Brhadaranyaka-Upanisad (Brhadaranyakopanisad), Kanva recension
with the commentary ascribed to Samkara


ADHYAYA 5


Input by members of the Sansknet project
(formerly: www.sansknet.org)


This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding.
Therefore, word boundaries are usually not marked by blanks.
These and other irregularities cannot be standardized at present.

The mula text has been checked against the ed. by V.P. Limaye and R.D. Vadekar
(Eighteen Principal Upanisads, vol. 1, Poona 1958), and the electronic version
available on TITUS. In cases of divergence, preference has usually been given
to the printed edition.

The text of the commentary is not proofread!


REFERENCE SYSTEM:
BrhUp_n,n.n = mula text
BrhUPBh_n,n.n = Samkara's Bhasya

#<...># = BOLD



___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.
            
Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS 
and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions):
            
description             character  =ASCII
            
long a                  Ã             195
long A                  ù             249
long i                  Å             197
long I                  ý             253
long u                  Æ             198
long U                  ô             244
vocalic r               ­             173
vocalic R               ã             227
long vocalic r          Ì             204
vocalic l               Ê             202
long vocalic l          Ë             203
velar n                 Ç             199
velar N                 §             167
palatal n               ¤             164
palatal N               ¥             165
retroflex t             Â             194
retroflex T             è             232
retroflex d             ¬             172
retroflex D             Ö             214
retroflex n             ï             239
retroflex N             ×             215
palatal s               Ó             211
palatal S               Á             193
retroflex s             «             171
retroflex S             å             229
anusvara                æ             230
capital anusvara        õ             245
visarga                 ÷             247
capital visarga         ê             234

Other characters of the REE encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings 
and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________





#<oæ atha pa¤camo 'dhyÃya÷>#
#<atha pa¤camÃdhyÃyasya prathamaæ brÃhmaïam>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,1.1

#<pÆrïam ada÷ pÆrïam idaæ pÆrïÃt pÆrïam udacyate |
pÆrïasya pÆrïam ÃdÃya pÆrïam evÃvaÓi«yate |
khaæ brahma |
khaæ purÃïam |
vÃyuraæ kham |
iti ha smÃha kauravyÃyaïÅputra÷ |
vedo 'yaæ brÃhmaïà vidu÷ |
vedainena yad veditavyam || BrhUp_5,1.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,1.1 pÆrïamada÷ pÆrïaæ na kutaÓcid vyÃv­ttaæ vyÃpÅtyetat /
ni«Âhà ca kartari dra«Âavyà /
ada iti parok«ÃbhidhÃyi sarvanÃma, tatparaæ brahmetyartha÷ /
tat sampÆrïamÃkÃÓavad vyÃpi nirantaraæ nirupÃdhikaæ ca tadevedaæ sopÃdhikaæ nÃmarÆpasthaævyavahÃrÃpannaæ pÆrïaæ svena rÆpeïa paramÃtmanà vyÃpyeva nopÃdhiparicchinnena viÓe«Ãtmanà /
tadidaæ viÓe«Ãpannaæ kÃryÃtmakaæ brahma pÆrïÃt kÃraïÃtmana udacyata udricyata udgacchatÅtyetat /
yadyapi kÃryÃtmanodricyate tathÃpi yat svarÆpaæ pÆrïatvaæ paramÃtmabhÃvaæ tanna jÃhÃti pÆrïamevodricyate /
pÆrïasya kÃryÃtmano brahmaïa÷ pÆrïa pÆrïatvamÃdÃya g­hÅtvà ÃtmasvarÆpaikarasatvamÃpadya, vidyayà avidyÃk­taæ bhÆtamÃtropÃdhisaæsargajamanyatvÃvabhÃsaæ tirask­tya pÆrïamevÃnantaramavÃhyaæ praj¤ÃnaghanaikarasasvabhÃvaæ kevalaæ brahmÃvaÓi«yate /
yaduktaæ brahma và idamagra ÃsÅttadÃtmÃnamevÃvettasmÃttatsarvamabhavaditye«o 'sya mantrasyÃrtha÷ /
tatra brahmetyasyÃrtha÷ pÆrïamada iti /
idaæ pÆrïamiti brahma và idamagra ÃsÅdityasyÃrtha÷ /
tathà ca Órutyantaram-"yadeveha tadamutrayadamutra tadanviha"iti /
ato 'da÷ÓabdavÃcyaæ pÆrïaæ brahma tadevedaæ pÆrïaæ kÃryasthaæ nÃmarÆpopÃdhisaæyuktamavidyayodriktam /
tasmÃdeva paramÃrthasvarÆpÃdanyadiva pratyavabhÃsamÃnam /
tadyadÃtmÃnameva paraæ pÆrïaæ brahma viditvÃhamada÷ pÆrïaæ brahmÃsmÅtyevaæ pÆrïamÃdÃya tirask­tyÃpÆrïasvarÆpatÃmavidyÃk­tÃæ nÃmarÆpopÃdhisaæparkajÃmetayà brahmavidyayà pÆrïameva kevalamavaÓi«yate /
tathà coktam"tasmÃttatsarvamabhavat"iti /
ya÷ sarvopani«adartho brahma sa e«o 'nena mantreïÃnÆdyata uttarasambandhÃrtham /
brahmavidyÃsÃdhanatvena hi vak«yamÃïÃni sÃdhanÃnyoÇkÃradamadÃnadayÃkhyÃni vidhitsitÃni khilaprakaraïasambandhÃtsarvopÃsanÃÇgabhÆtÃni ca /
atraike varïayanti-pÆrïÃtkÃraïÃtpÆrïaæ kÃryamudricyate /
udriktaæ kÃryaæ vartamÃnakÃle 'pi pÆrïameva paramÃrthavastubhÆtaæ dvaitarÆpeïa /
puna÷ pralayakÃle pÆrïasya kÃryasya pÆrïatÃmÃdÃyÃ'tmani dhitvà pÆrïamevÃvaÓi«yate kÃraïarÆpam /
evamutpattisthitipralaye«u tri«vapi kÃle«u kÃryakÃraïayo÷ pÆrïataiva /
sà caikaiva pÆrïatà kÃryakÃraïayorbhedena vyapadiÓyate /
evaæ ca dvaitÃdvaitÃtmakamekaæ brahma /
yathà kila samudro jalataraÇgaphenabudbudÃdyÃtmaka eva /
yathà ca jalaæ satyaæ tadudbhavÃÓca taraÇgaphelabudbudÃdaya÷ samudrÃtmabhÆtà evÃ'virbhÃvatirobhÃvadharmiïa÷ paramÃrthasatyà eva /
evaæ sarvamidaæ dvaitaæ paramÃrthasatyameva jalataraÇgÃdisthÃnÅyaæ samudrajalasthÃnÅyaæ tu paraæ brahma /
evaæ ca kila dvaitasya satyatve karmakÃï¬asya prÃmÃïyaæ yadà punardvaitaæ dvaitamivÃvidyÃk­taæ m­gat­«ïikÃvadan­tamadvaitameva paramÃrthatastadà kila karmakÃï¬aæ vi«ayÃbhÃvÃdapramÃïaæ bhavati /
tathà ca virodha eva syÃt /
vedaikadeÓabhÆtopani«atpramÃïaæ paramÃrthÃdvaitavastupratipÃdakatvÃdapramÃïaæ karmakÃï¬amasaddvaitavi«ayatvÃt /
tadvirodhaparijihÅr«ayà Órutyaitaduktaæ kÃryakÃraïayo÷ satyatvaæ samudravatpÆrïamada ityÃdineti /
tadasat /
viÓi«Âavi«ayÃpavÃdavikalpayorasambhavÃt /
na hÅyaæ suvivak«ità kalpanà /
kasmÃt /
yathà kriyÃvi«aya utsargaprÃptasyaikadeÓe 'pavÃda÷ kriyate /
yathÃhiæsansarvabhÆtÃnyanyatra tÅrthebhya iti hiæsà sarvabhÆtavi«ayotsargeïa nivÃrità tÅrthe viÓi«Âavi«aye jyoti«ÂomÃdÃvanuj¤Ãyate /
na ca tathà vastuvi«aya ihÃdvaitaæ brahmotsargeïa pratipÃdya punastadekadeÓe 'pavadituæ Óakyate /
brahmaïo 'dvaitatvÃdevaikadeÓÃnupapatte÷ /
tathà vikalpÃnupapatteÓca /
yathÃtirÃtre «o¬aÓinaæ g­hïÃti nÃtirÃtre «o¬aÓinaæ g­hïÃtÅti grahaïÃgrahaïayo÷ puru«ÃdhÅnatvÃdvikalpo bhavati /
na tviha tathà vastuvi«aye dvaitaæ và syÃdadvaitaæ veti vikalpa÷ sambhavatyapuru«atantratvÃdÃtmavastuna÷ /
virodhÃcca dvaitÃdvaitatvayorekasya /
tasmÃnna suvivak«iteyaæ kalpanà /
ÓrutinyÃyavirodhÃcca /
saindhavaghanavatpraj¤Ãnaikarasaghanaæ nirantaraæ pÆrvÃparabÃhyÃbhyantarabhedavivarjitaæ sabÃhyÃbhyantaramajaæ neti netyasthÆlamanaïvajamajaramabhayamam­tamityevamÃdyÃ÷ Órutayo niÓcitÃrthÃ÷ saæÓayaviparyÃsÃÓaÇkÃrahitÃ÷ sarvÃ÷ samudre prak«iptÃ÷ syuraki¤citkaratvÃt /
tathà nyÃyavirodho 'pi sÃvayavasyÃnekÃtmakasya kriyÃvato nityatvÃnupapatte÷ /
nityatvaæ cÃ'tmana÷ sm­tyÃdidarÓanÃdanumÅyate /
tadvirodhaÓca prÃpnotyanityatve /
bhavatkalpanÃnarthakyaæ ca /
sphuÂameva cÃsminpak«e karmakÃï¬Ãnarthakyam /
ak­tÃbhyÃgamak­tavipraïÃÓaprasaÇgÃt /
nanu brahmaïo dvaitÃdvaitÃtmakatve samudrÃdid­«ÂÃntà vidyante kathamucyate bhavataikasya dvaitÃdvaitatvaæ viruddhamiti /
na /
anyavi«ayatvÃt /
nityÃniravayavavastuvi«ayaæ hi viruddhatvamavocÃma dvaitÃdvaitatvasya na kÃryavi«aye sÃvayave /
tasmÃcchrutismatinyÃyavirodhÃdanupapanneyaæ kalpanà /
asyÃ÷ kalpanÃyà varamupani«atparityÃga eva /
adhyeyatvÃcca na sÃstrÃrtheyaæ kalpanà /
na hi jananamaraïÃdyanarthaÓatasahasrabhedasamÃkulaæ samudravanÃdivatsÃvayavamanekarasaæ brahma dhyeyatvena vij¤eyatvena và ÓrutyopadiÓyate /
praj¤ÃnaghanatÃæ copadiÓati /
ekadhaivÃnudra«Âavyamiti ca /
anekadhÃdarÓanÃpavÃdÃcca"m­tyo÷ sa m­tyumÃpnoti ya iha nÃneva paÓyati"iti /
yacca Órutyà ninditaæ tanna kartavyam /
yacca na kriyate na sa ÓÃsrÃrtha÷ /
brahmaïo 'nekarasatvamanekadhÃtvaæ ca dvaitarÆpaæ ninditatvÃnna dra«Âavyam /
ato na ÓÃsrÃrtha÷ /
yattvekarasatvaæ brahmaïastaddra«ÂavyatvÃtpraÓastaæ praÓastatvÃcca ÓÃstrÃrtho bhavitumarhati /
yattÆktaæ vedaikadeÓasyÃprÃmÃïyaæ karmavi«aye dvaitÃbhÃvÃdadvaite ca prÃmÃïyamiti /
tanna /
yathÃprÃptopadeÓÃrthatvÃt /
na hi dvaitamadvaitaæ và vastu jÃtamÃtrameva puru«aæ j¤Ãpayitvà paÓcÃtkarma và brahmavidyÃæ vopadiÓati ÓÃsram /
na copadeÓÃrhaæ dvaitaæ jÃtamÃtraprÃïibuddhigamyatvÃt /
na ca dvaitasyÃn­tatvabuddhi÷ prathamameva kasyÃcitsyÃt /
yena dvaitasya satyatvamupadiÓya paÓcÃdÃtmana÷ prÃmÃïyaæ pratipÃdayecchÃsram /
nÃpi pëaï¬ibhirapi prasthÃpitÃ÷ ÓÃsrasya prÃmÃïyaæ na g­hïÅyu÷ /
tasmÃdyathÃprÃptameva dvaitamavidyÃk­taæ svÃbhÃvikamupÃdÃya svÃbhÃvikyaivÃvidyayà yuktÃya rÃgadve«Ãdido«avate yathÃbhimatapuru«ÃrthasÃdhanaæ karmopadiÓatyagre paÓcÃtprasiddhakriyÃkÃrakaphalasvarÆpado«adarÓanavate tadbiparÅtaudÃsÅnyasvarÆpÃvasthÃnaphalÃrthine tadupÃyabhÆtÃmÃtmaikatvadarÓanÃtmikÃæ brahmavidyÃmupadiÓati /
athaivaæ sati tadaudÃsÅnyasvarÆpÃvasthÃne phale prÃpte ÓÃsrasya prÃmÃïyaæ pratyarthitvaæ nivartate /
tadabhÃvÃcchÃsrasyÃpi ÓÃsratvaæ taæ prati nivartata eva /
tathà pratipuru«aæ parisamÃptaæ ÓÃsramiti na ÓÃsravirodhagandho 'pyasti /
advaitaj¤ÃnÃvasÃnatvÃcchÃsraÓi«yaÓÃsanÃdidvaitabhedasya /
anyatamÃvasthÃne hi virodha÷ syÃdavasthitasyetaretarÃpek«atvÃttu ÓÃsraÓi«yaÓÃsanÃnÃæ nÃnyatamo 'pyavati«Âhate /
sarvasamÃptau tu kasya viredha ÃÓaÇkyetÃdvaite kevale Óive siddhe /
nÃpyavirodhatÃta eva /
athÃpyabhyupagamya brÆma÷-dvaitÃdvaitÃtmakatve 'pi ÓÃsravirodhasya tulyatvÃt /
yadÃpi samudrÃdivaddvaitÃtmakamekameva brahma nÃnyadastÅti virudhyate /
yasmindvaitavi«aye 'nyonyopadeÓa÷ so 'nyo dvaitaæ cÃnyadeveti samudrad­«ÂÃnto viruddha÷ /
na ca samudrodakaikatvavadvij¤Ãnaikatve brahmaïo 'nyatropadeÓagrahaïÃdikalpanà sambhavati /
na hi hastÃdidvaitÃdvaitÃtmake devadatte vÃkkarïayordevadattaikadeÓabhÆtayorvÃgupade«ÂrÅ karïa÷ kevala upadeÓasya grahÅtà devadattastu nopade«Âà nÃpyupadeÓasya grahÅteti kalpayituæ Óakyate /
samudraikodakÃtmatvavadekavij¤ÃnavatvÃddevadattasya /
tasmÃcchratinyÃyavirodhaÓcÃbhipretÃrthÃsiddhiÓcaivaÇkalpanÃyÃæ syÃt /
tasmÃdyathÃvyÃkhyÃta evÃsmÃbhi÷ pÆrïamada ityasya mantrasyÃrtha÷ /
oæ khaæ brahmeti mantro 'yaæ cÃnyatrÃviniyukta iha brÃhmaïena dhyÃnakarmaïi viniyujyate /
atra ca brahmeti viÓe«yÃbhidhÃnaæ khamiti viÓe«aïam /
viÓe«aïaviÓe«yayoÓca sÃmÃnÃdhikaraïyena nirdeÓo nÅlotpalavat khaæ brahmeti /
brahmaÓabdo b­hadvastumÃtrÃspado 'viÓe«ito 'to viÓe«yate khaæ brahmeti /
yattatkhaæ brahma tadoæÓabdavÃcyamoæÓabdasvarÆpamevavobhayathÃpi sÃmÃnÃdhikaraïyamaviruddham /
iha ca brahmopÃsanasÃdhanatvÃrthamoæÓabda÷ prayukta÷ /
tathà ca ÓrutyantarÃt"etadÃlambanaæ Óre«ÂhametadÃlambanaæ param" "omityÃtmÃnaæ yu¤jÅta" "omityetenaivÃk«areïa paraæ puru«amabhidhyÃyÅta""omityevaæ dhyÃyatha ÃtmÃnam"ityÃde÷ /
anyÃrthÃsaæbhavÃccopadeÓasya /
yathÃ'nyatromiti ÓaæsatyomityudgÃyatÅtyevamÃdau svÃdhyÃyÃrambhÃpavargayoÓcoÇkÃraprayogo viniyogÃdavagamyate na ca tathÃr'thÃntaramihÃvagamyate /
tasmÃddhyÃnasÃdhanatvenaivehoÇkÃraÓabdasyopadeÓa÷ /
yadyapi brahmÃtmÃdiÓabdà brahmaïo vÃcakÃstathÃpi ÓrutiprÃmÃïyÃdbrahmaïo nedi«ÂhamabhidhÃnamoÇkÃra÷ /
ata eva brahmapratipattÃvidaæ paraæ sÃdhanam /
tacca dviprakÃreïa pratÅkatvenÃbhidhÃnatvena ca /
pratÅkatvena yathà vi«ïvÃdipratimÃbhedena, evamoÇkÃro brahmeti pratipattavya÷ /
tathà hyoÇkÃrÃlambanasya brahma prasÅdati /
"etadÃlambanaæ Óre«ÂhametadÃlambanaæ param /
etadÃlambanaæ j¤Ãtvà brahmaloke mahÅyate"iti Órute÷ /
tatra khamiti bhautike khe pratÅtirmà bhÆdityÃha-khaæ purÃïaæ ciratanaæ khaæ paramÃtmÃkÃÓamityartha÷ /
yattatparamÃtmÃkÃÓaæ purÃïaæ khaæ taccak«urÃdyavi«ayatvÃnnirÃlambanamaÓakyaæ grahÅtumiti ÓraddhÃbhaktibhyÃæ bhÃvaviÓe«eïa coÇkÃra ÃveÓayati /
yathà vi«ïvaÇgÃÇkitÃyÃæ ÓilÃdipratimÃyÃæ vi«ïuæ loka evam /
vÃyuraæ khaæ vÃyurasminvidyata iti vÃyuraæ khaæ khamÃtraæ khamityucyate na purÃïaæ khamityevamÃha sma /
ko 'sau /
kauravyÃyaïÅputra÷ /
vÃyure hi khe mukhya÷ svaÓabdavyavahÃrastasmÃnmukhe saæpratyayo yukta iti manyate /
tatra yadi purÃïaæ khaæ brahma nirÆpÃdhisvarÆpaæ yadi và vÃyuraæ khaæ sopÃdhikaæ brahma sarvathÃpyoÇkÃra÷ pratÅkatvenaiva pratimÃvatsÃdhanatvaæ pratipadyate /
etadvai satyakÃma paraæ cÃparaæ ca brahma yadoÇkÃra÷ iti ÓrutyantarÃt /
kevalaæ svaÓabdÃrthe vipratipatti÷ /
vedo 'yamoÇkÃro veda vijÃnÃtyanena yadveditavyam /
tasmÃdveda oÇkÃro vÃcako 'bhidhÃnam /
tenÃbhidhÃnena yadveditavyaæ brahma prakÃÓyamÃnamabhidhÅyamÃnaæ veda sÃdhako vijÃnÃtyupalabhate /
tasmÃdvedo 'yamiti brÃhmaïà vidu÷ /
tasmÃdbrÃhyaïÃnÃmabhidhÃnatvena sÃdhanatvamabhipretamoÇkÃrasya /
athavà vedo 'yamityÃdyarthavÃda÷ /
kathamoÇkÃro brahmaïa÷ pratÅkatvena vihita÷ /
oæ khaæ brahmeti sÃmÃnÃdhikaraïyÃttasya stutiridÃnÅæ vedatvena /
sarvo hyayaæ veda oÇkÃra eva /
etatprabhava etadÃtmaka÷ sarvaæ ­gyaju÷sÃmÃdibhedabhinna eva oÇkÃra÷ tadyathà ÓaÇkunà sarvÃïi parïÃni ityÃdiÓrutyantarÃt /
itaÓcÃyaæ veda oÇkÃro yadveditavyaæ tatsarvaæ veditavyamoÇkÃro veda÷ /
itarasyÃpi vedasya vedatvamata eva /
tasmÃdviÓi«Âo 'yamoÇkÃra÷ sÃdhanatvena pratipattavya iti /
athavà veda÷ sa÷ /
ko 'sau /
yaæ brÃhmaïà viduroÇkÃrÃt /
brÃhmaïÃnÃæ hyasau praïavodgothÃdivikalpairvij¤eya÷ /
tasminhi prayujyamÃne sÃdhanatvena sarvo veda÷ prayukto bhavatÅti //1//

