SATAPATHA-BRAHMANA 6 Data input by H.S. Ananthanarayana and W. P. Lehman. Bracketted numbering added mechanically. ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Classical Sanskrit Extended ³ ³ (CSX) encoding: ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 224 ³ ³ long A â 226 ³ ³ long i ã 227 ³ ³ long I ä 228 ³ ³ long u å 229 ³ ³ long U æ 230 ³ ³ vocalic r ç 231 ³ ³ vocalic R è 232 ³ ³ long vocalic r é 233 ³ ³ vocalic l ë 235 ³ ³ long vocalic l í 237 ³ ³ velar n ï 239 ³ ³ velar N ð 240 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t ñ 241 ³ ³ retroflex T ò 242 ³ ³ retroflex d ó 243 ³ ³ retroflex D ô 244 ³ ³ retroflex n õ 245 ³ ³ retroflex N ö 246 ³ ³ palatal s ÷ 247 ³ ³ palatal S ø 248 ³ ³ retroflex s ù 249 ³ ³ retroflex S ú 250 ³ ³ anusvara ü 252 ³ ³ anusvara (overdot) § 167 ³ ³ capital anusvara ý 253 ³ ³ visarga þ 254 ³ ³ (capital visarga 255) ³ ³ ³ ³ Other characters of the CSX encoding table are ³ ³ not included. Accents have been dropped in order ³ ³ to facilitate word search. ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ 6.1.1.[1] asadvà idamagra àsãt | tadàhuþ kiü tadasadàsãdityçùayo vàva te gre sadàsãttadàhuþ ke ta çùaya iti pràõà và çùayaste yatpuràsmàtsarvasmàdidamicantaþ ÷rameõa tapasàriùaüstasmàdçùayaþ dhyata indriyeõainddha yadainddha tasmàdindha indho ha vai tam 6.1.1.[2] sa yo yam madhye pràõaþ | eùa evendrastàneùa pràõànmaindra ityàcakùate paro 'kùam paro 'kùakàmà hi devàsta iddhàþ sapta nànà puruùànasçjanta 6.1.1.[3] te 'bruvan | na và itthaü santaþ ÷akùyàmaþ prajanayitumimàntsapta puruùànekam puruùaü karavàmeti ta etàntsapta puruùànekam puruùamakurvanyadårdhvaü nàbhestau dvau samaubjanyadavàïnàbhestau dvau pakùaþ puruùaþ pakùaþ puruùaþ pratiùñhaika àsãt 6.1.1.[4] atha yaiteùàü saptànàm puruùàõàü ÷rãþ | yo rasa àsãttamårdhvaü samudauhastadasya ÷iro 'bhavadyacriyaü samudauhaüstasmàcirastasminnetasminpràõà a÷rayanta tasmàdvevaitaciro 'tha yatpràõà a÷rayanta tasmàdu pràõàþ ÷riyau 'tha yatsarvasminna÷rayanta tasmàdu ÷arãram 6.1.1.[5] sa eva puruùaþ prajàpatirabhavat | sa yaþ sa puruùaþ prajàpatirabhavadayameva sa yo 'yamagni÷cãyate 6.1.1.[6] sa vai saptapuruùo bhavati | saptapuruùo hyayam puruùo yacctvàra àtmà trayaþ pakùapucàni catvàro hi tasya puruùasyàtmà trayaþ pakùapucànyatha yadekena puruùeõàtmànaü vardhayati tena vãryeõàyamàtmà pakùapucànyudyacati 6.1.1.[7] atha ya÷cite 'gnirnidhãyate | yaivaiteùàü saptànàm puruùàõàü ÷rãryo rasastametadårdhvaü samudåhanti tadasyaitacirastasmintsarve devàþ ÷rità atra hi sarvebhyo devebhyo juhvati tasmàdvevaitaciraþ 6.1.1.[8] so 'yam puruùaþ prajàpatirakàmayata bhåyàntsyàm prajàyeyeti so '÷ràmyatsa tapo 'tapyata sa ÷ràntastepàno brahmaiva prathamamasçjata trayomeva vidyàü saivàsmai pratiùñhàbhavattasmàdàhurbrahmàsya sarvasya pratiùñheti tasmàdanåcya pratitiùñhati pratiùñhà hyeùà yadbrahma tasyàm pratiùñhàyàm pratiùñhito 'tapyata 6.1.1.[9] so 'po 'sçjata | vàca eva lokàdvàgevàsya sàsçjyata sedaü sarvamàpnodyadidaü kiü ca yadàpnottasmàdàpo yadavçõottasmàdvàþ 6.1.1.[10] so 'kàmayata | àbhyo 'dbhyo 'dhi prajàyeyeti so 'nayà trayyà vidyayà sahàpaþ pràvi÷attata àõóaü samavartata tadabhyamç÷adastvityastu bhåyo 'stvityeva tadabravãttato brahmaiva prathamamasçjyata trayyeva vidyà tasmàdàhurbrahmàsya sarvasya prathamajamityapi hi tasmàtpuruùàdbrahmaiva pårvamasçjyata tadasya tanmukhamevàsçjyata tasmàdanåcànamàhuragnikalpa iti mukhaü hyetadagneryadbrahma 6.1.1.[11] atha yo garbho 'ntaràsãt | so 'grirasçjyata sa yadasya sarvasyàgramasçjyata tasmàdagriragrirha vai tamagnirityàcacate paro 'kùam paro 'kùakàmà hi devà atha yada÷ru saükùaritamàsãtso '÷rurabhavada÷rurha vai tama÷va ityàcakùate paro 'kùam paro 'kùakàmà hi devà atha yadarasadiva sa ràsabho 'bhavadatha yaþ kapàle raso lipta àsãtso 'jo 'bhavadatha yatkapàlamàsãtsà pçthivyabhavat 6.1.1.[12] so 'kàmayata | àbhyo 'dyo 'dhãmàm prajanayeyamiti tàü saükL!÷yàpsu pràvidhyattasyai yaþ paràï raso 'tyakùaratsa kårmo 'bhavadatha yadårdhvamudaukùyatedaü tadyadidamårdhvamadbhyo 'dhi jàyate seyaü sarvàpa evànuvyaittadidamekameva råpaü samadç÷yatàpa eva 6.1.1.[13] so 'kàmayata | bhåya eva syàtprajàyeteti so '÷ràmyatsa tapo 'tapyata sa ÷ràntastepànaþ phenamasçjata so 'vedanyadvà etadråpam bhåyo vai bhavati ÷ràmyàõyeveti sa ÷ràntastepàno mçdaü ÷uùkàpamåùasikataü ÷arkaràma÷mànamayo hiraõyamoùadhivanaspatyasçjata tenemàm pçthivãm pràcàdayat 6.1.1.[14] tà và età nava sçùñayaþ | iyamasçjyata tasmàdàhustrivçdagniritãyaü hyagnirasyai hi sarvo 'gni÷cãyate 6.1.1.[15] abhådvà iyam pratiùñheti | tadbhåmirabhavattàmaprathayatsà pçthivyabhavatseyaü sarvà kçtsnà manyamànàgàyadyadagàyattasmàdiyaü gàyatryatho àhuragnirevàsyai pçùñhe sarvaþ kçtsno manyamàno 'gàyadyadagàyattasmàdagnirgàyatra iti tasmàdu haitadyaþ sarvaþ kçtsno manyate gàyati vaiva gãte và ramate 6.1.2.[1] so 'kàmayata prajàpatiþ | bhåya eva syàtprajàyeteti so 'gninà pçthivãm mithunaü samabhavattata àõóaü samavartata tadabhyamç÷atpuùyatviti puùyatu bhåyo 'stvityeva tadabravãt 6.1.2.[2] sa yo garbho 'ntaràsãt | sa vàyurasçjyatàtha yada÷ru saükùaritamàsãttàni vayàüsyabhavannatha yaþ kapàle raso lipta àsãttà marãcayo 'bhavannatha yatkapàlamàsãttadantarikùamabhavat 6.1.2.[3] so 'kàmayata | bhåya eva syàtprajàyeteti sa vàyunàntarikùam mithunaü samabhavattata àõóaü samavartata tadabhyamç÷adya÷o bibhçhãti tato 'sàvàdityo 'sçjyataiùa vai ya÷o 'tha yada÷ru saükùaritamàsãtso '÷mà pç÷nirabhavada÷rurha vai tama÷metyàcakùate paro 'kùam paro 'kùakàmà hi devà atha yaþ kapàle raso lipta àsãtte ra÷mayo 'bhavannatha yatkapàlamàsãtsà dyaurabhavat 6.1.2.[4] so 'kàmayata | bhåya eva syàtprajàyeteti sa àdityena divam mithunaü samabhavattata àõóaü samavartata tadabhyamç÷adreto bibhçhãti tata÷candramà asçjyataiùa vai reto 'tha yada÷ru saükùaritamàsãttàni nakùatràõyabhavannatha yaþ kapàle raso lipta àsãttà avàntaradi÷o 'bhavannatha yatkapàlamàsãttà di÷o 'bhavan 6.1.2.[5] sa imàülokàntsçùñvàkàmayata | tàþ prajàþ sçjeya yà ma eùu lokeùu syuriti 6.1.2.[6] sa manasà vàcam mithunaü samabhavat | so 'ùñau drapsàngarbhyabhavatte 'ùñau vasavo 'sçjyanta tànasyàmupàdadhàt 6.1.2.[7] sa manasaiva | vàcam mithunaü samabhavatsa ekàda÷a drapsàngarbhyabhavatta ekàda÷a rudrà asçjyanta tànantarikùa upàdadhàt 6.1.2.[8] sa manasaiva | vàcam mithunaü samabhavatsa dvàda÷a drapsàngarbhyabhavatte dvàda÷àdityà asçjyanta tàndivyupàdadhàt 6.1.2.[9] sa manasaiva | vàcam mithunaü samabhavatsa garbhyabhavatsa vi÷vàndevànasçjata tàndikùåpàdadhàt 6.1.2.[10] atho àhuþ | agnimeva sçùñaü vasavo 'nvasçjyanta tànasyàmupàdadhàdvàyuü rudràstànantarikùa àdityamàdityàstàndivi vi÷ve devà÷candramasaü tàndikùåpàdadhàditi 6.1.2.[11] atho àhuþ | prajàpatirevemàülokàntsçùñvà pçthivyàm pratyatiùñhattasmà imà oùadhayo 'nnamapacyanta tadà÷nàtsa garbhyabhavatsa årdhvebhya eva pràõebhyo devànasçjata ye và¤caþ pràõàstebhyo martyàþ prajà ityato yatamathàsçjata tathàsçjata prajàpatistvevedaü sarvamasçjata yadidaü kiü ca 6.1.2.[12] sa prajàþ sçùñvà | sarvamàjimitvà vyasraüsata tasmàdu haitadyaþ sarvamàjimeti vyeva sraüsate tasmàdvisrastàtpràõo madhyata udakràmattasminnenamutkrànte devà ajahuþ 6.1.2.[13] so 'gnimabravãt | tvam mà saüdhehãti ki me tato bhaviùyatãti tvayà màcakùàntai yo vai putràõàü ràdhyate tena pitaram pitàmaham putram pautramàcakùate tvayà màcakùàntà atha mà saüdhehãti tatheti tamagniþ samadadhàttasmàdetam prajàpatiü santamagnirityàcakùata à ha và enena pitaram pitàmaham putram pautraü cakùate ya evaü veda 6.1.2.[14] tamabravãt | kasmistvopadhàsyàmãti hita evetyabravãtpràõo vai hitam pràõo hi sarvebhyo bhåtebhyo hitastadyadenaü hita upàdadhàttasmàdàhopadhàsyàmyupadadhàmiti 6.1.2.[15] tadàhuþ | kiü hitaü kimupahitamiti pràõa eva hitaü vàgupahitam pràõe hãyaü vàgupeva hità pràõastveva hitamaïgànyupahitam pràõe hãmànyaïgànyupeva hitàni 6.1.2.[16] so >syaiùa citya àsãt | cetavyo hyasyàsãttasmàccitya÷citya u evàyaü yajamànasya bhavati cetavyo hyasya bhavati tasmàdveva cityaþ 6.1.2.[17] tadetà và asya tàþ | pa¤ca tanvo vyasraüsanta loma tvaïnàüsamasthi majjà tà evaitàþ pa¤ca citayastadyatpa¤ca citã÷cinotyetàbhirevainaü tattanåbhi÷cinoti yaccinoti tasmàccitayaþ 6.1.2.[18] sa yaþ sa prajàpatirvyasraüsata | saüvatsaraþ so 'tha yà asyaitàþ pa¤ca tanvo vya÷raüsanta 'rtavaste pa¤ca và çtavaþ pa¤caità÷citayastadyatpa¤ca citã÷cinotyçtubhirevainaü taccinoti yaccinoti tasmàccitayaþ 6.1.2.[19] sa yaþ sa saüvatsaraþ prajàpatirvyasraüsata | ayameva sa vàyuryo 'yam pavate 'tha yà asya tà çtavaþ pa¤ca tanvo vyasraüsanta di÷astéþ pa¤ca vai di÷aþ pa¤caità÷citayastadyatpa¤ca citã÷cinoti digbhirevainaü taccinoti yaccinoti tasmàccitayaþ 6.1.2.[20] atha ya÷cite 'gnirnidhãyate | asau sa àdityaþ sa eùa evaiùo 'gni÷cita etàvannu tadyadenamagniþ samadadhàt 6.1.2.[21] atho àhuþ | prajàpatireva visrasto devànabravãtsam mà dhatteti te devà agnimabruvaüstvayãmam pitaram prajàpatim bhiùajyàmeti sa và ahametasmintsarvasminneva vi÷ànãti tatheti tasmàdetam prajàpatiü santamagnirityàcakùate 6.1.2.[22] taü devà agnàvàhutibhirabhiùajyan | te yàü yàmàhutimajuhavuþ sà-sainam pakveùñakà bhåtvàpyapadyata tadyadiùñàtsamabhavaüstasmàdiùñakàstasmàdagnineùñakàþ pacantyàhutãrevainàstatkurvanti 6.1.2.[23] so 'bravãt | yàvadyàvadvai juhutha tàvattàvanma kam bhavatãti tadyadasmà iùñe kamabhavattasmàdveveùñakàþ 6.1.2.[24] taddha smàhàktàkùyaþ | ya eva yajuùmatãrbhåvasãriùñakà vidyàtso 'gniü cinuyàdbhåya eva tatpitaram prajàpatim bhiùajyatãti 6.1.2.[25] atha ha smàha tàõóyaþ | kùatraü vai yajuùmatya iùñakà vi÷o lokampçõà attà vai kùatriyo 'nnaü vióyatra và atturanna bhåyo bhavati tadràùñraü samçddham bhavati tadedhate tasmàllokampçõà eva bhåyasãrupadadhyàdityetadaha tayorvaco 'nyà tvevàta sthitiþ 6.1.2.[26] sa eùa pità putraþ | yadeùo 'gnimasçjata tenaiùo 'gneþ pità yadetamagniþ samadadhàttenaitasyàgniþ pità yadeùa devànasçjata tenaiùa devànàm pità yadetaü devàþ samadadhustenaitasya devàþ pitaraþ 6.1.2.[27] ubhayaü haitadbhavati | pità ca putra÷ca prajàpati÷càgni÷càgni÷ca prajàpati÷ca prajàpati÷ca devà÷ca prajàpati÷ca ya evaü veda 6.1.2.[28] sa upadadhàti | tayà devatayeti vàgvai sà devatàïgirasvaditi pràõo và aïgirà dhruvà sãdeti sthirà sãdetyetadatho pratiùñhità sãdeti vàcà caivainametatpràõena ca cinoti vàgvà agniþ pràõa indra aindràgno 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametaccinotãndràgnã vai sarve devàþ sarvadevatyo 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametaccinoti 6.1.2.[29] tadàhuþ | kasmàdasyà agni÷cãyata iti yatra vai sà devatà vyasraüsata tadimàmeva rasenànu vyakùarattaü yatra devàþ samaskurvaüstadenamasyà evàdhi samabharantsaiùaikaiveùñakeyameveyaü hyagnirasyai hi sarvo 'gni÷cãyate seyaü catuþsraktirdi÷o hyasyai sraktayastasmàccatuþkraktaya iùñakà bhavantãmàü hyanu sarvà iùñakàþ 6.1.2.[30] tadàhuþ | yadevamekeùñako 'tha katham pa¤ceùñaka itãyaü nveva prathamà mçnmayãùñakà tadyatkiü càtra mçnmayamupadadhàtyekaiva seùñakàtha yatpa÷u÷ãrùàõyupadadhàti sà pa÷viùñakàtha yadrukbhapuruùà upadadhàti yaddhiraõya÷akalaiþ prokùati sà hiraõyeùñakàtha yatsrucà upadadhàti yadulåkhalamusale yàþ samidha àdadhàti sà vànaspatyeùñakàtha yatpuùkaraparõamupadadhàti yatkårmaü yaddadhi madhu ghçtaü yatkiü càtrànnamupadadhàti saivànnaü pa¤camãùñakaivamu pa¤ceùñakaþ 6.1.2.[31] tadàhuþ | katarata iùñakàyàþ ÷ira iti yata upaspç÷ya yajurvadatãtyu haika àhuþ sa svayamàtçõàyà evàrdhàdupaspç÷ya yajurvadettatho hàsyaitàþ sarvàþ svayamàtçõàmabhyàvçttà bhavantãti na tathà kuryàdaïgàni và asyaitàni paråüùi yadiùñakà yathà và aïge 'ïge parvanparva¤ciraþ kuryàttàdçtkadyo vàva cite 'gnirnidhãyate tadevaitàsàü sarvàsàü ÷iraþ 6.1.2.[32] tadàhuþ | kati pa÷avo 'gnà upadhãyanta iti pa¤ceti nveva bråyàtpa¤ca hyetànpa÷ånupadadhàti 6.1.2.[33] atho eka iti bråyàt | aviritãyaü và aviriyaü hãmàþ sarvàþ prajà avatãyamu và agnirasyai hi sarvo 'gni÷cãyate tasmàdeka iti bråyàt 6.1.2.[34] atho dvàviti bråyàt | avã itãyaü càsau ceme hãmàþ sarvàþ prajà avato yanmçdiyaü tadyadàpo 'sau tanmçccàpa÷ceùñakà bhavanti tasmàddàviti bråyàt 6.1.2.[35] atho gauriti bråyàt | ime vai lokà gauryaddhi kiü ca gacatãmàüstallokàngacatãma u lokà eùo 'gni÷citastasmàdgauriti bråyàt 6.1.2.[36] tadàhuþ | kasmai kàmàyàgni÷cãyata iti suparõo mà bhåtvà divaü vahàdityu haika àhurna tathà vidyàdetadvai råpaü kçtvà pràõàþ prajàpatirabhavannetadråpaü kçtvà prajàpatirdevànasçjataitadråpaü kçtvà devà amçtà abhavaüstadyadevaitena pràõà abhavanyatprajàpatiryaddevàstadevaitena bhavati 6.1.3.[1] prajàpatirvà idamagra àsãt | eka eva so 'kàmayata syàm prajàyeyeti so '÷ràmyatsa tapo 'tapyata tasmàcràntàttepànàdàpo 'sçjyanta tasmàtpuruùàttaptàdàpo jàyante 6.1.3.[2] àpo 'bruvan | kva vayam bhavàmeti tapyadhvamityabravãttà atapyanta tàþ phenamasçjanta tasmàdapàü taptànàm pheno jàyate 6.1.3.[3] pheno 'bravãt | kvàham bhavànãti tapyasvetyabravãtso 'tapyata sa mçdamasçjataitadvai phenastapyate yadapsvàveùñamànaþ plavate sa yadopahanyate mçdeva bhavati 6.1.3.[4] mçdabravãt | kvàham bhavànãti tapyasvetyabravãtsàtapyata sà sikatà asçjataitadvai mçttapyate yadenàü vikçùanti tasmàdyadyapi sumàrtsnaü vikçùanti saikatamivaiva bhavatyetàvannu tadyatkvàham bhavàni kvàha bhavànãti 6.1.3.[5] sikatàbhyaþ ÷arkaràmasçjata | tasmàtsikatàþ ÷arkaraivàntato bhavati ÷arkaràyà a÷mànaü tasmàcarkarà÷maivàntato bhavatya÷mano 'yastasmàda÷mano 'yo dhamantyayaso hiraõyaü tasmàdayo bahudhmàtaü hiraõyasaükà÷amivaiva bhavati 6.1.3.[6] tadyadasçjyatàkùarat tadyadakùarattasmàdakùaraü yadaùñau kçtvo 'kùaratsaivàùñàkùarà gàyatrya bhavat 6.1.3.[7] abhådvà iyam pratiùñheti | tadbhçmirabhavattàmaprathayatsà pçthivyabhavattasyàmasyàm pratiùñhàyàm bhåtàni ca bhåtànàü ca pratiþ saüvatsaràyàdãkùanta bhåtànàm pratirgçhapatiràsãduùàþ patnã 6.1.3.[8] tadyàni tàni bhåtàni | çtavaste 'tha yaþ sa bhåtànàm patiþ saüvatsaraþ so 'tha yà soùàþ patnyauùasã sà tànãmàni bhåtàni ca bhåtànàü ca patiþ saüvatsara uùasi reto 'si¤cantsa saüvatsare kumàro 'jàyata so 'rodãt 6.1.3.[9] tam prajàpatirabravãt | kumàra kiü rodiùi yacramàttapaso 'dhi jàto 'sãti so 'bravãdanapahatapàpmà và asmyahitanàmà nàma ma dhehãti tasmàtputrasya jàtasya nàma kuryàtpàpmànamevàsya tadapahantyapi dvitãyamapi tçtãyamabhipårvamevàsya tatpàpmànamapahanti 6.1.3.[10] tamabravãdrudro 'sãti | tadyadasya tannàmàkarodagnistadråpamabhavadagniva rudro yadarodãttasmàdrudraþ so 'bravãjjyàyànvà ato 'smi dhehyeva me nàmeti 6.1.3.[11] tamabravãtsarvo 'sãti | tadyadasya tannàmàkarodàpastadråpamabhavannàpo vai sarvo 'dbhyo hãdaü sarvaü jàyate so 'bravãjjyàyànvà ato 'smi dhehyeva me nàmeti 6.1.3.[12] tamabravãtpa÷upatirasãti | tadyadasya tannàmàkarodoùadhayastadråpamabhavannoùadhayo vai pa÷upatistasmàdyadà pa÷ava oùadhãrlabhante 'tha patãyanti so 'bravãjjyàyànvà ato 'smi dhehyeva me nàmeti 6.1.3.[13] tamabravãdugro 'sãti | tadyadasya tannàmàkarodvàyustadråpambhavadvàyurvà ugrastasmàdyadà balavadvàyugro vàtotyàhuþ so 'bravãjjyàyànvà ato 'smi dhehyeva me nàmeti 6.1.3.[14] tamabravãda÷anirasãti | tadyadasya tannàmàkarodvidyuttadråpamabhavadvidyudvà a÷anistasmàdyaü vidyuddhantya÷anirabadhãdityàhuþ so 'bravãjjyàyànvà ato 'smi dhehyeva me nàmeti 6.1.3.[15] tamabravãdbhavo 'sãti | tadyadasya tannàmàkarotparjanyastadråpamabhavatparjanyo vai bhavaþ parjanyàddhãdaü sarvam bhavati so 'bravãjjyàyànvà ato 'smi dhehyeva me nàmeti 6.1.3.[16] tamabravãnmahàndevo 'sãti | tadyadasya tannàmàkaroccandramàstadråpamabhavatprajàpatirvai candramàþ prajàpatirvai mahàndevaþ so 'bravãjjyàyànvà ato 'smi dhehyeva me nàmeti 6.1.3.[17] tamabravãdã÷àno 'sãti | tadyadasya tannàmàkarodàdityastadråpamabhavadàdityo và ã÷àna àdityo hyasya sarvasyeùñe so 'bravãdetàvànvà asmi mà metaþ paro nàma dhà iti 6.1.3.[18] tànyetànyaùñàvagniråpàõi | kumàro navamaþ saivàgnistrivçttà 6.1.3.[19] yadvevàùñàvagniråpàõi | aùñàkùarà gàyatrã tasmàdàhurgàyatro 'gniriti so 'yaü kumàro råpàõyanupràvi÷anna và agniü kumàramiva pa÷yantyetànyevàsya råpàõi pa÷yantyetàni hi råpàõyanupràvi÷at 6.1.3.