SATAPATHA-BRAHMANA 13 Data input by H.S. Ananthanarayana and W. P. Lehman. Bracketted numbering added mechanically. ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for ³ ³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes ³ ³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 195 ³ ³ long A ù 249 ³ ³ long i Å 197 ³ ³ long I ý 253 ³ ³ long u Æ 198 ³ ³ long U ô 244 ³ ³ vocalic r ­ 173 ³ ³ vocalic R ã 227 ³ ³ long vocalic r Ì 204 ³ ³ vocalic l Ê 202 ³ ³ long vocalic l Ë 203 ³ ³ velar n Ç 199 ³ ³ velar N § 167 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t  194 ³ ³ retroflex T è 232 ³ ³ retroflex d ¬ 172 ³ ³ retroflex D Ö 214 ³ ³ retroflex n ï 239 ³ ³ retroflex N × 215 ³ ³ palatal s Ó 211 ³ ³ palatal S Á 193 ³ ³ retroflex s « 171 ³ ³ retroflex S å 229 ³ ³ anusvara æ 230 ³ ³ capital anusvara õ 245 ³ ³ visarga ÷ 247 ³ ³ capital visarga ê 234 ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ 13.1.1.[1] brahmaudanam pacati reta eva taddhatte yadÃjyamuci«yate tena raÓanÃmabhyajyÃdatte tejo và Ãjyam prÃjÃpatyo'Óva÷ prajÃpatimeva tejasà samardhayatyapÆto và e«o'medhyo yadaÓva÷ 13.1.1.[2] darbhamayÅ raÓanà bhavati pavitraæ vai darbhÃ÷ punÃtyevainam pÆtamevainam medhyamÃlabhate 13.1.1.[3] aÓvasya và Ãlabdhasya reta udakrÃmattatsuvarïaæ hiraïyamabhavadyatsuvarïaæ hiraïyaæ dadÃtyaÓvameva retasà samardhayati 13.1.1.[4] prajÃpatiryaj¤amas­jata tasya mahimÃpÃkrÃmatsa mahartvija÷ prÃviÓattam mahartvigbhiranvaicattam mahartvigbhiranvavindadyanmahartvijo brahmaudanam prÃÓnanti mahimÃnameva tadyaj¤asya yajamÃno'varunddhe brahmaudane suvarïaæ hiraïyaæ dadÃti reto và odano reto hiraïyaæ retasaivÃsmiæstadreto dadhÃti ÓatamÃnam bhavati ÓatÃyurvai puru«a÷ Óatendriya Ãyurevendriyaæ vÅryamÃtmandhatte catu«ÂayÅrapo vasatÅvarÅrmadhyamÃyÃhne g­hïÃti tà digbhya÷ samÃh­tà bhavanti dik«u và annamannamÃpo'nnenaivÃsmà annamavarunddhe 13.1.2.[1] vy­ddhamu và etadyaj¤asya yadayaju«keïa kriyata imÃmag­bhïanraÓanÃm­tasyetyaÓvÃbhidhÃnÅmÃdatte yaju«k­tyai yaj¤asya sam­ddhyai dvÃdaÓÃratnirbhavati dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsarameva yaj¤amÃpnoti 13.1.2.[2] tadÃhu÷ dvÃdaÓÃratnÅ raÓanà kÃryÃ3 trayodaÓÃratnÅ3rity­«abho và e«a ­tÆnÃæ yatsaævatsarastasya trayodaÓo mÃso vi«Âapam­«abha e«a yaj¤ÃnÃæ yadaÓvamedho yathà và ­«abhasya vi«Âapamevametasya vi«Âapaæ trayodaÓamaratniæ raÓanÃyÃmupÃdadhyÃttadyatha ­«abhasya vi«Âapaæ saæstriyate tÃd­ktat 13.1.2.[3] abhidhà asÅti tasmÃdaÓvamedhayÃjÅ sarvà diÓo'bhijayati bhuvanamasÅti bhuvanaæ tajjayati yantÃsi dharteti yantÃramevainaæ dhartÃraæ karoti sa tvamagniæ vaiÓvÃnaramityagnimevainaæ vaiÓvÃnaraæ gamayati saprathasaæ gaceti prajayaivainam paÓubhi÷ prathayati svÃhÃk­ta iti va«aÂkÃra evÃsyai«a svagà tvà devebhya iti devebhya evainaæ svagà karoti prajÃpataya iti prÃjÃpatyo'Óva÷ svayaivainaæ devatayà samardhayati 13.1.2.[4] ÅÓvaro và e«a÷ ÃrtimÃrtoryo brahmaïe devebhyo'pratiprocyÃÓvaæ badhnÃti brahmannaÓvam bhantsyÃmi devebhya÷ prajÃpataye tena rÃdhyÃsamiti brahmÃïamÃmantrayate brahmaïa evainam pratiprocya badhnÃti nÃrtimÃrcati taæ badhÃna devebhya÷ prajÃpataye tena rÃdhnuhÅti brahmà prasauti svayaivainaæ devatayà samardhayatyatha prok«atyasÃveva bandhu÷ 13.1.2.[5] sa prok«ati prajÃpataye tvà ju«Âam prok«ÃmÅti prajÃpatirvai devÃnÃæ vÅryavattamo vÅryamevÃsmindadhÃti tasmÃdaÓva÷ paÓÆnÃæ vÅryavattama÷ 13.1.2.[6] indrÃgnibhyÃæ tvà ju«Âam prok«ÃmÅti indrÃgnÅ vai devÃnÃmojasvitamà oja evÃsmindadhÃti tasmÃdaÓva÷ paÓÆnÃmojasvitama÷ 13.1.2.[7] vÃyave tvà ju«Âam prok«ÃmÅti vÃyurvai devÃnÃmÃÓi«Âho javamevÃsmindadhÃti tasmÃdaÓva÷ paÓÆnÃmÃÓi«Âha÷ 13.1.2.[8] viÓvebhyastvà devebhyo ju«Âam prok«ÃmÅti viÓve vai devà devÃnÃæ yaÓasvitamà yaÓa evÃsmindadhÃti tasmÃdaÓva÷ paÓÆnÃæ yaÓasvitama÷ sarvebhyastvà devebhyo ju«Âam prok«ÃmÅti 13.1.2.[9] tadÃhu÷ yatprÃjÃpatyo'Óvo'tha kathÃpyanyÃbhyo devatÃbhya÷ prok«atÅti sarvà vai devatà aÓvamedhe'nvÃyattà yadÃha sarvebhyastvà devebhya÷ prok«ÃmÅti sarvà evÃsmindevatà anvÃyÃtayati tasmÃdaÓvamedhe sarvà devatà anvÃyattÃ÷ pÃpmà và etam bhrÃt­vya Åpsati yo'Óvamedhena yajeta vajro'Óva÷ paro marta÷ para÷ Óveti ÓvÃnaæ caturak«aæ hatvÃdhaspadamaÓvasyopaplÃvayati vajreïaivainamavakrÃmati nainam pÃpmà bhrÃt­vya Ãpnoti 13.1.3.[1] yathà vai havi«o'hutasya skandet evametatpaÓo skandati yaæ niktamanÃlabdhamuts­janti yatstokÅyà juhoti sarvahutamevainaæ juhotyaskandÃyÃskannaæ hi tadyaddhutasya skandati sahasraæ juhoti sahasrasammito vai svargo loka÷ svargasya lokasyÃbhijityai 13.1.3.[2] tadÃhu÷ yanmità juhuyÃtparimitamavarundhÅtetyamità juhotyaparimitasyaivÃvaruddhyà uvÃca ha prajÃpati stokÅyÃsu và ahamaÓvamedhaæ saæsthÃpayÃmi tena saæsthitenaivÃta Ærdhvaæ carÃmÅti 13.1.3.[3] agnaye svÃheti agnaya evainaæ juhoti somÃya svÃheti somÃyaivainaæ juhotyapÃm modÃya svÃhetyadbhya evainaæ juhoti savitre svÃheti savitra evainaæ juhoti vÃyave svÃheti vÃyava evainaæ juhoti vi«ïave svÃheti vi«ïava evainaæ juhotÅndrÃya svÃhetÅndrÃyaivainaæ juhoti b­haspataye svÃheti b­haspataya evainaæ juhoti mitrÃya svÃheti mitrÃyaivainaæ juhoti varuïÃya svÃheti varuïÃyaivainaæ juhotyetÃvanto vai sarve devÃstebhya evainaæ juhoti parÃcÅrjuhoti parÃÇiva vai svargo loka÷ svargasya lokasyÃbhijityai 13.1.3.[4] ÅÓvaro và e«a÷ parÃÇ pradaghorya÷ parÃcÅrÃhutÅrjuhoti punarÃvartate'sminneva loke pratiti«ÂhatyetÃæ ha vÃva sa yaj¤asya saæsthitimuvÃcÃskandÃyÃskannaæ hi tadyaddhutasya skandati 13.1.3.[5] yathà vai havi«o'hutasya skandet evametatpaÓo skandati yam prok«itamanÃlabdhamuts­janti yadrÆpÃïi juhoti sarvahutamevainaæ juhotyaskandÃyÃskannaæ hi tadyaddhutasya skandati hiÇkÃrÃya svÃhà hiÇk­tÃya svÃhetyetÃni và aÓvasya rÆpÃïi tÃnyevÃvarunddhe 13.1.3.[6] tadÃhu÷ anÃhutirvai rÆpÃïi naità hotavyà ityatho khalvÃhuratra và aÓvamedha÷ saæti«Âhate yadrÆpÃïi juhoti hotavyà eveti bahirdhà và etamÃyatanÃtkaroti bhrÃt­vyamasmai janayati yasyÃnÃyatane'nyatrÃgnerÃhutÅrjuhoti 13.1.3.[7] sÃvitryà eve«Âe÷ purastÃdanudrutya sak­deva rÆpÃïyÃhavanÅye juhotyÃyatana evÃhutÅrjuhoti nÃsmai bhrÃt­vyaæ janayati yaj¤amukhe-yaj¤amukhe juhoti yaj¤asya saætatyà avyavacedÃya 13.1.3.[8] tadÃhu÷ yadyaj¤amukhe-yaj¤amukhe juhuyÃtpaÓubhirvy­dhyeta pÃpoyÃntsyÃtsak­deva hotavyà na paÓubhirvy­dhyate na pÃpÅyÃnbhavatya«ÂÃcatvÃriæÓataæ juhotya«ÂÃcatvÃriæÓadak«arà jagatÅ jÃgatÃ÷ paÓavo jagatyaivÃsmai paÓÆnavarunddha ekamatiriktaæ juhoti tasmÃdeka÷ prajÃsvardhuka÷ 13.1.4.[1] prajÃpatiraÓvamedhamas­jata so'smÃts­«Âa÷ parÃÇaitsa diÓo'nuprÃviÓattaæ devÃ÷ prai«amaicaæstami«ÂibhiranuprÃyu¤jata tami«Âibhiranvaicaæstami«Âibhiranvavindanyadi«Âibhiryajate'Óvameva tanmedhyaæ yajamÃno'nvicati 13.1.4.[2] sÃvitryo bhavanti iyaæ vai savità yo và asyÃæ nilayate yo'nyatraityasyÃæ vÃva tamanuvindanti na và imÃæ kaÓcana tiryaÇnordhvo'tyetumarhati yatsÃvitryo bhavantyaÓvasyaivÃnuvittyai 13.1.4.[3] tadÃhu÷ pra và etadaÓvo mÅyate yatparÃÇeti na hyenam pratyÃvartayantÅti yatsÃyaæ dh­tÅrjuhoti k«emo vai dh­ti÷ k«emo rÃtri÷ k«emeïaivainaæ dÃdhÃra tasmÃtsÃyam manu«yÃÓca paÓavaÓca k«emyà bhavantyatha yatprÃtari«Âibhiryajata icatyevainaæ tattasmÃddivà na«Âai«a eti yadveva sÃyaæ dh­tÅrjuhoti prÃtari«Âibhiryajate yogak«emameva tadyajamÃna÷ kalpayate tasmÃdyatraitena yaj¤ena yajante kLpta÷ prajÃnÃæ yogak«emo bhavati 13.1.5.[1] apa và etasmÃt ÓrÅ rëÂraæ krÃmati yo'Óvamedhena yajate yadà vai puru«a÷ Óriyaæ gacati vÅïÃsmai vÃdyate brÃhmaïau vÅïÃgÃthinau saævatsaraæ gÃyata÷ Óriyai và etadrÆpaæ yadvÅïà ÓriyamevÃsmiæstaddhatta÷ 13.1.5.[2] tadÃhu÷ yadubhau brÃhmaïau gÃyetÃmapÃsmÃtk«atraæ krÃmedbrahmaïo và etadrÆpaæ yadbrÃhmaïo na vai brahmaïi k«atraæ ramata iti 13.1.5.[3] yadubhau rÃjanyau apÃsmÃdbrahmavarcasaæ krÃmetk«atrasya và etadrÆpaæ yadrÃjanyo na vai k«atre brahmavarcasaæ ramata iti brÃhmaïo'nyo gÃyati rÃjanyo'nyo brahma vai brÃhmaïa÷ k«atraæ rÃjanyastadasya brahmaïà ca k«atreïa cobhayata÷ ÓrÅ÷ parig­hÅtà bhavati 13.1.5.[4] tadÃhu÷ yadubhau divà gÃyetÃm prabhraæÓukÃsmÃcrÅ÷ syÃdbrahmaïo và etadrÆpaæ yadaharyadà vai rÃjà kÃmayate'tha brÃhmaïaæ jinÃti pÃpÅyÃæstu bhavati 13.1.5.[5] yadubhau naktam apÃsmÃdbrahmavarcasaæ krÃmetk«atrasya và etadrÆpaæ yadrÃtrirna vai k«atre brahmavarcasaæ ramata iti divà brÃhmaïo gÃyati naktaæ rÃjanyastatho hÃsya brahmaïà ca k«atreïa cobhayata÷ ÓrÅ÷ parig­hÅtà bhavatÅti 13.1.5.[6] ayajatetyadadÃditi brÃhmaïo gÃyatÅ«ÂÃpÆrtaæ vai brÃhmaïasye«ÂÃpÆrtenaivainaæ sa samardhayatÅtyayudhyatetyamuæ saægrÃmamajayaditi rÃjanyo yuddhaæ vai rÃjanyasya vÅryaæ vÅryeïaivainaæ sa samardhayati tisro'nyo gÃthà gÃyati tisro'nya÷ «a sampadyante «a¬­tava÷ saævatsara ­tu«veva saævatsare pratiti«Âhati tÃbhyÃæ Óataæ dadÃti ÓatÃyurvai puru«a÷ Óatendriya Ãyurevendriyaæ vÅryamÃtmandhatte 13.1.6.[1] vibhÆrmÃtrà prabhÆ÷ pitreti iyaæ vai mÃtÃsau pitÃbhyÃmevainam paridadÃtyaÓvo'si hayo'sÅti ÓÃstyevainaæ tattasmÃci«ÂÃ÷ prajà jÃyante'tyo'si mayo'sÅtyatyevainaæ nayati tasmÃdaÓva÷ paÓÆnÃæ Órai«Âhyaæ gacatyarvÃsi saptirasi vÃjyasÅti yathÃyajurevaitadv­«Ãsi n­maïà asÅti mithunatvÃya yayurnÃmÃsi ÓiÓurnÃmÃsÅtyetadvà aÓvasya priyaæ nÃmadheyam priyeïaivainaæ nÃmnÃbhivadati tasmÃdapyÃmitrau saægatya nÃmnà cedabhivadato'nyo'nyaæ sameva jÃnÃte 13.1.6.[2] ÃdityÃnÃm patvÃnvihÅti ÃdityÃnevainaæ gamayati devà ÃÓÃpÃlà etaæ devebhyo'Óvam medhÃya prok«itaæ rak«ateti Óataæ vai talpyà rÃjaputrà ÃÓÃpÃlÃstebhya evainam paridadÃtÅha rantiriha ramatÃmiha dh­tiriha svadh­ti÷ svÃheti saævatsaramÃhutÅrjuhoti «o¬aÓa navatÅretà và aÓvasya bandhanaæ tÃbhirevainam badhnÃti tasmÃdaÓva÷ pramukto bandhanamÃgacati «o¬aÓa navatÅretà và aÓvasya bandhanaæ tÃbhirevainam badhnÃti tasmÃdaÓva÷ pramukto bandhanaæ na jahÃti 13.1.6.[3] rëÂraæ và aÓvamedha÷ rëÂra ete vyÃyacante ye'Óvaæ rak«anti te«Ãæ ya ud­caæ gacanti rëÂreïaiva te rëÂram bhavantyatha ye nod­caæ gacanti rëÂrÃtte vyavacidyante tasmÃdrëÂryaÓvamedhena yajeta parà và e«a sicyate yo'balo'Óvamedhena yajate yadyamitrà aÓvaæ vinderanyaj¤o'sya vicidyeta pÃpÅyÃntsyÃcataæ kavacino rak«anti yaj¤asya saætatyà avyavacedÃya na pÃpÅyÃnbhavatyathÃnyamÃnÅya prok«eyu÷ saiva tatra prÃyaÓcitti÷ 13.1.7.[1] prajÃpatirakÃmayata aÓvamedhena yajeyeti so'ÓrÃmyatsa tapo'tapyata tasya ÓrÃntasya taptasya saptadhÃtmano devatà apÃkrÃmantsà dÅk«Ãbhavatsa etÃni vaiÓvadevÃnyapaÓyattÃnyajuhottairvai sa dÅk«ÃmavÃrunddha yadvaiÓvadevÃni juhoti dÅk«Ãmeva tairyajamÃno'varunddhe'nvahaæ juhotyanvahameva dÅk«Ãmavarunddhe sapta juhoti sapta vai tà devatà apÃkrÃmaæstÃbhirevÃsmai dÅk«Ãmavarunddhe 13.1.7.[2] apa và etebhya÷ prÃïÃ÷ krÃmanti ye dÅk«Ãmatirecayanti saptÃham pracaranti sapta vai ÓÅr«aïyÃ÷ prÃïÃ÷ prÃïà dÅk«Ã prÃïairevÃsmai prÃïÃndÅk«Ãmavarunddhe tredhà vibhajya devatÃæ juhoti tryÃv­to vai devÃstryÃv­ta ime lokà ­ddhyÃmeva vÅrya e«u loke«u pratiti«Âhati 13.1.7.[3] ekaviæÓati÷ sampadyante dvÃdaÓa mÃsÃ÷ pa¤cartavastraya ime lokà asÃvÃditya ekaviæÓastaddaivaæ k«atraæ sà ÓrÅstadÃdhipatyaæ tadbradhnasya vi«Âapaæ tatsvÃrÃjyamaÓnute 13.1.7.[4] triæÓatamaudgrabhaïÃni juhoti triæÓadak«arà virìvirìu k­tsnamannaæ k­tsnasyaivÃnnÃdyasyÃvaruddhyai catvÃryaudgrabhaïÃni juhoti trÅïi vaiÓvadevÃni sapta sampadyante sapta vai ÓÅr«aïyÃ÷ prÃïÃ÷ prÃïà prÃïairevÃsmai prÃïÃndÅk«Ãmavarunddhe pÆrïÃhutimuttamÃæ juhoti pratyuttabdhyai sayuktvÃya 13.1.8.[1] prajÃpatiraÓvamedhamas­jata sa s­«Âa÷ prarcamavlÅnÃtpra sÃma taæ vaiÓvadevÃnyudayacanyadvaiÓvadevÃni juhotyaÓvamedhasyaivodyatyai 13.1.8.[2] kÃya svÃhà kasmai svÃhà katamasmai svÃheti prÃjÃpatyam mukhyaæ karoti prajÃpatimukhÃbhirevainaæ devatÃbhirudyacati 13.1.8.[3] svÃhÃdhimÃdhÅtÃya svÃhà mana÷ prajÃpataye svÃhà cittaæ vij¤ÃtÃyeti yadeva pÆrvÃsÃm brÃhmaïaæ tadatra 13.1.8.[4] adityai svÃhà adityai mahyai svÃhÃdityai sum­¬ÅkÃyai svÃhetÅyaæ và aditiranayaivainamudyacati 13.1.8.[5] sarasvatyai svÃhà sarasvatyai pÃvakÃyai svÃhà sarasvatyai b­hatyai svÃheti vÃgvai sarasvatÅ vÃcaivainamudyacati 13.1.8.[6] pÆ«ïe svÃhà pÆ«ïe prapathyÃya svÃhà pÆ«ïe naraædhi«Ãya svÃheti paÓavo vai pÆ«Ã paÓubhirevainamudyacati 13.1.8.