#<iti ÓrÅb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasya prathamaæ brÃhmaïam //1//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,2.1

#<trayÃ÷ prÃjÃpatyÃ÷ prajÃpatau pitari brahmacaryam Æ«u÷ |
devà manu«yà asurÃ÷ |
u«itvà brahmacaryaæ devà Æcur bravÅtu no bhavÃn iti |
tebhyo haitad ak«aram uvÃca da iti |
vyaj¤Ãsi«ÂÃ3 iti |
vyaj¤Ãsi«meti hocu÷ |
dÃmyateti na Ãttheti |
om iti hovÃca vyaj¤Ãsi«Âeti || BrhUp_5,2.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,2.1 adhunà damÃdisÃdhanatrayavidhÃnÃrthoæ'yamÃrambha÷ - trayÃstrisaækhyÃkÃ÷ prajÃpatyÃ÷ prajÃpaterapatyÃni prÃjÃpatyÃste kiæ prajÃpattau pitari brahmacaryaæ Ói«yatvav­tterbrahmacaryasya prÃdhÃnyÃcchi«yÃ÷ santo brahmacaryamÆ«uru«itavanta ityartha÷ /
ke te /
viÓe«ato devà manu«yà asurÃÓca /
te co«itvà brahmacaryaæ kimakurvannityucyate - te«Ãæ devà Æcu÷ pitaraæ prajÃpatim /
kimiti /
bravÅtu kathayatu no 'smabhyaæ yadanuÓÃsanaæ bhavÃniti /
tebhya evamarthibhyo haitadak«araæ varïamÃtramuvÃca da iti /
uktvà ca tÃnpapraccha pità kiæ vyaj¤Ãsi«ÂÃ3iti /
mayopadeÓÃrthamabhihitasyÃk«arasyÃrthaæ vij¤Ãtavanta Ãhosvinneti /
devà Æcurvyaj¤Ãsi«meti vij¤Ãtavanto vayam /
yadyevamucyatÃæ kiæ mayoktamiti /
devà ÆcurdÃbhyatÃdÃntà yÆyaæ svabhÃvato 'to dÃntà bhavateti no 'smÃnÃttha kathayati /
itara Ãhomiti samyagvyaj¤Ãsi«Âeti //1//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,2.2

