SATAPATHA-BRAHMANA 11 Data input by H.S. Ananthanarayana and W. P. Lehman. Bracketted numbering added mechanically. ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Classical Sanskrit Extended ³ ³ (CSX) encoding: ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 224 ³ ³ long A â 226 ³ ³ long i ã 227 ³ ³ long I ä 228 ³ ³ long u å 229 ³ ³ long U æ 230 ³ ³ vocalic r ç 231 ³ ³ vocalic R è 232 ³ ³ long vocalic r é 233 ³ ³ vocalic l ë 235 ³ ³ long vocalic l í 237 ³ ³ velar n ï 239 ³ ³ velar N ð 240 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t ñ 241 ³ ³ retroflex T ò 242 ³ ³ retroflex d ó 243 ³ ³ retroflex D ô 244 ³ ³ retroflex n õ 245 ³ ³ retroflex N ö 246 ³ ³ palatal s ÷ 247 ³ ³ palatal S ø 248 ³ ³ retroflex s ù 249 ³ ³ retroflex S ú 250 ³ ³ anusvara ü 252 ³ ³ anusvara (overdot) § 167 ³ ³ capital anusvara ý 253 ³ ³ visarga þ 254 ³ ³ (capital visarga 255) ³ ³ ³ ³ Other characters of the CSX encoding table are ³ ³ not included. Accents have been dropped in order ³ ³ to facilitate word search. ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ 11.1.1.[1] saüvatsaro vai yaj¤aþ prajàpatiþ tasyaitaddvàraü yadamàvàsyà candramà eva dvàrapidhànaþ 11.1.1.[2] sa yo'màvàsyàyàmagnã àdhatte yathà vivçtàyàü dvàri dvàrà puram prapadyeta sa tata eva svargaü lokamiyàdevaü tadyo'màvàsyàyàmàdhatte 11.1.1.[3] atha yo nakùatra àdhatte yathàpihitàyàü dvàryadvàrà puram prapitsetsa jihmaþ puraþ syàdevaü tadyo nakùatra àdhatte tasmànna nakùatra àdadhãta 11.1.1.[4] yadaharevaiùaþ na purastànna pa÷càddç÷yeta tadaharupavasettarhi hyeùa imaü lokamàgacati tasminniha vasati 11.1.1.[5] sarve devà vasanti sarvàõi bhåtàni sarvà devatàþ sarva çtavaþ sarve stomàþ sarvàõi pçùñhàni sarvàõi candàüsi 11.1.1.[6] sarveùu ha và asya deveùu sarveùu bhåteùu sarvàsu devatàsu sarveùvçtuùu sarveùu stomeùu sarveùu pçùñheùu sarveùu candaþsvagnã àhitau bhavato yo'màvàsyàyàmàdhatte tasmàdamàvàsyàyàmevàgnã àdadhãta 11.1.1.[7] yo'sau vai÷àkhasyàmàvàsyà tasyàmàdadhãta sà rohiõyà sampadyata àtmà vai prajà pa÷avo rohiõyàtmanyevaitatprajàyàm pa÷uùu pratitiùñhatyamàvàsyà và agnyàdheyaråpaü tasmàdamàvàsyàyàmevàgnã àdadhãta paurõamàsyàmanvàrabhetàmàvàsyàyàü dãkùeta 11.1.2.[1] ghnanti và etadyaj¤am yadenaü tanvate yannveva ràjànamabhiùuõvani[ tattaü ghnanti yatpa÷uü saüj¤apayanti vi÷àsati tattaü ghnantyulåkhalamusalàbhyàü dçùadupalàbhyàü haviryaj¤aü ghnanti 11.1.2.[2] taü hatvà yaj¤am agnàveva yonau reto bhåtaü si¤catyagnirvai yoniryaj¤asya sa tataþ prajàyate tadda÷a tà àhutãþ sampàdayedyàbhyo vaùañkriyate 11.1.2.[3] ayaü vai yaj¤o yo'yam pavate so'yameka ivaiva pavate so'yam puruùe'ntaþ praviùño da÷adhàvihitaþ sa evam kLptaiþ pràõairagneryoneradhijàyate saiùà da÷àkùarà viràñ saiùà sampatsa yaj¤aþ 11.1.2.[4] atho api nava syuþ tannyånàü viràjaü karoti prajananàya nyånàdvà imàþ prajàþ prajàyante saiùà sampatsa yaj¤aþ 11.1.2.[5] atho apyekàtiriktà syàt sà prajàpatimabhyatiricyate saiùà sampatsa yaj¤aþ 11.1.2.[6] atho api dve atirikte syàtàm dvandvaü vai mithunam prajananam mithunamevaitatprajananaü kriyate saiùà sampatsa yaj¤aþ 11.1.2.[7] atho api tisro'tiriktà syuþ dvandvamaha mithunam prajananamatha yajjàyate tattçtãyaü saiùà sampatsa yaj¤aþ 11.1.2.[8] atho api catasro'tiriktàþ syuþ tadyathaikaivaü catasrastrayo và ime lokàstadimàneva lokàüstisçbhiràpnoti prajàpatirvà atãmàülokàü÷caturthastatprajàpatimeva caturthyàpnoti saiùà sampatsa yaj¤aþ 11.1.2.[9] sa yaddvàbhyàmånaü tadånaü so'yaj¤o yatpa¤cabhiratiriktaü tadatiriktaü so'yaj¤aþ saiùaiva da÷atyadhi sampadeùà viü÷atyàmeùà sahasràt 11.1.2.[10] àjiü và ete dhàvanti ye dar÷apårõamàsàbhyàü yajante sa vai pa¤cada÷a varùàõi yajeta teùàm pa¤cada÷ànàü varùàõàü trãõi ca ÷atàni ùaùñi÷ca paurõamàsya÷càmàvàsyà÷ca trãõi ca vai ÷atàni ùaùñi÷ca saüvatsarasya ràtrayastadràtrãràpnoti 11.1.2.[11] athàparàõi pa¤cada÷aiva varùàõi yajeta teùàm pa¤cada÷ànàü varùàõàü trãõi caiva ÷atàni ùaùñi÷ca paurõamàsya÷càmàvàsyà÷ca trãõi ca vai ÷atàni ùaùñi÷ca saüvatsarasyàhàni tadahànyàpnoti tadveva saüvatsaramàpnoti 11.1.2.[12] martyà ha và agre devà àsuþ sa yadaiva te saüvatsaramàpurathàmçtà àsuþ sarvaü vai saüvatsaraþ sarvaü và akùayyameteno hàsyàkùayyaü sukçtam bhavatyakùayyo lokaþ 11.1.2.[13] sa àjisçtàmekaþ ya evaü vidvàüstriü÷ataü varùàõi yajate tasmàdu triü÷atameva varùàõi yajeta yadyu dàkùàyaõayaj¤ã syàdatho api pa¤cada÷aiva varùàõi yajetàtra hyeva sà sampatsampadyate dve hi paurõamàsyau yajate dve amàvàsye atro eva khalu sà sampadbhavati 11.1.3.[1] paurõamàseneùñvà indràya vimçdhe'nunirvapati tena yatheùñyaivaü yajata àmàvàsyeneùñvàdityai carumanunirvapati tena yatheùñyaivaü yajate 11.1.3.[2] sa yatpaurõamàseneùñvà indràya vimçdhe'nunirvapatãndro vai yaj¤asya devatàthaidagnãùomãyam paurõamàsaü havirbhavati tatra nendràya tveti kiü cana kriyata eteno hàsyaitatsendraü havirbhavatyetena sendro yaj¤o'tha yadvimçdhe tveti sarvà u hi mçdho nàùñràþ paurõamàsena hanti 11.1.3.[3] atha yadàmàvàsyeneùñvà adityai carumanunirvapatyeùa vai somo ràjà devànàmannaü yaccandramàþ sa yatraiùa etàü ràtriü na purastànna pa÷càddadç÷e tenaitadanaddheva havirbhavati tenàpratiùñhitamiyaü vai pçthivyaditiþ seyamaddhà seyam pratiùñhitaiteno hàsyaitadaddheva havirbhavatyetena pratiùñhitametannu tadyasmàdanunirvapatyatha yasmànnànunirvapet 11.1.3.[4] sa yatpaurõamàseneùñvà indràya vimçdhe'nunirvapati sendro me yaj¤o'saditi sarvo vai yaj¤a indrasyaiva sa yatsarvo yaj¤a indrasyaivaiteno hàsyetatsendraü havirbhavatyetena sendro yaj¤aþ 11.1.3.[5] atha yadàmàvàsyeneùñvà adityai carumanunirvapatyàmàvàsyaü và anunirvàpyam paurõamàsena và indro vçtramahaüstasmà etadvçtraü jaghnuùe devà etaddhaviranuniravapanyadàmàvàsyaü kimanunirvàpye'nunirvapediti tasam:nnànunirvapet 11.1.3.[6] sa yatpaurõamàseneùñvà athànyaddhaviranunirvapatyàmàvàsyeneùñvàthànyaddhaviranunirvapati dviùantaü ha sa bhràtçvyaü pratyucrayate'tha yaþ paurõamàsãü yajata àmàvàsyenàmàvàsyàmasapatnà haivàsyànupabàdhà ÷rãrbhavati 11.1.3.[7] paurõamàsena vai devàþ paurõamàsãü yajamànà àmàvàsyenàmàvàsyàü kùipra eva pàpmànamapàghnata kùipre pràjàyanta sa yo haivaü vidvànpaurõamàsenaiva paurõamàsãü yajata àmàvàsyenàmàvàsyàü kùipra eva pàpmànamapahate kùipre prajàyate sa yadyanunirvapeddadyàddakùiõàü nàdakùiõaü haviþ syàditi hyàhurdar÷apårõamàsayorhyevaiùà dakùiõà yadanvàhàrya iti nvanunirvàpyasyàthàbhyuditasya 11.1.4.[1] taddhaike dçùñvopavasanti ÷vo nodetetyabhrasya và hetoranirj¤àya vàthotopavasantyathainamutàbhyudeti sa yadyagçhãtaü havirabhyudiyàtpraj¤àtameva tadeùaiva vratacaryà yatpårvedyurdugdhaü dadhi haviràta¤canaü tatkurvanti pratipramu¤canti vatsàüstànpunarapàkurvanti 11.1.4.[2] tànaparàhõe parõa÷àkhayàpàkaroti tadyathaivàdaþ praj¤àtamàmàvàsyaü havirevameva tadyadyu vratacaryàü và nodà÷aüseta gçhãtaü và havirabhyudiyàditaratho tarhi kuryàdetàneva taõóulàntsuphalãkçtànkçtvà sa ye'õãyàüsastànagnaye dàtre'ùñàkapàlam puroóà÷aü ÷rapayati 11.1.4.[3] atha yatpårvedyuþ dugdhaü dadhi tadindràya pradàtre'tha tadànãüdugdhe viùõave ÷ipiviùñàyaitàüstaõóulà¤cåte caruü ÷rapayati caruru hyeva sa yatra kva ca taõóulànàvapanti 11.1.4.[4] tadyadevam bhavati eùa vai somo ràjà devànàmannaü yaccandramàstametadupaitsãttamapàràtsãttamasmà agnirdàtà dadàtãndraþ pradàtà prayacati tamasmà indràgnã yaj¤aü dattastenendràgnibhyàü dattena yaj¤ena yajate'tha yadviùõave ÷ipiviùñàyeti yaj¤o vai viùõuratha yacipiviùñàyeti yamupaitsãttamapàràtsãttacipitamiva yaj¤asya bhavati tasmàcipiviùñàyeti tatro yacaknuyàttaddadyànnàdakùiõaü haviþ syàditi hyàhuratha yadaiva nodiyàdathopavaset 11.1.5.[1] adyàmàvàsyeti manyamàna upavasati athaiùa pa÷càddadç÷e sa haiùa divyaþ ÷và sa yajamànasya pa÷ånabhyavekùate tadapa÷avyaü syàdapràya÷cittikçta etasmàdu haitadbhãùàvacandramasàditi 11.1.5.[2] càyàmupasarpanti eteno haitadupatapadàcakùate ÷valucitamityetamu haivaitadàcakùate 11.1.5.[3] ÷a÷a÷càndramasa iti candramà vai somo devànàmannaü tam paurõamàsyàmabhiùuõvanti so'parapakùe'pa oùadhãþ pravi÷ati pa÷avo và apa oùadhãradanti tadenametàü ràtrãm pa÷ubhyaþ saünayati 11.1.5.[4] so'dyàmàvàsyeti manyamàna upavasati athaiùa pa÷càddadç÷e tadyajamàno yaj¤apathàdeti tadàhuþ kathaü kuryàditvà yaj¤apathàdyajetà3 na yajetà3 iti yajeta haiva na hyanyadapakramaõam bhavati ÷vaþ ÷va evaiùa jyàyànudeti sa àmàvàsyavidhenaiveùñvàtheùñimanunirvapati tadaharvaiva ÷vo và 11.1.5.[5] tasya trãõi havãüùi bhavanti agnaye pathikçte'ùñàkapàlam puroóà÷amindràya vçtraghna ekàda÷akapàlamagnaye vai÷vànaràya dvàda÷akapàlam puroóà÷am 11.1.5.[6] sa yadagnaye pathikçte nirvapati agnirvai pathaþ kartà sa yasmàdevàdo yajamàno yaj¤apathàdeti tamenamagniþ panthànamàpàdayati 11.1.5.[7] atha yadindràya vçtraghne pàpmà vai vçtro yo bhåtervàrayitvà tiùñhati kalyàõàtkarmaõaþ sàdhostametadindreõaiva vçtraghnà pàpmànaü vçtraü hanti tasmàdindràya vçtraghne 11.1.5.[8] atha yadagnaye vai÷vànaràya dvàda÷akapàlam puroóà÷aü nirvapati yatra và indro vçtramahaüstamagninà vai÷vànareõa samadahattadasya sarvam pàpmànaü samadahattatho evaiùa etadindreõaiva vçtraghnà pàpmànaü vçtraü hatvà tamagninà vai÷vànareõa saüdahati tadasya sarvam pàpmànaü saüdahati sa yo haivaü vidvànetayeùñyà yajate na hàsyàlpa÷cana pàpmà pari÷iùyate 11.1.5.[9] tasyai saptada÷a sàmidhenyo bhavanti upàü÷u devatà yajati yàþ kàmayate tà yàjyànuvàkyàþ karotyevamàjyabhàgàvevaü saüyàjye 11.1.5.[10] tisçdhanvaü dakùiõàü dadàti dhanvanà vai ÷vànam bàdhante tadetamevaitadbàdhate yattisçdhanvaü dakùiõàü dadàti 11.1.5.[11] daõóaü dakùiõàü dadàti daõóena vai ÷vànam bàdhante tadetamevaitadbàdhate yaddaõóaü dakùiõàü dadàtyeùà nvàdiùñà dakùiõà dadyàttvevàsyàmapyanyadyà itarà dakùiõàstàsàü yatsampadyeta sà haiùà pa÷avyeùñistayàpyanabhyuddçùño yajetaiva 11.1.6.[1] àpo ha và idamagre salilamevàsa tà akàmayanta kathaü nu prajàyemahãti tà a÷ràmyaüstàstapo'tapyanta tàsu tapastapyamànàsu hiraõmayamàõóaü sambabhåvàjàto ha tarhi saüvatsara àsa tadidaü hiraõmayamàõóaü yàvatsaüvatsarasya velà tàvatparyaplavata 11.1.6.[2] tataþ saüvatsare puruùaþ samabhavat sa prajàpatistasmàdu saüvatsara eva strã và gaurvà vaóabà và vijàyate saüvatsare hi prajàpatirajàyata sa idaü hiraõmayamàõóaü vyarujannàha tarhi kà cana pratiùñhàsa tadenamidameva hiraõmayamàõóaü yàvatsaüvatsarasya velàsãttàvadbibhratparyaplavata 11.1.6.[3] sa saüvatsare vyàjihãrùat sa bhåriti vyàharatseyam pçthivyabhavadbhuva iti taditamantarikùamabhavatsvariti sàsau dyaurabhavattasmàdu saüvatsara eva kumàro vyàjihãrùati saüvatsare hi prajàpatirvyàharat 11.1.6.[4] sa và ekàkùaradvyakùaràõyeva prathamaü vadanprajàpatiravadattasmàdekàkùaradvyakùaràõyeva prathamaü vadankumàro vadati 11.1.6.[5] tàni và !etàni pa¤càkùaràõi tànpa¤cartånakuruta ta ime pa¤cartavaþ sa evamimàülokànjàtàntsaüvatsare prajàpatirabhyudatiùñhattasmàdu saüvatsara eva kumàra uttiùñhàsati saüvatsare hi prajàpatirudatiùñhat 11.1.6.[6] sa sahasràyurjaj¤e sa yathà nadyai pàram paràpa÷yedevaü svasyàyuùaþ pàram paràcakhyau 11.1.6.[7] so'rca¤cràmyaü÷cacàra prajàkàmaþ sa àtmanyeva prajàtimadhatta sa àsyenaiva devànasçjata te devà divamabhipadyàsçjyanta taddevànàü devatvaü yaddivamabhipadyàsçjyanta tasmai sasçjànàya divevàsa tadveva devànàü devatvaü yadasmai sasçjànàya divevàsa 11.1.6.[8] atha yo'yamavàï pràõaþ tenàsurànasçjata ta imàmeva pçthivãmabhipadyàsçjyanta tasmai sasçjànàya tama ivàsa 11.1.6.[9] so'vet pàpmànaü và asçkùi yasmai me sasçjànàya tama ivàbhåditi tàüstata eva pàpmanàvidhyatte tata eva paràbhavaüstasmàdàhurnaitadasti yaddaivàsuraü yadidamanvàkhyàne tvadudyata itihàse tvattato hyeva tànprajàpatiþ pàpmanàvidhyatte tata eva paràbhavanniti 11.1.6.[10] tasmàdetadçùiõàbhyanåktam na tvaü yuyutse katamaccanàharna te'mitro maghavanka÷canàsti màyetsà te yàni yuddhànyàhurnàdya ÷atruü na nu purà yuyutsa iti 11.1.6.[11] sa yadasmai devàntsasçjànàya divevàsa tadaharakurutàtha yadasmà asuràntsasçjànàya tama ivàsa tàü ràtrimakuruta te ahoràtre 11.1.6.[12] sa aikùata prajàpatiþ sarvaü và atsàriùaü ya imà devatà asçkùãti sa saüvatsaro'bhavatsaüvatsaro ha vai nàmaitadyatsaüvatsara iti sa yo haivametatsaüvatsarasya saüvatsaratvaü veda yo hainam pàpmà màyayà tsarati na hainaü so'bhibhavatyatha yamabhicaratyabhi haivainam bhavati ya evametatsaüvatsarasya saüvatsaratvaü veda 11.1.6.