Agamasastra
1) Agamaprakarana (including Mandukya-Upanisad)

containing:
1) Mandukya-Upanisad (=Mandukyopanisad)
2) Mandukyamulamantrabhasya (commentary on MandUp ascribed to Samkara)
3) Mandukyopanisatkarika by Gaudapada 
   (also known as Gaudapadakarika, Mandukyakarika or Agamasastra)
4) Agamasastrabhasya (commentary ascribed to Samkara)

NOTE: The term "Agamasastra" is applied to the entire compilation.


Input by members of the Sansknet project
(formerly: www.sansknet.org)



This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding.
Therefore, word boundaries are usually not marked by blanks.
These and other irregularities cannot be standardized at present.

In addition, the Sansknet version came in a kind of semi-pausa format, 
with Sandhi rules applied only in part. 
In this GRETIL version Sandhi rules are applied throughout, 
although some cases may have escaped the conversion routine.

The mula text has been checked against the ed. by V.P. Limaye and R.D. Vadekar
(Eighteen Principal Upanisads, vol. 1, Poona 1958).

The text of Gaudapada's Karikas has been checked against the ed. by A.V. Kathavate,
Poona 1890 (Anandasrama Sanskrit Series, 10).

The text of the commentary is not proofread!



REFERENCE SYSTEM (added):
MandUp_ = Màõóåkya-Upaniùad
MandUpC = Màõóåkyamålamantrabhàùya (i.e., øaükara's comm. on MandUp)
MandUpK_ = Gauóapàda's Màõóåkyopaniùatkàrikà
MandUpKC = âgama÷àstrabhàùya (i.e., øaükara's comm. on MandUpK)

#<...># = BOLD



___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!   
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. 
                                       
Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding:
                                       
description             character  =ASCII   
                                       
long a                  à             224   
long A                  â             226   
long i                  ã             227   
long I                  ä             228   
long u                  å             229   
long U                  æ             230   
vocalic r               ç             231   
vocalic R               è             232   
long vocalic r          é             233   
vocalic l               ë             235   
long vocalic l          í             237   
velar n                 ï             239   
velar N                 ð             240   
palatal n               ¤             164   
palatal N               ¥             165   
retroflex t             ñ             241   
retroflex T             ò             242   
retroflex d             ó             243   
retroflex D             ô             244   
retroflex n             õ             245   
retroflex N             ö             246   
palatal s               ÷             247   
palatal S               ø             248   
retroflex s             ù             249   
retroflex S             ú             250   
anusvara                ü             252   
capital anusvara        ý             253   
visarga                 þ             254   

long e                  ¹             185   
long o                  º             186   
l underbar              ×             215   
r underbar              Ÿ             159   
n underbar              ­             173   
k underbar              É             201   
t underbar              Â             194   
                                       
Other characters of the CSX encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings 
and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________





#<oü>#


tatsadbrahmaõe+namaþ


#<màõóåkyopaniùad>#


(MANDUKYA UPANISHAD)


#<÷àntipàñha>#

#<oü bhadraü karõebhiþ ÷çõuyàma devà bhadraü pa÷yemàkùabhiryajatràþ />#

#<sthirairaïgaistuùñuvà sastanåbhirvya÷ema devahitaü yadàyuþ >#//

#<oü ÷àntiþ !! ÷àntiþ !! ÷àntiþ !!!>#

#<svasti na indro vçddha÷ravàþ svasti naþ påùà vi÷vavedàþ />#

#<svasti nastàrkùyo ariùñanemiþ svasti no bçhaspatirdadhàtu >#//


#<oü ÷àntiþ !! ÷àntiþ !! ÷àntiþ!!!>#

#<àgama  prakaraõa>#





INVOCATION

praj¤ànàü÷upratànaiþ sthiracaranikaravyàpibhir vyàpya lokàn bhuktvà bhogànsthaviùñhànpunarapi dhiùaõodbhàsitànkàmajanyàn /
pãtvà sarvàn vi÷eùàn svapiti madhurabhuï màyayà bhojayanno màyàsaükhyàturãyaü paramamçtamajaü brahma yattannato 'smi //1//

yo vi÷vàtmà vidhijaviùayàn prà÷ya bhogàn sthaviùñhàn pa÷càc cànyàn svamativibhavठjyotiùà svena såkùmàn /
sarvàn etàn punar api ÷anaiþ svàtmani sthàpayitvà hitvà sarvànvi÷eùànvigataguõagaõaþ pàtvasau nasturãyaþ //2//




     _______________________________________________________________________


     START MandUp 1
     
     omityetadakùaramidaü sarvam /
     tasyopavyàkhyànaü vedàntàrthasàrasaügrahabhåtamidaü prakaraõacatçùñayamomityetadakùaramityàdyàrabhyate /
     ata eva na pçthaksambandhàbhidheyaprayojanàni vaktavyàni /
     yànyeva tu vedànte sambandhàbhidheya prayojanàni tànyeveha bhavitumarhanti /
     tathàpi prakaraõavyàcikhyàsunà saükùepato vaktavyàni /
     
     
     tatra prayojanavat sàdhanàbhivya¤jakatvenàbhidheyasambaddhaü ÷àstraü pàramparyeõa vi÷iùñasaübandhàbhidheyaprayojanavad bhavati /
     kiü punas tat prayojanam ity ucyate rogàrtasyaiva roganivçttau svasthatà /
     tathà duþkhàtmakasyàtmano dvaitaprapa¤copa÷ame svasthatà /
     advaitabhàvaþ prayojanam /
     
     dvaitaprapa¤casyàvidyàkçtatvàd vidyayà tad upa÷amaþ syàd iti brahmavidyàprakà÷anàyàsya àrambhaþ kriyate /
     
     "yatra hi dvaitam iva bhavati"(bç.u 2 / 4 / 14) "yatra vànyad iva syàt tatrànyo 'nyat pa÷yed anyo 'nyad vijànãyàt"(bç.u 4 / 3 / 31) "yatra vàsya sarvam àtmaivàbhåt tat kena kaü pa÷yet kena kaü vijànãyàt"(bç.u 2 / 4 / 14) ity àdi ÷rutibhyo 'syàrthasya siddhiþ /
     
     tatra tàvad oükàranirõayàya prathamaü prakaraõam àgamapradhànàm àtmatattvapratipatty upàyabhåtam /
     yasya dvaitaprapa¤casyopa÷ame 'dvaitapratipattã rajjvàm iva sarpàdivikalpa upa÷ame rajjutattvapratipattis tasya dvaitasya hetuto vaitathyapratipàdanàya dvitãyaü prakaraõam /
     tathàdvaitasyàpi vaitathyaprasaïgapràptau yuktitas tathàtvadar÷anàya tçtãyaü prakaraõam /
     advaitasya tathàtvapratipattipakùabhåtàni yàni vàdàntaràõyavaidikàni teùàm anyonyavirodhitvàdatathàrthatvena tadupapattibhir eva niràkaraõàya caturthaü prakaraõam /
     
     kathaü puna oükàranirõaya àtmatattvapratipatty upàyatvaü pratipadyata ity ucyate"oü ity etat"(ka.u 1 / 2 / 15) "etad àlambanam"(ka.u.1 / 2 / 17) "etad vai satyakàma"(pra.u.5 / 2) "oü ity àtmànaü yu¤jãta"(maitryu.6 / 3) "oü iti brahma"(tai.u.1 / 8 / 1) "oükàra evedaü sarvam" (chà.u.2 / 23 / 3) ity àdi ÷rutibhyaþ /
     
     rajjur àdir iva sarpàdivikalpasyàspado 'dvaya àtmà paramàrthaþ sanpràõàdivikalpasyàspado yathà tathà sarvo 'pi vàkprapa¤caþ pràõàdy àtmavikalpaviùaya oükàra eva /
     sa càtmasvaråpam eva tadabhidhàyakatvàt /
     oükàravikàra÷abdàbhidheya÷ ca sarvaþ pràõàdir àtmavikalpo 'bhidhànavyatirekeõa nàsti /
     "vàcàrambhaõaü vikàro nàmadheyam"(chà.u.6 / 1 / 4) "tad asyedaü vàcà tantyà nàmabhir dàmabhiþ sarvaü sitam" "sarvaü hãdaü nàmàni"ity àdi ÷rutibhyaþ /
     
     ata àha
     
     
     
