Brhadaranyaka-Upanisad (Brhadaranyakopanisad), Kanva recension with the commentary ascribed to Samkara ADHYAYA 6 Input by members of the Sansknet project (formerly: www.sansknet.org) This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding. Therefore, word boundaries are usually not marked by blanks. These and other irregularities cannot be standardized at present. The mula text has been checked against the ed. by V.P. Limaye and R.D. Vadekar (Eighteen Principal Upanisads, vol. 1, Poona 1958), and the electronic version available on TITUS. In cases of divergence, preference has usually been given to the printed edition. The text of the commentary is not proofread! REFERENCE SYSTEM: BrhUp_n,n.n = mula text BrhUPBh_n,n.n = Samkara's Bhasya #<...># = BOLD ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ ## ## _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,1.1 ## __________ BrhUpBh_6,1.1 oü pràõo gàyatrãtyuktam / kasmàtpunaþ kàraõàtpràõabhàvo gàyatryà na punarvàgàdibhàva iti yasmàjjyeùñha÷ca ÷reùñha÷ca pràõo na vàgàdayo jyaiùñhya÷raiùñhyabhàjaþ / kathaü jyeùñhatvaü ÷reùñhatvaü ca pràõasyoti tannirdidhàrayiùayedamàrabhyate / athavokthayajuþ sàmakùattràdibhàvaiþ pràõasyaivopàsanamabhihitaü satsvapyanyeùu cakùuràdiùu / tatra hetumàtramihà'nantaryeõa saübadhyate / na punaþ pårva÷eùatà / vivakùitaü tu khilatvàdasya kàõóasya pårvatra yadanuktaü vi÷iùñaphalaü pràõaviùayamupàsanaü tadvaktavyamiti / yaþ ka÷ciddha và ityàvadhàraõarchai / yo jyeùñha÷reùñhaguõaü vakùyamàõaü yo vedàsau bhavatyeva jyeùñha÷ca ÷reùñha÷ca / evaü phalena pralobhitaþ sanpra÷nàyàmukhãbhåtastasmai cà'ha-pràõo vai jyeùñha÷ca ÷reùñha÷ceti / kathaü punaravagamyate pràõo jyeùñha÷ca ÷reùñha÷ceti / yasmànniùekakàla eva ÷ukra÷oõitasaümbandhaþ pràõàdikalàpasyàvi÷iùñaþ / tathàpi nàpràõaü ÷ukraü virohatãti prathamo vçttilàbhaþ pràõasya cakùuràdibhyaþ / ataþ jyeùñho vayasà pràõaþ / niùekakàladàrabhya garbhaü puùyati pràõaþ / pràõe hi labdhavçttau pa÷càccakùuràdãnàü vçttilàbhaþ / atoyuktaü pràõasya jyeùñhatvaü cakùuràdiùu / bhavati tu ka÷citkule jyeùñho guõahãnatvàttu na ÷reùñhaþ / madhyamaþ kaniùñho và guõàóhyatvàdbhavecchreùñho na jyeùñhaþ / na tu tathehetyàha-pràõa eva tu jyeùñha÷ca ÷reùñha÷ca / kathaü punaþ ÷raiùñhyamavagamyate pràõasya tadiha saüvàdenadar÷ayiùyàmaþ / sarvathàpi tu pràõaü jyeùñha÷reùñhaguõaü yo vedopàste sa svànàü j¤àtãnàü jyeùñha÷ca ÷reùñha÷ca bhavati / jyeùñha÷reùñhaguõopàsanasàmarthyàtsvavyatirekeõàpi ca yeùàü madhye jyeùñha÷ca ÷reùñha÷ca bhaviùyàmãti bubhåùati bhavitumicchati teùàmapi jyeùñha÷reùñhapràõadar÷ã jyeùñha÷ca ÷reùñha÷ca bhavati / nanu vayenimittaü jyeùñhatvaü tadicchàtaþ kathaü bhavatãtyucyate / naiùa doùaþ / pràõavadvçttilàbhasyaiva jyeùñhatvasya vivakùitatvàt //1// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,1.2 ## __________ BrhUpBh_6,1.2 yo ha vai vasiùñhàü veda vasiùñhaþ svànàü bhavati / taddar÷anànuråpeõa phalam / yeùàü ca j¤àtivyatirekeõa vasiùñho bhavitumicchati teùàü ca vasiùñho bhavati / ucyatàü tarhi kàsau vasiùñheti / vàgvai vasiùñhà / vàsayatyati÷ayena vaste veti vasiùñhà / vàggmino hi dhanavanto vasantyati÷ayena / àcchàdanàrthasya và vaservasiùñhà / abhibhavanti hi vàcà vàggmino 'nyàn / tena vasiùñhaguõavatparij¤ànàdvasiùñhaguõo bhavatãti dar÷anànuråpaü phalam //2// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,1.3 ## __________ BrhUpBh_6,1.3 yo ha vai pratiùñhàü veda pratitiùñhatyanayeti pratiùñhà tàü pratiùñhàü pratiùñhàguõavatãü yo veda tasyaitatphalaü pratitiùñhati same de÷e kàle ca / tathà durge viùame ca durgamane ca de÷e durbhikùàdau và kàle viùame / yadyevamucyatàü kàsau pratiùñhà / cakùurvai pratiùñhà / kathaü cakùuùaþ pratiùñhàtvamityàha-cakùuùà hi same ca durge dçùñavà pratitiùñhati / ato 'nuråpaü phalaü pratitiùñhati same pratitiùñhati durge ya evaü vedeti //3// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,1.4 ## __________ BrhUpBh_6,1.4 yo ha vai sampadaü veda sampadguõayuktaü yo veda tasyaitatphalamasmai viduùe saüpadyate ha / kim / yaü kàmaü kàmayate sa kàmaþ / kiü punaþ saüpadguõakam / ÷rotraü vai saüpat / kathaü punaþ ÷rotrasya saüpadguõatvamiti / ucyate-÷rotre sati hi yasmàtsarve vedà abhisampannàþ ÷rotrendriyavato 'dhyeyatvàt / vedavihitakarmàyattà÷ca kàmàstasmàcchrotraü saüpat / ato vij¤ànànuråpaü phalam / saü hàsmai padyate yaü kàmaü kàmayate ya evaü veda //4// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,1.5 ## __________ BrhUpBh_6,1.5 yo ha và àyatanaü veda / àyatanamà÷rayastadyo vedà'yatanaü svànàü bhavatyàyatanaü janànàmanyeùàmapi / kiü punastadàyatanamiti / ucyate-mano và àyatanamà÷raya indriyàõàü viùayàõàü ca / manaà÷rità hi viùayà àtmano bhogyatvaü pratipadyante / manaþsaükalpava÷àni cendriyàõi pravartante nivartante ca / ato mana àyatanamindriyàõàm / ato dar÷anànuråpeõa phalamàyatanaü svànàü bhavatyàyatanaü janànàü ya evaü veda //5// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,1.6 ## __________ BrhUpBh_6,1.6 yo ha vai prajàtiü veda prajàyate ha prajayà pa÷ubhi÷ca sampanno bhavati / reto vai prajàtiþ / retasà prajananendriyamupalakùyate / tadvij¤ànànuråpaü phalaü prajàyate ha prajayà pa÷ubhirya evaü veda //6// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,1.7 ## __________ BrhUpBh_6,1.7 te heme pràõà vàgàdayo 'haü÷reyase 'haü ÷reyànityetasmai prayojanàya vivadamànà biruddhaü vadamànà brahma jagmurbrahma gatavanto brahma÷abdavàcyaü prajàpati gatvà ca tadbrahma hocuruktavantaþ / ko no 'smàkaü madhye vasiùñhaþ ko 'smàkaü madhye vasati ca vàsayati ca / tadbrahma taiþ pçùñaü saddhovàcoktavadyasminvo yuùmàkaü madhya utkrànte nirgate ÷arãràdidaü ÷arãraü pårvasmàdati÷ayena pàpãyaþ pàpataraü manyate lokaþ / ÷arãraü hi nàmànekà÷ucisaüdhàtatvàjjãvato 'pi pàpameva tato 'pi kaùñataraü yasminnutkrànte bhavati / vairàgyàrthamidamucyate-pàpãya iti / sa vo yuùmàkaü madhye vasiùñho bhaviùyati jànannapi vasiùñhaü prajàpatirtovàcàyaü vasiùñha itãtareùàmapriyaparihàràya //7// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,1.8 ## __________ BrhUpBh_6,1.8 ta evamuktà brahmaõà pràõà àtmano vãryaparãkùaõàya krameõoccakramuþ / tatra vàgeva prathamaü hàsmàccharãràduccakràmotkràntavatã / sà cotkramya saüvatsaraü proùya proùità bhåtvà punaràgatyovàca-kathama÷akata ÷aktavanto yåyaü madçte màü vinà jãvitumiti / ta evamuktà åcuryathà loke 'kalà måkà avadanto vàcà pràõantaþ pràõanavyàpàraü kurvantaþ pràõena pa÷yanto dar÷anavyàpàraü cakùuùà kurvantastathà ÷çõvantaþ ÷rotreõa vidvàüso manasà kàryàkàryàdiviùayaü prajàyamànà retasà putrànutpàdayanta evamajãviùma vayamityevaü pràõairdattottarà vàgàtmano 'sminnavasiùñhatvaü buddhvà pravive÷a ha vàk //8// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,1.9-12 ## #<÷rotraü hoccakràma | tat saüvatsaraü proùyàgatyovàca -- katham a÷akata mad çte jãvitum iti | te hocuþ -- yathà badhirà a÷çõvantaþ ÷rotreõa pràõantaþ pràõena vadanto vàcà pa÷yanta÷ cakùuùà vidvàüso manasà prajàyamànà retasaivam ajãviùmeti | pravive÷a ha ÷rotram || BrhUp_6,1.10 ||># ## ## __________ BrhUpBh_6,1.9-12 tathà cakùurheccakràmetyàdi pårvavat / ÷rotraü manaþ prajàtirita //9-12 // _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,1.13 ## __________ BrhUpBh_6,1.13 atha ha pràõa utkramiùyannutkramamaü kariùyaüstadànãmeva svasthànàtpracalità vàgàdayaþ / kimivetyàha-yathà loke mahàü÷càsau suhaya÷ca mahàsuhayaþ ÷obhano hayo lakùaõopeto mahànparimàõataþ sindhude÷e bhavaþ saindhavo 'bhijanataþ paóvã÷a÷aïkånpàdabandhana÷aïkånpaóvã÷à÷ca te ÷aïkava÷ca tàn saüvçhedudyacchedyugapadutkhaneda÷vàroha àråóhe parãkùaõàya / evaü haivemànvàgàdãnpràõànsaüvavarhedyatavànsvasthànàdbhraü÷itavàn / te vàgàdayo hocurhe bhagavo bhagavanmotkramãryasmànnavai ÷akùyàmastvadçte tvàü vinà jãvitumiti / yadyevaü mama ÷reùñhatà vij¤àtà bhavadbhirahamatra ÷reùñhastasya u me mama baliü karaü kuruta karaü prayacchateti / ayaü ca pràõasamvàdaþ kalpito viduùaþ ÷reùñhaparãkùaõaprakàropade÷aþ / anena hi prakàreõa vidvànko nu khalvatra ÷reùñha iti parãkùaõaü karoti / sa eùa parãkùaõaprakàraþ samvàdabhåtaþ kathyate / na hyanyathà saühatyakàriõàü satàmeùàma¤jasaiva saüvatsaramàtramevaikaikasya nirgamanàdyupapadyate / tasmàdvidvànevànena prakàreõa vicàrayati vàgàdãnàü pradhànabubhutsurupàsanàya / baliü pràrthitàþ santaþ pràõàstatheti pratij¤àtavantaþ //13// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,1.14 ## __________ BrhUpBh_6,1.14 sà ha vàkprathamaü balidànàya pravçttà ha kilovàcoktavatã yadvà ahaü vasiùñhàsmi yanmama vasiùñhatvaü tattavaiva tena vasiùñhaguõena tvaü tadvasiùñho 'sãti / yadvà ahaü pratiùñhàsmi tvaü tatpratiùñho 'si yà mama pratiùñhà sà tvamasãti / cakùuþ / samànamanyat / sampadàyatanaprajàtitvagiõànkrameõa samarpitavantaþ / yadyevaü sàdhu baliü dattavanto bhavanto bråta tasya u ma evaïguõavi÷iùñasya kimannaü kiü vàsa iti / àhuritare-yadidaü loke ki¤ca ki¤cidannaü nàmàpyà ÷vabhya à kçmibhya à kãñapataïgebhyaþ / yacca ÷vànnaü kçbhyannaü kãñapataïgànnaü ca tena saha sarvameva yatki¤citpràõibhiradyamànamannaü tatsarvaü tavànnaü sarvaü pràõasyànnamiti dçùñiratra vidhãyate / kecitu sarvabhakùaõe doùàbhàvaü vadanti pràõànnavidaþ / tadasat / ÷àsràntareõa pratiùiddhatvàt / tenàsya vikalpa iti cet / na / avidhàyakatvàt / na ha và asyànannaü jagdhaü bhavatãti sarvaü pràõasyànnamityetasya vij¤ànasya vihitasya stutyarthametat / tenaikavàkyatàpatteþ / na tu ÷àsràntaravihitasya bàdhane sàmarthyamanyaparatvàdasya / pràõamàtrasya sarvamannamityetaddar÷anamihi vidhitsitaü na tu sarvaü bhakùayediti / yattu sarvabhakùaõe doùàbhàvaj¤ànaü sanmithyaiva pramàõàbhàvàt / viduùaþ pràõatvàtsarvànnopapatteþ sàmarthyàdadoùa eveti cet / na / a÷eùànnatvànupapatteþ / satyaü yadyapi vidvànpràõo yena kàryatakaraõasaüghàtena vi÷iùñasya vidvattà tena kàryakaraõasaüghàtena kçmikãñadevàdya÷eùànnabhakùaõaü nopapadyate / tena tatrà÷eùànnabhakùaõe doùàbhàvaj¤àpanamanarthakam / apràptatvàda÷eùànnabhakùaõadoùasya / nanu pràõaþ sanbhakùayatyeva kçmikãñàdyannamapi / bàóham / kintu na tadviùayaþ pratiùedho 'sti / tasmàddaivaraktaü kiü÷ukaü tatra doùàbhàvaþ / atastadråpeõa doùàbhàvaj¤àpanamanarthakam / apràptatvàda÷eùànnabhakùaõadeùasya / yena tu kàryakaraõasaüghàtasambandhena pratiùedhaþ kriyate tatsambandhena tviha naiva pratiprasavo 'sti / tasmàttatpratiùedhàtikrame doùa eva syàdanyaviùayatvànna ha và ityàdeþ / na ca bràhmaõàdi÷arãrasya sarvànnatvadar÷anamiha vidhãyate kintu pràõamàtrasyaiva / yathà ca sàmànyena sarvànnasya pràõasya ki¤cidannajàtaü kasyacijjãvanahetuþ / yathà viùaü viùajasya krimestadevànyasya pràõànnamapi saddçùñameva doùamutpàdayati maraõàdilakùaõam / tathà sarvànnasyàpi pràõasya pratiùiddhànnabhakùaõe bràhmaõatvàdidehasaübandhàddoùa eva syàt / tasmànmithyàj¤ànamevàbhakùyabhakùaõe doùàbhàvaj¤ànam / àpo vàsa ityàpo bhakùamàõà vàsaþsthànãyàstava / atra ca pràõasyà'po vàsa ityetaddar÷anaü vidhãyate / na tu vàsaþkàrye àpo viniyoktuü ÷akyàþ / tasmàdyathàpràpte 'bbhakùaõe dar÷anamàtraü kartavyam / na ha và asya sarvaü pràõasyànnamityevaüvido 'nannamanadanãyaü jagdhaü bhuktaü na bhavati ha / yadyapyanenànadanãyaü bhuktamadanãyameva bhuktaü syànna tu tatkçtadoùeõa lipyata ityetadvidyàstutirityavocàma / tathà nànannaü pratigçhãtaü yadyapyapratighràhyaü hastyàdi pratigçhãtaü syàttadapyannameva pratigràhyaü syàttatràpyapratigràhyapratigrahadoùeõa na lipyata iti stutyarthameva ya evametadanasya pràõasyànnaü veda / phalaü tu pràõàtmabhàva eva na tvetatphalàbhipràyeõa kiü tarhi stutyabhipràyeõeti / nanvetadeva phalaü kasmànna bhavati / na pràõàtmadar÷inaþ pràõàtmabhàva eva phalam / tatra ca pràõàtmabhåtasya sarvàtmano 'nadanãyamapyàdyameva / tathàpratigràhyamapi pratigràhyameveti yathàpràptamevopàdàya vidyà ståyate / ato naiva phalavidhisaråpatà vàkyasya / yasmàdàpo vàsaþ pràõasya tasmàdvidvàüso bràhmaõàþ ÷rotriyà adhãtavedà a÷iùyanto bhokùyamàõà àcàmantyapo '÷itvà'càmanti bhuktyà cottarakàlamapo bhakùayanti / tatra teùàmàcàmatàü ko 'bhipràya ityàha-etamevànaü pràõamanagnaü kurvanto manyante / asti caitadyoyasmai vàso dadàti sa tamanagnaü karomãti hi manyate / pràõasya cà'po vàsa iti hyuktam / yadapaþ pibàmi tatpràõasya vàso dadàmãti vij¤ànaü kartavyamityevamarthametat / nanu bhokùyamàõo bhuktavàü÷ca prayato bhaviùyàmãtyàcàmati / tatra ca pràõasyànagnatàkaraõàrthatve ca dvikàryatà'camanasya syàt / na ca kàryadvayamàcamanasyaikasya yuktam / yadi pràyatyàrthaü nànagnatàrthamathànagnatàrthaü na pràyatyàrtham / yasmàdevaü tasmàddvitãyamàcamanàntaraü pràõasyànagnatàkaraõàya bhavatu / na / kriyàdvitvopapatteþ / dve hyete kriye bhotryamàõasya bhuktavata÷ca yadàcamanaü smçtivihitaü tatpràyatyàrthaü bhavati / kriyàmàtrameva na tu tatra pràyatyaü dar÷anàdyapekùate / tatra cà'camanàïgabhåtàsvapsu vàsovij¤ànaü pràõasyetikartavyatayà codyate na tu tasminkriyamàõa àcamanasya pràyatyarthatà vàdhyate kriyàntaratvàdàcamanasya / tasmàdbhokùyamàõasya bhuktavata÷ca yadàcamanaü tatrà / àpo vàsaþ pràõasyeti dar÷anamàtraü vidhãyate / apràptatvàdanyataþ //14// ## _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.1 #<÷vetaketur và àruõeyaþ pancàlànàü pariùadam àjagàma | sa àjagàma jaivaliü pravàhaõaü paricàrayamàõam | tam udãkùyàbhyuvàda kumàrà3 iti | sa bho3 iti prati÷u÷ràva | anu÷iùño nv asi pitreti | om iti hovàca || BrhUp_6,2.1 ||># __________ BrhUpBh_6,2.1 ÷vetaketurha và àruõeyaþ ityasya saübandhaþ / khilàdhikàro 'yaü tatra yadanuktaü taducyate / saptamàdhyàyànte j¤ànakarmasamuccayakàriõàgnermàrgayàcanaü kçtam-agne naya supatheti / tatrànekeùàü pathàü sadbhàvo mantreõa sàmarthyàtpradar÷itaþ / supatheti vi÷eùaõàt / panthàna÷ca kçtavipàkapratipattimàrgàþ / vakùyati ca yatkçtvetyàdi / tatra ca kati karmavipàkapratipattimàrgà iti sarvasaüsàragatyupasaühàràrtho 'yamàrambhaþ / etàvatã hi saüsàragatiþ / etàvànkarmaõo vipàkaþ svàbhàvikasya ÷àsrãyasya ca savij¤ànasyeti / yadyapi dvayà ha pràjàpatyà ityatra svàbhàvikaþ pàpmà såcitaþ / na ca tasyedaü kàryamiti vipàkaþ pradar÷itaþ / ÷àsrãyasyaiva tu vipàkaþ pradar÷itastryannàtmapratipattyantena / brahmavidyàrambhe tadvairàgyasya vivakùitatvàt / tatràpi kevalena karmaõà