SATAPATHA-BRAHMANA 11 Data input by H.S. Ananthanarayana and W. P. Lehman. Bracketted numbering added mechanically. ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for ³ ³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes ³ ³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 195 ³ ³ long A ù 249 ³ ³ long i Å 197 ³ ³ long I ý 253 ³ ³ long u Æ 198 ³ ³ long U ô 244 ³ ³ vocalic r ­ 173 ³ ³ vocalic R ã 227 ³ ³ long vocalic r Ì 204 ³ ³ vocalic l Ê 202 ³ ³ long vocalic l Ë 203 ³ ³ velar n Ç 199 ³ ³ velar N § 167 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t  194 ³ ³ retroflex T è 232 ³ ³ retroflex d ¬ 172 ³ ³ retroflex D Ö 214 ³ ³ retroflex n ï 239 ³ ³ retroflex N × 215 ³ ³ palatal s Ó 211 ³ ³ palatal S Á 193 ³ ³ retroflex s « 171 ³ ³ retroflex S å 229 ³ ³ anusvara æ 230 ³ ³ capital anusvara õ 245 ³ ³ visarga ÷ 247 ³ ³ capital visarga ê 234 ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ 11.1.1.[1] saævatsaro vai yaj¤a÷ prajÃpati÷ tasyaitaddvÃraæ yadamÃvÃsyà candramà eva dvÃrapidhÃna÷ 11.1.1.[2] sa yo'mÃvÃsyÃyÃmagnÅ Ãdhatte yathà viv­tÃyÃæ dvÃri dvÃrà puram prapadyeta sa tata eva svargaæ lokamiyÃdevaæ tadyo'mÃvÃsyÃyÃmÃdhatte 11.1.1.[3] atha yo nak«atra Ãdhatte yathÃpihitÃyÃæ dvÃryadvÃrà puram prapitsetsa jihma÷ pura÷ syÃdevaæ tadyo nak«atra Ãdhatte tasmÃnna nak«atra ÃdadhÅta 11.1.1.[4] yadaharevai«a÷ na purastÃnna paÓcÃdd­Óyeta tadaharupavasettarhi hye«a imaæ lokamÃgacati tasminniha vasati 11.1.1.[5] sarve devà vasanti sarvÃïi bhÆtÃni sarvà devatÃ÷ sarva ­tava÷ sarve stomÃ÷ sarvÃïi p­«ÂhÃni sarvÃïi candÃæsi 11.1.1.[6] sarve«u ha và asya deve«u sarve«u bhÆte«u sarvÃsu devatÃsu sarve«v­tu«u sarve«u stome«u sarve«u p­«Âhe«u sarve«u canda÷svagnÅ Ãhitau bhavato yo'mÃvÃsyÃyÃmÃdhatte tasmÃdamÃvÃsyÃyÃmevÃgnÅ ÃdadhÅta 11.1.1.[7] yo'sau vaiÓÃkhasyÃmÃvÃsyà tasyÃmÃdadhÅta sà rohiïyà sampadyata Ãtmà vai prajà paÓavo rohiïyÃtmanyevaitatprajÃyÃm paÓu«u pratiti«ÂhatyamÃvÃsyà và agnyÃdheyarÆpaæ tasmÃdamÃvÃsyÃyÃmevÃgnÅ ÃdadhÅta paurïamÃsyÃmanvÃrabhetÃmÃvÃsyÃyÃæ dÅk«eta 11.1.2.[1] ghnanti và etadyaj¤am yadenaæ tanvate yannveva rÃjÃnamabhi«uïvani[ tattaæ ghnanti yatpaÓuæ saæj¤apayanti viÓÃsati tattaæ ghnantyulÆkhalamusalÃbhyÃæ d­«adupalÃbhyÃæ haviryaj¤aæ ghnanti 11.1.2.[2] taæ hatvà yaj¤am agnÃveva yonau reto bhÆtaæ si¤catyagnirvai yoniryaj¤asya sa tata÷ prajÃyate taddaÓa tà ÃhutÅ÷ sampÃdayedyÃbhyo va«aÂkriyate 11.1.2.[3] ayaæ vai yaj¤o yo'yam pavate so'yameka ivaiva pavate so'yam puru«e'nta÷ pravi«Âo daÓadhÃvihita÷ sa evam kLptai÷ prÃïairagneryoneradhijÃyate sai«Ã daÓÃk«arà viràsai«Ã sampatsa yaj¤a÷ 11.1.2.[4] atho api nava syu÷ tannyÆnÃæ virÃjaæ karoti prajananÃya nyÆnÃdvà imÃ÷ prajÃ÷ prajÃyante sai«Ã sampatsa yaj¤a÷ 11.1.2.[5] atho apyekÃtiriktà syÃt sà prajÃpatimabhyatiricyate sai«Ã sampatsa yaj¤a÷ 11.1.2.[6] atho api dve atirikte syÃtÃm dvandvaæ vai mithunam prajananam mithunamevaitatprajananaæ kriyate sai«Ã sampatsa yaj¤a÷ 11.1.2.[7] atho api tisro'tiriktà syu÷ dvandvamaha mithunam prajananamatha yajjÃyate tatt­tÅyaæ sai«Ã sampatsa yaj¤a÷ 11.1.2.[8] atho api catasro'tiriktÃ÷ syu÷ tadyathaikaivaæ catasrastrayo và ime lokÃstadimÃneva lokÃæstis­bhirÃpnoti prajÃpatirvà atÅmÃælokÃæÓcaturthastatprajÃpatimeva caturthyÃpnoti sai«Ã sampatsa yaj¤a÷ 11.1.2.[9] sa yaddvÃbhyÃmÆnaæ tadÆnaæ so'yaj¤o yatpa¤cabhiratiriktaæ tadatiriktaæ so'yaj¤a÷ sai«aiva daÓatyadhi sampade«Ã viæÓatyÃme«Ã sahasrÃt 11.1.2.[10] Ãjiæ và ete dhÃvanti ye darÓapÆrïamÃsÃbhyÃæ yajante sa vai pa¤cadaÓa var«Ãïi yajeta te«Ãm pa¤cadaÓÃnÃæ var«ÃïÃæ trÅïi ca ÓatÃni «a«ÂiÓca paurïamÃsyaÓcÃmÃvÃsyÃÓca trÅïi ca vai ÓatÃni «a«ÂiÓca saævatsarasya rÃtrayastadrÃtrÅrÃpnoti 11.1.2.[11] athÃparÃïi pa¤cadaÓaiva var«Ãïi yajeta te«Ãm pa¤cadaÓÃnÃæ var«ÃïÃæ trÅïi caiva ÓatÃni «a«ÂiÓca paurïamÃsyaÓcÃmÃvÃsyÃÓca trÅïi ca vai ÓatÃni «a«ÂiÓca saævatsarasyÃhÃni tadahÃnyÃpnoti tadveva saævatsaramÃpnoti 11.1.2.[12] martyà ha và agre devà Ãsu÷ sa yadaiva te saævatsaramÃpurathÃm­tà Ãsu÷ sarvaæ vai saævatsara÷ sarvaæ và ak«ayyameteno hÃsyÃk«ayyaæ suk­tam bhavatyak«ayyo loka÷ 11.1.2.[13] sa Ãjis­tÃmeka÷ ya evaæ vidvÃæstriæÓataæ var«Ãïi yajate tasmÃdu triæÓatameva var«Ãïi yajeta yadyu dÃk«Ãyaïayaj¤Å syÃdatho api pa¤cadaÓaiva var«Ãïi yajetÃtra hyeva sà sampatsampadyate dve hi paurïamÃsyau yajate dve amÃvÃsye atro eva khalu sà sampadbhavati 11.1.3.[1] paurïamÃsene«Âvà indrÃya vim­dhe'nunirvapati tena yathe«Âyaivaæ yajata ÃmÃvÃsyene«ÂvÃdityai carumanunirvapati tena yathe«Âyaivaæ yajate 11.1.3.[2] sa yatpaurïamÃsene«Âvà indrÃya vim­dhe'nunirvapatÅndro vai yaj¤asya devatÃthaidagnÅ«omÅyam paurïamÃsaæ havirbhavati tatra nendrÃya tveti kiæ cana kriyata eteno hÃsyaitatsendraæ havirbhavatyetena sendro yaj¤o'tha yadvim­dhe tveti sarvà u hi m­dho nëÂrÃ÷ paurïamÃsena hanti 11.1.3.[3] atha yadÃmÃvÃsyene«Âvà adityai carumanunirvapatye«a vai somo rÃjà devÃnÃmannaæ yaccandramÃ÷ sa yatrai«a etÃæ rÃtriæ na purastÃnna paÓcÃddad­Óe tenaitadanaddheva havirbhavati tenÃprati«Âhitamiyaæ vai p­thivyaditi÷ seyamaddhà seyam prati«Âhitaiteno hÃsyaitadaddheva havirbhavatyetena prati«Âhitametannu tadyasmÃdanunirvapatyatha yasmÃnnÃnunirvapet 11.1.3.[4] sa yatpaurïamÃsene«Âvà indrÃya vim­dhe'nunirvapati sendro me yaj¤o'saditi sarvo vai yaj¤a indrasyaiva sa yatsarvo yaj¤a indrasyaivaiteno hÃsyetatsendraæ havirbhavatyetena sendro yaj¤a÷ 11.1.3.[5] atha yadÃmÃvÃsyene«Âvà adityai carumanunirvapatyÃmÃvÃsyaæ và anunirvÃpyam paurïamÃsena và indro v­tramahaæstasmà etadv­traæ jaghnu«e devà etaddhaviranuniravapanyadÃmÃvÃsyaæ kimanunirvÃpye'nunirvapediti tasam:nnÃnunirvapet 11.1.3.[6] sa yatpaurïamÃsene«Âvà athÃnyaddhaviranunirvapatyÃmÃvÃsyene«ÂvÃthÃnyaddhaviranunirvapati dvi«antaæ ha sa bhrÃt­vyaæ pratyucrayate'tha ya÷ paurïamÃsÅæ yajata ÃmÃvÃsyenÃmÃvÃsyÃmasapatnà haivÃsyÃnupabÃdhà ÓrÅrbhavati 11.1.3.[7] paurïamÃsena vai devÃ÷ paurïamÃsÅæ yajamÃnà ÃmÃvÃsyenÃmÃvÃsyÃæ k«ipra eva pÃpmÃnamapÃghnata k«ipre prÃjÃyanta sa yo haivaæ vidvÃnpaurïamÃsenaiva paurïamÃsÅæ yajata ÃmÃvÃsyenÃmÃvÃsyÃæ k«ipra eva pÃpmÃnamapahate k«ipre prajÃyate sa yadyanunirvapeddadyÃddak«iïÃæ nÃdak«iïaæ havi÷ syÃditi hyÃhurdarÓapÆrïamÃsayorhyevai«Ã dak«iïà yadanvÃhÃrya iti nvanunirvÃpyasyÃthÃbhyuditasya 11.1.4.[1] taddhaike d­«Âvopavasanti Óvo nodetetyabhrasya và hetoranirj¤Ãya vÃthotopavasantyathainamutÃbhyudeti sa yadyag­hÅtaæ havirabhyudiyÃtpraj¤Ãtameva tade«aiva vratacaryà yatpÆrvedyurdugdhaæ dadhi havirÃta¤canaæ tatkurvanti pratipramu¤canti vatsÃæstÃnpunarapÃkurvanti 11.1.4.[2] tÃnaparÃhïe parïaÓÃkhayÃpÃkaroti tadyathaivÃda÷ praj¤ÃtamÃmÃvÃsyaæ havirevameva tadyadyu vratacaryÃæ và nodÃÓaæseta g­hÅtaæ và havirabhyudiyÃditaratho tarhi kuryÃdetÃneva taï¬ulÃntsuphalÅk­tÃnk­tvà sa ye'ïÅyÃæsastÃnagnaye dÃtre'«ÂÃkapÃlam puro¬ÃÓaæ Órapayati 11.1.4.[3] atha yatpÆrvedyu÷ dugdhaæ dadhi tadindrÃya pradÃtre'tha tadÃnÅædugdhe vi«ïave Óipivi«ÂÃyaitÃæstaï¬uläcÆte caruæ Órapayati caruru hyeva sa yatra kva ca taï¬ulÃnÃvapanti 11.1.4.[4] tadyadevam bhavati e«a vai somo rÃjà devÃnÃmannaæ yaccandramÃstametadupaitsÅttamapÃrÃtsÅttamasmà agnirdÃtà dadÃtÅndra÷ pradÃtà prayacati tamasmà indrÃgnÅ yaj¤aæ dattastenendrÃgnibhyÃæ dattena yaj¤ena yajate'tha yadvi«ïave Óipivi«ÂÃyeti yaj¤o vai vi«ïuratha yacipivi«ÂÃyeti yamupaitsÅttamapÃrÃtsÅttacipitamiva yaj¤asya bhavati tasmÃcipivi«ÂÃyeti tatro yacaknuyÃttaddadyÃnnÃdak«iïaæ havi÷ syÃditi hyÃhuratha yadaiva nodiyÃdathopavaset 11.1.5.[1] adyÃmÃvÃsyeti manyamÃna upavasati athai«a paÓcÃddad­Óe sa hai«a divya÷ Óvà sa yajamÃnasya paÓÆnabhyavek«ate tadapaÓavyaæ syÃdaprÃyaÓcittik­ta etasmÃdu haitadbhÅ«ÃvacandramasÃditi 11.1.5.[2] cÃyÃmupasarpanti eteno haitadupatapadÃcak«ate Óvalucitamityetamu haivaitadÃcak«ate 11.1.5.[3] ÓaÓaÓcÃndramasa iti candramà vai somo devÃnÃmannaæ tam paurïamÃsyÃmabhi«uïvanti so'parapak«e'pa o«adhÅ÷ praviÓati paÓavo và apa o«adhÅradanti tadenametÃæ rÃtrÅm paÓubhya÷ saænayati 11.1.5.[4] so'dyÃmÃvÃsyeti manyamÃna upavasati athai«a paÓcÃddad­Óe tadyajamÃno yaj¤apathÃdeti tadÃhu÷ kathaæ kuryÃditvà yaj¤apathÃdyajetÃ3 na yajetÃ3 iti yajeta haiva na hyanyadapakramaïam bhavati Óva÷ Óva evai«a jyÃyÃnudeti sa ÃmÃvÃsyavidhenaive«ÂvÃthe«Âimanunirvapati tadaharvaiva Óvo và 11.1.5.[5] tasya trÅïi havÅæ«i bhavanti agnaye pathik­te'«ÂÃkapÃlam puro¬ÃÓamindrÃya v­traghna ekÃdaÓakapÃlamagnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlam puro¬ÃÓam 11.1.5.[6] sa yadagnaye pathik­te nirvapati agnirvai patha÷ kartà sa yasmÃdevÃdo yajamÃno yaj¤apathÃdeti tamenamagni÷ panthÃnamÃpÃdayati 11.1.5.[7] atha yadindrÃya v­traghne pÃpmà vai v­tro yo bhÆtervÃrayitvà ti«Âhati kalyÃïÃtkarmaïa÷ sÃdhostametadindreïaiva v­traghnà pÃpmÃnaæ v­traæ hanti tasmÃdindrÃya v­traghne 11.1.5.[8] atha yadagnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlam puro¬ÃÓaæ nirvapati yatra và indro v­tramahaæstamagninà vaiÓvÃnareïa samadahattadasya sarvam pÃpmÃnaæ samadahattatho evai«a etadindreïaiva v­traghnà pÃpmÃnaæ v­traæ hatvà tamagninà vaiÓvÃnareïa saædahati tadasya sarvam pÃpmÃnaæ saædahati sa yo haivaæ vidvÃnetaye«Âyà yajate na hÃsyÃlpaÓcana pÃpmà pariÓi«yate 11.1.5.[9] tasyai saptadaÓa sÃmidhenyo bhavanti upÃæÓu devatà yajati yÃ÷ kÃmayate tà yÃjyÃnuvÃkyÃ÷ karotyevamÃjyabhÃgÃvevaæ saæyÃjye 11.1.5.[10] tis­dhanvaæ dak«iïÃæ dadÃti dhanvanà vai ÓvÃnam bÃdhante tadetamevaitadbÃdhate yattis­dhanvaæ dak«iïÃæ dadÃti 11.1.5.[11] daï¬aæ dak«iïÃæ dadÃti daï¬ena vai ÓvÃnam bÃdhante tadetamevaitadbÃdhate yaddaï¬aæ dak«iïÃæ dadÃtye«Ã nvÃdi«Âà dak«iïà dadyÃttvevÃsyÃmapyanyadyà itarà dak«iïÃstÃsÃæ yatsampadyeta sà hai«Ã paÓavye«ÂistayÃpyanabhyudd­«Âo yajetaiva 11.1.6.[1] Ãpo ha và idamagre salilamevÃsa tà akÃmayanta kathaæ nu prajÃyemahÅti tà aÓrÃmyaæstÃstapo'tapyanta tÃsu tapastapyamÃnÃsu hiraïmayamÃï¬aæ sambabhÆvÃjÃto ha tarhi saævatsara Ãsa tadidaæ hiraïmayamÃï¬aæ yÃvatsaævatsarasya velà tÃvatparyaplavata 11.1.6.[2] tata÷ saævatsare puru«a÷ samabhavat sa prajÃpatistasmÃdu saævatsara eva strÅ và gaurvà va¬abà và vijÃyate saævatsare hi prajÃpatirajÃyata sa idaæ hiraïmayamÃï¬aæ vyarujannÃha tarhi kà cana prati«ÂhÃsa tadenamidameva hiraïmayamÃï¬aæ yÃvatsaævatsarasya velÃsÅttÃvadbibhratparyaplavata 11.1.6.[3] sa saævatsare vyÃjihÅr«at sa bhÆriti vyÃharatseyam p­thivyabhavadbhuva iti taditamantarik«amabhavatsvariti sÃsau dyaurabhavattasmÃdu saævatsara eva kumÃro vyÃjihÅr«ati saævatsare hi prajÃpatirvyÃharat 11.1.6.[4] sa và ekÃk«aradvyak«arÃïyeva prathamaæ vadanprajÃpatiravadattasmÃdekÃk«aradvyak«arÃïyeva prathamaæ vadankumÃro vadati 11.1.6.[5] tÃni và !etÃni pa¤cÃk«arÃïi tÃnpa¤cartÆnakuruta ta ime pa¤cartava÷ sa evamimÃælokÃnjÃtÃntsaævatsare prajÃpatirabhyudati«ÂhattasmÃdu saævatsara eva kumÃra utti«ÂhÃsati saævatsare hi prajÃpatirudati«Âhat 11.1.6.[6] sa sahasrÃyurjaj¤e sa yathà nadyai pÃram parÃpaÓyedevaæ svasyÃyu«a÷ pÃram parÃcakhyau 11.1.6.[7] so'rca¤crÃmyaæÓcacÃra prajÃkÃma÷ sa Ãtmanyeva prajÃtimadhatta sa Ãsyenaiva devÃnas­jata te devà divamabhipadyÃs­jyanta taddevÃnÃæ devatvaæ yaddivamabhipadyÃs­jyanta tasmai sas­jÃnÃya divevÃsa tadveva devÃnÃæ devatvaæ yadasmai sas­jÃnÃya divevÃsa 11.1.6.[8] atha yo'yamavÃÇ prÃïa÷ tenÃsurÃnas­jata ta imÃmeva p­thivÅmabhipadyÃs­jyanta tasmai sas­jÃnÃya tama ivÃsa 11.1.6.[9] so'vet pÃpmÃnaæ và as­k«i yasmai me sas­jÃnÃya tama ivÃbhÆditi tÃæstata eva pÃpmanÃvidhyatte tata eva parÃbhavaæstasmÃdÃhurnaitadasti yaddaivÃsuraæ yadidamanvÃkhyÃne tvadudyata itihÃse tvattato hyeva tÃnprajÃpati÷ pÃpmanÃvidhyatte tata eva parÃbhavanniti 11.1.6.[10] tasmÃdetad­«iïÃbhyanÆktam na tvaæ yuyutse katamaccanÃharna te'mitro maghavankaÓcanÃsti mÃyetsà te yÃni yuddhÃnyÃhurnÃdya Óatruæ na nu purà yuyutsa iti 11.1.6.[11] sa yadasmai devÃntsas­jÃnÃya divevÃsa tadaharakurutÃtha yadasmà asurÃntsas­jÃnÃya tama ivÃsa tÃæ rÃtrimakuruta te ahorÃtre 11.1.6.[12] sa aik«ata prajÃpati÷ sarvaæ và atsÃri«aæ ya imà devatà as­k«Åti sa saævatsaro'bhavatsaævatsaro ha vai nÃmaitadyatsaævatsara iti sa yo haivametatsaævatsarasya saævatsaratvaæ veda yo hainam pÃpmà mÃyayà tsarati na hainaæ so'bhibhavatyatha yamabhicaratyabhi haivainam bhavati ya evametatsaævatsarasya saævatsaratvaæ veda 11.1.6.[13] sa aik«ata prajÃpati÷ imaæ và Ãtmana÷ pratimÃmas­k«i yatsaævatsaramiti tasmÃdÃhu÷ prajÃpati÷ saævatsara ityÃtmano hyetam pratimÃmas­jata yadveva caturak«ara÷ saævatsaraÓca!turak«ara÷ prajÃpatisteno haivÃsyai«a pratimà 11.1.6.