[20] tametaü saüvatsara eva cinuyàt | saüvatsare 'nubråyàddåyorityu haika àhuþ saüvatsare vai tadreto 'si¤cantsa saüvatsare kumàro 'jàyata tasmàddåyoreva cinuyàdvåyoranubråyàditi saüvatsare tveva cinuyàtsaüvatsare 'nubråyàdyadvàva retaþ siktaü tadeva jàyate tattato vikriyamàõameva vardhamànaü ÷ete tasmàtsaüvatsara eva cinuyàtsaüvatsare 'nubråyàttasya citasya nàma karoti pàpmànamevàsya tadapahanti citranàmànaü karoti citro 'sãti sarvàõi hi citràõyagniþ 6.2.1.[1] prajàpatiragniråpàõyabhyadhyàyat | sa yo 'yaü kumàro råpàõyanupraviùña àsãttamanvaicatso 'gniravedanu vai mà pità prajàpatiricati hanta tadråpamasàni yanma eùa na vedeti 6.2.1.[2] sa etànpa¤ca pa÷ånapa÷yat | puruùama÷vaü gàmavimajaü yadapa÷yattasmàdete pa÷avaþ 6.2.1.[3] sa etànpa¤ca pa÷ånpràvi÷at | sa ete pa¤ca pa÷avo 'bhavattamu vai prajàpatiranvevaicat 6.2.1.[4] sa etànpa¤ca pa÷ånapa÷yat | yadapa÷yattasmàdete pa÷avasteùvetamapa÷yattasmàdvevaite pa÷avaþ 6.2.1.[5] sa aikùata | ime và agnirimànevàtmànamabhisaüskaravai yathà và agniþ samiddho dãpyata evameùàü cakùurdãpyate yathàgnerdhåma udayata evameùàmåùmodayate yathàgnirabhyahitaü dahatyevam bapsati yathàgnerbhasma sãdatyevameùàm purãùaü sãdatãme và agnirimànevàtmànamabhisaüskaravà iti tànnànà devatàbhya àlipsata vai÷vakarmaõam puruùaü vàru õama÷vamaindramçùabhaü tvàùñramavimàgneyamajam 6.2.1.[6] sa aikùata | nànà và idaü devatàbhya àlipse 'gnervahaü råpàõi kàmaye hantainànagnibhyaþ kàmàyàlabhà iti tànagnibhyaþ kàmàyàlabhata tadyadagnibhya iti bahåni hyagniråpàõyabhyadhyàyadatha yatkàmàyeti kàmena hyàlabhata tànàprãtànparyagnikçtànudàco nãtvà samaj¤apayat 6.2.1.[7] sa aikùata | yà vai ÷rãrabhyadhàsiùamimàstàþ ÷ãrùasu hanta ÷ãrùàõyevopadadhà iti sa ÷ãrùàõyevotkçtyopàdhattàthetaràõi kusindhànyapsu pràplàvayadajena yaj¤aü samasthàpayannenme yaj¤o vikçùño 'sadityàtmà vai yaj¤o nenme 'yamàtmà vikçùño 'sadityetena pa÷uneùñvà tatprajàpatirapa÷yadyathaitasyàgnerantaü na paryait 6.2.1.[8] sa aikùata | yamimamàtmànamapsu pràpiplavaü tamanvicànãti tamanvaicattadyadeùàmapsu praviddhànàm pratyatiùñhattà apaþ samabharadatha yadasyàü tàm mçdaü tadubhayaü sambhçtya mçdaü càpa÷ceùñakàmakarokùasmàdetadubhayamiùñakà bhavati mçccàpa÷ca 6.2.1.[9] sa aikùata | yadi và idamitthameva sadàtmànamabhisaüskaris pacànãti tadagninàpacattadenadamçtamakarodetadvai haviramç\ye martya kuõapo 'napahatapàpmà bhaviùyàmi hantaitadagninàtam bhavati yadagninà pacanti tasmàdagnineùñakàþ pacantyamçtà evainàstatkurvanti 6.2.1.[10] tadyadiùñvà pa÷unàpa÷yat | tasmàdiùñakàstasmàdiùñvaiva pa÷uneùñakàþ kuryàdaniùñakà ha tà bhavanti yàþ purà pa÷oþ kurvantyatho ha tadanyadeva 6.2.1.[11] tadyàstàþ ÷riyaþ | etàni tàni pa÷u÷ãrùàõyatha yàni tàni kusindhànyetàstàþ pa¤ca citayastadyatpa÷u÷ãrùàõyupadhàya citã÷cinotyetaireva tacãrùabhiretàni kusindhàni saüdadhàti 6.2.1.[12] ta ete sarve pa÷avo yadagniþ | tasmàdagnau pa÷avo ramante p!sminnagniràdhãyate 'gnirhyeùa yatpa÷avastato vai prajàpata÷ubhireva tatpa÷avo ramante tasmàdyasya pa÷avo bhavanti tairagnirabhavat etairatra sarvaiþ prajàpatirayakùyata tadevàgnerantam par 6.2.1.[13] taddhaike àhuþ | atraivaitaiþ sarvaiþ pa÷ubhiryajeta yadvàyaiùyattadyadetairatra sarvairyajeta tadevàgnerantam parãyàditi na tathà kuryàddevànàü taditàdiyàdatho pathastadiyàdatho kiü tataþ sambharedetàni và etatkusindhànyetà÷citãþ sambharati tasmàttathà na kuryàt 6.2.1.[14] yadvevaitànpa÷ånàlabhate | àyatanamevaitadagnaye karoti na hyanàyatane ka÷cana ramate 'nnaü và àyatanaü tadetatpurastànnidadhàti tadenam pa÷yannagnirupàvartate 6.2.1.[15] puruùo '÷vo gauravirajo bhavanti | etàvanto vai sarve pa÷avo 'nnam pa÷avastadyàvadannaü tadetatpurastànnidadhàti tadenam pa÷yannagnirupàvartate 6.2.1.[16] pa¤ca bhavanti | pa¤ca hyete 'gnayà yadetà÷citayastebhya etatpa¤càyatanàni nidadhàti tadenam pa÷yannagnirupàvartate 6.2.1.[17] tadyadagnibhya iti | bahavo hyete 'gnayo yadetà÷citayo 'tha yatkàmàyeti yathà taü kàmamàpnuyàdyajamàno yatkàma etatkarma kurute 6.2.1.[18] puruùam prathamamàlabhate | puruùo hi prathamaþ pa÷ånàmathà÷vam puruùaü hyanva÷vo 'tha gàma÷vaü hyanu gaurathàviü gàü hyanvavirathàjamaviü hyanvajastadenànyathàpårvaü yathà÷reùñhamàlabhate 6.2.1.[19] teùàü viùamà ra÷anàþ syuþ | puruùasya varùiùñhàtha hrasãyasyatha hrasãyasã tadyathàråpam pa÷ånàü ra÷anàþ karotyapapavasyasàya sarvàstveva samàþ syuþ sarvàþ sadç÷yaþ sarve hyete samàþ sarve sadç÷à agnayo hyucyante 'nnaü hyucyante tena samàstena sadç÷àþ 6.2.1.[20] tadàhuþ | kathamasyaiùo 'gniþ pa¤ceùñakaþ sarvaþ pa÷uùvàrabdhà bhavatãti puroóà÷akapàleùu nvevàpyata iyam prathamà mçnmayãùñakàtha yatpa÷umàlabhate tena pa÷viùñakàpyate 'tha yadvapàmabhito hiraõya÷akalau bhavatastena hiraõyeùñakàpyate 'tha yadidhmo yåpaþ paridhayastena vànaspatyeùñakàpyate 'tha yadàjyam prokùaõyaþ puroóà÷astenànnam pa¤camãùñakàpyata evamu hàsyaiùo 'gniþ pa¤ceùñakaþ sarvaþ pa÷u÷vàrabdho bhavati 6.2.1.[21] teùàü caturviü÷atiþ sàmidhenyaþ | caturviü÷atyardhamàso vai saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametatsaminddhe 6.2.1.[22] yadveva caturviü÷atiþ | caturviü÷atyakùarà vai gàyatrã gàyatro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametatsaminddhe 6.2.1.[23] yadveva caturviü÷atiþ | caturviü÷o vai puru÷o da÷a hastyà aïgulayo da÷a pàdyà÷catvàryaïgàni puruùaþ prajàpatiþ prajàpatiragniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametatsaminddhe 6.2.1.[24] ubhayãrgàyatrã÷ca triùñubha÷cànvàha | pràõo gàyatryàtmà tri÷ñuppràõamevàsya gàyatrãbhiþ saminddha àtmànaü triùñubbhirmadhye triùñubho bhavantyabhito gàyatryo madhye hyayamàtmàbhitaþ pràõà bhåyasãþ purastàdgàyatrãranvàha kanãyasãrupariùñàdbhåyàüso hãme purastàtpràõàþ kanãyàüsa upariùñàt 6.2.1.[25] so 'nvàha | samàstvàgna çtavo vardhayantviti prajàpatiü visrastaü yatràgniþ samadadhàttamabravãdyà matsaümitàþ sàmidhenyastàbhirmà samintsveti 6.2.1.[26] sa età apa÷yat | samàstvàgna çtavo vardhayantviti samà÷ca tvàgna çtava÷ca vardhayantvityetatsaüvatsarà çùayo yàni satyeti saüvatsarà÷ca tua 'rùaya÷ca satyàni ca vardhayantvityetatsaü divyena dãdihi rocanenetyasau và àdityo divyaü rocanaü tena saüdãdihãtyetadvi÷và àbhàhi pradi÷a÷catasra iti sarvà àbhàhi pradi÷a÷catasra ityetat 6.2.1.[27] tà età ekavyàkhyànàþ | etamevàbhi yathaitameva saüskuryàdetaü saüdadhyàdetaü janayettà àgneyyaþ pràjàpatyà yadagnirapa÷yattenàgneyyo yatprajàpatiü satainddha tena pràjàpatyàþ 6.2.1.[28] dvàda÷àpriyaþ | dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadàprãõàti 6.2.1.[29] yadveva dvàda÷a | dvàda÷àkùarà vai jagatãyaü vai jagatyasyàü hãdaü sarvaü jagadiyamu và agnirasyai hi sarvo 'gni÷cãyate yàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadàprãõàti 6.2.1.[30] yadveva dvàda÷a | dvàda÷àkùarà vai jagatã jagatã sarvàõi candàüsi sarvàõi candàüsi prajàpatiþ prajàpatiragniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadàprãõàti 6.2.1.[31] tà età årdhvà asya samidho bhavantãti | prajàpatiü visrastaü yatràgnaþ samadadhàttamabravãdyà matsammità àpriyastàbhirmàprãõãhãti 6.2.1.[32] sa età aùa÷yat | årdhvà asya samidho bhavantãtyårdhvà hyetasya samiddhasya samidho bhavantyårdhvà ÷ukrà ÷ocãüùyagnerityårdhvàni hyetasya ÷ukràõi ÷ocãüùyarcãüùi bhavanti dyumattameti vãryavattametyetatsupratãkasyeti sarvato và agniþ supratãkaþ sånoriti yadenaü janayati tenàsyaiùa sånuþ 6.2.1.[33] tà età ekavyàkhyànàþ | etamevàbhi yathaitameva saüskuryàdetaü saüdadhyàdetaü janayettà àgneyyaþ pràjàpatyà yadagnirapa÷yattenàgneyyo yatprajàpatimàprãõàttena pràjàpatyàþ 6.2.1.[34] tà viùamà viùamapadàþ | viùamàkùarà viùamàõi hi candàüsyatho yànyasyàdhyàtmamaïgàni viùamàõi tànyasyaitàbhiràprãõàti 6.2.1.[35] vai÷vànaraþ pa÷upuroóà÷aþ | vai÷vànaro vai sarve 'gnayaþ sarveùàmagnãnàmupàptyai 6.2.1.[36] yadveva vai÷vànaraþ | çtavo haite yadetà÷citayo 'gnayo và çtava çtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaro vai÷vànaro yadagnaya iti syàdati tadrecayeddvàda÷akapàlo dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsaro vai÷vànara àgneyyo yàjyànuvàkyà agniråpàõàmupàtyai kàmavatyaþ kàmànàmupàtyai 6.2.1.[37] taddhaike | ityevaitàni pa÷uùãrùàõi vittvopadadhatyubhayenaite pa÷ava iti te ha te martyàþ kuõapàþ sambhavantyanàprãtàni hi tàni taddha tathàùàóheþ sau÷romateyasyopadadhuþ sa ha kùipra eva tato mamàra 6.2.1.[38] hiraõmayànyu haike kurvanti | amçteùñakà iti vadantastà ha tà ançteùñakà na hi tàni pa÷u÷ãrùàõi 6.2.1.[39] mçnmayànyu haike kurvanti | utsannà và ete pa÷avo yadvai kiücotsannamiyaü tasya sarvasya pratiùñhà tadyatraite pa÷avo gatàstata enànadhi sambharàma iti na tathà kuryàdyo và eteùàmàvçtaü ca bràhmaõaü ca na vidyàttasyaita utsannàþ syuþ sa etàneva pa¤ca pa÷ånàlabheta yàvadasya va÷aþ syàttànhaitànprajàpatiþ prathama àlebhe ÷yàparõaþ sàyakàyano 'ntamo 'tha ha smaitànevàntareõàlabhante 'thaitarhãmau dvàvevàlabhyete pràjàpatya÷ca vàyavya÷ca tayorato bràhmaõamudyate 6.2.2.[1] pràjàpatyaü carakà àlabhante | prajàpatiragniü citvàgnirabhavattadyadetamàlabhate tadevàgnerantam paryetãte 6.2.2.[2] ÷yàmo bhavati | dvayàni vai ÷yàmasya lomàni ÷uklàni ca kçùõàni ca dvandvam mithunam prajananaü tadasya pràjàpatyaü råpaü tåfaro bhavati tåparo hi prajàpatiþ 6.2.2.[3] tasyaikaviü÷ati sàmidhenyaþ | dvàda÷a màsàþ pa¤ca 'rtavastraya ime lokà asàvàditya ekaviü÷a eùa prajàpatiþ prajàpatiragniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametatsaminddhe 6.2.2.[4] yadvevaikaviü÷atiþ | ekaviü÷o vai puruùo da÷a hastyà aïgulayo da÷a pàdyà àtmaikaviü÷aþ puruùaþ prajàpatiþ prajàpatiragniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametatsaminddhe 6.2.2.[5] ubhayãrgàyatrã÷ca triùñubha÷cànvàha | tàsàmukto bandhuruktamvevànvçcaü hiraõyagarbhavatyàghàramàghàrayati prajàpatirvai hiraõyagarbhaþ prajàpatiragnirdvàda÷àpriyastàsàmukto bandhuruktamvevànvçca pràjàpatyaþ pa÷upuroóà÷o ya eva pa÷orbandhuþ sa puroóà÷asya dvàda÷akapàlo dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsaraþ prajàpatiþ kadvatyo yàjyànuvàkyàþ ko hi prajàpatiþ 6.2.2.[6] athaitaü vàyave niyutvate | ÷uklaü tåparamàlabhate prajàpatiþ prajàþ sçùñvànuvyaikùata tasyàtyànandena retaþ paràpatatso 'jaþ ÷uklaståparo lapsudyabhavadraso vai reto yàvànu vai rasastàvànàtmà tadyadetamàlabhate tadevàgnerantam paryeti ÷uklo bhavati ÷uklaü hi retaståparo bhavati tåparaü hi reto vàyave bhavati pràõo vai vàyurniyutvate bhavatyudàno vai niyutaþ pràõodànàvevàsminnetaddadhàti 6.2.2.[7] yadvevaitaü vàyave niyutvate | ÷uklaü tåparamàlabhate prajàpatiü vistrastaü yatra devàþ samaskurvantsa yo 'smàtpràõo madhyata udakràmattamasminnetena pa÷unàdadhustathaivàsminnayametaddadhàti vàyave bhavati pràõo vai vàyurniyutvate bhavatyudàno vai niyutaþ pràõodànàvevàsminnetaddadhàti ÷uklo bhavati ÷uklo hi vàyuståparo bhavati tåparo hi vàyuþ 6.2.2.[8] tasya saptada÷a sàmidhenyaþ | saptada÷o vai saüvatsaro dvàda÷a màsàþ pa¤ca 'rtavaþ saüvatsaraþ prajàpatiþ prajàpatiragniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametatsaminddhe 6.2.2.[9] yadveva saptada÷a | saptada÷o vai puruùo da÷a pràõà÷catvàryaïgànyàtmà pa¤cada÷o grãvàþ ùoóa÷yaþ ÷iraþ saptada÷am puruùaþ prajàpatiþ prajàpatiragniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametatsaminddhe 6.2.2.[10] ubhayãrgàyatrã÷ca triùñubha÷cànvàha | tàsàmukto bandhuruktamvevànvçcaü dvàda÷àpriyastàsàmukto bandhuruktamvevànvçcam pràjàpatyaþ pa÷upuroóà÷o 'tro sa kàma upàpta iti ha smàha màhitthiryaü carakàþ pràjàpatye pa÷àvàhuriti 6.2.2.[11] yadveva vàyavyaþ pa÷urbhavati | pràjàpatyaþ pa÷upuroóà÷o 'rdhaü ha prajàpatervàyurardham prajàpatistadyadubhau vàyavyau syàtàmubhau và pràjàpatyàvardhaü haivàsya kçtaü syànnàrdhamatha yadvàyavyaþ pa÷urbhavati pràjàpatyaþ pa÷upuroóà÷astena haivaitaü sarvaü kçtsnam prajàpatiü saskaroti 6.2.2.[12] yadveva vàyavyaþ pa÷urbhavati | pràjàpatyaþ pa÷upuroóà÷aþ prajàpatiü vistrastaü yatra devàþ samaskurvantsa yo 'smàtpràõo madhyata udakràmattamasminnetena pa÷unàdadhurathàsyaitena puroóà÷enàtmànaü samaskurvantsa yatpràjàpatyo bhavati prajàpatirhyàtmà dvàda÷akapàlo dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsaraþ prajàpatiþ kadvatyau yàjyànuvàkye ko hi prajàpatiþ 6.2.2.[13] tadyadvapàm purastàjjuhoti | ya evàyam purastàtpràõastamasminnetaddadhàtyatha yadetena madhyata÷caranti madhyato hyayamàtmàtha yaddhaviùopariùñàccaranti ya evàyamupariùñàtpràõastamasminnetaddadhàti ÷uklavatyo yàjyànuvàkyàþ syuþ ÷uklaråpàõàmupàptyai niyutvatyo yadeva niyutvadråpaü tasyopàptyai 6.2.2.[14] tadu và àhuþ | vapàyà eva ÷uklavatyau syàtàmetàvadvai pa÷au ÷uklaü yadvapà÷uklavatyau niyutvatyau haviùo yadeva niyutvadråpaü tasyopàptyà iti 6.2.2.[15] yadvevaitam pa÷umàlabhate | etasminha pa÷au sarveùàm pa÷ånàü råpaü yattåparo lapsudã tatpuruùasya råpaü tåparo hi lapsudã puruùo yattåparaþ kesaravàüstada÷vasya råpaü tåparo hi kesaravàna÷vo yadaùñà÷aphastadgo råpamaùñà÷apho hi gauratha yadasyàveriva ÷aphàstadave råpaü yadajastadajasya tadyadetamàlabhate tena haivàsyaite sarve pa÷ava àlabdhà bhavantyato yatamadasya karmopakalpetaite và pa¤ca pa÷ava eùa và pràjàpatya eùa và niyutvatãyaþ 6.2.2.[16] tam paurõamàsyàmàlabheta | amàvàsyàyàmàlabhetetyu haika àhurasau vai candraþ prajàpatiü sa etàü ràtrimiha vasati tadyathopatiùñhantamàlabhetaivaü taditi 6.2.2.[17] tadvai paurõamàsyàmeva | asau vai candraþ pa÷ustaü devàþ paurõamàsyàmàlabhante yatrainaü devà àlabhante tadenamàlabhà iti tasmàtpaurõamàsyàü yadveva paurõamàsyàm paurõamàsã ha vàva prathamà vyuvàsa tasmàdveva paurõamàsyàm 6.2.2.[18] tadvai phàlgunyàmeva | eùà ha saüvatsarasya prathamà ràtriryatphàlgunã paurõamàsã yottaraiùottamà yà pårvà mukhata eva tatsaüvatsaramàrabhate 6.2.2.[19] sa và iùñvaiva paurõamàsena | atha pa÷umàlabheta paurõamàsena và indro vçtram pàpmànaü hatvàpahatapàpmaitatkarmàrabhata tathaivaitadyajamànaþ paurõamàsenaiva vçtram pàpmànaü hatvàpahatapàpmaitatkarmàrabhate 6.2.2.[20] tadvà upàü÷u bhavati | etaddhaitaiþ prajàpatiþ pa÷ubhiþ karmeyeùa taddhàtrànaddhevaivàsàniruktamiva tasmàdupàü÷u 6.2.2.[21] yadvevopàü÷u | pràjàpatyaü và etatkarma prajàpatiü hyetena karmaõàrabhate 'nirukto vai prajàpatiþ 6.2.2.[22] yadvevopàü÷u | reto và atra yaj¤a upàü÷u vai retaþ sicyate vapà pa÷upuroóà÷o haviretàvànhi pa÷uþ 6.2.2.[23] aùñakàyàmukhàü sambharati | pràjàpatyametadaharyadaùñakà pràjàpatyametatkarma yadukhà pràjàpatya eva tadahanpràjàpatyaü karma karoti 6.2.2.[24] yadvevàùñakàyàm | parvaitatsavatsarasya yadaùñakà parvaitadagneryadukhà parvaõyeva tatparva karoti 6.2.2.[25] yadvevàùñakàyàm | aùñakà và ukhà nidhirdvà uddhã tira÷cã ràsnà taccatu÷citasra årdhvàstadaùñàvaùñakàyàmeva tadaùñakàü karoti 6.2.2.[26] amàvàsyàyàü dãkùate | amàvàsyàyai và adhi yaj¤astàyate yato yaj¤astàyate tato yaj¤aü janayànãti 6.2.2.[27] yadvevàmàvàsyàyàm | reto và etadbhåtamàtmànaü si¤catyukhàyàü yonau yaddãkùate tasmà etam purastàllokaü karoti yaddãkùito bhavati taü kçtaü lokamabhi jàyate tasmàdàhuþ kçta lokam puruùo 'bhi jàyata iti 6.2.2.[28] sa yatkanãyaþ saüvatsaràddãkùitaþ syàt | alokà iùñakà upadadhyàdeùñakà lokànatiricyerannatha yadbhåyaso lokànkçtveùñakà nànåpadadhyàllokà iùñakà atiricyerannatha yadamàvàsyàyàü dãkùitvàmàvàsyàyàü krãõàti tadyàvantameva lokaü karoti tàvatãriùñakà upadadhàtyathàsyàpåryamàõapakùe sarvo 'gni÷cãyate 6.2.2.[29] tadàhuþ | yadyàvatya etasyàgneriùñakàstàvanti kraye 'horàtràõi sampadyante 'tha yànyårdhvàni krayàdahàni kathamasya te lokà anåpahità bhavantãti yadvà amàvàsyàyàü dãkùitvàmàvàsyàyàü krãõàti tadyàvantameva lokaü karoti tàvatãriùñakà upadadhàtyatha yànyårdhvàni krayàdahàni tasminnavakà÷e 'dhvaryuragniü cinoti kvo hi cinuyànna ca so 'vakà÷aþ syàdyàvanti vai saüvatsarasyàhoràtràõi tàvatya etasyàgneriùñakà upa ca trayoda÷o màsastrayoda÷o và eùa màso yànyårdhvàni krayàdahàni tadyà amåstrayoda÷asya màsa iùñakàstàbhirasya te lokà anåpahità bhavanti tatsamà lokà÷ceùñakà÷ca bhavanti 6.2.2.[30] etadvai yaiva prathamà paurõamàsã | tasyàm pa÷umàlabhate yà prathamàùñakà tasyàmukhàü sambharati yà prathamàmàvàsyà tasyàü dãkùata etadvai yànyeva saüvatsarasya prathamànyahàni tànyasya tadàrabhate tàni ca tadàpnotyathàtaþ sampadeva 6.2.2.[31] tadàhuþ | kathamasyaitatkarma saüvatsaramagnimàpnoti kathaü saüvatsareõàgninà sampadyata ityeteùàü vai pa¤cànàm pa÷ånàü caturviü÷atiþ sàmidhenyo dvàda÷àpriyastatùañtriü÷adekàda÷ànuyàjà ekàda÷opayajastadaùñà pa¤cà÷at 6.2.2.[32] tato yàùñàcatvàriü÷at | sàùñàcatvàriü÷adakùarà jagatãyaü vai jagatyasyàü hãdaü sarvaü jagadiyamu và agnirasyai hi sarvo 'gni÷cãyate yàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.2.2.