#<atha hainaæ manu«yà Æcur bravÅtu no bhavÃn iti |
tebhyo haitad evÃk«aram uvÃca da iti |
vyaj¤Ãsi«ÂÃ3 iti |
vyaj¤Ãsi«meti hocu÷ |
datteti na Ãttheti |
om iti hovÃca vyaj¤Ãsi«Âeti || BrhUp_5,2.2 ||>#


__________


BrhUpBh_5,2.2 samÃnamanyat /
svabhÃvato lubdhà yÆyamato yathÃÓakti saævibhajata datteti no 'smÃnÃttha kimanyadbrÆyÃnno hitamiti manu«yÃ÷ //2//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,2.3

#<atha hainam asurà Æcur bravÅtu no bhavÃn iti |
tebhyo haitad evÃk«aram uvÃca da iti |
vyaj¤Ãsi«ÂÃ3 iti |
vyaj¤Ãsi«meti hocu÷ |
dayadhvam iti na Ãttheti |
om iti hovÃca vyaj¤Ãsi«Âeti |
tad etad evai«Ã daivÅ vÃg anuvadati stanayitnur da da da iti |
damyata datta dayadhvam iti |
tad etat trayaæ Óik«ed damam dÃnam dayÃm iti || BrhUp_5,2.3 ||>#


__________


BrhUpBh_5,2.3 tathÃsurà dayadhvamiti /
krÆrà yÆyaæ hiæsÃdiparà ato dayadhvaæ prÃïi«u dayÃæ kuruteti /
tadetatprajÃpateranuÓÃsanamadyÃpyanuvartata eva /
ya÷ pÆrvaæ prajÃpatirdevÃdÅnanuÓaÓÃsa so 'dyÃpyanuÓÃstyeva daivyà stanayitnulak«aïayà vÃcà kathame«Ã ÓrÆyate daivo vÃk /
kÃsau stanayitnurda da da iti dÃmyata datta dayadhvamitye«Ãæ vÃkyÃnÃmupalak«aïÃya trirdakÃra uccÃryate 'nuk­tirna tu stanayitnuÓabdastrireva saækhyÃniyamasya loko 'prasiddhatvÃt /
yasmÃdadyÃpi prajÃpatirdÃmyata datta dayadhvamityanuÓÃstyeva tasmÃtkÃraïÃdetattrayam /
kiæ tat trayamityucyate damaæ dÃnaæ dayÃmiti Óik«edupÃdadyÃtprajÃpateranuÓÃsanamasmÃbhi÷ kartavyamityevaæ kartavyamityevaæ matiæ kuryÃt /
tathà ca sm­ti÷ -  trividhaæ narakasyedaæ dvÃraæ nÃÓatamÃtmana÷ /
kÃma÷ krodhastathà lobhastasmÃdetat trayaæ tyajet iti /
asya hi vidhe÷ Óe«a÷ pÆrva÷ /
tathÃpi devÃdÅnuddiÓya kimarthaæ dakÃratrayamuccÃritavÃnprajÃpati÷ p­thaganuÓÃsanÃrthibhya÷ /
te và kathaæ vivekena pratipannÃ÷ prajÃpatermanogataæ samÃnenaiva dakÃravarïamÃtreïeti parÃbhiprÃyaj¤Ã vikalpayanti /
atraika ÃhuradÃntatvÃdÃnÃtvÃdayÃsutvairaparÃdhitvamÃtmano manyamÃnÃ÷ ÓaÇkità eva prajÃpatÃvÆ«u÷ kiæ no vak«yatÅti /
te«Ãæ ca dakÃraÓravaïamÃtrÃdevÃ'tmÃÓaÇkÃvaÓena tadarthapratipattirabhÆt /
loke 'pi hi prasiddhaæ putrÃ÷ Ói«yÃÓcÃnuÓÃsyÃ÷ santo do«Ãnnivartayitavyà iti /
ato yuktaæ prajÃpaterdakÃramÃtroccÃraïam /
damÃditraye ca dakÃrÃnvayÃdÃtmano do«ÃnurÆpyeïa devÃdÅnÃæ vivekena pratipattuæ ceti /
phalaæ tvetadÃtmado«aj¤Ãne sati do«Ãnnivartayituæ Óakyate 'lpenÃpyupadeÓena dakÃramÃtreïeti /
nanvetat trayÃïÃæ devÃdÅnÃmanuÓÃsanaæ devÃdibhirapyekaikamevopÃdeyamadyatve 'pi na tu trayaæ manu«yai÷ Óik«itavyamiti /
atrocyate - pÆrvairdaivÃdibhirapyekaikamevopÃdeyamadyatve 'pi na tu trayaæ manu«yai÷ Óik«itavyamiti /
athavà na devà asurà vÃnye kecana vidyante manu«yebhya÷ /
manu«yÃïÃmevÃdÃntà ye 'nyairuttamairguïai÷ saæpannÃste devà lobhapradhÃnà manu«yÃstathà hiæsÃparÃ÷ krÆrà asurÃsta eva manu«yà adÃntatvÃdido«ak«atrayamapek«ya devÃdiviÓabdabhÃjo bhavantÅtarÃæÓca guïÃnsattvarajastamÃæsyapek«ya /
ato manu«yaireva Óik«itavyametat trayamiti tadapek«ayaiva prajÃpatinopadi«ÂatvÃt /
tathà hi manu«ya÷ adÃntà lubdhÃ÷ krÆrÃÓca d­Óyante /
tathà ca sm­ti÷ kÃma÷ krodhastathà lobhastasmÃdetat trayaæ tyajet iti //3//

#<iti b­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasya dvitÅyaæ brÃhmaïam //2//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,3.1

#<e«a prajÃpatir yad dh­dayam |
etad brahma |
etat sarvam |
tad etat tryak«araæ h­dayam iti |
h­ ity ekam ak«aram |
abhiharanty asmai svÃÓ cÃnye ca ya evaæ veda |
da ity ekam ak«aram |
dadaty asmai svÃÓ cÃnye ca ya evaæ veda |
yam ity ekam ak«aram |
eti svargaæ lokaæ ya evaæ veda || BrhUp_5,3.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,3.1 damÃdisÃdhanatrayaæ sarvopÃsanaÓe«aæ vihitam /
dÃnto 'lubdho dayÃlu÷ sansarvopÃsane«vadhikriyate /
tatra nirupÃdhikasya brahmaïo darÓanamatikrÃntamathÃdhunà sopÃdhikasya tasyaivÃbhyudayaphalÃni vaktavyÃnÅtyevamartho 'yamÃrambha÷ e«a prajÃpatiryaddh­Óyaæ prajÃpatiranuÓÃstÅtyanantaramevÃbhihitam /
ka÷ punarasÃvanuÓÃstà prajÃpatiriti /
ucyate - e«a prajÃpati÷ /
ko 'sau yath­dayaæ h­dayamiti h­dayasthà buddhirucyate /
yasmi¤ÓÃkalyabrÃhmaïÃnte nÃmarÆpakarmaïÃmupasaæhÃra ukto digvibhÃgadvÃreïa tadetatsarvabhÆtaprati«Âhaæ sarvabhÆtÃtmabhÆtaæ h­dayaæ prajÃpati÷ prajÃnÃæ sra«Âà /
etadbrahma b­hattvÃtsarvÃtmatvÃcca brahma /
etat sarvam /
uktama pa¤camÃdhyÃye h­dayasya sarvatvam /
tatsarvaæ yasmÃttasmÃdupÃsyaæ h­dayaæ brahma /
tatra h­dayanÃmÃk«aravi«ayameva tÃvadupÃsanamucyate /
tadetaddh­dayamiti nÃma tryak«araæ trÅïyak«arÃïyasyeti tryak«aram /
kÃni punastÃni trÅïyak«arÃïyucyante /
h­ ityekamak«aram /
abhiharanti h­terÃh­tikarmaïo h­ ityetadrÆpamiti yo veda yasmÃddh­dayÃya brahmaïe svÃÓcendriyÃïyanye ca vi«ayÃ÷ ÓabdÃdaya÷ svaæ svaæ kÃryamabhiharantih­dayaæ ca bhoktrarthamabhiharati /
ato h­dayanÃmno h­ ityetadak«aramiti yo vedÃsmai vidu«e 'bhiharanti svÃÓca j¤Ãtayo 'nye cÃsaæbaddhÃ÷ /
balimiti vÃkyaÓe«a÷ /
vij¤ÃnÃnurÆpyeïaitatphalam /
tathà da ityetadapyekÃk«arametadapi dÃnÃrthasya dadÃterda ityetadrÆpaæ h­dayanÃmÃk«aratvena nibaddham /
atrÃpi h­dayÃya brahmaïo svÃÓca karaïÃnyanye ca vi«ayÃ÷ svaæ svaæ vÅryaæ dadati h­dayaæ ca bhoktre dadÃti svaæ vÅryamato dakÃra ityevaæ yo vedÃsmai dadati svÃÓcÃnye ca /
tathà yamityetadapyekamak«aram /
iïo gatyarthasya yamityetadrÆpamasminnÃmni nibaddhamiti yo veda sa svargaæ lokameti /
evaæ nÃmÃk«arÃdapÅd­Óaæ viÓi«Âaæ phalaæ prÃpnoti kimu vaktavyaæ h­dayasvarÆpo pÃsanÃditi h­dayastutaye nÃmÃk«aropanyÃsa÷ //1//

#<iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasya t­tÅyaæ brÃhmaïam //3//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,4.1

#<tad vai tad etad eva tad Ãsa |
satyam eva |
sa yo haitaæ mahad yak«aæ prathamajaæ veda satyaæ brahmeti jayatÅmÃæl lokÃn -- jita in nv asÃv asat -- ya evam etan mahad yak«aæ prathamajaæ veda satyaæ brahmeti |
satyaæ hy eva brahma || BrhUp_5,4.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,4.1 tasyaiva h­dayÃkhyasya brahmaïa÷ satyamityupÃsanaæ vidhitsannÃha-tattaditi h­dayaæ brahma parÃm­«Âam /
và iti smaraïÃrtham /
tadyaddh­dayaæ brahma smaryata ityekastacchabda÷ /
tadetaducyate prakÃrÃntaremeti dvitÅyastacchabda÷ /
kiæ punastatprakÃrÃntaram /
etadeva tadityetacchabdena saæbadhyate t­tÅyastacchabda÷ /
etaditi vak«yamÃïaæ buddhau saænidhÅk­tyÃ'ha /
Ãsa babhÆva /
kiæ punaretadevÃ'sa yaduktaæ h­dayaæ brahmeti taditi t­tÅyastacchabdo viniyukta÷ /
kiæ taditi viÓe«ato nirdiÓati satyameva sacca tyacca mÆrtaæ cÃmÆrtaæ ca satyaæ brahma pa¤cabhÆtÃtmakamityetat /
sa ya÷ kaÓcitsatyÃtmÃnametaæ mahanmahattvÃdyak«aæ pÆjyaæ prathamajaæ prathamajÃtaæ sarvasmÃtsaæsÃriïa etadevÃgre jÃtaæ brahmÃta÷ prathamajaæ veda vijÃnÃti satyaæ brahmeti /
tasyedaæ phalamucyate-yathà satyena brahmaïeme lokà ÃtmasÃtk­tà jità evaæ satyÃtmÃnaæ brahma mahadyak«aæ prathamajaæ veda sa jayatÅmÃllokÃn /
ki¤ca jito vaÓÅk­ta innvitthaæ yathà brahmaïÃsau Óatruriti vÃkyaÓe«a÷ /
asaccÃsadbhavedasau Óatrurjito bhavedityartha÷ /
kasyaitatphalamiti punarnigamayati-ya evametanmahadyak«aæ prathamajaæ veda satyaæ brahmeti /
ato vidyÃnurÆpaæ phalaæ yuktam /
satyaæ hyeva yasmÃdbrahma //1//

#<iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasya caturthaæ brÃhmaïam //4//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,5.1

