SATAPATHA-BRAHMANA 1 Data input by H.S. Ananthanarayana and W. P. Lehman. Bracketted numbering added mechanically. ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for ³ ³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes ³ ³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 195 ³ ³ long A ù 249 ³ ³ long i Å 197 ³ ³ long I ý 253 ³ ³ long u Æ 198 ³ ³ long U ô 244 ³ ³ vocalic r ­ 173 ³ ³ vocalic R ã 227 ³ ³ long vocalic r Ì 204 ³ ³ vocalic l Ê 202 ³ ³ long vocalic l Ë 203 ³ ³ velar n Ç 199 ³ ³ velar N § 167 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t  194 ³ ³ retroflex T è 232 ³ ³ retroflex d ¬ 172 ³ ³ retroflex D Ö 214 ³ ³ retroflex n ï 239 ³ ³ retroflex N × 215 ³ ³ palatal s Ó 211 ³ ³ palatal S Á 193 ³ ³ retroflex s « 171 ³ ³ retroflex S å 229 ³ ³ anusvara æ 230 ³ ³ capital anusvara õ 245 ³ ³ visarga ÷ 247 ³ ³ capital visarga ê 234 ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ 1.1.1.[1] vratamupai«yan | antareïÃhavanÅyaæ ca gÃrhapatyaæ ca prÃÇ ti«Âhannapa upasp­Óati tadyadapa upasp­Óatyamedhyo vai puru«o yadan­taæ vadati tena pÆtirantarato medhyà và Ãpo medhyo bhÆtvà vratamupÃyÃnÅti pavitraæ và Ãpa÷ pavitrapÆto vratamupÃyÃnÅti tasmÃdvà apa upasp­Óati 1.1.1.[2] so 'gnimevÃbhÅk«amÃïo vratamupaiti | agne vratapate vrataæ cari«yÃmi tacakeyaæ tanme rÃdhyatÃmityagnirvai devÃnÃæ vratapatistasmà evaitatprÃha vrataæ cari«yÃmi taccakeyaæ tanme rÃdhyatÃmiti nÃtra tirohitamivÃsti 1.1.1.[3] atha saæsthite vis­jate | agne vratapate vratamacÃri«aæ tÃdaÓakam tanme rÃdhÅtyaÓakadyetadyo yaj¤asya saæsthÃmagannarÃdhi hyasmai yo yaj¤asya saæsthÃmagannetena nveva bhÆyi«Âhà iva vratamupayantyanena tvevopeyÃt 1.1.1.[4] dvayaæ và idaæ na t­tÅyamasti | satyaæ caivÃn­taæ ca satyameva devà an­tam manu«yà idamahaman­tÃtsatyamupaimÅti tanmanu«yebhyo devÃnupaiti 1.1.1.[5] sa vai satyameva vadet | etaddhavai devà vrataæ caranti yatsatyaæ tasmÃtte yaÓo yaÓo ha bhavati ya evaæ vidvÃætsatyaævadati 1.1.1.[6] atha saæsthite vis­jate | idamahaæ ya evÃsmi so 'smÅtyamÃnu«a iva và etadbhavati yadvratamupaiti na hi tadavakalpate yadbrÆyÃdidamahaæ satyÃdan­tamupaimÅti tadu khalu punarmÃnu«o bhavati tasmÃdidamahaæ ya evÃsmi so 'smÅtyevaæ vrataæ vis­jeta 1.1.1.[7] athÃto 'ÓanÃnaÓanasyaiva | taduhëìha÷ sÃvayaso 'naÓanameva vratam mene mano ha vai devà manu«yasyÃjÃnanti ta enametadvratamupayantaæ vidu÷ prÃtarno yak«yata iti te 'sya viÓve devà g­hÃnÃgacanti te 'sya g­he«Æpavasanti sa upavasatha÷ 1.1.1.[8] tannvevÃnavakLptam | yo manu«ye«vanaÓnatsu pÆrvo 'ÓnÅyÃdatha kimu yo deve«vanaÓnatsu pÆrvo 'ÓnÅyÃttasmÃdu naivÃÓnÅyÃt 1.1.1.[9] tadu hovÃca yÃj¤avalkya÷ | yadi nÃÓnÃti pit­devatyo bhavati yadyu aÓnÃti devÃnatyaÓnÃtÅti sa yadevÃÓitamanaÓitaæ tadaÓnÅyÃditi yasya vai havirna g­hïanti tadaÓitamanaÓitaæ sa yadaÓnÃti tenÃpit­devatyo bhavati yadyu tadaÓnÃti yasya havirna g­hïanti teno devÃnnÃtyaÓnÃti 1.1.1.[10] sa và ÃraïyamevÃÓnÅyÃt | yà vÃraïyà o«adhayo yadvà v­k«yaæ tadu ha smÃhÃpi barkurvÃr«ïo mÃsÃnme pacata na và etesÃæ havirg­hïantÅti tadu tathà na kuryÃdvrÅhiyavayorvà etadupajaæ yacamÅdhÃnyaæ tadvrÅhiyavÃvevaitena bhÆyÃæsau karoti tasmÃdÃraïyamevÃÓnÅyÃt 1.1.1.[11] sa ÃhavanÅyÃgÃre vaitÃæ rÃtrÅæ ÓayÅta | gÃrhapatyÃgÃre và devÃnvà e«a upÃvartate yo vratamupaiti sa yÃnevopÃvarttate te«Ãmevaitanmadhye Óete 'dha÷ ÓayÅtÃdhastÃdiva hi Óreyasa upacÃra÷ 1.1.1.[12] sa vai prÃtarapa eva | prathamena karmaïÃbhipadyate 'pa÷ praïayati yaj¤ovà Ãpo yaj¤amevaitatprathamena karmaïÃbhipadyate tÃ÷ praïayati yaj¤amevaitadvitanoti 1.1.1.[13] sa praïayati | kastvà yunakti sa tvà yunakti kasmai tvà yunakti tasmai tvà yunaktÅtyetÃbhiraniruktÃbhirvyÃh­tibhiranirukto vai prajÃpatih prajÃpatiryaj¤astatprajÃpatimevaitadyaj¤aæ yunakti 1.1.1.[14] yadvevÃpa÷ praïayati | adbhirvà idaæ sarvamÃptaæ tatprathamenaivaitatkarmaïà sarvamÃpnoti 1.1.1.[15] yadvevÃsyÃtra | hotà vÃdhvaryurvà brahmà vÃgnÅdhro và svayaæ và yajamÃno nÃbhyÃpayati tadevÃsyaitena sarvamÃptam bhavati 1.1.1.[16] yadvevÃpa÷ praïayati | devÃnha vai yaj¤ena yajamÃnÃæstÃnasurarak«asÃni rarak«urna yak«yadhva iti tadyadarak«aæstasmÃdrak«Ãæsi 1.1.1.[17] tato devà etaæ vajraæ dad­Óu÷ | yadapo vajro và Ãpo vajro hi và ÃpastasmÃdyenaità yanti nimnaæ kurvanti yatropati«Âhante nirdahanti tata etaæ vajramudayacaæstasyÃbhaye 'nëÂre nivÃte yaj¤amatanvata tatho evaisa etaæ vajramudyacati tasyÃbhaye 'nëÂre nivÃte yaj¤aæ tanute tasmÃdapa÷ praïayati 1.1.1.[18] tà utsicyottareïa gÃrhapatyaæ sÃdayati | yo«Ã và Ãpo v­«Ãgnirg­hà vai gÃrhapatyastadg­he«vevaitanmithunam prajananaæ kriyate vajraæ và e«a udyacati yo 'pa÷ praïayati yo và aprati«Âhito vajramudyacati nainaæ Óaknotyudyantuæ saæ hainaæ Ó­ïÃti 1.1.1.[19] sa yadgÃrhapatye sÃdayati | g­hà vai gÃrhapatyo g­hà vai prati«ÂhÃyÃm pratiti«Âhati tatho hainame«a vajro na hinasti tasmÃdgÃrhapatye sÃdayati 1.1.1.[20] tà uttareïÃhavanÅyam praïayati | yo«Ã và Ãpo v­b«Ãgnirmithunamevaitatprajananaæ kriyata evamiva hi mithunaæ kLptamuttarato hi strÅ pumÃæsamupaÓete 1.1.1.[21] tà nÃntareïa saæcareyu÷ | nenmithunaæ caryamÃïamantareïa saæcarÃniti tà nÃtih­tya sÃdayenno anÃptÃ÷ sÃdayetsa yadatih­tya sÃdayedasti và agneÓcÃpÃæ ca vibhrÃt­vyamiva sa yatheva ha tadagnerbhavati yatrÃsyÃpa upasp­Óantyagnau hÃdhi bhrÃt­vyaæ vardhayedyadatih­tya sÃdayedyadya anÃptÃ÷ sÃdayenno hÃbhistaæ kÃmamabhyÃpayedyasmai kÃmÃya praïÅyante tasmÃdu sampratyevottareïÃhavanÅyam praïayati 1.1.1.[22] atha t­ïai÷ parist­ïÃti | dvandvam pÃtrÃïyudÃharati ÓÆrpaæ cÃgnihotrahavaïÅæ ca sphyaæ ca kapÃlÃnica ÓamyÃæ cak­«ïÃjinaæ colÆkhalamusale d­«adupala taddaÓa daÓÃk«arà vai virìvirìvai yaj¤astadvirÃjamevaitadyaj¤amabhisampÃdayatyatha yaddvandvaæ dvandvaæ vai vÅryaæ yadà vai dvau saæ rabhete atha tadvÅryam bhavati dvandvaæ vai mithunam prajananam mithunamevaitatprajananaæ kriyate 1.1.2.[1] atha ÓÆrpaæ cÃgnihotrahavaïÅæ cÃdatte | karmaïo vÃæ ve«Ãya vÃmiti yaj¤o vai karma yaj¤Ãya hi tasmÃdÃha karmaïo vÃmiti ve«Ãya vÃmiti veve«ÂÅva hi yaj¤am 1.1.2.[2] atha vÃcaæ yacati | vÃgvai yaj¤o 'vik«ubdho yaj¤aæ tanavà ityatha pratapati pratyu«Âaæ rak«a÷ pratyu«Âà arÃtayo ni«Âaptaæ rak«o ni«Âaptà arÃtaya iti và 1.1.2.[3] devà ha vai yaj¤aæ tanvÃnÃ÷ | te 'surarak«asebhya ÃsaÇgÃdbibhayäcakrustadyaj¤amukhÃdevaitannëÂrà rak«Ãæsyato 'pahanti 1.1.2.[4] atha praiti | urvantarik«amanvemÅtyantarik«aæ và anu rak«aÓcaratyamÆlamubhayata÷ paricinnaæ yathÃyam puru«o 'mÆla ubhayata÷ paricinno 'ntarik«amanucarati tadbrahmaïaivaitadantarik«amabhayamanëÂraæ kurute 1.1.2.[5] sa và anasa eva g­hïÅyÃt | ano ha và agre paÓceva và idaæ yacÃlaæ sa yadevÃgre tatkaravÃïiti tasmÃdanasa eva g­hïÅyÃt 1.1.2.[6] bhÆmà và ana÷ | bhÆmà hi và anastasmÃdyadà bahu bhavatyanovÃhyamabhÆdityÃhustadbhÆmÃnamevaitadupaiti tasmÃdanasa eva g­hïÅyÃt 1.1.2.[7] yaj¤o vasanti na kau«Âasya na kumbhyai bhastrÃyai ha smar«ayo g­hïanti tadv­«Ånprati bhastrÃyai yajÆæ«yÃsustÃnyetarhi prÃk­tÃni yaj¤Ãdyaj¤aæ nirmimà iti tasmÃdanasa evag­hïÅyÃt 1.1.2.[8] uto pÃtryai g­Ãmu tarhyavastadupohya g­hïÅyÃdyato yunajÃma tato vimu¤ccanti 1.1.2.[9] tasya và etasyÃnasa÷ | agnireva dhÆragnirhi vai dhÆratha ya enadvahantyagnidagdhamivai«Ãæ vaham bhavatyatha yajjaghanena kastambhÅm pra ugaæ vedirevÃsya sà nŬa eva havirdhÃnam 1.1.2.[10] sa dhuramabhim­Óati | dhÆrasi dhÆrva dhÆrvantaæ dhÆrva taæ yo 'smÃndhÆrvati taæ dhÆrvayaæ vayaæ dhÆrvÃma ityagnirvà e«a dhuryastametadatye«yanbhavati havirgrahi«yaæstasmÃevaitÃnnihnute tatho haitame«o 'tiyantamagnirdhuryo na hinasti 1.1.2.[11] taddha smaitadÃruïirÃha | adharmÃsaÓo và ahaæ sapatnÃndhÆrvÃmÅtyetaddha sma sa tadabhyÃha 1.1.2.