[33] yadvevàùñàcatvàriü÷at | aùñàcatvàriü÷adakùarà vai jagatã jagatã sarvàõi candàüsi sarvàõi candàüsi prajàpatiþ prajàpatiragniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.2.2.[34] atha yàni da÷a | sà da÷àkùarà viràóviràóagnirda÷a di÷o di÷o 'gnirda÷a pràõàþ pràõà agniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.2.2.[35] vapà pa÷upuroóà÷aþ | tatùaùñiþ ùaùñirmàsasyàhoràtràõi tanmàsamàpnoti màsa àpta çtumàpnotyçtuþ saüvatsaraü tatsaüvatsaramagnimàpnoti ye ca saüvatsare kàmà atha yadato 'nyadyadeva saüvatsare 'nnaü tattat 6.2.2.[36] athaitasya pràjàpatyasya | ekaviü÷atiþ sàmidhenyo dvàda÷àpriyastattrayastriü÷adekàda÷ànuyàjà ekàda÷opayaja tatpa¤capa¤cà÷advapà pa÷upuroóà÷o havistadaùñàpa¤cà÷atsa yo 'ùñàpa¤cà÷ati kàmo 'traiva tamàpnoti dvàvàghàrau tatùaùñiþ sa yaþ ùaùñyàü kàmo 'traiva tamàpnotyatha yadato 'nyadyadevaü saüvatsare 'nnaü tattat 6.2.2.[37] athaitasya niyutvatãyasya | saptada÷a sàmidhenyo dvàda÷àpriyastadekàü na triü÷adekàda÷ànuyàjà ekàda÷opayajastadekapa¤cà÷advapà pa÷upuroóà÷o havistaccatuùpa¤cà÷addvàvàghàrau dvau sviùñakçtau tadaùñàpa¤cà÷atsa yo 'ùñàpa¤cà÷ati kàmo 'traiva tamàpnoti vanaspati÷ca vasàhoma÷ca tatùaùñiþ sa yaþ ùaùñyàü kàmo 'traiva tamàpnotyatha yadato 'nyadyadeva saüvatsare 'nnaü tattadevamu hàsyaitatkarma saüvatsaramagnimàpnotyevaü saüvatsareõàgninà sampadyate 6.2.2.[38] tadàhuþ | naitasya pa÷oþ samiùñayajåüùi juhuyànna hçdaya÷ålenàvabhçthamabhyaveyàdàrambho và eùo 'gneþ pa÷urvyavasargo devatànàü samiùñayajåüùi saüsthàvabhçtho nedàrambhe devatà vyavasçjàni nedyaj¤aü saüsthàpayànãti sa vai sameva sthàpayedetena pa÷uneùñvà tatprajàpatirapa÷yadyathaitasyàgnerantaü na paryaittasmàtsaüsthàpayedyadveva saüsthàpayati pràõa eùa pa÷ustasya yadantariyàtpràõasya tadantariyàdyadu vai pràõasyàntariyàttata evam mriyeta tasmàtsameva sthàpayedathàto vratànàmeva 6.2.2.[39] tadàhuþ | naitena pa÷uneùñvopari ÷ayãta na màüsama÷nãyànna mithunamupeyàtpårvadãkùà và eùa pa÷uranavakLptaü vai tadyaddãkùita upari ÷ayãta yanmàüsama÷nãyàdyanmithunamepeyàditi netvevaiùà dãkùà neva hi mekhalàsti na kçùõàjinamiùñakàü và etàü kurute tasmàdu kàmamevopari ÷ayãtaitadu sarvamannaü yadate pa÷avastadasyàtràptamàrabdham bhavati tadyàni kàni càmadhuno '÷anàni teùàmasya sarveùàü kàmà÷anaü yadi labheta mithunaü tu nopeyàtpurà maitràvaruõya payasyàyai tasyopari bandhuþ 6.2.2.[40] tadàhuþ | dadyàdetasminyaj¤e dakùiõàü nenme 'yaü yaj¤o 'dakùiõo 'sadbrahmaõa àdiùñadakùiõàü dadyàdbrahmà vai sarvo yaj¤astadasya sarvo yaj¤o bhiùajjayito bhavatãti na tathà kuryàdiùñakàü và etàü kurute tadyatheùñakàyàmiùñakàyàü dadyàttàdçktadamurhyeva dadyàdyadasyopakalpeta 6.2.3.[1] etadvai devà abruvan | cetayadhvamiti citimicateti vàva tadabruvaüsteùàü cetayamànànàm prajàpatirimàm prathamàü svayamàtçõàü citimapa÷yattasmàttàm prajàpatinopadadhàti 6.2.3.[2] tamagnirabravãt | upàhamàyànãti keneti pa÷ubhiriti tatheti pa÷viùñakayà ha taduvàcaiùà vàva pa÷viùñakà yaddårveùñakà tasmàtprathamàyai svayamàtçõàyà anantarhità dårveùñakopadhãyate tasmàdasyà anantarhità oùadhayo 'nantarhitàþ pa÷avo 'nantarhito 'gniranantarhito hyeùa etayopait 6.2.3.[3] te 'bruvan | cetayadhvameveti citimicateti vàva tadabruvannita årdhvamicateti teùàü cetayamànànàmindràgnã ca vi÷vakarmà càntarikùaü dvitãyàü svayamàtçõàü citimapa÷yaüstasmàttàminpràgnibhyàü ca vi÷vakarmaõà copadadhàti 6.2.3.[4] tànvàyurabravãt | upàhamàyànãti keneti digbhiriti tatheti di÷yàbhirha taduvàca tasmàddvitãyàyai svayamàtçõàyà anantarhità di÷yà upadhãyante tasmàdantarikùàdanantarhità di÷o 'nantarhito vàyuranantarhito hyeùa etàbhirupait 6.2.3.[5] te 'bruvan | cetayadhvameveti citimicateti vàva tadabruvannita årdhvamicateti teùàü cetayamànànàm parameùñhã divaü tçtãyaü svayamàtçõàü citimapa÷yattasmàttàm parameùñhinopadadhàti 6.2.3.[6] tamasàvàdityo 'bravãt | upàhamàyànãti keneti lokampçõayeti tathetyeùa vàva lokampçõàtmanà haiva taduvàca tasmàttçtãyà svayamàtçõànantarhità lokampçõàyà upadhãyate tasmàda÷àvàdityo 'nantarhito divo 'nantarhito hyeùa etayopait 6.2.3.[7] tadetà vàva ùaó devatàþ | idaü sarvamabhavanyadidaü kiü ca te devà÷ca 'rùaya÷càbruvannimà vàva ùaó devatà idaü sarvamabhåvannupa tajjànãta yathà vayamihàpyasàmeti te 'bruvaü÷cetagradhvamiti citimicateti vàva tadabruvaüstadicata yathà vayamihàpyasàmeti teùàü cetayamànànàü devà dvitãyàü citimapa÷yannçùaya÷caturthãm 6.2.3.[8] te 'bruvan | upa vayamàyàmeti keneti yadeùu lokeùåpeti tatheti tadyadårdhvam pçthivyà arvàcãnamantarikùàttena devà upàyaüstadeùà dvitãyà citiratha yadårdhvamantarikùàdarvàcãnaü divastena 'rùaya upàyaüstadeùà caturthã citiþ 6.2.3.[9] te yadabruvan | cetayadhvamiti citimicateti vàva tadabruvanyaccetayamànà apa÷yaüstasmàccitayaþ 6.2.3.[10] prajàpatiþ prathamàü citimapa÷yat | prajàpatireva tasyà àrùeyaü devà dvitãyàü citimapa÷yandevà eva tasyà àrùeyamindràgnã ca vi÷vakarmà ca tçtãyàü citimapa÷yaüsta eva tasyà àrùeyamçùaya÷caturthãü citimapa÷yannçùaya eva tasyà àrùeyam parameùñhã pa¤camãü citimapa÷yatparameùñhyeva tasyà àrùeyaü sa yo haitadevaü citãnàmàrùeyaü vedàrùeyavatyo hàsya bandhumatya÷citayo bhavanti 6.3.1.[1] etadvai devà abruvan | cetayadhvamiti citimicateti vàva tadabruvaüsteùàü cetayamànànàü savitaitàni sàvitràõyamapa÷yadyatsavitàpa÷yattasmàtsàvitràõi sa etàmaùñàgçhãtàmàhutimajuhottàü hutvemàmaùñhadhàvihitàmaùàóhàmapa÷yatpuraiva sçùñàü satãm 6.3.1.[2] te yadabruvan cetayadhvamiti citimicateti vàva tadabruvanyaccetayamànà apa÷yaüstasmàccitiràhutirvai yaj¤o yadiùñvàpa÷yattasmàdiùñakà 6.3.1.[3] tàü và etàm | ekaü satãmaùñàgçhãtàmaùñàbhiryajurbhirjuhoti tasmàdiyamekà satyaùñadhàvihità 6.3.1.[4] tàmårdhvàmudgçhõanjuhoti | imàü tadårdhvàü råpairudgçhõàti tasmàdiyamårdhvà råpaiþ 6.3.1.[5] tàü saütatàü juhoti | etadvai devà abibhayuryadvai na iha rakùàüsi nàùñrà nànvaveyuriti ta etaü saütatahomamapa÷yanrakùasàü nàùñràõàmananvavàyanàya tasmàtsaütatàü juhoti 6.3.1.[6] yadvevaitàmàhutiü juhoti | savitaiùo 'gnistametayàhutyà purastàtprãõàti tamiùñvà prãtvàthainaü sambharati tadyadetayà savitàram prãõàti tasmàsàvitràõi tasmàdvà etàmàhutiü juhoti 6.3.1.[7] yadvevaitàmàhutiü juhoti | savitaiùo 'gnistametayàhutyà purastàdreto bhåtaü si¤cati yàdçguai yonau retaþ sicyate tàdçgjàyate tadyadetayà savitàraü reto bhåtaü si¤cati tasmàtsàvitràõi tasmàdvà etàmàhutiü juhoti 6.3.1.[8] sruva÷càtra srukca prajujyete | vàgvai srukpràõaþ sruvo vàcà ca vai pràõena caitadagre devàþ karmànvaicaüstasmàtsruva÷ca srukca 6.3.1.[9] yadveva sruva÷ca srukca | yo vai sa prajàpatiràsãdeùa sa sruvaþ pràõo vai sruvaþ pràõaþ prajàpatiratha yà sà vàgàsãdeùà sà srugyoùà vai vàgyoùà srugatha yàstà àpa àyanvàco lokàdetàstà yàmetàmàhutiü juhoti 6.3.1.[10] tàü saütatàü juhoti | saütatà hi tà àpa àyannatha yaþ sa prajàpatistrayyà vidyayà sahàpaþ pràvi÷adeùa sa yairetadyajurbhirjuhoti 6.3.1.[11] tadyàni trãõi prathamàni | ime te lokà atha yaccuturthaü yajustrayã sà vidyà jagatã sà bhavati jagatã sarvàõi candàüsi sarvàõi candàüsi trayã vidyàtha yàni catvàryuttamàni di÷astànãme ca vai lokà di÷a÷ca prajàpatirathaiùà trayã vidyà 6.3.1.[12] sa juhoti | ya¤jànaþ prathamam mana iti prajàpatirvai yu¤jànaþ sa mana etasmai karmaõe yuïkta tadyanmana etasmai karmaõe 'yuïkta tasmàtprajàpatiryu¤jànaþ 6.3.1.[13] tatvàya savità dhiya iti | mano vai savità pràõà dhiyo 'gnerjyotirnicàyyetyagnerjyotirdçùñvetyetatpçthivyà adhyàbharaditi pçthivyai hyenadadhyàbharati 6.3.1.[14] yuktena manasà vayamiti | mana evaitadetasmai karmaõe yuïkte na hyuyuktena manasà kiü cana samprati ÷aknàti kartuü devasya savituþ sava iti devena savitrà prasåtà ityetatsvargyàya ÷aktyeti yathaitena karmaõà svargaü lokamiyàdevametadàha ÷aktyeti ÷aktyà hi svargaü lokameti 6.3.1.[15] yuktvàya savità devàniti | mano vai savità pràõà devàþ svaryato dhiyà divamiti svargaü hainàülokaü yato dhiyaitasmai karmaõe yuyuje bçhajjyotiþ kariùyata ityasau và àdityo bçhajjyotireùa u eùo 'gniretamvete saüskariùyanto bhavanti savità prasuvàti tàniti savitçprasåtà etatkarma karavannityetat 6.3.1.[16] yu¤jate mana uta yu¤jate dhiya iti | mana÷caivaitatpràõà÷caitasmai karmaõe yuïkte viprà viprasyeti prajàpatirvai vipro devà viprà bçhato vipa÷cita iti prajàpatirvai bçhanvipa÷cidvi hotrà dadha iti yadvà eùa cãyate tadeùa hotrà vidhatte cite hyetasminhotrà adhividhãyante vayunàvidityeùa hãdaü vayunamavindadeka idityeko hyeùa idaü sarvaü vayunamavindanmahã devasya savituþ pariùñutiriti mahatã devasya savituþ pariùñutirityetat 6.3.1.[17] yuje vàm brahma pårvyaü namobhiriti | pràõo vai brahma pårvyamannaü namastattadeùaivàhutirannametayaiva tadàhutyaiten såreriti yathobhayeùu devamanuùyeùu kãrti÷loko yajamànasànnena pràõànetasmai karmaõe yuïkte vi ÷loka etu pathyevaya syàdevametadàha ÷çõvantu vi÷ve amçtasya putrà iti prajàpatirvà amçtastasya vi÷ve devàþ putrà à ye dhàmàni divyàni tasthuritãme vai lokà divyàni dhàmàni tadya eùu lokeùu devàstànetadàha 6.3.1.[18] yasya prayàõamanvanya idyayuriti | prajàpatirvà etadagre karmàkarottattato devà akurvandevà devasya mahimànamojaseti yaj¤o vai mahimà devà devasya yaj¤aü vãryamojasetyetadyaþ pàrthivàni vimame sa eta÷a iti yadvai kiü càsyàü tatpàrthivaü tadeùa sarva vimimãte ra÷mibhirhyenadabhyavatanoti rajàüsi devaþ savità mahitvanetãme vai lokà rajàüsyasàvàdityo devaþ savità tàneùa mahimnà vimimãte 6.3.1.[19] deva savitaþ prasuva yaj¤am prasuva yaj¤apatim bhagàyeti | asau và àdityo devaþ savità yaj¤o bhagastametadàha prasuva yaj¤am prasuva yaj¤apatim bhagàyeti divyo gandharvaþ ketapåþ ketaü naþ punàtvityasau và àdityo divyo gandharvo 'nnaü keto 'nnapårannaü naþ punàtvityetadvàcaspatirvàcaü naþ svadatviti vàgvà idaü karma pràõo vàcaspatiþ pràõo na idaü karma svadatvityetat 6.3.1.[20] imaü no deva savitaryaj¤am praõayeti | asau và àdityo devaþ savità yadu và eùa yaj¤iyaü karma praõayati tadanàrtaü svastyudçcama÷nute devàvyamiti yo devànavadityetatsakhividaü satràjitaü dhanajitaü svarjitamiti ya etatsarvaü vindàdityetadçcetyçcà stomaü samardhaya gàyatreõa rathantaram bçhadgàyatravartanãti sàmàni svàheti yajåüùi saiùà trayã vidyà prathamaü jàyate yathaivàdo 'mutràjàyataivamatha yaþ so 'gnirasçjyataiùa sa yo 'ta årdhvamagni÷cãyate 6.3.1.[21] tànyetànyaùñau sàvitràõi | aùñàkùarà gàyatrã gàyatro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadreto bhåtaü si¤cati tàni nava bhavanti svàhàkàro navamo nava di÷o di÷o 'gnirnava pràõàþ pràõà agniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadreto bhåtaü si¤cati tàni da÷a bhavantyàhutirda÷amã da÷àkùarà viràóviràóagnirda÷a di÷o di÷o 'gnirda÷a pràõàþ pràõà agniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.3.1.[22] etasyàmàhutyàü hutàyàm | agnirdevebhya udakràmatte devà abruvanpa÷urvà agniþ pa÷ubhirimamanvicàma sa svàya råpàyàvirbhaviùyatãti tam pa÷ubhiranvaicantsa svàya råpàyàvirabhavattasmàdu haitatpa÷uþ svàya råpàyàvirbhavati ga 6.3.1.[23] te 'bruvan | yadyaha sarvairanveùiùyàmo yàtayàmà anupajãvanurvà gave '÷vo và÷vàya puruùo và puruùàya ãyà bhaviùyanti yadyu asarvairasarvamanuvetsyàma iti ta etamekam pa÷uü dvàbhyàm pa÷ubhyàm pratyapa÷yanràsabhaü go÷càve÷ca tadyadetamekam pa÷uü dvàbhyàm pa÷ubhyàm pratyapa÷yaüstasmàdeùa ekaþ sandviretàþ 6.3.1.[24] anaddhàpuruùam puruùàt | eùa ha và anaddhàpuruùo yo na devànavati na piténna manuùyàüstatsarvairaha pa÷ubhiranvaicanno yàtayàmà anupajãvanãyà abhavan 6.3.1.[25] tribhiranvicati | trivçdagniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadanvicati pa¤ca sampadà bhavanti pa¤cacitiko 'gniþ pa¤ca 'rtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.3.1.[26] te mau¤jãbhirabhidhànãbhirabhihità bhavanti | agnirdevebhya udakràmatsa mu¤jam pràvi÷attasmàtsa suùirastasmàdvevàntarato dhåmarakta iva saiùà yoniragneryanmu¤co 'gnirime pa÷avo na vai yonirgarbhaü hinastyàhiüsàyai yonirvai jàyamàno jàyate yonerjàyamàno jàyàtà iti 6.3.1.[27] trivçto bhavanti | trivçddhyagnira÷vàbhidhànãkçtà bhavanti sarvato và a÷vàbhidhànã mukham pari÷ete sarvato yonirgarbham pari÷ete yoniråpametatkriyate 6.3.1.[28] te prà¤castiùñhanti | a÷vaþ prathamo 'tha ràsabho 'thàja evaü hyete 'nupårvaü yadvai tada÷ru sakùaritamàsãdeùa so '÷vo 'tha yattadarasadivaiùa ràsabho 'tha yaþ sa kapàle raso lipta àsãdeùa so 'jo 'tha yattatkapàlamàsãdeùà sà mçdyàmetadàhariùyanto bhavantyetebhyo và eùa råpebhyo 'gre 'sçjyata tebhya evainametajjanayati 6.3.1.[29] te dakùiõatastiùñhanti | etadvai devà abibhayuryadvai no yaj¤aü dakùiõato rakùàüsi nàùñrà na hanyuriti ta etaü vajramapa÷yannamumevàdityamasau và àditya eùo '÷vasta etena vajreõa dakùiõato rakùàüsi nàùñrà apahatyàbhaye 'nàùñrà etaü yaj¤amatanvata tathaivaitadyajamàna etena vajreõa dakùiõato rakùàüsi nàùñrà apahatyàbhaye 'nàùñrà etaü yaj¤aü tanute 6.3.1.[30] dakùiõata àhavanãyo bhavati | uttarata eùàbhrirupa÷ete vçùà và àhavanãyo yoùàbhrirdakùiõato vai vçùà yoùàmupa÷ete 'ratnimàtre 'ratnimàtràddhi vçùà yoùàmupa÷ete 6.3.1.[31] sà vaiõavã syàt | agnirdevebhya udakràmatsa veõum pràvi÷attasmàtsa suùiraþ sa etàni varmàõyabhito 'kuruta parvàõyananupraj¤ànàya yatra-yatra nidadàha tàni kalmàùàõyabhavan 6.3.1.[32] sà kalmàùã syàt | sà hyàgneyã yadi kalmàùãü na vindedapyakalmàùã syàtsuùirà tu syàtsaivàgneyã saiùà yoniragneryadveõuragniriyam mçnna vai yonirgarbhaü hinastyahiüsàyai yonervai jàyamàno jàyate yonerjàyamàno jàyàtà iti 6.3.1.[33] pràda÷amàtrã syàt | pràde÷amàtraü hãdamabhi vàgvadatyaratnimàtrã tveva bhavati bàhurvà aratnirbàhuno vai vãryaü kriyate vãryasammitaiva tadbhavati 6.3.1.[34] anyataþkùõutsyàt | anyatararo hãdaü vàcaþ kùõutamubhayataþkùõuttveva bhavatyubhayato hãdaü vàcaþ kùõutaü yadenayà daivaü ca vadati mànuùaü càtho yatsatyaü cànçtaü ca tasmàdubhayataþkùõut 6.3.1.[35] yadvevobhayataþkùõut | ato và abhrervãryaü yato 'syai kùõutamubhayata evàsyàmetadvãryaü dadhàti 6.3.1.[36] yadvevobhayataþkùõut | etadvà enaü devà anuvidyaibhyo lokebhyo 'khanastathaivainamayametadanuvidyaibhyo lokebhyaþ khanati 6.3.1.[37] sa yaditi khanati | tadenamasmàllokàtkhanatyatha yadårdhvoccarati tadamuùmàllokàdatha yadantareõa saücarati tadantarikùalokàtsarvebhya evainametadebhyà lokebhyaþ khanati 6.3.1.[38] tàmàdatte | devasya tvà savituþ prasave '÷vinorbàhubhyàm vitçprasåta evainàmetadetàbhirdevatàbhiràdatte gàyatreõapåùõo hastàbhyàmàdade gàyatreõa candasàïgirasvaditi sa candasàtho asyàü gàyatraü cando dadhàti pçthivyàþ sadhasthàdagnim purãùyamaïgirasvadàbhareti pa÷avo vai purãùam pçthivyà upasthàdagnim pa÷avyamagnivadàbharetyetattraiùñubhena candasàïgirasvaditi tadenàü traiùñubhena candasàdatte 'tho asyàü traiùñubhaü cando dadhàti 6.3.1.[39] abhrirasãti | abhrirhyeùà tadenaü satyenàdatte nàryasãti vajro và abhriryoùà nàrã na vai yoùà kaü cana hinasti ÷amayatyevainàmetadahiüsàyai tvayà vayamagniü ÷akema khanituü sadhastha etãdaü vai sadhasthaü tvayà vayamagniü ÷akema khanitumasmintsadhastha ityetajjàgatena candasàïgirasvaditi tadenàü jàgatena candasàdatte 'tho asyàü jàgataü cando dadhàti 6.3.1.[40] tribhiràdatte | trivçdagniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainàmetadàdatte tribhiràdàyàthainàü caturthenàbhimantrayata etadvà enàü devàstribhiràdàyàthàsyàü caturthena vãryamadadhustathaivainàmayametattribhiràdàyàthàsyàü caturthena vãryaü dadhàti 6.3.1.[41] hasta àdhàya saviteti | haste hyasyàhità bhavati bibhradabhrimiti bibharti hyenàü hiraõyayãmiti hiraõmayã hyeùà yà candomayyagnerjyotirnicàyyetyagnerjyotirdçùñvetyetatpçthivyà adhyàbharaditi pçthivyai hyenadadhyàbharatyànuùñubhena candasàïgirasvaditi tadenàmànuùñubhena candasàdatte 'tho asyàmànuùñubhaü cando dadhàti tànyetànyeva candàüsyeùàbhriràrambhàyaiveyaü vaiõavã kriyate 6.3.1.[42] tàü haike hiraõmayãü kurvanti | hiraõyayãti và abhyukteti na tathà kuryàdyadvà eùà candàüsi tenaiùà hiraõyamamçtaü hiraõyamamçtàni candàüsi 6.3.1.[43] tàü caturbhiràdatte | caturakùarà vai sarvà vàgvàgityekamakùaramakùaramiti tryakùaraü tadyattadvàgityekamakùaraü yaivaiùànuùñubuttamà sà sàtha yadakùaramiti tryakùarametàni tàni pårvàõi yajåüùi sarvayaivaitadvàcàgniü khanati sarvayà vàcà sambharati tasmàccaturbhiþ 6.3.1.