#<Ãpa evedam agra Ãsu÷ |
tà Ãpa÷ satyam as­janta |
satyaæ brahma |
brahma prajÃpatim |
prajÃpatir devÃn |
te devÃ÷ satyam evopÃsate |
tad etat tryak«araæ sa-ti-yam iti sa ity ekam ak«aram |
tÅty ekam ak«aram |
yam ity ekam ak«aram |
prathamottame ak«are satyam madhyato 'n­tam |
tad etad an­tam ubhayata÷ satyena parig­hÅtam |
satyabhÆyam eva bhavati |
naivaævidvÃæsam an­taæ hinasti || BrhUp_5,5.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,5.1 satyasya brahmaïa÷ stutyarthamidamÃha /
mahadyak«aæ prathamajamityuktaæ tatkathaæ prathamajatvamiti /
ucyate-Ãpa evedamagra Ãsu÷ /
Ãpa iti karmasamavÃyinyo 'gnihotrÃdyÃhutaya÷ /
agnihotrÃdyÃhiterdravÃtmakatvÃdaptvam /
tÃÓcÃ'po 'gni hotrÃdikarmÃpavargottarakÃlaæ kenacidd­«Âena sÆk«meïÃ'tmanà karmasamavÃyitvamaparityajantya itarabhÆtasahità eva na kevalÃ÷ /
karmasamavÃyitvÃttu prÃdhÃnyamapÃmiti /
sarvÃïyeva bhÆtÃni prÃgutpatteravyÃk­tÃvasthÃni kart­sahitÃni nirdiÓyanta Ãpa iti /
tà Ãpo bÅjabhÆtà jagato 'vyÃk­tÃtmanÃvasthitÃstà evedaæ sarvaæ nÃmarÆpavik­taæ jagadagra ÃsurnÃnyatki¤cidvikÃrajÃtamÃsÅt /
tÃ÷ punarÃpa÷ satyamas­janta /
tasmÃtsatyaæ brahma prathamajam /
tadetaddhiraïyagarbhasya sÆtrÃtmano janma yadavyÃk­tasya jagato vyÃkaraïam /
tatsatyaæ brahma kuta÷ /
mahattvÃt /
kathaæ mahattvamityÃha /
yasmÃtsarvasya sra«ÂÂa /
katham /
yatsatyaæ brahma tat prajÃpatiæ prajÃnÃæ patiæ virÃjaæ sÆryÃdikaraïamas­jatetyanu«aÇga÷ /
prajÃpatirdevÃnsa virÃÂprajÃpatirdeva nas­jata /
yasmÃtsarvamevaæ krameïa satyÃdbrahmaïo jÃtaæ tasmÃnmahatsatyaæ brahma /
kathaæ punaryak«amiti /
ucyate-ta evaæ s­«Âà devÃ÷ pitaramapi virÃjamatÅtya tadeva satyaæ brahmopÃmate /
ata etatprathamajaæ mahadyak«am /
tasmÃtsarvÃtmanopÃsyaæ tattasyÃpi satyasya brahmaïo nÃma satyamiti tadetattryak«aram /
kÃni tÃnyak«arÃïÅtyÃha-sa ityekamak«aram /
tÅtyekamak«aram /
tÅtÅkÃrÃnubandho nirdeÓÃrtha÷ /
yamityekamak«aram /
tatra te«Ãæ prathamottame ak«are sakÃrayakÃrau satyam /
m­tyurÆpÃbhÃvÃt /
madhyato madhye 'n­tam /
an­taæ hi m­tyu÷ /
m­tyvan­tayostakÃrasÃmÃnyÃt /
tadetadan­taæ takÃrÃk«araæ m­tyurÆpamubhayata÷ satyena sakÃrayakÃralak«aïena parig­hotaævyÃptamantarbhÃvitaæ satyarÆpÃbhyÃmato 'ki¤citkaraæ tatsatyabhÆyameva satyabÃhulyameva bhavati /
evaæ satyabÃhulyaæ sarvasya m­tyoran­tasyÃki¤citkaratvaæ ca yo vidvÃæstamevaæ vidvÃæsaman­taæ kadÃcitpramÃdoktaæ na hinasti //1//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,5.2

#<tad yat tat satyam asau sa Ãditya÷ |
ya e«a etasmin maï¬ale puru«o yaÓ cÃyaæ dak«iïe 'k«an puru«as tÃv etÃv anyo 'nyasmin prati«Âhitau |
raÓmibhir e«o 'smin prati«Âhita÷ prÃïair ayam amu«min |
sa yadotkrami«yan bhavati Óuddham evaitan maï¬alaæ paÓyati |
nainam ete raÓmaya÷ pratyÃyanti || BrhUp_5,5.2 ||>#


__________


BrhUpBh_5,5.2 asyÃdhunà satyasya brahmaïa÷ saæsthÃnaviÓe«a upÃsanamucyate-tadyat /
kiæ tatsatyaæ brahma prathamajaæ kimasau sa÷ /
ko 'sÃvÃditya÷ ka÷ punarasÃvÃdityo ya e«a ka e«a ya etasminnÃdityamaï¬ale puru«o 'bhimÃnÅ so 'sau satyaæ brahma /
yaÓcÃyamadhyÃtmaæ yo 'yaæ dak«iïe 'k«annak«aïi puru«a÷ /
caÓabdÃtsa ca satyaæ brahmeti saæbandha÷ /
tÃvetÃvÃdityÃk«isthau puru«Ãvekasya satyasya brahmaïa÷ saæsthÃnaviÓe«au yasmÃttasmÃdanyonyasminnitaretarasminnÃdityaÓcÃk«u«e cÃk«u«aÓcÃ'ditye prati«Âhitau /
adhyÃtmÃdhidaivatayoranyonyopakÃryopakÃrakatvÃt /
kathaæ prati«ÂhitÃvityucyate raÓmibhi÷ prakÃÓenÃnugrahaæ kurvanne«a Ãdityo 'smiæÓcÃk«u«e 'dhyÃtme prati«Âhita÷ /
ayaæ ca cÃk«u«a÷ prÃïairÃdityamanug­hïannamu«minnÃditye 'dhidaive prati«Âhita÷ /
so 'smi¤charÅre vij¤Ãnamayo bhoktà yadà yasminkÃla utkrami«yanbhavati tadÃsau cÃk«u«a Ãdityapuru«o raÓmÅnupasaæh­tya kevalenaudÃsÅnyena rÆpeïa vyavati«Âhate /
tadÃyaæ vij¤Ãnamaya÷ paÓyati Óuddhameva kevalaæ viraÓmyetanmaï¬alaæ candramaï¬alamiva /
tadetadari«ÂadarÓanaæ prÃsahgikaæ pradarÓayate /
kathaæ nÃma puru«a÷ karaïÅye yatnavÃnsyÃditi /
nainaæ cÃk«u«aæ puru«amurarÅk­tya taæ pratyanugrahÃyaite raÓmaya÷ svÃmikartavyavaÓÃtpÆrvamÃgacchanto 'pi punastatkarmak«ayamanurudhyamÃnà iva nopayanti na pratyÃgacchantyenam /
ato 'vagamyate parasparopakÃryopakÃrakabhÃvÃtsatyasyaivaikasyÃ'tmanoæ'ÓÃ vetÃviti //2//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,5.3

#<ya e«a etasmin maï¬ale puru«as tasya bhÆr iti Óira÷ |
ekaæ Óira ekam etad ak«aram |
bhuva iti bÃhÆ |
dvau bÃhÆ dve ete ak«are |
svar iti prati«Âhà |
dve prati«Âhe dve ete ak«are |
tasyopani«ad ahar iti |
hanti pÃpmÃnaæ jahÃti ca ya evaæ veda || BrhUp_5,5.3 ||>#


__________


BrhUpBh_5,5.3  tatra yo 'sau ko ya e«a etasminmaï¬ale puru«a÷ satyanÃmà tasya vyÃh­tayo 'vayavÃ÷ /
katham /
bhÆriti yeyaæ vyÃh­ti÷ sà tasya Óira÷ /
prÃthamyÃt /
tatra sÃmÃnyaæ svayamevÃha Óruti-ekamekasaækhyÃyiktaæ Óirastathaitadak«aramekaæ bhÆriti /
bhuva iti bÃhÆ dvitvasÃmÃnyÃddvau bÃhÆ dve ete ak«are /
tathà svariti prati«Âhà dve prati«Âhe dve ete ak«are /
prati«Âhe pÃdau pratiti«ÂhatyÃbhyÃmiti /
tasyÃsya vyÃh­tyavayavasya satyasya brahmaïa upani«adrahasyamabhidhÃnam /
yenÃbhidhÃnenÃbhidhÅyamÃnaæ tadbrahmÃbhimukho bhavati lokavat /
kÃsÃvityÃha - ahariti ahariti caitadrÆpaæ hanterjahÃteÓceti yo veda sa hanti jahÃti ca pÃpmÃnaæ ya evaæ veda //3//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,5.4

#<yo 'yaæ dak«iïe 'k«an puru«as tasya bhÆr iti Óira÷ |
ekaæ Óira ekam etad ak«aram |
bhuva iti bÃhÆ |
dvau bÃhÆ dve ete ak«are |
svar iti prati«Âhà |
dve prati«Âhe dve ete ak«are |
tasyopani«ad aham iti |
hanti pÃpmÃnaæ jahÃti ca ya evaæ veda || BrhUp_5,5.4 ||>#


__________


BrhUpBh_5,5.4 evaæ yo 'yaæ dak«iïe 'k«anpuru«astasya bhÆriti Óira ityÃdi sarvaæ samÃnam /
tasyopani«adahamiti /
pratyagÃtmabhÆtatvÃt /
pÆrvavaddhÃnterjahÃteÓceti //4//

#<iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasya pa¤camaæ brÃhmaïam //5//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,6.1

#<manomayo 'yaæ puru«o bhÃ÷satya÷ |
tasminn antar h­daye yathà vrÅhir và yavo và |
sa e«a sarvasyeÓÃna÷ sarvasyÃdhipati÷ sarvam idaæ praÓÃsti yad idaæ ki¤ca || BrhUp_5,6.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,6.1 upÃdhÅnÃmanekatvÃdanekaviÓe«aïatvÃcca tasyaiva prak­tasya brahmaïo manaupÃdhiviÓi«ÂasyopÃsanaæ vidhitsannÃhamanomayo mana÷prÃyo manasyupalabhyamÃnatvÃt /
manasà copalabhata iti manomayo 'yaæ puru«o bhÃ÷ satyo bhà eva satyaæ sadbhÃva÷ svarÆpaæ yasya so 'yaæ bhÃ÷ satyo bhÃsvara ityetat /
manasa÷ sarvÃrthÃvabhÃsamatvÃnmanomayatvÃccÃsya bhÃsvaratvÃt /
tasminnantarh­daye h­dayasyÃntastasminnityetat /
yathà vrÅhirvà yavo và pariïamata evaæ parimÃïastasminnantarh­daye yogibhird­Óyata ityartha÷ /
sa e«a sarvasyeÓÃna÷ sarvasya svabhedajÃtasyeÓÃna÷ svÃmÅ /
svÃmitve 'pi sati kaÓcidamÃtyÃditantro 'yaæ tu na tathà kiæ tarhyadhipatiradhi«ÂhÃya pÃlayità /
sarvamidaæ praÓÃsti yadidaæ ki¤ca yatki¤ccitsarvaæ jagattatsarvaæ praÓÃsti /
eæ manomayasyopÃsanÃttathÃrÆpÃpattireva phalam /
taæ tathà yathepÃsate tadeva bhavatÅti brÃhmaïam //1//

#<iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasya «a«Âhaæ brÃhmaïam //6//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,7.1