[13] sa aikùata prajàpatiþ imaü và àtmanaþ pratimàmasçkùi yatsaüvatsaramiti tasmàdàhuþ prajàpatiþ saüvatsara ityàtmano hyetam pratimàmasçjata yadveva caturakùaraþ saüvatsara÷ca!turakùaraþ prajàpatisteno haivàsyaiùa pratimà 11.1.6.[14] tà và etàþ prajàpateradhi devatà asçjyantàgnirindraþ somaþ parameùñhã pràjàpatyaþ 11.1.6.[15] tàþ sahasràyuùo jaj¤ire tà yathà nadyai pàram paràpa÷yedevaü svasyàyuùaþ pàram paràcakhyuþ 11.1.6.[16] tà arcantyaþ ÷ràmyantya÷ceruþ tata etam parameùñhã pràjàpatyo yaj¤amapa÷yadyaddar÷apårõamàsau tàbhyàmayajata tàbhyàmiùñvàkàmayatàhamevedaü sarvaü syàmiti sa àpo'bhavadàpo và idaü sarvaü tà yatparame sthàne tiùñhanti yo hãhàbhikhanedapa evàbhivindetparamàdvà etatsthànàdvarùati yaddivastasmàtparameùñhã nàma 11.1.6.[17] sa parameùñhã prajàpatim pitaramabravãt kàmapraü và ahaü yaj¤amadar÷aü tena tvà yàjayànãti tatheti tamayàjayatsa iùñvàkàmayatàhamevedaü sarvaü syàmiti sa pràõo'bhavatpràõo và idaü sarvamayaü vai pràõo yo'yam pavate sa prajàpatistasya dçùñiryadeva vedetthàdvàtãti yadvai kiü ca pràõi sa prajàpatiþ sa yo haivametàm prajàpaterdçùñiü vedàviriva haiva bhavati 11.1.6.[18] sa prajàpatirindram putramabravãt anena tvà kàmapreõa yaj¤ena yàjayàni yena màmidam parameùñhyayãyajaditi tatheti tamayàjayatsa iùñvàkàmayatàhamevedaü sarvaü syàmiti sa vàgabhavadvàgvà idaü sarvaü tasmàdàhurindro vàgiti 11.1.6.[19] sa indro'gnãùomau bhràtaràvabravãt anena vàü kàmapreõa yaj¤ena yàjayàni yena màmidam pità prajàpatirayãyajaditi tatheti tàvayàjayattàviùñvàkàmayetàmàvamevedaü sarvaü syàveti tayorannàda evànyataro'bhavadannamanyataro'nnàda evàgnirabhavadannaü somo'nnàda÷ca và idaü sarvamannaü ca 11.1.6.[20] tà và etàþ pa¤ca devatà etena kàmapreõa yaj¤enàyajanta tà yatkàmà ayajanta sa àbhyaþ kàmaþ samàrdhyata yatkàmo ha và etena yaj¤ena yajate so'smai kàmaþ samçdhyate 11.1.6.[21] ta iùñvà pràcãü di÷amapa÷yan tàm pràcãmevàkurvata seyam pràcyeva diktasmàdimàþ prajàþ pràcyaþ sarpanti pràcãü hyetàmakurvatopainàmitaþ kurvãmahãti tàmårjamakurvatemàü khalårjam pa÷yemeti sàsau dyaurabhavat 11.1.6.[22] atha dakùiõàü di÷amapa÷yan tàü dakùiõàmevàkurvata seyaü dakùiõaiva diktasmàdu dakùiõata eva dakùiõà upatiùñhante dakùiõato'bhyavàjanti dakùiõàü hyetàmakurvatopainàmitaþ kurvãmahãti taü lokamakurvatemaü khalu lokam pa÷yemeti tadidamantarikùamabhavadeùa vai lokaþ sà yathà haiveyam pratiùñhàvirasmiüloke pçthivyevamu haivaiùà pratiùñhàviramuùmiüloka idamantarikùaü sa yadiha sannamuü lokaü na pa÷yati tasmàdàhuþ paro'kùamasau loka iti 11.1.6.[23] atha pratãcãü di÷amapa÷yan tàmà÷àmakurvata tasmàdyatpràï sçtvà vindata etàmeva tena di÷ametyà÷àü hyetàmakurvatopainàmitaþ kurvãmahãti tàü ÷riyamakurvatemàü khalu ÷riyam pa÷yemeti seyam pçthivyabhavacrãrvà iyaü tasmàdyo'syai bhåyiùñhaü vindate sa eva ÷reùñho bhavati 11.1.6.[24] athodãcãü di÷amapa÷yan tàmapo'kurvatopainàmitaþ kurvãmahãti taü dharmamakurvata dharmo và àpastasmàdyademaü lokamàpa àgacanti sarvamevedaü yathàdharmam bhavatyatha yadàvçùñirbhavati balãyàneva tarhyabalãyasa àdatte dharmo hyàpaþ 11.1.6.[25] tà và etàþ ekàda÷a devatàþ pa¤ca prayàjà dvàvàjyabhàgau sviùñakçttrayo'nuyàjà 11.1.6.[26] tà ekàda÷àhutayaþ etàbhirvà àhutibhirdevà ihàülokànajayannetà di÷astatho evaiùa etàbhiràhutibhirimàülokànjayatyetà di÷aþ 11.1.6.[27] catasro'vàntaradi÷aþ ta eva catvàraþ patnãsaüyàjà avàntaradi÷o vai devà÷caturbhiþ patnãsaüyàjairajayannavàntaradi÷a u evaiùa etairjayati 11.1.6.[28] atheóà annàdyamevaitayà devà ajayaüstatho evaiùa etayànnàdyameva jayatyeùà nu devatrà dar÷apårõamàsayoþ sampat 11.1.6.[29] athàdhyàtmam pa¤ceme puruùe pràõà çte cakùurbhyàü ta eva pa¤ca prayàjà cakùuùã àjyabhàgau 11.1.6.[30] ayamevàvàï pràõaþ sviùñakçt sa yattamabhyardha ivetaràbhya àhutibhyo juhoti tasmàdetasmàtpràõàtsarve pràõà bãbhatsante'tha yatsviùñakçte sarveùàü haviùàmavadyati tasmàdyatkiü cemànpràõànàpadyata etameva tatsarvaü samavaiti 11.1.6.[31] trãõi ÷i÷nàni ta eva trayo'nuyàjàþ sa yo'yaü varùiùñho'nuyàjastadidaü varùiùñhamiva ÷i÷naü taü và anavànanyajedityàhustatho hàsyaitadamçdhram bhavatãti 11.1.6.[32] sa vai sakçdavànyàt ekaü hyetasya parvàtha yadaparvakaü syàtpratçõaü vaiva tiùñhellambeta và tasmàdetaducca tiùñati padyate ca tasmàtsakçdavànyàt 11.1.6.[33] dvau bàhå dvà årå ta eva catvàraþ patnãsaüyàjàþ pratiùñhàyameva pràõa ióà yattàü nàgnau juhoti yatsàpradagdheva tasmàdayamanavatçõaþ pràõaþ 11.1.6.[34] asthyeva yàjyànuvàkyàþ màüsaü havistanmitaü cando yadyàjyànuvàkyàstasmàdu samàvantyevàsthãni medyata÷ca kç÷yata÷ca bhavantyatha yadbhåya iva ca havirgçhõàti kanãya iva ca tasmàdu màüsànyeva medyato medyanti màüsàni kç÷yataþ kç÷yanti tenaitena yaj¤ena yàü kàmayate devatàü tàü yajati yasyai havirbhavati 11.1.6.[35] tà và etàþ anapoddhàryà àhutayo bhavanti sa yaddhaitàsàmapoddharedyathaikamaïgaü ÷çõãyàtpràõaü và nirhaõyàdevaü tadanyànyeva havãüùyupa càhriyante'pa ca hriyante 11.1.6.[36] tà và etàþ ùoóa÷àhutayo bhavanti ùoóa÷akalo vai puruùaþ puruùo yaj¤astasmàtùoóa÷àhutayo bhavanti 11.1.7.[1] tadvà ado vratopàyana udyate yadi nà÷nàti pitçdevatyo bhavati yadyu a÷nàti devànatya÷nàtãti tadàraõyama÷nãyàditi tatra sthàpayanti 11.1.7.[2] sa yadi gràmyà oùadhãra÷nàti puroóà÷asya medhama÷nàti yadyàraõyà oùadhãra÷nàti barhiùo medhama÷nàti yadi vànaspatyama÷nàtãdhmasya medhama÷nàti yadi payaþ pibati sàünàyyasya càjyasya ca medhama÷nàti yadyapaþ pibati praõãtànàm medhama÷nàti yadi nà÷nàti pitçdevatyo bhavati 11.1.7.[3] tadàhuþ kimayanamiti svayaü haivaite ràtrã agnihotraü juhuyàtsa yaddhutvà prà÷nàti tenàpitçdevatyo bhavatyàhutirvà eùà sa yadevaitàmàtmannàhutiü juhoti teno eteùàm medhànàü nà÷nàti 11.1.7.[4] ete ha vai ràtrã sarvà ràtrayaþ samavayanti yà àpåryamàõapakùasya ràtrayastàþ sarvàþ paurõamàsãü samavayanti yà apakùãyamàõapakùasya ràtrayastàþ sarvà amàvàsyàü samavayanti sa yo haivaü vidvàntsvayamupavasathe juhoti sarvadà haivàsya svayaü hutam bhavati 11.1.8.[1] devà÷ca và asurà÷ca ubhaye pràjàpatyàþ paspçdhire tato'surà atimànenaiva kasminnu vayaü juhuyàmeti sveùvevàsyeùu juhvata÷ceruste'timànenaiva paràbabhåvustasmànnàtimanyeta paràbhavasya haitanmukhaü yadatimànaþ 11.1.8.[2] atha devàþ anyo'nyasminneva juhvata÷cerustebhyaþ prajàpatiràtmànam pradadau yaj¤o haiùàmàsa yaj¤o hi devànàmannaü 11.1.8.[3] sa devebhya àtmànam pradàya athaitamàtmanaþ pratimàmasçjata yadyaj¤aü tasmàdàhuþ prajàpatiryaj¤a ityàtmano hyetam pratimàmasçjata 11.1.8.[4] sa etena yaj¤ena devebhya àtmànaü nirakrãõãta sa yadvratamupaiti yathaiva tatprajàpatirdevebhya àtmànam pràyacadevamevaiùa etaddevebhya àtmànam prayacati tasmàdu saüyata evaitàü ràtriü cicariùedyathà haviùà caredevaü havirhyeùa devànàm bhavati 11.1.8.[5] atha yadyaj¤aü tanute yaj¤enaivaitaddevebhya àtmànaü niùkrãõãte yathaiva tatprajàpatirnirakrãõãtaivamatha yaddhavirnirvapati haviùaivaitadyaj¤aü niùkrãõàti haviranuvàkyayànuvàkyàmavadànenàvadànaü yàjyayà yàjyàü vaùañkàreõa vaùañkàramàhutyà tasyàhutirevàniùkrãtà bhavati 11.1.8.[6] sa yathàgrapra÷ãrõo vçkùaþ evamasyaiùa yaj¤o bhavatyàhutimevànvàhàryeõa niùkrãõàti tadyadetaddhãnaü yaj¤asyànvàharati tasmàdanvàhàryo nàmaivamu hàsyaiùa sarva eva yaj¤o niùkrãto bhavatyeùa ha vai yajamànasyàmuùmiüloka àtmà bhavati yadyaj¤a sa ha sarvatanåreva yajamàno'muùmiüloke sambhavati ya evaü vidvànniùkrãtyà yajate 11.2.1.[1] trirha vai puruùo jàyate etannveva màtu÷càdhi pitu÷càgre jàyate'tha yaü yaj¤a upanamati sa yadyajate taddvitãyaü jàyate'tha yatra mriyate yatrainamagnàvabhyàdadhati sa yattataþ sambhavati tattçtãyaü jàyate tasmàttriþ puruùo jàyata ityàhuþ 11.2.1.[2] tà và etàþ ekàda÷a sàmidhenãranvàha da÷a và ime puruùe pràõà àtmaikàda÷o yasminnete pràõàþ pratiùñhità etàvànvai puruùastadenaü kçtsnaü janayatyatha yadårdhvaü sàmidhenãbhyaþ sà pratiùñhà tadenaü janayitvà pratiùñhàpayati 11.2.1.[3] nava prasavasya vyàhçtayaþ navame puruùe pràõàstadenaü dvitãyaü janayatyà÷ràvaõam pratyà÷ràvaõaü sà pratiùñhàtha yadevàdaþ sçùñau janmodyate tadenaü tçtãyaü janayati patnãsaüyàjà eva tatra pratiùñhà 11.2.1.[4] trirhi vai puruùo jàyate evamevainametadyaj¤àttrirjanayati tàsàmekàda÷ànàü triþ prathamàmanvàha triruttamàm 11.2.1.[5] tàþ pa¤cada÷a sàmidhenyaþ dvàvàghàrau pa¤ca prayàjà ióà trayo'nuyàjàþ såktavàka÷ca ÷amyorvàka÷ca tàstrayoda÷àhutayo'tha yadevàdaþ patnãsaüyàjeùu sampragçhõàti samiùñayaju÷ca 11.2.1.[6] tàþ pa¤cada÷àhutayaþ tàsàm pa¤cada÷ànàmàhutãnàmetà anuvàkyà etàþ pa¤cada÷a sàmidhenya etàsàmanuvàkyànàmetà yàjyà ya evàtra mantro yo nigadastadyàjyàråpameteno hàsyaità àhutayo'nuvàkyavatyo bhavantyetàbhiþ sàmidhenãbhiretàbhiràhutibhiretà anuvàkyà yàjyavatya÷càhutivatya÷ca bhavanti 11.2.2.[1] gàyatrãmanuvàkyàmanvàha tripadà vai gàyatrã traya ime lokà imànevaitallokàndevàþ pratyaùñhàpayan 11.2.2.[2] atha triùñubhà yajati catuùpadà vai triùñupcatuùpàdàþ pa÷avastatpa÷ånevaitadeùu lokeùu pratiùñhiteùu devàþ pratyaùñhàpayan 11.2.2.[3] dvyakùaro vaùañkàraþ dvipàdvai puruùastatpuruùamevaitaddvipàdameùu pa÷uùu pratiùñhiteùu pratyaùñhàpayan 11.2.2.[4] so'yaü dvipàtpuruùaþ pa÷uùu pratiùñhita evamevaiùa etallokànpratiùñhàpayati lokeùu pratiùñhiteùu pa÷ånpratiùñhàpayati pa÷uùu pratiùñhiteùvàtmànam pratiùñhàpayatyevameùa puruùaþ pa÷uùu pratiùñhito ya evaü vidvànyajate 11.2.2.[5] atha yadvaùañkçte juhoti eùa vai vaùañkàro ya eùa tapati sa eùa mçtyustadenamupariùñànmçtyoþ saüskaroti tadenamato janayati sa etam mçtyumatimucyate yaj¤o và asyàtmà bhavati tadyaj¤a eva bhåtvaitanmçtyumatimucyata eteno hàsya sarve yaj¤akratava etam mçtyumatimuktàþ 11.2.2.[6] atha yàmetàmàhutiü juhoti eùà ha và asyàhutiramuùmiüloka àtmà bhavati sa yadaivaüvidasmàllokàtpraityathainameùàhutiretasya pçùñhe satyàhvayatyehyahaü vai ta ihàtmàsmãti tadyadàhvayati tasmàdàhutirnàma 11.2.3.[1] brahma và idamagra àsãt taddevànasçjata taddevàntsçùñvaiùu lokeùu vyàrohayadasminneva loke'gniü vàyumantarikùe divyeva såryam 11.2.3.[2] atha ye'tha årdhvà lokàþ tadyà ata årdhvà devatàsteùu tà devatà vyàrohayatsa yathà haivema àvirlokà imà÷ca devatà evamu haiva ta àvirlokàstà÷ca devatà yeùu tà devatà vyàrohayat 11.2.3.[3] atha brahmaiva paràrdhamagacat tatparàrdhaü gatvaikùata kathaü nvimàülokànpratyaveyàmiti taddvàbhyàmeva pratyavaidråpeõa caiva nàmnà ca sa yasya kasya ca nàmàsti tannàma yasyo api nàma nàsti yadveda råpeõedaü råpamiti tadråpametàvadvà idaü yàvadråpaü caiva nàma ca 11.2.3.[4] te haite brahmaõo mahatã abhve sa yo haite brahmaõo mahatã abhve veda mahaddhaivàbhvam bhavati 11.2.3.[5] te haite brahmaõo mahatã yakùe sa yo haite brahmaõo mahatã yakùe veda mahaddhaiva yakùam bhavati tayoranyatarajjyàyo råpameva yaddhyapi nàma råpameva tatsa yo haitayorjyàyo veda jyàyànha tasmàdbhavati yasmàjjyàyànbubhåùati 11.2.3.[6] martyà ha và agre devà àsuþ sa yadaiva te brahmaõàpurathàmçtà àsuþ sa yam manasa àghàrayati mano vai råpam manasà hi vededaü råpamiti tena råpamàpnotyatha yaü vàca àghàrayati vàgvai nàma vàcà hi nàma gçhõàti teno nàmàpnotyetàvadvà idaü sarvaü yàvadråpaü caiva nàma ca tatsarvamàpnoti sarvaü và akùayyameteno hàsyàkùayyaü sukçtam bhavatyakùayyo lokaþ 11.2.3.[7] tadvà ada àgneyyàmiùñà udyate yathà tadçùibhyo yaj¤aþ pràrocata taü yathàtanvata tadyaj¤aü tanvànànçùãngandharvà upaniùeduste ha sma saünidadhatãdaü và atyarãricannidamånamakranniti sa yadaiùàü yaj¤aþ saütasthe'thainàüstaddar÷ayàü cakruridaü và atyarãricatedamånamakarteti 11.2.3.[8] sa yadatirecayàü cakruþ yathà girirevaü tadàsàtha yadånaü cakruryathà ÷vabhràþ pradarà evaü tadàsa 11.2.3.[9] sa yatra ÷amyoràha tadabhimç÷ati yaj¤a nama÷ca ta upa ca yaj¤asya ÷ive saütiùñhasva sviùñe me saütiùñhasveti sa yadatirecayati tannamaskàreõa ÷amayatyatha yadånaü karotyupa ceti tena tadanyånam bhavati yaj¤asya ÷ive saütiùñhasveti yadvai yaj¤asyànyånàtiriktaü tacivaü tena tadubhayaü ÷amayati sviùñe me saütiùñhasveti yadvai yaj¤asyànyånàtiriktaü tatsviùñaü teno tadubhayaü ÷amayatyevamu hàsyaitena yaj¤enànyånàtiriktenaiveùñam bhavati ya evaü vidvànevamabhimç÷ati tasmàdevamevàbhimç÷ette ha te gandharvà àsuþ ÷årpaü yavamànkçùirudvàlavàndhànàntarvàn 11.2.4.[1] eùa vai pårõamàþ ya eùa tapatyaharaharhyevaiùa pårõo'thaiùa eva dar÷o yaccandramà dçdç÷a iva hyeùaþ 11.2.4.[2] atho itarathàhuþ eùa eva pårõamà yaccandramà etasya hyanu påraõam paurõamàsãtyàcakùate'thaiùa eva dar÷o ya eùa tapati dadç÷a iva hyeùaþ 11.2.4.[3] iyameva pårõamàþ pårõeva hãyamasàveva dyaurdar÷o dadç÷a iva hyasau dyauþ 11.2.4.[4] ràtrireva pårõamàþ pårõeva hãyaü ràtrirahareva dar÷o dadç÷a iva hãdamahareùà nu devatrà dar÷apårõamàsayormãmàüsà 11.2.4.[5] athàdhyàtmam udàna eva pårõamà udànena hyayam puruùaþ påryata iva pràõa eva dar÷o dadç÷a iva hyayam pràõastadetàvannàda÷cànnaprada÷ca dar÷apårõamàsau 11.2.4.[6] pràõa evànnàdaþ pràõena hãdamannamadyata udàna evànnaprada udànena hãdamannam pradãyate sa yo haitàvannàdaü cànnapradaü ca dar÷apårõamàsau vedànnàdo haiva bhavati pra hàsmà annàdyaü dãyate 11.2.4.[7] mana eva pårõamàþ pårõamiva hãdam mano vàgeva dar÷o dadç÷a iva hãyaü vàktadetàvadhyàtmam pratyakùaü dar÷apårõamàsau sa yadupavasathe vratopàyanãyama÷nàti tenaitàvadhyàtmam pratyakùaü dar÷apårõamàsau prãõàti yaj¤ena pràtardaivau 11.2.4.[8] tadàhuþ yanna pårõamàsàyeti havirgçhyate na dar÷àyeti havirgçhyate na pårõamàsàyànubråhi na dar÷àyànubråhi na pårõamàsaü yaja na dar÷aü yajetyatha kenàsya dar÷apårõamàsàviùñau bhavata iti sa yam manasa àghàrayati mano vai pårõamàstena pårõamàsaü yajatyatha yaü vàca àghàrayati vàgvai dar÷asteno dar÷aü yajatyeteno hàsya dar÷apårn\amàsàviùñau bhavataþ 11.2.4.[9] taddhaike carå nirvapanti paurõamàsyàü sarasvate'màvàsyàyàü sarasvatyà etatpratyakùaü dar÷apårõamàsau yajàmaha iti vadantastadu tathà na kuryànmano vai sarasvànvàkùarasvatã sa yadevaitàvàghàràvàghàrayati tadevàsya dar÷apårõamàsàviùñau bhavatastasmàdetau carå na nirvapet 11.2.4.[10] tadàhuþ àgårtã và eùa bhavati yo dar÷apårõamàsàbhyàü yajate paurõamesena hãùñvà vedàmàvàsyena yakùya ityàmàvàsyeneùñvà veda punaþ paurõamàsena yakùya iti sa àgårtyevàmuü lokameti yadàmuü lokameti kathamanàgårtã bhavatãti sa yadevaità ubhayatràghàràvàghàrayati tadevàsya dar÷apårõamàsau saütiùñhete sa saüsthitayoreva dar÷apårõamàsayorathàmuü lokameti tathànàgårtã bhavati 11.2.5.[1] api ha và etarhi devebhyo'÷vamedhamàlabhante tadàhuþ pràkçto'÷vamedha itãtara innånaü sa tadvà eùa evà÷vamedho yaccandramàþ 11.2.5.[2] tadàhuþ pade-pade'÷va÷ya medhyasyàhutiü juhvatãti sa yatsàyampràtaragnihotraü juhoti dve sàyamàhutã juhoti dve pràtastà÷catasra àhutya÷catuùpàdvà a÷vastadasya pade-pada evàhutirhutà bhavati 11.2.5.[3] tadàhuþ vivçtte'÷vasyeùñiü nirvapatãtyeùa vai somo ràjà devànàmannaü yaccandramàþ sa yatraiùa etàü ràtriü na purastànna pa÷càddadç÷e tadimaü lokamàgacati so'smiüloke vivartate 11.2.5.[4] sa yadàmàvàsyena yajate vivçtta evàsyaitadiùñiü nirvapatyatha yatpaurõamàsena yajate'÷vamedhamevaitadàlabhate tamàlabhya devebhyaþ prayacati saüvatsare và itarama÷vamedhamàlabhanta eùa vai màsaþ pariplavamànaþ saüvatsaraü karoti tadasya saüvatsare saüvatsara evà÷vamedha àlabdho bhavati 11.2.5.[5] taü và etam màsi-màsyevà÷vamedhamàlabhante sa yo haivaü vidvànagnihotraü ca juhoti dar÷apårõamàsàbhyàü ca yajate màsi-màsi haivàsyà÷vamedheneùñam bhavatyetadu hàsyàgnihotraü ca dar÷apårõamàsau cà÷vamedhamabhisampadyete 11.2.6.[1] ÷iro ha và etadyaj¤asya yatpraõãtàþ sa yatpraõãtàþ praõayati ÷ira evaitadyaj¤asya saüskaroti sa vidyàcira eva ma etatsaüskriyata iti 11.2.6.[2] pràõa evàsyedhmaþ pràõena hãdaü sarvamiddhaü yatpràõabhçnnimiùadyadejati sa vidyàdahamevaiùa idhma iti 11.2.6.[3] anåkamevàsya sàmidhenyaþ tasmàttà bråyàtsaütanvanniva me'nubråhãti saütatamiva hãdamanåkam mana÷caivàsya vàkcàghàrau sarasvàü÷ca sarasvatã ca sa vidyànmana÷caiva me vàkcàghàrau sarasvàü÷ca sarasvatã ceti 11.2.6.[4] pa¤ca prayàjàþ ima evàsya te ÷ãrùaõyàþ pa¤ca pràõà mukhamevàsya prathamaþ prayàjo dakùiõà nàsikà dvitãyaþ savyà nàsikà tçtãyo dakùiõaþ karõa÷caturthaþ savyaþ karõaþ pa¤camo'tha yaccaturthe prayàje samànayati tasmàdidaü ÷rotramantarataþ saütçõaü cakùuùã àjyabhàgau sa vidyàccakùuùã eva ma etàviti 11.2.6.[5] atha ya àgneyaþ puroóà÷aþ ayamevàsya sa dakùiõo'rdho hçdayamevàsyopàü÷uyàjaþ sa yattenopàü÷u caranti tasmàdidaü guheva hçdayam 11.2.6.[6] atha yo'gnãùomãyaþ puroóà÷aþ ayamevàsya sa uttaro'rdha aindraü và sàünàyyamantaràüsamevàsya sviùñakçdviùam prà÷itram 11.2.6.[7] sa yatprà÷itramavadyati yathaiva tatpràjàpateràviddhaü nirakçntannevamevaitasyaitadyadveùñitaü yadgrathitaü yadvaruõyaü tanniùkçntanti sa vidyàdyathaiva tatprajàpateràviddhaü nirakçntannevameva ma idaü yadveùñitaü yadgrathitaü yadvaruõyaü tanniùkçntantãti 11.2.6.[8] udaramevàsyeóà tadyathaivàda ióàyàü samavadyantyevamevedaü vi÷varåpamannamudare samavadhãyate 11.2.6.[9] trayo'nuyàjàþ ima evàsya te'và¤castrayaþ pràõà bàhå evàsya såktavàka÷ca ÷amyorvàka÷ca catvàraþ patnãsaüyàjà÷catasro vai pratiùñhà årå dvàvaùñhãvantau dvau pràdàvevàsya samiùñayajuþ 11.2.6.[10] tà ekaviü÷atiràhutayaþ dvàvàghàrau pa¤ca prayàjà dvàvàjyabhàgàvàgneyaþ puroóà÷astadda÷àgnãùomãya upàü÷uyàjo'gnã÷omãyaþ puroóà÷o'gniþ sviùñakçdióà trayo'nuyàjàþ såktavàka÷ca ÷amyorvàka÷càtha yadevàdaþ patnãsaüyàjeùu sampragçhõàti samiùñayaju÷ca 11.2.6.[11] tà ekaviü÷atiràhutayaþ dvàda÷a vai màsàþ saüvatsarasya pa¤cartavastrayo lokàstadviü÷atireùa evaikaviü÷o ya eùa tapati saiùà gatireùà pratiùñhà tadetàü gatimetàm pratiùñhàü gacati 11.2.6.[12] taddha smaitadàruõiràha ardhamàsa÷o và ahamamunàdityena saloko bhavàmi tàmahaü dar÷apårõamàsayoþ sampadaü vedeti 11.2.6.[13] tadàhuþ àtmayàjã ÷reyà3ndevayàjã3 ityàtmayàjãti ha bråyàtsa ha và àtmayàjã yo vededam me'nenàïgaü saüskriyata idam me'nenàïgamupadhãyata iti sa yathàhistvaco nirmucyetaivamasmànmartyàcarãràtpàpmano nirmucyate sa çïmayo yajurmayaþ sàmamaya àhutimayaþ svargaü lokamabhisambhavati 11.2.6.[14] atha ha sa devayàjã yo veda devànevàhamidaü yaje devàntsaparyàmãti sa yathà ÷reyase pàpãyànbaliü haredvai÷yo và ràj¤e baliü haredevaü sa sa ha na tàvantaü lokaü jayati yàvàntamitaraþ 11.2.7.[1] saüvatsaro yaj¤aþ sa yo ha vai saüvatsaro yaj¤a iti vedànte haivàsya saüvatsarasyeùñam bhavatyatho yatkiü ca saüvatsare kriyate sarvaü haivàsya tadàptamavaruddhamabhijitam bhavati 11.2.7.[2] çtava çtvijaþ sa yo ha và çtava çtvija iti vedànte haivàsyartånàmiùñam bhavatyatho yatkiü cartuùu kriyate sarvaü haivàsya tadàptamavaruddhamabhijitam bhavati 11.2.7.[3] màsà havãüùi sa yo ha vai màsà havãüùãti vedànte haivàsya màsànàmiùñam bhavatyatho yatkiü ca màseùu kriyate sarvaü haivàsya tadàptamavaruddhamabhijitam bhavati 11.2.7.[4] ardhamàsà haviùpàtràõi sa yo ha và ardhamàsà haviùpàtràõãti vedànte haivàsyàrdhamàsànàmiùñam bhavatyatho yatkiü càrdhamàseùu kriyate sarvaü haivàsya tadàptamavaruddhamabhijitam bhavati 11.2.7.[5] ahoràtre pariveùñrã sa yo ha và ahoràtre pariveùñrã iti vedànte haivàsyàhoràtrayoriùñam bhavatyatho yatkiü càhoràtrayoþ kriyate sarvaü haivàsya tadàptamavaruddhamabhijitam bhavati 11.2.7.[6] iyameva prathamà sàmidhenã agnirdvitãyà vàyustçtãyàntarikùaü caturthã dyauùpa¤camyàdityaþ ùaùñhã candramàþ saptamã mano'ùñamã vàïnavamã tapo da÷amã brahmaikàda÷yetà hi và idaü sarvaü samindhata etàbhiridaü sarvaü samiddhaü tasmàtsàmidhenyo nàma 11.2.7.[7] sa vai triþ prathamàmanvàha sa yatprathamamanvàha pràcãü tena di÷aü jayati yaddvitãyaü dakùiõàü tena di÷aü jayati yattçtãyamårdhvàmeva tena di÷aü jayati 11.2.7.[8] trirvevottamàmanvàha sa yatprathamamanvàha pratãcãü tena di÷aü jayati yaddvitãyamudãcãü tena di÷aü jayati yattçtãyamimàmeva tena pratiùñhàü jayatyevamu hàbhirimàülokànjayatyetà di÷aþ 11.2.7.[9] çtameva pårva àghàraþ satyamuttaro'va ha và çtasatye runddhe'tho yatkiü cartasatyàbhyàü jayyaü sarvaü haiva tajjayati 11.2.7.[10] tviùireva prathamaþ prayàjaþ apacitirdvitãyo ya÷astçtãyo brahmavarcasaü caturtho'nnàdyam pa¤camaþ 11.2.7.[11] sa prathamam prayàjamanumantrayeta tviùimànbhåyàsamityapacitimànbhåyàsamiti dvitãyaü ya÷asvã bhåyàsamiti tçtãyam brahmavarcasã bhåyàsamiti caturthamannàdo bhåyàsamiti pa¤camaü tviùimànha và apacitimànya÷asvã brahmavarcasyannàdo bhavati ya evametadveda 11.2.7.[12] etaddha sma vai tadvidvànàha ÷vetaketuràruõeyaþ kaü svidevàparãùu mahànàgamivàbhisaüsàraü didçkùitàro ya evametatprayàjànàü ya÷o vediteti 11.2.7.[13] bhåtameva pårva àjyabhàgaþ bhaviùyaduttaro'va ha vai bhåtaü ca bhaviùyacca runddhe'tho yatkiü ca bhåtena ca bhaviùyatà ca jayyaü sarvaü haiva tajjayati 11.2.7.[14] brahmàgneyaþ puroóà÷aþ sa yo ha vai brahmàgneyaþ puroóà÷a iti vedàva ha brahma runddhe'tho yatkiü ca brahmaõà jayyaü sarvaü haiva tajjayati 11.2.7.[15] kùatramupàü÷uyàjaþ sa yo ha vai kùatramupàü÷uyàja iti vedàva ha kùatraü runddhe'tho yatkiü ca kùatreõa jayyaü sarvaü haiva tajjayati tadyadupàü÷uyàjaü kurvantyeke naike tasmàduccai÷copàü÷u ca kùatràyàcakùate 11.2.7.[16] viduttaraþ puroóà÷aþ sa yo ha vai viduttaraþ puroóà÷a iti vedàva ha vi÷aü runddhe'tho yatkiü ca vi÷à jayyaü sarvaü haiva tajjayati tadyadàgneya÷ca puroóà÷a upàü÷uyàja÷ca pårvau bhavatastasmàdubhe brahma ca kùatraü ca vi÷i pratiùñhite 11.2.7.[17] ràùñraü sàünàyyaü sa yo ha vai ràùñraü sàünàyyamiti vedàva ha ràùñraü runddhe'tho yatkiü ca ràùñreõa ja yyaü sarvaü haiva tajjayati tadyatsaünayantyeke naike tasmàdràùñraü saü caiti vi ca 11.2.7.[18] tapaþ sviùñakçt sa yo ha vai tapaþ sviùñakçditi vedàva ha tapo runddhe'tho yatkiü ca tapasà jayyaü sarvaü haiva tajjayati 11.2.7.[19] lokaþ prà÷itraü sa yo ha vai lokaþ prà÷itramiti vedàva ha lokaü runddhe'tho yatkiü ca lokena jayyaü sarvaü haiva tajjayati no ha lavena lokàdvyathathe lavena ha và amuùmiüloke lokàdvyathante'tha ya evaü veda na ha bahu cana pàpaü kçtvà lokàdvyathate 11.2.7.[20] ÷raddheóà sa yo ha vai ÷raddheóeti vedàva ha ÷raddhàü runddhe'tho yatkiü ca ÷raddhayà jayyaü sarvaü haiva tajjayati 11.2.7.[21] a÷anireva prathamo'nuyàjaþ hràdunirdvitãya ulkuùã tçtãyaþ 11.2.7.[22] sa prathamamanuyàjamanumantrayeta a÷anyamuü jahãti yaü dviùyàddhràdunyamuü jahãti dvitãyamulkuùyamuü jahãti tçtãyam 11.2.7.[23] sa ya eùa kùipram mriyate a÷anirha tamanuyàjo hantyatha yo visravanmi÷ra iva hràdunirha tamanuyàjo hantyatha yo'bhyuùñami÷ra ivolkuùã ha tamanuyàjo hanti 11.2.7.[24] saiùà yaj¤ameniþ etayà vai menyà devà asurànparàbhàvayàü cakrustatho evaivaüvidyajamànaþ pàpmànaü dviùantam bhràtçvyam paràbhàvayati 11.2.7.[25] sa yadanuyàjànto yaj¤aþ syàt a÷anyantaþ syàddhràdunyanta utkuùyantastasmàdvai devànàü yaj¤a ióànto vaiva ÷amyvanto và 11.2.7.[26] prayàjairvai devàþ svargaü lokamàyaüstànasurà anvàjigàüsaüstànanuyàjaiþ pratyauhaüstadyadanuyàjà ijyante pàpmànameva taddviùantam bhràtçvyaü yajamànaþ pratyåhati 11.2.7.[27] pràõà vai prayàjàþ apànà anuyàjàstasmàtprayàjàþ prà¤co håyante taddhi pràõaråpam pratya¤co'nuyàjàstadapànaråpametà ha vai dar÷apårõamàsayorupasado yadanuyàjàstasmàtta upasadråpeõa pratya¤co håyante 11.2.7.[28] saüsthà såktavàkaþ sa yo ha vai saüsthà såktavàka iti vedàva ha saüsthàü runddhe'tho yatkiü ca saüsthayà jayyaü sarvaü haiva tajjayati gacati vayasaþ saüsthàm 11.2.7.[29] pratiùñhà ÷amyorvàkaþ sa yo ha vai pratiùñhà ÷amyorvàk iti vedàva ha pratiùñhàü runddhe'tho yatkiü ca pratiùñhayà jayyaü sarvaü haiva tajjayati gacati pratiùñhàm 11.2.7.[30] te devàþ etànpatnãsaüyàjànpa÷càtparyauhanta mithunamevaitadupariùñàdadadhata prajàtyai tadyatpatnãsaüyàjà ijyante mithunamevaitadupariùñàddhatte prajàtyai devànàü ha vai prajàtimanu prajàyate mithunena-mithunena ha prajàyate ya evametadveda 11.2.7.[31] annaü samiùñayajuþ sa yo ha và annaü samiùñayajuriti vedàva hànnaü runddhe'tho yatkiü cànnena jayyaü sarvaü haiva tajjayati 11.2.7.[32] saüvatsaro yajamànaþ tamçtavo yàjayanti vasanta àgnãdhrastasmàdvasante dàvà÷caranti taddhyagniråpaü grãùmo'dhvaryustapta iva vai grãùmastaptamivàdhvaryurniùkràmati varùà udgàtà tasmàdyadà balavadvarùati sàmna ivopabdiþ kriyate ÷aradbrahmà tasmàdyadà sasyam pacyate brahmaõvatyaþ prajà ityàhurhemanto hotà tasmàddhemanvaùañkçtàþ pa÷avaþ sãdantyetà ha và enaü devatà yàjayanti sa yadyenamaiùàvãrà yàjayeyuretà eva devatà manasà dhyàyedetà haivainaü devatà yàjayanti 11.2.7.[33] atha haiùaiva tulà yaddakùiõo vedyantaþ sa yatsàdhu karoti tadantarvedyatha yadasàdhu tadbahirvedi tasmàddakùiõaü vedyantamadhispç÷yevàsãta tulàyàü ha và amuùmiüloka àdadhati yataradyaüsyati tadanveùyati yadi sàdhu vàsàdhu vetyatha ya evaü vedàsminhaivaloke tulàmàrohatyatyamuùmiüloke tulàdhànam mucyate sàdhukçtyà haivàsya yacati na pàpakçtyà 11.3.1.[1] vàggha và etasyàgnihotrasyàgnihotrã mana eva vatsastadidam mana÷ca vàkca samànameva sannàneva tasmàtsamànyà rajjvà vatsaü ca màtaraü càbhidadhati teja eva ÷raddhà satyamàjyam 11.3.1.