[12] atha jaghanena kastambhÅmÅ«Ãmabhim­Óya japati | devÃnÃmasi vahnitamaæ sasnitamam papritamaæ ju«Âatamaæ devahÆtamam |ahrutamasi havirdhÃnaæ d­æhasva mà hvÃrityana evaitadupastautyupastutÃdrÃtamanaso havirg­hïÃnÅti mà te yaj¤apatirhvÃr«Åditi yajamÃno vai yaj¤apatistadyajamÃnÃyaivaitaduhvalÃmÃÓÃste 1.1.2.[13] athÃkramate | vi«ïustvà kramatÃmiti yaj¤o vai vi«ïu÷ sa devebhya imÃæ vikrÃntiæ vicakrame yai«Ãmiyaæ vikrÃntiridameva prathamena padena paspÃrÃthedamantarik«aæ dvitÅyena divamuttamenaitÃmvevai«a etasmai vi«ïuryaj¤o vikrÃntiæ vikramate 1.1.2.[14] atha prek«ate | uru vÃtÃyeti prÃïo vai vÃtastadbrahmaïaiv aitatprÃïÃya vÃtÃyorugÃyaæ kurute 1.1.2.[15] athÃpÃsyati | apahataæ rak«a iti yadyatra ki¤cidÃpannam bhavati yadyu nÃbhyeva m­ÓettannëÂrà evaitadrak«Ãæ syato 'pahanti 1.1.2.[16] athÃbhipadyate | yacantÃm pa¤cati pa¤ca và imà aÇgulaya÷ pÃÇkto vai yaj¤astadyaj¤amevaitadatra dadhÃti 1.1.2.[17] atha g­hïÃti | devasya tvà savitu÷ prasave 'ÓvinorbÃhubhyÃm pÆ«ïo hastÃbhyÃm agnaye ju«Âaæ g­hïÃmÅti savità vai devÃnÃm prasavità tatsavit­prasÆta evaitadg­hïÃtyaÓvinorbÃhubhyÃmityaÓvinÃvadhvaryÆ pÆ«ïo hastÃbhyÃmiti pÆ«Ã bhÃgadugho 'Óanam pÃïibhyÃmupanidhÃtà satyaæ devà antammanu«yÃstatsatyenaivaitadg­hïÃti 1.1.2.[18] atha devatÃyà ÃdiÓati | sarvà ha vai devatà adhvaryuæ havirg­hÅ«yantamupati«Âhante mama nÃma grahÅ«yati mama nÃma grahÅ«yatÅti tÃbhya evaitatsaha satÅbhyo 'samadaæ karoti 1.1.2.[19] yadveva devatÃyà ÃdiÓati | yÃvatÅbhyo ha vai devatÃbhyo havÅæ«i g­hyanta Ìïamu haiva tÃstena manyante yadasmai taækÃmaæ samardhayeyuryatkÃmyà g­hï Ãti tasmÃdvai devatÃyà 'ÃdiÓatyevameva yathÃpÆrvaæ havÅæ«i g­hÅtvà 1.1.2.[20] athÃbhim­Óati | bhÆtÃya tvà nÃrÃtaya iti tadyata eva g­hïÃti tadevaitatpunarÃpyÃyayati 1.1.2.[21] atha prÃÇprek«ate | svarabhivikhye«amiti pariv­tamiva và etadano bhavati tadasyaitaccak«u÷ pÃpmag­hÅtamiva bhavati yaj¤o vai svarahardevÃ÷ sÆryastatsvarevaitadato bhivipaÓyati 1.1.2.[22] athÃvarohati | d­æhantÃæ duryÃ÷ p­thivyÃmiti g­hà vai duryÃste heta ÅÓvaro g­hà yajamÃnasya yo 'syai«o 'dhvaryuryaj¤ena carati tam prayantamanu pracyotostasyeÓvara÷ kulaæ vik«obdhostÃnevaitadasyÃm p­thivyÃæ d­æhati tathà nÃnupracyavante tathà na vik«obhante tasmÃdÃha d­æhantÃæ duryÃ÷ p­thivyÃmityatha praityurvantarik«amanvemÅti so 'sÃveva bandhu÷ 1.1.2.[23] sa yasya gÃrhapatye havÅæ«i Órapayanti | gÃrhapatye tasya pÃtrÃïi saæsÃdayanti jaghaneno tarhi gÃrhapatyaæ sÃdayedyasyÃhavanÅye havÅæ«i ÓrapayantyÃhavanÅye tasya pÃtrÃïi saæsÃdayanti jaghaneno tarhyÃhavanÅyaæ sÃdayetp­thivyÃstvà nÃbhau sÃdayÃmÅti madhyaæ vai nÃbhirmadhyamabhayaæ tasmÃdÃha p­thivyÃstvà nÃbhau sÃdayÃmÅtyadityà upastha ityupastha ivainadabhÃr«uriti và Ãhuryatsuguptaæ gopÃyanti tasmÃdÃhÃdityà upastha ityagne havyaæ rak«eti tadagnaye caivaitaddhavi÷ paridadÃti guptyà asyai ca p­thivyai tasmÃdÃhÃgne havyaæ rak«eti 1.1.3.[1] pavitre karoti | pavitre stho vai«ïavyÃviti yaj¤o vai vi«ïuryaj¤iye stha ityevaitadÃha 1.1.3.[2] te vai dve bhavata÷ | ayaæ vai pavitraæ yo 'yam pavate so 'yameka ivaiva pavate so 'yam puru«e 'nta÷ pravi«Âa÷ prÃÇca pratyaÇca tÃvimau prÃïodÃnau tadetasyaivÃnu mÃtrÃæ tasmÃddve bhavata÷ 1.1.3.[3] atho api trÅïi syu÷ | vyÃno hi t­tÅyo dve nveva bhavatastÃbhyÃmetÃ÷ prok«aïÅrutpÆya tÃbhi÷ prok«ati tadyadetÃbhyÃmutpunÃti 1.1.3.[4] v­tro ha và idaæ sarvaæ v­tvà ÓiÓye | yadidamantareïa dyÃvÃp­thivÅ sa yadedaæ sarvaæ v­tvà ÓiÓye tasmÃdv­tro nÃma 1.1.3[[.]]5 tamindro jaghÃna | sa hata÷ pÆti÷ sarvata evÃpo 'bhipra susrÃva sarvataiva hyayaæ samudrastasmÃdu haikà Ãpo bÅbhatsäcakrire tà uparyuparyatipupruvire 'ta ime darbhÃstà haità anÃpÆyità Ãpo 'sti và itarÃsu saæ s­«Âamiva yadenà v­tra÷ pÆtirabhiprÃsravattadevÃsÃmetÃbhyÃm pavitrÃbhyÃmapahantyatha medhyÃbhirevÃdbhi÷ prok«ati tasmÃdvà etÃbhyÃmutpunÃti 1.1.3.[6] sa utpunÃti | saviturva÷ prasava utpunÃmyacidreïa pavitreïa sÆryasya raÓmibhiriti savità vai devÃnÃm prasavità tatsavit­prasÆta evaitadutpunÃtyacidreïa pavitreïeti yo và ayam pavata e«o 'cidram pavitrametenaitadÃha sÆryasya raÓmibhirityete và utpavitÃro yatsÆryasya raÓmayastasmÃdÃha sÆryasya raÓmibhiriti 1.1.3.[7] tÃ÷ savye pÃïau k­tvà | dak«iïenodiÇgayatyupastautyevainà etanmahayatyeva devÅrÃpo agreguvo agrepuva iti devyo hyÃpastasmÃdÃha devÅrÃpa ityagreguva iti tà yatsamudraæ gacanti tenÃgreguvo 'grepuva iti tà yatprathamÃ÷ somasya rÃj¤o bhak«ayanti tenÃgrepuvo 'gra imamadya yaj¤aæ nayatÃgre yaj¤apatiæ sudhÃtuæ yaj¤apatiæ devayuvamiti sÃdhu yaj¤aæ sÃdhu yajamÃnamityevaitadÃha 1.1.3.[8] yu«mà indro 'v­ïÅta v­tratÆrya iti | età u hÅndro 'v­ïÅta v­treïa spardhamÃna etÃbhirhyenamahaæstasmÃdÃha yu«mà indro 'v­ïÅta v­tratÆrya iti 1.1.3.[9] yÆyamindramav­ïÅdhvaæ v­tratÆrya iti | età u hÅndramav­ïata v­treïa spardhamÃnametÃbhirhyenamahaæstasmÃdÃha yÆyamindramav­ïÅdhvaæ v­tratÆrya 'iti 1.1.3.[10] prok«ità stheti | tadetÃbhyo nihnute 'tha havi÷ prok«atyeko vai prok«aïasya bandhurmedhyamevaitatkaroti 1.1.3[.1]1 sa prok«ati agnaye tvà ju«Âam prok«ÃmÅti tadyasyai devatÃyai havirbhavati tasyai medhyaæ karotyevameva yathÃpÆrvaæ havÅæ«i prok«ya 1.1.3.[12] atha yaj¤apÃtrÃïi prok«ati | daivyÃya karmaïo Óundhadhvaæ devayajyÃyà iti daivyÃya hi karmaïo Óundhati devayajyÃyai yadvo 'Óuddha÷ parÃjaghnuridaæ vastacundhÃmÅti tadyadevai«ÃmatrÃÓuddhastak«Ã vÃnyo vÃmedhya÷ kaÓcitparÃhanti tadevai«Ãmetadadbhirmedhyaæ karoti tasmÃdÃha yadvo 'ÓuddhÃ÷ parÃjaghnuridaæ vastacundhÃmÅti 1.1.4.[1] atha k­«ïÃjinamÃdatte | yaj¤asyaiva sarvatvÃya yaj¤o ha devebhyo 'pacakrÃma sa k­«ïo bhÆtvà cacÃra tasya devà anuvidya tvacamevÃvacÃyÃjahru÷ 1.1.4.[2] tasya yÃni ÓuklÃni ca k­«ïÃni ca lomÃni | tÃny­cÃæ ca sÃmnÃæ ca rÆpaæ yÃni ÓuklÃni tÃni sÃmnÃæ rÆpaæ yÃni k­«ïÃni tÃny­cÃæ yadi vetarathà yÃnyeva k­«ïÃni tÃni sÃmnÃæ rÆpaæ yÃni ÓuklÃni tÃny­cÃæ yÃnyeva babhrÆïÅva harÅïi tÃni yaju«Ãæ rÆpam 1.1.4.[3] sai«Ã trayÅ vidyà yaj¤a÷ | tasyà etacilpame«a varïastadyatk­«ïÃjinam bhavati yaj¤asyaiva sarvatvÃya tasmÃtk­«ïÃjinamadhi dÅk«ante yaj¤asyaiva sarvatvÃya tasmÃdadhyavahananamadhipe«aïam bhavatyaskannaæ havirasaditi tadyadevÃtra taï¬ulo và pi«Âaæ và skandÃttadyaj¤e yaj¤a÷ pratiti«ÂhÃditi tasmÃdadhyavahananamadhipe«aïam bhavati 1.1.4.[4] atha k­«ïÃjinamÃdatte | ÓarmÃsÅti carma và etatk­«ïasya tadasya tanmÃnu«aæ Óarma devatrà tasmÃdÃha ÓarmÃsÅti tadavadhÆnotyavadhÆtaæ rak«o 'vadhÆtà arÃtaya iti tannëÂrà evaitadrak«aæsyato 'pahantyatinatyeva pÃtrÃïyavadhÆnoti yadyasyÃmedhyamabhÆttadyasyaitadavadhÆnoti 1.1.4.[5] tatpratÅcÅnagrÅvamupast­ïÃti | adityÃstvagasi prati tvÃditirvettvitÅyaæ vai p­thivyaditistasyà asyai tvagyadidamasyÃmadhi ki¤ca tasmÃdÃhÃdityÃstvagasÅti prati tvÃditirvettviti prati hi sva÷ saæ jÃnÅte tatsaæj¤Ãmevaitatk­«ïÃjinÃya ca vadati nedanyo 'nyaæ hinasÃta ityabhinihitameva savyena pÃïinà bhavati 1.1.4.[6] atha dak«iïenolÆkhalamÃharati | nediha purà nëÂrà rak«ÃæsyÃviÓÃniti brÃhmaïo hi rak«asÃmapahantà tasmÃdabhinihitameva savyena pÃïinà bhavati 1.1.4.[7] atholÆkhalaæ nidadhÃti | adrirasi vÃnaspatyo grÃvÃsi p­thubu¬hna iti và tadyathaivÃda÷ somaæ rÃjÃnaæ grÃvabhirabhi«uïvantyevamevaitadulÆkhalamusalÃbhyÃæ d­«adupalÃbhyÃæ haviryaj¤amabhi«uïotyadraya iti vai te«Ãmekaæ nÃma tasmÃdÃhÃdrirasÅti vÃnaspatya iti vÃnaspatyo hye«a grÃvÃsi p­thubudhna iti grÃvà hye«a p­thubudhno hye«a prati tvÃdityÃstvagvettviti tatsaæj¤Ãmevaitatk­«ïÃjinÃya ca vadati nedanyo 'nyaæ hinasÃta iti 1.1.4.[8] atha havirÃvapati | agnestanÆrasi vÃco visarjanamiti yaj¤o hi tenÃgnestanÆrvÃco visarjanamiti yÃæ và amÆæ havirgrahÅ«yanvÃcaæ yacatyatra vai taæ vis­jate tadyadetÃmatra vÃcaæ vis­jata e«a hi yaj¤a ulÆkhale pratya«ÂhÃde«a hi prÃsÃri tasmÃdÃha vÃco visarjanamiti 1.1.4.[9] sa yadidam purà mÃnu«Åæ vÃcaæ vyÃharet | tatro vai«ïÃvÅm­caæ và yajurvà japedyaj¤o vai vi«ïustadyaj¤am punarÃrabhate tasyo hai«Ã prÃyaÓcittirdevavÅtaye tvà g­hïÃmÅti devÃnavadityu hi havirg­hyate 1.1.4.[10] atha musalamÃdatte | b­hadgrÃvÃsi vÃnaspatya iti b­hadgrÃvà hye«a vÃnaspatyo hye«a tadavadadhÃti sa idaæ devebhyo havi÷ ÓamÅ«va suÓami ÓamÅ«veti sa idaæ devebhyo havi÷ saæskuru sÃdhusaæsk­taæ saæskurvityevaitadÃha 1.1.4.[11] atha havi«k­tamudvÃdayati | havi«k­dehi havi«k­dehÅti vÃgvai havi«k­dvÃcamevaitadvis­jate vÃgu vai yaj¤astadyaj¤amevaitatpunarupahvayate 1.1.4.[12] tÃni và etÃni | catvÃri vÃca ehÅti brÃhmaïasyÃgahyÃdraveti vaiÓyasya ca rÃjanyabandhoÓcÃdhÃveti ÓÆdrasya sa yadeva brÃhmaïasya tadÃhaitaddhi yaj¤iyatamametadu ha vai vÃca÷ ÓÃntataæ yadehÅti tasmÃdehÅtyeva brÆyÃt 1.1.4.[13] taddha smaitatpurà | jÃyaiva havi«k­dupotti«Âhati tadidamapyetarhi ya eva kaÓcopotti«Âhati sa yatrai«a havi«k­tamudvÃdayati tadeko d­«adupale samÃhanti tadyadetÃmatra vÃcam pratyudvÃdayanti 1.1.4.[14] manorha và ̫abha Ãsa | tasminnasuraghnÅ sapatnaghnÅ vÃkpravi«ÂÃsa tasya ha sma ÓvasathÃdravathÃdasurarak«asÃni m­dyamÃnÃni yanti te hÃsurÃ÷ samÆdire pÃpaæ vata no 'yam­«abha÷ sacate kathaæ nvimaæ dabhnuyÃmeti kilÃtÃkulÅ iti hÃsurabrahmÃvÃsatu÷ 1.1.4.[15] tau hocatu÷ | ÓraddhÃdevÅ vai manurÃvaæ nu vedÃveti tau hÃgatyocaturmano yÃjayÃva tveti kenetyanenar«abheïeti tatheti tasyÃlabdhasya sa vÃgapacakrÃma 1.1.4.[16] sà manoreva jÃyÃm manÃvÅm praviveÓa | tasyai ha sma yatra vadantyai Ó­ïvanti tato ha smaivÃsurarak«asÃni m­dyamÃnÃni yanti te hÃsurÃ÷ samÆdira ito vai na÷ pÃpÅya÷ sacate bhÆyo hi mÃnu«Å vÃgvadatÅti kilÃtÃkulÅ haivocatu÷ ÓraddhÃdevo vai manurÃvaæ nveva vedÃveti tau hÃgatyocaturmano y ÃjayÃva tveti kenetyanayaiva jÃyayeti tatheti tasyà ÃlabdhÃyai sà vÃgapacakrÃma 1.1.4.[17] sà yajna=ameva yaj¤apÃtrÃïi praviveÓa | tato hainÃæ na Óekaturnirhantuæ sai«ÃsuraghnÅ vÃgudvadati sa yasya haivaævidu«a etÃmatra vÃcam pratyudvÃdayanti pÃpÅyÃæso haivÃsya sapatnà bhavanti 1.1.4.[18] sa samÃhanti | kukkuÂo 'si madhujihva iti madhujihvo vai sa devebhya ÃsÅdvi«ajihvo 'surebhya÷ sa yo devebhya ÃsÅ÷ sana edhÅtye vaitadÃhe«amÆrjamÃvada tvayà vayaæ saÇghÃtaæ saÇghÃtaæ je«meti nÃtra tirohitamivÃsti 1.1.4.[19] atha ÓÆrpamÃdatte | var«av­ddhamasÅti var«av­ddhaæ hyetadyadi na¬ÃnÃæ yadi veïÆnÃæ yadÅ«ÅkÃïÃæ var«amuhyevaità vardhayati 1.1.4.[20] atha havirnirvapati | prati tvà var«av­ddhaæ vettviti var«av­ddhà u hyevaite yadi vrÅhayo yadi yavà var«amuhyevaitÃnvardhayati tatsaæj¤ÃmevaitacÆrpÃya ca vadati nedanyo 'nyaæ hinasÃta iti 1.1.4.[21] atha ni«punÃti | parÃpÆtaæ rak«a÷ parÃpÆtà arÃtaya ityatha tu«Ãnprahantyapahataæ rak«a iti tannëÂrà evaitadrak«Ãæsyato 'pahanti 1.1.4.[22] athÃpavinakti | vÃyurvo vivinaktvityayaæ vai vÃyuryo 'yam pavata e«a và idaæ sarvaæ vivinakti yadidaæ kiæca vivicyate tadenÃne«a evaitad vivinaktisa yadaita etatprÃpnuvanti yatrainÃn adhyapavinakti 1.1.4.[23] athÃnumantrayate | devo va÷ savità hiraïyapÃïi÷ pratig­bhïÃtvÃcidreïa pÃïinà supratig­hÅtà asannityatha tri÷ phalÅkaroti triv­ddhi yaj¤a÷ 1.1.4.[24] taddhaike devebhya÷ Óundhadhvaæ devebhya÷ Óundhadhvamiti phalÅkurvanti tadu tathà na kuryÃdÃdi«Âaæ và etaddevatÃyai havirbhavatyathaitadvaiÓvadevaæ karoti yadÃha devebhya÷ Óundhadhvamiti tatsamadaæ karoti tasmÃdu tÆ«ïÅmeva phalÅkuryÃt 1.2.1.[1] sa vai kapÃlÃnyevÃnyatara upadadhÃti | d­«adupale anyatarastadvà etadubhayaæ saha kriyate tadyadetadubhayaæ saha kriyate 1.2.1.[2] Óiro ha và etadyaj¤asya yatpuro¬ÃÓa÷ sa gÃnyevemÃni ÓÅr«ïa÷ kapÃlÃnyetÃnyevÃsya kapÃlÃni masti«ka eva pi«ÂÃni tadvà etadekamaÇgamekaæ saha karavÃva samÃnaæ karavÃveti tasmÃdvà etadubhayaæ saha kriyate 1.2.1.[3] sa ya÷ kapÃlÃnyupadadhÃti | sa upave«amÃdatte dh­«ÂirasÅti sa yadenenÃgniæ dh­«ïivopacarati tena dh­«Âiratha yadenena yaj¤a upÃlabhata upeva và enenaitadve«Âi tasmÃdupave«o nÃma 1.2.1.[4] tena prÃco 'ÇgÃrÃnudÆhati | apÃgne agnimÃmÃdaæ jahi ni«kravyÃdaæ sedhetyayaæ và ÃmÃdyenedam manu«yÃ÷ paktvÃÓnantyatha yena puru«aæ dahanti sa kravyÃdetÃvevaitadubhÃvato 'pahanti 1.2.1.[5] athÃÇgÃramÃskauti | à devayajaæ vaheti yo devayàtasmin havÅæ«i ÓrapayÃma tasminyaj¤aæ tanavÃmahà iti tasmÃdvÃÃskauti 1.2.1.[6] tam madhyamena kapÃlenÃbhyupadadhÃti | devà ha vai yaj¤aætanvÃnÃste 'surarak«asebhya ÃsaÇgÃdbibhayÃæcakrurnenno 'dhastÃnnëÂrà rak«Ãæsyupotti«ÂhÃnityagnirhi rak«asÃmapahantà tasmÃdevamupadadhÃti tadyade«a eva bhavati nÃnya e«a hi yaju«k­to medhyastasmÃnmadhyamena kapÃlenÃbhyupadadhÃti 1.2.1.[7] sa upadadhÃti | dhruvamasi p­thivÅæ d­æheti p­thivyà eva rÆpeïaitadeva d­æhatyetenaiva dvi«antam bhrÃt­vyamavabÃdhate brahmavani tvà k«atravani sajÃtavanyupadadhÃmi bhrÃt­vyasya vadhÃyeti bahvÅ vai yaju÷svÃÓÅstadbrahma ca k«atraæ cÃÓÃsta ubhe vÅrya sajÃtavanÅti bhÆmà vai sajÃtÃstadbhÆmÃnamÃÓÃsta upadadhÃmi bhrÃt­vyasya badhÃyeti yadi nÃbhicaredyadya abhicaredamu«ya badhÃyeti brÆyÃdabhinihitameva savyasya pÃïeraÇgulyà bhavati 1.2.1.[8] athÃÇgÃramÃskauti | nediha purà nëÂrà rak«ÃæsyÃviÓÃniti brÃhmaïo hi rak«asÃmapahantà tasmÃdabhinihitameva savyasya pÃïeraÇgulyà bhavati 1.2.1.[9] athÃÇgÃramadhyÆhati | agne brahma g­bhïÅ«veti nediha purà nëÂrà rak«ÃæsyÃviÓÃnityagnirhi rak«asÃmapahantà tasmÃdenamadhyÆhati 1.2.1.[10] atha yatpaÓcÃttadupadadhÃti | dharuïamasyantarik«aæ d­æhetyantarik«asyaiva rÆpeïaitadeva d­æhatyetenaiva dvi«antam bhrÃt­vyamavabÃdhate brahmavani tvà k«atravani sajÃtavanyupadadhÃmi bhrÃt­vyasya badhÃyeti 1.2.1[.1]1 atha yatpurastÃttadupadadhÃti | dhartramasi divaæ d­æheti diva eva rÆpeïaitadeva d­æhatyetenaiva ... badhÃyeti 1.2.1.[12] atha yaddak«iïatastadupapadhÃti | viÓvÃbhyastvÃÓÃbhya upadadhÃmÅti sa yadimÃællokÃnati caturthamasti và na và tenaivaitaddvi«antam bhrÃt­vyamavabÃdhate 'naddhà vai tadyadimÃællokÃnati caturthamasti và na vÃnaddho tadyadviÓvà ÃÓÃstasmÃdÃha viÓvÃbhyastvÃÓÃbhya upadadhÃmÅti tÆ«ïÅæ vaivetarÃïi kapÃlÃnyupadadhÃti cita sthordhvacita iti và 1.2.1.[13] athÃÇgÃrairabhyÆhati | bh­gÆïÃmaÇgirasÃæ tapasà tapyadhvamityetadvai teji«Âhaæ tejo yadbh­gvaÇgirasÃæ sutaptÃnyasanniti tasmÃdenamabhyÆhati 1.2.1.[14] atha yo d­«adupale upadadhÃti | sa k­«ïÃjinamÃdatte ÓarmÃsÅti tadavadhÆnotyavadhÆtaæ rak«o 'vadhÆtà arÃtaya iti so 'sÃveva bandhustatpratÅcÅnagrÅvamupast­ïÃtyadityÃstvagasi prati tvÃditirvettviti so 'sÃveva bandhu÷ 1.2.1.[15] atha d­«adamupadadhÃti | dhi«aïÃsi parvatÅ prati tvÃdityÃstvagvettviti dhi«aïà hi parvatÅ hi prati tvÃdityÃstvagvettviti tatsaæj¤Ãmevaitatk­«ïÃjinÃya ca vadati nedanyo 'nyaæ hinasÃva itÅyamevai«Ã p­thivÅ rÆpeïa 1.2.1.[16] atha ÓamyÃmudÅcÅnÃgrÃmupadadhÃti | diva skambhanÅrasÅtyantarik«ameva rÆpeïÃntarik«eïa hÅme dyÃvÃp­thivÅ vi«Âabdhe tasmÃdÃha diva skambhanÅrasÅti 1.2.1.[17] athopalÃmupadadhÃti | dhi«aïÃsi pÃrvateyÅ prati tvà parvatÅ vettviti kanÅyasÅ hye«Ã duhiteva bhavati tasmÃdÃha pÃrvateyÅti prati tvà parvatÅ vettviti prati hi sva÷ saæjÃnÅte tatsaæj¤Ãmevaitadd­«adupalÃbhyÃæ vadati nedanyo 'nyaæ hinasÃta iti dyaurevai«Ã rÆpeïa hanÆ eva d­«adupalejihvaiva Óamyà tasmÃcamyayà samÃhanti jihvayà hi vadati 1.2.1.[18] atha haviradhivapati | dhÃnyamasi dhinuhi devÃniti dhÃnyaæ hi devÃndhinavadityu hi havirg­hyate 1.2.1.[19] atha pina«Âi | prÃïÃya tvodÃnÃya tvà vyÃnÃya tvà dÅrghÃmanu prasitimÃyu«e dhÃmiti prohati devo va÷ savità hiraïyapÃïi÷ pratig­bhïÃtvacidreïa pÃïinà cak«u«e tveti 1.2.1.[20] tadyadevam pina«Âi | jÅvaæ vai devÃnÃæ haviram­tamam­tÃnÃmathaitadulÆkhalamusalÃbhyÃæ d­«adupalÃbhyÃæ haviryaj¤aæ ghnanti 1.2.1.[21] sa yadÃha | prÃïÃya tvodÃnÃya tveti tatprÃïodÃnau dadhÃti vyÃnÃya tveti tadvyÃnaæ dadhÃti dÅrghÃmanu prasitimÃyu«e dhÃmiti tadÃyurdadhÃti devo va÷ savità hiraïyapÃïi÷ pratig­bhïÃtvacidreïa pÃïinà supratig­hÅtÃnyasanniti cak«u«e tveti taccak«urdadhÃtyetÃni vai jÅvato bhavantyevamu haitajjÅvameva devÃnÃæ havirbhavatyam­tamam­tÃnÃæ tasmÃdevam pina«Âi piæ«anti pi«ÂÃnyabhÅndhate kapÃlÃni 1.2.1.