[44] yadveva caturbhiþ | catasro vai di÷a÷catasçùu taddikùu vàcaü dadhàti tasmàccatasçùu dikùu vàgvadati candobhi÷ca yajurbhi÷càdatte tadaùñau catasro di÷a÷catasro 'vàntaradi÷aþ sarvàsu taddikùu vàcaü dadhàti tasmàtsarvàsu dikùu vàgvadati 6.3.2.[1] hasta eùàbhrirbhavatyatha pa÷ånabhimantrayate | etadvà eùu devà anveùiùyantaþ purastàdvãryamadadhustathaivaiùvayametadanveùiùyanpurastàdvãryaü dadhàti 6.3.2.[2] so '÷vamabhimantrayate | praturtaü vàjinnàdraveti yadvai kùipraü tattårtamatha yatkùipràtkùepãyastatpratårta variùñhàmanu saüvatamitãyaü vai variùñhà saüvadimàmanu saüvatamityetaddivi te janma paramamantarikùe tava nàbhiþ pçthivyàmadhi yoniriditi tadenametà devatàþ karotyagniü vàyumàdityaü tada÷ve vãryaü dadhàti 6.3.2.[3] atha ràsabham | yu¤jàthàü ràsabhaü yuvamityadhvaryuü caitadyajamànaü càhàsminyàme vçùaõvaså ityasminkarmaõi vçùaõvaså ityetadagnim bharantamasmayumityagnim bharantamasmatpreùitamityetattadràsabhe vãryaü dadhàti 6.3.2.[4] athàjam | yoge-yoge tavastaraü vàje-vàje havàmaha ityannaü vai vàjaþ karmaõi-karmaõi tavastaramanne 'nne havàmaha ityetatsakhàya indramåtaya itãndriyavantamåtaya ityetattadaje vãryaü dadhàti 6.3.2.[5] tribhirabhimantrayate | trivçdagniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivaiùvetadvãryaü dadhàti 6.3.2.[6] athainànpràca utkramayati | tadenametaiþ pa÷ubhiranvicati nopaspç÷atyagnireùa yatpa÷avo nenmàyamagnirhinasaditi 6.3.2.[7] so '÷vamutkramayati | pratårvannehyavakràmanna÷astãreti pàpmà và a÷astistvaramàõa ehyavakràmanpàpmànamityetadrudrasya gàõapatyam mayobhårehãti raudrà vai pa÷avo yà te devatà tasyai gàõapatyam mayobhårehãtyetattadenama÷venànvicati 6.3.2.[8] atha ràsabham | urvantarikùaü vãhi svastigavyåtirabhayàni kçõvanniti yathaiva yajustathà bandhuþ påùõà sayujà sahetãyaü vai påùànayà sayujà sahetyetattadenaü ràsabhenànvicati 6.3.2.[9] athàjam | pçthivyàþ sadhasthàdagnim purãùyamaïgirasvadàbhareti pçthivyà upasthàdagnim pa÷avyamagnivadàbharetyetattadenamajenànvicati 6.3.2.[10] tribhiranvicati | trivçdagniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadanvicati tribhiþ purastàdabhimantrayate tatùañ ùaóçtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.3.3.[1] pradãptà ete 'gnayo bhavanti | atha mçdamacayantãme vai lokà ete 'gnayaste yadà pradãptà athaita ime lokàþ puro và etadebhyo lokebhyo >gre devàþ karmànvaicaüstadyadetànagnãnatãtya mçdamàharati tadenam puraibhyo lokebhyo 'nvicati 6.3.3.[2] prà¤co yanti | pràcã hi digagneþ svàyàmevainametaddi÷yanvicati svàyàü di÷i vindati 6.3.3.[3] te prayanti | agnim purãùyamaïgirasvadacema ityagnim pa÷avyamagnivadacema ityetat 6.3.3.[4] athànaddhàpuruùamãkùate | agnim purãùyamaïgirasvadbhariùyàma ityagnim pa÷avyamagnivadbhariùyàma ityetattadenamanaddhàpuruùeõànvicati 6.3.3.[5] atha valmãkavapà suùirà vyadhve nihità bhavati | tàmanvãkùata iyaü vai valmãkuvapeyamu và ime lokà etadvà enaü devà eùu lokeùu vigràhamaicaüstathaivainamayametadeùu lokeùu vigràhamicati 6.3.3.[6] anvagniruùasàmagramakhyaditi | tadenamuùaþsvaicannanvahàni prathamo jàtavedà iti tadenamahaþsvaicannanu såryasya rurutrà ca ra÷mãniti tadenaü såryasya ra÷miùvaicannanu dyàvàpçthivã àtatantheti tadenaü dyàvàpçthivyoraicaüstamavindaüstathaivainamayametadvindati taü yadà paràpa÷yatyatha tàmavàsyatyàgacanti mçdam 6.3.3.[7] athà÷vamabhimantrayate | etadvai devà abruvanpàpmànamasyàpahanàmeti ÷ramo vai pàpmà ÷ramamasya pàpmànamapahanàmeti tasya ÷ramam pàpmànamapàghnaüstathaivàsyàyametacramam pàpmànamapahanti 6.3.3.[8] àgatya vàjyadhvànamiti | àgato hyasyàdhvà bhavati sarvà mçdho vidhånuta iti pàpmà vai mçdhaþ sarvànpàpmano vidhånuta ityetattasmàdu haitada÷vaþ syanttvà vidhånute 'gniü sadhasthe mahati cakùuùà nicikãùa itãdaü vai mahatsadhasthamagnimasminmahati sadhasthe cakùuùà didçkùata ityetat 6.3.3.[9] athainamàkramayati | etadvà eùa etaü devebhyo 'nuvidya pràbavãdyathàyamihevetyevam 6.3.3.[10] yadvevàkramayati | etadvai devà abibhayuryadvai na imamiha rakùàü si nàùñrà na hanyuriti tasmà etaü vajramupariùñadabhigoptàramakurvannamumevàdityamasau và àditya eùo '÷vastathaivàsmà ayametaü vajramupariùñàdabhigoptàraü karoti 6.3.3.[11] àkramya vàjin | pçthivãmagnimica rucà tvamiti cakùurvai rugàkramya tvaü vàjinpçthivãmagnimica cakùuùetyetadbhåmyà vçttvàya no bråhi yataþ khanema taü vayamiti bhåmestatspà÷ayitvàya no bråhi yata enaü khanemetyetat 6.3.3.[12] athainamunmç÷ati | etadvà enaü devàþ procivàüsaü vãryeõa samàrdhayaüstathaivainamayametatprocivàüsaü vãryeõa samardhayati dyauste pçùñham pçthivã sadhasthamàtmàntarikùaü samudro yoniritãtthamasãtthamasãtyevaitadàha vikhyàya cakùuùà tvamabhitiùñha pçtanyata iti vikhyàya cakùuùà tvamabhitiùñha sarvànpàpmana ityetannopaspç÷ati vajro và a÷vo nenmàyaü vajro hinasaditi 6.3.3.[13] athainamutkramayati | etadvai devà abruvankimimamabhyutkramiùyàma iti mahatsaubhagamiti tam mahatsaubhagamabhyudakramayaüstathaivainamayametanmahatsaubhagamabhyutkr amayatyutkràma mahate saubhagàyetyutkràma mahatte saubhagamityetattasmàdu haitada÷vaþ pa÷ånàm bhagitamo 'smàdàsthànàditi yatraitattiùñhasãtyetaddraviõodà iti draviõaü hyebhyo dadàti vàjinniti vàjã hyeùa vayaü syàma sumatau pçthivyà agniü khananta upasthe asyà iti vayamasmai pçthivyai sumatau syàmàgnimasyà upasthe khananta ityetat 6.3.3.[14] athainamutkràntamabhimantrayate | etadvà enaü devàþ procivàüsaü yathà dadivàüsaü vandetaivamupàstuvannupàmahayaüstathaivainamayametadupastautyupamahayatyud akramãdityuddhyakramãddraviõodà iti draviõaü hyebhyo dadàti vàjyarveti vàjã ca hyeùo 'rvà càkaþ sulokaü sukçtam pçthivyàmityakaraþ sulokaü sukçtam pçthivyàmityetattataþ khanema supratãkamagnimiti tata enaü khanemetyetatsupratãkamiti sarvato và agniþ supratãkaþ svo ruhàõà adhi nàkamuttamamiti svargo vai loko nàkaþ svargaü lokaü rohanto 'dhi nàkamuttamamityetattaü dakùiõopasaükramayati yatretarau pa÷å bhavataste dakùiõataþ prà¤castiùñhanti sa ya evàmutra dakùiõata sthànasya bandhuþ so 'tra 6.3.3.[15] athopavi÷ya mçdamabhijuhoti | etadvai devà abruvaü÷cetayadhvamiti citimicrateti vàva tadabruvaüste cetayamànà etàmàhutimapa÷yaüstàmajuhavustàü hutvemàülokànukhàmapa÷yan 6.3.3.[16] te 'bruvan | cetayadhvameveti citimicateti vàva tadabruvaüste cetayamànà etàü dvitãyàmàhutimapa÷yaüstàmajuhavustàü hutvà vi÷vajyotiùo 'pa÷yannetà devatà agniü vàyumàdityametà hyeva devatà vi÷vaü jyotistathaivaitadyajamàna ete àhutã hutvemàü÷ca lokànukhàm pa÷yatyetà÷ca devatà vi÷vajyotiùo vyatiùaktàbhyàü juhotãmàü÷ca tallokànetà÷ca devatà vyatiùajati 6.3.3.[17] yadvevaite àhutã juhoti | mçdaü ca tadapa÷ca prãõàti te iùñvà prãtvàthaine sambharati vyatiùaktàbhyàü juhoti mçdaü ca tadapa÷ca vyatiùajati 6.3.3.[18] àjyena juhoti | vajro và àjyaü vajramevàsmà etadabhigoptàraü karotyatho reto và àjyaü reta evaitatsi¤cati sruveõa vçùà vai sruvo vçùà vai retaþ si¤cati svàhàkàreõa vçùà vai svàhàkàro vçùà vai retaþ si¤cati 6.3.3.[19] à tvà jigharmi manasà ghçteneti | à tvà juhomi manasà ca ghçtena cetyetatpratikùiyantam bhuvanàni vi÷veti pratyaï hyeùa sarvàõi bhuvanàni kùiyati pçthuü tira÷cà vayasà bçhantamiti pçthurvà eùa tiryaïvayaso bçhandhåmena vyaciùñhamanne rabhasaü dç÷ànamityavakà÷avantamannairannàdaü dãpyamànamityetat 6.3.3.[20] à vi÷vataþ pratya¤caü jigharmãti | à sarvataþ pratya¤caü juhomãtyetadarakùasà manasà tajjuùetetyahãóamànena manasà tajjoùayetetyetanmarya÷rã spçhayadvarõo agniriti marya÷rãrhyeùa spçhayadvarõo 'gnirnàbhimç÷e tanvà jarbhuràõa iti na hyeùo 'bhimç÷e tanvà dãpyamàno bhavati 6.3.3.[21] dvàbhyàmabhijuhoti | dvipàdyajamàno yajamàno 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametatadreto bhåtaü si¤catyàgneyãbhyàmagnimevaitadreto bhåtaü si¤cati te yadàgneyyo tenàgniratha yattriùñubhau tenendra aindràgno 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadreto bhåtaü si¤catãndràgnã vai sarve devàþ sarvadevatyo 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadreto bhåtaü si¤cati 6.3.3.[22] a÷vasya pade juhoti | agnireùa yada÷vastatho hàsyaite agnimatyevàhutã hute bhavataþ 6.3.3.[23] athainam parilikhati | màtràmevàsmà etatkaroti yathaitàvànasãtyevam 6.3.3.[24] yadvevainam parilikhati | etadvai devà abibhayuryadvai na imamiha rakùàüsi nàùñrà na hanyuriti tasmà etàm puram parya÷rayaüstathaivàsmà ayametàm puram pari÷rayatyabhryà vajro và abhrirvajramevàsmà etadabhigoptàraü karoti sarvataþ parilikhati sarvata evàsmà etaü vajramabhigoptàraü karoti triùkçtvaþ parilikhati trivçtamevàsmà etaü vajramabhigoptàraü karoti 6.3.3.[25] pari vàjapatiþ kaviþ | pari tvàgne puraü vayaü tvamagne dyubhirityagnimevàsmà etadupastutya varma karoti parivatãbhiþ parãva hi pura àgneyãbhiragnipuràmevàsmà etatkaroti sà haiùàgnipurà dãpyamànà tiùñhati tisçbhistripuramevàsmà etatkaroti tasmàdu haitatpuràm paramaü råpaü yattripuraü savai varùãyasà-varùãyasà candasà paràm-paràü lekhàü varãyasãü karoti tasmàtpuràm parà-parà varãyasã lekhà bhavanti lekhà hi puraþ 6.3.3.[26] athainamasyàü khanati | etadvai devà abibhayuryadvai na imamahi rakùàüsi nàùñrà na hanyuriti tasmà imàmevàtmànamakurvanguptyà àtmàtmànaü gopsyatãti sà samambilà syàttadasyeyamàtmà bhavati yadveva samaübilà yonirvà iyaü reta idaü yadvai retaso yonimatiricyate 'muyà tadbhavatyatha yannyånaü vyçddhaü tadetadvai retasaþ samçddhaü yatsamambilaü catuþsraktireùa bhavati catasro vai di÷aþ sarvàbhya evainametaddigbhyaþ khanati 6.4.1.[1] athainamataþ khanatyeva | etadvà enaü devà anuvidyàkhanastathaivainamayametadanuvidya khanati devasya tvà savituþ prasave '÷vinorbàhubhyàm påùõo hastàbhyàm pçthivyàþ sadhasthàdagnim purãùyamaïgirasvatkhanàmãti savitçprasåta evainametadetàbhirdevatàbhiþ pçthivyà upasthàdagnim pa÷avyamagnivatkhanati 6.4.1.[2] jyotiùmantaü tvàgne supratãkamiti | jyotiùmànvà ayamagniþ supratãko 'jasreõa bhànunà dãdyatamityajasreõàrciùà dãpyamànamityetacivam prajàbhyo 'hiüsantam pçthivyàþ sadhasthàdagnim purãùyamaïgirasvatkhanàma iti ÷ivam prajàbhyo 'hiüsanta pçthivyà upasthàdagnim pa÷avyamagnivatkhanàma ityetat 6.4.1.[3] dvàbhyàü khanati | dvipàdyajamàno yajamàno 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametatkhanatyatho dvayaü hyevaitadråpam mçccàpa÷ca 6.4.1.[4] sa vai khanàmi khanàma iti khanati | khanàmãti và eta prajàpatirakhanatkhanàma iti devàstasmàtkhanàmi khanàma iti 6.4.1.[5] sa và abhryà khanan | vàcà khanàmi khanàma ityàha vàgvà abhriràrambhàyaiveyaü vaiõavã kriyate vàcà và etamabhryà devà akhanaüstathaivainamayametadvàcaivàbhryà khanati 6.4.1.[6] athainaü kçùõàjine sambharati | yaj¤à vai kçùõàjinaü yaj¤aevainametatsambharati lomata÷candàüsi vai lomàni candaþsvevainametatsambharati tattåùõãmupastçõàti yaj¤o vai kçùõàjinam prajàpatirvai yaj¤o 'nirukto vai prajàpatiruttaratastasyopari bandhuþ pràcãnagrãve taddhi devatrà 6.4.1.[7] athaina puùkaraparõe sambharati | yonirvai puùkaraparõaü yonau tadretaþ si¤cati yadvai yonau retaþ sicyate tatprajaniùõu bhavati tanmantreõopastçõàti vàgvai mantro vàkpuùkaraparõam 6.4.1.[8] apàm pçùñhamasi yoniragneriti | apàü hyetatpçùñhaü yonirhyetadagneþ samudramabhitaþ pinvamànamiti samudro hyetadabhitaþ pinvate vardhamàno mahàü à ca puùkara iti vardhamàno mahãyasva puùkara ityetaddivo màtrayà varimõà pathasvetyanuvimàrùñyasau và àditya eùo 'gnirno haitamanyo divo varimà yantumarhati dyaurbhåtvanaü yacetyevaitadàha 6.4.1.[9] taduttaraü kçùõàjinàdupastçõàti | yaj¤o vai kçùõàjinamiyaü vai kçùõàjinamiyamu vai yaj¤o 'syàü hi yaj¤astàyate dyauùpuùkaraparõamàpo vai dyauràpaþ puùkaraparõamuttaro và asàvasyai 6.4.1.[10] athaine abhimç÷ati | saüj¤àmevàbhyàmetatkaroti ÷arma ca stho varma ca stha iti ÷arma ca hyasyaite varma càcidre bahule ubhe ityacidre hyete bahule ubhe vyacasvatã saüvasàthàmityavakà÷avatã saüvasàthàmityetadbhçtamagnim purãùyamiti bibhçtamagnim pa÷avyamityetat 6.4.1.[11] saüvasàthàü svarvidà | samãcã urasà tmaneti saüvasàthàmenaü svarvidà samãcã urasà càtmanà cetyetadagnimantarbhariùyantã jyotiùmantamajasramidityasau và àditya eùo 'gniþ sa eùa jyotiùmànajasrastamete antarà bibhçtastasmàdàha jyotiùmantamajasramiditi 6.4.1.[12] dvàbhyàmabhimç÷ati | dvipàdyajamàno yajamàno 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivàbhyàmetatsaüj¤àü karotyatho dvayaü hyevaitadråpaü kçùõàjinaü ca puùkaraparõa ca 6.4.2.[1] atha mçtpiõóamabhimç÷ati | purãùyo 'sãti pa÷avyo 'sãtyetadvi÷vabharà ityeùa hãdaü sarvam bibhartyatharvà tvà prathamo niramanthadagna iti pràõo và atharvà pràõo và etamagre niramanthattadyo 'sàvagre 'gnirasçjyata so 'sãti tadàha tamevainametatkaroti 6.4.2.[2] athainam parigçhõàti | abhryà ca dakùiõato hastena ca hastenaivottaratastvàmagne puùkaràdadhyatharvà niramanthatetyàpo vai puùkaram pràõo 'tharvà pràõo và etamagre 'dbhyo niramanthanmårdhno vi÷vasya vàghata ityasya sarvasya mårdhna ityetat 6.4.2.[3] tamu tvà dadhyaïïçùiþ | putra ãdhe atharvaõa iti vàgvai dadhyaïïàtharvaõaþ sa enaü tata ainddha vçtrahaõam puraüdaramiti pàpmà vai vçtraþ pàpmahanam puraüdaramityetat 6.4.2.[4] tamu tvà pàthyo vçùà | samãdhe dasyuhantamamiti mano vai pàthyo vçùà sa enaü tata ainddha dhanaüjayaü raõe-raõa iti yathaiva yajustathà bandhuþ 6.4.2.[5] gàyatrãbhiþ | pràõo gàyatrã pràõamevàsminnetaddadhàti nnetaddadhàti tàsàü nava padàni nava vai pràõàþ saptatisçbhistrayo vai pràõàþ pràõa udàno vyànastànevàsmi ÷ãrùannavà¤co dvau tànevàsminnetaddadhàti 6.4.2.[6] athaite triùñubhà uttare bhavataþ | àtmà vai triùñubàtmànamevàsyaitàbhyàü saüskaroti sãda hota sva u loke cikitvànityagnirvai hotà tasyaiùa svo loko yatkçùõàjinaü cikitvàniti vidvànityetatsàdayà yaj¤aü sukçtasya yonàviti kçùõàjinaü vai kukçtasya yonirdevàvãrdevànhaviùà yajàsãti devaþ sandevànavanhaviùà yajàsãtyetadagne bçhadyajamàne vayo dhà iti yajamànàyà÷iùamà÷àste 6.4.2.[7] ni hotà hotçùadane vidàna iti | agnirvai hotà kçùõàjinaü hotçùadanaü vidàna iti vidvànityetattveùo dãdivàü asadatsudakùa iti tveùo dãpyamàno 'sadatsudakùa ityetadadabdhavratapramatirvasiùñha ityadabdhavratapramatirhyeùa vasiùñhaþ sahasrambharaþ ÷ucijthvo agniriti sarvaü vai sahasraü sarvambharaþ ÷ucijihvo 'gnirityetaddvàbhyàmàgneyãbhyàü triùñubbhyàü tasyokto bandhuþ 6.4.2.[8] athaiùà bçhatyuttamà bhavati | bçhatãü và eùa saücito 'bhisampadyate yàdçgvai yonau retaþ sicyate tàdçgjàyate tadyadetàmatra bçhatãü karoti tasmàdeùa saücito bçhatãmabhisampadyate 6.4.2.[9] saüsãdasva mahàü asãti | idamevaitadretaþ siktaü saüsàdayati tasmàdyonau retaþ siktaü saüsãdati ÷ocasva devavãtama iti dãpyasva devavãtama ityetadvi dhåmamagne aruùam miyedhya sçja pra÷asta dar÷atamiti yadà và eùa samidhyate 'thaiùa dhåmamaruùaü visçjate dar÷atamiti dadç÷a iva hyeùaþ 6.4.2.[10] tàþ ùañ sampadyante | ùadçtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati yadveva saüvatsaramabhisampadyate tadbçhatãmabhisampadyate bçhatã hi saüvatsaro dvàda÷a paurõamàsyo dvàda÷àùñakà dvàda÷àmàvàsyàstatùañtriü÷atùañtriü÷adakùarà bçhatã taü dakùiõata uda¤camàharati dakùiõato và udagyonau retaþ sicyata eùo asyaitarhi yoniravicedamàharati retaso 'vicedàya 6.4.3.[1] atha tatràpa upaninayati | yadvà asyai kùataü yadviliùñamadbhirvai tatsaüdhãyate 'dbhirevàsyà etatkùataü viliùñaü saütanoti saüdadhàti 6.4.3.[2] apo devãrupasçja | madhumatãrayakùmàya prajàbhya iti raso vai madhu rasavatãrayakùmatvàya prajàbhya ityetattàsàmàsthànàdujjihatàmoùadhayaþ supippalà ityapàü và àsthànàdujjihata oùadhayaþ supippalàþ 6.4.3.[3] athainàü vàyunà saüdadhàti | yadvà asyai kùataü yadviliùñaü vàyunà vai tatsaüdhãyate vàyunaivàsyà etatkùataü viliùñaü saütanoti saüdadhàti 6.4.3.[4] saü te vàyurmàtari÷và dadhàtviti | ayaü vai vàyurmàtari÷và yo 'yam pavata uttànàyà hçdayaü yadvikastamityuttànàyà hyasyà etaddhçdayaü vikastaü yo devànàü carasi pràõathenetyeùa hi sarveùàü devànàü carati pràõathena kasmai deva vaùaóastu tubhyamiti prajàpatirvai kastasmà evaitadimàü vaùañkaroti no haitàvatyanyàhutirasti yathaiùà 6.4.3.[5] athainàü digbhiþ saüdadhàti | yadvà asyai kùataü yadviliùñaü digbhirvai tatsaüdhãyate digbhirevàsyà etatkùataü viliùñaü saütanoti saüdadhàti sa imàü cemàü ca di÷au saüdadhàti tasmàdete di÷au saühite athemàü cemàü ca tasmàdvevaite saühite ityagre 'theti athetyatheti taddakùiõàvçttaddhi devatrànayànayà vai bheùajaü kriyate 'nayaivainàmetadbhiùajyati 6.4.3.