Agamasastra 2) Vaitathyaprakarana containing: 1) Mandukyopanisatkarika by Gaudapada (also known as Gaudapadakarika, Mandukyakarika or Agamasastra) 2) Agamasastrabhasya (commentary ascribed to Samkara) NOTE: The term "Agamasastra" is applied to the entire compilation. Input by members of the Sansknet project (formerly: www.sansknet.org) This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding. Therefore, word boundaries are usually not marked by blanks. These and other irregularities cannot be standardized at present. In addition, the Sansknet version came in a kind of semi-pausa format, with Sandhi rules applied only in part. In this GRETIL version Sandhi rules are applied throughout, although some cases may have escaped the conversion routine. The text of Gaudapada's Karikas has been checked against the ed. by A.V. Kathavate, Poona 1890 (Anandasrama Sanskrit Series, 10). The text of the commentary is not proofread! REFERENCE SYSTEM (added): MandUpK_ = Gauóapàda's Màõóåkyopaniùatkàrikà MandUpKC_ = âgama÷àstrabhàùya (i.e., øaükara's comm. on MandUpK) #<...># = BOLD ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ ## _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.1 j¤àte dvaitaü na vidyata ityuktam,"ekamevàdvitãyam"(chà.u.6 / 2 / 1) ityàdi ÷rutibhyaþ / àgamamàtraü tat / tatropapattyàpi dvaitasya vaitathyaü ÷akyate 'vadhàrayitum iti dvitãyaü prakaraõam àrabhyate ## __________ MandUpKC_2.1 vitathasya bhàvo vaitathyam, asatyatvam ityarthaþ / kasya? sarveùàü bàhyàdhyàtmikànàü bhàvànàü padàrthànàü svapna upalabhyamànànàm, àhuþ kathayanti, manãùiõaþ pramàõaku÷alàþ / vaitathye hetumàhàntaþsthànàt, antaþ ÷arãrasya madhye sthànaü yeùàm / tatra hi bhàvopalabhyante parvatahastyàdayo na bahiþ ÷arãràt / tasmàt te vitathà bhavitum arhanti / nanvapavarakàdyantarupalabhyamànair ghañàdibhiranaikàntiko hetur ityà÷aïkyàha saüvçtatvena hetuna iti / antaþ saüvçtasthànàd ityarthaþ / na hy antaþ saüvçte dehento nàóãùu parvatahastyàdãnàü saübhavo 'sti, na hi dehe parvataþ, asti //1// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.2 svapnadç÷yànàü bhàvànàmantaþ saüvçtasthànamityetad asiddham, yasmàt pràcyeùu supta udakùu svapnàn pa÷yann iva dç÷yata ityetad à÷aïkyàha ## __________ MandUpKC_2.2 na dehàdbarhide÷àntaraü gatvà svapnàn pa÷yati / yasmàt suptamàtra eva dehade÷àd yojana÷atàntarite màsamàtrapràpye de÷e svapnàn pa÷yann iva dç÷yate / na ca tad de÷apràpter àgamanasya dãrghaþ kàlo 'sti / ato dàrghatvàc ca kàlasya na svapnadçgde÷àntaraü gacchati / kiü ca pratibuddha÷ ca vai sarvaþ svapnadçksvapnadar÷anade÷e na vidyate / yadi ca svapne de÷àntaraü gacched yasmin de÷e svapnàn pa÷yet tatraiva pratibudhyeta / na caitad asti / ràtrau supto 'hanãva bhàvàn pa÷yati, bahubhiþ saügato bhavati, ya÷ ca saügataþ tair gçhyeta / na ca gçhyate, gçhãta÷cetvàm adya tatropalabdhavanto vayam iti vayamiti bråyuþ / na caitad asti tasmàn na de÷àntaraü gacchati svapne //2// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.3 ita÷ ca svapnadç÷yà bhàvà vitathà yataþ ## __________ MandUpKC_2.3 abhàva÷ caiva rathàdãnàü svapnadç÷yànàü ÷råyate nyàyapårvakaü yuktitaþ ÷rutau"na tatra rathàþ"(bç.u.4 / 3 / 10) ity atra / dehàntaþ sthànasaüvçtatvàdihetunà pràptaü vaikathyaü tad anuvàdinyà ÷rutyà svapne svaya¤jyotiùñvapratipàdanaparayà prakà÷itamàhur brahmavidaþ //3// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.4 ## __________ MandUpKC_2.4 jàgrad dç÷yànàü bhàvànàü vaitathyam iti pratij¤à / dç÷yatvàd iti hetuþ svapnadç÷yabhàvavad iti dçùñàntaþ / yathà tatra svapne dç÷yànàü bhàvànàü vaitathyaü tathà jàgarite 'pi dç÷yatvam avi÷iùñam iti hetåpanayaþ / tasmàj jàgarite 'pi vaitathyaü smçtam iti nigamanam / antaþsthànàt saüvçtatvena ca svapnadç÷yànàü bhàvànàü jàgrad dç÷yebhyaþ bhedaþ / dç÷yatvam asatyatvaü càvi÷iùñam ubhayatra //4// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.5 ## __________ MandUpKC_2.5 prasiddhenaiva bhedànàü gràhyagràhakatvena hetunà samatvena svapnajàgaritasthànayor ekatvamàhurvivekina iti pårvapramàõasiddhasyaiva phalam //5// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.6 ita÷ ca vaitathyaü jàgrad dç÷yànàü bhedànàm àdyantayor abhàvàt / #<àdàvante ca yan nàsti vartamàne 'pi tat tathà / vitathaiþ sadç÷àþ santo 'vitathà iva lakùitàþ // MandUpK_2.6 //># __________ MandUpKC_2.6 yadàdàv ante ca nàsti vastu mçgatçùõikàdi tanmadhye 'pi nàsty ati ni÷citaü loke tatheme jàgrad dç÷yà bhedàþ / àdyantayor abhàvàd vitathair eva mçgatçùõikàdibhiþ sadç÷atvàd vitathà eva tathàpi vitathà iva lakùità måóhair anàtmavidbhiþ //6// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.7 svapnadç÷yavajjàgaritadç÷yànàm api satvam iti yad uktaü tad ayuktam / yasmàj jàgrad dç÷yà annapànavàhanàdayaþ kùutpipàsàdinivçttiü kurvanto gamanàgamanàdikàryaü ca saprayojànà dçùñàþ / na tu svapnadç÷yànàü tad asti / tasmàt svapnadç÷yavad jàgrad dç÷yànàm asatvaü manorathamàtram iti / tan na / kasmàt? yasmàt ## __________ MandUpKC_2.7 saprayojanatà dçùñà yà annapànàdãnàü sà svapne vipratipadyate / jàgarite hi bhuktvà pãtvà ca tçpto vinivartitatçñsuptamàtra eva kùutpipàsàdyàrtam ahoràtroùitaü bhuktavantam àtmànaü manyate / yathà spapne bhuktvà pãtvà ca tçpta utthitas tathà / tasmàd jàgrad dç÷yànàü svapne vipratipattir dçùñà / ato manyàmahe teùàm apy asatvaü spapnadç÷yavadanà÷aïkanãyam iti / tasmàd àdyantavatvamubhayatra samànam iti mithyà iva khalu te smçtàþ //7// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.8 svapnajàgradbhedayoþ samatvàj jàgradbhedànàm