Agamasastra 2) Vaitathyaprakarana containing: 1) Mandukyopanisatkarika by Gaudapada (also known as Gaudapadakarika, Mandukyakarika or Agamasastra) 2) Agamasastrabhasya (commentary ascribed to Samkara) NOTE: The term "Agamasastra" is applied to the entire compilation. Input by members of the Sansknet project (formerly: www.sansknet.org) This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding. Therefore, word boundaries are usually not marked by blanks. These and other irregularities cannot be standardized at present. In addition, the Sansknet version came in a kind of semi-pausa format, with Sandhi rules applied only in part. In this GRETIL version Sandhi rules are applied throughout, although some cases may have escaped the conversion routine. The text of Gaudapada's Karikas has been checked against the ed. by A.V. Kathavate, Poona 1890 (Anandasrama Sanskrit Series, 10). The text of the commentary is not proofread! REFERENCE SYSTEM (added): MandUpK_ = Gau¬apÃda's MÃï¬Ækyopani«atkÃrikà MandUpKC = ùgamaÓÃstrabhëya (i.e., Áaækara's comm. on MandUpK) #<...># = BOLD ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ ## _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.1 j¤Ãte dvaitaæ na vidyata ityuktam,"ekamevÃdvitÅyam"(chÃ.u.6 / 2 / 1) ityÃdi Órutibhya÷ / ÃgamamÃtraæ tat / tatropapattyÃpi dvaitasya vaitathyaæ Óakyate 'vadhÃrayitum iti dvitÅyaæ prakaraïam Ãrabhyate ## __________ MandUpKC_2.1 vitathasya bhÃvo vaitathyam, asatyatvam ityartha÷ / kasya? sarve«Ãæ bÃhyÃdhyÃtmikÃnÃæ bhÃvÃnÃæ padÃrthÃnÃæ svapna upalabhyamÃnÃnÃm, Ãhu÷ kathayanti, manÅ«iïa÷ pramÃïakuÓalÃ÷ / vaitathye hetumÃhÃnta÷sthÃnÃt, anta÷ ÓarÅrasya madhye sthÃnaæ ye«Ãm / tatra hi bhÃvopalabhyante parvatahastyÃdayo na bahi÷ ÓarÅrÃt / tasmÃt te vitathà bhavitum arhanti / nanvapavarakÃdyantarupalabhyamÃnair ghaÂÃdibhiranaikÃntiko hetur ityÃÓaÇkyÃha saæv­tatvena hetuna iti / anta÷ saæv­tasthÃnÃd ityartha÷ / na hy anta÷ saæv­te dehento nìūu parvatahastyÃdÅnÃæ saæbhavo 'sti, na hi dehe parvata÷, asti //1// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.2 svapnad­ÓyÃnÃæ bhÃvÃnÃmanta÷ saæv­tasthÃnamityetad asiddham, yasmÃt prÃcye«u supta udak«u svapnÃn paÓyann iva d­Óyata ityetad ÃÓaÇkyÃha ## __________ MandUpKC_2.2 na dehÃdbarhideÓÃntaraæ gatvà svapnÃn paÓyati / yasmÃt suptamÃtra eva dehadeÓÃd yojanaÓatÃntarite mÃsamÃtraprÃpye deÓe svapnÃn paÓyann iva d­Óyate / na ca tad deÓaprÃpter Ãgamanasya dÅrgha÷ kÃlo 'sti / ato dÃrghatvÃc ca kÃlasya na svapnad­gdeÓÃntaraæ gacchati / kiæ ca pratibuddhaÓ ca vai sarva÷ svapnad­ksvapnadarÓanadeÓe na vidyate / yadi ca svapne deÓÃntaraæ gacched yasmin deÓe svapnÃn paÓyet tatraiva pratibudhyeta / na caitad asti / rÃtrau supto 'hanÅva bhÃvÃn paÓyati, bahubhi÷ saægato bhavati, yaÓ ca saægata÷ tair g­hyeta / na ca g­hyate, g­hÅtaÓcetvÃm adya tatropalabdhavanto vayam iti vayamiti brÆyu÷ / na caitad asti tasmÃn na deÓÃntaraæ gacchati svapne //2// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.3 itaÓ ca svapnad­Óyà bhÃvà vitathà yata÷ ## __________ MandUpKC_2.3 abhÃvaÓ caiva rathÃdÅnÃæ svapnad­ÓyÃnÃæ ÓrÆyate nyÃyapÆrvakaæ yuktita÷ Órutau"na tatra rathÃ÷"(b­.u.4 / 3 / 10) ity atra / dehÃnta÷ sthÃnasaæv­tatvÃdihetunà prÃptaæ vaikathyaæ tad anuvÃdinyà Órutyà svapne svaya¤jyoti«ÂvapratipÃdanaparayà prakÃÓitamÃhur brahmavida÷ //3// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.4 ## __________ MandUpKC_2.4 jÃgrad d­ÓyÃnÃæ bhÃvÃnÃæ vaitathyam iti pratij¤Ã / d­ÓyatvÃd iti hetu÷ svapnad­ÓyabhÃvavad iti d­«ÂÃnta÷ / yathà tatra svapne d­ÓyÃnÃæ bhÃvÃnÃæ vaitathyaæ tathà jÃgarite 'pi d­Óyatvam aviÓi«Âam iti hetÆpanaya÷ / tasmÃj jÃgarite 'pi vaitathyaæ sm­tam iti nigamanam / anta÷sthÃnÃt saæv­tatvena ca svapnad­ÓyÃnÃæ bhÃvÃnÃæ jÃgrad d­Óyebhya÷ bheda÷ / d­Óyatvam asatyatvaæ cÃviÓi«Âam ubhayatra //4// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.5 ## __________ MandUpKC_2.5 prasiddhenaiva bhedÃnÃæ grÃhyagrÃhakatvena hetunà samatvena svapnajÃgaritasthÃnayor ekatvamÃhurvivekina iti pÆrvapramÃïasiddhasyaiva phalam //5// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.6 itaÓ ca vaitathyaæ jÃgrad d­ÓyÃnÃæ bhedÃnÃm Ãdyantayor abhÃvÃt / #<ÃdÃvante ca yan nÃsti vartamÃne 'pi tat tathà / vitathai÷ sad­ÓÃ÷ santo 'vitathà iva lak«itÃ÷ // MandUpK_2.6 //># __________ MandUpKC_2.6 yadÃdÃv ante ca nÃsti vastu m­gat­«ïikÃdi tanmadhye 'pi nÃsty ati niÓcitaæ loke tatheme jÃgrad d­Óyà bhedÃ÷ / Ãdyantayor abhÃvÃd vitathair eva m­gat­«ïikÃdibhi÷ sad­ÓatvÃd vitathà eva tathÃpi vitathà iva lak«ità mƬhair anÃtmavidbhi÷ //6// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.7 svapnad­ÓyavajjÃgaritad­ÓyÃnÃm api satvam iti yad uktaæ tad ayuktam / yasmÃj jÃgrad d­Óyà annapÃnavÃhanÃdaya÷ k«utpipÃsÃdiniv­ttiæ kurvanto gamanÃgamanÃdikÃryaæ ca saprayojÃnà d­«ÂÃ÷ / na tu svapnad­ÓyÃnÃæ tad asti / tasmÃt svapnad­Óyavad jÃgrad d­ÓyÃnÃm asatvaæ manorathamÃtram iti / tan na / kasmÃt? yasmÃt ## __________ MandUpKC_2.7 saprayojanatà d­«Âà yà annapÃnÃdÅnÃæ sà svapne vipratipadyate / jÃgarite hi bhuktvà pÅtvà ca t­pto vinivartitat­ÂsuptamÃtra eva k«utpipÃsÃdyÃrtam ahorÃtro«itaæ bhuktavantam ÃtmÃnaæ manyate / yathà spapne bhuktvà pÅtvà ca t­pta utthitas tathà / tasmÃd jÃgrad d­ÓyÃnÃæ svapne vipratipattir d­«Âà / ato manyÃmahe te«Ãm apy asatvaæ spapnad­ÓyavadanÃÓaÇkanÅyam iti / tasmÃd Ãdyantavatvamubhayatra samÃnam iti mithyà iva khalu te sm­tÃ÷ //7// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.8 svapnajÃgradbhedayo÷ samatvÃj jÃgradbhedÃnÃm