma sa àtmetyetatsiddhaü bhavati / mårdhà te vyapatiùyadandho 'bhaviùyadityàdiliïgàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,11.2 ## __________ ChUpBh_5,11.2 te ha mãmàüsanto 'pi ni÷cayamalabhamànàþ sampàdayà¤cakruþ sampàditavantaþ àtmana upadeùñàram / uddàlako vai prasiddho nàmato bhagavantaþ påjàvanto 'yamàruõiraruõasyàpatyaü samprati samyagimamàtmànaü vai÷vànaramasmadabhipretamadhyeti / taü hantedànãmabhyàgacchàmetyevaü ni÷cityaü taü hàbhyàjagmurgatavantastamàruõim //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,11.3 ## __________ ChUpBh_5,11.3 sa ha tàndçùñvaiva teùàmàgamanaprayojanaü buddhvà sampàdayà¤cakàra / katham / prakùyanti màü vai÷vànaramime mahà÷àlà mahà÷rotriyàstebhyo 'haü na sarvamiva pçùñaü pratipatsye vaktuü notsahe / ato hantàhamidànãmanyameùàmabhyanu÷àsàni vakùyàmyupadeùñàramiti //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,11.4 ## __________ ChUpBh_5,11.4 evaü sampàdya tànhovàca / a÷vapatirvai nàmato bhagavanto 'yaü kekayasyàpatyaü kaikeyaþ samprati samyagimamàtmànaü vai÷vànaramadhyetãtyàdi samànam //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,11.5-7 ## ## ## __________ ChUpBh_5,11.5,6,7 tebhyo ha ràjà pràptebhyaþ pçthakpçthagarhàõyarhaõàni purohitairbhçtyai÷ca kàrayà¤cakàra kàritavàn / sa hànyedyå ràjà pràtaþ sa¤jihàna uvàca vinayenopagamyaitaddhanaü matta upàdaddhvamiti / taiþ pratyàkhyàto mayi doùaü pa÷yanti nånaü yato na pratigçhõanti matto dhanamiti manvàna àtmanaþ sadvçttatàü pratipipàdayiùannàha / na me mama janapade stenaþ parasvahartà vidyate / na kadaryo 'dàtà sati vibhave / na madyapo dvijottamaþ san / nànàhitàgniþ ÷ataguþ / nàvidvànadhikàrànuråpam / na svairã paradàreùu gantà / ata eva svairiõã kuto duùñacàriõã na sambhavatãtyarthaþ / tai÷ca na vayaü dhanenàrdhina ityukta àha-alpaü matvaite dhanaü na gçhõantãti / yakùyamàõo vai katibhirahobhirahaü he bhagavanto 'smi / tadarthaü këptaü dhanaü mayà yàvadekaikasmai yathoktamçtvije dhanaü dàsyàmi tàvatpratyekaü bhagavadbhyo 'pi dàsyàmi / vasantu bhagavantaþ pa÷yantu ca mama yàgamityuktàste hocuþ / yena haivàrthena prayojanena yaü prati caredgacchetpuruùastaü haivàrthaü vadet / idameva prayojanamàgamanasyetyayaü nyàyaþ satàm / vayaü vai÷vànaraj¤ànàrthinaþ / àtmànamevemaü vai÷vànaraü saüpratyadhyeùi samyagjànàsi / atastameva no 'smabhyaü bråhãtyuktastànhovàca / pràtarvo yuùmabhyaü prativaktàsmi prativàkyaü dàtàsmãtyuktàste ha ràj¤o 'bhipràyaj¤àþ samitpàõayaþ samidbhàrahastà aparedyuþ pårvàhne ràjànaü praticakramire gatavantaþ / yata evaü mahà÷àlà mahà÷rotriyà bràhmaõàþ santo mahà÷àlatvàdyabhimànaü hitvà samidbhàrahastà jàtito hãnaü ràjànaü vidyàrthino vinayenopajagmuþ / tathànyairvidyopàditsubhirbhavitavyam / tebhya÷càdàdvidyàmanupanãyaivopanayanamakçtvaiva tàn / yathà yogyebhyo vidyàmadàttathànyenàpi vidyà dàtavyetyàkhyàyikàrthaþ / etadvai÷vànaravij¤ànamuvàceti vakùyamàõena sambandhaþ //5-7 // ## ======================================================================= START ChUp 5,12.1 ## __________ ChUpBh_5,12.1 sa kathamuvàcetyàha-aupamanyava he kamàtmànaü vai÷vànaraü tvamupàþsa iti papraccha / nanvayamapanyàyaþ àcàryaþ sa¤÷iùyaü pçcchatãti / naiùa doùaþ / "yadvettha tena mopasãda tatasta årdhvaü vakùyàmã"ti nyàyadar÷anàt / anyatràpyàcàryasya apratibhànavati ÷iùye pratibhotpàdanàrthaþ pra÷no dçùño 'jàta÷atroþ"kvaiùa tadàbhåtkuta etadàgàd" iti / divameva dyulokameva vai÷vànaramupàse bhagavo ràjanniti hovàca / eùa vai sutejàþ ÷obhanaü tejo yasya so 'yaü sutejà iti prasiddho vai÷vànara àtmà'tmano 'vayavabhåtatvàdyaü tvamàtmànamàtmaikade÷amupàþse tasmàtsutejaso vai÷evànarasyopàsanàttava sutamabhiùutaü somaråpaü karmaõi prasutaü prakarùeõa ca sutamàsutaü càhargaõàdiùu tava kule dç÷yate 'tãva karmiõastvatkulãnà ityarthaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,12.2 ## __________ ChUpBh_5,12.2 atsyannaü dãptàgniþ sanpa÷yasi ca putrapautràdi priyamiùñam / anyo 'pyattyannaü pa÷yati ca priyaü bhavatyasya sutaü prasutamàsutamityàdikarmitvaü;brahmavarcasaü kule yaþ ka÷cidetaü yathoktamevaü vai÷vànaramupàste / mårdhà tvàtmano vai÷vànarasyaiùa na samasto vai÷vànaraþ / ataþ samastabuddhyà vai÷vànarasyopàsanànmårdhà ÷iraste viparãtagràhimo vyapatiùyadvipatitamabhaviùyat / yadyadi màü nà'gamiùyo nà'gato 'bhaviùyaþ / sàdhvakàrùãryanmàmàgato 'sãtyabhipràyaþ //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,13.1 ## __________ ChUpBh_5,13.1 atha hovàca satyayaj¤aü pauluùiü he pràcãnayogya kaü tvamàtmànamupàsta ityàdityameva bhagavo ràjanniti hovàca / ÷uklanãlàdiråpatvàdvi÷varåpatvamàdityasya sarvaråpatvàdvà / sarvàõi råpàõi hi tvàùñràõi yato 'to và vi÷varåpa àdityastadupàsanàttava bahu vi÷varåpamihàmutràrthamupakaraõaü dç÷yate kule //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,13.2 ## __________ ChUpBh_5,13.2 ki¤ca tvàmanu pravçtto '÷vatarãbhyàü yukto ratho '÷vatarãratho dàsãniùko dàsãbhiryukto niùko hàro dàsãniùkaþ / atsyannamityàdi samànam / cakùurvai÷vànarasya tu savità / tasya samastabuddhyopàsanàdandho 'bhaviùya÷cakùurhãno 'bhavi ùyo yanmàü nà'gamiùya iti pårvavat //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,14.1 ## __________ ChUpBh_5,14.1 atha hovàcendradyumnaü bhàllaveyaü vaiyàghrapadya kaü tvamàtmànamupàþsa ityàdi samànam / pçthagvartmà nànà vartmàni yasya vàyoràvahodvahàdibhirbhedairvartamànasya so 'yaü pçthagvartmà vàyuþ / tasmàtpçthagvartmàtmano vai÷vànarasyopàsanàtpçthaïnànàdikkàstvàü balayo vasrànnàdilakùaõà balaya àyantyàgacchanti / pçthagratha÷reõayo rathapaïktayo 'pi tvàmanuyanti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,14.2 ## __________ ChUpBh_5,14.2 atsyannamityàdi samànam / praõastveùa àtmana iti hovàca pràõaste tavodakramiùyadutkrànto 'bhaviùyadyanmàü nà'gamiùya iti //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,15.1 ## __________ ChUpBh_5,15.1 atha hovàca janamityàdi samànam / eùa vai bahula àtmà vai÷vànaraþ / bahulatvamàkà÷asya sarvagatatvàt / bahulaguõopàsanàcca tvaü bahulo 'si prajayà ca putrapautràdilakùaõayà dhanena ca hiraõyàdinà //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,15.2 ## __________ ChUpBh_5,15.2 sandehastveùa sandeho madhyamaü ÷arãraü vai÷vànarasya / diherupacayàrthatvànmàüsarudhiràsthyàdibhi÷ca bahulaü ÷arãraü tatsandehaste tava ÷arãraü vya÷ãryacchãrõamabhaviùyadyanmàü nà'gamiùya iti //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,16.1 ## __________ ChUpBh_5,16.1 atha hovàca buóilamà÷vatarà÷vimityàdi samànam / eùa vai rayiràtmà vai÷vànaro dhanaråpaþ / adbhyo 'nnaü tato dhanamiti / tasmàdrayimàndhanavàüstvaü puùñimàü÷ca ÷arãreõa;puùñe÷cànnanimittatvàt //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,16.2 ## __________ ChUpBh_5,16.2 bastistveùa àtmano vai÷vànarasya bastirmåtrasaügrahasthànaü bastirmåtrasaügrahasthànaü bastiste vyabhetsyadbhinno 'bhaviùyadyanmàü nà'gamiùya iti //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,17.1-2 ## ## __________ ChUpBh_5,17.1,2 atha hovàcoddàlakamityàdi samànam / pçthivãmeva bhagavo ràjanniti hovàca / eùa vai pratiùñhà pàdau vai÷vànarasya / pàdau te vyamlàsyetàü vimlànàvabhaviùyatàü ÷lathãbhåtau yanmàü nà'gamiùya iti //1-2 // ## ======================================================================= START ChUp 5,18.1 ## __________ ChUpBh_5,18.1 tànyathoktavai÷vànaradar÷anavato hovàca / ete yåyaü vai khalvityanarthakau / yåyaü pçthagivàpçthaksantamimamekaü vai÷vànaramàtmànaü vidvàüso 'nnamattha paricchinnàtmabuddhyetyetaddhastidar÷ana iva jàtyandhàþ / yastvetamevaü yathoktàvayavairdyumårdhàdibhiþ pçthivãpàdàntairvi÷iùñamekaü pràde÷amàtraü pràde÷airdyumårdhàdibhiþ pçthivãpàdàntairadhyàtmaü mãyate j¤àyata iti pràde÷amàtràm / mukhàdiùu và karaõeùvattçtvena mãyata iti pràde÷amàtraþ / dyulokàdipçthivyantaprade÷aparimàõo và pràde÷amàtraþ / prakarùeõa ÷àsreõà'di÷yanta iti pràde÷à dyulokàdaya etàvatparimàõaþ / ÷àkhàntare tu mårdhàdiþ cibukapratiùñha iti pràde÷amàtraü kalpayanti / iha tu na tathàbhipretaþ / tasya ha và etasyà'tmana ityàdyupasaühàràt / pratyagàtmatayàbhivimãyate 'hamiti j¤àyata ityabhivimànastametamàtmànaü vai÷vànaraü vi÷vànnarànnayati puõyapàpànuråpàü gatiü sarvàtmaiùa ã÷varo vai÷vànaro vi÷vo nara eva và sarvàtmatvàt / vi÷vairvà naraiþ pratyagàtmatayà pravibhajya nãyata iti vai÷vànarastamevamupàste yaþ so 'dannannàdã sarveùu lokeùu dyulokàdiùu sarveùu bhåteùu caràcareùu sarveùvàtmasu ÷arãrendriyamanobuddhiùu teùu hyàtmakalpanàvyapade÷aþ pràõinàmannamatti vai÷vànaravitsarvàtmà sannannamatti / na yathàj¤aþ piõóamàtràbhimànaþ sannityarthaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,18.2 ## __________ ChUpBh_5,18.2 kasmàdevam / yasmàttasya ha vai prakçtasyaivaitasyà'tmano vai÷vànarasya mårdhaiva sutejà÷cakùurvi÷varåpaþ pràõaþ pçthagvartmà'tmà sandeho bahulo bastireva rayiþ pçthivyeva pàdau / athavà vidhyarthametadvacanamevamupàsya iti / athedànãü vai÷vànaravido bhojane 'gnihotraü saüpipàdayiùannàha-etasya vai÷vànarasya bhokturura eva vediràkàrasàmàvanyàt / lomàni barhirvedyàmivorasi lomànyàstãrõàni (na) dç÷yante / hçdayaü gàrhapatyo hçdayàddhi manaþ praõãtamivànantarã bhavatyato 'nvàhàryapacano 'gnirmanaþ / àsyaü mukhamàhavanãya ivà'havanãyo håyate 'sminnannamiti //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,19.1 ## __________ ChUpBh_5,19.1 tattatraivaü sati yadbhaktaü bhojanakàla àgacchedbhojanàrthaü taddhotavyam / agnihotrasampanmàtrasya vivakùitatvànnàgnihotràïgetikartavyatàpràptiriha / sa bhoktà yàü prathamàmàhutiü juhuyàttàü kathaü juhutàdityàha-pràõàya svàhetyanena mantreõà'huti÷abdàdavadànapramàõamannaü prakùipedityarthaþ / tena pràõastçpyati //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,19.2 ## __________ ChUpBh_5,19.2 pràõe tçpyati cakùuràdityo dyau÷cetyàdi tçpyati yaccànyaddyau÷cà'ditya÷ca svàmitvenàdhitiùñhatastacca tçpyati tasya tçptimanu svayaü bhu¤jànastçpyatyevaü pratyakùam / kiü ca prajàdibhi÷ca / tejaþ ÷arãrasthà dãptirujjvalatvaü pràgalbhyaü và, brahmavarcasaü vçttasvàdhyàyanimittaü tejaþ //2// ## ======================================================================= START ChUp 5,20.1 ## ## __________ ChUpBh_5,20.1,2 atha yàü dvitãyàü caturthãü pa¤camãmiti samànam //1-2 // ## ======================================================================= START ChUp 5,21.1-2 ## ## ## ======================================================================= START ChUp 5,22.1-2 ## ## ## ======================================================================= START ChUp 5,23.1-2 ## ## ## _______________________________________________________________________ START ChUp 5,24.1 ## __________ ChUpBh_5,24.1 sa yaþ ka÷cididaü vai÷vànaradar÷anaü yathoktamavidvànsannagnihotraü prasiddhaü juhoti yathàïgàrànàhutiyogyànapohyànàhutisthàne bhasmani juhuyàttàdçktattulyaü tasya tadagnihotrahavanaü syàdvai÷vànaravido 'gnihotramapekùyeti prasiddhàgnihotranindayà vai÷vànaravido 'gnihotraü ståyate //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,24.2 ## __________ ChUpBh_5,24.2 ata÷caitadvi÷iùñamagnihotram / katham / atha ya etadevaü vidvànagnihotraü juhoti tasya yathoktavai÷vànaravij¤ànavataþ sarveùu lokeùvityàdyuktàrtham / hutamannamattãtyanayorekàrthatvàt //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,24.3 ## __________ ChUpBh_5,24.3 ki¤ca tadyatheùãkàyàstålamagramagnau protaü prakùiptaü pradåyeta pradahyeta kùipramevaü hàsya viduùaþ sarvàtmabhåtasya sarvànnànàmattuþ sarve nirava÷iùñàþ pàpmàno dharmàdharmàkhyà anekajanmasa¤cità iha ca pràgj¤ànotpatterj¤ànasahabhàvina÷ca pradåyante pradahyeranvartamàna÷arãràrambhakapàpmavarjaü, lakùyaü prati mukteùuvatpravçttaphalatvàttasya na dàhaþ / ya etadevaü vidvànagnihotraü juhoti bhuïkte //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,24.4 ## __________ ChUpBh_5,24.4 sa yadyapi caõóàlàyocchiùñànarhàyocchiùñaü prayaccheducchiùñaü dadyàtpratiùiddhamucchiùñadànaü yadyapi kuryàdàtmani haivàsya caõóàlahehasthe vai÷vànare taddhutaü syànnàdharmanimittamiti vidyàmeva stauti / tadetasminstutyarthe ÷loko mantro 'pyeùa bhavati //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 5,24.5 ## __________ ChUpBh_5,24.5 yatheha loke kùudhità bubhukùità bàlà màtaraü paryupàsate kadà no màtànnaü prayacchatãtyevaü sarvàõi bhåtànyannàdànyevaüvido 'gnihotraü bhojanamupàsate kadà tvasau bhokùyata iti, jagatsarvaü vidvadbhojanena tçptaü bhavatãtyarthaþ / dviruktiradhyàyaparisamàptyarthà //5 // // ## ## _____________________________________________________________ ## _______________________________________________________________________ START ChUp 6,1.1 #<÷vetaketur hàruõeya àsa | taü ha pitovàca ÷vetaketo vasa brahmacaryam | na vai somyàsmat kulãno 'nanåcya brahmabandhur iva bhavatãti || ChUp_6,1.1 ||># __________ ChUpBh_6,1.1 ÷vetaketurhà'ruõeya àsetyàdyadhyàyasambandhaþ / sarvaü khalvidaü brahma tajjalànityuktaü kathaü tasmàjjagadidaü jàyate tasminneva ca lãyate 'niti ca tenaivetyetadvaktavyam / anantaraü caikasminbhukte viduùi sarvaü jagattçptaü bhavatãtyuktaü tadekatve satyàtmanaþ sarvabhåtasthasyopapadyate nà'tmabhede / kathaü ca tadekatvamiti tadartho 'yaü ùaùñho 'dhyàya àrabhyate / pitàputràkhyàyikà vidyàyàþ sàriùñhatvapradar÷anàrthà / ÷vetaketuriti nàmato hetyaitihyàrthaþ àruõeyo 'ruõasya pautra àsa babhåva / taü putraü hà'ruõiþ pità yogyaü vidyàbhàjanaü manvànastasyopanayanakàlàtyayaü ca pa÷yannuvàca he ÷vetaketo 'nuråpaü guruü kulasya no gatvà vasa brahmacaryam / na caitadyuktaü yadasmatkulãno he somyànanåcyànadhãtya brahmabandhuriva bhavatãti bràhmaõànbandhånvyapadi÷ati na svayaü bràhmaõavçtta iti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,1.2 ## __________ ChUpBh_6,1.2 tasyàtaþ pravàso 'numãyate pituþ / yena svayaü guõavànsanputraü nopaneùyati / sa pitroktaþ ÷vetaketurha dvàda÷avarùaþ sannupetyà'càryaü yàvaccatuviü÷ativarùo babhåva tàvatsarvànvedàü÷caturo 'pyadhãtya tadarthaü ca buddhvà mahàmanà mahadgambhãraü mano yasyàsamamàtmànamanyairmanyamànaü mano yasya so 'yaü mahàmanàþ anåcànamànyanåcànamàtmànaü manyata ityevaü÷ãlo yaþ so 'nåcànamànã stabdho 'praõatasvabhàva eyàya gçham / tamevaübhåtaü hà'tmano 'nanuråpa÷ãlaü stabdhaü màninaü putraü dçùñvà pitovàca saddharmàvatàracikãrùayà / ÷vetaketo yannivadaü mahàmanà anåcànamànã stabdha÷càsi kaste 'ti÷ayaþ pràpta upàdhyàyàt?utàpi tamàde÷amàdi÷yata ityàde÷aþ kevala÷àsràcàryopade÷agamyamityetadyena và paraü brahmà'di÷yate sa àde÷astamapràkùyaþ pçùñavànasyàcàryam //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,1.3 #<÷vetaketo yan nu somyedaü mahàmanà anåcànamànã stabdho 'si | uta tam àde÷am apràkùyaþ yenà÷rutaü ÷rutaü bhavaty amataü matam avij¤àtaü vij¤àtam iti | kathaü nu bhagavaþ sa àde÷o bhavatãti || ChUp_6,1.3 ||># __________ ChUpBh_6,1.3 tamàde÷aü vi÷inaùñi-yenà'de÷ena ÷rutenà÷rutamapyanyacchataü bhavatyamataü matamatarkitaü tarkitaü bhavatyavij¤ànaü vij¤àtamani÷citaü ni÷citaü bhavatãti / sarvànapi vedànadhàtya sarvaü cànyadvedyamadhigamyàpyakçtàrtha eva bhavati yàvadàtmatattvaü na jànàtãtyàkhyàyikàto 'vagamyate / tadetadadbhutaü ÷rutvà'ha-kathaü nvetadaprasiddhamanyavij¤ànenànyadvij¤àtaü bhavatãtyevaü manvànaþ pçcchati kathaü nu kena prakàreõa he bhagavaþ sa àde÷o bhavatãti //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,1.4 ## __________ ChUpBh_6,1.4 yathà sa àde÷o bhavati tacchçõu he somya / yathà loka ekena mçtpiõóena ghaña÷aràvàdikàraõabhåtena vij¤àtena sarvamanyadvikàrajàtaü mçnmayaü mçdvikàrajàtaü vij¤àtaü syàt / kathaü mçtpiõóe kàraõe vij¤àte kàryamanyadvij¤àtaü syàt / naiùa doùaþ / kàraõenànanyatvàtkàryasya / yanmanyase 'nyasminvij¤àte 'nyanna j¤àyata iti / satyamevaü syàt / yadyanyatkàraõàtkàryaü syànna tvevamanyatkàraõàtkàryam / kathaü tarhidaü loka idaü kàraõamayasya vikàra iti / ÷çõu / vàcà'rambhaõaü vàgàrambhaõaü vàgàlambanamityetat / ko 'sau vikàro nàmadheyaü nàmaiva nàmadheyaü svàrthe dheyapratyayaþ / vàgàlambanamàtraü nàmaiva kevalaü na vikàro nàma vastvasti paramàrthato mçttiketyeva tu mçttiketyeva tu mçttikaiva satyaü vastvasti //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,1.5 ## __________ ChUpBh_6,1.5 yathà saumyaikena lohamaõinà suvarõapiõóena sarvamanyadvikàrajàtaü kañakamukuñakeyåràdi vij¤àtaü syàt / vàcà'rambhaõamityàdi samànam //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,1.6-7 ## ## __________ ChUpBh_6,1.6,7 yathà saumyaikena nakhanikçntanenopalakùitena kçùõàyasapiõóenetyarthaþ / sarvaü kàrùõàyasaü kçùõàyasavikàrajàtaü vij¤àtaü syàt / samànamanyat / anekadçùñàntopàdànaü dàrùñàntikàrekabhedànugamàrthaü dçóhapratãtyarthaü ca / evaü somya sa àde÷o yo mayokto bhavatãtyuktavati pitaryàhetaro na vai nånaü bhagavantaþ påjàvanto guravo mama ye ta etadyadbhavaduktaü vastu nàvediùurna vij¤àtavanto nånam / yadyadi hyavediùyan viditavanta etadvastu kathaü me guõavate bhaktàyànugatàya nàvakùyannoktavantastenàhaü manye na viditavanta iti / avàcyamapi gurornyagbhàvamavàdãtpunargurukulaü prati preùaõabhayàt / ato bhagavàüstveva me mahyaü tadvastu yena sarvaj¤atvaü j¤àtena me syàttadbravãtu kathayatvityuktaþ pitovàca tathàstu saumyeti //6-7 // ## ======================================================================= START ChUp 6,2.1 ## __________ ChUpBh_6,2.1 sadeva sadityastitàmàtraü vastu såkùmaü nirvi÷eùaü sarvagatamekaü nira¤janaü niravayavaü vij¤ànaü yadavagamyate sarvavedàntebhyaþ / eva÷abdo 'vadhàraõàrthaþ / kiü tadavadhriyata ityàha / idaü jagannàmaråpakriyàvadvikçtamupalabhyate yattatsadevà'sãdityàsãcchabdena sambadhyate / kadà sadevedamàsãdityucte / agre jagataþ pràgutpatteþ / kiü nedànãmidaü yadyenàgra àsãditi vi÷eùyate / na, kathaü tarhi vi÷eùaõam / idànãmapãdaü sadeva kintu nàmaråpavi÷eùaõavadidaü÷abdabuddhiviùayaü cetãdaü ca bhavati / pràgutpattestvagre kevalasacchabdabuddhimàtragamyameveti sadevedamagra àsãdityavadhàryate / na hi pràgutpatternàmavadråpavadvedamiti grahãtuü ÷akyaü vastu suùuptakàla iva / yathà suùuptàdutthitaþ sattvamàtramavagacchati suùupte sanmàtrameva kevalaü vastviti tathà pràgutpatterityabhipràyaþ / yathedamucyate loke pårvàhne ghañàdi sisçkùuõà kulàlena mçtpiõóaü prasàritamupalabhya gràmàntaraü gatvà pratyàgato 'paràhne tatraiva ghaña÷aràvàdyanekabhedabhinnaü kàryamupalabhya mçdevedaü ghaña÷aràvàdi kevalaü pårvàhne àsãditi tathehàpyucyate sadevedamagra àsãditi / ekameveti / svakàryapatitamanyannàstãtyekamevetyucyate / advitãyamiti / mçdvyatirekeõa mçdo yathànyadghañàdyàkàreõa pariõamayitçkulàlàdinimittakàraõaü dçùñaü tathà sadvyatirekeõa sataþ sahakàrikàraõaü dvitãyaü vastvantaraü pràptaü pratiùidhyate 'dvitãyamiti / nàsya dvitãyaü vastvantaraü vidyata ityadvitãyam / nanu ve÷eùikapakùe 'pi satsàmànàdhikaramyaü sarvasyopapadyate / dravyaguõàdiùu sacchabdabuddhyanuvçtteþ / saddravyaü sanguõaþ satkarmetyàdidar÷anàt / satyamevaü syàdidànãü pràgutpattestu naivedaü kàryaü sadevà'sãdityabhyupagamyate vai÷eùikaiþ pràgutpatteþ kàryasyàsattvàbhyupagamàt / na caikameva sadadvitãyaü pragutpattericchanti / tasmàdvai÷eùikaparikalpitàtsato 'nyatkàraõamidaü saducyate mçdàdidçùñàntebhyaþ / tattatra haitasminpràgutpattervastuniråpaõa eke vainà÷ikà àhurvastu niråpayanto 'satsadabhàvamàtraü pràgutpatteridaü jagadekamevàgre 'dvitãyamàsãditi / sadabhàvamàtraü hi pràgutpattestattvaü kalpayanti bauddhàþ / na tu satpratidvandvi vastvantaramicchanti / yathà saccàsaditi gçhyamàmaü yathàbhåtaü tadviparãtaü tattvaü bhavatãti naiyàyikàþ / nanu sadabhàvamàtraü pràgutpatte÷cedabhipretaü vainà÷ikaiþ kathaü pràgutpatteridamàsãdasadekamevàdvitãyaü ceti kàlasambandhaþ saükhyàsambandho 'dvitãyatvaü cocyate taiþ / bàóhaü na yuktaü teùàü bhàvàbhàvamàtramabhyupagacchatàm / asattavamàtràbhyupagamo 'pyayukta evàbhyupaganturanabhyupagamànupapatteþ / idànãmabhyupagantàbhyupagamyate na pràgutpatteriti cet / na / pràgutpatteþ sadabhàvasya pramàõàbhàvàt pràgutpatterasadevetikalpanànupapattiþ / nanu kathaü vastvàkçteþ ÷abdàrthatve 'sadekamevàdvitãyamitipadàrthavàkyàrthopapatt iþ?tadanupapattau cedaü vàkyamapramàõaü prasajyeteti ceti / naiùa doùaþ / sadgrahaõanivçttiparatvàdvàkyasya / sadityayaü tàvacchabdaþ sadàkçtivàcakaþ / ekamevàdvitãyamityetau ca sacchabdena samànàdhikaraõau / tathedamàsãditi ca / tatra na¤ sadvàkye prayuktaþ sadvàkyamevàvalambya sadvàkyàrthaviùayàü buddhiü sadekamevàdvitãyamidamàsãdityevaülakùaõàü tataþ sadvàkyàrthànnivartayatya÷vàråóha ivà÷vàlambano '÷vaü tadabhimukhaviùayànnivartayati tadvat / na tu punaþ sadabhàvamevàbhidhatteþ / ataþ puruùasya viparãtagrahaõanivçttyarthaparamidamasadevetyàdi vàkyaü prayujyate / dar÷ayitvà hi viparãtagrahaõaü tato nivartayituü ÷akyata ityarthavattvàdasadàdivàkyasya ÷rautatvaü pràmàõyaü ca siddhamityadoùaþ / tasmàdasataþ sarvàbhàvaråpàtsadvidyamànamajàyata samutpannam / aóabhàva÷chàndasaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,2.2 ## __________ ChUpBh_6,2.2 tadetadviparãtagrahaõaü mahàvainà÷ikapakùaü dar÷ayitvà pratiùedhati-kutastu pramàõàtkhalu he somyaivaü syàdasataþ sajjàyatetyevaü kuto bhavenna kuta÷citpramàõàdevaü sambhavatãtyarthaþ / yadapi bãjopamarde 'ïkuro jàyamàno dçùño 'bhàvadeveti tadapyabhyupagamaviruddhaü teùàm / katham / ye tàvadbãjàvayavà bãjasaüsthànavi÷iùñàste 'ïkure 'pyanuvartanta eva na teùàmupamarde 'ïkurajanmani / yatpunarbãjàkàrasaüsthànaü tadbãjàvayavavyatirekeõa vastubhåtaü na vainà÷ikairabhyupagamyate yadaïkurajanmanyupamçdyeta / atha tadastyavayavavyatiriktaü vastubhåtaü tathà ca satyabhyupagamavirodhaþ / atha saüvçtyàbhyupagataü bãjasaüsthànaråpamupamçdyata iti cet / keyaü saüvçtirnàma kimasàvabhàva uta bhàva?iti / yadyabhàvo dçùñàntàbhàvaþ / atha bhàvastathàpi nàbhàvàdaïkurotpattirbãjàvayavebhyo hyaïkurotpattiþ / avayavà apyupamçdyanta iti cet / na / tadavayaveùu tulyatvàt / yathà vainà÷ikànàü bãjasaüsthànaråpo 'vayavã nàsti tathàvayavà apãti teùàmapyupamardànupapattiþ / bãjàvayavànàmapi såkùmàvayavàstadavayavànàmapyanye såkùmataràvayavà ityevaü prasaïgasyànivçtteþ sarvatropamardànupapattiþ / sadbuddhyanuvçtteþ sattvànivçtti÷ceti sadvàdinàü sata eva sadutpattiþ setsyati / na tvasadvàdinàü dçùñànto 'styasataþ sadutpatteþ / mçtpiõóàdghañotpattirdç÷yate sadvàdinàü tadbhàve bhàvàttadabhàve càbhàvàt / yadyabhàvàdeva ghaña utpadyeta ghañàrthinà mçtpiõóo nopàdãyeta / abhàva÷abdabuddhyanuvçtti÷ca ghañàdau prasajyeta / na tvetadastyato nàsataþ sadutpattiþ / yadapyàhurmçdbuddhirghañabuddhernimittamiti mçdbuddhirghañabuddheþ kàraõamucyate na tu paramàrthata eva mçdghaño vàstãti tadapi mçdbuddhirvidyamànà vidyamànàyà eva ghañabuddheþ kàraõamiti nàsataþ sadutpattiþ / mçdghañabuddhyornimittanaimittikatayà'nantaryamàtraü na tu kàryakàraõatvamiti cet / na / buddhãnàü nairantarye gamyamàne vainà÷ikànàü bahirdçùñàntàbhàvàt / ataþ kutastu khalu somyaivaü syàditi hovàca kathaü kena prakàreõàsataþ sajjàyeteti / asataþ sadutpattau na ka÷cidapi dçùñàntaprakàro 'stãtyabhipràyaþ / evamasadvàdipakùamunmadhyopasaüharati sattveva somyedamagra àsãditi svapakùasiddhim / nanu sadvàdino 'pi sataþ sadutpadyata iti naiva dçùñànto 'sti / ghañàdghañàntarotpattyadar÷anàt / satyamevaü na sataþ sadantaramutpadyate kiü tarhi sadeva saüsthànàntareõàvatiùñhate / yathà sarpaþ kuõóalã bhavati / yathà ca mçccårõapiõóaghañakapàlàdiprabhedaiþ / yadyevaü sadeva sarvaprakàravasthaü kataü pràgutpatteridamàsãditi / ucyate / nanu na ÷rutaü tvayà