asatvam iti yad uktaü tadasat / kasmàt? dçùñàntasyàsiddhatvàt / katham? na hi jàgrad dçùñà evaite bhedàþ svapne dç÷yante / kiü tarhi? apårvaü svapne pa÷yati, caturdantagajamàråñhamaùñabhujamàtmànaü manyate / anyad apy evaüprakàram apårvaü pa÷yati svapne / tan nànyenà asatà samam iti sadeva / ato dçùñànto 'siddhaþ / tasmàtsvapnavajjàgaritasyàsatvamity ayuktam / tan na, svapne dçùñam apårvaü yan manyase na tatsvataþ siddham / kiü tarhi? ## __________ MandUpKC_2.8 apårvaü sthànidharmo hi sthànino draùñur eva hi svapnasthànavato dharmaþ / yathà svarganivàsinàmindràdãnàü sahasràkùatvàdi tathà svapnadç÷o 'pårvo 'yaü dharmaþ / na svataþ siddho draùñuþ svaråpavat / tànevaüprakàrànapårvànsvacittavikalpànayaü sthànã svapnadçksvapnasthàne gatvà prekùate / yathaiveha loke su÷ikùito de÷àntaramàrgastane màrgeõa de÷àntaraü gatvà tànpadàrthànpa÷yati tadvat / tasmàdyathà sthànidharmàõàü rajjusarpamçgatçùõikàdãnàmasatvaü tathà svapnadçùyànàmapårvàõàü sthànidharmatvamevetyasattvamato na svapnadçùñàntasyàsiddhatvam //8// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.9 apårvatvà÷aïkà niràkçtà svapnadçùñàntasya punaþ svapnatulyatàü jàgradbhedànàü prapa¤cayannàha ## __________ MandUpKC_2.9 svapnavçttàv api svapnasthàne 'py anta÷ cetasà manorathasaïkalpitam asat / saïkalpànantarasamakàlam evàdar÷anàt tatraiva svapne bahi÷ cetasà gçhãtaü cakùuràdidvàreõopalabdhaü ghañàdi sat / ity eva satyam iti ni÷cite 'pi sadasadvibhàgo dçùñaþ / ubhayorapyantarbahi÷cetaþ kalpitayorvaitathyameva dçùñam //9// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.10 ## __________ MandUpKC_2.10 sadasatorvaitathyaü yuktam, antarbahi÷cetaþkalpitatvàvi÷eùàditi vyàkhyàtamanyat //10// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.11 codaka àha ## __________ MandUpKC_2.11 svapnajàgratsthànayorbhedànàü yadi vaitathyaü ka etànarbahi÷cetaþkalpitànbudhyate / ko vai teùàü vikalpakaþ / smçtij¤ànayoþ ka àlambanamityabhipràyaþ, na cenniràtmavàda iùñaþ //11// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.12 ## __________ MandUpKC_2.12 svayaü svamàyayà svamàtmànamàtsà deva àtmanyeva vakùyamàõaü bhedàkàraü kalpayati rajjvàdàviva sarpàdãn svayameva ta tànbudhyate bhedàüstadvadevetyevaü vedàntani÷cayaþ / nànyo 'sti j¤ànasmçtyà÷rayo na ca niràspada eva j¤ànasmçtã vainà÷ikànàmivetyabhipràyaþ //12// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.13 saïkalpayankena prakàreõa kalpayatãtyucyate ## __________ MandUpKC_2.13 vikaroti nànà karotyaparàül laukikàn bhàvàn padàrthठ÷abdàdãnanyàü÷cànta÷citte vàsanàråpeõa vyavasthitànavyàkçtàn niyatàü÷ca pçthvyàdãnaniyatàü÷ca kalpanàkàlànbahi÷cittaþ saüstathànta÷citto manorathàdilakùaõànityevaü kalpayati prabhurã÷vara àtmetyarthaþ //13// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.14 