[22] athaika Ãjyaæ nirvapati | yadvà Ãdi«Âaæ devatÃyai havirg­hyate yÃvaddevatyaæ tadbhavati taditareïa yaju«Ã g­hïÃti na và etatkasyai cana devatÃyai havirg­hïannÃdiÓati yadÃjyaæ tasmÃdaniruktena yaju«Ã g­hïÃti mahÅnÃm payo 'sÅti mahya iti ha và etÃsÃmeke nÃma yadgavÃæ tÃsÃæ và etatpayo bhavati tasmÃdÃha mahÅnÃm payo 'sÅtyevamu hÃsyaitatkhalu yaju«aiva g­hÅtam bhavati tasmÃdvevÃha mahÅnÃm payo 'sÅti 1.2.2.[1] pavitravati samvapati | pÃtryÃm pavitre avadhÃya devasya tvÃsavitu÷ prasave 'ÓvinorbÃhubhyÃm pÆ«ïo hastÃbhyÃæ samvapÃmÅti so 'sÃvevaitasya yaju«o bandhu÷ 1.2.2.[2] athÃntarvedyupaviÓati | athaika upasarjanÅbhiraiti tà Ãnayati tÃ÷ pavitrÃbhyÃm pratig­hïÃti samÃpa o«adhÅbhiriti saæhyetadÃpa o«adhÅbhiretÃbhi÷ pi«ÂÃbhi÷ samgacante samo«adhayo raseneti saæhyetado«adhayo rasenaitÃ÷ pi«Âà adbhi÷ saægacanta Ãpo hyetÃsÃæ r!asa÷ saæ revatÅrjagatÅbhi÷ p­cyantÃmiti revatya Ãpo jagatya o«adhayastà u hyetadubhayya÷ samp­cyante sam madhumatÅrmadhumatÅbhi÷ p­cyantÃmiti saæ rasavatyo rasavatÅbhi÷ p­cyantÃmityevaitadÃha 1.2.2.[3] atha saæyauti | janayatyai tvà saæyaumÅti yathà và adhiv­kto 'gneradhi jÃyetaivaæ vai tatsaæyauti 1.2.2.[4] atha dvedhà karoti | yadi dve havi«Å bhavata÷ paurïamÃsyÃæ vai dve havi«Å bhavata÷ sa yatra punarna saæhavi«yaætsyÃttadabhim­ÓatÅdamagneridamagnÅ«omayoriti nÃnà và etadagre havirg­hïanti tatsahÃvaghnanti tatsaha piæ«anti tatpunarnÃnà karoti tasmÃdevamabhim­Óatyadhiv­ïaktyevai«a puro¬ÃÓamadhiÓrayatyasÃvÃjyam 1.2.2.[5] tadvà etat | ubhayaæ saha kriyate tadyadetadubhayaæ saha kriyate 'rdho ha và e«a Ãtmano yaj¤asya yadÃjyamardho yadiha havirbhavati sa yaÓcÃsÃvardho ya u cÃyamardhastà ubhÃvagniæ gamayÃveti tasmÃdvà etadubhayaæ saha kriyata evamu hai«a Ãtmà yaj¤asya saædhÅyate 1.2.2.[6] so 'sÃvÃjyamadhiÓrayati | i«e tveti v­«Âyai tadÃha yadÃhe«e tveti tatpunarudvÃsayatyÆrje tveti yo v­«ÂÃdÆrgraso jÃyate tasmai tadÃha 1.2.2.[7] atha puro¬ÃÓamadhiv­ïakti | dharmo 'sÅti yaj¤amevaitatkaroti yathà gharmam prav­æjyÃdevam prav­ïakti viÓvÃyuriti tadÃyurdadhÃti 1.2.2.[8] tam prathayati | uruprathà uru prathasveti prathayatyevainametadur!u te yaj¤apati÷ prathatÃmiti yajamÃno vai yaj¤apatistadyajamÃnÃyaivaitadÃÓi«amÃÓÃste 1.2.2.[9] taæ na satrà p­thu kuryÃt | mÃnu«aæ ha kuryÃdyatp­thuæ kuryÃdvy­ddhaæ vai tadyaj¤asya yanmÃnu«aæ nedvy­ddhaæ yaj¤o karavÃïÅti tasmÃnna satrà p­thuæ kuryÃt 1.2.2.[10] aÓvaÓaphamÃtraæ kuryÃdityu haika Ãhu÷ | kastadveda yÃvÃnaÓvaÓapho yÃvantameva svayam manasà na satrà p­thum manyetaivaæ kuryÃt 1.2.2.[11] tamadbhirabhim­Óati | sak­dvà trirvà tadyadevÃsyÃtrÃvaghnanto và piæ«anto và k«iïvanti và vi và v­hanti ÓÃntirÃpastadadbhi÷ ÓÃntyà Óamayati tadadbhi÷ saædadhÃti tasmÃdadbhirabhim­Óati 1.2.2.[12] so 'bhim­Óati | agni«Âe tvacam mà hiæ sÅdityagninà và enametadabhitapsyanbhavatye«a te tvacam mà hiæsÅdityevaitadÃha 1.2.2.[13] tam paryagniæ karoti | acidramevainametadagninà parig­hïÃti nedenaæ nëÂrà rak«Ãæsi pram­ÓÃnityagnirhi rak«asÃmapahantà tasmÃtparyagniæ karoti 1.2.2.[14] taæ Órapayati | devastvà savità Órapayatviti na và etasya manu«ya÷ Órapayità devo hye«a tadenaæ deva eva savità Órapayati var«i«Âe 'dhi nÃka iti devatro etadÃha yadÃha var«i«Âe 'dhi nÃka iti tamabhim­Óati p­taæ vedÃnÅti tasmÃdvà abhim­Óati 1.2.2.[15] so 'bhim­Óati | mà bhermà saævikthà iti mà tvam bhe«ÅrmÃsaævikthà yattvÃhamamÃnu«aæ santam mÃnu«o 'bhim­ÓÃmÅtyevaitadÃha 1.2.2.[16] yadà ӭto 'thÃbhivÃsayati | nedenamupari«ÂÃnnëÂrà rak«ÃæsyavapaÓyÃniti nedveva nagna iva mu«ita iva ÓayÃtÃityu caiva tasmÃdvà abhivÃsayati 1.2.2.[17] so 'bhivÃsayati | atameruryaj¤o 'tameruryajamÃnasya prajà bhÆyÃditi nedetadanu yaj¤o và yajamÃno và tÃmyÃdyadidamabhivÃsayÃmÅti tasmÃdevamabhivÃsayati 1.2.2.[18] atha pÃtrÅnirïejanam | aÇgulipraïejanamÃptyebhyo ninayati tadyadÃptyebhyo ninayati 1.2.3.[1] caturdhÃvihito ha và agre 'gnirÃsa | sa yamagre 'gniæ hotrÃya prÃv­ïata sa prÃdhanvadyaæ dvitÅyam prÃv­ïata sa praivÃdhanvadyaæ t­tÅyam prÃv­ïata sa praivÃdhanvadatha yo 'yametarhyagniæ sa bhÅ«Ã nililye so 'pa÷ praviveÓa taæ devà anuvidya sahasaivÃdbhya Ãninyu÷ so 'po 'bhiti«ÂhevÃva«ÂhyÆtà stha yà aprapadanaæ stha yÃbhyo vo mÃmakÃmaæ nayantÅti tata ÃptyÃ÷ sambabhÆvustrito dvita ekata÷ 1.2.3[[.]]2 ta indreïa saha ceru÷ | yathedam brÃhmaïo rÃjÃnamanucarati sa yatra triÓÅr«Ãïaæ tvëÂraæ viÓvarÆpaæ jaghÃna tasya haite 'pi badhyasya vidäcakru÷ ÓaÓvaddhainaæ trita evajaghÃnÃtyaha tadindro 'mucyata devo hi sa÷ 1.2.3.[3] ta u haita Æcu÷ | upaivema eno gacantu ye 'sya badhyasyÃvedi«uriti kimiti yaj¤a evai«u m­«ÂÃmiti tade«vetadyaj¤om­«Âe yadebhya÷ pÃtrÅnirïejanamaÇgulipraïejanaæ ninayanti 1.2.3.[4] ta u hÃptyà Æcu÷ | atyeva vayamidamasmatparo nayÃmeti kamabhÅti ya evÃdak«iïena havi«Ã yajÃtà 'iti tasmÃnnÃdak«iïena havi«Ã yajetÃptye«u ha yaj¤o m­«Âa Ãptyà u ha tasminm­jate yo 'dak«iïena havi«Ã yajate 1.2.3.[5] tato devÃ÷ | etÃm darÓapÆrïamÃsayordak«iïÃmakalpanyadanvÃhÃryaæ nedadak«iïaæ havirasaditi tannÃnà ninayati tathaibhyo 'samadaæ karoti tadabhitapati tathai«Ãæ Ó­tam bhavati sa ninayati tritÃya tvà dvitÃya tvaikatÃya tveti paÓurha và e«a Ãlabhyate yatpuro¬ÃÓa÷ 1.2.3.[6] puru«aæ ha vai devÃ÷ | agre paÓumÃlebhire tasyÃlabdhasya medho 'pacakrÃma so 'Óva praviveÓa te 'ÓvamÃlabhanta tasyÃlabdhasya medho 'pacakrÃma sa gÃm praviveÓa te gÃmà ... so 'vim praviveÓa te 'vimà ... ma so 'jam praviveÓa te 'jamÃlabhanta tasyÃlabdhasya medho 'pacakrÃma 1.2.3.[7] sa imam p­thivÅm praviveÓa | taæ khanantaivÃnvÅ«ustamanvavindaæstÃvimau vrÅhiyavau tasmÃdapyetÃvetarhi khananta ivaivÃnuvindanti sa yÃvadvÅryavaddha và asyaite sarve paÓava ÃlabdhÃ÷ syustÃvadvÅryavaddhÃsya havireva bhavati ya evametadvedÃtro sà sampadyadÃhu÷ pÃÇkta÷ paÓuriti 1.2.3.[8] yadà pi«ÂÃnyatha lomÃni bhavanti | yadÃpa Ãnayatyatha tvagbhavati yadà saæyautyatha mÃæsam bhavati saætata iva hi sa tarhi bhavati saætatamiva hi mÃæsaæ yadà ӭto 'thÃsthi bhavati dÃruïa iva hi sa tarhi bhavati dÃruïamityasthyatha yadudvÃsayi«yannabhighÃrayati tam majjÃnaæ dadhÃtye«o sà sampadyadÃhu÷ pÃÇkta÷ paÓuriti 1.2.3.[9] sa yam puru«amÃlabhanta | sa kimpuru«o 'bhavadyÃvaÓvaæ ca gÃæ ca tau gauraÓca gavayaÓcÃbhavatÃæ yamavimÃlabhanta sa u«Âro 'bhavadyamajamÃlabhanta sa Óarabho 'bhavattasmÃdete«Ãm paÓÆnÃæ nÃÓitavyamapakrÃntamedhà haite paÓava÷ 1.2.4.[1] indro ha yatra v­trÃya vajram prajahÃra | sa prah­taÓcaturdhà 'bhavattasya sphyast­tÅyaæ và yÃvadvà yÆpast­tÅyaæ vÃyÃvadvà rathast­tÅyaæ và yÃvadvÃtha yatra prÃharattacakalo 'ÓÅryata sa patitvà Óarà 'bhavattasmÃcaro nÃma yadarÓÃryataivamu sa caturdhà vajro 'bhavat 1.2.4.[2] tato dvÃbhyÃm brÃhmaïà yaj¤e caranti dvÃbhyÃæ rÃjanyabandhava÷ saævyÃdhe yÆpena ca sphyena ca brÃhmaïà rathena ca Óareïa ca rÃjanyabandhava÷ 1.2.4.[3] sa yatsphyamÃdatte | yathaiva tadindro v­trÃya vajramudayacadevamevai«a etam pÃpmane dvi«ate bhrÃt­vyÃya vajramudyacati tasmÃdvai sphyamÃdatte 1.2.4.[4] tamÃdatte | devasya tvà savitu÷ prasave 'ÓvinorbÃhubhyÃm pÆ«ïo hastÃbhyÃmÃdade 'dhvarak­taæ devebhya iti savità vai devÃnÃm prasavità tatsavit­prasÆta evainametadÃdatte 'ÓvinorbÃhubhyÃmityaÓvinÃvadhvaryÆtattayoreva bÃhubhyÃmÃdatte na svÃbhyÃæ vajro và e«a tasya na mamu«yo bhartà tametÃbhirdevatÃbhirÃdatte 1.2.4.[5] Ãdade 'dhvarak­taæ devebhya iti | adhvaro vai yaj¤o yaj¤ak­taæ devebhya ityevaitadÃha taæ savye pÃïau k­tvà dak«iïenÃbhim­«ya japati saæÓyatyevainametadyajjapati 1.2.4.