#<vidyud brahmety Ãhu÷ |
vidÃnÃd vidyut |
vidyaty enaæ pÃpmano ya evaæ veda vidyud brahmeti |
vidyud dhy eva brahma || BrhUp_5,7.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,7.1 tathaivopÃsanÃntaraæ satyasya brahmaïo viÓi«ÂaphalamÃrabhyate - vidyudbrahmetyÃhu÷ /
vidyuto brahmaïo nirvacanamucyate - vidÃnÃdavakhaï¬anÃttamaso medhÃndhakÃraæ vidÃrya hyavabhÃsate 'to vidyut /
evaæ guïaæ vidyudbrahmeti yo vedÃsai vidyatyavakhaï¬ayati vinÃÓayati pÃpmana enamÃtmÃnaæ prati pratikÆlabhÆtÃ÷ pÃpmÃno ye tÃnsarvÃnpÃpmano 'khaï¬ayatÅtyartha÷ /
ya evaæ veda vidyudbrahmeti tasyÃnurÆpaæ phalam /
vidyuddhi yasmÃdbrahma //1//

iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasya saptamaæ brÃhmaïam //7//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,8.1

#<vÃcaæ dhenum upÃsÅta |
tasyÃÓ catvÃra÷ stanÃ÷ |
svÃhÃkÃro va«aÂkÃro hantakÃra÷ svadhÃkÃra÷ |
tasyai dvau stanau devà upajÅvanti |
svÃhÃkÃraæ ca va«aÂkÃraæ ca |
hantakÃraæ manu«yÃ÷ |
svadhÃkÃraæ pitara÷ |
tasyÃ÷ prÃïa ­«abho mano vatsa÷ || BrhUp_5,8.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,8.1 punarupÃsanÃntaraæ tasyaiva brahmaïo vÃgvai brahmeti vÃgiti ÓabdasrayÅ tÃæ vÃcaæ dhenuæ dhenuriva dhenuryathà dhenuÓcaturbhi÷ stanai÷ stanyaæ paya÷ k«arati vatsÃyaivaæ vÃgdhenurvak«yamÃïai÷ stanai÷ paya ivÃnnaæ k«arati devÃdibhya÷ /
ke punaste stanà ye và te yebhya÷ k«arati /
tasyà etasyà vÃco dhenvà dvau stanau devà upajÅvanti vatsasthÃnÅyÃ÷ /
kau tau /
svÃhÃkÃraæ ca va«aÂkÃraæ ca /
ÃbhyÃæ hi havirdÅyate devebhya÷ /
hantakÃraæ manu«yÃ÷ /
hanteti manu«yebhyo 'nnaæ prayacchanti /
svadhÃkÃraæ ca va«aÂkÃraæ ca /
ÃbhyÃæ hi havirdÅyate devebhya÷ /
hantakÃraæ manu«yÃ÷ /
hanteti manu«yebhyo 'nnaæ prayacchanti svadhÃkÃraæ ca va«aÂkÃraæ ca /
ÃbhyÃæ hi havirdÅyate devebhya÷ /
hantakÃraæ manu«yÃ÷ /
hanteti manu«yebhyo 'nnaæ prayacchanti /
svadhÃkÃraæ pitara÷ /
svadhÃkÃreïa hi pit­bhya÷ svadhÃæ prayacchanti /
tasyà dhenvà vÃca÷ prÃïa ­«abha÷ /
prÃïena hi vÃkprasÆyate /
mano vatsa÷ /
manasà hi prasrÃvyate /
manasà hyÃlocite vi«aye vÃkpravartate /
tasmÃnmano vatsasthÃnÅyam /
evaæ vÃgdhenÆpÃsakastÃdbhÃvyameva pratipadyate //1//

#<iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasyëÂamaæ brÃhmaïam //8//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,9.1

#<ayam agnir vaiÓvÃnaro yo 'yam anta÷ puru«e |
yenedam annaæ pacyate |
yad idam adyate |
tasyai«a gho«o bhavati |
yam etat karïÃv apidhÃya Ó­ïoti |
sa yadotkrami«yan bhavati nainaæ gho«aæ Ó­ïoti || BrhUp_5,9.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,9.1 ayamagnirvaiÓvÃnanara÷ pÆrvavadupÃsanÃntaramayamagnirvaiÓvÃnara÷ /
ko 'yamagnirityÃha-yo 'yamanta÷puru«e /
kiæ ÓarÅrÃrambhako netyucyate-yenÃgninà vaiÓvÃnarÃkhyenedamannaæ pacyate /
kiæ tadannam /
yadidamadyate bhujyate 'nnaæ prajÃbhijaÂhiro 'gnirityartha÷ /
tasya sÃk«Ãdupalak«aïÃrthamidamÃha-tasyÃgnerannaæ pacato jÃÂharasyai«a gho«o bhavati /
ko 'sau /
yaæ gho«ametaditi kriyÃviÓe«aïaæ karïÃvapidhÃyÃÇgulÅbhyÃmapidhÃnaæ k­tvà ӭïoti taæ prajÃpatimupÃsÅta vaiÓvÃnaramagnim /
atrÃpi tÃdbhÃvyaæ phalam /
tatra prÃsaÇgikamidamari«Âalak«aïamucyate-so 'tra ÓarÅre bhoktà yadotkrami«yanbhavati nainaæ gho«aæ Ó­ïoti //1//

#<iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasya navamaæ brÃhmaïam //9//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,10.1

#<yadà vai puru«o 'smÃl lokÃt praiti sa vÃyum Ãgacchati |
tasmai sa tatra vijihÅte yathà rathacakrasya kham |
tena sa Ærdhva Ãkramate |
sa Ãdityam Ãgacchati |
tasmai sa tatra vijihÅte |
yathà lambarasya kham |
tena sa Ærdhva Ãkramate |
sa candramasam Ãgacchati |
tasmai sa tatra vijihÅte |
yathà dundubhe÷ kham |
tena sa Ærdhva Ãkramate |
sa lokam Ãgacchaty aÓokam ahimam |
tasmin vasati ÓÃÓvatÅ÷ samÃ÷ || BrhUp_5,10.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,10.1 sarve«Ãmasminprakaraïa upÃsanÃnÃæ gatiriyaæ phalaæ cocyate-yadà vai puru«o vidvÃnasmÃllokÃtpraiti ÓarÅraæ parityajati sa tadà vÃyumÃgacchatyantarik«e tiryagbhÆto vÃyu÷ stimito 'bhedyasti«Âhati /
sa vÃyustatra svÃtmani tasmai samprÃptÃya vijihote svÃtmÃvayavÃnvigamayati cchidrÅkarotyÃtmÃnamityartha÷ /
kiæparimÃmaæ chidramiti /
ucyate-yathà ratha vakrasya khaæ chidraæ prasiddhaparimÃïam /
tena chidreïa sa vidvÃnÆrdhva Ãkramata Ærdhva÷ sangacchati sa ÃdityamÃgacchati /
Ãdityo brahmalokaæ jigami«ormÃrganirodhaæ k­tvà sthita÷ so 'pyevaævida upÃsakÃya dvÃraæ prayacchati /
tasmai sa tatra vijihote /
yathà lambarasya khaæ vÃditraviÓe«asya cchidraparimÃmaæ tena sa Ærdhva Ãkramate sa candramasamÃgacchati /
so 'pi tasmai tatra vijihÅte /
yathà dundubhe÷ khaæ prasiddhaæ tena sa Ærdhva Ãkramate sa lokaæ prajÃpatilokamÃgacchati /
kiæviÓi«Âam /
aÓokaæ mÃnasena du÷khena vivarjitamityetat /
ahimaæ himavarjitaæ ÓÃrÅradu÷khavarjitamityartha÷ /
taæ prÃpya tasminvasati ÓÃÓvatÅrnityÃ÷ samÃ÷ saævatsarÃnityartha÷ /
brahmaïo bahÆnkalpÃnvasatÅtyetat //1//

#<iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasya daÓamaæ brÃhmaïam //10//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,11.1

#<etad vai paramaæ tapo yad vyÃhitas tapyate |
paramaæ haiva lokaæ jayati ya evaæ veda |
etad vai paramaæ tapo yaæ pretam araïyaæ haranti |
paramaæ haiva lokaæ jayati ya evaæ veda |
etad vai paramaæ tapo yaæ pretam agnÃv abhyÃdadhati |
paramaæ haiva lokaæ jayati ya evaæ veda || BrhUp_5,11.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,11.1 etadvai paramaæ tapa÷ /
kiæ tat /
yadyÃhito vyÃdhito jvarÃdiparig­hÅta÷ sanyattapyate tadetatparamaæ tapa ityevaæ cintayet /
du÷khasÃmÃnyÃt /
tasyaivaæ cintayato vidu«a÷ karmak«ayahetustadeva tapo bhavatyanindato 'vi«Ådata÷ /
sa eva ca tena vij¤Ãnatapasà dagdhakilba«a÷ paramaæ haiva lokaæ jayati ya evaæ veda /
tathaitadvai paramaæ tapo yaæ pretamagnÃvabhyÃdadhati /
agnipraveÓasÃmÃnyÃt /
paramaæ haiva lokaæ jayati ya evaæ veda //1//

#<iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasyaikÃdaÓaæ brÃhmaïam //11//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,12.1

#<annaæ brahmety eka Ãhu÷ |
tan na tathà |
pÆyati và annam ­te prÃïÃt |
prÃïo brahmety eka Ãhu÷ |
tan na tathà |
Óu«yati vai praïa ­te 'nnÃt |
ete ha tv eva devate ekadhÃbhÆyaæ bhÆtvà paramatÃæ gacchata÷ |
tad dha smÃha prÃt­da÷ pitaram |
kiæ svid evaivaæ vidu«e sÃdhu kuryÃæ kim evÃsmà asÃdhu kuryÃm iti |
sa ha smÃha pÃïinà mà prÃt­da |
kas tv enayor ekadhÃbhÆyaæ bhÆtvà paramatÃæ gacchatÅti |
tasmà u haitad uvÃca vÅti |
annaæ vai vi |
anne hÅmÃni sarvÃïi bhÆtÃni vi«ÂÃni |
ram iti |
prÃïo vai ram |
prÃïe hÅmÃni sarvÃïi bhÆtÃni ramante |
sarvÃïi ha và asmin bhÆtÃni viÓanti |
sarvÃïi bhÆtÃni ramante ya evaæ veda || BrhUp_5,12.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,12.1 annaæ brahmeti /
tathaitadupÃsanÃntaraæ vidhitsannÃha-annaæ brahmÃnnamadyate yattadbrahmetyeka ÃcÃryà Ãhustanna tathà grahÅtavyamannaæ brahmeti /
anye cÃ'hu÷ prÃïo brahmeti tacca tathà na grahÅtavyam /
kimarthaæ punarannaæ brahmeti na grÃhyam /
yasmÃtpÆyati klidyate pÆtibhÃvamÃpadyata ­te prÃïÃttatkathaæ brahma bhavitumarhati /
brahma hi nÃma tadyadavinÃÓi /
astu tarhi prÃïo brahma /
naiva /
yasmÃcchu«yati vai prÃïa ­te 'nnÃt /
attà hi prÃïa÷ /
ato 'nnenÃ'dyena vinà na ÓaknotyÃtmÃnaæ dhÃrayitum /
tasmÃcchru«yati vai prÃïa ­te 'nnÃt /
ata ekaikasya brahmatà nopapadyate yasmÃttasmÃdete ha tvevÃnnaprÃïadevate ekadhÃbhÆyamekadhÃbÃvaæ bhÆtvà gatvà paramatÃæ paramatvaæ gacchato brahmatvaæ prÃpnuta÷ /
tadetadevamadhyavasya ha smÃ'ha sma prÃt­do nÃma pitarÃtmana÷ kiæsviditisviditi vitarke /
yathà mayà brahma parikalpitamevaæ vidu«e kiæsvitsÃdhu kuryÃæ sÃdhu Óobhanaæ pÆjÃæ kÃæ tvasmai kuryÃmityabhiprÃya÷ /
kinevÃsmai vidu«e 'sÃdhu kuryÃæ k­tak­tyo 'sÃvityabhiprÃya÷ /
annaprÃïau sahabhÆto brahmeti vidvÃnnÃsÃvasÃdhukaramena khaï¬ito bhavati /
nÃpi sÃdhukaraïena mahÅk­ta÷ /
tadevaævÃdinaæ sa pità ha smÃ'ha pÃïinà hastena nivÃrayanmà prÃt­da maivaæ voca÷ /
kastvenayorannaprÃïayorekadhÃbhÆyaæ bhÆtvà paramatÃæ kastu gacchati na kaÓcidapi vidvÃnanena brahmadarÓanena paramatÃæ gacchati /
tasmÃnnaivaæ vaktumarhasi k­tak­tyo 'sÃviti /
yadyevaæ bravÅtu bhavÃnkathaæ paramatÃæ gacchatÅti /
tasmà u haitadvak«yamÃïaæ vaca uvÃca /
kiæ tat /
vÅti /
kiæ tadvÅti /
ucyate-annaæ vai vi /
anne hi yasmÃdimÃni sarvÃïi bhÆtÃni vi«ÂÃnyÃÓritÃnyato 'nnaæ vÅtyucyate /
ki¤ca ramiti /
ramiti coktavÃnpità /
kiæ punastadram /
prÃïo vai ram /
kuta ityÃha /
prÃïe hi kaÓcidanÃyatano nirÃÓrayo ramate /
nÃpi satyapyÃyatane 'prÃïo durbalo ramate /
yadà tvÃyatanavÃnprÃïÅ balavÃæÓca tadà k­tÃrthamÃtmÃnaæ manyamÃno ramate loka÷ /
"yuvà syÃtsÃdhuyuvÃdhyÃyaka÷"ityÃdiÓrute÷ /
idÃnÅmevaævida÷ phalamÃha - sarvÃïi ha và asminbhÆtÃni viÓantyannaguïaj¤ÃnÃtsarvÃïi bhÆtÃni ramante prÃïaguïaj¤ÃnÃdya evaæ veda //1//