svapnavaccittaparikalpitaü sarvamityetadà÷aïkyate / yasmàccittaparikalpitairmanorathàdilakùaõai÷cittaparicchedyaivailakùaõyaü bàhyànàmanyonyaparicchedyatvamiti // sà na yuktà÷aïkà / ## __________ MandUpKC_2.14 cittakàlà hi ye 'ntastu cittaparicchedyàþ, nànya÷cittakàlavyatirekeõa paricchedakaþ kàlo yeùàü te cittakàlàþ / kalpanàkàla evopalabhyanta ityarthaþ / dvayakàlà÷ca bhedakàlà anyonyaparicchedyàþ / yathàgodohanamàste, yàvadàste tàvadgàü dogdhi yàvadgàü dogdhi tàvadàste / tàvànayametàvànsa iti parasparaparicchedyaparicchedakatvaü bàhyànàü bhedànàü te dvayakalà anta÷cittakàlà bàhyà÷ca dvayakàlàþ kalpità eva te sarve / na bàhyo dvayakàlatvavi÷eùaþ kalpitatvavyatirekeõànyahetukaþ / atràpi hi svapnadçùñànto bhavatyeva //14// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.15 ## __________ MandUpKC_2.15 yadapyantaravyaktatvaü bhàvànàü manovàsanàmàtràbhivyaktànàü sphuñatvaü và bahi÷cakùuràdãndriyàntare vi÷eùo nàsau bhedànàmastitvakçtaþ svapne 'pi tathà dar÷anàt / kintarhi? indriyàntarakçta eva / ataþ kalpità eva jàgtadbhàvà api svapnabhàvavaditi siddham //15// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.16 bàhyàdhyàtmikànàü bhàvànàmitaretaranimittanaimittikatayà kalpanàyàü kiü målamityucyate ## __________ MandUpKC_2.16 jãvaü hetuphalàtmakam, ahaü karomi mama sukhaduþkhe ityevaü lakùaõam, anevaülakùaõa eva ÷uddha àtmani rajjàviva sarpaü kalpayate pårvam / tatastàdarthyena kriyàkàrakaphalabhedena pràõàdãnnànàvidhànbhàvànbàhyànàdhyàtmikàü÷caiva kalpate / tatra kalpanàyàü ko heturityucyate / yo 'sausvayaïkalpito jãvaþ sarvakalpanàyàmadhikçtaþ sa yathàvidyaþ, yàdç÷ã vidyà vij¤ànamasyeti yathàvidyaþ, tathàvidhaiva smçtistasyeti tathàsmçtirbhavati sa iti / ato hetukalpanàvij¤ànàtphalavij¤ànaü tato hetiphalasmçtistatastadvij¤ànaü tadarthakriyàkàrakatatphalabhedavij¤ànàni tebhyastatsmçtistatsmçte÷ca punastadvij¤ànànãtyevaü bàhyànàdhyàtmikàü÷cetaretaranimittanaimittikabhàvenànekadhà kalpayate //16// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.17 tatra jãvakalpanà sarvakalpanàmålamityuktaü saiva jãvakalpanà kiünimitteti dçùñàntena pratipàdayati ## __________ MandUpKC_2.17 yathà loke svena råpeõàni÷citànavadhàritaivameveti rajjurmandàndhakàre kiü sarpa udakadhàrà daõóa iti vànekadhà vikalpità bhavati pårvaü svaråpàni÷cayanimittaü yadi hi pårvameva rajjuþ svaråpeõa ni÷cità syàt, na sarpàdivikalpo 'bhaviùyad yathà svahastàïgulyàdiùu, eùa dçùñàntaþ / tadvaddhetuphalàdisaüsàradharmànarthavilakùaõatayà svena vi÷uddhavij¤aptimàtrasattàdvayaråpeõàni÷citatvàjjãvapràõàdyanantabhàvabhedairàtmavikalpita ityeùa sarvopaniùadàü siddhàntaþ //17// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.18 ## __________ MandUpKC_2.18 rajjureveti ni÷caye