[7] tva«Âre svÃhà tva«Âre turÅpÃya svÃhà tva«Âre pururÆpÃya svÃheti tva«Âà vai paÓÆnÃm mithunÃnÃæ rÆpak­drÆpairevainamudyacati 13.1.8.[8] vi«ïave svÃhà vi«ïave nibhÆyapÃya svÃhà vi«ïave Óipivi«ÂÃya svÃheti yaj¤o vai vi«ïuryaj¤enaivainamudyacati viÓvo devasya neturiti pÆrïÃhutimuttamÃæ juhotÅyaæ vai pÆrïÃhutirasyÃmevÃntata÷ pratiti«Âhati 13.1.9.[1] à brahman brÃhmaïo brahmavarcasÅ jÃyatÃmiti brÃhmaïa eva brahmavarcasaæ dadhÃti tasmÃtpurà brÃhmaïo brahmavarcasÅ jaj¤e 13.1.9.[2] à rëÂre rÃjanya÷ ÓÆra i«avyo'tivyÃdhÅ mahÃratho jÃyatÃmiti rÃjanya eva Óauryam mahimÃnaæ dadhÃti tasmÃtpurà rÃjanya÷ ÓÆra i«avyo'tivyÃdhÅ mahÃratho jaj¤e 13.1.9.[3] dogdhrÅ dhenuriti dhenvÃmeva payo dadhÃti tasmÃtpurà dhenurdogdhrÅ jaj¤e 13.1.9.[4] vo¬hÃna¬vÃniti ana¬uhyeva balaæ dadhÃti tasmÃtpurÃna¬vÃnvo¬hà jaj¤e 13.1.9.[5] ÃÓu÷ saptiriti aÓva eva javaæ dadhÃti tasmÃtpurÃÓva÷ sartà jaj¤e 13.1.9.[6] puraædhirye«eti yo«ityeva rÆpaæ dadhÃti tasmÃdrÆpiïÅ yuvati÷ priyà bhÃvukà 13.1.9.[7] ji«ïÆ rathe«Âhà iti rÃjanya eva jaitram mahimÃnaæ dadhÃti tasmÃtpurà rÃjanyo ji«ïurjaj¤e 13.1.9.[8] sabheyo yuveti e«a vai sabheyo yuvà ya÷ prathamavayasÅ tasmÃtprathamavayasÅ strÅïÃm priyo bhÃvuka÷ 13.1.9.[9] Ãsya yajamÃnasya vÅro jÃyatÃmiti yajamÃnasyaiva prajÃyÃæ vÅryaæ dadhÃti tasmÃtpurejÃnasya vÅro jaj¤e 13.1.9.[10] nikÃme na÷ parjanyo var«atviti nikÃmenikÃme vai tatra parjanyo var«ati yatraitena yaj¤ena yajante phalavatyo na o«adhaya÷ pacyantÃmiti phalavatyo vai tatrau«adhaya÷ pacyante yatraitena yaj¤ena yajante yogak«emo na÷ kalpatÃmiti yogak«emo vai tatra kalpate yatraitena yaj¤ena yajante tasmÃdyatraitena yaj¤ena yajante kLpta÷ prajÃnÃæ yogak«emo bhavati 13.2.1.[1] prajÃpatirdevebhyo yaj¤ÃnvyÃdiÓat sa ÃtmannaÓvamedhamadhatta te devÃ÷ prajÃpatimabruvanne«a vai yaj¤o yadaÓvamedho'pi no'trÃstu bhaga iti tebhya etÃnannahomÃnkalpayadyadannahomÃnjuhoti devÃneva tatprÅïÃti 13.2.1.[2] Ãjyena juhoti tejo và Ãjyaæ tejasaivÃsmiæstattejo dadhÃtyÃjyena juhotyetadvai devÃnÃm priyaæ dhÃma yadÃjyam priyeïaivainÃndhÃmnà samardhayati 13.2.1.[3] saktubhirjuhoti devÃnÃæ và etadrÆpaæ yatsaktavo devÃneva tatprÅïÃti 13.2.1.[4] dhÃnÃbhirjuhoti ahorÃtrÃïÃæ và etadrÆpaæ yaddhÃnÃæ ahorÃtrÃïyeva tatprÅïÃti 13.2.1.[5] lÃjairjuhoti nak«atrÃïÃæ và etadrÆpaæ yallajà nak«atrÃïyeva tatprÅïÃti prÃïÃya svÃhÃpÃnÃya svÃheti nÃmagrÃhaæ juhoti nÃmagrÃhamevainÃæstatprÅïÃtyekasmai svÃhà dvÃbhyÃæ svÃhà ÓatÃya svÃhaikaÓatÃya svÃhetyanupÆrvaæ juhotyanupÆrvamevainÃæstatprÅïÃtyekottarà juhotyekav­dvai svargo loka ekadhaivainaæ svargaæ lokaæ gamayati parÃcÅrjuhoti parÃÇiva vai svargo loka÷ svargasya lokasyÃbhijityai 13.2.1.[6] ÅÓvaro và e«a÷ parÃÇ pradaghorya÷ parÃcÅrÃhutirjuhoti naikaÓatamatyeti yadekaÓatamatÅyÃdÃyu«Ã yajamÃnaæ vyardhayedekaÓataæ juhoti ÓatÃyurvai puru«a ÃtmaikaÓata Ãyu«yevÃtmanpratiti«Âhati vyu«Âyai svÃhà svargÃya svÃhetyuttame ÃhutÅ juhoti rÃtrirvai vyu«Âiraha÷ svargo'horÃtre eva tatprÅïÃti 13.2.1.[7] tadÃhu÷ yadubhe divà và naktaæ và juhuyÃdahorÃtre mohayedvyu«Âyai svÃhetyanudita Ãditye juhoti svargÃya svÃhetyudite'horÃtrayoravyatimohÃya 13.2.2.[1] rÃjà và e«a yaj¤ÃnÃæ yadaÓvamedha÷ yajamÃno và aÓdyaj¤amÃrabhatevamedho yajamÃno yaj¤o yadaÓve paÓÆnniyunakti yaj¤a eva ta 13.2.2.[2] aÓvaæ tÆparaæ gom­gamiti tÃnmadhyame yÆpa Ãlabhate senÃmukhamevÃsyaitena saæÓyati tasmÃdrÃj¤a÷ senÃmukham bhÅ«mam bhÃvukam 13.2.2.[3] k­«ïagrÅvamÃgneyaæ rarÃÂe purastÃt pÆrvÃgnimeva taæ kurute tasmÃdrÃj¤a÷ pÆrvÃgnirbhÃvuka÷ 13.2.2.[4] sÃrasvatÅm me«ÅmadhastÃddhanvo÷ strÅreva tadanugÃ÷ kurute tasmÃtstriya÷ puæso'nuvartmÃno bhÃvukÃ÷ 13.2.2.[5] ÃÓvinÃvadhorÃmau bÃhvo÷ bÃhvoreva balaæ dhatte tasmÃdrÃjà bÃhubalÅ bhÃvuka÷ 13.2.2.[6] saumÃpau«ïaæ ÓyÃmaæ nÃbhyÃm prati«ÂhÃmeva tÃæ kuruta iyaæ vai pÆ«ÃsyÃmeva pratiti«Âhati 13.2.2.[7] sauryayÃmau Óvetaæ ca k­«ïaæ ca pÃrÓvayo÷ kavace eva te kurute tasmÃdrÃjà saænaddho vÅryaæ karoti 13.2.2.[8] tvëÂro lomaÓasakthau sakthyo÷ Ærvoreva balaæ dhatte tasmÃdrÃjorubalÅ bhÃvuka÷ 13.2.2.[9] vÃyavyaæ Óvetam puce utsedhameva taæ kurute tasmÃdutsedham praj:! bhaye'bhisaæÓrayantÅndrÃya svapasyÃya vehatam yaj¤asya sendratÃyai vai«ïavo vÃmano yaj¤o vai vi«ïuryaj¤a evÃntata÷ pratiti«Âhati 13.2.2.[10] te và ete pa¤cadaÓa paryaÇgyÃ÷ paÓavo bhavanti pa¤cadaÓo vai vajro vÅryaæ vajro vajreïaivaitadvÅryeïa yajamÃna÷ purastÃtpÃpmÃnamapahate 13.2.2.[11] pa¤cadaÓa pa¤cadaÓo evetare«u pa¤cadaÓo vai vajro vÅryaæ vajro vajreïavaitadvÅryeïa yajamÃno'bhita÷ pÃpmÃnamapahate 13.2.2.[12] tadÃhu÷ apÃhaivaitai÷ pÃpmÃnaæ hatà ityak­tsnaæ ca tvai prajÃpatiæ saæskaroti na cedaæ sarvamavarunddhe 13.2.2.[13] saptadaÓaiva paÓÆnmadhyame yÆpa Ãlabheta saptadaÓo vai prajÃpatim prajÃpatiraÓvamedho'ÓvamedhasyaivÃptyai «o¬aÓa «o¬aÓetare«u «o¬aÓakalaæ và idaæ sarvaæ tadidaæ sarva mavarunddhe 13.2.2.[14] tÃnkathamÃprÅïÅyÃdityÃhu÷ samiddho a¤jank­daram matÅnÃmiti bÃrhadukthÅbhirÃprÅïÅyÃdb­haduktho ha vai vÃmadevyo'Óvo và sÃmudriraÓvasyÃprÅrdadarÓa tà etÃstÃbhirevainametadÃprÅïÅma iti vadanto na tathà kuryÃjjÃmadagnÅbhirevÃprÅïÅyÃtprajÃpatirvai jamadagni÷ so'Óvamedha÷ svayaivainaæ devatayà samardhayati tasmÃjjÃmadagnÅbhirevÃprÅïÅyÃt 13.2.2.[15] taddhaike ete«Ãm paryaÇgyÃïÃæ nÃnà yÃjyÃpuro'nuvÃkyÃ÷ kurvanti vindÃma ete«Ãmavittyetare«Ãæ na kurma iti na tathà kuryÃtk«atraæ và aÓvo vi¬itare paÓava÷ pratipratinÅæ ha te pratyudyÃminÅæ k«atrÃya viÓaæ kurvantyatho Ãyu«Ã yajamÃnaæ vyardhayanti ye tathà kurvanti tasmÃtprÃjÃpatya evÃÓvo devadevatyà itare k«atrÃyaiva tadviÓaæ k­tÃ?ukarÃmanuvartmÃnaæ karotyatho Ãyu«aiva yajamÃnaæ samardhayati 13.2.2.[16] hiraïmayo'Óvasya ÓÃso bhavati lohamayÃ÷ paryaÇgyÃïÃmÃyasà itare«Ãæ jyotirvai hiraïyaæ rëÂramaÓvamedho jyotireva tadrëÂre dadhÃtyatho hiraïyajyoti«aiva yajamÃna÷ svargaæ lokametyatho anÆkÃÓameva taæ kurute svargasya lokasya sama«Âyai 13.2.2.[17] atho k«atraæ và aÓva÷ k«atrasyaitadrÆpaæ yaddhiraïyaæ k«atrameva tatk«atreïa samardhayati 13.2.2.[18] atha yallohamayÃ÷ paryaÇgyÃïÃm yathà vai rÃj¤o rÃjÃno rÃjak­ta÷ sÆtagrÃmaïya evaæ và ete'Óvasya yatparyaÇgyà evamu và etaddhiraïyasya yallohaæ svenaivainÃæstadrÆpeïa samardhayati 13.2.2.[19] atha yadÃyasà itare«Ãm vi¬và itare paÓavo viÓa etadrÆpaæ yadayo viÓameva tadviÓà samardhayati vaitasa iÂasÆna uttarato'ÓvasyÃvadyantyÃnu«Âubho và aÓva Ãnu«Âubhai«Ã dik«vÃyÃmevainaæ taddiÓi dadhÃtyatha yadvaitasa iÂasÆne'psuyonirvà aÓvo'psujà vetasa÷ svayaivainaæ yonyà samardhayati 13.2.3.[1] devà và aÓvamedhe pavamÃnaæ svargaæ lokaæ na prÃjÃnaæstamaÓva÷ prÃjÃnÃdyadaÓvamedhe'Óvena pavamÃnÃya sarpanti svargasya lokasya praj¤Ãtyai pucamanvÃrabhante svargasyaiva lokasya sama«Âyai na vai manu«ya÷ svargaæ lokama¤jasà vedÃÓvo vai svargaæ lokama¤jasà veda 13.2.3.[2] yadudgÃtodgÃyet yathÃk«etraj¤o'nyena pathà nayettÃd­ktadatha yadudgÃtÃramavarudhyÃÓvamudgÅthÃya v­ïÅte yathà k«etraj¤o'¤jasà nayedevamevaitadyajamÃnamaÓva÷ svargaæ lokama¤jasà nayati hiÇkaroti sÃmaiva taddhiÇkarotyudgÅtha eva sa va¬avà uparundhanti saæÓi¤jate yathopagÃtÃra upagÃyanti tÃd­ktaddhiraïyaæ dak«iïà suvarïaæ ÓatamÃnaæ tasyoktam brÃhmaïam 13.2.4.[1] prajÃpatirakÃmayata ubhau lokÃvabhijayeyaæ devalokaæ ca manu«yalokaæ ceti sa etÃnpaÓÆnapaÓyadgrÃmyÃæÓca tÃnÃlabhata tairimau lokÃvavÃrunddha grÃmyaireva paÓubhirimaæ lokamavÃrunddhÃraïyairamumayaæ vai loko manu«yaloko'thÃsau devaloko yadgrÃmyÃnpaÓÆnÃlabhata imameva tairlokaæ yajamÃno'varunddhe yadÃraïyÃnamuæ tai÷ 13.2.4.[2] sa yadgrÃmyai÷ saæsthÃpayet samadhvÃna÷ krÃmeyu÷ samantikaæ grÃmayorgrÃmÃntau syÃtÃæ nark«ÅkÃ÷ puru«avyÃghrÃ÷ parimo«iïa ÃvyÃdhinyastaskarà araïye«vÃjÃyeranyadÃraïyairvyadhvÃna÷ krÃmeyurvidÆraæ grÃmayorgrÃmÃntau syÃtÃm­k«ÅkÃ÷ puru«avyÃghrÃ÷ parimo«iïa ÃvyÃdhinyastaskarà araïye«vÃjÃyeran 13.2.4.[3] tadÃhu÷ apaÓurvà e«a yadÃraïyo naitasya hotavyaæ yajjuhuyÃtk«ipraæ yajamÃnamaraïyam m­taæ hareyuraraïyabhÃgà hyÃraïyÃ÷ paÓavo yanna juhuyÃdyaj¤aveÓasaæ syÃditi paryagnik­tÃnevots­janti tannaiva hutaæ nÃhutaæ na yajamÃnamaraïyam m­taæ haranti na yaj¤aveÓasam bhavati 13.2.4.[4] grÃmyai÷ saæsthÃpayati vi pitÃputrÃvavasyata÷ samadhvÃna÷ krÃmanti samantikaæ grÃmayorgrÃmÃntau bhavato nark«ÅkÃ÷ puru«avyÃghrÃ÷ parimo«iïa ÃvyÃdhinyastaskarà araïye«vÃjÃyante 13.2.5.[1] prajÃpatiraÓvamedhamas­jata so'smÃts­«Âa÷ parÃÇaitsa paÇktirbhÆtvà saævatsaram prÃviÓatte'rdhamÃsà abhavaæstam pa¤cadaÓibhiranuprÃyuÇkta tamÃpnottamÃptvà pa¤cadaÓibhiravÃrunddhÃrdhamÃsÃnÃæ và e«Ã pratimà yatpa¤cadaÓino yatpa¤cadaÓina Ãlabhate'rdhamÃsÃneva tairyajamÃno'varunddhe 13.2.5.[2] tadÃhu÷ anavaruddho và etasya saævatsaro bhavati yo'nyatra cÃturmÃsyebhya÷ saævatsaraæ tanuta itye«a vai sÃk«Ãtsaævatsaro yaccÃturmÃsyÃni yaccÃturmÃsyÃnpaÓÆnÃlabhate sÃk«Ãdeva tatsaævatsaramavarunddhe vi và e«a prajayà paÓubhir­dhyate'pa svargaæ lokaæ rÃdhnoti yo'nyatraikÃdaÓinebhya÷ saævatsaraæ tanuta ityai«a vai samprati svargo loko yadekÃdaÓinÅ prajà vai paÓava ekÃdaÓinÅ yadaikÃdaÓinÃnpaÓÆnÃlabhate na svargaæ lokamaparÃdhnoti na prajayà paÓubhirvy­dyate 13.2.5.[3] prajÃpatirvirÃjamas­jata sÃsmÃts­«Âà parÃcyetsÃÓvam medhyam prÃviÓattÃæ daÓibhiranuprÃyuÇkta tÃmÃpnottÃmÃptvà daÓibhiravÃrunddha yaddaÓina Ãlabhate virÃjameva tairyajamÃno'varunddhe ÓatamÃlabhate ÓatÃyurvai puru«a÷ Óatendriya Ãyurevendriyaæ vÅryamÃtmandhatte 13.2.5.[4] ekÃdaÓa daÓata Ãlabhate ekÃdaÓÃk«arà vai tri«Âubindriyamu vai vÅryaæ tri«Âubindriyasyaiva vÅryasyÃvaruddhyà ekÃdaÓa daÓata Ãlabhate daÓa vai paÓo÷ prÃïà ÃtmaikÃdaÓa÷ prÃïaireva paÓÆntsamardhayati vaiÓvadevà bhavanti vaiÓvadevo và aÓvo'Óvasyaiva sarvatvÃya bahurÆpà bhavanti tasmÃdbahurÆpÃ÷ paÓavo nÃnÃrÆpà bhavanti tasmÃnnÃnÃrÆpÃ÷ paÓava÷ 13.2.6.[1] yu¤janti bradhnamaru«aæ carantamiti asau và Ãdityo bradhno'ru«o'mumevÃsmà Ãdityaæ yunakti svargasya lokasya sama«Âyai 13.2.6.[2] tadÃhu÷ parÃÇvà etasmÃdyaj¤a eti yasya paÓurupÃk­to'nyatra vederetÅtyetaæ stotaranena pathà punaraÓvamÃvartayÃsi na iti vÃyurvai stotà tamevÃsmà etatparastÃddadhÃti tathà nÃtyeti 13.2.6.[3] apa và etasmÃt teja indriyam paÓava÷ ÓrÅ÷ krÃmanti yo'Óvamedhena yajate 13.2.6.[4] vasavastväjantu gÃyatreïa candaseti mahi«yabhyanakti tejo và Ãjyaæ tejo gÃyatrÅ tejasÅ evÃsmintsamÅcÅ dadhÃti 13.2.6.[5] rudrÃstväjantu trai«Âubhena candaseti vÃvÃtà tejo và Ãjyamindriyaæ tri«ÂuptejaÓcaivÃsminnindriyaæ ca samÅcÅ dadhÃti 13.2.6.[6] ÃdityÃstväjantu jÃgatena candaseti pariv­ktà tejo và Ãjyam paÓavo jagatÅ tejaÓcaivÃsminpaÓÆæÓca samÅcÅ dadhÃti 13.2.6.[7] patnyo'bhya¤janti Óriyai và etadrÆpaæ yatpatnya÷ ÓriyamevÃsmiæstaddadhati nÃsmÃtteja indriyam paÓava÷ ÓrÅrapakrÃmanti 13.2.6.[8] yathà vai havi«o'hutasya skandet evametatpaÓo skandati yasya niktasya lomÃni ÓÅyante yatkÃcÃnÃvayanti lomÃnyevÃsya sambharanti hiraïmayà bhavanti tasyoktaæ brÃhmaïamekaÓa tamekaÓataæ kÃcÃnÃvayanti ÓatÃyurvai puru«a ÃtmaikaÓata Ãyu«yevÃtmanpratiti«Âhati bhÆrbhuva÷ svariti prÃjÃpatyÃbhirÃvayanti prÃjÃpatyo'Óva÷ svayaivainaæ devatayà samardhayanti lÃjÅ3¤cÃcÅ3nyavye gavya ityatiriktamannamaÓvÃyopÃvaharati prajÃmevÃnnÃdÅæ kuruta etadannamatta devà etadannamaddhi prajÃpata iti prajÃmevÃnnÃdyena samardhayati 13.2.6.[9] apa và etasmÃt tejo brahmavarcasaæ krÃmati yo'Óvamedhena yajate hotà ca brahmà ca brahmodyaæ vadata Ãgneyo vai hotà bÃrhaspatyo brahmà brahma b­haspatistejaÓcaivÃsminbrahmavarcasaæ ca samÅcÅ dhatto yÆpamabhito vadato yajamÃno vai yÆpo yajamÃnamevaitattejasà ca brahmavarcasena cobhayata÷ paridhatta÷ 13.2.6.[10] ka÷ svidekÃkÅ caratÅti asau và Ãditya ekÃkÅ caratye«a brahmavarcasam brahmavarcasamevÃsmiæstaddhatta÷ 13.2.6.[11] ka u svijjÃyate punariti candramà vai jÃyate punarÃyurevÃsmiæstaddhatta÷ 13.2.6.[12] kiæ sviddhimasya bhe«ajamiti agnirvai himasya bhe«ajaæ teja evÃsmiæstaddhatta÷ 13.2.6.[13] kimvÃvapanam mahaditi ayaæ vai lokaæ Ãvapanam mahadasminneva loke pratiti«Âhati 13.2.6.[14] kà svidÃsÅtpÆrvacittiriti dyaurvai v­«Âi÷ pÆrvacittirdivameva v­«Âimavarunddhe 13.2.6.[15] kiæ svidÃsÅdb­hadvaya iti aÓvo vai b­hadvaya ÃyurevÃvarunddhe 13.2.6.[16] kà svidÃsÅtpilippileti ÓrÅrvai pilippilà ÓriyamevÃvarunddhe 13.2.6.