[2] taddhaitajjanako vaidehaþ yàj¤avalkyam papraca vetthàgnihotraü yàj¤avalkyà3 iti veda samràóiti kimiti paya eveti 11.3.1.[3] yatpayo na syàt kena juhuyà iti vrãhiyavàbhyàmiti yadvrãhiyavau na syàtàü kena juhuyà iti yà anyà oùadhaya iti yadanyà oùadhayo na syuþ kena juhuyà iti yà àraõyà oùadhtyeneti yadvànaspatyaü na syàtkena juhuyà ityadbhiriti yadàpo na syuþ kena juhuyà iti 11.3.1.[4] sa hovàca na và iha tarhi kiü canàsãdathaitadahåyataiva satyaü ÷raddhàyàmiti vetthàgnihotraü yàj¤avalkya dhenu÷ataü dadàmãti hovàca 11.3.1.[5] tadapyete ÷lokàþ kiü svidvidvànpravasatyagnihotrã gçhebhyaþ kathaü svidasya kàvyaü kathaü saütato agnibhiriti kathaü svidasyànapaproùitam bhavatãtyevaitadàha 11.3.1.[6] yo javiùñho bhuvaneùu sa vidvànpravasanvide tathà tadasya kàvyaü tathà saütato agnibhiriti mana evaitadàha manasaivàsyànapaproùitam bhavatãti 11.3.1.[7] yatsa dåram paretya atha tatra pramàdyati kasmintsàsya hutàhutirgçhe yàmasya juhvatãti yatsa dåram paretyàtha tatra pramàdyati kasminnasya sàhutirhutà bhavatãtyevaitadàha 11.3.1.[8] yo jàgàra bhuvaneùu vi÷và jàtàni yo'bibhaþ tasmintsàsya hutàhutirgçhe yàmasya juhvatãti pràõamevaitadàha tasmàdàhuþ pràõa evàgnihotramiti 11.3.2.[1] yo ha và agnihotre ùaõmithunàni veda mithunena-mithunena ha prajàyate sarvàbhiþ prajàtibhiryajamàna÷ca patnã ca tadekam mithunaü tasmàdasya patnãvadagnihotraü syàdetanmithunamupàpnavànãti vatsa÷càgnihotrã ca tadekam mithunaü tasmàdasya puüvatsàgnihotrã syàdetanmithunamupàpnavànãti sthàlã càïgàrà÷ca tadekam mithunaü srukca sruva÷ca tadekam mithunamàhavanãya÷ca samicca tadekam mithunamàhuti÷ca svàhàkàra÷ca tadekam mithunametàni ha và agnihotre ùaõmithunàni tàni ya evaü veda mithunena-mithunena ha prajàyate sarvàbhiþ prajàtibhiþ 11.3.3.[1] brahma vai mçtyave prajàþ pràyacat tasmai brahmacàriõameva na pràyacatso'bravãdastu mahyamapyetasminbhàga iti yàmeva ràtriü samidhaü nàharàtà iti tasmàdyàü ràtrim brahmacàrã samidhaü nàharatyàyuùa eva tàmavadàya vasati tasmàdbrahmacàrã samidhamàharennedàyuùo'vadàya vasànãti 11.3.3.[2] dãrghasattraü và eùa upaiti yo brahmacaryamupaiti sa yàmupayantsamidhamàdadhàti sà pràyaõãyà yàü snàsyantsodayanãyàtha yà antareõa sattryà evàsya tà bràhmaõo brahmacaryamupayan 11.3.3.[3] caturdhà bhåtàni pravi÷ati agnim padà mçtyum padàcàryam padàtmanyevàsya caturthaþ pàdaþ pari÷iùyate 11.3.3.[4] sa yadagnaye samidhamàharati ya evàsyàgnau pàdastameva tena parikrãõàti taü saüskçtyàtmandhatte sa enamà!vi÷ati 11.3.3.[5] atha yadàtmànaü daridrãkçtyeva ahrãrbhåtvà bhikùate ya evàsya mçtyau pàdastameva tena parikrãõàti taü saüskçtyàtmandhatte sa enamàvi÷ati 11.3.3.[6] atha yadàcàryavacasaü karoti yadàcàryàya karma karoti ya evàsyàcàrye pàdastameva tena parikrãõàti taü saüskçtyànmandhatte sa enamàvi÷ati 11.3.3.[7] na ha vai snàtvà bhikùeta apa ha vai snàtvà bhikùàü jayatyapa j¤àtãnàma÷anàyàmapa pitéõàü sa evaü vidvànyasyà eva bhåyiùñhaü ÷làgheta tàm bhikùetetyàhustallokyamiti sa yadyanyàü bhikùitavyàü na vindedapi svàmevàcàryajàyàm bhikùetàtho svàm màtaraü nainaü saptamyabhikùitàtãyàttamevaü vidvàüsamevaü carantaü sarve vedà àvi÷anti yathà ha và agniþ samiddho rocata evaü ha vai sa snàtvà rocate ya evaü vidvànbrahmacaryaü carati 11.4.1.[1] uddàlako hàruõiþ udãcyànvçto dhàvayàü cakàra tasya niùka upàhita àsaitaddha sma vai tatpårveùàü vçtànàü dhàvayatàmekadhanamupàhitam bhavatyupavalhàya bibhyatàü tànhodãcyànàm bràhmaõànbhãrviveda 11.4.1.[2] kaurupa¤càlo và ayam brahmà brahmaputraþ yadvai no'yamardhaü na paryàdadãta hantainam brahmodyamàhvayàmahà iti kena vãreõeti svaidàyaneneti ÷aunako ha svaidàyana àsa 11.4.1.[3] te hocuþ svaidàyana tvayà vãreõemam pratisaüyatàmahà iti sa hovàcopàtra khalu ramatàhaü nvenaü vedànãti taü hàbhiprapede taü hàbhiprapannamabhyuvàda svaidàyanà3 iti ho3 gautamasya putretãtaraþ prati÷u÷ràva taü ha tata eva praùñuü dadhre 11.4.1.[4] sa vai gautamasya putra vçto janaü dhàvayet yo dar÷apårõamàsayoraùñau purastàdàjyabhàgànvidyàtpa¤ca madhyato havirbhàgànùañ pràjàpatyànaùñà upariùñàdàjyabhàgàn 11.4.1.[5] sa vai gautamasya putra vçto janaü dhàvayet yastaddar÷apårõamàsayorvidyàdyasmàdimàþ prajà adantakà jàyante yasmàdàsàü jàyante yasmàdàsàm prabhidyante yasmàdàsàü saüstiùñhante yasmàdàsàm punaruttame vayasi sarva eva prabhidyante yasmàdadhara evàgre jàyante'thottare yasmàdaõãyàüsa evàdhare prathãyàüsa uttare yasmàddaüùñrà varùãyàüso yasmàtsamà eva jambhyàþ 11.4.1.[6] sa vai gautamasya putra vçto janaü dhàvayet yastaddar÷apårõamàsayorvidyàdyasmàdimàþ prajà loma÷à jàyante yasmàdàsàm punariva ÷ma÷råõyaupapakùyàõi durbãriõàni jàyante yasmàcãrùaõyevàgre palito bhavatyatha punaruttame vayasi sarva eva palito bhavati 11.4.1.[7] sa vai gautamasya putra vçto janaü dhàvayet yastaddar÷apårõamàsayorvidyàdyasmàtkumàrasya retaþ siktaü na sambhavati yasmàdasya madhyame vayasi sambhavati yasmàdasya punaruttame vayasi na sambhavati 11.4.1.[8] yo gàyatrãü hariõãm jyotiùpakùàü yajamànaü svargaü lokamabhivahantãü vidyàditi tasmai ha niùkam pradadàvanåcànaþ svaidàyanàsi suvarõaü vàva suvarõavide dadatãti taü hopaguhya ni÷cakràma taü ha papracuþ kimivaiùa gautamasya putro'bhåditi 11.4.1.[9] sa hovàca yathà brahmà brahmaputro mårdhàsya vipatedya enamupavalheteti te ha tata eva vipreyustaü ha tata eva samitpràõiþ praticakram upa tvàyànãti kimadhyeùyamàõa iti yàneva mà pra÷nànapràkùãstàneva me vibråhãti sa hovàcànupetàyaiva ta enànbravàõãti 11.4.1.[10] tasmà u haitaduvàca dvàvàghàrau pa¤ca prayàjà àgneya àjyabhàgo'ùñama ete'ùñau purastàdàjyabhàgàþ saumya àjyabhàgo havirbhàgàõàm prathamo havirhi soma àgneyaþ puroóà÷o'gnãùomãya upàü÷uyàjo'gnãùomãyaþ puroóà÷o'gniþ sviùñakçdete pa¤ca madhyato havirbhàgàþ 11.4.1.[11] prà÷itraü ceóà ca yaccàgnãdha àdadhàti brahmabhàgo yajamànabhàgo'nvàhàrya ete ùañ pràjàpatyàstrayo'nuyàjà÷catvàraþ patnãsaüyàjàþ samiùñayajuraùñamamete'ùñà upariùñàdàjyabhàgàþ 11.4.1.[12] atha yadapuro'nuvàkyakàþ prayàjà bhavanti tasmàdimàþ prajà adantakà jàyante'tha yatpuro'nuvàkyavanti havãüùi bhavanti tasmàdàsàü jàyante'tha yadapuro'nuvàkyakà anuyàjà bhavanti tasmàdàsàm prabhidyante'tha yatpuro'nuvàkyavantaþ patnãsaüyàjà bhavanti tasmàdàsàü saütiùñhante'tha yadapuro'nuvàkyakaü samiùñayajurbhavati tasmàdàsàm punaruttame vayasi sarva eva prabhidyante 11.4.1.[13] atha yadanuvàkyàmanåcya yàjyayà yajati tasmàdadhara evàgre jàyante'thottare'tha yadgàyatrãmanåcya triùñubhà yajati tasmàdaõãyàüsa evàdhare prathãyàüsa uttare'tha yatprà¤càvàghàràvàghàrayati tasmàddaüùñrà varùãyàüso'tha yatsacandasàveva saüyàjye bhavatastasmàtsamà eva jambhyàþ 11.4.1.[14] atha yadbarhi stçõàti tasmàdimàþ prajà loma÷à jàyante'tha yatpunariva prastaraü stçõàti tasmàdàsàm punariva ÷ma÷råõyaupapakùyàõi durbãriõàni jàyante'tha yatkevalamevàgre prastaramanupraharati tasmàcãrùaõyevàgre palito bhavatyatha yatsarvameva barhiranupraharati tasmàtpunaruttame vayasi sarva eva palito bhavati 11.4.1.[15] atha yadàjyahaviùaþ prayàjà bhavanti tasmàtkumàrasya retaþ siktaü na sambhavatyudakamivaiva bhavatyudakamiva hyàjyamatha yanmadhye yaj¤asya dadhnà puroóà÷eneti yajanti tasmàdasya madhyame vayasi sambhavati drapsãvaiva bhavati drapsãva hi reto'tha yadàjyahaviùa evànuyàjà bhavanti tasmàdasya punaruttame vayasi na sambhavatyudakamivaiva bhavatyudakamiva hyàjyam 11.4.1.[16] vedireva gàyatrã tasyai ye'ùñau purastàdàjyabhàgàþ sa dakùiõaþ pakùo ye'ùñà upariùñàdàjyabhàgàþ sa uttaraþ pakùaþ saiùà gàyatrã hariõã jyotiùpakùà yajamànaü svargaü lokamabhivahati ya evametadveda 11.4.2.[1] athàtaþ srucoràdànasya taddhaitadeke ku÷alà manyamànà dakùiõenaiva juhåmàdadate savyenopabhçtaü na tathà kuryàdyo hainaü tatra bråyàtpratipratiü nvà ayamadhvaryuryajamànasya dviùantam bhràtçvyamakatpratyudyàminamitã÷varo ha tathaiva syàt 11.4.2.[2] itthameva kuryàt ubhàbhyàmeva pràõibhyàü juhåm parigçhyopabhçtyadhinidadhyàttasya nopamãmàüsàsti tatpa÷avyamàyuùyaü te asaü÷i¤jayannàdadãta yatsaü÷i¤jayedayogakùemo yajamànamçcettasmàdasaü÷i¤jayannàdadãta 11.4.2.[3] athàto'tikramaõasya vajreõa ha và anyo'dhvaryuryajamànasya pa÷ånvidhamati vajreõa hàsmà anya upasamåhatyeùa ha và adhvaryurvajreõa yajamànasya pa÷ånvidhamati ya à÷ràvayiùyandakùiõenàtikràmati savyenà÷ràvyàtha hàsmà eùa upasamåhati ya à÷ràvayiùyantsavyenàtikràmati dakùiõenà÷ràvyaiùa hàsmà upasamåhati 11.4.2.[4] athàto dhàraõasya taddhaitadeke ku÷alà manyamànàþ pragçhya bàhå srucau dhàrayanti na tathà kuryàdyo hainaü tatra bråyàcålau nvà ayamadhvaryurbàhå akçta ÷ålabàhurbhaviùyatãtã÷varo ha tathaiva syàdatha haiùa madhyamaþ pràõastasmàdu tamupanyacyevaiva dhàrayet 11.4.2.[5] athàta à÷ràvaõasya ùaóu và à÷ràvitàni nyaktiryagårdhvaü kçpaõam bahiþ÷ryantaþ÷ri 11.4.2.[6] etaddha vai nyak yo'yamuccairàdàya ÷anairnidadhàti sa yamicetpàpãyàntsyàditi tasyoccairàdàya ÷anairnidadhyàttena sa pàpãyànbhavati 11.4.2.[7] atha haitattiryak yo'yaü yàvataivàdatte tàvatà nidadhàti sa yamicennaiva ÷reyàntsyànna pàpãyàniti tasya yàvataivàdadãta tàvatà nidadhyàttena sa naiva ÷reyànna pàpãyànbhavati 11.4.2.[8] atha haitadårdhvam yo'yaü ÷anairàdàyoccairnidadhàti sa yamicecreyàntsyàditi tasya ÷anairàdàyoccairnidadhyàttena sa ÷reyànbhavati 11.4.2.[9] atha haitatkçpaõam yo'yamaõu dãrghamasvaramà÷ràvayati yo hainaü tatra bråyàtkçpaõaü nvà ayamadhvaryuryajamànamakaddviùato bhràtçvyasyopàvasàyinamitã÷varo ha tathaiva syàt 11.4.2.[10] atha haitadbahiþ÷ri yo'yamapavyàdàyauùñhà uccairasvaramà÷ràvayati ÷rãrvai svaro bàhyata eva tacriyaü dhatte'÷anàyuko bhavati 11.4.2.[11] atha haitadantaþ÷ri yo'yaü saüdhàyauùñhà uccaiþ svaravadà÷ràvayati ÷rãrvai svaro'ntarata eva tacriyaü dhatte'nnàdo bhavati 11.4.2.[12] sa vai mandramivorasi paràstabhyobhayatobàrhatamuccairantato nidadhyàttasya nopamãmàüsàsti tatpa÷avyamàyuùyam 11.4.2.[13] athàto homasya taddhaitadeke ku÷alà manyamànàþ pràcãü srucamupàvahçtya hutvà paryàhçtyopabhçtyadhinidadhati na tathà kuryàdyo hainaü tatra bråyàdanuyuvaü nvà ayamadhvaryuryajamànamakaddviùato bhràtçvyasyànvavasàyinamitã÷varo ha tathaiva syàt 11.4.2.[14] pàr÷vata u haike srucamupàvahçtya hutvà paryàhçtyopabhçtyadhinidadhati na tathà kuryàdyo hainaü tatra bråyàdatãrthena nvà ayamadhvaryuràhutãþ pràrautsãtsaü và ÷ariùyate ghuõirvà bhaviùyatãtã÷varo ha tathaiva syàt 11.4.2.[15] itthameva kuryàt pràcãmeva srucamupàvahçtya hutvà tenaivàdhihçtyopabhçtyadhinidadhyàttasya nopamãmàüsàsti tatpa÷avyamàyuùyam 11.4.2.[16] pradagdhàhutirha và anyo'dhvaryuþ àhutãrhànyaþ saütarpayatyeùa ha vai pradagdhàhutiradhvayuryo'yamàjyaü hutvàvadànàni juhotyetaü ha vai tadadç÷yamànà vàgabhyuvàda pradagdhàhutirnvà ayamadhvaryurityatha hainà eùa saütarpayati yo'yamàjyaü hutvàvadànàni juhotyatha punarantata àjyenàbhijuhotyeùa hainàþ saütarpayati tàsàü saütçptànàü devà hiraõmayàü÷camasànpårayante 11.4.2.[17] tadu hovàca yàj¤avalkyaþ yadvà upastãryàvadàyàbhighàrayati tadevainàþ saütarpayati tàsàü saütçptànàü devà hiraõmayàü÷camasànpårayante'yasthåõagçhapatãnàü vai ÷aulbàyano'dhvaryuràsa 11.4.2.[18] sa hovàca idamahedaü sattraü kç÷apa÷valpàjyamathàyaü gçhapatirasmãti manyata iti 11.4.2.[19] sa hovàca adhvaryavà vai no'krukùa ete vai te srucau ye tvaü saüvatsaraü nà÷aka àdàtuü yadvai tvàhametayoranu÷iùyàm pra prajayà pa÷ubhirjàyethà abhi svargaü lokaü vaheriti 11.4.2.[20] sa hovàca upa tvàyànãti sa hovàcàtra vàva khalvarhasi yo naþ saüvatsare'dhvaryurabhåranupetàyaiva ta etadbravàõãti tasmà u haitadeva srucoràdànamuvàca yadetadvyàkhyàm tasmàdevaüvidamevàdhvaryuü kurvãtanànevaüvidam 11.4.3.[1] prajàpatirvai prajàþ sçjamàno'tapyata tasmàcràntàttapànàcrãrudakràmatsà dãpyamànà bhràjamànà lelàyantyatiùñhatàü dãpyamànàm bhràjamànàü lelàyantãü devà abhyadhyàyan 11.4.3.[2] te prajàpatimabruvan hanàmemàmedamasyà dadàmahà iti sa hovàca strã và eùà yacrãrna vai striyaü ghnantyuta tvà asyà jãvantyà evàdadata iti 11.4.3.[3] tasyà agnirannàdyamàdatta somo ràjyaü varuõaþ sàmràjyam mitraþ kùatramindro balam bçhaspatirbrahmavarcasaü savità ràùñram påùà bhagaü sarasvatã puùñiü tvaùñà råpàõi 11.4.3.[4] sà prajàpatimabravãt à vai ma idamadiùateti sa hovàca yaj¤enainànpunaryàcasveti 11.4.3.[5] saitàü da÷ahaviùamiùñimapa÷yat àgneyamaùñàkapàlam puroóà÷aü saumyaü caruü vàruõaü da÷akapàlam puroóà÷am maitraü carumaindramekàda÷akapàlam puroóà÷am bàrhaspatyaü caruü sàvitraü dvàda÷akapàlaü vàùñàkapàlaü và puroóà÷am pauùõaü caruü sàrasvataü caruü tvàùñraü da÷akapàlam puroóà÷am 11.4.3.