sarvavikalpanivçttau rajjureveti càdvaitaü yathà tathà 'neti neti'(bç.u.4.4.22) iti sarvasaüsàradharma÷ånyapratipàdaka÷àstrajanitavij¤ànasåryàlakakçtàtmavini÷cayaþ 'àtmaivedaü sarvam' (chà.u.7.25.2) 'apårvamanaparamanantaramabàhyam' (bç.u.2.5.19) 'sabàhyàbhyantaro hyajaþ'(mu.u.2.1.2) 'ajaro 'maro 'mçto 'bhayaþ'(bç.u.4.4.25) 'eka evàdvayaþ' iti //18// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.19 yadyàtmaika eveti ni÷cayaþ kathaü pràõàdibhiranantairbhàvairetaiþ saüsàralakùaõairvikalpita ity ucyate, ÷çõu ## __________ MandUpKC_2.19 màyaiùà tasyàtmano devasya / yathà màyàvinà vihità màyà gaganamativimalaü kusumitaiþ sapalà÷aistarubhiràkãrõamiva karoti tatheyamapi devasya màyà yayàyaü svayamapi mohita iva mohito bhavati / 'mama màyà duratyayà'(gãtà 7.14) ityuktam //19// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.20-28 ## ## ## ## ## ## ## ## ## __________ MandUpKC_2.28 pràõaþ pràj¤o bãjàtmà tatkàryabhedà hãtare sthatyantàþ / anye ca sarve laukikàþ sarvapràõiparikalpità bhedà rajjvàmiva sarpàdayas tacchånya àtmanyàtmasvaråpàni÷cayahetoravidyayà kalpità iti piõóãkçtor'thaþ / pràõàdi÷lokànàü pratyekaü padàrthavyàkhyàne phalguprayojanatvàtsiddhapadàrthatvàcca yatno na kçtaþ //28// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.29 kiü bahunà ## __________ MandUpKC_2.29 pràõàdãnàmanyatamamuktamanuktaü vànyaü bhàvaü padàrthaü dar÷ayedyasyàcàryo 'nyo vàpta idameva tattvamiti sa taü bhàvamàtmabhåtaü pa÷yatyayamahamiti và mameti và / taü ca draùñàraü sa bhàvo 'vati yo dar÷ito bhàvo 'sau bhåtvà rakùati / svenàtmanà sarvato niruõaddhi / tasmingrahastadgrahastadabhinive÷aþ / idameva tattvamiti sa taü grahãtàramupaiti / tasyàtmabhàvaü nigacchatãtyarthaþ //29// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.30 ## __________ MandUpKC_2.30 etaiþ pràõàdibhiràtmano 'pçthagbhåtairapçthagbhàvaireùa àtmà rajjuriva sarpàdi vikalapnàråpaiþ pçthageveti lakùito 'bhilakùito ni÷cito måóhairityarthaþ / vivekinàü tu rajjvàmiva kalpitàþ sarpàdayo nàtmavyatirekeõa pràõàdayaþ santãtyabhipràya idaü sarvaü yadayamàtmà (bç.u.2.4.6, 4.5.7) iti ÷ruteþ / evamàtmavyatirekeõàsatvaü rajjusarpavadàtmani kalpitànàmàtmànaü ca kevalaü nirvikalpaü yo veda tattvena ÷rutito yuktita÷ca sa avi÷aïkito vedàrthaü vibhàgataþ kalpayetkalpayatãtyarthaþ idamevaüparaü vàkyamado 'nyaparamiti / na hyanadhyàtmavidvedà¤j¤àtuü ÷aknoti tattvataþ / 'nahyanadhyàtmavitka÷citkriyàphalamupà÷nute' (manu.6 / 82) iti hi mànavaü vacanam //30// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.31 yadetdvaitasyàsattvamuktaü yuktitastadetadvedàntapramàõàvagatamityàha ## __________ MandUpKC_2.31 svapna÷ca màyà ca svapnamàye 'sadvastvàtmike 'satyau sadvastvàtmika iva lakùyete 'vivekibhiþ / yathà ca prasàritapaõyà