#<iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasya dvÃdaÓaæ brÃhmaïam //12//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,13.1

#<uktham |
prÃïo và uktham |
prÃïo hÅdaæ sarvam utthÃpayati |
ud dhasmÃd ukthavid vÅras ti«Âhati |
ukthasya sÃyujyaæ salokatÃæ jayati ya evaæ veda || BrhUp_5,13.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,13.1 uktham /
tathopÃsanÃntaramukthaæ Óasram /
taddhi pradhÃnaæ mahÃvrate kratau /
kiæ punastaduktham /
prÃïo và uktham /
prÃïaÓca pradhÃna indriyÃïÃmukthaæ ca ÓasrÃïÃmata ukthamityupÃsÅta /
kathaæ prÃïa ukthamityÃha-prÃïo hi yasmÃdidaæ sarvamutthÃpayati /
utthÃpanÃduktha prÃïa÷ /
na hyaprÃïa÷ kaÓcidutti«Âhati /
tadupÃsanaphalamÃha-uddhÃsmÃdevaævida ukthavitprÃïavidvÅra÷ putra utti«Âhati ha d­«Âametatphalam /
ad­«Âaæ tÆkthasya sÃyujyaæ salokatÃæ jayati ya evaæ veda //1//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,13.2

#<yaju÷ |
prÃïo vai yaju÷ |
prÃïe hÅmÃni sarvÃïi bhÆtÃni yujyante |
yujyante hÃsmai sarvÃïi bhÆtÃni Órai«ÂhyÃya |
yaju«a÷ sÃyujyaæ salokatÃæ jayati ya evaæ veda || BrhUp_5,13.2 ||>#


__________


BrhUpBh_5,13.2 yajuriti copÃsÅta prÃïam /
prÃïau vai yaju÷ /
kathaæ yuja÷ prÃïa÷ /
prÃïe hi yasmÃtsarvÃïi bhÆtÃni yujyante /
na hyasati prÃïe kenacitkasyacidyogasÃmarthyam /
ato yunaktÅti prÃïo yaju÷ /
evaævida÷ phalamÃha-yujyanta udyacchanta ityartha÷ /
hÃsmà evaævide sarvÃïi bhÆtÃni Órai«Âhyaæ Óre«ÂhabhÃvastasmai Órai«ÂhyÃya Óre«ÂhabhÃvÃya na÷ Óre«Âho bhavediti /
yaju«a÷ prÃïasya sÃyujyamityÃdi sarva samÃnam //2 // //



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,13.3

#<sÃma |
prÃïo vai sÃma |
prÃïe hÅmÃni sarvÃïi bhÆtÃni samya¤ci |
samya¤ci hÃsmai sarvÃïi bhÆtÃni Órai«ÂhyÃya kalpante |
sÃmna÷ sÃyujyaæ salokatÃæ jayati ya evaæ veda || BrhUp_5,13.3 ||>#


__________


BrhUpBh_5,13.3 sÃmeti copÃsÅta prÃïam /
prÃïo vai sÃma /
kathaæ prÃïa÷ sÃma /
prÃïe hi yasmÃtsarvÃïi bhÆtÃni samya¤ci saægacchante saægamanÃtsÃmyÃpattihetutvÃtsÃma prÃïa÷ /
samya¤ci saægacchante hÃsmai sarvÃïi bhÆtÃni /
na kevalaæ saægacchanta eva Óre«ÂhabhÃvÃya cÃsmai kalpante samarthyante /
sÃmna÷ sÃyujyamityÃdi purvavat //3//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,13.4

#<k«atram |
prÃïo vai k«atram |
prÃïo hi vai k«atram |

trÃyate hainaæ prÃïa÷ k«aïito÷ |
pra k«atram atram Ãpnoti |
k«atrasya sÃyujyaæ salokatÃæ jayati ya evaæ veda || BrhUp_5,13.4 ||>#


__________


BrhUpBh_5,13.4 taæ prÃïaæ k«attramityupÃsÅta /
prÃïau vai k«attraæ prasiddhametatprÃïo hi vai k«attram /
kathaæ prasiddhametatprÃïo hi vai k«attram /
kathaæ prasiddhatetyÃha-trÃyate pÃlayatyenaæ piï¬aæ dehaæ prÃïa÷ k«aïito÷ ÓasrÃdihiæsitÃtpunarmÃæsenÃ'pÆrayati yasmÃttasmÃtk«atatrÃïÃtprasiddhaæ k«attratvaæ prÃïasya /
vidvatphalamÃha-pra k«attramatraæ na trÃyate 'nyena kenacidityatraæ k«attraæ prÃïaæ prÃpnotÅtyartha÷ /
ÓÃkhÃntare và pÃÂhÃtk«attramÃtraæ prÃïo bhavatÅtyartha÷ /
k«attrasya sÃyujyaæ salokatÃæ jayati ya evaæ veda //4//

#<iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasya trayodaÓaæ brÃhmaïam //13//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,14.1

#<bhÆmir antarik«aæ dyaur ity a«ÂÃv ak«arÃïi |
a«ÂÃk«araæ ha và ekaæ gÃyatryai padam |
etad u haivÃsyà etat |
sa yÃvad e«u tri«u loke«u tÃvad dha jayati yo 'syà etad evaæ padaæ veda || BrhUp_5,14.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,14.1 brahmaïo h­dayÃdyanekopÃdhiviÓi«ÂasyopÃsanamuktamathedÃnÅæ gÃyatryupÃdhiviÓi«ÂasyopÃsanaæ vaktavyamityÃrabhyate /
sarvacchandasÃæ hi gÃyatrÅcchanda÷ pradhÃnabhÆtam /
tatprayokt­gayatrÃïÃdgÃyatrÅti vak«yati /
na cÃnye«Ãæ chandasÃæ prayokt­prÃïatrÃïasÃmarthyam /
prÃïÃtmabhÆtà ca sà sarvacchandasÃæ cÃ'tmà prÃïa÷ /
prÃïaÓca k«atatrÃïÃtk«attramityuktam /
prÃïaÓca gÃyatrÅ /
tasmÃttadupÃsanameva vidhitsyate /
dvijottamajanmahetutvÃcca /
gÃyatryà brÃhmaïamas­jata tri«Âubhà rÃjanyaæ jagatyà vaiÓyamati dvijottamasya dvitÅyaæ janma gÃyatrÅnimittam /
tasmÃtpradhÃnà gÃyatrÅ brÃhmaïà vyutthÃya brÃhmaïà abhivadanti sa brÃhmaïo vipÃpo virajo 'vicikitso brÃhmaïo bhavatÅtyuttamapuru«Ãrthasaæbandhaæ brÃhmaïasya darÓayati /
tacca brÃhmaïatvaæ gÃyatrÅjanmamÆlamato vaktavyaæ gÃyatryÃ÷ satattvam /
gÃyatryà hi ya÷ s­«Âo dvijottamo niraÇkuÓa evottamapuru«ÃrthasÃdhane 'dhikriyate 'tastanmÆla÷ paramapuru«Ãrthasaæbandha÷ /
tasmÃttadupÃsanavidhÃnÃyÃ'ha-bhÆmirantarik«aæ dyaurityetÃnya«ÂÃvak«arÃïi /
a«ÂÃk«arama«ÂÃvak«arÃïi yasya tadidama«ÂÃk«aram /
ha vai prasiddhÃvadyotakau /
ekaæ prathamaæ gÃyatryai gÃyatryÃ÷ padam /
yakÃreïaivëÂatvapÆraïam /
etadu haivaitadevÃsyà gÃyatryÃ÷ padaæ pÃda÷ prathamo bhÆmyÃdilak«aïasrailokyÃtmà /
a«ÂÃk«aratvasÃmÃnyÃt /
evametattrailokyÃtmakaæ gÃyatryÃ÷ prathamaæ padaæ yo vedatasyaitatphalam-sa vidvÃnyÃvatki¤cide«u tri«u jetavyaæ tÃvatsarvaæ ha jayati yo 'syà etadevaæ padaæ veda //1//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,14.2

#<­co yajÆ«i sÃmÃnÅty a«ÂÃv ak«arÃïi |
a«ÂÃk«araæ ha và ekaæ gÃyatryai padam |
etad u haivÃsyà etat |
sa yÃvatÅyaæ trayÅ vidyà tÃvad dha jayati yo 'syà etad evaæ padaæ veda || BrhUp_5,14.2 ||>#


__________


BrhUpBh_5,14.2 tadarco yajÆæsi sÃmÃnÅti trayÅvidyÃnÃmÃk«arÃïyetÃnyapya«ÂÃveva tathaivëÂÃk«araæ ha và ekaæ gÃyatryai padaæ dvitÅyametadu haivÃsyà etad­gyaju÷sÃmalak«aïama«ÂÃk«aratvasÃmÃnyÃdeva /
sa yÃvatÅyaæ trayÅ vidyà trayyà vidyayà yÃvatphalajÃtamÃpyate tÃvaddha jayati yo 'syà etadgÃyatryÃsraividyalak«aïaæ padaæ veda //2//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,14.3

#<prÃïo 'pÃno vyÃna ity a«ÂÃv ak«arÃïi |
a«ÂÃk«araæ ha và ekaæ gÃyatryai padam |
etad u haivÃsyà etat |
sa yÃvad idaæ prÃïi tÃvad dha jayati yo 'syà etad evaæ padaæ veda |
athÃsyà etad eva turÅyaæ darÓataæ padaæ parorajà ya e«a tapati |
yad vai caturthaæ tat turÅyam |
darÓataæ padam iti dad­Óa iva hy e«a÷ |
parorajà iti sarvam u hy evai«a raja upary upari tapati |
evaæ haiva Óriyà yaÓasà tapati yo 'syà etad evaæ padaæ veda || BrhUp_5,14.3 ||>#