[14] tà và etÃ÷ prajÃpateradhi devatà as­jyantÃgnirindra÷ soma÷ parame«ÂhÅ prÃjÃpatya÷ 11.1.6.[15] tÃ÷ sahasrÃyu«o jaj¤ire tà yathà nadyai pÃram parÃpaÓyedevaæ svasyÃyu«a÷ pÃram parÃcakhyu÷ 11.1.6.[16] tà arcantya÷ ÓrÃmyantyaÓceru÷ tata etam parame«ÂhÅ prÃjÃpatyo yaj¤amapaÓyadyaddarÓapÆrïamÃsau tÃbhyÃmayajata tÃbhyÃmi«ÂvÃkÃmayatÃhamevedaæ sarvaæ syÃmiti sa Ãpo'bhavadÃpo và idaæ sarvaæ tà yatparame sthÃne ti«Âhanti yo hÅhÃbhikhanedapa evÃbhivindetparamÃdvà etatsthÃnÃdvar«ati yaddivastasmÃtparame«ÂhÅ nÃma 11.1.6.[17] sa parame«ÂhÅ prajÃpatim pitaramabravÅt kÃmapraæ và ahaæ yaj¤amadarÓaæ tena tvà yÃjayÃnÅti tatheti tamayÃjayatsa i«ÂvÃkÃmayatÃhamevedaæ sarvaæ syÃmiti sa prÃïo'bhavatprÃïo và idaæ sarvamayaæ vai prÃïo yo'yam pavate sa prajÃpatistasya d­«Âiryadeva vedetthÃdvÃtÅti yadvai kiæ ca prÃïi sa prajÃpati÷ sa yo haivametÃm prajÃpaterd­«Âiæ vedÃviriva haiva bhavati 11.1.6.[18] sa prajÃpatirindram putramabravÅt anena tvà kÃmapreïa yaj¤ena yÃjayÃni yena mÃmidam parame«ÂhyayÅyajaditi tatheti tamayÃjayatsa i«ÂvÃkÃmayatÃhamevedaæ sarvaæ syÃmiti sa vÃgabhavadvÃgvà idaæ sarvaæ tasmÃdÃhurindro vÃgiti 11.1.6.[19] sa indro'gnÅ«omau bhrÃtarÃvabravÅt anena vÃæ kÃmapreïa yaj¤ena yÃjayÃni yena mÃmidam pità prajÃpatirayÅyajaditi tatheti tÃvayÃjayattÃvi«ÂvÃkÃmayetÃmÃvamevedaæ sarvaæ syÃveti tayorannÃda evÃnyataro'bhavadannamanyataro'nnÃda evÃgnirabhavadannaæ somo'nnÃdaÓca và idaæ sarvamannaæ ca 11.1.6.[20] tà và etÃ÷ pa¤ca devatà etena kÃmapreïa yaj¤enÃyajanta tà yatkÃmà ayajanta sa Ãbhya÷ kÃma÷ samÃrdhyata yatkÃmo ha và etena yaj¤ena yajate so'smai kÃma÷ sam­dhyate 11.1.6.[21] ta i«Âvà prÃcÅæ diÓamapaÓyan tÃm prÃcÅmevÃkurvata seyam prÃcyeva diktasmÃdimÃ÷ prajÃ÷ prÃcya÷ sarpanti prÃcÅæ hyetÃmakurvatopainÃmita÷ kurvÅmahÅti tÃmÆrjamakurvatemÃæ khalÆrjam paÓyemeti sÃsau dyaurabhavat 11.1.6.[22] atha dak«iïÃæ diÓamapaÓyan tÃæ dak«iïÃmevÃkurvata seyaæ dak«iïaiva diktasmÃdu dak«iïata eva dak«iïà upati«Âhante dak«iïato'bhyavÃjanti dak«iïÃæ hyetÃmakurvatopainÃmita÷ kurvÅmahÅti taæ lokamakurvatemaæ khalu lokam paÓyemeti tadidamantarik«amabhavade«a vai loka÷ sà yathà haiveyam prati«ÂhÃvirasmiæloke p­thivyevamu haivai«Ã prati«ÂhÃviramu«miæloka idamantarik«aæ sa yadiha sannamuæ lokaæ na paÓyati tasmÃdÃhu÷ paro'k«amasau loka iti 11.1.6.[23] atha pratÅcÅæ diÓamapaÓyan tÃmÃÓÃmakurvata tasmÃdyatprÃÇ s­tvà vindata etÃmeva tena diÓametyÃÓÃæ hyetÃmakurvatopainÃmita÷ kurvÅmahÅti tÃæ ÓriyamakurvatemÃæ khalu Óriyam paÓyemeti seyam p­thivyabhavacrÅrvà iyaæ tasmÃdyo'syai bhÆyi«Âhaæ vindate sa eva Óre«Âho bhavati 11.1.6.[24] athodÅcÅæ diÓamapaÓyan tÃmapo'kurvatopainÃmita÷ kurvÅmahÅti taæ dharmamakurvata dharmo và ÃpastasmÃdyademaæ lokamÃpa Ãgacanti sarvamevedaæ yathÃdharmam bhavatyatha yadÃv­«Âirbhavati balÅyÃneva tarhyabalÅyasa Ãdatte dharmo hyÃpa÷ 11.1.6.[25] tà và etÃ÷ ekÃdaÓa devatÃ÷ pa¤ca prayÃjà dvÃvÃjyabhÃgau svi«Âak­ttrayo'nuyÃjà 11.1.6.[26] tà ekÃdaÓÃhutaya÷ etÃbhirvà Ãhutibhirdevà ihÃælokÃnajayannetà diÓastatho evai«a etÃbhirÃhutibhirimÃælokÃnjayatyetà diÓa÷ 11.1.6.[27] catasro'vÃntaradiÓa÷ ta eva catvÃra÷ patnÅsaæyÃjà avÃntaradiÓo vai devÃÓcaturbhi÷ patnÅsaæyÃjairajayannavÃntaradiÓa u evai«a etairjayati 11.1.6.[28] athe¬Ã annÃdyamevaitayà devà ajayaæstatho evai«a etayÃnnÃdyameva jayatye«Ã nu devatrà darÓapÆrïamÃsayo÷ sampat 11.1.6.[29] athÃdhyÃtmam pa¤ceme puru«e prÃïà ­te cak«urbhyÃæ ta eva pa¤ca prayÃjà cak«u«Å ÃjyabhÃgau 11.1.6.[30] ayamevÃvÃÇ prÃïa÷ svi«Âak­t sa yattamabhyardha ivetarÃbhya Ãhutibhyo juhoti tasmÃdetasmÃtprÃïÃtsarve prÃïà bÅbhatsante'tha yatsvi«Âak­te sarve«Ãæ havi«Ãmavadyati tasmÃdyatkiæ cemÃnprÃïÃnÃpadyata etameva tatsarvaæ samavaiti 11.1.6.[31] trÅïi ÓiÓnÃni ta eva trayo'nuyÃjÃ÷ sa yo'yaæ var«i«Âho'nuyÃjastadidaæ var«i«Âhamiva ÓiÓnaæ taæ và anavÃnanyajedityÃhustatho hÃsyaitadam­dhram bhavatÅti 11.1.6.[32] sa vai sak­davÃnyÃt ekaæ hyetasya parvÃtha yadaparvakaæ syÃtprat­ïaæ vaiva ti«Âhellambeta và tasmÃdetaducca ti«Âati padyate ca tasmÃtsak­davÃnyÃt 11.1.6.[33] dvau bÃhÆ dvà ÆrÆ ta eva catvÃra÷ patnÅsaæyÃjÃ÷ prati«ÂhÃyameva prÃïa i¬Ã yattÃæ nÃgnau juhoti yatsÃpradagdheva tasmÃdayamanavat­ïa÷ prÃïa÷ 11.1.6.[34] asthyeva yÃjyÃnuvÃkyÃ÷ mÃæsaæ havistanmitaæ cando yadyÃjyÃnuvÃkyÃstasmÃdu samÃvantyevÃsthÅni medyataÓca k­ÓyataÓca bhavantyatha yadbhÆya iva ca havirg­hïÃti kanÅya iva ca tasmÃdu mÃæsÃnyeva medyato medyanti mÃæsÃni k­Óyata÷ k­Óyanti tenaitena yaj¤ena yÃæ kÃmayate devatÃæ tÃæ yajati yasyai havirbhavati 11.1.6.[35] tà và etÃ÷ anapoddhÃryà Ãhutayo bhavanti sa yaddhaitÃsÃmapoddharedyathaikamaÇgaæ Ó­ïÅyÃtprÃïaæ và nirhaïyÃdevaæ tadanyÃnyeva havÅæ«yupa cÃhriyante'pa ca hriyante 11.1.6.[36] tà và etÃ÷ «o¬aÓÃhutayo bhavanti «o¬aÓakalo vai puru«a÷ puru«o yaj¤astasmÃt«o¬aÓÃhutayo bhavanti 11.1.7.[1] tadvà ado vratopÃyana udyate yadi nÃÓnÃti pit­devatyo bhavati yadyu aÓnÃti devÃnatyaÓnÃtÅti tadÃraïyamaÓnÅyÃditi tatra sthÃpayanti 11.1.7.[2] sa yadi grÃmyà o«adhÅraÓnÃti puro¬ÃÓasya medhamaÓnÃti yadyÃraïyà o«adhÅraÓnÃti barhi«o medhamaÓnÃti yadi vÃnaspatyamaÓnÃtÅdhmasya medhamaÓnÃti yadi paya÷ pibati sÃænÃyyasya cÃjyasya ca medhamaÓnÃti yadyapa÷ pibati praïÅtÃnÃm medhamaÓnÃti yadi nÃÓnÃti pit­devatyo bhavati 11.1.7.[3] tadÃhu÷ kimayanamiti svayaæ haivaite rÃtrÅ agnihotraæ juhuyÃtsa yaddhutvà prÃÓnÃti tenÃpit­devatyo bhavatyÃhutirvà e«Ã sa yadevaitÃmÃtmannÃhutiæ juhoti teno ete«Ãm medhÃnÃæ nÃÓnÃti 11.1.7.[4] ete ha vai rÃtrÅ sarvà rÃtraya÷ samavayanti yà ÃpÆryamÃïapak«asya rÃtrayastÃ÷ sarvÃ÷ paurïamÃsÅæ samavayanti yà apak«ÅyamÃïapak«asya rÃtrayastÃ÷ sarvà amÃvÃsyÃæ samavayanti sa yo haivaæ vidvÃntsvayamupavasathe juhoti sarvadà haivÃsya svayaæ hutam bhavati 11.1.8.[1] devÃÓca và asurÃÓca ubhaye prÃjÃpatyÃ÷ pasp­dhire tato'surà atimÃnenaiva kasminnu vayaæ juhuyÃmeti sve«vevÃsye«u juhvataÓceruste'timÃnenaiva parÃbabhÆvustasmÃnnÃtimanyeta parÃbhavasya haitanmukhaæ yadatimÃna÷ 11.1.8.[2] atha devÃ÷ anyo'nyasminneva juhvataÓcerustebhya÷ prajÃpatirÃtmÃnam pradadau yaj¤o hai«ÃmÃsa yaj¤o hi devÃnÃmannaæ 11.1.8.[3] sa devebhya ÃtmÃnam pradÃya athaitamÃtmana÷ pratimÃmas­jata yadyaj¤aæ tasmÃdÃhu÷ prajÃpatiryaj¤a ityÃtmano hyetam pratimÃmas­jata 11.1.8.[4] sa etena yaj¤ena devebhya ÃtmÃnaæ nirakrÅïÅta sa yadvratamupaiti yathaiva tatprajÃpatirdevebhya ÃtmÃnam prÃyacadevamevai«a etaddevebhya ÃtmÃnam prayacati tasmÃdu saæyata evaitÃæ rÃtriæ cicari«edyathà havi«Ã caredevaæ havirhye«a devÃnÃm bhavati 11.1.8.[5] atha yadyaj¤aæ tanute yaj¤enaivaitaddevebhya ÃtmÃnaæ ni«krÅïÅte yathaiva tatprajÃpatirnirakrÅïÅtaivamatha yaddhavirnirvapati havi«aivaitadyaj¤aæ ni«krÅïÃti haviranuvÃkyayÃnuvÃkyÃmavadÃnenÃvadÃnaæ yÃjyayà yÃjyÃæ va«aÂkÃreïa va«aÂkÃramÃhutyà tasyÃhutirevÃni«krÅtà bhavati 11.1.8.[6] sa yathÃgrapraÓÅrïo v­k«a÷ evamasyai«a yaj¤o bhavatyÃhutimevÃnvÃhÃryeïa ni«krÅïÃti tadyadetaddhÅnaæ yaj¤asyÃnvÃharati tasmÃdanvÃhÃryo nÃmaivamu hÃsyai«a sarva eva yaj¤o ni«krÅto bhavatye«a ha vai yajamÃnasyÃmu«miæloka Ãtmà bhavati yadyaj¤a sa ha sarvatanÆreva yajamÃno'mu«miæloke sambhavati ya evaæ vidvÃnni«krÅtyà yajate 11.2.1.[1] trirha vai puru«o jÃyate etannveva mÃtuÓcÃdhi pituÓcÃgre jÃyate'tha yaæ yaj¤a upanamati sa yadyajate taddvitÅyaæ jÃyate'tha yatra mriyate yatrainamagnÃvabhyÃdadhati sa yattata÷ sambhavati tatt­tÅyaæ jÃyate tasmÃttri÷ puru«o jÃyata ityÃhu÷ 11.2.1.[2] tà và etÃ÷ ekÃdaÓa sÃmidhenÅranvÃha daÓa và ime puru«e prÃïà ÃtmaikÃdaÓo yasminnete prÃïÃ÷ prati«Âhità etÃvÃnvai puru«astadenaæ k­tsnaæ janayatyatha yadÆrdhvaæ sÃmidhenÅbhya÷ sà prati«Âhà tadenaæ janayitvà prati«ÂhÃpayati 11.2.1.[3] nava prasavasya vyÃh­taya÷ navame puru«e prÃïÃstadenaæ dvitÅyaæ janayatyÃÓrÃvaïam pratyÃÓrÃvaïaæ sà prati«ÂhÃtha yadevÃda÷ s­«Âau janmodyate tadenaæ t­tÅyaæ janayati patnÅsaæyÃjà eva tatra prati«Âhà 11.2.1.[4] trirhi vai puru«o jÃyate evamevainametadyaj¤Ãttrirjanayati tÃsÃmekÃdaÓÃnÃæ tri÷ prathamÃmanvÃha triruttamÃm 11.2.1.[5] tÃ÷ pa¤cadaÓa sÃmidhenya÷ dvÃvÃghÃrau pa¤ca prayÃjà i¬Ã trayo'nuyÃjÃ÷ sÆktavÃkaÓca ÓamyorvÃkaÓca tÃstrayodaÓÃhutayo'tha yadevÃda÷ patnÅsaæyÃje«u samprag­hïÃti sami«ÂayajuÓca 11.2.1.[6] tÃ÷ pa¤cadaÓÃhutaya÷ tÃsÃm pa¤cadaÓÃnÃmÃhutÅnÃmetà anuvÃkyà etÃ÷ pa¤cadaÓa sÃmidhenya etÃsÃmanuvÃkyÃnÃmetà yÃjyà ya evÃtra mantro yo nigadastadyÃjyÃrÆpameteno hÃsyaità Ãhutayo'nuvÃkyavatyo bhavantyetÃbhi÷ sÃmidhenÅbhiretÃbhirÃhutibhiretà anuvÃkyà yÃjyavatyaÓcÃhutivatyaÓca bhavanti 11.2.2.[1] gÃyatrÅmanuvÃkyÃmanvÃha tripadà vai gÃyatrÅ traya ime lokà imÃnevaitallokÃndevÃ÷ pratya«ÂhÃpayan 11.2.2.[2] atha tri«Âubhà yajati catu«padà vai tri«Âupcatu«pÃdÃ÷ paÓavastatpaÓÆnevaitade«u loke«u prati«Âhite«u devÃ÷ pratya«ÂhÃpayan 11.2.2.[3] dvyak«aro va«aÂkÃra÷ dvipÃdvai puru«astatpuru«amevaitaddvipÃdame«u paÓu«u prati«Âhite«u pratya«ÂhÃpayan 11.2.2.[4] so'yaæ dvipÃtpuru«a÷ paÓu«u prati«Âhita evamevai«a etallokÃnprati«ÂhÃpayati loke«u prati«Âhite«u paÓÆnprati«ÂhÃpayati paÓu«u prati«Âhite«vÃtmÃnam prati«ÂhÃpayatyevame«a puru«a÷ paÓu«u prati«Âhito ya evaæ vidvÃnyajate 11.2.2.[5] atha yadva«aÂk­te juhoti e«a vai va«aÂkÃro ya e«a tapati sa e«a m­tyustadenamupari«ÂÃnm­tyo÷ saæskaroti tadenamato janayati sa etam m­tyumatimucyate yaj¤o và asyÃtmà bhavati tadyaj¤a eva bhÆtvaitanm­tyumatimucyata eteno hÃsya sarve yaj¤akratava etam m­tyumatimuktÃ÷ 11.2.2.[6] atha yÃmetÃmÃhutiæ juhoti e«Ã ha và asyÃhutiramu«miæloka Ãtmà bhavati sa yadaivaævidasmÃllokÃtpraityathainame«Ãhutiretasya p­«Âhe satyÃhvayatyehyahaæ vai ta ihÃtmÃsmÅti tadyadÃhvayati tasmÃdÃhutirnÃma 11.2.3.[1] brahma và idamagra ÃsÅt taddevÃnas­jata taddevÃnts­«Âvai«u loke«u vyÃrohayadasminneva loke'gniæ vÃyumantarik«e divyeva sÆryam 11.2.3.[2] atha ye'tha Ærdhvà lokÃ÷ tadyà ata Ærdhvà devatÃste«u tà devatà vyÃrohayatsa yathà haivema Ãvirlokà imÃÓca devatà evamu haiva ta ÃvirlokÃstÃÓca devatà ye«u tà devatà vyÃrohayat 11.2.3.[3] atha brahmaiva parÃrdhamagacat tatparÃrdhaæ gatvaik«ata kathaæ nvimÃælokÃnpratyaveyÃmiti taddvÃbhyÃmeva pratyavaidrÆpeïa caiva nÃmnà ca sa yasya kasya ca nÃmÃsti tannÃma yasyo api nÃma nÃsti yadveda rÆpeïedaæ rÆpamiti tadrÆpametÃvadvà idaæ yÃvadrÆpaæ caiva nÃma ca 11.2.3.[4] te haite brahmaïo mahatÅ abhve sa yo haite brahmaïo mahatÅ abhve veda mahaddhaivÃbhvam bhavati 11.2.3.[5] te haite brahmaïo mahatÅ yak«e sa yo haite brahmaïo mahatÅ yak«e veda mahaddhaiva yak«am bhavati tayoranyatarajjyÃyo rÆpameva yaddhyapi nÃma rÆpameva tatsa yo haitayorjyÃyo veda jyÃyÃnha tasmÃdbhavati yasmÃjjyÃyÃnbubhÆ«ati 11.2.3.[6] martyà ha và agre devà Ãsu÷ sa yadaiva te brahmaïÃpurathÃm­tà Ãsu÷ sa yam manasa ÃghÃrayati mano vai rÆpam manasà hi vededaæ rÆpamiti tena rÆpamÃpnotyatha yaæ vÃca ÃghÃrayati vÃgvai nÃma vÃcà hi nÃma g­hïÃti teno nÃmÃpnotyetÃvadvà idaæ sarvaæ yÃvadrÆpaæ caiva nÃma ca tatsarvamÃpnoti sarvaæ và ak«ayyameteno hÃsyÃk«ayyaæ suk­tam bhavatyak«ayyo loka÷ 11.2.3.[7] tadvà ada ÃgneyyÃmi«Âà udyate yathà tad­«ibhyo yaj¤a÷ prÃrocata taæ yathÃtanvata tadyaj¤aæ tanvÃnÃn­«Ångandharvà upani«eduste ha sma saænidadhatÅdaæ và atyarÅricannidamÆnamakranniti sa yadai«Ãæ yaj¤a÷ saætasthe'thainÃæstaddarÓayÃæ cakruridaæ và atyarÅricatedamÆnamakarteti 11.2.3.[8] sa yadatirecayÃæ cakru÷ yathà girirevaæ tadÃsÃtha yadÆnaæ cakruryathà ÓvabhrÃ÷ pradarà evaæ tadÃsa 11.2.3.[9] sa yatra ÓamyorÃha tadabhim­Óati yaj¤a namaÓca ta upa ca yaj¤asya Óive saæti«Âhasva svi«Âe me saæti«Âhasveti sa yadatirecayati tannamaskÃreïa Óamayatyatha yadÆnaæ karotyupa ceti tena tadanyÆnam bhavati yaj¤asya Óive saæti«Âhasveti yadvai yaj¤asyÃnyÆnÃtiriktaæ tacivaæ tena tadubhayaæ Óamayati svi«Âe me saæti«Âhasveti yadvai yaj¤asyÃnyÆnÃtiriktaæ tatsvi«Âaæ teno tadubhayaæ Óamayatyevamu hÃsyaitena yaj¤enÃnyÆnÃtiriktenaive«Âam bhavati ya evaæ vidvÃnevamabhim­Óati tasmÃdevamevÃbhim­Óette ha te gandharvà Ãsu÷ ÓÆrpaæ yavamÃnk­«irudvÃlavÃndhÃnÃntarvÃn 11.2.4.[1] e«a vai pÆrïamÃ÷ ya e«a tapatyaharaharhyevai«a pÆrïo'thai«a eva darÓo yaccandramà d­d­Óa iva hye«a÷ 11.2.4.[2] atho itarathÃhu÷ e«a eva pÆrïamà yaccandramà etasya hyanu pÆraïam paurïamÃsÅtyÃcak«ate'thai«a eva darÓo ya e«a tapati dad­Óa iva hye«a÷ 11.2.4.[3] iyameva pÆrïamÃ÷ pÆrïeva hÅyamasÃveva dyaurdarÓo dad­Óa iva hyasau dyau÷ 11.2.4.