[6] tànetayànuvàkyayànvavadat agniþ somo varuõo mitra indro bçhaspatiþ savità yaþ sahasrã påùà no gobhiravasà sarasvatã tvaùñà råpàõi samanaktu yaj¤airiti te pratyupàtiùñhanta 11.4.3.[7] tànetayà yàjyayà parastàtpratilomam pratyaittvaùñà råpàõi dadatã sarasvatã påùà bhagaü savità me dadàtu bçhaspatirdadadindro balam me mitraü kùatraü varuõaþ somo agniriti te punardànàyàdhriyanta 11.4.3.[8] saitànupahomànapa÷yat agnirannàdo'nnapatirannàdyamasminyaj ¤e mayi dadhàtu svàhetyàhutimevàdàyàgnirudakràmatpunarasyà annàdyamadadàt 11.4.3.[9] somo ràjà ràjapatiþ ràjyamasminyaj¤e mayi dadhàtu svàhetyàhutimevàdàya soma udakràmatpunarasyai ràjyamadadàt 11.4.3.[10] varuõaþ samràñ samràñpatiþ sàmràjyamasminyaj¤e mayi dadhàtu svàhetyàhutimevàdàya varuõa udakràmatpunarasyai sàmràjyamadadàt 11.4.3.[11] mitraþ kùatraü kùatrapatiþ kùatramasminyaj¤e mayi dadhàtu svàhetyàhutimevàdàya mitra! udakràmatpunarasyai kùatramadadàt 11.4.3.[12] indro balam balapatiþ balamasminyaj¤e mayi dadhàtu svàhetyàhutimevàdàyendra udakràmatpunarasyai balamadadàt 11.4.3.[13] bçhaspatirbrahma brahaspatiþ brahmavarcasamasminyaj¤e mayi dadhàtu svàhetyàhutimevàdàya bçhaspatirudakràmatpunarasyai brahmavarcasamadadàt 11.4.3.[14] savità ràùñraü ràùñrapatiþ ràùñramasminyaj¤e mayi dadhàtu svàhetyàhutimevàdàya savitodakràmatpunarasyai ràùñramadadàt 11.4.3.[15] påùà bhagam bhagapatiþ bhagamasminyaj¤e mayi dadhàtu svàhetyàhutimevàdàya påùodakràmatpunarasyai bhagamadadàt 11.4.3.[16] sarasvatã puùñim puùñipatiþ puùñimasminyaj¤e mayi dadhàtu svàhetyàhutimevàdàya sarasvatyudakràmatpunarasyai puùñimadadàt 11.4.3.[17] tvaùñà råpàõàü råpakçdråpapatiþ råpeõa pa÷ånasminyaj¤e mayi dadhàtu svàhetyàhutimevàdàya tvaùñodakràmatpunarasyai råpeõa pa÷ånadadàt÷a dakùiõà da÷aüda÷inã viràñ ÷rãrviràñ ÷riyàü ha÷a dakùiõà da÷aüda÷inã viràñ ÷rãrviràñ ÷riyàü ha 11.4.3.[18] tà và etàþ da÷a devatà da÷a havãüùi da÷àhutayo daitadviràjyannàdye pratitiùñhati 11.4.3.[19] tasyai pa¤cada÷a sàmidhenyo bhavanti upàü÷u devatà yajati pa¤ca prayàjà bhavanti trayo'nuyàjà ekaü samiùñayajuþ puùñimantàvàjyabhàgàvagninà rayima÷navatpoùameva dive-dive ya÷asaü vãravattamam gayasphàno amãvahà vasuvitpuùñivardhanaþ sumitraþ soma no bhaveti sahasravatyau saüyàjye nå no ràsva sahasravattokavatpuùñimadvasu dyumadagne suvãryaü varùiùñhamanupakùitam uta no brahmannaviùa uktheùu devahåtamaþ ÷aü naþ ÷ocà marudvçdho'gne sahasrasàtama iti 11.4.3.[20] tàü haitàü gotamo ràhågaõaþ vidàü cakàra sà ha janakaü vaideham pratyutsasàda tàü hàïgijidbràhmaõeùvanviyeùa tàmu ha yàj¤avalkye viveda sa hovàca sahasram bho yàj¤avalkya dadno yasminvayaü tvayi mitravindàmanvavidàmeti vindate mitraü ràùñramasya bhavatyapa punarmçtyuü jayati sarvamàyureti ya evaü vidvànetayeùñyà yajate yo vaitadevaü veda 11.4.4.[1] athàto haviùaþ samçddhiþ ùaóóha vai brahmaõo dvàro'gnirvàyuràpa÷candramà vidyudàdityaþ 11.4.4.[2] sa ya upadagdhena haviùà yajate agninà ha sa brahmaõo dvàreõa pratipadyate so'gninà brahmaõo dvàreõa pratipadya brahmaõaþ sàyujyaü salokatàü jayati 11.4.4.[3] atha yo vipatitena haviùà yajate vàyunà ha sa brahmaõo dvàreõa pratipadyate sa vàyunà brahmaõo dvàreõa pratipadya brahmaõaþ sàyujyaü salokatàü jayati 11.4.4.[4] atha yo'÷çtena haviùà yajate adbhirhi sa brahmaõo dvàreõa pratipadyate so'dbhirbrahmaõo dvàreõa pratipa 11.4.4.[5] atha ya uparaktena haviùà yajate candramasà ha sa brahmaõo dvàreõa pratipadyate sa candramasà brahmaõo dvàreõa pratipa 11.4.4.[6] atha yo lohitena haviùà yajate vidyutà ha sa brahmaõo dvàreõa pratipadyate sa vidyutà brahmaõo dvàreõa pratipa 11.4.4.[7] atha yaþ su÷çtena haviùà yajate àdityena ha sa brahmaõo dvàreõa pratipadyate sa àdityena brahmaõo dvàreõa pratipadya brahmaõaþ sàyujyaü salokatàü jayati saiùà haviùaþ samçddhiþ sa yo haivametàü haviùaþ samçddhiü veda sarvasamçddhena haivàsya haviùeùñam bhavati 11.4.4.[8] athàto yaj¤asya samçddhiþ yadvai yaj¤asya nyånam prajananamasya tadatha yadatiriktam pa÷avyamasya tadatha yatsaükasukaü ÷riyà asya tadatha yatsampannaü svargyamasya tat 11.4.4.[9] sa yadi manyeta nyånam me yaj¤e'bhåditi prajananam ma etatprajaniùya ityeva tadupàsãta 11.4.4.[10] atha yadi manyeta atiriktam me yaj¤e'bhåditi pa÷avyam ma etatpa÷umànbhaviùyàmãtyeva tadupàsãta 11.4.4.[11] atha yadi manyeta saükasukam me yaj¤e'bhåditi ÷riyai ma etadà mà ÷rãstejasà ya÷asà brahmavarcasena parivçtà gamiùyatãtyeva tadupàsãta 11.4.4.[12] atha yadi manyeta sampannam me yaj¤e'bhåditi svargyam ma etatsvargaloko bhaviùyàmãtyeva tadupàsãta saiùà yaj¤asya samçddhiþ sa yo haivametàü yaj¤asya samçddhiü veda sarvasamçddhena haivàsya yaj¤eneùñam bhavati 11.5.1.[1] urva÷ã hàpsaràþ puråravasamaióaü cakame taü ha vindamànovàca triþ sma màhno vaitasena daõóena hatàdakàmàü sma mà nipadyàsai mo sma tvà nagnaü dar÷ameùa vai na strãõàmupacàra iti 11.5.1.[2] sà hàsminyoguvàsa api hàsmàdgarbhiõyàsa tàvajjyogghàsminnuvàsa tato ha gandharvàþ samådire jyogvà iyamurva÷ã manuùyeùvavàtmãdupajànãta yatheyam punaràgacediti tasyai hàvirdvyuraõà ÷ayana upabaddhàsa tato ha gandharvà anyataramuraõam pramethuþ 11.5.1.[3] sà hovàca avãra iva bata me'jana iva putraü harantãti dvitãyam pramethuþ sà ha tathaivovàca 11.5.1.[4] atha hàyamãkùàü cakre kathaü nu tadavãraü kathamajanaü syàdyatràhaü syàmiti sa nagna evànåtpapàta ciraü tanmene yadvàsaþ paryadhàsyata tato ha gandharvà vidyutaü janayàü cakrustaü yathà divaivaü nagnaü dadar÷a tato haiveyaü tirobabhåva punaraimãtyettirobhåtàü sa àdhyà jalpankurukùetraü samayà cacàrànyàtaþplakùeti bisavatã tasyai hàdhyantena vavràja taddha tà apsarasa àtayo bhåtvà paripupluvire 11.5.1.[5] taü heyaü j¤àtvovàca ayaü vai sa manuùyo yasminnahamavàtsamiti tà hocustasmai và àvirasàmeti tatheti tasmai hàviràsuþ 11.5.1.[6] tàü hàyaü j¤àtvàbhiparovàda haye jàye manasà tiùñha ghore vacàüsi mi÷rà kçõavàvahai nu na nau mantrà anuditàsa ete mayaskaranparatare canàhannityupa nu rama saü nu vadàvahà iti haivainàü taduvàca 11.5.1.[7] taü hetarà pratyuvàca kimetà vàcà kçõavà tavàham pràkramiùamuùasàmagriyeva puråravaþ punarastam parehi duràpanà vàta ivàhamasmãti na vai tvaü tadakaroryadahamabravaü duràpà và ahaü tvayaitarhyasmi punargçhànihãti haivainaü taduvàca 11.5.1.[8] atha hàyam paridyåna uvàca sudevo adya prapatedanàvçtparàvatam paramàm gantavàu adhà ÷ayãta nirçterupasthe'dhainaü vçkà rabhasàso adyuriti sudevo'dyodvà badhnãta pra và patettadenaü vçkà và ÷vàno vàdyuriti haiva taduvàca 11.5.1.[9] taü hetarà pratyuvàca puråravo mà mçthà mà prapapto mà tvà vçkàso a÷ivàsa u kùan na vai straiõàni sakhyàni santi sàlàvçkàõàü hçdayànyeteti maitadàdçthà na vai straiõaü sakhyamasti punargçhànihãti haivainaü taduvàca 11.5.1.[10] yadviråpàcaram martyeùvavasaü ràtrãþ ÷arada÷catasraþ ghçtasya stokaü sakçdahnu à÷nàü tàdevedaü tàtçpàõà caràmãti tadetaduktapratyuktam pa¤cada÷arcam bahvçcàþ pràhustasyai ha hçdayamàvyayàü cakàra 11.5.1.[11] sà hovàca saüvatsaratamãü ràtrimàgacatàttanma ekàü ràtrimante ÷ayitàse jàta u te'yaü tarhi putro bhaviteti sa ha saüvatsaratamãü ràtrimàjagàmeddhiraõyavimitàni tato hainamekamåcuretatprapadyasveti taddhàsmai tàmupaprajidhyuþ 11.5.1.[12] sà hovàca gandharvà vai te pràtarvaraü dàtàrastaü vçõàsà iti taü vai me tvameva vçõãùveti yuùmàkamevaiko'sànãti bråtàditi tasmai ha pràtargandharvà varaü daduþ sa hovàca yuùmàkamevaiko'sànãti 11.5.1.[13] te hocuþ na vai sà manuùyeùvagneryaj¤iyà tanårasti yayeùñvàsmàkamekaþ syàditi tasmai ha sthàlyàmopyàgnim pradaduraneneùñvàsmàkameko bhaviùyasãti taü ca ha kumàraü càdàyàvavràja so'raõya evàgniü nidhàya kumàreõaiva gràmameyàya punaraimãtyettirobhåtaü yo'gnira÷vatthaü taü yà sthàlã ÷amãü tàü sa ha punargandharvàneyàya 11.5.1.[14] te hocuþ saüvatsaraü càtuùprà÷yamodanam paca sa etasyaivà÷vatthasya tisrastisraþ samidho ghçtenànvajya samidvatãbhirghçtavatãbhirçgbhirabhyàdhattàtsa yastato'gnirjanità sa eva sa bhaviteti 11.5.1.[15] te hocuþ paro'kùamiva và etadà÷vatthãmevottaràraõiü kuruùva ÷amãmayãmadharàraõiü sa yastato'gnirjanità sa eva sa bhaviteti 11.5.1.[16] te hocuþ paro'kùamiva và etadà÷vatthãmevottaràraõiü kuruùvà÷vatthãmadharàraõiü sa yastato'gnirjanità sa eva sa bhaviteti 11.5.1.[17] sa à÷vatthãmevottaràraõiü cakre à÷vatthãmadharàraõiü sa yastato'gnirjaj¤e sa eva sa àsa teneùñvà gandharvàõàmeka àsa tasmàdà÷vatthãmevottaràraõiü kurvãtà÷vatthãmadharàraõiü sa yastato'gnirjàyate sa eva sa bhavati teneùñvà gandharvàõàmeko bhavati 11.5.2.[1] prajàpatirha càturmàsyairàtmànaü vidadhe sa imameva dakùiõam bàhuü vai÷vadevaü havirakuruta tasyàyamevàïguùñha àgneyaü haviridaü saumyamidaü sàvitraü 11.5.2.[2] sa vai varùiùñhaþ puroóà÷o bhavati tasmàdiyamàsàü varùiùñhedaü sàrasvatamidam pauùõamatha ya eùa upariùñàddhastasya saüdhistanmàrutamidaü vai÷vadevaü dordyàvàpçthivãyaü tadvà aniruktam bhavati tasmàttadaniruktam 11.5.2.[3] ayameva dakùiõa årurvaruõapraghàsàþ tasya yàni pa¤ca havãüùi samàyãni tà imàþ pa¤càïgulayaþ kulphàvevaindràgnaü havistadvai dvidevatyam bhavati tasmàdimau dvau kulphàvidaü vàruõamidam màrutamanåkaü kàyastadvà aniruktam bhavati tasmàttadaniruktam 11.5.2.[4] mukhamevàsyànãkavatãùñiþ mukhaü hi pràõànàmanãkamuraþ sàütapanãyorasà hi samiva tapyata udaraü gçhamedhãyà pratiùñhà và udaram pratiùñhityà eva ÷i÷nànyevàsya kraióinaü haviþ ÷i÷nairhi krãóatãvàyamevàvàï pràõa àdityeùñiþ 11.5.2.[5] ayamevottara årurmahàhaviþ tasya yàni pa¤ca havãüùi samàyãni tà imàþ pa¤càïgulayaþ kulphàvevaindràgnaü havistadvai dvidevatyam bhavati tasmàdimau dvau kulphàvidam màhendramidaü vai÷vakarmaõaü tadvà aniruktam bhavati tasmàttadaniruktamatha yadidamantarudare tatpitçyaj¤astadvà aniruktam bhavati tasmàttadaniruktam 11.5.2.[6] ayamevottaro bàhuþ ÷unàsãrãyam tasya yàni pa¤ca havãüùi samàyãni tà imàþ pa¤càïgulayo'tha ya eùa upariùñàddhastasya saüdhistacunàsãrãyamidaü vàyavyaü doþ sauryaü tadvà aniruktam bhavati tasmàttadaniruktam 11.5.2.[7] tàni và etàni càturmàsyàni triùaüdhãni dvisamastàni tasmàdimàni puruùasyàïgàni triùaüdhãni dvisamastàni teùàü vai caturõàü dvayostrãõi-trãõi havãüùyaniruktàni bhavanti dve-dve dvayoþ 11.5.2.[8] teùàü vai caturùvagnim manthanti tasmàccaturbhiraïgairàyute dvayoþ praõayanti tasmàddvàbhyàmetyevamu ha prajàpati÷càturmàsyairàtmànaü vidadhe tatho evaivaüvidyajamàna÷càturmàsyairàtmànaü vidhatte 11.5.2.[9] tadàhuþ svargàyatraü vai÷vadevaü haviþ syàtsarvatraiùñubhaü varuõapraghàsàþ sarvajàgatam mahàhaviþ sarvànuùñubhaü ÷unàsãrãyaü catuùñomasyàpsyà iti tadu tathà na kuryàdyattvà etànyabhisampadyante tenaivàsya sa kàma upàpto bhavati 11.5.2.[10] tàni và etàni càturmàsyàni dvàùaùñàni trãõi ÷atàni bçhatyaþ sampadyante tadebhiþ saüvatsaraü ca mahàvrataü càpnotyatho dvipratiùñho và ayaü yajamàno yajamànamevaitatsvarge loka àyàtayati pratiùñhàpayati 11.5.3.[1] ÷auceyo ha pràcãnayogyaþ uddàllkamàruõimàjagàma brahmodyamagnihotraü vividiùàmãti 11.5.3.[2] sa hovàca gautama kà te'gnihotrã ko vatsaþ kimupasçùñà kiü saüyojanaü kiü duhyamànaü kiü dugdhaü kimàhriyamàõaü kimadhi÷ritaü kimavajyotyamànaü kimadbhiþ pratyànãtaü kimudvàsyamànaü kimudvàsitaü kimunnãyamànaü kimunnãtaü kimudyataü kiü hriyamàõaü kiü nigçhãtam 11.5.3.[3] kàü samidhamàdadhàsi kà pårvàhutiþ kimupàsãùadaþ kimapaikùiùñhàþ kottaràhutiþ 11.5.3.[4] kiü hutvà prakampayasi kiü srucam parimçjya kårce nyamàrjãþ kiü dvitãyam parimçjya dakùiõato hastamupàsãùadaþ kim pårvam prà÷ãþ kiü dvitãyaü kimutsçpyàpàþ kiü srucyapa ànãya niraukùãþ kiü dvitãyaü kiü tçtãyametàü di÷amudaukùãþ kiü jaghanenàhavanãyamapo nyanaiùãþ kiü samatiùñhipo yadi và etadvidvànagnihotramahauùãratha te hutaü yadyu và avidvànahutameva ta iti 11.5.3.[5] sa hovàca ióaiva me mànavyagnihotrã vàyavyo vatsaþ sajårupasçùñà viràñ saüyojanamà÷vinaü duhyamànaü vai÷vadevaü dugdhaü vàyavyamàhriyamàõamàgneyamadhi÷ritamaindràgnamavajyotyamnànaü vàruõamadbhiþ pratyànãtaü vàyavyamudvàsyamànaü dyàvàpçthivyamudvàsitamà÷vinamunnãyamànaü vai÷vadevamunnãtam mahàdevàyodyataü vàyavyaü hriyamàõaü vaiùõavaü nigçhãtam 11.5.3.[6] atha yàü samidhamàdadhàmi àhutãnàü sà pratiùñhà yà pårvàhutirdevàüstayàpraiùaü yadupàsãùadam bàrhaspatyaü tadyadapaikùiùãmaü càmuü ca lokau tena samadhàü yottaràhutirmàü tayà svarge loke'dhàm 11.5.3.