[17] kà svidÃsÅtpiÓaægileti ahorÃtre vai piÓaægile ahorÃtrayoreva pratiti«Âhati 13.2.7.[1] niyukte«u paÓu«u prok«aïÅradhvaryurÃdatte'Óvam prok«i«yannanvÃrabdhe yajamÃna Ãdhvarikaæ yajuranudrutyÃÓvamedhikaæ yaju÷ pratipadyate 13.2.7.[2] vÃyu«Âvà pacatairavatviti vÃyurevainam pacatyasitagrÅvaÓcÃgairityagnirvà asitagrÅvo'gnirevainaæ cÃgai÷ pacati 13.2.7.[3] nyagrodhaÓcamasairiti yatra vai devà yaj¤enÃyajanta ta etÃæÓcamasÃnnyaubjaæste nya¤co nyagrodhà rohanti 13.2.7.[4] Óalmalirv­ddhyeti Óalmalau v­ddhiæ dadhÃti tasmÃcalmalirvanaspatÅnÃæ var«i«thaæ vardhate 13.2.7.[5] e«a sya rÃthyo v­«eti aÓvenaiva rathaæ sampÃdayati tasmÃdaÓvo nÃnyadrathÃdvahati 13.2.7.[6] «a¬bhiÓcaturbhiredaganniti tasmÃdaÓvastribhisti«Âhaæsti«Âhatyatha yukta÷ sarvai÷ padbhi÷ samamÃyute 13.2.7.[7] brahmÃk­«ïaÓca no'vatviti candramà vai brahmÃk­«ïaÓcandramasa evainam paridadÃti namo'gnaya ityagnaya eva namaskaroti 13.2.7.[8] saæÓito raÓminà ratha iti raÓminaiva rathaæ sampÃdayati tasmÃdratha÷ paryuto darÓanÅyatamo bhavati 13.2.7.[9] saæÓito raÓminà haya iti raÓminaivÃÓvaæ sampÃdayati tasmÃdaÓvo raÓminà pratih­to bhÆyi«Âhaæ rocate 13.2.7.[10] saæÓito apsvapsujà iti apsuyonirvà aÓva÷ svayaivainaæ yonyà samardhayati brahmà somapurogava iti somapurogavamevainaæ svargaæ lokaæ gamayati 13.2.7.[11] svayaæ vÃjiæstanvaæ kalpayasveti svayaæ rÆpaæ kuru«va yÃd­ÓamicasÅtyevainaæ tadÃha svayaæ yajasveti svÃrÃjyamevÃsmindadhÃti svayaæ ju«asveti svayaæ lokaæ rocayasva yÃvantamicasÅtyevainaæ tadÃha mahimà te'nyena na saænaÓa ityaÓvameva mahimnà samardhayati 13.2.7.[12] na và u etanmriyase na ri«yasÅti praÓvÃsayatyevainaæ taddevÃæ ide«i pathibhi÷ sugebhiriti devayÃnÃnevainam patho darÓayati yatrÃsate suk­to yatra te yayuriti suk­dbhirevainaæ salokaæ karoti tatra tvà deva÷ savità dadhÃtviti savitaivainaæ svarge loke dadhÃti prajÃpataye tvà ju«Âam prok«ÃmÅtyupÃæÓvathopag­hïÃti 13.2.7.[13] agni÷ paÓurÃsÅt tenÃyajanta sa etaæ lokamajayadyasminnagni÷ sa te loko bhavi«yati taæ je«yasi pibaità apa iti yÃvÃnagnervijayo yÃvÃæloko yÃvadaiÓvaryaæ tÃvÃæste vijayastÃvÃælokastÃvadaiÓvaryam bhavi«yatÅtyevainaæ tadÃha 13.2.7.[14] vÃyu÷ paÓurÃsÅt tenÃyajanta sa etaæ lokamajayadyasminvÃyu÷ sa te loko bhavi«yati taæ je«yasi pibaità apa iti yÃvÃnvÃyorvijayo yÃvÃæloko 13.2.7.[15] sÆrya÷ paÓurÃsÅt tenÃyajanta sa etaæ lokamajayadyasmintsÆrya÷ sa te loko bhavi«yati taæ je«yasi pibaità apa iti yÃvÃntsÆryasya vijayo yÃvÃæloko yÃvadaiÓvaryaæ tÃvÃæste vijayastÃvÃælokastÃvadaiÓvaryam bhavi«yatÅtyevainaæ tadÃha tarpayitvÃÓvam puna÷ saæsk­tya prok«aïÅritarÃnpaÓÆnprok«ati tasyÃta÷ 13.2.8.[1] devà và uda¤ca÷ svargaæ lokaæ na prÃjÃnaæstamaÓva÷ prÃjÃnÃdyadaÓvenoda¤co yanti svargasya lokasya praj¤Ãtyai vÃso'dhivÃsaæ hiraïyamityaÓvÃyopast­ïanti yathà nÃnyasmai paÓave tasminnenamadhi saæj¤apayantyanyairevainaæ tatpaÓubhirvyÃkurvanti 13.2.8.[2] ghnanti và etatpaÓum yadenaæ saæj¤apayanti prÃïÃya svÃhÃpÃnÃya svÃhà vyÃnÃya svÃheti saæj¤apyamÃna ÃhutÅrjuhoti prÃïÃnevÃsminnetaddadhÃti tatho hÃsyaitena jÅvataiva paÓune«Âaæ bhavati 13.2.8.[3] ambe ambike'mbÃlike na mà nayati kaÓcaneti patnÅrudÃnayatyahvataivainà etadatho medhyà evainÃ÷ karoti 13.2.8.[4] gaïÃnÃæ tvà gaïapatiæ havÃmaha iti patnya÷ pariyantyapahnuvata evÃsmà etadato nyevÃsmai hnuvate'tho dhruvata evainaæ tri÷ pariyanti trayo và ime lokà ebhirevainaæ lokairdhuvate tri÷ puna÷ pariyanti «a sampadyante «a¬và ­tava ­tubhirevainaæ dhuvate 13.2.8.[5] apa và etebhya÷ prÃïÃ÷ krÃmanti ye yaj¤e dhuvanaæ tanvate nava k­tva÷ pariyanti nava vai prÃïÃ÷ prÃïÃnevÃtmandadhate naibhya÷ prÃïà apakrÃmantyÃhamajÃni garbhadhamà tvamajÃsi garbhadhamiti prajà vai paÓavo garbha÷ prajÃmeva paÓÆnÃtmandhatte tà ubhau catura÷ pada÷ samprasÃrayÃveti mithunasyÃvaruddhyai svarge loke prorïuvÃthÃmitye«a vai svargo loko yatra paÓuæ saæj¤apayanti tasmÃdevamÃha v­«Ã vÃjÅ retodhà reto dadhÃtviti mithunasyaivÃvaruddhyai 13.2.9.[1] apa và etasmÃt ÓrÅ rëÂraæ krÃmati yo'Óvamedhena yajate 13.2.9.[2] ÆrdhvÃmenÃmucrÃpayeti ÓrÅrvai rëÂramaÓvamedha÷ ÓriyamevÃsmai rëÂramÆrdhvamucrayati 13.2.9.[3] girau bhÃraæ haranniveti ÓrÅrvai rëÂrasya bhÃra÷ ÓriyamevÃsmai rëÂraæ saænahyatyatho ÓriyamevÃsminrëÂramadhinidadhÃti 13.2.9.[4] athÃsyai madhyamedhatÃmiti ÓrÅrvai rëÂrasya madhyaæ Óriyameva rëÂre madhyato'nnÃdyaæ dadhÃti 13.2.9.[5] ÓÅte vÃte punanniveti k«emo vai rëÂrasya ÓÅtaæ k«emamevÃsmai karoti 13.2.9.[6] yakÃsakau Óakuntiketi vi¬vai ÓakuntikÃhalagiti va¤catÅti viÓo vai rëÂrÃya va¤cantyÃhanti gabhe paso nigalgalÅti dhÃraketi vi¬vai gabho rëÂram paso rëÂrameva viÓyÃhanti tasmÃdrëÂro viÓaæ ghÃtuka÷ 13.2.9.[7] mÃtà ca te pità ca ta iti iyaæ vai mÃtÃsau pitÃbhyÃmevainaæ svargaæ lokaæ gamayatyagraæ v­k«asya rohata iti ÓrÅrvai rëÂrasyÃgraæ Óriyamevainaæ rëÂrasyÃgraæ gamayati pratilÃmÅti te pità gabhe mu«Âimataæsayaditi vi¬vai gabho rëÂram mu«ÂÅ rëÂrameva viÓyÃhanti tasmÃdrëÂrÅ vi«aæ ghÃtuka÷ 13.2.9.[8] yaddhariïo yavamattÅti vi¬vai yavo rëÂraæ hariïo viÓameva rëÂrÃyÃdyÃæ karoti tasmÃdrëÂro viÓamatti na pu«Âam paÓu manyata iti tasmÃdrÃjà paÓÆnna pu«yati ÓÆdrà yadaryajÃrà na po«Ãya na dhanÃyatÅti tasmÃdvaiÓÅputraæ nÃbhi«i¤cati 13.2.9.[9] apa và etebhya÷ prÃïÃ÷ krÃmanti ye yaj¤e'pÆtÃæ vÃcaæ vadanti dadhikrÃvïo akÃri«amiti surabhimatÅm­camantato'nvÃhurvÃcameva punate naibhya÷ prÃïà apakrÃmanti 13.2.10.[1] yadasipathÃnkalpayanti setumeva taæ saækramaïaæ yajamÃna÷ kurute svargasya lokasya sama«Âyai 13.2.10.[2] sÆcÅbhi÷ kalpayanti viÓo vai sÆcyo rëÂramaÓvamedho viÓaæ caivÃsminrëÂraæ ca samÅcÅ dadhati hiraïyamayyo bhavanti tasyoktam brÃhmaïam 13.2.10.[3] trayya÷ sÆcyo bhavanti lohamayyo rajatà hariïyo diÓo vai lohamayyo'vÃntaradiÓo rajatà Ærdhvà hariïyastÃbhirevainaæ kalpayanti tiraÓcÅbhi«cordhvÃbhiÓca bahurÆpà bhavanti tasmÃdbahurÆpà diÓo nÃnÃrÆpà bhavanti tasmÃnnÃnÃrÆpà diÓa÷ 13.2.11.[1] prajÃpatirakÃmayata mahÃnbhÆyÃntsyÃmiti sa etÃvaÓvamedhe mahimÃnau grahÃvapaÓyattÃvajuhottato vai sa mahÃnbhÆyÃnabhavatsa ya÷ kÃmayeta mahÃnbhÆyÃntsyÃmiti sa etÃvaÓvamedhe mahimÃnau grahau juhuyÃnmahÃnhaiva bhÆyÃnbhavati 13.2.11.[2] vapÃmabhito juhoti yajamÃno và aÓvamedho rÃjà mahimà rÃjyenaivainamubhayata÷ parig­hïÃti purastÃtsvÃhÃk­tayo và anye devà upari«ÂÃtsvÃhÃk­tayo'nye tÃnevaitatprÅïÃti svÃhà devebhyo devebhya÷ svÃheti rÃj¤Ã vapÃm parijayati ye caivÃsmiæloke devà ya u cÃmu«miæstÃnevaitatprÅïÃti ta enamubhaye devÃ÷ prÅtÃ÷ svargaæ lokamabhivahanti 13.3.1.[1] prajÃpaterak«yaÓvayat tatparÃpatattato'Óva÷ samabhavadyadaÓvayattadaÓvasyÃÓvatvaæ taddevà aÓvamedhenaiva pratyadadhure«a ha vai prajÃpatiæ sarvaæ karoti yo'Óvamedhena yajate sarva eva bhavati sarvasya và e«Ã prÃyaÓcitti÷ sarvasya bhe«ajaæ sarvaæ và etena pÃpmÃnaæ devà atarannapi và etena brahmahatyÃmataraæstarati sarvam pÃpmÃnaæ tarati brahmahatyÃæ yo'Óvamedhena yajate 13.3.1.[2] uttaraæ vai tatprajÃpaterak«yaÓvayat tasmÃduttarato'ÓvasyÃvadyanti dak«iïato'nye«Ãm paÓÆnÃm 13.3.1.[3] vaitasa÷ kaÂo bhavati apsuyonirvà aÓvo'psujà vetasa÷ svayaivainaæ yonyà samardhayati 13.3.1.[4] catu«Âoma stomo bhavati sara¬và aÓvasya sakthyÃb­hattaddevÃÓcatu«Âomenaiva stomena pratyadadhuryaccatu«Âoma stomo bhavatyaÓvasyaiva sarvatvÃya sarvastomo'tirÃtra uttamamaharbhavati sarvaæ vai sarvastomo'tirÃtra÷ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyai 13.3.2.[1] parameïa và e«a stomena jitvà catu«Âomena k­tenÃyÃnÃmuttare'hannekaviæÓe prati«ÂhÃyÃm pratiti«ÂhatyekaviæÓÃtprati«ÂhÃyà uttaramahar­tÆnanvÃrohaty­tavo vai p­«ÂhÃny­tava÷ saævatsara ­tu«veva saævatsare pratiti«Âhati 13.3.2.[2] Óakvarya÷ p­«Âham bhavanti anyadanyaccando'nye'nye và atra paÓava Ãlabhyanta uteva grÃmyà utevÃraïyà yacakvarya÷ p­«Âham bhavantyaÓvasyaiva sarvatvÃyÃnye paÓava Ãlabhyante'nye'nye hi stomÃ÷ kriyante 13.3.2.[3] tadÃhu÷ naite sarve paÓavo yadajÃvayaÓcÃraïyÃÓcaite vai sarve paÓavo yadgavyà iti gavyà uttame'hannÃlabhata ete vai sarve paÓavo yadgavyÃ÷ sarvÃneva paÓÆnÃlabhate vaiÓvadevà bhavanti vaiÓvadevo và aÓvo'Óvasyaiva sarvatvÃya bahurÆpà bhavanti tasmÃdbahurÆpÃ÷ paÓavo nÃnÃrÆpà bhavanti tasmÃnnÃnÃrÆpÃ÷ paÓava÷ 13.3.3.[1] yattisro'nu«Âubho bhavanti tasmÃdaÓvastribhisti«Âhaæsti«Âhati yaccatasro gÃyatryastasmÃdaÓva÷ sarvai÷ padbhi÷ pratidadhatpalÃyate paramaæ và etaccando yadanu«Âupparamo'Óva÷ paÓÆnÃm paramaÓcatu«Âoma stomÃnÃm parameïaivainam paramatÃæ gamayati 13.3.3.[2] Óakvarya÷ p­«Âham bhavanti anyadanyaccando'nye'nye hi stomÃ÷ kriyante yacakvarya÷ p­«Âham bhavantyaÓvasyaiva sarvatvÃya 13.3.3.[3] ekaviæÓam madhyamamaharbhavati asau và Ãditya ekaviæÓa÷ so 'Óvamedha÷ svenaivainaæ stomena svÃyÃæ devatÃyÃm prati«ÂhÃpayati 13.3.3.[4] vÃmadevyam maitrÃvaruïasÃma bhavati prajÃpatirvai vÃmadevyam prÃjÃpatyo'Óva÷ svayaivainaæ devatayà samardhayati 13.3.3.[5] pÃrthuraÓmam brahmasÃma bhavati raÓminà và aÓvo yata ÅÓvaro và aÓvo'yato'dh­to prati«Âhita÷ parÃm parÃvataæ gantoryatpÃrthuraÓmam brahmasÃma bhavatyaÓvasyaiva dh­tyai 13.3.3.[6] saæk­tyacÃvÃkasÃma bhavati utsannayaj¤a iva và e«a yadaÓvamedha÷ kiæ và hyetasya kriyate kiæ và na yatsaæk­tyacÃvÃkasÃma bhavatyaÓvasyaiva sarvatvÃya sarvastomo'tirÃtra uttamamaharbhavati sarvaæ vai sarvastomo'tirÃtra÷ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyai 13.3.3.[7] ekaviæÓo'gnirbhavati ekaviæÓa stoma ekaviæÓatiryÆpà yathà và ­«abhà và v­«Ãïo và saæsphurerannevamete stomÃ÷ sam­cante yadekaviæÓÃstÃnyatsamarpayedÃrtimÃrcedyajamÃno hanyetÃsya yaj¤a÷ 13.3.3.[8] dvÃdaÓa evÃgni÷ syÃt ekÃdaÓa yÆpà yaddvÃdaÓo'gnirbhavati dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsarameva yaj¤amÃpnoti yadekÃdaÓa yÆpà virìvà e«Ã sammÅyate yadekÃdaÓinÅ tasyai ya ekÃdaÓa stana evÃsyai sa duha evainÃæ tena 13.3.3.[9] tadÃhu÷ yaddvÃdaÓo'gni÷ syÃdekÃdaÓa yÆpà yathà sthÆriïà yÃyÃttÃd­ktadityekaviæÓa evÃgnirbhavatyekaviæÓa stoma ekaviæÓatiryÆpÃstadyathà pra«ÂibhiryÃyÃttÃd­ktat 13.3.3.[10] Óiro và etadyaj¤asya yadekaviæÓa÷ yo và aÓvamedhe trÅïi ÓÅr«Ãïi veda Óiro ha rÃj¤Ãm bhavatyekaviæÓo'gnirbhavatyekaviæÓa stoma ekaviæÓatiryÆpà etÃni và aÓvamedhe trÅïi ÓÅr«Ãïi tÃni ya evaæ veda Óiro ha rÃj¤Ãm bhavati yo và aÓvamedhe tisra÷ kakudo veda kakuddha rÃj¤Ãm bhavatyekaviæÓo'gnirbhavatyekaviæÓa stoma ekaviæÓatiryÆpà età aÓvamedhe tisra÷ kakudastà ya evaæ veda kakuddha rÃj¤Ãm bhavati 13.3.4.[1] sarvÃbhyo vai devatÃbhyo'Óva Ãlabhyate yatprÃjÃpatyaæ kuryÃdyà devatà apibhÃgÃstà bhÃgadheyena vyardhayecÃdaæ dadbhiravakÃæ dantamÆlairityÃjyamavadÃnà k­tvà pratyÃkhyÃyaæ devatÃbhya ÃhutÅrjuhoti yà eva devatà apibhÃgÃstà bhÃgadheyena samardhayatyaraïye'nÆcyÃnhutvà dyÃvÃp­thivyÃmuttamÃmÃhutiæ juhoti dyÃvÃp­thivyorvai sarvà devatÃ÷ prati«ÂhitÃstà evaitatprÅïÃti devÃsurÃ÷ saæyattà Ãsan 13.3.4.[2] te'bruvan agnaya÷ svi«Âak­to'Óvasya vayamuddhÃramuddharÃmahai tenÃsurÃnabhibhavi«yÃma iti te lohitamudaharanta bhrÃt­vyÃbhibhÆtyai yatsvi«Âak­dbhyo lohitaæ juhoti bhrÃt­vyÃbhibhÆtyai bhavatyÃtmanà parÃsya dvi«anbhrÃt­vyo bhavati ya evaæ veda 13.3.4.[3] gom­gakaïÂhena prathamÃmÃhutiæ juhoti paÓavo vai gom­gà rudra÷ svi«Âak­tpaÓÆneva rudrÃdantardadhÃti tasmÃdyatrai«ÃÓvamedha ÃhutirhÆyate na tatra rudra÷ paÓÆnabhimanyate 13.3.4.[4] aÓvaÓaphena dvitÅyÃmÃhutiæ juhoti paÓavo và ekaÓaphà rudra÷ svi«Âak­tpaÓÆ> 13.3.4.[5] ayasmayena caruïà t­tÅyÃmÃhutiæ juhoti Ãyasyo vai prajà rudra÷ svi«Âak­tprajà eva rudrÃdantardadhÃti tasmÃdyatrai«ÃÓvamedha ÃhutirhÆyate na tatra rudra÷ prajà abhimanyate 13.3.5.[1] sarve«u vai loke«u m­tyavo'nvÃyattÃstebhyo yadÃhutÅrna juhuyÃlloke-loka enam m­tyurvindedyanm­tyubhya ÃhutÅrjuhoti loke-loka eva m­tyumapajayati 13.3.5.[2] tadÃhu÷ yadamu«mai svÃhÃmu«mai svÃheti juhvatsaæcak«Åta bahum m­tyumamitraæ kurvÅta m­tyava ÃtmÃnamapidadhyÃditi m­tyave svÃhetyekasmà evaikÃmÃhutiæ juhotyeko ha và amu«miæloke m­tyuraÓanÃyaiva tamevÃmu«miæloke'pajayati 13.3.5.[3] brahmahatyÃyai svÃheti dvitÅyÃmÃhutiæ juhoti am­tyurha và anyo brahmahatyÃyai m­tyure«a ha vai sÃk«Ãnm­tyuryadbrahmahatyà sÃk«Ãdeva m­tyumapajayati 13.3.5.