pitçloko vidyayà vidyàsaüyuktena ca karmaõà devaloka ityuktam / tatra kena màrgeõa pitçlokaü pratipadyate kena và devalokamiti noktam / tacceha khilaprakaraõe '÷eùato vaktavyamityata àrabhyate / ante ca sarvopasaühàraþ ÷àsrasyeùñaþ / api caitàvadamçtatvamityuktaü na karmaõo 'mçtatvà÷àstãti ca tatra heturnoktastadartha÷càyamàrambhaþ / yasmàdiyaü karmaõo gatirna nitye 'mçtatve vyàpàro 'sti tasmàdetàvadevàmçtatvasàdhanamiti sàmarthyàddhetutvaü saüpadyate / api coktamagnihotre na tvevainayostvamutkràtiü na gatiü na pratiùñhàü na tçptiü na punaràvçtiü na lokaü pratyutthàyinaü vettheti / tatra prativacane te và ete àhutã hute utkràmata ityàdinà àhuteþ kàryamuktam / taccaitatkarturàhutilakùaõasya karmaõaþ phalam / na hi kartàramanà÷rityà'hutilakùaõasya karmaõaþ svàtantryeõotkràntyàdikàryàrambha upapadyate / kartrarthatvàtkarmaõaþ kàryàrambhasya / sàdhanà÷rayatvàcca karmaõaþ / tatràgnihotrastutyarthatvàdagnihotrasyaiva kàryamityuktaü ùañ prakàramapi / iha tu tadeva kartuþ phalamityupadi÷yate / ùañprakàramapi karmaphalavij¤ànasya vivakùitatvàt / taddvàreõa ca pa¤càgnidar÷anamihottaramàrgapratipattisàdhanaü vidhitsitam / evama÷eùasaüsàragatyupasaühàraþ / karmakàõóasyaiùà niùñhetyetaddvayaü didar÷ayiùuràkhyàyikàü praõayati / ÷vetaketurnàmato 'ruõasyàpatyamàruõistasyàpatyamàruõeyaþ / ha÷abda aitihyàrthaþ / vai ni÷cayàrthaþ / pitrànu÷iùñaþ sannàtmano ya÷aþprathanàya pa¤càlànàü pariùadamàgatya jitvà ràj¤o 'pi pariùadaü jeùyàmãti garveõa sa àjagàma / jãvalasyàpatyaü jevaliü pa¤càlaràjaü pravàhaõanàmànaüsvabhçtyaiþ paricàrayamàõamàtmanaþ paricaraõaü kàrayantamityetat / sa ràjà pårvameva tasya vidyàbhimànagarvaü ÷rutvà vinetavyo 'yamiti matvà tamudãkùyotprekùyà'gatamàtramevàbhyuvàdàbhyuktavànkumàrà3iti saübodhya / bhartsanàrthà plutiþ / evamuktaþ sa prati÷u÷ràva bho3iti / bho3ityapratiråpamapi kùattriyaü pratyuktavànkruddhaþ san / anu÷iùño 'nu÷àsito 'si bhavasi kiü pitretyuvàca ràjà / pratyàhetara oümiti bàóhamanu÷iùño 'smi pçccha yadi saü÷ayaste //1// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.2 ## __________ BrhUpBh_6,2.2 yadyevaü vettha vijànàsi kiü yathà yena prakàreõemàþ prajàþ prasiddhàþ prayatyo mriyamàõà vipratipadyantà3iti vipratipadyante vicàraõàrthà plutiþ / samànena màrgeõa gacchantãnàü màrgadvaividhyaü yatra kà÷citprajà anyena màrgeõa gacchanti kà÷cidanyeneti vipratipattiþ / yathà tàþ prajà vipratipadyante tatkiü vetthetyarthaþ / neti hovàcetaraþ / tarhi vettha u yathemaü lokaü punaràpadyantà3iti punaràpadyante yathà punaràgacchantãmaü lokam / neti haivovàca ÷vetaketuþ / vettho yathàsau lokaþ evaü prasiddhena nyàyena punaþ punarasakçtprayadbhirmariyamàõairyathàyena prakàreõa na saüpåryatà3iti na saüpåryate 'sau lokastatkiü vettha / neti haivovàca / vettho yatithyàü yatsaükhyàkàyàmàhutyàmàhutau hutàyàmàpaþ puruùavàcaþ puruùasya yà vàksaiva yàsàü vàktàþ puruùavàco bhåtvà puruùa÷abdavàcyà và bhåtvà / yadà puruùàkàrapariõatàstadà puruùavàco bhavanti / samutthàya samyagutthàyodbhåtàþ satyo vadantã3iti / neti haivovàca / puruùàkàrapariõatàstadà puruùavàco bhavanti / samutthàya samyagutthàyodbhåtàþ satyo vadantã3iti / neti haivovàca / yadyevaü vettha u devayànasya patho màrgasya pratipadaü pratipadyate yena sà pratipattàü pratipadaü pitçyàõasya và pratipadaü pratipacchabdavàcyamarthamàha / yatkarma kçtvà yathàvi÷iùñaü karma kçtvetyarthaþ / devayànaü và panthànaü màrgaü pratipadyante pitçyàõaü và yatkarma kçtvà pratidyante tatkarma pratipadicyate tàü pratipadaü kiü vettha devalokapitçlokapratipattisàdhanaü kiü vetthetyarthaþ / apyatràsyàrthasya prakà÷akamçùermantrasya vaco vàkyaü naþ ÷rutamasti / mantro 'pyasyàrthasya prakà÷ako vidyata ityarthaþ / ko 'sau mantra iti / ucyate-dve sçtã dvau màrgàva÷çõavaü ÷çtavànasmi tayorekà pitçõàü pràpikà pitçlokasaübaddhà tayà sçtyà pitçlokaü pràpnotãtyarthaþ / ahama÷çõavamiti vyavahitena saübandhaþ / devànàmutàpi devànàü saübandhinyanyà devànpràpayati sà / ke punarubhàbhyàü sçtibhyàü piténdevàü÷ca gacchantãti / ucyate-utàpi martyànàü manuùyàõàü saübandhinyau manuùyà eva hi sçtibhyàü gacchantãtyarthaþ / tàbhyàü sçtihyàmidaü vi÷vaü samastametadgacchatsameti saügacchate / te ca dve sçtã yadantarà yayorantarà yadantarà pitaraü màtaraü ca màtàpitrorantarà madhya ityarthaþ / kau tau màtàpitarau dyàvàpçthivyàvaõóakapàle / iyaü vai màtàsau piteti hi vyàkhyàtaü bràhmaõena / aõóakapàlayormadhye saüsàraviùaye evaite sçtã nà'tyantikàmçtatvagamanàya / itara àha-nàhamato 'smàtpra÷nasamudàyàdeka¤canaikamapi pra÷naü na veda nàhaü vedeti hovàca ÷vetaketuþ //2// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.3 ## __________ BrhUpBh_6,2.3 athànantaramapanãya vidyàbhimànagarvamenaü prakçtaü ÷vetaketuü vasatyà vasatiprayojanenopamantrayà¤cakre / iha vasantu bhavantaþ pàdyamarpyaü cà'nãyatàmityupamantraõaü kçtavànràjà / anàdçtya tàü vasatiü kumàraþ ÷vetaketuþ pradudràva pratigatavànpitaraü prati / sa cà'jagàma pitaramàgatya covàca taü kathamiti vàva kilaivaü kila no 'smànbhavànpurà samàvagatavànpitaraü prati / sa cà'jagàma pitaramàgatya covàca taü kathamiti vàva kilaivaü kila no 'smànbhavànpurà samàvartanakàle 'nu÷iùñànsarvàbhirvidyàbhiravoco 'vocaditi / sopàlambhaü putrasya vacaþ ÷rutvà'ha pità / katha kena prakàreõa tava duþkhamupajàtaü he sumedhaþ ÷obhanà medhà yasyeti sumedhàþ / ÷çõu mama yathà vçttaü pa¤ca pa¤casaükhyàkànpra÷nànmà màü ràjanyabandhå ràjanyà bandhavo yasyeti / paribhavavacanametadràjanyabandhuriti / apràkùãtpçùñavàüstatastasmànnaika¤canaikamapi na veda na vij¤àtavànasmi / katame te ràj¤àþ pçùñàþ pra÷nà iti pitroktaþ putra ime ta iti ha pratãkàni mukhàni pra÷nànàmudàjahàrodàhçtavàn //3// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.4 ## __________ BrhUpBh_6,2.4 sa hovàca pità putraü kruddhamupa÷amayaüstathà tena prakàreõa no 'smàüstvaü he tàta vatsa jànãthà gçhõãthà yathà yadahaü ki¤ca vij¤ànajàtaü veda sarvaü tatubhyamavocamityeva jànãthàþ / ko 'nyo mama priyataro 'sti tvatto yadarthaürakùiùye / ahamapyetanna jànàmi yadràj¤à pçùñam / tasmàtprehyàgaccha tatra pratãtya gatvà ràj¤i brahmacaryaü vatsyàvo vidyàrthamiti / sa àha bhavàneva gacchatviti nàhaü tasya mukhaü nirãkùitumutsahe / sa àjagàma gautamo gotrato gautama àruõiryatra pravàhaõasya jaivaleràsà'sanamàsthàyikà ùaùñhãdvayaü prathamamàsthàne / tasmai gautamàyà'gatàyà'sanamanuråpamàhçtyodakaü bhçtyairàhàrayà¤cakàra / atha hàsmà ardhyaü purodhasà kçtavànmantravanmadhuparkaü ca / kçtvà caivaü påjàü taü hovàca varaü bhagavate gautamàya tubhyaü dadbha iti go÷vàdilakùaõam //4// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.5 ## __________ BrhUpBh_6,2.5 sa hovàca gautamaþ pratij¤àto me mamaiùa varastvayàsyàü pratij¤àyàü dçóhã kurvàtmànaü yàü tu vàcaü kumàrasya mama putrasyànte samãpe vàcamabhàùathàþ pra÷naråpàü tàmeva me bråhi sa eva no vara iti //5// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.6 ## __________ BrhUpBh_6,2.6 sa hovàca ràjà daiveùu vareùu tadvai gautama yastvaü pràrthayase mànuùàõàmanyatamaü pràrthaya varam //6// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.7 ## __________ BrhUpBh_6,2.7 sa hovàca gautamo bhavatàpi vij¤àyate ha mamàsti saþ / na tena pràrthitena kçtyaü mama yaü tvaü ditsasi mànuùaü varam / yasmànmamàpyasti hiraõyasya prabhåtasyàpàttaü pràptaü go'a÷vànànàmàpàttamastãti sarvatrànuùaïgo dàsãnàü pravàràõàü parivàràõàü paridhànasya ca / na ca yanmama vidyamànaü tattvattaþ pràrthanãyaü tvayà và deyam / pratij¤àta÷ca varastvayà tvameva jànãùe yadatra yuktaü pratij¤à rakùaõãyà taveti / mama punarayamabhipràyo mà bhånno 'smànabhyasmàneva kevalànprati bhavànsarvatra vadànyo bhåtvàvadànyo mà bhåtkadaryo mà bhådityarthaþ / bahoþ prabhåtasyànantasyànantaphalasyetyetat / aparyantasyàparisamàptikasya putrapautràdigàmikasyetyetat / ãdç÷asya vittasya màü pratyeva kevalamàdàtà mà bhådbhavàn / na cànyatràdeyamasti bhavataþ / evamukta àha-sa tvaü vai he gautama tãrthena nyàyena ÷àsravihitena vidyàü matta icchàsà icchànvàptumityukto gautama àha-upaimyupagacchàmi ÷iùyatvenàhaü bhavantamiti / vàcà ha smaiva kila pårva bràhmaõàþ kùattriyànvidyàrthinaþ santo vai÷yànvà kùattriyà và vai÷yànàpadyupayanti ÷iùyavçttyà hyupacchanti nopàyana÷u÷råùàdibiþ / ataþ / sa gautamo hopàyanakortyopagamanakãrtanamàtreõaivovàsoùitavànnopàyanaü cakàra //7// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.8 ## __________ BrhUpBh_6,2.8 evaü gautamenà'padantara ukte sa hovàca ràjà pãóitaü matvà kùàmayaüstathà no 'smànprati màparàdhà aparàdhaü mà kàrùãrasmadãyo 'paràdho na grahãtavya ityarthaþ / tava ca pitàmahà asmatpitàmaheùu yatàparàdhaü na jagçhustathà pitàmahànàü vçttamasmàsvapi bhavatà rakùaõãyamityarthaþ / yatheyaü vidyà tvayà pràrthitetastvatsaüpradànàtpårvaü pràïna kasminnapi bràhmaõa uvàsoùitavatãtathà tvamapi jànãùe sarvadà kùattriyaparamparayeyaü vidyà'gatà sà sthitirmayàpi rakùaõãyà yadi ÷akyata ityuktaü daiveùu gautama tadvareùu mànuùàõàü bråhãti na punastavàdeyo vara itãtaþ para na ÷akyate rakùitum / tàmapi vidyàmahaü tubhyaü vakùyàmi ko hyanyo 'pi hi yasmàdevaü bruvantaü tvàmarhati pratyàkhyàtuü na vakùyàmãti / ahaü punaþ kathaü na vakùye tubhyamiti //8// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.9 ## __________ BrhUpBh_6,2.9 asau vai loko 'gnirgotametyàdicaturthaþ pra÷naþ pràthamyena nirõãyate / kramabhaïgastvetannirõayàyattatvàditaraprasnanirõayasya / asau dyaurloko 'gnirhe gautama dyuloke 'gnidçùñiranagnau vidhãyate yathà yoùitpuruùayostasya dyulokàgneràditya eva samitsamindhanàt / àdityena hi samidhyate 'sau lokaþ / ra÷mayo dhåmaþ samidha uththànasàmànyàt / àdityàddhi ra÷mayo nirgatàþ / samidha÷ca dhåmo loka uttiùñhati / ahararciþ prakà÷asàmànyàt / di÷o 'ïgàrà upa÷amasàmànyàt / avàntaradiùo visphuliïgà visphuliïgavadvikùepàt / tasminnetasminnevaïguõavi÷iùñe dyulokàgnau devà indràdayaþ ÷raddhàü juhvatyàhutidravyasthànãyàü prakùipanti / tasyà àhutyà àhuteþ somo ràjà pitéõàü bràhmaõànàü ca saübhavati / tatra ke devàþ kathaü juhvati kiüvà ÷raddhàkhyaü havirityata uktamasmàbhiþ saübandhe / na tvevainayostvamutkràntimityàdipadàrthaùañkanirõayàrthamagnihotra uktam / te và ete agnihotràhutã hute satyàvutkràmataþ / te antarikùamàvi÷ataþ / te antarikùamàhavanãyaü kurvàte vàyuü samidhaü marãcãreva ÷ukràmàhutim / te antarikùantarpayataþ / te tata utkràmataþ / te divamàvi÷ataþ / te divamàhavanãyaü kurvàte àdityaü samidhamityevamàdyuktam / tatràgnihotràhutã sasàdhane evotkràmataþ / yatheha yaiþ sàdhanairvi÷iùñe ye j¤àyete àhavanãyàgnisamiddhåmàïgàravisphuliïgàhutidravyaiste tathaivotkràmato 'smàllokàdamuü lokam / tatràgniragnitvena samitsamittvena dhåmo dhåmatvenàïgàrà aïgàratvena visphuliïgatvenà'hutidravyamapi paya àdyàhutidravyatvenaiva sargàdàvavyàkçtàvasthàyàmapi pareõasåkùmeõà'tmanà vyavatiùñhate / tadvidyamànameva sasàdhanamagnihotralakùaõaü karmàpårveõà'tmanà vyavasthitaü sattatpunarvyàkaraõakàle tathaivàntarikùàdãnàmàhavanãyàdyagnyàdibhàvaü kurvadvipariõamate / tathaivedànãmapyagnihotràkhyaü karma / evamagnihotràhutyapårvavipariõàmàtmakaü jagatsarvamityàhutyoreva stutyarthatvenotkràntyàdyà lokaü pratyutthàyinàntàþ ùañ padàrthàþ karmaprakaraõe 'dhastànnirõãtàþ / iha tu kartuþ karmavivakùàyàü dyulokàgnyàdyàrabhya pa¤càgnidar÷anamuttaramàrgapratipattisàdhanaü vi÷iùñakarmaphalopabhogàya vidhitsitamiti dyulokàgnyàdidar÷anaü praståyate / tatra ya àdhyàtmikàþ pràõà ihàgnihotrasya hotàrasta evà'dhidaivikatvena pariõatàþ santa indràdayo bhavanti ta eva tatra hotàro dyulokàgnau / te cehàgnihotrasya phalabhogàyàgnihotraü hutavantaþ / ta eva phalapariõàmakàle 'pi tatphalabhoktçtvàttatra tatra hotçtvaü pratipadyante tathà tathà vipariõamamànà deva÷abdavàcyàþ santaþ / atra ca yatpayodravyamagnihotrakarmà÷rayabhåtamihà'havanãye prakùiptamagninà bhakùitamadçùñena såkùmema råpeõa vipariõataü saha kartrà yajamànenàmuü lokaü dhåmàdikrameõàntarikùàddyulokamàvi÷ati / tàþ såkùmà àpa àhutikàryabhåtà agnihotrasamavàyinyaþ kartçsahitàþ ÷raddhà÷abdavàcyàþ somaloke kartuþ ÷arãràntaràrambhàya dyulokaü pravi÷antyo håyante ityucyante / tàstatra dyulokaü pravi÷ya somamaõóale kartuþ ÷arãramàrabhante / tadetaducyate devàþ ÷raddhàü juhvati tasyà àhutyai somo ràjà saübhavatãti / "÷raddhà và àpaþ"iti ÷ruteþ / vettha yatithyàmàhutyàü hutàyàmàpaþ puruùavàco bhåtvà samutthàya vadantoti pra÷nastasya ca nirõayaviùaye 'sau vai loko 'gniriti prastutam / tasmàdàpaþ karmasamàvàyinyaþ kartuþ ÷arãràrambhikàþ ÷raddhà÷abdavàcyà iti ni÷cãyate / bhåyastvàdàpaþ puruùavàca iti vyapade÷o na tvitaràõi bhåtàni na santãti / karmaprayukta÷ca ÷arãràrambhaþ / karma càpsamavàyi / tata÷càpàü pràdhànyaü ÷arãrakartçtve / tena cà'paþ puruùavàca iti vyapade÷aþ / karmakçto hi janmàrambhaþ sarvatra / tatra yadyapyagnihotràhutistutidvàreõotkràntyàdayaþ prastutàþ ùañpadàrthà agnihotre tathàpi vaidikàni sarvàõyeva karmàõyagnihotraprabhçtãni lakùyante / dàràgnisaübaddhaü hi pàïktaü karma prastutyoktam-karmaõà pitçloka iti / vakùyati ca-atha ye yaj¤ena dànena tapasà lokà¤jayantãti //9// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.10 ## __________ BrhUpBh_6,2.10 parjanyo và agnirgautama dvitãya àhutyàdhàra àhutyoràvçttikrameõa / parjanyo nàma vçùñyupakaraõàbhimànã devatàtmà / tasya saüvatsara eva samit / saüvatsareõa hi ÷aradàdibhirgrãùmàntaiþ svàvayavairvaparivartamànena parjanyo 'gnirdãpyate / abhràõi dhåmaþ / dhåmaprabhavatvàddhåmavadupalakùyatvàdvà / vidyudarciþ / prakà÷asàmànyàt / a÷aniraïgàràþ / upa÷àntakàñhinyasàmànyàbhyàm / hràdunayo hlàdunayaþ stanayitnu÷abdà visphuliïgàþ / vikùepànekatvasàmànyàt / tasminnetasminnityàhutyadhikaraõanirde÷aþ / devà iti ta eva hotàraþ somaü ràjànaü juhvati / yo 'sau dyulokàgnau ÷raddhàyàü hutàyàmabhinirvçttaþ somaþ sa dvitãye parjanyàgnau håyate / tasyà÷ca somàhutervçùñiþ saübhavati //10// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.11 ## __________ BrhUpBh_6,2.11 ayaü vai loko 'gnirgotama / ayaü loka iti pràõijanmopabhogà÷rayaþ kriyàkàrakaphalavi÷iùñaþ sa tçtãyo 'gniþ / tasyàgneþ pçthivyeva samit / pçthivyà hyayaü loko 'nekapràõyupabhogasaüpannayà samidhyate / agnirdhåmaþ / pçthivyà÷rayotthànasàmànyàt / pàrthivaü hãndhanadravyamà÷rityàgniruttiùñhati / yathà samidà÷rayena dhåmaþ / ràtrirarciþ / samitsaübandhaprabhavasàmànyàt / agneþ samitsaübandhena hyarciþ saübhavati / tathà pçthivãsamitsaübandhena ÷arvarã / pçthivãchàyàü hi ÷àrvaraü taü àcakùate / candramà aïgàràþ / tatprabhavatvasàmànyàt / arciùo hyaïgàràþ prabhavanti tathà ràtrau candramàþ / upa÷àntatvasàmànyàdvà / nakùatràõi visphuliïgàþ / bisphuliïgavadvikùepasàmànyàt / tasminnetasminnityàdi pårvavat / vçùñiü juhvati tasyà àhuterannaü saübhavati / vçùñiprabhavatvasya prasiddhatvàdvrãhiyavàderannasya //11// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.12 ## __________ BrhUpBh_6,2.12 puruùo và agnirgautama prasiddhaþ ÷iraþpàõyàdimànpuruùa÷caturtho 'gnistasya vyàttaü vivçtaü mukhaü samit / vivçtena hi mukhena dãpyate puruùo vacanasvàdhyàyàdau / yathà samidhàgniþ pràõo dhåmastadutthànasàmànyàt / mukhàddhi pràõa uttiùñhati / vàkya÷abdo 'rcirvya¤jakatvasàmànyàt / arci÷ca vya¤jakam / tathà vàk÷abdo 'bhidheyavya¤jakaþ / cakùuraïgàrà upa÷amasàmànyàtprakà÷à÷rayatvàdvà / ÷rotraü visphuliïgà vikùepasàmànyàt / tasminnannaü juhvati / nanu naiva devà annamiha juhvato dç÷yante / naiùa doùaþ / pràõànàü devatvopapatteþ / adhidaivamindràdayo devàsta evàdhyàtmaü pràõàste cànnasya puruùe prakùeptàraþ / tasyà àhute retaþ saübhavati / annapariõàmo hi retaþ //12// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.13 ## __________ BrhUpBh_6,2.13 yoùà và agnirgautama / yoùeti srã pa¤camo homàdhikaraõo 'gnistasyà upastha eva samit / tena hi sà samidhyate / lomàni dhåmastadutthànasàmànyàt / yonirarcirvarõasàmànyàt / yadantaþ karoti te 'ïgàrà antaþ karaõaü maithunavyàpàraste 'ïgàrà vãryopa÷amahetutvasàmànyàt / vãryàdyupa÷amakàraõaü maithunam / tathàïgàrabhàvo 'gnerupa÷amakàraõam / abhinandàþ sukhalavàþ kùudratvasàmànyàdvisphuliïgàþ / tasminreto juhvati / tasyà àhuteþ puruùaþ saübhavati / evaü dyuparjanyàyaülokapuruùayoùàgniùu kramema håyamànàþ ÷raddhàsomavçùñyannaretobhàvena sthålatàratamyakramamàpadyamànàþ ÷raddhà÷abdavàcyà àpaþ puruùa÷abdamàrabhante / yaþ pra÷na÷caturtho vettha yatithyàmàhutyàü hutàyàmàpaþ puraùavàco bhåtvà samutthàya vadantã3iti sa eùa nirõãtaþ / pa¤camyàmàhutau yoùàgnau hutàyàü retobhåtà àpaþ puruùavàco bhavantãti / sa puruùa evaü krameõa jàto jãvati / kiyantaü kàlamiti / ucyate-yàvajjãvati yàvadasmi¤charãre sthitinimittaü karma vidyate tàvadityarthaþ / atha tatkùaye yadà yasmikàle mriyate //13// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.14 ## __________ BrhUpBh_6,2.14 atha tadainaü mçtamagnaye 'gnyarthamevàntyàhutyai haranti ÷ratvijastasyà'hutibhåtasya prasiddho 'gnireva homàdhikaraõaü na parikalpyo 'gniþ / prasiddhaiva samitsamiddhåmo dhåmo 'rcirarciraïgàrà aïgàrà visphuliïgà visphuliïgà yathàprasiddhameva sarvamityarthaþ / tasminpuruùamantyàhutiü juhvati tasyà àhutyà àhuteþ puruùo bhàsvaravarõo 'ti÷ayadãptimànniùekàdibhirantyàhutyantaiþ karmabhiþ saüskçtatvàtsaübhavati niùpadyate //14// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.15 ## __________ BrhUpBh_6,2.15 idànãü prathamapra÷naniràkaraõàrthamàha-te / ke / ya evaü yathoktaü pa¤càgnidar÷anametadviduþ / evaü ÷abdàdagnisamiddhåmàrciraïgàravisphuliïga÷raddhàdivi÷iùñàþ pa¤càgnayo nirdiùñàstànevametànpa¤càgnãnvidurityarthaþ / nanvagnihotràhutidar÷anaviùayamevaitaddar÷anam / tatra hyuktamutkràntyàdipadàrthaùañkanirõaye divamevà'havanãyaü kurvàte ityàdi / ihàpyamuùya lokasyàgnitvamàdityasya ca samittvamityàdi bahu sàmyam / tasmàttaccheùamevaitaddar÷anamiti / na, yatithyàmiti prasnaprativacanaparigrahàt / yatithyàmityasya pra÷nasya prativacanasya yàvadeva parigrahastàvadevaivaü÷abdena paràmraùñuü yuktam / anyathà pra÷nànarthakyànnirj¤àtatvàcca saükhyàyà agnaya eva vaktavyàþ / atha nirj¤àtamapyanådyate / yathàpràptasyaivànuvadanaü yuktaü na tvasau loko 'gniriti / athopalakùaõàrthaþ tathàpyàdyenàntyena copalakùaõaü yuktam / ÷rutyantaràcca / samàne hi prakaraõe chàndogya÷rutau pa¤càgnãnvedeti pa¤casaükhyàyà evopàdànàdanagnihotra÷eùametat / pa¤càgnidar÷anam / yattvagnisamidàdisàmànyaü tadagnihotrastutyarthamityavocàma / tasmànnotkràntyàdipadàrthaùañkaparij¤ànàdarciràdipratipattiþ / evamiti prakçtopàdànenàrciràdipratipattividhànàt / ke punaste ya evaü vidurgçhasthà eva / nanu teùàü yaj¤àdisàdhanena dhåmàdipratipattirvidhitsita / na, anevaüvidàmapi gçhasthànàü yaj¤àdisàdhanopapatteþ / bhikùuvànaprasthayo÷càraõyasaübandhena grahaõàt / gçhasthakarmasaübaddhatvàccapa¤càgnidar÷anasya / ato nàpi brahmacàriõa evaü viduriti gçhyante / teùàü tåttare pathi prave÷aþ smçtipràmàõyàt-"aùñà÷ãtisahasràõàmçùãõàmårdhvaretasàm / uttareõàryamõaþ panthàste 'mçtatvaü hi bhejire"iti / tasmàdye gçhasthà evamagnijo 'hamagnyapatyamityevaü krameõàgnibhyo jàto 'gniråpa ityevaü ye viduste ca ye càmã araõye vànaprasthàþ parivràjakà÷càraõyaniùñhàþ ÷raddhàü ÷raddhàyuktàþ snataþ satyaü brahma hiraõyagarbhàtmànamupàsate na punaþ ÷raddhàü copàsate te sarve 'rcirabhisaübhavanti / yàvadgçhasthàþ pa¤càgnividyàü satyaü và brahma na vidustàvacchraddhàdyàhutikrameõa pa¤camyàmàhutau hutàyàü tato yoùàgnerjàtàþ punarlokaü pratyutthàyino 'gnihotràdikarmànuùñhàtàro bhavanti / tena karmaõà dhåmàdikrameõa punaþ pitçlokaü punaþ parjanyàdikrameõemamàvartante / punaryoùàgnerjàtàþ punaþ karma kçtvetyevameva ghañãyantravadgatyàgatibhyàü punaþ punaràvartante / yadà tvevaü vidustato ghañãyantrabhramaõàdvinirmuktàþ santo 'rcirabhisaübhavanti / arciriti nàgnijvàlàmàtraü kiü tarhyarcirabhimàninyarciþ ÷abdavàcyà devatottaramàrgalakùaõà vyavasthitaiva tàmabhisaübhavanti / na hi parivràjakànàmagnyarciùaiva sàkùàtsaübandho 'sti / tena devataiva parigçhyate 'rciþ÷abdavàcyà / ato 'hardevatàm / maraõakàlaniyamànupapatterahaþ÷abdo 'pi devataiva / àyuùaþ kùaye hi maraõam / na hyevaüvidàhanyeva martavyamityaharmaraõakàlo niyantuü ÷akyate / na ca ràtrau pretàþ santo 'haþ pratãkùante / "sa yàvatkùipyenmanastàvadàdityaü gacchati"iti ÷rutyantaràt / ahna àpåryamàõapakùamahardevatayàtivàhità àpåryamàõapakùadevatàü pratipadyante ÷uklapakùadevatàmityetat / àpåryamàõapakùàdyànùaõmàsànudaïïuttaràü di÷amàdityaþ savitaiti tànmàsànpratipadyante ÷uklapakùadevatayàtivàhitàþsantaþ / màsàniti bahuvacanàtsaüghacàriõyaþ ùaóuttaràyaõadevatàstebhyo màsebhyaþ ùaõmàsadevatàbhirativàhità devalokàbhimàninãü devatàü pratipadyante / devalokàdàdityamàdityàdvaidyutaü vidyudabhimàninãü devatàü pratipadyante / vidyuddevatàü pràptànbrahmalokavàsã puruùo brahmaõà manasà sçùño mànasaþ ka÷cidetyà'gatya brahmalokàngamayati / brahmalokànityadharottarabhåmibhedena bhinnà iti gamyante / bahuvacanaprayogàt / upàsanatàratamyopapatte÷ca / te tena puruùeõa gamitàþ santasteùu brahmalokeùu paràþ prakçùñàþ santaþ svayaü paràvataþ prakçùñàþ samàþ saüvatsarànanekànvasanti / brahmaõo 'nekànkalpànvasantãtyarthaþ / teùàü brahmalokaü gatànàü nàsti punaràvçttirasminsaüsàre na punaràgamanamiheti ÷àkhàntarapàñhàt / ihetyàkçtimàtragrahaõamiti cecchvobhåte paurõamàsãmiti yadvat / na, ihetivi÷eùaõànarthakyàt / yadi hi nà'vartanta evehagrahaõamanarthakameva