[6] sa japati | indrasya bÃhurasi dak«iïa itye«a vai vÅryavattamo ya indrasya bÃhurdak«iïastasmÃdÃhendrasya bÃhurasi dak«iïa iti sahasrabh­«Âi÷ Óatatejà iti sahasrabh­«Âirvai sa vajra ÃsÅcatatejà yaæ taæ v­trÃya prÃharattamevaitatkaroti 1.2.4.[7] vÃyurasi tigmatejà iti | etadvai teji«Âhaæ tejo yadayaæ yo 'yam pavata e«a hÅmÃællokÃæstiryaÇÇanupavate saæÓyatyevainametaddvi«ato badha iti yadi nÃbhicaredyadyu abhicaredamu«ya badha iti brÆyÃttena saæÓitena nÃtmÃnamupasp­Óati na p­thivÅæ nedanena vajreïa saæÓitenÃtmÃnaæ và p­thivÅæ và hinasÃnÅti tasmÃnnÃtmÃnamupasp­Óati na p­thivÅm 1.2.4.[8] devÃÓca và asurÃÓca | ubhaye prÃjÃpatyÃ÷ pasp­dhire te ha sma yaddevà asuräjayanti tato ha smaivainÃnpunarupotti«Âhanti 1.2.4.[9] te ha devà Æcu÷ | jayÃmo và asurÃæstatastveva na÷ punarupotti«Âhanti kathaæ nvenÃnanapajayyaæ jayemeti 1.2.4.[10] sa hÃgniruvÃca | uda¤co vai na÷ palÃyya mucyanta ityuda¤co ha smaivai«Ãm palÃyya mucyante 1.2.4.[11] sa hÃgniruvÃca | ahamuttarata÷ parye«yÃmyatha yÆyamita upasaærotsyatha tÃntsaærudhyaibhiÓca lokairabhinidhÃsyÃmo yadu cemÃællokÃnati caturtha tata÷ punarna saæhÃsyanta iti 1.2.4.[12] so 'gniruttarata÷ paryait | athema ita upasamarundhaæstÃntsaærudhyaibhiÓca lokairabhinyadadhuryadu cemÃællokÃnati caturtha tata÷ punarna samajihata tadetannidÃnena yatstambayaju÷ 1.2.4.[13] sa yo 'sÃvagnÅduttarata÷ paryeti | agnirevai«a nidÃnena tÃnadhvaryureveta upasaæruïaddhi tÃntsaærudhyaibhiÓca lokairabhinidadhÃti yadu cemÃællokÃnati caturtha tata÷ punarna saæjihate tasmÃdapyetarhyasurà na saæjihate yena hyevainÃndevà avÃbÃdhanta tenaivainÃnapyetarhi brahmaïà yaj¤e 'vabÃdhante 1.2.4.[14] ya u eva yajamÃnÃyÃrÃtÅyati | yaÓcainaæ dve«Âi tamevaitadebhiÓca lokairabhinidadhÃti yadu cemÃællokÃnati caturthamasyà eva sarvaæ haratyasyÃæ hÅme sarve lokÃ÷ prati«ÂhitÃ÷ kiæ hi haradyadantarik«aæ harÃmi divaæ harÃmÅti harettasmÃdasyà eva sarvaæ harati 1.2.4.[15] atha t­ïamantardhÃya praharati | nedanena vajreïa saæÓitena p­thivÅæ hinasÃnÅti tasmÃtt­ïamantardhÃya praharati 1.2.4.[16] sa praharati | p­thivi devayajanyo«adhyÃste mÆlam mà hiæsi«amityuttaramÆlÃmiva và enÃmetatkarotyÃdadÃnastÃmetadÃhau«adhÅnÃæ te mÆlÃni mà hiæsi«amiti vrajaæ gaca go«ÂhÃnamityabhinidhÃsyannevaitadanapakrami kurute taddhyanapakrami yadvraje 'ntastasmÃdÃha vrajaæ gaca go«ÂhÃnamiti var«atu te dyauriti yatra và asyai khananta÷ krÆrÅkurvantyapaghnanti ÓÃntirÃpastadadbhi÷ ÓÃntyà Óamayati tadadbhi÷ saædadhÃti tasmÃdÃha var«atu te dyauriti badhÃna deva savita÷ paramasyÃm p­thivyÃmiti devamevaitatsavitÃramÃhÃndhe tamasi badhÃneti yadÃha paramasyÃm p­thivyÃmiti «atena pÃÓairityamuce tadÃha yo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mastamato mà maugiti yadi nÃbhicaredyadyu abhicaredamumato mà maugiti brÆyÃt 1.2.4.[17] atha dvitÅyam praharati | apÃrarum p­thivyai devayajanÃdbadhyÃsamityararurha vai nÃmÃsurarak«asamÃsa taæ devà asyà apÃghnanta tatho evainametade«o 'syà apahate vrajaæ gaca go«ÂhÃnaæ var«atu te dyaurbadhÃna deva savita÷ paramasyÃm p­thivyÃæ Óatena pÃÓairyo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mastamato mà maugiti 1.2.4.[18] tamagnÅdabhinidadhÃti | araro divam mà papta iti yatra vai devà ararumasurarak«asamapÃghnata sa divamapipati«attamagnirabhinyadadhÃdararo divam mà papta iti sa na divamapattatho evainametadadhvaryurevÃsmÃllokÃdantareti divo 'dhyagnÅttasmÃdevaæ karoti 1.2.4.[19] atha t­tÅyam praharati | drapsaste dyÃm mà skannityayaæ vÃasyai drapso yamasyà imaæ rasa prajà upajÅvantye«a te divam mà paptadityevaitadÃha vrajaæ gaca go ... maugiti 1.2.4.[20] sa vai triryaju«Ã harati | trayo và ime lokà ebhirevainame tallokairabhinidadhÃtyaddhà vai tadyadime lokà addho tadyadyajustasmÃttriryaju«Ã harati 1.2.4.[21] tÆ«ïÅæ caturtham | sa yadimÃællokÃnati caturthamasti và na và tenaivaitaddvi«antam bhrÃt­vyamavabÃdhate 'naddhà vai tadyadimÃællokÃnati caturthamasti và na vÃnaddho tadyattÆ«ïÅæ tasmÃttÆ«ïÅæ caturtham 1.2.5.[1] devÃÓca và asurÃÓca | ubhaye prÃjÃpatyÃ÷ pasp­dhire tato devà anuvyamivÃsuratha hÃsurà menire 'smÃkamevedaæ khalu bhuvanamiti 1.2.5.[2] te hocu÷ | hantemÃm p­thivÅæ vibhajÃmahai tÃæ vibhajyopajÅvÃmeti tÃmauk«ïaiÓcarmabhi÷ paÓcÃtpräco vibhajamÃnà abhÅyu÷ 1.2.5.[3] tadvai devÃ÷ ÓuÓruvu÷ | vibhajante ha và imÃmasurÃ÷ p­thivÅm preta tade«yÃmo yatremÃmasurà vibhajante ke tata÷ syÃma yadasyai na bhajemahÅti te yaj¤ameva vi«ïum purask­tyeyu÷ 1.2.5.[4] te hocu÷ | anu no 'syÃm p­thivyÃmÃbhajatÃstveva no 'pyasyÃm bhÃga iti te hÃsurà asÆyanta ivocuryÃvadevai«a vi«nurabhiÓete tÃvadvo dadma iti 1.2.5.[5] vÃmano ha vi«nurÃsa | taddevà na jihŬire mahadvai no 'durye no yaj¤asaæmitamaduriti 1.2.5.[6] te präcaæ vi«ïuæ nipÃdya | candobhirabhita÷ paryag­hïangÃyatreïa tvà candasà parig­hïÃmÅti dak«iïatastrai«Âubhena tvà candasà parig­hïÃmÅti paÓcÃjjÃgatena tvà candasà parig­hïÃmÅtyuttarata÷ 1.2.5.[7] taæ candobhirabhita÷ parig­hya | agnim purastÃtsamÃdhÃya tenÃrcanta÷ ÓrÃmyantaÓcerustenemÃæ sarvÃm p­thivÅæ samavindanta tadyadenenemÃæ sarvÃæ samavindanta tasmÃdvedirnÃma tasmÃdÃhuryÃvatÅ vedistÃvatÅ p­thivÅtyetayà hÅmÃæ sarvÃæ samavindantaivaæ ha và imÃæ sarvÃæ sapatnÃnÃæ samv­Çkte nirbhajatyasyai sapatnÃnya evametadveda 1.2.5[[.]]8 so 'yaæ vi«ïurglÃna÷ | candobhirabhita÷ parig­hÅto 'gni÷purastÃnnÃpakramaïamÃsa sa tata evau«adhÅnÃm mÆlÃnyupamumloca 1.2.5.[9] te ha devà Æcu÷ | kva nu vi«ïurabhÆtkva nu yaj¤o 'bhÆditi te hocuÓcandobhirabhita÷ parig­hÅto 'gni÷ purastÃnnÃpakramaïamastyatraivÃnvicateti taæ khananta ivÃnvÅ«ustaætryaÇgule 'nvavindaæstammÃttryaÇgulà vedi÷ syÃttadu hÃpi päcistryaÇgulÃmeva saumyasyadhvarasya vediæ cakre 1.2.5.[10] tadu tatha na kuryÃt | o«adhÅnÃæ vai sa mÆlÃnyupÃælocattasmÃdo«adhÅnÃmeva mÆlÃnyucettavai brÆyÃdyannvevÃtra vi«ïumanvavindaæstasmÃdvedirnÃma 1.2.5.[11] tamanuvidyottareïa parigraheïa paryag­hïan | suk«mà cÃsi Óivà cÃsÅti dak«iïata imÃmevaitatp­thivÅæ saævidya suk«mÃæ ÓivÃmakurvata syonà cÃsi su«adà cÃsÅti paÓcÃdimÃmevaitatp­thivÅæ saævidya syonÃæ su«adÃmakurvatorjasvatÅ cÃsi payasvatÅ cetyuttarata imÃmevaitatp­thivÅæ saævidya rasavatÅmupajÅvanÅyÃmakurvata 1.2.5.[12] sa vai tri÷ pÆrvam parigraham parig­hïÃti | triruttaraæ tat«a k­tva÷ «a¬và ­tava÷ saævatsarasya saævatsaro yaj¤a÷ prajÃpati÷ sa yÃvÃneva yaj¤o yÃvatyasya mÃtrà tÃvatamevaitatparig­hïÃti 1.2.5.[13] «a¬bhirvyÃh­tibhi÷ | pÆrvam parigraha parig­hïÃti «a¬bhiruttaraæ taddvÃdaÓa k­tvo dvÃdaÓa vai mÃsÃ÷ saævatsarasya saævatsaro yaj¤a÷ prajÃpati÷ sa yÃvÃneva yaj¤o yÃvatyasya mÃtrà tÃvatamevaitatparig­hïÃti 1.2.5.[14] vyÃmamÃtrÅ paÓcÃtsyÃdityÃhu÷ | etÃvÃnvai puru«ah\ puru«asaæmita hi tryaratni÷ prÃcÅ triv­ddhi yaj¤o nÃtra mÃtrÃsti yÃvatÅmeva svayam manasà manyeta tÃvatÅæ kuryÃt 1.2.5.[15] abhito 'gnimaæsà unnayati | yo«Ã vai vedirv­«Ãgni÷ parig­hya vai yo«Ã v­«Ãïaæ Óete mithunamevaitatprajananaæ kriyate tasmÃdabhito 'gnimaæsà unnayati 1.2.5.[16] sà vai paÓcÃdvarÅyasÅ syÃt | madhye saæhvÃrità puna÷ purastÃdurvyevamiva hi yo«Ãm praÓaæsanti p­thuÓroïirvim­«ÂÃntarÃæsà madhye saægrÃ÷yeti ju«ÂÃmevainÃmetaddevebhya÷ karoti 1.2.5.[17] sà vai prÃkpravaïà syÃt | prÃcÅ hi devÃnÃæ digatho udakpravaïodÅcÅ hi manu«yÃïÃæ digdak«iïata÷ purÅ«am pratyudÆhatye«Ã vai dikpitÌïÃæ sà yaddak«iïÃpravaïà syÃt k«ipre ha yajamÃno 'muæ lokamiyÃttatho ha yajamÃno jyogjÅvati tasmÃddak«iïata÷ purÅ«am pratyudÆhati purÅ«avatÅæ kurvÅta paÓavo vai purÅ«am paÓumatÅmevainÃmetatkurute 1.2.5.[18] tÃm pratimÃr«Âi | devà ha vai saægrÃmaæ saænidhÃsyanta ste hocurhanta yadasyai p­thivyà anÃm­taæ devayajanaæ taccandramasi nidadhÃmahai sa yadi na ito 'surà jayeyustata evÃrcanta÷ ÓrÃmyanta÷ punarabhibhavemeti sa yadasyai p­thivyà anÃm­taæ devayajanamÃsÅttaccandramasi nyadadhata tadetaccandramasi k­«ïaæ tasmÃdÃhuÓcandramasyasyai p­thivyai devayajanamityapi ha và asyaitasmindevayajana i«Âam bhavati tasmÃdvai pratimÃr«Âi 1.2.5.