asatvam iti yad uktaæ tadasat / kasmÃt? d­«ÂÃntasyÃsiddhatvÃt / katham? na hi jÃgrad d­«Âà evaite bhedÃ÷ svapne d­Óyante / kiæ tarhi? apÆrvaæ svapne paÓyati, caturdantagajamÃrÆÂhama«ÂabhujamÃtmÃnaæ manyate / anyad apy evaæprakÃram apÆrvaæ paÓyati svapne / tan nÃnyenà asatà samam iti sadeva / ato d­«ÂÃnto 'siddha÷ / tasmÃtsvapnavajjÃgaritasyÃsatvamity ayuktam / tan na, svapne d­«Âam apÆrvaæ yan manyase na tatsvata÷ siddham / kiæ tarhi? ## __________ MandUpKC_2.8 apÆrvaæ sthÃnidharmo hi sthÃnino dra«Âur eva hi svapnasthÃnavato dharma÷ / yathà svarganivÃsinÃmindrÃdÅnÃæ sahasrÃk«atvÃdi tathà svapnad­Óo 'pÆrvo 'yaæ dharma÷ / na svata÷ siddho dra«Âu÷ svarÆpavat / tÃnevaæprakÃrÃnapÆrvÃnsvacittavikalpÃnayaæ sthÃnÅ svapnad­ksvapnasthÃne gatvà prek«ate / yathaiveha loke suÓik«ito deÓÃntaramÃrgastane mÃrgeïa deÓÃntaraæ gatvà tÃnpadÃrthÃnpaÓyati tadvat / tasmÃdyathà sthÃnidharmÃïÃæ rajjusarpam­gat­«ïikÃdÅnÃmasatvaæ tathà svapnad­«yÃnÃmapÆrvÃïÃæ sthÃnidharmatvamevetyasattvamato na svapnad­«ÂÃntasyÃsiddhatvam //8// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.9 apÆrvatvÃÓaÇkà nirÃk­tà svapnad­«ÂÃntasya puna÷ svapnatulyatÃæ jÃgradbhedÃnÃæ prapa¤cayannÃha ## __________ MandUpKC_2.9 svapnav­ttÃv api svapnasthÃne 'py antaÓ cetasà manorathasaÇkalpitam asat / saÇkalpÃnantarasamakÃlam evÃdarÓanÃt tatraiva svapne bahiÓ cetasà g­hÅtaæ cak«urÃdidvÃreïopalabdhaæ ghaÂÃdi sat / ity eva satyam iti niÓcite 'pi sadasadvibhÃgo d­«Âa÷ / ubhayorapyantarbahiÓceta÷ kalpitayorvaitathyameva d­«Âam //9// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.10 ## __________ MandUpKC_2.10 sadasatorvaitathyaæ yuktam, antarbahiÓceta÷kalpitatvÃviÓe«Ãditi vyÃkhyÃtamanyat //10// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.11 codaka Ãha ## __________ MandUpKC_2.11 svapnajÃgratsthÃnayorbhedÃnÃæ yadi vaitathyaæ ka etÃnarbahiÓceta÷kalpitÃnbudhyate / ko vai te«Ãæ vikalpaka÷ / sm­tij¤Ãnayo÷ ka ÃlambanamityabhiprÃya÷, na cennirÃtmavÃda i«Âa÷ //11// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.12 ## __________ MandUpKC_2.12 svayaæ svamÃyayà svamÃtmÃnamÃtsà deva Ãtmanyeva vak«yamÃïaæ bhedÃkÃraæ kalpayati rajjvÃdÃviva sarpÃdÅn svayameva ta tÃnbudhyate bhedÃæstadvadevetyevaæ vedÃntaniÓcaya÷ / nÃnyo 'sti j¤Ãnasm­tyÃÓrayo na ca nirÃspada eva j¤Ãnasm­tÅ vainÃÓikÃnÃmivetyabhiprÃya÷ //12// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.13 saÇkalpayankena prakÃreïa kalpayatÅtyucyate ## __________ MandUpKC_2.13 vikaroti nÃnà karotyaparÃæl laukikÃn bhÃvÃn padÃrthä ÓabdÃdÅnanyÃæÓcÃntaÓcitte vÃsanÃrÆpeïa vyavasthitÃnavyÃk­tÃn niyatÃæÓca p­thvyÃdÅnaniyatÃæÓca kalpanÃkÃlÃnbahiÓcitta÷ saæstathÃntaÓcitto manorathÃdilak«aïÃnityevaæ kalpayati prabhurÅÓvara Ãtmetyartha÷ //13// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.14 svapnavaccittaparikalpitaæ sarvamityetadÃÓaÇkyate / yasmÃccittaparikalpitairmanorathÃdilak«aïaiÓcittaparicchedyaivailak«aïyaæ bÃhyÃnÃmanyonyaparicchedyatvamiti // sà na yuktÃÓaÇkà / ## __________ MandUpKC_2.14 cittakÃlà hi ye 'ntastu cittaparicchedyÃ÷, nÃnyaÓcittakÃlavyatirekeïa paricchedaka÷ kÃlo ye«Ãæ te cittakÃlÃ÷ / kalpanÃkÃla evopalabhyanta ityartha÷ / dvayakÃlÃÓca bhedakÃlà anyonyaparicchedyÃ÷ / yathÃgodohanamÃste, yÃvadÃste tÃvadgÃæ dogdhi yÃvadgÃæ dogdhi tÃvadÃste / tÃvÃnayametÃvÃnsa iti parasparaparicchedyaparicchedakatvaæ bÃhyÃnÃæ bhedÃnÃæ te dvayakalà antaÓcittakÃlà bÃhyÃÓca dvayakÃlÃ÷ kalpità eva te sarve / na bÃhyo dvayakÃlatvaviÓe«a÷ kalpitatvavyatirekeïÃnyahetuka÷ / atrÃpi hi svapnad­«ÂÃnto bhavatyeva //14// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.15 ## __________ MandUpKC_2.15 yadapyantaravyaktatvaæ bhÃvÃnÃæ manovÃsanÃmÃtrÃbhivyaktÃnÃæ sphuÂatvaæ và bahiÓcak«urÃdÅndriyÃntare viÓe«o nÃsau bhedÃnÃmastitvak­ta÷ svapne 'pi tathà darÓanÃt / kintarhi? indriyÃntarak­ta eva / ata÷ kalpità eva jÃgtadbhÃvà api svapnabhÃvavaditi siddham //15// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.16 bÃhyÃdhyÃtmikÃnÃæ bhÃvÃnÃmitaretaranimittanaimittikatayà kalpanÃyÃæ kiæ mÆlamityucyate ## __________ MandUpKC_2.16 jÅvaæ hetuphalÃtmakam, ahaæ karomi mama sukhadu÷khe ityevaæ lak«aïam, anevaælak«aïa eva Óuddha Ãtmani rajjÃviva sarpaæ kalpayate pÆrvam / tatastÃdarthyena kriyÃkÃrakaphalabhedena prÃïÃdÅnnÃnÃvidhÃnbhÃvÃnbÃhyÃnÃdhyÃtmikÃæÓcaiva kalpate / tatra kalpanÃyÃæ ko heturityucyate / yo 'sausvayaÇkalpito jÅva÷ sarvakalpanÃyÃmadhik­ta÷ sa yathÃvidya÷, yÃd­ÓÅ vidyà vij¤Ãnamasyeti yathÃvidya÷, tathÃvidhaiva sm­tistasyeti tathÃsm­tirbhavati sa iti / ato hetukalpanÃvij¤ÃnÃtphalavij¤Ãnaæ tato hetiphalasm­tistatastadvij¤Ãnaæ tadarthakriyÃkÃrakatatphalabhedavij¤ÃnÃni tebhyastatsm­tistatsm­teÓca punastadvij¤ÃnÃnÅtyevaæ bÃhyÃnÃdhyÃtmikÃæÓcetaretaranimittanaimittikabhÃvenÃnekadhà kalpayate //16// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.17 tatra jÅvakalpanà sarvakalpanÃmÆlamityuktaæ saiva jÅvakalpanà kiænimitteti d­«ÂÃntena pratipÃdayati ## __________ MandUpKC_2.17 yathà loke svena rÆpeïÃniÓcitÃnavadhÃritaivameveti rajjurmandÃndhakÃre kiæ sarpa udakadhÃrà daï¬a iti vÃnekadhà vikalpità bhavati pÆrvaæ svarÆpÃniÓcayanimittaæ yadi hi pÆrvameva rajju÷ svarÆpeïa niÓcità syÃt, na sarpÃdivikalpo 'bhavi«yad yathà svahastÃÇgulyÃdi«u, e«a d­«ÂÃnta÷ / tadvaddhetuphalÃdisaæsÃradharmÃnarthavilak«aïatayà svena viÓuddhavij¤aptimÃtrasattÃdvayarÆpeïÃniÓcitatvÃjjÅvaprÃïÃdyanantabhÃvabhedairÃtmavikalpita itye«a sarvopani«adÃæ siddhÃnta÷ //17// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.18 ## __________ MandUpKC_2.18 