     #<oü ity etad akùaram idaü sarvaü tasyopavyàkhyànaü bhåtaü bhavad bhaviùyad iti sarvam oükàra eva |
     yac cànyat trikàlàtãtaü tad apy oükàra eva || MandUp_1 ||>#
     
     
     __________

     MandUpC_1
     oü ity etad akùaram idaü sarvam iti /
     yad idam arthajàtam abhidheyabhåtaü tasyàbhidhànàvyatirekàd abhidhànasya ca oükàràvyatirekàd oükàra evedaü sarvam /
     paraü ca brahmàbhidhànàbhidheya upàyapårvakam eva gamyata ity oükàra eva /
     
     tasyaitasya paràpara brahmaråpasyàkùarasya oü ity etasyopavyàkhyànam; brahmapratipatty upàyatvàd brahmasamãpatayà vispaùñaü prakathanam upavyàkhyànaü prastutaü veditavyam iti vàkya÷eùaþ /
     
     bhåtaü bhavadbhaviùyad iti kàlatrayaparicchedyaü yat tad apy oükàra evoktanyàyataþ /
     yac cànyat trikàlàtãtaü kàryàdhigamyaü kàlàparicchedyamavyàkçtàdi tad apy oükàra eva //1//
     




     _______________________________________________________________________


     START MandUp 2
     
     abhidhànàbhidheyayor ekatve 'py abhidhànàpràdhànyena nirde÷aþ kçtaþ /
     oü ity etad akùaram idaü sarvam ity àdy abhidhànapràdhànyena nirdiùñasya puno 'bhidheyapràdhànyena nirde÷o 'bhidhànàbhidheyayor ekatvapratipatty arthaþ /
     itaro 'thà hy abhidhànatantràbhidheyapratipattir ity abhidheyasyàbhidhànatvaü gauõàm ity à÷aïkà syàt /
     ekatvapratipatte÷ ca prayojanam abhidhànàbhidheyayor ekenaiva prayatnena yugapatpravilàparyastadvilakùaõaü brahma pratipadyeta iti /
     tathà ca vakùyati"pàdà màtrà màtrà÷ ca pàdàþ" (mà.u.8) iti /
     tadàha
     
     
     #<sarvaü hy etad brahmàyam àtmà brahma so 'yam àtmà catuùpàt || MandUp_2 ||>#
     
     __________

     MandUpC_2
     sarvaü hy etad brahmeti /
     sarvaü yad uktam oükàramàtram iti tadetad brahma /
     tac ca brahma parokùàbhihitaü pratyakùato vi÷eùeõa nirdi÷atyayamàtmà brahmeti /
     ayam iti catuùpàtvena pravibhajyamànaü pratyagàtmatayàbhinayena nirdi÷ati ayam àtmeti /
     so 'yamàtma oükàràbhidheyaþ paràparatvena vyavasthita÷ catuùpàtkàrùàpaõavan na gaur iveti /
     trayàõàü vi÷vàdãnàü pårvapårvapravilàpanena turãyasya pratapattir iti karaõasàdhanaþ pàda÷abdaþ /
     turãyasya padyata iti karmasàdhanaþ pàda÷abdaþ //2//
     


     _______________________________________________________________________


     START MandUp 3
     
     kathaü catuùpàtvam ity àha
     
     #<jàgaritasthàno bahiþpraj¤aþ saptàïga ekonaviü÷atimukhaþ sthålabhug vai÷vànaraþ prathamaþ pàdaþ || MandUp_3 ||>#
     
     
     __________

     MandUpC_3
     jàgaritaü sthànam asyeti jàgaritasthànaþ /
     bahiùpraj¤aþ svàtmavyatirikte viùaye praj¤à sa bahiùpraj¤o bahir viùaya eva praj¤àvidyàkçtàv avabhàsata ity arthaþ /
     tathà saptàïgànyasya"tasya ha vaitasyàtmano vai÷vànarasya mårdhaiva sutejà÷ cakùurvi÷varåpaþ pràõaþ pçthagvartmàtmà saüdoho bahulo vastir eva rayiþ pçthivy eva pàdau" (chà.u.5 / 18 / 2) ity agnihotrakalpanà÷eùatvenàhavanãyo 'gnir asya mukhatvenokta ity evaü saptàïgàni yasya sa saptàïgaþ /
     
     tathaikonaviü÷atir mukhàny asya buddhãndriyàõi karmendriyàõi ca da÷a vàyava÷ ca pràõàdayaþpa¤ca mano buddhirahaïkàraccittam iti mukhànãva mukhàni tàny upalabdhidvàràõityarthaþ sa evaü vi÷iùño vai÷vànaro yathoktair dvàraiþ ÷abdàdãn sthålàn viùayàn bhuïkta iti sthålabhuk /
     vi÷veùàü naràõàm anekadhà nayanàd vai÷vànaraþ /
     yad và vi÷va÷ càsau nara÷ ceti vi÷vànaraþ /
     vi÷vànara eva vai÷vànaraþ /
     sarvapiõóàtmananyatvàt saþ prathamaþ pàdaþ /
     etat pårvakatvàd uttarapàdàdhigamasya pràthamyamasya /
     
     katham ayamàtmà brahmeti pratyagàtmano 'sya catuùpàttve prakçte dyulokàdãnàü mårdhàdyaïgatvam iti /
     naiùa doùaþ /
     sarvasyaprapa¤casya sàdhidaivikasyànena àtmanà catuùpàttvasya vivakùitatvàt /
     evaü ca sati sarvaprapa¤ca upa÷ame 'dvaitasiddhiþ /
     sarvabhåtastha÷ càtmaiko dçùñaþ syàt sarvabhåtàni càtmani /
     "yas tu sarvàõi bhåtàni"(ã.u.6) ity àdi÷rutyarthopasaühçta÷ caivaü syàt /
     anyathà hi svadehaparicchinna eva pratyàgàtmà sàükhyàdibhir iva dçùñaþ syàt tathà ca satyadvaitam iti ÷rutikçto vi÷eùo na syàt sàükhyàdidar÷anenàvi÷eùàt /
     iùyate ca sarva upaniùadàü sarvàtmaikyapratipàdakatvam /
     ato yuktam evàsyàdhyàtmikasya piõóàtmano dyulokàdy aïgatvena viràóàtmanàdhidaivikenaikatvam abhipretya saptàïgatvavacanam /
     "mårdhà te vyapatiùyat"(chà.u 5 / 12 / 2) ity àdi liïgadar÷anàc ca /
     
     viràja ekatvam upalakùaõàrthaü hiraõyagarbhàvyàkçtàtmanoþ /
     uktaü caitan madhubràhmaõe"ya÷ càyam asyàü pçthivyàü tejomayo 'mçtamayaþ puruùo yac càyam adhyàtmam"(bç.u.2 / 5 / 1) ityàdi /
     suùuptàvyàkçtayaþ sa tv ekatvaü siddham eva nirvi÷eùatvàt /
     evaü ca satyetat siddhaü bhaviùyati sarvadvaita upa÷ame càdvaitam iti //3//
     



     _______________________________________________________________________


     START MandUp 4
     
     #<svaprasthàno 'ntaþpraj¤aþ saptàïga ekonaviü÷atimukhaþ praviviktabhuktaijaso dvitãyaþ pàdaþ || MandUp_4 ||>#
     
     __________

     MandUpC_4
     svapnaþ sthànasya taijasasya svapnasthànaþ /
     jàgratpraj¤ànekasàdhanà bahir viùaya evàvabhàsamànà manaþspandanamàtrà satã tathàbhåtaü saüskàraü manasyàdhatte /
     tan manas tathà saüskçtaü citrita iva paño bàhyasàdhanàn anapekùam avidyàkàmakarmabhiþ preryamàõaü jàgradvadavabhàsate /
     tathà coktam"asya lokasya sarvàvato màtràm apàdàya"(bç.u.4 / 3 / 9) iti /
     tathà"pare deve manasy ekãbhavati"(pra.u.4 / 2) iti prastutya"atraiùa devaþ svapne mahimànam anubhavati"(pra.u.4 / 5) ityàtharvaõe /
     
     indriyàpekùayàntaþsthatvàn manasas tad vàsanàråpà ca svapne praj¤à yasyàtyantaþpraj¤aþ /
     viùaya÷ånyànàü praj¤àyàü kevalaprakà÷asvaråpàyàü viùayitvena bhavatãti taijasaþ /
     vi÷vasya saviùayatvena praj¤àyàþ sthålàyà bhojyatvam /
     
     iha punaþ kevalà vàsanàmàtrà praj¤à bhojyeti pravivikto bhoga iti /
     samànamanyat /
     dvitãyaþ pàdas taijasaþ //4//
     