syàt / ÷vobhåte paurõamàsãmityatra paurõamàsyàþ ÷vobhåtatvamanuktaüna j¤àyata iti yukta vi÷eùayitum / na hi tatra ÷vaàkçtiþ ÷abdàrtho vidyata iti ÷va÷abdo virarthaka eva prayujyate / yatra tu vi÷eùaõa÷abde prayukte 'nviùyamàõe vi÷eùaõaphalaü cenna gamyate tatra yukto nirarthakatvenotsraùñuü vi÷eùaõa÷abdo na tu satyàü vi÷eùaõaphalàvagatau / tasmàdasmàtkalpàdårdhvamàvçttirgamyate //15// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,2.16 ## __________ BrhUpBh_6,2.16 atha punarye naivaü vidurutkràntyàdyagnihotrasaübandhapadàrthaùañkasyaiva veditàraþ kevalakarmiõo yaj¤enàgnihotràdinà dànena bahirvedi bhikùamàõeùu dravyasaüvibhàgalakùaõena tapasà bahirvedyeva dãkùàdivyatiriktena kçcchracàndràyaõàdinà lokà¤jayanti / lokàniti bahuvacanàttatràpi phalatàramyamabhipretam / te dhåmamabhisaübhavanti / uttaramàrga ivehàpi devatà eva dhåmàdi÷abdavàcyàþ / dhåmadevatàü pratipadyanta ityarthaþ / àtivàhikatvaü ca devatànàü tadvadeva / dhåmàdràtriü ràtridevatàü tato 'pakùãyamàõapakùadevatàü tato yànùaõmàsàndakùiõàü di÷amàditya eti tànmàsadevatàvi÷eùànpratipadyante / màsebhyaþ pitçlokaü pitçlokàccandram / te candraü pràpyànnaü bhavanti tàüstatrànnabhåtànyathà somaü ràjànamiha yaj¤a çtvija àpyàyasvàpakùãyasveti bhakùayantyevamenàü÷candraü pràptànkarmiõo bhçtyàniva svàmino bhakùayantyupabhu¤jate devàþ àpyàyasvàpakùãyasveti na mantraþ kiü tarhyàpyàyyà'pyàyya camasasthaü bhakùaõenàpakùayaü ca kçtvà punaþ punarbhakùayantãtyarthaþ / evaü devà api somaloke labdha÷arãrànkarmiõa upakaraõabhåtànpunaþ punarvi÷ràmayantaþ karmànuråpaü phalaü prayacchantaþ / taddhi teùàmàpyàyanaü somasyà'pyàyanamivopabhu¤jata upakaraõabhåtàndevàþ teùàü karmiõàü yadà yasminkàle tadyaj¤adànàdilakùaõaü somalokapràpakaü karma paryavaiti parigacchati parikùãyata ityarthaþ / atha tademameva prasiddhamàkà÷amabhiniùpadyante / yàstàþ ÷raddhà÷abdavàcyà dyulokàgnau hutà àpaþ somàkàrapariõatà yàbhiþ somaloke karmiõàmupabhogàya ÷arãramàrabdhamammayaü tàþ karmakùayàddhimapiõóa ivà'tapasaüparkàtpravilãyante / pravilãnàþ såkùmà àkà÷abhåtà iva bhavanti tadidamucyata imamevà'kà÷amabhiniùpadyanta iti / te punarapi karmiõastaccharãràþ santaþ purovàtàdinà ità÷càmuta÷ca nãyante 'ntarikùagàstadàha-àkà÷àdvàyumiti / vàyorvçùñiü pratipadyante / taduktam-parjanyàgnau somaü ràjànaü juhvatãti / tato vçùñibhåtà imàü pçthivãü patanti / te pçthivãü pràpya vrãhiyavàdyannaü bhavanti / taduktamasmiülloke 'gnau vçùñiü juhvati tasyà àhutyà annaü saübhavatãti / te punaþ puruùàgnau håyante 'nnabhåtà retaþsici / tato retobhåtà yoùàgnau håyante tato jàyante lokaü pratyutthàyinaste lokaü pratyuttiùñhanto 'gnihotràdikarmànutiùñhanti / tato dhåmàdinà punaþ punaþ somalokaü punarimaü lokamiti / ta evaü karmiõo 'nuparivartante ghañãyantravaccakrãbhåtà baübhramantãtyarthaþ / uttaramàrgàya sadyomuktaye và yàvadbrahma na viduþ / iti nu kàmayamànaþ saüsaratãtyuktam / atha punarya uttaraü dakùiõaü caitau panthànau na viduruttarasya dakùiõasya và pathaþ pratipattaye j¤ànaü karma và nànutiùñhantãtyarthaþ / te kiü bhavantãti / ucyate-te kãñàþ pataïgà yadidaü yaccedaü danda÷åkaü daü÷ama÷akamityetadbhavanti / evaü hãyaü saüsàragatiþ kaùñàsyàü nimagnasya punaruddhàra eva durlabhaþ / tathà ca ÷rutyantaram-"tànãmàni kùudràõyasakçdàvartãni bhåtàni bhavanti jàyasva mriyasva"iti / tasmàtsarvotsàhena yathà÷akti svàbhàvikakarmaj¤ànahànena dakùiõottaramàrgapratipattisàdhanaü ÷àsrãyaü karma j¤ànaü vànutiùñhediti vàkyàrthaþ / tathà coktam"ato vai khalu durniùprapataraü tasmàjjugupseta"iti ÷rutyantarànmokùàya prayatetetyarthaþ / atràpyuttaramàrgapratipattisàdhana eva mahànyatnaþ kartavya iti gamyate / evamevànuparivartanta ityuktatvàt / evaü pra÷nàþ sarve nirõãtàþ / esau vai loka ityàrabhya puruùaþ saübhavatãticaturthaþ pra÷no yatithyàmàhutyàmityàdiþ prathamyena / pa¤camastu dvitãyatvena devayànasya và pathaþ pratipadaü pitçyàõasya veti dakùiõottaramàrgapratipattisàdhanakathanena / tenaiva ca prathamo 'pyagneràbhya kecidarciþ pratipadyante keciddhåmamiti vipratipattiþ / punaràvçtti÷ca dvitãyaþ pra÷na àkà÷àdikrameõemaü lokamàgacchantãti / tenaivàsau loko na saüpåryate kãñapataïgàdipratipatte÷ca keùà¤ciditi tçtãyo 'pi pra÷no nirõãtaþ16 // ## _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,3.1 ## __________ BrhUpBh_6,3.1 sa yaþ kàmayeta / j¤ànakarmaõorgatiruktà / tatra j¤ànaü svatantraü karma tu daivamànuùavittadvayàyattaü tena karmàrthaü vittamupàrjanãyam / taccàpratyavàyakàriõopàyeneti tadarthaü manthàkhyaü karmà'rabhyate mahattvapràptaye / mahattve ca satyarthasiddhaü hi vittam / taducyate-sa yaþ kàmayeta sa yo vittàrthã karmaõyadhikçto yaþ kàmayeta / kim / mahanmahattvaü pràpnuyàü mahànsyàmitãtyarthaþ / tatra manthakarmaõo vidhitsitasya kàlo 'bhidhãyate-udagayana àdityasya tatra sarvatra pràptàvàpåryamàõapakùasya ÷uklapakùasya / tatràpi sarvatra pràptau puõyàhe 'nukåla àtmanaþ karmasiddhikara ityarthaþ / dvàda÷àhaü yasminpuõye 'nukåle karma cikãrùati tataþ pràkpuõyàhamevà'rabhya dvàda÷àhamupasadvratã / upasatsu vratamupasadaþ prasiddhà jyotiùñome / tatra ca stanopacayàpacayadvàreõa payobhakùaõaü tadvratam / atra ca tatkarmànupasaühàràtkevalamitikartavyatà÷ånyaü payobhakùaõamàtramupàdãyate / nanåpasado vratamiti yadà vigrahastadà sarvamitikartavyatàråpaü gràhyaü bhavati tatkasmànna parigçhyata iti / ucyate-smàrtatvàtkarmaõaþ / smàrtaü hãdaü manthakarma / nanu ÷rutivihitaü satkathaü smàrtaü bhavitumarhati / smçtyanuvàdinãhi ÷rutiriyam / ÷rautatve hi prakçtivikàrabhàvastata÷ca pràkçtadharmagràhitvaü vikàrakarmaõo na tviha ÷rautatvam / ata eva cà'vasathyàgnàvetatkarma vidhãyate / sarvà cà'vçtsmàrtaiveti / upasadvratã bhåtvà payovratã sannãtyarthaþ / audumbara udumbaravçkùamaye kaüse camase và tasyaiva vi÷eùaõaü kaüsàkàre camasàkàre vaudumbara eva / àkàre tu vikalpo naudumbaratve / etra sarvauùadhaü sarvàsàmoùadhãnàü samåhaü yathàsambhavaü yathà÷akti ca sarvà oùadhãþ samàhçtya tatra gràmyàõàü tu da÷a niyamena gràhyà vrãhiyavàdyà vakùyamàõàþ / adhikagrahaõe tu na doùaþ / gràmyàõàü phalàni ca yathàsambhavaü yathà÷akti ca / iti÷abdaþ samastasambhàropacayapradar÷anàrthaþ / anyadapi yatsambharaõãyaü tatsarvaü saübhçtyetyarthaþ / kramastatra gçhyokto draùñavyaþ / parisamåhanaparilepane bhåmisaüskàraþ / agnimupasamàdhàyeti vacanàdàvasathye 'gnàviti gamyate / ekavacanàdupasamàdhàna÷ravaõàcca / vidyamànasyaivopasamàdhànam / paristãrya darbhànàvçtà smàrtatvàtkarmaõaþ sthàlãpàkàvçtparigçhyate / tayà'jyaü saüskçtya puüsà nakùatreõa puünàmnà nakùatreõa puõyàhasaüyuktena manthaü sarvauùadhaphalapiùñaü tatraudumbare camase dadhani madhuni ghçte copasicyaikayopamanthanyopamaümathya saünãya madhye saüsthàpyaudumbareõa sruveõà'vàpasthàna àjyasya juhotyetairmantrairyàvanto devà ityàdyaiþ //1// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,3.2-3 ## ## __________ BrhUpBh_6,3.2-3 jyeùñhàya svàhà ÷reùñhàya svàhetyàrabhya dve dve àhutã hutvà manthe saüsravamavanayati / sruvàvalepanamàjyaü manthe saüsràvayati / etasmàdeva jyeùñhàya ÷reùñhàyetyàdipràõaliïgàjjyeùñha÷reùñhàdipràõavida