sadevetyava dhàraõamidaü÷abdavàcyasya kàryasya / pràptaü tarhi pràgutpatterasadevà'sãnnedaü÷abdavàcyamidànãmidaü jàtamiti / na / sata evedaü÷abdabuddhiviùayatayàvasthànàdyathà mçdeva piõóaghañàdi÷abdabuddhiviùayatvenàvatiùñhate tadvat / nanu yathà mçdvastvevaü piõóaghañàdyapi tadvatsadbuddheranyabuddhiviùayatvàtkàryasya sato 'nyadvastvantaraü syàtkàryajàtaü yathà÷vàdgauþ / na / piõóaghañàdãnàmitaretaravyabhicàre 'pi mçttvàvyabhicàràt / yadyapi ghañaþ piõóaü vyabhicarati piõóa÷ca ghañaü tathàpi mçttavaü na vyabhicaratastasmànmçnmàtraü piõóaghañau / (vyabhicarati tva÷vaü gaura÷vo và gàm) / tasmànmçdàdisaüsthànamàtraü ghañàdayaþ / evaü satsaüsthànamàtramidaü sarvamiti yuktaü pràgutpatteþ / sadeveti / vàcàrambhaõamàtratvàdvikàrasaüsthànamàtrasya / nanu niravayavaü sat"niùkalaü niùkriyaü ÷àntaü niravadyaü nira¤janaü" "divyo hyamårtaþ puruùaþ sabàhyàbhyantaro hyaja"ityàdi÷rutibhyo niravayavasya sataþ kathaü vikàrasaüsthànamupapadyate / naiùa doùaþ / rajjvàdyavayavebhyaþ sarpàdisaüsthànavadbuddhipàrikalpitebhyaþ sadavayavebyo vikàrasaüsthànopapatteþ / vàcà'rambhaõaü vikàro nàmadheyaü mçttiketyeva satyamevaü sadeva satyamiti ÷ruteþ / ekamevàdvitãyaü paramàrthata idaübuddhikàle 'pi //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,2.3 ## __________ ChUpBh_6,2.3 tatsadaikùatekùàü dar÷anaü kçtavat / ata÷ca na pradhànaü sàükhyaparikalpitaü jagatkàraõam / pradhànasyàcetanatvàbhyupadamàt / idaü tu saccetanamãkùitçtvàt / tatkathamaikùatetyàha-bahu prabhåtaü syàü bhaveyaü prajàyeta prakarùeõotpadyeya / yathà mçdghañàdyàkareõa yathà và rajjavàdi sarpàdyàkàreõa buddhiparikalpitena / asadeva tarhi sarvaü yadgçhyate rajjuriva sarpàdyàkàreõa buddhiparikalpitena / asadeva tarhi sarvaü yadgçhyate rajjuriva sarpàdyàkareõa / na / sata eva dvaitabhedenànyathàgçhyamàõatvànnàsattvaü kasyacitkvaciditi bråmaþ / yathà sato 'nyadvastvantaraü parikalpya punastasyaiva pràgutpatteþ pradhvaüsàccordhvamasattvaü bruvate tàrkikà na tathàsmàbhiþ kadàcitkvacidipi sato 'nyadabhidhànamabhidheyaü và vastu parikalpyate / sadeva tu sarvamabhidhànamabhidhãyate ca yadanyabuddhyà / tathà rajjureva sarpabuddhyà sarpa ityabhidhãyate yathà và piõóaghañàdi mçdo 'nyabuddhyà piõóaghañàdi÷abdenàbhidhãyate loke / rajjuvivekadar÷inàü tu sarpàbhidhànabuddhã nivartete yathà ca mçdvivekadar÷inàü ghañàdi÷abdabuddhã tadvatsadvivekadar÷inàmanyavikàra÷abdabuddhã nivartete / "yato vàco nivartante / apràpya manasà sahe"ti"anirukte 'nilayana"ityàdi÷rutibhyaþ / evamãkùitvà tattejo 'sçjata tejaþ sçùñavat / nanu tasmàdvà etasmàdàtmana àkà÷aþ saübhåta iti ÷rutyantara àkà÷àdvàyustatastçtãyaü tejaþ ÷rutamiha tu katha pràthamyena tasmàdeva tejaþ sçjyate tata eva cà'kà÷amiti viruddham / naiùa doùaþ / àkà÷avàyusargànantaraü tatsattejo 'sçjatetikalpanopapatteþ / atha vàvivakùita iha sçùñikramaþ satkàryamidaü sarvamataþ sadekamevàdvitãyamityetadvivakùitam / mçdàdidçùñàntàt / athavà trivçtkaraõasya vivakùitatvàttejobannànàmeva sçùñimàcaùñe / teja iti prasiddhaü loke dagdhç paktç prakà÷akaü rohitaü ceti / tatsatsçùñaü teja aikùata tejoråpasaüsthitaü sadaikùatetyarthaþ / bahu syàü prajàyeyeti pårvavat / tadapo 'sçjata / àpo dravàþ snigdhàþ syandinyaþ ÷uklà÷ceti prasiddhà loke / yasmàttejasaþ kàryabhåtà àpastasmàdyatra kvaca de÷e kàle và ÷ocati santapyate svedate prasvidyate và puruùastejasa eva tattadà'po 'dhijàyante //3// 6.2.4 ## ## __________ ChUpBh_6,2.4 tà àpa aikùanta pårvavadevàbàkàrasaüsthitaü sadaikùatetyarthaþ / bahvayaþ prabhåtàþ syàma bhavema prajàyemahi utpadyemahoti / tà annamasçjanta pçthivãlakùaõam / pàrthivaü hyannaü yasmàdapkàryamannaü tasmàdyatra kva ca varùati de÷e tattatraiva bhåyiùñhaü prabåtamannaü bhavati / ato 'dbhya eva tadannàdyamadhijàyate / tà annamasçjanteti pçthivyuktà pårvamiha tu dçùñànte 'nnaü ca tadàdyaü ceti vi÷eùaõàdvrãhiyavàdyà ucyante / annaü ca guru sthiraü dhàraõaü kçùõaü ca råpataþ prasiddham / nanu tejaþ prabhçtiùvãkùaõaü na gamyate hiüsàdipratiùedhàbhàvàttràsàdikàryànupalambhàcca tatra kathaü tatteja aikùatetyàdi / neùa doùaþ / ãkùitçkàraõapariõàmatvàttejaþ prabhçtãnàü sata ivekùiturniyatakramavi÷iùñakàryotpàdakatvàt tejaþ prabhçtãkùata ivekùata ityucyate bhåtam / nanu sato 'pyupacaritamevekùitçtvam / na / sadãkùaõasya kevala÷abdagamyatvànna ÷akyamupacaritaü kalpayitum / tejaþ prabhçtãnàü tvanumãyate mukhyekùaõàbhàva iti yuktamupacaritaü kalpayitum / nanu sato 'pi mçdvatkàraõatvàdacetanatvaü ÷akyamanumàtum / ataþ pradhànasyaivàcetanasya sata÷cetanàrthatvànniyatakàlakramavi÷iùñakàryotpàdakatvàccaikùatevaikùateti ÷akyamanumàtumupacaritamevekùaõam / dçùña÷ca loke 'cetane cetanavadupacàraþ / yathà kålaü pipatiùatãti tadvatsato 'pi syàt / na / tatsatyaü sa àtmeti tasminnàtmopade÷àt / àtmopade÷o 'pyupacarita iti cedyathà mamà'tmà bhadrasena iti àtmanaþ sarvàrthakàriõyanàtmanyàtmopacàrastadvat / na / sadasmãti satsatyàbhisandhasya"tasya tàvadeva ciram" iti mokùopade÷àt / so 'pyupacàra iti cet / pradhànàtmàbhisandhasya mokùasàmãpyaü vartata iti mokùopade÷o 'pyupacarita eva / yathà loke gràmaü gantuü prasthitaþ pràptavànahaü gràmamiti bråyàt tvaràpekùayà tadvat / na / yena vij¤àtenàvij¤àtaü vij¤àtaü bhavatãtyupakramàt / satyetasminvij¤àte sarvaü vij¤àtaü bhavati tadananyatvàtsarvasyàdvitãyavacanàcca / na cànyadvij¤àtavyamava÷iùñaü ÷ràvitaü ÷rutyànumeyaü và liïgato 'sti yena mokùopade÷a upacaritaþ syàt / sarvasya ca prapàñhakàrthasyopacaritatvaparikalpanàyàü vçthà ÷ramaþ parikalpayituþ syàtpuruùàrthasàdhanavij¤ànasya tarkeõaivàdhigatatvàttasya / tasmàdvedapràmàõyànna ÷rutàrthaparityàgaþ / ata÷cetanàvatkàraõaü jagata iti siddham //4// ## ======================================================================= START ChUp 6,3.1 ## __________ ChUpBh_6,3.1 teùàü jãvàviùñànàü khalveùàü pakùyàdãnàü bhåtànàmeùàmiti pratyakùanirde÷ànna tu tejaþprabhçtãnàü teùàü trivçtkaraõasya vakùyamàõatvàdasati trivçtkarame pratyakùanirde÷ànupapattiþ / devatà÷abdaprayogàcca tejaþ prabhçtiùvimàstisro devatà iti / tasmàtteùàü bhåtànàü pakùipa÷usthàvaràdãnàü trãõyeva nàtiriktàni bãjàni kàraõàni bhavanti / kàni tànãtyucyante / àõóajamaõóàjjàtamaõóajamaõóajamevà'õóajaü pakùyàdi / pakùisarpàdibhyo hi pakùisarpàdayo jàyamànà dç÷yante / tena pakùã pakùiõàü bãjaü sarpaþ sarpàõàü tathànyadapyaõóàjjàtaü tajjàtãyànàü bãjamityarthaþ / nanvaõóàjjàtamaõóajamucyate 'to 'õóameva bãjamiti yuktaü kathamaõóajaü bãjamucyate / satyamevaü syàdyadi tvadicchàtantrà ÷rutiþ syàtstavatantrà tu ÷rutiryata àhà'õóajàdyeva bãjaü nàõóàdãti / dç÷yate càõóajàdyabhàve tajjàtãyasantatyabhàvo nàõóàdyabhàve / ato 'õóajàdãnyeva bãjànyaõóajàdãnàm / tathà jãvàjjàtaü jãvajaü jaràyujamityetatpuruùapa÷vàdi / udbhijjamudbhinattãtyudbhitsthàvaraü tato jàtamudbhijjaü dhànà vodbhittato jàyata ityudbhijjaü sthàvarabãjaü sthàvaràõàü bãjamityarthaþ / svedajasaü÷okajayoraõóajodbhijjayoreva yathàsambhavamantarbhàvaþ / evaü hyavadhàraõaü trãõyeva bãjànãtyupapannaü bhavati //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,3.2 ## __________ ChUpBh_6,3.2 seyaü prakçtà sadàkhyà tejobannayonirdevatoktaikùatekùitavatã yathàpårvaü bahu syàmiti / tadeva bahubhavanaü prayojanaü nàdyàpi nirvçttamityata ãkùàü punaþ kçtavatã bahubhavanameva prayojanamurarãkçtya / katham / hantedànãmahamimà yathoktàsteja àdyàstisro devatà, anena jãveneti, svabuddhisthaü pårvasçùñyanubhåtapràõadhàràõamàtmànameva smarantyàhànena jãvenà'tmaneti / pràõadhàraõakartrà'tmaneti vacanàtsvàtmano 'vyatiriktena caitanyasvaråpatayàvi÷iùñenetyetaddar÷ayati / anupravi÷ya, tejobannabhåtamàtràsaüsargeõa labdhavi÷eùavij¤ànà satã, nàma ca råpaü ca nàmaråpe vyàkaravàõi vispaùñamàkaravà"õyasaunàmàyamidaüråpa"iti vyàkuryàmityarthaþ / nanu na yuktamidamasaüsàriõyàþ sarvaj¤àyà devatàyà buddhipårvakamaneka÷atasahasrànarthà÷rayaü dehamanupravi÷ya duþkhamanubhaviùyàmãti saïkalpanamanuprave÷a÷ca svàtantrye sati / satyamevaü na yuktaü syàdyadi svenaivàvikçtena råpeõànupravi÷eyaü duþkhamanubhaveyamiti ca saïkalpitavatã na tvevam / kathaü tarhi / anena jãvenà'tmanànupravi÷yeti vacanàt / jãvo hi nàma devatàyà àbhàsamàtram / buddhyàdibhåtamàtràsaüsargajanita àdar÷a iva praviùñaþ puruùapratibimbo jalàdiùviva ca såryàdãnàm / acintyànanta÷aktimatyà devatàyà buddhyàdisambandha÷caitanyàbhàso devatàsvaråpavivekàgrahaõanimittaþ sukhã duþkhã måóha ityàdyanekavikalpapratyayahetuþ / chàyàmàtreõa jãvaråpeõànupraviùñatvàddevatà na daihikaiþ svataþ sukha duþkhàdibhiþ sambadhyate / yathà puruùàdityàdaya àdar÷odakàdiùu cchàyàmàtreõànupraviùñà àdar÷odakadidoùainaü sambadhyante tadvaddevatàpi / såryo yathà sarvalokasya cakùurna lipyate càkùuùairbàhyadoùaiþ / ekastathà sarvabhåtàntaràtmà na lipyate lokaduþkhena bàhyaþ // "àkà÷avatsarvagata÷ca nityaþ"iti ca vàjasaneyake / nanu cchàyàmàtra÷cejjãvo mçùaiva pràptastayà paralokehalokàdi ca tasya / naiùa doùaþ / sadàtmanà satyatvàbhyupagamàt / sarvaü ca nàmaråpàdi sadàtmanaiva satyaü vikàrajàtaü svastvançtameva / vàcà'rambhaõa vikàro nàmadheyamityukkatvàt / tathà jãvo 'pãti / yakùànuråpo hi baliriti nyàyaprasiddhiþ / ataþ sadàtmanà sarvavyavahàràõàü sarvavikàràmàü ca satyatvaü sato 'nyatvenànçtatvamiti na ka÷ciddoùastàrkikairihànuvaktuü ÷akyaþ / yathetaretaraviruddhadvaitavàdàþ svabuddhivikalpamàtrà atattvaniùñhà iti ÷akyaü vaktum //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,3.3 ## __________ ChUpBh_6,3.3 saivaü tisro devatà anupravi÷ya svàtmàvasthe bãjabhåte avyàkçte nàmaråpe vyàkaravàõãtãkùitvà tàsàü ca tisçõàü devatànàmekaikàü trivçtaü trivçtaü karavàõi / ekaikasyàsrivçtkaraõa ekaikasyàþ pràdhànyaü dvayordvayorguõabhàvo 'nthathà hi rajjavà ivaikameva trivçtkaraõaü syàt na tu tisçõàü pçthakpçthaktrivçtkaraõamiti / evaü hi tejobannànàü pçthaïnàmapratyayalàbhaþ syàtteja idamimà àpo 'nnamidamiti ca / sati ca pçthaïnàmapratyayalàbhe devatànàü samyagvyavahàrasya prasiddhiþ prayojanaü syàt / evamãkùitvà seyaü devatemàstisro devatà anenaiva yathoktenaiva jãvena såryabimbavadantaþ pravi÷ya vairàjaü piõóaü prathamaü devàdãnàü ca piõóànanupravi÷ya yathàsaïkalpameva nàmaråpe vyàkarodasaunàmàyamidaüråpa iti //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,3.4 ## __________ ChUpBh_6,3.4 tàsàü ca devatànàü guõapradhànabhàvena trivçtaü trivçtamekaikàmakarotkçtavatã devatà / tiùñhatu tàvaddevatàdipiõóànàü nàmaråpàbhyàü vyàkçtànàü tejobannamayatvena tridhàtvaü, yathà tu khalu bahurimàþ piõóebhyastisro devatàsrivçttrivçdekaikà bhavati tanme mama nigadato vijànãhi viùñaspamavadhàrayodàharaõataþ //4// ## ======================================================================= START ChUp 6,4.1 ## __________ ChUpBh_6,4.1 yattaddevatànàü trivçtkaraõamuktaü tasyaivodàharaõamucyate / udàharaõaü nàmaikade÷aprasiddhyarthamudàhriyata iti / tadetadàha - yadagnesrivçtkçtànàü, yatkçùõaü tasyaivàgne råpaü tadannasya pçthivyà atrivçtkçtàyà iti viddhi / tatraivaü sata råpatrayavyatirekeõàgniriti yanmanyase tvaü tasyàgneragnitvamidànãmapàgàdapagatam / pràgråpatrayavivekavij¤ànàdyàgnibuddhiràsãtte sàgnibuddhirapagatàgni÷abda÷cetyarthaþ / yathàdçùyamànaraktopadhànasaüyuktaþ sphañiko gçhyamàõaþ padmaràgo 'yamiti÷abdabuddhyoþ prayojako bhavati pràgupadhànasphañikayorvivekavij¤àne tu padmaràga÷abdabuddhã nivartete tadvivekavij¤àtustadvat / nanu kimatra buddhi÷abdakalpanayà kriyate pràgråpatrayavivekakaraõàdagnirevà'sãttadagneragnitvaü rohitàdiråpavivekakaraõàdapàgàditi yuktaü yathà tantvapakarùaõe pañàbhàvaþ / naivaü, buddhi÷abdamàtrameva hyagniryata àha vàcà'rambhaõamagnirnàma vikàro nàmadheya nàmamàtramityarthaþ / ato 'gnibuddharapi mçùaiva / kiü tarhi tatra satyaü trãõi råpàõãtyeva satyaü nàõumàtramapi råpatrayavyatirekeõa satyamastãtyavadhàraõàrthaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,4.2 ## ## ## __________ ChUpBh_6,4.2,3,4 tathà yadàdityasya yaccandramaso yadvidyuta ityàdi samànam / nanu yathà nu khalu somyemàstisro devatàsrivçttrivçdekaikà bhavati tanme vijànãhityuktvà tejasa eva caturbhirapyudàharaõairagnyàdibhisrivçtkaraõaü dar÷itaü nàbannayorudàharaõaü dar÷itaü trivçtkaraõe / naiùa doùaþ / abannaviùayàõyapyudàharaõànyevameva ca draùñavyànãti manyate ÷rutiþ / tejasa udàharaõamupalakùaõàrtham / råpavattvàtspaùñàrthatvopapatte÷ca / gandharasayoranudàharaõaü trayàõàmasambhavàt / na hi gandharasau tejasi staþ / spar÷a÷abdayoranudàharaõaü vibhàgena dar÷ayituma÷akyatvàt / yadi sarvaü jagattrivçtkçtamityagnyàdivattrãõi råpàõãtyeva satyamagneragnitvavadapàgàjjagato jagattvam / tathànnasyàpyap÷uïgatvàdàpa ityeva satyaü vàcàrambhaõamàtramannam / tathàpàmapi tejaþ÷uïgatvàdvàcàrambhaõatvaü teja ityeva satyam / tejaso 'pi sacchuïgatvàdvàcàrambhaõatvaü sadityeva satyamityeùor'tho vivakùitaþ / nanu vàyvantarikùe tvatrivçtkçte tejaþ prabhçtiùvanantarbhåtatvàdava÷iùyete / evaü gandharasa÷abdaspar÷à÷càva÷iùñà iti kathaü satà vij¤àtena sarvamanyadvij¤àtaü bhavettadvij¤àne và prakàràntaraü vàcyam / naiùa doùaþ / råpavaddravye sarvasya dar÷anàt / tejasi tàvadråpavati ÷abdaspar÷ayorapyulabhbhàdvàyvantarikùayostatra spar÷a÷abdaguõavatoþ sadbhàvo 'numãyate / tathàbannayo råpavato rasagandhàntabhàva iti / råpavatàü trayàõàü tejobannànàü trivçtkaraõapradar÷anena sarvaü tadantarbhåtaü sadvikàratvàt råpatrayavat vij¤àtaü manyate ÷rutiþ / na hi mårtaü råpavaddravyaü pratyàkhyàya vàyvàkà÷ayostadguõayorgandharasayorvà grahaõamasti / athavà råpavatàmapi trivçtkaraõaü pradar÷anàrthameva manyate ÷rutiþ / yathà tu trivçtkçte trãõi råpàõãtyeva satyaü tathà pa¤cãkaraõe 'pi samàno nyàya ityataþ sarvasya sadvikàratvàtsatà vij¤àtena sarvamidaü vij¤àtaü syàtsadekamevàdvitãyaü satyamiti siddhameva bhavati / tadekasminsati vij¤àte sarvamidaü vij¤àtaü bhavatãti såktam //2-4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,4.5 ## __________ ChUpBh_6,4.5 etadvidvàüso viditavantaþ pårve 'tikràntà mahà÷àlà mahà÷roõiyà àhurha sma vai kila / kimuktavanta ityàhana no 'smàkaü kule 'dyedànãü yathoktavij¤ànavatàü ka÷na ka÷cidapya÷rutamamatamavij¤àtamudàhariùyati nodàhariùyati sarvaü vij¤àtamevàsmatkulãnànàü sadvij¤ànavattvàdityàbhipràyaþ / te punaþ kathaü sarvaü vij¤àtavanta ityàha-ebhyasribhyo rohitàdiråpebhyasrivçtkçtebhyo vij¤àtebhyaþ sarvamapyanyacchiùñamevameveti vidà¤cakrurvij¤àtavanto yasmàttasmàtsarvaj¤à eva sadvij¤ànàtta àsurityarthaþ / athavaibhyo vidà¤cakrurityagnyàdibhyo dçùñàntebhyo vij¤àtebhyaþ sarvamanyadvidà¤cakrurityetat //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,4.6 ## ## __________ ChUpBh_6,4.6,7 katham / yadanyadråpeõa sandihyamàne kapotàdiråpe rohitamiva yadgçhyamàõamabhåtteùàü pårveùàü brahmavidàü tattejaso råpamiti vidà¤cakruþ tathà yacchuklamivàbhådgçhyamàõaü tadàpàü råpaü yatkçùõamiva gçhyamàõaü tadannasyeti vidà¤cakrurevamevàtyantadurlakùyaü yadu apyavij¤àtamiva vi÷eùato 'gçhyamàõamabhåttadapyetàsàmeva tisçõàü devatànàü samàsaþ samudàya iti vidà¤cakruþ / evaü tàvadbàhyaü vastvagnyàdivavij¤àtaü tathedànãü yathà nu khalu he somyemà yathoktàstisro devatàþ puraùaü ÷iraþpàmyàdilakùaõaü kàryakàraõasaïghàtaü pràpya puruùeõopayujyamànàsrivçttrivçdekaikà bhavati tanme vijànãhi nigadata ityuktvà'ha //6-7 // ## ======================================================================= START ChUp 6,5.1 ## __________ ChUpBh_6,5.1 annama÷itaü bhuktaü tredhà vidhãyate jàñharemàgninà pacyamànaü tridhà vibhajyate / kathaü, tasyànnasya tridhà vidhãyamànasya yaþ sthaviùñhaþ sthålatamo dhàtuþ sthålatamaü vastu vibhaktasya sthåloü'÷astatpurãùaü bhavati / yo madhyamoü'÷o dhàturannasya tadrasàdikrameõa pariõamya màüsaü bhavati yo 'õiùñho 'õutamo dhàtuþ sa årdhvaü hçdayaü pràpya såkùmàsu hitàkhyàsu nàóãpvanupravisya vàgàdikaraõasaïghàtasya sthitimutpàdayanmano bhavati manoråpeõa vipariõamanmanasa upacayaü karoti / tata÷cànnopacitatvànmanaso bhautikatvameva na vai÷eùikatantroktalakùaõaü nityaü niravayaü ceti gçhyate / yadapi mano 'sya daivaü cakùuriti vakùyati tadapi na nityatvàpekùayà kiü tarhi såkùmavyavahitaviprakçùñàdisarvendriyaviùayavyàpakatvàpekùayà / yaccànyendriyaviùayàpekùayà nityatvaü tadapyàpekùikameveti vakùyàmaþ / sadekamevàdvitãyamiti ÷ruteþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,5.2 #<àpaþ pãtàs tredhà vidhãyante | tàsàü yaþ sthaviùñho dhàtus tan måtraü bhavati | yo madhyamas tal lohitam | yo 'õiùñhaþ sa pràõaþ || ChUp_6,5.2 ||># __________ ChUpBh_6,5.2 tathà'paþ pãtàstredhà vidhãyante tàsàü yaþ sthaviùñho dhàtustanmåtraü bhavati / yo madhyamastallohitaü bhavati / yo 'õiùñhaþ sa pràõo bhavati / vakùyati hyàpomayaþ pràõo na pibato vicchetsyata iti //2// _______________________________________________________________________ START ChUp 6,5.3 ## __________ ChUpBh_6,5.3 tathà tejo '÷itaü tailaghçtàdi bhakùitaü tredhà vidhãyate tasya yaþ sthaviùñho dhàtustadasthi bhavati / yo madhyamaþsa majjàsthyantargataþ snehaþ / yo 'õiùñhaþ sà vàk / tailaghçtàdibhakùaõàddhi vàgvi÷adà bhàùaõe samarthà bhavatãti prasiddhaü loke //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,5.4 ## __________ ChUpBh_6,5.4 yata evamannamayaü hi somya mana àpomayaþ pràõastejomayã vàk / nanu kevalànnabhakùiõa àkhuprabhçtayo vàgminaþ pràõavanta÷ca tathàümàtrabhakùyàþ sàmudrà mãnamakaraprabhçtayo manasvino vàggmina÷ca tathà snehapànàmapi pràõavattvaü cànumeyaü yadi santi tatra kathamannamayaü hi somya mana ityàdyucyate / naiùa doùaþ / sarvasya trivçtkçtatvàtsarvatra sarvopapatteþ / na hyatrivçtkçtamannama÷nàti ka÷cidàpo vàtrivçtkçtàþ pãyante tejo vàtrivçtkçtama÷nàti ka÷cidityannàdànàmàkhuprabhçtãnàü vàggmitvaü pràõavattvaü cetyàdyaviruddham / ityevaü pratyàyitaþ ÷veketuràha-bhåya eva punareva mà màü bhagavànannamayaü hi somya mana ityàdi vij¤àpayatu dçùñàntenàvagamayu nàdyàpi mamàsminnarthe samyaïni÷cayo jàtaþ / yasmàttejovannamayatvenàvi÷iùñe deha ekasminnupayujyamànànyannàpsnehajàtànyaõiùñhadhàturåpeõa manaþpràõavàca upacinvanti svajàtyanatikrameõeti durvij¤eyamityabhipràyo 'to bhåya evetyàdyàha / tamevamuktavantaü tathàstu somyeti hovàca pità ÷çõvatra dçùñàntaü yathaitadupapadyate yatpçcchasi //4// ## ======================================================================= START ChUp 6,6.1 ## __________ ChUpBh_6,6.1 dadhnaþ somya mathyamànasya yo 'õimàõubhàvaþ sa årdhvaþ samudãùati sambhåyordhvaü navanåtabhàvena gacchati tatsarpirbhavati //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,6.2 ## __________ ChUpBh_6,6.2 yathàyaü dçùñànta evameva khalu somyànnasyaudanàdera÷yamànasya bhujyamànasyodaryemàgninà vàyusahiteta khajeneva mathyamànasya yo 'õimà sa årdhvaþ samudãùati tanmano bhavati mano 'vayavaiþ saha sambhåya mana upacinotãtyetat //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,6.3 ## __________ ChUpBh_6,6.3 tathàpàü somya pãyamànànàü yo 'õimà sa årdhvaþ samudãùati sa pràõo bhavatãti //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,6.4 ## __________ ChUpBh_6,6.4 evameva khalu somya tejaso '÷yamànasya yo 'õimà sa årdhvaþ samudãùati sà vàgbhavati //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,6.5 ## __________ ChUpBh_6,6.5 annamayaü hi somya mana àpomayaþ pràõastejomayã vàgiti yuktameva mayoktamityamipràyaþ / ato 'ptejasorastvetatsarvamevam / manastvannamayamityatra naikàntena mama ni÷cayo jàto 'to bhåya eva mà bhagavànmanaso 'nnamayatvaü dçùñàntena vij¤àpayatviti / tathà somyeti hovàca pità //5// ## ======================================================================= START ChUp 6,7.1 #<ùoóa÷akalaþ somya puruùaþ | pa¤cada÷àhàni mà÷ãþ | kàmam apaþ piba | àpomayaþ pràõo na pibato vicchetsyata iti || ChUp_6,7.1 ||># __________ ChUpBh_6,7.1 annasya bhuktasya yo 'õiùñho dhàtuþ sa manasi ÷aktimadhàt sànnopacità manasaþ ÷aktiþ ùoóa÷adhà pravibhajya puruùasya kalàtvena nirdidikùità / tayà manasyannopacitayà ÷aktyà ùoóa÷adhà pravibhaktayà saüyuktastadvànkàryakaraõasaïghàtalakùaõo jãvavi÷iùñaþ piõóaþ puruùaþ ùoóa÷akala ucyate yasyàü satyàü draùñà ÷rotà mantà boddhà kartà vij¤àtà sarvakriyàsamarthaþ puruùo bhavati hãyamànàyàü ca yasyàü sàmarthyahàniþ / vakùyati"càthànnasyà'yã draùñe"tyàdi / sarvasya kàryakaraõasya sàmarthyaü manaþkçtameva / mànasena hi balena sampannà balino dç÷yante loke, dhyànàhàrà÷ca kecidannasya sarvàtmakatvàt / ato 'nnakçtaü mànasaü vãryaü ùoóa÷a kalà yasya puruùasya so 'yaü ùoóa÷akalaþ puruùaþ etaccetpratyakùãkartumicchasi pa¤cada÷asaükhyàkànyahàni mà÷ãra÷anaü mà kàrùãþ / kàmamicchàto 'paþ piba yasmànnapibato 'paste pràõo vicchetsyate vicchedamàpatsyate yasmàdàpomayo 'bvikàraþ pràõa ityavocàma / na hi kàryaü svakàraõopaùñambhamantareõàvibhraü÷amànaü sthàtumutsahate //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,7.2 ## __________ ChUpBh_6,7.2 sa haivaü ÷rutvà manaso 'nnamayatvaü pratyakùãkartuümicchanpa¤cada÷àhàni nà'÷à÷anaü na kçtavàn / atha ùoóa÷e 'hani hainaü pitaramupasasàdopagatavànupagamya covàca kiü bravãmi bho iti / itara àha çcaþ somya yajåüùi sàmànyadhãùveti / evamuktaþ pitrà'ha-na vai mà màmçgàdãni mama manasi na dç÷yanta ityartho he bho bhagavanniti //2// _______________________________________________________________________ START ChUp 6,7.3 ## __________ ChUpBh_6,7.3 evamuktavantaü pità'ha-÷çõu tatra kàraõaü yena te tànyçgàdãni na pratibhàntãti (taü hovàca) yathà loke he somya mahato mahatparimàõasyàbhyàhitasyopacitasyendhanairagnereko 'ïgàraþ khadyotaparimàõaþ ÷àntasya pari÷iùño 'va÷iùñaþ syàdbhavettenoïgàreõa tato 'pi tatparimàõàdãùadapi na bahu dahedevameva khalu somya te tavànnopacitànàü ùoóa÷ànàü kalànàmekà kalàvayavo 'ti÷iùñàva÷iùñà na bahu dahedevameva khalu somya te tavànnopacitànàü ùoóa÷ànàü kalànàmekà kalàvayavo 'ti÷iùñà syàttayà tvaü khadyotamàtràïgàratulyayaitarhãdànãü vedànnànubhavasi na pratipadyase, ÷rutvà ca me mama vàcamathà÷eùaü vij¤àsyasya÷àna bhuïkùva tàvat //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,7.4 ## __________ ChUpBh_6,7.4 sa ha tathaivà'÷a bhuktavànathànantaraü hainaü pitaraü ÷u÷råùurupasasàda taü hopagataü putraü yatki¤cargàdiùu papraccha grantharåpamarthajàtaü và pità sa ÷vetaketuþ sarvaü ha tatpratipede çgàdyarthato granthata÷ca //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,7.5 ## __________ ChUpBh_6,7.5 taü hovàca punaþ pità yathà somya mahato 'bhyàhitàsyetyàdi samànamekamaïgàraü ÷àntasyàgneþ khadyotamàtraü pari÷iùñaü taü tçõai÷cårõai÷copasamàdhàya pràjvalayedvardhayet / teneddhenàïgàreõa tato 'pi pårvaparimàõàdbahu dahet //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,7.6 ## __________ ChUpBh_6,7.6 evaü somya te ùoóa÷ànàmannakalànàü sàmarthyaråpàõàmekà kalàti÷iùñàbhådati÷iùñà'sãtpa¤cada÷àhànyabhuktavata ekaikenàhnaikaikà kalà candramasa ivàparapakùe kùãõà sàti÷iùñà kalà tavànnena bhuktenopasamàhità vardhitopacità pràjvàli / dairdhyaü chàndasaü prajvalità vardhitetyarthaþ / pràjvàlãditi kalà tavànnena bhuktenopasamàhità vardhitopacità pràjvàli / dairdhyaü chàndasaü prajvalità vardhitetyarthaþ / pràjvàlãditi pàñhàntaraü tadà tenopasamàhità svayaü prajvalitavatãryarthaþ / tayà vardhitayaitarhãdànãü vedànanubhavasyupalabhase / evaü vyàvçttyanuvçttibhyàmannàmayatvaü manasaþ siddhamityupasaüharatyannamayaü hi somya mana ityàdi / yathaitanmanaso 'nnamayatvaü tava siddhaü tathà'pomayaþ pràõastejomayã vàgityetadapi siddhamevetyabhipràyaþ / tadetaddhàsya pituruktaü mana àdãnàmannàdimayatvaü vijaj¤au vij¤àtavà¤÷vetaketuþ / dvirabhyàsastrivçtkaraõaprakaraõasamàptyarthaþ //6// ## ======================================================================= START ChUp 6,8.1 ## __________ ChUpBh_6,8.1 yasminmanasi jãvenà'tmanànupraviùñà parà devatà'dar÷a iva puruùaþ pratibimbena jalàdiviùviva ca såryàdayaþ pratibimbaiþ / tanmano 'nnamayaü tejo 'ümayàbhyàü vàkpràõàbhyàü saügatamadhigatam / yanmayo yatstha÷ca jãvo mananadar÷ana÷ravaõàdivyàvahàràya kalpate taduparame ca svaü devatàråpameva pratipadyate / taduktaü ÷rutyantare"dhyàyatãva lelàyatãva sadhãþ svapno bhåtvemaü lokamatikràmati""sa và àyamàtmà brahma vij¤ànamayo manomaya"ityàdi,"svapnena ÷àrãram" ityàdi,"pràõanneva pràõo nàma bhavatã"tyàdi ca / tasyàsya manaþsthasya mana àkhyàü gatasya manaupa÷amadvàreõendriyaviùayebhyo nivçttasya yasyàü parasyàü devatàyàü svàtmabhàtàyàü yadavasthànaü tatputràyà'cikhyàsuruddàlako ha kilà'ruõiþ ÷vetaketuü putramuvàcoktavàn / svapnàntaü svapnamadhyaü svapna iti dar÷anavçtteþ svapnasyà'khyà tasya madhyaü svapnàntaü suùuptamityetat / athavà svapnàntaü svapnasatattvamityarthaþ tatràpyarthàtsuùuptameva bhavati / svamapãto bhavatãti vacanàt / na hyanyatra suùuptàtsvamapãtiü jãvasyecchanti brahmavidaþ / tatra hyàdar÷àpanayane puruùapratibimbi àdar÷agato yathà svameva puruùamapãto bhavatyevaü mana àdyuparame caitanyapratibimbaråpeõa jãvenà'tmanà manasi praviùñà nàmaråpavyàkaraõàya parà devatà sà svamevà'tmànaü pratipadyate jãvaråpatàü mana àkhyàü hitvà / ataþ suùupta eva svapnànta÷abdavàcya ityavagamyate / yatra tu suptaþ svapnànpa÷yati tatsvàpnaü dar÷anaü sukhaduþkhasaüyuktamiti puõyàpuõyayorhi sukhaduþkhàrambhakatvaü prasiddham / puõyàpuõyayo÷càvidyàkàmopaùñambhenaiva sukhaduþkhataddar÷anakàryàrambhakatvamupapadyate nànyathetyavidyàkàmakarmabhiþ saüsàrahetubhiþ saüyukta eva svapna iti na svamapãtà bhavati / "ananvàgataü puõyenànanvàgataü pàpena tãrõo hi tadà sarvà¤chokànhçdayasya bhavati" "tadvà asyaitadaticchandà" "eùa parama ànanda"ityàdi÷rutibhyaþ / suùupta eva svaü devatàråpaü jãvatvavinirmuktaü dar÷ayiùyàmãtyàha / svapnàntaü me mama nigadato he somya vijànãhi vispaùñamavadhàrayetyarthaþ / kadà svapnànto bhavatãtyucyate / yatra yasminkàla etannàma bhavati puruùasya svapsyataþ / prasiddhaü hi loke svapitãti / gauõaü cedaü nàmetyàha / yadà svapitãtyucyate puruùastadà tasminkàle satà sacchabdavàcyayà prakçtayà devatayà saüpanno bhavati saügata ekãbhåto bhavati / manasi praviùñaü mana àdisaüsargakçtaü jãvaråpaü parityajya svaü sadråpaü yatparamàrthasatyamapãto 'pigato bhavati / atastasmàtsvapitãtyenamàcakùate lokikàþ / svamàtmànaü hi yasmàdapãto bhavati / tata÷cà'yastànàü karaõànàmanekavyàpàranimittaglànànàü svavyàpàrebhya uparamo bhavati / ÷rute÷ca"÷ràmyatyeva vàk÷ràmyati cakùur" ityevamàdi / tathà ca"gçhãtà vàggçhãtaü ÷rotraü gçhãtaü mana"ityevamàdãni karaõàni pràõagrastàni / pràõa eko '÷rànto dehe kulàye yo jàgarti tadà jãvaþ ÷ramàpanuttaye svaü devatàråpamàtmànaü pratipadyate / nànyatra svaråpàvasthànàcchramàpanodaþ syàditi yuktà prasiddhirlaukikànàü svaü hyapãto bhavatãti / dç÷yate hi loke jvaràdirogagrastànàü tadvinirnoke svàtmasthànàü vi÷ramaõaü tadvadihàpi syàditi yuktam / "tadyathà ÷yeno và suparõo và viparipatya ÷rànta"ityàdi÷ruteùca //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,8.2 ## __________ ChUpBh_6,8.2 tatràyaü dçùñànto yathokter'the-sa yathà ÷akuniþ pakùã ÷akunighàtakasya hastagatena såtreõa prabaddhaþ pà÷ito di÷aü di÷aü bandhanamokùàrthã sanprati÷idi÷aü patitvànyatra bandhanàdàyatanamà÷rayaü vi÷ramaõàyàlabdhvàpràpya bandhanamevopa÷rayate / evameva yathàyaü dçùñàntaþ khalu he sobhya tanmanastatprakçtaü poóa÷akalamannopacitaü mano nirdhàritaü tatepraviùñastatsthastadupalakùito jãvastanmana iti nirdi÷yate ma¤càkro÷anavat / sa mana àkhyopàdhirjãvo 'vidyàkàmakarmopadiùñàü di÷aü di÷aü sukhaduþkhàdilakùaõàü jàgratsvapnayoþ patitvà gatvànubhåyetyarthaþ / anyatra sadàkhyàtsvàtmana àyatanaü vi÷ramaõasthànamalabdhvà pràõameva pràõena sarvakàryakaraõà÷rayeõopalakùità pràõa ityucyate sadàkhyà parà devatà / "pràõasya pràõaü" "pràõa÷arãro bhàråpa"ityàdi÷ruteþ / atastàü devatàü pràõaü pràõàkhyàmevopa÷rayate / pràõo bandhanaü yasya manasastatpràõabandhanaü hi yasmàtsomya manaþ pràõopalakùitadevatà÷rayaü mana iti tadupalakùito jãva iti //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,8.3 ## __________ ChUpBh_6,8.3 evaü svapitinàmaprasiddhidvàreõa yajjãvasya satyasvaråpaü jagato målaü tatputrasya dar÷ayitvà'hànnàdikàryakàraõaparamparayàpi jagato målaü saddidar÷ayiùuþ / a÷anàpipàse a÷itumicchà÷anà yàlopena / pàtumicchà pipàsà te a÷anàpipàse a÷anàpipàsayoþ satatvaü vijànãhãtyetat / yatra yasminkàla etannàma puruùo bhavati / kiü tat?a÷i÷iùatya÷itumicchatãti / tadà tasya puruùasya kinimittaü nàma bhavatãtyàha / yattatpuruùeõà÷itamannaü kañhinaü potà àpo nayante dravãkçtya rasàdibhàvena vipariõamayante tadà bhuktamannaü jãryati / atha ca bhavatyasya nàmà÷i÷iùatãti gauõam / jãrõe hyanne '÷itumicchati sarvo hi jantuþ / tat tatra apàma÷itanetçtvàda÷anàyà iti nàma prasiddhamityetasminnarthe / yathà gonàyo gàü nayatãti gonàya ityucyate gopàlaþ / tathà÷vànnayatãtya÷vanàyo '÷vapàla ityucyate / puruùanàyaþ puruùànnayatãti ràjà senàpatirvà / evaü tattadàpa àcakùate laukikà a÷anàyeti visarjanãyalopena / tatraivaü satyadbhã rasàdibhàvena nãtenà÷itenànnena niùpàditamidaü ÷arãraü vañakaõikàyàmiva ÷uïgo 'ïkura utpatita udgatastamimaü ÷uïgaü kàryaü ÷arãràkhyaü vañàdi÷uïgavadutpatitaü he sobhya vijànãhi / kiü tatra vij¤eyamityucyate / ÷uõvidaü ÷uïgavatkàryatvàccharãraü nàmålaü målarahitaü bhaviùyatãtyukta àha ÷vetaketuþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,8.4 ## __________ ChUpBh_6,8.4 yadyevaü samålamidaü ÷arãraü vañàdi÷uïgavattasyàsya kva målaü syàdbhavedityevaü pçùña àha pità / tasya kva målaü syàdanyatrànnàdannaü målamityabhipràyaþ / katham / a÷itaü hyannamadbhirdravãkçtaü jàñhareõàgninà pacyamànaü rasabhàvena pariõamate / rasocchoõitaü ÷oõitànmàüsaü màüsànmedo medaso 'sthãnyasthibhyo majjà majjàyàþ ÷ukram / tathà yoùidbhuktaü cànnaü rasàdikrameõaivaü pariõataü lohitaü bhavati / tàbhyàü ÷ukra÷oõitàbhyàmannakàryàbhyàü saüyuktàbhyàmannenaiva pratyahaü bhujyamànenà'påryamàõàbhyàü kuóyamiva mçtpiõóaiþ pratyuhamupacãyamàno 'nnamålo deha÷uïgaþ pariniùpanna ityarthaþ / yattu deha÷uïgo 'nnamåla evameva khalu somyànnena ÷uhgena kàryabhåtenàpo målamannasya ÷uïgasyànviccha pratipadyasva / apàmapi vinà÷otpattimattavàcchuïgatvameveti adbhiþ sãmya ÷uïgena kàryeõa kàraõaü tejo målamanviccha / tejaso 'pi vinà÷otpattimattavàcchuïgatvamiti tejasà somya ÷uïgena sanmålamekamevàdvitãyaü paramàrthasatyam / yasminsarvamidaü vàcà'rambhaõaü vikàro nàmadheyamançtaü rajjvàmiva sarpàdivikalpajàtamadhyastamavidyayà tadasya jagato målamataþ sanmålàþ satkàraõà he somyemàþ sthàvarajaïgamalakùaõàþ sarvàþ prajà na kevalaü sanmålà evedànãmapi sthitikàle sadàyatanàþ sadà÷rayà eva / nahi mçdamanà÷ritya ghañàdeþ sattvaü sthitirvàsti / ato mçdvatsanmåtvàtprajànàü sadàyatanaü yàsàü tàþ sadàyatanàþ prajàþ / ante ca satpratiùñhàþ sadeva pratiùñà layaþ samàptipavasànaü pari÷eùo yàsàü tàþ satpratiùñhàþ //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,8.5 ## __________ ChUpBh_6,8.5 athedànãmap÷uïgadvàreõa sato målasyànugamaþ kàrya ityàha / yatra yasminkàla etannàma pipàsati pàtumicchatãti puruùo bhavati / a÷i÷iùatãtivadidamapi gauõameva nàma bhavati / dravãkçtasyà÷itasyànnasya netrya àpo 'nna÷uïgaü dehaü kledayantyaþ ÷ithilã kuryurabbàhulyàdyadi tejasà na ÷oùyante / nitaràü ca tejasà ÷oùyamàõà svapsu dehabhàvena pariõamamànàsu pàtumicchà puruùasya jàyate tadà puruùaþ pipàsati nàma tadetadàha / teja eva tattadà pãtamabàdi ÷oùayaddehagatalohitapràõabhàvena nayate pariõamayati / tadyathà gonàya ityàdi samànamevaü tatteja àcaùñe loka udanyetyudakaü nayatãtyudanyam / udanyetãti cchàndasaü tatràpi pårvavat / apàmapyetadeva ÷arãràkhyaü ÷uïgaü nànyadityevamàdi samànamanyat //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,8.6 ## __________ ChUpBh_6,8.6 sàmarthyàttejaso 'pyetadeva ÷arãràkhyaü ÷uïgam / ato 'p÷uïgena dehenà'po målaü gamyate / adbhiþ ÷uïgena tejo målaü gamyate / tejasà ÷uïgena sanmålaü gamyate pårvavat / evaü hi tejobannamayasya deha÷uïgasya vàcàrambhaõamàtrasyànnàdiparamparayà paramàrthasatyaü sanmålamabhayasaütràsaü niràyàsaü sanmålamanviccheti putraü gamayitvà÷i÷iùati pipàsatãti nàmaprasiddhidvàreõa yadanyadihàsminprakaraõe tejobannànàü puruùeõopabhujyamànànàü kàryakaraõasaüghàtasya deha÷uïgasya svajàtyasàükaryeõopacayakaratvaü vaktavyaü pràptaü tadihoktameva draùñavyamiti pårvoktaü vyapadi÷ati / yathà nu khalu yena prakàreõemàstejobannàkhyàstisro devatàþ puruùaü pràpya trivçttrivçdekaikà bhavati taduktaü purastàdeva bhavatyannama÷itaü tredhà vidhãyata ityàdi / tatraivoktamannàdãnàmasitànàü ye mavyamà dhàtavaste sàptadhàtukaü ÷arãramupacinvantãtyuktam / "màüsaü bhavati lohitaü bhavati majjà bhavatyasthi bhavati ye tvaõiùñhà dhàtavo manaþ pràõaü vàcaü dehasyàntaþkaraõasaüghàtamupacinvantã"ti coktaü"tanmano bhavati sa pràõo bhavati sà vàgbhavatã"ti / so 'yaü pràõakaraõasaüghàto dehe vi÷ãrõe dehàntaraü jãvàdhiùñhito yena krameõa pårvadehàtpracyuto gacchati tadàhàsya he somya puruùasya prayato mriyamàõasya vàïmanasi saüpadyate manasyupasaühriyate / atha tadà'hurj¤àtayo na vadatãti / manaþpårvako hi vàgvyàpàraþ / "yadvai manasà dhyàyati tadvàcà vadati"iti ÷ruteþ / vàcyupasaühçtàyàü manasi mano mananavyàpàreõa kevalena vartate / mano 'pi yadopasaühriyate tadà manaþ pràõe saüpannaü bhavati suùuptakàla iva tadà pàr÷vasthà j¤àtayo na vijànàtãtyàhuþ / pràõa÷ca tadordhvocchvàsã svàtmanyupasaühçtabàhyakaraõaþ saüvargavidyàyàü dar÷anàddhastapàdàdãnvikùipanmarmasthànàni nikçntannana ivotsçjan krameõopasaühçtastejasi sampadyate / tadà'hurj¤àtayo na calatãti mçto neti và vicikitsanto dehamàlabhamànà uùõaü copalabhamànà deha uùõo jãvatãti yadà tadapyauùõyaliïgaü teja upasaühriyate tadà tattejaþ parasyàü devatàyàü pra÷àmyati / tadevaïkrameõopasaühçte svamålaü pràpte ca manasi tatstho jãvo 'pi suùuptakàlavannimittopasaühàràdupasaühriyamàõaþ sansatyàbhisaüdhipårvakaü cedupasaühriyate sadeva saüpadyate na punardehàntaràya suùuptàdivottiùñhati / yathà loke sabhaye de÷e vartamànaþ katha¤cidivàbhayaü de÷aü pràptastadvat / itarastvanàtmaj¤astasmàdeva målàtsuùuptàdivotthàya mçtvà punardehajàlamàvi÷ati //6 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,8.7 ## __________ ChUpBh_6,8.7 yasmànmålàdutthàya dehamàvi÷ati jãvaþ sa yaþ sadàkhya eùa ukto 'õimàõubhàvo jagato målamaitadàtmyametatsadàtmà yasya sarvasya tadetadàtma tasya bhàva aitadàtmyam / etena sadàkhyenà'tmanà'tmavatsarvamidaü jagat / nànyo 'styasyà'tmà saüsàrã / "nànyadato 'ti ÷rotç"ityàdi÷rutyantaràt / yena cà'tmanà'tmavatsarvamidaü jagattadeva sadàkhyaü kàraõaü satyaü paramàrthasat / ataþ sa evà'tmà jagataþ pratyaksvaråpaü satattvaü yàthàtmyam / àtma÷abdasya nirupapadasya pratyagàtmani gavàdi÷abdavanniråóhatvàt / atastatsattvamasãti he ÷vetaketo ityevaü pratyàyitaþ putra àha-bhåya eva mà bhagavànvij¤àpayatu yadbhavaduktaü tatsandigdhaü mamàhanyahani sarvàþ prajàþ suùupte satsaüpadyanta ityetadyena tatsaüpadya na viduþ satsampannà vayamiti / ato dçùñontena màü pratyàyayatvityarthaþ / evamuktastathàstu somyeti hovàca pità //7// ## ======================================================================= START ChUp 6,9.1 ## __________ ChUpBh_6,9.1 yatpçcchasyahanyahani satsaüpadya na viduþ satsaüpannàþ sma iti tatkasmàdityatra ÷çõu dçùñàntam / yathà loke he somya madhukçto madhu kurvantãti madhukçto madhukaramakùikà madhu nistiùñhanti madhu niùpàdayanti tatparàþ santaþ / katham?nànàtyayànàü nànàgatãnàü nànàdikkànàü vçkùàõàü rasànsamavahàraü samàhçtyaikatàmekabhàvaü madhutvena rasàngamayanti madhutvamàpàdayanti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,9.2 ## __________ ChUpBh_6,9.2 te rasà yathà madhutvenaikatàü gatàstatra madhuni vivekaü na labhante / katham, amuùyàhamàmrasya panasasya và vçkùasya raso 'smãti / yathà hi loke bahånàü cetanàvatàü sametànàü pràõinàü vivekalàbho bhavatyamuùyàhaü putro 'muùyàhaü naptàsmãti / te ca labdhavivekàþ santo na saükãryante na tathehànekaprakàravçkùarasànàmapi madhuràmlatiktakañukàdãnàü madhutvenaikatàü gatànàü madhuràdibhàvena viveko gçhyata ityabhipràyaþ / yathàyaü dçùñànta ityevameva khalu somyemàþ sarvàþ prajà ahanyahani sati saüpadya suùuptakàle maraõapralayayo÷ca na vidurna vijànãyuþ sati saüpadyàmaha iti saüpannà iti và //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,9.3 ## __________ ChUpBh_6,9.3 yasmàccaivamàtmanaþ sadråpatàmaj¤àtvaiva satsaüpadyante / atasta iha loke yatkarmanimittàü yàü yàü jàtiü pratipannà àsurvyàghràdãnàü vyàghro 'haü siüho 'hamityevaü te tatkarmaj¤ànavàsanàïkitàþ santaþ satpraviùñà api tadbhàvenaiva punaràbhavanti punaþ sata àgatya vyàghro và siüho và vçko và varàho và kãño và pataïgo và daü÷o và ma÷ako và yadyatpårvamiha loke bhavanti vabhåvurityarthaþ / tadeva punaràgatya bhavanti yugasahasrakoñyantaritàpi saüsàriõo jantoryà purà bhàvità vàsanà sà na na÷yatãtyarthaþ / "yathàpraj¤aü hi saübhavàþ"iti ÷ruttyantaràt //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,9.4 ## __________ ChUpBh_6,9.4 tàþ prajà yasminpravi÷ya punaràvirbhavanti / ye tvito 'nye satsatyàtmàbhisaüdhà yamaõubhàvaü sadàtmànaü pravi÷ya nà'vartante sa ya eùo 'õimetyàdi vyàkhyàtam / yathà loke svakãye gçhe supta utthàya gràmàntaraü gato jànàti svagçhàdàgato 'smãtyevaü sata àgato 'smãti ca jantånàü kasmàdvij¤ànaü na bhavatãti bhåya eva mà bhagavànvij¤àpayatvityuktastathà sobhyeti hovàca pità //4// ## ======================================================================= START ChUp 6,10.1 ## __________ ChUpBh_6,10.1 ÷çõu tatra dçùñàntaü yathà somyemà nadyo gaïgàdyàþ purastàtpårvàü di÷aü prati pràcyaþ pràga¤canàþ syandante sravanti / pa÷càtpratãcãü di÷aü prati sindhvàdyàþ pratãcãma¤canti gacchantãti pratãcyastàþ samudràdambhonidherjaladharairàkùiptàþ punarvçùñiråpeõa patità gaïgàdinadãråpiõyaþ punaþ samudramambhonidhimevàpiyanti sa samudra eva bhavati tà nadyo yathà tatra samudre samudràtmanaikatàü gatà na vidurna jànantãyaü gaïgàhamasmãyaü yamunàhamasmãtãyaü mahyahamasmãti ca //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,10.2-3 ## ## __________ ChUpBh_6,10.2,3 evameva khalu somyemàþ sarvàþ prajà yasmàtsati sampadya na vidustasmàtsata àgamya na viduþ sata àgacchàmaha àgatà iti và / ta iha vyàghra ityàdi samànamanyat / dçùñaü loke jale vãcãtaraïgaphenabudàdaya utthitàþ punastadbhàvaü gatà vinaùñà iti / jãvàstu tatkàraõamaõubhàvaü pratyahaü gacchanto 'pi suùupte maraõapralayayo÷ca na vina÷yantãtyetat bhåya eva mà bhagavànvij¤àpayatu dçùñàntena / tathà somyeti hovàca pità //2-3 // ## ======================================================================= START ChUp 6,11.1 ## __________ ChUpBh_6,11.1 ÷çõu dçùñàntamasya - he somya mahato 'neka÷àkhàdiyuktasya vçkùasyàsyetyagrataþ sthitaü vçkùaü dar÷ayannàha / yadi yaþ ka÷cidasya måle 'bhyàhanyàtpara÷vàdinà sakçdghàtamàtreõa na ÷uùyatãti jãvanneva bhavati tadà tasya rasaþ sravet / tathà yo madhye 'bhyàhanyàjjãvansravettathà yo 'gre 'bhyàhanyàjjãvansravetsa eùa vçkùa idànãü jãvenà'tmanànuprabhåto 'nuvyàptaþ pepãyamàno 'tyarthaü pibannudakaü bhaumàü÷ca rasànmålairgçhõanmodamàno harùaü pràpnuvaüstiùñhati //1// _______________________________________________________________________ START ChUp 6,11.2 ## __________ ChUpBh_6,11.2 tasyàsya yadekàü ÷àkhàü rogagrastàmàhatàü và jãvo jahàtyupasaüharati ÷àkhàyàü viprasçtamàtmàü÷am / atha sà ÷uùyati / vàïmanaþpràõakaraõagràmànupraviùño hi jãva iti tadupasaühàra upasaühriyate / jãvena ca pràõayuktenà÷itaü potaü ca rasatàü gataü jãvaccharãraü vçkùaü vardhayadrasaråpeõa jãvasya sadbhàve liïgaü bhavati / a÷itapãtàbhyàü hi dehe jãvastiùñhati te cà÷itapãte jãvakarmànusàriõã iti / tasyaikàïgavaikalyanimittaü karma yadopasthitaü bhavati tadà jãva ekàü ÷àkhàü jahàti ÷àkhàyà àtmànamupasaüharati / atha tadà sà ÷àkhà ÷uùyati / jãvasthitinimitto raso jãvakarmàkùipto jãvopasaühàre na tiùñhati / rasàpagame ca ÷àkhà ÷oùamupaiti / tathà sarvaü vçkùameva yadàyaü jahàti tadà sarvo 'pi vçkùaþ ÷uùyati / vçkùasya rasasravaõa÷oùaõàdiliïgàjjãvavattvaü dçùñànta÷rute÷ca cetanàvantaþ sthàvarà iti bauddhakàõàdamatamacetanàþ sthàvarà ityetadasàramiti dar÷itaü bhavati //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,11.3 ## __________ ChUpBh_6,11.3 yathàsminvçkùadçùñànte dar÷itaü jãvena yukto vçkùo '÷uùko rasapànàdiyukto jàvatãtyucyate tadapeta÷ca mriyata ityucyate / evameva khalu somya viddhãti hovàca-jãvàpetaü jãvaviyuktaü vàva kiledaü ÷arãraü mriyate na jãvo mriyata iti kàrya÷eùe ca suptotthitasya mamedaü kàrya÷eùamaparisamàptamiti smçtvà samàpanadar÷anàt / jàtamàtràõàü ca jantånàü stanyàbhilàùayàdidar÷anàccàtãtajanmàntarànubhåtastana (nya) pànaduþkhànubhavasmçtirgamyate / agnihotràdãnàü ca vaidikànàü karmaõàmarthavattvànna jãvo mriyata iti / sa ya eùo 'õimetyàdi samànam / kathaü punaridamatyantasthãlaü pçthivyàdi nàmaråpavajjagadatyantasåkùmàtsadråpànnàmaråparah itàtsato jàyata ityetaddçùñàntena bhåya eva mà bhagavànvij¤àpayatviti / tathà somyeti hovàca pità //3// ## ======================================================================= START ChUp 6,12.1 ## __________ ChUpBh_6,12.1 yadyetatpratyakùãkartumicchasi, ato 'smànmahato nyagrodhàtphalamekamàharetyuktastathà cakàra, sa idaü bhagava upahçtaü phalamiti dar÷itavantaü pratyàha phalaü bhindhãti / bhinnamityàhetaraþ / tamàha pità kimatra pa÷yasãtyukta àhàõvyo 'õutarà ivemà dhànà bãjàni pa÷yàmi bhagava iti / àsàü dhànànàmekàü dhànàmaïga he vatsa bhindhãtyukta àha bhinnà bhagava iti / yadi bhinnà dhànà tasyàü bhinnàyàü kiü pa÷yasãtyukta àha na ki¤cana pa÷yàmi bhagava iti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,12.2 ## __________ ChUpBh_6,12.2 taü putraü hovàca vañadhànàyàü bhinnàyàü yaü vañabãjàõimànaü he saumyaitaü na nibhàlayase na pa÷yasi / tathàpyetasya vai kila somyaiùa mahànnyagrodho bãjasyàõimnaþ såkùmasyàdç÷yamànasya kàryabhåtaþ sthåla÷àkhàskandhaphalapalà÷avàüstiùñhatyutpannaþ sannuttiùñhatãti vocchabdo 'dhyàhàryo 'taþ ÷raddhatsva somya sata evàõimnaþ sthålaü nàmaråpàdimatkàryaü jagadutpannamiti / yadyapi nyàyàgamàbhyàü nirdhàritor'thastathaivetyavagamyate tathàpyatyantasåkùmeùvartheùu bàhyaviùayàsaktamanasaþ svabhàvapravçttasyàsatyàü gurutaràyàü ÷raddhàyàü duravagamatvaü syàdityàha ÷raddhatsveti / ÷raddhàyàü tu satyàü manasaþ samàdhànaü bubhutsiter'the bhavettata÷ca tadarthàvagatiþ / "anyatramanà abhåvam" ityàdi÷ruteþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,12.3 ## __________ ChUpBh_6,12.3 sa ya ityàdyuktàrtham / yadi tatsajjagato målaü kasmànnopalabhyata ityetaddçùñàntena mà bhagavànbhåya eva vij¤àpayatviti / tathà somyeti hovàca pità //3// ## ======================================================================= START ChUp 6,13.1 ## __________ ChUpBh_6,13.1 vidyamànamapi vastu nopalabhyate prakàràntareõa tåpalabhyata iti ÷çõvatra dçùñàntam yadi cemamarthaü pratyakùo sa ha pitroktamarthaü pratyakùãkartumicchaüstathà cakàra / taü hovàca paredyuþ pràtaråpasãdathà upagacchethà iti / sa ha pitroktamarthaü pratyakùãkartumicchaüstathà cakàra / taü hovàca paredyuþ pràtaryallavaü doùà ràtràvudake 'vàdhà nikùiptavànasyaïga he vatsa tadàharetyuktastallavaõamàjihãrùurha kilàvamç÷yodake na viveda na vij¤àtavànyathà tallavaõaü, vidyamànameva sadapsu lãnaü saü÷liùñamabhåtaü //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,13.2 ## __________ ChUpBh_6,13.2 yathà vilãnaü lavaõaü na vettha tathàpi taccakùuùà spar÷anena ca piõóaråpaü lavaõamagçhyamàõaü vidyata evàpsåpalabhyate copàyàntareõetyetatputraü pratyàyayitumicchannàha-aïgàsyodakasyàntàdupari gçhãtvà'càmetyuktvà putraü tathàkçtavantamuvàca kathamitãtara àha lavaõaü svàdutaþ iti / tathà madhyàdudakasya gçhãtvà'càmeti kathamiti lavaõamiti / tathàntàdadhode÷àdgçhãtvà'càmeti kathamiti lavaõamiti / yadyevamabhipràsya parityajyaitadudakamàcamyàtha mopasãdathà iti taddha tathà cakàra lavaõaü parityajya pitçsamãpamàjagàmetyarthaþ / idaü vacanaü bravaüstallavamaü tasminnevodake yanmayà ràtrau kùiptaü ÷à÷vannityaü saüvartate vidyamànameva satsamyagvartate / ityevamuktavantaü taü hovàca pità / yathedaü lavaõaü dar÷anaspar÷anàbhyàü pårvaü gçhãtaü punarudake vilãnaü tàbhyàmagçhyamàõamapi vidyata evopàyàntareõa jihvayopalabhyamànatvàt / evamevàtraivàsminneva tejobannàdikàrye ÷uïgedehe / vàva kiletyàcàryopade÷asmaraõapradar÷anàrthau / sattejobannàdi÷uïgakàramaü vañabãjàõimavadvidyamànamevendriyairnopalabhase na nibhàlayase / yathàtraivodake dar÷anaspar÷anàbhyàmanupalabhyamànaü lavaõaü vidyamànameva jihvayopalabdhavànasi / evamevàtraiva kila vidyamànaü sajjaganmålamupàyàntareõa lavaõàõimavadupalapsyasa iti vàkya÷eùaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,13.3 ## __________ ChUpBh_6,13.3 sa ya ityàdi samànam / yadyevaü lavaõàõimavadindriyairanupalabhyamànamapi jaganmålaü sadupàyàntareõopalabdhuü ÷akyate yadupalambhàtkçtàrthaþ syàmanupalambhàccàkçtàrthaþ syàmahaü tasyaivopalabdhau ka upàya ityetadbhåya eva mà bhagavànvij¤àpayatu dçùñàntena tathà somyeti hovàca //3// ## ======================================================================= START ChUp 6,14.1 ## __________ ChUpBh_6,14.1 yathà loke he somya puruùaü yaü ka¤cidgandhàrebhyo janapadebhyo 'bhinaddhàkùaü baddhacakùuùamànãya dravyahartà taskarastamabhinaddhàkùameva baddhahastamaraõye tato 'pyatijane 'tigatajane 'tyantavigatajane de÷e visçjetsa tatra digbhramopeto yathà pràïvà pràga¤canaþ pràïmukho, vetyarthaþ / tathodaïvàdharàïvà pratyaïvà pradhmàyãta ÷abdaü kuryàdvikro÷et / abhinaddhàkùo 'haü gandhàrebhyastaskareõà'nãto 'bhinaddhàkùa eva visçùña iti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,14.2 ## __________ ChUpBh_6,14.2 evaü vikro÷atastasya yathàbhinahanaü yathàbandhanaü pramucya muktvà kàruõikaþ ka÷cidetàü di÷amuttarato gandhàrà etàü di÷aü vrajeti prabråyàtsa evaü kàruõikena bandhanànmokùito gràmàdgràmàntaraü pçcchanpaõóita upade÷avànmedhàvo paropadiùñagràmaprave÷amàrgàvadhàraõasamarthaþ sangandhàrànevopasampadyeta netaro måóhamatirde÷àntaradar÷anatçóvà / yathàyaü dçùñànto varõitaþ svaviùayebhyo gandhàrebhyaþ puruùastaskarairabhinaddhàkùo 'viveko diïmåóho '÷anàyàpipàsàdimànvyàghrataskaràdyanekabhayànatharvràtayutamaraõyaü prave÷ito duþkhàrto vikro÷anbandhanebhyo mumukùustiùñhati sa katha¤cideva kàruõikena kenacinmokùitaþ svade÷àngandhàrànevà'panno nirvçtaþ sukhyabhåt / evameva sato jagadàtmanaþ svaråpàttejovannàdimayaü dehàraõyaü vàtapittakapharudhiramedomàüsàsthimajjà÷ukrakçmimåtrapurãùavacchãtoùõàdyanekadvandvasukhaduþkhavaccedaü mohapañàbhinaddhàkùo bhàryàputramitrapa÷ubandhvàdidçùñàdçùñànekaviùayatçùõàpà÷itaþ puõyàpuõyàditaskaraiþ prave÷ito"'hamamuùya putro mamaite bàndhavàþ sukhyahaü duþkhã måóhaþ paõóito dhàrmiko bandhumà¤jàto mçto jãrõaþ pàpã putro me mçto dhanaü me naùñaü hà hato 'smi kathaü jàviùyàmi kà me gatiþ kiü me tràõam" ityevamaneka÷atasahasrànarthajàlavànvikro÷ankatha¤cideva puõyàti÷ayàtparamakàruõikaü ka¤citsadbrahmàtmavidaü vimuktabandhanaü brahmiùñhaü yadà'sàdayati tena ca brahmavidà kàruõyàddar÷itasaüsàraviùayadoùadar÷anamàrgo viraktaþ saüsàraviùayebhyo nàsi tvaü saüsàryamuùya putratvàdidharmavànkiü tarhi sadyattattvamasãtyavidyàmohapañàbhinahanànmokùito