     _______________________________________________________________________


     START MandUp 5
     
     dar÷anàdar÷anavçttyas tatvàprabodhalakùaõasya svàpasya tulyatvàt suùuptigrahaõàrthaü yatra supta ityàdi vi÷eùaõam /
     atha và triùv api sthàneùu tattvàpratibodhalakùaõaþ svàpo 'vi÷iùña iti pårvàbhyàü suùuptaü vibhajate
     
     
     #<yatra supto na ka¤cana kàmaü kàmayate na ka¤cana svapnaü pa÷yati tat suùuptam |
     suùuptasthàna ekãbhåtaþ praj¤ànaghana evàndamayo hy ànandabhukcetomukhaþ pràj¤aþ tçtãyaþ pàdaþ || MandUp_5 ||>#
     
     __________

     MandUpC_5
     yatra yasmin sthàne kàle và supto na ka¤cana svapnaü pa÷yati na ka¤cana kàmaü kàmayate /
     na hi suùupte pårvayor ivànyathàgrahaõalakùaõaü svapnadar÷anaü kàmo và ka÷cana vidyane /
     tadetat suùuptaü sthànam asyeti suùuptasthànaþ /
     
     sthànadvayapravibhaktaü manaþ spanditaü dvaitajàtaü tathà råpàparityàgenàvivekàpannaü nai÷atamograstamivàhaþ saprapa¤camekãbhåtam ity ucyate /
     ata eva svapnajàgran manaþspandanàni praj¤ànàni ghanãbhåtànãva seyamavasthàvivekaråpatvàt praj¤ànaghanocyate /
     yathà ràtrau nai÷ena tamasà vibhajyamànaü sarvaü ghanam iva tadvat praj¤ànaghana eva /
     eva ÷abdàn na jàtyantaraü praj¤ànavyatirekeõàstãtàrthaþ /
     
     manaso viùayãviùayyàkàraspandanàyàsaduþkhàbhàvàdànandamaya ànandapràyo nànanda eva /
     yathà loke niràyàsasthitaþ sukhyànandabhugucyate 'tyantànàyàsaråpà hãyaü sthitiranenànubhåyata ity ànandabhuk"eùo 'sya parama ànandaþ"(bç.u.4 / 3 / 32) iti ÷ruteþ /
     
     svapnàdipratibodhicetaþ prati dvàrãbhåtatvàc cetomukhaþ /
     bodhalakùaõaü và ceto dvàraü mukham asya svapnàdy àgamanaü pratãti cetomukhaþ /
     bhåtabhaviùyaj j¤àtçtvaü sarvaviùayaj¤àtçtvam asyaiti pràj¤aþ /
     suùupto 'pi hi bhåtapårvagatyà pràj¤ocyate /
     athavà praj¤aptimàtram asyaivàsàdhàraõaü råpam iti pràj¤a itarayor vi÷iùñam api vij¤ànam asti /
     so 'yaü pràj¤as tçtãyaþ pàdaþ //5//
     



     _______________________________________________________________________


     START MandUp 6
     
     #<eùaþ sarve÷vara eùa sarvaj¤a eùo 'ntaryàmy eùa yoniþ sarvasya prabhavàpyayau hi bhåtànàm || MandUp_6 ||>#
     
     __________

     MandUpC_6
     eùa hi svaråpàvasthaþ sarve÷varaþ sàdhidaivikasya bhedajàtasya sarvasye÷ità naitasmàj jàtyantarabhåto 'nyeùàm iva /
     "pràõabandhanaü hi somya manaþ"(chà.u.6 / 8 / 2) iti ÷ruteþ /
     ayam eva hi sarvasya sarvabhedàvastho j¤àtetyeùa sarvaj¤aþ /
     eùo 'ntaryàmy antaranupravi÷ya sarveùàü bhåtànàü niyantàpy eùa eva /
     ata eva yathoktaü sabhedaü jagatprasåyata ity eùa yoniþ sarvasya /
     yata evaü prabhava÷ càpi ya÷ ca prabhavàpyayau hi bhåtànàm eùa eva //6//
     

==========================================================================


#<atha gauóapàdãyakàrikàþ>#




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.1

atraitasmin yathokte 'rtha ete ÷lokà bhavanti


#<bahiþpraj¤o vibhuþ vi÷vo hy antaþpraj¤as tu taijasaþ /
ghanapraj¤aþ tathà pràj¤a eka eva tridhà smçtaþ // MandUpK_1.1 //>#


__________

MandUpKC_1.1
bahiþpraj¤a iti /
paryàyeõa tristhànatvàt sa aham iti smçtyà pratisandhànàc ca sthànatrayavyatiriktamekatvaü ÷uddhatvam asaïgatvaü ca siddham ity abhipràyaþ /
mahàmatsyàdidçùñànta÷ruteþ //1//


_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.2

jàgaritàvasthàyàm eva vi÷vàdãnàü trayàõàm anubhavapradar÷anàrtho 'yaü ÷lokaþ


#<dakùiõàkùimukhe vi÷vo manasy antas tu taijasaþ /
àkà÷e ca hçdi pràj¤as tridhà dehe vyavasthitaþ // MandUpK_1.2 //>#


__________

MandUpKC_1.2
dakùiõam akùyeva mukhaü tasminpràdhànyena draùñà sthålànàü vi÷vo 'nubhåyate"indho ha vai nàmaiùa yo 'yaü dakùiõe 'kùan puruùaþ" /
iti ÷ruteþ /
indho dãptiguõo vai÷vànaraþ /
àdityàntargato vairàja àtmà cakùuùi ca draùñaikaþ /

nanv ayo hiraõyagarbhaþ kùetraj¤o dakùiõo 'kùi(kùa)õyakùõorniyantà draùñà cànyo dehasvàmã /

na svato bhedànabhyupagamàt /
"eko devaþ sarvabhåteùu gåóhaþ"(÷ve.u.6 / 11) iti ÷ruteþ /
"kùetraj¤aü càpi màü viddhiü sarvakùetreùu bhàrata" /
(gãtà 13 / 2) "àvibhaktaü ca bhåteùu vibhaktamiva ca sthitam" /
(gãtà 13 / 16) iti smçteþ /
"sarveùu karaõeùv avi÷eùe 'pi dakùiõàkùaõy upalabdhipàñavadar÷anàt tatra vi÷eùeõa nirde÷o vi÷vasya /

dakùiõàkùigato råpaü dçùñvà nimãlitàkùas tadeva smaran manasyantaþ svapna iva tadeva vàsanàråpàbhivyaktaü pa÷yati /
yathàtra tathà svapne /
ato manasyantas tu taijaso 'pi vi÷va eva /

àkà÷e ca hçdi smaraõàkhyavyàpàroparame pràj¤a ekãbhåto ghanapraj¤a eva bhavati manovyàpàràbhàvàt /
dar÷anasmaraõa eva hi manaþspandite tadabhàve hçdyevàvi÷eùeõa pràõàtmanàvasthànam /
"pràõo hy evaitàn sarvàn saüvçïkte"(chà.4 / 3 / 3) iti ÷ruteþ /
taijaso hiraõyagarbho manaþsthatvàt /
"liïgaü manaþ"(bç.u4.4.6) /
"manomayo 'yaü puruùaþ" (bç.u5 / 3 / 1) ityàdi÷rutibhyaþ /

nanu vyàkçtaþ pràõaþ suùupte /
tadàtmakàni karaõàni bhavanti /
katham avyàkçtatà?