evàsminkarmaõyadhikàraþ / retasa ityàrambhaikaikàmàhutiü hutvà manthe saüsravamavanayatyaparayopamanthanyà punarmathnàti //2-3 // _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,3.4 ## __________ BrhUpBh_6,3.4 athainamabhimç÷ati bhramadasãtyanena mantreõa //4// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,3.5 ## __________ BrhUpBh_6,3.5 athainamucchati saha pàtreõa haste gçhõàtyàmaüsyàmaühi te mahãtyanena //5// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,3.6 ## __________ BrhUpBh_6,3.6 athainamàcàmati bhakùayati gàyatryàþ prathamapàdena madhumatyaikayà vyàhçtyà ca prathamayà prathamagràsamàcàmati / tathà gàyatrãdvitãyapàdena madhumatyà dvitãyayà dvitãya yà ca vyahçtyà dvitãyaü gràsam / tathà tçtãyena gàyatrãpàdena tçtãyayà madhumatyà tçtãyayà ca vyàhçtyà tçtãyaü gràsam / sarvàü sàvitrãü sarvà÷ca madhumatãruktvàhamevedaü sarvaü bhåyàsamiti cànte bhårbhavaþ svaþ svàheti samastaü bha÷rayati / yathà caturbhirgràsaistaddravyaü sarvaü parisamàpyate tathà pårvameva nirupyet / yatpàtràvaliptaü tatpàtraü sarvaü nirõijya tåùõãü pivet / pàõã prakùàlyàpa àcamya jaghanenàgniü pa÷càdagneþ pràk÷iràþ saüvi÷ati / pràtaþ saüdhyàmupàsyà'dityamupatiùñhate di÷àmekapuõóarãkamityanena mantreõa / yathetaü yathàgatametyà'gatya jaghanenàgnimàsãno vaü÷aü japati //6// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,3.7-12 ## ## ## ## ## ## __________ BrhUpBh_6,3.7-12 taü haitamuddàlaka ityàdi satyakàmo jàbàlo 'ntevàsibhya uktvovàcàpi ya enaü ÷uùke sthàõau niùi¤cejjàyerannevàsmi¤÷àkhàþ praroheyuþ palà÷ànãtyevamantamenaü manthamuddàlakàtprabhçtyekaikàcàryakramàgataü satyakàma àcàryo bahubhyo 'ntevàsibhya uktvovàca / kimanyaduvàcetyucyate-api ya enaü ÷uùke sthàõau gatapràõe 'pyenaü manthaü bhakùaõàya saüskçtaü niùi¤cetprakùipejjàyerannutpadyerannevàsminsthàõau ÷àkhà avayavà vçkùasya praroheyu÷ca palà÷àni parõàni yathà jãvataþ sthàõoþ kimutànena karmaõà kàmaþ sidhyediti / dhruvaphalamidaü karmeti karmastutyarthametat / vidyàdhigame ùñatãrthàni teùàmiha sapràõadar÷anasya manthavij¤ànasyàdhigame dve eva tãrthe anuj¤àyete putra÷càntevàsã ca //8-12 // _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,3.13 ## __________ BrhUpBh_6,3.13 caturaudumbaro bhavatãti vyàkhyàtam / da÷a gràmyàõi bhavanti gràmyàõàü tu dhànyànàü da÷a niyamena gràhyà ityavocàma / ke ta iti nirdi÷yante-vrãhiyavàstilamàùà aõupriyaïgavo 'õava÷càõu÷abdavàcyàþ kvacidde÷e / priyaïgavaþ prasiddhàþ kaïgu÷abdena / khalvà niùpàvà valla÷abdavàcyà loke khalakulàþ kulatthàþ / etadvyatirekeõa yathà÷akti sarvauùadhayo gràhyàþ phalàni cetyavocàmàyàj¤ikàni varjayitvà //13// ## _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.1 ## __________ BrhUpBh_6,4.1"sarvebhyo 'ïgebhyastejaþ saübhåtam"iti ÷rutyantaràt //1// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.2 ## __________ BrhUpBh_6,4.2 yata evaü sarvabhåtànàü sàratamametadreto 'taþ kà nu khalvasya yogyà pratiùñheti sa ha sraùñà prajàpatirãkùà¤cake / ãkùàü kçtvà sa sriyaü sasçje / tàü ca sçùñvàdha upàsta maithunàkhyaü karmàdhaupàsanaü nàma kçtavàn / tasmàtsriyamadha upàsãta ÷reùñhànu÷rayaõà hi prajàþ / atra vàjapeyasàmànyakëptimàha-sa etaü prà¤caü prakçùñagatiyuktamàtmano gràvàõaü somàbhiùavopalasthànãyaü kàñhinyasàmànyàtprajananendriyamudapàrayadutpåritavànsrãvya¤janaü prati tenainàü sriyamabhyasçjadabhisaüsargaü kçtavàn //2// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.3 ## __________ BrhUpBh_6,4.3 etaddha sma vai tadvidvànuddàlaka àruõiràhàdhopahàsàkhyaü maithunakarma vàjapeyasampannaü vidvànityarthaþ / tathà nàko maudgalyaþ kumàrahàrita÷ca / kiü ta àhurityujyate-bahavo maryà maraõadharmiõo manuùyà bràhmaõà ayanaü yeùàü te brahmaõàyanà brahmabandhavo jàtimàtropajãvina ityetat / nirindriyà vi÷liùñendriyà visukçto vigatasukçtakarmàõo 'vidvàüsau maithunakarmàsaktà ityarthaþ / te kimasmàllokàtprayanti paralokàtparibhraùñà iti maithunakarmaõo 'tyantapàpahetutvaü dar÷ayati-ya idamavidvàüso 'dhopahàsaü carantãti / ÷rãmanthaü kçtvà patnyà çtukàlaü brahmacaryeõa pratãkùate yadãda rataþ skandati bahu vàlpaü và suptasya và jàgrato và ràgapràbalyàt //4// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.4 ## __________ BrhUpBh_6,4.4 etaddha sma vai tadvidvànuddàlaka àruõiràhàdhopahàsàkhyaü maithunakarma vàjapeyasampannaü vidvànityarthaþ / tathà nàko maudgàlya- kumàrahàrita÷ca / kiü ta àhurityucyate-bahavo maryà maraõadharmiõo manuùyà bràhmaõà ayanaü yeùàü te bràhmaõàyanà brahmabandhavo jàtimàtropajãvina ityetat / nirindriyà vi÷ilaùñendriyà visukçto vigatasukçtakarmàõo 'vidvàüsau maithunakarmàsaktà ityarthaþ / te kimasmàllokàtprayanti paralokàtparibhraùñà iti maithunakarmaõo 'tyantapàpahetutvaü dar÷ayati-ya idamavidvàüso 'dhopahàsaü carantãti / ÷rãmanthaü kçtvà patnyà ÷ratukàlaü brahmacaryeõa pratãkùate yadãda rataþ skandati bahu vàlpaü và suptasya và jàgrato và ràgapràbalyàt //4// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.5 ## __________ BrhUpBh_6,4.5 tadabhimç÷edanumantrayeta vànujapedityarthaþ / yadàbhimç÷ati tadànàmikàïguùñhàbhyàü tadreta àdade ityevamantena mantreõa punarmàmityetenanimçjyàdantareõa madhye bhruvau bhruvervà stanau stanayorvà //5// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.6 ## __________ BrhUpBh_6,4.6 atha yadi kadàcidudaka àtmànamàtmacchàyàü pa÷yettatràpyatrimantrayetànena mantreõa-mayi teja iti / ÷rãrha và eùà patnà srãõàü madhye yadyasmànmalodvàsà udgatamalavadvàsàstasmàttàü malodvàsasaü ya÷asvinãü ÷rãmatãmabhikramyàbhigatyopamantrayetedamadyà'vàbhyàü kàryaü yatputrotpàdanamiti triràtrànta àplutàm //6// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.7 ## __________ BrhUpBh_6,4.7 sà cedasmai na dadyànmaithunaü kartuü yatputrotpàdanamiti triràtrànta j¤àpayet / tathàpi sà naiva dadyàtkàmamenàü yaùñyà và pàõinà vopahatyàtikràmenmaithunàya / ÷àpsyàmi tvàü durbhagàü kariùyàmãti prakhyàpya tàmanena mantreõopagacchedindriyeõa te ya÷asà ya÷a àdada iti / sà tasmàttadabhi÷àpàdvandhyà durbhageti khyàtàya÷à eva bhavati //7// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.8 ## __________ BrhUpBh_6,4.8 sà cedasmai dadyàdanuguõaiva syàdbhartustadànena mantreõopagacchendriyeõa te ya÷asà ya÷a àdadhàmãti tadà ya÷asvinàvevobhàvapi bhavataþ //8// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.9 ## __________ BrhUpBh_6,4.9 sa yàü svabhàryàmicchediyaü màü kàmayeteti tasyàmarthaü prajananendriyaü niùñhàya nikùipya mukhena mukhaü saüdhàyopasthamasyà abhimç÷ya japedimaü mantramaïgàdaïgàditi //9// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.10 ## __________ BrhUpBh_6,4.10 atha yàmicchenna garbhaü dadhãta na dhàrayedgarbhiõã mà bhåditi tasyàmarthamiti pårvavat / abhipràõyàbhipràõanaü prathamaü kçtvà pa÷càdapànyàdindriyeõa te retasà reta àdada ityanena mantreõàretà eva bhavati na garbhiõã bhavatãtyarthaþ //10// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.11 ## __________ BrhUpBh_6,4.11 atha yàmiccheddadhãta garbhamiti tasyàmarthamityàdi pårvavat / pårvaviparyayeõàpànyàbhipràõyàdindriyeõa te