__________


BrhUpBh_5,14.3 tathà prÃïo 'pÃno vyÃna etÃnyapi prÃïÃdyabhidhÃnÃk«arÃïya«Âau /
tacca gÃyatryÃst­tÅyaæ padaæ yÃvadidaæ prÃïijÃtaæ tÃvaddha jayati yo 'syà etadevaæ gÃyatryÃst­tÅyaæ padaæ veda /
athÃnantaraæ gÃyatryÃsripadÃyÃ÷ ÓabdÃtmikÃyÃsturÅyaæ padamucyate 'bhidheyabhÆtamasyÃ÷ prak­tÃyà gÃyatryà etadeva vak«yamÃmaæ turÅyaæ darÓataæ padaæ parorajà ya e«a tapati /
turÅyamityÃdivÃkyapadÃrthaæ svameva vyÃca«Âe Óruti÷-yadvai caturthaæ prasiddhaæ loke tadidaæ turÅyaÓabdenÃbhidhÅyate /
darÓataæ padamityasya kor'tha ityucyate-dad­Óa iva d­Óyata iva hye«a maï¬alastha÷ puru«o rajo rajojÃtaæ samastaæ lokamityartha÷ /
uparyuparyÃdhipatyabhÃvena sarvaæ lokaæ rajojÃtaæ tapati /
uparyuparÅti vÅpsà sarvalokÃdhipatyakhyÃpanÃrthà /
nanu sarvaÓabdenaiva siddhatvÃdvÅpsÃnarthikà /
nai«a do«a÷ /
ye«Ãmupari«ÂÃtsavità d­Óyate tadvi«aya eva sarvaÓabda÷ syÃdityÃÓaÇkÃniv­ttyarthà vÅpsà /
"ye cÃmu«mÃtparäco lokÃste«Ãæ ce«Âe devakÃnÃæ ca"iti ÓrutyanrÃt /
tasmÃtsarvÃvarodhÃrthà vÅpsà /
yathÃsau savità sarvÃdhipatyalak«aïayà Óriyà yaÓasà ca khyÃtyà tapatyevaæ haiva Óriyà yaÓasà ca tapati yo 'syà etadevaæ turÅyaæ darÓataæ padaæ veda //3//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,14.4

#<sai«Ã gÃyatry etasmiæs turÅye darÓate pade parorajasi prati«Âhità |
tad vai tat satye prati«Âhitam |
cak«ur vai satyam |
cak«ur hi vai satyam |
tasmÃd yad idÃnÅæ dvau vivadamÃnÃv eyÃtam aham adarÓam aham aÓrau«am iti |
ya evaæ brÆyÃd aham adarÓam iti |
tasmà eva ÓraddadhyÃma |
tad vai tat satyaæ bale prati«Âhitam |
prÃïo vai balam |
tat prÃïe prati«Âhitam |
tasmÃd Ãhur balaæ satyÃd ogÅya iti |
evaæ v e«Ã gÃyatry adhyÃtmaæ prati«Âhità |
sà hai«Ã gayÃæs tatre |
prÃïà vai gayÃ÷ |
tat prÃïÃs tatre |
tad yad gayÃæs tatre tasmÃd gÃyatrÅ nÃma |
sa yÃm evÃmÆæ sÃvitrÅm anvÃhai«aiva sà |
sa yasmà anvÃha tasya prÃïÃæs trÃyate || BrhUp_5,14.4 ||>#


__________


BrhUpBh_5,14.4 sai«Ã tripadoktà yà trailokyatraividyaprÃïalak«aïà gÃyatryetasmiæÓcaturthe turÅye darÓate pade parorajasi prati«Âhità /
mÆrtÃmÆrtarasatvÃdÃdityasya /
rasÃpÃye hi vastu nÅrasamaprati«Âhitaæ bhavati /
yathà këÂhÃdi dagdhasÃraæ tadvat /
tathà mÆrtÃmÆrtarasatvÃdÃdityasya /
rasÃpÃye hi vastu nÅrasamaprati«Âhitaæ bhavati /
yathà këÂhÃdi dagdhasÃraæ tadvat /
tathà mÆrtÃmÆrtÃtmakaæ jagattripadà gÃyatryÃditye prati«Âhità tadrasatvÃtsaha tribhi÷ pÃdai÷ /
tadvai turÅyaæ padaæ satye prati«Âhitam /
kiæ punastatsatyamityucyate-cak«urvai satyam /
kathaæ cak«u÷ satyamityÃha-prasiddhametaccak«urhi vai satyam /
kathaæ prasiddhatetyÃha-tasmÃdyadidÃnÅmeva dvau vivadamÃnau viruddhaæ vadamÃnÃveyÃtÃmÃgaccheyÃtÃmahamadarÓaæ d­«ÂavÃnanasmÅtyanya ÃhÃhamaÓrau«aæ tvayà d­«Âaæ na tathà tadvastviti tayorya evaæ brÆyÃdahamadrÃk«amiti tasmà eva ÓraddadhyÃma napunaryo brÆyÃdahamaÓrau«amiti /
Óroturm­«Ã Óravaïamapi saæbhavati na tu cak«u«o m­«Ã darÓanam /
tasmÃnnÃÓrau«amityuktavate ÓraddadhyÃma /
tasmÃtsatyapratipattihetutvÃtsatyaæ cak«ustasminsatye cak«u«i saha tribhiritarai÷ pÃdaisturÅyaæ padaæ prati«Âhitamityartha÷ /
uktaæ ca sa Ãditya÷ kasminprati«Âhita iti cak«u«Åti /
tadvai turÅyapadÃÓrayaæ satyaæ bale prati«Âhitam /
kiæ punastadbalamityÃha-prÃïo vai balaæ tasminprÃïe bale prati«Âhitaæ satyam /
tathà coktaæ sÆtre tadotaæ ca protaæ ceti /
yasmÃdbale satyaæ prati«Âhitaæ tasmÃdÃhurbalaæ satyÃdogÅya ojÅya ojastaramityartha÷ /
loke 'pi yasminhi yadÃÓritaæ bhavati tasmÃdÃÓritÃdÃÓrayasya balavattaratvaæ prasiddham /
na hi durbalaæ balavata÷ kvacidÃÓrayabhÆtaæ d­«Âam /
evamuktanyÃyena u e«Ã gÃyatryadhyÃtmamadhyÃtme prÃïe prati«Âhità /
sai«Ã gÃyatrÅ prÃïa÷ /
ato gÃyatryÃæ jagatprati«Âhitam /
yasminprÃïe sarve devà ekaæ bhavanti /
sarvaæ vedÃ÷ karmÃïi phalaæ ca saivaæ gÃyatrÅ prÃïarÆpà satÅ jagata Ãtmà /
sà hai«Ã gayÃæstatre trÃtavatÅ /
ke punargayÃ÷ prÃïà vÃgÃdayo vai gayÃ÷ /
ÓabdakaramÃt /
tÃæstatre sai«Ã gÃyatrÅ /
tattatra yadyasmÃdgayÃæstatre tasmÃdgÃyatrÅ nÃma /
gÃyatrÃïÃdgÃyatrÅti prathità /
sa ÃcÃrya upanÅya mÃïavakama«Âavar«aæ yÃmevÃmÆæ gÃyatrÅæ sÃvitrÅæ savit­devatÃkÃmanvÃha pacchordharcaÓa÷ samastÃæ ca /
e«aiva sà sÃk«ÃtprÃïo jagata Ãtmà mÃïavakÃya samarpitehedÃnÅæ vyÃkhyÃtà nÃnyà sa ÃcÃryo yasmai mÃïavakÃyÃnvÃhÃnuvakti tasya mÃïavakasya gayÃnprÃïÃæsrÃyate narakÃdipatanÃt //4//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,14.5

#<tÃæ haitÃm eke sÃvitrÅm anu«Âubham anvÃhu÷ |
vÃg anu«Âup |
etad vÃcam anubrÆma iti |
na tathà kuryÃt |
gÃyatrÅm eva sÃvitrÅm ÃnubrÆyÃt |
yadi ha và apy evaævid bahv iva pratig­hïÃti na haiva tad gÃyatryà ekaæ cana padaæ prati || BrhUp_5,14.5 ||>#


__________


BrhUpBh_5,14.5 tÃmetÃæ sÃvitrÅæ haike ÓÃkhino 'nu«ÂupchandaskÃmanvÃhurupanÅtÃya /
tadabhiprÃyamÃha-vÃganu«Âup /
vÃkca ÓarÅre sarasvatÅ tÃmeva hi vÃcaæ sarasvatÅæ mÃïavakÃyÃnubrÆma ityetadvadanta÷ /
na tathà kuryÃnna tathà vidyÃdyatta Ãhurm­«aiva tat /
kiæ tarhi gÃyatrÅmeva sÃvitrÅmanubrÆyÃt /
kasmÃt /
yasmÃtprÃïo gÃyatrÅtyuktam /
prÃïa ukte vÃkca sarasvatÅ cÃnye ta prÃïÃ÷ sarvaæ mÃïavakÃya samarpitaæ bhavati /
ki¤cedaæ prÃsaÇgikamuktvà gÃyatrÅvidaæ stauti-yadi ha và apyevaævidbahviva na hi tasya sarvÃtmano bahu nÃmÃsti kicitsarvÃtmakatvÃdvidu«a÷ pratig­hïÃti na haiva tatpratigrahajÃtaæ gÃyatryà eka¤canaikamapi padaæ prati paryÃptam //5//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,14.6

#<sa ya imÃæs trÅæl lokÃn pÆrïÃn pratig­hïÅyÃt so 'syà etat prathamaæ padam ÃpnuyÃt |
atha yÃvatÅyaæ trayÅ vidyà yas tÃvat pratig­hïÅyÃt so 'syà etad dvitÅyaæ padam ÃpnuyÃt |
atha yÃvad idaæ prÃïi yas tÃvat pratig­hïÅyÃt so 'syà etat t­tÅyaæ padam ÃpnuyÃt |
athÃsyà etad eva turÅyaæ darÓataæ padaæ parorajà ya e«a tapati |
naiva kena canÃpyam |
kuta u etÃvat pratig­hïÅyÃt || BrhUp_5,14.6 ||>#


__________


BrhUpBh_5,14.6 sa ya imÃæsrÅnsa yo gÃyatrÅvidimÃnbhÆrÃdÅæsrÅngo 'ÓvÃdidhanapÆrïÃællokÃnpratig­hïÅyÃtsa pratigraho 'syà gÃyatryà etatprathamaæ padaæ yadvyÃkhyÃtamÃpnuyÃtprathamapadavij¤Ãnaphalaæ tena bhuktaæ syÃnna tvadhikado«otpÃdaka÷ sa pratigraha÷ /
atha punaryÃvatÅyaæ trayÅ vidyà yastÃvatpratig­hïÅyÃtso 'syà etatt­tÅyaæ padamÃpnuyÃt /
tena t­tÅyapadavij¤Ãnaphalaæ bhuktaæ syÃt /
kalpayitvedamicyate /
pÃdatrayasamamapi yadi kaÓcitpratig­hïÅyÃttatpÃdatrayavij¤Ãnaphalasyaiva k«ayakÃraïaæ na tvanyasya do«asya kart­tve k«amam /
na caivaæ dÃtà pratigrahÅtà và /
gÃyatrÅvij¤Ãnastutaye kalpyate /
dÃtà pratigrahÅtà ca yadyapyevaæ saæbhÃvyate nÃsau pratigraho 'parÃdhak«ama÷ /
kasmÃdyato 'bhyadhikamapi puru«Ãrthavij¤ÃnamavaÓi«Âameva caturthapÃdavi«ayaæ gÃyatryÃstaddarÓayati /
athÃsyà etadeva turÅyaæ darÓataæ padaæ parorajà ya e«a tapati /
yaccaitannaiva kenacana kenacidapi pratigraheïÃ'pyaæ naiva prÃpyamityartha÷ /
yathà pÆrvoktÃni trÅïi padÃni /
etÃnyapi naivÃ'pyÃni kenacitkalpayitvaivamuktaæ paramÃrthata÷ kuta u etÃvatpratig­hïoyÃttrailokyÃdisamam /
tasmÃdgÃyatryevaæprakÃropÃsyetyartha÷ //6//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,14.7