naiùa doùo 'vyàkçtasya de÷akàlavi÷eùàbhàvàt /
yadyapi pràõàbhimàne sati vyàkçtataiva pràõasya tathàpi piõóaparicchinnavi÷eùàbhimànanirodhaþ pràõobhavatãtyavyàkçta eva pràõaþ suùupte paricchinnàbhimànavatàm /

yathà pràõalaye paricchinnàbhimàninàü pràõo 'vyàkçtas tathà pràõàbhimànino 'py avi÷eùàpattàvavyàkçtatà samànà prasavabãjàtmakatvaü ca tadadhyakùa÷ caiko 'vyàkçtàvasthaþ /
paricchinnàbhimàninàm adhyakùàõàü ca tena ekatvam iti pårvoktaü vi÷eùaõamekãbhåta praj¤ànaghana ityàdyupapantam /
tasminn uktahetutvàc ca /

kathaü pràõa÷abdatvam avyàkçtasya /

"pràõabandhanaü hi somya manaþ"(chà.u6 / 8 / 2) iti ÷ruteþ /

nanu tatra"sadeva somya"(chà.u6 / 2 / 1) iti prakçtaü sadbrahma pràõa÷abdavàcyam /

naiùa doùo bãjàtmakatvàbhyupagamàtsataþ /
yady api tadbrahma pràõa÷abdavàcyaü tatra tathàpi jãvaprasavabãjàtmakatvam apiratyajya eva pràõa÷abdatvaü sataþ sacchabdavàcyatà ca /
yadi hi nirbãjaråpaü vivakùitaü brahmàbhaviùyat"neti neti"(bç.u.4.4.2.24.5.15)"yato vàco nivartante"(tai.u.2.9)"anyadeva tadviditàd athàviditàt"(ke.u1.3) ityavakùyata"na sattannàsaducyate"(gãtà.13.12) iti smçteþ /

nirbãjatayaiva cet sati lãnànàü suùuptapralayayoþ punarutthànànupapattiþ syàt /
muktànàü ca punarutpattiprasaïgo bãjàbhàvàvi÷eùàt /
j¤ànadàhyabãjàbhàve ca j¤ànànarthakyaprasaïgaþ /
tasmàt sa bãjatvàbhyupagamena eva sataþ pràõatvavyapade÷aþ sarva÷rutiùu ca kàraõatvavyapade÷aþ /

ata eva"akùaràtparataþ paraþ"(mu.u2.1.2) /
"sabàhyàbhyàntaro hy ajaþ" (mu.u2.1.2) /
"yato vàco nivartante"(tai.u2.9) /
"neti neti"(bç.u4.4.12) ityàdinà bãjavatvàpanayanena vyapade÷aþ /
tàü bãjàvasthàü tasyaiva pràj¤a÷abdavàcyasya turãyatvena dehàdisaübandhajàgradàdirahitàü pàramàrthikãü pçthagvakùyati /
bãjàvasthàpi na ki¤cidavediùamityutthitasya pratyayadar÷anàddehe 'nubhåyata eveti tridhà dehe vyavasthitety ucyate //2//


_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.3-4


#<vi÷vaþ hi sthålabhuï nityaü taijasaþ praviviktabhuk /
ànandabhuk tathà pràj¤astridhà bhogaü nibodhata // MandUpK_1.3 //>#

#<sthålaü tarpayate vi÷vaü praviviktaü tu taijasam /
ànanda÷ ca tathà pràj¤aü tridhà tçptiü nibodhata // MandUpK_1.4 //>#


__________

MandUpKC_1.3-4
uktàrthau ÷lokau //3-4 //




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.5


#<triùu dhàmasu yadbhojyaü bhoktà ya÷ ca prakãrtitaþ /
vadaitadubhayaü yas tu sa bhu¤jàno na lipyate // MandUpK_1.5 //>#


__________

MandUpKC_1.5
triùu dhàmasu jàgradàdiùu sthålapraviviktànandàkhyaü bhojyam ekaü tridhàbhåtam /
ya÷ ca vi÷vataijasapràj¤àkhyo bhoktaikaþ sa aham ityekatvenapratisaüdhànàddraùñutvàvi÷eùàc ca prakãrtitaþ /
yo vedaitadubhayaü bhojyabhoktçtayànekadhà bhinnaü sa bhu¤jàno na lipyate /
bhojyasya sarvasyaikasya bhoktur bhojyatvàt /
na hi yasya yo viùayaþ sa tena hãyate vardhate và na hy agniþ svaviùayaü dagdhvà kàùñhàdi tadvat //5//




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.6


#<prabhavaþ sarvabhàvànàü satàm iti vini÷cayaþ /
sarvaü janayati pràõa÷ ceto 'ü÷ån puruùaþ pçthak // MandUpK_1.6 //>#


__________

MandUpKC_1.6
satàü vidyamànànàü svenàvidyàkçtanàmaråpamàyàsvaråpeõa sarvabhàvànàü vi÷vataijasapràj¤abhedànàü prabhavotpattiþ /
vakùyati ca"vandhyàputro na tattvena màyayà vàpi jàyate"iti /
yadi hy asatàm eva janma syàd brahmaõo 'vyavahàryasya grahaõadvàràbhàvàdasatvaprasaïgaþ /
dçùñaü ca rajjusarpàdãnàm avidyàkçtamàyàbãjotpannànàü rajjvàdy àtmanà satvam /
na hi niràspadà rajjusarpamçgatçùõikàdayaþ kvacid upalabhyante kenacit /
yathà rajjvàü pràksarpotpatte rajjvàtmanàü sarpaþ sanneva àsãd evaü sarvabhàvànàm utpatteþ pràkpràõabãjàtmanaiva satvam /
ityataþ ÷rutir api vakti"brahmaivedam"(mu.u2.2.11)"àtmaivedam agra àsãt"(bç.u.1.4.1) iti /

sarvaü janayati pràõa÷cetoü'÷ånaü÷ava iva rave÷ cidàtmakasya puruùasya cetoråpà jalàrkasamàþ pràj¤ataijasavi÷vabhedena devatiryagàdidehabhedeùu vibhàvyamànà÷ cetoü÷avoyetàn puruùaþ pçthag viùayabhàvavilakùaõàn agniviùphuliïgavat salakùaõà¤jalàrkavac ca jãvalakùaõàüstvitaràn sarvabhàvàn pràõo bãjàtmà janayati"yathorõanàbhiþ"(mu.u.1.1.7)"yathàgneþ kùudràrvisphuliïgàþ"(bç.u.2.1.20) ityàdi÷ruteþ //6//




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.7


#<vibhåtiü prasavaü tv anye manyante sçùñicintakàþ /
svapnamàyàsaråpeti sçùñir anyaiþ vikalpità // MandUpK_1.7 //>#


__________

MandUpKC_1.7
vibhåtir vistàre÷varasya sçùñir iti sçùñicintakà manyante na tu paramàrthacintakànàü sçùñav àdara ity arthaþ /
"indro màyàbhiþ pururåpeyate" (bç.u.2.5.19) iti ÷ruteþ /
na hi màyàvinaü såtram àkà÷e nikùipya tena sàyudham àruhya cakùurgocaratàm atãtya yuddhena khaõóa÷a÷chinnaü patitaü punarutthitaü ca pa÷yatàü tat kçtaü màyàdisatatvacintàyàm àdaro bhavati /
tathaivàyaü màyàvinaþ såtraprasàraõasamaþ suùuptasvapnàdivikàsastadàråóhamayàvisama÷ ca tatsthaþ pràj¤ataijasàdiþ /
såtratadàråóhàbhyàmanyaþ paramàrthamàyàvã sa eva bhåmiùñho màyàchanno 'dç÷yamàna eva sthito yathà tathà turãyàkhyaü paramàrthatattvam /
atas tac cintàyàm evàdaro mumukùåõàmàryàõàü na niùprayojanàyàü sçùñav àdara ityataþ sçùñicintakànàm evaite vikalpety àha svapnamàyàsaråpeti /
svapnaråpà màyàsaråpà ceti //7//




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.8


#<icchàmàtraü prabhoþ sçùñir iti sçùñau vini÷citàþ /
kàlàt prasåtiü bhåtànàü manyante kàlacintakàþ // MandUpK_1.8 //>#


__________

MandUpKC_1.8
icchàmàtraü prabhoþ satyasaükalpatvàt sçùñir ghañàdiþ saükalpanàmàtraü na saükalpanàtiriktam /
kàlàd eva sçùñir iti kecit //8//