[4] etÃæ ha vai muï¬ibha audanya÷ brahmahatyÃyai prÃyaÓcittiæ vidÃæ cakÃra yadbrahmaihatyÃyà Ãhutiæ juhoti m­tyumevÃhutyà tarpayitvà paripÃïaæ k­tvà brahmaghne bhe«ajaæ karoti tasmÃdyasyai«ÃÓvamedha ÃhutirhÆyate'pi yo'syÃparÅ«u prajÃyÃm brÃhmaiïaæ hanti tasmai bhe«ajaæ karoti 13.3.6.[1] aÓvasya và Ãlabdhasya medha udakrÃmattadaÓvastomÅyamabhavadyadaÓvastomÅyaæ juhotyaÓvameva medhasà samardhayati 13.3.6.[2] Ãjyena juhoti medho và Ãjyam medho'ÓvastomÅyam medhasaivÃsmiæstanmedho dadhÃtyÃjyena juhotyetadvai devÃnÃm priyaæ dhÃma yadÃjyam priyeïaivainÃndhÃmnà samardhayati 13.3.6.[3] aÓvastomÅyaæ hutvà dvipadà juhoti aÓvo và aÓvastomÅyam puru«o dvipadà dvipÃdvai puru«o dviprati«Âhastadenam prati«Âhayà samardhayati 13.3.6.[4] tadÃhu÷ aÓvastomÅyam pÆrvaæ hotavyÃæ3 dvipadÃ3 iti paÓavo và aÓvastomÅyam puru«o dvipadà yadaÓvastomÅyaæ hutvà dvipadà juhoti tasmÃtpuru«a upari«ÂÃtpaÓÆnadhiti«Âhati 13.3.6.[5] «o¬aÓÃÓvastomÅyà juhoti «o¬aÓakalà vai paÓava÷ sà paÓÆnÃm mÃtrà paÓÆnena mÃtrayà samardhayati yatkanÅyasÅrvà bhÆyasÅrvà juhuyÃtpaÓÆnmÃtrayà vyardhayet«o¬aÓa juhoti «o¬aÓakalà vai paÓava÷ sà paÓÆnÃm mÃtrà paÓÆneva mÃtrayà samardhayati nÃnyÃmuttamÃmÃhutiæ juhoti yadanyÃmuttamÃmÃhutiæ juhuyÃtprati«ÂhÃyai cyaveta dvipadà uttamà juhoti prati«Âhà vai dvipadÃ÷ pratyeva ti«Âhati jumbakÃya svÃhetyavabh­tha uttamÃmÃhutiæ juhoti varuïo vai jumbaka÷ sÃk«Ãdeva varuïamavayajate Óuklasya khalaterviklidhasya piÇgÃk«asya mÆrdhani juhotyetadvai varuïasya rÆpaæ rÆpeïaiva varuïamavayajate 13.3.6.[6] dvÃdaÓa brahmaudanÃnutthÃya nirvapati dvÃdaÓabhirve«Âibhiryajate tadÃhuryaj¤asya và etadrÆpaæ yadi«Âayo yadi«ÂibhiryajetopanÃmuka enaæ yaj¤a÷ syÃtpÃpÅyÃæstu syÃdyÃtayÃmÃni và etadÅjÃnasya candÃæsi bhavanti tÃni kimetÃvadÃÓu prayu¤jÅta sarvà vai saæsthite yaj¤e vÃgÃpyate sÃtrÃptà yÃtayÃmnÅ bhavati krÆrÅk­teva hi bhavatyaru«k­tà vÃgvai yaj¤astasmÃnna prayu¤jÅteti 13.3.6.[7] dvÃdaÓaiva brahmaudanÃnutthÃya nirvapet prajÃpatirvà odana÷ prajÃpati÷ saævatsara÷ prajÃpatiryaj¤a÷ saævatsarameva yaj¤amÃpnotyupanÃmuka enaæ yaj¤o bhavati na pÃpÅyÃnbhavati 13.3.7.[1] e«a vai prabhÆrnÃma yaj¤a÷ yatraitena yaj¤ena yajante sarvameva prabhÆtam bhavati 13.3.7.[2] e«a vai vibhÆrnÃma yaj¤a÷ yatraitena yaj¤ena yajante sarvameva vibhÆtam bhavati 13.3.7.[3] e«a vai vya«ÂirnÃma yaj¤a÷ yatraitena yaj¤ena yajante sarvameva vya«Âam bhavati 13.3.7.[4] e«a vai vidh­tirnÃma yaj¤a÷ yatraitena yajante sarvameva vidh­tam bhavati 13.3.7.[5] e«a vai vyÃv­ttirnÃma yaj¤a÷ yatraitena yaj¤ena yajante sarvameva vyÃv­ttam bhavati 13.3.7.[6] e«a và ÆrjasvÃnnÃma yaj¤a÷ yatraitena yaj¤ena yajante sarvamevorjasvadbhavati 13.3.7.[7] e«a vai payasvÃnnÃma yaj¤a÷ yatraitena yaj¤ena yajante sarvameva payasvadbhavati 13.3.7.[8] e«a vai brahmavarcasÅ nÃma yaj¤a÷ yatraitena yaj¤ena yajanta à brÃhmaïo brahmavarcasÅ jÃyate 13.3.7.[9] e«a và ativyÃdhÅ nÃma yaj¤a÷ yatraitena yaj¤ena yajanta à rÃjanyo'tivyÃdhÅ jÃyate 13.3.7.[10] e«a vai dÅrgho nÃma yaj¤a÷ yatraitena yaj¤ena yajanta à dÅrghÃraïyaæ jÃyate 13.3.7.[11] e«a vai kLptirnÃma yaj¤a÷ yatraitena yaj¤ena yajante sarvameva kLptam bhavati 13.3.7.[12] e«a vai prati«Âhà nÃma yaj¤a÷ yatraitena yaj¤ena yajante sarvameva prati«Âhitam bhavati 13.3.8.[1] athÃta÷ prÃyaÓcittÅnÃm yadyaÓvo va¬avÃæ skandedvÃyavyam payo'nunirvapedvÃyurvai retasÃæ vikartà prÃïo vai vÃyu÷ prÃïo hi retasÃæ vikartà retasaivÃsmiæstadreto dadhÃti 13.3.8.[2] atha yadi srÃmo vindet pau«ïaæ carumanunirvapetpÆ«Ã vai paÓÆnÃmÅ«Âe sa yasyaiva paÓavo ya÷ paÓÆnÃmÅ«Âe tamevaitatprÅïÃtyagado haiva bhavati 13.3.8.[3] atha yadyak«atÃmayo vindet vaiÓvÃnaraæ dvÃdaÓakapÃlam bhÆmikapÃlam puro¬ÃÓamanunirvapediyaæ vai vaiÓvÃnara imÃmevaitatprÅïÃtyagado haiva bhavati 13.3.8.[4] atha yadyak«yÃmayo vindet sauryaæ carumanunirvapetsÆryo vai prajÃnÃæ cak«uryadà hyevai«a udetyathedaæ sarvaæ carati cak«u«aivÃsmiæstaccak«urdadhÃti sa yaccarurbhavati cak«u«Ã hyayamÃtmà carati 13.3.8.[5] atha yadyudake mriyeta vÃruïaæ yavamayaæ carumanunirvapedvaruïo và etaæ g­hïÃti yo'psu mriyate sà yaivainaæ devatà g­hïÃti tÃmevaitatprÅïÃti sÃsmai prÅtÃnyamÃlambhÃyÃnumanyate tayÃnumatamÃlabhate sa yadyavamayo bhavati varuïyà hi yavÃ÷ 13.3.8.[6] atha yadi naÓyet trihavi«ami«ÂimanunirvapeddyÃvÃp­thivyamekakapÃlam puro¬ÃÓaæ vÃyavyam paya÷ sauryaæ caruæ yadvai kiæ ca naÓyatyantaraiva taddyÃvÃp­thivÅ naÓyati tadvÃyurupavÃtyÃdityo'bhitapati naitÃbhyo devatÃbhya ­te kiæ cana naÓyati sai«Ã p­thageva na«ÂavedanÅ sa yadyasyÃpyanyannaÓyedetayaiva yajetÃnu haivainadvindatyatha yadyamitrà aÓvaæ vinderanyadi và mriyeta yadi vÃpsvanyamÃnÅya prok«eyu÷ saiva tatra prÃyaÓcitti÷ 13.4.1.[1] prajÃpatirakÃmayata sarvÃnkÃmÃnÃpnuyÃæ sarvà vya«ÂÅrvyaÓnuvÅyeti sa etamaÓvamedhaæ trirÃtraæ yaj¤akratumapaÓyattamÃharattenÃyajata tene«Âvà sarvÃnkÃmÃnÃpnotsarvà vya«ÂÅrvyÃÓnuta sarvÃnha vai kÃmÃnÃpnoti sarvà vya«ÂÅrvyaÓnute yo'Óvamedhena yajate 13.4.1.[2] tadÃhu÷ kasminn­tÃvabhyÃrambha iti grÅ«me'bhyÃrabhetetyu haika ÃhurgrÅ«mo vai k«atriyasyartu÷ k«atriyayaj¤a u và e«a yadaÓvamedha iti 13.4.1.[3] tadvai vasanta evÃbhyÃrabheta vasanto vai brahmaïasyarturya u vai kaÓca yajate brÃhmaïÅbhÆyevaiva yajate tasmÃdvasanta evÃbhyÃrabheta 13.4.1.[4] sà yÃsau phÃlgunÅ paurïamÃsÅ bhavati tasyai purastÃt«a¬ahe và saptÃhe vartvija upasamÃyantyadhvaryuÓca hotà ca brahmà codgÃtà caitÃnvà anvanya ­tvija÷ 13.4.1.[5] tebhyo'dhvaryuÓcÃtu«prÃÓyam brahmaudanaæ nirvapati tasyoktam brÃhmaïaæ catura÷ pÃtrÃæÓcaturo'¤jalÅæÓcatura÷ pras­tÃndvÃdaÓavidhaæ dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ sarvaæ saævatsara÷ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyai 13.4.1.[6] tamete catvÃra ­tvija÷ prÃÓnanti te«Ãmuktam brÃhmaïaæ tebhyaÓcatvÃri sahasrÃïi dadÃti sarvaæ vai sahasraæ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyai catvÃri ca suvarïÃni ÓatamÃnÃni hiraïyÃni tasyo evoktam 13.4.1.[7] athÃsmà adhvaryurni«kam pratimu¤canvÃcayati tejo'si Óukramam­tamiti tejo vai Óukramam­taæ hiraïyaæ teja evÃsmi¤cukramam­taæ dadhÃtyÃyu«pà Ãyurme pÃhÅtyÃyurevÃsmindadhÃtyathainamÃha vÃcaæ yaceti vÃgvai yaj¤o yaj¤asyaivÃbhyÃrambhÃya 13.4.1.[8] catasro jÃyà upakLptà bhavanti mahi«Å vÃvÃtà pariv­ktà pÃlÃgalÅ sarvà ni«kinyo'laÇk­tà mithunasyaiva sarvatvÃya tÃbhi÷ sahÃgnyagÃram prapadyate pÆrvayà dvÃrà yajamÃno dak«iïayà patnya÷ 13.4.1.[9] sÃyamÃhutyÃæ hutÃyÃm jaghanena gÃrhapatyamudaÇvÃvÃtayà saha saæviÓati tadevÃpÅtarÃ÷ saæviÓanti so'ntarorÆ asaævartamÃna÷ Óete'nena tapasà svasti saævatsarasyod­caæ samaÓnavà iti 13.4.1.[10] prÃtarÃhutyÃæ hutÃyÃæ adhvaryu÷ pÆrïÃhutiæ juhoti sarvaæ vai pÆrïaæ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyai tasyÃæ vareïa vÃcaæ vis­jate varaæ dadÃmi brahmaïa iti sarvaæ vai vara÷ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyai 13.4.1.[11] atha yo'sya ni«ka÷ pratimukto bhavati tamadhvaryave dadÃtyadhvaryave dadadam­tamÃyurÃtmandhatte'm­taæ hyÃyurhiraïyam 13.4.1.[12] athÃgneyÅmi«Âiæ nirvapati pathaÓca kÃmÃya yaj¤amukhasya cÃcambaÂkÃrÃyÃtho agnimukhà u vai sarvà devatÃ÷ sarve kÃmà aÓvamedhe mukhata÷ sarvÃndevÃnprÅtvà sarvÃnkÃmÃnÃpnavÃnÅti 13.4.1.[13] tasyai pa¤cadaÓa sÃmidhenyo bhavanti pa¤cadaÓo vai vajro vÅryaæ vajro vajreïaivaitadvÅryeïa yajamÃna÷ purastÃtpÃpmÃnamapahate vÃrtraghnÃvÃjyabhÃgau pÃpmà vai v­tra÷ pÃpmano'pahatyà agnirmÆrdhà diva÷ kakudbhuvo yaj¤asya rajasaÓca netetyupÃæÓu havi«o yÃjyÃnuvÃkye mÆrdhanvatyanyà bhavati sadvatyanyai«a vai mÆrdhà ya e«a tapatyetasyaivÃvaruddhyà atha yatsadvatÅ sadevÃvarunddhe virÃjau saæyÃjye sarvadevatyaæ và etaccando yadviràsarve kÃmà aÓvamedhe sarvÃndevÃnprÅtvà sarvÃnkÃmÃnÃpnavÃnÅti hiraïyaæ dak«iïà suvarïaæ ÓatamÃnaæ tasyoktam brÃhmaïam 13.4.1.[14] atha pau«ïÅæ nirvapati pÆ«Ã vai pathÅnÃmadhipatiraÓvÃyaivaitatsvastyayanaæ karotyatho iyaæ vai pÆ«emÃmevÃsmà etadgoptrÅæ karoti tasya hi nÃrtirasti na hvalà yamiyamadhvangopÃyatÅmÃmevÃsmà etadgoptrÅæ karoti 13.4.1.[15] tasyai saptadaÓa sÃmidhenyo bhavanti saptadaÓo vai prajÃpati÷ prajÃpatiraÓvamedho'ÓvamedhasyaivÃptyai v­dhanvantÃvÃjyabhÃgau yajamÃnasyaiva v­ddhyai pÆ«aæstava vrate vayam pathaspatha÷ paripatiæ vacasyetyupÃæÓu havi«o yÃjyÃnuvÃkye vratavatyanyà bhavati pathanvatyanyà vÅryaæ vai vrataæ vÅryasyÃptyai vÅryasyÃvaruddhyà atha yatpathanvatyaÓvÃyaivaitatsvastyayanaæ karotyanu«Âubhau saæyÃjye vÃgvà anu«ÂubvÃgvai prajÃpati÷ prajÃpatiraÓvamedho'ÓvamedhasyaivÃptyai vÃsa÷Óataæ dak«iïà rÆpaæ và etatpuru«asya yadvÃsastasmÃdyameva kaæ ca suvÃsasamÃhu÷ ko nvayamiti rÆpasam­ddho hi bhavati rÆpeïaivainaæ samardhayati Óatam bhavati ÓatÃyurvai puru«a÷ Óatendriya Ãyurevendriyaæ vÅryamÃtmandhatte 13.4.2.[1] etasyÃæ tÃyamÃnÃyÃm aÓvaæ niktvodÃnayanti yasmintsarvÃïi rÆpÃïi bhavanti yo và javasam­ddha÷ sahasrÃrham pÆrvyaæ yo dak«iïÃyÃæ dhuryapratidhura÷ 13.4.2.[2] tadyatsarvarÆpo bhavati sarvaæ vai rÆpaæ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyà atha yajjavasam­ddho vÅryaæ vai javo vÅryasyÃptyai vÅryasyÃvaruddhyà atha yatsahasrÃrha÷ sarvaæ vai sahasraæ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyà atha yatpÆrvya e«a và aparimitaæ vÅryamabhivardhate yatpÆrvyo'parimitasyaiva vÅryasyÃvaruddhyà atha yaddak«iïÃyÃæ dhuryapartidhura e«a và e«a ya e«a tapati na và etaæ kaÓcana pratipratiretasyaivÃvaruddhyai 13.4.2.[3] tadu hovÃca bhÃllabeyo dvirÆpa evai«o'Óva÷ syÃtk­«ïasÃraæga÷ prajÃpatervà e«o'k«ïa÷ samabhavaddvirÆpaæ và idaæ cak«u÷ Óuklaæ caiva k­«ïaæ ca tadenaæ svena rÆpeïa samardhayatÅti 13.4.2.[4] atha hovÃca sÃtyayaj¤i÷ trirÆpa evai«o'Óva÷ syÃttasya k­«ïa÷ pÆrvÃrdha÷ Óuklo'parÃrdha÷ k­ttikäji÷ purastÃttadyatk­«ïa÷ pÆrvÃrdho bhavati yadevedaæ k­«ïamak«ïastadasya tadatha yacuklo'parÃrdho yadevedaæ Óuklamak«ïastadasya tadatha yatk­ttikäji÷ purastÃtsà kanÅnakà sa eva rÆpasam­ddho'to yatamo'syopakalpeta bahurÆpo và dvirÆpo và trirÆpo và k­ttikäjistamÃlabheta javena tveva sam­ddha÷ syÃt 13.4.2.[5] tasyaite purastÃdrak«itÃra upakLptà bhavanti rÃjaputrÃ÷ kavacina÷ Óataæ rÃjanyà ni«aÇgiïa÷ Óataæ sÆtagrÃmaïyÃm putrà i«upar«iïa÷ Óataæ k«ÃttrasaægrahÅtÌïÃm putrà daï¬ina÷ ÓatamaÓvaÓataæ nira«Âaæ niramaïaæ yasminnenamapis­jya rak«anti 13.4.2.[6] atha sÃvitrÅmi«Âiæ nirvapati savitre prasavitre dvÃdaÓakapÃlam puro¬ÃÓaæ savità vai prasavità savità ma imaæ yaj¤am prasuvÃditi 13.4.2.[7] tasyai pa¤cadaÓa sÃmidhenyo bhavanti vÃrtraghnÃvÃjyabhÃgau ya imà viÓvà jÃtÃnyà devo yÃtu savità suratna ityupÃæÓu havi«o yÃjyÃnuvÃkye virÃjau saæyÃjye hiraïyaæ dak«iïà suvarïaæ ÓatamÃnaæ tasyoktam brÃhmaïam 13.4.2.[8] tasyai prayÃje«u tÃyamÃne«u brÃhmaïo vÅïÃgÃthÅ dak«iïata uttaramandrÃmudÃghnaæstisra÷ svayaæsambh­tà gÃthà gÃyatÅtyayajatetyadadÃditi tasyoktam brÃhmaïam 13.4.2.[9] atha dvitÅyÃæ nirvapati savitra Ãsavitre dvÃdaÓakapÃlam puro¬ÃÓaæ savità và Ãsavità savità ma imaæ yaj¤amÃsuvÃditi 13.4.2.[10] tasyai saptadaÓa sÃmidhenyo bhavanti sadvantÃvÃjyabhÃgau sadevÃvarunddhe viÓvÃni deva savita÷ sa ghà no deva÷ savità sahÃvetyupÃæÓu havi«o yÃjyÃnuvÃkye anu«Âubhau saæyÃjye rajataæ hiraïyaæ dak«iïà nÃnÃrÆpatÃyà atho utkramÃyÃnapakramÃya ÓatamÃnam bhavati ÓatÃyurvai puru«a÷ Óatendriya Ãyurevendriyaæ vÅryamÃtmandhatte 13.4.2.[11] tasyai prayÃje«u tÃyamÃne«u brÃhmaïo vÅïÃ> 13.4.2.[12] atha t­tÅyÃæ nirvapati savitre satyaprasavÃya dvÃdaÓakapÃlam puro¬ÃÓame«a ha vai satya÷ prasavo ya÷ savitu÷ satyena me prasavenemaæ yaj¤am prasuvÃditi 13.4.2.[13] tasyai saptadaÓaiva sÃmidhenyo bhavanti rayimantÃvÃjyabhÃgau vÅryaæ vai rayivÅryasyÃptyai vÅryasyÃvaruddhyà à viÓvadevaæ satpatiæ na pramiye saviturdaivyasya tadityupÃæÓu havi«o yÃjyÃnuvÃkye nitye saæyÃjye nedyaj¤apathÃdayÃnÅti kLpta eva yaj¤e'ntata÷ pratiti«Âhati tri«Âubhau bhavata indre vai vÅryaæ tri«Âubindriyasyaiva vÅryasyÃvaruddhyai hiraïyaæ dak«iïà suvarïaæ ÓatamÃnaæ tasyoktam brÃhmaïam 13.4.2.[14] tasyai prayÃje«u tÃyamÃne«u brÃhmaïo vÅïÃ> 13.4.2.[15] etasyÃæ saæsthitÃyÃm upotthÃyÃdhvaryuÓca yajamÃnaÓcÃÓvasya dak«iïe karïa Ãjapato vibhÆrmÃtrà prabhÆ÷ pitreti tasyoktam brÃhmaïamathainamuda¤cam präcam pras­jata e«Ã hobhaye«Ãæ devamanu«yÃïÃæ digyadudÅcÅ prÃcÅ svÃyÃmevainaæ taddi«i dhatto na vai sva Ãyatane prati«Âhito ri«yatyari«Âyai 13.4.2.