#<tasyà upasthÃnam |
gÃyatry asy ekapadÅ dvipadÅ tripadÅ catu«padi |
apad asi |
na hi padyase |
namas te turÅyÃya darÓatÃya padÃya parorajase |
asÃv ado mà prÃpad iti |
yaæ dvi«yÃd asÃv asmai kÃmo mà samardhÅti và |
na haivÃsmai sa kÃma÷ sam­dhyate yasmà evam upati«Âhate |
aham ada÷ prÃpam iti và || BrhUp_5,14.7 ||>#


__________


BrhUpBh_5,14.7 tasyà upasthÃnaæ tasyà gÃyatryà upasthÃnamupetya sthÃnaæ namaskaraïamanena mantreïa /
kau'sau mantra ityÃha-he gÃyatryasi bhavasi trailokyapÃdenaikapadÅ trayÅvidyÃrÆpeïa dvitÅyena dvipadÅ /
prÃïÃdinà t­tÅyena tripadyasi /
caturthena turÅyeïa catu«padyasi /
evaæ caturbhi÷ pÃdairupÃsakai÷ padyase j¤Ãyase 'ta÷ paraæ pareïa nirupÃdhikena svenÃ'tmanÃpadasi /
avidyamÃnaæ padaæ yasyÃstava yena padyase sà tvamapadasi yasmÃnnahi padyase neti netyÃtmatvÃt /
ato vyavahÃravi«ayÃya namabhte turÅyÃya darÓatÃya padÃya poradase /
asau Óatru÷ pÃpmà tvatprÃptivighnakaro 'dastadÃtmana÷ kÃryaæ yattvatprÃptivighnakart­tvaæ mà prÃpanmaiva prÃpnotu /
itiÓabdo mantraparisamÃptyartha÷ /
yaæ dvi«yÃdyaæ prati dve«aæ kuryÃtsvayaæ vidvÃæstaæ pratyanenopasthÃnamasau ÓatruramukanÃmeti nÃma g­hïÅyÃdasmai yaj¤adattÃyÃbhipreta÷ kÃmo mà sam­ddhi sam­ddhiæ mà prÃpnotviti vopati«Âhate /
na haivÃsmai devadattÃya sa kÃma÷ sam­dhyate /
kasmai /
yasmà evamupati«Âhate /
ahamado devadattÃbhipretaæ prÃpamiti vopati«Âhate /
asÃvado mà prÃpadityÃditrayÃïÃæ mantrapadÃnÃæ yathÃkÃmaæ vikalpa÷ //7//



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,14.8

#<etad dha vai taj janako vaideho bu¬ilam ÃÓvatarÃÓvim uvÃca -- yan nu ho tad gÃyatrÅvid abrÆthÃ÷ |
atha kathaæ hastÅbhÆto vahasÅti |
mukhaæ hy asyÃ÷ samrÃï na vidÃæ cakareti hovÃca |
tasyà agnir eva mukham |
yadi ha và api bahv ivÃgnÃv abhyÃdadhati sarvam eva tat saædahati |
evaæ haivaivaævid yady api bahv iva pÃpaæ kurute sarvam eva tat saæpsÃya Óuddha÷ pÆto 'jaro 'm­ta÷ saæbhavati || BrhUp_5,14.8 ||>#


__________


BrhUpBh_5,14.8 gÃyatryà mukhavidhÃnÃyÃrthavÃda ucyate-etaddha kila vai smaryate /
tattatra gÃyatrÅvij¤Ãnavi«aye janako vaideho bu¬ilo nÃmato 'ÓvatarÃÓvasyÃpatyamÃÓvatarÃÓvistaæ kiloktavÃn /
yannu iti vitarke ho aho ityetattadyattvaæ gÃyatrÅvidbrÆthà gÃyatrÅvidasmÅti yadabrÆthÃ÷ kimidaæ tasya vacaso 'nanurÆpam /
atha kathaæ yadi gÃyatrÅvitpratigrahado«eïa hastobhÆto vahasÅti /
sa pratyÃha rÃj¤Ã smÃrito mukhaæ gÃyatryà hi yasmÃdasyà he samrÃïna vidäcakÃra na vij¤ÃtavÃnasmÅti hovÃca /
ekÃhgavikalatvÃdgÃyatrÅvij¤Ãnaæ mamÃphalaæ jÃtam /
Ó­ïu tarhi tasyà gÃyatryà agnireva mukham /
yadi ha và api bahvivendhanamagnÃvabhyÃdadhati laukikÃ÷ sarvameva tatsaædahatyevendhanamagnirevaæ haivaivaævidgÃyatryà agnirmukhamityevaæ vettÅtyevaævitsyÃtsvayaæ gÃyatryÃtmÃgnimukha÷ san /
yadyapi bahviva pÃpaæ kurute pratigrahÃdido«aæ tatsarvaæ pÃpajÃtaæ saæpsÃya bhak«ayitvà Óuddho 'gnivatpÆtaÓca tasmÃtpratigrahado«ÃdgÃyatryÃtmÃjaro 'm­taÓca saæbhavati //8//

#<iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adbhëye pa¤camÃdhyÃyasya caturdaÓaæ brÃhmaïam //14//>#



_______________________________________________________________________

START BrhUp 5,15.1

#<hiraïmayena pÃtreïa satyasyÃpihitaæ mukham |
tat tvam pÆ«ann apÃv­ïu satyadharmÃya d­«Âaye |
pÆ«ann ekar«e yama sÆrya prÃjÃpatya vyÆha raÓmÅn samÆha teja÷ |
yat te rÆpaæ kalyÃïatamam tat te paÓyÃmi yo 'sÃv asau puru«a÷ so 'ham asmi |
vÃyur anilam am­tam athedaæ bhasmÃntaæ ÓarÅram |
oæ krato smara k­taæ smara krato smara k­taæ smara |
agne naya supathà rÃye 'smÃn viÓvÃni deva vayunÃni vidvÃn |
yuyodhy asmaj juhurÃïam eno bhÆyi«ÂhÃæ te namauktiæ vidhema || BrhUp_5,15.1 ||>#


__________


BrhUpBh_5,15.1 yo j¤ÃnakarmasamuccayakÃrÅ so 'ntakÃla Ãdityaæ prÃrthayati /
asti ca prasaÇgo gÃyatryÃsturÅya÷ pÃdo hi sa÷ /
tadupasthÃnaæ prak­tamata÷ sa eva prÃrthyate /
hiraïyamayena jyotirmayena pÃtreïa yathà pÃtreïe«Âaæ vastvapidhÅyata evamidaæ satyÃkhyaæ brahma jyotirmayena maï¬alenÃpihitamivÃsamÃhitacetasÃmad­ÓyatvÃttaducyate /
satyasyÃpihitaæ mukhaæ mukhyaæ svarÆpaæ tadapidhÃnaæ pÃtramapidhÃnamiva darÓanapratibandhakÃraïaæ tattvaæ he pÆ«a¤jagata÷ po«aïatpÆ«Ã savitÃpÃv­ïvapÃv­taæ kuru darÓanapratibandhakÃraïamapanayetyartha÷ /
satyadharmÃya satyaæ dharmo 'sya mama so 'haæ satyadharmà tasmai tvadÃtmabhÆtÃyetyartha÷ /
d­«Âaye darÓanÃya /
pÆ«annityÃdÅni nÃmÃnyÃmantraïÃrthani savitu÷ /
ekar«a ekaÓcÃsÃv­«iÓcaikar«irdarÓanÃd­«i÷ /
sa hi sarvasya jagata Ãtmà cak«uÓca sansarvaæ paÓyatyeko và gacchatÅtyekar«i÷"sÆrya ekÃkÅ carati"iti mantravarïÃt /
yama sarvaæ hi jagata÷ saæyamanaæ tvatk­tam /
sÆrya su«Âhu vÅrayate rasÃnraÓmÅnprÃïÃndhiyo và jagata iti /
prÃjÃpatya prajÃpaterÅÓvarasyÃpatyaæ hiraïyagarbhasya và he prÃjÃpatya vyÆha vigamaya raÓmÅn /
samÆha saæk«ipÃ'tmanastejo yenÃhaæ ÓaknuyÃæ tvatsvarÆpama¤jasà dra«Âam /
vidyotana iva rÆpÃïÃmata upasaæhara teja÷ /
yatte tava rÆpaæ sarvakalyÃïÃnÃmatiÓayena kalyÃïaæ kalyÃïatamaæ tatte paÓyÃmi /
paÓyÃmo vayaæ vacanavyatyayena /
yo 'sau bhÆrbhuva÷svarvyÃh­tyavayava÷ puru«a÷ puru«Ãk­titvÃtpuru«a÷ so 'hamasmi bhavÃmi /
aharamiti copani«ada uktatvÃdÃdityacÃk«u«ayostadevedaæ parÃm­Óyate so 'hamasmyam­tamiti saæbandha÷ /
mamÃm­tasya satyasya ÓarÅrapÃte ÓarÅrastho ya÷ prÃïo vÃyu÷ so 'nilaæ bÃhyaæ vÃyumeva pratigacchatu /
tathÃnyà devatÃ÷ svÃæ svÃæ prak­tiæ gacchantu /
athedamapi bhasmÃntaæ satp­thivÅæ yÃtu ÓarÅram /
athedÃnÅmÃtmana÷ saækalpabhÆtÃæ manasi vyavasthitÃmagnidevatÃæ prÃrthayate-oæ krato /
oæmiti krato iti ca saæbodhanÃrthaveva /
oÇkÃrapratÅkatvÃdom /
manomayatvÃcca kratu÷ /
he oæ he krato smara smartavyamantakÃle hi tvatsmaraïavaÓÃdi«Âà gati÷ prÃpyate 'ta÷ prÃrthyate yanmayà k­taæ tatsmara punaruktirÃdarÃrthà /
ki¤ca he 'gne naya prÃpaya supathà Óobhanena mÃrgeïa rÃye dhanÃya karmaphalaprÃptaya ityartha÷ /
na dak«iïena k­«ïena punarÃv­ttiyuktena kiæ tarhi Óuklenaiva supathÃsmÃnviÓvÃni sarvÃïi he deva vayunÃni praj¤ÃnÃni sarvaprÃïinÃæ vidvÃn /
ki¤ca yuyodhyapanaya viyojayÃsmadasmatto juhurÃïaæ kuÂilamena÷ pÃpaæ pÃpajÃtaæ sarvam /
tena pÃpena viyuktà vayame«yÃma uttareïa pathà tvatprasÃdÃt /
kintu vayaæ tubhyaæ paricaryÃæ kartuæ na Óaknumo bhÆyi«ÂhÃæ bahutamÃæ te tubhyaæ namauktiæ namaskÃravacanaæ vidhema namaskÃroktyà paricaremetyartha÷ /
anyatkartumaÓaktÃ÷ santa iti //1 // //

iti ÓrÅmadb­hadÃraïyakopani«adi pa¤camÃdhyÃyasya pa¤cadaÓaæ brÃhmaïam //15 // //
#<
iti b­hadÃraïyakopani«adi pa¤camodhyÃya÷ //5//>#