gandhàrapuruùavacca svaü sadàtmànamupasampadya sukhã nirvçtaþ syàdityetamevàrthamàhà'càryavànpuruùo vedeti tasyàsyaivamàcàryavato muktàvidyàbhinahanasya tàvadeva tàvàneva kàla÷ciraü kùepaþ sadàtmasvaråpasampatteriti vàkya÷eùaþ / kiyànkàla÷ciramityucyate yàvanna vimokùye na vimokùyata ityetatpuruùavyatyanena / sàmarthyàt / yena karmaõà ÷arãramàrabdhaü tasyopabhogena yenàtha÷abda ànantaryàrthaþ syàt / nanu yathà sadvij¤ànàntarameva dehapàtaþ satsampatti÷ca na bhavati karma÷eùava÷àttathàpravçttaphalàni pràgj¤ànotpatterjanmàntarasa¤citànyapi karmàõi santãti tatphalopabhogàrthaü patite 'smi¤÷arãràntaramàrabdhavyam / utpanne ca j¤àne yàvajjãvaü vihitàni pratiùiddhàni và karmàõi karotyeveti tatphalopabhogàrthaü càva÷yaü ÷arãràntaramàrabdhavyaü tata÷ca karmàõi tataþ ÷arãràntaramiti j¤ànàrthakyaü karmaõàü phalavattvàt / atha j¤ànavataþ kùãyante karmàõi tadà j¤ànapràptisamakàlameva j¤ànasya satsampattihetutvànmokùaþ syàditi ÷arãrapàtaþ syàt / tathàcà'càryàbhàva "ityàcàryavànpuruùo vede"tyàcàryavattvànupapattirj¤ànànmokùàbhàvaprasaïga÷ca / de÷àntarapràptyupàyaj¤ànavadanaikàntikaphalatvaü và j¤ànasya / na / karmaõàü pravçttàpravçttaphalavattvavi÷eùopapatteþ / yaduktamapravçttaphalànàü karmamàü dhruvaphalavattvàdbrahmavidaþ ÷arãre patite ÷arãràntaramàrabdhavyamapravçttakarmaphalopabhogàtharmityetadasat / viduùa"stasya tàvadeva ciram" iti ÷ruteþ pràmàõyàt / nanu"puõyo vai pumyena karmaõàbhavati"ityàdi÷ruterapi pràmàõyameva / tasyamevam / tathàpi pravçttaphalànàmapravçttaphalànàü ca karmaõàü vi÷eùo 'sti / katham / yàni pravçttaphalàni karmàõi yairvidvaccharãramàrabdhaü teùàmupabhogenaiva kùayaþ / yathà'rahdhavegasya lakùyamukteùvàdervegakùayàdeva sthitirna tu lakùyavedhasamakàlameva prayojanaü nàstãti tadvat / anyàni tvapravçttaphalànãha pràgj¤ànotpatterårdhvaü ca kçtàni và kriyamàõàni vàtãtajanmàntarakçtàni vàpravçttaphalàni j¤ànena dahyante pràya÷citteneva / "kùãyante càsya karmàõi"iti cà'tharvaõe / ato brahmavido jãvanàdiprayojanàbhàve 'pi pravçttaphalànàü karmaõàmava÷yameva phalopabhogaþ syàditi mukteùuvattasya tàvadeva ciramiti yuktamevoktamiti yathoktadoùacodanànupapattiþ j¤ànotpatterårdhvaü ca brahmavidaþ karmàbhàvamavocàma"brahmasaüstho 'mçtatvametã"tyatra / tacca smartumarhasi //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,14.3 ## __________ ChUpBh_6,14.3 sa ya ityàdyuktàrtham / àcàryavànvidvànyena krameõa satsampadyate taü kramaü dçùñàntena bhåya eva mà bhagavànvij¤àpayatviti / tathà somyeti hovàca //3// ## ======================================================================= START ChUp 6,15.1 ## __________ ChUpBh_6,15.1 puruùaü he somyotopatàpinaü jvaràdyupatàpavantaü j¤àtayo bàndhavàþ parivàryopàsate mumårùuü jànàsi màü tava pitaraü putraü bhràtaraü veti pçcchantastasya mumårùoryàvanna vàïmanasi sampadyate manaþ pràõe pràõastejasi tejaþ parasyàü devatàyàmityetaduktartham //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,15.2 ## __________ ChUpBh_6,15.2 saüsàriõo yo maraõakramaþ sa evàyaü viduùo 'pi satsampattikrama ityetadàha parasyàü devatàyàü tejasi sampanne 'tha na jànàti / avidvàüstu sata utthàya pràgbhàvitaü vyàghràdibhàvaü devamanuùyàdibhàvaü và vi÷ati / vidvàüstu ÷àsràcàryopade÷ajanitaj¤ànadãpaprakà÷itaü sadbrahmàtmànaü pravi÷ya nà'vartata ityeùa satsampattikramaþ / anye tu mårdhanyayà nàóyotkramyà'dityàdidvàreõa sadgacchantãtyàhustadasat / de÷akàlanimittaphalàbhisandhànena gamanadar÷anàt / na hi sadàtmaikatvadar÷inaþ satyàbhisandhasya de÷akàlanimittaphalàdyançtàbhisandhirupapadyate / virodhàt / avidyàkàmakarmaõàü ca gamananimittànàü sadvij¤ànahutà÷anavipluùñatvàdgamanànupapattireva / "paryàptakàmasya kçtàtmanastivahaiva sarve pravilãyanti kàmàþ"ityàdyàtharvaõe / nadãsamudradçùñànta÷rute÷ca //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,15.3 ## __________ ChUpBh_6,15.3 sa ya ityàdi samànam / yadi mariùyato mumukùata÷ca tulyà satsampattistatra vidvànsatsampanno nà'vartata àvartate tvavidvànityatra kàraõaü dçùñàntena bhåya eva mà bhagavànvij¤àpayatviti tathà somyeti hovàca //3// ## ======================================================================= START ChUp 6,16.1 ## __________ ChUpBh_6,16.1 ÷çõu yathà somya puruùaü cauryakarmaõi sandihyamànaü nigrahàya parãkùaõàya votàpi hastagçhãtaü baddhahastamànayanti ràjapuruùàþ / kiü kçtavànayamiti pçùñà÷cà'hurapahàr÷ãddhanamasyàyam / te cà'huþ kimapaharaõamàtrema bandhanamarhati / anyathà datte 'pi dhane bandhanaprasaïgàdityuktàþ punaràhuþ steyamakàrùãttauryeõa dhanamapahàrùãditi / teùvevaü vadatsvitaro 'pahnate nàhaü tatkarteti / (te cà'huþ sandihyamànaü steyamakàrùãstvamasya dhanasyeti) / tasmiü÷càpahnavàne àhuþ para÷umasmai tapateti ÷odhayatvàtmànamiti / sa yadi tasya stainyasya kartà bavati bahi÷càpahnate sa evaübhåtastata evànçtamanyathàbhåtaü santamanyathà'mànaü kurute sa tathànçtàbhisandho 'nçtenà'tmànamantardhàya vyavahitaü kçtvà para÷uü taptaü mohàtpratigçhràti sa dahyate 'tha hanyate ràjapuruùaiþ svakçtenànçtàbhisandhidoùeõa //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,16.2 ## __________ ChUpBh_6,16.2 atha yadi tasya karmaõo 'kartà bhavati tata eva satyamàtmànaü kurute sa satyena tayà stainyàkartçtayà'tmànamantardhàya para÷uü taptaü pratigçhõàti sa satyàbhisandhaþ sanna dahyate satyavyavadhànàdatha mucyate ca mçùàbhiyoktçbhyaþ / taptapara÷uhastatalasaüyogasya tulyatve 'pi steyakartrakartrorançtàbhisandho dahyate na tu satyàbhisandhaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 6,16.3 ## __________ ChUpBh_6,16.3 sa yathà satyàbhisandhastaptapara÷ugrahaõakarmaõi satyavyavahitahastatalatvànnàdàhyeta na dahyetetyetadevaü sadbrahmasatyàbhisandhãtarayoþ ÷arãrapàtakàle ca tulyàyàü satsampattau vidvànsatsampadya na punarvyàghradevàdidehagrahaõàyà'vartate / avidvàüstu vikàrànçtàbhisandhaþ punarvyàghràdibhàvaü devatàdibhàvaü và yathàkarma yathà÷rutaü pratipadyate / yadàtmàbhisandhyanabhisandhikçte mokùabandhane yacca målaü jagato yadàyatanà yatpratiùñhà÷ca sarvàþ prajà yadàtmakaü ca sarvaü yaccàjamamçtamabhayaü ÷ivamadvitãyaü tatsatyaü sa àtmà tavàtastattvamasi he ÷vetaketo ityuktàrthamasakçdvàkyam / kaþ punarasau ÷vetaketustvaü÷abdàrthaþ / yo 'haü ÷vetaketuruddàlakasya putra iti vedà'tmànamàde÷aü ÷rutvà matvà vij¤àya cà÷rutamamatamavij¤àtaü vij¤àtuü pitaraü papraccha kathaü nu bhagavaþ sa àde÷o bavatãti sa eùo 'dhikçtaþ ÷rotà mantà vij¤àtà tejobannamayaü kàryakàraõasaïghàtaü praviùñà paraiva devatà nàmasvaråpavyàkaraõàyà'dar÷a iva puruùaþ såryàduriva jalàdau pratibodhitastattvamasãtidçùñàntairhetubhi÷ca tatpiturasya ha kiloktaü sadevàhamasmãti vijaj¤au vij¤àtavàn / dvirvacanamadhyàyaparisamàptyartham / kiü punaratra ùaùñhe vàkyapramàõena janitaü phalam?àtmani kartçtvabhoktçtvayoradhikçtatvavij¤ànanivçttistasya phalaü yaü vayamavocàma tvaü÷abdavàcyamarthaü ÷rotuü mantuü càdhikçtamavij¤àtavij¤ànaphalàrtham / pràkcaitasmàdvij¤ànàdahamevaü kariùyàmyagnihotràdãni karmàõyahamatràdhikçtaþ / eùàü ca karmaõàü phalamihàmutra ca bhokùye kçteùu và karmasu kçtakartavyaþ syàmityevaü kartçtvabhoktçtvayoradhikçto 'smãtyàtmani yadvij¤ànamabhåttattasya yatsajjagato målamekamevàdvitãyaü tattvamasãtyanena vàkyena pratibuddhasya nivartate / virodhàt / na hyekasminnadvitãya àtmanyayamahamasmãti vij¤àte mamedamanyadanena kartavyamidaü kçtvàsya phalaü bhokùya iti và bhedavij¤ànamupapadyate / tasmàtsatsatyàdvitãyàtmavij¤àne vikàrànçtajãvàtmavij¤ànaü nivartata iti yuktam / nanu tattvamasãtyatra tvaü÷abdavàcyer'the sadbuddhiràdhitsyate yathà'dityamana àdiùu brahmàdibuddhiþ / yathà ca loke pratimàdiùu viùõvàdibuddhistadvannatu sadeva tvamiti, yadi sadeva ÷vetaketuþ syàtkathamàtmànaü na vijànãyàdyena tasmai tattvamasãtyupadi÷yate / na / àdityàdivàkyavailakùaõyàt / àdityo brahmetyàdàviti÷abdavyavadhànànna sàkùàdbrahmatvaü gamyate / råpàdimattvàccà'dityàdãnàmàkà÷amanaso÷ceti÷abdavyavadhànàdevàbrahmatvamiha tu sata eveha prave÷aü dar÷ayitvà tattvamasãti niraïku÷aü sadàtmabhàvamupadi÷ati / nanu paràkramàdiguõaþ siüho 'si tvamitivattattvamasãti syàt / na / mçdàdivatsadekamevàdvitãyaü satyamityupade÷àt / na copacàravij¤ànàttasya tàvadeva ciramiti satsampattiråpadi÷yeta / mçùàtvàdupacàravij¤ànasya / tvamindro 'si yama itivat / nàpi stutiranupàsyatvàcchvetaketoþ / nàpi sacchvetaketutvopade÷ena ståyeta / na hi ràjà dàsastvamiti stutyaþ syàt / nàpi sataþ sarvàtmana ekade÷anirodho yuktastattvamasãti de÷àdhipateriva gràmàdhyakùastvamiti / na cànyà gatiriha sadàtmatvopade÷àdarthàntarabhåtà sambhavati / nanu sadasmãtibuddhimàtramiha kartavyatayà codyate na tvaj¤àtaü sadasãti j¤àpyata iti cet / nanvasminpakùe 'pya÷rutaü ÷rutaü bhavatãtyàdyanupapannam / na, sadasmãtibuddhividheþ stutyarthatvàt / na, àcàryavànpuruùo veda tasya tàvadeva ciramityupade÷àt / yadi hi sadasmãti buddhimàtraü kartavyatayà vidhãyate na tu tvaü÷abdavàcyasya sadråpatvameva tadà nà'càryavànvedeti j¤ànopàyopade÷o vàcyaþ syàt / yathàgnihotraü juhuyàdityevamàdiùvarthapràptamevà'càryavattvamiti tadvat / tasya tàvadeva ciramiti ca kùepakaraõaü na yuktaü syàt / sadàtmatattve 'vij¤àte 'pi sakçdbuddhimàtrakaraõe mokùaprasaïgàt / na ca tattvamasãtyukte nàhaü saditipramàõavàkyajanità buddhãrnivartayituü ÷akyà notpanneti và ÷akyaü vaktum / sarvopaniùadvàkyànàü tatparatayaivopakùayàt / yathàgnihotràdividhijanitàgnihotràdikartavyatàbuddhãnàmatathàrthatvamanutpannatvaü và na ÷akyate vaktuü tadvat / yattåktaü sadàtmà sannàtmànaü kathaü na jànãyàditi / nàsau doùaþ / kàryakaraõasaïghàtavyatirikto 'haü jãvaþ kartà bhoktetyapi svabhàvataþ pràõinàü vij¤ànàdar÷anàtkisu tasya sadàtmavij¤ànam / kathamevaü vyatiriktavij¤àne sati teùàü kartçtvàdivij¤ànaü sambhavati dç÷yate ca / tadvattasyàpi dehàdiùvàtmabuddhitvànna syàtsadàtmavij¤ànam / tasmàdvikàrànçtàdhikçtajãvàtmavij¤ànanivartakamevedaü vàkyaü tattvamasãti siddhamiti //3 // // ## ## _____________________________________________________________ ## _______________________________________________________________________ START ChUp 7,1.1 ## __________ ChUpBh_7,1.1 paramàrthantattvopade÷apradhànaparaþ ùaùñho 'dhyàyaþ sadàtmaikatvanirõayaparatayaivopayuktaþ / na sator'vàgvikàralakùaõàni tattvàni nirdiùñànãtyatastàni nàmàdãni pràõàntàni krameõa nirdi÷ya taddvàreõàpi bhåmàkhyaü nirati÷ayaü tattvaü nirdekùyàmãti ÷àkhàcandradar÷anavaditãnaü saptamaü prapàñhakamàrabhate / anirdiùñeùu hi sator'vàktattveùu sanmàtre ca nirdiùñe 'nyadapyavij¤àtaü syàdityà÷aïkà kasyacitsyàtsà mà bhåditi và tàni nirdidikùati / athavà sopànàrohaõavatsthålàdàrabhya såkùmaü såkùamataü ca buddhiviùayaü j¤àpayitvà tadatirikte svàràjye 'bhiùekùyàmãti nàmàdãni nirdidikùati / athavà nàmàdyuttarottaravi÷iùñàni tattvànyatitaràü ca teùàmutkçùñatamaü bhåmàkhyaü tattvamiti tatstutyarthaü nàmàdãnàü krameõopanyàsaþ / àkhyàyikà tu paravidyàstutyarthà / katham / nàrado devarùiþ kçtakartavyaþ sarvavidyo 'pi sannanàtmaj¤atvàcchu÷ocaiva kimu vaktavyamanyo 'lpavijjanturakçtapuõyàti÷ayo 'kçtàrtha iti / athavà nànyadàtmaj¤ànànnirati÷aya÷reyaþ sàdhanamastãtyetatpradar÷anàrthaü sanatkumàranàradàkhyàyikà'rabhyate / yena sarvavij¤ànasàdhana÷aktisampannasyàpi nàradasya devarùeþ ÷reyo na babhåva yenottamàbhijanavidyàvçttasàdhana÷aktisampattinimittàbhi mànaü hitvà pràkçtapuruùavatsanatkumàramupasasàda ÷reyaþsàdhanapràptaye 'taþ prakhyàpitaü bhavati nirati÷ayapràptisàdhanatvamàtmavidyàyà iti / adhãhyadhãùva bhagavà bha vinniti kilopasasàda / adhãhi bhagava iti mantraþ / sanatkumàraü yogã÷varaü brahmiùñhaü nàrada upasannavàn / taü nyàyata upasannaü hovàca yadàtmaviùaye ki¤cidvettha tena tatprakhyàpanena màmupasãdedamahaü jàna iti tato 'haü bhavato vij¤ànàtte tubyamårdhvaü vakùyàmãtyuktavati sa hovàca nàradaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,1.2 #<çgvedaü bhagavo 'dhyemi yajurvedaü sàmavedam àtharvaõaü caturtham itihàsapuràõaü pa¤camaü vedànàü vedaü pitryaü rà÷iü daivaü nidhiü vàkovàkyam ekàyanaü devavidyàü brahmavidyàü bhåtavidyàü kùatravidyàü nakùatravidyàü sarpadevajanavidyàm etad bhagavo 'dhyemi || ChUp_7,1.2 ||># __________ ChUpBh_7,1.2 çgvedaü bhagavo 'dhyemi smaràmi yadvettheti vij¤ànasya pçùñatvàt / tathà yajurvedaü sàmavedamàtharvaõaü caturthaü vedaü veda÷abdasya prakçtatvàditihàsapuràõaü pa¤camaü vedaü vedànàü bhàratapa¤camànàü vedaü vyàkaraõamityarthaþ / vyàkaraõena hi padàdivibhàga÷a çgvedàdayo j¤àyante / pitryaü ÷ràddhakalpam / kà÷iü gaõitam / daivamutpàtaj¤ànam / nidhiü mahàkàlàdinidhi÷àstram / vàkovàkyaü tarka÷àsram / ekàyanaü nãti÷àsram / devavidyàü niruktam / brahmaõa çgyajuþsàmàkhyasya vidyàü brahmavidyàü ÷ikùàkalpacchandovicitayaþ / bhåtavidyàü bhåtatantram / kùattravidyàü dhanurvedam / nakùatravidyàü jyautiùam / sarpadevajanavidyàü sarpavidyàü gàruóaü devajanavidyàü gandhayuktinçtyagãtavàdyi÷ilpàdivij¤ànàni / etatsarvaü he bhagavo 'dhyemi //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,1.3 ## __________ ChUpBh_7,1.3 so 'haü bhagava etatsarvaü jànannapi mantravidevàsmi ÷abdàrthamàtravij¤ànavànevàsmãtyarthaþ / sarvo hi ÷abdo 'bhidhànamàtramabhidhànaü ca sarvaü mantreùvantarbhavati / mantravidevàsmi mantravitkarmavidityarthaþ / 'mantreùu karmàõã'ti hi vakùyati nà'tmavinnà'tmànaü vedbhi / nanvàtmàpi mantraiþ prakà÷yata eveti kathaü mantraviccennà'tmavit / na / abhidhànàbhidheyabhedasya vikàratvàt / na ca vikàra àtmeùyate / nanvàtmàpyàtma÷abdenàbhidhãyate / na"yato vàco nivartante" / "yatra nànya pa÷yati"ityàdi÷ruteþ / kathaü tarhyà'tmaivàdhastàt' 'sa àtme'tyàdi÷abdà àtmànaü pratyàyayanti / naiùa doùaþ / dehavati pratyagàtmani bhedaviùaye prayujyamànaþ ÷abdo dehàdãnàmàtmatve pratyàkhyàyamàne yatpari÷iùñaü sadavàcyamapi pratyàyayati / yathà saràjikàyàü dç÷yamànàyàü senàyàü chatradhvajapatàkàdivyavahite 'dç÷yamàne 'pi ràjanyeùa ràjà dç÷yata iti bhavati ÷abdaprayogastatra ko 'sau ràjeti ràjavi÷eùaniråpaõàyàü dç÷yamànetarapratyàkhyàne 'nyasminnadç÷yamàne 'pi ràjani ràjapratãtirbhavettadvat / tasmàtsohaü mantravitkarmavidevàsmi karmakàryaü ca sarvaü vikàra iti vikàraj¤a evàsmi nà'tmavinnà'tmaprakçtisvaråpaj¤a ityarthaþ / ata evokta"màcàryavànpuruùo vede"ti / "yato vàco nivartante"ityàdi÷rutibhya÷ca / ÷rutamàgamaj¤ànamastyeva hi yasmànme mama bhagavaddç÷ebhyo yuùmatsadç÷ebhyastaratyatikràmati ÷okaü manastàpamakçtàrthabuddhitàmàtmavidityataþ / so 'hamanàtmavittvàddhe bhagavaþ ÷ocàmyakçtàrthabuddhyà santapye sarvadà taü mà màü ÷okasya ÷okasàgarasya pàramantaü bhagavàüstàrayatvàtmaj¤ànoóupena kçtàrthabuddhimàpàdayatvabhayaü gamayatvityarthaþ / tamevamuktavantaü hovàca yadvai ki¤caitadadhyagãùñhà adhãtavànasi / adhyayanena tadarthaj¤ànamupalakùyate j¤àtavànasãtyetannàmaivaitat / "vàcà'rambhaõaü vikàro nàmadheyam"iti ÷ruteþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,1.4 ## __________ ChUpBh_7,1.4 nàma và çgvedo yajurveda ityàdi nàmaivaitat / nàmopàþsva brahmeti brahmabuddhyà / yathà pratimàü viùõubuddhyopàste tadvat //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,1.5 ## __________ ChUpBh_7,1.5 sa yastu nàma brahmetyupàste tasya yatphalaü bhavati tacchçõu yàvannàmno gataü nàmno gocaraü tatra tasminnàmaviùaye 'sya yathàkàmacàraþ kàmacaraõaü ràj¤a iva svaviùaye bhavati / yo nàma brahmetyupàsta ityupasaühàraþ / kimasti bhagavo nàmno bhåyo 'dhikataraü yadbrahmadçùñyarhamanyadityabhipràyaþ / sanatkumàra àha nàmno vàva bhåyo 'styevetyukta àha yadyasti tanme bhagavànbravãtviti //5// ## ======================================================================= START ChUp 7,2.1 ## __________ ChUpBh_7,2.1 vàgvàva / vàgitãndriyaü jihvàbhålàdiùvaùñasu sthàneùu sthitaü varõànàmabhivya¤jakam / varõà÷ca nàmeti nàmno vàgbhåyasãtyucyate / kàryaddhi kàraõaü bhåyo dçùñaü loke yathà putràtpità tadvat / kathaü ca vàïnàmno bhåyasãtyàhavàgvà çgvedaü vij¤àpayatyayamçgveda iti / tathà yajurvedamityàdi samànam / hçdayaj¤aü hçdayapriyam / tadviparãtamahçdayaj¤am / yadyadi vàïnàbhaviùyaddharmàdi na vyaj¤àpayiùyadvàgabhàve 'dhyayanàbhàve tadartha÷ravaõàbhàvastacchravaõàbhàve dharmàdi na vyaj¤àpayiùyanna vij¤àtamabhaviùyadityarthaþ / tasmàdvàgevaitacchabdoccàraõena sarvaü vij¤àpayatyato bhåyasã vàïnàmnastasmàdvàcaü brahmetyupàþsva //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,2.2 ## __________ ChUpBh_7,2.2 samànamanyat //2// ## ======================================================================= START ChUp 7,3.1 ## __________ ChUpBh_7,3.1 mano manasyanavi÷iùñamantaþkaraõaü vàco bhåyaþ / taddhi manasyanavyàpàravadvàcaü vaktavye prerayati / tena vàïmanasyantarbhavati / yacca yasminnantarbhavati tattasya vyàpakatvàttato bhåyo bhavati / yathà vai loke dve và'malake phale dve và kole badaraphale dvau vàkùau vibhãtakaphale muùñiranubhavati muùñiste phale vyàpnoti muùñau hi te antarbhavataþ / evaü vàcaü ca nàma cà'malakàdivanmano 'nubhavati / sa yadà puruùe yasminkàle manasàntaþkaraõena manasyati manasyanaü vivakùàbuddhiþ kathaü?mantrànadhãyãyoccàrayeyamityevaü vivakùàü kçtvàthàdhãte tathà karmàõi kurvãyeti cikãrùàbuddhiü kçtvàtha kurute putràü÷ca pa÷åü÷ceccheyeti pràptãcchàü kçtvà tatpràptyupàyànuùñhànenàthecchate putràdãnpràpnotãtyarthaþ / tathemaü ca lokamamuü copàyeneccheyeti tatpraptyupàyànuùñhànenàthecchace pràpnoti / mano hyàtmà'tmanaþ kartçtvaü bhoktçtvaü ca sati manasi nànyatheti mano hyàtmetyucyate / mano hi lokaþ satyeva hi manasi loko bhavati tatpràptyupàyànuùñhànaü ceti mano hi loko yasmàttasmànmano hi brahma / yata evaü tasmànmana upàþsveti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,3.2 ## __________ ChUpBh_7,3.2 sa yo ityàdi samànam //2// ## ======================================================================= START ChUp 7,4.1 ## __________ ChUpBh_7,4.1 saükalpo vàva manaso bhåyàn / saükalpo 'pi manasyanavadantaþkaraõavçttiþ kartavyàkartavyaviùayavibhàgena samarthanam / vibhàgena hi samarthite viùaye cikãrùàbuddhirmanasyanànantaraü bhavati / katham / yadà vai saükalpayate kartavyàdiviùayànvibhajata idaü kartuü yuktamiti, atha manasyati mantrànadhãyãyetyàdi / athànantaraü vàcamãrayati mantràdyuccàraõe / tàü ca vàcamu nàmni nàmoccàraõanimittaü vivakùàü kçtverayati nàmni nàmasàmànye mantràþ ÷abdavi÷eùàþ santa ekaü bhavantyantarbhavantãtyarthaþ / sàmànye hi vi÷eùo 'ntabhavati / mantreùu karmàõyekaü bhavanti / mantraprakà÷itàni karmàõi kriyante nàmantrakamasti karma / yaddhi mantraprakà÷anena labdhasattàkaü satkarma bràhmaõenedaü kartavyamasmai phalàyeti vidhãyate / yàpyutpattirbràhmaõeùu karmaõàü dç÷yate sàpi mantreùu labdhasattàkànàmeva karmaõàü spaùñãkaraõam / na hi mantràprakà÷itaü karma ki¤cidbràhmaõa utpannaü dç÷yate / trayãvihitaü karmeti prasiddham loke / trayã÷abda÷ca égyajuþsàmasamàkhyà / mantreùu karmàõi kavayo yànyapa÷yanniti cà'tharvaõe / tasmàdyuktaü mantreùu karmàõyekaü bhavantãti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,4.2 ## __________ ChUpBh_7,4.2 tàni ha và etàni mana àdãni saükalpaikàyanàni saükalpa eko 'yanaü gamanaü pralayo yeùàü tàni saükalpaikàyanàni saükalpàtmakànyutpattau saükalpe pratiùñhitàni sthitau samakëpatàü saükalpaü kçtavatyàviva hi dyau÷ca pçthivã ca dyàvàpçthivyau ni÷cale lakùyete / tathà samakalpetàü vàyu÷cà'kà÷aü caitàvapi saükalpaü kçtavantàviva tathà samakalpantàmàpa÷ca teja÷ca svena råpema ni÷calàni lakùyante / yatasteùàü dyàvàpçthivyàdãnàü saükëptyai saükalpanimittaü varùaü saükalpante / annamayà hi pràõà annopaùñambhakàþ / "annaü dàma"iti hi ÷rutiþ / teùàü saükëptyai mantràþ saükalpante / pràõàvànhi mantrànadhãte nàbalaþ / mantràõàü hi saükëptyai karmàõyagnihotràdãni saükalpante 'nuùñhãyamànàni mantraprakà÷itàni samarthãbhavanti phalàya / tato lokaþ phalaü saükalpate karmakartçsamavàyitayà samarthãbhavatãtyarthaþ / lokasya saükëptyai sarvaü jagatsaükalpate svaråpàvaikalyàya / etaddhãdaü sarvaü jagadyatphalàvasànaü tatsarvaü saükalpamålam / ato vi÷iùñaþ sa eùa saükalpaþ / ataþ saükalpamupàþsvetyuktvà phalamàha tadupàsakasya //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,4.3 ## __________ ChUpBh_7,4.3 sa yaþ saükalpaü brahmeti brahmabuddhyopàstekëptànvai dhàtràsyeme lokàþ phalamiti këptànsamarthitànsaükalpitànsa vidvàndhruvànnityànatyantàdhruvàpekùayà dhruva÷ca svayam / lokino hyadhruvatve loke dhruvakëptivyartheti dhruvaþ sanpratiùñhitànupakaraõasaüpannànityarthaþ / pa÷uputràdibhiþ pratitiùñhatãti dar÷anàtsvayaü ca pratiùñhita àtmãyopakaraõasaüpanno 'vyathamànànamitràditràsarah itànavyathamàna÷ca svayamabhisidhyatyabhipràpnotãtyarthaþ / yàvatsaükalpasya gataü saükalpagocarastatràsya yathàkàmacàro bhavati àtmanaþ saükalpasya na tu sarveùàü saükalpasyeti / uttaraphalavirodhàt / yaþ saükalpaü brahmetyupàsta ityàdi pårvavat //3// ## ======================================================================= START ChUp 7,5.1 ## __________ ChUpBh_7,5.1 cittaü vàva saükalpàdbhåyaþ / cittaü cetayitçtvaü pràptakàlànuråpabodhavattvamatãtàna gataviùayaprayojananiråpaõasàmarthyaü ca tatsaükalpàdapi bhåyaþ / katham / yadà vai pràptamiti cetayate tadà dànàya vàpohàya vàtha saükalpayate 'tha manasyatãtyàdi pårvavat //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,5.2 ## __________ ChUpBh_7,5.2 tàni saükalpàdãni karmaphalàntàni cittaikàyanàni cittàtmàni cittotpattãni citte pratiùñhitàni cittasthitànãtyapi pårvavat / ki¤ca cittasya màhàtmyam / yasmàccittaü saükalpàdimålaü tasmàdyadyapi bahuvidbahu÷àsràdiparij¤ànavànsannacitto bhavati pràptàdicetayitçtvasàmarthyavirahito bhavati taü nipuõà laukikànàyamasti vidyamàno 'pyasatsama evetyenamàhuþ / yaccàyaü ki¤cicchàsràdi veda ÷rutavàüstadapyasya vçthaiveti kathayanti / kasmàt / yadyayaü vidvànsyàditthamevamacitto na syàttasmàdasya ÷rutamapya÷rutamevetyàhurityarthaþ / athàlpavidapi yadi cittavànbhavati tasmà etasmai taduktàrthagrahaõàyaivotàpi ÷u÷råùante ÷rotumicchanti / tasmàcca cittaü hyevaiùàü saükalpàdãnàmekàyanamityàdi pårvavat //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,5.3 ## __________ ChUpBh_7,5.3 cittànupacitànhuddhimadguõaiþ sa cittopàsako dhruvànityàdi coktàrtham //3// ## ======================================================================= START ChUp 7,6.1-2 ## ## __________ ChUpBh_7,6.1-2 dhyànaü vàva cittàdbhåyaþ / dhyànaü nàma ÷àsroktadevatàdyàlambaneùvacalo bhinnajàtãyairanantaritaþ pratyayasaütànaþ / ekàgrateti yamàhuþ / dç÷yate ca dhyànasya màhàtmyaü phalataþ / katham / yathà yogã dhyàyanni÷calo bhavati dhyànaphalalàbhe / evaü dhyàyatãva ni÷calà dç÷yate pçthivã / dhyàyatãvàntarikùamityàdi samànamanyat / devà÷ca manuùyà÷ca devamanuùyà manuùyà eva và devasamà devamanuùyàþ ÷amàdiguõasaüpannà manuùyà devasvaråpaü na jahatãtyarthaþ / yasmàdevaü vi÷iùñaü dhyànaü tasmàdya iha loke manuùyàõàmeva dhanairvidyayà guõairvà mahattàü mahattvaü pràpnuvanti dhanàdimahattvahetuü labhanta ityarthaþ / dhyànàpàdàü÷à iva dhyànasyà'pàdanamàpàdo dhyànaphalalàbha ityetattasyàü÷o 'vayavaþ kalà kàciddhyànaphalalàbhakalàvanta ivaivetyarthaþ / te bhavanti ni÷calà iva lakùyante na kùudrà iva / atha ye punaralpàþ kùudràþ ki¤cidapi dhanàdimahattvaikade÷amapràptàste pårvoktaviparãtàþ kalahinaþ kalaha÷ãlàþ pi÷unàþ paradoùodbhàsakà upavàdinaþ paradoùaü sàmãpyayuktameva vadituü ÷ãlaü yoùàü ta upavàdina÷ca bhavanti / atha ye mahattvaü pràptà dhanàdinimittaü te 'nyànprati prabhavantãti prabhavo vidyàcàryaràje÷varàdayo dhyànàpàdàü÷à ivetyàdyuktàrtham / ato dç÷yate dhyànasya mahattvaü phalato 'to