_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.9


#<bhogàrthaü sçùñir iti anye krãóàrtham iti càpare /
devasyaiùa svabhàvo 'yam àptakàmasya kà spçhà // MandUpK_1.9 //>#


__________

MandUpKC_1.9
bhogàrthaü krãóàrtham iti cànye sçùñiü manyante /
anayoþ pakùayor dåùaõaü devasyaiùa svabhàvo 'yam iti devasya svabhàvapakùam à÷ritya sarveùàü và pakùàõàm àptakàmasya kà spçheti /
na hi rajjvàdãnàm avidyàsvabhàvavyatirekeõa sarpàdyàbhàsatve kàraõaü ÷akyaü vaktum //9//






     _______________________________________________________________________


     START MandUp 7
     
     caturthaþ pàdaþ kramapràpto vaktavya ity àhanàntaþpraj¤am ityàdinà /
     sarva÷abdapravçttinimitta÷ånyatvàt tasya ÷abdànabhidheyatvam iti vi÷eùapratiùedhena eva ca turãyaü nirdidikùati /
     
     ֌nyam eva tarhi tat /
     
     na mithyàvikalpasya nirnimittatvànupapatter na hi rajatasarpapuruùamçgatçùõikàdivikalpàþ ÷uktikàrajjusthàõur åùaràdi vyatirekeõàvastvàspadàþ ÷akyàþ kalpayitum /
     
     evaü tarhi pràõàdisarvavikalpàspadatvàt turãyasya ÷abdavàcyatvam iti na pratiùedhaiþ pratyàyyatvam /
     udakàdhàràder iva ghañàdeþ /
     
     na pràõàdivikalpasyàsatvàc chuktikàdiùv iva rajatàdeþ /
     na hi sadasatoþ saübandhaþ ÷abdapravçttinimittabhàgavastutvàt /
     nàpi pramàõàntaraviùayatvaü svaråpeõa gavàdivad àtmano nirupàdhikatvàd /
     gavàdivan nàpi jàtimatvamadvitãyatvena sàmànyavi÷eùàbhàvàt /
     nàpi kriyàvatvaü pàcakàdivadavikriyatvàt /
     nàpi guõavatvaü nãlàdivan nirguõatvàt /
     ato nàbhidhànena nirde÷am arhati /
     
     ÷a÷aviùàõàdisamatvàn nirarthakatvaü tarhi /
     
     nàtmatvàvagame turãyasyànàtmatçùõàvyàvçttihetutvàc chuktikàvagama iva rajatatçùõàyàþ /
     na hi turãyasyàtmatvàvagame satyavidyàtçùõàdidoùàõàü sambhavo 'sti /
     na ca turãyasyà'tmatvànavagame kàraõamasti sarvopaniùadàü tàdarthyenopakùayàt /
     "tatvamasi"(chà.u.6.8.16)"ayamàtmà brahma"(bç.u.2.5.19)"tatsatyaü sa àtmà"(chà.u.6.8.16)"yatsàkùàdaùarokùàdbrahma"(bç.u.3.4.1)"sabàhyàbhyantaro hyajaþ"(mu.u.2.1.2) /
     "àtmaivedaü sarvam"(chà.u.7.25.2) ityàdãnàm /
     
     so 'yam àtmà paramàrthàparamàrtharåpa÷ catuùpàda ity uktas tasyàparamàrtharåpam avidyàkçtaü rajjusarpàdisamam uktaü pàdatrayalakùaõaü bãjàïkurasthànãyam /
     athedànãü bãjàtmakaü paramàrthasvaråpaü rajjusthànãyaü sarpàdisthànãyoktasthànatrayàniràkaraõenàha nàntaþ praj¤amityàdi /
     
     
     
     #<nàntaþpraj¤aü na bahiþpraj¤aü nobhayataþpraj¤aü na praj¤ànaghanaü na praj¤aü nàpraj¤am |
     adçùñam avyavahàryam agràhyam alakùaõam acintyam avyapade÷yam ekàtmapratyayasàraü prapa¤copa÷amaü ÷àntaü ÷ivam advaitaü caturthaü manyante |
     sa àtmà sa vij¤eyaþ || MandUp_7 ||>#
     
     __________

     MandUpC_7
     nanv àtmana÷ catuùpàtvaü pratij¤àya pràdatrayakathanena eva caturthasyàntaþ praj¤àdibhyo anyatve siddhe nàntaþ praj¤a ityàdi pratiùedho 'narthakaþ /
     na sarpàdivikalpapratiùedhena eva rajjusvaråpapratipattivattryavasthasya evàtmanas turãyatvena pratipipàdayiùitatvàt /
     "tattvamasi"(chà.u.6.8.16) itivat /
     yadi hi tryavasthàtmavilakùaõaü turãyam anyat tatpratipattidvàràbhàvàcchàstropade÷ànarthakyaü ÷ånyatàpattir và /
     rajjur iva sarpàdibhirvikalpyamànà sthànatraye 'py àtmaika evàntaþ praj¤àditvena vikalpyate yadà tadàntaþ praj¤atvàdipratiùedhavij¤ànapramàõasamakàlamevàtmany anarthaprapa¤canivçttilakùaõaphalaü parisamàptam iti turãyàdhigame pramàõàntaraü sàdhanàntaraü và ma mçgyam /
     rajjusarpavivekasamakàla iva rajjvàü sarpanivçttiphale sati rajjvadhigayasya /
     yeùàü punas tamo 'panayavyatirekeõa ghañàdhigame pramàõaü vyàpriyate teùàü chedyàvayavasambandhaviyogavyatirekeõàny anyataràvayave 'picchidirvyà priyata ity uktaü syàt /
     yadà punarghañatamaso vivekakaraõe pravçttaü pramàõamanupàditsitatamonivçttiphalàvasànaü chidirivacchedyàvayavasaübandhavivekakaraõe pravçttà tadavayavadvaidhãbhàvaphalàvasànà tathà nàntarãyakaü ghañavij¤ànaü na tat pramàõaphalam /
     na ca tadvad apy àtmany adhyàropitàntaþ praj¤atvàdivivekakaraõe pravçttasya pratiùedhavij¤ànapramàõasyànupàditsitàntaþ praj¤atvadinivçttivyatirekeõa turãye vyàpàra upapattiþ /
     antaþ praj¤atvàdinivçttisamakàlameva pramàtçtvàdibhedanivçtteþ /
     tathà ca vakùyati"j¤àte dvaitaü na vidyate"(màõóå.kà.1.18) iti /
     j¤ànasya dvaitanivçttikùaõavyatirekeõa kùaõàntarànavasthànàt /
     avasthàne cànavasthàprasaïgàd dvaitànivçttiþ /
     tasmàt pratiùedhavij¤ànapramàõavyàpàrasamakàlair vàtmany adhyàropitàntaþ praj¤atvàdyanarthànivçttir iti siddham /
     
     nàntaþ praj¤am iti taijasapratiùedho na bahiùpraj¤am iti vi÷vapratiùedhaþ /
     na ubhayataþ praj¤am iti jàgratsvaprayorantaràlàvasthàpratiùedhaþ /
     na praj¤ànaghanam iti suùuptàvasthàpratiùedho bãjabhàvàvivekaråpatvàt /
     na praj¤am iti yugapatsarvaviùapraj¤àtçtvapratiùedhaþ /
     nàpraj¤am iti caitanyapratiùedhaþ /
     
     kathaü punarantaþ praj¤atvàdãnàm àtmani gamyamànànàü rajjvàdau sarpàdivat pratiùedhàdasatvaü gamyata ity ucyate /
     j¤asvaråpàvi÷eùe 'pãtaretaravyabhicàràdrajjvàdàv iva sarpadhàràdivikalpita bhedavat sarvatràvyabhicàràjj¤asvaråpasya satyatvam /
     
     suùupte vyabhicaratãti cen na /
     suùuptasyànubhåyamànatvàt"na hi vij¤àtur vij¤àter viparalopo vidyate"(bç.u.4.3.30) iti ÷ruteþ /
     