[19] sa pratimÃr«Âi | purà krÆrasya vis­po virapÓinniti saægrÃmo vai krÆraæ saægrÃme hi krÆraæ kriyate hata÷ puru«o hato 'Óva÷ Óete purà hyetatsaægrÃmÃnnyadadhata tasmÃdÃha purà krÆrasya vis­po virapÓinnityudÃdÃya p­thivÅæ jÅvadÃnumityudÃdÃya hi yadasyai p­thivyai jÅvamÃsÅttaccandramasi nyadadhata tasmÃdÃhodÃdÃya p­thivÅæ jÅvadÃnumiti yÃmairayaæÓcandramasi svadhÃbhiriti yÃæ candramasi brahmaïÃdadhurityevaitadÃha tÃmu dhÅrÃso anudiÓya yajanta ityeteno ha tÃmanudiÓya yajante 'pi ha và asyaitÃsmindevayajana i«Âam bhavati ya evametadveda 1.2.5.[20] athÃha prok«aïÅrÃsÃdayeti | vajro vai sphyo brÃhmaïaÓcemam purà yaj¤amabhyajÆgupatÃæ vajro và Ãpastadvajramevaitadabhiguptyà ÃsÃdayati sa và uparyuparyeva prok«aïÅ«u dhÃryamÃïÃsvatha sphyamudyacatyatha yannihita eva sphyo prok«aïÅrÃsÃdayedvajro ha sam­ceyÃtÃæ tatho ha vajro na sam­cete tasmÃduparyuparyeva prok«anÅ«u dhÃryamÃïÃsvatha sphyamudyacati 1.2.5.[21] athaitÃæ vÃcaæ vadati | prok«aïÅrÃsÃdayedhmam barhirupasÃdaya sruca÷ samm­¬¬hi patnÅæ saænahyÃjyenodehÅti saæprai«a evai«a sa yadi kÃmayeta brÆyÃdetadyadyu kÃmayetÃpi nÃdriyeta svayamu hyevaitadvededamata÷ karma kartavyamiti 1.2.5.[22] athoda¤caæ sphyam praharati | amu«mai tvà vajram praharÃmÅti yadyabhicaredvajro vai sphya st­ïute haivainena 1.2.5.[23] atha pÃïÅ avanenikte | yaddhyasyai krÆramabhÆttaddhyasyà etadahÃr«ÅttasmÃtpÃïÅ avanenikte 1.2.5.[24] sa ye hÃgra Åjire | te ha smÃvamarÓa yajante te pÃpÅyÃæsa Ãsuratha ye nejire te ÓreyÃæsa Ãsustato 'Óraddhà manu«yÃnviveda ye yajante pÃpÅyÃæsaste bhavanti ya u na yajante ÓreyÃæsaste bhavantÅti tata ito devÃnhavirna jagÃmeta÷ pradÃnÃddhi devà upajÅvanti 1.2.5.[25] te ha devà Æcu÷ | b­haspatimÃÇgirasamaÓraddhà vai manu«yÃnabidattebhyo vidhehi yaj¤amiti sa hetyovÃca b­haspatirÃÇgirasa÷ kathà na yajadhva iti te hocu÷ kiæ kÃmyà yajemahi ye yajante pÃpÅyÃæsaste bhavanti ya u na yajante ÓreyÃæsaste bhavantÅti 1.2.5.[26] sa hovÃca | b­haspatirÃÇgiraso yadvai ÓuÓruma devÃnÃm pari«Ætaæ tade«a yaj¤o bhavati yacÆtÃni havÅæ«i kLptà vedistenÃvamarÓamacÃri«Âa tasmÃtpÃpÅyÃæso 'bhÆt tenÃnavamarÓa yajadhvaæ tathà ÓreyÃæso bhavi«yathetyà kiyata ityà barhi«a staraïÃditi barhi«Ã ha vai khalve«Ã ÓÃmyati sa yadi purà barhih«a staraïÃtkiæcidÃpadyeta barhireva tatst­ïannapÃsyedatha yadà barhi st­ïantyapi padÃbhiti«Âhanti sa yo haivaæ vidvÃnanavamarÓaæ yajate ÓreyÃnhaiva bhavati tasmÃdanavamarÓameva yajeta 1.3.1.[1] sa vai sruca÷ sammÃr«Âi | tadyatsruca÷ sammÃr«Âi yathà vai devÃnÃæ caraïaæ tadvà anu manu«yÃïÃæ tasmÃdyadÃmanu«yÃïÃm parive«aïamupakLptam bhavati 1.3.1.[2] atha pÃtrÃïi nirïenijati | tairnirïitya parivevi«atyevaæ và e«a devÃnÃæ yaj¤o bhavati yacÆtÃni havÅæ«i kLptÃvediste«ÃmetÃnyeva pÃtrÃïi yatsruca÷ 1.3.1.[3] sa yatsammÃr«Âi | nirïenektyevainà etannirïiktÃbhi÷ pracarÃïÅti tadvai dvayenaiva devebhyo nirïenijatyekena manu«yebhyo 'dbhiÓca brahmaïà ca devebhya Ãpo hi kuÓà brahma yajurekenaiva manu«yebhyo 'dbhirevaivamvetannÃnà bhavati 1.3.1.[4] atha sruvamÃdatte | tam pratapati pratyu«Âaæ rak«a÷ pratyu«Âà arÃtayo ni«Âaptaæ rak«o ni«Âaptà arÃtaya iti và 1.3.1.[5] devà ha vai yaj¤aæ tanvÃnÃ÷ | te 'surarak«asebhya ÃsaægÃdbibhayÃæcakrustadyaj¤amukhÃdevaitannëÂrà rak«Ãæsyato 'pahanti 1.3.1.[6] sa và ityagrairantarata÷ sammÃr«Âi | aniÓito 'si sapatnak«iditi yathÃnuparato yajamÃnasya sapatnÃnk«iïuyÃdevametadÃha vÃjinaæ tvà vÃjedhyÃyai sammÃrjmÅti yaj¤iyaæ tvà yaj¤Ãya sammÃrjmÅtyevaitadÃhaitenaiva sarvÃ÷ sruca÷ sammÃr«Âi vÃjinÅæ tveti srucaæ tÆ«ïÅm prÃÓitraharaïaæ 1.3.1.[7] sa và ityagrairantarata÷ sammÃr«ÂÅti | mÆlairbÃhyata itÅva và ayam prÃïa itÅvodÃna÷ prÃïodÃnÃvevaitaddadhÃti tasmÃditÅvemÃni lomÃnÅtÅvemÃni 1.3.1.[8] sa vai samm­jyasamm­jya pratapya pratapya prayacati | yathÃvamarÓaæ nirïijyÃnavamarÓamuttamam parik«Ãlayedevaæ tattasmÃtpratapya pratapya prayacati 1.3.1.[9] sa vai sruvamevÃgre sammÃr«Âi | athetarÃ÷ sruco yo«Ã vai srugv­«Ã sruvastasmÃdyadyapi bahvya iva striya÷ sÃrdhaæ yanti ya eva tÃsvapi kumÃraka iva pumÃnbhavati sa eva tatra prathama etyanÆcya itarÃstasmÃtsruvamevÃgre sammÃr«ÂyathetarÃ÷ sruca÷ 1.3.1.[10] sa vai tathaiva samm­jyÃt | yathÃgniæ nÃbhivyuk«edyathà yasmà aÓanamÃhari«yantsyÃttam pÃtranirïejanenÃbhivyuk«edevaæ tattasmÃdu tathaiva samm­jyÃdyathÃgniæ nÃbhivyuk«etprÃÇivaivotkramya 1.3.1.[11] taddhaike | sruk«ammÃrjanÃnyagnÃvabhyÃdadhati vedasyÃhÃbhÆvantsruca ebhi÷ samamÃrji«uridaæ vai kiæcidyaj¤asya nedidam bahmà aÓanamÃharettam pÃtranirïejanam pÃyayedevaæ tattasmÃdu parÃsyedevaitÃni 1.3.1.[12] atha patnÅæ saænahyati | jaghanÃrdho và e«a yaj¤asya yatpatnÅ prÃÇme yaj¤astÃyamÃno yÃditi yunaktyevainÃmetadyuktà me yaj¤amanvÃsÃtà iti 1.3.1.[13] yoktreïa saænahyati | yoktreïa hi yogyaæ yu¤jantyasti vai patnyà amedhyaæ yadavÃcÅnaæ nÃbherathaitadÃjyamavek«i«yamÃïà bhavati tadevÃsyà etadyoktreïÃntardadhÃtyatha medhyenaivottarÃrdhanÃjyamavek«ate tasmÃtpatnÅæ saænahyati 1.3.1.[14] sa và abhivÃsa÷ saænahyati | o«adhayo vai vÃso varuïyà rajjustado«adhÅrevaitadantardadhÃti tatho hainÃme«Ã varuïyà rajjurna hinasti tasmÃdabhivÃsa÷ saænahyati 1.3.1.[15] sa saænahyati | adityai rÃsnÃsÅtÅyaæ vai p­thivyaditi÷ seyaæ devÃnÃm patnyesà và etasya patnÅ bhavati tadasyà etadrÃsnÃmeva karoti na rajjuæ hiro vai rÃsnà tÃmevÃsyà etatkaroti 1.3.1.[16] sa vai na granthim kuryÃt | varuïyo vai granthirvaruïo ha patnÅæ g­hïÅyÃdyadgranthiæ kuryÃttasmÃnna granthiæ karoti 1.3.1.[17] ÆrdhvamevodgÆhati | vi«ïorve«yo 'sÅti sà vai na paÓcÃtprÃcÅ devÃnÃæ yaj¤amanvÃsÅteyaæ vai p­thivyaditi÷ seyaæ devÃnÃm patnÅ sà paÓcÃtprÃcÅ devÃnÃæ yaj¤amanvÃste taddhemÃmabhyÃrohetsà patnÅ k«ipre 'muæ lokamiyÃttatho ha patnÅ jyogjÅvati tadasyà evaitannihnute tatho hainÃmiyaæ na hinasti tasmÃdu dak«iïata ivaivÃnvÃsÅta 1.3.1.[18] athÃjyamavek«ate | yo«Ã vai patnÅ reta Ãjyam mithunamevaitatprajananaæ kriyate tasmÃdÃjyamavek«ate 1.3.1.[19] sÃvek«ate | 'dabdhena tvà cak«u«ÃvapaÓyÃmÅtyanÃrttena tvÃcak«u«ÃvapaÓyÃmÅtyevaitadÃhÃgnerjihvÃsÅti yadà vÃetadagnau juhvatyathÃgnerjihvà ivotti«Âhanti tasmÃdÃhÃgnerjihvasÅti suhÆrdevebhya iti sÃdhu devebhya ityevaitadÃha dhÃmne dhÃmne me bhava yaju«e yaju«a iti sarvasmai me yaj¤ÃyaidhÅtyevaitadÃha 1.3.1.[20] athÃjyamÃdÃya prÃÇudÃharati | tadÃhavanÅye 'dhiÓrayati yasyÃhavanÅye havÅæ«i Órapayanti sarvo me yaj¤a ÃhavanÅye Ó­to 'sadityatha yadamutrÃgre 'dhiÓrayati patnÅæ hyavakÃÓayi«yanbhavati na hi tadavakalpate yatsÃmi pratyggharetpatnÅmavakÃÓayi«yÃmÅtyatha yatpatnÅæ nÃvakÃÓayedantariyÃddha yaj¤ÃtpatnÅæ tatho ha yaj¤ÃtpatnÅæ nÃntareti tasmÃdu sÃrdhameva vilÃpya prÃgudÃharatyavakÃÓya patnÅæ yasyo patnÅ na bhavatyagra eva tasyÃhavanÅye 'dhiÓrayati tattata Ãdatte tadantarvedyÃsÃdayati 1.3.1.[21] tadÃhu÷ | nÃntarvedyÃsÃdayedato vai devÃnÃm patnÅ÷ samyÃjayantyavasabhà aha devÃnÃm patnÅ÷ karoti para÷puæso hÃsya patnÅ bhavatÅti tadu hovÃca yÃj¤avalkyo yathÃdi«Âam patnyà astu kastadÃdriyeta yatpara÷puæsà và patnÅ syÃdyathà và yaj¤o vediryaj¤a Ãjyaæ yaj¤Ãdyaj¤a nirmimà iti tasmÃdantarvedyevÃsÃdayet 1.3.1.[22] prok«aïÅ«u pavitre bhavata÷ | te tata Ãdatte tÃbhyÃmÃjyamutpunÃtyeko và utpavanasya bandhurmedhyamevaitatkaroti 1.3.1.[23] sa utpunÃti | savitustvà prasava utpunÃmyacidreïa pavitreïa sÆryasya raÓmibhiriti so sÃveva bandhu÷ 1.3.1.[24] athÃjyaliptÃbhyÃm pavitrÃbhyam | prok«aïÅrutpunÃti saviturva÷ prasava utpu ... bandhu÷tadyadÃjyaliptÃbhyÃm pavitrÃbhyÃm | prok«anÅrutpunÃti tadapsu payo dadhÃti tadidamapsu payo hitamidaæ hi yadà var«atyathau«adhayo jÃyanta o«adhÅrjagdhvÃpa÷ pÅtvà tata e«a rasa÷ sambhavati tasmÃdu rasasyo caiva sarvatvÃya 1.3.1.