bhåya÷cittàdatastadupàþsvetyàdyuktàrtham //1-2 // ## ======================================================================= START ChUp 7,7.1 ## __________ ChUpBh_7,7.1 vij¤ànaü vàva dhyànàdbhåyaþ / vij¤ànaü ÷àsràrthaviùayaü j¤ànaü tasya dhyànakàraõatvàddhyànàdbhåyastvam / kathaü ca tasya bhåyastvamityàha-vij¤ànena và çgvedaü vijànàtyayamçgveda iti pramàõatayà yasyàrthaj¤ànaü dhyànakàraõam / tathà yajurvedamityàdi / ki¤ca pa÷vàdãü÷ca dharmàdharmau ÷àsrasiddhau / sàdhvasàdhunã lokataþ siddhe, smàrte và dçùñàdçùñàviùayaü ca sarvaü vij¤ànenaiva vijànàtãtyarthaþ / tasmàdyuktaü dhyànàdij¤ànasya bhåyastvam ato vij¤ànamupàþsveti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,7.2 ## __________ ChUpBh_7,7.2 ÷çõåpàsanaphalaü vij¤ànavato vij¤ànaü yeùu lokeùu tànvij¤ànavato lokà¤j¤ànavata÷càbhisidhyatyabhipràpnoti / vij¤ànaü ÷àsràrthaviùayaü j¤ànamanyaviùayaü naipuõyaü tadvadbhiryuktàüllokànnàpràpnotãtyarthaþ / yàvadvij¤ànasyetyàdi pårvavat //2// ## ======================================================================= START ChUp 7,8.1-2 ## ## __________ ChUpBh_7,8.1-2 balaü vàva vij¤ànàdbhåyaþ / balamityannopayogajanitaü manaso vij¤eye pratibhànasàmarthyam / ana÷anàdçgàdãni na vai mà pratibhànti bho iti ÷ruteþ / ÷arãre 'pi tadevotthànàdisàmarthyaü yasmàdvij¤ànavatàü ÷atamapyekaþ pràõã balavànà kampayate yathà hastã matto manuùyàõàü ÷ataü samuditamapi / yasmàdevamannàdyupayoganimittaü balaü tasmàtsa puruùo yadà balã balena tadvànbhavatyathotthàtotthànasya kartottiùñhaü÷ca guråõàmàcàryasya ca paricarità paricaraõasya ÷u÷råùàyàþ kartà bhavati paricarannupasattà teùàü samãpago 'ntaraïgaþ prayo bhavatãtyarthaþ / upasãdaü÷ca samãpyaü gacchannekàgratayà'càryasyànyasya copadeùñurgurordraùñà bhavati / tatastaduktasya ÷rotà bhavati / tata idamebhiruktamevamupapadyata ityupapattito mantà bhavati manvàna÷ca boddhà bhavatyevamevedamiti / tata evaü ni÷citya taduktàrthasya kartànuùñhàtà bhavati vij¤àtànuùñhànaphalasyànubhavità bhavatãtyarthaþ / ki¤ca balasya màhàtmyaü balena vai pçthivã tiùñhatãtyàdyujvartham //1-2 // ## ======================================================================= START ChUp 7,9.1 ## __________ ChUpBh_7,9.1 annaü vàva balàdbhåyaþ / balahetutvàt / kathamannasya balahetutvamityucyate / yasmàdbalakàraõamannaü tasmàdyadyapi ka÷cidda÷a ràtrãrnà÷nãyàtso 'nnopayogànimittasya balasya hànyà mriyate na cenmriyate yadyu ha jãvet / dç÷yante hi màsamapyana÷nanto jãvantaþ / athavà sa jãvannapyadraùñà bhavati gurorapi tata evà÷rotetyàdi pårvaviparãtaü sarvaü bhavati / atha yadà bahånyahànyana÷ito dar÷anàdikriyàsvasamarthaþ sannannasyà'yã / àgamanamàyo 'nnasya pràptirityarthaþ / sà yasya vidyate so 'nnasyà'yã / àya ityetadvarõavyatyayena / athànnasyà'yà ityapi pàñha evamevàrthaþ / draùñetyàdikàrya÷ravaõàt / dç÷yate hyannopayoge dar÷anàdisàmarthyaü na tadapràptàvato 'nnamupàþsveti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,9.2 ## __________ ChUpBh_7,9.2 phalaü cànnavataþ prabhåtànnànvai sa lokànpànavataþ prabhåtodakàü÷cànnapànayornityasaübandhàllokànabhisi dhyati / samànamanyat //2// ## ======================================================================= START ChUp 7,10.1 #<àpo vàvànnàd bhåyasyaþ | tasmàd yadà suvçùñir na bhavati vyàdhãyante pràõà annaü kanãyo bhaviùyatãti | atha yadà suvçùñir bhavaty ànandinaþ pràõà bhavanty annaü bahu bhaviùyatãti | àpa evemà mårtà yeyaü pçthivã yad antarikùaü yad dyaur yat parvatà yad devamanuùyà yat pa÷ava÷ ca vayàüsi ca tçõavanaspatayaþ ÷vàpadàny àkãñapataïgapipãlakam | àpa evemà mårtàþ | apa upàssveti || ChUp_7,10.1 ||># __________ ChUpBh_7,10.1 àpo vàvànnàdbhåyasyo 'nnakàraõatvàt / yasmàdevaü tasmàdyadà yasminkàle suvçùñiþ sasyahità ÷obhanà vçùñirna bhavati tadà vyàdhãyante pràõà duþkhino bhavanti / kiünimittamityàhànnamasminsaüvatsare naþ kanãyo 'lpataraü bhaviùyatãti / atha punaryadà suvçùñirbhavati tadà'nandinaþ sukhino hçùñàþ pràõàþ pràõino bhavantyantaü bahu prabhåtaü bhaviùyatãti / apsaübhavatvànmårtasyànnasyà'pa evemà mårtàmçrtabhedàkàrapariõatà iti mårtà yeyaü pçthivã yadantarikùamityàdi / àpa evemà mårtà ato 'pa upàþsveti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,10.2 ## __________ ChUpBh_7,10.2 phalaü-sa yo 'po brahmetyupàsta àpnoti sarvànkàmànkàmyànmårtimato viùayànityarthaþ / apsaübhavatvàcca tçpterambupàsanàttçptimàü÷ca bhavati / samànamanyat //2// ## ======================================================================= START ChUp 7,11.1 ## __________ ChUpBh_7,11.1 tejo vàvàdbhyo bhåyaþ / tejaso 'pakàraõatvàt / kathamapkàraõatvamityàha / yasmàdabyonistejastasmàttadvà etattejo vàyumàgçhyàvaùñabhya svàtmanà ni÷calãkçtya vàyumàkà÷amabhitapatyàkà÷amabhivyàpnuvattapati yadà tadà'hurlaukikà ni÷ocati saütapati sàmànyena jagannitapati dehànato varùiùyati và iti / prasiddhaü hi loke kàraõamabhyudyataü dçùñavataþ kàrya bhaviùyatãti vij¤ànam / teja eva tatpårvamàtmànamudbhåtaü dar÷ayitvàthànantaramapaþ sçjate 'to 'psraùñçtvàdbhånyo 'dbhyastejaþ / ki¤cànyattadetatteja eva stanayitnuråpeõa varùaheturbhavati / katham / årdhvàbhi÷cordhvagàbhirvidyudbhistira÷cãbhi÷ca tiryaggatàbhi÷ca sahà'hràdàþ stanana÷abdà÷caranti / tasmàttaddar÷anàdàhurlaukikà vidyotate stanayati varùiùyati và ityàdyuktàrtham / atasteja upàþsveti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,11.2 ## __________ ChUpBh_7,11.2 tasya tejasa upàsanaphalaü-tejasvã vai bhavati / tejasvata eva ca lokànbhàsvataþ prakà÷avato 'pahatatamaskànbàhyàdhyàtmikàj¤ànàdyapanãtatamaskànabhisidhyati / çjvarthamanyat //2// ## ======================================================================= START ChUp 7,12.1 #<àkà÷o vàva tejaso bhåyàn | àkà÷e vai såryàcandramasàv ubhau vidyun nakùatràõy agniþ | àkà÷enàhvàyati | àkà÷ena sçõoti | àkà÷ena pratisçõoti | àkà÷e ramate | àkà÷e na ramate | àkà÷e jàyate | àkà÷am abhijàyate | àkà÷am upàssveti || ChUp_7,12.1 ||># __________ ChUpBh_7,12.1 àkà÷o vàva tejaso bhåyàn / vàyusahitasya tejasaþ kàraõatvàdvyomno vàyumàgçhyeti tejasà sahokto vàyuriti pçthagiha noktastejasaþ / kàraõaü hi loke kàryàdbhåyo dçùñam / yathà ghañàdibhyo mçttathà'kà÷o vàyusahitasya tejasaþ kàraõamiti tato bhåyàn / katham / àkà÷o vai såryàcandramasàvubhau tejoråpau vidyunnakùatràõyagni÷ca tejoråpàõyàkà÷e 'ntaþ / yacca yasyàntarvarti tadalpaü bhåya itarat / ki¤cà'kà÷enà'hvayati cànyamanya àhåta÷cetara àkà÷ena ÷çõotyanyoktaü ca ÷abdamanyaþ prati÷çõotyàkà÷e ramate krãóatyanyonyaü sarvastathà na ramate cà'kà÷e vadhvàdiviyoga àkà÷e jàyate na mårtenàvaùñabdhe / tathà'kà÷amabhilakùyàïkuràdi jàyate na pratilomam / ata àkà÷amupàþsva //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,12.2 ## __________ ChUpBh_7,12.2 phalaü ÷çõvàkà÷avato vai vistàrayuktànsa vidvàüllokànprakà÷avataþ / prakà÷àkà÷ayornityasaübandhàtprakà÷avata÷ca lokànasaübàdhànsaübàdhanaü saübàdhaþ saübàdho 'nyonyapãóà tadrahitànasaübàdhànurugàyavato vistãrõagatãnvistãrõapracàràüllokànabhisidhyati / yàvadàkà÷asyetyàdyuktàrtham //2// ## ======================================================================= START ChUp 7,13.1-2 ## ## __________ ChUpBh_7,13.1-2 smaro vàvà'kàkà÷àdbhåyaþ / smaraõaü smaro 'ntaþkaraõadharmaþ / sa àkà÷àdbhåyàniti draùñavyaü liïgavyatyayena smartuþ smaraõe hi satyàkà÷àdi sarvamarthavatsmaraõavato bhogyatvàt / asati tu smarame sadapyasadeva / sattvakàryàbhàvàt / nàpi sattvaü smçtyabhàve ÷akyamàkà÷àdãnàmavagantumityataþ smaraõasyà'kà÷àdbhçyastvam / dç÷yate hi loke smaraõasya bhåyastvaü yasmàttasmàdyadyapi samudità bahava ekasminnàsãrannupavi÷eyuste tatrà'sãnà anyonyabhàùitamapi na smaranta÷cetsyurnaiva te ka¤cana ÷abdaü ÷çõuyustathà na manvãranmantavyaü cetsmareyustadà manvãransmçtyabhàvànna manvãraüstathà na vijànãran / yadà vàva te smareyurmantavyaü vij¤àtavyaü ÷rotavyaü càtha ÷çõuyuratha manvãrannatha vijànãran / tathà smareõa vai mama putrà eta iti putrànvijànàti smareõa pa÷ån / ato bhåyastvàtsmaramupàþsveti / uktàrthamanyat //1-2 // ## ======================================================================= START ChUp 7,14.1 #<à÷à vàva smaràd bhåyasã | à÷eddho vai smaro mantràn adhãte karmàõi kurute putràü÷ ca pa÷åü÷ cecchata imaü ca lokaü amuü cecchate | à÷àm upàssveti || ChUp_7,14.1 ||># __________ ChUpBh_7,14.1 à÷à vàva smaràdbhåyasã / à÷àpràptavastvàkàïkùà'÷à tçùõà kàma iti yàmàhuþ paryàyaiþ sà ca smaràdbhåyasã / katham / à÷ayà / hyantaþkaraõasthayà smarati smartavyam / à÷àviùayaråpaü smarannasau smaro bhavatyata à÷eddha à÷ayàbhivardhitaþ smarabhåtaþ smarannçgàdãnmantrànadhãte 'dhãtya ca tadarthaü bràhmaõebhyo vidhãü÷ca ÷rutvà karmàõi kurute tatphalà÷ayaiva putràü÷ca karmaphalabhåtànicchate 'bhivà¤chatyà÷ayaiva tatsàdhanànyanutiùñhati / imaü ca lokamà÷eddha eva smaraüllokasaügrahahetubhiricchate / amuü ca lokamà÷eddhaþ smaraüstatsàdhanànuùñhànenecchate 'ta à÷àra÷ànàvabaddhaü smaràkà÷àdinàmaparyantaü jagaccakrãbhåtaü pratipràõi / atra à÷a àyàþ smaràdapi bhåyastvamityata à÷àmupàþsva //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,14.2 ## __________ ChUpBh_7,14.2 yastvà÷àü brahmetyupàste ÷çõu tasya phalam / à÷ayà sadopàsitayàsyopàsakasya sarve kàmàþ samçdhyanti samçddhiü gacchanti / amoghà hàsyà'÷iùaþ pràrthanàþ sarvà bhavanti yatpràrthitaü sarvaü tadava÷yaü bhavatãtyarthaþ / yàvadà÷àyà gatamityàdi pårvavat //2// ## ======================================================================= START ChUp 7,15.1 ## __________ ChUpBh_7,15.1 nàmopakramamà÷àntaü kàryakàraõatvena nimittanaimittikatvena cottarottarabhåyastayàvasthitaü smçtinimittasadbhàvamà÷àra÷anàpà÷airvipà÷itaü sarvaü sarvato bisamiva tantubhiryasminpràõe samarpitam / yena ca sarvato vyàpinàntarbahirgatena såtre maõigaõà iva såtreõa grathitaü vidhçtaü ca / sa eùa pràõo và à÷àyà bhåyàn / kathamasya bhåyastvamityàha dçùñàntena samarthayaüstadbhåyastvam / yathà vai loke rathacakrasyàrà rathanàbhau samarpitàþ saüprotàþ saüprave÷ità ityetat / evamasmiülliïgasaüghàtaråpe pràõe praj¤àtmani dehike mukhye yasminparà devatà nàmaråpavyàkaraõàyà'dar÷àdau pratibimbivajjãvenà'tmanànupratiùñà / ya÷ca mahàràjasyeva sarvàdhikàrã÷varasya / "kasminnannvahamutkrànta utkrànto baviùyàmi kasminvà pratiùñhite pratiùñhàsyàmãti sa pràõamasçjata"iti ÷ruteþ yastu cchàyevànugata ã÷varam / "tadyathà rathasyàreùu nemirarpito nàbhàvarà arpità evamevaità bhåtamàtràþ praj¤àmàtràsvarpitàþ praj¤àmàtràþ pràõe 'rpitàþ / " "sa eùa pràõa eva praj¤àtmà"iti kauùãtakinàm / ata evamasminpràõe sarvaü yathoktaü samarpitam / ataþ sa eùa pràõo 'paratantraþ pràõena sva÷aktyaiva yàti nànyakçtaü gamanàdikriyàsvasya sàmarthyamityarthaþ / sarvaü kriyàkàrakaphalabhedajàtaü pràõa eva na pràõàdbahirbhåtamastãti prakaraõàrthaþ / pràõaþ pràõaü dadàti yaddadàti tatsvãtmabhåtameva / yasmai dadàti tadapi pràõàyaiva / ataþ pitràdyàkhyo 'pi pràõa eva //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,15.2 ## __________ ChUpBh_7,15.2 kathaü pitràdi÷abdànàü prasiddhàrthotsargeõa pràõaviùayatvamiti / ucyate - sati pràõe pitràdiùu pitràdi÷abdaprayogàttadutkràntau ca prayogàbhàvàt / kathaü tadityàha / sa yaþ ka÷citpitràdãnàmanyatamaü yadi taü bhç÷amiva tadananuråpamiva ki¤cidvacanaü tvaïkàràdiyuktaü pratyàha tadainaü pàr÷vasthà àhurvivekino dhiktvàstu dhigastu tvàmityevam / pitçhà vai tvaü piturhantetyàdi //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,15.3 ## __________ ChUpBh_7,15.3 athainànevotkràntapràõàüstyaktadehànatha yadyapi ÷ålena samàsaü samasya vyatidahedvyatyasya saüdahedevamapyatikråraü karma samàsavyatyàsàdiprakàreõa dahanalakùaõaü taddehasaübaddhameva kurvàõaü naivainaü bråyuþ pitçhetyàdi / tasmàdanvayavyatirekàbhyàmavagamyata etatpitràdyàkhyo 'pi pràõa eveti //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,15.4 ## __________ ChUpBh_7,15.4 tasmàtpràõo hyevaitàni pitràdãni sarvàõi bhavati calàni sthiràõi ca / sa và eùa pràõavidevaü yathoktaprakàreõa pa÷yanphalato 'nubhavannevaü manvàna upapattibhi÷cintayannevaü vijànannupapattibhiþ saüyojyaivameveti ni÷cayaü kurvannityarthaþ / mananavij¤ànàbhyàü hi saübhåtaþ ÷àsràrtho ni÷cito dçùño bhavet / ata evaü pa÷yannativàdã bhavati nàmàdyà÷àntamatãtya vadana÷ãlo bhavatãtyarthaþ / taü cedbråyustaü yadyevamativàdinaü sarvadà sarvaiþ ÷abdairnàmàdyà÷àntamatãtya vartamànaü pràõamevaü vadantamevaü pa÷yantamativadana÷ãlamativàdinaü brahmàdistambaparyantasya hi jagataþ pràõa àtmàhamiti bruvàõaü yadi bråyurativàdyasãti / bàóhamativàdyasmãti bråyànnàpahnuvãta / kasmàddhyasàvapahnuvãta / yatpràõaü sarve÷varamayamahamasmãtyàtmatvenopagataþ //4// ## _______________________________________________________________________ START ChUp 7,16.1 ## __________ ChUpBh_7,16.1 sa eùa nàradaþ sarvàti÷ayaü pràõaü svamàtmànaü sarvàtmànaü ÷rutvà nàtaþ paramastãtyupararàma / na pårvavatkimasti bhagavaþ pràõàdbhåya iti papraccha / yatastamevaü vikàrànçtabrahmavij¤ànena parituùñamakçtàrthaü paramàrthasatyàtivàdinamàtmànaü manyamànaü yogyaü ÷iùyaü mithyàgrahavi÷eùàdvipracyàvayannàha bhagavànsanatkumàraþ / eùa tu và ativadati yamahaü vakùyàmi na pràõavidativàdã paramàrthataþ / nàmàdyapekùaü tu tasyàtivàditvam / yastu bhåmàkhyaü sarvàtikràntaü tattvaü paramàrthasatyaü veda so 'tivàdãtyata àha-eùa tu và ativadati yaþ sateyana paramàrthasatyavij¤ànavattayàtivadati / so 'haü tvàü prapanno bhagavansatyenàtivadàni tathàmàü niyunaktu bhagavànyathàhaü satyenàtivadànãtyabhipràyaþ / yadyevaü satyenàtivaditumicchasi satyameva tu tàvadvijij¤àsitavyamityukta àha nàradaþ / tathàstu tarhi satya bhagavo vijij¤àse vi÷eùeõa j¤àtumiccheyaü tvatto 'hamiti //1// ## _______________________________________________________________________ START ChUp 7,17.1 ## __________ ChUpBh_7,17.1 yadà vai satyaü paramàrthato vijànàtãdaü paramàrthaþ satyamiti, tato 'nçtaü vikàrajàtaü vàcàrambhaõaü hitvà sarvavikàràvasthaü sadevaikaü satyamiti tadevàtha vadati yadvadati / nanu vikàro 'pi satyameva / "nàmaråpe satyaü tàbhya mayaü pràõa÷channaþ" / "pràõà vai satyaü teùàmeùa satyam"iti ÷rutyantaràt / satyamuktaü satyatvaü ÷rutyantare vikàrasya na tu paramàrthàpekùamuktaü kiü tarhãndriyaviùayatvàpekùaü sacca tyacceti satyamityuktaü taddvàreõa ca paramàrthasatyasyopalabdhirvivakùiteti / pràõà vai satyaü teùàmeùa satyamiti coktam / ihàpi tadiùñameva / iha tu praõaviùayàtparamàrthasatyavij¤ànàbhimànàdvyutthàpya nàradaü yatsadeva satyaü paramàrthato bhåmàkhyaü tadvij¤àpayiùyàmãtyeùa vi÷eùato vivakùitor'thaþ / nàvijànansatyaü vadati yastvavijànanvadati so 'gnyàdi÷abdenàgnyadãnparamàrthasadråpànmanyamàno vadati na tu te råpatrayavyatirekeõa paramàrthaþ santi / tathà tànyapi råpàõi sadapekùayà naiva santãtyato nàvijànansatyaü vadati / vijànanneva satyaü vadati / na ca tatsatyavij¤ànamavijij¤àsitamapràrthitaü j¤àyata ityàha-vij¤ànaü tveva vijij¤àsitavyamiti / yadyevaü vij¤ànaü bhagavo vijij¤àsa iti / evaü satyàdãnàü cottarottaràõàü karotyantànàü pårvapårvahetutvaü vyàkhyeyam //1// ## _______________________________________________________________________ START ChUp 7,18.1 ## __________ ChUpBh_7,18.1 yadà vai manuta iti / matirmananaü tarko mantavyaviùaya àdaraþ //1// ## _______________________________________________________________________ START ChUp 7,19.1 ## __________ ChUpBh_7,19.1 àstikyabuddhiþ ÷raddhà //1// ## _______________________________________________________________________ START ChUp 7,20.1 ## __________ ChUpBh_7,20.1 niùñhà guru÷u÷råùàdistatparatvaü brahmavij¤ànàya //1// ## _______________________________________________________________________ START ChUp 7,21.1 ## __________ ChUpBh_7,21.1 yadà vai karoti / kçtirindriyasaüyama÷cittaikàgratàkaraõaü ca / satyàü hi tasyàü niùñhàdãni yathoktàni bhavanti vij¤ànàvasànàni //1// ## _______________________________________________________________________ START ChUp 7,22.1 ## __________ ChUpBh_7,22.1 sàpi kçtiryadà sukhaü labhate sukhaü nirati÷ayaü vakùyamàõaü labdhavyaü mayeti manyate tadà bhavatãtyarthaþ / yathà dçùñaphalasukhà kçtistathehàpi nàsukhaü labdhvà karoti / bhaviùyadapi phalaü labdhvetyucyate / taduddi÷ya pravçttyupapatteþ / athedànãü kçtyàdiùåttarottareùu satsu satyaü svayameva pratibhàsata iti na tadvij¤ànàya pçthagyatnaþ kàrya iti pràptaü tata idamucyate / sukhaü tveva vijij¤àsitavyamityàdi / sukhaü bhagavo vijij¤àsa ityabhimukhãbhåtàyà'ha //1// ## _______________________________________________________________________ START ChUp 7,23.1 ## __________ ChUpBh_7,23.1 yo vai bhåmà mahannirati÷ayaü bahviti paryàyàstatsukham / tator'vàksàti÷ayatvàdalpam / atastasminnalpe sukhaü nàsti / alpasyàdhikatçùõàhetutvàt / tçùõà ca duþkhabãjaü / na hi duþkhabãjaü sukhaü dçùñaü jvaràdi loke / tasmàdyuktaü nàlpe sukhamastãti / ato bhåmaiva sukham / tçùõàdiduþkhabãjatvàsaübhavàdbhåmnaþ //1// ## _______________________________________________________________________ START ChUp 7,24.1 ## __________ ChUpBh_7,24.1 kiülakùaõo 'sau bhåmetyàha-yatra yasminbhåmni tattve nànyaddraùñavyamanyena karaõena draùñànyo vibhakto dç÷yàtpa÷yati / tathà nànyacchçõoti / nàmaråpayorevàntarbhàvàdviùayabhedasya tadgràhakayoreveha dar÷ana÷ravaõayorgrahaõamanyeùàü copalakùaõàrthatvena / mananaü càtroktaü draùñavyaü nànyanmanuta iti / pràya÷o mananapårvakatvàdvij¤ànasya / tathà nànyadvijànàti / evaülakùaõo yaþ sa bhåmà / kimatra prasidrànyadar÷anàbhàvo bhåmnyucyate nànyatpa÷yatãtyàdinà, athànyanna pa÷yatyàtmànaü pa÷yatãtyetat / ki¤càtaþ / yadyanyadar÷anàdyabhàvamàtramityucyate tadà dvaitasaüvyavahàravilakùaõo bhåmetyuktaü bhavati / athànyadra÷anavi÷eùapratiùedhenà'tmànaü pa÷yatãtyucyate tadaikasminneva kriyàkàrakaphalabhedo 'bhyupagato bhavet / yadyevaü ko doùaþ syàt / nanvayameva doùaþ saüsàrànivçttiþ / kriyàkàrakaphalabhedo hi saüsàra iti / àtmaikatva eva kriyàkàrakaphalabhedaþ saüsàravilakùaõa iti cet / na / àtmano nirvi÷eùaikatvàbhyupagame dar÷anàdikriyàkàrakaphalabhedàbhyupagamasya ÷abdamàtratvàt / anyadar÷anàdyabhàvoktipakùe 'pi yatretyanyanna pa÷yatãti ca vi÷eùaõe anarthake syàtàmiti cet / dç÷yate hi loke yatra ÷ånye gçhe 'nyanna pa÷yatãtyukte stambhàdãnàtmànaü ca na na pa÷yatãti gamyate / evamihàpãti cet / na / tattvamasãtyekatvopade÷àdadhikaraõàdhikartavyabhedànupapatteþ / tathà sadekamevàdvitãyaü satyamiti ùaùñhe nirdhàritatvàt / "adç÷ye 'nàtmye" "na saüdç÷e tiùñhati råpamasya" "vij¤àtàramare kena vijànãyàt"ityàdi÷rutibhyaþ svàtmani dar÷anàdyanupapattiþ / yatreti vi÷eùaõamanarthakaü pràptamiti cet / na / avidyàkçtabhedàpekùatvàt / yathà satyekatvàdvitãyatvabuddhiü prakçtàmapekùya sadekamevàdvitãyamiti saükhyàdyanarhamapyucyate / evaü bhåmnyekasminneva yatreti vi÷eùaõam / avidyàvasthàyàmanyadar÷anànuvàdena ca bhåmnastadabhàvatvalakùaõasya vivakùitatvànnànyatpa÷yatãti vi÷eùaõam / tasmàtsaüsàravyavahàro bhåmni nàstãti samudàyàrthaþ / atha yatràvidyàviùaye 'nyo 'nyenànyatpa÷yatãti tadalpamavidyàkàlabhàvãtyarthaþ / yathà svapnadç÷yaü vastu pràk prabodhàttatkàlabhàvãti tadvat / tata eva tanmartyaü vinà÷i svapnavastuvadeva tadviparoto bhåmà yastadamçtam / tacchabdo 'mçtatvaparaþ / sa tarhyevaülakùaõo bhåmà he bhagavankasminpratiùñhita ityuktavantaü nàradaü pratyàha sanatkimàraþ / sve mahimnãti sva àtmãye mahimni màhàtmye vibhåtau pratiùñhito bhåmà / yadi pratiùñhàmicchasi kvacidyadi và paramàrthameva pçcchasi na mahimnyapi pratiùñhita iti bråmaþ / apratiùñhito 'nà÷rito bhåmà kvacidapãtyarthaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,24.2 ## __________ ChUpBh_7,24.2 yadi svamahimni pratiùñhito bhåmà kathaü tarhyapratiùñha ucyate / ÷çõu / go '÷vàdãha mahimetyàcakùate / gàva÷cà÷và÷ca go '÷vaü dvandvaikavadbhàvaþ / sarvatra gavà÷vàdi mahimeti prasiddhaü tadà÷ritastatpratiùñha÷caitro bhavati, yathà nàhamevaü svato 'nyaü mahimànamà÷rito bhåmà caitravaditi bravãmyatra hetutvenànyo hyanyasminpratiùñhita iti vyavahitena sambandhaþ / kintvevaü bravãmãti hovàca-sa evetyàdi //2// ## ======================================================================= START ChUp 7,25.1 ## __________ ChUpBh_7,25.1 kasmàtpunaþ kvacinna pratiùñhita ityucyate / yasmàtsa eva bhåmàdhastànna tadvyatirekeõànyadvidyate yasminpratiùñhitaþ syàt / tathopariùñàdityàdi samànam / sati bhåmno 'nyasminbhåmà hi pratiùñhitaþ syànna tu tadasti / sa eva tu sarvam / atastasmàdasau na kvacitpratiùñhitaþ / yatra nànyatpa÷yatãtyadhikaraõàdhikartavyatànirde÷àtsa evàdhastàditi ca parokùanirde÷àddraùñarjãvàdanyobhåmà syàdityà÷aïkà kasyacinmà bhådityathàto 'nantaramahaïkàràde÷o 'haïkàreõà'di÷yata ityahaïkàràde÷aþ / draùñurananyatvadar÷anàrthaü bhåmaiva nirdi÷yate 'haïkàreõàhamevàdhastàdityàdinà //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,25.2 ## __________ ChUpBh_7,25.2 ahaïkàreõa dehàdisaüghàto 'pyàdi÷yate 'vivekibhirityatastadà÷aïkà mà bhådityathànantaramàtmàde÷a àtmanaiva kevalena satsvaråpeõa ÷uddhenà'di÷yate / àtmaiva sarvataþ sarvamityevamekamajaü sarvato vyomavatpårõamanya÷ånyaü pa÷yansa và eùa vidvànmananavij¤ànàbhyàmàtmaratiràtmanyeva ratã ramaõaü yasya so 'yamàtmaratiþ / tathà'tmakrãóaþ / dehamàtrasàdhanà ratirbàhyasàdhanà krãóà / loke srãbhiþ sakhibhi÷ca krãóatãti dar÷anàt na tathà viduùaþ kiü tarhyàtmavij¤ànanimittamevobhayaü bhavatãtyarthaþ / mithunaü dvaündvajanitaü sukhaü tadapi dvandvanirapekùaü yasya viduùaþ / tathà'tmànandaþ ÷abdàdinimitta ànando 'viduùàü na tathàsya viduùaþ kiü tarhyàtmanimittameva sarvaü sarvadà sarvaprakàreõa ca dehajãvitabhogàdinimittabàhyavastunirapekùa ityarthaþ / sa evaülakùaõo vidvà¤jãvanneva svàràjye 'bhiùiktaþ patite 'pi dehe svaràóeva bhavati / yata evaü bhavati tata eva tasya sarveùu lokeùu kàmacàro bhavati / pràõàdiùu pårvabhåmiùu tatràsyeti tàvanmàtraparicchinnakàmacàratvamuktamanràjatvaü càrthapràptaü sàti÷ayatvàdyathàpràptasvàràjyakàmacàratvànuvàdena tatannivçttirihocyate sa svaràóityàdinà / atha punarye 'nyathàta uktadar÷anàdanyathà vaiparãtyena yathoktameva và samyaïna viduste 'nyaràjàno bhavanti anyaþ paro ràjà svàmã yeùàü te 'nyaràjànaste / ki¤ca kùayyo loko yeùàü te kùayylokàþ / bhedadar÷anasyàlpaviùayatvàdalpaü ca tanmartyamityavocàma / tasmàdye dvaitadar÷inaste kùayyalokàþ svadar÷anànuråpyeõaiva bhavantyata eva teùàü sarveùu lokeùvakàmacàro bhavati //2// ## ======================================================================= START ChUp 7,26.1 ## __________ ChUpBh_7,26.1 tasya ha và etasyetyàdi svàràjyaü pràptasya prakçtasya viduùa ityarthaþ / pràksadàtmavij¤ànàtsvàtmano 'nyasmàtsataþ pràõàdernàmàntasyotpattipralayàvabhåtàü sadàtmàvij¤àne tu satãdànãü svàtmata eva saüvçttau tathà sarvo 'pyanyo vyavahàra àtmata eva viduùaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 7,26.2 ## __________ ChUpBh_7,26.2 ki¤ca tadetasminnartha eùa ÷loko mantro 'pi bhavati / na pa÷yaþ pa÷yatãti pa÷yo yathoktadar÷ã vidvànityarthaþ / mçtyuü maraõaü rogaü jvaràdi duþkhatàü duþkhabhàvaü càpi na pa÷yati / sarvaü ha sarvameva sa pa÷yaþ pa÷yatyàtmànameva sarvaü tataþ sarvamàpnoti sarva÷aþ sarvaprakàrairiti / ki¤ca sa vidvànpràksçùñiprabhedàdekadhaiva bhavatyekadhaiva ca saüsridhàdibhedairanantabhedaprakàro bhavati sçùñikàle / punaþ saühàrakàle målameva svaü pàramàrthakamekadhàbhàvaü pratipadyate svatantra eveti vidyàü phalena prarocayanstauti / athedànãü yathoktàyà vidyàyàþ samyagavabhàsakàraõaü mukhàvabhàsakàraõasyevà'dar÷asya vi÷uddhikàraõaü sàdhanamupadi÷yate-àhàra÷uddhau / àhriyata ityàhàraþ ÷abdàdiviùayavij¤ànaü bhokturbhogàyà'hriyate vi÷uddhikàraõaü sàdhanamupadi÷yate-àhàra÷uddhau / àhriyata ityàharaþ ÷abdàdiviùayavij¤ànaü bhokturbhogàyà'hriyate tasya viùayopalabdhilakùaõasya vij¤ànasya ÷uddhiràhàra÷uddhã ràgadveùamohadoùairasaüsçùñaü viùayavij¤ànamityarthaþ / tasyàmàhàrà÷uddhau satyàü tadvato 'ntaþkaraõasya sattvasya ÷uddhirnairmalyaü bhavati / sattva÷uddhau ca satyàü yathàvagate bhåmàtmani dhruvàvicchinnà smçtiravismaramaü bhavati / tasyàü ca labdhàyàü smçtilambhe sati sarveùàmavidyàkçtànarthapà÷aråpàõàmanekajanmàntarànubhavabhàvanàkañhinãkçtànàü hçdayàkùayàõàü granthãnàü vipramokùo vi÷eùeõa pramokùaõaü vinà÷o bhavatãti / yata etaduttarottaraü yathoktamàhàra÷uddhimålaü tasmàtsà kàryetyarthaþ / sarvaü ÷àsràrthama÷eùata uktvà'khyàyikàmupasaüharati ÷rutiþ-tasmai mçditakaùàyàya vàrkùàdiriva kaùàyo ràgadveùàdidoùaþ sattvasya ra¤janàråpatvàtsa j¤ànavairàgyàbhyàsaråpakùàreõa kùàlito mçdito vinà÷ito yasya nàradasya tasmai yogyàya mçditakaùàyàya tamaso 'vidyàlakùaõàtpàraü paramàrthatattvaü dar÷ayati dar÷itavànityarthaþ / ko 'sau, bhagavàn-"utpattiü pralayaü caiva bhåtànàmàgatiü gatim / vetti vidyàmavidyàü ca sa vàcyo bhagavàniti // " evandharmà sanatkumàraþ / tameva sanatkumàraü devaü skanda ityàcakùate kathayanti tadvidaþ / dvirvacanamadhyàyaparisamàptyartham //2 // // ## ## _____________________________________________________________ ## ## _______________________________________________________________________ START ChUp 8,1.1 ## __________ ChUpBh_8,1.1 yadyapi digde÷akàlàdibheda÷ånyaü brahma sadekamevàdvitãyamàtmaivedaü sarvamiti ùaùñhasaptamayoradhigataü tathàpãha mandabuddhãnàü digde÷àdibhedavadvastvityevaü bhàvità buddhirna ÷akyate sahasà paramàrthaviùayà kartumityanadhigamya ca brahma na puruùàrthasiddhiriti tadadhigamàya hçdayapuõóarãkade÷a upadeùñavyaþ / yadyapi satsamyakpratyayaikaviùayà kartumityànadhigamya ca brahma na puruùàrthasiddhiriti tadadhigamàya hçdayapuõóarãkade÷a upadeùñavyaþ / yadyapi satsamyakpratyayaikaviùayaü nirguõaü cà'tmatattvaü tathàpi mandabuddhãnàü guõavattvasyeùñatvàtsatyakàmàdiguõavattvaü ca vaktavyam / tathà yadyapi brahmavidàü stryàdiviùayebhyaþ svayamevoparamo bhavati tathàpyanekajanmaviùayasevàbhyàsajanità viùayaviùayà tçùõà na sahasà nivartayituü ÷akyata iti brahmacaryàdisàdhanavi÷eùo vidhàtavyaþ / tathà yadyapyàtmaikatvavidàü gantçgamanagantavyàbhàvàdavidyàvi÷eùasthitinimittakùaye gagana iva vidyududbhåta iva vàyurdagdhendhana ivàgniþ svàtmanyeva nivçttistathàpi gantçgamanàdivàsitabuddhãnàü hçdayade÷aguõavi÷iùñabrahmopàsakànàü mårdhanyayà nàóyà gatirvaktavyetyaùñamaþ prapàñhaka àrabhyate / digde÷aguõagatiphalabheda÷ånyaü hi paramàrthasadadvayaü brahmamandabuddhãnàmasadiva pratibhàti / sanmàrgasthàstàvadbhavantu tataþ ÷anaiþ paramàrthasadapi gràhayiùyàmãti manyate ÷rutiþ / athànantaraü yadidaü vakùyamàõaü daharamalpaü puõóarãkaü puõóarãkasadç÷aü ve÷meva ve÷ma dvàrapàlàdimattvàt / asminbrahmapure brahmaõaþ parasya puraü ràj¤o 'nekaprakçtimadyathàpuraü tathedamanekendriyamanobuddhibhiþ svàmyarthakàribhiryuktamiti brahmapuram / pure ca ve÷ma ràj¤o yathà tathà tasminbrahmapure ÷arãre daharaü ve÷ma brahmaõa upalabdhyadhiùñhànamityarthaþ / yathà viùõoþ ÷àlagràmaþ / asminhi svavikàra÷iïge dehe nàmaråpavyàkaraõàya praviùñaü sadàkhyaü braïma jãvenà'tmanetyuktam / tasmàdasminhçdayapuõóarãke ve÷manyupasaühçtakaraõairbàhyaviùayaviraktairvi÷eùato brahmacaryasatyasàdhanàbhyàü yuktervakùyamàõaguõavaddhyàyamànairbrahmopalabhyata iti prakaraõàrthaþ / daharo 'lpataro 'smindahare ve÷mani ve÷mano 'lpatvàttadantarvartino 'lpataratvaü ve÷manaþ / antaràkà÷a àkà÷àkhyaü brahma / àkà÷o vai nàmeti hi vakùyati / àkà÷a ivà÷arãratvàtsåkùmatvasarvagatatvasàmànyàcca / tasminnàkà÷àkhye yadantarmadhye tadanveùñavyam / tadvàva tadeva ca vi÷eùeõa jij¤àsitavyaü gurvà÷raya÷ravaõàdyupàyairanviùya ca sàkùàtkaraõãyamityarthaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,1.2 ## __________ ChUpBh_8,1.2 taü cedevamuktavantamàcàryaü yadi bråyurantevàsina÷codayeyuþ, kathaü, yadidamasminbrahmapure paricchinne 'ntardaharaü puõóarãkaü ve÷ma tato 'pyantaralpatara evà'kà÷aþ / puõóarãka eva ve÷mani tàvatkiü syàt / kiü tato 'lpatare khe yadbhavedityàhuþ / daharo 'sminnantaràkà÷aþ kiü tadatra vidyate na ki¤cana vidyata ityabhipràyaþ / yadi nàma badaramàtraü kimapi vidyate kiü tasyànveùaõena vijij¤àsanena và phalaü vijij¤àsituþ syàt / ato yatttrànveùñavyaü vijij¤àsitavyaü và na tena prayojanamityuktavataþ sa àcàryo bråyàditi ÷rutervacanam //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,1.3 ## __________ ChUpBh_8,1.3 ÷çõuta / tatra yadbråtha puõóarãkàntaþkhasyàlpatvàttatsthamalpataraü syàditi / tadasat / na hi khaü puõóarãkave÷amagataü puõóarãkàdalpataraü matvàvocaü daharo 'rsminnantaràkà÷a iti / kiü tarhi puõóarãkamalpaü tadanuvidhàyi tatsthamantaþkaraõaü puõóarãkàkà÷aparicchinnaü tasminvi÷uddhe saühçtakaraõànàü yoginàü svaccha ivodake pratibimbaråpamàdar÷a iva ca ÷uddhe svacchaü vij¤ànajyotiþ svaråpàvabhàsaü tàvanmàtraü brahmopalabhyata iti daharo 'sminnantaràkà÷a ityavocàmàntaþkaraõopàdhinimittam / svatastu yàvànvai prasiddhaþ parimàõato 'yamàkà÷o bhautikastàvàneùo 'ntarhçdaya àkà÷o yasminnanveùñavyaü vijij¤àsitavyaü càvocàma / nàpyàkà÷atulyaparimàõatvamabhipretya tàvànityucyate / kiü tarhi brahmaõo 'nuråpasya dçùñàntàntarasyàbhàvàt / kathaü punarnà'kà÷asamameva brahmetyavagamyate / "yenà'vçtaü khaü ca divaü mahãü ca" / "tasmàdvà etasmàdàtmana àkà÷aþ saübhåtaþ" "etasminnu khalvakùare gàrgyàkà÷aþ"ityàdi÷rutibhyaþ / ki¤cobhe 'smindyàvàpçthivã brahmàkà÷e buddhyupàdhivi÷iùñe 'ntareva samàhite samyagàhite sthite yathà và arà nàbhàvityuktaü hi / tathobhàvagni÷ca vàyu÷cetyàdi samànam / yaccàsyà'tmana àtmãyatvena dehavato 'sti vidyata iha loke / tatà yaccà'tmãyatvena na vidyate / naùñaü bhaviùyacca nàstãtyucyate / na tvatyantamevàsat / tasya hçdyàkà÷e samàdhànànupapatteþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,1.4 ## __________ ChUpBh_8,1.4 taü cedevamuktavantaü bråyuþ punarantevàsinaþ asmiü÷cedyathokte cedyadi brahmapuropalakùitàntaràkà÷a ityarthaþ / idaü sarvaü samàhitaü sarvàõi ca bhåtàni sarve ca kàmàþ / kathamàcàryeõànuktàþ kàmà antevàsibhirucyante / naiùa doùaþ yaccàsyehàsti yacca nàstãtyuktà eva hyàcàryeõa kàmàþ / api ca sarva÷abdena coktà eva kàmàþ / yadà yasminkàla etaccharãraü brahmapuràkhyaü jaràvalãpalitàdilakùaõà vayohànirvà'pnoti ÷asràdinà và vçkõaü pradhvaüsate visraüsate vina÷yati kiü tato 'nyadati÷iùyate / ghañà÷ritakùãradadhisnehàdivadghañanà÷e dehanà÷e 'pi dehà÷rayamuttarottaraü pårvapårvanà÷ànna÷yatãtyabhipràyaþ / evaü pràpte nà÷e kiü tato 'nyadyathoktàdati÷iùyate 'vatiùñhate na ki¤canàvatiùñhata ityabhãpràyaþ //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,1.5 ## __________ ChUpBh_8,1.5 evamantevàsibhi÷coditaþ sa àcàryo bråyàttanmatimapanayan / katham / asya dehasya jarayaitadyathoktamantaràkà÷àkhyaü braïma yasminsarva samàhitaü na jãryati dehavanna vikriyata ityarthaþ / na càsya vadhena ÷asràdighàtenaitaddhanyate yathà'kà÷aü kimu tato 'pi såkùmatarama÷abdamaspar÷aü brahma dehendriyàdidoùairna spç÷yata ityetasminnavasare vaktavyaü pràptaü tatprakçtavyàsaïgo mà bhåditi nocyate / indravirocanàkhyàyikàyàmupariùñàdvakùyàmo yuktitaþ / etatsatyamavitathaü brahmapuraü brahmaiva puraü brahmapuraü ÷arãràkhyaü tu brahmapuraü brahmopalakùaõàrthatvàt / tattvançtameva / "vàcà'rambhaõaü vikàro nàmadheyam"iti ÷ruteþ / tadvikàre 'nçte 'pi deha÷uïge brahmopalabhyata iti brahmapuramityuktaü vyàvahàrikam / satyaü tu brahmapurametadeva brahma / sarvavyavahàràspadatvàt / ato 'sminpuõóarãkopalakùite brahmapure sarve kàmà ye bahirbhavadbhiþ pràrthyante te 'sminneva svàtmani samàhitàþ / atastatpràptyupàyamevànutiùñhata bàhyaviùayatçùmàü tyajatetyabhipràyaþ / eùa àtmà bhavatàü svaråpam / ÷çõuta tasya lakùaõam / apahatapàpmà / apahataþ pàpmà dharmàdharmàkhyo yasya so 'yamapahatapàpmà / tathà vijaro vigatajaro vimçtyu÷ca / taduktaü pårvameva na vadhenàsya hanyata iti / kimartha punarucyate / yadyapi dehasaübandhibhyàü jaràmçtyubhyàü na saübadhyate 'nyathàpi saübandhastàbhyàü syàdityà÷aïkànivçttyartham / vi÷oko vigata÷okaþ / ÷oko nàmeùñàdiviyoganimitto mànasaþ saütàpaþ / vijighatso vigatà÷anecchaþ / apipàso 'pànecchaþ / nanvapahatapàpmatvena jaràdayaþ ÷okàntàþ pratiùiddhà eva bhavanti / kàraõapratiùedhàt / dharmàdharmakàryà hi ta iti / jaràdipratiùedhena và dharmàdharmayoþ kàryàbhàve vidyamànayorapyasatsamatvamiti pçthakpratiùedho 'narthakaþ syàt / satyamevaü tathàpi dharmakàryà nandavyatirekeõa svàbhàvikànando yathe÷vare vij¤ànamànandaü brahmeti ÷ruteþ / tathàdharmakàryajaràdivyatirekeõàpi jaràdiduþkhasvaråpaü svàbhàvikaü syàdityà÷aïkyeta / ato yuktastannivçttaye jaràdãnàü dharmàdharmàbhyàü pçthakpratiùedhaþ / jaràdigrahaõaü sarvaduþkhopalakùaõàrtham / pàpanimittànàü tu duþkhànàmànantyàtpratyekaü ca tatpratiùedhasyà÷akyatvàtsarvaduþkhapratiùedhàrthaü yuktamevàpahatapàpmatvavacanam / satyà avitathàþ kàmà yasya so 'yaü satyakàmaþ / vitathà hi saüsàriõàü kàmàþ / ã÷varasya tadviparãtàþ / tathà kàmahetavaþ saükalpà api satyà yasya sa satyasaükalpaþ / saükalpàþ kàmà÷ca ÷uddhasattvopàdhinimittà ã÷varasya citraguvat / na svato neti netãtyuktatvàt / yathoktalakùaõa evà'tmà vij¤eyo gurubhyaþ ÷àstrata÷cà'tmasaüvedyatayà ca svàràjyakàmaiþ / na cedvij¤àyate ko doùaþ syàditi / ÷çõutàtra doùaü dçùñàntena / yathà hyeveha loke prajà anvàvi÷antyanuvartante / yathànu÷àsanaü yatheha prajà anyaü svàminaü manyamànàþ svasya svàmino yathà yathànu÷àsanaü tathà tathànvàvi÷anti / kim / yaü yamantaü pratyantaü janapadaü kùetrabhàgaü càbhikàmà arthinyo bhavantyàtmabuddhyanuråpaü taü tameva ca pratyantàdimupajãvantãti / eùa dçùñànto 'svàtantryadeùaü prati puõyaphalopabhoge //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,1.6 ## __________ ChUpBh_8,1.6 athànyo dçùñàntastatkùayaü prati tadyathehetyàdiþ / tattatra yatheha loke tàsàmeva svàmyanu÷àsanànuvartinãnàü prajànàü sevàdijito lokaþ paràdhãnopabhogaþ kùãyate 'ntavànbhavati / athedànãü dàrùñàntikamupasaüharati-evamevàmutràgnihotràdipuõyaj ito lokaþ paràdhãnopabhogaþ kùãyata evetyukto doùa eùàmiti viùayaü dar÷ayati-tadya ityàdinà / tattatrehàsmiülloke j¤ànakarmaõoradhikçtà yogyàþ santa àtmànaü yathoktalakùaõaü ÷àstràcàryopadiùñamananuvidya yathopade÷amanu svasaüvedyatàmakçtvà vrajanti dehàdasmàt prayanti ya etàü÷ca yathoktàn satyàn satyasaükalpakàryàü÷ca svàtmasthàn kàmànananuvidya vrajanti teùàü sarveùu lokeùvakàmacàro 'svatantratà bhavati / yathà ràjànu÷àsanànuvartinãnàü prajànàmityarthaþ / atha ye 'nya iha loka àtmànaü ÷àsràcàryorade÷amanuvidya svàtmasaüvedyatàmàpàdya vrajanti yathoktàü÷ca satyànkàmàüsteùàü sarveùu lokeùu kàmacàro bhavati ràj¤a iva sàrvabhaumasyeha loke //6// ## ======================================================================= START ChUp 8,2.1 ## __________ ChUpBh_8,2.1 kathaü sarveùu lokeùu kàmacàro bhavatãti, ucyate-ya àtmànaü yatoktalakùaõaü hçdi sàkùàtkçtavànvakùyamàõabrahmacaryàdisàdhanasaüpannaþ saüstatsthàü÷ca satyànkàmànsa tyaktadeho yadi pitçlokakàmaþ pitaro janayitàrasta eva sukhahetutvena bhogyatvàllokà ucyante teùu kàmo yasya taiþ pitçbhiþ saübandhecchà yasya bhavati tasya saükalpamàtràdeva pitaraþ samuttiùñhintyàtmasaübandhitàmàpadyante / vi÷uddhasattvatayà satyasaükalpatvàdã÷varasyeva tena pitçlokena bhogena saüpannaþ saüpattiriùñapràptistayà samçddho mahãyate påjyate vardhate và mahimànamanubhavati //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,2.2-9 ## ## ## ## ## ## ## ## __________ ChUpBh_8,2.2,3,4,5,6,7,8,9 samànamanyat / màtaro janayitryo 'tãtàþ sukhahetubhåtàþ sàmardhyàt / na hi duþkhahetubhåtàsu gràmasåkaràdijanmanimittàsu màtçùu vi÷uddhasattvasya yogina icchà tatsaübandho và yuktaþ //2-9 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,2.10 ## __________ ChUpBh_8,2.10 yaü yanamtaü prade÷amabhikàmo bhavati / yaü ca kàmaü kàmayate yathoktavyatirekeõàpi so 'syàntaþ pràptumiùñaþ kàma÷ca saükalpàdeva samuttiùñhatyasya / tenecchàvighàtatayàbhipretàrthapràptyà ca saüpanno mahãyata ityuktàrtham //10// ## ======================================================================= START ChUp 8,3.1 ## __________ ChUpBh_8,3.1 yathoktàtmadhyànasàdhanànuùñhànaü prati sàdhakànàmutsàhajananàrthamanukro÷antyàha-kaùñamidaü khalu vartate yatsvàtmasthàþ ÷akyapràpyà api ta ime satyàþ kàmà ançtàpidhànàsteùàmàtmasthànàü svà÷rayàõàmeva satàmançtaü ba3hyaviùayeùu stryannabhojanàcchàdanàdiùu tçùõà tannimittaü ca svecchàpracàratvaü mithyàj¤ànanimittatvàdançtamityucyate / tannimittaü satyànàü kàmànàmapràptirityapidhànamivàpidhànam / kathamançtàpidhànanimittaü teùàmalàbha iti, ucyate-yo yo hi yasmàdasya jantoþ putro bhràtà veùña ito 'smàllokàtpraiti pragacchati mriyate tamiùñaü putraü bhràtaraü và svahçdayàkà÷e vidyamànamapãha punardar÷anàyecchannapi na labhate //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,3.2 ## __________ ChUpBh_8,3.2 atha punarye càsya viduùo jantorjãvà jãvantãha putrà bhràtràdayo và ye ca pretà mçtà iùñàþ saübandhino yaccànyadiha loke vastrànnapànàdi ratnàdi và vastvicchanna labhate tatsarvamatra hçdayàkà÷àkhye brahmaõi gatvà yathoktena vidhinà vindate labhate / atràsminhàrdàkà÷e hi yasmàdasyaite yathoktàþ satyàþ kàmà vartante 'natàpidhànàþ / kathamiva tadanyàyyamityucyate-tattatra yathà hiraõyanidhiü hiraõyameva punargrahaõàya nidhàtçbhirnidhãyata iti nidhistaü hiraõyanidhiü nihitaü bhåmeradhastànnikùiptamakùetraj¤à nidhi÷àsrairnidhikùetramajànantaste nidheruparyupari saücaranto 'pi nidhiü na vindeyuþ ÷akyavedanamapi / evamevemà avidyavatyaþ sarvà imàþ prajà yathoktaü hçdayàkà÷àkhyaü brahmalokaü brahmaiva loko brahmalokastamaharahaþ pratyahaü gacchantyo 'pi suùuptakàle na vidandanti na labhanta eùo 'haü brahmalokabhàvamàpanno 'smyadyeti / ançtena hi yathoktena hi yasmàtpratyåóhà hçtàþ svaråpàdavidyàdidoùairbahipakçùñà ityarthaþ / ataþ kaùñamidaü vartate jantånàü yatsvàyattamapi brahma na labhyata ityabhipràyaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,3.3 ## __________ ChUpBh_8,3.3 sa vai ya àtmàpahatapàpmeti prakçto vai÷abdena taü smàrayatyeùa vivakùita àtmà hçdi hçdayapuõóarãka àkà÷a÷abdenàbhihitaþ / tasyaitasya hçdayasyaitadeva niruktaü nirvacanaü nànyata / hçdyayamàtmà vartata iti yasmàt tasmàddhçdayaü hçdayanàmanirvacanaprasiddhyàpi svahçdaya àtmetyavagantavyamityabhipràyaþ / aharaharvai pratyahamevaüviddhçdyayamàtmeti jànansvargaü lokaü hàrdaü brahmaiti pratipadyate / nanvanevaüvidapi suùuptakàle hàrdaü brahma pratipadyata eva suùuptakàle satà somya tadà saüpanna ityuktatvàt / bàóhamevaü tathàpyasti vi÷eùaþ / yathà jànannajànaü÷ca sarvo jantuþ sadbrahmaiva tathàpi tattvamasãti pratibodhito vidvànsadeva nànyo 'smãti jànansadeva bhavati / evameva vidvànavidvàü÷casuùupte yadyapi satsaüpadyate tathàpyevaüvideva svargaü lokametãtyucyate / dehapàte 'pi vidyàphalasyàva÷yaübhàvitvàdityeùa vi÷eùaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,3.4 ## __________ ChUpBh_8,3.4 suùuptakàle svenà'manà satà saüpannaþ sansamyakprasãdatãti jàgratsvapnayorviùayendriyasaüyogajàtaü kàluùyaü jahàtãti saüprasàda÷abdo yadyapi sarvajantånàü sàdhàraõastathàpyevaüvitsvargaü lokametãti prakçtatvàdeùa saüprasàda iti saünihitavadyatnavi÷eùàtso 'thedaü ÷arãraü hitvàsmàccharãràtsamutthàya ÷arãràtmabhàvanàü parityajyetyarthaþ / na tvàsanàdiva samutthàyetãha yuktam / svena råpeõeti vi÷eùaõàt / na hyanyata utthàya svaråpaü saüpattavyam / svaråpameva hi tanna bhavati pratipattavyaü cetsyàt / paraü paramàtmalakùaõaü vij¤aptisvabhàvaü jyotirupasaüpadya svàsthyamupagamyetyetat / svena àtmãyena råpeõàbhiniùpadyate pràgetasyàþ svaråpasaüpatteravidyayà dehamevàparaü råpamàtmatvenopagata iti tadapekùayedamucyate svena råpeõeti / a÷arãratà hyàtmanaþ svaråpaü yatsvaü paraü jyotiþsvaråpamàpadye saüprasàda eùa àtmeti hovàca / sa bråyàditi yaþ ÷rutyà niyukto 'ntevàsibhyaþ / ki¤caitadamçtamavinà÷i bhåmà yo vai bhåmà tadamçtamityuktam / ata evàbhayaü bhåmno dvitãyàbhàvàdata etadbrahmeti / tasya ha và etasya brahmaõo nàmàbhidhànam / kiü tatsatyamiti / satyaü hyavitathaü brahma / tatsatyaü sa àtmeti hyuktam / atha kimarthamidaü nàma punarucyate / tadupàsanavidhistutyartham //4// 8.3.5 ## ## __________ ChUpBh_8,3.5 tàni ha và etàni brahmaõo nàmàkùaràõi trãõyetàni satãyàmati sakàrastakàro yamiti ca / takàra ãkàraþ uccàraõàrtho 'nubandhaþ / hrasvenaivàkùareõa punaþ pratinirde÷àtteùàm / tattatra yatsatsakàrastadamçtaü sadbrahmàmçtavàcakatvàdamçta eva sakàrastakàranto nirdiùñaþ / atha yattitakàrastanmartyam / atha yadyamakùaraü tenàkùareõàmçtamartyàkhye pårve ubhe 'kùare yacchati yamayati niyamayati va÷ãkarotyàtmana ityarthaþ / yadyasmàdanena yamityetenobhe yacchati tasmàdyàm / saüyate iva hyetena yamà lakùyete / braïmanàmàkùarasyàpãdamamçtatvàdidharmavattvaü mahàbhàgyaü kimuta nàmavata ityupàsyatvàya ståyate / brahmanàmanirvacanenaiva nàmavato vettaivaüvit / aharaharvà evaüvitsvargaü lokametãtyuktàrtham //5// ## ======================================================================= START ChUp 8,4.1 ## __________ ChUpBh_8,4.1 atha ya àtmeti / uktalakùaõo yaþ saüprasàdastasya svaråpaü vakùyamàõairuktai÷ca guõaiþ punaþ ståyate brahmacaryasàdhanasaübandhàrtham / ya eùa yathoktalakùaõa àtmà sa seturiva setuþ / vidhçtirvidharaõaþ / anena hi sarvaü jagadvarõà÷ramàdikriyàkàrakaphalàdibhedaniyamaiþ karturanuråpaü vidadhatà vidhçtam / adhriyamàõaü hã÷vareõedaü vi÷vaü vina÷yedyatastasmàtsa seturvidhçtiþ / kimarthaü sa seturityàha-eùàü bhåràdãnàü kartçkarmalà÷rayàõàmasaübhedàyàvidàraõàyàvinà÷àyetyetat / kiüvi÷ùña÷càsau seturityàha-naitam setumàtmànamahoràtre sarvasya janimataþ paricchedake satã naitaü tarataþ / yathànye saüsàriõaþ kàlenàhoràtràdilakùaõena paricchedyà na tathàyaü kàlaparicchedya ityabhipràyaþ / "yasmàdarvàksaüvatsaro 'hobhiþ parivartata"iti ÷rutyantaràt / ata evainaü na jarà tarati na pràpnoti / tathà na mçtyurna ÷oko na sukçtaü na dçùkçtaü sukçtaduùkçte dharmàdharmai / pràptiratra taraõa÷abdenàbhipretà nàtikramaõam / kàraõaü hyàtmà / na ÷akyaü hi kàraõàtikramaõaü kartuü kàryeõa / ahoràtràdi ca sarvaü sataþ kàryam / anyena hyanyasya pràptiratikramaõaü và kriyeta / na tu tenaiva tasya / na hi ghañena mçtpràpyate 'tikramyate và / yadyapi pårvaü ya àtmàpahatapàpmetyàdinà pàpmàdipratiùedha ukta eva tathàpãhàyaü vi÷eùo na taratãti pràptiviùayatvaü pratiùidhyate / tatrà vi÷eùeõa jaràdyabhàvamàtramuktam / ahoràtràdyà uktà anuktà÷cànye sarve pàpmàna ucyante 'to 'smàdàtmanaþ setornivartante 'pràpyaivetyarthaþ / apahatapàpmà hyeùa brahmaiva loko brahmaloka uktaþ //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,4.2 ## __________ ChUpBh_8,4.2 yasmàcca pàpmakàrya màndhyàdi ÷arãravataþ syànna tva÷arãrasya tasmàdvà etamàtmànaü setuü tãrvà pràpyànandho bhavati dehavattve pårvamandho 'pi san / tatà viddhaþ sandehavattve sa dehaviyoge setuü tãrtvà pràpyànandho bhavati dehavattve pårvamandho 'pi san / tathà viddhaþ sandehavattve sa dehaviyogo setuü pràpyàviddho bhavati / tathopatàpã rogàdyupatàpavànsannanupatàpã bhavati / ki¤ca yasmàdahoràtre na staþ setau tasmàdvà etaü setuü tãrtvà pràpya naktamapi tamoråpaü ràtrirapi sarvamaharevàbhiniùpadyate / vij¤aptyàtmajyotiþ svaråpamaharivàhaþ sadaikaråpaü viduùaþ saüpadyata ityarthaþ / sakçdvibhàtaþ sadà vibhàtaþ sadaikaråpaþ svena råpeõaiùa brahmalokaþ //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,4.3 ## __________ ChUpBh_8,4.3 tattatraivaü satyetaü yathoktaü brahmalokaü brahmacaryeõa srãviùayatçùõàtyàgena ÷àsràcàryopade÷amanuvindanti svàtmasaüvedyatàmàpàdayanti ye teùàmeva brahmacaryasàdhanavatàü brahmavidàmeùa brahmalokaþ nànyeùàü srãviùayasaüparkajàtatçùõànàü brahmavidàmapãtyarthaþ / teùàü sarveùu lokeùu kàmacàro bhavatãtyuktàrtham / tasmàtparamametatsàdhanaü brahmacaryaü brahmavidàmityabhipràyaþ //3// ## ======================================================================= START ChUp 8,5.1 ## __________ ChUpBh_8,5.1 ya àtmà setutvàdiguõaiþ stutastatpràptaye j¤ànasahakàrisàdhanàntaraü brahmacaryàkhyaü vidàtavyamityàha / yaj¤àdibhi÷ca tatstauti kartavyàrtham- atha yadyaj¤a ityàcakùate loke paramapuruùàrthasàdhanaü kathayanti ÷iùñàstadbrahmacaryameva / yaj¤asyàpi yatphalaü tadbrahmacaryavàllaübhate 'to yaj¤o 'pi brahmacaryaü bhavati pratipattavyam / kathaü brahmacaryaü yaj¤a ityàha-brahmacaryeõaiva hi yasmàdyo j¤àtàsa taü brahmalokaü yaj¤asyàpi pàramparyeõa phalabhåtaü vindate labhate tato yaj¤o 'pi brahmacaryameveti / yo j¤àtetyakùarànuvçtteryaj¤o brahmacaryameva / atha yadiùñamityàcakùate brahmacaryameva tat / katham / brahmacaryeõaiva sàdhanena tamã÷varamiùñvà påjayitvàthavaiùaõàmàtmaviùayàü kçtvà tamàtmànamanuvindate / eùaõàdiùñamapi brahmacaryameva //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,5.2 ## __________ ChUpBh_8,5.2 atha yatsattràyaõamityàcakùate brahmacaryameva tattathà sataþ parasmàdàtmana àtmanasràõaü rakùaõaü brahmacaryasàdhanena vindate / ataþ sattràyaõa÷abdamapi brahmacaryameva sat / atha yanmaunamityàcakùate brahmacaryameva tadbrahmacaryeõaiva sàdhanena yuktaþ sannàtmànaü ÷àsràcàryàbhyàmanuvidya pa÷cànmanute dhyàyati / ato mauna÷abdamapi brahmacaryameva //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,5.3 ## __________ ChUpBh_8,5.3 atha yadanà÷akàyanamityàcakùate brahmacaryameva tat / yamàtmànaü brahmacaryeõànuvindate sa eùa hyàtmà brahmacaryasàdhanavato na na÷yati tasmàdanà÷akàyanamapi brahmacaryameva / atha yadaraõyàyanamityàcakùate brahmacaryameva tat / araõya÷abdayorarõavayorbrahmacaryavato 'yanàdaraõyàyanaü brahmacaryam / yo j¤ànàdyaj¤a eùaõàdiùñaü satasràõàtsattràyaõaü mananànmaunamana÷anàdanà÷akàyanamaraõyayorgamanàdaraõyàyanamityàdibhirmahadbhiþ puruùàrthasàdhanaiþ stutatvàdbrahmacaryaü paramaü j¤ànasya sahakàrikàraõaü sàdhanamityato brahmavidà yatnato rakùaõãyamityarthaþ / tattatra hi brahmaloke 'ra÷ca ha vai prasiddho õya÷càrõavau samudropame và sarasã tçtãyasyàü bhuvamantarikùaü càpekùya tçtãyà dyaustasyàü tçtãyasyàmito 'smàllokàdàrabhya gaõyamànàyàü divi / tattatraiva cairamirànnaü tanmaya airo maõóastena pårõamairaü madãyaü tadupayoginàü madakaraü harùotpàdakaü saraþ / tatraiva cà÷vattho vçkùaþ somasavano nàmataþ somo 'mçtaü tanniþsravo 'mçtasrava iti và / tatraiva ca brahmaloke brahmacaryasàdhanarahitairbrahmacaryasàdhanavadbhyo 'nyairna jãyata ityaparàjità nàma påþ purã brahmaõo hiraõyagarbhasya / brahmaõà ca prabhuõà vi÷eùeõa mitaü nirmitaü tacca hiraõmayaü sauvarõaü prabhuvimitaü maõóapamiti vàkya÷eùaþ //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,5.4 ## __________ ChUpBh_8,5.4 tattatra hi brahmaloka etàvarõavau yàvaraõyàkhyàvuktau brahmacaryeõa sàdhanenànuvindanti ye teùàmevaiùa yo vyàkhyàto brahmalokasteùàü ca brahmacaryasàdhavanatàü brahmavidàü sarveùu lokeùu kàmacàro bhavati / nànyeùàmabrahmacaryaparàõàü bàhyaviùayàsaktabuddhãnàü kadàcidapãtyarthaþ / nanvatra tvamindrastvaü yamastvaü varuõa ityàdibhiryathà ka÷citståyate mahàrha evamiùñàdibhiþ ÷abdairna stryàdiviùayatçùõànivçttimàtraü stutyarhaü kiü tarhi j¤ànasya mokùasàdhanatvàttadeveùñàdibhiþ ståyata iti kecit / na / stryàdibàhyaviùayatçùõàpahçtacittànàü pratyagàtmavivekavij¤ànànupapatteþ / "parà¤ci khàni vyatçõatsvayaübhåstasmàtparàïpa÷yati nàntaràtman"ityàdi÷rutismçti÷atebhyaþ / j¤ànasahakàrikàraõaü