[7] atha yaddhutvà prakampayàmi vàyavyaü tadyatsrucam parimçjya kårce nyamàrjiùadhivanaspatãüstenàpraiùaü yaddvitãyam parimçjya dakùiõato hastamupàsãùadaü pitéüstenàpraiùaü yatpårvam prà÷iùam màü tenàpraiùaü yaddvitãyam prajàü tenàtha yadutsçpyàpàm pa÷åüstenàpraiùaü yatsrucyapa ànãya niraukùiùaü sarpadevajanàüstenàpraiùaü yaddvitãyaü gandharvàpsarasastenàtha yattçtãyametàü di÷amudaukùiùaü svargasya lokasya tena dvàraü vyavàriùaü yajjaghanenàhavanãyamapo nyanaiùamasmai lokàya tena vçùñimadàü yatsamatiùñhipaü yatpçthivyà ånaü tattenàpåpuramityetannau bhagavantsaheti hovàca 11.5.3.[8] ÷auceyo j¤aptaþ prakùyàmi tveva bhagavantamiti pçcaiva pràcãnayogyeti sa hovàca yasminkàla uddhçtàste'gnayaþ syurupàvahçtàni pàtràõi hoùyantsyà atha ta àhavanãyo'nugacedvettha tadbhayaü yadatra juhvato bhavatãti vedeti hovàca purà ciràdasya jyeùñhaþ putro mriyeta yasyaitadaviditaü syàdvidyàbhistvevàhamatàriùamiti kiü viditaü kà pràya÷cittiriti pràõa udànamapyagàditi gàrhapatya àhutiü juhuyàü saiva pràya÷cittirna tadàgaþ kurvãyetyetannau bhagavantsaheti hovàca 11.5.3.[9] ÷auceyo j¤aptaþ prakùyàmi tveva bhagavantamiti pçcaiva pràcãnayogyeti sa hovàca yatra ta etasminneva kàle gàrhapatyo'nugadvettha tadbhayaü yadatra juhvato bhavatãti vedeti hovàca purà ciràdasya gçhapatirmriyeta yasyaitadaviditaü syàdvidyàbhistvevàhamatàriùamiti kiü viditaü kà pràya÷cittirityudànaþ pràõamapyagàdityàhavanãya àhutiü juhuyàü saiva pràya÷cittirna tadàgaþ kurvãyetyetannau bhagavantsaheti hovàca 11.5.3.[10] ÷auceyo j¤aptaþ prakùyàmi tveva bhagavantamiti pçcaiva pràcãnayogyeti sa hovàca yatra ta etasminneva kàle'nvà?àryapacano'nugacedvettha tadbhayaü yadatra juhvato bhavatãti vedeti hovàca purà ciràdasya sarve pa÷avo mriyeranyasyaitadaviditaü syàdvidyàbhistvevàhamatàriùamiti kiü viditaü kà pràya÷cittiriti vyàna udànamapyagàditi gàrhapatya àhutiü juhuyàü saiva pràya÷cittirna tadàgaþ kurvãyetyetannau bhagavantsaheti hovàca 11.5.3.[11] ÷auceyo j¤aptaþ prakùyàmi tveva bhagavantamiti pçcaiva pràcãnayogyeti sa hovàca yatra ta etasminneva kàle sarve'gnayo'nugaceyurvettha tadbhayaü yadatra juhvato bhavatãti vedeti hovàca purà ciràdasyàdàyàdaü kulaü syàdyasyaitadaviditaü syàdvidyàbhistvevàhamatàriùamiti kiü viditaü kà pràya÷cittiriti purà ciràdagnim mathitvà yàü di÷aü vàto vàyàttàü di÷amàhavanãyamuddhçtya vàyavyàmàhutiü juhuyàü sa vidyàü samçddham me'gnihotraü sarvadevatyaü vàyuü hyeva sarvàõi bhåtànyapiyanti vàyoþ punarvisçjyante saiva pràya÷cittirna tadàgaþ kurvãyetyetannau bhagavantsaheti hovàca 11.5.3.[12] ÷auceyo j¤aptaþ prakùyàmi tveva bhagavantamiti pçcaiva pràcãnayogyeti sa hovàca yatra ta etasminneva kàle nivàte sarve'gnayo'nugaceyurvettha tadbhayaü yadatra juhvato bhavatãti vedeti hovàcàpriyamevàsmiüloke pa÷yetàpriyamamuùminyasyaitadaviditaü syàdvidyàbhistvevàhamatàriùamiti kiü viditaü kà pràya÷cittiriti purà ciràdagnim mathitvà prà¤camàhavanãyamuddhçtya jaghanenàhavanãyamupavi÷yàhamevainatpibeyaü sa vidyàü samçddham me'gnihotraü sarvadevatyam bràhmaõaü hyeva sarvàõi bhåtànyapiyanti bràhmaõàtpunarvisçjyante saiva pràya÷cittirna tadàgaþ kurvãyetyatha và ahametannàvediùamiti hovàca 11.5.3.[13] ÷auceyo j¤aptaþ imàni samitkàùñhànyupàyàni bhagavantamiti sa hovàca yadevaü nàvakùyo mårdhà te vyapatiùyadehyupehãti tatheti taü hopaninye tasmai haitàü ÷okataràü vyàhçtimuvàca yatsatyaü tasmàdu satyameva vadet 11.5.4.[1] brahmacaryamàgàmityàha brahmaõa evaitadàtmànaü nivedayati brahmacàryasànãtyàha brahmaõa evaitadàtmànam paridadàtyathainamàha ko nàmàsãti prajàpatirvai kaþ pràjàpatyamevainaü tatkçtvopanayate 11.5.4.[2] athàsya hastaü gçhõàti indrasya brahmacàryasyagniràcàryastavàhamàcàryastavàsàvityete vai ÷reùñhe baliùñhe devate etàbhyàmevainaü ÷reùñhàbhyàm baliùñhàbhyàü devatàbhyàm paridadàti tathà hàsya brahmacàrã na kàü canàrtimàrcati na sa yaevaü veda 11.5.4.[3] athainam bhåtebhyaþ paridadàti prajàpataye tvà paridadàmi devàya tvà savitre paridadàmãtyete vai ÷reùñhe varùiùñhe devate etàbhyàmevainaü ÷reùñhàbhyàü varùiùñhàbhyàü devatàbhyàm paridadàti tathà hàsya brahmacàrã na kàü canàrtimàrcati na sa ya evaü veda 11.5.4.[4] adbhyastvauùadhãbhyaþ paridadàmãti tadenamadbhya÷cauùadhibhya÷ca paridadàti dyàvàpçthivãbhyàü tvà paridadàmãti tadenamàbhyàü dyàvàpçthivãbhyàm paridadàti yayoridaü sarvamadhi vi÷vebhyastvà bhåtebhyaþ paridadàmyariùñyà iti tadenaü sarvebhyo bhåtebhyaþ paridadàtyariùñyai tathà hàsya brahmacàrã na kàü canàrtimàrcati na sa ya evaü veda 11.5.4.[5] brahmacàryasãtyàha brahmaõa evainaü tatparidadàtyapo'÷à netyamçtaü và àpo'mçtama÷ànetyevainaü tadàha karma kurviti vãryaü vai karma vãryaü kurvityevainaü tadàha samidhamàdhehãti samintsvàtmànaü tejasà brahmavarcasenetyevainaü tadàha mà ÷uùupthà iti mà mçthà ityevainaü tadàhàpo'÷ànetyamçtaü và àpo'mçtama÷ànetyevainaü tadàha tadenamubhayato'mçtena parigçhõàti tathà hàsya brahmacàrã na kàü canàrtimàrcati na sa ya evaü veda 11.5.4.[6] athàsmai sàvitrãmanvàha tàü ha smaitàm purà saüvatsare'nvàhuþ saüvatsarasammità vai garbhàþ prajàyante jàta evàsmiüstadvàcaü dadhma iti 11.5.4.[7] atha ùañsu màseùu ùaóvà çtavaþ saüvatsarasya saüvatsarasammità vai garbhàþ prajàyante jàta evàsmiüstadvàcaü dadhma iti 11.5.4.[8] atha caturviü÷atyahe caturviü÷atirvai saüvatsarasyàrdhamàsàþ saüvatsarasammità vai garbhàþ prajàyante jàta evàsmiüstadvàcaü dadhma iti 11.5.4.[9] atha dvàda÷àhe dvàda÷a vai màsàþ saüvatsarasya saüvatsarasam 11.5.4.[10] atha ùaóahe ùadvà çtavaþ saüvatsarasya saüvatsarasaü 11.5.4.[11] atha tryahe trayo và çtavaþ saüvatsarasya saüvatsarasaü 11.5.4.[12] tadapi ÷lokaü gàyanti àcàryo garbhã bhavati hastamàdhàya dakùiõam tçtãyasyàü sa jàyate sàvitryà saha bràhmaõa iti sadyo ha tvàva bràhmaõàyànubråyàdàgneyo vai bràhmaõaþ sadyo và agnirjàyate tasmàtsadya eva bràhmaõàyànubråyàt 11.5.4.[13] tàü haitàmeke sàvitrãmanuùñubhamanvàhurvàgvà anuùñuptadasminvàcaü dadhma iti na tathà kuryàdyo hainaü tatra bråyàdà nvà ayamasya vàcamadita måko bhaviùyatãtã÷varo ha tathaiva syàttasmàdetàü gàyatrãmeva sàvitrãmanubråyàt 11.5.4.[14] atha haike dakùiõataþ tiùñhate vàsãnàya vànvàhurna tathà kuryàdyo hainaü tatra bråyàdbulbaü nvà ayamimamajãjanata bulbo bhaviùyatãtã÷varo ha tathaiva syàttasmàtpurastàdeva pratãce samãkùamàõàyànubråyàt 11.5.4.[15] tàü vai paco'nvàha trayo vai pràõàþ pràõa udàno vyànastànevàsmiüstaddadhàtyathàrdharca÷o dvau và imau pràõau pràõodànàveva pràõodànàvevàsmiüstaddadhàtyatha kçtsnàmeko và ayam pràõaþ kçtsna eva pràõamevàsmiüstatkçtsnaü dadhàti 11.5.4.[16] tadàhuþ na brahmaõam brahmacaryamupanãya mithunaü caredgarbho và eùa bhavati yo brahmacaryamupaiti nedimam brahmaõaü viùiktàdretaso janayànãti 11.5.4.[17] tadu và àhuþ kàmameva careddvayyo và imàþ prajà daivya÷caiva manuùya÷ca tà và imà manuùyaþ prajàþ prajananàtprajàyante candàüsi vai daivyaþ prajàstàni mukhato janayate tata etaü janayate tasmàdu kàmameva caret 11.5.4.[18] tadàhuþ na brahmacàrã sanmadhva÷nãyàdoùadhãnàü và eùa paramo raso yanmadhu nedannàdyasyàntaü gacànãtyatha ha smàha ÷vetaketuràruõeyo brahmacàrã sanmadhva÷naüstrayyai và etadvidyàyai ÷iùñaü yanmadhu sa tu raso yasyedçk÷iùñamiti yathà ha và çcaü và yajurvà sàma vàbhivyàharettàdçktadya evaü vidvànbrahmacàrã sanmadhva÷nàti tasmàdu kàmamevà÷nãyàt 11.5.5.[1] devànvà årdhvàntsvargaü lokaü yataþ asuràstamasàntaradadhuste hocurna và asyànyena sattràdapaghàto'sti hanta sattramàsàmahà iti 11.5.5.[2] te ÷atàgniùñomaü sattramupeyuþ te yàvadàsãnaþ paràpa÷yettàvatastamo'pàghnataivameva ÷atokthyena yàvattiùñhanparàpa÷yettàvatastamo'pàghnata 11.5.5.[3] te hocuþ apa vàva tamo hanmahe na tveva sarvamiva hanta prajàpatim pitaram pratyayàmeti te prajàpatim pitaram pratãtyocurasurà vai no bhagava årdhvàntsvargaü lokaü yatastamasàntaradadhuþ 11.5.5.[4] te ÷atàgniùñomaü sattramupaima te yàvadàsãnaþ paràpa÷yettàvatastamo'pàhanmahyevameva ÷atokthyena yàvattiùñhanparàpa÷yettàvatastamo'pàhanmahi pra no bhagava¤càdhi yathàsuràüstamo'pahatya sarvam pàpmànamapahatya svargaü lokam praj¤àsyàma iti 11.5.5.[5] sa hovàca asarvakratubhyàü vai yaj¤àbhyàmaganta yadagniùñomena cokthyena ca ÷atàtiràtraü sattramupeta tenàsuràüstamo'pahatya sarvam pàpmànamapahatya svargaü lokam praj¤àsyatheti 11.5.5.[6] te ÷atàtiràtraü sattramupeyuþ tenàsuràüstamo'pahatya sarvam pàpmànamapahatya svargaü lokam prajaj¤usteùàmarvàkpa¤cà÷eùvevàhaþsvaharabhi ràtrisàmàni parãyå ràtrimabhyahaþsàmàni 11.5.5.[7] te hocuþ amuhàma vai na prajànãmo hanta prajàpatimeva pitaram pratyayàmeti te prajàpatimeva pitaram pratãtyocurahanno ràtrisàmàni ràtryàmahno bhavanti naþ vipa÷cidyaj¤ànmugdhànvidvàndhãro'nu÷àdhi na iti 11.5.5.[8] tànhaitadupajagau mahàhimiva vai hradàdbalãyànanvavet]ya anutta svàdàsthànàttataþ sattraü na tàyata iti 11.5.5.[9] à÷vinaü vai vaþ ÷asyamànam pràtaranuvàkamàsthànàdanutta yamàsthànàdanuddhvaü dhãràþ santo adhãravat pra÷àstrà tamupeta ÷anairaprati÷aüsateti 11.5.5.[10] te hocuþ kathaü nu bhagavaþ ÷astaü kathamaprati÷astamiti sa hovàca yatra hotà÷vinaü ÷aüsannàgneyàsya kratorgàyatrasya candasaþ pàraü gacàttatpratiprasthàtà vasatãvarãþ parihçtya maitràvaruõasya havirdhànayoþ pràtaranuvàkamupàkurutàduccairhotà ÷aüsati ÷anairitaro ja¤japyamàna ivànvàha tanna vàcà vàcam pratyeti na candasà candaþ 11.5.5.[11] parihite pràtaranuvàke yathàyatanamevopàü÷vantaryàmau hutvà droõakala÷e pavitram prapãóyaü nidadhàti tiro'hnayai÷caritvà pratya¤caþ pratiparetya tirohnayàneva bhakùayàdhvà athànupårvaü yaj¤apucaü saüsthàpya ya årdhvà antaryàmàdgrahàstàngçhãtvà vipruùàü homaü hutvà saütaniü ca bahiùpavamànena stutvàhareva pratipadyàdhvà iti 11.5.5.[12] tadete'bhi ÷lokàþ caturbhiþ saindhavairyuktairdhãrà vyajahustamaþ vidvàüso ye ÷atakratu devàþ sattramatanvateti 11.5.5.[13] catvàro hyatra yuktà bhavanti dvau hotàrau dvàvadhvaryå pavernu ÷akveva hanåni kalpayannahnorantau vyatiùajanta dhãràþ na dànavà yaj¤iyaü tantumeùàü vijànãmo vitatam mohayanti naþ pårvasyàhnaþ pariùiüùanti karma taduttareõàbhivitanvate'hnà durvij¤ànaü kàvyaü devatànàü somàþ somairvyatiùaktàþ plavante samànàntsadamukùanti hayànkàùñhabhçto yathà pårõànparisrutaþ kumbhànjanamejayasàdana ityasurarakùasànyapeyuþ 11.5.6.[1] pa¤caiva mahàyaj¤àþ tànyeva mahàsattràõi bhåtayaj¤o manuùyayaj¤aþ pitçyaj¤o devayaj¤o brahmayaj¤a iti 11.5.6.[2] aharaharbhåtebhyo baliü haret tathaitam bhåtayaj¤aü samàpnotyaharahardadyàdodapàtràttathaitam manuùyayaj¤aü samàpnotyaharahaþ svadhàkuryàdodapàtràttathaitam pitçyaj¤aü samàpnotyaharahaþ svàhàkuryàdà kàùñhàttathaitaü devayaj¤aü samàpnoti 11.5.6.[3] atha brahmayaj¤aþ svàdhyàyo vai brahmayaj¤astasya và etasya brahmayaj¤asya vàgeva juhårmana upabhçccakùurdhruvà medhà sruvaþ satyamavabhçthaþ svargo loka udayanaü yàvantaü ha và imàm pçthivãü vittena pårõàü dadaülokaü jayati tristàvantaü jayati bhåyàüsaü càkùayyaü ya evaü vidvànaharahaþ svàdhyàyamadhãte tasmàtsvàhyàyo'dhyetavyaþ 11.5.6.[4] payàahutayo ha và età devànàm yadçcaþ sa ya evaü vidvànçco'harahaþ svàdhyàyamadhãte payàahutibhireva taddevàüstarpayati ta enaü tçptàstarpayanti yogakùemeõa pràõena retasà sarvàtmanà sarvàbhiþ puõyàbhiþ sampadbhirghçtakulyà madhukulyàþ pité!ntsvadhà abhivahanti 11.5.6.[5] àjyàhutayo ha và età devànàm yadyajåüùi sa ya evaü vidvànyajåüùyaharahaþ svàdhyàyamadhãta àjyàhutibhireva taddevàüstarpayati ta enaü tçptàstarpayanti yogakùemeõa pràõena re 11.5.6.[6] somàhutayo ha và età devànàm yatsàmàni sa ya evaü vidvàntsàmànyaharahaþ svàdhyàyamadhãte somàhutibhireva taddevàüstarpayati ta enaü tçptàstarpayanti yogakùemeõa pràõena re 11.5.6.[7] medàahutayo ha và età devànàm yadatharvàïgirasaþ sa ya evaü vidvànatharvàïgiraso'harahaþ svàdhyàyamadhãte medàahutibhireva taddevàüstarpayati ta enaü tçptàstarpayanti yogakùemeõa pràõena re 11.5.6.[8] madhvàhutayo ha và età devànàm yadanu÷àsanàni vidyà vàkovàkyamitihàsapuràõaü gàthà nàrà÷aüsyaþ sa ya evaü vidvànanu÷àsanàni vidyà vàkovàkyamitihàsapuràõaü gàthà nàrà÷aüsãrityaharahaþ svàdhyàyamadhãte madhvàhutibhireva taddevàüstarpayati ta enaü tçptàstarpayanti yogakùemeõa pràõena re 11.5.6.[9] tasya và etasya brahmayaj¤asya catvàro vaùañkàrà yadvàto vàti yadvidyotate yatstanayati yadavasphårjati tasmàdevaüvidvàte vàti vidyotamàne stanayatyavasphårjatyadhãyãtaiva vaùañkàràõàmacambañkàràyàti ha vai punarmçtyum mucyate gacati brahmaõaþ sàtmatàü sa cedapi prabalamiva na ÷aknuyàdapyekaü devapadamadhãyãtaiva tathà bhåtebhyo na hãyate 11.5.7.