[4] rÃtrireva pÆrïamÃ÷ pÆrïeva hÅyaæ rÃtrirahareva darÓo dad­Óa iva hÅdamahare«Ã nu devatrà darÓapÆrïamÃsayormÅmÃæsà 11.2.4.[5] athÃdhyÃtmam udÃna eva pÆrïamà udÃnena hyayam puru«a÷ pÆryata iva prÃïa eva darÓo dad­Óa iva hyayam prÃïastadetÃvannÃdaÓcÃnnapradaÓca darÓapÆrïamÃsau 11.2.4.[6] prÃïa evÃnnÃda÷ prÃïena hÅdamannamadyata udÃna evÃnnaprada udÃnena hÅdamannam pradÅyate sa yo haitÃvannÃdaæ cÃnnapradaæ ca darÓapÆrïamÃsau vedÃnnÃdo haiva bhavati pra hÃsmà annÃdyaæ dÅyate 11.2.4.[7] mana eva pÆrïamÃ÷ pÆrïamiva hÅdam mano vÃgeva darÓo dad­Óa iva hÅyaæ vÃktadetÃvadhyÃtmam pratyak«aæ darÓapÆrïamÃsau sa yadupavasathe vratopÃyanÅyamaÓnÃti tenaitÃvadhyÃtmam pratyak«aæ darÓapÆrïamÃsau prÅïÃti yaj¤ena prÃtardaivau 11.2.4.[8] tadÃhu÷ yanna pÆrïamÃsÃyeti havirg­hyate na darÓÃyeti havirg­hyate na pÆrïamÃsÃyÃnubrÆhi na darÓÃyÃnubrÆhi na pÆrïamÃsaæ yaja na darÓaæ yajetyatha kenÃsya darÓapÆrïamÃsÃvi«Âau bhavata iti sa yam manasa ÃghÃrayati mano vai pÆrïamÃstena pÆrïamÃsaæ yajatyatha yaæ vÃca ÃghÃrayati vÃgvai darÓasteno darÓaæ yajatyeteno hÃsya darÓapÆrn\amÃsÃvi«Âau bhavata÷ 11.2.4.[9] taddhaike carÆ nirvapanti paurïamÃsyÃæ sarasvate'mÃvÃsyÃyÃæ sarasvatyà etatpratyak«aæ darÓapÆrïamÃsau yajÃmaha iti vadantastadu tathà na kuryÃnmano vai sarasvÃnvÃk«arasvatÅ sa yadevaitÃvÃghÃrÃvÃghÃrayati tadevÃsya darÓapÆrïamÃsÃvi«Âau bhavatastasmÃdetau carÆ na nirvapet 11.2.4.[10] tadÃhu÷ ÃgÆrtÅ và e«a bhavati yo darÓapÆrïamÃsÃbhyÃæ yajate paurïamesena hÅ«Âvà vedÃmÃvÃsyena yak«ya ityÃmÃvÃsyene«Âvà veda puna÷ paurïamÃsena yak«ya iti sa ÃgÆrtyevÃmuæ lokameti yadÃmuæ lokameti kathamanÃgÆrtÅ bhavatÅti sa yadevaità ubhayatrÃghÃrÃvÃghÃrayati tadevÃsya darÓapÆrïamÃsau saæti«Âhete sa saæsthitayoreva darÓapÆrïamÃsayorathÃmuæ lokameti tathÃnÃgÆrtÅ bhavati 11.2.5.[1] api ha và etarhi devebhyo'ÓvamedhamÃlabhante tadÃhu÷ prÃk­to'Óvamedha itÅtara innÆnaæ sa tadvà e«a evÃÓvamedho yaccandramÃ÷ 11.2.5.[2] tadÃhu÷ pade-pade'ÓvaÓya medhyasyÃhutiæ juhvatÅti sa yatsÃyamprÃtaragnihotraæ juhoti dve sÃyamÃhutÅ juhoti dve prÃtastÃÓcatasra ÃhutyaÓcatu«pÃdvà aÓvastadasya pade-pada evÃhutirhutà bhavati 11.2.5.[3] tadÃhu÷ viv­tte'Óvasye«Âiæ nirvapatÅtye«a vai somo rÃjà devÃnÃmannaæ yaccandramÃ÷ sa yatrai«a etÃæ rÃtriæ na purastÃnna paÓcÃddad­Óe tadimaæ lokamÃgacati so'smiæloke vivartate 11.2.5.[4] sa yadÃmÃvÃsyena yajate viv­tta evÃsyaitadi«Âiæ nirvapatyatha yatpaurïamÃsena yajate'ÓvamedhamevaitadÃlabhate tamÃlabhya devebhya÷ prayacati saævatsare và itaramaÓvamedhamÃlabhanta e«a vai mÃsa÷ pariplavamÃna÷ saævatsaraæ karoti tadasya saævatsare saævatsara evÃÓvamedha Ãlabdho bhavati 11.2.5.[5] taæ và etam mÃsi-mÃsyevÃÓvamedhamÃlabhante sa yo haivaæ vidvÃnagnihotraæ ca juhoti darÓapÆrïamÃsÃbhyÃæ ca yajate mÃsi-mÃsi haivÃsyÃÓvamedhene«Âam bhavatyetadu hÃsyÃgnihotraæ ca darÓapÆrïamÃsau cÃÓvamedhamabhisampadyete 11.2.6.[1] Óiro ha và etadyaj¤asya yatpraïÅtÃ÷ sa yatpraïÅtÃ÷ praïayati Óira evaitadyaj¤asya saæskaroti sa vidyÃcira eva ma etatsaæskriyata iti 11.2.6.[2] prÃïa evÃsyedhma÷ prÃïena hÅdaæ sarvamiddhaæ yatprÃïabh­nnimi«adyadejati sa vidyÃdahamevai«a idhma iti 11.2.6.[3] anÆkamevÃsya sÃmidhenya÷ tasmÃttà brÆyÃtsaætanvanniva me'nubrÆhÅti saætatamiva hÅdamanÆkam manaÓcaivÃsya vÃkcÃghÃrau sarasvÃæÓca sarasvatÅ ca sa vidyÃnmanaÓcaiva me vÃkcÃghÃrau sarasvÃæÓca sarasvatÅ ceti 11.2.6.[4] pa¤ca prayÃjÃ÷ ima evÃsya te ÓÅr«aïyÃ÷ pa¤ca prÃïà mukhamevÃsya prathama÷ prayÃjo dak«iïà nÃsikà dvitÅya÷ savyà nÃsikà t­tÅyo dak«iïa÷ karïaÓcaturtha÷ savya÷ karïa÷ pa¤camo'tha yaccaturthe prayÃje samÃnayati tasmÃdidaæ Órotramantarata÷ saæt­ïaæ cak«u«Å ÃjyabhÃgau sa vidyÃccak«u«Å eva ma etÃviti 11.2.6.[5] atha ya Ãgneya÷ puro¬ÃÓa÷ ayamevÃsya sa dak«iïo'rdho h­dayamevÃsyopÃæÓuyÃja÷ sa yattenopÃæÓu caranti tasmÃdidaæ guheva h­dayam 11.2.6.[6] atha yo'gnÅ«omÅya÷ puro¬ÃÓa÷ ayamevÃsya sa uttaro'rdha aindraæ và sÃænÃyyamantarÃæsamevÃsya svi«Âak­dvi«am prÃÓitram 11.2.6.[7] sa yatprÃÓitramavadyati yathaiva tatprÃjÃpaterÃviddhaæ nirak­ntannevamevaitasyaitadyadve«Âitaæ yadgrathitaæ yadvaruïyaæ tanni«k­ntanti sa vidyÃdyathaiva tatprajÃpaterÃviddhaæ nirak­ntannevameva ma idaæ yadve«Âitaæ yadgrathitaæ yadvaruïyaæ tanni«k­ntantÅti 11.2.6.[8] udaramevÃsye¬Ã tadyathaivÃda i¬ÃyÃæ samavadyantyevamevedaæ viÓvarÆpamannamudare samavadhÅyate 11.2.6.[9] trayo'nuyÃjÃ÷ ima evÃsya te'väcastraya÷ prÃïà bÃhÆ evÃsya sÆktavÃkaÓca ÓamyorvÃkaÓca catvÃra÷ patnÅsaæyÃjÃÓcatasro vai prati«Âhà ÆrÆ dvÃva«ÂhÅvantau dvau prÃdÃvevÃsya sami«Âayaju÷ 11.2.6.[10] tà ekaviæÓatirÃhutaya÷ dvÃvÃghÃrau pa¤ca prayÃjà dvÃvÃjyabhÃgÃvÃgneya÷ puro¬ÃÓastaddaÓÃgnÅ«omÅya upÃæÓuyÃjo'gnÅÓomÅya÷ puro¬ÃÓo'gni÷ svi«Âak­di¬Ã trayo'nuyÃjÃ÷ sÆktavÃkaÓca ÓamyorvÃkaÓcÃtha yadevÃda÷ patnÅsaæyÃje«u samprag­hïÃti sami«ÂayajuÓca 11.2.6.[11] tà ekaviæÓatirÃhutaya÷ dvÃdaÓa vai mÃsÃ÷ saævatsarasya pa¤cartavastrayo lokÃstadviæÓatire«a evaikaviæÓo ya e«a tapati sai«Ã gatire«Ã prati«Âhà tadetÃæ gatimetÃm prati«ÂhÃæ gacati 11.2.6.[12] taddha smaitadÃruïirÃha ardhamÃsaÓo và ahamamunÃdityena saloko bhavÃmi tÃmahaæ darÓapÆrïamÃsayo÷ sampadaæ vedeti 11.2.6.[13] tadÃhu÷ ÃtmayÃjÅ ÓreyÃ3ndevayÃjÅ3 ityÃtmayÃjÅti ha brÆyÃtsa ha và ÃtmayÃjÅ yo vededam me'nenÃÇgaæ saæskriyata idam me'nenÃÇgamupadhÅyata iti sa yathÃhistvaco nirmucyetaivamasmÃnmartyÃcarÅrÃtpÃpmano nirmucyate sa ­Çmayo yajurmaya÷ sÃmamaya Ãhutimaya÷ svargaæ lokamabhisambhavati 11.2.6.[14] atha ha sa devayÃjÅ yo veda devÃnevÃhamidaæ yaje devÃntsaparyÃmÅti sa yathà Óreyase pÃpÅyÃnbaliæ haredvaiÓyo và rÃj¤e baliæ haredevaæ sa sa ha na tÃvantaæ lokaæ jayati yÃvÃntamitara÷ 11.2.7.[1] saævatsaro yaj¤a÷ sa yo ha vai saævatsaro yaj¤a iti vedÃnte haivÃsya saævatsarasye«Âam bhavatyatho yatkiæ ca saævatsare kriyate sarvaæ haivÃsya tadÃptamavaruddhamabhijitam bhavati 11.2.7.[2] ­tava ­tvija÷ sa yo ha và ­tava ­tvija iti vedÃnte haivÃsyartÆnÃmi«Âam bhavatyatho yatkiæ cartu«u kriyate sarvaæ haivÃsya tadÃptamavaruddhamabhijitam bhavati 11.2.7.[3] mÃsà havÅæ«i sa yo ha vai mÃsà havÅæ«Åti vedÃnte haivÃsya mÃsÃnÃmi«Âam bhavatyatho yatkiæ ca mÃse«u kriyate sarvaæ haivÃsya tadÃptamavaruddhamabhijitam bhavati 11.2.7.[4] ardhamÃsà havi«pÃtrÃïi sa yo ha và ardhamÃsà havi«pÃtrÃïÅti vedÃnte haivÃsyÃrdhamÃsÃnÃmi«Âam bhavatyatho yatkiæ cÃrdhamÃse«u kriyate sarvaæ haivÃsya tadÃptamavaruddhamabhijitam bhavati 11.2.7.[5] ahorÃtre parive«ÂrÅ sa yo ha và ahorÃtre parive«ÂrÅ iti vedÃnte haivÃsyÃhorÃtrayori«Âam bhavatyatho yatkiæ cÃhorÃtrayo÷ kriyate sarvaæ haivÃsya tadÃptamavaruddhamabhijitam bhavati 11.2.7.[6] iyameva prathamà sÃmidhenÅ agnirdvitÅyà vÃyust­tÅyÃntarik«aæ caturthÅ dyau«pa¤camyÃditya÷ «a«ÂhÅ candramÃ÷ saptamÅ mano'«ÂamÅ vÃÇnavamÅ tapo daÓamÅ brahmaikÃdaÓyetà hi và idaæ sarvaæ samindhata etÃbhiridaæ sarvaæ samiddhaæ tasmÃtsÃmidhenyo nÃma 11.2.7.[7] sa vai tri÷ prathamÃmanvÃha sa yatprathamamanvÃha prÃcÅæ tena diÓaæ jayati yaddvitÅyaæ dak«iïÃæ tena diÓaæ jayati yatt­tÅyamÆrdhvÃmeva tena diÓaæ jayati 11.2.7.[8] trirvevottamÃmanvÃha sa yatprathamamanvÃha pratÅcÅæ tena diÓaæ jayati yaddvitÅyamudÅcÅæ tena diÓaæ jayati yatt­tÅyamimÃmeva tena prati«ÂhÃæ jayatyevamu hÃbhirimÃælokÃnjayatyetà diÓa÷ 11.2.7.[9] ­tameva pÆrva ÃghÃra÷ satyamuttaro'va ha và ­tasatye runddhe'tho yatkiæ cartasatyÃbhyÃæ jayyaæ sarvaæ haiva tajjayati 11.2.7.[10] tvi«ireva prathama÷ prayÃja÷ apacitirdvitÅyo yaÓast­tÅyo brahmavarcasaæ caturtho'nnÃdyam pa¤cama÷ 11.2.7.[11] sa prathamam prayÃjamanumantrayeta tvi«imÃnbhÆyÃsamityapacitimÃnbhÆyÃsamiti dvitÅyaæ yaÓasvÅ bhÆyÃsamiti t­tÅyam brahmavarcasÅ bhÆyÃsamiti caturthamannÃdo bhÆyÃsamiti pa¤camaæ tvi«imÃnha và apacitimÃnyaÓasvÅ brahmavarcasyannÃdo bhavati ya evametadveda 11.2.7.[12] etaddha sma vai tadvidvÃnÃha ÓvetaketurÃruïeya÷ kaæ svidevÃparÅ«u mahÃnÃgamivÃbhisaæsÃraæ did­k«itÃro ya evametatprayÃjÃnÃæ yaÓo vediteti 11.2.7.[13] bhÆtameva pÆrva ÃjyabhÃga÷ bhavi«yaduttaro'va ha vai bhÆtaæ ca bhavi«yacca runddhe'tho yatkiæ ca bhÆtena ca bhavi«yatà ca jayyaæ sarvaæ haiva tajjayati 11.2.7.[14] brahmÃgneya÷ puro¬ÃÓa÷ sa yo ha vai brahmÃgneya÷ puro¬ÃÓa iti vedÃva ha brahma runddhe'tho yatkiæ ca brahmaïà jayyaæ sarvaæ haiva tajjayati 11.2.7.[15] k«atramupÃæÓuyÃja÷ sa yo ha vai k«atramupÃæÓuyÃja iti vedÃva ha k«atraæ runddhe'tho yatkiæ ca k«atreïa jayyaæ sarvaæ haiva tajjayati tadyadupÃæÓuyÃjaæ kurvantyeke naike tasmÃduccaiÓcopÃæÓu ca k«atrÃyÃcak«ate 11.2.7.[16] viduttara÷ puro¬ÃÓa÷ sa yo ha vai viduttara÷ puro¬ÃÓa iti vedÃva ha viÓaæ runddhe'tho yatkiæ ca viÓà jayyaæ sarvaæ haiva tajjayati tadyadÃgneyaÓca puro¬ÃÓa upÃæÓuyÃjaÓca pÆrvau bhavatastasmÃdubhe brahma ca k«atraæ ca viÓi prati«Âhite 11.2.7.[17] rëÂraæ sÃænÃyyaæ sa yo ha vai rëÂraæ sÃænÃyyamiti vedÃva ha rëÂraæ runddhe'tho yatkiæ ca rëÂreïa ja yyaæ sarvaæ haiva tajjayati tadyatsaænayantyeke naike tasmÃdrëÂraæ saæ caiti vi ca 11.2.7.[18] tapa÷ svi«Âak­t sa yo ha vai tapa÷ svi«Âak­diti vedÃva ha tapo runddhe'tho yatkiæ ca tapasà jayyaæ sarvaæ haiva tajjayati 11.2.7.[19] loka÷ prÃÓitraæ sa yo ha vai loka÷ prÃÓitramiti vedÃva ha lokaæ runddhe'tho yatkiæ ca lokena jayyaæ sarvaæ haiva tajjayati no ha lavena lokÃdvyathathe lavena ha và amu«miæloke lokÃdvyathante'tha ya evaæ veda na ha bahu cana pÃpaæ k­tvà lokÃdvyathate 11.2.7.[20] Óraddhe¬Ã sa yo ha vai Óraddhe¬eti vedÃva ha ÓraddhÃæ runddhe'tho yatkiæ ca Óraddhayà jayyaæ sarvaæ haiva tajjayati 11.2.7.[21] aÓanireva prathamo'nuyÃja÷ hrÃdunirdvitÅya ulku«Å t­tÅya÷ 11.2.7.[22] sa prathamamanuyÃjamanumantrayeta aÓanyamuæ jahÅti yaæ dvi«yÃddhrÃdunyamuæ jahÅti dvitÅyamulku«yamuæ jahÅti t­tÅyam 11.2.7.[23] sa ya e«a k«ipram mriyate aÓanirha tamanuyÃjo hantyatha yo visravanmiÓra iva hrÃdunirha tamanuyÃjo hantyatha yo'bhyu«ÂamiÓra ivolku«Å ha tamanuyÃjo hanti 11.2.7.[24] sai«Ã yaj¤ameni÷ etayà vai menyà devà asurÃnparÃbhÃvayÃæ cakrustatho evaivaævidyajamÃna÷ pÃpmÃnaæ dvi«antam bhrÃt­vyam parÃbhÃvayati 11.2.7.[25] sa yadanuyÃjÃnto yaj¤a÷ syÃt aÓanyanta÷ syÃddhrÃdunyanta utku«yantastasmÃdvai devÃnÃæ yaj¤a i¬Ãnto vaiva Óamyvanto và 11.2.7.[26] prayÃjairvai devÃ÷ svargaæ lokamÃyaæstÃnasurà anvÃjigÃæsaæstÃnanuyÃjai÷ pratyauhaæstadyadanuyÃjà ijyante pÃpmÃnameva taddvi«antam bhrÃt­vyaæ yajamÃna÷ pratyÆhati 11.2.7.[27] prÃïà vai prayÃjÃ÷ apÃnà anuyÃjÃstasmÃtprayÃjÃ÷ präco hÆyante taddhi prÃïarÆpam pratya¤co'nuyÃjÃstadapÃnarÆpametà ha vai darÓapÆrïamÃsayorupasado yadanuyÃjÃstasmÃtta upasadrÆpeïa pratya¤co hÆyante 11.2.7.[28] saæsthà sÆktavÃka÷ sa yo ha vai saæsthà sÆktavÃka iti vedÃva ha saæsthÃæ runddhe'tho yatkiæ ca saæsthayà jayyaæ sarvaæ haiva tajjayati gacati vayasa÷ saæsthÃm 11.2.7.[29] prati«Âhà ÓamyorvÃka÷ sa yo ha vai prati«Âhà ÓamyorvÃk iti vedÃva ha prati«ÂhÃæ runddhe'tho yatkiæ ca prati«Âhayà jayyaæ sarvaæ haiva tajjayati gacati prati«ÂhÃm 11.2.7.[30] te devÃ÷ etÃnpatnÅsaæyÃjÃnpaÓcÃtparyauhanta mithunamevaitadupari«ÂÃdadadhata prajÃtyai tadyatpatnÅsaæyÃjà ijyante mithunamevaitadupari«ÂÃddhatte prajÃtyai devÃnÃæ ha vai prajÃtimanu prajÃyate mithunena-mithunena ha prajÃyate ya evametadveda 11.2.7.[31] annaæ sami«Âayaju÷ sa yo ha và annaæ sami«Âayajuriti vedÃva hÃnnaæ runddhe'tho yatkiæ cÃnnena jayyaæ sarvaæ haiva tajjayati 11.2.7.[32] saævatsaro yajamÃna÷ tam­tavo yÃjayanti vasanta ÃgnÅdhrastasmÃdvasante dÃvÃÓcaranti taddhyagnirÆpaæ grÅ«mo'dhvaryustapta iva vai grÅ«mastaptamivÃdhvaryurni«krÃmati var«Ã udgÃtà tasmÃdyadà balavadvar«ati sÃmna ivopabdi÷ kriyate Óaradbrahmà tasmÃdyadà sasyam pacyate brahmaïvatya÷ prajà ityÃhurhemanto hotà tasmÃddhemanva«aÂk­tÃ÷ paÓava÷ sÅdantyetà ha và enaæ devatà yÃjayanti sa yadyenamai«ÃvÅrà yÃjayeyuretà eva devatà manasà dhyÃyedetà haivainaæ devatà yÃjayanti 11.2.7.[33] atha hai«aiva tulà yaddak«iïo vedyanta÷ sa yatsÃdhu karoti tadantarvedyatha yadasÃdhu tadbahirvedi tasmÃddak«iïaæ vedyantamadhisp­ÓyevÃsÅta tulÃyÃæ ha và amu«miæloka Ãdadhati yataradyaæsyati tadanve«yati yadi sÃdhu vÃsÃdhu vetyatha ya evaæ vedÃsminhaivaloke tulÃmÃrohatyatyamu«miæloke tulÃdhÃnam mucyate sÃdhuk­tyà haivÃsya yacati na pÃpak­tyà 11.3.1.[1] vÃggha và etasyÃgnihotrasyÃgnihotrÅ mana eva vatsastadidam manaÓca vÃkca samÃnameva sannÃneva tasmÃtsamÃnyà rajjvà vatsaæ ca mÃtaraæ cÃbhidadhati teja eva Óraddhà satyamÃjyam 11.3.1.[2] taddhaitajjanako vaideha÷ yÃj¤avalkyam papraca vetthÃgnihotraæ yÃj¤avalkyÃ3 iti veda samrìiti kimiti paya eveti 11.3.1.