[6] atha kçùõàjinaü ca puùkaraparõaü ca samudgçhõàti | yonirvai puùkaraparõaü yonyà tadretaþ siktaü samudgçhõàti tasmàdyonyà retaþ siktaü samudgçhyate sujàto jyotiùà saha ÷arma varåthamàsadatsvariti sujàto hyeùa jyotiùà saha ÷arma caitadvaråthaü ca sva÷càsãdati 6.4.3.[7] athainamupanahyati | yonau tadreto yunakti tasmàdyonau reto yuktaü na niùpadyate yoktreõa yoktreõa hi yogyaü yu¤janti mau¤jena trivçtà tasyokto bandhuþ 6.4.3.[8] tatparyasyati | vàso agne vi÷varåpaü saüvyayasva vibhàvasaviti varuõyà vai yaj¤e rajjuravaruõyamevainadetatkçtvà yathà vàsaþ paridhàpayedevam paridhàpayati 6.4.3.[9] athainamàdàyottiùñhati | asau và àditya eùo 'gniramu tadàdityamutthàpayatyudu tiùñha svadhvaretyadhvaro vai yaj¤a udu tiùñha suyaj¤iyetyetadavà no devyà dhiyeti yà te daivã dhãstayà no 'vetyetaddå÷e ca bhàsà bçhatà su÷ukvaniriti dar÷anàya ca bhàsà bçhatà su÷ukvanirityetadàgne yàhi su÷astibhiriti ye voóhàraste su÷astaya àgne yàhi voóhçbhirityetat 6.4.3.[10] athainamita årdhvam prà¤cam pragçhõàti | asau và àditya eùo 'gniramuü tadàdityamita årdhvam prà¤caü dadhàti tasmàdasàvàditya ita årdhvaþ pràï dhãyata årdhva å ùu õa åtaye tiùñhà devo na saviteti yathaiva yajustathà bandhurårdhvo vàjasya sanitetyårdhvo và eùa tiùñhanvàjamannaü sanoti yada¤jibhirvàghadbhirvihvayàmaha iti ra÷mayo và etasyà¤jayo vàghatastànetadàha parobàhu pragçhõàti parobàhu hyeùa ito 'thainamupàvaharati tamupàvahçtyoparinàbhi dhàrayati tasyopari bandhuþ 6.4.4.[1] hasta eùa bhavatyatha pa÷ånabhimantrayate | etadvà eùu devàþ sambhariùyantaþ purastàdvãryamadadhustathaivaiùvayametatsambhariùyanpurastàdvãryaü dadhàti 6.4.4.[2] so '÷vamabhimantrayate | sa jàto garbho asi rodasyoritãte vai dyàvàpçthivã rodasã tayoreùa jàto garbho 'gne càrurvibhçta oùadhãùviti sarvàsu hyeùa càrurvibhçta oùadhiùu citraþ ÷i÷uþ pari tamàüsyaktåniti citro và eùa ÷i÷uþ pareõa tamàüsyaktånatirocate pra màtçbhyo adhi kanikradadgà ityoùadhayo và etasya màtarastàbhya eùa kanikradatpraiti tada÷ve vãryaü dadhàti 6.4.4.[3] atha ràsabham | sthiro bhava vãóvaïga à÷urbhava vàjyarvanniti sthira÷ca bhava vãóvaïga÷cà÷u÷ca bhava vàjã càrvannityetatpçthurbhava suùadastvamagneþ purãùavàhaõa iti pçthurbhava su÷ãmastvamagneþ pa÷avyavàhana ityetattadràsabhe vãryaü dadhàti 6.4.4.[4] athàjam | ÷ikhà bhava prajàbhyo mànuùãbhyastvamaïgira ityaïgirà và agniràgneyo 'jaþ ÷amayatyevainametadahiüsàyai mà dyàvàpçthivã abhi÷ocãrmàntarikùam mà vanaspatãnityetatsarvam mà hiüsãrityetattadaje vãryaü dadhàti 6.4.4.[5] tribhirabhimantrayate | trivçdagniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivaiùvetadvãrya dadhàti 6.4.4.[6] athainameteùàm pa÷ånàmupariùñàtpragçhõàti | tadenametaiþ pa÷ubhiþ sambharati nopaspç÷ati vajro vai pa÷avo reta idaü nedidaü reto vajreõa hinasànãtyatho agnirayam pa÷ava ime nedayamagnirimànpa÷ånhinasaditi 6.4.4.[7] tama÷vasyopariùñàtpragçhõàti | praitu vàjã kanikradaditi praitu vàjã kanikradyamàna ityetannànadadràsabhaþ patveti tada÷vasya yajuùi ràsabhaü niràha tadràsabhe ÷ucaü dadhàti bharannagnim purãùyam mà pàdyàyuùaþ pureti bharannagnim pa÷avya mo asmàtkarmaõaþ purà pàdãtyetattadenama÷vena sambharati 6.4.4.[8] atha ràsabhasya | vçùàgniü vçùaõam bharanniti vçùà và agnirvçùà ràsabhaþ sa vçùà vçùàõam bharatyapàü garbhaü samudriyamityapàü hyeùa garbhaþ samudriyastadenaü ràsabhena sambharati 6.4.4.[9] athàpàdatte | agna àyàhi vãtaya ityavitava ityetattadenam brahmaõà yajuùaitasmàcaudràdvarõàdapàdatte 6.4.4.[10] athàjasya | çtaü satyamçtaü satyamityayaü và agnirçtamasàvàdityaþ satyaü yadi vàsàvçtamayaü satyamubhayamvetadayamagnistasmàdàha 'rtaü satyamçtaü satyamiti tadenamajena sambharati 6.4.4.[11] tribhiþ sambharati | trivçdagniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametatsambharati tribhiþ purastàdabhimantrayate tatùañ tasyokto bandhuþ 6.4.4.[12] athaitànpa÷ånàvartayanti | teùàmajaþ prathama etyatha ràsabho 'thà÷vo 'theto yatàma÷vaþ prathama etyatha ràsabho 'thajaþ kùatraü và anva÷vo vai÷yaü ca ÷ådraü cànu ràsabho bràhmaõamajaþ 6.4.4.[13] tadyadito yatàm | a÷vaþ prathama eti tasmàkùatriyam prathamaü yantamitare trayo varõàþ pa÷càdanuyantyatha yadamuta àyatàmajaþ prathama eti tasmàdbràhmaõam prathamaü yantamitare trayo varõàþ pa÷càdanuyantyatha yannaiveto yatàü nàmuto ràsabhaþ prathama eti tasmànna kadà cana bràhmaõa÷ca kùatriyà vai÷yaü ca ÷ådraü ca pa÷càdanvitastasmàdevaü yantyapàpavasyasàyàtho brahmaõà caivaitatkùatreõa caitau varõàvabhitaþ parigçhõãte 'napagçhõãte kurute 6.4.4.[14] athànaddhàpuruùamãkùate | agnim purãùyamaïgirasvadbharàma ityagnim pa÷avyamagnivadbharàma ityetattadenamanaddhàpuruùeõa sambharati 6.4.4.[15] tamajasyopariùñàtpragçhõannaiti | àgneyo và ajaþ svenaivainametadàtmanà svayà devatayà sambharatyatho brahma và ajo brahmaõaivainametatsambharati 6.4.4.[16] athainamupàvaharati | oùadhayaþ pratimodadhvamagnimetaü ÷ivamàyantamabhyatra yuùmà ityetaddhaitasmàdàyata oùadhayo bibhyati yadvai no 'yaü na hiüsyàditi tàbhya evainametacamayati pratyenam modadhvaü ÷ivo vo 'bhyaiti na vo hiüsiùyatãti vyasyanvi÷và anirà amãvà niùãdanno apa durmatiü jahãti vyasyanvi÷và anirà÷càmãvà÷ca niùãdanno 'pa sarvam pàpmànaü jahãtyetat 6.4.4.[17] oùadhayaþ pratigçbhõãta | puùpavatãþ supippalà ityetaddhaitàsàü samçddhaü råpaü yatpuùpavatyaþ supippalàþ samçddhà enam pratigçhõãtetyetadayaü vo garbha çtviyaþ pratnaü sadhasthamàsadadityayaü vo garbha çtavyaþ sanàtanaü sadhasthamàsadadityetat 6.4.4.[18] dvàbhyàmupàvaharati | dvipàdyajamàno yajamàno 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadupàvaharati taü dakùiõata uda¤camupàvaharati tasyokto bandhuruddhatamavokùitam bhavati yatrainamupàvaharatyuddhate và avokùite 'gnimàdadhati sikatà upakãrõà bhavanti tàsàmupari bandhuþ 6.4.4.[19] pari÷ritam bhavati | etadvai devà abibhayuryadvai na imamiha rakùàüsi nàùñrà na hanyuriti tasmà etàm puram parya÷rayaüstathaivàsmà ayametàm puram pari÷rayatyatho yonirvà iyaü reta idaü tira iva vai yonau retaþ sicyate yoniråpametatkriyate tasmàdapi svayà jàyayà tira ivaiva cicariùati 6.4.4.[20] athainaü viùyati | tadyadevàsyàtropanaddhasya saü÷ucyati tàmevàsmàdetacucam bahirdhà dadhàtyatho etasyà evainametadyoneþ prajanayati 6.4.4.[21] vi pàjasà pçthunà ÷o÷ucàna iti | vi pàjasà pçthunà dãpyamàna ityetadbàdhasva dviùo rakùaso amãvà iti bàdhasva sarvànpàpmana ityetatsu÷armaõo bçhataþ ÷armaõi syàmagnerahaü sahavasya praõãtàvityà÷iùamà÷àste 6.4.4.[22] athàjalomànyàcidya | udãcaþ pràcaþ pa÷ånprasçjatyeùà hobhayeùàü devamanuùyàõàü digyadudãcã pràcyetasyàü taddi÷i pa÷åndadhàti tasmàdubhaye devamanuùyàþ pa÷ånupajãvanti 6.5.1.[1] parõakaùàyaniùpakvà età àpo bhavanti | sthemne nveva yadveva parõakaùàyeõa somo vai parõa÷candramà u vai soma etadu và ekamagniråpametasyaivàgniråpasyopàptyai 6.5.1.[2] tà upasçjati | àpo hi ùñhà mayobhuva iti yàü vai devatàmçgabhyanåktà yàü yajuþ saiva devatà sa 'rkùo devatà tadyajustà haità àpa evaiùa tricastadyà amåràpa ekaü råpaü samadç÷yanta tà etàstadevaitadråpaü karoti 6.5.1.[3] atha phenaü janayitvànvavadadhàti | yadeva tatpheno dvitãyaü råpamasçjyata tadevaitadråpaü karotyatha yàmeva tatra mçdaü saüyauti saiva mçdyattattatãyaü råpamasçjyataitebhyo và eùa råpebhyo 'gre 'sçjyata tebhya evainametajjanayati 6.5.1.[4] athàjalomaiþ saüsçjati | sthemne nveva yadvevàjalomairetadvà enaü devàþ pa÷ubhyo 'dhi samabharaüstathaivainamayametatpa÷ubhyo 'dhi sambharati tadyadajalomairevàje hi sarveùàm pa÷ånàü råpamatha yalloma loma hi råpam 6.5.1.[5] mitraþ saüsçjya | pçthivãm bhåmiü ca jyotiùà saheti pràõo vai mitraþ pràõo và etadagre karmàkarotsujàtaü jàtavedasamayakùmàya tvà saüsçjàmi prajàbhya iti yathaiva yajustathà bandhuþ 6.5.1.[6] athaitattrayam piùñam bhavati | ÷arkarà÷màyorasastena saüsçjati sthemne nveva yadveva tenaitàvatã và iyamagre 'sçjyata tadyàvatãyamagre 'sçjyata tàvatãmevainàmetatkaroti 6.5.1.[7] rudràþ saüsçjya | pçthivãm bçhajjyotiþ samãdhira ityasau và àditya eùo 'gniretadvai tadrudràþ saüsçjya pçthivãm bçhajjyotiþ samãdhire teùàm bhànurajasra icukro deveùu rocata ityeùa và eùàm bhànurajasraþ ÷ukro deveùu rocate 6.5.1.[8] dvàbhyàü saüsçjati | dvipàdyajamàno yajamàno 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametatsaüsçjati 6.5.1.[9] atha prayauti | saüsçùñàü vasubhi rudrairiti saüsçùñà hyeùà vasubhi÷ca bhavati yanmitreõa tadvasubhiryadrudraistadrudrairdhãraiþ karmaõyàm mçdamiti dhãrà hi te karmaõyo iyam mçddhastàbhyàm mçdvãü kçtvà sinãvàlã kçõotu tàmiti vàgvai sinãvàlã sainàü hastàbhyàm mçdvãü kçtvà karotvityetat 6.5.1.[10] sinãvàlã sukapardà sukurãrà svaupa÷eti | yoùà vai sinãvàlyetadu vai yoùàyai samçddhaü råpaü yatsukapardà sukurãrà svaupa÷à samardhayatyevainàmetatsà tubhyamadite mahyokhàü dadhàtu hastayoritãyaü và aditirmahyasyai tadàha 6.5.1.[11] ukhàü kçõotu | ÷aktyà bàhubhyàmaditirdhiyeti ÷aktyà ca hi karoti bàhubhyàü ca dhiyà ca màtà putraü yathopasthe sàgnim bibhartu garbha eti yathà màtà putramupasthe bibhçyàdevamagniü garbhe bibhartvityetat 6.5.1.[12] tribhiþ prayauti | trivçdagniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametatprayauti dvàbhyàü saüsçjati tatpa¤ca pa¤cacitiko 'gniþ pa¤ca 'rtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati tribhirapa upasçjati tadaùñàvaùñàkùarà gàyatrã gàyatro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavatyatho aùñàkùarà và iyamagre 'sçjyata tadyàvatãyamagre 'sçjyata tàvatãmevainàmetatkaroti 6.5.2.[1] atha mçtpiõóamapàdatte | yàvantaü nidhaye 'lam makhasya ÷iro 'sãti yaj¤o vai makhastasyaitacira àhavanãyo vai yaj¤asya ÷ira àhavanãyamu và etaü ceùyanbhavati tasmàdàha makhasya ÷iro 'sãti 6.5.2.[2] yadvevàha makhasya ÷iro 'sãti | jàyata eùa etadyaccãyate ÷ãrùato vai mukhato jàyamàno jàyate ÷ãùato mukhato jàyamàno jàyàtà iti 6.5.2.[3] tam prathayati | vasavastvà kçõvantu gàyatreõa candasàïgirasvadityayaü haiùa loko nidhistametadvasavo gàyatreõa candasàkurvaüstathaivainamayametadgàyatreõa candasà karotyaïgirasvaditi pràõo và aïgirà dhruvàsãti sthiràsãtyetadatho pratiùñhitàsãti pçthivyasãti pçthivã hyeùa nidhirdhàrayà mayi prajàü ràyaspoùaü gaupatyaü suvãryaü sajàtànyajamànàyetyetadvai vasava imaü lokaü kçtvà tasminnetàmà÷iùamà÷àsata tathaivaitadyajamàna imaü lokaü kçtvà tasminnetàmà÷iùamà÷àste tàm pràde÷amàtrãü kçtvàthàsyai sarvatastãramunnayati 6.5.2.[4] atha pårvamuddhimàdadhàti | rudràstvà kçõvantu traiùñubhena candasàïgirasvadityantarikùaü haiùa uddhistametadrudràstraiùñubhena candasàkurvaüstathaivainamayametattraiùñubhena candasà karotyaïgirasvaditi pràõo và aïgirà dhruvàsãti sthiràsãtyetadatho pratiùñhitàsãtyantarikùamasãtyantarikùaü hyeùa uddhirdhàrayà mayi prajàü ràyaspoùaü gaupatyaü suvãryaü sajàtànyajamànàyetyetadvai rudrà antarikùaü kçtvà tasminnetàmà÷iùamà÷àsata tathaivaitadyajamàno 'ntarikùaü kçtvà tasminnetàmà÷iùamà÷àste tàü saülipya saü÷lakùõya 6.5.2.[5] athottaramuddhimàdadhàti | àdityàstvà kçõvantu jàgatena candasàïgirasvaditi dyaurhaiùa uddhistametadàdityà jàgatena candasàkurvaüstathaivainamayametajjàgatena candasà karotyaïgirasvaditi pràõo và aïgirà dhruvàsãti sthiràsãtyetadatho pratiùñhitàsãti dyaurasãti dyaurhyeùa uddhirdhàrayà mayi prajàü ràyaspoùaü gaupatyaü suvãryaü sajàtànyajamànàyetyetadvà àdityà divaü kçtvà tasyàmetàmà÷iùamà÷àsata tathaivaitadyajamàno divaü kçtvà tasyàmetàmà÷iùamà÷àste 6.5.2.[6] athaitena caturthena yajuùà karoti | vi÷ve tvà devà vai÷vànaràþ kçõvantvànuùñubhena candasàïgirasvaditi di÷o haitadyajuretadvai vi÷ve devà vai÷vànarà eùu lokeùåkhàyàmetena caturthena yajuùà di÷o 'dadhustathaivaitadyajamàna eùu lokeùåkhàyàmetena caturthena yajuùà di÷o dadhàtyaïgirasvaditi pràõo và aïgirà dhruvàsãti sthiràsãtyetadatho pratiùñhitàsãti di÷o 'sãti di÷o hyetadyajurdhàrayà mayi prajàü ràyaspoùaü gaupatyaü suvãryaü sajàtànyajamànàyetyetadvai vi÷ve devà vai÷vànarà di÷aþ kçtvà tàsvetàmà÷iùamà÷àsata tathaivaitadyajamàno di÷aþ kçtvà tàsvetàmà÷iùamà÷àste 6.5.2.[7] tenaitenàntarata÷ca bàhyata÷ca karoti | tasmàdeùàü lokànàmantarata÷ca bàhyata÷ca di÷à 'parimitametena karotyaparimità hi di÷aþ 6.5.2.[8] tàm pràde÷amàtrãmevordhvàü karoti | pràde÷amàtrãü tira÷cãm pràde÷amàtro vai garbho viùõuryonireùà garbhasammitàü tadyoniü karoti 6.5.2.[9] sà yadi varùãyasã pràde÷àtsyàt | etena yajuùà hrasãyasãü kuryàdyadi hrasãyasyetena varùãyasãm 6.5.2.[10] sa yadyekaþ pa÷uþ syàt | ekapràde÷àü kuryàdatha yadi pa¤ca pa÷avaþ syuþ pa¤capràde÷àü kuryàdiùumàtrãü và vãryaü và iùuvãryaüsammitaiva tadbhavati pa¤capràde÷à ha sma tveva pureùurbhavati 6.5.2.[11] atha tira÷cãü ràsnàm paryasyati | di÷o haiva saitadvai devà imàülokànukhàü kçtvà digbhiradçühandigbhiþ paryatanvaüstathaivaitadyajamàna imàülokànukhàü kçtvà digbhidçühati digbhiþ paritanoti 6.5.2.[12] tàmuttare vitçtãye paryasyati | atra haiùàü lokànàmantàþ samàyanti tadevainàüstaddåühati 6.5.2.[13] adityai ràsnàsãti | varuõyà vai yaj¤e rajjuravaruõyàmevainàmetadràsnàü kçtvà paryasyati 6.5.2.[14] atha catasra årdhvàþ karoti | tåùõãmeva di÷o haiva tà etadvai devà imàülokànukhàü kçtvà digbhiþ sarvato 'dçühaüstathaivaitadyajamàna imàülokànukhàü kçtvà digbhiþ sarvato dçühati 6.5.2.[15] tà età aitasyai bhavanti | etadvà età etàmastabhnuvastathaivainàmetatstabhnuvanti tadyadata årdhvaü tadetayà tira÷cyà dçóhamatha yadato 'rvàktadetàbhiþ 6.5.2.[16] tàsàmagreùu stanànunnayanti | etadvai devà imàülokànukhàü kçtvaitai stanaiþ sarvànkàmànaduhata tathaivaitadyajamàna imàülokànukhàü kçtvaitai stanaiþ sarvànkàmànduhai 6.5.2.[17] saiùà gaureva | ime vai lokà ukheme lokà gaustasyà etadådho yaiùà tira÷cã ràsnà sà vitçtãye bhavati vitçtãye hi gorådhaþ 6.5.2.[18] tasyai stanànunnayati | ådhasastatstanànunnayati sà catustanà bhavati catustanà hi gauþ 6.5.2.[19] tàü haike dvistanàü kurvanti | atho aùñastanàü na tathà kuryàdye vai goþ kanãyastanàþ pa÷avo ye bhåyastanà anupajãvanãyatarà và asyaite 'nupajãvanãyataràü hainàü te kurvate 'tho ha te na gàü kurvate ÷unãü vàviü và vaóabàü và tasmàttathà na kuryàt 6.5.2.[20] athàsyai bilamabhipadyate | aditiùñe bilaü gçbhõàtviti vàgvà aditiretadvà enàü devàþ kçtvà vàcàdityà niraùñhàpayaüstathaivainàmayametatkçtvà vàcàdityà niùñhàpayati 6.5.2.[21] tàm parigçhya nidadhàti | kçtvàya sà mahãmukhàmiti kçtvàya sà mahatãmukhàmityetanmçnmayãü yonimagnaya iti mçnmayã hyeùà yoniragneþ putrebhyaþ pràyacadaditiþ ÷rapayànityetadvà enàmaditiþ kçtvà devebhyaþ putrebhyaþ ÷rapaõàya pràyacattathaivainàmayametatkçtvà devebhyaþ ÷rapaõàya prayacati 6.5.2.[22] tà haike tisraþ kurvanti | trayo và ime lokà ime lokà ukhà iti vadanto 'tho anyo 'nyasyai pràya÷cityai yadãtarà bhetsyate 'thetarasyàm bhariùyàmo yadãtaràthetarasyàmiti na tathà kuryàdyo và eùa nidhiþ prathamo 'yaü sa loko yaþ pårva uddhirantarikùaü tadya uttaro dyauþ sàtha yadetaccaturthaü yajurdi÷o haiva tadetàvadvà idaü sarva yàvadime ca lokà di÷a÷ca sa yadatropàharedati tadrecayedyadu vai yaj¤e'tiriktaü kriyate yajamànasya taddviùantam bhràtçvyamabhyatiricyate yadu bhinnàyai pràya÷cittiruttarasmiüstadanvàkhyàne 6.5.3.[1] tasyà etasyà aùàóhàm pårvàü karoti | iyaü và aùàóheyamu và eùàü lokànàm prathamàsçjyata tàmetasyà eva mçdaþ karotyeùàü hyeva lokànàmiyam mahiùã karoti mahiùã hãyaü tadyaiva prathamà vittà sà mahiùã 6.5.3.[2] pàdamàtrã bhavati | pratiùñhà vai pàda iyamu vai pratiùñhà tryàlikhità bhavati trivçddhãyam 6.5.3.[3] athokhàü karoti | imàüstallokànkarotyatha vi÷vajyotiùaþ karotyetà devatà agniü vàyumàdityametà hyeva devatà vi÷vaü jyotistà etasyà eva mçdaþ karotyebhyastallokebhya etàndevànnirmimãte yajamànaþ karoti tryalikhità bhavanti trivçto hyete devà ityadhidevatam 6.5.3.[4] athàdhyàtmam | àtmaivokhà vàgaùàóhà tàm pårvà karoti purastàddhãyamàtmano vàktàmetasyà eva mçdaþ karotyàtmano hyeveyaü vàïnahiùi karoti mahiùã hi vàktryàlikhità bhavati tredhàvihità hi vàgçco yajåüùi sàmànyatho yadidaü trayaü vàco råpamupàü÷u vyantaràmuccaiþ 6.5.3.[5] athokhàü karoti | àtmànaü tatkarotyatha vi÷vajyotiùaþ karoti prajà vai vi÷vajyotiþ prajà hyeva vi÷vaü jyotiþ prajananamevaitatkaroti tà etasyà eva mçdaþ karotyàtmanastatprajàü nirmimãte yajamànaþ karoti yajamànastadàtmanaþ prajàü karotyanantarhitàþ karotya nantarhitàü tadàtmanaþ prajàü karotyuttaràþ karotyuttaràü tadàtmanaþ prajàü karoti tryàlikhità bhavanti trivçddhi prajàtiþ pità màtà putro 'tho garbha ulbaü jaràyu 6.5.3.