[16] sa Ãha devà ÃÓÃpÃlÃ÷ etaæ devebhyo'Óvam medhÃya prok«itaæ rak«atetyuktà mÃnu«Ã ÃÓÃpÃlà athaite daivà ÃpyÃ÷ sÃdhyà anvÃdhyà marutastameta ubhaye devamanu«yÃ÷ saævidÃnà apratyÃvartayanta÷ saævatsaraæ rak«anti tadyaæ na pratyÃvartayantye«a và e«a tapati ka u hyetamarhati pratyà !vayituæ yadyenam pratyÃvartayeyu÷ parÃgevedaæ sarvaæ syÃttasmÃdapratyÃvartayanto rak«anti 13.4.2.[17] sa ÃhÃÓÃpÃlÃ÷ ye và etasyod­caæ gami«yanti rëÂraæ te bhavi«yanti rÃjÃno bhavi«yantyabhi«ecanÅyà atha ya etasyod­caæ na gami«yantyarëÂraæ te bhavi«yantyarÃjÃno bhavi«yanti rÃjanyà viÓo'nabhi«ecanÅyÃstasmÃnmà pramadata snÃtvÃccaivainamudakÃnnirundhÅdhvaæ va¬avÃbhyaÓca te yadyadbrÃhmaïajÃtamupanigaceta tattatp­ceta brÃhmaïÃ÷ kiyadyÆyamaÓvamedhasya vittheti te ye na vidyurjinÅyÃta tÃntsarvaæ và aÓvamedha÷ sarvasyai«a na veda yo brÃhmaïa÷ sannaÓvamedhasya na veda so'brÃhmaïo jyeya eva sa pÃnaæ karavÃtha khÃdaæ nivapÃthÃtha yatkiæ ca janapade k­tÃnnaæ sarvaæ vastatsutaæ te«Ãæ rathakÃrakula eva vo vasatistaddhyaÓvasyÃyatanamiti 13.4.3.[1] pramucyÃÓvaæ dak«iïena vediæ hiraïmayaæ kaÓipÆpast­ïÃti tasminhotopaviÓati dak«iïena hotÃraæ hiraïmaye kÆrce yajamÃno dak«iïato brahmà codgÃtà ca hiraïmayyo÷ kaÓipuno÷ purastÃtpratyaÇÇadhvaryurhiraïmaye và kÆrce hiraïmaye và phalake 13.4.3.[2] samupavi«Âe«vadhvaryu÷ sampre«yati hotarbhÆtÃnyÃcak«va bhÆte«vimaæ yajamÃnamadhyÆheti samprai«ito hotÃdhvaryumÃmantrayate pÃriplavamÃkhyÃnamÃkhyÃsyannadhvaryaviti havai hotarityadhvaryu÷ 13.4.3.[3] manurvaivasvato rÃjetyÃha tasya manu«yà viÓasta ima Ãsata ityaÓrotriyà g­hamedhina upasametà bhavanti tÃnupadi=\aty­co veda÷ so'yamity­cÃæ sÆktaæ vyÃcak«Ãïa ivÃnudravedvÅïÃgaïagina upasametà bhavanti tÃnadhvaryu÷ sampre«yati vÅïÃgaïagina ityÃha purÃïairimaæ yajamÃnaæ rÃjabhi÷ sÃdhuk­dbhi÷ saægÃyateti taæ te tathà saægÃyanti tadyadenamevaæ saægÃyanti purÃïairevainaæ tadrÃjabhi÷ sÃdhuk­dbhi÷ salokaæ kurvanti 13.4.3.[4] samprai«yÃdhvaryu÷ prakramÃnjuhoti anvÃhÃryapacane vÃÓvasya và padam parilikhya yatarathÃsya tatrÃv­dbhavati pÆrvà tveva sthiti÷ 13.4.3.[5] sÃvitryà eve«Âe÷ purastÃdanudrutya sak­deva rÆpÃïyÃhavanÅye juhotyatha sÃyaæ dh­ti«u hÆyamÃnÃsu rÃjanyo vÅïÃgÃthÅ dak«iïata uttaramandrÃmudÃghnaæstisra÷ svayaæsambh­tà gÃthà gÃyatÅtyayudhyatetyamuæ saægrÃmamajayaditi tasyoktam brÃhmaïam 13.4.3.[6] atha Óvo bhÆte dvitÅye'han evamevaitÃsu sÃvitrÅ«vi«Âi«u saæsthitÃsve«aivÃv­dadhvaryaviti havai hotarityevÃdhvaryuryamo vaivasvato rÃjetyÃha tasya pitaro viÓasta ima Ãsata iti sthavirà upasametà bhavanti tÃnupadiÓati yajÆæ«i veda÷ so'yamiti yaju«ÃmanuvÃkaæ vyÃcak«Ãïa ivÃnudravedevamevÃdhvaryu÷ sampre«yati na prakramÃnjuhoti 13.4.3.[7] atha t­tÅye'han evamevaitÃsvi«Âi«u saæsthitÃsve«aivÃv­dadhvaryaviti havai hotarityevÃdhvaryurvaruïa Ãdityo rÃjetyÃha tasya gandharvà viÓasta ima Ãsata iti yuvÃna÷ Óobhanà upasametà bhavanti tÃnupadiÓatyatharvÃïo veda÷ so'yamityatharvaïÃmekam parva vyÃcak«Ãïa ivÃnudravedevamevÃdhvaryu÷ sampre«yati na prakramÃnjuhoti 13.4.3.[8] atha caturthe'han evamevaitÃsvi«Âi«u saæsthitÃsve«aivÃv­dadhvaryaviti havai hotarityevÃdhvaryu÷ somo vai«ïavo rÃjetyÃha tasyÃpsaraso viÓastà imà Ãsata iti yuvataya÷ ÓobhanÃ÷ upasametà bhavanti tà upadiÓatyaÇgiraso veda÷ so yamityaÇgirasÃmekam parva vyÃcak«Ãïa ivÃnudra> 13.4.3.[9] atha pa¤came'han evamevaitÃsvi«Âi«u saæsthitÃsve«aivÃv­dadhvaryaviti havai hotarityevÃdhvaryurarbuda÷ kÃdraveyo rÃjetyÃha tasya sarpà viÓasta ima Ãsata iti sarpÃÓca sarvavidaÓcopasametà bhavanti tÃnupadiÓati sarpavidyà veda÷ so'yamiti sarpavidyÃyà ekam parva vyÃcak«Ãïa ivÃnudra> 13.4.3.[10] atha «a«Âhe'han evamevaitÃsvi«Âi«u saæsthitÃsve«aivÃv­dadhvaryaviti havai hotarityevÃdhvaryu÷ kubero vaiÓravaïo rÃjetyÃha tasya rak«Ãæsi viÓastÃnÅmÃnyÃsata iti selagÃ÷ pÃdak­ta upasametà bhavanti tÃnupadiÓati devajanavidyà veda÷ so'yamiti devajanavidyÃyà ekam parva vyÃcak«Ãïa ivÃnudra> 13.4.3.[11] atha saptame'han evamevaitÃsvi«Âi«u saæsthitÃsve«aivÃv­dadhvaryaviti havai hotarityevÃdhvaryurasito dhÃnvo rÃjetyÃha tasyÃsurà viÓasta ima Ãsata iti kusÅdina upasametà bhavanti tÃnupadiÓati mÃyà veda÷ so'yamiti kÃæcinmÃyÃæ kuryÃdevamevÃdhvaryu÷ sampre«yati na prakramÃnjuhoti 13.4.3.[12] athëÂame'han evamevaitÃsvi«Âi«u saæsthitÃsve«aivÃv­dadhvaryaviti havai hotarityevÃdhvaryurmatsya÷ sÃmmado rÃjetyÃha tasyodakecarà viÓasta ima Ãsata iti matsyÃÓca matsyahanaÓcopasametà bhavanti tÃnupadiÓatÅtihÃso veda÷ so'yamiti kaæciditihÃsamÃcak«ÅtaivamevÃdhvaryu÷ sampre«yati na prakramÃnjuhoti 13.4.3.[13] atha navame'han evamevaitÃsvi«Âi«u saæsthitÃsve«aivÃv­dadhvaryaviti havai hotarityevÃdhvaryustÃrk«yo vaipaÓyato rÃjetyÃha tasya vayÃæsi viÓastÃnÅmÃnyÃsata iti vayÃæsi ca vÃyovidyikÃÓcopasametà bhavanti tÃnupadiÓati purÃïaæ veda÷ so'yamiti kiæcitpurÃïamÃcak«ÅtaivamevÃdhvaryu÷ sampre«yati na prakramÃnjuhoti 13.4.3.[14] atha daÓame'han evamevaitÃsvi«Âi«u saæsthitÃsve«aivÃv­dadhvaryaviti havai hotarityevÃdhvaryurdharma indro rÃjetyÃha tasya devà viÓasta ima Ãsata iti Órotriyà apratigrÃhakà upasametà bhavanti tÃnupadiÓati sÃmÃni veda÷ so'yamiti sÃmnÃæ daÓatam brÆyÃdevamevÃdhvaryu÷ sampre«yati na prakramÃnjuhotÅti 13.4.3.[15] etatpÃriplavam sarvÃïi rÃjyÃnyÃca«Âe sarvà viÓa÷ sarvÃnvedÃntsarvÃndevÃntsarvÃïi bhÆtÃni sarve«Ãæ ha vai sa ete«Ãæ rÃjyÃnÃæ sÃyujyaæ salokatÃmaÓnute sarvÃsÃæ viÓÃmaiÓvaryamÃdhipatyaæ gacati sarvÃnvedÃnavarunddhe sarvÃndevÃnprÅtvà sarve«u bhÆte«vantata÷ pratiti«Âhati yasyaivaævidetaddhotà pÃriplavamÃkhyÃnamÃca«Âe yo vaitadevaæ vedaitadeva samÃnamÃkhyÃnam puna÷ puna÷ saævatsaram pariplavate tadyatpuna÷ puna÷ pariplavate tasmÃtpÃriplavaæ «aÂtriæÓataæ daÓÃhÃnÃca«Âe «aÂtriæÓadak«arà b­hatÅ bÃrhatÃ÷ paÓavo b­hatyaivÃsmai paÓÆnavarunddhe 13.4.4.[1] saævatsare paryavete dÅk«Ã prÃjÃpatyamÃlabhyotsÅdantÅ«Âaya÷ purohitasyÃgni«u yajetetyu haika Ãhu÷ kimu dÅk«ito yajeta dvÃdaÓa dÅk«Ã dvÃdaÓopasadastisra÷ sutyÃstattriïavamabhisampadyate vajro vai triïava÷ k«atramaÓva÷ k«atraæ rÃjanyo vajreïa khalu vai k«atraæ sp­taæ tadvajreïaiva k«atraæ sp­ïoti 13.4.4.[2] dÅk«aïÅyÃyÃæ saæsthitÃyÃm sÃyaæ vÃci vis­«ÂÃyÃæ vÅïÃgaïagina upasametà bhavanti tÃnadhvaryu÷ sampre«yati vÅïÃgaïagina ityÃha devairimaæ yajamÃnaæ saægÃyateti taæ te tathà saægÃyanti 13.4.4.[3] aharaharvÃci vis­«ÂÃyÃm agnÅ«omÅyÃïÃmantata÷ saæsthÃyÃm parih­tÃsu vasatÅvarÅ«u tadyadenaæ devai÷ saægÃyanti devairevainaæ tatsalokaæ kurvanti 13.4.4.[4] prajÃpatinà sutyÃsu evamevÃharaha÷ parih­tÃsveva vasatÅvarÅ«ÆdavasÃnÅyÃyÃmantata÷ saæsthitÃyÃæ tadyadenam prajÃpatinà saægÃyanti prajÃpatinaivainam tadantata÷ salokaæ kurvanti 13.4.4.[5] ekaviæÓatiryÆpÃ÷ sarva ekaviæÓatyaratnayo rÃjjudÃlo'gni«Âho bhavati paitudÃravÃvabhita÷ «a¬bailvÃstraya itthÃttraya itthÃt«a khÃdirÃstraya evetthÃttraya itthÃt«a pÃlÃÓÃstraya evetthÃttraya itthÃt 13.4.4.[6] tadyadeta evaæ yÆpà bhavanti prajÃpate÷ prÃïe«ÆtkrÃnte«u ÓarÅraæ Óvayitumadhriyata tasya ya÷ Óle«mÃsÅtsa sÃrdhaæ samavadrutya madhyato nasta udabhinatsa e«a vanaspatirabhavadrajjudÃlastasmÃtsa Óle«maïÃ÷ Óle«maïo hi samabhavattenaivainaæ tadrÆpeïa samardhayati tadyatso'gni«Âho bhavati madhyaæ và etadyÆpÃnÃæ yadagni«Âho madhyametatprÃïÃnÃæ yannÃsike sva evainaæ tadÃyatane dadhÃti 13.4.4.[7] atha yadÃpomayaæ teja ÃsÅt yo gandha÷ sa sÃrdhaæ samavadrutya cak«u«Âa udabhinatsa e«a vanaspatirabhavatpotudÃrustasmÃtsa surabhirgandhÃddhi samabhavattasmÃdu jvalanastejaso hi samabhavattenaivainaæ tadrÆpeïa samardhayati tadyattÃvabhito'gni«Âham bhavatastasmÃdime abhito nÃsikÃæ cak«u«Å sva evainau tadÃyatane dadhÃti 13.4.4.[8] atha yatkuntÃpamÃsÅt yo majjà sa sÃrdhaæ samavadrutya Órotrata udabhinatsa e«a vanaspatirabhavadbilvastasmÃttasyÃntarata÷ sarvameva phalamÃdyam bhavati tasmÃdu hÃridra iva bhavati hÃridra iva hi majjà tenaivainaæ tadrÆpeïa samardhayatyantare paitudÃruvau bhavato bÃhye bailvà antare hi cak«u«Å bÃhye Órotre sva evainÃæstadÃyatane dadhÃti 13.4.4.[9] asthibhya evÃsya khadira÷ samabhavat tasmÃtsa dÃruïo bahusÃro dÃruïamiva hyasthi tenaivainaæ tadrÆpeïa samardhayatyantare bailvà bhavanti bÃhye khÃdirà antare hi majjÃno bÃhyÃnyasthÅni sva evainÃæstadÃyatane dadhÃti 13.4.4.[10] mÃæsebhya evÃsya palÃÓa÷ samabhavat tasmÃtsa bahuraso lohitaraso lohitamiva hi mÃæsaæ tenaivainaæ tadrÆpeïa samardhayatyantare khÃdirà bhavanti bÃhye pÃlÃÓa antarÃïi hyasthÅni bÃhyÃni mÃæsÃni sva evainÃæstadÃyatane dadhÃti 13.4.4.[11] atha yadekaviæÓatirbhavanti ekaviæÓatyaratnaya ekaviæÓo và e«a tapati dvÃdaÓa mÃsÃ÷ pa¤cartavastraya ime lokà asÃvÃditya ekaviæÓa÷ so'Óvamedha e«a prajÃpatirevametam prajÃpatiæ yaj¤aæ k­tsnaæ saæsk­tya tasminnekaviæÓatimagnÅ«omÅyÃnpaÓÆnÃlabhate te«Ãæ samÃnaæ karmetyetatpÆrvedyu÷ karma 13.5.1.[1] atha prÃtargotamasya caturuttara stomo bhavati tasya catas­«u bahi«pavamÃnama«ÂÃsva«ÂÃsvÃjyÃni dvÃdaÓasu mÃdhyandina÷ pavamÃna÷ «o¬aÓasu p­«ÂhÃni viæÓatyÃmÃrbhava÷ pavamÃnaÓcaturviæÓatyÃmagni«ÂomasÃma 13.5.1.[2] tasya haike agni«ÂomasÃma catu÷sÃma kurvanti nÃgni«Âomo nokthya iti vadantastadyadi tathà kuryu÷ sÃrdhaæ stotriyaæ Óastvà sÃrdhamanurÆpaæ Óaæsedrathantaram p­«Âhaæ rÃthantaraæ Óastramagni«Âomo yaj¤astenemaæ lokam­dhnoti 13.5.1.[3] ekaviæÓati÷ savanÅyÃ÷ paÓava÷ sarva ÃgneyÃste«Ãæ samÃnaæ karmetyu haika Ãhurdve tvevaite ekÃdaÓinyÃvÃlabheta ya evaikÃdaÓine«u kÃmastasya kÃmasyÃptyai 13.5.1.[4] saæsthite'gni«Âome parih­tÃsu vasatÅvarÅ«vadhvaryurannahomÃnjuhoti te«Ãmuktam brÃhmaïaæ prÃïÃya svÃhÃpÃnÃya svÃheti dvÃdaÓabhiranuvÃkairdvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ sarvaæ saævatsara÷ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyai 13.5.1.[5] ekaviæÓam madhyamamaharbhavati asau và Ãditya ekaviæÓa÷ so'Óvamedha÷ svenaivainaæ stomena svÃyÃæ devatÃyÃm prati«ÂhÃpayati tasmÃdekaviæÓam 13.5.1.[6] yadvevaikaviæÓam ekaviæÓo vai puru«o daÓa hastyà aÇgulayo daÓa pÃdyà ÃtmaikaviæÓastadanenaikaviæÓenÃtmanaitasminnekaviæÓe prati«ÂhÃyÃm pratiti«Âhati tasmÃdekaviæÓam 13.5.1.[7] yadvevaikaviæÓam ekaviæÓo vai stomÃnÃm prati«Âhà bahu khalu và etadetasminnahanyuccÃvacamiva karma kriyate tadyadetadetasminnahanyuccÃvacam bahu karma kriyate tadetasminnekaviæÓe prati«ÂhÃyÃm prati«Âhitaæ kriyÃtà iti tasmÃdvevaitadekaviæÓamaha÷ 13.5.1.[8] tasya prÃta÷savanam agniæ tam manye yo vasuriti hotà pÃÇktamÃjyaæ ÓastvaikÃhikamupasaæÓaæsati bÃrhataæ ca praugam mÃdhucandasaæ ca tricaÓa ubhe saæÓaæsati yaÓca bÃrhate prauge kÃmo ya u ca mÃdhucandase tayorubhayo÷ kÃmayorÃptyai kLptam prÃta÷savanam 13.5.1.[9] athÃto mÃdhyandinaæ savanaæ aticandÃ÷ pratipanmarutvatÅyasya trikadruke«u mahi«o yavÃÓiramityati«Âhà và e«Ã candasÃæ yadaticandà ati«Âhà aÓvamedho yaj¤ÃnÃmaÓvamedhasyaivÃptyai sai«aiva tri÷ Óastà trica÷ sampadyate teno taæ kÃmamÃpnoti yastrica idaæ vaso sutamandha ityanucara e«a eva nitya ekÃhÃtÃna itthà hi soma inmade'vitÃsi sunvato v­ktabarhi«a iti paÇktÅÓca «aÂpadÃÓca ÓastvaikÃhike nividaæ dadhÃtÅti marutvatÅyam 13.5.1.[10] athÃto ni«kevalyam mahÃnÃmnya÷ p­«Âham bhavanti sÃnurÆpÃ÷ sapragÃthÃ÷ Óaæsati sarve vai kÃmà mahÃnÃmnÅ«u sarve kÃmà aÓvamedhe sarve«Ãæ kÃmÃnÃmÃptyÃindro madÃya vÃv­dhe predam brahma v­tratÆrye«vÃvithe ti paÇktÅÓca «a+\padÃÓca ÓastvaikÃhike nividaæ dadhÃti kLptam mÃdhyandinaæ savanam 13.5.1.[11] athÃtast­tÅyasavanam aticandà eva pratipadvaiÓvadevasyÃbhityaæ devaæ savitÃramoïyoriti tasyà etadeva brÃhmaïaæ yatpÆrvasyà abhitvà deva savitarityanucaro'bhivÃnbhibhÆtyai rÆpamudu «ya deva÷ savità damÆnà iti sÃvitraæ ÓastvaikÃhike nividaæ dadhÃti mahÅ dyÃvÃp­thivÅiha jye«the iti catur­caæ dyÃvÃp­thivÅyaæ ÓastvaikÃhike nividaæ dadhÃty­bhurvibhvà vÃja indro no acetyÃrbhavaæ ÓastvaikÃhike nividaæ dadhÃti ko nu vÃm mitrÃvaruïÃv­tÃyanniti vaiÓvadevaæ ÓastvaikÃhike nividaæ dadhÃtÅti vaiÓvadevam 13.5.1.[12] athÃta ÃgnimÃrutam mÆrdhÃnaæ divo aratim p­thivyà iti vaiÓvÃnarÅyaæ ÓastvaikÃhike nividaæ dadhÃtyà rudrÃsa indravanta÷ sajo«asa iti mÃrutaæ ÓastvaikÃhike nividaæ dadhÃtÅmamÆ«u vo atithimu«arbudhamiti navarcaæ jÃtavedasÅyaæ ÓastvaikÃhike nividaæ dadhÃti tadyadaikÃhikÃni nividdhÃnÃni bhavanti prati«Âhà vai jyoti«toma÷ prati«ÂhÃyà apracyutyai 13.5.1.