[3] yatpayo na syÃt kena juhuyà iti vrÅhiyavÃbhyÃmiti yadvrÅhiyavau na syÃtÃæ kena juhuyà iti yà anyà o«adhaya iti yadanyà o«adhayo na syu÷ kena juhuyà iti yà Ãraïyà o«adhtyeneti yadvÃnaspatyaæ na syÃtkena juhuyà ityadbhiriti yadÃpo na syu÷ kena juhuyà iti 11.3.1.[4] sa hovÃca na và iha tarhi kiæ canÃsÅdathaitadahÆyataiva satyaæ ÓraddhÃyÃmiti vetthÃgnihotraæ yÃj¤avalkya dhenuÓataæ dadÃmÅti hovÃca 11.3.1.[5] tadapyete ÓlokÃ÷ kiæ svidvidvÃnpravasatyagnihotrÅ g­hebhya÷ kathaæ svidasya kÃvyaæ kathaæ saætato agnibhiriti kathaæ svidasyÃnapapro«itam bhavatÅtyevaitadÃha 11.3.1.[6] yo javi«Âho bhuvane«u sa vidvÃnpravasanvide tathà tadasya kÃvyaæ tathà saætato agnibhiriti mana evaitadÃha manasaivÃsyÃnapapro«itam bhavatÅti 11.3.1.[7] yatsa dÆram paretya atha tatra pramÃdyati kasmintsÃsya hutÃhutirg­he yÃmasya juhvatÅti yatsa dÆram paretyÃtha tatra pramÃdyati kasminnasya sÃhutirhutà bhavatÅtyevaitadÃha 11.3.1.[8] yo jÃgÃra bhuvane«u viÓvà jÃtÃni yo'bibha÷ tasmintsÃsya hutÃhutirg­he yÃmasya juhvatÅti prÃïamevaitadÃha tasmÃdÃhu÷ prÃïa evÃgnihotramiti 11.3.2.[1] yo ha và agnihotre «aïmithunÃni veda mithunena-mithunena ha prajÃyate sarvÃbhi÷ prajÃtibhiryajamÃnaÓca patnÅ ca tadekam mithunaæ tasmÃdasya patnÅvadagnihotraæ syÃdetanmithunamupÃpnavÃnÅti vatsaÓcÃgnihotrÅ ca tadekam mithunaæ tasmÃdasya puævatsÃgnihotrÅ syÃdetanmithunamupÃpnavÃnÅti sthÃlÅ cÃÇgÃrÃÓca tadekam mithunaæ srukca sruvaÓca tadekam mithunamÃhavanÅyaÓca samicca tadekam mithunamÃhutiÓca svÃhÃkÃraÓca tadekam mithunametÃni ha và agnihotre «aïmithunÃni tÃni ya evaæ veda mithunena-mithunena ha prajÃyate sarvÃbhi÷ prajÃtibhi÷ 11.3.3.[1] brahma vai m­tyave prajÃ÷ prÃyacat tasmai brahmacÃriïameva na prÃyacatso'bravÅdastu mahyamapyetasminbhÃga iti yÃmeva rÃtriæ samidhaæ nÃharÃtà iti tasmÃdyÃæ rÃtrim brahmacÃrÅ samidhaæ nÃharatyÃyu«a eva tÃmavadÃya vasati tasmÃdbrahmacÃrÅ samidhamÃharennedÃyu«o'vadÃya vasÃnÅti 11.3.3.[2] dÅrghasattraæ và e«a upaiti yo brahmacaryamupaiti sa yÃmupayantsamidhamÃdadhÃti sà prÃyaïÅyà yÃæ snÃsyantsodayanÅyÃtha yà antareïa sattryà evÃsya tà brÃhmaïo brahmacaryamupayan 11.3.3.[3] caturdhà bhÆtÃni praviÓati agnim padà m­tyum padÃcÃryam padÃtmanyevÃsya caturtha÷ pÃda÷ pariÓi«yate 11.3.3.[4] sa yadagnaye samidhamÃharati ya evÃsyÃgnau pÃdastameva tena parikrÅïÃti taæ saæsk­tyÃtmandhatte sa enamÃ!viÓati 11.3.3.[5] atha yadÃtmÃnaæ daridrÅk­tyeva ahrÅrbhÆtvà bhik«ate ya evÃsya m­tyau pÃdastameva tena parikrÅïÃti taæ saæsk­tyÃtmandhatte sa enamÃviÓati 11.3.3.[6] atha yadÃcÃryavacasaæ karoti yadÃcÃryÃya karma karoti ya evÃsyÃcÃrye pÃdastameva tena parikrÅïÃti taæ saæsk­tyÃnmandhatte sa enamÃviÓati 11.3.3.[7] na ha vai snÃtvà bhik«eta apa ha vai snÃtvà bhik«Ãæ jayatyapa j¤ÃtÅnÃmaÓanÃyÃmapa pitÌïÃæ sa evaæ vidvÃnyasyà eva bhÆyi«Âhaæ ÓlÃgheta tÃm bhik«etetyÃhustallokyamiti sa yadyanyÃæ bhik«itavyÃæ na vindedapi svÃmevÃcÃryajÃyÃm bhik«etÃtho svÃm mÃtaraæ nainaæ saptamyabhik«itÃtÅyÃttamevaæ vidvÃæsamevaæ carantaæ sarve vedà ÃviÓanti yathà ha và agni÷ samiddho rocata evaæ ha vai sa snÃtvà rocate ya evaæ vidvÃnbrahmacaryaæ carati 11.4.1.[1] uddÃlako hÃruïi÷ udÅcyÃnv­to dhÃvayÃæ cakÃra tasya ni«ka upÃhita Ãsaitaddha sma vai tatpÆrve«Ãæ v­tÃnÃæ dhÃvayatÃmekadhanamupÃhitam bhavatyupavalhÃya bibhyatÃæ tÃnhodÅcyÃnÃm brÃhmaïÃnbhÅrviveda 11.4.1.[2] kaurupa¤cÃlo và ayam brahmà brahmaputra÷ yadvai no'yamardhaæ na paryÃdadÅta hantainam brahmodyamÃhvayÃmahà iti kena vÅreïeti svaidÃyaneneti Óaunako ha svaidÃyana Ãsa 11.4.1.[3] te hocu÷ svaidÃyana tvayà vÅreïemam pratisaæyatÃmahà iti sa hovÃcopÃtra khalu ramatÃhaæ nvenaæ vedÃnÅti taæ hÃbhiprapede taæ hÃbhiprapannamabhyuvÃda svaidÃyanÃ3 iti ho3 gautamasya putretÅtara÷ pratiÓuÓrÃva taæ ha tata eva pra«Âuæ dadhre 11.4.1.[4] sa vai gautamasya putra v­to janaæ dhÃvayet yo darÓapÆrïamÃsayora«Âau purastÃdÃjyabhÃgÃnvidyÃtpa¤ca madhyato havirbhÃgÃn«a prÃjÃpatyÃna«Âà upari«ÂÃdÃjyabhÃgÃn 11.4.1.[5] sa vai gautamasya putra v­to janaæ dhÃvayet yastaddarÓapÆrïamÃsayorvidyÃdyasmÃdimÃ÷ prajà adantakà jÃyante yasmÃdÃsÃæ jÃyante yasmÃdÃsÃm prabhidyante yasmÃdÃsÃæ saæsti«Âhante yasmÃdÃsÃm punaruttame vayasi sarva eva prabhidyante yasmÃdadhara evÃgre jÃyante'thottare yasmÃdaïÅyÃæsa evÃdhare prathÅyÃæsa uttare yasmÃddaæ«Ârà var«ÅyÃæso yasmÃtsamà eva jambhyÃ÷ 11.4.1.[6] sa vai gautamasya putra v­to janaæ dhÃvayet yastaddarÓapÆrïamÃsayorvidyÃdyasmÃdimÃ÷ prajà lomaÓà jÃyante yasmÃdÃsÃm punariva ÓmaÓrÆïyaupapak«yÃïi durbÅriïÃni jÃyante yasmÃcÅr«aïyevÃgre palito bhavatyatha punaruttame vayasi sarva eva palito bhavati 11.4.1.[7] sa vai gautamasya putra v­to janaæ dhÃvayet yastaddarÓapÆrïamÃsayorvidyÃdyasmÃtkumÃrasya reta÷ siktaæ na sambhavati yasmÃdasya madhyame vayasi sambhavati yasmÃdasya punaruttame vayasi na sambhavati 11.4.1.[8] yo gÃyatrÅæ hariïÅm jyoti«pak«Ãæ yajamÃnaæ svargaæ lokamabhivahantÅæ vidyÃditi tasmai ha ni«kam pradadÃvanÆcÃna÷ svaidÃyanÃsi suvarïaæ vÃva suvarïavide dadatÅti taæ hopaguhya niÓcakrÃma taæ ha papracu÷ kimivai«a gautamasya putro'bhÆditi 11.4.1.[9] sa hovÃca yathà brahmà brahmaputro mÆrdhÃsya vipatedya enamupavalheteti te ha tata eva vipreyustaæ ha tata eva samitprÃïi÷ praticakram upa tvÃyÃnÅti kimadhye«yamÃïa iti yÃneva mà praÓnÃnaprÃk«ÅstÃneva me vibrÆhÅti sa hovÃcÃnupetÃyaiva ta enÃnbravÃïÅti 11.4.1.[10] tasmà u haitaduvÃca dvÃvÃghÃrau pa¤ca prayÃjà Ãgneya ÃjyabhÃgo'«Âama ete'«Âau purastÃdÃjyabhÃgÃ÷ saumya ÃjyabhÃgo havirbhÃgÃïÃm prathamo havirhi soma Ãgneya÷ puro¬ÃÓo'gnÅ«omÅya upÃæÓuyÃjo'gnÅ«omÅya÷ puro¬ÃÓo'gni÷ svi«Âak­dete pa¤ca madhyato havirbhÃgÃ÷ 11.4.1.[11] prÃÓitraæ ce¬Ã ca yaccÃgnÅdha ÃdadhÃti brahmabhÃgo yajamÃnabhÃgo'nvÃhÃrya ete «a prÃjÃpatyÃstrayo'nuyÃjÃÓcatvÃra÷ patnÅsaæyÃjÃ÷ sami«Âayajura«Âamamete'«Âà upari«ÂÃdÃjyabhÃgÃ÷ 11.4.1.[12] atha yadapuro'nuvÃkyakÃ÷ prayÃjà bhavanti tasmÃdimÃ÷ prajà adantakà jÃyante'tha yatpuro'nuvÃkyavanti havÅæ«i bhavanti tasmÃdÃsÃæ jÃyante'tha yadapuro'nuvÃkyakà anuyÃjà bhavanti tasmÃdÃsÃm prabhidyante'tha yatpuro'nuvÃkyavanta÷ patnÅsaæyÃjà bhavanti tasmÃdÃsÃæ saæti«Âhante'tha yadapuro'nuvÃkyakaæ sami«Âayajurbhavati tasmÃdÃsÃm punaruttame vayasi sarva eva prabhidyante 11.4.1.[13] atha yadanuvÃkyÃmanÆcya yÃjyayà yajati tasmÃdadhara evÃgre jÃyante'thottare'tha yadgÃyatrÅmanÆcya tri«Âubhà yajati tasmÃdaïÅyÃæsa evÃdhare prathÅyÃæsa uttare'tha yatpräcÃvÃghÃrÃvÃghÃrayati tasmÃddaæ«Ârà var«ÅyÃæso'tha yatsacandasÃveva saæyÃjye bhavatastasmÃtsamà eva jambhyÃ÷ 11.4.1.[14] atha yadbarhi st­ïÃti tasmÃdimÃ÷ prajà lomaÓà jÃyante'tha yatpunariva prastaraæ st­ïÃti tasmÃdÃsÃm punariva ÓmaÓrÆïyaupapak«yÃïi durbÅriïÃni jÃyante'tha yatkevalamevÃgre prastaramanupraharati tasmÃcÅr«aïyevÃgre palito bhavatyatha yatsarvameva barhiranupraharati tasmÃtpunaruttame vayasi sarva eva palito bhavati 11.4.1.[15] atha yadÃjyahavi«a÷ prayÃjà bhavanti tasmÃtkumÃrasya reta÷ siktaæ na sambhavatyudakamivaiva bhavatyudakamiva hyÃjyamatha yanmadhye yaj¤asya dadhnà puro¬ÃÓeneti yajanti tasmÃdasya madhyame vayasi sambhavati drapsÅvaiva bhavati drapsÅva hi reto'tha yadÃjyahavi«a evÃnuyÃjà bhavanti tasmÃdasya punaruttame vayasi na sambhavatyudakamivaiva bhavatyudakamiva hyÃjyam 11.4.1.[16] vedireva gÃyatrÅ tasyai ye'«Âau purastÃdÃjyabhÃgÃ÷ sa dak«iïa÷ pak«o ye'«Âà upari«ÂÃdÃjyabhÃgÃ÷ sa uttara÷ pak«a÷ sai«Ã gÃyatrÅ hariïÅ jyoti«pak«Ã yajamÃnaæ svargaæ lokamabhivahati ya evametadveda 11.4.2.[1] athÃta÷ srucorÃdÃnasya taddhaitadeke kuÓalà manyamÃnà dak«iïenaiva juhÆmÃdadate savyenopabh­taæ na tathà kuryÃdyo hainaæ tatra brÆyÃtpratipratiæ nvà ayamadhvaryuryajamÃnasya dvi«antam bhrÃt­vyamakatpratyudyÃminamitÅÓvaro ha tathaiva syÃt 11.4.2.[2] itthameva kuryÃt ubhÃbhyÃmeva prÃïibhyÃæ juhÆm parig­hyopabh­tyadhinidadhyÃttasya nopamÅmÃæsÃsti tatpaÓavyamÃyu«yaæ te asaæÓi¤jayannÃdadÅta yatsaæÓi¤jayedayogak«emo yajamÃnam­cettasmÃdasaæÓi¤jayannÃdadÅta 11.4.2.[3] athÃto'tikramaïasya vajreïa ha và anyo'dhvaryuryajamÃnasya paÓÆnvidhamati vajreïa hÃsmà anya upasamÆhatye«a ha và adhvaryurvajreïa yajamÃnasya paÓÆnvidhamati ya ÃÓrÃvayi«yandak«iïenÃtikrÃmati savyenÃÓrÃvyÃtha hÃsmà e«a upasamÆhati ya ÃÓrÃvayi«yantsavyenÃtikrÃmati dak«iïenÃÓrÃvyai«a hÃsmà upasamÆhati 11.4.2.[4] athÃto dhÃraïasya taddhaitadeke kuÓalà manyamÃnÃ÷ prag­hya bÃhÆ srucau dhÃrayanti na tathà kuryÃdyo hainaæ tatra brÆyÃcÆlau nvà ayamadhvaryurbÃhÆ ak­ta ÓÆlabÃhurbhavi«yatÅtÅÓvaro ha tathaiva syÃdatha hai«a madhyama÷ prÃïastasmÃdu tamupanyacyevaiva dhÃrayet 11.4.2.[5] athÃta ÃÓrÃvaïasya «a¬u và ÃÓrÃvitÃni nyaktiryagÆrdhvaæ k­païam bahi÷Óryanta÷Óri 11.4.2.[6] etaddha vai nyak yo'yamuccairÃdÃya ÓanairnidadhÃti sa yamicetpÃpÅyÃntsyÃditi tasyoccairÃdÃya ÓanairnidadhyÃttena sa pÃpÅyÃnbhavati 11.4.2.[7] atha haitattiryak yo'yaæ yÃvataivÃdatte tÃvatà nidadhÃti sa yamicennaiva ÓreyÃntsyÃnna pÃpÅyÃniti tasya yÃvataivÃdadÅta tÃvatà nidadhyÃttena sa naiva ÓreyÃnna pÃpÅyÃnbhavati 11.4.2.[8] atha haitadÆrdhvam yo'yaæ ÓanairÃdÃyoccairnidadhÃti sa yamicecreyÃntsyÃditi tasya ÓanairÃdÃyoccairnidadhyÃttena sa ÓreyÃnbhavati 11.4.2.[9] atha haitatk­païam yo'yamaïu dÅrghamasvaramÃÓrÃvayati yo hainaæ tatra brÆyÃtk­païaæ nvà ayamadhvaryuryajamÃnamakaddvi«ato bhrÃt­vyasyopÃvasÃyinamitÅÓvaro ha tathaiva syÃt 11.4.2.[10] atha haitadbahi÷Óri yo'yamapavyÃdÃyau«Âhà uccairasvaramÃÓrÃvayati ÓrÅrvai svaro bÃhyata eva tacriyaæ dhatte'ÓanÃyuko bhavati 11.4.2.[11] atha haitadanta÷Óri yo'yaæ saædhÃyau«Âhà uccai÷ svaravadÃÓrÃvayati ÓrÅrvai svaro'ntarata eva tacriyaæ dhatte'nnÃdo bhavati 11.4.2.[12] sa vai mandramivorasi parÃstabhyobhayatobÃrhatamuccairantato nidadhyÃttasya nopamÅmÃæsÃsti tatpaÓavyamÃyu«yam 11.4.2.[13] athÃto homasya taddhaitadeke kuÓalà manyamÃnÃ÷ prÃcÅæ srucamupÃvah­tya hutvà paryÃh­tyopabh­tyadhinidadhati na tathà kuryÃdyo hainaæ tatra brÆyÃdanuyuvaæ nvà ayamadhvaryuryajamÃnamakaddvi«ato bhrÃt­vyasyÃnvavasÃyinamitÅÓvaro ha tathaiva syÃt 11.4.2.[14] pÃrÓvata u haike srucamupÃvah­tya hutvà paryÃh­tyopabh­tyadhinidadhati na tathà kuryÃdyo hainaæ tatra brÆyÃdatÅrthena nvà ayamadhvaryurÃhutÅ÷ prÃrautsÅtsaæ và Óari«yate ghuïirvà bhavi«yatÅtÅÓvaro ha tathaiva syÃt 11.4.2.[15] itthameva kuryÃt prÃcÅmeva srucamupÃvah­tya hutvà tenaivÃdhih­tyopabh­tyadhinidadhyÃttasya nopamÅmÃæsÃsti tatpaÓavyamÃyu«yam 11.4.2.[16] pradagdhÃhutirha và anyo'dhvaryu÷ ÃhutÅrhÃnya÷ saætarpayatye«a ha vai pradagdhÃhutiradhvayuryo'yamÃjyaæ hutvÃvadÃnÃni juhotyetaæ ha vai tadad­ÓyamÃnà vÃgabhyuvÃda pradagdhÃhutirnvà ayamadhvaryurityatha hainà e«a saætarpayati yo'yamÃjyaæ hutvÃvadÃnÃni juhotyatha punarantata ÃjyenÃbhijuhotye«a hainÃ÷ saætarpayati tÃsÃæ saæt­ptÃnÃæ devà hiraïmayÃæÓcamasÃnpÆrayante 11.4.2.[17] tadu hovÃca yÃj¤avalkya÷ yadvà upastÅryÃvadÃyÃbhighÃrayati tadevainÃ÷ saætarpayati tÃsÃæ saæt­ptÃnÃæ devà hiraïmayÃæÓcamasÃnpÆrayante'yasthÆïag­hapatÅnÃæ vai ÓaulbÃyano'dhvaryurÃsa 11.4.2.[18] sa hovÃca idamahedaæ sattraæ k­ÓapaÓvalpÃjyamathÃyaæ g­hapatirasmÅti manyata iti 11.4.2.[19] sa hovÃca adhvaryavà vai no'kruk«a ete vai te srucau ye tvaæ saævatsaraæ nÃÓaka ÃdÃtuæ yadvai tvÃhametayoranuÓi«yÃm pra prajayà paÓubhirjÃyethà abhi svargaæ lokaæ vaheriti 11.4.2.[20] sa hovÃca upa tvÃyÃnÅti sa hovÃcÃtra vÃva khalvarhasi yo na÷ saævatsare'dhvaryurabhÆranupetÃyaiva ta etadbravÃïÅti tasmà u haitadeva srucorÃdÃnamuvÃca yadetadvyÃkhyÃm tasmÃdevaævidamevÃdhvaryuæ kurvÅtanÃnevaævidam 11.4.3.[1] prajÃpatirvai prajÃ÷ s­jamÃno'tapyata tasmÃcrÃntÃttapÃnÃcrÅrudakrÃmatsà dÅpyamÃnà bhrÃjamÃnà lelÃyantyati«ÂhatÃæ dÅpyamÃnÃm bhrÃjamÃnÃæ lelÃyantÅæ devà abhyadhyÃyan 11.4.3.[2] te prajÃpatimabruvan hanÃmemÃmedamasyà dadÃmahà iti sa hovÃca strÅ và e«Ã yacrÅrna vai striyaæ ghnantyuta tvà asyà jÅvantyà evÃdadata iti 11.4.3.[3] tasyà agnirannÃdyamÃdatta somo rÃjyaæ varuïa÷ sÃmrÃjyam mitra÷ k«atramindro balam b­haspatirbrahmavarcasaæ savità rëÂram pÆ«Ã bhagaæ sarasvatÅ pu«Âiæ tva«Âà rÆpÃïi 11.4.3.[4] sà prajÃpatimabravÅt à vai ma idamadi«ateti sa hovÃca yaj¤enainÃnpunaryÃcasveti 11.4.3.[5] saitÃæ daÓahavi«ami«ÂimapaÓyat Ãgneyama«ÂÃkapÃlam puro¬ÃÓaæ saumyaæ caruæ vÃruïaæ daÓakapÃlam puro¬ÃÓam maitraæ carumaindramekÃdaÓakapÃlam puro¬ÃÓam bÃrhaspatyaæ caruæ sÃvitraæ dvÃdaÓakapÃlaæ vëÂÃkapÃlaæ và puro¬ÃÓam pau«ïaæ caruæ sÃrasvataæ caruæ tvëÂraæ daÓakapÃlam puro¬ÃÓam 11.4.3.[6] tÃnetayÃnuvÃkyayÃnvavadat agni÷ somo varuïo mitra indro b­haspati÷ savità ya÷ sahasrÅ pÆ«Ã no gobhiravasà sarasvatÅ tva«Âà rÆpÃïi samanaktu yaj¤airiti te pratyupÃti«Âhanta 11.4.3.[7] tÃnetayà yÃjyayà parastÃtpratilomam pratyaittva«Âà rÆpÃïi dadatÅ sarasvatÅ pÆ«Ã bhagaæ savità me dadÃtu b­haspatirdadadindro balam me mitraæ k«atraæ varuïa÷ somo agniriti te punardÃnÃyÃdhriyanta 11.4.3.[8] saitÃnupahomÃnapaÓyat agnirannÃdo'nnapatirannÃdyamasminyaj ¤e mayi dadhÃtu svÃhetyÃhutimevÃdÃyÃgnirudakrÃmatpunarasyà annÃdyamadadÃt 11.4.3.[9] somo rÃjà rÃjapati÷ rÃjyamasminyaj¤e mayi dadhÃtu svÃhetyÃhutimevÃdÃya soma udakrÃmatpunarasyai rÃjyamadadÃt 11.4.3.[10] varuïa÷ samràsamrÃÂpati÷ sÃmrÃjyamasminyaj¤e mayi dadhÃtu svÃhetyÃhutimevÃdÃya varuïa udakrÃmatpunarasyai sÃmrÃjyamadadÃt 11.4.3.[11] mitra÷ k«atraæ k«atrapati÷ k«atramasminyaj¤e mayi dadhÃtu svÃhetyÃhutimevÃdÃya mitra! udakrÃmatpunarasyai k«atramadadÃt 11.4.3.[12] indro balam balapati÷ balamasminyaj¤e mayi dadhÃtu svÃhetyÃhutimevÃdÃyendra udakrÃmatpunarasyai balamadadÃt 11.4.3.[13] b­haspatirbrahma brahaspati÷ brahmavarcasamasminyaj¤e mayi dadhÃtu svÃhetyÃhutimevÃdÃya b­haspatirudakrÃmatpunarasyai brahmavarcasamadadÃt 11.4.3.[14] savità rëÂraæ rëÂrapati÷ rëÂramasminyaj¤e mayi dadhÃtu svÃhetyÃhutimevÃdÃya savitodakrÃmatpunarasyai rëÂramadadÃt 11.4.3.[15] pÆ«Ã bhagam bhagapati÷ bhagamasminyaj¤e mayi dadhÃtu svÃhetyÃhutimevÃdÃya pÆ«odakrÃmatpunarasyai bhagamadadÃt 11.4.3.[16] sarasvatÅ pu«Âim pu«Âipati÷ pu«Âimasminyaj¤e mayi dadhÃtu svÃhetyÃhutimevÃdÃya sarasvatyudakrÃmatpunarasyai pu«ÂimadadÃt 11.4.3.[17] tva«Âà rÆpÃïÃæ rÆpak­drÆpapati÷ rÆpeïa paÓÆnasminyaj¤e mayi dadhÃtu svÃhetyÃhutimevÃdÃya tva«ÂodakrÃmatpunarasyai rÆpeïa paÓÆnadadÃtÓa dak«iïà daÓaædaÓinÅ viràÓrÅrviràÓriyÃæ haÓa dak«iïà daÓaædaÓinÅ viràÓrÅrviràÓriyÃæ ha 11.4.3.[18] tà và etÃ÷ daÓa devatà daÓa havÅæ«i daÓÃhutayo daitadvirÃjyannÃdye pratiti«Âhati 11.4.3.[19] tasyai pa¤cadaÓa sÃmidhenyo bhavanti upÃæÓu devatà yajati pa¤ca prayÃjà bhavanti trayo'nuyÃjà ekaæ sami«Âayaju÷ pu«ÂimantÃvÃjyabhÃgÃvagninà rayimaÓnavatpo«ameva dive-dive yaÓasaæ vÅravattamam gayasphÃno amÅvahà vasuvitpu«Âivardhana÷ sumitra÷ soma no bhaveti sahasravatyau saæyÃjye nÆ no rÃsva sahasravattokavatpu«Âimadvasu dyumadagne suvÅryaæ var«i«Âhamanupak«itam uta no brahmannavi«a ukthe«u devahÆtama÷ Óaæ na÷ Óocà marudv­dho'gne sahasrasÃtama iti 11.4.3.[20] tÃæ haitÃæ gotamo rÃhÆgaïa÷ vidÃæ cakÃra sà ha janakaæ vaideham pratyutsasÃda tÃæ hÃÇgijidbrÃhmaïe«vanviye«a tÃmu ha yÃj¤avalkye viveda sa hovÃca sahasram bho yÃj¤avalkya dadno yasminvayaæ tvayi mitravindÃmanvavidÃmeti vindate mitraæ rëÂramasya bhavatyapa punarm­tyuæ jayati sarvamÃyureti ya evaæ vidvÃnetaye«Âyà yajate yo vaitadevaæ veda 11.4.4.[1] athÃto havi«a÷ sam­ddhi÷ «a¬¬ha vai brahmaïo dvÃro'gnirvÃyurÃpaÓcandramà vidyudÃditya÷ 11.4.4.[2] sa ya upadagdhena havi«Ã yajate agninà ha sa brahmaïo dvÃreïa pratipadyate so'gninà brahmaïo dvÃreïa pratipadya brahmaïa÷ sÃyujyaæ salokatÃæ jayati 11.4.4.[3] atha yo vipatitena havi«Ã yajate vÃyunà ha sa brahmaïo dvÃreïa pratipadyate sa vÃyunà brahmaïo dvÃreïa pratipadya brahmaïa÷ sÃyujyaæ salokatÃæ jayati 11.4.4.[4] atha yo'Ó­tena havi«Ã yajate adbhirhi sa brahmaïo dvÃreïa pratipadyate so'dbhirbrahmaïo dvÃreïa pratipa 11.4.4.[5] atha ya uparaktena havi«Ã yajate candramasà ha sa brahmaïo dvÃreïa pratipadyate sa candramasà brahmaïo dvÃreïa pratipa 11.4.4.[6] atha yo lohitena havi«Ã yajate vidyutà ha sa brahmaïo dvÃreïa pratipadyate sa vidyutà brahmaïo dvÃreïa pratipa 11.4.4.[7] atha ya÷ suÓ­tena havi«Ã yajate Ãdityena ha sa brahmaïo dvÃreïa pratipadyate sa Ãdityena brahmaïo dvÃreïa pratipadya brahmaïa÷ sÃyujyaæ salokatÃæ jayati sai«Ã havi«a÷ sam­ddhi÷ sa yo haivametÃæ havi«a÷ sam­ddhiæ veda sarvasam­ddhena haivÃsya havi«e«Âam bhavati 11.4.4.[8] athÃto yaj¤asya sam­ddhi÷ yadvai yaj¤asya nyÆnam prajananamasya tadatha yadatiriktam paÓavyamasya tadatha yatsaækasukaæ Óriyà asya tadatha yatsampannaæ svargyamasya tat 11.4.4.[9] sa yadi manyeta nyÆnam me yaj¤e'bhÆditi prajananam ma etatprajani«ya ityeva tadupÃsÅta 11.4.4.[10] atha yadi manyeta atiriktam me yaj¤e'bhÆditi paÓavyam ma etatpaÓumÃnbhavi«yÃmÅtyeva tadupÃsÅta 11.4.4.[11] atha yadi manyeta saækasukam me yaj¤e'bhÆditi Óriyai ma etadà mà ÓrÅstejasà yaÓasà brahmavarcasena pariv­tà gami«yatÅtyeva tadupÃsÅta 11.4.4.[12] atha yadi manyeta sampannam me yaj¤e'bhÆditi svargyam ma etatsvargaloko bhavi«yÃmÅtyeva tadupÃsÅta sai«Ã yaj¤asya sam­ddhi÷ sa yo haivametÃæ yaj¤asya sam­ddhiæ veda sarvasam­ddhena haivÃsya yaj¤ene«Âam bhavati 11.5.1.[1] urvaÓÅ hÃpsarÃ÷ purÆravasamai¬aæ cakame taæ ha vindamÃnovÃca tri÷ sma mÃhno vaitasena daï¬ena hatÃdakÃmÃæ sma mà nipadyÃsai mo sma tvà nagnaæ darÓame«a vai na strÅïÃmupacÃra iti 11.5.1.[2] sà hÃsminyoguvÃsa api hÃsmÃdgarbhiïyÃsa tÃvajjyogghÃsminnuvÃsa tato ha gandharvÃ÷ samÆdire jyogvà iyamurvaÓÅ manu«ye«vavÃtmÅdupajÃnÅta yatheyam punarÃgacediti tasyai hÃvirdvyuraïà Óayana upabaddhÃsa tato ha gandharvà anyataramuraïam pramethu÷ 11.5.1.[3] sà hovÃca avÅra iva bata me'jana iva putraæ harantÅti dvitÅyam pramethu÷ sà ha tathaivovÃca 11.5.1.[4] atha hÃyamÅk«Ãæ cakre kathaæ nu tadavÅraæ kathamajanaæ syÃdyatrÃhaæ syÃmiti sa nagna evÃnÆtpapÃta ciraæ tanmene yadvÃsa÷ paryadhÃsyata tato ha gandharvà vidyutaæ janayÃæ cakrustaæ yathà divaivaæ nagnaæ dadarÓa tato haiveyaæ tirobabhÆva punaraimÅtyettirobhÆtÃæ sa Ãdhyà jalpankuruk«etraæ samayà cacÃrÃnyÃta÷plak«eti bisavatÅ tasyai hÃdhyantena vavrÃja taddha tà apsarasa Ãtayo bhÆtvà paripupluvire 11.5.1.[5] taæ heyaæ j¤ÃtvovÃca ayaæ vai sa manu«yo yasminnahamavÃtsamiti tà hocustasmai và ÃvirasÃmeti tatheti tasmai hÃvirÃsu÷ 11.5.1.[6] tÃæ hÃyaæ j¤ÃtvÃbhiparovÃda haye jÃye manasà ti«Âha ghore vacÃæsi miÓrà k­ïavÃvahai nu na nau mantrà anuditÃsa ete mayaskaranparatare canÃhannityupa nu rama saæ nu vadÃvahà iti haivainÃæ taduvÃca 11.5.1.[7] taæ hetarà pratyuvÃca kimetà vÃcà k­ïavà tavÃham prÃkrami«amu«asÃmagriyeva purÆrava÷ punarastam parehi durÃpanà vÃta ivÃhamasmÅti na vai tvaæ tadakaroryadahamabravaæ durÃpà và ahaæ tvayaitarhyasmi punarg­hÃnihÅti haivainaæ taduvÃca 11.5.1.[8] atha hÃyam paridyÆna uvÃca sudevo adya prapatedanÃv­tparÃvatam paramÃm gantavÃu adhà ÓayÅta nir­terupasthe'dhainaæ v­kà rabhasÃso adyuriti sudevo'dyodvà badhnÅta pra và patettadenaæ v­kà và ÓvÃno vÃdyuriti haiva taduvÃca 11.5.1.[9] taæ hetarà pratyuvÃca purÆravo mà m­thà mà prapapto mà tvà v­kÃso aÓivÃsa u k«an na vai straiïÃni sakhyÃni santi sÃlÃv­kÃïÃæ h­dayÃnyeteti maitadÃd­thà na vai straiïaæ sakhyamasti punarg­hÃnihÅti haivainaæ taduvÃca 11.5.1.[10] yadvirÆpÃcaram martye«vavasaæ rÃtrÅ÷ ÓaradaÓcatasra÷ gh­tasya stokaæ sak­dahnu ÃÓnÃæ tÃdevedaæ tÃt­pÃïà carÃmÅti tadetaduktapratyuktam pa¤cadaÓarcam bahv­cÃ÷ prÃhustasyai ha h­dayamÃvyayÃæ cakÃra 11.5.1.[11] sà hovÃca saævatsaratamÅæ rÃtrimÃgacatÃttanma ekÃæ rÃtrimante ÓayitÃse jÃta u te'yaæ tarhi putro bhaviteti sa ha saævatsaratamÅæ rÃtrimÃjagÃmeddhiraïyavimitÃni tato hainamekamÆcuretatprapadyasveti taddhÃsmai tÃmupaprajidhyu÷ 11.5.1.[12] sà hovÃca gandharvà vai te prÃtarvaraæ dÃtÃrastaæ v­ïÃsà iti taæ vai me tvameva v­ïÅ«veti yu«mÃkamevaiko'sÃnÅti brÆtÃditi tasmai ha prÃtargandharvà varaæ dadu÷ sa hovÃca yu«mÃkamevaiko'sÃnÅti 11.5.1.[13] te hocu÷ na vai sà manu«ye«vagneryaj¤iyà tanÆrasti yaye«ÂvÃsmÃkameka÷ syÃditi tasmai ha sthÃlyÃmopyÃgnim pradaduranene«ÂvÃsmÃkameko bhavi«yasÅti taæ ca ha kumÃraæ cÃdÃyÃvavrÃja so'raïya evÃgniæ nidhÃya kumÃreïaiva grÃmameyÃya punaraimÅtyettirobhÆtaæ yo'gniraÓvatthaæ taæ yà sthÃlÅ ÓamÅæ tÃæ sa ha punargandharvÃneyÃya 11.5.1.[14] te hocu÷ saævatsaraæ cÃtu«prÃÓyamodanam paca sa etasyaivÃÓvatthasya tisrastisra÷ samidho gh­tenÃnvajya samidvatÅbhirgh­tavatÅbhir­gbhirabhyÃdhattÃtsa yastato'gnirjanità sa eva sa bhaviteti 11.5.1.[15] te hocu÷ paro'k«amiva và etadÃÓvatthÅmevottarÃraïiæ kuru«va ÓamÅmayÅmadharÃraïiæ sa yastato'gnirjanità sa eva sa bhaviteti 11.5.1.[16] te hocu÷ paro'k«amiva và etadÃÓvatthÅmevottarÃraïiæ kuru«vÃÓvatthÅmadharÃraïiæ sa yastato'gnirjanità sa eva sa bhaviteti 11.5.1.[17] sa ÃÓvatthÅmevottarÃraïiæ cakre ÃÓvatthÅmadharÃraïiæ sa yastato'gnirjaj¤e sa eva sa Ãsa tene«Âvà gandharvÃïÃmeka Ãsa tasmÃdÃÓvatthÅmevottarÃraïiæ kurvÅtÃÓvatthÅmadharÃraïiæ sa yastato'gnirjÃyate sa eva sa bhavati tene«Âvà gandharvÃïÃmeko bhavati 11.5.2.[1] prajÃpatirha cÃturmÃsyairÃtmÃnaæ vidadhe sa imameva dak«iïam bÃhuæ vaiÓvadevaæ havirakuruta tasyÃyamevÃÇgu«Âha Ãgneyaæ haviridaæ saumyamidaæ sÃvitraæ 11.5.2.[2] sa vai var«i«Âha÷ puro¬ÃÓo bhavati tasmÃdiyamÃsÃæ var«i«Âhedaæ sÃrasvatamidam pau«ïamatha ya e«a upari«ÂÃddhastasya saædhistanmÃrutamidaæ vaiÓvadevaæ dordyÃvÃp­thivÅyaæ tadvà aniruktam bhavati tasmÃttadaniruktam 11.5.2.[3] ayameva dak«iïa ÆrurvaruïapraghÃsÃ÷ tasya yÃni pa¤ca havÅæ«i samÃyÅni tà imÃ÷ pa¤cÃÇgulaya÷ kulphÃvevaindrÃgnaæ havistadvai dvidevatyam bhavati tasmÃdimau dvau kulphÃvidaæ vÃruïamidam mÃrutamanÆkaæ kÃyastadvà aniruktam bhavati tasmÃttadaniruktam 11.5.2.[4] mukhamevÃsyÃnÅkavatÅ«Âi÷ mukhaæ hi prÃïÃnÃmanÅkamura÷ sÃætapanÅyorasà hi samiva tapyata udaraæ g­hamedhÅyà prati«Âhà và udaram prati«Âhityà eva ÓiÓnÃnyevÃsya krai¬inaæ havi÷ ÓiÓnairhi krŬatÅvÃyamevÃvÃÇ prÃïa Ãditye«Âi÷ 11.5.2.[5] ayamevottara ÆrurmahÃhavi÷ tasya yÃni pa¤ca havÅæ«i samÃyÅni tà imÃ÷ pa¤cÃÇgulaya÷ kulphÃvevaindrÃgnaæ havistadvai dvidevatyam bhavati tasmÃdimau dvau kulphÃvidam mÃhendramidaæ vaiÓvakarmaïaæ tadvà aniruktam bhavati tasmÃttadaniruktamatha yadidamantarudare tatpit­yaj¤astadvà aniruktam bhavati tasmÃttadaniruktam 11.5.2.[6] ayamevottaro bÃhu÷ ÓunÃsÅrÅyam tasya yÃni pa¤ca havÅæ«i samÃyÅni tà imÃ÷ pa¤cÃÇgulayo'tha ya e«a upari«ÂÃddhastasya saædhistacunÃsÅrÅyamidaæ vÃyavyaæ do÷ sauryaæ tadvà aniruktam bhavati tasmÃttadaniruktam 11.5.2.[7] tÃni và etÃni cÃturmÃsyÃni tri«aædhÅni dvisamastÃni tasmÃdimÃni puru«asyÃÇgÃni tri«aædhÅni dvisamastÃni te«Ãæ vai caturïÃæ dvayostrÅïi-trÅïi havÅæ«yaniruktÃni bhavanti dve-dve dvayo÷ 11.5.2.[8] te«Ãæ vai catur«vagnim manthanti tasmÃccaturbhiraÇgairÃyute dvayo÷ praïayanti tasmÃddvÃbhyÃmetyevamu ha prajÃpatiÓcÃturmÃsyairÃtmÃnaæ vidadhe tatho evaivaævidyajamÃnaÓcÃturmÃsyairÃtmÃnaæ vidhatte 11.5.2.[9] tadÃhu÷ svargÃyatraæ vaiÓvadevaæ havi÷ syÃtsarvatrai«Âubhaæ varuïapraghÃsÃ÷ sarvajÃgatam mahÃhavi÷ sarvÃnu«Âubhaæ ÓunÃsÅrÅyaæ catu«ÂomasyÃpsyà iti tadu tathà na kuryÃdyattvà etÃnyabhisampadyante tenaivÃsya sa kÃma upÃpto bhavati 11.5.2.[10] tÃni và etÃni cÃturmÃsyÃni dvëa«ÂÃni trÅïi ÓatÃni b­hatya÷ sampadyante tadebhi÷ saævatsaraæ ca mahÃvrataæ cÃpnotyatho dviprati«Âho và ayaæ yajamÃno yajamÃnamevaitatsvarge loka ÃyÃtayati prati«ÂhÃpayati 11.5.3.[1] Óauceyo ha prÃcÅnayogya÷ uddÃllkamÃruïimÃjagÃma brahmodyamagnihotraæ vividi«ÃmÅti 11.5.3.[2] sa hovÃca gautama kà te'gnihotrÅ ko vatsa÷ kimupas­«Âà kiæ saæyojanaæ kiæ duhyamÃnaæ kiæ dugdhaæ kimÃhriyamÃïaæ kimadhiÓritaæ kimavajyotyamÃnaæ kimadbhi÷ pratyÃnÅtaæ kimudvÃsyamÃnaæ kimudvÃsitaæ kimunnÅyamÃnaæ kimunnÅtaæ kimudyataæ kiæ hriyamÃïaæ kiæ nig­hÅtam 11.5.3.[3] kÃæ samidhamÃdadhÃsi kà pÆrvÃhuti÷ kimupÃsÅ«ada÷ kimapaik«i«ÂhÃ÷ kottarÃhuti÷ 11.5.3.[4] kiæ hutvà prakampayasi kiæ srucam parim­jya kÆrce nyamÃrjÅ÷ kiæ dvitÅyam parim­jya dak«iïato hastamupÃsÅ«ada÷ kim pÆrvam prÃÓÅ÷ kiæ dvitÅyaæ kimuts­pyÃpÃ÷ kiæ srucyapa ÃnÅya nirauk«Å÷ kiæ dvitÅyaæ kiæ t­tÅyametÃæ diÓamudauk«Å÷ kiæ jaghanenÃhavanÅyamapo nyanai«Å÷ kiæ samati«Âhipo yadi và etadvidvÃnagnihotramahau«Åratha te hutaæ yadyu và avidvÃnahutameva ta iti 11.5.3.[5] sa hovÃca i¬aiva me mÃnavyagnihotrÅ vÃyavyo vatsa÷ sajÆrupas­«Âà viràsaæyojanamÃÓvinaæ duhyamÃnaæ vaiÓvadevaæ dugdhaæ vÃyavyamÃhriyamÃïamÃgneyamadhiÓritamaindrÃgnamavajyotyamnÃnaæ vÃruïamadbhi÷ pratyÃnÅtaæ vÃyavyamudvÃsyamÃnaæ dyÃvÃp­thivyamudvÃsitamÃÓvinamunnÅyamÃnaæ vaiÓvadevamunnÅtam mahÃdevÃyodyataæ vÃyavyaæ hriyamÃïaæ vai«ïavaæ nig­hÅtam 11.5.3.[6] atha yÃæ samidhamÃdadhÃmi ÃhutÅnÃæ sà prati«Âhà yà pÆrvÃhutirdevÃæstayÃprai«aæ yadupÃsÅ«adam bÃrhaspatyaæ tadyadapaik«i«Åmaæ cÃmuæ ca lokau tena samadhÃæ yottarÃhutirmÃæ tayà svarge loke'dhÃm 11.5.3.