     ata evàdçùñam /
     yasmàd adçùñaü tasmàd avyavahàryam /
     agràhyaü karmendriyaiþ /
     alakùaõamaliïgam ity etad ananumey ity arthaþ /
     ata evàcintyam /
     ata evàvyapade÷yaü ÷abdaiþ /
     ekàtmapratyayasàraü jàgradàdisthàneùv eko 'yam àtmetyavyabhicàrã yaþ pratyayastenànusaraõãyam /
     athavaika àtmapratyayaþ sàraü pramàõaü yasya turãyasyàdhigame tat turãyamekàtmapratyayasàram /
     "àtmetyevopàsãta"(bç.u.1.4.7) iti ÷ruteþ /
     
     antaþ praj¤atvàdisthànidharmaþ pratiùedhaþ kçtaþ /
     prapa¤ca upa÷amam iti jàgradàdisthànadharmàbhàvocyate /
     ata eva ÷àntamavikriyaü ÷ivaü yato 'dvaitaü bhedavikalparahitam /
     caturthaü turãyaü manyante pratãyamànapàdatrayaråpavailakùaõyàt /
     sa àtmà sa vij¤eya iti pratãyamànasarpabhåchidradaõóàdivyatiriktà yathà rajjus tathà tattvamasãtyàdivàkyàrtha àtmà"adçùño draùñà"(bç.u.3.7.23)"na hi draùñur dçùñeviparilopo vidyate"(bç.u.4.3.23) ityàdibhirukto yaþ /
     sa vij¤eya iti bhåtapårvagatyà j¤àte dvaitàbhàvaþ //7//
     



_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.10

atraite ÷lokà bhavanti


#<nivçtteþ sarvaduþkhànàm ã÷ànaþ prabhur avyayaþ /
advaitaþ sarvabhàvànàü devàs turyo vibhuþ smçtaþ // MandUpK_1.10 //>#


__________

MandUpKC_1.10
pràj¤ataijasavi÷valakùaõànàü sarvaduþkhànàü nivçtte ã÷ànas turãya àtmà /
ã÷àna ity asya vyàkhyànaü prabhur iti /
duþkhanivçttiü prati prabhur bhavatãty arthaþ /
tad vij¤ànanimittatvàd duþkhanivçtteþ /

avyayo na vyeti svaråpàn na vyabhicaratãti yàvat /
etat kutaþ /
yasmàd advaitaþ sarvabhàvànàü rajjusarpavanmçùàtvàt sa eùa devo dyotanàt turãya÷ caturtho vibhuvyàpã smçtaþ //10//




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.11
vi÷vàdãnàü sàmànyavi÷eùabhàvo niråpyate turyayàthàtmyàvadhàraõàrtham


#<kàryakàraõabaddhau tàv iùyete vi÷vataijasau /
pràj¤aþ kàraõabaddhas tu dvau tau turye na sidhyataþ // MandUpK_1.11 //>#


__________

MandUpKC_1.11
kàryaü kriyata iti phalabhàvaþ /
kàraõaü karotãti bãjabhàvaþ /
tattvàgrahaõàn yathàgrahaõàbhyàü bãjaphalabhàvàbhyàü tau yathoktau vi÷vataijasau baddhau saügçhãtàviùyete /
pràj¤as tu bãjabhàvenaiva baddhaþ /
tattvàpratibodhamàtram eva hi bãjaü pràj¤atve nimittam /
tato dvau tau bãjaphalabhàvau tatvàgrahaõàn yathà grahaõe turye na sidhyato na vidyete na sambhavata ity arthaþ //11//




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.12

kathaü punaþ kàraõabaddhatvaü pràj¤asya turãye và tattvàgrahaõàn yathàgrahaõalakùaõau bandhau na sidhyata iti /
yasmàt


#<nàtmànaü na parà÷ caiva na satyaü na api cànçtam /
pràj¤aþ ki¤cana saüvetti turyaü tat sarvadçk sadà // MandUpK_1.12 //>#


__________

MandUpKC_1.12
àtmavilakùaõam avidyàbãjaprasåtaü bàhyaü dvaitaü pràj¤o na ki¤cana saüvetti tathà vi÷vataijasau /
tata÷ càsau tattvàgrahaõena tamasànyathà grahaõabãjabhåtena baddho bhavati /
yasmàt turãyaü tatsarvadçksadà turãyàdanyasyàbhàvàt sarvadà sadaivaiti sarvaü ca tadddçkceti sarvadçk tasmàn na tattvàgrahaõalakùaõaü bãjaü tatra /
tat prasåtasyànyathàgrahaõasyàpyataivàbhàvo na hi savitari sadà pràkà÷àtmake tad viruddham aprakà÷anam anyathà prakà÷anaü và sambhavati /
"na hi draùñur dçùñer viparilopo vidyate"

(bç.u.4 / 3 / 23) iti ÷ruteþ /

atha và jàgratsvapnayoþ sarvabhåtàvasthaþ sarvavastudçgàbhàsas turãyaiveti sarvadçksadà"nànyad ato 'sti draùñç"(bç.u.3.8.11) ityàdi ÷ruteþ //12//




_______________________________________________________________________

START MandUpK 1.13


#<dvaitasyàgrahaõaü tulyam ubhayoþ pràj¤aturyayoþ /
bãjanidràyutaþ pràj¤aþ sà ca turye na vidyate // MandUpK_1.13 //>#


__________

MandUpKC_1.13
nimittàntarapràptà÷aïkànivçtyartho 'yaü ÷lokaþ /
kathaü dvaitàgrahaõasya tulyatvàt kàraõabaddhatvaü pràj¤asya eva na turãyasyeti pràptà÷aïkà nivartyate /

yasmàdbãjanidràyutas tattvàpratibodho nidrà /
sa eva ca vi÷eùapratibodhaprasavasya bãjaü sà bãjanidrà tayà yutaþ pràj¤aþ /
sadà dçksvabhàvatvàt tattvàpratibodhalakùaõà nidrà turãye na vidyate 'to na kàraõabandhastasminnityàbhipràyaþ //13//




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.14


#<svapnanidràyutàv àdyau pràj¤as tv asvapnanidrayà /
na nidràü naiva ca svapnaü turye pa÷yanti ni÷citaþ // MandUpK_1.14 //>#


__________

MandUpKC_1.14
svapno 'nyathàgrahaõaü sarpa iva rajjvàm /
nidroktà tattvàpratibodhalakùaõaü tama iti /
tàbhyàü svapnanidràbhyàü yuktau vi÷vataijasau /
atas tau kàryakàraõabaddhàv ity uktau /
pràj¤as tu svapnavarjitakevalaiva nidrayà yuta iti kàraõabaddha ity uktam /
nobhayaü pa÷yanti turãye ni÷cità brahmavido viruddhatvàt savitarãva tamaþ /
ato na kàryakàraõabaddha ity uktas turãyaþ //14//




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.15

kadà turãye ni÷cito bhavatãtyucyate


#<anyathà gçhõataþ svapno nidrà tattvam ajànataþ /
viparyàse tayoþ kùãõe turãyaü padam a÷nute // MandUpK_1.15 //>#


__________

MandUpKC_1.15
svapnajàgaritayoranyathà rajvàü sarpa iva gçhõatastattvaü svapno bhavati /
nidrà tattvam ajànatas tisçùvavasthàsu tulyà /
svapnanidrayos tulyatvàd vi÷vataijasayor ekarà÷itvam /
anyathàgrahaõapràdhànyàc ca guõabhåtà nidreti tasmin viparyàsaþ svapnaþ /
tçtãye tu sthànetattvàj¤ànalakùaõà nidraiva kevalà viparyàsaþ /

atas tayoþ kàryakàraõasthànayor anyathàgrahaõàgrahaõalakùaõaviparyàse kàryakàraõabandharåpe paramàrthatatvapritabodhataþ kùãõe turãyaü padam a÷nute /
tadobhayalakùaõaü bandharåpaü tatràpa÷yaüs turãye ni÷cito bhavatãty arthaþ //15//




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.16

#<anàdimàyayà supto yadà jãvaþ prabudhyate /
ajam anidram asvapnam advaitaü budhyate tadà // MandUpK_1.16 //>#