retasà reta àdadhàmãti garbhiõyeva bhavati //11// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.12 ## __________ BrhUpBh_6,4.12 atha punaryasya jàyàyai jàra upapatiþ syàttaü ceddviùyàdabhicariùyàmyenamiti manyeta tasyedaü karma / àmapàtre 'gnimupasamàdhàya sarvaü pratilomaü kuryàttasminnagnàvetàþ ÷arabhçùñãþ ÷areùãkàþ pratilomàþ sarpiùàktà ghçtàbhyaktà juhuyànmama samiddhe 'hauùãrityàdyà àhutãrante sarvàsàmasàviti nàmagrahaõaü pratyekam / sa eùa evaüvidyà bràhmaõaþ ÷apati sa visukçto vigatapuõyakarmà praiti / tasmàdevaüvicchrotrisya dàreõa nopahàsamicchennarmàpi na kuryàtkimutàdhopahàsaü hi yasmàdevaüvidapi tàvatparo bhavati ÷atrurbhavatãtyarthaþ //12// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.13 ## __________ BrhUpBh_6,4.13 atha yasya jàyàmàrtavaü vindedçtubhàvaü pràpnuyàdityevamàdigranthaþ ÷rãrha và eùà srãõàmityataþ pårvaü draùñavyaþ sàmarthyàt / tryahaü kaüsena pibedahatavàsà÷ca syàt / nainàü snàtàmasnàtàü ca vçùalo vçùalã và nopahanyànnopaspç÷et / triràtrànte triràtravratasamàptàvàplutya snàtvàhatavàsà syàditi vyavahitena saübandhaþ / tàmàplutàü vrãhãnavaghàtayedvrãhyavaghàtàya tàmeva viniyu¤jyàt //13// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.14 ## __________ BrhUpBh_6,4.14 sa ya icchetputro me ÷uklo varõato jàyeta vedamekamanubruvãta sarvamàyuriyàdvarùa÷ataü kùãraudanaü pàcayitvà sarpiùmantama÷nãyàtàmà÷varau samarthau janayitavai janayitum //14// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.15 ## __________ BrhUpBh_6,4.15 dadhyodanaü dadhnà caruü pàcayitvà dvidevaü cedicchati putraü tadaivama÷ananiyamaþ //15// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.16 ## __________ BrhUpBh_6,4.16 kevalameva svàbhàvikamodanam / udagrahaõamanyaprasaïganivçttyatham //16// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.17 ## __________ BrhUpBh_6,4.17 duhituþ pàõóityaü gçhatantraviùayameva vede 'nadhikàràt / tilaudanaü kçtaram //17// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.18 ## __________ BrhUpBh_6,4.18 vividhaü gãto vigãtaþ prakhyàta ityarthaþ / samitiïgamaþ sabhàü gacchatãti pragalbha ityarthaþ / pàõóityasya pçthaggrahaõàt / ÷u÷råùitàü ÷rotumiùñàü ramaõãyàü vàcaü bhàùità saüskçtàyà arthavatyà vàco bhàùitetyarthaþ / màüsami÷ramodanaü màüsaudanam / tanmàüsaniyamàrthamàha-aukùeü và màüsena / ukùà secanasamarthaþ puïgavastadãyaü màüsam / çùabhastato 'pyadhikavayàstadãyamàrùabhaü màüsam //17// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.19 ## __________ BrhUpBh_6,4.19 athàmipràtareva kàle 'vaghàtanirvçttàüstaõóulànàdàya sthàlãpàkàvçtà sthàlãpàkavidhinà'jyaü ceùñitvà'jyasaüskàraü kçtvà caruü ÷rapayitvà sthàlãpàkasyà'hutãrjuhotyupaghàtamupahatyopahatyàgnaye svàhetyàdyàþ / gàrhyaþ sarvo vidhirdraùñavyo 'tra hutvoddhçtya caru÷eùaü prà÷nàti svayaü prà÷yetarasyàþ patnyai prayacchatyucchiùñam / prakùàlya pàõã àcamyodapàtraü pårayitvà tenodakenainàü trirabhyukùatyena mantreõottiùñhàta iti sakçnmantroccàraõam //19// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.20 ## __________ BrhUpBh_6,4.20 athainàmabhimantrya kùãraudanàdi yathàpatyakàmaü bhuktveti kramo draùñavyaþ / saüve÷anakàle 'mo 'hamasmãtyàdimantreõàbhipadyate //20// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.21 ## __________ BrhUpBh_6,4.21 athàsyà årå vihàpayati vijihãthàü dyàvàpçthivã ityanena / tasyàmarthamityàdi pårvavat / trirenàü ÷iraþ prabhçtyanulomàmanumàrùñi viùõuryonimityàdi pratimantram //21// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.22 ## __________ BrhUpBh_6,4.22 ante nàma gçhõàtyasàviti tasyàþ //22// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.23 ## __________ BrhUpBh_6,4.23 soùyantãmadbhirabhyukùati prasavakàle sukhaprasavanàrthamanena mantreõa / yathà vàyuþ puùkariõãü samiïgayati sarvataþ / evà te garbha ejatviti //23// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.24 ## __________ BrhUpBh_6,4.24atha jàtakarma / jàte 'gnimupasamàdhàyàïka àdhàya putraü kaüse pçùadàjyaü saümãya saüyojya dadhi ghçte pçùadàjyasyopaghàtaü juhotyasminsahasramityàdyàvàpasthàne //24// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.25 ## __________ BrhUpBh_6,4.25 athàsya dakùiõaü karõamabhinidhàya svaü mukhaü vàgvàgiti trirjapet / atha dadhi madhu ghçtaü saünãyànantarhitenàvyavahitena jàtaråpeõa hiraõyena prà÷ayatyetairmantraiþ pratyekam //25// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.26 ## __________ BrhUpBh_6,4.26 athàsya nàmadheyaü karoti vedo 'sãti / tadasya tadguhyaü nàma bhavati veda iti //26// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.27 ## __________ BrhUpBh_6,4.27 athainaü màtre pradàya svàïkasthaü stanaü prayacchati yaste stana ityàdimantreõa //27// _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,4.28 ## __________ BrhUpBh_6,4.28 athàsya màtaramabhimantrayata ilàsãtyanena / taü và etamàhurityanena vidhinà jàtaþ putraþ pitaraü pitàmahaü càti÷eta iti ÷riyà ya÷asà brahmavarcasena paramàü niùñhàü pràpadityevaü stutyo bhavatãtyarthaþ / yasya caivaüvido bràhmaõasya putro jàyate sa caivaü bhavatãtyadhyàhàryam //28// ## _______________________________________________________________________ START BrhUp 6,5.1-4 ## #<àtreyãputràt | àtreyãputro gautamãputràt | gautamãputro bhàradvàjãputràt | bhàradvàjãputraþ pàrà÷arãputràt | pàrà÷arãputro vàtsãputràt | vàtsãputraþ pàrà÷arãputràt | pàrà÷arãputro vàrkàrunãputràt | vàrkàruõãputro vàrkàruõãputràt | vàrkàruõãputra àrtabhàgãputràt | àrtabhàgãputraþ ÷auïgãputràt | ÷auïgãputraþ sànkçtãputràt | sàïçtãputra àlambàyanãputràt | àlambàyanãputra àlambãputràt | àlambãputro jàyantãputràt | jàyantãputro màõóåkàyanãputràt | màõóåkàyanãputro màõóåkãputràt | màõóåkãputraþ ÷àõóilãputràt | ÷àõóilãputro ràthãtarãputràt | ràthãtarãputro bhàlukãputràt | bhàlukãputraþ krau¤cikãputràbhyàm | krau¤cikãputrau vaidabhçtãputràt | vaidabhçtãputraþ kàr÷akeyãputràt | kàr÷akeyãputraþ pràcãnayogãputràt | pràcãnayogãputraþ sà¤jãvãputràt | sà¤jãvãputraþ prà÷nãputràd àsurivàsinaþ | prà÷nãputra àsuràyaõàt | àsuràyaõa àsureþ | àsuriþ| BrhUp_6,5.2 ||># ## ## __________ BrhUpBh_6,5.1-4 athedànãü samastapravacanavaü÷aþ / srãpràdhànyàt guõavànputro bhavatãti prastutam / ataþ srãvi÷eùaõenaiva putravi÷eùaõàdàcàryaparamparà kãrtyate / tànãmàni ÷uklànãtyavyàmi÷ràõi bràhmaõena / athavà yànãmàni yajåüùi tànã ÷uklàni ÷uddhànãtyetat / prajàpatimàrabhya yàvatpautimàùãputrastàvadadhomukho niyatàcàryapårvakramo vaü÷aþ samànamàsàüjãvãputràt / brahmaõaþ pravacanàkhyasya / taccaitadbrahma prajàpatiprabandhaparamparayà'gatyàsmàsvanekadhàviprasçtamanàdyanantaü svayaübhu brahma nityaü tasmai brahmaõe namaþ / namastadanuvartibhyo gurubhyaþ //1-4 // iti bçhadàraõyakopaniùadi ùaùñhàdhyàyasya pa¤camaü bràhmaõam //5// iti vàjasaneyake bçhadàraõyakopaniùadi ùaùñhodhyàyaþ //6// iti vàjasaneyakebçhadàraõyakakrameõàùñamo 'dhyàyaþ //8// iti ÷uklayajurvedãyà bçhadàraõyakopaniùat saüpårõà oü pårõamadaþ pårõamidaü pårõàtpårõamudacyate / pårõasya pårõamàdàya pårõamevàva÷iùyate // oü ÷àntiþ ÷àntiþ ÷àntiþ