[7] atha yaddhutvà prakampayÃmi vÃyavyaæ tadyatsrucam parim­jya kÆrce nyamÃrji«adhivanaspatÅæstenÃprai«aæ yaddvitÅyam parim­jya dak«iïato hastamupÃsÅ«adaæ pitÌæstenÃprai«aæ yatpÆrvam prÃÓi«am mÃæ tenÃprai«aæ yaddvitÅyam prajÃæ tenÃtha yaduts­pyÃpÃm paÓÆæstenÃprai«aæ yatsrucyapa ÃnÅya nirauk«i«aæ sarpadevajanÃæstenÃprai«aæ yaddvitÅyaæ gandharvÃpsarasastenÃtha yatt­tÅyametÃæ diÓamudauk«i«aæ svargasya lokasya tena dvÃraæ vyavÃri«aæ yajjaghanenÃhavanÅyamapo nyanai«amasmai lokÃya tena v­«ÂimadÃæ yatsamati«Âhipaæ yatp­thivyà Ænaæ tattenÃpÆpuramityetannau bhagavantsaheti hovÃca 11.5.3.[8] Óauceyo j¤apta÷ prak«yÃmi tveva bhagavantamiti p­caiva prÃcÅnayogyeti sa hovÃca yasminkÃla uddh­tÃste'gnaya÷ syurupÃvah­tÃni pÃtrÃïi ho«yantsyà atha ta ÃhavanÅyo'nugacedvettha tadbhayaæ yadatra juhvato bhavatÅti vedeti hovÃca purà cirÃdasya jye«Âha÷ putro mriyeta yasyaitadaviditaæ syÃdvidyÃbhistvevÃhamatÃri«amiti kiæ viditaæ kà prÃyaÓcittiriti prÃïa udÃnamapyagÃditi gÃrhapatya Ãhutiæ juhuyÃæ saiva prÃyaÓcittirna tadÃga÷ kurvÅyetyetannau bhagavantsaheti hovÃca 11.5.3.[9] Óauceyo j¤apta÷ prak«yÃmi tveva bhagavantamiti p­caiva prÃcÅnayogyeti sa hovÃca yatra ta etasminneva kÃle gÃrhapatyo'nugadvettha tadbhayaæ yadatra juhvato bhavatÅti vedeti hovÃca purà cirÃdasya g­hapatirmriyeta yasyaitadaviditaæ syÃdvidyÃbhistvevÃhamatÃri«amiti kiæ viditaæ kà prÃyaÓcittirityudÃna÷ prÃïamapyagÃdityÃhavanÅya Ãhutiæ juhuyÃæ saiva prÃyaÓcittirna tadÃga÷ kurvÅyetyetannau bhagavantsaheti hovÃca 11.5.3.[10] Óauceyo j¤apta÷ prak«yÃmi tveva bhagavantamiti p­caiva prÃcÅnayogyeti sa hovÃca yatra ta etasminneva kÃle'nvÃ?Ãryapacano'nugacedvettha tadbhayaæ yadatra juhvato bhavatÅti vedeti hovÃca purà cirÃdasya sarve paÓavo mriyeranyasyaitadaviditaæ syÃdvidyÃbhistvevÃhamatÃri«amiti kiæ viditaæ kà prÃyaÓcittiriti vyÃna udÃnamapyagÃditi gÃrhapatya Ãhutiæ juhuyÃæ saiva prÃyaÓcittirna tadÃga÷ kurvÅyetyetannau bhagavantsaheti hovÃca 11.5.3.[11] Óauceyo j¤apta÷ prak«yÃmi tveva bhagavantamiti p­caiva prÃcÅnayogyeti sa hovÃca yatra ta etasminneva kÃle sarve'gnayo'nugaceyurvettha tadbhayaæ yadatra juhvato bhavatÅti vedeti hovÃca purà cirÃdasyÃdÃyÃdaæ kulaæ syÃdyasyaitadaviditaæ syÃdvidyÃbhistvevÃhamatÃri«amiti kiæ viditaæ kà prÃyaÓcittiriti purà cirÃdagnim mathitvà yÃæ diÓaæ vÃto vÃyÃttÃæ diÓamÃhavanÅyamuddh­tya vÃyavyÃmÃhutiæ juhuyÃæ sa vidyÃæ sam­ddham me'gnihotraæ sarvadevatyaæ vÃyuæ hyeva sarvÃïi bhÆtÃnyapiyanti vÃyo÷ punarvis­jyante saiva prÃyaÓcittirna tadÃga÷ kurvÅyetyetannau bhagavantsaheti hovÃca 11.5.3.[12] Óauceyo j¤apta÷ prak«yÃmi tveva bhagavantamiti p­caiva prÃcÅnayogyeti sa hovÃca yatra ta etasminneva kÃle nivÃte sarve'gnayo'nugaceyurvettha tadbhayaæ yadatra juhvato bhavatÅti vedeti hovÃcÃpriyamevÃsmiæloke paÓyetÃpriyamamu«minyasyaitadaviditaæ syÃdvidyÃbhistvevÃhamatÃri«amiti kiæ viditaæ kà prÃyaÓcittiriti purà cirÃdagnim mathitvà präcamÃhavanÅyamuddh­tya jaghanenÃhavanÅyamupaviÓyÃhamevainatpibeyaæ sa vidyÃæ sam­ddham me'gnihotraæ sarvadevatyam brÃhmaïaæ hyeva sarvÃïi bhÆtÃnyapiyanti brÃhmaïÃtpunarvis­jyante saiva prÃyaÓcittirna tadÃga÷ kurvÅyetyatha và ahametannÃvedi«amiti hovÃca 11.5.3.[13] Óauceyo j¤apta÷ imÃni samitkëÂhÃnyupÃyÃni bhagavantamiti sa hovÃca yadevaæ nÃvak«yo mÆrdhà te vyapati«yadehyupehÅti tatheti taæ hopaninye tasmai haitÃæ ÓokatarÃæ vyÃh­timuvÃca yatsatyaæ tasmÃdu satyameva vadet 11.5.4.[1] brahmacaryamÃgÃmityÃha brahmaïa evaitadÃtmÃnaæ nivedayati brahmacÃryasÃnÅtyÃha brahmaïa evaitadÃtmÃnam paridadÃtyathainamÃha ko nÃmÃsÅti prajÃpatirvai ka÷ prÃjÃpatyamevainaæ tatk­tvopanayate 11.5.4.[2] athÃsya hastaæ g­hïÃti indrasya brahmacÃryasyagnirÃcÃryastavÃhamÃcÃryastavÃsÃvityete vai Óre«Âhe bali«Âhe devate etÃbhyÃmevainaæ Óre«ÂhÃbhyÃm bali«ÂhÃbhyÃæ devatÃbhyÃm paridadÃti tathà hÃsya brahmacÃrÅ na kÃæ canÃrtimÃrcati na sa yaevaæ veda 11.5.4.[3] athainam bhÆtebhya÷ paridadÃti prajÃpataye tvà paridadÃmi devÃya tvà savitre paridadÃmÅtyete vai Óre«Âhe var«i«Âhe devate etÃbhyÃmevainaæ Óre«ÂhÃbhyÃæ var«i«ÂhÃbhyÃæ devatÃbhyÃm paridadÃti tathà hÃsya brahmacÃrÅ na kÃæ canÃrtimÃrcati na sa ya evaæ veda 11.5.4.[4] adbhyastvau«adhÅbhya÷ paridadÃmÅti tadenamadbhyaÓcau«adhibhyaÓca paridadÃti dyÃvÃp­thivÅbhyÃæ tvà paridadÃmÅti tadenamÃbhyÃæ dyÃvÃp­thivÅbhyÃm paridadÃti yayoridaæ sarvamadhi viÓvebhyastvà bhÆtebhya÷ paridadÃmyari«Âyà iti tadenaæ sarvebhyo bhÆtebhya÷ paridadÃtyari«Âyai tathà hÃsya brahmacÃrÅ na kÃæ canÃrtimÃrcati na sa ya evaæ veda 11.5.4.[5] brahmacÃryasÅtyÃha brahmaïa evainaæ tatparidadÃtyapo'Óà netyam­taæ và Ãpo'm­tamaÓÃnetyevainaæ tadÃha karma kurviti vÅryaæ vai karma vÅryaæ kurvityevainaæ tadÃha samidhamÃdhehÅti samintsvÃtmÃnaæ tejasà brahmavarcasenetyevainaæ tadÃha mà Óu«upthà iti mà m­thà ityevainaæ tadÃhÃpo'ÓÃnetyam­taæ và Ãpo'm­tamaÓÃnetyevainaæ tadÃha tadenamubhayato'm­tena parig­hïÃti tathà hÃsya brahmacÃrÅ na kÃæ canÃrtimÃrcati na sa ya evaæ veda 11.5.4.[6] athÃsmai sÃvitrÅmanvÃha tÃæ ha smaitÃm purà saævatsare'nvÃhu÷ saævatsarasammità vai garbhÃ÷ prajÃyante jÃta evÃsmiæstadvÃcaæ dadhma iti 11.5.4.[7] atha «aÂsu mÃse«u «a¬và ­tava÷ saævatsarasya saævatsarasammità vai garbhÃ÷ prajÃyante jÃta evÃsmiæstadvÃcaæ dadhma iti 11.5.4.[8] atha caturviæÓatyahe caturviæÓatirvai saævatsarasyÃrdhamÃsÃ÷ saævatsarasammità vai garbhÃ÷ prajÃyante jÃta evÃsmiæstadvÃcaæ dadhma iti 11.5.4.[9] atha dvÃdaÓÃhe dvÃdaÓa vai mÃsÃ÷ saævatsarasya saævatsarasam 11.5.4.[10] atha «a¬ahe «advà ­tava÷ saævatsarasya saævatsarasaæ 11.5.4.[11] atha tryahe trayo và ­tava÷ saævatsarasya saævatsarasaæ 11.5.4.[12] tadapi Ólokaæ gÃyanti ÃcÃryo garbhÅ bhavati hastamÃdhÃya dak«iïam t­tÅyasyÃæ sa jÃyate sÃvitryà saha brÃhmaïa iti sadyo ha tvÃva brÃhmaïÃyÃnubrÆyÃdÃgneyo vai brÃhmaïa÷ sadyo và agnirjÃyate tasmÃtsadya eva brÃhmaïÃyÃnubrÆyÃt 11.5.4.[13] tÃæ haitÃmeke sÃvitrÅmanu«ÂubhamanvÃhurvÃgvà anu«ÂuptadasminvÃcaæ dadhma iti na tathà kuryÃdyo hainaæ tatra brÆyÃdà nvà ayamasya vÃcamadita mÆko bhavi«yatÅtÅÓvaro ha tathaiva syÃttasmÃdetÃæ gÃyatrÅmeva sÃvitrÅmanubrÆyÃt 11.5.4.[14] atha haike dak«iïata÷ ti«Âhate vÃsÅnÃya vÃnvÃhurna tathà kuryÃdyo hainaæ tatra brÆyÃdbulbaæ nvà ayamimamajÅjanata bulbo bhavi«yatÅtÅÓvaro ha tathaiva syÃttasmÃtpurastÃdeva pratÅce samÅk«amÃïÃyÃnubrÆyÃt 11.5.4.[15] tÃæ vai paco'nvÃha trayo vai prÃïÃ÷ prÃïa udÃno vyÃnastÃnevÃsmiæstaddadhÃtyathÃrdharcaÓo dvau và imau prÃïau prÃïodÃnÃveva prÃïodÃnÃvevÃsmiæstaddadhÃtyatha k­tsnÃmeko và ayam prÃïa÷ k­tsna eva prÃïamevÃsmiæstatk­tsnaæ dadhÃti 11.5.4.[16] tadÃhu÷ na brahmaïam brahmacaryamupanÅya mithunaæ caredgarbho và e«a bhavati yo brahmacaryamupaiti nedimam brahmaïaæ vi«iktÃdretaso janayÃnÅti 11.5.4.[17] tadu và Ãhu÷ kÃmameva careddvayyo và imÃ÷ prajà daivyaÓcaiva manu«yaÓca tà và imà manu«ya÷ prajÃ÷ prajananÃtprajÃyante candÃæsi vai daivya÷ prajÃstÃni mukhato janayate tata etaæ janayate tasmÃdu kÃmameva caret 11.5.4.[18] tadÃhu÷ na brahmacÃrÅ sanmadhvaÓnÅyÃdo«adhÅnÃæ và e«a paramo raso yanmadhu nedannÃdyasyÃntaæ gacÃnÅtyatha ha smÃha ÓvetaketurÃruïeyo brahmacÃrÅ sanmadhvaÓnaæstrayyai và etadvidyÃyai Ói«Âaæ yanmadhu sa tu raso yasyed­kÓi«Âamiti yathà ha và ­caæ và yajurvà sÃma vÃbhivyÃharettÃd­ktadya evaæ vidvÃnbrahmacÃrÅ sanmadhvaÓnÃti tasmÃdu kÃmamevÃÓnÅyÃt 11.5.5.[1] devÃnvà ÆrdhvÃntsvargaæ lokaæ yata÷ asurÃstamasÃntaradadhuste hocurna và asyÃnyena sattrÃdapaghÃto'sti hanta sattramÃsÃmahà iti 11.5.5.[2] te ÓatÃgni«Âomaæ sattramupeyu÷ te yÃvadÃsÅna÷ parÃpaÓyettÃvatastamo'pÃghnataivameva Óatokthyena yÃvatti«ÂhanparÃpaÓyettÃvatastamo'pÃghnata 11.5.5.[3] te hocu÷ apa vÃva tamo hanmahe na tveva sarvamiva hanta prajÃpatim pitaram pratyayÃmeti te prajÃpatim pitaram pratÅtyocurasurà vai no bhagava ÆrdhvÃntsvargaæ lokaæ yatastamasÃntaradadhu÷ 11.5.5.[4] te ÓatÃgni«Âomaæ sattramupaima te yÃvadÃsÅna÷ parÃpaÓyettÃvatastamo'pÃhanmahyevameva Óatokthyena yÃvatti«ÂhanparÃpaÓyettÃvatastamo'pÃhanmahi pra no bhagava¤cÃdhi yathÃsurÃæstamo'pahatya sarvam pÃpmÃnamapahatya svargaæ lokam praj¤ÃsyÃma iti 11.5.5.[5] sa hovÃca asarvakratubhyÃæ vai yaj¤ÃbhyÃmaganta yadagni«Âomena cokthyena ca ÓatÃtirÃtraæ sattramupeta tenÃsurÃæstamo'pahatya sarvam pÃpmÃnamapahatya svargaæ lokam praj¤Ãsyatheti 11.5.5.[6] te ÓatÃtirÃtraæ sattramupeyu÷ tenÃsurÃæstamo'pahatya sarvam pÃpmÃnamapahatya svargaæ lokam prajaj¤uste«ÃmarvÃkpa¤cÃÓe«vevÃha÷svaharabhi rÃtrisÃmÃni parÅyÆ rÃtrimabhyaha÷sÃmÃni 11.5.5.[7] te hocu÷ amuhÃma vai na prajÃnÅmo hanta prajÃpatimeva pitaram pratyayÃmeti te prajÃpatimeva pitaram pratÅtyocurahanno rÃtrisÃmÃni rÃtryÃmahno bhavanti na÷ vipaÓcidyaj¤ÃnmugdhÃnvidvÃndhÅro'nuÓÃdhi na iti 11.5.5.[8] tÃnhaitadupajagau mahÃhimiva vai hradÃdbalÅyÃnanvavet]ya anutta svÃdÃsthÃnÃttata÷ sattraæ na tÃyata iti 11.5.5.[9] ÃÓvinaæ vai va÷ ÓasyamÃnam prÃtaranuvÃkamÃsthÃnÃdanutta yamÃsthÃnÃdanuddhvaæ dhÅrÃ÷ santo adhÅravat praÓÃstrà tamupeta ÓanairapratiÓaæsateti 11.5.5.[10] te hocu÷ kathaæ nu bhagava÷ Óastaæ kathamapratiÓastamiti sa hovÃca yatra hotÃÓvinaæ ÓaæsannÃgneyÃsya kratorgÃyatrasya candasa÷ pÃraæ gacÃttatpratiprasthÃtà vasatÅvarÅ÷ parih­tya maitrÃvaruïasya havirdhÃnayo÷ prÃtaranuvÃkamupÃkurutÃduccairhotà Óaæsati Óanairitaro ja¤japyamÃna ivÃnvÃha tanna vÃcà vÃcam pratyeti na candasà canda÷ 11.5.5.[11] parihite prÃtaranuvÃke yathÃyatanamevopÃæÓvantaryÃmau hutvà droïakalaÓe pavitram prapŬyaæ nidadhÃti tiro'hnayaiÓcaritvà pratya¤ca÷ pratiparetya tirohnayÃneva bhak«ayÃdhvà athÃnupÆrvaæ yaj¤apucaæ saæsthÃpya ya Ærdhvà antaryÃmÃdgrahÃstÃng­hÅtvà vipru«Ãæ homaæ hutvà saætaniæ ca bahi«pavamÃnena stutvÃhareva pratipadyÃdhvà iti 11.5.5.[12] tadete'bhi ÓlokÃ÷ caturbhi÷ saindhavairyuktairdhÅrà vyajahustama÷ vidvÃæso ye Óatakratu devÃ÷ sattramatanvateti 11.5.5.[13] catvÃro hyatra yuktà bhavanti dvau hotÃrau dvÃvadhvaryÆ pavernu Óakveva hanÆni kalpayannahnorantau vyati«ajanta dhÅrÃ÷ na dÃnavà yaj¤iyaæ tantume«Ãæ vijÃnÅmo vitatam mohayanti na÷ pÆrvasyÃhna÷ pari«iæ«anti karma taduttareïÃbhivitanvate'hnà durvij¤Ãnaæ kÃvyaæ devatÃnÃæ somÃ÷ somairvyati«aktÃ÷ plavante samÃnÃntsadamuk«anti hayÃnkëÂhabh­to yathà pÆrïÃnparisruta÷ kumbhÃnjanamejayasÃdana ityasurarak«asÃnyapeyu÷ 11.5.6.[1] pa¤caiva mahÃyaj¤Ã÷ tÃnyeva mahÃsattrÃïi bhÆtayaj¤o manu«yayaj¤a÷ pit­yaj¤o devayaj¤o brahmayaj¤a iti 11.5.6.[2] aharaharbhÆtebhyo baliæ haret tathaitam bhÆtayaj¤aæ samÃpnotyaharahardadyÃdodapÃtrÃttathaitam manu«yayaj¤aæ samÃpnotyaharaha÷ svadhÃkuryÃdodapÃtrÃttathaitam pit­yaj¤aæ samÃpnotyaharaha÷ svÃhÃkuryÃdà këÂhÃttathaitaæ devayaj¤aæ samÃpnoti 11.5.6.[3] atha brahmayaj¤a÷ svÃdhyÃyo vai brahmayaj¤astasya và etasya brahmayaj¤asya vÃgeva juhÆrmana upabh­ccak«urdhruvà medhà sruva÷ satyamavabh­tha÷ svargo loka udayanaæ yÃvantaæ ha và imÃm p­thivÅæ vittena pÆrïÃæ dadaælokaæ jayati tristÃvantaæ jayati bhÆyÃæsaæ cÃk«ayyaæ ya evaæ vidvÃnaharaha÷ svÃdhyÃyamadhÅte tasmÃtsvÃhyÃyo'dhyetavya÷ 11.5.6.[4] payÃahutayo ha và età devÃnÃm yad­ca÷ sa ya evaæ vidvÃn­co'haraha÷ svÃdhyÃyamadhÅte payÃahutibhireva taddevÃæstarpayati ta enaæ t­ptÃstarpayanti yogak«emeïa prÃïena retasà sarvÃtmanà sarvÃbhi÷ puïyÃbhi÷ sampadbhirgh­takulyà madhukulyÃ÷ pitÌ!ntsvadhà abhivahanti 11.5.6.[5] ÃjyÃhutayo ha và età devÃnÃm yadyajÆæ«i sa ya evaæ vidvÃnyajÆæ«yaharaha÷ svÃdhyÃyamadhÅta ÃjyÃhutibhireva taddevÃæstarpayati ta enaæ t­ptÃstarpayanti yogak«emeïa prÃïena re 11.5.6.[6] somÃhutayo ha và età devÃnÃm yatsÃmÃni sa ya evaæ vidvÃntsÃmÃnyaharaha÷ svÃdhyÃyamadhÅte somÃhutibhireva taddevÃæstarpayati ta enaæ t­ptÃstarpayanti yogak«emeïa prÃïena re 11.5.6.[7] medÃahutayo ha và età devÃnÃm yadatharvÃÇgirasa÷ sa ya evaæ vidvÃnatharvÃÇgiraso'haraha÷ svÃdhyÃyamadhÅte medÃahutibhireva taddevÃæstarpayati ta enaæ t­ptÃstarpayanti yogak«emeïa prÃïena re 11.5.6.[8] madhvÃhutayo ha và età devÃnÃm yadanuÓÃsanÃni vidyà vÃkovÃkyamitihÃsapurÃïaæ gÃthà nÃrÃÓaæsya÷ sa ya evaæ vidvÃnanuÓÃsanÃni vidyà vÃkovÃkyamitihÃsapurÃïaæ gÃthà nÃrÃÓaæsÅrityaharaha÷ svÃdhyÃyamadhÅte madhvÃhutibhireva taddevÃæstarpayati ta enaæ t­ptÃstarpayanti yogak«emeïa prÃïena re 11.5.6.[9] tasya và etasya brahmayaj¤asya catvÃro va«aÂkÃrà yadvÃto vÃti yadvidyotate yatstanayati yadavasphÆrjati tasmÃdevaævidvÃte vÃti vidyotamÃne stanayatyavasphÆrjatyadhÅyÅtaiva va«aÂkÃrÃïÃmacambaÂkÃrÃyÃti ha vai punarm­tyum mucyate gacati brahmaïa÷ sÃtmatÃæ sa cedapi prabalamiva na ÓaknuyÃdapyekaæ devapadamadhÅyÅtaiva tathà bhÆtebhyo na hÅyate 11.5.7.