[1] athàtaþ svàdhyàyapra÷aüsà priye svàdhyàyapravacane bhavato yuktamanà bhavatyaparàdhãno'harahararthàntsàdhayate sukhaü svapiti paramacikitsaka àtmano bhavatãndriyasaüyama÷caikàràmatà ca praj¤àçddhirya÷o lokapaktiþ praj¤à vardhamànà caturo dharmànbràhmaõamabhiniùpàdayati bràhmaõyam pratiråpacaryàü ya÷o lokapaktiü lokaþ pacyamàna÷caturbhirdharmairbràhmaõam bhunaktyarcayà ca dànena càjyeyatayà càvadhyatayà ca 11.5.7.[2] ye ha vai ke ca ÷ramàþ ime dyàvàpçthivã antareõa svàdhyàyo haiva teùàm paramatà kàùñhà ya evaü vidvàntsvàdhyàyamadhãte tasmàtsvàdhyàyo'dhyetavyaþ 11.5.7.[3] yadyaddha và ayaü candasaþ svàdhyàyamadhãte tena-tena haivàsya yaj¤akratuneùñam bhavati ya evaü vidvàntsvàdhyàyamadhãte tasmàtsvàdhyàyo'dhyetavyaþ 11.5.7.[4] yadi ha và apyabhyaktaþ alaükçtaþ suhitaþ sukhe ÷ayane ÷ayànaþ svàdhyàyamadhãta à haiva sa nakhàgrebhyastapyate ya evaü vidvàntsvàdhyàyamadhãte tasmàtsvàdhyàyo'dhyetavyaþ 11.5.7.[5] madhu ha và çcaþ ghçtaü ha sàmànyamçtaü yajåüùi yaddha và ayaü vàkovàkyamadhãte kùãraudanamàüsaudanau haiva tau 11.5.7.[6] madhunà ha và eùa devàüstarpayati ya evaü vidvànçco'harahaþ svàdhyàyamadhãte ta enaü tçptàstarpayanti sarvaiþ kàmaiþ sarvairbhogaiþ 11.5.7.[7] ghçtena ha và eùa devàüstarpayati ya evaü vidvàntsàmànyaharahaþ svàdhyàyamadhãte ta enaü tçptà 11.5.7.[8] amçtena ha và eùa devàüstarpayati ya evaü vidvànyajåüùyaharahaþ svàdhyàyamadhãte ta enaü tçptà 11.5.7.[9] kùãraudanamàüsaudanàbhyàü ha và eùa devàüstarpayati ya evaü vidvànvàkovàkyamitihàsapuràõamityaharahaþ svàdhyàyamadhãte ta enaü tçptà 11.5.7.[10] yanti và àpaþ etyàditya eti candramà yanti nakùatràõi yathà ha và età devatà neyurna kuryurevaü haiva tadaharbràhmaõo bhavati yadahaþ svàdhyàyaü nàdhãte tasmàtsvàdhyàyo'dhyetavyastasmàdapyçcaü và yajurvà sàma và gàthàü và kuüvyàü vàbhivyàharedvratasyàvyavacedàya 11.5.8.[1] prajàpatirvà idamagra àsãt eka eva so'kàmayata syàm prajàyeyeti so'÷ràmyatsa tapo'tapyata tasmàcràntàttepànàttrayo lokà asçjyanta pçthivyantarikùaü dyauþ 11.5.8.[2] sa imàüstrãülokànabhitatàpa tebhyastaptebhyastrãõi jyotãüùyajàyantàgniryo'yam pavate såryaþ 11.5.8.[3] sa imàni trãõi jyotãüùyabhitatàpa tebhyastaptebhyastrayo vedà ajàyantàgnerçgvedo vàyoryajurvedaþ såryàtsàmavedaþ 11.5.8.[4] sa imàüstrãnvedànabhitatàpa tebhyastaptebhyastrãõi ÷ukràõyajàyanta bhårityçgvedàdbhuva iti yajurvedàtsvariti sàmavedàttadçgvedenaiva hotramakurvata yajurvedenàdhvaryavaü sàmavedenodgãthaü yadeva trayyai vidyàyai ÷ukraü tena brahmatvamathoccakràma 11.5.8.[5] te devàþ prajàpatimabruvan yadi na çkto và yajuùño và sàmato và yaj¤o hvaletkenainam bhiùajyemeti 11.5.8.[6] sa hovàca yadyçkto bhåriti caturgçhãtamàjyaü gçhãtvà gàrhapatye juhavatha yadi yajuùño bhuva iti caturgçhãtamàjyaü gçhãtvàgnãdhrãye juhavathànvàhàryapacane và haviryaj¤e yadi sàmataþ svariti caturgçhãtamàjyaü gçhãtvàhavanãye juhavatha yadyu avij¤àtamasatsarvàõyanudrutyàhavanãye juhavatha tadçgvedenaivargvedam bhiùajyati yajurvedena yajurvedaü sàmavedena sàmavedaü sa yathà parvaõà parva saüdadhyàdevaü haiva sa saüdadhàti ya etàbhirbhiùajyatyatha yo hàto'nyena bhiùajyati yathà ÷ãrõena ÷ãrõaü saüdhitsedyathà và ÷ãrõe garamabhinidadhyàdevaü tattasmàdevaüvidameva brahmàõaü kurvãta nànevaüvidam 11.5.8.[7] tadàhuþ yadçcà hotraü kriyate yajuùàdhvaryavaü sàmnodgãtho'tha kena brahmatvamityanayà trayyà vidyayeti ha bråyàt 11.5.9.[1] prajàpatirha và eùa yadaü÷uþ so'syaiùa àtmaivàtmà hyayam prajàpatirvàgevàdàbhyaþ sa yadaü÷uþ gçhãtvàdàbhyaü gçhõàtyàtmànamevàsyaitatsaüskçtya tasminnetàü vàcam pratiùñhàpayati 11.5.9.[2] atha mano ha và aü÷uþ vàgadàbhyaþ pràõa evàü÷urudàno'dàbhya÷cakùurevàü÷uþ ÷rotramadàbhyastadyadetau grahau gçhõanti sarvatvàyaiva kçtsnatàyai 11.5.9.[3] atha devà÷ca ha và asurà÷ca ubhaye pràjàpatyà aspardhanta ta etasminneva yaj¤e prajàpatàvaspardhantàsmàkamayaü syàdasmàkamayaü syàditi 11.5.9.[4] tato devàþ arcantaþ ÷ràmyanta÷cerusta etaü grahaü dadç÷uretamadàbhyaü tamagçhõata te savanàni pràvçhanta te sarvaü yaj¤aü samavç¤jatàntaràyannasurànyaj¤àt 11.5.9.[5] te hocuþ adabhàma và enàniti tasmàdadàbhyo na vai no'dabhanniti tasmàdadàbhyo vàgvà adàbhyaþ seyamadabdhà vàktasmàdvevàdàbhya evaü ha vai dviùato bhràtçvyasya sarvaü yaj¤aü saüvçïkta evaü dviùantam bhràtçvyaü sarvasmàdyaj¤ànnirbhajati bahirdhà karoti ya u evametadveda 11.5.9.[6] sa yenaiva pàtreõàü÷uü gçhõàti tasminneva pàtre nigràbhyàbhyo'pa ànãya tasminnetànaü÷ångçhõàti 11.5.9.[7] upayàmagçhãto'si agnaye tvà gàyatracandasaü gçhõàmãti gàyatram pràtaþsavanaü tatpràtaþsavanam pravçhatãndràya tvà triùñupcandasaü gçhõàmãti traiùñubham màdhyandinaü savanaü tanmàdhyandinaü savanam pravçhati vi÷vebhyastvà devebhyo jagaccandasaü gçhõàmãti jàgataü tçtãyasavanaü tattçtãyasavanam pravçhatyanuùñupte'bhigara iti yadvà årdhvaü savanebhyastadànuùñubhaü tadevaitatpravçhati tannàbhiùuõoti vajro vai gràvà vàgadàbhyo nedvajreõa vàcaü hinasànãti 11.5.9.[8] aü÷ånevàdhånoti vre÷ãnàü tvà patmannàdhånomi kukånanànàü tvà patmannàdhånomi bhandanànàü tvà patmannàdhånomi madintamànàü tvà patmannàdhånomi madhuntamànàü tvà patmannàdhånomãtyetà vai daivãràpastadyà÷caiva daivãràpo yà÷cemà mànuùyastàbhirevàsminnetadubhayãbhã rasaü dadhàti 11.5.9.[9] ÷ukraü tvà ÷ukra àdhånomãti ÷ukraü hyetacukra àdhånotyahno råpe såryasya ra÷miùviti tadahna÷caivainametadråpe såryasya ca ra÷miùvàdhånoti 11.5.9.[10] kakubhaü råpaü vçùabhasya rocate bçhaditi etadvai kakubhaü råpaü vçùabhasya rocate bçhadya eùa tapati ÷ukraþ ÷ukrasya purogàþ somaþ somasya purogà iti tacukramevaitacukrasya purogàü karoti somaü somasya purogàü yatte somàdàbhyaü nàma jàgçvi tasmai tvà gçhõàmãtyetaddha và asyàdàbhyaü nàma jàgçvi yadvàktadvàcamevaitadvàce gçhõàti 11.5.9.[11] athopaniùkramya juhoti tasmai te soma somàya svàheti tatsomamevaitatsomàya juhoti tatho vàcamagnau na pravçõaktyatha hiraõyamabhivyanityasàveva bandhustasya tàvatãreva dakùiõà yàvatãraü÷oþ 11.5.9.[12] athàü÷ånpunarapyarjati u÷iktvaü deva somàgneþ priyam pàtho'pãhi va÷ã tvaü deva somendrasya priyaü pàtho'pãhyasmatsakhà tvaü deva soma vi÷veùàü devànàm priyam pàtho'pãhãti savanàni và adaþ pravçhati tànyevaitatpunaràpyàyayatyayàtayàmàni karoti tairayàtayàmairyaj¤aü tanvate 11.6.1.[1] bhçgurha vai vàruõiþ varuõam pitaraü vidyayàtimene taddha varuõo vidàü cakàràtivai mà vidyayà manyata iti 11.6.1.[2] sa hovàca pràï putraka vrajatàttatra yatpa÷yetaddçùñvà dakùiõà vrajatàttatra yatpa÷yestaddçùñvà pratyagvrajatàttatra yatpa÷yestaddçùñvodagvrajatàttatra yatpa÷yestaddçùñvaitayoþ pårvayoruttaramanvavàntarade÷aü vrajatàttatra yatpa÷yestanma àcakùãthà iti 11.6.1.[3] sa ha tata eva pràï pravavràja edu puruùaiþ puruùànparvàõyeùàm parva÷aþ saüvra÷cam parva÷o vibhajamànànidaü tavedam mameti sa hovàca bhãùmam bata bhoþ puruùànnvà etatpuruùàþ parvàõyeùàü saüvra÷cam parva÷o vyabhakùateti te hocuritthaü và ime'smànamuùmiüloke'sacanta tànvayamidamiha pratisacàmahà iti sa hovàcàstãha pràya÷cittã3rityastãti kà-ti pità te vedeti 11.6.1.[4] sa ha tata eva dakùiõà pravavràja edu puruùaiþ puruùànparvàõyeùàm parva÷aþ saükartam parva÷o vibhajamànànidaü tavedam mameti sa hovàca bhãùmam bata bhoþ puruùànnvà etatpuruùàþ parvàõyeùàm parva÷aþ saükartam parva÷o vyabhakùateti te hocuritthaü và ime'smànamuùmiüloke'sacanta tànvayamidamiha pratisacàmahà iti sa hovàcàstãha pràya÷cittã3rityastãti kà-ti pitaiva te vedeti 11.6.1.[5] sa ha tata eva pratyaï pravavràja edu puruùaiþ puruùàüståùõãmàsãnàüståùõãmàsãnairadyamànàntsa hovàca bhãùmam bata bhoþ puruùànnvà etatpuruùàståùõãmàsãnàüståùõãmàsãnà adantãti te hocuritthaü và ime'smànamuùmiüloke'sacanta tànvayamidamiha pratisacàmahà iti sa hovàcàstãha pràya÷cittã3rityastãti kà-ti pitaiva te vedeti 11.6.1.[6] sa ha tata evodaï pravavràja edu puruùaiþ puruùànàkrandayata àkrandayadbhiradyamànàntsa hovàca bhãùmam bata bhoþ puruùànnvà etatpuruùà àkrandayata àkrandayanto'dantãti te hocuritthaü và ime'smànamu 11.6.1.[7] sa ha tata evaitayoþ pårvayoþ uttaramanvavàntarade÷am pravavràjedu striyau kalyàõãü càtikalyàõãü ca te antareõa puruùaþ kçùõaþ piïgàkùo daõóapàõistasthau taü hainaü dçùñvà bhãrviveda sa hetya saüvive÷a taü ha pitovàcàdhãùva svàdhyàyaü kasmànnu svàdhyàyaü nàdhãùa iti sa hovàca kimadhyeùye na kiü canàstãti taddha varuõo vidàü cakàràdràgvà iti 11.6.1.[8] sa hovàca yànvai tatpràcyàü di÷yadràkùãþ puruùaiþ pu ruùànparvàõyeùàm parva÷aþ saüvra÷cam parva÷o vibhajamànànidaü tavedam mameti vanaspatayo vai te abhåvantsa yadvanaspatãnàü samidhamàdadhàti tena vanaspatãnavarunddhe tena vanaspatãnàü lokaü jayati 11.6.1.[9] atha yànetataddakùiõàyàü di÷yadràkùãþ puruùaiþ puruùànparvàõyeùàm parva÷aþ saükartam parva÷o vibhajamànànidaü tavedam mameti pa÷avo vai te abhåvantsa yatpayasà juhoti tena pa÷ånavarundhe tena pa÷ånàü lokaü jayati 11.6.1.[10] atha yànetatpratãcyàü di÷yadràkùãþ puruùaiþ puruùàüståùõãmàsãnàüståùõãmàsãnairadyamànànoùadhayo vai tà abhåvantsa yattçõenàvajyotayati tenauùadhãravarunddhe tenauùadhãnàü lokaü jayati 11.6.1.[11] atha yànetadudãcyàü di÷yadràkùãþ puruùaiþ puruùànàkrandayata àkrandayadbhiradyamànànàpo vai tà abhåvantsa yadapaþ pratyànayati tenàpo'varunddhe tenàpàü lokaü jayati 11.6.1.[12] atha ye ete striyàvadràkùãþ kalyàõãü càtikalyàõãü ca sà yà kalyàõã sà ÷raddhà sa yatpårvàmàhutiü juhoti tena ÷raddhàmavarunddhe tena ÷raddhàü jayatyatha yàtikalyàõã sà÷raddhà sa yaduttaràmàhutiü juhoti tenà÷raddhàmavarunddhe tenà÷raddhàü jayati 11.6.1.[13] atha ya ene so'ntareõa puruùaþ kçùõaþ piïgàkùo daõóapàõirasthàtkrodho vai so'bhåtsa yatsrucyapa ànãya ninayati tena krodhamavarunddhe tena krodhaü jayati sa ya evaü vidvànagnihotraü juhoti tena sarvaü jayati sarvamavarunddhe 11.6.2.[1] janako ha vai vaideho bràhmaõairdhàvayadbhiþ samàjagàma ÷vetaketunàruõeyena soma÷uùmeõa sàtyayaj¤inà yàj¤avalkyena tànhovàca kathaü-kathamagnihotraü juhutheti 11.6.2.[2] sa hovàca ÷vetaketuràruõeyo gharmàveva samràóahamajasrau ya÷asà viùyandamànàvanyo'nyasminjuhomãti kathaü tadityàdityo vai gharmastaü sàyamagnau juhomyagnirvai gharmastam pràtaràditye juhomãti kiü sa bhavati ya evaü juhotyajasra eva ÷riyà ya÷asà bhavatyetayo÷ca devatayoþ sàyujyaü salokatàü jayatãti 11.6.2.[3] atha hovàca ÷oma÷uùmaþ sàtyayaj¤iþ teja eva samràóahaü tejasi juhomãti kathaü tadityàdityo vai tejastaü sàyamagnau juhomyagnirvai tejastam pràtaràditye juhomãti kiü sa bhavati ya evaü juhotãti tejasvã ya÷asvyannàdo bhavatyetayo÷caiva devatayoþ sàyujyaü salokatàü jayatãti 11.6.2.[4] atha hovàca yàj¤avalkyaþ yadahamagnimuddharàmyagnihotrameva tadudyacàmyàdityaü và astaü yantaü sarve devà anuyanti te ma etamagnimuddhçtaü dçùñvopàvartante'thàham pàtràõi nirõijyopavàpyàgnihotrãü dohayitvà pa÷yanpa÷yatastarpayàmãti tvaü nediùñhaü yàj¤avalkyàgnihotrasyàmãmàüsiùñhà dhenu÷ataü dadàmãti hovàca na tvevainayostvamutkràtriü na gatiü na pratiùñhàü na tçptiü na punaràvçttiü na lokam pratyutthàyinamityuktvà rathamàsthàya pradhàvayàü cakàra 11.6.2.[5] te hocuþ ati vai no'yaü ràjanyabandhuravàdãddhantainam brahmodyamàhvayàmahà iti sa hovàca yàj¤avalkyo bràhmaõà vai vayaü smo ràjanyabandhurasau yadyamuü vayaü jayema kamajaiùmeti bråyàmàtha yadyasàvasmànjayedbràhmaõànràjanyabandhurajaiùãditi no bråyurmedamàdçóhvamiti taddhàsya jaj¤uratha ha yàj¤avalkyo rathamàstàyànupradhàvayàü cakàra taü hànvàjagàma sa hovàcàgnihotraü yàj¤avalkya veditå3mityagnihotraü samràóiti 11.6.2.[6] te và ete àhutã hute utkràmataþ te antarikùamàvi÷ataste antarikùamevàhavanãyaü kurvàte vàyuü samidham marãcãreva ÷ukràmàhutiü te antarikùaü tarpayataste tata utkràmataþ 11.6.2.[7] te divamàvi÷ataþ te divamevàhavanãyaü kurvàte àdityaü samidhaü candramasameva ÷ukràmàhutiü te divaü tarpayataste tata àvartete 11.6.2.[8] te imàmàvi÷ataþ te imàmevàhavanãyaü kurvàte agniü samidhamoùadhãreva ÷ukràmàhutiü te imàü tarpayataste tata utkràmataþ 11.6.2.[9] te puruùamàvi÷ataþ tasya mukhamevàhavanãyaü kurvàte jihvàü samidhamannameva ÷ukràmàhutiü te puruùaü tarpayataþ sa ya evaü vidvàna÷nàtyagnihotramevàsya hutam bhavati te tata utkràmataþ 11.6.2.[10] te striyamàvi÷ataþ tasyà upasthamevàhavanãyaü kurvàte dhàrakàü samidhaü dhàrakà ha vai nàmaiùaitayà ha vai prajàpatiþ prajà dhàrayàü cakàra reta eva ÷ukràmàhutiü te striyaü tarpayataþ sa ya evaü vidvànmithunamupaityagnihotramevàsya hutam bhavati yastataþ putro jàyate sa lokaþ pratyutthàyyetadagnihotraü yàj¤avalkya nàtaþ paramastãti hovàca tasmai ha yàj¤avalkyo varaü dadau sa hovàca kàmapra÷na eva me tvayi yàj¤avalkyàsaditi tato brahmà janaka àsa 11.6.3.