__________

MandUpKC_1.16
yo 'yaü saüsàrã jãvaþ sobhayalakùaõena tattvàpratibodharåpeõa bãjàtmanànyathàgrahaõalakùaõena cànàdikàlapravçttena màyàlakùaõena svapnena mamàyaü pità putro 'yaü naptà kùetraü pa÷avo 'ham eùàü svàmã sukhã duþkhã kùayito 'ham anena vardhita÷ cànena ity evaüprakàràn svapnàn sthànadvaye 'pi pa÷yan suptaþ /
yadà vedàntàrthatattvàbhij¤ena paramakàruõikena guruõà nàsyaivaü tvaü hetuphalàtmakaþ kiü tu tattvam asãti pratibodhyamànas tadaivaü pratibudhyate
katham? nàsmin bàhyam àbhyantaraü và janmàdibhàvavikàro 'sty ato 'jaü sabàhyàbhyantarasarvabhàvikàravarjitam ityarthaþ /
yasmàj janmàdikàraõabhåtaü nàsminn avidyàtamobãjaü nidrà vidyata ity anidram /
anidraü hi tat turãyamata evàsvapnaü tan nimittatvàd anyathàgrahaõasya /
yasmàc cànidram asvapnaü tasmàd ajam advaitaü turãyam àtmànaü budhyate tadà //16//




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.17

prapa¤canivçtyà cet pratibudhyate 'nivçtte prapa¤ce katham advaitam ity ucyate


#<prapa¤co yadi vidyeta nivarteta na saü÷ayaþ /
màyàmàtram idaü dvaitam advaitaü paramàrthataþ // MandUpK_1.17 //>#


__________

MandUpKC_1.17
satyam avaü syàt prapa¤co yadi vidyeta rajjvàü sarpa iva kalpitatvàn na tu sa vidyate /
vidyamàna÷ cen nivarteta na saü÷ayaþ /
na hi rajjvàü bhràntibuddhyà kalpitaþ sarpo vidyamànaþ sanvivekato nivçttaþ /
naiva màyà màyàvinà prayuktà tad dar÷inàü cakùurbandhàpagame vidyamànà satã nivçttà /
tathedaü prapa¤càkhyaü màyàmàtraü dvaitaü rajjuvan màyàvivaccadvaitaü paramàrthatas tasmàn na ka÷cit prapa¤caþ pravçtto nivçtto vàstãtãty abhipràyaþ //17//


_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.18
nanu ÷àstà ÷àstraü ÷iùya iti vikalpaþ kathaü nivartata ity ucyate


#<vikalpo vinivarteta kalpito yadi kenacit /
upade÷àd ayaü vàdo j¤àte dvaitaü na vidyate // MandUpK_1.18 //>#


__________

MandUpKC_1.18
vikalpo vinivarteta yadi kenacit kalpitaþ syàt /
yathàyaü prapa¤co màyàrajjusarpavat tathàyaü ÷iùyàdi bhedavikalpo 'pi pràk pratibodhàdevopade÷animitto 'topade÷àdayaü vàdaþ ÷iùyaþ ÷àstà ÷àstram iti /
upade÷akàrye tu j¤àne nirvçtte j¤àte paramàrthatatve dvaitaü na vidyate //18//



     _______________________________________________________________________


     START MandUp 8
     abhidheyapradhàna oükàra÷ catuùpàdàtmeti vyàkhyàto yaþ
     
     
     
     #<so 'yam àtmàdhyakùaram oükàraþ |
     adhimàtraü pàdà màtrà màtrà÷ca pàdà akàra ukàro makàra iti || MandUp_8 ||>#
     
     __________

     MandUpC_8
     so 'yam àtmàdhyakùaramakùaram adhikçtyàbhidhànapràdhànyena varõyamàno 'dhyakùaram /
     kiü punas tadakùaram ity àha oükàraþ /
     so 'yam oükàraþ pàda÷aþ pravibhajyamàno 'dhimàtraü màtràm adhikçtya vartata ity adhimàtram /
     katham? àtmano ye pàdàsta oükàrasya màtràþ /
     kàs tàþ? akàrokàro makàra iti //8//
     



     _______________________________________________________________________


     START MandUp 9
     
     tatra vi÷eùaniyamaþ kriyate
     
     
     #<jàgaritasthàno vai÷vànaraþ akàraþ prathamà màtràpteràdimattvàd và |
     àpnoti ha vai sarvàn kàmàn àdi÷ ca bhavati ya evaü veda || MandUp_9 ||>#
     
     __________

     MandUpC_9
     jàgaritasthàno vai÷vànaro yaþ sa oükàrasyàkàraþ prathamà màtrà /
     kena sàmànyenety àha àpteràptirvyàptikàreõa sarvà vàg vyàptà /
     "akàro vai sarvà vàk"(ai.à.2 / 3 / 6) iti ÷ruteþ /
     tathà vai÷vànareõa jagat"tasya ha vaitasyàtmano vai÷vànarasya mårdhaiva sutejàþ"(chà.u.5 / 18 / 2) ityàdi ÷ruteþ /
     abhidhànàbhidheyayarekatvaü càvocàma /
     àdirasya vidyata ityàdi madyathaivàdimadakàràkhyamakùaraü tathaiva vai÷vànaras tasmàd và sàmànyàd akàratvaü vai÷vànarasya /
     tad ekatvavidaþ phalam àha àpnoti ha vai sarvàn kàmànàdiþ prathama÷ ca bhavati mahatàü ya evaü veda yadoktam ekatvaü vedety arthaþ //9//
     



     _______________________________________________________________________


     START MandUp 10
     
     #<svapnasthànas taijasa ukàro dvitãyà màtrotkarùàd ubhayatvàd và |
     utkarùati ha vai j¤ànasaütatiü |
     samàna÷ ca bhavati |
     nàsyàbrahmavit kule bhavati ya evaü veda || MandUp_10 ||
     >#
     __________

     MandUpC_10
     svapnasthànas taijaso yaþ sa oükàrasyokàro dvitãyà màtrà /
     kena sàmànyety àhotkarùàt /
     akàràd utkçùña iva hy ukàras tathà taijaso vi÷vàd ubhayatvàd akàramakàrayor madhyasyokàras tathà vi÷vapràj¤ayor madhye taijaso 'tobhayabhàktvasàmànyàt /
     
     vidvatphalamucyate utkarùati ha vai j¤ànasaütatim /
     vij¤ànasaütatiü vardhayatãty arthaþ /
     samànas tulya÷ ca mitrapakùasyaiva ÷atrupakùàõàm apy apradveùyo bhavati /
     abrahmavidasya kule na bhavati ya evaü veda //10//
     



     _______________________________________________________________________


     START MandUp 11
     
     #<suùuptasthànaþ pràj¤o makàraþ tçtãyà màtrà miter apãter và |
     minoti ha và idaü sarvam apãti÷ ca bhavati ya evaü veda || MandUp_11 ||>#
     
     __________

     MandUpC_11
     
     suùuptasthànaþ pràj¤o yaþ sa oükàrasya makàras tçtãyà màtrà /
     kena sàmànyenety àha sàmànyamidam atra mito 'mitirmànaü mãyata iva vi÷vataijasau pràj¤ena pralayotpattyoþ /
     prave÷anirgamàbhyàü prastheneta yavàs tathauükàrasamàptau punaþ prayoge ca pravi÷ya nirgacchata ivàkàroükàrau makàre /
     
     apãter và /
     apãty apy aya ekãbhàvaþ /
     oükàra uccàraõe hy antyàkùara ekãbhåtàvivàkàra oükàrau /
     tathà vi÷vataijasau suùuptakàle pràj¤e /
     ato và sàmànyàd ekatvaü pràj¤am akàrayoþ /
     
     vidvatphalam àha minoti ha vedaü sarvaü jagad yàthàtmyaü jànàtãty arthaþ /
     apãti÷ ca jagat kàraõàtmà bhavatãty arthaþ /
     atràv atràvàntaraphalavacanaü pradhànasàdhanastutyartham //11//
     



_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.19

atraite ÷lokà bhavanti


#<vi÷vasyàtvavivakùàyàm àdisàmànyam utkçùñam /
màtràsaüpratipattau syàd àptisàmànyam eva ca // MandUpK_1.19 //>#