[1] athÃta÷ svÃdhyÃyapraÓaæsà priye svÃdhyÃyapravacane bhavato yuktamanà bhavatyaparÃdhÅno'harahararthÃntsÃdhayate sukhaæ svapiti paramacikitsaka Ãtmano bhavatÅndriyasaæyamaÓcaikÃrÃmatà ca praj¤Ã­ddhiryaÓo lokapakti÷ praj¤Ã vardhamÃnà caturo dharmÃnbrÃhmaïamabhini«pÃdayati brÃhmaïyam pratirÆpacaryÃæ yaÓo lokapaktiæ loka÷ pacyamÃnaÓcaturbhirdharmairbrÃhmaïam bhunaktyarcayà ca dÃnena cÃjyeyatayà cÃvadhyatayà ca 11.5.7.[2] ye ha vai ke ca ÓramÃ÷ ime dyÃvÃp­thivÅ antareïa svÃdhyÃyo haiva te«Ãm paramatà këÂhà ya evaæ vidvÃntsvÃdhyÃyamadhÅte tasmÃtsvÃdhyÃyo'dhyetavya÷ 11.5.7.[3] yadyaddha và ayaæ candasa÷ svÃdhyÃyamadhÅte tena-tena haivÃsya yaj¤akratune«Âam bhavati ya evaæ vidvÃntsvÃdhyÃyamadhÅte tasmÃtsvÃdhyÃyo'dhyetavya÷ 11.5.7.[4] yadi ha và apyabhyakta÷ alaæk­ta÷ suhita÷ sukhe Óayane ÓayÃna÷ svÃdhyÃyamadhÅta à haiva sa nakhÃgrebhyastapyate ya evaæ vidvÃntsvÃdhyÃyamadhÅte tasmÃtsvÃdhyÃyo'dhyetavya÷ 11.5.7.[5] madhu ha và ­ca÷ gh­taæ ha sÃmÃnyam­taæ yajÆæ«i yaddha và ayaæ vÃkovÃkyamadhÅte k«ÅraudanamÃæsaudanau haiva tau 11.5.7.[6] madhunà ha và e«a devÃæstarpayati ya evaæ vidvÃn­co'haraha÷ svÃdhyÃyamadhÅte ta enaæ t­ptÃstarpayanti sarvai÷ kÃmai÷ sarvairbhogai÷ 11.5.7.[7] gh­tena ha và e«a devÃæstarpayati ya evaæ vidvÃntsÃmÃnyaharaha÷ svÃdhyÃyamadhÅte ta enaæ t­ptà 11.5.7.[8] am­tena ha và e«a devÃæstarpayati ya evaæ vidvÃnyajÆæ«yaharaha÷ svÃdhyÃyamadhÅte ta enaæ t­ptà 11.5.7.[9] k«ÅraudanamÃæsaudanÃbhyÃæ ha và e«a devÃæstarpayati ya evaæ vidvÃnvÃkovÃkyamitihÃsapurÃïamityaharaha÷ svÃdhyÃyamadhÅte ta enaæ t­ptà 11.5.7.[10] yanti và Ãpa÷ etyÃditya eti candramà yanti nak«atrÃïi yathà ha và età devatà neyurna kuryurevaæ haiva tadaharbrÃhmaïo bhavati yadaha÷ svÃdhyÃyaæ nÃdhÅte tasmÃtsvÃdhyÃyo'dhyetavyastasmÃdapy­caæ và yajurvà sÃma và gÃthÃæ và kuævyÃæ vÃbhivyÃharedvratasyÃvyavacedÃya 11.5.8.[1] prajÃpatirvà idamagra ÃsÅt eka eva so'kÃmayata syÃm prajÃyeyeti so'ÓrÃmyatsa tapo'tapyata tasmÃcrÃntÃttepÃnÃttrayo lokà as­jyanta p­thivyantarik«aæ dyau÷ 11.5.8.[2] sa imÃæstrÅælokÃnabhitatÃpa tebhyastaptebhyastrÅïi jyotÅæ«yajÃyantÃgniryo'yam pavate sÆrya÷ 11.5.8.[3] sa imÃni trÅïi jyotÅæ«yabhitatÃpa tebhyastaptebhyastrayo vedà ajÃyantÃgner­gvedo vÃyoryajurveda÷ sÆryÃtsÃmaveda÷ 11.5.8.[4] sa imÃæstrÅnvedÃnabhitatÃpa tebhyastaptebhyastrÅïi ÓukrÃïyajÃyanta bhÆrity­gvedÃdbhuva iti yajurvedÃtsvariti sÃmavedÃttad­gvedenaiva hotramakurvata yajurvedenÃdhvaryavaæ sÃmavedenodgÅthaæ yadeva trayyai vidyÃyai Óukraæ tena brahmatvamathoccakrÃma 11.5.8.[5] te devÃ÷ prajÃpatimabruvan yadi na ­kto và yaju«Âo và sÃmato và yaj¤o hvaletkenainam bhi«ajyemeti 11.5.8.[6] sa hovÃca yady­kto bhÆriti caturg­hÅtamÃjyaæ g­hÅtvà gÃrhapatye juhavatha yadi yaju«Âo bhuva iti caturg­hÅtamÃjyaæ g­hÅtvÃgnÅdhrÅye juhavathÃnvÃhÃryapacane và haviryaj¤e yadi sÃmata÷ svariti caturg­hÅtamÃjyaæ g­hÅtvÃhavanÅye juhavatha yadyu avij¤ÃtamasatsarvÃïyanudrutyÃhavanÅye juhavatha tad­gvedenaivargvedam bhi«ajyati yajurvedena yajurvedaæ sÃmavedena sÃmavedaæ sa yathà parvaïà parva saædadhyÃdevaæ haiva sa saædadhÃti ya etÃbhirbhi«ajyatyatha yo hÃto'nyena bhi«ajyati yathà ÓÅrïena ÓÅrïaæ saædhitsedyathà và ÓÅrïe garamabhinidadhyÃdevaæ tattasmÃdevaævidameva brahmÃïaæ kurvÅta nÃnevaævidam 11.5.8.[7] tadÃhu÷ yad­cà hotraæ kriyate yaju«Ãdhvaryavaæ sÃmnodgÅtho'tha kena brahmatvamityanayà trayyà vidyayeti ha brÆyÃt 11.5.9.[1] prajÃpatirha và e«a yadaæÓu÷ so'syai«a ÃtmaivÃtmà hyayam prajÃpatirvÃgevÃdÃbhya÷ sa yadaæÓu÷ g­hÅtvÃdÃbhyaæ g­hïÃtyÃtmÃnamevÃsyaitatsaæsk­tya tasminnetÃæ vÃcam prati«ÂhÃpayati 11.5.9.[2] atha mano ha và aæÓu÷ vÃgadÃbhya÷ prÃïa evÃæÓurudÃno'dÃbhyaÓcak«urevÃæÓu÷ ÓrotramadÃbhyastadyadetau grahau g­hïanti sarvatvÃyaiva k­tsnatÃyai 11.5.9.[3] atha devÃÓca ha và asurÃÓca ubhaye prÃjÃpatyà aspardhanta ta etasminneva yaj¤e prajÃpatÃvaspardhantÃsmÃkamayaæ syÃdasmÃkamayaæ syÃditi 11.5.9.[4] tato devÃ÷ arcanta÷ ÓrÃmyantaÓcerusta etaæ grahaæ dad­ÓuretamadÃbhyaæ tamag­hïata te savanÃni prÃv­hanta te sarvaæ yaj¤aæ samav­¤jatÃntarÃyannasurÃnyaj¤Ãt 11.5.9.[5] te hocu÷ adabhÃma và enÃniti tasmÃdadÃbhyo na vai no'dabhanniti tasmÃdadÃbhyo vÃgvà adÃbhya÷ seyamadabdhà vÃktasmÃdvevÃdÃbhya evaæ ha vai dvi«ato bhrÃt­vyasya sarvaæ yaj¤aæ saæv­Çkta evaæ dvi«antam bhrÃt­vyaæ sarvasmÃdyaj¤Ãnnirbhajati bahirdhà karoti ya u evametadveda 11.5.9.[6] sa yenaiva pÃtreïÃæÓuæ g­hïÃti tasminneva pÃtre nigrÃbhyÃbhyo'pa ÃnÅya tasminnetÃnaæÓÆng­hïÃti 11.5.9.[7] upayÃmag­hÅto'si agnaye tvà gÃyatracandasaæ g­hïÃmÅti gÃyatram prÃta÷savanaæ tatprÃta÷savanam prav­hatÅndrÃya tvà tri«Âupcandasaæ g­hïÃmÅti trai«Âubham mÃdhyandinaæ savanaæ tanmÃdhyandinaæ savanam prav­hati viÓvebhyastvà devebhyo jagaccandasaæ g­hïÃmÅti jÃgataæ t­tÅyasavanaæ tatt­tÅyasavanam prav­hatyanu«Âupte'bhigara iti yadvà Ærdhvaæ savanebhyastadÃnu«Âubhaæ tadevaitatprav­hati tannÃbhi«uïoti vajro vai grÃvà vÃgadÃbhyo nedvajreïa vÃcaæ hinasÃnÅti 11.5.9.[8] aæÓÆnevÃdhÆnoti vreÓÅnÃæ tvà patmannÃdhÆnomi kukÆnanÃnÃæ tvà patmannÃdhÆnomi bhandanÃnÃæ tvà patmannÃdhÆnomi madintamÃnÃæ tvà patmannÃdhÆnomi madhuntamÃnÃæ tvà patmannÃdhÆnomÅtyetà vai daivÅrÃpastadyÃÓcaiva daivÅrÃpo yÃÓcemà mÃnu«yastÃbhirevÃsminnetadubhayÅbhÅ rasaæ dadhÃti 11.5.9.[9] Óukraæ tvà Óukra ÃdhÆnomÅti Óukraæ hyetacukra ÃdhÆnotyahno rÆpe sÆryasya raÓmi«viti tadahnaÓcaivainametadrÆpe sÆryasya ca raÓmi«vÃdhÆnoti 11.5.9.[10] kakubhaæ rÆpaæ v­«abhasya rocate b­haditi etadvai kakubhaæ rÆpaæ v­«abhasya rocate b­hadya e«a tapati Óukra÷ Óukrasya purogÃ÷ soma÷ somasya purogà iti tacukramevaitacukrasya purogÃæ karoti somaæ somasya purogÃæ yatte somÃdÃbhyaæ nÃma jÃg­vi tasmai tvà g­hïÃmÅtyetaddha và asyÃdÃbhyaæ nÃma jÃg­vi yadvÃktadvÃcamevaitadvÃce g­hïÃti 11.5.9.[11] athopani«kramya juhoti tasmai te soma somÃya svÃheti tatsomamevaitatsomÃya juhoti tatho vÃcamagnau na prav­ïaktyatha hiraïyamabhivyanityasÃveva bandhustasya tÃvatÅreva dak«iïà yÃvatÅraæÓo÷ 11.5.9.[12] athÃæÓÆnpunarapyarjati uÓiktvaæ deva somÃgne÷ priyam pÃtho'pÅhi vaÓÅ tvaæ deva somendrasya priyaæ pÃtho'pÅhyasmatsakhà tvaæ deva soma viÓve«Ãæ devÃnÃm priyam pÃtho'pÅhÅti savanÃni và ada÷ prav­hati tÃnyevaitatpunarÃpyÃyayatyayÃtayÃmÃni karoti tairayÃtayÃmairyaj¤aæ tanvate 11.6.1.[1] bh­gurha vai vÃruïi÷ varuïam pitaraæ vidyayÃtimene taddha varuïo vidÃæ cakÃrÃtivai mà vidyayà manyata iti 11.6.1.[2] sa hovÃca prÃÇ putraka vrajatÃttatra yatpaÓyetadd­«Âvà dak«iïà vrajatÃttatra yatpaÓyestadd­«Âvà pratyagvrajatÃttatra yatpaÓyestadd­«ÂvodagvrajatÃttatra yatpaÓyestadd­«Âvaitayo÷ pÆrvayoruttaramanvavÃntaradeÓaæ vrajatÃttatra yatpaÓyestanma Ãcak«Åthà iti 11.6.1.[3] sa ha tata eva prÃÇ pravavrÃja edu puru«ai÷ puru«ÃnparvÃïye«Ãm parvaÓa÷ saævraÓcam parvaÓo vibhajamÃnÃnidaæ tavedam mameti sa hovÃca bhÅ«mam bata bho÷ puru«Ãnnvà etatpuru«Ã÷ parvÃïye«Ãæ saævraÓcam parvaÓo vyabhak«ateti te hocuritthaæ và ime'smÃnamu«miæloke'sacanta tÃnvayamidamiha pratisacÃmahà iti sa hovÃcÃstÅha prÃyaÓcittÅ3rityastÅti kÃ-ti pità te vedeti 11.6.1.[4] sa ha tata eva dak«iïà pravavrÃja edu puru«ai÷ puru«ÃnparvÃïye«Ãm parvaÓa÷ saækartam parvaÓo vibhajamÃnÃnidaæ tavedam mameti sa hovÃca bhÅ«mam bata bho÷ puru«Ãnnvà etatpuru«Ã÷ parvÃïye«Ãm parvaÓa÷ saækartam parvaÓo vyabhak«ateti te hocuritthaæ và ime'smÃnamu«miæloke'sacanta tÃnvayamidamiha pratisacÃmahà iti sa hovÃcÃstÅha prÃyaÓcittÅ3rityastÅti kÃ-ti pitaiva te vedeti 11.6.1.[5] sa ha tata eva pratyaÇ pravavrÃja edu puru«ai÷ puru«ÃæstÆ«ïÅmÃsÅnÃæstÆ«ïÅmÃsÅnairadyamÃnÃntsa hovÃca bhÅ«mam bata bho÷ puru«Ãnnvà etatpuru«ÃstÆ«ïÅmÃsÅnÃæstÆ«ïÅmÃsÅnà adantÅti te hocuritthaæ và ime'smÃnamu«miæloke'sacanta tÃnvayamidamiha pratisacÃmahà iti sa hovÃcÃstÅha prÃyaÓcittÅ3rityastÅti kÃ-ti pitaiva te vedeti 11.6.1.[6] sa ha tata evodaÇ pravavrÃja edu puru«ai÷ puru«ÃnÃkrandayata ÃkrandayadbhiradyamÃnÃntsa hovÃca bhÅ«mam bata bho÷ puru«Ãnnvà etatpuru«Ã Ãkrandayata Ãkrandayanto'dantÅti te hocuritthaæ và ime'smÃnamu 11.6.1.[7] sa ha tata evaitayo÷ pÆrvayo÷ uttaramanvavÃntaradeÓam pravavrÃjedu striyau kalyÃïÅæ cÃtikalyÃïÅæ ca te antareïa puru«a÷ k­«ïa÷ piÇgÃk«o daï¬apÃïistasthau taæ hainaæ d­«Âvà bhÅrviveda sa hetya saæviveÓa taæ ha pitovÃcÃdhÅ«va svÃdhyÃyaæ kasmÃnnu svÃdhyÃyaæ nÃdhÅ«a iti sa hovÃca kimadhye«ye na kiæ canÃstÅti taddha varuïo vidÃæ cakÃrÃdrÃgvà iti 11.6.1.[8] sa hovÃca yÃnvai tatprÃcyÃæ diÓyadrÃk«Å÷ puru«ai÷ pu ru«ÃnparvÃïye«Ãm parvaÓa÷ saævraÓcam parvaÓo vibhajamÃnÃnidaæ tavedam mameti vanaspatayo vai te abhÆvantsa yadvanaspatÅnÃæ samidhamÃdadhÃti tena vanaspatÅnavarunddhe tena vanaspatÅnÃæ lokaæ jayati 11.6.1.[9] atha yÃnetataddak«iïÃyÃæ diÓyadrÃk«Å÷ puru«ai÷ puru«ÃnparvÃïye«Ãm parvaÓa÷ saækartam parvaÓo vibhajamÃnÃnidaæ tavedam mameti paÓavo vai te abhÆvantsa yatpayasà juhoti tena paÓÆnavarundhe tena paÓÆnÃæ lokaæ jayati 11.6.1.[10] atha yÃnetatpratÅcyÃæ diÓyadrÃk«Å÷ puru«ai÷ puru«ÃæstÆ«ïÅmÃsÅnÃæstÆ«ïÅmÃsÅnairadyamÃnÃno«adhayo vai tà abhÆvantsa yatt­ïenÃvajyotayati tenau«adhÅravarunddhe tenau«adhÅnÃæ lokaæ jayati 11.6.1.[11] atha yÃnetadudÅcyÃæ diÓyadrÃk«Å÷ puru«ai÷ puru«ÃnÃkrandayata ÃkrandayadbhiradyamÃnÃnÃpo vai tà abhÆvantsa yadapa÷ pratyÃnayati tenÃpo'varunddhe tenÃpÃæ lokaæ jayati 11.6.1.[12] atha ye ete striyÃvadrÃk«Å÷ kalyÃïÅæ cÃtikalyÃïÅæ ca sà yà kalyÃïÅ sà Óraddhà sa yatpÆrvÃmÃhutiæ juhoti tena ÓraddhÃmavarunddhe tena ÓraddhÃæ jayatyatha yÃtikalyÃïÅ sÃÓraddhà sa yaduttarÃmÃhutiæ juhoti tenÃÓraddhÃmavarunddhe tenÃÓraddhÃæ jayati 11.6.1.[13] atha ya ene so'ntareïa puru«a÷ k­«ïa÷ piÇgÃk«o daï¬apÃïirasthÃtkrodho vai so'bhÆtsa yatsrucyapa ÃnÅya ninayati tena krodhamavarunddhe tena krodhaæ jayati sa ya evaæ vidvÃnagnihotraæ juhoti tena sarvaæ jayati sarvamavarunddhe 11.6.2.[1] janako ha vai vaideho brÃhmaïairdhÃvayadbhi÷ samÃjagÃma ÓvetaketunÃruïeyena somaÓu«meïa sÃtyayaj¤inà yÃj¤avalkyena tÃnhovÃca kathaæ-kathamagnihotraæ juhutheti 11.6.2.[2] sa hovÃca ÓvetaketurÃruïeyo gharmÃveva samrìahamajasrau yaÓasà vi«yandamÃnÃvanyo'nyasminjuhomÅti kathaæ tadityÃdityo vai gharmastaæ sÃyamagnau juhomyagnirvai gharmastam prÃtarÃditye juhomÅti kiæ sa bhavati ya evaæ juhotyajasra eva Óriyà yaÓasà bhavatyetayoÓca devatayo÷ sÃyujyaæ salokatÃæ jayatÅti 11.6.2.[3] atha hovÃca ÓomaÓu«ma÷ sÃtyayaj¤i÷ teja eva samrìahaæ tejasi juhomÅti kathaæ tadityÃdityo vai tejastaæ sÃyamagnau juhomyagnirvai tejastam prÃtarÃditye juhomÅti kiæ sa bhavati ya evaæ juhotÅti tejasvÅ yaÓasvyannÃdo bhavatyetayoÓcaiva devatayo÷ sÃyujyaæ salokatÃæ jayatÅti 11.6.2.[4] atha hovÃca yÃj¤avalkya÷ yadahamagnimuddharÃmyagnihotrameva tadudyacÃmyÃdityaæ và astaæ yantaæ sarve devà anuyanti te ma etamagnimuddh­taæ d­«ÂvopÃvartante'thÃham pÃtrÃïi nirïijyopavÃpyÃgnihotrÅæ dohayitvà paÓyanpaÓyatastarpayÃmÅti tvaæ nedi«Âhaæ yÃj¤avalkyÃgnihotrasyÃmÅmÃæsi«Âhà dhenuÓataæ dadÃmÅti hovÃca na tvevainayostvamutkrÃtriæ na gatiæ na prati«ÂhÃæ na t­ptiæ na punarÃv­ttiæ na lokam pratyutthÃyinamityuktvà rathamÃsthÃya pradhÃvayÃæ cakÃra 11.6.2.[5] te hocu÷ ati vai no'yaæ rÃjanyabandhuravÃdÅddhantainam brahmodyamÃhvayÃmahà iti sa hovÃca yÃj¤avalkyo brÃhmaïà vai vayaæ smo rÃjanyabandhurasau yadyamuæ vayaæ jayema kamajai«meti brÆyÃmÃtha yadyasÃvasmÃnjayedbrÃhmaïÃnrÃjanyabandhurajai«Åditi no brÆyurmedamÃd­¬hvamiti taddhÃsya jaj¤uratha ha yÃj¤avalkyo rathamÃstÃyÃnupradhÃvayÃæ cakÃra taæ hÃnvÃjagÃma sa hovÃcÃgnihotraæ yÃj¤avalkya veditÆ3mityagnihotraæ samrìiti 11.6.2.[6] te và ete ÃhutÅ hute utkrÃmata÷ te antarik«amÃviÓataste antarik«amevÃhavanÅyaæ kurvÃte vÃyuæ samidham marÅcÅreva ÓukrÃmÃhutiæ te antarik«aæ tarpayataste tata utkrÃmata÷ 11.6.2.[7] te divamÃviÓata÷ te divamevÃhavanÅyaæ kurvÃte Ãdityaæ samidhaæ candramasameva ÓukrÃmÃhutiæ te divaæ tarpayataste tata Ãvartete 11.6.2.[8] te imÃmÃviÓata÷ te imÃmevÃhavanÅyaæ kurvÃte agniæ samidhamo«adhÅreva ÓukrÃmÃhutiæ te imÃæ tarpayataste tata utkrÃmata÷ 11.6.2.[9] te puru«amÃviÓata÷ tasya mukhamevÃhavanÅyaæ kurvÃte jihvÃæ samidhamannameva ÓukrÃmÃhutiæ te puru«aæ tarpayata÷ sa ya evaæ vidvÃnaÓnÃtyagnihotramevÃsya hutam bhavati te tata utkrÃmata÷ 11.6.2.[10] te striyamÃviÓata÷ tasyà upasthamevÃhavanÅyaæ kurvÃte dhÃrakÃæ samidhaæ dhÃrakà ha vai nÃmai«aitayà ha vai prajÃpati÷ prajà dhÃrayÃæ cakÃra reta eva ÓukrÃmÃhutiæ te striyaæ tarpayata÷ sa ya evaæ vidvÃnmithunamupaityagnihotramevÃsya hutam bhavati yastata÷ putro jÃyate sa loka÷ pratyutthÃyyetadagnihotraæ yÃj¤avalkya nÃta÷ paramastÅti hovÃca tasmai ha yÃj¤avalkyo varaæ dadau sa hovÃca kÃmapraÓna eva me tvayi yÃj¤avalkyÃsaditi tato brahmà janaka Ãsa 11.6.3.