paõagçhapràsàdastrãpu¤janapadavyavahàràkãrõamiva gandharvanagaraü dç÷yamànameva sadakasmàdabhàvatàü gataü dçùñam, yathà ca svapnamàye dçùñe 'sadråpe, tathà vi÷vamidaü dvaitaü samastamasaddçùñam / kvetyàha vedànteùu / "neha nànàsti ki¤cana"(ka.u.2 / 1 / 11, bç.u.4 / 4 / 19) "indro màyàbhiþ"(bç.u.2 / 5 / 19) "àtmaivedamagra àsãt" (bç.u.1 / 4 / 17) "brahma vedamagra àsãt"(bç.u.1 / 4 / 10) "dvitãyàdvai bhayaü bhavati"(bç.u.1 / 4 / 2) "na tu taddvitãyasti"(bç.u.4 / 3 / 23) "yatra svasya sarvamàtmaivàbhåt"(bç.u.4 / 5 / 15) ityàdiùu vicakùaõairnipuõataravastudar÷ibhi paõóitairityarthaþ / "tamaþ÷vabhranibhaü dçùñaü varùabudbudasannibham / nà÷apràyaü sukhàddhãnaü nà÷ottaramabhàvagam"iti vyàsasmçteþ //31// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.32 prakaraõàrthopasaühàràrtho 'yaü ÷laukaþ / yadà vitathaü dvaitamàtmaivaikaþ paramàrthataþ saüstadedaü niùpannaü bhavati sarvo 'yaü laukiko vaidika÷ca vyavahàro 'vidyàviùaya eveti / tadà ## __________ MandUpKC_2.32 na nirodhaþ nirodhanaü nirodhaþ pralayaþ, utpattirjananam, baddhaþ saüsàrã jãvaþ, sàdhako màdhanavànmokùasya, mumukùurmocanàrthã, mukto vimuktabandhaþ / utpattipralayayorabhàvàdbaddhàdayo na santãtyeùà paramàrthatà / kathamutpattipralayorabhàvaþ, ityucyate, dvaitasyàsatvàt / yatra hi dvaitamiva bhavati"(bç.u.2 / 4 / 14) "ya iha nàneva pa÷yati"(ka.u.2 / 1 / 10,11) "àtmaivedaü sarvam"(chà.u.7 / 25 / 2) "brahmaivedaü sarvam"(nçsiühottara.7)"ekamevàdvitãyaü"(chà.u.6 / 2 / 1) "idaü sarvaü yadayamàtmà"(bç.u.2 / 4 / 6,4 / 5 / 7) ityàdinànà÷rutibhyo dvaitasyàsatvaü siddham / sato hyutpattiþ pralayo và syànnàsataþ ÷a÷aviùàõàde / nàpyadvaitamutpadyate lãyate và / advayaü cotpattipralayavacceti vipratiùiddham / yastu punardvaitasaüvyavahàraþ sa rajjusarpavadàtmani pràõàdilakùaõaþ kalpita ityuktam / na hi manovikalpanàyà rajjusarpàdilakùaõàyà rajjvàü pralaya utpattirvà / na ca manasi rajjusarpasyotpattiþ pralayo và na cobhayato và / tathà mànasatvàvi÷eùàddvaitasya / na hi niyate manasi suùupte và dvaitaü gçhyate / ato manovikalpanàmàtraü dvaitamiti siddham / tasmàdsåktaü dvaitasyàsatvànnirodhàdyabhàvaþ paramàrthateti / yadyevaü dvaitàbhàve ÷àstravyàpàro nàdvaite virodhàt / tathà ca satyadvaitasya vastutve pramàõàbhàvàcchånyavàdaprasaïgaþ, dvaitasya càbhàvàt / na; rajjusarpàdivikalpanàyà niràspadatvànupapattiriti pratyuktametatkathamujjãvayasãtyàha rajjurapi sarpavikalpasyàspada bhåtà vikalpitaiveti dçùñàntànupapattiþ / na; vikalpanàkùaye 'vikalpitasyàvikalpitatvàdeva sattopatteþ / rajjusarpavadasattvamiti cet? na, ekàntenàvikalpitatvàdavikalpitarajjvaü÷avatpràk sarpàbhàvavij¤ànàt / vikalpayitu÷ca pràgvikalpanotpatteþ siddhatvàbhyupagamàdasatvànupapattiþ / kathaü punaþ svaråpevyàpàràbhàve ÷àstrasya dvaitavij¤ànanivartakatvam? naiùa