[25] athÃjyamavek«ate | taddhaike yajamÃnamavakhyÃpayanti tadu hovÃca yÃj¤avaklya÷ kathaæ nu na svayamadhvaryavo bhavanti kathaæ svayaæ nÃnvÃhuryatra bhÆyasya ivÃÓi«a÷ kriyante kathaæ nve«Ãmatraiva Óraddhà bhavatÅti yÃæ vai kÃæ ca yaj¤a ­tvija ÃÓi«amÃÓÃsate yajamÃnasyaiva sà tasmÃdadhvaryurevÃvek«eta 1.3.1.[26] so 'vek«ate | satyam­ vai cak«u÷ satyaæ hi vai cak«ustasmÃdyadidÃnÅæ dvau vivadamÃnÃveyÃtÃmahamadarÓamahamaÓrau«amiti ya eva brÆyÃdahamadarÓamiti tasmà eva ÓraddadhyÃma tatsatyenaivaitatsamardhayati 1.3.1.[27] so 'vek«ate | tejo 'si Óukramasyam­tamasÅti sa e«a satya eva mantrastejà hyetacukraæ hyetadam­taæ hyetattatsatyenaivaitatsamardhayati 1.3.2.[1] puru«o vai yaj¤a÷ | puru«astena yaj¤o yadenam puru«astanuta e«a vai tÃyamÃno yÃvÃneva puru«astÃvÃnvidhÅyate tasmÃtpuru«o yaj¤a÷ 1.3.2.[2] tasyeyameva juhÆ÷ | iyamupabh­dÃtmaiva dhruvà tadvà Ãtmana evemÃni sarvÃïyaÇgÃni prabhavanti tasmÃdu dhruvÃyà eva sarvo yaj¤a÷ prabhavati 1.3.2.[3] prÃïa eva sruva÷ | so 'yam prÃïa÷ sarvÃïyaÇgÃnyanusaæcarati tasmÃdu sruva÷ sarvà anu sruca÷ saæcarati 1.3.2.[4] tasyÃsÃveva dyaurjuhÆ÷ | athedamantarik«amupabh­diyamevadhruvà tadvà asyà eveme sarve lokÃ÷ prabhavanti tasmÃdu dhruvÃyà eva sarvo yaj¤a÷ prabhavati 1.3.2.[5] ayameva sruvo yo 'yam pavate | so 'yamimÃætsarvÃællokÃnanupavate tasmÃdu sruva÷ sarvà anu sruca÷ saæcarati 1.3.2.[6] sa e«a yaj¤astÃyamÃno | devebhyastÃyata ­tubhyaÓcandobhyo yaddhavistaddevÃnÃæ yatsomo rÃjà yatpuro¬ÃÓastattadÃdiÓya g­hïÃtyamu«me tvà ju«Âaæ g­hïÃmÅtyevamu haite«Ãm 1.3.2.[7] atha yÃnyÃjyÃni g­hyante | ­tubhyaÓcaiva tÃni candobhyaÓca g­hyante tattadanÃdiÓyÃjyasyaiva rÆpeïa g­hïÃti sa vai caturjuhvÃm g­hïÃtya«Âau k­tva upabh­ti 1.3.2.[8] sa yaccaturjuhvÃæ g­hïÃti | ­tubhyastadg­hïÃti prayÃjebhyo hi tadg­hïÃty­tavo hi prayÃjÃstattadanÃdiÓyÃjyasyaiva rÆpeïa g­hïÃtyajÃmitÃyai jÃmi ha kuryÃdyadvasantÃya tvà grÅ«mÃya tveti g­hïÅyÃttasmÃdanÃdiÓyÃjyasyaiva rÆpeïa g­hïÃti 1.3.2.[9] atha yada«Âau k­tva upabh­ti g­hïÃti | candobhyastadg­hïÃtyanuyÃjebhyo hi tadg­hïÃti candÃæsi hyanuyÃjÃstattadanÃdiÓyÃjyasyaiva rÆpeïa g­hïÃtyajÃmitÃyai jÃmi ha kuryÃdyadgÃyatryai tvà tri«Âubhe tveti g­hïÅyÃttasmÃdanÃdiÓyÃjyasyaiva rÆpeïa g­hïÃti 1.3.2.[10] atha yaccaturdhruvÃyÃæ g­hïÃti | sarvasmai tadyaj¤Ãya g­hïÃti tattadanÃdiÓyÃjyasyaiva rÆpeïa g­hïÃti kasmà u hyÃdiÓedyata÷ sarvÃbhya eva devatÃbhyo 'vadyati tasmÃdanÃdiÓyÃjyasyaiva rÆpeïa g­hïÃti 1.3.2.[11] yajamÃna eva juhÆmanu | yo 'smà arÃtÅyati sa upabh­tamanvattaiva juhÆmanvÃdya upabh­tamanvattaiva juhÆrÃdya upabh­tsa vai caturjuhvÃæ g­hïÃtya«Âau k­tva upabh­ti 1.3.2.[12] sa yaccaturjuhvÃæ g­hïÃti | attÃramevaitatparimitataraæ kanÅyÃæsaæ karotyatha yada«Âau k­tva upabh­ti g­hïÃtyÃdyamevaitadaparimitataram bhÆyÃæsaæ karoti taddhi sam­ddhaæ yatrÃttà kanÅyÃnÃdyo bhÆyÃn 1.3.2.[13] sa vai caturjuhvÃæ g­hïan | bhÆya Ãjyaæ g­hïÃtya«Âau k­tva upabh­ti g­hïankanÅya Ãjyaæ g­hïÃti 1.3.2.[14] sa yaccaturjuhvÃæ g­hïan | bhÆya Ãjyaæ g­hïÃtyattÃramevaitatparimitataraæ kanÅyÃæsaæ kurvaæstasminvÅryam balaæ dadhÃtyatha yada«Âau k­tva upabh­ti g­hïankanÅya Ãjyaæ g­hïÃtyÃdyamevaitadaparimitataram bhÆyÃæsaæ kurvaæstamavÅryamabalÅyÃæsaæ karoti tasmÃduta rÃjÃpÃrÃæ viÓam prÃvasÃyÃpyekaveÓmanaiva jinÃti tvadyathà tvatkÃmayate tathà sacata eteno ha tadvÅryeïa yajjuhvÃm bhÆya Ãjyaæ g­hïÃti sa yajjuhvÃæ g­hïÃti juhvaiva tajjuhoti yadupabh­ti g­hïÃti juhvaiva tajjuhoti 1.3.2.[15] tadÃhu÷ | kasmà u tarhyupabh­ti g­hïÅyÃdyadupabh­tà na juhotÅti sa yaddhopabh­tà juhuyÃtp­thagghaivemÃ÷ prajÃ÷ syurnaivÃttà syÃnnÃdya÷ syÃdatha yattajjuhveva samÃnÅya juhoti tasmÃdimà viÓa÷ k«atriyasyaiva vaÓe sati vaiÓyam paÓava upati«Âante 'tha yattajjuhveva samÃnÅya juhoti tasmÃdyadota k«atriya÷ kÃmayate 'thÃha vaiÓya mayi yatte paro nihitaæ tadÃhareti taæ jinÃti tvadyathà tvatkÃmayate tathà sacata eteno hatadvÅryeïa 1.3.2.[16] tÃni và etÃni | candobhya ÃjyÃni g­hyante sa yaccaturjuhvÃæ g­hïÃti gÃyatryai tadg­hïÃtyatha yada«Âau k­tva upabh­ti g­hïÃti tri«ÂubjagatÅbhyÃæ tadg­hïÃtyatha yaccaturdhruvÃyÃæ g­hïÃtyanu«Âubhe tadg­hïÃti vÃgvà anu«ÂubvÃco và idaæ sarvam prabhavati tasmÃdu dhruvÃya eva sarvà yaj¤a÷ prabhavatÅyam và anu«Âubasyai và idaæ sarvam prabhavati tasmÃdu dhruvÃyà eva sarvo yaj¤a÷ prabhavati 1.3.2.[17] sa g­hïÃti | dhÃæ nÃmÃsi priyaæ devÃnÃmityetadvai devÃnÃm priyatamaæ dhÃma yadÃjyaæ tasmÃdÃha dhÃma nÃmÃsi priyaæ devÃnÃmityanÃdh­«Âaæ devayajanamasÅti vajro hyÃjyaæ tasmÃdÃhÃnÃdh­«Âaæ devayajanamasÅti 1.3.2.[18] sa etena yaju«Ã | sak­jjuhvÃæ g­hïÃti tristÆ«ïÅmetenaiva yaju«Ã sak­dupabh­ti g­hïÃti sapta k­tvastÆ«ïÅmetenaiva yaju«Ã sak­ddhruvÃyÃæ g­hïÃti tristÆsïÅæ tadÃhustristrireva yaju«Ã g­hïÅyÃtriv­ddhi yaj¤a iti tadu nu sak­tsak­devÃtro hyeva trirg­hÅtaæ sampadyate 1.3.3.[1] prok«aïÅradhvaryurÃdatte | sa idhmamevÃgre prok«ati k­«ïo 'syÃkhare«Âho 'gnaye tvà ju«Âam prok«ÃmÅti tanmedhyamevaitadagnaye karoti 1.3.3.[2] atha vedim prok«ati | vedirasi barhi«e tvà ju«ÂÃm prok«Ãmi tanmedhyÃmevaitadbarhi«e karoti 1.3.3.[3] athÃsmai barhi÷ prayacati | tatpurastÃdgranthyÃsÃdayati tatprok«ati barhirasi srugbhyastvà ju«Âam prok«Ãmi tanmedhyamevaitatsrugbhya÷ karoti 1.3.3.[4] atha yÃ÷ prok«aïya÷ pariÓi«yante | tÃbhiro«adhÅnÃm mÆlÃnyupaninayatyadityai vyundanamasÅtÅyaæ vai p­thivyaditistadasyà evaitado«adhÅnÃm mÆlÃnyuponatti tà imà ÃrdramÆlà o«adhayastasmÃdyadyapi Óu«kÃïyagrÃïi bhavantyÃrdrÃïyeva mÆlÃni bhavanti 1.3.3.[5] atha visraæsya granthim | purastÃtprastaraæ g­hïÃti vi«ïo stupo 'sÅti yaj¤o vai vi«ïustasyeyameva Óikhà stupa etÃmevÃsminnetaddadhÃti purastÃdg­hïÃti purastÃddhyayaæ stupastasmÃtpurastÃdg­hïÃti 1.3.3.[6] atha saænahanaæ visraæsayati | prakLptaæ haivÃsya strÅ vijÃyata iti tasmÃtsaænahanaæ visraæsayati taddak«iïÃyÃæ Óroïau nidadhÃti nÅvirhaivÃsyai«Ã dak«iïata iva hÅyaæ nÅvistasmÃddak«iïÃyÃæ Óroïau nidadhÃti tatpunarabhicÃdayatyabhicanneva hÅyaæ nÅvistasmÃtpunarabhicÃdayati 1.3.3.[7] atha barhi st­ïÃti | ayaæ vai stupa÷ prastaro 'tha yÃnyaväci lomÃni tÃnyevÃsya yaditaram barhistÃnyevÃsminnetaddadhÃti tasmÃdbarhi st­ïÃti 1.3.3.[8] yo«Ã vai vedi÷ | tÃmetaddevÃÓca paryÃsate ye ceme brÃhmaïÃ÷ ÓuÓruvÃæso 'nÆcÃnÃste«vevainÃmetatparyÃsÅne«vanagnÃæ karotyanagnatÃyà eva tasmÃdbarhi st­ïÃti 1.3.3.[9] yÃvatÅ vai vedi÷ | tÃvatÅ p­thivyo«adhayo barhistadasyÃmevaitatp­thivyÃmo«adhÅrdadhÃti tà imà asyÃm p­thivyÃmo«adhaya÷ prati«ÂhitÃstasmÃdbarhi st­ïÃti 1.3.3.[10] tadvai bahulaæ st­ïÅyÃdityÃhu÷ yatra và asyai bahulatamà o«adhayastadasyà upajÅvanÅyatamaæ tasmÃdbahulaæ st­ïÅyÃditi tadvai tadÃhartaryevÃdhi triv­tst­ïÃti triv­ddhi yaj¤o 'tho api pravarhaæ st­ïÅyÃtst­ïanti barhirÃnu«agiti t­«iïÃbhyanÆktamadharamÆlaæ st­ïÃtyadharamÆlà iva hÅmà asyÃm p­thivyÃmo«adhaya÷ prati«ÂhitÃstasmÃdadharamÆlaæ st­ïÃti 1.3.3.[11] sa st­ïÃti | Ærïamradasaæ tvà st­ïÃmi svÃsasthÃæ devebhya iti sÃdhvÅæ devebhya ityevaitadÃha yadÃhorïamradasaæ tveti svÃsasthÃæ devebhya iti svÃsadÃæ devebhya ityevaitadÃha 1.3.3.[12] athÃgniæ kalpayati | Óiro vai yaj¤asyÃhavanÅya÷ pÆrvo 'rdho vai Óira÷ pÆrvÃrdhamevaitadyaj¤asya kalpayatyuparyupari prastaraæ dhÃrayaÇkalpayatyayaæ vai stupa÷ prastara etamevÃsminnetatpratidadhÃti tasmÃduparyupari prastaraæ dhÃrayaÇkalpayati 1.3.3.[13] atha paridhÅnparidadhÃti | tadyatparidhÅnparidadhÃti yatra vai devà agre 'gniæ hotrÃya prÃv­ïata taddhovÃca na và ahamidamutsahe yadvo hotà syÃæ yadvo havyaæ vaheyaæ trÅnpÆrvÃnprÃv­¬hvaæ te prÃdhanvi«ustÃnnu me 'vakalpayatÃtha vÃahametadutsÃk«ye yadvo hotà syÃæ yadvo havyaæ vaheyamiti tatheti tÃnasmà etÃnavÃkalpayaæsta ete paridhaya÷ 1.3.3.