stryàdiviùayatçùõànivçttisàdhanaü vidhàtavyameveti yuktaiva tatstutiþ / nanu ca yaj¤àdibhiþ stutaü brahmacaryamiti yaj¤àdãnàü puruùàrthasàdhanatvaü gamyate / satyaü gamyate / na tviha brahmalokaü prati yaj¤àdãnàü sàdhanatvamabhipretya yaj¤àdibhirbrahmacaryaü ståyate kiü tarhi teùàü prasiddhaü puruùàrthasàdhanatvamapekùya / yathendràdibhã ràjà na tu yatrendràdãnàü vyàpàrastatraiva ràj¤a iti tadvat / ya imer'õavàdayo bràhmalaukikàþ saükalpajà÷ca pitràdayo bhogàste kiü pàrthivà àpyà÷ca yatheha loke dç÷yante taddhadarõavavçkùapåþsvarõamaõóapànyàhosvinmànasapratyayamàtràõãti / ki¤càtaþ, yadi pàrthivà àpyà÷ca sthålàþ syurhçdyàkà÷e samàdhànànupapattiþ / puràõe ca"manomayàni brahmaloke ÷arãràdãnã"ti vàkyaü virudhyeta / "a÷okamahimam"ityàdyà÷ca ÷rutayaþ / nanu"samudràþ saritaþ saràüsi vàpyaþ kåpà yaj¤à vedà mantràdaya÷ca mårtimanto brahmàõamupatiùñhanta"iti mànasatvai virudhyeta puràõasmçtiþ / na / mårtimattve prasiddharåpàõàmeva tatra gamanànupapatteþ / tasmàtprasiddhamårtivyatirekeõa sàgaràdãnàü mårtyantaraü sàgaràdibhirupàttaü brahmalokagantç kalpanàyàü yathàprasiddhà eva mànasya àkàravatyaþ puüstryàdyà mårtayo yuktàþ kalpayituü mànasadehànuråpyasaübandhopapatteþ / dçùñà hi mànasya evà'kàravatyaþ puüstryàdyà mårtayaþ svapne / nanu tà ançtà eva / ta ime satyàþ kàmà iti ÷rutistathà sati virudhyeta / na / mànasapratyayasya sattvopapatteþ / mànasà hi pratyayàþ srãpuruùàdyàkàràþ svapne dç÷yante / nanu jàgradvàsanàråpàþ svapnadç÷yà na tu tatra stryàdayaþ svapne vidyante / atyalpamidamucyate / jàgradviùayà api mànasapratyayàbhinirvçttà eva sadãkùàbhinirvçttatejo 'bannamayatvàjjàgradviùayàõàm / saükalpamålà hi lokà iti coktam"samakëpatàü dyàvàpçthivã"ityatra / sarva÷rutiùu ca pratyagàtmana utpattiþ pralaya÷ca tatraiva sthiti÷ca"yathà và arà nàbhau"ityàdinocyate / tasmànmànasànàü bàhyànàü ca viùayàõàmitaretarakàryakàraõamiùyata eva bãjàïkuravat / yadyapi bàhyà eva mànasà mànasà eva ca bàhyà nànçtatvaü teùàü kadàcidapi svàtmani bhavati / nanu svapne dçùñàþ pratibuddhasyànçtà bhavanti viùayàþ / satyameva / jàgradbodhàpekùaü tu tadançtatvaü na svataþ / tathà svapnabodhàpekùaü ca jàgraddçùñaviùayànçtatvaü na svataþ / vi÷eùàkàramàtraü tu sarveùàü mithyàpratyayanimittamiti vàcà'rambhaõaü vikàro nàmadheyamançtaü trãõi råpàõãtyeva satyam / tànyapyàkàravi÷eùato 'nçtaü svataþ sanmàtraråpatayà satyam pràksadàtmapratibodhàtsvaviùaye 'pi sarvaü styameva svapnadç÷yà iveti na ka÷cidvirodhaþ / tasmànmànasà eva bràhmalaukikà araõyàdayaþ pitràdayaþ kàmàþ / bàhyaviùayabhogavada÷uddhirahitatvàcchuddhasattvasaükalpajanyà iti nirati÷ayasukhàþ satyà÷ce÷varàõàü bhavantãtyarthaþ / satsatyàtmapratibodhe 'pi rajjvàmiva kalpitàþ sarpàdayaþ sadàtmasvaråpatàmeva pratipadyanta iti sadàtmanà satyà eva bhavanti //4// ## ======================================================================= START ChUp 8,6.1 ## __________ ChUpBh_8,6.1 yastu hçdayapuõóarãkagataü yathoktaguõavi÷iùñaü brahma brahmacaryàdisàdhanasaüpannastyaktabàhyaviùayànçtatçùõaþ sannupàste tasyeyaü mårdhanyayà nàóyà gatirvaktavyeti nàóãkhaõóa àrabhyate- atha yà età vakùyamàõà hçdayasya puõóarãkàkàrasya brahmopàsanasthànasya saübandhinyo nàóyo hçdayamàüsapiõóàtsarvato viniþsçtà àdityamaõóalàdiva ra÷mayastà÷caitàþ piïgalasya varõavi÷eùavi÷iùñasyàõimnaþ såkùmarasasya rasena pårõàstadàkàrà eva tiùñhanti vartanta ityarthaþ / tathà ÷uklasya nãlasya pãtasya lohitasya ca rasasya pårõà iti sarvatràdhyàhàryam / saureõa tejasà pittàkhyena pàkàbhinirvçttena kaphenàlpena saüparkàtpiïgalaü bhavati sauraü tejaþ pittàkhyàm tadeva ca vàtabhåyastvànnãlaü bhavati / tadeva ca kaphabhåyastvàcchuklam / kaphena samatàyàü pãtam / ÷oõita bàhulyena lohitam / vaidyakàdvà varõavi÷eùà anveùñavyàþ kathaü bhavantãti / ÷rutistvàhà'dityasaübandhàdeva tattejaso nàóãùvanugatasyaite varõavi÷eùà iti / katham / asau và àdityaþ piïgalo varõata eùa àdityaþ ÷uklo 'pyeùa nãla eùa pãta eùa lohita àditya eva //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,6.2 ## __________ ChUpBh_8,6.2 tasyàdhyàtmaü nàóãbhiþ kathaü saübandha ityatra dçùñàntamàha-tattatra yathà loke mahànvistãrõaþ panthà mahàpatha àtato vyàpta ubhau gacchatãmaü ca saünihitamamuü ca viprakçùñaü dårasthamevaü yathà dçùñànto mahàpatha ubhau gràmau praviùña evamevaità àdityasya ra÷maya ubhau lokàvamuü cà'dityamaõóalamimaü ca puruùaü gacchantyubhayatra praviùñàþ / yathà mahàpathaþ / katham / amuùmàdàdityamaõóalàtpratàyante saütatà bhavanti / tà adhyàtmamàsu piïgalàdivarõàsu yathoktàsu nàóãùu sçptà gatàþ praviùñà ityarthaþ / àbhyo nàóãbhyaþ pratàyante pravçttàþ santànabhåtàþ satyaste 'muùmin / ra÷mãnàmubhayaliïgatvàtta ityucyante //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,6.3 ## __________ ChUpBh_8,6.3 tattatraivaü sati yatra yasminkàla etatsvapanamayaü jãvaþ supto bhavati / svàpasya dviprakàratvàdvi÷eùaõaü samasta iti / upasaühçtasarvakaraõavçttirityetat / ato bàhyaviùayasaüparkajanitakàluùyàbhàvàtsamyak / prasannaþ saüprasanno bhavati / ata eva svapnaü viùayàkàràbhàsaü mànasaü svapnapratyayaü na vijànàti nànubhavatãtyarthaþ / yadaivaü supto bhavatyàsu sauratejaþpårõàsu yathoktàsu nàóãùu tadà sçptaþ praviùño nàóãbhirdvàrabhåtàbhirhçdayàkà÷aü gato bhavatãtyarthaþ / na hyanyatra satsaüpatteþ svapnàdar÷anamastãti sàmarthyànnàóãùviti saptamã tçtãyayà pariõamyate / taü satà saüpannaü na ka÷cana na ka÷cidapi dharmàdharmaråpaþ pàpmà spç÷atãti svaråpàvasthitatvàttadà'tmanaþ / dehendriyavi÷iùñaü hi sukhaduþkhakàryapradànena pàpmà spç÷atãti na tu satsaüpannaü svaråpàvasthaü ka÷cidapi pàpmà spraùñumutsahate / aviùayatvàt / anyo hyanyasya viùayo bhavati na tvanyatvaü kenacitkuta÷cidapi satsaüpannasya / svaråpapracyavanaü tvàtmano jàgratsvapnàvasthàü prati gamanaü bàhyaviùayapratibodho 'vidyàkàmakarmabãjasya brahmavidyàhutà÷àdàhanimittamityavocàma ùaùñha eva tadihàpi pratyetavyam / yadaivaü suptaþ saureõa tejasà hi nàóyantargatena sarvataþ saüpanno vyàpto bhavati / ato vi÷eùeõa cakùuràdinàóãdvàrairbàhyaviùayabhogàyàprasçtàni karaõànyasya tadà bhavanti / tasmàdayaü karaõànàü nirodhàtsvàtmanyevàvasthitaþ svapnaü na vijànàtãti yuktam //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,6.4 ## __________ ChUpBh_8,6.4 tatraivaü satyatha yatra yasminkàle 'balimànamabalabhàvaü dehasya rogàdinimittaü jaràdinimittaü và kç÷ãbhàvametannayanaü nãtaþ pràpito devadatto bhavati mumårùaryadà bhavatãtyarthaþ / tamabhitaþ sarvato veùñayitvà'sãnà j¤àtaya àhurjànàsi màü tava putraü jànàsi màü pitaraü cetyàdi / sa mumårùuryàvadasmàccharãràdanutkrànto 'nirgato bhavati tàvatputràdã¤jànàti //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,6.5 ## __________ ChUpBh_8,6.5 atha yatra yadaitatkriyàvi÷eùaõamityasmàccharãràdutkràmati / atha tadaitaireva yathoktàbhã ra÷mibhirårdhvamàkramate yathàkarmàrjitaü lokaü pratyavidvàn / itarastu vidvànyathoktasàdhanasaüpannaþ sa omityoïkàreõà'tmànaü dhyàyanyathàpårvaü và haiva, udvordhvaü và vidvàü÷ceditarastiryaïvetyabhipràyaþ / mãyate pramãyate gacchatãtyarthaþ / sa vidvànutkramiùyanyàvatkùipyenmano yàvatà kàlena manasaþ kùepaþ syàttàvatà kàlenà'dityaü gacchati prapnoti kùipraü gacchatãtyartho na tu tàvataiva kàleneti vivakùitam / kimarthamàdityaü gacchatãtyucyate-etadvai khalu prasiddhaü brahmalokasya dvàraü ya àdityastena dvàrabhåtena brahmaloka gacchati vidvàn / ato viduùàü prapadanaü prapadyate brahmalokamanena dvàreõeti prapadanam / nirodhanaü nirodho 'smàdàdityàdaviduùàü bhavatãti nirodhaþ / saureõa tejasà deha eva niruddhàþ santo mårdhanyayà nàóyà notkramanta evetyarthaþ / viùvaïïanyà iti ÷lokàt //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,6.6 ## __________ ChUpBh_8,6.6 tadetasminyathokter'tha eùa ÷loko mantro bhavati / ÷ataü caikà caikottara÷ataü nàóyo hçdayasya màüsapiõóabhåtasya saübandhinyaþ pradhànato bhavanti / ànantyàddehanàóãnàm / tàsàmekà mårdhànamabhiniþsçtà vinirgatà tayordhvamàyangacchannamçtatvamamçtabhàvameti viùvaïnànàgatayastiryagvisarpiõya årdhvagà÷cànyà nàóyo bhavanti saüsàragamanadvàrabhåtà na tvamçtatvàya kiü tarhyatkamaõa evotkràntyarthameva bhavantãtyarthaþ / dvirabhyàsaþ prakaraõasamàptyarthaþ //6// ## ======================================================================= START ChUp 8,7.1 ## __________ ChUpBh_8,7.1 "atha ya eùa saüprasàdo 'smàccharãràtsamutthàya paraü jyotirupasaüpadya svena råpeõàbhiniùpadyata eùa àtmeti hovàcaitadamçtamabhayametadbrahma"ityuktam / tatra ko 'sau saüprasàdaþ, kathaü và tasyàdhigamo yathà so 'smàccharãràtsavijij¤àsitavya iti caiùa niyamavidhireva nàpårvavidhiþ / evamanveùñavyo vijij¤àsitavya ityarthaþ / dçùñàrthatvàdanveùaõavijij¤àsanayoþ / dçùñàrthatvaü ca dar÷ayiùyati nàhamàtra bhogyaü pa÷yàmãtyanenàsakçt / pararåpeõa ca dehàdidharbhairavaganyamànasyà'tmanaþ svaråpàdhigame viparãtàdhigamanivçttirdçùñaü phalamiti niyamàrthataivàsya vidheryuktà na tvàgnihotràdãnàmibàpårvavidhitvamiha saübhavati //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,7.2 ## __________ ChUpBh_8,7.2 taddhobhaya ityàdyàkhyàyikàprayojanamuktam / taddha kila prajàpatervacanamubhaye devàsurà devà÷càsurà÷ca devàsurà anu paramparàgataü svakarõagocaràpannamanububudhire 'nubuddhavantaþ / te caitatprajàpativaco buddhvà kimakurvannityucyate-te hocuruktavanto 'nyonyaü devàþ svapariùadyasurà÷ca hanta yadyanumatirbhavatàü prajàpatinoktaü tamàtmànamanvicchàmo 'nveùaõaü kurmo yamàtmànamanviùya sarvàü÷ca lokànàpnoti sarvà÷ca kàmànityuktvendro haiva ràjaiva svayaü devànàmitaràndevàü÷ca bhogaparicchadaü ca sarvaü sthàpayitvà ÷arãramàtreõaiva prajàpatiü pratyabhipravavràja pragatavàüstathà virocano 'suràõàm / vinayena guravo 'bhigantavyà ityetaddar÷ayati / trailokyaràjyàcca gurutarà vidyate / yato devàsuraràjau mahàrhabhogàrhai santau tathà gurumabhyupagatavantau / tau ha kilàsaüvidànàvevànyonyaü saüvidamakurvàõau vidyàphalaü pratyanyonyamãrùyàü dar÷ayantau samitpàõã samidbhàrahastau prajàpatisakà÷amàjagmaturàgatavantau //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,7.3 ## __________ ChUpBh_8,7.3 tau ha gatvà dvàtriü÷ataü varùàõi ÷u÷råùàparau bhåtvà brahmacaryamåùaturuùitavantau / abhipràyaj¤aþ prajàpatistàvuvàca kimicchantau kiü prayojanamabhipretyecchantàvavàstamuùitavantau yuvàmitãtyuktau tau hocatuþ / ya àtmetyàdi bhagavato vaco vedayante ÷iùñà atastamàtmànaü j¤àtumicchantàvavàstamiti / yadyapi pràkprajàpateþ samãpàgamanàdanyonyamãrùyàyuktàvabåtàü tathàpi vidyàpràptiprayojanagauravàttyaktaràgadveùamoherùyàdi doùàveva bhåtvoùaturbrahmacaryaü prajàpatau / tenedaü prakhyàpitamàtmavidyàgauravam //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,7.4 ## __________ ChUpBh_8,7.4 tàvevaü tapasvinau ÷uddhakalmaùau yogyàvupalabhya prajàpatiruvàcaha-ya eùo 'kùiõi puruùo nivçttacakùurbhirmçditakaùàyairdç÷yate yogibhirdraùñà, eùa àtmàpahatapàpmàdiguõo yamavocaü puràhaü yadvij¤ànàtsarvalokakàmàvàptiretadamçtaü bhamàkhyamata evàbhayamata eva brahma vçddhatamamiti / athaitatprajàpatinoktamakùiõi puruùo dç÷yata iti vacaþ ÷rutvà chàyàråpaü puruùaü jagçhatuþ / gçhãtvà ca dçóhãkaraõàya prajàpatiü pçùñavantau / atha yo 'yaü he bhagavo 'psu parikhyàyate parisamantàjj¤àyate ya÷càyamàdar÷a àtmanaþ pratibimbàkàraþ parikhyàyate khaógàdau ca katama eùa eùàü bhagavadbhiruktaþ kiüvaika eva sarveùviti / evaü pçùñaþ prajàpatiruvàca-eùa u eva ya÷cakùuùi draùñà mayokta iti / etanmanasi kçtvaiùu sarveùvanteùu madhyeùu parikhyàyata iti hovàca / nanu kathaü yuktaü ÷iùyorviparãtagrahaõamanuj¤àtuü prajàpatervigatadoùasyà'càryasya sataþ / satyameva, nànuj¤àtam / katham / àtmanyadhyàropitapàõóityamahattvaboddhçtvau hãndravirocanau tathaiva ca prathitau loke / tau yadi prajàpatinà måóhau yuvàü viparãtagràhiõàvityuktau syàtàü tatastastayo÷citte duþkhaü syàttajjanitàcca cittàvasàdàtpunaþ pra÷na÷ravaõagrahaõàvadhàraõaü pratyutsàhavidhàtaþ syàdato rakùaõãyau ÷iùyàviti manyate prajàpatiþ / gçhõãtàü tàvattaduda÷aràvadçùñàntenàpaneùyàmãti ca / nanu na yuktameùa u evetyançtaü vaktum / na cànçtamuktam / katham / àtmanokto 'kùipuruùo manasi saünihitataraþ ÷iùyagçhãtàcchàyàtmanaþ sarveùàü càbhyantaraþ"sarvàntaraþ"iti ÷ruteþ / tamevàvocadeùa u evetyato nànçtamuktaü prajàpatinà / tathà ca tayorviparãtagrahaõanivçttyarthaü hyàha //4// ## ======================================================================= START ChUp 8,8.1 ## __________ ChUpBh_8,8.1 uda÷aràva udakapårõe ÷aràvàdàvàtmànamavekùyànantaraü yattatrà'tmànaü pa÷yantau na vijànãthastanme mama prabråtamàcakùãyàthàmityuktau tau ha tathaivoda÷aràve 'vekùà¤cakràte 'vekùaõaü cakratuþ / tathà kçtavantau tau ha prajàpatiruvàca kiü pa÷yatha iti / nanu tanme prabråtamityuktàbhyàmuda÷aràve 'vekùaõaü kçtvà prajàpataye na niveditamidamàvàbhyàü na viditamityanivedite càj¤ànahetau ha prajàpatiruvàca kiü pa÷yatha iti tatra ko 'bhipràya iti / ucyate-naiva tayoridamàvayoraviditamityà÷aïkàbhåcchàyàtmanyàtmapratyayo ni÷cita evà'sãt / yena vakùyati tau ha ÷àntahçdayau pravavrajaturiti / na hyani÷cite 'bhipretàrthe pra÷àntahçdayatvamupapadyate / tena nocaturidamàvàbhyàmaviditamiti / viparãtagràhiõau ca ÷iùyàvanupekùaõãyàviti svayameùa papraccha kiü pa÷yatha iti, viparãtani÷cayàpanayàya ca vakùyati sàdhvalakçtàvityevamàdi / tau hocatuþ-sarvamevedamàvàü bhagava àtmànaü pa÷yàva à lomabhya à nakhebhyaþ pratiråpamiti, yathaivà'vàü he bhagavo lomanakhàdimantau sva evamevedaü lomanakhàdisahitamàvayoþ pratiråpamuda÷aràve pa÷yàva iti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,8.2 ## __________ ChUpBh_8,8.2 tau ha punaþ prajàpatiruvàca cchàyàtmani÷cayàpanayàya, sàdhvalaïkçtau yathà svagçhe suvasanau mahàrhavastraparidhànau pariùkçtau chinnalomanakhau ca bhåtvoda÷aràve tayo÷chàyàtmagraho 'panãtaþ syàt / sàdhvalaïkàrasuvasanàdãnàmàgantukànàü chàyàkaratvamuda÷aràve yathà ÷arãrasaübaddhànàmevaü ÷arãrasyàpi cchàyàkaratvaü pårvaü babhåveti gamyate / ÷arãraikade÷ànàü ca lomanakhàdãnàü nityatvenàbhipretànàmakhaõóitànàü chàyàkaratvaü pårvamàsãt / chinneùu ca teùu naiva lomanakhàdicchàyà dç÷yate 'to lomanakhàdivaccharãrasyàpyàgamàpàyitvaü siddhamityuda÷aràvàdau dç÷yamànasya tannimittasya ca dehasyànàtmatvaü siddham uda÷àràvàdau chàyàkaratvàddehasaübaddhàlaïkàràdivat / na kevalametàvadetena yàvatki¤cidàtmãyatvàbhimataü sukhaduþkharàgadveùamohàdi ca kàdàcitkatvànnakhalomàdivadanàtmeti pratyetavyam / evama÷eùamithyàgrahàpanayanimitte sàdhvalaïkàràdidçùñànte prajàpatinokte ÷rutvà tathà kçtavatorapi cchàyàtmaviparãtagraho nàpajagàma yasmàttasmàtsvadoùeõaiva kenacitpratibaddhavivekavij¤ànàvindravirocanàvabhåtàmit i gamyate / tau pårvavadeva dçóhani÷cayau papraccha kiü pa÷yatha iti //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,8.3 ## __________ ChUpBh_8,8.3 tau tathaiva pratipanno yathaivedamiti pårvavadyathà sàdhvalaïkàràdivi÷iùñàvàvàü sva evamevemau chàyàtmànàviti sutaràü viparãtani÷cayau babhåvatuþ / yasyà'tmano lakùaõaü ya àtmàpahatapàpmetyuktavà punastadvi÷eùamanviùyamàõayorya eùo 'kùiõi puruùo dç÷yata iti sàkùàdàtmani nirdiùñe tadviparãtagrahàpanayàyoda÷aràvasàdhvalaïkàradçùñànte 'pyabhihita àtmasvaråpabodhàdviparãtagraho nàpagataþ / ataþ svadoùeõa kenacitpratibaddhavivekavij¤ànasàmarthyàviti matvà yathàbhipretamevà'tmànaü manasi nidhàyaiùa àtmeti hovàcaitadamçtamabhayametadbrahmeti prajàpatiþ pårvavat / na tu tadabhipretamàtmànam / ya àtmetyàdyàtmalakùaõa÷ravaõenàkùipuruùa÷rutyà coda÷aràvàdyupapattyà ca saüskçtau tàvat / madvacanaü sarvaü punaþ punaþ smaratoþ pratibandhakùayàcca svayamevà'tmaviùaye viveko bhaviùyatãti manvànaþ punarbrahmacaryàde÷e ca tayo÷cittadukhotpattiü parijihãrùankçtàrthabuddhitayà gacchantàvapyupekùitavànprajàpatiþ / tau hendravirocanau ÷àntahçdayau tuùñahçdayau kçtàrthabuddhã ityarthaþ / na tu ÷ama eva, ÷ama÷cettayorjàto viparãtagraho vigato 'bhaviùyatpravavrajaturgatavantau //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,8.4 ## __________ ChUpBh_8,8.4 evaü tayorgatayorindravirocanayo ràj¤orbhogàsaktayoryathoktavismaraõaü syàdityà÷aïkyàpratyakùaü pratyakùavacanena ca cittaduþkhaü parijihãrùustau dåraü gacchantàvanvãkùya ya àtmàpahatapàpmetyàdivacanavadetadapyanayoþ ÷ravaõagocaratvameùyatãti matvovàca prajàpatiþ / anupalabhya yathoktalakùaõamàtmànamananuvidya svàtmapratyakùaü càkçtvà viparãtani÷cayau ca bhåtvendravirocanàvetau vrajato gaccheyàtàm / ato yatare devà vàsurà và kiü vi÷eùitenaitadupaniùada àbhyàü yà gçhãtà'tmavidyà seyamupaniùadyeùàü devànàmasuràõàü và ta etadupaniùada evaüvij¤ànà etanni÷cayà bhaviùyantãtyarthaþ / te kiü, paràbhaviùyanti ÷reyomàrgàtparàbhåtà bahirbhåtà vinaùñà bhaviùyantãtyarthaþ / svagçhaü gacchatoþ suràsuraràjayoryo 'suraràjaþ sa ha ÷àntahçdaya eva sanvirocano 'surà¤jagàma / gatvà ca tebhyo 'surebhyaþ ÷arãràtmabuddhiryopaniùattàmetàmupaniùadaü provàcoktavàn / dehamàtramevà'tmà pitrokta iti / tasmàdàtmaiva deha iha loka mahayyaþ påjanãyastathà paricaryaþ paricaraõãyastathà'tmànameveha loke dehaü mahayanparicaraü÷cobhau lokàvavàpnotãmaü càmuü ca / ihalokaparalokayoreva sarve lokàþ kàmà÷càntarbhavantãti ràj¤o 'bhipràyaþ //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,8.5 ## __________ ChUpBh_8,8.5 tasmàttatsaüpradàyo 'dyàpyanuvartata itãha loke 'dadànaü dànamakurvàõamavibhàga÷ãlama÷raddadhànaü satkàryeùu ÷raddhàrahitaü yathà÷aktyayajamànamayajanasvabhàvamàhuràsuraþ khalvayaü yata evaüsvabhàvo bateti khidyamànà àhuþ ÷iùñàþ / asuràõàü hi yasmàda÷raddadhànatàdilakùaõaiùopaniùat / tayopaniùadà saüskçtàþ santaþ pretasya ÷arãraü kuõapaü bhikùayà gandhamàlyànnàdilakùaõayà vasanena vasràdinà'cchàdanàdiprakàreõàlaïkàreõa dhvajapatàkàdikaraõenetyevaü saüskurvantyetena kuõapasaüskàreõàmuü pretya pratipattavyaü lokaü jeùyanto manyante //5// ## ======================================================================= START ChUp 8,9.1 ## __________ ChUpBh_8,9.1 atha ha kilendro 'pràpyaiva devàndaivyàkrauryàdisaüpadà yuktatvàdgurorvacanaü punaþ punaþ smaranneva gacchannetadvakùyamàõaü bhayaü svàtmagrahaõanimittaü dadar÷a dçùñavàn / uda÷aràvadçùñàntena prajàpatinà yadartho nyàya uktastadekade÷o maghavataþ pratyabhàdbuddhau / yena cchàyàtmagrahaõe doùaü dadar÷a / katham / yathaiva khalvayamasmi¤charãre sàdhvalaïkçte chàyàtmàpi sàdhvalaïkçto bhavati suvasane ca suvasanaþ pariùkçte pariùkçto yathà nakhalomàdidehàvayavàpagame chàyàtmàpi pariùkçto bhavati nakhalomàdirahito bhavati / evamevàyaü chàyàtmàpyasmi¤charãre nakhalomàdibhirdehàvayavatvasya tulyatvàdandhe cakùuùo 'pagame 'ndho bavati sràme sràmaþ / sràmaþ kilekanetrastasyàndhatvena gatatvàt / cakùurnàsikà và yasya sadà sravati sa sràmaþ / parivçkõa÷chinnahasta÷chinnapàdo và / sràme parivçkõe và dehe chàyàtmàpi tathà bhavati / tathàsya dehasya nà÷amanveùa na÷yati //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,9.2 ## __________ ChUpBh_8,9.2 ato nàhamatràsmiü÷chàyàtmadar÷ane dehàtmadar÷ane và bhogyaü phalaü pa÷yàmãtyevaü doùaü dehacchàyàtmadar÷ane 'dhyavasya sa samitpàõirbrahmacaryaü vastuü punareyàya / taü ha prajàpatiruvàca-maghavanyacchàntahçdayaþ pràvràjãþ pragatavànasi virocanena sàrdhaü kimicchanpunaràgama iti / vijànannapi punaþ papracchendràbhiprayàbhivyaktaye yadvettha tena mopasãdeti yadvat / tathà ca svàbhiprayàü prakañamakarodyathaiva khalvayamityadi, evameveti cànvamodata prajàpatiþ / nanu tulye 'kùipuruùa÷ravame dehacchàyàmindro 'grahãdàtmeti dehameva va virocanastatkiünimittam / tatra manyate / yathendrasyoda÷aràvàdiprajàpativacanaü smarato devànapràptasyaivà'càryoktabuddhyà chàyàtmagrahaõaü tatra doùadar÷anaü càbhåt / na tathà virocanasya kiü tarhi deha evà'tmadar÷anaü nàpi tatra doùadar÷anaü babhåva / tadvadeva vidyàgrahaõasàmarthyapratibandhadoùàlpatvabahutvàpekùamindravirocanayo÷chàyàtmadehayorgrahaõam / indro 'lpadoùatvàddç÷yata iti÷rutyarthameva ÷raddadhànatayà jagràhetara÷chàyànimittaü dehaü hitvà ÷rutyarthaü lakùaõayà jagràha prajàpatinokto 'yamiti doùabhåyastvàt / yathà kila nãlànãlayoràdar÷e dç÷yamànayorvàsasoryannãlaü tanmahàrhamiti cchàyànimittaü vàsa evocyate na cchàyà tadvaditi virocanàbhipràyaþ / svacittaguõadoùava÷àdeva hi ÷abdàrthàvadhàraõaü tulye 'pi ÷ravaõe khyàpitaü dàmyata datta dayadhvamiti dakàramàtra÷ravaõàcchutyantare / nimittànyapi tadanuguõànyeva sahakàrãõi bhavanti //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,9.3 ## __________ ChUpBh_8,9.3 evamevaiùa maghavansamyaktvayàvagataü na cchàyàtmetyuvàca prajàpatiryo mayokta àtmà prakçta etamevà'tmànaü tu te bhåyaþ pårvaü vyàkhyàtamapyanuvyàkhyàsyàmi / yasmàtsakçdvyàkhyàtaü doùarahitànàmavadhàraõaviùayaü pràptamapi nàgrahãrataþ kenaciddoùeõa pratibaddhagrahaõasàmarthastvamatastatkùapaõàya vasàparàõi dvàtriü÷ataü varùàõãtyuktvà tathoùitavate kùapitadoùàya tasmai hovàca //3// ## ======================================================================= START ChUp 8,10.1 ## __________ ChUpBh_8,10.1 ya àtmàpahatapàpmàdilakùaõo ya eùo 'kùiõãtyàdinà vyàkhyàta eùa saþ / ko 'sau / yaþ svapne mahãyamànaþ stryàdibhiþ påjyamàna÷caratyanekavidhànsvapnabhogànanubhavatãtyarthaþ / eùa àtmeti hovàcetyàdi samànam / sa haivamukta indraþ ÷àntahçdayaþ pravavràja / sa hàpràpyaiva devànpårvavadasminnapyàtmani bhayaü dadar÷a / katham / tadidaü ÷arãraü yadyapyandhaü dhavati svapnàtmà yo 'nandhaþ sa bhavati / yadi sràmamidaü ÷arãramasràma÷ca sa bhavati naivaiùa svapnàtmàsya dehasya doùeõa duùyati //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,10.2-4 ## ## ## __________ ChUpBh_8,10.2-3-4 nàpyasya vadhena sa hanyate chàyàtmavanna càsya sràmyeõa sràmaþ svapnàtmà bhavati / yadadhyàyàdàvàgamamàtreõopanyastaü nàsya jarayaitajjãryatãtyàdi tadiha nyàyenopapàdayitumupanyastam / na tàvadayaü chàyàtmavaddehadoùayuktaþ kintu dhnanti tvevainam / eva÷abda ivàrthe / ghnantãvainaü kecaneti draùñavyam / prajàpatiü pramàõãkurvato 'nçtavàditvàpàdanànupapatteþ / etadamçtamityetatprajàpativacanaü kathaü mçùà kuryàdindrastaü pramàõãkurvan / nanu cchàyàpuruùe prajàpatinokte 'sya ÷arãrasya nà÷amanveùa na÷yatãti doùamabhyadhàttathehàpi syàt / naivam / kasmàt / ya eùo 'kùiõi puruùo dç÷yata iti manyate tadà kathaü prajàpatiü pramàõãkçtya punaþ ÷ravaõàya samitpàõirgacchet / jagàma ca / tasmànna cchàyàtmà prajàpatinokta iti manyate / tathà ca vyàkhyàtaü draùñàkùiõi dç÷yata iti / tathà vicchàdayantãva vidràvayantãva tathà ca putràdimaraõanimittamapriyavetteva bhavati / api ca svayamapi roditãva / nanvapriyaü vettyeva kathaü vetteveti / ucyate-na amçtàbhayatvavacanànupapatteþ / dhyàyatãveti ca ÷rutyantaràt / nanu pratyakùavirodha iti cet / na / ÷arãràtmatvapratyakùavadbhràntisaübhavàt / tiùñhatu tàvadapriyavetteva na veti / nàhamatra bhogyaü pa÷yàmi / svapnàtmaj¤àne 'pãùñaü phalaü nopalabha ityabhipràyaþ. evamevaiùa tavàbhipràyeõeti vàkyaseùaþ / àtmano 'mçtàbhayaguõavattvasyàbhipretatvàt / dviruktamapi nyàyato mayà yathàvannàvadhàrayati / tasmàtpårvavadasyàdyàpi pratibandhakàraõamastãti manvànastatkùapaõàya vasàparàõi dvàtriü÷ataü varùàõi brahmacaryamityàdide÷a prajàpatiþ / tathoùitavate kùapitakalmaùàyà'ha //2-3-4 // ## ======================================================================= START ChUp 8,11.1-2 ## ## __________ ChUpBh_8,11.1-2 pårvavadetaü tveva ta ityàdyuktvà tadyatraitatsupta ityadi vyàkhyàtaü vàkyam / akùiõi yo draùñà svapne ca mahãyamàna÷carati sa eùa suptaþ samastaþ saüprasannaþ svapnaü na vijànàtyeùa àtmeti hovàcaitadamçtamabhayametadbrahmeti