rajjureveti niÓcaye sarvavikalpaniv­ttau rajjureveti cÃdvaitaæ yathà tathà 'neti neti'(b­.u.4.4.22) iti sarvasaæsÃradharmaÓÆnyapratipÃdakaÓÃstrajanitavij¤ÃnasÆryÃlakak­tÃtmaviniÓcaya÷ 'Ãtmaivedaæ sarvam' (chÃ.u.7.25.2) 'apÆrvamanaparamanantaramabÃhyam' (b­.u.2.5.19) 'sabÃhyÃbhyantaro hyaja÷'(mu.u.2.1.2) 'ajaro 'maro 'm­to 'bhaya÷'(b­.u.4.4.25) 'eka evÃdvaya÷' iti //18// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.19 yadyÃtmaika eveti niÓcaya÷ kathaæ prÃïÃdibhiranantairbhÃvairetai÷ saæsÃralak«aïairvikalpita ity ucyate, Ó­ïu ## __________ MandUpKC_2.19 mÃyai«Ã tasyÃtmano devasya / yathà mÃyÃvinà vihità mÃyà gaganamativimalaæ kusumitai÷ sapalÃÓaistarubhirÃkÅrïamiva karoti tatheyamapi devasya mÃyà yayÃyaæ svayamapi mohita iva mohito bhavati / 'mama mÃyà duratyayÃ'(gÅtà 7.14) ityuktam //19// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.20-28 ## ## ## ## ## ## ## ## ## __________ MandUpKC_2.28 prÃïa÷ prÃj¤o bÅjÃtmà tatkÃryabhedà hÅtare sthatyantÃ÷ / anye ca sarve laukikÃ÷ sarvaprÃïiparikalpità bhedà rajjvÃmiva sarpÃdayas tacchÆnya ÃtmanyÃtmasvarÆpÃniÓcayahetoravidyayà kalpità iti piï¬Åk­tor'tha÷ / prÃïÃdiÓlokÃnÃæ pratyekaæ padÃrthavyÃkhyÃne phalguprayojanatvÃtsiddhapadÃrthatvÃcca yatno na k­ta÷ //28// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.29 kiæ bahunà ## __________ MandUpKC_2.29 prÃïÃdÅnÃmanyatamamuktamanuktaæ vÃnyaæ bhÃvaæ padÃrthaæ darÓayedyasyÃcÃryo 'nyo vÃpta idameva tattvamiti sa taæ bhÃvamÃtmabhÆtaæ paÓyatyayamahamiti và mameti và / taæ ca dra«ÂÃraæ sa bhÃvo 'vati yo darÓito bhÃvo 'sau bhÆtvà rak«ati / svenÃtmanà sarvato niruïaddhi / tasmingrahastadgrahastadabhiniveÓa÷ / idameva tattvamiti sa taæ grahÅtÃramupaiti / tasyÃtmabhÃvaæ nigacchatÅtyartha÷ //29// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.30 ## __________ MandUpKC_2.30 etai÷ prÃïÃdibhirÃtmano 'p­thagbhÆtairap­thagbhÃvaire«a Ãtmà rajjuriva sarpÃdi vikalapnÃrÆpai÷ p­thageveti lak«ito 'bhilak«ito niÓcito mƬhairityartha÷ / vivekinÃæ tu rajjvÃmiva kalpitÃ÷ sarpÃdayo nÃtmavyatirekeïa prÃïÃdaya÷ santÅtyabhiprÃya idaæ sarvaæ yadayamÃtmà (b­.u.2.4.6, 4.5.7) iti Órute÷ / evamÃtmavyatirekeïÃsatvaæ rajjusarpavadÃtmani kalpitÃnÃmÃtmÃnaæ ca kevalaæ nirvikalpaæ yo veda tattvena Órutito yuktitaÓca sa aviÓaÇkito vedÃrthaæ vibhÃgata÷ kalpayetkalpayatÅtyartha÷ idamevaæparaæ vÃkyamado 'nyaparamiti / na hyanadhyÃtmavidvedäj¤Ãtuæ Óaknoti tattvata÷ / 'nahyanadhyÃtmavitkaÓcitkriyÃphalamupÃÓnute' (manu.6 / 82) iti hi mÃnavaæ vacanam //30// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.31 yadetdvaitasyÃsattvamuktaæ yuktitastadetadvedÃntapramÃïÃvagatamityÃha ## __________ MandUpKC_2.31 svapnaÓca mÃyà ca svapnamÃye 'sadvastvÃtmike 'satyau sadvastvÃtmika iva lak«yete 'vivekibhi÷ / yathà ca prasÃritapaïyà païag­haprÃsÃdastrÅpu¤janapadavyavahÃrÃkÅrïamiva gandharvanagaraæ d­ÓyamÃnameva sadakasmÃdabhÃvatÃæ gataæ d­«Âam, yathà ca svapnamÃye d­«Âe 'sadrÆpe, tathà viÓvamidaæ dvaitaæ samastamasadd­«Âam / kvetyÃha vedÃnte«u / "neha nÃnÃsti ki¤cana"(ka.u.2 / 1 / 11, b­.u.4 / 4 / 19) "indro mÃyÃbhi÷"(b­.u.2 / 5 / 19) "Ãtmaivedamagra ÃsÅt" (b­.u.1 / 4 / 17) "brahma vedamagra ÃsÅt"(b­.u.1 / 4 / 10) "dvitÅyÃdvai bhayaæ bhavati"(b­.u.1 / 4 / 2) "na tu taddvitÅyasti"(b­.u.4 / 3 / 23) "yatra svasya sarvamÃtmaivÃbhÆt"(b­.u.4 / 5 / 15) ityÃdi«u vicak«aïairnipuïataravastudarÓibhi paï¬itairityartha÷ / "tama÷Óvabhranibhaæ d­«Âaæ var«abudbudasannibham / nÃÓaprÃyaæ sukhÃddhÅnaæ nÃÓottaramabhÃvagam"iti vyÃsasm­te÷ //31// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.32 prakaraïÃrthopasaæhÃrÃrtho 'yaæ Ólauka÷ / yadà vitathaæ dvaitamÃtmaivaika÷ paramÃrthata÷ saæstadedaæ ni«pannaæ bhavati sarvo 'yaæ laukiko vaidikaÓca vyavahÃro 'vidyÃvi«aya eveti / tadà ## __________ MandUpKC_2.32 na nirodha÷ nirodhanaæ nirodha÷ pralaya÷, utpattirjananam, baddha÷ saæsÃrÅ jÅva÷, sÃdhako mÃdhanavÃnmok«asya, mumuk«urmocanÃrthÅ, mukto vimuktabandha÷ / utpattipralayayorabhÃvÃdbaddhÃdayo na santÅtye«Ã paramÃrthatà / kathamutpattipralayorabhÃva÷, ityucyate, dvaitasyÃsatvÃt / yatra hi dvaitamiva bhavati"(b­.u.2 / 4 / 14) "ya iha nÃneva paÓyati"(ka.u.2 / 1 / 10,11) "Ãtmaivedaæ sarvam"(chÃ.u.7 / 25 / 2) "brahmaivedaæ sarvam"(n­siæhottara.7)"ekamevÃdvitÅyaæ"(chÃ.u.6 / 2 / 1) "idaæ sarvaæ yadayamÃtmÃ"(b­.u.2 / 4 / 6,4 / 5 / 7) ityÃdinÃnÃÓrutibhyo dvaitasyÃsatvaæ siddham / sato hyutpatti÷ pralayo và syÃnnÃsata÷ ÓaÓavi«ÃïÃde / nÃpyadvaitamutpadyate lÅyate và / advayaæ cotpattipralayavacceti viprati«iddham / yastu punardvaitasaævyavahÃra÷ sa rajjusarpavadÃtmani prÃïÃdilak«aïa÷ kalpita ityuktam / na hi manovikalpanÃyà rajjusarpÃdilak«aïÃyà rajjvÃæ pralaya utpattirvà / na ca manasi rajjusarpasyotpatti÷ pralayo và na cobhayato và / tathà mÃnasatvÃviÓe«Ãddvaitasya / na hi niyate manasi su«upte và dvaitaæ g­hyate / ato manovikalpanÃmÃtraæ dvaitamiti siddham / tasmÃdsÆktaæ dvaitasyÃsatvÃnnirodhÃdyabhÃva÷ paramÃrthateti / yadyevaæ dvaitÃbhÃve ÓÃstravyÃpÃro nÃdvaite virodhÃt / tathà ca satyadvaitasya vastutve pramÃïÃbhÃvÃcchÆnyavÃdaprasaÇga÷, dvaitasya cÃbhÃvÃt / na; rajjusarpÃdivikalpanÃyà nirÃspadatvÃnupapattiriti pratyuktametatkathamujjÅvayasÅtyÃha rajjurapi sarpavikalpasyÃspada bhÆtà vikalpitaiveti d­«ÂÃntÃnupapatti÷ / na; vikalpanÃk«aye 'vikalpitasyÃvikalpitatvÃdeva sattopatte÷ / rajjusarpavadasattvamiti cet? na, ekÃntenÃvikalpitatvÃdavikalpitarajjvaæÓavatprÃk sarpÃbhÃvavij¤ÃnÃt / vikalpayituÓca prÃgvikalpanotpatte÷ siddhatvÃbhyupagamÃdasatvÃnupapatti÷ / kathaæ puna÷ svarÆpevyÃpÃrÃbhÃve