[13] tasyaite paÓavo bhavanti aÓvastÆparo gom­ga iti pa¤cadaÓa paryaÇgyÃste«Ãmuktam brÃhmaïamathaita Ãraïyà vasantÃya kapi¤jalÃnÃlabhate grÅ«mÃya kalaviÇkÃnvar«ÃbhyastittirÅniti te«Ãmvevoktam 13.5.1.[14] athaitÃnekaviæÓataye cÃturmÃsyadevatÃbhya ekviæÓatimekaviæÓatim paÓÆnÃlabhata etÃvanto vai sarve devà yÃvatyaÓcÃturmÃsyadevatÃ÷ sarve kÃmà aÓvamedhe sarvÃndevÃnprÅtvà sarvÃnkÃmÃnÃpnavÃnÅti na tathà kuryÃt 13.5.1.[15] saptadaÓaiva paÓÆnmadhyame yÆpa Ãlabhet prajÃpati÷ saptadaÓa÷ sarvaæ saptadaÓa÷ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptai sarvasyÃvarudhyai «o¬aÓa «o¬aÓetare«u «o¬aÓkalam và idaæ sarvaæ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptai sarvasyÃvarudhyai trayodaÓa trayodaÓÃraïyÃnÃkÃÓe«vÃlabhate trayodaÓa mÃsÃ÷ samvatsara÷ sarvaæ samvatsara÷ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptai sarvasyÃvarudhyai 13.5.1.[16] atha purà bahi«pavamÃnÃt aÓvaæ niktvodÃnayanti tena pÃvamÃnÃya sarpanti tasyoktam brÃhmaïaæ stute bahi«pavamÃne'ÓvamÃstÃvamÃkramayanti sa yadyava và jighredvi và vartet sam­ddho me yaj¤a iti ha vidyÃttamupÃk­tyÃdhvaryurÃha hotarabhi«ÂuhÅti tamekÃdaÓabhirhotÃbhi«Âauti 13.5.1.[17] yadakranda÷ prathamaæ jÃyamÃna iti tri÷ prathamayà triruttamayà tÃ÷ pa¤cadaÓa sampadyante pa¤cadaÓo vai vajro vÅryam vajro vajreïaivaitadvÅryeïa yajamÃna÷ purastÃtpÃpmÃm vajro vajreïaivaitadvÅryeïa yajamÃna÷ purastÃtpÃpmÃnamapahate tadvai yajamÃnÃyaiva vajra÷ pradÅyate yo'sya st­tyastaæ startava upa prÃgÃcasanam vÃjyarvopa prÃgÃtparamaæyatsadhasthamiti 13.5.1.[18] ete uddh­tya mà no mitro varuïo aryamÃyurityetatsÆktamadhrigÃvÃvapati catustriæÓadvÃjino devabandhorityu haika etÃm vaÇkrÅïÃm purastÃddadhati nedanÃyatane praïavaæ dadhÃmetyatho nedekavacanena bahuvacanam vyavÃyÃmeti na tathà kuryÃtsÃrdhame«a sÆktamÃvapedupa prÃgÃcasanam vÃjyarvopa prÃgÃtparamaæyatsadhasthamiti 13.5.2.[1] eteuktvà yadadhrigo÷ pariÓi«Âam bhavati tadÃha vÃso'dhivÃsaæ hiraïyamityaÓvÃyopast­ïanti tasminnenamadhi sa¤j¤apayanti sa¤j¤apte«u paÓu«u patnya÷ pÃnnejanairudÃyanti catasraÓca jÃyÃ÷ kumÃrÅ pa¤camÅ catvÃri ca ÓatÃnyanucarÅïÃm 13.5.2.[2] ni«th\ite«u pÃnnejane«u mahi«ÅmaÓvÃyopanipÃdayantyathainÃvadhivÃsena samprorïuvanti svargeloke prorïuvathÃmitye«a vai svargo loko yatra paÓuæ sa¤j¤apayanti nirÃyatyÃÓvasya ÓiÓnam mahi«yupasthe nidhatte v­«Ã vÃjÅ retodhà reto dadhÃtviti mithunasyaiva sarvatvÃya 13.5.2.[3] tayo÷ ÓayÃnayo÷ aÓvaæ yajamÃno'bhimethatyutsakthyà ava gudaæ dhehÅti taæ na kaÓcana pratyabhimethati nedyajamÃnam pratiprati÷ kaÓcidasaditi 13.5.2.[4] athÃdhvaryu÷ kumÃrÅmabhimethati kumÃri haye-haye kumÃri yakÃsakau Óakuntiketi taæ kumÃrÅ pratyabhimethatyadhvaryo haye-haye'dhvaryo yako'sakau Óakuntaka iti 13.5.2.[5] atha brahmà mahi«Åmabhimethati mahi«i haye-haye mahi«i mÃtà ca te pità ca te'gram v­k«asya rohata iti tasyai Óataæ rÃjaputryo'nucaryo bhavanti tà brahmÃïam pratyabhimethanti brahmanhaye-haye brahmanmÃtà ca te pità ca te'gre v­k«asya krŬata iti 13.5.2.[6] athodgÃtà vÃvÃtÃmabhimethati vÃvÃte haye-haye vÃvÃta ÆrdhvÃmenÃmucrÃpayeti t!syai Óataæ rÃjanyà anucaryo bhavanti tà udgÃtÃram pratyabhimethantyudgÃtarhaye-haya udgÃtarÆdhvarmenamucrayatÃditi 13.5.2.[7] atha hotà pariv­ktÃmabhimethati pariv­kte haye-haye pariv­kte yadasyà aæhubhedyà iti tasyai Óataæ sÆtagrÃmaïyÃæ duhitaro'nucaryo bhavanti tà hotÃram pratyabhimethanti hotarhaye-haye hotaryaddevÃso lalÃmagumiti 13.5.2.[8] atha k«attà pÃlÃgalÅmabhimethati pÃlÃgali haye-haye pÃlÃgali yaddhariïo yavamatti na pu«Âam paÓu manyata iti tasyai Óataæ k«ÃtrasaÇgrahÅtÌïÃæ duhitaro'nucaryo bhavanti tÃ÷ k«attÃram pratyabhimethanti k«attarhaye-haye k«attaryaddhariïo yavamatti na pu«Âam bahu manyata iti 13.5.2.[9] sarvÃptirvÃe«Ã vÃca÷ yadabhimethikÃ÷ sarve kÃmà aÓvamedhe sarvayà vÃcà sarvÃnkÃmÃnÃpnavÃmetyutthÃpayanti mahi«Åæ tatastà yathetam pratip!rÃyantyathetare surabhimatÅm­camantato'nvÃhurdadhikrÃvïoakÃri«amiti 13.5.2.[10] apa và etebhya ÃyurdevatÃ÷ krÃmanti ye yaj¤epÆtÃm và cam vadanti vÃcamevaitatpunate devayajyÃyai devatÃnÃmanapakramÃya yà ca gom­ge vapà bhavati yà cÃjetÆpare te aÓve pratyavadhÃyÃharanti nÃÓvasya vapÃstÅti vadanto na tathà kuryÃdaÓvasyaiva pratyak«am meda Ãharetpraj¤Ãtà itarÃ÷ 13.5.2.[11] Ó­tÃsu vapÃsu svÃhÃk­tibhiÓcaritvà pratya¤ca÷ pratiparetya sadasi brahmodyam vadanti pÆrvayà dvÃrà prapadya yathÃdhi«ïyam vyupaviÓanti 13.5.2.[12] sa hotÃdhvaryum p­cati ka÷ svidekÃkÅ caratÅti tam pratyÃha sÆrya ekÃkÅ caratÅti 13.5.2.[13] athÃdhvaryurhotÃram p­cati kiæ svitsÆryasamaæ jyotiriti tam pratyÃha brahma sÆryasamaæ jyotiriti 13.5.2.[14] atha brahmodgÃtÃram p­cati p­cÃmi tvà citaye devasakheti tam pratyÃhÃpi te«u tri«u pade«vasmÅti 13.5.2.[15] athodgÃtà brahmÃïam p­cati ke«vanta÷ puru«a ÃviveÓeti tam pratyÃha pa¤casvanta÷ puru«a ÃviveÓeti 13.5.2.[16] etasyÃmuktÃyÃmutthÃya s!daso'dhi präco yajamÃnamabhyÃyantyagreïa havirdhÃne ÃsÅnametya yathÃyatanam paryupaviÓanti 13.5.2.[17] sa hotÃdhvaryum p­cati kà svidÃsÅtpÆrvacittiriti tam pratyÃha dyaurÃsÅtpÆrvacittiriti 13.5.2.[18] athÃdhvaryurhotÃram p­cati ka Åmare piÓaÇgileti tam pratyÃhÃjÃre piÓa¤gileti 13.5.2.[19] atha brahmodgÃtÃram p­cati katyasya vi«ÂhÃ÷ katyak«arÃïÅti tam pratyÃha «a¬asya vi«th\Ã÷ Óatamak«arÃïÅti 13.5.2.[20] athodgÃtà brahmÃïam p­cati ko asya veda bhuvanasya nÃbhimiti tam pratyÃha vedÃhamasya bhuvanasya nÃbhimiti 13.5.2.[21] athÃdhvaryuæ yajamÃna÷ p­cati p­cÃmi tvà paramantam p­thivyà iti tam pratyÃheyam vedi÷ paro anta÷ p­thivyà iti 13.5.2.[22] sarvÃptirvà e«Ã vÃca÷ yadbrahmodyaæ sarve kÃmà aÓvamedhe sarvayà vÃcà sarvÃnkÃmÃnÃpnavÃmeti 13.5.2.[23] udite brahmodye prapadyÃdhvaryurhiraïmayene pÃtreïa prÃjÃpatyam mahimÃnaæ grahaæ g­hïÃti tasya purorugghiraïyagarbha÷ samavartatÃgra ityathÃsya puro'nuvÃkyà subhÆ÷ svayambhÆ÷ prathama iti hotà yak«atprajÃpatimiti prai«a÷ prajÃpate na tvadetÃnyanya iti hotà yajati va«aÂk­te juhoti yaste'hantsamvatsare mahimà sambabhÆveti nÃnuva«aÂkaroti sarvahutaæ hi juhoti 3050101athÃto vapÃnÃæ homa÷ nÃnaiva careyurà vaiÓvadevasya vapÃyai vaiÓvadevasya vapÃyÃæ hutÃyÃæ tadanvitarÃjuhuyuriti ha smÃha satyakÃmo jÃbÃlo viÓve vai sarve devÃstadenÃnyathÃdevatam prÅïÃtÅti 13.5.3.[1] aindrÃgnasya vadÃyÃæ hutÃyÃm tadanvitarà juhuyuriti ha smÃhatu÷ saumÃpau mÃnutantavyÃvindrÃgnÅ vai sarve devÃstadevainÃnyathÃdevatam prÅïÃtÅti 13.5.3.[2] kÃyasya vapÃyÃæ hutÃyÃm tadanvitarà juhuyuriti ha smÃha inÃnyathÃdevatam prÅïÃtÅti ÓailÃli÷ prajÃpatirvai ka÷ prajÃpatimu và anu sarve devÃstadevainÃnyathÃdevatam prÅïÃtÅti 13.5.3.[3] ekaviæÓatiæ cÃturmÃsyadevatà anuhutya ekviæÓatidhà k­tvà pracareyuriti ha smÃha bhÃllabeya etÃvanto vai sarve devÃyÃvatyaÓcÃturmÃsyadevatÃstadevainÃnyathÃdevatam prÅïÃtÅti 13.5.3.[4] nÃnaiva careyu÷ itÅndrota÷ Óaunaka÷ kimuta tvareraæstadevainÃnyathÃdevatam prÅïÃtÅtyetadaha te«Ãm vaco'nyà tvevÃta sthiti÷ 13.5.3.[5] atha hovÃca yÃj¤avalkya÷ sak­deva prÃjÃpatyÃbhi÷ pracareyu÷ sak­ddevadevatyÃbhistadevainÃnyathÃdevatam prÅïÃtya¤jasà yaj¤asya saæsthÃmupaiti na hvalatÅti 13.5.3.[6] hutÃsu vapÃsu prapadyÃdhvaryÆ rajatena pÃtreïa prÃjÃpatyam mahimÃnamuttaraæ grahaæ g­hïÃti tasya purorugya÷ prÃïato nimi«ato mahitveti viparyaste yÃjyÃnuvÃkye ayÃtayÃmatÃyà e«a eva prai«o va«aÂk­te juhoti yaste rÃtrau samvatsare mahimà sambabhÆveti nÃnuva«aÂkaroti tasyoktam brÃhmaïam 13.5.3.[7] nÃnye«Ãm paÓÆnÃm tedanyà avadyanti avadyantyaÓvasya dak«iïato'nye«Ãm paÓÆnÃmavadyantyuttarato'Óvasya plak«aÓÃkhÃsvanye«Ãm paÓÆnÃmavadyanti vetasaÓÃkhÃsvaÓvasya 13.5.3.[8] tadu hovÃca sÃtyayaj¤i÷ itarathaiva kuryu÷ patha eva nÃpodityamiti pÆrvà tveva sthitirukthyo yaj¤astenÃntarik«alokam­dhnoti sarvastomo'tirÃtra uttamamaharbhavati sarvam vai sarvastomo'tirÃtra÷ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptai sarvasyÃvaruddhyai 13.5.3.[9] tasya triv­dbahi«pavamÃnam pa¤cadaÓÃnyÃjyÃni saptadaÓo mÃdhyandina÷ pavamÃna ekaviæÓÃni p­«th\Ãni triïavast­tÅya÷ pavamÃnastrayastriæÓamagni«ÂomasÃmaikaviæÓÃnyukthÃnyekaviæÓa÷ «o¬aÓÅ pa¤cadaÓÅ rÃtristriv­tsandhiryaddvitÅyasyÃhna÷ p­«th\yasya «a¬ahasya tacastramatirÃtro yaj¤astenÃmuæ lokam­dhnoti 13.5.3.[10] ekaviæÓati÷ savanÅyÃ÷ paÓava÷ sarva ÃgneyÃste«Ãæ samÃnaækarmetyu haika ÃhuÓcaturviæÓatim tvevaitÃngavyÃnÃlabhet dvÃdaÓabhyo devatÃbhyo dvÃdaÓa mÃsÃ÷ samvatsara÷ sarvaæ samvatsara÷ sarvamaÓvamedha÷ sarvasyÃptai sarvasyÃvaruddhyai 13.5.4.[1] etena hendroto daivÃpa÷ Óaunaka÷ janamejayam pÃrik«itaæ yÃjayÃm cakÃra tene«Âvà sarvÃm pÃpak­tyÃæ sarvÃm brahmahatyÃmapajaghÃna sarvÃæ ha vai pÃpak­tyÃæ sarvÃm brahmahatyÃmapahanti yo'Óvamedhena yajate 13.5.4.[2] tadetadgÃthayÃbhigÅtam ÃsandÅvati dhÃnyÃdaæ rukmiïaæ haritasrajam abadhnÃdaÓvaæ sÃraÇgaæ devebhyo janamejaya iti 13.5.4.[3] ete eva pÆrve ahanÅ jyotiratirÃtrastena bhÅmasenamete eva pÆrve ahanÅ gauratirÃtrastenograsenamete eva pÆrve ahanÅ ÃyuratirÃtrastena Órutasenamityete pÃrik«itÅyÃstadetadgÃthayÃbhigÅtam pÃrik«ità yajamÃnà aÓvamedhai÷ paro'varam ajahu÷ karma pÃpakam puïyÃ÷ puïyena karmaïeti 13.5.4.[4] ete eva pÆrve ahanÅ abhijidatirÃtrastena ha para ÃÂïÃra Åje kausalyo rÃjà tadetadgÃthayÃbhigÅtamaÂïÃrasya para÷ putro'Óvam medhyamabandhayat hairaïyanÃbha÷ kausalyo diÓa÷ pÆrïà amaæhateti 13.5.4.[5] ete eva pÆrve ahanÅ viÓvajidatirÃtrastena ha purukutso daurgaheïeja aik«vÃko rÃjà tasmÃdetad­«iïÃbhyanÆktamasmÃkamatra pitarasta Ãsantsapta ­«ayo daurgahe badhyamÃna iti 13.5.4.[6] ete eva pÆrve ahanÅ mahÃvratamatirÃtrastena ha marutta Ãvik«ita Åja Ãyogavo rÃjà tasya ha tato maruta÷ parive«ÂÃro'gni÷ k«attà viÓve devÃ÷ sabhÃsado babhÆvustadetadgÃthayÃbhigÅtam maruta÷ parive«ÂÃro maruttasyÃvasang­he Ãvik«itasyÃgni÷ k«attà viÓve devÃ÷ sabhÃsada iti maruto ha vai tasya parive«ÂÃro'gni÷ k«attà viÓve devÃ÷ sabhÃsado bhavanti yo'Óvamedhena yajate 13.5.4.[7] ete eva pÆrve ahanÅ aptoryÃmo'tirÃtrastena haitena kraivyaÅje päcÃlo rÃjà krivaya iti ha vai purà pa¤cÃlÃnÃcak«ate tadetadgÃthayÃbhigÅtam aÓvam medhyamÃlabhata krivÅïÃmatipÆru«a÷ päcÃla÷ parivakrÃyÃæ sahasraÓatadak«iïamiti 13.5.4.[8] atha dvitÅyayà sahasramÃsannayutà Óatà ca pa¤caviæÓati÷ dikto-dikta÷ pa¤cÃlÃnÃm brÃhmaïà yà vibhejira iti 13.5.4.[9] triv­dagni«Âoma÷ pa¤cadaÓa ukthya÷ saptadaÓaæ t­tÅyamaha÷ sokthakamekaviæÓa÷ «o¬aÓÅ pa¤c=daÓÅ rÃtristriv­tsandhiritye«o'nu«Âupsampannastena haitena dhvasà dvaitavanaÅje mÃtsyo rÃjà yatraitaddvaitavanaæ sarastadetadgÃthayÃbhigÅtaæ caturdaÓa dvaitavano rÃjà saÇgrÃmajiddhayÃn indrÃya v­traghne'badhnÃttasmÃddvaitavanaæ sara iti 13.5.4.[10] caturviæÓÃ÷ pavamÃnÃ÷ triv­dabhyÃvartaæ catuÓcatvÃriæÓÃ÷ pavamÃnà ekaviæÓamabhyÃvartama«ÂÃcatvÃriæÓÃ÷ pavamÃnÃstrayastriæÓamabhyÃvartamÃgni«ÂomasÃmÃddyÃtriæÓÃnyukthÃnyekaviæÓa÷ «o¬aÓÅ pa¤cadaÓÅ rÃtristriv­tsandhiriti 13.5.4.[11] etadvi«ïo÷ krÃntam tena haitena bharato dau÷«antirÅje tene«ÂvemÃm vya«Âim vyÃnaÓe yeyam bharatÃnÃæ tadetadgÃthayÃbhigÅtama«ÂÃsaptatim bharato dau«antiryamunÃmanu gaÇgÃyÃm v­traghne'badhnÃtpa¤capa¤cÃÓataæ hayÃniti 13.5.4.[12] atha dvitÅyayà trayastriæÓaæ Óataæ rÃjÃÓvÃnbaddhvÃya medhyÃn saudyumniratya«ÂhÃdanyÃnamÃyÃnmÃyavattara iti 13.5.4.[13] atha t­tÅyayà Óakuntalà nìapityapsarà bharatam dadhe para÷sahasrÃnindrÃyÃÓvÃnmedhÃnya Ãharadvijitya p­thivÅæ sarvÃmiti 13.5.4.[14] atha caturthyà mahadadya bharatasya na pÆrve nÃpare janÃ÷ divam martya-iva bÃhubhyÃæ nodÃpu÷ pa¤ca mÃnavà iti 13.5.4.[15] ekaviæÓastomena ­«abho yÃj¤atura Åje ÓviknÃnÃæ rÃjà tadetadgÃthayÃbhigÅtaæ yÃj¤ature yajamÃne brahmÃïa ­«abhe janà aÓvamedhe dhanam labdhvà vibhajante sma dak«iïà iti 13.5.4.[16] trayastriæÓastomena Óoïa÷ sÃtrÃsÃha Åje päcÃlo rÃjà tadetadgÃthayÃbhigÅtaæ sÃtrÃsahe yajamÃne'Óvamedhena taurvaÓÃ÷ udÅrate trayastriæÓÃ÷ «a sahasrÃïi varmiïÃmiti 13.5.4.[17] atha dvitÅyayà «a«a «a¬gà sahasrÃïi yaj¤e kokapitustava udÅrate trayastriæÓÃ÷ «a sahasrÃïi varmiïÃmiti 13.5.4.[18] atha t­tÅyayà sÃtrÃsahe yajamÃne päcÃle rÃj¤i susraji amÃdyadindra÷ somenÃt­pyanbrÃhmaïà dhanairiti 13.5.4.