[6] tà età yajuùkçtàyai karoti | ayajuùkçtàyà itarà niruktà eà bhavantyaniruktà itaràþ parimità età bhavantyaparimità itaràþ 6.5.3.[7] prajàpatireùo 'gniþ | ubhayamvetatprajàpatirnirukta÷cànirukta÷ca parimita÷càparimita÷ca tadyà yajuùkçtàyai karoti yadevàsya niruktam parimitaü råpaü tadasya tena saüskarotyatha yà ayajuùkçtàyai yadevàsyàniruktamaparimitaü råpaü tadasya tena saüskaroti sa ha và etaü sarvaü kçtsnam prajàpatiü saüskaroti ya evaü vidvànetadevaü karotyathopa÷ayàyai piõóam pari÷inaùñi pràya÷cittibhyaþ 6.5.3.[8] athainàü dhåpayati | sthemne nvevàtho karmaõaþ prakçtatàyai yadveva dhåpayati ÷ira etadyaj¤asya yadukhà pràõo dhåmaþ ÷ãrùaüstatpràõaü dadhàti 6.5.3.[9] a÷va÷akairdhåpayati | pràjàpatyo và a÷vaþ prajàpatiragnirno và àtmàtmànaü hinastyahiüsàyai tadvai ÷aknaiva taddhi jagghaü yàtayàma tatho ha naivà÷vaü hinasti netarànpa÷ån 6.5.3.[10] vasavastvà dhåpayantu | gàyatreõa candasàïgirasvadrudràstvà dhåpayantu traiùñubhena candasàïgirasvadàdityàstvà dhåpayantu jàgatena candasàïgirasvadvi÷ve tvà devà vai÷vànarà dhåpayantvànuùñubhena candasàïgirasvadindrastvà dhåpayatu varuõastvà dhåpayatu viùõustvà dhåpayatvityetàbhirevainàmetaddevatàbhirdhåpayati 6.5.3.[11] saptà÷va÷akàni bhavanti | spta yajåüùi saptatayya età devatàþ sapta ÷ãrùanpràõà yadu và api bahukçtvaþ sapta-sapta saptaiva tacãrùaõyeva tatsapta pràõàndadhàti 6.5.4.[1] athainamasyàü khanati | etadvai devà abibhayuryadvai na imamiha rakùàüsi nàùñrà na hanyuriti tasmà imàmevàtmànamakurvanguptyà àtmàtmànaü gopsyatãti 6.5.4.[2] taü và adityà khanati | iyaü và aditirno và àtmàtmànaü hinastyahiüsàyai yadanyayà devatayà khaneddhiüsyàddhainam 6.5.4.[3] aditiùñvà devã vi÷vadevyàvatã | pçthivyàþ sadhasthe aïgirasvatkhanatvavañetyavaño haiùa devatràtra sà vaiõavyabhrirutsãdati catuþsraktireùa kåpo bhavati catasro vai di÷aþ sarvàbhya evainametaddigbhyaþ khanatyatha racanamavadhàyàùàóhàmavadadhàti tåùõãmeva tàü hi pårvàü karoti 6.5.4.[4] athokhàmavadadhàti | devànàü tvà patnãrdevãrvi÷vadevyàvatãþ pçthivyàþ sadhasthe aïgirasvaddadhatåkha iti devànàü haitàmagre patnãrdevãrvi÷vadevyàvatãþ pçthivyàþ sadhasthe 'ïgirasvaddadhustàbhirevainàmetaddadhàti tà ha tà oùadhaya evauùadhayo vai devànàm patnya oùadhibhirhãdaü sarvaü hitamoùadhibhirevainàmetaddadhàtyatha vi÷vajyotiùo 'vadadhàti tåùõãmevàtha pacanamavadhàyàbhãnddhe 6.5.4.[5] dhiùaõàstvà devãþ | vi÷vadevyàvatãþ pçthivyàþ sadhasthe aïgirasvadabhãndhatàmukha iti dhiùaõà haitàmagre devãrvi÷vadevyàvatãþ pçthivyàþ sadhasthe 'ïgirasvadabhãdhire tàbhirevainàmetadabhãnddhe sà ha sà vàgeva vàgvai dhiùaõà vàcà hãdaü sarvamiddhaü vàcaivainàmetadabhãnddhe 'thaitàni trãõi yajåüùãkùamàõa eva japati 6.5.4.[6] varåtrãùñvà devãþ | vi÷vadevyàvatãþ pçthivyàþ sadhastha aïgirasvacrapayantåkha iti varåtrãrhaitàmagre devãrvi÷vadevyàvatãþ pçthivyàþ sadhasthe 'ïgirasvacrapayàü cakrustàbhirevainàmetacrapayati tàni ha tànyahoràtràõyevàhoràtràõi vai varåtrayo 'horàtrairhãdaü sarvaü vçtamahoràtrairevainàmetacrapayati 6.5.4.[7] gnàstvà devãþ | vi÷vadevyàvatãþ pçthivyàþ sadhasthe aïgirasvatpacantåkha iti gnà haitàmagre devãrvi÷vadevyàvatãþ pçthivyàþ sadhasthe 'ïgirasvatpecustàbhiravainàmetatpacati tàni ha tàni candàüsyeva candàüsi vai gnà÷candobhirhi svargaü lokaü gacanti candobhirevainàmetatpacati 6.5.4.[8] janayastvàcinnapatrà devãþ | vi÷vadevyàvatãþ pçthivyàþ sadhasthe aïgirasvatpacantåkha iti janayo haitàmagre 'cinnapatrà devãrvi÷vadevyàvatãþ pçthivyàþ sadhasthe aïgirasvatpecustàbhirevainàmetatpacati tàni ha tàni nakùatràõyeva nakùatràõi vai janayo ye hi janàþ puõyakçtaþ svargaü lokaü yanti teùàmetàni jyotãüùi nakùatrairevainàmetatpacati 6.5.4.[9] sa vai khanatyekena | avadadhàtyekenàbhãnddha ekena ÷rapayatyekena dvàbhyàm pacati tasmàddviþ saüvatsarasyànnam pacyate tàni ùañ sampadyante ùadçtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.5.4.[10] atha mitrasya carùaõãdhçta iti | maitreõa yajuùopanyàcarati yàvatkiyaccopanyàcarati na vai mitraü kaü cana hinasti na mitraü ka÷cana hinasti tatho haiùa etàü na hinasti no etameùà tàü divaivopavapeddivodvapedaharhyàgneyam 6.5.4.[11] tàü sàvitreõa yajuùvodapati | savità vai prasavità savitçprasåta evainàmetadudvapati devastvà savitodvapatu supàõiþ svaïguriþ subàhuruta ÷aktyeti sarvamu hyetatsavità 6.5.4.[12] athainàm paryàvartayati | avyathamànà pçthivyàmà÷à di÷a àpçõetyavyathamànà tvam pçthivyàmà÷à di÷o rasenàpårayetyetat 6.5.4.[13] athainàmudyacati | utthàya bçhatã bhavetyutthàya hãme lokà bçhanta udu tiùñha dhruvà tvamityudu tiùñha sthirà tvam pratiùñhitetyetat 6.5.4.[14] tàm parigçhya nidadhàti | mitraitàü ta ukhà paridadàmyabhittyà eùà mà bhedityayaü vai vàyurmitro yo 'yam pavate tasmà evainàmetatparidadàti guptyai te heme lokà mitraguptàstasmàdeùàü lokànàü na kiü cana mãyate 6.5.4.[15] athainàmàcçõatti | sthemne nvevàtho karmaõaþ prakçtatàyai yadvevàcåõatti ÷ira etadyaj¤asya yadukhà pràõaþ payaþ ÷ãrpastatpràõaü dadhàtyatho yoùà và ukhà yoùàyàü tatpayo dadhàti tasmàdyoùàyàm payaþ 6.5.4.[16] ajàyai payasàcçõatti | prajàpatervai ÷okàdajà samabhavanprajàpatiragnirno và àtmàtmànaü hinastyahiüsàyai yadvevàjàyà ajà ha sarvà oùadhãratti sarvàsàmevainàmetadoùadhãnàü rasenàcçõatti 6.5.4.[17] vasavastvàcåndantu | gàyatreõa candasàïgirasvadrudràstvàcçndantu traiùñubhena candasàïgirasvadàdityàstvàcçndantu jàgatena candasàïgirasvadvi÷ve tvà devà vai÷vànarà àcçndantvànuùñubhena candasàïgirasvadityetàbhirevainàmetaddevatàbhiràcçõatti sa vai yàbhireva devatàbhiþ karoti tàbhirdhåpayati tàbhiràcçõatti yo vàva karma karoti sa evaü tasyopacàraü veda tasmàdyàbhireva devatàbhiþ karoti tàbhirdhåpayati tàbhiràcçõatti 6.6.1.[1] bhåyàüsi havãüùi bhavanti | agnicityàyàü yadu cànagnicityàyàmatãni ha karmàõi santi yànyanyatkarmàti tànyatãni teùàmagnicityà ràjasåyo vàjapeyã '÷vamedhastadyattànyanyàni karmàõyati tasmàttànyatãni 6.6.1.[2] àgnàvaiùõava ekàda÷akapàlaþ | tadadhvarasya dãkùaõãyaü vai÷vànaro dvàda÷akapàla àditya÷ca caruste agneþ 6.6.1.[3] sa yadàgnàvaiùõavameva nirvapet | netare haviùã adhvarasyaiva dãkùaõãyaü kçtaü syànnàgneratha yaditare eva haviùã nirvapennàgnàvaiùõavamagnereva dãkùaõãyaü kçtaü syànnàdhvarasya 6.6.1.[4] ubhayàni nirvapati | adhvarasya càgne÷cobhayaü hyetatkarmàdhvarakarma càgnikarma càdhvarasya pårvamathàgnerupàyi hyetatkarma yadagnikarma 6.6.1.[5] sa ya eùa àgnàvaiùõavaþ | tasya tadeva bràhmaõaü yatpura÷caraõe vai÷vànaro dvàda÷akapàlo vai÷vànaro vai sarve 'gnayaþ sarveùàmagnãnàmupàptyai dvàda÷akapàlo dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsaro vai÷vànaraþ 6.6.1.[6] yadvevaitaü vai÷vànaraü nirvapati | vai÷vànaraü và etamagniü janayiùyanbhavati tametatpurastàddãkùaõãyàyàü reto bhåtaü si¤cati yàdçgvai yonau retaþ sicyate tàdçgjàyate tadyadetamatra vai÷vànaraü reto bhåtaü si¤cati tasmàdeùo 'mutra vai÷vànaro jàyate 6.6.1.[7] yadvevaite haviùã nirvapati | kùatraü vai vai÷vànaro vióeùa àditya÷caruþ kùatraü ca tadvi÷aü ca karoti vai÷vànaram pårvaü nirvapati kùatraü tatkçtvà vi÷e karoti 6.6.1.[8] eka eùa bhavati | ekadevatya ekasthaü tatkùatramekasthàü ÷riyaü karoti caruritaro bahudevatyo bhåmà và eùa taõóulànàü yaccarurbhåmo eùa devànàü yadàdityà vi÷i tadbhåmànaü dadhàtãtyadhidevatam 6.6.1.[9] athàdhyàtmam | ÷ira eva vai÷vànara àtmaiùa àditya÷caruþ ÷ira÷ca tadàtmànaü ca karoti vai÷vànaram pårvaü nirvapati ÷irastatkçtvàtmànaü karoti 6.6.1.[10] eka eùa bhavati | ekamiva hi ÷ira÷caruritaro bahudevatyo bhåmà và eùa taõóulànàü yaccarurbhåmo eùo 'ïgànàü yadàtmàtmaüstadaïgànàm bhåmànaü dadhàti 6.6.1.[11] ghçta eùa bhavati | ghçtabhàjanà hyàdityàþ svenaivainànetadbhàgena svena rasena prãõàtyupàü÷vetàni havãüùi bhavanti reto và atra yaj¤a upàü÷u vai retaþ sicyate 6.6.1.[12] athaudgrabhaõàni juhoti | audgrabhaõairvai devà àtmànamasmàllokàtsvargaü lokamabhyudagçhõata yadudagçhõata tasmàdaudgrabhaõàni tathaivaitadyajamàna audgrabhaõairevàtmànamasmàllokàtsvargaü lokamabhyudgçhõãte 6.6.1.[13] tàni vai bhåyàüsi bhavanti | agnicityàyàü yadu cànagnicityàyàü tasyàkto bandhurubhayàni bhavanti tasyokto 'dhvarasya pårvàõyathàgnestasyo evoktaþ 6.6.1.[14] pa¤càdvarasya juhoti | pàïkto yaj¤o yàvànyaj¤o yàvatyasya màtrà tàvataivainametadreto bhåtaü si¤cati saptàgneþ saptacitiko 'gniþ sapta 'rtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadreto bhåtaü si¤cati tànyubhayàni dvàda÷a sampadyante dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.6.1.[15] sa juhoti | àkåtimagniü prayujaü svàhetyàkåtàdvà etadagre karma samabhavattadevaitadetasmai karmaõe prayuïkte 6.6.1.[16] mano meghàmagnim prayujaü svàheti | manaso và etadagre karma samabhavattadevaitadetasmai karmaõe prayuïkte 6.6.1.[17] cittaü vij¤àtamagnim prayujaü svàheti | cittàdvà etadagre karma samabhavattadevaitadetasmai karmaõe prayuïkte 6.6.1.[18] vàco vidhçtimagnim prayujaü svàheti | vàco và etadagre karma samabhavattàmevaitadetasmai karmaõe prayuïkte 6.6.1.[19] prajàpataye manave svàheti | prajàpatirvai manuþ sa hãdaü sarvamamanuta prajàpatirvà etadagre karmàkarottamevaitadetasmai karmaõe prayuïkte 6.6.1.[20] agnaye vai÷vànaràya svàheti | saüvatsaro và agnirvai÷vànaraþ saüvatsaro và etadagre karmàkarottamevaitadetasmai karmaõe prayuïkte 6.6.1.[21] atha sàvitrãü juhoti | savità và etadagre karmàkarottamevaitadetasmai karmaõe prayuïkte vi÷vo devasya neturmarto vurãta sakhyam vi÷vo ràya iùudhyati dyumnaü vçõãta puùyase svàheti yo devasya savituþ sakhyaü vçõãte sa dyumnaü ca puùñiü ca vçõãta eùa asya sakhyaü vçõãte ya etatkarma karoti 6.6.1.[22] tànyu haike | ukhàyàmevaitànyaudgrabhaõàni juhvati kàmebhyo và etàni håyanta àtmo eùa yajamànasya yadukhàtmanyajamànasya sarvànkàmànpratiùñhàpayàma iti na tathà kuryàdetasya vai yaj¤asya saüsthitasyaitàsàmàhutãnàü yo rasastadetadarciryaddãpyate tadyatsaüsthite yaj¤e huteùvaudgrabhaõeùåkhàm pravçõakti tadenàmeùa yaj¤a àrohati taü yaj¤am bibharti tasmàtsaüsthita eva yaj¤e huteùvaudgrabhaõeùåkhàm pravç¤jyàt 6.6.1.[23] mu¤jakulàyenàvastãrõà bhavati | àdãpyàditi nveva yadveva mu¤jakulàyena yonireùàgneryanmu¤jo na vai yonirgarbhaü hinastyahiüsàyai yonirvai jàyamàno jàyate yonerjàyamàno jàyàtà iti 6.6.1.[24] ÷aõakulàyamantaram bhavati | àdipyàditi nveva yadveva ÷aõakulàyam prajàpatiryasyai yonerasçjyata tasyà umà ulbamàsa¤caõà jaràyu tasmàtte påtayo jaràyu hi te na vai jaràyu garbhaü hinastyahiüsàyai jaràyuõo vai jàyamàno jàyate jaràyuõo jàyamàno jàyàtà iti 6.6.2.[1] tàü tiùñhanpravçõakti ime vai lokà ukhà tiùñhantãva và ime lokà atho tiùñhanvai vãryavattamaþ 6.6.2.[2] udaï pràï tiùñhan | udaïvai pràï tiùñhanprajàpatiþ prajà asçjat 6.6.2.[3] yadvevodaï pràï tiùñhan | eùà hobhayeùàü devamanuùyàõàü digyadudãcã pràcã 6.6.2.[4] yadvevodaï pràï tiùñhan | etasyàü ha di÷i svargasya lokasya dvàraü tasmàdudaï pràï tiùñhannàhutãrjuhotyudaï pràï tiùñhandakùiõà nayati dvàraiva tatsvargasya lokasya vittam prapàdayati 6.6.2.[5] mà su bhitthà mà su riùa iti | yathaiva yajustathà bandhuramba dhçùõu vãrayasva sviti yoùà và ukhàmbeti vai yoùàyà àmantraõaü sviva vãrayasvàgni÷cedaü kariùyatha ityagni÷ca hyetatkariùyantau bhavataþ 6.6.2.[6] dçühasva devã pçthivã svastaya iti | yathaiva yajustathà bandhuràsurã màyà svadhayà kçtàsãti pràõo và asustasyaiùà màyà svadhayà katà juùñaü devebhya idamastu havyàmeti yà evaitasminnagnàvàhutãrhoùyanbhavati tà etadàhàtho evaiva havyamariùñà tvamudihi yaj¤e asminniti yathaivàriùñànàrtaitasminyaj¤a udiyàdevametadàha 6.6.2.[7] dvàbhyàm pravçõakti | dvipàdyajamàno yajamàno 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainàmetatpravçõakti gàyatryà ca triùñubhà ca pràõo gàyatryàtmà triùñubetàvànvai pa÷uryàvànpràõa÷càtmà ca tadyàvànpa÷ustàvataivainàmetatpravçõaktyatho agnirvai gàyatrãndrastriùñubaindràgno 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainàmetatpravçõaktãndràgnã vai sarve devàþ sarvadevatyo 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainàmetatpravçõakti tayoþ sapta padàni saptacitiko gniþ sapta 'rtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.6.2.[8] tàü yadàgniþ saütapati | athainàmarciràrohati yoùà và ukhà vçùàgnistasmàdyadà vçùà yoùàü saütapatyathàsyàü reto dadhàti 6.6.2.[9] taddhaike | yadi ciramarciràrohatyaïgàrànevàvapantyubhayenaiùo 'gniriti na tathà kuryàdasthanvànvàva pa÷urjàyate 'tha taü nàgra evàsthanvantamiva nyçùanti reta ivaiva dadhati reta u etadnasthikaü yadarcistasmàdenàmarcirevàrohet 6.6.2.[10] tàü yadàrciràrohati | athàsmintsamidhamàdadhàti reto và enàmetadàpadyata eùo 'gnistasminnetàü retasi sambhåtiü dadhàti 6.6.2.[11] sà kàrmukã syàt | devà÷càsurà÷cobhaye pràjàpatyà aspardhanta te devà agnimanãkaü kçtvàsurànabhyàyaüstasyàrciùaþ pragçhãtasyàsurà agram pràvç÷caüstadasyàm pratyatiùñhatsa kçmuko 'bhavattasmàtsa svàdå raso hi tasmàdu lohito 'cirhi sa eùo 'gnireva yatkçmuko 'gnimevàsminnetatsambhåtiü dadhàti 6.6.2.[12] pràde÷amàtrã bhavati | pràde÷amàtro vai garbho viùõuràtmasammitàmevàsminnetatsambhåtiü dadhàti 6.6.2.[13] ghçte nyuttà bhavati | agniryasyai yonerasçjyata tasyai ghçtamulbamàsãttasmàttatpratyuddãpyata àtmà hyasyaiùa tasmàttasya na bhasma bhavatyàtmaiva tadàtmànamapyeti na và ulbaü garbhaü hinastyahiüsàyà ulbàdvai jàyamàno jàyata ulbàjjàyamàno jàyàtà iti 6.6.2.[14] tàmàdadhàti | drvannaþ sarpiràsutiriti dàrvannaþ sarpira÷ana ityetatpratno hotà vareõya iti sanàtano hotà vareõya ityetatsahasasputro adbhuta iti balaü vai saho balasya putro dbhuta ityetattiùñhannàdadhàti svàhàkàreõa tasyopari bandhuþ 6.6.2.[15] tadvà àtmaivokhà | yonirmu¤jàþ ÷aõà jaràyålvaü ghçtaü garbhaþ samit 6.6.2.[16] bàhyokhà bhavati | antare mu¤jà bàhyo hyàtmàntarà yonirvàhye mu¤jà bhavantyantare ÷aõà bàhyà hi yonirantaraü jaràyu bàhye ÷aõà bhavantyantaraü ghçtam bàhyaü hi jaràyvantaramulbam bàhyaü ghçtam bhavatyantarà samidvàhyaü hyulvamantaro garbha etebhyo vai jàyamàno jàyate tebhya evainametajjanayati 6.6.3.[1] atha vaikaïkatãmàdadhàti | prajàpatiryàm prathàmàhutimajuhotsa hutvà yatra nyamçùñha tato vikaïkataþ samabhavatsaiùà prathamàhutiryadvikaïkatastàmasminnetajjuhoti tayainametatprãõàti parasyà adhi saüvato 'varàü abhyàtara yatràhamasmi tàü aveti yathaiva yajustathà bandhuþ 6.6.3.[2] athaudumbarãmàdadhàti | devà÷càsurà÷cobhaye pràjàpatyà aspardhanta te ha sarva eva vanaspatayo 'surànabhyupeyurudumvaro haiva devànna jahau te devà asurànjitvà teùàü vanaspatãnavç¤jata 6.6.3.[3] te hocuþ | hanta yaiùu vanaspatiùårgyo rasa udumbare taü dadhàma te yadyapakràmeyuryàtayàmà apakràmeyuryathà dhenurdugdhà yathànaóvànåhivàniti tadyaiùu vanaspatiùårgyo rasa àsãdudumbare tamadadhustayaitadårjà sarvànvanaspatãnprati pacyate tasmàtsa sarvadàrdraþ sarvadà kùãrã tadetatsarvamannaü yadudumbaraþ sarve vanaspatayaþ sarveõaivainametadannena prãõàti sarvairvanaspatibhiþ saminddhe 6.6.3.[4] paramasyàþ paràvata iti | yà paramà paràvadityetadrohida÷va ihàgahãti rohito hàgnera÷vaþ purãùyaþ purupriya iti pa÷avyo bahupriya ityetadagne tvaü tarà mçdha ityagne tvaü tara sarvànpàpmana ityetat 6.6.3.[5] athàpara÷uvçkõamàdadhàti | jàyata eùa etadyaccãyate sa eùa sarvàsmà annàya jàyata etadvekamannaü yadapara÷uvçkaõaü tenainametatprãõàti yadagne kàni kàni cidà te dàråõi dadhmasi sarvaü tadastu te ghçtaü tajjuùasva yaviùñhyeti yathaiva yajustathà bandhustadyatkiü càpara÷uvçkõaü tadasmà etatsvadayati tadasmà annaü kçtvàpidadhàti 6.6.3.[6] athàdhaþ÷ayamàdadhàti | jàyata eùa etadyaccãyate sa eùa sarvasmà annàya jàyata etadvekamannaü yadadhaþ÷ayaü tenainametatprãõàti yadattyupajihvikà yadvamro atisarpatãtyupajihvikà và hi tadatti vamro vàtisarpati sarvaü tadastu te ghçtaü tajjuùasva yaviùñhyeti yathaiva yajustathà bandhustadyatkiü càdhaþ÷ayaü tadasmà etatsvadayati tadasmà annaü kçtvàpidadhàti 6.6.3.[7] athaità uttaràþ pàlà÷yo bhavanti | brahma vai palà÷o brahmaõaivainametatsaminddhe yadveva pàlà÷yaþ somo vai palà÷a eùo ha paramàhutiryatsomàhutistàmasminnetajjuhãti tayainametatprãõàti 6.6.3.[8] aharaharaprayàvam bharanta iti | aharaharamattà àharanta ityetada÷vàyeva tiùñhate ghàsamasmà iti yathà÷vàya tiùñhate ghàsamityetadràyaspoùeõa samiùà madanta iti rayyà ca poùeõa ca samiùà madanta ityetadagne mà te prative÷à riùàmeti yathaivàsya prative÷o na riùyedevametadàha 6.6.3.