ÓÃstrasya dvaitavij¤Ãnanivartakatvam? nai«a do«a÷ / rajjvÃæ sarpÃdivadÃtmani dvaitasyÃvidyÃdhyastatvÃt / katham? sukhyahaæ du÷khÅ mƬho jÃto m­to jÅrïo dehavÃn paÓyÃmi vyakto 'vyakta÷ kartà phalÅ saæyukto viyukta÷ k«Åïo v­ddhohaæ mamaita ityevamÃdaya÷ sarva ÃtmanyadhyÃropyante / Ãtmaite«vanugata÷ sarvatrÃvyabhicÃrÃt / yathà sarpadhÃrÃdibhede«u rajju÷ / yadà caivaæ viÓe«yasvarÆpapratyayasya siddhatvÃnna kartavyatvaæ ÓÃstreïa / ak­takart­ ca ÓÃstraæ k­tÃnukÃritve 'prÃmÃïam / yato 'vidyÃdhyÃropitasukhitvÃdiviÓe«apratibandhÃdevÃtmana÷ svarÆpeïÃnavasthÃnaæ svarÆpÃvasthÃnaæ ca Óreya iti sukhitvÃdinivartakaæ ÓÃstram ÃtmanyasukhitvÃdipratyayakaraïena neti netyasthÆlÃdivÃkyai÷ / ÃtmasvarÆpavadasukhitvÃdyapi sukhitvÃdibhede«u nÃnuv­tto 'sti dharma÷ / yadyanuv­tta÷ syÃnnÃdhyÃropitasukhitvÃdilak«aïo viÓe«a÷ / yatho«ïatvaguïaviÓe«avatyagnau ÓÅtatà / tasmÃnnirviÓe«a evÃtmani sukhitvÃdayo viÓe«Ã÷ kalpitÃ÷ / yattvasukhitvÃdiÓÃstramÃtmanastatsukhitvÃdi viÓe«aniv­tyarthameveti siddham / "siddhaæ tu nivartakatvÃt"ityÃgamavidÃæ sÆtram //32// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.33 pÆrvaÓlokÃrthasya hetumÃha ## __________ MandUpKC_2.33 yathà rajjvÃmasadbhi÷ sapradhÃrÃdibhiradvayena ca rajjudravyeïa satÃyaæ sarpa iyaæ dhÃrà daï¬o 'yamiti và rajjudravyameva kalpyata evaæ prÃïÃdibhiranantairasadbhirevÃvidyamÃnai÷, na paramÃrthata÷ na hyapracalite manasi kaÓcidbhÃva upalak«ayituæ Óakyate kenacit; na cÃtmana÷ pracalanamasti; pracalitasyaivopalabhyamÃnà bhÃvà na paramÃrthata÷ santa÷ kalpayituæ ÓakyÃ÷ ato 'sadbhireva prÃïÃdabhÃvairadvayena ca paramÃrthasatÃtmanà rajjuvattarvavikalpÃspadabhÆtenÃyaæ svayamevÃtmà kalpita÷; sadaikasvabhÃvo 'pi san / te ca prÃïÃdibhÃvÃæ apyadvayenaiva satÃtmanà vikalpitÃ÷ / na hi nirÃspadà kÃcitkalpanopalabhyate; ata÷ sarvakalpanÃspadatvÃtsvenÃtnÃdvayasyÃvyabhicÃrÃtkalpanÃvasthÃyÃmapyadvayatà Óivà / kalpanà eva tvaæÓivÃ÷ / rajjusarpÃdivattrÃsÃdikÃriïyo hi tÃ÷ / advayatÃbhayÃta÷ saiva Óivà //33// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.34 kutaÓcÃdvayatà ÓivÃ? nÃnÃbhÆtaæ / p­thaktvamanyasyÃnyasmÃdyatra d­«Âaæ tatrÃÓivaæ bhavet / ## __________ MandUpKC_2.34 na hyatrÃdvaye paramÃrthasatyÃtmani prÃïÃdisaæsÃrajÃtamidaæ jagadÃtmabhÃvena paramÃrthasvarÆpeïa nirÅpyamÃïaæ nÃnà vastvantarabhÆtaæ bhavati / yathà rajjusvarÆpeïa prakÃÓena nirÆpyamÃïo na nÃnÃbhÆta÷ kalpita÷ sarpo 'sti tadvat / nÃpi svena prÃïÃdyÃtmanedaæ vidyate / kadÃcidapi rajjusarpavatkalpitatvÃdeva / tathÃnyonyaæ na p­thakprÃïÃdi vastu yathÃÓvÃnmahi«a÷ p­thagvidyata evam / ato 'stvÃnnÃp­thagvidyate 'nyonyaæ pareïa và ki¤cidity evaæ paramÃrthatattvamÃtavido brÃhmaïà vidu÷ / ato 'ÓivahetutvÃbhÃvÃdadvayataiva ÓivetyabhiprÃya÷ //34// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.35 