[19] govinatena ÓatÃnÅka÷ sÃtrÃjita Åje kÃÓyasyÃÓvamÃdÃya tato haitardavÃkkÃÓayo'gnÅnnÃdadhata ÃttasomapÅthÃ÷ sma iti vadanta÷ 13.5.4.[20] tasya vidhà caturviæÓÃ÷ pavamÃnÃ÷ triv­dabhyÃvartam catuÓcatvÃriæÓÃ÷ pavamÃnà ekviæÓÃnyÃjyÃni triïavÃnyukthÃnyekaviæÓÃni p­«ÂhÃni «aÂtriæÓÃ÷ pavamÃnÃstrayastriæÓamabhyÃvartamÃgni«ÂomasÃmÃdekaviæÓÃnyukthÃnyekaviæÓa÷ «o¬aÓÅ pa¤cadaÓÅ rÃtristriv­tsandhi÷ 13.5.4.[21] tadetadgÃthayÃbhigÅtam ÓatÃnÅka÷ samantÃsu medhyaæ sÃtrÃjito hayam Ãdatta yaj¤aæ kÃÓÅnÃm bharata÷ satvatÃmiveti 13.5.4.[22] atha dvitÅyayà Óvetaæ samantÃsu vaÓaæ carantaæ ÓatÃnÅko dhr­tarëÂrasya medhyam ÃdÃya sahvà daÓamÃsyamaÓvaæ ÓatÃnÅko govinatena heja iti 13.5.4.[23] atha caturthyà mahadadya bharatÃnÃæ na pÆrve nÃpare janÃ÷ divam martya-iva pak«ÃbhyÃæ nodÃpu÷ saptamà navà iti 13.5.4.[24] athÃto dak«iïÃnÃm madhyam prati rëÂrasya yadanyadbhÆmeÓca puru«ebhyaÓca brÃhmaïasya ca vittÃtprÃcÅ digghoturdak«iïà brahmaïa÷ pratÅcyadhvaryorudÅcyudgÃtustadeva hot­kà anvÃbhaktÃ÷ 13.5.4.[25] udayanÅyÃyÃæ samsthitÃyÃm ekaviæÓatim vaÓà anÆbandhyà Ãlabhate maitrÃvaruïÅrvaiÓvadevÅrbÃrhaspatyà etÃsÃæ devatÃnÃmÃptyai tadyadbÃrhaspatyÃntyà bhavanti brahma vai b­haspatistadu brahmaïyevÃntata÷ pratiti«Âhati 13.5.4.[26] atha yadekaviæÓatirbhavanti ekaviæÓo và e«a ya e«a tapati dvÃdaÓa mÃsÃ÷ pa¤cartavastraya ime lokà asÃvÃditya ekaviæÓa etÃmabhisampadam 13.5.4.[27] udavasÃnÅyÃyÃæ saæsthitÃyÃm catasraÓca jÃyÃ÷ kumÃrÅm pa¤camÅæ catvÃri ca ÓatÃnyanucarÅïÃæ yathÃsamuditam dak«iïÃm dadati 13.5.4.[28] athottaraæ samvatsaram­tupaÓubhiryajate «a¬bhirÃgneyairvasante «a¬bhiraindrairgrÅ«me «a¬bhi÷ pÃrjanyairvà mÃrutairvà var«Ãsu «a¬bhirmaitrÃvaruïai÷ Óaradi «a¬bhiraindrÃvai«ïavairhemante «a¬bhiraindrÃbÃrhaspatyai÷ ÓiÓire «a¬­tava÷ samvatsara÷ ­tu«veva samvatsare pratiti«Âhati «aÂtriæÓadete paÓavo bhavanti «aÂtriæÓadak«arà b­hatÅ b­hatyÃmadhi svargo loka÷ prati«Âhitastadvantato b­hatyaiva candasà svarge loke pratiti«Âhati 13.6.1.[1] puru«o ha nÃrÃyaïo'kÃmayata atiti«Âheyaæ sarvÃïi bhÆtÃnyahamevedaæ sarvaæ syÃmiti sa etam puru«amedham pa¤carÃtram yaj¤akratumapaÓyattamÃharattenÃyajata tene«ÂvÃtyati«ÂhatsarvÃïi bhÆtÃnÅdaæ sarvamabhavadatiti«Âhati sarvÃïi bhÆtÃnÅdaæ sarvam bhavati ya evam vidvÃnpuru«amedhena yajate yo vaitadevam veda 13.6.1.[2] tasya trayoviæÓatirdÅk«Ã÷ dvÃdaÓopasada÷ pa¤ca sutyÃ÷ sa e«a catvÃriæÓadrÃtra÷ sadÅk«opasatkaÓcatvÃriæÓadak«arà virÃÂtadvirÃjamabhisampadyate tato virìajÃyata virÃjo adhi pÆru«a itye«Ã vai sà virìetasyà evaitadvirÃjo yaj¤am puru«aæ janayati 13.6.1.[3] tà và etÃ÷ catasro daÓato bhavanti tadyadetÃÓcatasro daÓato bhavantye«Ãæ caiva lokÃnÃmÃptye diÓÃæ cemameva lokam prathamayà daÓatÃpnuvannantarik«aæ dvitÅyayà divaæ t­tÅyayà diÓaÓcaturthyà tathaivaitadyajamÃna imameva lokam prathamayà daÓatÃpnotyantarik«aæ dvitÅyayà divaæ t­tÅyayà diÓaÓcaturthyaitÃvadvà idaæ sarvaæ yÃvÃdime ca lokà diÓaÓca sarvam puru«amedha÷ sarvasyÃptyai s!rvasyÃvaruddhyai 13.6.1.[4] ekÃdaÓÃgni«omÅyÃ÷ paÓava upavasathe te«Ãæ samÃnaæ karmaikÃdaÓa yÆpà ekÃdaÓÃk«arà tri«Âubvajrastri«ÂubvÅryaæ tri«ÂubvajreïaivaitadvÅryeïa yajamÃna÷ purastÃtpÃpmÃnamapahate 13.6.1.[5] ekÃdaÓinÃ÷ sutyÃsu paÓavo bhavanti ekÃdaÓÃk«arà tri«Âubvajrastri«ÂubvÅryaæ tri«ÂubvajreïaivaitadvÅryeïa yajamÃna÷ purastÃtpÃpmÃnamapahate 13.6.1.[6] yadvevaikÃdaÓinà bhavanti ekÃdaÓinÅ và idaæ sarvam prajÃpatirhyekÃdaÓinÅ sarvaæ hi prajÃpati÷ sarvam puru«amedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyai 13.6.1.[7] sa và e«a puru«amedha÷ pa¤carÃtro yaj¤akraturbhavati pÃÇkto yaj¤a÷ pÃÇkta÷ paÓu÷ pa¤cartava÷ samvatsaro yatkiæ ca pa¤cavidhamadhidevatamadhyÃtmaæ tadenena sarvamÃpnoti 13.6.1.[8] tasyÃgni«Âoma÷ prathamamaharbhavati athokthyo'thÃtirÃtro'thokthyo'thÃgni«Âoma÷ sa và e«a ubhayatojyotirubhayataukthya÷ 13.6.1.[9] yavamadhya÷ pa¤carÃtro bhavati ime vai lokÃ÷ puru«amedha ubhayatojyoti«o và ime lokà agnineta ÃdityenÃmutastasmÃdubhayatojyotirannamukthya ÃtmÃtirÃtrastadyadetà ukthyÃvatirÃtramabhito bhavatastasmÃdayamÃtmÃnnena pariv­¬ho'tha yade«a var«i«Âo'tirÃtro'hnÃæ sa madhye tasmÃdyavamadhyo yute ha vai dvi«antam bhrÃtr­vyamayamevÃsti nÃsya dvi«anbhrÃt­vya ityÃhurya evam veda 13.6.1.[10] tasyÃsyameva loka÷ prathamamaha÷ ayamasya loko vasanta ­turyadÆrdhvamasmÃllokÃdarvÃcÅnamantarik«ÃttaddvitÅyamahastadvasyÃgrÅ«ma ­turantarik«amevÃsya madhyamamaharantarik«amasya var«ÃÓaradÃv­tÆ yadÆrdhvamntarik«ÃdarvÃcÅnaæ divastaccaturthamahastadvasya hemanta ­turdyaurevÃsya pa¤camamahardyaurasya ÓiÓira ­turityadhidevatam 13.6.1.[11] athÃdhyÃtmam prati«thaivÃsya prathamamaha÷ prati«Âho asya vasanta ­turyadÆrdhvam prati«ÂhÃyà avÃcÅnam maddhyÃttaddvitÅyamahastadvasya grÅ«ma ­turmadhyamevÃsya madhyamamaharmadhyamasya var«ÃÓaradÃv­tÆ yadÆrdhvam madhyÃdavÃcÅnam ÓÅr«ïastaccaturthamahastadvasya hemanta ­tu÷ Óira evÃsya pa¤camamaha÷ Óiro'sya ÓiÓira ­turevamime ca lokà samvatsaraÓcÃtmà ca puru«amedhamabhisampadyante sarvam và ime lokÃ÷ sarvaæ samvatsara÷ sarvamÃtmà sarvam puru«amedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyai 13.6.2.[1] atha yasmÃtpuru«amedho nÃma ime vai lokÃ÷ pÆrayameva puru«o yo'yam pavate so'syÃm puri Óete tasmÃtpuru«astasya yade«u loke«vannaæ tadasyÃnnam medhastadyadasyaitadannam medhastasmÃtpuru«amedho'tho yadasminmedhyÃnpuru«ÃnÃlabhate tasmÃdveva puru«amedha÷ 13.6.2.[2] tÃnvai madhyame'hannÃlabhate antarik«am vai madhyamamaharantarik«amu vai sarve«Ãm bhÆtÃnÃmÃyatanamatho annam và ete paÓava udaram madhyamamaharudare tadannaæ dadhÃti 13.6.2.[3] tÃnvai daÓa-daÓÃlabhate daÓÃk«arà virìvirìu k­tsnamannaæ k­tsnasyaivÃnnÃdyasyÃvaruddhyai 13.6.2.[4] ekÃdaÓa daÓata Ãlabhate ekÃdaÓÃk«arà tri«Âubvajrastri«ÂubvÅryaæ tri«ÂubvajreïaivaitadvÅryeïa yajamÃno madhyata÷ pÃpmÃnamapahate 13.6.2.[5] a«ÂÃcatvÃriæÓatam madhyame yÆpa Ãlabhate a«ÂÃcatvÃriæÓadak«arà jagatÅ jÃgatÃ÷ paÓavo jagatyaivÃsmai paÓÆnavarunddhe 13.6.2.[6] ekÃdaÓaikÃdaÓetare«u ekÃdaÓÃk«arà tri«Âubvajrastri«ÂubvÅryaæ tri«ÂubvajreïaivaitadvÅryeïa yajamÃno'bhita÷ pÃpmÃnamapahate 13.6.2.[7] a«Âà uttamÃnÃlabhate a«ÂÃk«arà gÃyatrÅ brahma gÃyatrÅ tadbrahmaivaitadasya sarvasyottamaæ karoti tasmÃdbrahmÃsya sarvasyottamamityÃhu÷ 13.6.2.[8] te vai prÃjÃpatyà bhavanti brahma vai prajÃpatirbrÃhmo hi prajÃpatistasmÃtprÃjÃpatyà bhavanti 13.6.2.[9] sa vai paÓÆnupÃkari«yan etÃstisra÷ sÃvitrÅrÃhutÅrjuhoti deva savitastatsaviturvareïyam viÓvÃni deva savitariti savitÃram prÅïÃti so'smai prÅta etÃnpuru«Ãnprasauti tena prasÆtÃnÃlabhate 13.6.2.[10] brahmaïe brÃhmaïamÃlabhate brahma vai brÃhmaïo brahmeva tadbrahmaïà samardhayati k«atrÃya rÃjanyaæ k«atram vai rÃjanya÷ k«atrameva tatk«atreïa samardhayati marudbhyo vaiÓyamm viÓo vai maruto viÓameva tadviÓà samardhayati tapase ÓÆdram tapo vai ÓÆdrastapa eva tattapasà samardhayatyevametà devatà yathÃrÆpam paÓubhi÷ samardhayati tà enaæ sam­ddhÃ÷ samardhayanti sarvai÷ kÃmai÷ 13.6.2.[11] Ãjyena juhoti tejo và Ãjyam tejasaivÃsmiæstattejo dadhÃtyÃjyena juhotyetadvai devÃnÃm priyaæ dhÃma yadÃjyam priyeïaivainÃndhÃmnà samardhayati ta enaæ sam­ddhÃ÷ samardhayanti sarvai÷ kÃmai÷ 13.6.2.[12] niyuktÃnpuru«Ãn brahmà dak«iïata÷ puru«eïa nÃrÃyaïenÃbhi«Âauti sahasraÓÅr«Ã puru«a÷ sahasrÃk«a÷ sahasrapÃdityetena «o¬aÓarcena «o¬aÓakalam và idaæ sarvaæ sarvam puru«amedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyà itthamasÅtthamasÅtyupastautyevainametanmahayatyevÃtho yathai«a tathainametadÃha tatparyagnik­tÃ÷ paÓavo babhÆvurasa¤j¤aptÃ÷ 13.6.2.[13] atha hainam vÃgabhyuvÃda puru«a mà santi«Âhipo yadi saæsthÃpayi«yasi puru«a eva puru«amatsyatÅti tÃnparyagnik­tÃnevodas­jattaddevatyà ÃhutÅrajuhottÃbhistà devatà aprÅïÃttà enam prÅtà aprÅïantsarvai÷ kÃmai÷ 13.6.2.[14] Ãjyena juhoti tejo và Ãjyaæ tejasaivÃsmiæstattejo dadhÃti 13.6.2.[15] ekÃdaÓinai÷ saæsthÃpayati ekÃdaÓÃk«arà tri«Âubvajrastri«ÂubvÅryaæ tri«ÂubvajreïaivaitadvÅryeïa yajamÃno madhyata÷ pÃpmÃnamapahate 13.6.2.[16] udayanÅyÃyÃæ saæsthitÃyÃm ekÃdaÓa vaÓà anÆbandhyà Ãlabhate maitrÃvaruïÅrvaiÓvadevÅrbÃrhaspatyà etÃsÃæ dev atÃnÃmÃptyai tadyadbÃrhaspatyà antyà bhavanti brahma vai b­haspatistadu brahmaïyevÃntata÷ pratiti«Âhati 13.6.2.[17] atha vadekÃdaÓa bhavanti ekÃdaÓÃk«arà tri«Âubvajrastri«ÂubvÅryaæ tri«ÂubvajreïaivaitadvÅryeïa yajamÃno madhyata÷ pÃpmÃnamapahate traidhÃtavyudavasÃnÅyÃsÃveva bandhu÷ 13.6.2.[18] athÃto dak«iïÃnÃm madhyam prati rëÂrasya yadanyadbhÆmeÓca brÃhmaïasya ca vittÃtsatpuru«am prÃcÅ digghortudak«iïà brahmaïa÷ pratÅcyadhvaryorudÅcyudgÃtustadeva hot­kà anvÃbhaktÃ÷ 13.6.2.[19] atha yadi brÃhmaïo yajet sarvavedasaæ dadyÃtsarvam vai brÃhmaïa÷ sarvaæ sarvavedasaæ sarvam puru«amedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyai 13.6.2.[20] athÃtmannagnÅ samÃrohya uttaranÃrÃyaïenÃdityamudasthÃyÃnapek«amÃïo'raïyamabhipreyÃttadeva manu«yebhyastiro bhavati yadyu grÃme vivatsedaraïyoragnÅ samÃrohyottaranÃrÃyaïenaivÃdityamupasthÃya g­he«u pratyavasyedatha tÃnyaj¤akratÆnÃhareta yÃnabhyÃpnuyÃtsa và e«a na sarvasmà anuvaktavya÷ sarvaæ hi puru«amedho netsarvasmÃ'iva sarvam bravÃïÅti yo nveva j¤Ãtastasmai brÆyÃdatha yo'nÆcÃno'tha yo'sya priya÷ syÃnnaittveva sarvasmà iva 13.7.1.[1] brahma vai svayambhu tapo'tapyata tadaik«ata na vai tapasyÃnantyamasti hantÃham bhÆte«vÃtmÃnaæ juhavÃni bhÆtÃni cÃttmanÅti tatsarve«u bhÆte«vÃtmÃnaæ hutvà bhÆtÃni cÃtmani sarve«Ãm bhÆtÃnÃæ Órai«Âhyaæ svÃrÃjyamÃdhipatyam paryaittathaivaitadyajamÃna÷ sarvamedhe sarvÃnmedhÃnhutvà sarvÃïi bhÆtÃni Órai«Âhyaæ svÃrÃjyamÃdhipatyam paryeti 13.7.1.[2] sa và e«a sarvamedho daÓarÃtro yaj¤akraturbhavati daÓÃk«arà virìvirìu k­tsnamannaæ k­tsnasyaivÃnnÃdyasyÃvaruddhyai tasminnagnim parÃrdhyaæ cinoti paramo và e«a yaj¤akratÆnÃæ yatsarvamedha÷ parameïaivainam paramatÃæ gamayati 13.7.1.[3] tasyÃgni«Âudagni«Âoma÷ prathamamaharbhavati agnirvà agni«Âudagni«Âomo'gnimukhà u vai sarve devÃ÷ sarve«Ãæ devÃnÃmÃptyai tasyÃgneyà grahà bhavantyagniyya÷ puroruca÷ sarvamÃgneyamasaditi 13.7.1.[4] indrastudukthyo dvitÅyamaharbhavati indro vai sarve devÃ÷ sarve«Ãæ devÃnÃmÃptyai tasyaindrà grahà bhavantyaindrya÷ puroruca÷ sarvamaindramasaditi 13.7.1.[5] sÆryastudukthyast­tÅyamaharbhavati sÆryo vai sarve devÃ÷ sarve«Ãm devÃnÃmÃptyai sauryà grahà bhavanti sauryya÷ puroruca÷ sarvaæ sauryamasaditi 13.7.1.[6] vaiÓvadevaÓcaturthamaharbhavati viÓve vai sarve devÃ÷ sarve«Ãæ devÃnÃmÃptyai vaiÓvadevà grahà bhavanti vaiÓvadevya÷ paroruca÷ sarvam vaiÓvadevamasaditi 13.7.1.[7] ÃÓvamedhikam madhyamam pa¤camamaharbhavati tasminnaÓvam medhyamÃlabhate'ÓvamedhasyaivÃptyai 13.7.1.[8] pauru«amedhikam madhyamaæ «a«Âhamaharbhavati tasminmedhyÃnpuru«ÃnÃlabhate puru«amedhasyaivÃptyai 13.7.1.[9] aptoryÃma÷ saptamamaharbhavati sarve«Ãm yaj¤akratÆnÃmÃptyai tasmintsarvÃnmedhyÃnÃlabhate yacca prÃïi yaccÃprÃïam vapà vapÃvataæ juhoti tvaca utkartamavapÃkÃnÃæ samvraÓcamo«adhivanaspatÅnÃm prakiranti Óu«kÃïÃæ cÃrdrÃïÃm cÃnnamannaæ juhotyannasyÃnnasyÃptyai sarvam juhoti sarvasmai juhoti sarvasyÃptyaj sarvasyÃvaruddhyai prÃta÷savane hutÃsu vapÃsvevameva t­tÅyasavane hute«u havi÷«u 13.7.1.[10] triïavama«Âamamaharbhavati vajro vai triïavo vajreïa khalu vai k«atraæ sp­taæ tadvajreïaiva k«atraæ sp­ïoti 13.7.1.[11] trayastriæÓaæ navamamaharbhavati prati«Âhà vai travastriæÓa÷ prati«Âhityai 13.7.1.[12] viÓvajitsarvap­«Âho'tirÃtro daÓamamaharbhavati sarvam vai viÓvajitsarvap­«Âho'tirÃtra÷ sarvaæ sarvamedha÷ sarvasyÃptyai sarvasyÃvaruddhyai 13.7.1.[13] athÃto dak«iïÃnÃm madhyam prati rëÂrasya yadanyadbrÃhmaïasya vittÃtsabhÆmi sapuru«am prÃcÅ digghoturdak«iïà brahmaïa÷ pratÅcyadhvaryorudÅcyudgÃtustadeva hot­kà anvÃbhaktÃ÷ 13.7.1.[14] tena haitena viÓvakarmà bhauvana Åje tene«ÂvÃtyati«ÂhatsarvÃïi bhÆtÃnÅdaæ sarvamabhavadatiti«Âhati sarvÃïi bhÆtÃnÅdaæ sarvam bhavati ya evam vidvÃntsarvamedhena yajate yo vaitadevam veda 13.7.1.[15] taæ ha kaÓyapo yÃjayÃæ cakÃra tadapi bhÆmi÷ Ólokaæ jagau na mà martya÷ kaÓcana dÃtumarhati viÓvakarmanbhauvana manda Ãsitha upama¤ghyati syà salilasya madhye m­«ai«a te saÇgara÷ kaÓyapÃyeti 13.8.1.