__________

MandUpKC_1.19
vi÷vasyàtvamakàramàtratvaü yadà vivakùyate tadàditvasàmànyamuktanyàyenotkañamudbhçtaü dç÷yata ity arthaþ /
atvavivakùàyàmity asya vyàkhyànaü màtràsaüpratipattàv iti /
vi÷vasyàkàramàtratvaü yadà saüpratipadyata ity arthaþ /
àptisàmànyam eva cotkañam ity anuvartate ca ÷abdàt //19//




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.20

#<taijasasyotvavij¤àna utkarùo dç÷yate sphuñam /
màtràsaüpratipattau syàd ubhayatvaü tathà vidham // MandUpK_1.20 //>#


__________

MandUpKC_1.20
taijasasyàtvavij¤ànokàratvavivakùàyàmutkarùo dç÷yate sphuñaü spaùña ity artha ubhayatvaü ca sphuñam eveti /
pårvavat sarvam //20//



_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.21


#<makàrabhàve pràj¤asya mànasàm anyam utkañam /
màtràsaüpratipattau tu layasàmànyam eva ca // MandUpK_1.21 //>#


__________

MandUpKC_1.21
makàratve pràj¤asya mitilayàvutkçùñe sàmànya ity arthaþ //21//



_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.22


#<triùu dhàmasu yat tulyaü sàmànyaü vetti ni÷citaþ /
sa påjyaþ sarvabhåtànàü vandya÷ caiva mahàmuniþ // MandUpK_1.22 //>#

__________

MandUpKC_1.22
yathoktasthànatraye yastulyam uktaü sàmànyaü vetyavam evaitad iti ni÷cito yaþ sa påjyo vandya÷ ca brahmavilloke bhavati //22//



_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.23
yathoktaiþ sàmànyair àtmapàdànàü màtràbhiþ sahaikatvaü kçtvà yathoktam oükàraü pratipadya yo dhyàyati tam


#<akàro nayate vi÷vam ukàra÷ càpi taijasam /
makàra÷ ca punaþ pràj¤aü nàmàtre vidyate gatiþ // MandUpK_1.23 //>#


__________

MandUpKC_1.23
akàro nayate vi÷vaü pràpayati /
akàràlambanam oükàraü vidvàn vai÷vànaro bhavatãty arthaþ /
tathàkàras taijasam /
makàra÷ càpi punaþ pràj¤am /
ca ÷abdàn nayata ity anuvartate /
kùãõe tu makàre bãjabhàvakùayàdamàtra oükàre gatir na vidyate kvacid ity arthaþ //23//






     _______________________________________________________________________


     START MandUp 12
     
     #<amàtra÷ caturtho 'vyavahàryaþ prapa¤copa÷amaþ ÷ivo 'dvaitaþ |
     evam oükàra àtmaiva |
     saüvi÷aty àtmanàtmànaü ya evaü veda || MandUp_12 ||>#
     
     
     __________
     
     MandUpC_12
     amàtro màtrà yasya nàsti sa amàtra oükàra÷ caturthas turãya àtmaiva kevalo 'bhidhànàbhidheyaråpayor avàïmanasayoþ kùãõatvàd avyavahàryaþ /
     prapa¤ca upa÷amaþ ÷ivo 'dvaitaþ saüvçtta evaü yathokta vij¤ànavatà prayukta oükàras trimàtras tripàda àtmaiva /
     saüvi÷aty àtmanà svenaiva /
     svaü pàramàrthikam àtmànaü ya evaü veda /
     paramàrthadar÷ã brahmavit tçtãyaü bãjabhàvaü dagdhvàtmànaü praviùña iti na puno jàyate turãyasyàbãjatvàt /
     
     na hi rajjusarpayor viveke rajjvàü praviùñaþ sarpo buddhisaüskàràt punaþ pårvavattad vivekinàm utthàsyati /
     mandamadhyamadhiyàü tu pratipannasàdhakabhàvànàü sanmàrgagàminàü saünyàsinàü màtràõàü pàdànàü ca këptasàmànyavidàü yathàvad upàsyamàna oükàro brahmapratipattaya àlambanã bhavati tathà ca vakùyati'à÷ramàs trividhàþ'(mà.kà.3.16) ityàdi //12//
     (iti màõóåkyamålamantrabhàùyam)
     



_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.24

pårvavad atraite ÷lokà bhavanti


#<oükàraü pàda÷o vidyàt pàdà màtrà na saü÷ayaþ /
oükàraü pàda÷o j¤àtvà na ki¤cid api cintayet // MandUpK_1.24 //>#


__________

MandUpKC_1.24
yathoktaiþ sàmànyaiþ pàdaiva màtrà màtrà÷ ca pàdàs tasmàd oüïkàraü pàda÷o vidyàd ityarthaþ /
evam oükàre j¤àte dçùñàrtham adçùñàrthaü và na ki¤cit prayojanaü cintayet kçtàrthatvàd ityarthaþ //24//



_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.25



#<yu¤jãta praõave cetaþ praõavo brahma nirbhayam /
praõave nityayuktasya na bhayaü vidyate kvacit // MandUpK_1.25 //>#


__________

MandUpKC_1.25
yu¤jãta samàdadhyàdyathàvyàkhyàte paramàrtharåpe praõave ceto manaþ /
yasmàt praõavo brahma nirbhayam /
na hi tatra sadà yuktasya bhayaü vidyate kvacit 'vidvàn na bibheti kuta÷cana'(tai.u.2.9) iti ÷ruteþ //25//



_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.26


#<praõavo hy aparaü brahma praõava÷ ca paraþ smçtaþ /
apårvo 'nantaro 'bàhyo 'naparaþ praõavo 'vyayaþ // MandUpK_1.26 //>#


__________

MandUpKC_1.26
paràpare brahmàõi praõavaþ /
paramàrthatà kùãõeùu màtràpàdeùu para evàtmà brahmeti na pårvaü kàraõam asya vidyata ity apårvaþ /
nàsyàntaraü bhinnajàtãyaü ki¤cid vidyata ity anantaraþ /
tathà bàhyam anyan na vidyata ity abàhyaþ /
aparaü kàryam asya na vidyata ity anaparaþ /
sabàhyàbhyàntaro hy ajaþ saindhavaghanavat praj¤ànaghana ityarthaþ //26//



_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.27


#<sarvasya praõavo hy àdir madhyam antas tathaiva ca /
evaü hi praõavaü j¤àtvà vya÷nute tad anantaram // MandUpK_1.27 //>#


__________

MandUpKC_1.27
àdimadhyàntotpattisthitipralayàþ sarvasyaiva /
màyàhastirajjusarpamçgatçùõikàsvapnàdivad utpadyamànasya viyadàdiprapa¤casya yathà màyàvyàdayaþ /
evaü hi praõavamàtmànaü màyàvyàdisthànãyaü j¤àtvà tatkùaõàdeva tad àtmabhàvaü vya÷nuta ity arthaþ //27//




_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.28


#<praõavaü hã÷varaü vidyàt sarvasya hçdi saüsthitam /
sarvavyàpinam oükàraü matvà dhãro na ÷ocati // MandUpK_1.28 //>#



__________

MandUpKC_1.28
sarvapràõijàtasya smçtipratyayàspade hçdaye sthitam ã÷varaü praõavaü vidyàt sarvavyàpinaü vyomavad oükàram àtmànam asaüsàriõaü dhãro buddhimàn matvà na ÷ocati /
÷okanimittàn anupapatteþ /
"tarati ÷okam àtmavit"(chà.u.7 / 1 / 3) ityàdi ÷rutibhyaþ //28//



_______________________________________________________________________


START MandUpK 1.29


#<amàtro 'nantamàtra÷ ca dvaitasyopa÷amaþ ÷ivaþ /
oükàro vidito yena sa munir netàro janaþ // MandUpK_1.29 //>#


__________

MandUpKC_1.29
amàtras turãya oükàraþ /
mãyate 'nayeti màtrà paricchittiþ sànantà yasya sa anantamàtraþ /
naitàvatvam asya paricchettuü ÷akyata ityarthaþ /
sarvadvaita upa÷amatvàd eva ÷ivaþ /
oükaro yathà vyàkhyàto vidito yena sa paramàrthatatvasya mananàn muniþ /
netaro janaþ ÷àstravidapãtyarthaþ //29//