[1] janako ha vaideho bahudak«iïena yaj¤eneje sa ha gavÃæ sahasramavarundhannuvÃcaità vo brÃhmaïà yo brahmi«Âha÷ sa udajatÃmiti 11.6.3.[2] sa hovÃca yÃj¤avalkyo 'rvÃcÅretà iti te hocustvaæ svinno yÃj¤avalkya brahmi«Âho'sÅ3 iti sa hovÃca namo'stu brahmi«ÂhÃya gokÃmà eva vayaæ sma iti 11.6.3.[3] te hocu÷ ko na imam prak«yatÅti sa hovÃca vidagdha÷ ÓÃkalyo'hamiti taæ ha pratikhyÃyovÃca tvÃæ svicÃkalya brÃhmaïà ulmukÃvak«ayaïamakratÃ3iti 11.6.3.[4] sa hovÃca kati devà yÃj¤avalkyeti trayaÓca trÅ ca Óatà trayaÓca trÅ ca sahasretyomiti hovÃca katyeva devà yÃj¤avalkyeti trayastriæÓadityomiti hovÃca katyeva devà yÃj¤avalkyeti traya ityomiti hovÃca katyeva devà yÃj¤avalkyeti dvÃvityomiti hovÃca katyeva devà yÃj¤avalkyetyadhyardha ityomiti hovÃca katyeva devà yÃj¤avalkyetyeka ityomiti hovÃca katame te trayaÓca trÅ ca Óatà trayaÓca trÅ ca sahasreti 11.6.3.[5] sa hovÃca mahimÃna evai«Ãmete trayastriæÓattveva devà iti katame te trayastriæÓaditya«Âau vasava ekÃdaÓa rudrà dvÃdaÓÃdityÃsta ekatriæÓadindraÓcaiva prajÃpatiÓca trayastræÓÃviti 11.6.3.[6] katame vasava iti agniÓca p­thivÅ ca vÃyuÓcÃntarik«aæ cÃdityaÓca dyauÓca candramÃÓca nak«atrÃïi caite vasava ete hÅdaæ sarvaæ vÃsayante te yadidaæ sarvaæ vÃsayante tasmÃdvasava iti 11.6.3.[7] katame rudrà iti daÓeme puru«e prÃïà ÃtmaikÃdaÓaste yadÃsmÃnmartyÃcarÅrÃdutkrÃmantyatha rodayanti tadyadrodayanti tasmÃdrudrà iti 11.6.3.[8] katama Ãdityà iti dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsarasyaita Ãdityà ete hÅdaæ sarvamÃdadÃnà yanti te yadidaæ sarvamÃdadÃnà yanti tasmÃdÃdityà iti 11.6.3.[9] katama indra÷ katama÷ prajÃpatiriti stanayitnurevendro yaj¤a÷ prajÃpatiriti katama stanayitnurityaÓaniriti katamo yaj¤a iti paÓava iti 11.6.3.[10] katame te trayo devà iti ima eva trayo lokà e«u hÅme sarve devà iti katamau tau dvau devÃvityannaæ caiva prÃïaÓceti katamo'dhyardha iti yo'yam pavata iti katama eko deva iti prÃïa iti 11.6.3.[11] sa hovÃca anatipraÓnyÃm mà devatÃmatyaprÃk«Å÷ puretithyai mari«yasi na te'sthÅni cana g­hÃnprÃpsyantÅti sa ha tathaiva mamÃra tasya hÃpyanyanmanyamÃnÃ÷ parimo«iïo'sthÅnyapajahrustasmÃnnopavÃdÅ syÃduta hyevaævitparo bhavati 11.7.1.[1] paÓubandhena yajate paÓavo vai paÓubandha÷ sa yatpaÓubandhena yajate paÓumÃnasÃnÅti tena g­he«u yajeta g­he«u paÓÆnbadhnà iti tena suyavase yajeta suyavase paÓÆnbadhnà iti jÅryanti ha vai juhvato yajamÃnasyÃgnayo'gnÅnjÅryato'nu yajamÃno yajamÃnamanu g­hÃÓca paÓavaÓca 11.7.1.[2] sa yatpaÓubandhena yajate agnÅnevaitatpunarïavÃnkurute'gnÅnÃm punarïavatÃmanu yajamÃnamanu g­hÃÓca paÓavaÓcÃyu«yo ha và asyai«a Ãtmani«krayaïo bhavati mÃæsÅyanti ha vai juhvato yajamÃnasyÃgnayaste yajamÃnameva dhyÃyanti yajamÃnaæ saækalpayanti pacanti và anye«vagni«u v­thÃmÃæsamathaite«Ãæ nÃto'nyà mÃæsÃÓà vidyate yasyo caite bhavanti 11.7.1.[3] sa yatpaÓubandhena yajate ÃtmÃnamevaitanni«krÅïÅte vÅreïa vÅraæ vÅro hi paÓurvÅro yajamÃna etadu ha vai paramannÃdyaæ yanmÃæsaæ sa paramasyaivÃnnÃdyasyÃttà bhavati taæ vai saævatsaro nÃnÅjanamatÅyÃdÃyurvai saævatsara Ãyurevaitadam­tamÃtmandhatte 11.7.2.[1] haviryaj¤avidho ha và anya÷ paÓubandha÷ savavidho'nya÷ sa hai«a haviryaj¤avidho yasminvratamupanayati yasminnapa÷ praïayati yasminpÆrïapÃtraæ ninayati yasminvi«ïukramÃnkramayatyatha hai«a savavidho yasminnetÃni na kriyante 11.7.2.[2] tadÃhu÷ i«Âi÷ paÓubandhÃ3 mahÃyaj¤Ã3 iti mahÃyaj¤a iti ha brÆyÃdi«Âiæ vai tarhi paÓubandhamakarvyenamak­k«athà ityenam brÆyÃt 11.7.2.[3] tasya prayÃjà eva prÃta÷savanam anuyÃjÃst­tÅyasavanam puro¬ÃÓa eva mÃdhyandinaæ savanam 11.7.2.[4] taddhaike vapÃyÃæ hutÃyÃæ dak«iïà nayanti tadu tathà na kuryÃdyo hainaæ tatra brÆyÃdbahirdhà nvà ayam prÃïebhyo dak«iïà anai«Ånna prÃïÃnadadak«adandho và srÃmo và badhiro và pak«ahato và bhavi«yatÅtÅÓvaro ha tathaiva syÃt 11.7.2.[5] itthameva kuryÃt puro¬ÃÓe¬ÃyÃmevopahÆtÃyÃæ dak«iïà nayedaindro và ayam madhyata÷ prÃïa imamevaitadaindram madhyata÷ prÃïaæ dak«iïÃbhirdak«ayatyaindraæ vai mÃdhyandinaæ savanam mÃdhyandine vai savane dak«iïà nÅyante tasmÃtpuro¬ÃÓe¬ÃyÃmevopahÆtÃyÃæ dak«iïà nayet 11.7.2.[6] tadÃhu÷ adhvaryo yaddÅk«itasya nÃnavabh­tho'vakalpate kvainamadidÅk«a ityÃvabh­thÃdanÆdd­æheyuradhvaryuÓca pratiprasthÃtà ca hotà ca maitrÃvaruïaÓca brahmà cÃgnÅdhraÓcaitairvà e«a «a¬¬hotà tamanudrutya «a¬¬hotÃraæ juhotyekÃmÃhutiæ k­tvà pa¤ca vÃjyà dyau«p­«Âhamantarik«amÃtmÃÇgairyaj¤am p­thivÅæ ÓarÅrai÷ vÃcaspate'cidrayà vÃcÃcidrayà juhvà divi devÃv­dhaæ hotrÃmairayatsvÃheti saiva dÅk«Ã 11.7.2.[7] tadÃhu÷ adhvaryo yaddÅk«itasya nÃnavabh­tho'vakalpate kvainamavabh­thamavane«yasÅti sa yaddh­dayaÓÆlena caranti sa haivaitasyÃvabh­tha÷ 11.7.2.[8] madhuko ha smÃha paiÇgya÷ visomena và eke paÓubandhena yajante sasomenaike divi vai soma ÃsÅttaæ gÃyatrÅ vayo bhÆtvÃharattasya yatparïamacidyata tatparïasya parïatvamiti nvà etadbrÃhmaïamudyate visomena và eke paÓubandhena yajante sasomenaike sa hai«a visomena paÓubandhena yajate yo'nyam pÃlÃÓÃdyÆpaæ kurute'tha hai«a sasomena paÓubandhena yajate ya÷ pÃlÃÓaæ yÆpaæ kurute tasmÃtpÃlÃÓameva yÆpaæ kurvÅta 11.7.3.[1] sa ya e«a bahusÃra÷ sa hÃpaÓavyastasmÃttÃd­Óam paÓukÃmo yÆpaæ na kurvÅtÃtha ya e«a phalguprÃsaha÷ sa ha paÓavyastasmÃttÃd­Óam paÓukÃmo yÆpaæ kurvÅta 11.7.3.[2] atha yasyaitadvakrasya sata÷ ÓÆla-ivÃgram bhavati sa ha kapotÅ nÃma sa yo ha tÃd­Óaæ yÆpaæ kurute purà hÃyu«o'muæ lokameti tasmÃttÃd­ÓamÃyu«kÃmo yÆpaæ na kurvÅta 11.7.3.[3] atha ya e«a Ãnata÷ upari«ÂÃdapanato madhye so'ÓanÃyai rÆpaæ sa yo ha tÃd­Óaæ yÆpaæ kurute'ÓanÃyukà hÃsya bhÃryà bhavanti tasmÃttÃd­ÓamannÃdyakÃmo yÆpaæ na kurvÅtÃtha ya e«a Ãnata upari«ÂÃdupanato madhye so'nnÃdyasya rÆpaæ tasmÃttÃd­ÓamannÃdyakÃmo yÆpaæ kurvÅta 11.7.4.[1] sa yatpaÓunà yak«yamÃïa÷ ekÃratniæ yÆpaæ kuruta imameva tena lokaæ jayatyatha yaddvyaratnimantarik«alokameva tena jayatyatha yattryaratniæ divameva tena jayatyatha yaccaturartniæ diÓa eva tena jayati sa và e«a tryaratnirvaiva caturaratnirvà paÓubandhayÆpo bhavatyatha yo'ta Ærdhva÷ saumyasyaiva so'dhvarasya 11.7.4.[2] tadÃhu÷ yajedÃjyabhÃgau nÃ3 iti yajedityÃhuÓcak«u«Å và ete yaj¤asya yadÃjyabhÃgau kim­te puru«aÓcak«urbhyÃæ syÃditi yÃvadvai bhÃginaæ svena bhÃgadheyena na nirbhajantyanirbhakto vai sa tÃvanmanyate'tha yadaiva taæ svena bhÃgadheyena nirbhajantyathaiva sa nirbhakto manyate sa yatraitaddhotÃnvÃhÃsnà rak«a÷ saæs­jatÃditi tadenaæ svena bhÃgadheyena nirbhajati 11.7.4.[3] etadvai paÓo÷ saæj¤apyamÃnasya h­dayaæ Óuk«amavaiti h­dayÃcÆlaæ tadye saha h­dayena paÓuæ Órapayanti puna÷ paÓuæ Óuganuvi«pandeta pÃrÓvata evainatkëÂhe prat­dya Órapayet 11.7.4.[4] upast­ïÅta Ãjyam tatp­thivyai rÆpaæ karoti hiraïyaÓakalamavadadhÃti tadagne rÆpaæ karoti vapÃmavadadhÃti tadantarik«asya rÆpaæ karoti hiraïyaÓakalamavadadhÃti tadÃdityasya rÆpaæ karotyatha yadupari«ÂÃdabhighÃrayati taddivo rÆpaæ karoti sà và e«Ã pa¤cÃvattà vapà bhavati pÃÇkto yaj¤a÷ pÃÇkta÷ paÓu÷ pa¤cartava÷ saævatsarasya tasmÃtpa¤cÃvattà vapà bhavati 11.8.1.[1] tadyathà ha vai idaæ rathacakraæ và kaulÃlacakraæ vÃprati«Âhitaæ krandedevaæ haiveme lokà adhruvà aprati«Âhità Ãsu÷ 11.8.1.[2] sa ha prajÃpatirÅk«Ãæ cakre kathaæ nvime lokà dhruvÃ÷ prati«ÂhitÃ÷ syuriti sa ebhiÓcaiva parvatairnadÅbhiÓcemÃmad­æhadvayobhiÓca marÅcibhiÓcÃntarik«aæ jÅmÆtaiÓca nak«atraiÓca divam 11.8.1.[3] sa maha iti vyÃharat paÓavo vai mahastasmÃdyasyaite bahavo bhavanti bhÆyi«Âhamasya kule mahÅyante bahavo ha và asyaite bhavanti bhÆyi«Âhaæ hÃsya kule mahÅyante tasmÃdyadyenamÃyatanÃdbÃdheranvà pra và yÃpayeyuragnihotraæ hutvà maha ityupati«Âheta prati prajayà paÓubhisti«Âhati nÃyatanÃccyavate 11.8.2.[1] catvÃro ha và agnaya÷ Ãhita uddh­ta÷ prah­to vih­to'yameva loka Ãhito'ntarik«aloka uddh­to dyau«prah­to diÓo vih­to'gnirevÃhito vÃyuruddh­ta Ãditya÷ prah­taÓcandramà vih­to gÃrhapatya evÃhita ÃhavanÅya uddh­to'tha yametamÃhavanÅyÃtpräcam praïayanti sa prah­to'tha yametamuda¤cam paÓuÓrapaïÃyÃharanti yaæ copayaÇbhya÷ sa vih­tastasmÃtprahÃrye'gnau paÓubandhena yajeta 11.8.3.[1] tadÃhu÷ kiædevatya e«a paÓu÷ syÃditi prÃjÃpatya÷ syÃdityÃhu÷ prajÃpatirvà etamagre'bhyapaÓyattasmÃtprÃjÃpatya evai«a paÓu÷ syÃditi 11.8.3.[2] atho apyÃhu÷ saurya evai«a paÓu÷ syÃditi tasmÃdetasminnastamite paÓavo badhyante badhnantyekÃnyathÃgo«Âhameka upasamÃyanti tasmÃtsaurya evai«a paÓu÷ syÃditi 11.8.3.[3] atho apyÃhu÷ aindrÃgna evai«a paÓu÷ syÃdityete vai devate anvantye devà yadyÃrto yajate pÃrayata eva yadi mahasÃyajate pÃrayata eva tasmÃdaindrÃgna evai«a paÓu÷ syÃditi 11.8.3.[4] prÃïa eva paÓubandha÷ tasmÃdyÃvajjÅvati nÃsyÃnya÷ paÓÆnÃmÅ«Âe baddhà hyÃsminnete bhavanti 11.8.3.[5] sa ha prajÃpatiragnimuvÃca yajai tvayà tvà labhà iti neti hovÃca vÃyum brÆhÅti sa ha vÃyumuvÃca yajai tvayà tvà labhà iti neti hovÃca puru«am brÆhÅti sa ha puru«amuvÃca yajai tvayà tvà labhà iti neti hovÃca paÓÆnbrÆhÅti sa ha paÓÆnuvÃca yajai yu«mÃbhirà vo labhà iti neti hocuÓcandramasam brÆhÅti sa ha candramasamuvÃca yajai tvayà tvà labhà iti neti hovÃcÃdityam brÆhÅti sa hÃdityamuvÃca yajai tvayà tvà labhà iti tatheti hovÃca ya u ta ete nÃcÅkamanta kimu ma ete«u syÃditi yadyatkÃmayethà iti tatheti tamÃlabhata so'syÃyam paÓurÃlabdha÷ saæj¤apto'ÓvayattametÃbhirÃprÅbhirÃprÅïÃttadyadenametÃbhirÃprÅbhirÃprÅïÃttasm ÃdÃp riyo nÃma tasmÃdu paÓuæ saæj¤aptam brÆyÃcetÃæ nu muhÆrtamiti sa yÃvantamaÓvamedhene«Âvà lokaæ jayati tÃvantametena jayati 11.8.3.[6] tam prÃcÅ dik prÃïetyanuprÃïatprÃïamevÃsmiæstadadadhÃttaæ dak«iïà digvyÃnetyanuprÃïadvyÃnamevÃsmiæstadadadhÃttam pratÅcÅ digapÃnetyanuprÃïadapÃnamevÃsmiæstadadadhÃttamudÅcÅ digudÃnetyanuprÃïadudÃnamevÃsmiæstadadadhÃttamÆrdhvà dik«amÃnetyanuprÃïatsamÃnamevÃsmiæstadadadhÃttasmÃdu putraæ jÃtamak­ttanÃbhim pa¤ca brÃhmaïÃnbrÆyÃdityenamanuprÃïiteti yadyu tÃnna vindedapi svayamevÃnuparikrÃmamanuprÃïyÃtsa sarvamÃyuretyà haiva jarÃyai jÅvati 11.8.3.[7] sa prÃïamevÃgnerÃdatta tasmÃde«a nÃnupadhmÃto nÃnupajvalito jvalatyÃtto hyasya prÃïa à ha vai dvi«ato bhrÃt­vyasya prÃïaæ datte ya evaæ veda 11.8.3.[8] rÆpameva vÃyorÃdatta tasmÃdetasya lelayata ivaivopaÓ­ïvanti na tvenam paÓyantyÃttaæ hyasya rÆpamà ha vai dvi«ato bhrÃt­vyasya rÆpaæ datte ya evaæ veda 11.8.3.[9] cittameva puru«asyÃdatta tasmÃdÃhurdevacittaæ tvÃvatu mà manu«yacittamityÃttaæ hyasya cittamà ha vai dvi«ato bhrÃt­vyasya cittaæ datte ya evaæ veda 11.8.3.[10] cak«ureva paÓÆnÃmÃdatta tasmÃdete cÃkaÓyamÃnà ivaiva na jÃnantyatha yadaivopajighrantyatha jÃnantyÃttaæ hye«Ãæ cak«urà ha vai dvi«ato bhrÃt­vyasya cak«urtatte ya evaæ veda 11.8.3.[11] bhÃmeva candramasa Ãdatta tasmÃdetayo÷ sad­Óayo÷ satornatarÃæ candramà bhÃtyÃttà hyasya bhà à ha vai dvi«ato bhrÃt­vyasya bhÃæ datte ya evaæ veda tadyadÃdatta tasmÃdÃditya÷ 11.8.4.[1] keÓig­hapatÅnÃmu ha samrìdughÃæ ÓÃrdÆlo jaghÃna sa ha sasattriïa ÃmantrayÃæ cakre keha prÃyaÓcittiriti te hocurneha prÃyaÓcittirasti khaï¬ika evaudbhÃrirasya prÃyaÓcittiæ veda sa u ta etÃd­kcaiva kÃmayate'taÓca pÃpÅya iti 11.8.4.[2] sa hovÃca saægrahÅtaryuÇgdhi me syantsyÃmi sa yadyaha me vak«yati samÃpsyÃmi yadyu mà mÃrayi«yati yaj¤aæ vik­«Âamanu vikrak«ya iti 11.8.4.[3] sa ha yuktvà yayÃvÃjagÃma taæ ha pratikhyÃyovÃca yannvetÃnyevÃjinÃni m­ge«u bhavantyathai«Ãm p­«ÂÅrapiÓÅrya pacÃmahe k­«ïÃjinam me grÅvÃsvÃbaddhamityeva medamadh­«o'bhyavasyanttÆ3 miti 11.8.4.[4] neti hovÃca samrìdughÃæ vai me bhagava÷ ÓÃrdÆlo'vadhÅtsa yadyaha me vak«yasi samÃpsyÃmi yadyu mà mÃrayi«yasi yaj¤aæ vik­«Âamanu vikrak«ya iti 11.8.4.[5] sa hovÃca ÃmantraïÅyÃnnvÃmantrayà iti tÃnhÃmantryovÃca yadyasmai vak«yÃmyamu«yaivedam prajà bhavi«yati na mama lokÅ tvaham bhavi«yÃmi yadyu và asmai na vak«yÃmi mamaivedam prajà bhavi«yati nÃmu«ya lokÅ tvasau bhavi«yatÅti te hocurmà bhagavo voco'yaæ vÃva k«atriyasya loka iti sa hovÃca vak«yÃmyevÃmÆrvai rÃtrayo bhÆyasya iti 11.8.4.[6] tasmà u haitaduvÃca sp­tÅrhutvÃnyÃmÃjateti brÆtÃtsà te samrìdughà syÃditi candrÃtte mana sp­ïomi svÃhà sÆryÃtte cak«u sp­ïomi svÃhà vÃtÃtte prÃïÃntsp­ïomi svÃhà digbhyaste Órotraæ sp­ïomi svÃhÃdbhyaste lohitaæ sp­ïomi svÃhà p­thivyai te ÓarÅraæ sp­ïomi svÃhetyathÃnyÃmÃjateti brÆtÃtsà te samrìdughà syÃditi tato haiva sa utsasÃda kaiÓinÅrevemà apyetarhi prajà jÃyante