svàbhipretameva / maghavàüstatràpi doùaü dadar÷a / katham / nàha naiva suùuptastho 'pyàtmà khalvayaü saüprati samyagidànãü cà'tmànaü jànàti naivaü jànàti / katham / ayamahamasmãti no evemàni bhåtàni ceti / yathà jàgrati svapne và / ato vinà÷ameva vinà÷amiveti pårvavaddraùñavyam / apãto 'pigato bhavati, vinaùña iva bhavatãtyabhipràyaþ / j¤àne hi sati j¤àtuþ sadbhàvo 'vagamyate nàsati j¤àne / na ca suùuptasya j¤ànaü dç÷yate 'to vinaùña ivetyabhipràyaþ na tu vinà÷amevà'tmano manyate 'mçtàbhayavacanasya pràmàõyamicchan //1-2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,11.3 ## __________ ChUpBh_8,11.3 pårvavadevamevetyuktvà yo mayoktasribhiþ paryàyaistamevaitaü no evànyatraitasmàdàtmano 'nyaü ka¤cana kiü tarhyetameva vyàkhyàsyàmi / svalpastu doùastavàva÷iùñastatkùapaõàya vasàparàõyanyàni pa¤ca varùàõãtyuktaþ sa tathà cakàra / tasmai mçditakaùàyàdidoùàya sthànatrayadoùasaübandharahitamàtmanaþsvaråpamapahatapàpmatvàdilakùaõaü maghavate tasmai hovàca / tànyeka÷ataü varùàõi saüpeduþ saüpannàni babhåvuþ / yadàhurloke ÷iùñà eka÷ataü ha vai varùàõi maghavànprajàpatau brahmacaryamuvàseti tadetaddvàtriü÷atamityàdinà dar÷itamityàkhyàyikàto 'pasçtya ÷rutyocyate / evaü kilaitadindratvàdapi gurutaramindreõàpi mahatà yatnenaikottaravarùa÷atakçtàyàsena pràptamàtmaj¤ànamato nàtaþ paraü puruùàrthàntaramastãtyàtmaj¤ànaü stauti //3// ## ======================================================================= START ChUp 8,12.1 ## __________ ChUpBh_8,12.1 maghavanmartyaü vai maraõadharmãdaü ÷arãram / yanmanyase 'kùyàdhàràdilakùaõaþ saüprasàdalakùaõa àtmà mayokto vinà÷amevàpãto bhavatãti / ÷çõu tatra kàraõam / yadidaü ÷arãraü vai tadetanmartyaü vinà÷i / taccà'ttaü mçtyunà grastaü satatameva / kadàcideva mriyata iti martyamityukte na tathà saütràso bhavati yathà grastameva sadà vyàptameva mçtyunetyukta iti vairàgyàrthaü vi÷eùa ityucyata àttaü mçtyuneti / kathaü nàma dehàbhimànato viraktaþ sannivartata iti / ÷arãramityatra sahendriyamanobhirucyate / taccharãramasya saüprasàdasya tristhànatayà gamyamànasyàmçtasya maraõàdidehandriyamanodharmavarjitasyetyetat / amçtasyetyanenaivà÷arãratve siddhe punara÷arãrasyeti vacanaü vàyvàdivatsàvayavatvamårtimattve mà bhåtàmityàtmanaþ / àtmano và sata ãkùitustejobannàdikrameõotpannamadhiùñhànam / jãvaråpeõa pravi÷ya sadevàdhitiùñhatyasminniti vàdhiùñhànam / yasyedamãdç÷aü nityameva mçtyugrastaü dharmàdharmajanitatvàtpriyàpriyavadadhiùñhànaü tadadhiùñhitastadvànsa÷arãro bhavati / a÷arãrasvabhàvasyà'tmanastadevàhaü ÷arãraü ÷arãrameva càhamityavivekàdàtmabhàvaþ sa÷arãratvaü ata eva sa÷arãraþ sannàtto grastaþ priyàpriyàbhyàm / prasiddhametat / tasya ca na vai sa÷arãrasya sataþ priyàpriyayorbàhyaviùayasaüyogaviyoganimittayorbàhyaviùayasaüyogaviyogau mameti manyamànasyàpahatirvinà÷a ucchedaþ santatiråpayornàstãti / taü punardehàbhimànàda÷arãrasvaråpavij¤ànena vinartitàvivekaj¤àna÷arãraü santaü priyàpriye na spç÷ataþ / spç÷iþ pratyekaü saübadhyata iti priyaü na spç÷atyapriyaü na spç÷atãti vàkyadvayaü bhavati / "na mlecchà÷ucyadhàrmikaiþ saha saübhàùete"ti yadvat / dharmàdharmakàrye hi te / a÷arãratà tu svaråpamiti tatra dharmàdharmayorasaübhavàttatkàryabhàvo dårata evetyato na priyàpriye spç÷ataþ / nanu yadi priyamapya÷arãraü na spç÷atãti yanmaghavatoktaü suùuptastho vinà÷amevàpãto bhavatãti tadevehàpyàpannam / naiùa doùaþ dharmàdharmakàryayoþ ÷arãrasaübandhinoþ priyàpriyayoþ pratiùedhasya vivakùitatvàt a÷arãraü na priyàpriye spç÷ata iti / àgamàpàyinorhi spar÷a÷abdo dçùño yathà ÷ãtaspar÷a uùõaspar÷a iti na tvagneruùõaprakà÷ayoþ svabhàvabhåtayoragninà spar÷a iti bhavati tathàgneþ saviturvoùõaprakà÷avatsvaråpabhåtasyà'nandasya priyasyàpi neha pratiùedhaþ"vij¤ànamànandaü brahma" "ànando brahma"ityàdi÷rutibhyaþ / ihàpi bhåmaiva sukhamityuktatvàt / nanu bhåmnaþ priyasyaikatve 'saüvedyatvàtsvaråpeõa và nityasaüvedyatvànnirvi÷eùateti nendrasya tadiùñam / "nàha khalvayaü saüpratyàtmànaü jànàtyayamahamasmãti no evomàni bhåtàni vinà÷amevàpãto bhavati nàhamatra bhogyaü pa÷yàmi"ityuktatvàt / taddhondrasyeùñaü yadbhatàni cà'tmànaü ca jànàti na càpriyaü ki¤cidvetti sa sarvàü÷ca lokànàpnoti sarvàü÷ca kàmànyena j¤ànena satyametadiùñamindrasyemàni bhåtàni matto 'nyàni lokàþ kàmà÷ca sarve matto 'nye 'hameùàü svàmãti / na tvetadindrasya hitam / hitaü cendrasya prajàpatinà vaktavyam / vyomavada÷arãràtmatayà sarvabhåtalokakàmàtmatvopagamena yà pràptistaddhitamindràya vaktavyamiti prajàpatinàbhipretam / na tu ràj¤o ràjyàptivadanyatvena / tatraivaü sati kaü kena vijànãyàdàtmaikatva imàni bhåtànyayamahamasmãti / nanvasminpakùe"strãbhirvà yànairvà" "sa yadi pitçlokakàmaþ" "sa ekadhà bhavati"ityàdyai÷varya÷rutayo 'nupapannàþ / na / sarvàtmanaþ sarvaphalasaübandhopapatteravirodhàt / mçda iva sarvaghacakarakakuõóàdyàptiþ / nanu sarvàtmatve duþkhasaübandho 'pi syàditi cenna, duþkhasyàpyàtmatvopagamàdavirodhaþ / àtmanyavidyàkalpanànimittàni duþkhàni rajjvàmiva sarpàdikalpanànimittàni / sàcàvidyà÷arãràtmaikatvasvaråpadar÷anena duþkhanimittocchinneni duþkhasaübandhà÷aïkà na saübhavati / ÷uddhasattvasaükalpanimittànàü tu kàmànàmã÷varadehasaübandhaþ sarvabhåteùu mànasànàü para eva sarvasattvopàdhidvàreõa bhokteti sarvàvidyàkçtasaüvyavahàràõàü para evà'tmà'spadaü nànyo 'stãti vedàntasiddhàntaþ / ya eùo 'kùiõi puruùo dç÷yati iti cchàyàpuruùa eva prajàpatinoktaþ / svapnasuùuptayo÷cànya eva / na paro 'pahatapàpmatvàdilakùaõo virodhàditi kecinmanyante / chàyàdyàtmanàü copade÷e prayojanamàcakùate / àdàvevocyamàne kila durvij¤eyatvàtparasyà'tmano 'tyantabàhyaviùayàsaktacetaso 'tyantasåkùmavastu÷ravaõe vyàmoho mà bhåditi / yathà kila dvitãyàyàü såkùmaü candraü didar÷ayiùurvçkùaü ka¤citpratyakùamàdau dar÷ayati pa÷yàmumeùa candra iti, tato 'nyaü tato 'pyanyaü girimårdhànaü ca candrasamãpasthaü eùa candra iti tato 'sau candraü pa÷yati, evametadya eùo 'kùiõãtyàdyuktaü prajàpatinà tribhiþ paryàyairna para iti / caturthe tu paryàye dehànmartyàtsamutthàyà÷arãratàmàpanno jyotiþsvaråpam / yasminnuttamapuruùe stryàdibhirjakùatkrãóanramamàõo bhavati sa uttmaþ puruùaþ para ukta iti cà'huþ / satyaü, ramaõãyà tàvadiyaü vyàkhyà ÷rotum / na tvartho 'sya granthasyaivaü saübhavati / katham / akùiõi puruùo dç÷yata ityupanyasya ÷iùyàbhyàü chàyàtmani gçhãte tayostadviparãtagrahaõaü matvà tadapanayàyoda÷aràvopanyàsaþ kiü pa÷yatha iti ca pra÷naþ sàdhvalaïkàropade÷a÷cànarthakaþ syàt yadi cchàyàtmaiva prajàpatinàkùiõi dç÷yata ityupadiùñaþ / ki¤ca yadi svayamupadiùña iti grahaõasyàpyapanayakàraõaü vaktavyaü syàt / svapnasuùuptàtmagrahaõayorapi tadapanayakàraõaü ca svayaü bråyàt na coktaü[tenañatena manyàmahe nàkùiõi cchàyàtmà prajàpatinopadiùñaþ / kiü cànyadakùiõi draùñà ceddç÷yata ityupadiùñaþ syàttata idaü yuktam / etaü tveva ta ityuktvà svapne 'pi draùñurevopade÷aþ / svapne na draùñopadiùña iti cenna / api roditãvàpriyavettevetyupade÷àt / na ca draùñuranyaþ ka÷citsvapne mahãyamàna÷carati / atràyaü puruùaþ svaya¤jyotiriti nyàyataþ ÷rutyantare siddhatvàt / yadyapi svapne sadhãrbhavati tathàpi na dhãþ svapnabhogopalabdhiü prati karaõatvaü bhajate / kiü tarhi pañacitravajjàgradvàsanà÷rayà dç÷yaiva dhãrbhavatãti na draùñuþ svaya¤jyotiùñvabàdhaþ syàt / ki¤cànyat / jàgratsvapnyorbhåtàni cà'tmànaü ca jànàtãmàni bhåtànyayamahamasmãti / pràptau satyàü pratiùedho yuktaþ syànnàha khalvayamityàdi / tathà cetanasyaivàvidyànimittayoþ ÷arãratve sati priyàpriyayorapahatirnàstãtyuktvà tasyaivà÷arãrasya sato vidyàyàü satyàü sa÷arãratve pràptayoþ pratiùedho yukto '÷arãraü vàva santaü na priyàpriye spç÷ata iti / eka÷cà'tmà svapnabuddhàntayormahàmatsyavadasaïgaþ saücaratãti ÷rutyantare siddham / yaccoktaü saüprasàdaþ ÷arãràtsamutthàya yasminstryàdibhã ramamàõo bhavati so 'nyaþ saüprasàdàdadhikaraõanirdiùña uttamaþ puruùa iti / tadapyasat / caturthe 'pi paryàya eta tveva ta iti vacanàt / yadi tato 'nyo 'bhipretaþ syàtpårvavadetaü tveva ta iti na bråyànmçùà prajàpatiþ / ki¤cànyattejobannàdãnàü sraùñuþ sataþ svavikàradeha÷uïge prave÷aü dar÷ayitvà praviùñàya puvastattvamasãtyupade÷o mçùà prasajyeta / tasmiüstvaü stryàdibhã rantà bhaviùyasãti yukta upade÷o 'bhaviùyadyadi saüprasàdàdanya uttamaþ puruùo bhavet / tathà bhåmnyahamevetyàdi÷yà'tmaivedaü sarvamiti nopasamahariùyadyadi bhåmà jãvàdanyo 'bhaviùyat / "nànyo 'to 'sti draùñà"ityàdi÷rutyantaràcca / sarva÷rutiùu ca parasminnàtma÷abdaprayogo nàbhaviùyatpratyagàtmà cetsarvajantånàü para àtmà na bhavettasmàdeka evà'tmà prakaraõã siddhaþ / na cà'tmanaþ saüsàritvam / avidyàdhyastatvàdàtmani saüsàrasya / na hi rajju÷uktikàgaganàdiùu sarparajatamalàdãni mithyàj¤ànàdhyastàni teùàü bhavantãti / etena sa÷arãrasya priyàpriyayorapahatirnàstãti vyàkhyàtam / yaccasthitamapriyavetteveti nàpriyavettaiveti siddham / evaü ca sati sarvaparyàyeùvetadamçtabhayametadbrahmeti prajàpatervacanam / yadi và prajàpaticchadbharåpàyàþ ÷rutervacanaü satyameva bhavet / na catatkutarkabuddhyà mçùà kartuü yuktam / tato gurutarasya pramàõàntarasyànupapatteþ / nanu pratyakùaü duþkhàdyapriyavettçtvamavyabhicàryanubhåyata iti cenna / jaràdirahito jãrõo 'haü jàto 'hamàyuùmàngauraþ kçùõo mçta ityàdipratyakùànubhavavattadupapatteþ / sarvamapyetatsatyamiti cedastyevaitadevaü duravagamaü yena devaràjo 'pyuda÷aràvàdidar÷itàvinà÷ayuktirapi mumohaivàtra vinà÷amevàpãto bhavatãti / tathà virocano mahàpràj¤aþ pràjàpatyo 'pi dehamàtràtmadar÷ano babhåva / tathendrasyà'tmavinà÷abhayasàgara eva vainà÷ikà nyamajjan / tathà sàükhyà draùñàraü dehàdivyatiriktamavagamyàpi tyaktàgamapramàõatvànmçtyuviùaya evànyatvadar÷ane tasthuþ / tathànye kàõàdàdidar÷anàþ kaùàyaraktamiva kùàràdibhirvasraü navabhiràtmaguõairyuktamàtmadravyaü vi÷odhayituü pravçttàþ / tathànye karmiõo bàhyaviùayàpahçtacetaso vedapramàõà api paramàrthasatyamàtmaikatvaü vinà÷amivendravanmanyamànà ghañãyantravadàrohàvarohaprakàrairani÷aü bambhramati / kimanye kùudrajantavo vivekahãnàþ svabhàvata eva bahirviùayàpahçtacetasaþ / tasmàdidaü tyaktasarvabàhyaiùaõairananya÷araõaiþ paramahaüsaparivràjakairatyà÷ramibhirvedàntavij¤ànaparaireva vedanãyaü påjyatamaiþ pràjàpatyaü cemaü saüpradàyamanusaradbhirupanibaddhaü prakaraõacatuùñayena / tathànu÷àsatyadyàpi ta eva nànya iti //1 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,12.2 ## __________ ChUpBh_8,12.2 tatrà÷arãrasya saüprasàdasyàvidyayà ÷arãreõàvi÷eùatàü sasarãratàmeva saüpràptasya ÷arãràtsamutthàya svena råpeõa yathàbhiniùpattistathà vaktavyeti dçùñànta ucyate-a÷arãro vàyuravidyamànaü ÷iraþpàõyàdimaccharãramasyetya÷arãraþ / kiü càbhraü vidyutstanayitnurityetàni cà÷arãràõi / tattatraivaü sati varùàdiprayojanàvasàne yathà / amuùmàditi bhåmiùñhà ÷rutirdyulokasaübandhinamàkà÷ade÷aü vyapadi÷ati / etàni yathoktànyàkà÷asamànaråpatàmàpannàni svena vàyvàdiråpeõàgçhyamàõànyàkà÷àkhyatàü gatàni yathà saüprasàdo 'vidyàvasthàyàü ÷arãràtmabhàvamevàpannaþ, tàni ca tathàbhåtànyamuùmàddyulokasambandhina àkà÷ade÷àtsamuttiùñhanti varùaõàdiprayojanàbhinirvçttaye / katham / ÷i÷iràpàye sàvitra paraü jyotiþ prakçùñaü graiùmakamupasaüpadya sàvitramabhitàpaü pràpyetyarthaþ / àdityàbhitàpena pçthagbhàvamàpàditàþ santaþ svena svena råpeõa purovàtàdivàyuråpeõa stimitabhàvaü hitvàbhramapi bhåmiparvatahastyàdiråpeõa vidyudapi svena jyotirlatàdicapalaråpeõa stanayitnurapi svena garjità÷aniråpeõetyevaü pràvçóàgame svena svena råpeõàbhiniùpadyante //2 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,12.3 ## __________ ChUpBh_8,12.3 yathàyaü dçùñànto vàyvàdãnàmàkà÷àdisàmyagamanavadavidyayà saüsàràvasthàyàü ÷arãrasàmyamàpanno 'hamamuùya putro jàto jãrõo mariùya ityevaüprakàraü prajàpatineva maghavànyathoktena krameõa nàsi tvaü dehendriyàdidharmà tattvamasãti pratibodhitaþ sansa eùa saüprasàdo jãvo 'smàccharãràdàkà÷àdiva vàyvàdayaþ samutthàya dehàdivailakùaõyamàtmano råpamavagamya dehàtmabhàvanàü hitvetyetat / svena råpeõa sadàtmanaivàbhiniùpadyata iti vyàkhyàtaü purastàt / sa yena svena råpeõa saüprasàdo 'bhiniùpadyate pràkpratibodhàttadbhràntinimittàtsarpo bhavati yatà rajjuþ pa÷càtkçtaprakà÷à rajjvàtmanà svena råpeõàbhiniùpadyate / evaü ca sa uttamapuruùa uttama÷càsau puruùa÷cetyuttamapuruùaþ sa evottamapuruùo 'kùisvapnapuruùau vyaktàvavyakta÷ca suùuptaþ samastaþ saüprasanno '÷arãra÷ca svena råpeõeti / eùàmeùa svena råpeõàvasthitaþ kùaràkùarau vyàkçtàvyàkçtàvapekùyottamapuruùaþ kçtanirvacano hyayaü gãtàsu / sa saüprasàdaþ svena råpeõa tatra svàtmani svasthatayà sarvàtmabhåtaþ paryeti kvacidindràdyàtmanà jakùaddhasanbhakùayanvà bhakùyànuccàvacànãpsitànkvacinmanomàtraiþ saükalpàdeva samutthitairbràhmalaukikairvà krãóanstryàdibhã ramamàõa÷ca manasaiva nopajanaü srãpuüsayoranyonyopagamena jàyata ityupajanamàtmabhàvena và'tmasàmãpyena jàyata ityupajanamidaü ÷arãraü tanna smaran / tatsmaraõe hi duþkhameva syàt / duþkhàtmakatvàttasya / nanvanubhåtaü cenna smaredasarvaj¤atvaü muktasya / naiùa doùaþ / yena mithyàj¤ànàdinà janitaü tacca mithyàj¤ànàdi vidyayoccheditamatastannànubhåtameveti na tadasmaraõe sarvaj¤atvahàniþ / na hyu nmattena grahagçhãtena và yadanubhåtaü tadunmàdàdyapadame 'pi smartavyaü syàttathehàpi saüsàribhiravidyàdoùavadbhiryadanubhåyate tatsarvàtmànama÷arãraü na spç÷ati / avidyànimittàbhàvàt / ye tåcchinnadoùairmçditakaùàyairmànasàþ satyàþ kàmà ançtàpidhànà anubhåyante vidyàbhivyaïgyatvàtta eva muktena sarvàtmabhåtena saübadhyanta ityàtmaj¤ànastutaye nirdi÷yante 'taþ sàdhvetadvi÷inaùñi-ya ete brahmaloka iti / yatra kvacana bhavanto 'pi brahmaõyeva hi te loke bhavantãti sarvàtmatvàdbrahmaõa ucyante / nanu kathamekaþ'sannànyatpa÷yati nànyadvijànàti sa bhåmà'kàmàü÷ca bràhmalaukikàn'pa÷yan ramata'iti ca viruddham / yathaiko yasminneva kùaõe pa÷yati sa tasminneva kùaõe na pa÷yati ceti / naiùa doùaþ / ÷rutyantare parihçtatvàt / draùñurdçùñeraviparilopàtpa÷yanneva bhavati / draùñuranyatvena kàmànàmabhàvànna pa÷yati ceti / yadyapi suùupte taduktaü muktasyàpi sarvaikatvàtsamàno dvitãyàbhàvaþ / kena kaü pa÷yediti coktameva / a÷arãrasvaråpo 'pahatapàpmàdilakùaõaþ sankathameùa puruùo 'kùiõi dç÷yata ityuktaþ prajàpatinà / tatra yathàsàvakùiõi sàkùàddç÷yate tadvaktavyamitãdamàrabhyate / tatra ko heturakùiõi dar÷ana ityàha-sa dçùñànto yathà prayogyaþ prayogyaparo và sa÷abdaþ / prayujyata iti prayogyo '÷vo balãvarde và / yathà loka àcaratyanenetyàcaraõo ratho 'no và tasminnàcaraõe yuktastadàkarùaõàya, evamasmi¤charãre rathasthànãye pràõaþ pa¤cavçttirindriyamanobuddhisaüyuktaþ praj¤àtmà vij¤ànakriyà÷aktidvayasaümårchitàtmà yuktaþ svakarmaphalopabhoganimittaü niyuktaþ / kasminnvahamutkrànta utkrànto bhavisaùyàmi kasminvà pratiùñhite pratiùñhàsyàmãti / ã÷vareõa ràj¤eva sarvàdhikàrã dar÷ana÷ravaõaceùñàvyàpàre 'dhikçtaþ / tasyaiva tu màtraikade÷a÷cakùurindriyaü råpopalabdhidvàrabhåtam //3 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,12.4 ## __________ ChUpBh_8,12.4 atha yatra kçùõatàropalakùitamàkà÷aü dehacchidramanuviùaõõamanuùaktamanugataü tatra sa prakçto '÷arãra àtmà càkùuùa÷cakùuùi bhava iti càkùuùastasya dar÷anàya råpopalabdhaye cakùuþ karaõaü yasya taddehàdibhiþ saühatatvàtparasya draùñurarthe so 'tra cakùuùi dar÷anena liïgena dç÷yate paro '÷arãro 'saühataþ / akùiõi dç÷yata iti prajàpatinoktaü sarvendriyadvàropalakùaõàrtham / sarvaviùayopalabdhà hi sa eveti / sphuñopalabdhihetutvàttvakùiõãti vi÷eùavacanaü sarva÷rutiùu / "ahamadar÷amiti tatsatyaü bhavatã"ti ca ÷ruteþ / athàpi yo 'smindehe veda kathamidaü sugandhi durgandhi và jighràõãtyasya gandhaü vijànãyàmiti sa àtmà tasya gandhàya gandhavij¤ànàya ghràõam / atha yo vededaü vacanamabhivyàharàõãti vadiùyàmãti sa àtmàbhivyavaharaõakriyàsiddhaye karaõaü vàgindriyam / atha yo vededaü ÷çõavànãti sa àtmà ÷ravaõàya ÷rotram //4 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,12.5 ## __________ ChUpBh_8,12.5 atha yo vedadaü manvànãti mananavyàpàramindriyàsaüspçùñaü kevalaü manvànãti veda sa àtmà mananàya manaþ / yo veda sa àtmetyevaü sarvatra prayogàdvedanamasya svaråpamityavagamyate / yathà yaþ purastàtprakà÷ayati sa àdityo yo dakùiõato yaþ pa÷càdya uttarato ya årdhvaü prakà÷ayati sa àditya ityukte prakà÷asvaråpaþ sa iti gamyate / dar÷anàdi kriyànirvçttyarthàni tu cakùuràdikaraõàni / idaü càsyà'tmanaþ sàmarthyàdavagamyate / àtmanaþ sattàmàtra eva j¤ànakartçtvaü na tu vyàpçtatayà / yathà savituþ sattàmàtra eva prakà÷anakartçtvaü na tu vyàpçtatayeti tadvat / mano 'syà'tmano daivamapràkçtamitarendriyairasàdhàraõaü cakùu÷caùñe pa÷yatyaneneti cakùuþ / vartamànakàlaviùayàõi cendriyàõyato 'daivàni tàni / manastu trikàlaviùayopalabdhikaraõaü mçditadoùaü ca såkùmavyavahitàdisarvopalabdhikaraõaü ceti daivaü cakùurucyate / sa vai muktaþ svaråpàpanno 'vidyàkçtadehendriyamanoviyuktaþ sarvàtmabhàvamàpannaþ sanneùa vyomavadvi÷uddhaþ sarve÷varo manaupàdhiþ sannetenaive÷vareõa manasaitànkàmànsavitçprakà÷avannityapratatena dar÷anena pa÷yan ramate / kànkàmàniti vi÷inaùñi-ya ete brahmaõi loke hiraõyanidhivadbàhyaviùayàsaïgànçtenàpihitàþ saükalpamàtralabhyàstànityarthaþ //5 // _______________________________________________________________________ START ChUp 8,12.6 ## __________ ChUpBh_8,12.6 yasmàdeùa indràya prajàpatinokta àtmà tasmàttataþ ÷rutvà tamàtmànamadyatve 'pi devà upàsate / tadupàsanàcca teùàü sarve ca lokà àttàþ pràptàþ sarve ca kàmàþ / yadarthaü hãndra eka÷ataü varùàõi prajàpatau brahmacaryamuvàsa tatphalaü pràptaü devairityabhipràyaþ / tadyuktaü devànàü mahàbhàgyatvànna tvidànãü manuùyàõàmalpajãvitatvànmandatarapraj¤atvàcca saübhavatãti pràpta idamucyate-sa sarvàü÷ca lokànàpnoti sarvàü÷ca kàmànidànãntano 'pi / ko 'sau / indràdivadyastamàtmànamanuvidya vijànàtãti ha sàmànyena kila prajàpatiruvàca / ataþ sarveùàmàtmaj¤ànaü tatphalapràpti÷ca tulyaiva bhavatãtyarthaþ / dvirvacanaü prakaraõasamàptyartham //6// ## ======================================================================= START ChUp 8,13.1 #<÷yàmàc chabalaü prapadye | ÷abalàc chyàmaü prapadye | a÷va iva romàõi vidhåya pàpaü candra iva ràhor mukhàt pramucya dhåtvà ÷arãram akçtaü kçtàtmà brahmalokam abhisaübhavàmãty abhisaübhavàmãti || ChUp_8,13.1 ||># __________ ChUpBh_8,13.1 ÷yàmàcchabalaü prapadya ityàdimantràmnàya pàvano japàrtha÷ca dhyànàrtho và / ÷yàmo gambhãro varõaþ ÷yàma iva ÷yàmo hàrdaü brahmàtyantaduravagàhyatvàttaddhàrda brahma j¤àtvà dhyànena tasmàcchyàmàcchabalaü ÷abala iva ÷abalo 'raõyàdyanekakàmami÷ratvàdbrahmalokasya ÷àbalya taü brahmalokaü ÷abalaü prapadye manasà ÷arãrapàtàdvordhvaü gaccheyam / yasmàdahaü ÷abalàdbrahmalokànnàmaråpavyàkaraõàya ÷yàmaü prapadye hàrdabhàvaü prapanno 'smãtyabhipràyaþ / atastameva prakçtisvaråpamàtmànaü ÷abalaü prapadya ityarthaþ / kathaü ÷abalaü brahmalokaü prapadya ityucyate-a÷va iva svàni lomàni vidhåya kampanena ÷ramaü pàüsvàdi ca romato 'panãya yathà nirmalo bhavatyevaü hàrdabrahmaj¤ànena vidhåya pàpaü dharmàdharmàkyaü candra iva ca ràhugrastastasmàdrahormukhàtmapramucya bhàsvaro bhavati yathaivaü dhåtvà prahàra ÷arãraü sarvànarthà÷rayamihaiva dhyànena kçtàtmà kçtakçtyaþ sannakçtaü nityaü brahmalokamabhisaübhavàmãti / dvirvacanaü mantrasamàptyartham //1// ## ======================================================================= START ChUp 8,14.1 #<àkà÷o vai nàma nàmaråpayor nirvahità | te yadantarà tad brahma tad amçtaü sa àtmà | prajàpateþ sabhàü ve÷ma prapadye ya÷o 'haü bhavàmi bràhmaõànàü ya÷o ràj¤àm ya÷o vi÷àm | ya÷o 'ham anupràpatsi | sa hàhaü ya÷asàü ya÷aþ | ÷yetam adatkam adatkaü ÷yetaü lindu màbhigàü lindu màbhigàm || ChUp_8,14.1 ||># __________ ChUpBh_8,14.1 àkà÷o và ityàdi brahmaõo lakùaõanirde÷àrthamàdhyànàya / àkà÷o vai nàma ÷rutiùu prasiddha àtmà / àkà÷a ivà÷arãratvàsåkùmatvàcca / sa cà'kà÷o nàmaråpayoþ svàtmasthayorjagadbãjabhåtayoþ salilasyeva phenasthànãyayornirvahità nirvoóhà vyàkartà / te nàmaråpe yadantarà yasya brahmaõo 'ntarà madhye vartete, tayorvà nàmaråpayorantarà madhye yannàmaråpàbhyàmaspçùñaü yadityetattadbrahma nàmaråpavilakùaõaü nàmaråpàbhyàmaspçùñaü tathàpi tayornirvoóhutvaü lakùaõaü brahmetyarthaþ / idameva maitreyãbràhmaõenoktaü cinmàtrànugamàtmasarvatra citsvaråpataiveti gamyata ekavàkyatà / kartha tadavagamyata ityàha-sa àtmà / àtmà hi nàma sarvajantånàü pratyakcetanaþ svasaüvedyaþ prasiddhastenaiva svaråpeõonnãyà÷arãro vyomavatsarvagata àtmà brahmetyavagantavyam / taccà'tmà brahmàmçtamamaraõadharmà / ata årdhva mantraþ / prajàpati÷caturmukhastasya sabhàü ve÷ma prabhuvimitaü ve÷ma prapadye gaccheyam / ki¤ca ya÷o 'haü ya÷o nàmà'tmàhaü bhavàmi bràhmaõànàm / bràhmaõà eva hi vi÷eùatastamupàsate tatasteùàü ya÷o bhavàmi / tathà ràj¤àü vi÷àü ca / te 'pyadhikçtà eveti teùàmapyàtmà bhavàmi / tadya÷o 'hamanupràpatsyanupràptumicchàmi sa hàhaü ya÷asàmàtmanàü dehendriyamanobuddhilakùaõànàmàtmà / kimarthamahamevaü prapadya iti, ucyate-÷yetaü varõataþ pakvabadarasamaü rohitam / tathàdatkaü dantarahitamapyadatkaü bhakùayitç srãvya¤janaü tatsevinàü tejobalavãryavij¤ànadharmàõàmapahantç vinà÷ayitrityetat / yadevaülakùaõaü ÷yetaü lindu picchilaü tanmàbhigàü màbhigaccheyam / dvirvacanamatyantànarthahetutvapradar÷anàrtham //1// ## ======================================================================= START ChUp 8,15.1 ## __________ ChUpBh_8,15.1 taddhaitadàtmaj¤ànaü sopakaraõamomityetadakùaramityàdyaiþ sahopàsanaistadvàcakena granthenàùñàdhyàyãlakùaõena saha brahmà hiraõyagarbhaþ parame÷varo và taddvàreõa prajàpataye ka÷yapàyovàca / asàvapi manave svaputràya / manuþ prajàbhya ityevaü ÷rutyarthasaüpradàyaparamparayà'gatamupaniùadvij¤ànamadyàpi vidvatsvavagamyate / yatheha ùaùñhàdyadhyàyatraye prakà÷itàtmavidyà saphalàvagamyate tathà karmaõàü na ka÷canàrtha iti pràpte tadànarthakyapràptiparijihãrùayedaü karmaõo vidvadbhiranuùñhãyamànasya vi÷iùñaphalavattvenàrthavattvamucyate-àcàryakulàdvedamadhãtya sahàrthato 'dhyayanaü kçtvà yathàvidhànaü yathàsmçtyuktairniyamairyuktaþ sannityarthaþ / sarvasyàpi vidheþ smçtyuktasyopakaparvàõakaü prati kartavyatve guru÷u÷råùàyàþ pràdhànyapradar÷anàrthamàha-guroþ karma yatkartavyaü tatkçtvà karma÷ånyo yo 'ti÷iùñaþ kàlastena kàlena vedamadhãtyetyarthaþ / evaü hi niyamavatàdhãto vedaþ karmaj¤ànaphalapràptaye bhavati nànyathetyabhipràyaþ / abhisamàvçtya dharmajij¤àsàü samàpayitvà gurukulannivçtya nyàyato dàrànàhçtya kuñumbe sthitvà gàrhatthve vihite karmaõi tiùñhannityarthaþ / tatràpi gàrhasthyavihitànàü karmaõàü svàdhyàyasya pràdhànyapradar÷anàrthamucyate-÷ucau vivikte 'medhyàdirahite de÷e yatàvadàsãnaþ svàdhyàyamadhãyàno naityakamadhikaü ca yathà÷akti çgàdyabhyàsaü ca kurvandhàrmikànputrà¤÷iùyàü÷ca dharmayuktànvidadhaddhàrmikatvena tànniyamayannàtmani svahçdaye hàrde brahmaõi sarvendriyàõi saüpratiùñhàpyopasaühçtyendriyagrahaõàtkarmàõi ca saünyasyàhiüsahiünsàü parapãóàmakurvansarvabhåtàni sthàvarajaïgamàni bhåtànyapãóayannityarthaþ / bhikùànimittamañanàdinàpi parapãóà syàdityata àha-anyatra tãrthebhyaþ / tãrthaü nàma ÷àsrànuj¤àviùayastato 'nyatretyarthaþ / sarvà÷ramiõàü caitatsamànam tãrthebhyo 'nyatrahiüsaiveti / anye varõayanti kuñumba evaitatsarvaü kurvansa khalvadhikçto yàvadàyuùaü yàvajjãvamevaüyathoktena prakàreõaiva vartayanbrahmalokamabhisaüpadyatedehànte / na ca punaràvartate ÷arãragrahaõàya / punaràvçtteþ pràptàyàþ pratiùedhàt / arciràdinà màrgeõa kàryabrahmalokabhisaüpadya yàvadbrahmalokasthitistàvattatraiva tiùñhati pràktato nà'vartata ityarthaþ / dvirabhyàsa upaniùadvidyàparisamàptyarthaþ //1 // // ## ##