[1] athÃsmai kalyÃïaæ kurvanti athÃsmai ÓmaÓÃnam kurvanti g­hÃnvà praj¤Ãnam và yo vai kaÓca mriyate sa Óavastasmà etadannaæ karoti tasmÃcavÃnnam ÓavÃnnam ha vai tacmaÓÃnamityÃcak«ate parok«aæ ÓmaÓà u haiva nÃma pitÌïÃmattÃraste hÃmu«miæloke'k­taÓmaÓÃnasya sÃdhuk­tyÃmupadambhayanti tebhya etadannaæ karoti tasmÃcmaÓÃnnaæ ÓmaÓÃnnam ha vai tacmaÓÃnamityÃcak«ate paro'k«am 13.8.1.[2] tadvai na k«ipraæ kuryÃt nennavamaghaæ karavÃïÅti cira eva kuryÃdaghameva tattira÷ karoti yatra samÃnÃnu cana smareyuraÓrutimeva tadaghaæ gamayati yadyanusmareyu÷ 13.8.1.[3] ayuÇge«u samvatsare«u kuryÃt ayuÇgaæ hi pitÌïÃmekanak«atra ekanak«atraæ hi pitÌïÃmamÃvÃsyÃyÃmamÃvÃsyà và ekanak«atrameko hi yadvetÃæ rÃtriæ sarvÃïi bhÆtÃni samvasanti teno taæ kÃmamÃpnoti ya÷ sarve«u nak«atre«u 13.8.1.[4] Óaradi kuryÃt svadhà vai Óaratsvadho vai pitÌïÃmannaæ tadenamanne svadhÃyÃæ dadhÃti mÃghe và mà no'gham bhÆditi nidÃghe và ni no'ghaæ dhÅyÃtà iti 13.8.1.[5] catu÷srakti devÃÓcÃsurÃÓcobhaye prÃjÃpatyà dik«vaspardhanta te devÃasurÃntsapatnÃnbhrÃt­vyÃndigbhyo'nudanta te'dikkÃ÷ parÃbhavaæstasmÃdyà daivya÷ prajÃÓcatu÷sraktÅni tÃ÷ ÓmaÓÃnÃni kurvate'tha yà Ãsurya÷ prÃcyÃstvadye tvatparimaï¬alÃni te'nudanta hyenÃndigbhya ubhe diÓÃvantareïa vidadhÃti prÃcÅæ ca dak«iïÃæ caitasyÃæ ha diÓi pit­lokasya dvÃraæ dvÃraivainam pit­lokam prapÃdayati sraktibhirdik«u pratiti«ÂhatÅtareïÃtmanÃvantaradik«u tadenaæ sarvÃsu dik«u prati«ÂhÃpayati 13.8.1.[6] athÃto bhÆmijo«aïasya udÅcÅnapravaïe karotyudÅcÅ vai manu«yÃïÃm diktadenam manu«yaloka Ãbhajatyetaddha vai pitaro manu«yaloka Ãbhaktà bhavanti yade«Ãm prajà bhavati prajà hÃssya ÓreyasÅ bhavati 13.8.1.[7] dak«iïÃpravaïe kuryÃdityÃhu÷ dak«iïÃpravaïo vai pit­lokastadenam pit­loka ÃbhajatÅti na tathà kuryÃdÃmÅvaddha nÃma tacmaÓÃnakaraïaæ k«ipre hai«Ãmaparo'nupraiti 13.8.1.[8] dak«iïÃpravaïasya pratyar«e kuryÃdityu haika Ãhu÷ tatpratyucritamagham bhavatÅti no eva t!thà kuryÃdyadvà udÅcÅnapravaïe karoti tadeva pratyucritamagham bhavati 13.8.1.[9] yasyaiva samasya sata÷ dak«iïatah purastÃdÃpa etya saæsthÃyÃpraghnatya etÃæ diÓamabhini«padyÃk«ayyà apo'pipadyeraæstatkuryÃdannam vÃ'Ãpo'nnÃdyamevÃsmÃ'etatpurastÃtpratyagdadhÃtyam­tamu và Ãpa e«o ha jÅvÃnÃm digantareïa saptar«ÅïÃæ codayanamÃdityasyacÃstamayanamam­tameva tajjÅve«u dadhÃti taddhaitatpratimÅvannÃma ÓmaÓÃnakaraïam jÅvebhyo hitaæ yadvÃva jÅvebhyo hitam tatpit­bhya÷ 13.8.1.[10] kamvati kuryÃt kam me'sadityatho Óamvati Óam me'saditi nÃdhipathaæ kuryÃnnÃkÃÓe nedÃviraghaæ karavÃïÅti 13.8.1.[11] guhà sadavatÃpi syÃt tadyadguhà bhavatyaghameva tadguhà karotyatha yadavatÃpyasau và Ãditya÷ pÃpmano'pahantà sa evÃsmÃtpÃpmÃnamapahantyatho Ãdityajyoti«amevainaæ karoti 13.8.1.[12] na tasminkuryÃt yasyetthÃdanÆkÃÓa÷ syÃdyÃcamÃnaæ ha nÃma tatk«ipre hai«Ãmaparo'nupraiti 13.8.1.[13] citram paÓcÃtsyÃt prajà vai citraæ citraæ hÃsya prajà bhavati yadi citram na syÃdÃpa÷ paÓcÃdvottarato và syurÃpohyeva citr!æ haivÃsya prajà bhavati 13.8.1.[14] Æ«are karoti reto và ƫÃ÷ prajananaæ tadenam prajanana Ãbhajatyetaddha vai pitara÷ prajanana Ãbhaktà bhavanti yade«Ãm prajà bhavati prajà hÃsya ÓreyasÅ bhavati 13.8.1.[15] samÆle samÆlaæ hi pitÌïÃm vÅriïamiÓrametaddhÃsyÃ÷ pitryamanatiriktamatho aghameva tadbaddh­ karoti 13.8.1.[16] na bhÆmipÃÓamabhividadhyÃt na Óaraæ nÃÓmagandhÃæ nÃdhyÃï¬Ãæ na p­ÓniparïÅ nÃÓvatthasyÃntikaæ kuryÃnna vibhÅtakasya na tilvakasya na sphÆrjakasya na haridrorna nyagrodhasya ye cÃnye pÃpanÃmÃno maÇgalopepsayà nÃmnÃmeva parihÃrÃya 13.8.1.[17] athÃta Ãv­deva agnividhayÃgnicita÷ ÓmaÓÃnaæ karoti yadvai yajamÃno'gniæ cinute'mu«mai tallokÃya yaj¤enÃtmÃnaæ saæskuruta etadu ha yaj¤iyaæ karmÃsaæsthitamà ÓmaÓÃnakaraïÃttadyadagnividhayÃgnicita÷ ÓmaÓÃnaæ karotyagnicityÃmeva tatsaæsthÃpayati 13.8.1.[18] tadvai na mahatjuryÃt nenmahadagham karavÃïÅti yÃvÃnapak«apuco'gnistÃvatjuryÃdityu haika Ãhu÷ samÃno hyasyai«a Ãtmà yathaivÃgnestatheti 13.8.1.[19] puru«amÃtraæ tveva kuryÃt tathÃparasmà avakÃÓaæ na karoti paÓcÃdvarÅya÷ prajà vai paÓcÃtprajÃmeva tadvarÅyasÅæ kuruta uttarato var«Åya÷ prajà và uttarà prajÃmeva tadvar«ÅyasÅæ kurute tadvidhÃyÃpasalavis­«ÂÃbhi spandyÃbhi÷ paryÃtanotyapasalavi pitryaæ hi karma 13.8.1.[20] athoddhantavà Ãha sa yÃvatyeva nivapsyantsyÃttÃvaduddhanyÃtpuru«amÃtraæ tvevoddhanyÃttathÃparasmà avakÃÓaæ na karotyatho o«adhiloko vai pitavra o«adhÅnÃæ ha mÆlÃnyupasarpantyatho nedasyà antarhito'saditi 13.8.2.[1] antardhÃvo haike nivapanti devÃÓcÃsurÃÓcobhaye prÃjÃpatyà asmiæloke'spardhanta te devà asurÃntsapatnÃnbhrÃt­vyÃnasmÃllokÃdanudanta tasmÃdyà daivya÷ prajà anantarhitÃni tÃ÷ ÓmaÓÃnÃni kurvate'tha yà Ãsurya÷ prÃcyÃstvadye tvadantarhitÃni te camvÃæ tvadyasmiæstvat 13.8.2.[2] athainatpariÓridbhi÷ pariÓravati yà evÃmÆ÷ pariÓritastà età yaju«Ã tÃ÷ pariÓrayati tÆ«ïÅmimà daivaæ tatpitryam ca vyÃkarotyaparimitÃbhiraparimito hyasau loka÷ 13.8.2.[3] athainatpalÃÓaÓÃkhayà vyudÆhati yadevÃdo vyudÆhanaæ tadetadapeto yantu païayo'sumnà devapÅyava iti païÅnevaitadasumnÃndevapÅyÆnasurarak«asÃnyasmÃllokÃdapahantyasya loka÷ sutÃvata iti sutavÃnhi ya ÅjÃnodyubhirahobhiraktubhirvyaktamiti tadenam­tubhiÓcÃhorÃtraiÓca salokaæ karoti 13.8.2.[4] yamo dadÃtvavasÃnamasmà iti yamo ha và asyÃmavasÃnasye«Âe tamevÃsmà asyÃmavasÃnaæ yÃcati tÃæ dak«iïodasyatyudagitarÃæ daivaæ caiva tatpitryaæ ca vyÃkaroti 13.8.2.[5] atha dak«iïata÷ sÅram yunakti uttarata ityu haika Ãhu÷ sa yathà kÃmayeta tathà kuryÃdyuÇkteti sampre«yÃbhimantrayate savità te ÓarÅrebhya÷ p­thivyÃæ lokamicatviti savitaivÃsyaitacarÅrebhya÷ p­thivyÃæ lokamicati tasmai yujyantÃmusriyà ityetasmà u hi karmaïa usriyà yujyante 13.8.2.[6] «aÇgavam bhavati «a¬­tava÷ samvatsara ­tu«vevainametatsamvatvare prati«ÂhÃyÃm prati«ÂhÃpayati tadapasalavi paryÃh­tyottarata÷ pratÅcÅm prathamÃæ sÅtÃm k­«ati vÃyu÷ punÃtviti jaghanÃrdhena dak«iïÃgnerbhrÃjaseti dak«iïÃrdhena prÃcÅæ sÆryasya varcasetyagreïodÅcÅm 13.8.2.[7] catasra÷ sÅtà yaju«Ã k­«ati tadyaccatas­«u dik«vannaæ tasminnevainametatprati«ÂhÃpayati tadvai yaju«Ãddhà vai tadyadyajuraddho tadyadimà diÓa÷ 13.8.2.[8] athÃtmÃnam vik­«ati tadyadeva samvatsare'nnaæ tasminnevainametatprati«ÂhÃpayati tÆ«ïÅmaparimitÃbhiraparimitohyasau loka÷ 13.8.2.[9] athainadvimu¤cati k­tvà tatkarma yasmai karmaïa enadyuÇkte vimucyantÃmusriyà ityetasmà u hi karmaïa usriyà yujyante taddak«iïodasyatyudagitaraddaivaæ caiva tatpitryam ca vyÃkaroti 13.8.3.[1] atha sarvau«adham vapati yadevÃda÷ sarvau«adhaæ tadetadbahvÅbhistadvapatyekayedaæ daivaæ caiva tatpitryaæ ca vyÃkarotyaÓvatthe vo ni«adanam parïe vo vasati«k­teti jyogjÅvÃtumevaibhya etadÃÓÃste tatho hai«Ãmekaiko'paro jarasÃnupraiti 13.8.3.[2] athainannivapati iyam vai p­thivÅ prati«ÂhÃsyÃmevainametatprati«ÂhÃyÃm prati«ÂhÃpayati purÃdityasyodayÃttira-iva vai pitarastira-iva rÃtristira eva tatkaroti yathà kurvato'bhyudiyÃttadenamubhayorahorÃtrayo÷ prati«ÂhÃpayati 13.8.3.[3] savità te ÓarÅrÃïi mÃturupastha Ãvapatviti savitaivÃsyaitacarÅrÃïyasyai p­thivyai mÃturupastha Ãvapati tasyai p­thivi Óambhaveti yathaivÃsmà iyaæ Óaæ syÃdevametadÃha prajÃpatau tvà devatÃyÃmupodake loke nidadhÃmyasÃviti nÃma g­hïÃtyayam vai loka upodakastadenam prajÃpatau devatÃyÃmupodake loke nidadhÃti 13.8.3.[4] atha ka¤cidÃha etÃm diÓamanavÃnants­tvà kumbham prak«ÅyÃïaprek«amÃïa ehÅti tatra japati param m­tyo anu parehi panthÃæ yaste anya itaro devayÃnÃt cak«u«mate Ó­ïvate te bravÅmi mà na÷ prajÃæ rÅri«o mota vÅrÃniti jyogjÅvÃtumevaibhya etadÃÓÃste tatho hai«Ãmekaiko'paro jarasÃnupraiti 13.8.3.[5] athainaæ yathÃÇgaæ kalpayati Óam vÃta÷ Óam hi te gh­ïi÷ Óam te bhavantvi«ÂakÃ÷ Óam te bhavantvagnaya÷ pÃrthivÃso mà tvÃbhiÓÆÓucan kalpantÃæ te diÓastubhyamÃpa÷ ÓivatamÃstubhyam bhavantu sindhava÷ antarik«aæ Óivam tubhyaæ kalpantÃæ te diÓa÷ sarvà ityetadevÃsmai sarvaæ kalpayatyetadasmai Óivaæ karoti 13.8.3.[6] atha trayodaÓa pÃdamÃtrya i«Âakà alak«aïÃ÷ k­tà bhavanti yà evÃmÆragnÃvi«ÂakÃstà età yaju«Ã tà upadadhÃti tÆ«ïÅmimà daivaæ caiva tatpitryaæ ca vyÃkaroti 13.8.3.[7] trayodaÓa bhavanti trayodaÓa mÃsÃ÷ samvatsara ­tu«vevainametatsamvatsare prati«ÂhÃyÃm prati«ÂhÃpayati 13.8.3.[8] pÃdamÃtryo bhavanti prati«Âhà vai pÃda÷ prati«ÂhÃmevÃsmai karotyalak«aïà bhavanti tira-iva vai pitarastira-iva tadyadalak«aïaæ tira eva tattira÷ karoti 13.8.3.[9] tÃsÃmekÃm madhye prÃcÅmupadadhÃti sa Ãtmà tisra÷ purastÃnmÆrdhasa+hitÃstacirastisro dak«iïata÷ sa dak«iïa÷ pak«astisra uttarata÷ sa uttara÷ pak«astisra÷ paÓcÃttatpucaæ so'syai«a pak«apucavÃnÃtmà yathaivÃgnestathà 13.8.3.[10] atha pradarÃtpurÅ«amÃhartavà Ãha etaddhÃsyÃ÷ pitryamanatiriktamatho aghameva tadbaddh­ karotyasminnu haike'vÃntaradeÓe kar«Ææ khÃtvà tato'bhyÃhÃraæ kurvanti parik­«antyu haike dak«iïata÷ paÓcÃduttaratastato'bhyÃhÃraæ kurvanti sa yathà kÃmayeta tathà kuryÃt 13.8.3.[11] tadvai na mahatkuryÃt nenmahadagham karavÃïÅti yÃvÃnudbÃhu÷ puru«astÃvatk«atriyasya kuryÃnmukhadaghnam brÃhmaïasyopasthadaghnaæ striyà Ærudaghnam vaiÓyasyëÂhÅvaddaghnaæ ÓÆdrasyaivamvÅryà hyeta iti 13.8.3.[12] adhojÃnu tveva kuryÃt tathÃparasmà avakÃÓaæ na karoti tasya kriyamÃïasya tejanÅmuttarato dhÃrayanti prajà ha sà prajÃmeva taduttarato dhÃrayanti tÃæ na nyasyeddh­tvà vainÃmƬhvà và g­he«ÆcrayetprajÃmeva tadg­he«Æcrayati 13.8.3.[13] k­tvà yavÃnvapati agham me yavayÃnityavakÃbhi÷ pracÃdayati kam me'saditi darbhai÷ pracÃdayatyarÆk«atÃyai 13.8.4.[1] athainacaÇkubhi÷ pariïihanti pÃlÃÓam purastÃdbrahma vai palÃÓo brahmapurogavamevainaæ svargaæ lokaæ gamayati ÓamÅmayamuttarata÷ Óam me'saditi vÃraïam paÓcÃdagham me vÃrayÃtà iti v­traÓaÇkuæ dak«iïato'ghasyaivÃnatyayÃya 13.8.4.[2] atha dak«iïata÷ parivakre khananti te k«Åreïa codakena ca pÆrayanti te hainamamu«miæloke­k«ite kulye upadhÃvata÷ saptottarastà udakena pÆrayanti na ha vai sapta sravantÅraghamatyetumarhatyaghasyaivÃnatyayÃya 13.8.4.[3] aÓmanastrÅæstrÅnprakiranti tà abhyuttarantyaÓmanvatÅ rÅyate saærabhadhvamutti«Âhata pratarata sakhÃya÷ atrà jahÅmo'Óivà ye asa¤civÃnvayamuttaremÃbhi vÃjÃniti yathaiva yajustathà bandhu÷ 13.8.4.[4] apÃmÃrgairapam­jate aghameva tadapam­jate'pÃghamapa kilvi«amapa k­tyÃmapo rapa÷ apÃmÃrga tvamasmadapa du÷«vapnyaæ suveti yathaiva yajustathà bandhu÷ 13.8.4.[5] yatrodakam bhavati tatsnÃnti sumitriyà na Ãpa o«adhaya÷ santvitya¤jalinÃpa upÃcati vajro và Ãpo vajreïaivaitanmitradheyaæ kurute durmitriyÃstasmai santu yo'smÃndve«Âi yaæ caparÃsi¤cettenaiva tam parÃbhÃvayati 13.8.4.[6] sa y!di sthÃvarà Ãpo bhavanti sthÃpayantye«Ãm pÃpmÃnamatha yadi vahanti vahantyevai«Ãm pÃdmÃnaæ snÃtvÃhatÃni vÃsÃæsi paridhÃyÃna¬uha÷ pucamanvÃrabhyÃyantyÃsneyo và ana¬vÃnagnimukhà eva tatpit­lokÃjjÅvalokamabhyÃyantyatho agnirvai patho'tivo¬Ã sa enÃnativahati 13.8.4.[7] udvayaæ tamasasparÅti etÃm­caæ japanto yanti tattamasa÷ pit­lokÃdÃdityaæ jyotirabhyÃyanti tebhya Ãgatebhya äjanÃbhya¤jane prayacantye«a ha mÃnu«o'laÇkÃrastenaiva tam m­tyumantardadhate 13.8.4.[8] atha g­he«vagniæ samÃdhÃya vÃraïÃnparidhÅnparidhÃya vÃraïena sruveïÃgnaya Ãyu«mata Ãhutiæ juhotyagnirvà à Ãyu«mÃnÃyu«a Å«Âe tamevaibhya ÃyuryÃcatyagna ÃyÆæ«i pavasa iti puro'nuvÃkyÃbhÃjanam 13.8.4.[9] atha juhoti Ãyu«mÃnagne havi«Ã v­dhÃno gh­tapratÅko gh­tayoniredhi g­tam pÅtvà madhu cÃru gavyam piteva putramabhirak«atÃdimÃntsvÃheti yathaivainÃnabhirak«edyathÃbhigopÃyedevametadÃha 13.8.4.[10] tasya purÃïo'na¬vÃndak«iïà purÃïà yavÃ÷ purÃïyÃsandÅ sopabarhaïai«Ã nvÃdi«Âà dak«iïà kÃmaæ yathÃÓraddham bhÆyasÅrdadyÃditi nvagnicita÷ 13.8.4.[11] athÃnagnicita÷ etadeva bhÆmijo«aïametatsamÃnam karma yadanyadagnikarmaïa÷ kurvÃdÃhitÃgne÷ Óarkarà ityu haika Ãhuryà evÃmÆragnyÃdheyaÓarkarÃstà età iti na kuryÃdityeka ÅÓvaro haità anagnicitaæ santaptoriti sa yathà kÃmayeta tathà kuryÃt 13.8.4.[12] maryÃdÃyà eva lo«ÂamÃh­tya antareïa nidadhÃtÅmaæ jÅvebhya÷ paridhiæ dadhÃmi mai«Ãæ nu gÃdaparo arthametam Óataæ jÅvantu Óarada÷ purÆcÅrantarm­tyuæ dadhatÃm parvateneti jÅvebhyaÓcaivaitÃm pit­bhyaÓca maryÃdÃæ karotyasambhedÃya tasmÃdu haitajjÅvÃÓca pitaraÓca na sand­Óyante