[1] janako ha vaideho bahudakùiõena yaj¤eneje sa ha gavàü sahasramavarundhannuvàcaità vo bràhmaõà yo brahmiùñhaþ sa udajatàmiti 11.6.3.[2] sa hovàca yàj¤avalkyo 'rvàcãretà iti te hocustvaü svinno yàj¤avalkya brahmiùñho'sã3 iti sa hovàca namo'stu brahmiùñhàya gokàmà eva vayaü sma iti 11.6.3.[3] te hocuþ ko na imam prakùyatãti sa hovàca vidagdhaþ ÷àkalyo'hamiti taü ha pratikhyàyovàca tvàü svicàkalya bràhmaõà ulmukàvakùayaõamakratà3iti 11.6.3.[4] sa hovàca kati devà yàj¤avalkyeti traya÷ca trã ca ÷atà traya÷ca trã ca sahasretyomiti hovàca katyeva devà yàj¤avalkyeti trayastriü÷adityomiti hovàca katyeva devà yàj¤avalkyeti traya ityomiti hovàca katyeva devà yàj¤avalkyeti dvàvityomiti hovàca katyeva devà yàj¤avalkyetyadhyardha ityomiti hovàca katyeva devà yàj¤avalkyetyeka ityomiti hovàca katame te traya÷ca trã ca ÷atà traya÷ca trã ca sahasreti 11.6.3.[5] sa hovàca mahimàna evaiùàmete trayastriü÷attveva devà iti katame te trayastriü÷adityaùñau vasava ekàda÷a rudrà dvàda÷àdityàsta ekatriü÷adindra÷caiva prajàpati÷ca trayastrü÷àviti 11.6.3.[6] katame vasava iti agni÷ca pçthivã ca vàyu÷càntarikùaü càditya÷ca dyau÷ca candramà÷ca nakùatràõi caite vasava ete hãdaü sarvaü vàsayante te yadidaü sarvaü vàsayante tasmàdvasava iti 11.6.3.[7] katame rudrà iti da÷eme puruùe pràõà àtmaikàda÷aste yadàsmànmartyàcarãràdutkràmantyatha rodayanti tadyadrodayanti tasmàdrudrà iti 11.6.3.[8] katama àdityà iti dvàda÷a màsàþ saüvatsarasyaita àdityà ete hãdaü sarvamàdadànà yanti te yadidaü sarvamàdadànà yanti tasmàdàdityà iti 11.6.3.[9] katama indraþ katamaþ prajàpatiriti stanayitnurevendro yaj¤aþ prajàpatiriti katama stanayitnuritya÷aniriti katamo yaj¤a iti pa÷ava iti 11.6.3.[10] katame te trayo devà iti ima eva trayo lokà eùu hãme sarve devà iti katamau tau dvau devàvityannaü caiva pràõa÷ceti katamo'dhyardha iti yo'yam pavata iti katama eko deva iti pràõa iti 11.6.3.[11] sa hovàca anatipra÷nyàm mà devatàmatyapràkùãþ puretithyai mariùyasi na te'sthãni cana gçhànpràpsyantãti sa ha tathaiva mamàra tasya hàpyanyanmanyamànàþ parimoùiõo'sthãnyapajahrustasmànnopavàdã syàduta hyevaüvitparo bhavati 11.7.1.[1] pa÷ubandhena yajate pa÷avo vai pa÷ubandhaþ sa yatpa÷ubandhena yajate pa÷umànasànãti tena gçheùu yajeta gçheùu pa÷ånbadhnà iti tena suyavase yajeta suyavase pa÷ånbadhnà iti jãryanti ha vai juhvato yajamànasyàgnayo'gnãnjãryato'nu yajamàno yajamànamanu gçhà÷ca pa÷ava÷ca 11.7.1.[2] sa yatpa÷ubandhena yajate agnãnevaitatpunarõavànkurute'gnãnàm punarõavatàmanu yajamànamanu gçhà÷ca pa÷ava÷càyuùyo ha và asyaiùa àtmaniùkrayaõo bhavati màüsãyanti ha vai juhvato yajamànasyàgnayaste yajamànameva dhyàyanti yajamànaü saükalpayanti pacanti và anyeùvagniùu vçthàmàüsamathaiteùàü nàto'nyà màüsà÷à vidyate yasyo caite bhavanti 11.7.1.[3] sa yatpa÷ubandhena yajate àtmànamevaitanniùkrãõãte vãreõa vãraü vãro hi pa÷urvãro yajamàna etadu ha vai paramannàdyaü yanmàüsaü sa paramasyaivànnàdyasyàttà bhavati taü vai saüvatsaro nànãjanamatãyàdàyurvai saüvatsara àyurevaitadamçtamàtmandhatte 11.7.2.[1] haviryaj¤avidho ha và anyaþ pa÷ubandhaþ savavidho'nyaþ sa haiùa haviryaj¤avidho yasminvratamupanayati yasminnapaþ praõayati yasminpårõapàtraü ninayati yasminviùõukramànkramayatyatha haiùa savavidho yasminnetàni na kriyante 11.7.2.[2] tadàhuþ iùñiþ pa÷ubandhà3 mahàyaj¤à3 iti mahàyaj¤a iti ha bråyàdiùñiü vai tarhi pa÷ubandhamakarvyenamakçkùathà ityenam bråyàt 11.7.2.[3] tasya prayàjà eva pràtaþsavanam anuyàjàstçtãyasavanam puroóà÷a eva màdhyandinaü savanam 11.7.2.[4] taddhaike vapàyàü hutàyàü dakùiõà nayanti tadu tathà na kuryàdyo hainaü tatra bråyàdbahirdhà nvà ayam pràõebhyo dakùiõà anaiùãnna pràõànadadakùadandho và sràmo và badhiro và pakùahato và bhaviùyatãtã÷varo ha tathaiva syàt 11.7.2.[5] itthameva kuryàt puroóà÷eóàyàmevopahåtàyàü dakùiõà nayedaindro và ayam madhyataþ pràõa imamevaitadaindram madhyataþ pràõaü dakùiõàbhirdakùayatyaindraü vai màdhyandinaü savanam màdhyandine vai savane dakùiõà nãyante tasmàtpuroóà÷eóàyàmevopahåtàyàü dakùiõà nayet 11.7.2.[6] tadàhuþ adhvaryo yaddãkùitasya nànavabhçtho'vakalpate kvainamadidãkùa ityàvabhçthàdanåddçüheyuradhvaryu÷ca pratiprasthàtà ca hotà ca maitràvaruõa÷ca brahmà càgnãdhra÷caitairvà eùa ùaóóhotà tamanudrutya ùaóóhotàraü juhotyekàmàhutiü kçtvà pa¤ca vàjyà dyauùpçùñhamantarikùamàtmàïgairyaj¤am pçthivãü ÷arãraiþ vàcaspate'cidrayà vàcàcidrayà juhvà divi devàvçdhaü hotràmairayatsvàheti saiva dãkùà 11.7.2.[7] tadàhuþ adhvaryo yaddãkùitasya nànavabhçtho'vakalpate kvainamavabhçthamavaneùyasãti sa yaddhçdaya÷ålena caranti sa haivaitasyàvabhçthaþ 11.7.2.[8] madhuko ha smàha paiïgyaþ visomena và eke pa÷ubandhena yajante sasomenaike divi vai soma àsãttaü gàyatrã vayo bhåtvàharattasya yatparõamacidyata tatparõasya parõatvamiti nvà etadbràhmaõamudyate visomena và eke pa÷ubandhena yajante sasomenaike sa haiùa visomena pa÷ubandhena yajate yo'nyam pàlà÷àdyåpaü kurute'tha haiùa sasomena pa÷ubandhena yajate yaþ pàlà÷aü yåpaü kurute tasmàtpàlà÷ameva yåpaü kurvãta 11.7.3.[1] sa ya eùa bahusàraþ sa hàpa÷avyastasmàttàdç÷am pa÷ukàmo yåpaü na kurvãtàtha ya eùa phalgupràsahaþ sa ha pa÷avyastasmàttàdç÷am pa÷ukàmo yåpaü kurvãta 11.7.3.[2] atha yasyaitadvakrasya sataþ ÷åla-ivàgram bhavati sa ha kapotã nàma sa yo ha tàdç÷aü yåpaü kurute purà hàyuùo'muü lokameti tasmàttàdç÷amàyuùkàmo yåpaü na kurvãta 11.7.3.[3] atha ya eùa ànataþ upariùñàdapanato madhye so'÷anàyai råpaü sa yo ha tàdç÷aü yåpaü kurute'÷anàyukà hàsya bhàryà bhavanti tasmàttàdç÷amannàdyakàmo yåpaü na kurvãtàtha ya eùa ànata upariùñàdupanato madhye so'nnàdyasya råpaü tasmàttàdç÷amannàdyakàmo yåpaü kurvãta 11.7.4.[1] sa yatpa÷unà yakùyamàõaþ ekàratniü yåpaü kuruta imameva tena lokaü jayatyatha yaddvyaratnimantarikùalokameva tena jayatyatha yattryaratniü divameva tena jayatyatha yaccaturartniü di÷a eva tena jayati sa và eùa tryaratnirvaiva caturaratnirvà pa÷ubandhayåpo bhavatyatha yo'ta årdhvaþ saumyasyaiva so'dhvarasya 11.7.4.[2] tadàhuþ yajedàjyabhàgau nà3 iti yajedityàhu÷cakùuùã và ete yaj¤asya yadàjyabhàgau kimçte puruùa÷cakùurbhyàü syàditi yàvadvai bhàginaü svena bhàgadheyena na nirbhajantyanirbhakto vai sa tàvanmanyate'tha yadaiva taü svena bhàgadheyena nirbhajantyathaiva sa nirbhakto manyate sa yatraitaddhotànvàhàsnà rakùaþ saüsçjatàditi tadenaü svena bhàgadheyena nirbhajati 11.7.4.[3] etadvai pa÷oþ saüj¤apyamànasya hçdayaü ÷ukùamavaiti hçdayàcålaü tadye saha hçdayena pa÷uü ÷rapayanti punaþ pa÷uü ÷uganuviùpandeta pàr÷vata evainatkàùñhe pratçdya ÷rapayet 11.7.4.[4] upastçõãta àjyam tatpçthivyai råpaü karoti hiraõya÷akalamavadadhàti tadagne råpaü karoti vapàmavadadhàti tadantarikùasya råpaü karoti hiraõya÷akalamavadadhàti tadàdityasya råpaü karotyatha yadupariùñàdabhighàrayati taddivo råpaü karoti sà và eùà pa¤càvattà vapà bhavati pàïkto yaj¤aþ pàïktaþ pa÷uþ pa¤cartavaþ saüvatsarasya tasmàtpa¤càvattà vapà bhavati 11.8.1.[1] tadyathà ha vai idaü rathacakraü và kaulàlacakraü vàpratiùñhitaü krandedevaü haiveme lokà adhruvà apratiùñhità àsuþ 11.8.1.[2] sa ha prajàpatirãkùàü cakre kathaü nvime lokà dhruvàþ pratiùñhitàþ syuriti sa ebhi÷caiva parvatairnadãbhi÷cemàmadçühadvayobhi÷ca marãcibhi÷càntarikùaü jãmåtai÷ca nakùatrai÷ca divam 11.8.1.[3] sa maha iti vyàharat pa÷avo vai mahastasmàdyasyaite bahavo bhavanti bhåyiùñhamasya kule mahãyante bahavo ha và asyaite bhavanti bhåyiùñhaü hàsya kule mahãyante tasmàdyadyenamàyatanàdbàdheranvà pra và yàpayeyuragnihotraü hutvà maha ityupatiùñheta prati prajayà pa÷ubhistiùñhati nàyatanàccyavate 11.8.2.[1] catvàro ha và agnayaþ àhita uddhçtaþ prahçto vihçto'yameva loka àhito'ntarikùaloka uddhçto dyauùprahçto di÷o vihçto'gnirevàhito vàyuruddhçta àdityaþ prahçta÷candramà vihçto gàrhapatya evàhita àhavanãya uddhçto'tha yametamàhavanãyàtprà¤cam praõayanti sa prahçto'tha yametamuda¤cam pa÷u÷rapaõàyàharanti yaü copayaïbhyaþ sa vihçtastasmàtprahàrye'gnau pa÷ubandhena yajeta 11.8.3.[1] tadàhuþ kiüdevatya eùa pa÷uþ syàditi pràjàpatyaþ syàdityàhuþ prajàpatirvà etamagre'bhyapa÷yattasmàtpràjàpatya evaiùa pa÷uþ syàditi 11.8.3.[2] atho apyàhuþ saurya evaiùa pa÷uþ syàditi tasmàdetasminnastamite pa÷avo badhyante badhnantyekànyathàgoùñhameka upasamàyanti tasmàtsaurya evaiùa pa÷uþ syàditi 11.8.3.[3] atho apyàhuþ aindràgna evaiùa pa÷uþ syàdityete vai devate anvantye devà yadyàrto yajate pàrayata eva yadi mahasàyajate pàrayata eva tasmàdaindràgna evaiùa pa÷uþ syàditi 11.8.3.[4] pràõa eva pa÷ubandhaþ tasmàdyàvajjãvati nàsyànyaþ pa÷ånàmãùñe baddhà hyàsminnete bhavanti 11.8.3.[5] sa ha prajàpatiragnimuvàca yajai tvayà tvà labhà iti neti hovàca vàyum bråhãti sa ha vàyumuvàca yajai tvayà tvà labhà iti neti hovàca puruùam bråhãti sa ha puruùamuvàca yajai tvayà tvà labhà iti neti hovàca pa÷ånbråhãti sa ha pa÷ånuvàca yajai yuùmàbhirà vo labhà iti neti hocu÷candramasam bråhãti sa ha candramasamuvàca yajai tvayà tvà labhà iti neti hovàcàdityam bråhãti sa hàdityamuvàca yajai tvayà tvà labhà iti tatheti hovàca ya u ta ete nàcãkamanta kimu ma eteùu syàditi yadyatkàmayethà iti tatheti tamàlabhata so'syàyam pa÷uràlabdhaþ saüj¤apto'÷vayattametàbhiràprãbhiràprãõàttadyadenametàbhiràprãbhiràprãõàttasmàdàp riyo nàma tasmàdu pa÷uü saüj¤aptam bråyàcetàü nu muhårtamiti sa yàvantama÷vamedheneùñvà lokaü jayati tàvantametena jayati 11.8.3.[6] tam pràcã dik pràõetyanupràõatpràõamevàsmiüstadadadhàttaü dakùiõà digvyànetyanupràõadvyànamevàsmiüstadadadhàttam pratãcã digapànetyanupràõadapànamevàsmiüstadadadhàttamudãcã digudànetyanupràõadudànamevàsmiüstadadadhàttamårdhvà dikùamànetyanupràõatsamànamevàsmiüstadadadhàttasmàdu putraü jàtamakçttanàbhim pa¤ca bràhmaõànbråyàdityenamanupràõiteti yadyu tànna vindedapi svayamevànuparikràmamanupràõyàtsa sarvamàyuretyà haiva jaràyai jãvati 11.8.3.[7] sa pràõamevàgneràdatta tasmàdeùa nànupadhmàto nànupajvalito jvalatyàtto hyasya pràõa à ha vai dviùato bhràtçvyasya pràõaü datte ya evaü veda 11.8.3.[8] råpameva vàyoràdatta tasmàdetasya lelayata ivaivopa÷çõvanti na tvenam pa÷yantyàttaü hyasya råpamà ha vai dviùato bhràtçvyasya råpaü datte ya evaü veda 11.8.3.[9] cittameva puruùasyàdatta tasmàdàhurdevacittaü tvàvatu mà manuùyacittamityàttaü hyasya cittamà ha vai dviùato bhràtçvyasya cittaü datte ya evaü veda 11.8.3.[10] cakùureva pa÷ånàmàdatta tasmàdete càka÷yamànà ivaiva na jànantyatha yadaivopajighrantyatha jànantyàttaü hyeùàü cakùurà ha vai dviùato bhràtçvyasya cakùurtatte ya evaü veda 11.8.3.[11] bhàmeva candramasa àdatta tasmàdetayoþ sadç÷ayoþ satornataràü candramà bhàtyàttà hyasya bhà à ha vai dviùato bhràtçvyasya bhàü datte ya evaü veda tadyadàdatta tasmàdàdityaþ 11.8.4.[1] ke÷igçhapatãnàmu ha samràódughàü ÷àrdålo jaghàna sa ha sasattriõa àmantrayàü cakre keha pràya÷cittiriti te hocurneha pràya÷cittirasti khaõóika evaudbhàrirasya pràya÷cittiü veda sa u ta etàdçkcaiva kàmayate'ta÷ca pàpãya iti 11.8.4.[2] sa hovàca saügrahãtaryuïgdhi me syantsyàmi sa yadyaha me vakùyati samàpsyàmi yadyu mà màrayiùyati yaj¤aü vikçùñamanu vikrakùya iti 11.8.4.[3] sa ha yuktvà yayàvàjagàma taü ha pratikhyàyovàca yannvetànyevàjinàni mçgeùu bhavantyathaiùàm pçùñãrapi÷ãrya pacàmahe kçùõàjinam me grãvàsvàbaddhamityeva medamadhçùo'bhyavasyanttå3 miti 11.8.4.[4] neti hovàca samràódughàü vai me bhagavaþ ÷àrdålo'vadhãtsa yadyaha me vakùyasi samàpsyàmi yadyu mà màrayiùyasi yaj¤aü vikçùñamanu vikrakùya iti 11.8.4.[5] sa hovàca àmantraõãyànnvàmantrayà iti tànhàmantryovàca yadyasmai vakùyàmyamuùyaivedam prajà bhaviùyati na mama lokã tvaham bhaviùyàmi yadyu và asmai na vakùyàmi mamaivedam prajà bhaviùyati nàmuùya lokã tvasau bhaviùyatãti te hocurmà bhagavo voco'yaü vàva kùatriyasya loka iti sa hovàca vakùyàmyevàmårvai ràtrayo bhåyasya iti 11.8.4.[6] tasmà u haitaduvàca spçtãrhutvànyàmàjateti bråtàtsà te samràódughà syàditi candràtte mana spçõomi svàhà såryàtte cakùu spçõomi svàhà vàtàtte pràõàntspçõomi svàhà digbhyaste ÷rotraü spçõomi svàhàdbhyaste lohitaü spçõomi svàhà pçthivyai te ÷arãraü spçõomi svàhetyathànyàmàjateti bråtàtsà te samràódughà syàditi tato haiva sa utsasàda kai÷inãrevemà apyetarhi prajà jàyante