[9] nàbhà pçthivyàþ samidhàne agnàviti | eùà ha nàbhiþ pçthivyai yatraiùa etatsamidhyate ràyaspoùàya bçhate havàmaha iti rayyai ca poùàya ca bçhate havàmaha ityetadirammadamitãrayà hyeùa matto bçhadukthamiti bçhaduktho hyeùa yajatrami ti yaj¤iyamityetajjetàramagnim pçtanàsu sàsahimiti jetà hyagniþ pçtanà u sàsahiþ 6.6.3.[10] yàþ senà abhãtvarãþ | daüùñràbhyàm malimlånye janeùu malimlavo yo asmabhyamaràtãyàdya÷ca no dveùate janaþ nindàdyo asmàndhipsàcca sarvaü tam masmasà kurviti 6.6.3.[11] etadvai devàþ | ya÷cainànadveóyaü càdviùustamasmà annaü kçtvàpyadadhustenainamaprãõannannamahaitasyàbhavadadahadu devànàm pàpmànaü tathaivaitadyajamàno ya÷cainaü dveùñi yaü ca dveùñi tamasmà annaü kçtvàpidadhàti tenainam prãõàtyannamahaitasya bhavati dahatyu yajamànasya pàpmànam 6.6.3.[12] tà età ekàda÷àdadhàti | akùatriyasya vàpurohitasya vàsarvaü vai tadyadekàda÷àsarvaü tadyadakùatriyo vàpurohito và 6.6.3.[13] dvàda÷a kùatriyasya và purohitasya và | sarvaü vai tadyaddvàda÷a sarvaü tadyatkùatriyo và purohito và 6.6.3.[14] sa purohitasyàdadhàti | saü÷itam me brahma saü÷itaü vãryam balam saü÷itaü kùatraü jiùõu yasyàhamasmi purohita iti tadasya brahma ca kùatraü ca saü÷yati 6.6.3.[15] atha kùatriyasya | udeùàm bàhå atiramudvarco atho balam kùiõomi brahmaõàmitrànunnayàmi svàü ahamiti yathaiva kùiõuyàdamitrànunnayetsvànevametadàhobhetvevaite àdadhyàdayaü và agnirbrahma ca kùatraü cemamevaitadagnimetàbhyàmubhàbhyàü saminddhe brahmaõà ca kùatreõa ca 6.6.3.[16] tàstrayoda÷a sampadyante | trayoda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadannena prãõàti 6.6.3.[17] pràde÷amàtryo bhavanti | pràde÷amàtro vai garbho viùõurannametadàtmasammitenaivainametadannena prãõàti yadu và àtmasammitamannaü tadavati tanna hinasti yadbhåyo hinasti tadyatkanãyo na tadavati tiùñhannàdadhàti tasyopari bandhuþ svàhàkàreõa reto và idaü siktamayamagnistasminyatkàùñhànyasvàhàkçtànyabhyàdadhyàddhiüsyàddhainaü tà yatsamidhastena nàhutayo yadu svàhàkàreõa tenànnamannaü hi svàhàkàrastatho hainaü na hinasti 6.6.4.[1] atha viùõukramànkràntvà | vàtsapreõopasthàyàstamita àditye bhasmaiva prathamamudvapatyetadvà enametenànnena prãõàtyetàbhiþ samidbhistasyànnasya jagghasyaiùa pàpmà sãdati bhasma tenainametadvyàvartayati tasminnapahatapàpmanvàcaü visçjate vàcaü visçjya samidhamàdadhàti ràtryà evainametadannena prãõàti ràtrãü-ràtrãmaprayàvam bharanta iti tasyokto bandhå ràtryà evaitàmariùñiü svastimà÷àste tadyatkiü càtã ràtryopasamàdadhàtyàhutikçtaü haivàsmai tadupasamàdadhàti 6.6.4.[2] atha pràtarudita àditye | bhasmaiva prathamamudvapatyetadvà enametenànnena prãõàtyetayà samidhà yacca ràtryopasamàdadhàti tasyànnasya jagghasyaiùa pàpmà sãdati bhasma tenainametadvyàvartayati tasminnapahatapàpmanvàcaü visçjate vàcaü visçjya samidhamàdadhàtyahna evainametadannena prãõàtyaharaharaprayàvam bharanta iti tasyokto bandhurahna evaitàmariùñiü svastimà÷àste tadyatkiü càto 'hnopasamàdadhàtyàhutikçtaü haivàsmai tadupasamàdadhàti 6.6.4.[3] ahoràtre và abhivartamàne saüvatsaramàpnutaþ saüvatsara idaü sarvamàhnàyaivaitàmariùñiü svastimà÷àste 6.6.4.[4] atha yadàsmai vratam prayacanti | atha vrate nyajya samidhamàdadhàti na vrate nya¤jyàdityu haika àhuràhutiü tajjuhuyàdanavakLptaü vai tadyaddãkùita àhutiü juhuyàditi 6.6.4.[5] sa vai nya¤jyàdeva | devo và asyaiùa àtmà mànuùo 'yaü sa yanna nya¤jyànna haitaü daivamàtmànam prãõãyàdatha yannyanakti tatho haitaü daivamàtmànam prãõàti sà yatsamittena nàhutiryadu vrate nyaktà tenànnamannaü hi vratam 6.6.4.[6] sa vai samidhamàdhàyàtha vratayati | daivo và asyaiùa àtmà mànuùo 'yaü devà u và agre 'tha manuùyàstasmàtsamidhamàdhàyàtha vratayati 6.6.4.[7] annapate 'nnasya no dehãti | a÷anapate '÷anasya no dehãtyetadanamãvasya ÷uùmiõa ityana÷anàyasya ÷uùmiõa ityetatpra-pra dàtàraü tàriùa iti yajamàno vai dàtà pra yajamànaü tàriùa ityetadårjaü dhehi dvipade catuùpada ityà÷iùamà÷àste yadu bhinnàyai pràya÷cittimàhottarasmiüstadanvàkhyàna iti 6.6.4.[8] yadyeùokhà bhidyeta | yàbhinnà navà sthàlyurubilo syàttasyàmenam paryàvapedàrcati và eùokhà yà bhidyate 'nàrto iyaü devatànàrtàyàmimamanàrtam bibharàõãti tatrokhàyai kapàlam purastàtpràsyati tatho haiùa etasyai yonerna cyavate 6.6.4.[9] atha mçdamàhçtya | ukhàü copa÷ayàü ca piùñvà saüsçjyokhàü karotyetayaivàvçtànupaharanyajuståùõãmeva paktvà paryàvapati karmaõireva tatra pràya÷cittiþ punastatkapàlamukhàyàmupasamasyokhàü copa÷ayàü ca piùñvà saüsçjya nidadhàti pràya÷cittibhyaþ 6.6.4.[10] atha yadyeùa ukhyo 'gniranugacet | gàrhapatyaü vàva sa gacati gàrhapatyàddhi sa àhçto bhavati gàrhapatyàdevainam prà¤camuddhçtyopasamàdhàyokhàm pravç¤jyàdetayaivàvçtànupaharanyajuståùõãmeva tàü yadàgniràrohati 6.6.4.[11] atha pràya÷cittã karoti | sarvebhyo và eùa etaü kàmebhyo àdhatte tadyadevàsyàtra kàmànàü vyavacidyate 'gnàvanugate tadevaitatsaütanoti saüdadhàtyubhe pràya÷cittã karotyadhvarapràya÷cittiü càgnipràya÷cittiü càdhvarasya pårvàmathàgnestasyokto bandhuþ 6.6.4.[12] sa samidhàjyasyopahatya | àsãna àhutiü juhoti vi÷vakarmaõe svàhetyathopotthàya samidhamàdadhàti punastvàdityà rudrà vasavaþ samindhatàm punarbrahmaõo vasunãtha yaj¤airityetàstvà devatàþ punaþ samindhatàmityetadghçtena tvaü tanvaü vardhayasva stayàþ santu yajamànasya kàmà iti ghçtenàha tvaü vardhayasva yebhya u tvàü kàmebhyo yajamàna àdhatta te 'sya sarve satyàþ santvityetat 6.6.4.[13] atha yadi gàrhapatyo 'nugacet | araõã vàva sa gacatyaraõibhyàü hi sa àhçto bhavatyaraõibhyàmevainam mathitvopasamàdhàya pràya÷cittã karoti 6.6.4.[14] atha yadi prasuta àhavanãyo 'nugacet | gàrhapatyaü vàva sa gacati gàrhapatyàddhi sa àhçto bhavati gàrhapatyàdevainam prà¤caü sàükà÷inena hçtvopasamàdhàya pràya÷cittãü karoti yastasminkàle 'dhvaraþ syàttàmadhvarapràya÷cittiü kuryàtsamànyagnipràya÷cittiþ 6.6.4.[15] atha yadyàgnãdhrãyo 'nugacet | gàrhapatyaü vàva sa gacati gàrhapatyàddhi sa àhçto bhavati gàrhapatyàdevainam prà¤camuttareõa sado hçtvopasamàdhàya pràya÷cittã karotyatha yadi gàrhapatyo 'nugacettasyokto bandhuþ 6.7.1.[1] rukmam pratimucya bibharti | satyaü haitadyadrukbhaþ satyaü và etaü yantumarhati satyenaitaü devà abibharuþ satyenaivainametadbibharti 6.7.1.[2] tadyattatsatyam | asau sa àdityaþ sa hiraõmayo bhavati jyotirvai hiraõyaü jyotireùo 'mçtaü hiraõyamamçtameùa parimaõóalo bhavati parimaõóalo hyeùa ekaviü÷atinirbàdha ekaviü÷o hyeùa bahiùñànnirbàdham bibharti ra÷mayo và etasya nirbàdhà bàhyata u và etasya ra÷mayaþ 6.7.1.[3] yadveva rukbham pratimucya bibharti | asau và àditya eùa rukbho no haitamagnim manuùyo manuùyaråpeõa yantumarhatyetenaiva råpeõaitadråpam bibharti 6.7.1.[4] yadveva rukbham pratimucya bibharti | reto và idaü siktamayamagnistejo vãryaü rukbho 'smiüstadretasi tejo vãryaü dadhàti 6.7.1.[5] yadeva rukbham pratimucya bibharti | etadvai devà abibhayuryadvai na imamiha rakùàüsi nàùñrà na hanyuriti tasmà etamantikàdgoptàramakurvannamumevàdityamasau và àditya eùa rukbhastathaivàsmà ayametamantikàdgoptàraü karoti 6.7.1.[6] kçùõàjine niùyåto bhavati | yaj¤o vai kçùõàjinaü yaj¤o và etaü yantumarhati yaj¤enaitaü devà abibharuryaj¤enaivaitametadbibharti lomata÷candàüsi vai lomàni candàüsi và etaü yantumarhanti candobhiretaü devà abibharu÷candobhirevainametadbibharti 6.7.1.[7] abhi ÷uklàni ca kçùõàni ca lomàni niùyåto bhavati | çkùàmayorhaite råpe çkùàme và etaü yantumarhata çkùàmàbhyàmetaü devà abibharurçkùàmàbhyàmevainametadbibharti ÷àõo rukbhapà÷astrivçttasyokto bandhuþ 6.7.1.[8] tamuparinàbhi bibharti | asau và àditya eùa rukbha uparinàbhyu và eùaþ 6.7.1.[9] yadbevoparinàbhi | avàgvai nàbhe retaþ prajàpatistejo vãryaü rukbho nenme retaþ prajàtiü tejo vãryaü rukbhaþ pradahàditi 6.7.1.[10] yadvevoparinàbhi | etadvai pa÷ormedhyataraü yaduparinàbhi purãùasaühitataraü yadavàïnàbhestadyadeva pa÷ormedhyataraü tenainametadbibharti 6.7.1.[11] yadvevoparinàbhi | yadvai pràõasyàmçtamårdhvaü tannàbherårdhvaiþ pràõairuccaratyatha yanmartyam paràktannàbhimatyeti tadyadeva pràõasyàmçtaü tadenametadabhisampàdayati tenainametadbibharti 6.7.1.[12] athainamàsandyà bibharti | iyaü và àsandyasyàü hãdaü sarvamàsannamiyaü và etaü yantumarhatyanayaitaü devà abibharuranayaivainametadbibharti 6.7.1.[13] audumbarã bhavati | årgvai rasa udumbara årjaivainametadrasena bibhartyatho sarva ete vanaspatayo yadudumbaraþ sarve và etaü vanaspatayo yantumarhanti sarvairetaü vanaspatibhirdevà abibharuþ sarvairevainametadvanaspatibhirbibharti 6.7.1.[14] pràde÷amàtryårdhvà bhavati | pràde÷amàtro vai garbho viùõuryonireùà garbhasammitàü tadyoniü karotyaratnimàtrã tira÷cã bàhurvà aratnirbàhuno vai vãryaü kriyate vãryasammitaiva tadbhavati vãryaü và etaü yantumarhati vãryeõaitaü devà abibharurvãryeõaivainametadbibharti 6.7.1.[15] catuþsraktayaþ pàdà bavanti | catuþsraktãnyanåcyàni catasro vai di÷o di÷o và etaü yantumarhanti digbhiretaü devà abibharurdigbhirevainametadbibharti mau¤jãbhã rajjubhirvyutà bhavati trivçdbhistasyokto bandhurmçdà digdhà tasyo evokto 'tho anatidàhàya 6.7.1.[16] athainaü ÷ikyena bibharti | ime vai lokà eùo 'gnirdi÷aþ ÷ikyaü digbhirhãme lokàþ ÷aknuvanti sthàtuü yacaknuvanti tasmàcikyaü digbhirevainametadbibharti ùaóudyàmam bhavati ùaóóhi di÷o mau¤jaü trivçttasyokto bandhurmçdà digdhaü tasyo evokto 'tho anatidàhàya 6.7.1.[17] tasyàpa eva pratiùñhà | apsu hãme lokàþ pratiùñhità àditya àsa¤janamàditye hãme lokà digbhiràsaktàþ sa yo haitadevaü vedaitenaiva råpeõaitadråpam bibharti 6.7.1.[18] yadvevainaü ÷ikyena bibharti | saüvatsara eùo 'gnirçtavaþ ÷ikyamçtubhirhi saüvatsaraþ ÷aknoti sthàtuü yacaknoti tasmàcikyamçtubhirevainametadbibharti ùaóudyàmam bhavati ùaóóhyçtavaþ 6.7.1.[19] tasyàhoràtre eva pratiùñhà | ahoràtrayorhyayaü saüvatsaraþ pratiùñhita÷candramà àsa¤janaü candramasi hyayaü saüvatsara çtubhiràsaktaþ sa yo haitadevaü vedaitenaiva råpeõaitadråpam bibharti tasya ha và eùa saüvatsarabhçto bhavati ya evaü veda saüvatsaropàsito haiva tasya bhavati ya evaü na vedetyadhidevatam 6.7.1.[20] athàdhyàtmam | àtmaivàgniþ pràõàþ ÷ikyam pràõairhyayamàtmà ÷aknoti sthatuü yacaknoti tasmàcikyam pràõairevainametadbibharti ùaóudyàmam bhavati ùaóóhi pràõàþ 6.7.1.[21] tasya mana eva pratiùñhà | manasi hyayamàtmà pratiùñhito 'nnamàsa¤janamanne hyayamàtmà pràõairàsaktaþ sa yo haitadevaü vedaitenaiva råpeõaitadråpam bibharti 6.7.1.[22] athainamukhayà bibharti | ime vai lokà ukheme và etaü lokà yantumarhantyebhiretaü lokairdevà abibharurebhirevainametallokairbibharti 6.7.1.[23] sà yadukhà nàma | etadvai devà etena karmaõaitayàvçtemàülokànudakhananyadudakhanaüstasmàdutkhãtkhà ha vai tàmukhetyàcakhate paro 'kùam paro 'kùakàmà hi devàþ 6.7.1.[24] tadvà ukheti dve akùare | dvipàdyajamàno yajamàno 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadbibharti so eva kumbhã sà sthàlã tatùañ ùaóçtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.7.1.[25] athainamiõóvà parigçhõàti | asau và àditya eùo 'gnirahoràtre iõóve amuü tadàdityamahoràtràbhyàm parigçhõàti tasmàdeùo 'horàtràbhyàm parigçhãtaþ 6.7.1.[26] yadvevainanamiõóvàbhyàm parigçhõàti | asau và àditya eùo 'gnirimà u lokàviõóve amum tadàdityamàbhyàü lokàbhyàm parigçhõàti tasmàdeùa àbhyàü lokàbhyàm parigçhãtaþ parimaõóale bhavataþ parimaõóalau hãmau lokau mau¤je trivçtã tasyokto bandhurmçdà digdhe tasyo evokto 'tho anatidàhàya 6.7.1.[27] athàtaþ sampadeva | àsando cokhà ca ÷ikyaü ca rukbhapà÷a÷càgni÷ca rukbha÷ca tatùañ ùaóçtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavatãõóve tadaùñàvaùñàkùarà gàyatrã gàyatro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.7.1.[28] atha sarvasampat | catvàraþ pàdà÷catvàryanåcyàni ÷ikyaü ca rukbhapà÷a÷ca yadu kiü ca rajjavyaü ÷ikyaü tadanåkhàgnã rukbhastattrayoda÷a trayoda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.7.2.[1] taü tiùñhanpratimu¤cate | asau và àditya eùa rukbhastiùñhatãva và asàvàdityo 'tho tiùñhanvai vãryavattara udaï pràï tiùñhaüstasyokto bandhuþ 6.7.2.[2] dç÷àno rukbha urvyà vyadyauditi | dç÷yamàno hyeùa rukbha urvyà vidyotate durmarùamàyuþ ÷riye rucàna iti durmaraü và etasyàyuþ ÷riyo eùa rocate 'gniramçto abhavadvayobhiriti sarvairvà eùa vayobhiramçto 'bhavadyadenaü dyaurajanayaditi dyaurvà etamajanayatsuretà iti suretà hyeùà yasyà eùa retaþ 6.7.2.[3] athainamiõóvàbhyàm parigçhõàti | naktoùàsà samanasà viråpe ityahoràtre vai naktoùàsà samanasà viråpe dhàpayete ÷i÷umekaü samãcã iti yadvai kiü càhoràtrayostenaitameva samãcã dhàpayete dyàvàkùàmà rukbho antarvibhàtãti harannetadyajurjapatãme vai dyàvàpçthivã dyàvàkùàmà te eùa yannantarà vibhàti tasmàdetaddharanyajurjapati devà agniü dhàrayandraviõodà iti parigçhya nidadhàti pràõà vai devà draviõodàsta etamagra evamadhàrayaüstairevainametaddhàrayati 6.7.2.[4] atha ÷ikyapà÷am pratimu¤cate | vi÷và råpàõi pratimu¤catekavirityasau và àdityaþ kavirvi÷và råpà ÷ikyam pràsàvãdbhadraü dvipade catuùpada ityudyanvà eùa dvipade catuùpade ca bhadram prasauti vi nàkamakhyatsavità vareõya iti svargo vai loko nàkastameùa udyannevànuvipa÷yanyanu prayàõamuùaso viràjatãtyuùà và agre vyucati tasyà eùa vyuùñiü viràjannanådeti 6.7.2.[5] athainamato vikçtyà vikaroti | idamevaitadretaþ siktaü vikaroti tasmàdyaunau retaþ siktaü vikriyate 6.7.2.[6] suparõo 'si garutmàniti | vãryaü vai suparõo garutmànvãryamevainametadabhisaüskaroti trivçtte ÷ira iti trivçtamasya stomaü ÷iraþ karoti gàyatraü cakùuriti gàyatraü cakùuþ karoti bçhadrathantare pakùàviti bçhadrathantare pakùau karoti stoma àtmeti stomamàtmànaü karoti pa¤caviü÷aü candàüsyaïgànãti candàüsi và etasyàïgàni yajåüùi nàmeti yadenamagnirityàcakùate tadasya yajåüùi nàma sàma te tanårvàmadevyamityàtmà vai tanåràtmà te tanårvàmadevyamityetadyaj¤àyaj¤iyam pucamiti yaj¤àyaj¤iyam pucaü karoti dhiùõyàþ ÷aphà iti dhiùõayirvà eùo 'smiüloke pratiùñhitaþ suparõo 'si garutmàndivaü gaca svaþ pateti tadenaü suparõaü garutmantaü kçtvàha devàngaca svargaü lokam pateti 6.7.2.[7] taü và etam | atra pakùapucavantaü vikaroti yàdçgvai yonau reto vikriyate tàdçgjàyate tadyadetamatra pakùapucavantaü vikaroti tasmàdeùo 'mutra pakùapucavànjàyate 6.7.2.[8] taü haike | etayà vikçtyàbhimantryànyàü citiü cinvanti droõacitaü và rathacakracitaü và kaïkacitaü và praugacitaü vobhayataþ praugaü và samuhyapurãùaü và na tathà kuryàdyathà pakùapucavantaü garbham parivç÷cettàdçktattasmàdenaü suparõacitameva cinuyàt 6.7.2.[9] tametayà vikçtyà | ita årdhvam prà¤cam pragçhõàtyasau và àditya eùo 'gniramuü tadàdityamita årdhvam prà¤caü dadhàti tasmàdasàvàditya ita årdhvaþ pràï dhãyate parobàhu pragçhõàti parobàhu hyeùa ito 'thainamupàvaharati tamupàvahçtyoparinàbhi dhàrayati tasyokto bandhuþ 6.7.2.[10] atha viùõukramànkramate | etadvai devà viùõurbhåtvemàülokànakramanta yadviùõurbhåtvàkramanta tasmàdviùõukramàstathaivaitadyajamàno viùõurbhåtvemàülokànkramate 6.7.2.[11] sa yaþ sa viùõuryaj¤aþ saþ | sa yaþ sa yaj¤o 'yameva sa yo 'yamagnirukhàyàmetameva taddevà àtmànaü kçtvemàülokànakramanta tathaivaitadyajamàna etamevàtmànaü kçtvemàülokànkramate 6.7.2.[12] udaï pràï tiùñhan | etadvai tatprajàpatirviùõukramairudaï pràï tiùñhanprajà asçjata tathaivaitadyajamàno viùõukramairudaï tiùñhanprajàþ sçjate 6.7.2.[13] viùõoþ kramo 'sãti | viùõurhi bhåtvà kramate sapatnaheti sapatnànhàtra hanti gàyatraü canda àroheti gàyatraü canda àrohati pçthivãmanu vikramasveti pçthivãmanu vikramate praharati pàdaü kramata årdhvamagnimudgçhõàtyårdhvo hi rohati 6.7.2.[14] viùõoþ | kramo 'sãti viùõurhi bhåtvà kramate 'bhimàtihetyabhimàtãrhàtra hanti traiùñubhaü canda àroheti traiùñubhaü canda àrohatyantarikùamanu vikramasvetyantarikùamanu vikramata praharati pàdaü kramata årdhvamagnimudgçhõàtyårdhvo hi rohati 6.7.2.[15] viùõoþ kramo 'sãti | viùõurhi bhåtvà kramate 'ràtãyato hantetyaràtãyato hàtra hanti jàgataü canda àroheti jàgataü canda àrohati divamanu vikramasveti divamanu vikramate praharati pàdaü kramata årdhvamagnimudgçhõàtyårdhvo hi rohati 6.7.2.[16] viùõoþ kramo 'sãti | viùõurhi bhåtvà kramate ÷atråyato hanteti ÷atruyato hàtra hantyànuùñubhaü canda àrohetyànuùñubhaü canda àrohati di÷o 'nu vikramasveti sarvà di÷o 'nu vãkùate na praharati pàdaü nedimàülokànatipraõa÷yànãtyårdhvamevàgnimudgçhõàti saü hyàrohati 6.7.3.[1] athainamiti pragçhõàti | etadvai devà akàmayanta parjanyo råpaü syàmeti ta etenàtmanà parjanyo råpamabhavaüstathaivaitadyajamàna etenàtmanà parjanyo råpam bhavati 6.7.3.