tadetatsamyagdarÓanaæ stÆyate ## __________ MandUpKC_2.35 vigatarÃgabhayadve«akrodhÃdisarvadai«ai÷ sarvadà munibhirmananaÓÅlairvivekibhirvedapÃragairavagatavedÃrthatattvairj¤Ãnibhirni rvikalpa÷ sarvavikalpa÷ ÓÆnyo 'mÃtmà d­«Âa upalabdho vedÃntÃrthatatparai÷ prapa¤copaÓama÷ prapa¤co dvaitabhedavistÃrastasyopaÓamo 'bhÃvo yasminsa Ãtmà prapa¤copaÓamo 'ta evÃdvayo vigatado«aireva paï¬itairvedÃntÃrthatatparai÷ saænyasibhi÷ paramÃtmà dra«Âuæ Óakya÷, nÃnyai rÃgÃdikalu«itacetobhi÷ svapak«apÃtidarÓanaistÃrkikÃdibhirityÃbhiprÃya÷ //35// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.36 yasmÃtsarvÃnarthapraÓamarÆpatvÃdadvayaæ Óivamabhayam ## __________ MandUpKC_2.36 ata evaæ viditvainamadvaite sm­tiæ yojayet / advaitÃvagamÃyaiva sm­tiæ kuryÃdityartha÷ / taccÃdvaitamavagamyÃhamasmi paraæ brahmeti viditvÃÓanÃyÃdyatÅtaæ sÃk«Ãdaparok«ÃdajamÃtmÃnaæ sarvalokavyavahÃrÃtÅtaæ ja¬avallokamÃcaret / aprakhyÃpayannÃtmÃnamahamevaævidha ityabhiprÃya÷ //36// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.37 kayà caryayà lokamÃcaredityÃha ## __________ MandUpKC_2.37 stutinamaskÃrÃdisarvakarmavarjitastyaktasarvabÃhyai«aïa÷ pratipannaparamahaæsapÃrivrÃjya ityabhiprÃya÷"etaæ vai tamÃtmÃnaæ viditvÃ"(b­.u.3 / 5 / 1) ityÃdiÓrute÷;"tadbuddhayastadÃtmÃnastanni«ÂhÃstatparÃyaïÃ÷"(gÅtà 5 / 17) ityÃdism­teÓca calaæ ÓarÅraæ pratik«aïamanyathÃbhÃvÃt, acalamÃtmatattvam, yadÃkadÃcidbhojanÃdivyavahÃranimittamÃkÃÓavadacalaæ svarÆpamÃtmatattvamÃtmano niketamÃÓrayamÃtmasthitiæ vism­tyÃhamiti manyate yadà tadà calo deho niketo yasya sa ayamevaæ calÃcalaniketo vidvÃnna punarbÃhyavi«ayÃÓraya÷; sa ca yÃd­cchiko bhaved yad­cchÃprÃptakaupÅnacchÃdanagrÃsamÃtradehasthitirityartha÷ //37// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.38 ## __________ MandUpKC_2.38 bÃhyaæ p­thivyÃditatvaæ ÃdhyÃtmikaæ ca dehÃdilak«aïaæ rajjusarpÃdivatsvapnamÃyÃdivacca asat"vÃcÃrambhaïaæ vikÃro nÃmadheyam" (chÃ.u.6 / 1 / 4) ityÃdiÓrute÷ / Ãtmà ca sabÃhyÃbhyantaro hyajo 'pÆrvo 'nantaro 'bÃhya÷ k­tsna ÃkÃÓavatsarvagata÷ sÆk«mo 'calo nirguïo ni«kalo ni«kriya÷"tatsatyaæ sa Ãtmà tattvamasi"(chÃ.u.6 / 8 / 16) iti Órute÷ / ityevaæ tattvaæ d­«Âvà tattvÅbhÆtastadÃrÃmo na bÃhyaramaïo yathÃtattvadarÓÅ kaÓciccittamÃtmatvena pratipannaÓcittacalanamanucalitamÃtmÃnaæ manyamÃnastatattvÃccalitaæ dehÃdibhÆtamÃtmÃnaæ kadÃcinmanyate pracyuto 'hamÃtmatattvÃdidÃnÅmiti; samÃhite cu manasi kadÃcittattvabhÆtaæ prasannÃtmÃnaæ manyata idÃnÅmasmi tattvÅbhÆta iti; na tadÃtmavidbhavet / Ãtmana ekarÆpattvÃtsvarÆpapracyavanÃsambhavÃcca / sadaiva brahmÃsmÅtyapracyuto bhavettattvÃtsadÃpracyutÃtmatattvadarÓano bhavedityabhiprÃya÷"Óuni caiva ÓvapÃke ca paï¬itÃ÷ samadarÓina÷"(gÅtà 12 / 18) "samaæ sarve«u bhÆte«u"(gÅtà 13 / 17) ityÃdi sm­te÷ //38//