doùaþ / rajjvàü sarpàdivadàtmani dvaitasyàvidyàdhyastatvàt / katham? sukhyahaü duþkhã måóho jàto mçto jãrõo dehavàn pa÷yàmi vyakto 'vyaktaþ kartà phalã saüyukto viyuktaþ kùãõo vçddhohaü mamaita ityevamàdayaþ sarva àtmanyadhyàropyante / àtmaiteùvanugataþ sarvatràvyabhicàràt / yathà sarpadhàràdibhedeùu rajjuþ / yadà caivaü vi÷eùyasvaråpapratyayasya siddhatvànna kartavyatvaü ÷àstreõa / akçtakartç ca ÷àstraü kçtànukàritve 'pràmàõam / yato 'vidyàdhyàropitasukhitvàdivi÷eùapratibandhàdevàtmanaþ svaråpeõànavasthànaü svaråpàvasthànaü ca ÷reya iti sukhitvàdinivartakaü ÷àstram àtmanyasukhitvàdipratyayakaraõena neti netyasthålàdivàkyaiþ / àtmasvaråpavadasukhitvàdyapi sukhitvàdibhedeùu nànuvçtto 'sti dharmaþ / yadyanuvçttaþ syànnàdhyàropitasukhitvàdilakùaõo vi÷eùaþ / yathoùõatvaguõavi÷eùavatyagnau ÷ãtatà / tasmànnirvi÷eùa evàtmani sukhitvàdayo vi÷eùàþ kalpitàþ / yattvasukhitvàdi÷àstramàtmanastatsukhitvàdi vi÷eùanivçtyarthameveti siddham / "siddhaü tu nivartakatvàt"ityàgamavidàü såtram //32// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.33 pårva÷lokàrthasya hetumàha ## __________ MandUpKC_2.33 yathà rajjvàmasadbhiþ sapradhàràdibhiradvayena ca rajjudravyeõa satàyaü sarpa iyaü dhàrà daõóo 'yamiti và rajjudravyameva kalpyata evaü pràõàdibhiranantairasadbhirevàvidyamànaiþ, na paramàrthataþ na hyapracalite manasi ka÷cidbhàva upalakùayituü ÷akyate kenacit; na càtmanaþ pracalanamasti; pracalitasyaivopalabhyamànà bhàvà na paramàrthataþ santaþ kalpayituü ÷akyàþ ato 'sadbhireva pràõàdabhàvairadvayena ca paramàrthasatàtmanà rajjuvattarvavikalpàspadabhåtenàyaü svayamevàtmà kalpitaþ; sadaikasvabhàvo 'pi san / te ca pràõàdibhàvàü apyadvayenaiva satàtmanà vikalpitàþ / na hi niràspadà kàcitkalpanopalabhyate; ataþ sarvakalpanàspadatvàtsvenàtnàdvayasyàvyabhicàràtkalpanàvasthàyàmapyadvayatà ÷ivà / kalpanà eva tvaü÷ivàþ / rajjusarpàdivattràsàdikàriõyo hi tàþ / advayatàbhayàtaþ saiva ÷ivà //33// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.34 kuta÷càdvayatà ÷ivà? nànàbhåtaü / pçthaktvamanyasyànyasmàdyatra dçùñaü tatrà÷ivaü bhavet / ## __________ MandUpKC_2.34 na hyatràdvaye paramàrthasatyàtmani pràõàdisaüsàrajàtamidaü jagadàtmabhàvena paramàrthasvaråpeõa nirãpyamàõaü nànà vastvantarabhåtaü bhavati / yathà rajjusvaråpeõa prakà÷ena niråpyamàõo na nànàbhåtaþ kalpitaþ sarpo 'sti tadvat / nàpi svena pràõàdyàtmanedaü vidyate / kadàcidapi rajjusarpavatkalpitatvàdeva / tathànyonyaü na pçthakpràõàdi vastu yathà÷vànmahiùaþ pçthagvidyata evam / ato 'stvànnàpçthagvidyate 'nyonyaü pareõa và ki¤cidity evaü paramàrthatattvamàtavido bràhmaõà viduþ / ato '÷ivahetutvàbhàvàdadvayataiva ÷ivetyabhipràyaþ //34// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.35 tadetatsamyagdar÷anaü