[2] akrandadagni stanayanniva dyauriti | krandatãva hi parjanya stanayankùàmà rerihadvãrudhaþ sama¤janniti kùamà vai parjanyo rerihyamàõo vãrudhaþ samanakti sadyo jaj¤àno vi hãmiddho akhyaditi sadyo và eùa jaj¤àna idaü sarvaü vikhyàpayatyà rodasã bhànunà bhàtyantaritãme vai dyàvàpçthivã rodasã te eùa bhànunàbhàti parobàhu pragçhõàti parobàhu hi parjanyaþ 6.7.3.[3] athainamupàvaharati | etadvai yo 'smiüloke raso yadupajãvanaü tenaitatsahordhva imàülokànrohatyagnirvà asmiüloke raso 'gnirupajãvanaü tadyattàvadeva syànna hàsmiüloke raso nopajãvanaü syàdatha yatpratyavarohatyasminnevaitalloke rasamupajãvanaü dadhàti 6.7.3.[4] yadveva pratyavarohati | etadvà etadimàülokànita årdhvo rohati sa sa paràïiva roha iyamu vai pratiùñhà tadyattàvadeva syàtpra hàsmàllokàdyajamàna÷cyavetàtha yatpratyavarohatãmàmevaitatpratiùñhàmabhipratyaityasyàmevaitatpratiùñhàyàm pratitiùñhati 6.7.3.[5] yadevam pratyavarohati | etadvà etadimàülokànita årdhvo jayati sa sa paràïiva jayo yo vai paràïeva jayatyanye vai tasya jitamanvavasyantyatha ya ubhayathà jayati tasya tatra kàmacaraõam bhavati tadyatpratyavarohatãmànevaitallokànita÷cordhvànamuta÷càrvàco jayati 6.7.3.[6] agne 'bhyàvartin | abhi mà nivartasvàgne aïgiraþ punarårjà saha rayyetyetena mà sarveõàbhinivartasvetyetaccatuùkçtvaþ pratyavarohati caturhi kçtva årdhvo rohati tadyàvatkçtva årdhvo rohati tàvatkçtvaþ pratyavarohati tamupàvahçtyoparinàbhi dhàrayati tasyokto bandhuþ 6.7.3.[7] athainamabhimantrayate | àyurvà agniràyurevaitadàtmandhatta à tvàhàrùamityà hyenaü harantyantarabhårityàyurevaitadàtmandhatte dhruvastiùñhàvicàcalirityàyurevaitaddhruvamantaràtmandhatte vi÷astvà sarvà và¤cantvityannaü vai vi÷o 'nnaü tvà sarvaü và¤catvityetanmà tvadràùñramadhibhra÷aditi ÷rãrvai ràùñram mà tvacrãradhibhra÷adityetat 6.7.3.[8] atha ÷ikyapà÷aü ca rukbhapà÷aü conmu¤cate | vàruõo vai pà÷o varuõapà÷àdeva tatpramucyate vàruõya 'rcà svenaiva tadàtmanà svayà devatayà varuõapà÷àtpramucyata uduttamaü varuõa pà÷amasmadavàdhamaü vi madhyamaü ÷rathàyeti yathaiva yajustathà bandhurathà vayamàditya vrate tavànàgaso aditaye syàmetãyaü và aditiranàgasastubhyaü càsyai syàmetyetat 6.7.3.[9] athainamiti pragçhõàti | etadvà enamado vikçtyeta årdhvam prà¤cam pragçhõàti taü tata iti pragçhõàti tadyattàvadevàbhaviùyadatra haivaiùa vyaraüsyatàtha yadenamiti pragçhõàti tasmàdeùa itãtvàtheti punaraiti 6.7.3.[10] agre bçhannuùasàmårdhvo asthàditi | agre hyeùa bçhannuùasàmårdhvastiùñhati nirjaganvàntamaso jyotiùàgàditi nirjaganvànvà eùa ràtryai tamaso 'hnà jyotiùaityagnirbhànunà ru÷atà svaïga ityagnirvà eùa bhànunà ru÷atà svaïga à jàto vi÷và sadnànyaprà itãme vai lokà vi÷và sadnàni tàneùa jàta àpårayati parobàhu pragçhõàti parobàhu hyeùa ito 'thainamupàvaharatãmàmevaitatpratiùñhàmmabhipratyaityasyàmevaitatpratiùñhàyàm pratitiùñhati jagatyà jagati hemàülokànamuto 'rvàco vya÷nute 6.7.3.[11] haüsaþ ÷uciùaditi | asau và àdityo haüsaþ ÷uciùadvasurantarikùasaditi vàyurvai vasurantarikùasaddhotà vediùadityagnirvai hotà vediùadatithiriti sarveùàü và eùa bhåtànàmatithirduroõasaditi viùamasadityetannçùaditi pràõo vai nçùanmanuùyà narastadyo 'yam manuùyeùu pràõo 'gnistametadàha varasaditi sarveùu hyeùa vareùu sanna çtasaditi satyasadityetadvyomasaditi sarveùu hyeùa vyomasu sanno 'bjà gojà ityabjà÷ca hyeùa gojà÷ca 'rtajà iti satyajà ityetadadrijà ityadrijà hyeùa çtamiti satyamityetadbçhaditi nidadhàti bçhaddhyeùa tadyadeùa tadenametatkçtvà nidadhàti 6.7.3.[12] dvàbhyàmakùaràbhyàm | dvipàdyajamàno yajamàno 'gniryàvànagniryàktyasya màtrà tàvataivainametannidadhàti 6.7.3.[13] athainamupatiùñhate | etadvà enametallaghåyatãva yadenena saheti ceti cemàülokànkramate tasmà evaitannihnute 'hiüsàyai 6.7.3.[14] yadvevopatiùñhate | etadvai devà abibhayuryadvai no 'yamimàülokànantikànna hiüsyàditi tadebhya evainametallokebhyo '÷amayaüstathaivainamayametadebhyo lokebhyaþ ÷amayati 6.7.3.[15] sãda tvam màtuþ | asyà upasthe 'ntaragne rucà tvaü ÷ivo bhåtvà mahyamagne atho sãda ÷ivastvamiti ÷ivaþ-÷iva iti ÷amayatyevainametadahiüsàyai tatho haiùa imàülokà¤càntona hinasti 6.7.3.[16] tribhirupatiùñhate | traya ime lokà atho trivçdagniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivàsmà etannihnute 'tho tàvataivainametadebhyo lokebhyaþ ÷amayati 6.7.4.[1] atha vàtsapreõopatiùñhate | etadvai prajàpatirviùõukramaiþ prajàþ sçùñvà tàbhyo vàtsapreõàyuùyamakarottathaivaitadyajamàno viùõukramaiþ prajàþ sçùñvà tàbhyo vàtsapreõàyuùyaü karoti 6.7.4.[2] sa haiùa dàkùàyaõahastaþ | yadvàtsapraü tasmàdyaü jàtaü kàmayeta sarvamàyuriyàditi vàtsapreõainamabhimç÷ettadasmai jàtàyàyuùyaü karoti tatho ha sa sarvamàyuretyatha yaü kàmayeta vãryavàntsyàditi vikçtyainam purastàdabhimantrayeta tatho ha sa vãryavànbhavati 6.7.4.[3] divaspari prathamaü jaj¤e agniriti | pràõo vai divaþ pràõàdu và eùa prathamamajàyatàsmaddvitãyam pari jàtavedà iti yadenamado dvitãyam puruùavidho 'janayattçtãyamapsviti yadenamadastçtãyamadbhyo 'janayannçmaõa ajasramiti prajàpatirvai nçmaõà agnirajasra indhàna enaü jarate svàdhãriti yo và enaminddhe sa enaü janayate svàdhãþ 6.7.4.[4] vidnà te agne tredhà trayàõãti | agnirvàyuràditya etàni hàsya tàni tredhà trayàõi vidnà te dhàma vibhçtà purutreti yadidam bahudhà vihriyate vidnà te nàma paramaü guhà yaditi yaviùñha iti và asya tannàma paramaü guhà vidnà tamutsaü yata àjaganthetyàpo và utso 'dbhyo và eùa prathamamàjagàma samudre tvà numaõà apsvantariti prajàpatirvai nçmaõà apsu tvà prajàpatirityetannçcakùà ãdhe divo agna ådhanniti prajàpatirvai nçcakùà àpo diva ådhastçtãye tvà rajasi tasthivàüsamiti dyaurvai tçtãyaü rajo 'pàmupasthe mahiùà avardhanniti pràõà vai mahiùà divi tvà pràõà avardhannityetat 6.7.4.[5] tà età ekavyàkhyànàþ | etamevàbhi tà àgneyyastriùñubhastà yadàgneyyastenàgniratha yattriùñubho yadekàda÷a tenendra aindràgno 'gniryàvatyasya màtrà tàvataivainametadupatiùñhata indràgnã vai sarve devàþ sarvadevatyo 'gniryàvatya 6.7.4.[6] yadveva viùõukramavàtsapre bhavataþ | viùõukramairvai prajàsya màtrà tàvataivainametadupatiùñatepatirimaü lokamasçjata vàtsapreõàgniü viùõukramairvai prajàpatirantarikùamasçjata vàtsapreõa vàyaü viùõukramairvai prajàpatirdivamasçjata vàtsapreõàdityaü viùõukramairvai prajàpatirdi÷o 'sçjata vàtsapreõa candramasaü viùõukramairvai prajàpatirbhåtamasçjata vàtsapreõa bhaviùyadviùõukramairvai prajàpatirvittamasçjata vàtsapreõà÷àü viùõukramairvai prajàpatiraharasçjata vàtsapreõa ràtriü viùõukramairvai prajàpatiþ pårvapakùànasçjata vàtsapreõàparapakùànviùõukramairvai prajàpatirardhamàsànasçjata vàtsapreõa màsànviùõukramairvai prajàpatirçtånasçjata vàtsapreõa saüvatsaraü tadyadviùõukramavàtsapre bhavata etadeva tena sarvaü sçjate 6.7.4.[7] yadveva viùõukramavàtsapre bhavataþ | viùõukramairvai prajàpatiþ svargaü lokamabhipràyàtsa etadavasànamapa÷yadvàtsapraü tenàvàsyadapradàhàya yaddhi yuktaü na vimucyate pra taddahyate tathaivaitadyajamàno viùõukramaireva svargaü lokamabhiprayàti vàtsapreõàvasyati 6.7.4.[8] sa vai viùõukramànkràntvà | atha tadànãmeva vàtsapreõopatiùñhate yathà prayàyàtha tadànãmeva vimu¤cettàdçktaddevànàü vai vidhàmanu manuùyàstasmàdu hedamuta mànuùo gràmaþ prayàyàtha tadànãmevàvasyati 6.7.4.[9] tadvà ahoràtre eva viùõukramà bhavanti | ahoràtre vàtsapramahoràtre eva tadyàtyahoràtre kùemyo bhavati tasmàdu hedamuta mànuùo gràmo 'horàtre yàtvàhoràtre kùemyo bhavati 6.7.4.[10] sa và ardhameva saüvatsarasya viùõukramànkramate | ardhaü vàtsapreõopatiùñhate madhye ha saüvatsarasya svargo lokaþ sa yatkanãyo 'rdhàtkrameta na haitaü svargaü lokamabhipràpnuyàdatha yadbhåyo 'rdhàtparàï haitaü svargaü lokamatipraõa÷yedatha yadardhaü kramate 'rdhamupatiùñhate tatsamprati svargaü lokamàptvà vimu¤cate 6.7.4.[11] tàbhyàü vai viparyàsameti | yathà mahàntamadhvànaü vimokaü sama÷nuvãta tàdçktatsa vai purastàccopariùñàccobhe viùõukramavàtsapre samasyatyaharvai viùõukramà ràtrirvàtsapramemetadvà idaü sarvam prajàpatiþ prajanayiùyaü÷ca prajanayitvà càhoràtràbhyàmubhayataþ parigçhõàti 6.7.4.[12] tadàhuþ | yadaharviùõukramà ràtrirvàtsapramathobhe evàhanbhavato na ràtryàü kathamasyàpi ràtryàü kçte bhavata ityetadvà ene ado dãkùamàõaþ purastàdaparàhõa ubhe samasyati ràtrirhaitadyadaparàhõo 'thaine etatsaünivaùsyannupariùñàtpårvàhõa ubhe samasyatyaharhaitadyatpårvàhõa evamu hàsyobhe evàhankçte bhavata ubhe ràtryàm 6.7.4.[13] sa yadahaþ saünivapsyantsyàt tadahaþ pràtarudita àditye bhasmaiva prathamamudvapati bhasmodupya vàcaü visçjate vàcaü visçjya samidhamàdadhàti samidhamàdhàya bhasmàpo 'bhyavaharati yathaiva tasyàbhyavaharaõaü tathàpàdàya bhasmanaþ pratyetyokhàyàmopyopatiùñhate 'tha pràya÷cittã karoti 6.7.4.[14] sa yadi viùõukramãyamahaþ syàt | viùõukramànkràntvà vàtsapreõopatiùñhetàtha yadi vàtsaprãyaü vàtsapreõopasthàya viùõukramànkràntvà vàtsapramantataþ kuryànna viùõukramànantataþ kuryàdyathà prayàya na vimu¤cettàdçktadatha yadvàtsapramantataþ karoti pratiùñhà vai vàtsapraü yathà pratiùñhàpayedavasàyayettàdçktattasmàdu vàtsapremevàntataþ kuryàt 6.8.1.[1] vanãvàhyetàgnim bibhradityàhuþ | devà÷càsurà÷cobhaye pràjàpatyà aspardhanta te devà÷cakramacara¤càlamasurà àsaüste devà÷cakreõa caranta etatkamàpa÷yaü÷cakreõa hi vai devà÷caranta etatkarmàpa÷yaüstasmàdanasa eva pauroóà÷eùu yajåüùyanaso 'gnau 6.8.1.[2] sa yo vanãvàhyate | devànkarmaõaiti daivaü hàsya karma katam bhavatyatha yo na vanãvàhyate 'surànkarmaõaityasuryaü hàsya karma kçtam bhavati 6.8.1.[3] taddhaika àhuþ | svayaü và eùa vanãvàhito viùõukramairvà eùa prayàti vàtsapreõàvasyatãti na tathà vidyàddaivaü và asya tatprayàõaü yadviùõukramà daivamavasànaü yadvàtsapramathàsyedam mànuùam prayàõaü yadidam prayàti mànuùamavasànaü yadavasyati 6.8.1.[4] prajàpatireùogniþ | ubhayamvetatprajàpatiryacca devà yacca manuùyàstadyadviùõukramavàtsapre bhavato yadvavàsya daivaü råpaü tadasya tena saüskarotyatha yadvanãvàhyate yadevàsya mànuùaü råpaü tadasyatena saüskaroti sa ha và etaü sarvaü kçtsnam prajàpatiü saüskaroti ya evaü vidvànvanãvàhyate tasmàdu vanãvàhyetaiva 6.8.1.[5] sa yadahaþ prayàsyantsyàt | tadaharuttarato 'gneþ pràgana upasthàpyàthàsmintsamidhamàdadhàtyetadvà enaü devà eùyantam purastàdannenàprãõannetayà samidhà tathaivainamayametadeùyantam purastàdannena prãõàtyetayà samidhà 6.8.1.[6] samidhàgniü duvasyateti | samidhàgniü namasyatetyetadghçtairbodhayatàtithimàsminhavyà juhotaneti ghçtairaha bodhayatàtithimo asminhavyàni juhutetyetadbruddhavatyetpàyai hyenametadbodhayati 6.8.1.[7] athainamudyacati | udu tvà vi÷ve devà agne bharantu cittibhiriti vi÷ve và etamagre devà÷cittibhirudabharannetaddhyeùàü tadà cittamàsãttathaivainamayametaccitibhirudbharatyetaddhyasya tadà cittam bhavati sa no bhava ÷ivastvaü supratãko vibhàvasuriti yathaiva yajustathà bandhustaü dakùiõata uda¤camàdadhàti tasyo bandhu sthàlyàü gàrhapatyaü samupyàparamàdadhàti sa yadi kàmayetopàdhirohetpàr÷vato và vrajet 6.8.1.[8] athànaóvàhau yunakti | dakùiõamagre 'tha savyamevaü devatretarathà mànuùe sa yàü kàü ca di÷aü yàsyantsyàtpràïevàgre prayàyàtpràcã hi digagneþ svàmeva taddi÷amanu prayàti 6.8.1.[9] predagne jyotiùmànyàhi | ÷ivebhirarcibhiùñvàmiti predagne tvaü jyotiùmànyàhi ÷ivebhirarcibhirdãpyamànairityetadbçhadbhirbhànubhirbhàsanmà hiüsãstanvà prajà iti bçhadbhirarcibhirdãpyamànairmà hiüsãràtmanà prajà ityetat 6.8.1.[10] sa yadàkùa utsarjet | athaitadyajurjapedasuryà và eùà vàgyàkùasya tàmetacamayati tàmetaddevatrà karoti 6.8.1.[11] yadvevaitadyajurjapati | yasminvai kasmiü÷càhite 'kùa utsarjati tasyaiva sà vàgbhavati tadyadagnàvàhite 'kùa utsarjatyagnereva sà vàgbhavatyagnimeva taddevà upàstuvannupàmahayaüstathaivainamayametadupastautyupamahayatyakrandadagni stanayanniva dyauriti tasyokto bandhuþ 6.8.1.[12] sa yadi purà vasatyai vimu¤ceta | anasyevàgniþ syàdatha yadà vasatyai vimu¤ceta pràgana upasthàpyottarata uddhatyàvokùati yatrainamupàvaharati taü dakùiõata uda¤camupàvaharati tasyokto bandhuþ 6.8.1.[13] athàsmintsamidhamàdadhàti | etadvà enaü devà ãyivàüsamupariùñàdannenàprãõannetayà samidhà tathaivainamayametadãyivàüsamupariùñàdannena prãõàtyetayà samidhà 6.8.1.[14] pra pràyamagnirbharatasya ÷çõva iti | prajàpatirvai bharataþ sa hãdaü sarvam bibharti vi yatsåryo na rocate bçhadbhà iti vi yatsårya iva rocate bçhadbhà ityetadabhi yaþ pårum pçtanàsu tasthàviti pårurha nàmàsurarakùasamàsa tamagniþ pçtanàsvabhitaùñhau dãdàya daivyo atithiþ ÷ivo na iti dãpyamàno daivo 'tithiþ ÷ivo na ityetatsthitavatyà vasatyai hyenaü tatsthàpayati 6.8.1.[15] athàtaþ sampadeva | samidham prathamenàdadhàtyudyacatyekena prayàtyekenàkùamekenànumantrayate samidhameva pa¤aemenàdadhàti tatpa¤ca pa¤cacitiko 'gniþ pa¤ca 'rtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.8.2.[1] athàto bhasmana evàbhyavaharaõasya | devà và etadagre bhasmodavapaüste 'bruvanyadi và idamitthameva sadàtmànamabhisaüskariùyàmahe maryàþ kuõapà anapahatapàpmàno bhaviùyàmo yadyu paràvapsyàmo yadatràgneyam bahirdhà tadagneþ kariùyàma upa tajjànãta yathedaü karavàmeti te 'bruvaü÷cetayadhvamiti citimicateti vàva tadabruvaüstadicata yathedaü karavàmeti 6.8.2.[2] te cetayamànàþ | etadapa÷yannapa evainadabhyavaharàmàpo và asya sarvasya pratiùñhà tadyatràsya sarvasya pratiùñhà tadenatpratiùñhàpya yadatràgneyaü tadadbhyo 'dhi janayiùyàma iti tadapo 'bhyavàharaüstathaivainadayametadapo 'bhyavaharati 6.8.2.[3] àpo devãþ | pratigçbhõãta bhasmaitatsyone kçõudhvaü surabhà u loka iti jagdhaü và etadyàtayàma bhavati tadetadàha srabhiùñha enalloke kurudhvamiti tasmai namantàü janaya ityàpo vai janayo 'dbhyo hãdaü sarvaü jàyate supatnãrityagninà và àpaþ supatnyo màteva putram bibhçtàpsvenadini yathà màtà putramapasthe bibhçyàdevamenadbibhçtenyetat 6.8.2.[4] apsvagne sadhiùñaveti | apsvagne yoniùñavetyetatsauùadhãranurudhyasa ityoùadhãrhyeùo 'nurudhyate garbho sanjàyase punariti garbho hyeùa sanjàyate punargarbho asyoùadhãnàü garbho vanaspatãnàm garbho vi÷vasya bhåtasyàgne garbho apàmasãti tadenamasya sarvasya garbhaü karoti 6.8.2.[5] tribhirabhyavaharati | trivçdagniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvataivainadetadabhyavaharatyekenàgre 'tha dvàbhyàü dvàbhyàü vàgre 'thaikena dvistu kçtvo 'bhyavaharati tadye dvipàdàþ pa÷avastairevainadetadabhyavaharati 6.8.2.[6] athàpàdatte | tadyadatràgneyaü tadetadadbhyo 'dhi janayatyanayànayà vai bheùajaü kriyate 'nayaivainametatsambharati prasadya bhasmanà yonimapa÷ca pçthivãmagna iti prasanno hyeùa bhasmanà yonimapa÷ca pçthivãü ca bhavati saüsçjya màtçbhiùñvaü jyotiùmànpunaràsada iti saügatya màtçbhiùñvaü jyotiùmànpunaràsada ityetatpunaràsadya sadanam punarårjà saha rayyetyetena màsarveõàbhinivartasvetyetat 6.8.2.[7] caturbhirapàdatte | tadye catuùpàdàþ pa÷avastairevainametatsambharatyatho annaü vai pa÷avo 'nnenaivainametatsambharati tribhirabhyavaharati tatsapta saptacitiko 'gniþ sapta 'rtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaro 'gniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.8.2.[8] apàdàya bhasmanaþ pratyetya | ukhàyàmopyopatiùñhata etadvà etadayathàyathaü karoti yadagnimapo 'bhyavaharati tasmà evaitannihnute 'hiüsàyà àgneyãbhyàmagnaya evaitannihnute buddhavatãbhyàü yathaivàsyaitadagnirvaco nibodhet 6.8.2.[9] bodhà me asya vacaso yaviùñheti | bodha me 'sya vacaso yaviùñhetyetanmaühiùñhasya prabhçtasya svadhàva iti bhåyiùñhasya prabhçtasya svadhàva ityetatpãyati tvo anu tvo gçõàtãti pãyatyeko 'nveko gçõàti vandàruùñe tanvaü vande agna iti vandità te 'haü tanvaü vande 'gna ityetatsa bodhi sårirmaghavà vasupate vasudàvan yuyodhyasmaddveùàüsãti yathaivàsmàddveùàüsi yuyàdevametadàha dvàbhyàmupatiùñhate gàyatryà ca triùñubhà ca tasyokto bandhuþ 6.8.2.[10] tàni nava bhavanti | nava di÷o di÷o 'gnirnava pràõàþ pràõà agniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati 6.8.2.[11] atha pràya÷cittã karoti | sarvebhyo và eùa etaü kàmebhya àdhatte tadyadevàsyàtra kàmànàü vyavacidyate 'gnàvapo 'bhyavahriyamàõe tadevaitatsaütanoti saüdadhàtyubhe pràya÷cittã karoti ye evàgnàvanugate tasyokto bandhuþ 6.8.2.[12] tàni da÷a bhavanti | da÷àkùarà viràóviràóagnirde÷a di÷o di÷o 'gnirda÷a pràõàþ pràõà agniryàvànagniryàvatyasya màtrà tàvattadbhavati