ståyate ## __________ MandUpKC_2.35 vigataràgabhayadveùakrodhàdisarvadaiùaiþ sarvadà munibhirmanana÷ãlairvivekibhirvedapàragairavagatavedàrthatattvairj¤ànibhirni rvikalpaþ sarvavikalpaþ ÷ånyo 'màtmà dçùña upalabdho vedàntàrthatatparaiþ prapa¤copa÷amaþ prapa¤co dvaitabhedavistàrastasyopa÷amo 'bhàvo yasminsa àtmà prapa¤copa÷amo 'ta evàdvayo vigatadoùaireva paõóitairvedàntàrthatatparaiþ saünyasibhiþ paramàtmà draùñuü ÷akyaþ, nànyai ràgàdikaluùitacetobhiþ svapakùapàtidar÷anaistàrkikàdibhirityàbhipràyaþ //35// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.36 yasmàtsarvànarthapra÷amaråpatvàdadvayaü ÷ivamabhayam ## __________ MandUpKC_2.36 ata evaü viditvainamadvaite smçtiü yojayet / advaitàvagamàyaiva smçtiü kuryàdityarthaþ / taccàdvaitamavagamyàhamasmi paraü brahmeti viditvà÷anàyàdyatãtaü sàkùàdaparokùàdajamàtmànaü sarvalokavyavahàràtãtaü jaóavallokamàcaret / aprakhyàpayannàtmànamahamevaüvidha ityabhipràyaþ //36// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.37 kayà caryayà lokamàcaredityàha ## __________ MandUpKC_2.37 stutinamaskàràdisarvakarmavarjitastyaktasarvabàhyaiùaõaþ pratipannaparamahaüsapàrivràjya ityabhipràyaþ"etaü vai tamàtmànaü viditvà"(bç.u.3 / 5 / 1) ityàdi÷ruteþ;"tadbuddhayastadàtmànastanniùñhàstatparàyaõàþ"(gãtà 5 / 17) ityàdismçte÷ca calaü ÷arãraü pratikùaõamanyathàbhàvàt, acalamàtmatattvam, yadàkadàcidbhojanàdivyavahàranimittamàkà÷avadacalaü svaråpamàtmatattvamàtmano niketamà÷rayamàtmasthitiü vismçtyàhamiti manyate yadà tadà calo deho niketo yasya sa ayamevaü calàcalaniketo vidvànna punarbàhyaviùayà÷rayaþ; sa ca yàdçcchiko bhaved yadçcchàpràptakaupãnacchàdanagràsamàtradehasthitirityarthaþ //37// _______________________________________________________________________ START MandUpK 2.38 ## __________ MandUpKC_2.38 bàhyaü pçthivyàditatvaü àdhyàtmikaü ca dehàdilakùaõaü rajjusarpàdivatsvapnamàyàdivacca asat"vàcàrambhaõaü vikàro nàmadheyam" (chà.u.6 / 1 / 4) ityàdi÷ruteþ / àtmà ca sabàhyàbhyantaro hyajo 'pårvo 'nantaro 'bàhyaþ kçtsna àkà÷avatsarvagataþ såkùmo 'calo nirguõo niùkalo niùkriyaþ"tatsatyaü sa àtmà tattvamasi"(chà.u.6 / 8 / 16) iti ÷ruteþ / ityevaü tattvaü dçùñvà tattvãbhåtastadàràmo na bàhyaramaõo yathàtattvadar÷ã ka÷ciccittamàtmatvena pratipanna÷cittacalanamanucalitamàtmànaü manyamànastatattvàccalitaü dehàdibhåtamàtmànaü kadàcinmanyate pracyuto 'hamàtmatattvàdidànãmiti; samàhite cu manasi kadàcittattvabhåtaü prasannàtmànaü manyata idànãmasmi tattvãbhåta iti; na tadàtmavidbhavet / àtmana ekaråpattvàtsvaråpapracyavanàsambhavàcca / sadaiva brahmàsmãtyapracyuto bhavettattvàtsadàpracyutàtmatattvadar÷ano bhavedityabhipràyaþ"÷uni caiva ÷vapàke ca paõóitàþ samadar÷inaþ"(gãtà 12 / 18) "samaü sarveùu bhåteùu"(gãtà 13 / 17) ityàdi smçteþ //38//