[14] sa hovÃca | vajro vai tÃnva«aÂkÃra÷ prÃv­ïagvajrÃdvai va«aÂkÃrÃdbibhemi yanmà vajro va«aÂkÃro na prav­¤jyÃdetaireva mÃparidhatta tathà mà vajro va«aÂkÃro na pravark«yatÅti tatheti tametai÷ paryadadhustaæ na vajro va«aÂkÃra÷ rÃv­ïaktadvarmaivaitadagnaye nahyati yadetai÷ paridadhÃti 1.3.3.[15] ta u haita Æcu÷ | idamu cedasmÃnyaj¤e yuÇkthÃstvevÃsmÃkamapi yaj¤e bhÃga iti 1.3.3.[16] tatheti devà abruvan | yadbahi«paridhi skantsyati tadyu«mÃsu hutamatha yadva uparyupari ho«yanti tadvo 'vi«yatÅti sa yadagnau juhvati tadenÃnavatyatha yadenÃnuparyupari juhvati tadenÃnavatyatham yadbahi«paridhi skandati tadete«u hutaæ tasmÃdu ha nÃga iva skannaæ syÃdimÃæ vai te prÃviÓanyadvà idaækiæca skandatyasyÃmeva tatsarvam pratiti«Âhati 1.3.3.[17] sa skannamabhim­Óati | bhuvapataye svÃhà bhuvanapataye svÃhà bhÆtÃnÃm pataye svÃhetyetÃni vai te«ÃmagnÅnÃæ nÃmÃni yadbhuvapatirbhuvanapatirbhÆtÃnÃm patistadyathà va«aÂk­taæ hutamevamasyaite«vagni«u bhavati 1.3.3.[18] taddhaike | idhmasyaivaitÃnparidhÅnparidadhÃti tadu tathà na kuryÃdanavakLptà ha tasyaite bhavanti yÃnidhmasya paridadhÃtyabhyÃdhÃnÃya hyevedhma÷ kriyate tasyo haivaite 'vakLptà bhavanti yasyaitÃnanyÃnÃharanti paridhaya iti tasmÃdanyÃnevÃhareyu÷ 1.3.3.[19] te vai pÃlÃÓÃ÷ syu÷ | brahma vai palÃÓo brahmÃgniragnayo hi tasmÃtpÃlÃÓÃ÷ syu÷ 1.3.3.[20] yadi pÃlÃÓÃnna vindet | atho api vaikaÇkatà syuryadi vaikaÇkatÃnna vindedatho api kÃr«maryamayÃ÷ syuryadi kÃr«maryamayÃnna vindedatho api vailvÃ÷ syuratho khÃdirà atho audumbarà ete hi v­k«Ã yaj¤iyÃstasmÃdete«Ãæ v­k«ÃïÃm bhavanti 1.3.4.[1] te và ÃrdrÃ÷ syu÷ | etaddhye«Ãæ jÅvametena satejasa etena vÅryavantastasmÃdÃrdrÃ÷ syu÷ 1.3.4.[2] sa madhyamamevÃgre | paridhiæ paridadhÃti gandharvastvà viÓvÃvasu÷ paridadhÃtu viÓvasyÃri«Âyai yajamÃnasya paridhirasyagniri¬a Ŭita iti 1.3.4.[3] atha dak«iïÃm paridadhÃti | indrasya bÃhurasi dak«iïo viÓvasya ari«Âyai yajamÃnasya paridhirasyagniri¬a Ŭita iti 1.3.4.[4] athottaram paridadhÃti | mitrÃvaruïau tvottarata÷ paridhattÃæ dhruveïa dharmaïà viÓvasyÃri«Âyai yajamÃnasya paridhirasyagniri¬a Ŭita ityagnayo hi tasmÃdÃhÃgniri¬a Ŭita iti 1.3.4.[5] atha samidhamabhyÃdadhÃti | sa madhyamamevÃgre paridhimupasp­«ati tenaitÃnagre samindhe 'thÃgnÃvabhyÃdadhÃti teno agnim pratyak«aæ samindhe 1.3.4.[6] so 'bhyÃdadhÃti | vÅtihotraæ tvà kave dyumantaæ samidhÅmahi agne b­hantamadhvara ityetayà gÃyatryà gÃyatrÅmevaitatsamindhe sà gÃyatrÅ samiddhÃnyÃni candÃæsi samindhe candÃæsi samiddhÃnidevebhyo yaj¤aæ vahanti 1.3.4.[7] atha yÃæ dvitÅyÃæ samidhamabhyÃdadhÃti | vasantameva tayà samindhe sa vasanta÷ samiddho 'nyÃn­tÆætsamindha ­tava÷ samiddhÃ÷ prajÃÓca prajanayantyo«adhÅÓca pacanti so 'bhyÃdadhÃti samidasÅti samiddhi vasanta÷ 1.3.4.[8] athÃbhyÃdhÃya japati | sÆryastvà purastÃtpÃtu kasyÃÓcidabhiÓastyà iti guptyai và abhita÷ paridhayo bhavantyathaitatsÆryameva purastÃdgoptÃraæ karoti netpurastÃnnëÂrà rak«Ãm\syabhyavacarÃniti sÆryo hi nëÂrÃïÃæ rak«asÃmapahantà 1.3.4.[9] atha yÃmevÃm­æ t­tÅyÃæ samidhamabhyÃdadhÃti | anuyÃje«u brÃhmaïameva tayà samindhe sa brÃhmaïa÷ samiddho devebhyo yaj¤aævahati 1.3.4.[10] atha stÅrïÃæ vedimupÃvartate | sa dve t­ïe ÃdÃya tiraÓcÅ nidadhÃti saviturbÃhÆ stha ityayaæ vai stupa÷ prastaro'thÃsyaite bhruvÃveva tiraÓcÅ nidadhÃti tasmÃdime tiraÓcyau bhruvau k«atraæ vai prastaro viÓa itaram barhi÷ k«atrasya caiva viÓaÓca vidh­tyai tasmÃttiraÓcÅ nidadhÃti tasmÃdveva vidh­tÅ nÃma 1.3.4.[11] tatprastaraæ st­ïÃti | Ærïamradasaæ tvà st­ïÃmi svÃsasthaæ devebhya iti sÃdhuæ devebhya ityevaitadÃha yadÃhorïamradasaæ tveti svÃsasthaæ devebhya iti svÃsadaæ devebhya ityevaitadÃha 1.3.4.[12] tamabhinidadhÃti | à tvà vasavo rudrà ÃdityÃ÷ sadantvityete vai trayà devà yadvasavo rudrà Ãdityà ete tvÃsÅdantvityevaitadÃhÃbhinihita eva savyena pÃïinà bhavati 1.3.4.[13] atha dak«iïena juhÆm pratig­hïÃti | nediha purà nëÂrÃrak«ÃæsyÃviÓÃniti brÃhmaïo hi rak«asÃmapahantà tasmÃdabhinihita eva savyena pÃïinà bhavati 1.3.4.[14] atha juhÆm pratig­hïÃti | gh­tÃcyasi juhÆrnÃmneti gh­tÃcÅhi juhÆrhi nÃmnà sedam priyeïa dhÃmnà priyaæ sada ÃsÅdeti gh­tÃcyasyupabh­nnÃmnetyupabh­taæ gh­tÃcÅ hyupabh­ddhi nÃmnà sedam priyeïa dhÃmnà priyaæ sada ÃsÅdeti gh­tÃcyasi dhruvà nÃmneti dhruvÃæ gh­tÃcÅ hi dhruvà hi nÃmnÃsedam priyeïa dhÃmnà priyaæ sada ÃsÅdeti priyeïa dhÃmnà priyaæ sada ÃsÅdeti yadanyaddhavi÷ 1.3.4.[15] sa và upari juhÆæ sÃdayati | adha itarÃ÷ sruca÷ k«atraævai juhÆrviÓa itarÃ÷ sruca÷ k«atramevaitadviÓa uttaraæ karoti tasmÃduparyÃsÅnaæ k«atriyamadhastÃdimÃ÷ prajà upÃsate tasmÃduparijuhÆæ sÃdayatyadha itarÃ÷ sruca÷ 1.3.4.[16] so 'bhim­Óati | dhruvà asadanniti dhruvà hyasadann­tasya yonÃviti yaj¤o và ­tasya yoniryaj¤e hyasadaæstà vi«ïo pÃhi pÃhi yaj¤am pÃhi yaj¤apatimiti tadyajamÃnamÃha pÃhi mÃæ yaj¤anyamiti tadapyÃtmÃnaæ yaj¤ÃnnÃntareti yaj¤o vai vi«ïostadyaj¤Ãyaivaitatsarvam paridadÃti guptyai tasmÃdÃha tà vi«ïo pÃhÅti 1.3.5.[1] indhe ha và etadadhvaryu÷ | idhmenÃgniæ tasmÃdidhmo nÃma samindhesÃmidhenÅbhirhotà tasmÃtsÃmidhenyo nÃma 1.3.5.[2] sa Ãha | agnaye samidhyamÃnÃyÃnubrÆhÅtyagnaye hyetatsami dhyamÃnÃyÃnvÃha 1.3.5.[3] tadu haika Ãhu÷ | agnaye samidhyamÃnÃya hotaranubrÆhÅti tadu tathà na brÆyÃdahotà và e«a purà bhavati yadaivainam prav­ïÅte 'tha hotà tasmÃdu brÆyÃdagnaye samidhyamÃnÃyÃnubrÆhÅtyeva 1.3.5.[4] ÃgneyÅranvÃha | svayaivainametÃddevatÃyà samindhe gÃyatrÅranvÃha gÃyatraæ và agneÓcanda÷ svenaivainametacandasÃsamindhe vÅryaæ gÃyatrÅ brahma gÃyatrÅ vÅryeïaivainametatsamindhe 1.3.5.[5] ekÃdaÓÃnvÃha | ekÃdaÓÃk«arà vai tri«Âubbrahma gÃyatrÅ k«atraæ tri«ÂubetÃbhyÃmevainametadubhÃbhyÃæ vÅryÃbhyÃæ samindhe tasmÃdekÃdaÓÃnvÃha 1.3.5.[6] sa vai tri÷ prathamÃmanvÃha | triruttamÃæ triv­tprÃyaïà hi yaj¤Ãstriv­dudayanÃstasmÃttri÷ prathamÃmanvÃha triruttamÃæ 1.3.5.[7] tÃ÷ pa¤cadaÓa sÃmidhenya÷ saæpadyante pa¤cadaÓo vai vajro vÅryaæ vajro vÅryamevaitatsÃmidhenÅrabhisaæpÃdayati tasmÃdetÃsvanÆcyamÃnÃsu yaæ dvi«yÃttamangu«ÂhÃbhyÃmavabÃdhetedamahamamumavabÃdha iti tadenametena vajreïÃvabÃdhate 1.3.5.[8] pa¤cada«a và ardhamÃsya rÃtraya÷ | ardhamÃsaÓo vai saævatsaro bhavanneti tadrÃtrÅrÃpnoti 1.3.5.[9] pa¤cadaÓÃnÃmu vai gÃyatrÅïÃm | trÅïi ca ÓatÃni «asÂiÓcÃk«arÃïi trÅïi ca vai ÓatÃni «a«Âi«ca saævatsarasyÃhÃni tadahÃnyÃpnoti tadveva saævatsaramÃpnoti 1.3.5.[10] saptadaÓa sÃmidhenÅ÷ | i«Âya anubrÆyÃdupÃæÓu tasyai devatÃyai yajati yasyà i«Âaæ nirvapati dvÃdaÓa vai mÃsÃ÷ saævatsarasya pa¤cartava e«a eva prajÃpati÷ saptadaÓa÷ sarvaæ vai prajÃpatistatsarveïaiva taæ kÃmamanaparÃdhaæ rÃdhnoti yasmai kÃmÃye«Âiæ nirvapatyupÃæÓu devatÃm yajatyaniruktaæ và upÃæÓu sarvaæ và aniruktaæ tatsarveïaiva taæ kÃmamanaparÃdhaæ rÃdhnoti «vasmai kÃmÃye«Âhiæ nirvapatye«a i«ÂerupacÃra÷ 1.3.5.[11] ekaviæÓatiæ sÃmidhenÅ | api darÓapÆrïamÃsayoranubrÆyÃdityÃhurdvÃdaÓa vai mÃsÃ÷ saævatsarasya pa¤cartavastrayo lokÃstadviæÓatire«a evaikaviæÓo ya e«a tapati sai«Ã gatire«Ã prati«Âhà tadetÃæ gatimetÃm prati«ÂhÃæ gacati tasmÃdekaviæÓatimanubrÆyÃt 1.3.5.[12] tà haità gataÓrerevÃnubrÆyÃt | ya icenna ÓreyÃætsyÃæna pÃpÅyÃniti yÃd­ÓÃya haiva sate 'nvÃhustÃd­Çvà haiva bhavati pÃpÅyÃnvà yasyaivaæ vidu«a età anvÃhu÷ so e«Ã mÅmÃæsaiva na tvevaità anÆcyante 1.3.5.[13] trireva prathamÃæ triruttamÃmanavÃnannanubrÆyÃt | trayo và ime lokÃstadimÃnevaitallokÃætsaætanotÅmÃællokÃætsp­ïute traya ime puru«e prÃïà etamevÃsminnetatsaætatamavyavacinnaæ dadhÃtyetadanuvacanam 1.3.5.[14] sa yÃvadasya vaca÷ syÃt | evamevÃnuvivak«ettasyaitasya paricak«Åta sÃmyavÃnyÃdanavÃnannanuvivak«aæstatkarma viv­hyeta sà paricak«Ã 1.3.5.[15] sa yadyetannodÃÓaæseta | apyekaikÃmevÃnavÃnannanubrÆyÃttadekaikayaivemÃællokÃætsaætanotyekaikayemÃællo kÃætsp­ïute 'tha yatprÃïaæ dadhÃti gÃyatrÅ vai prÃïa÷ sa yatk­tsnÃæ gÃyatrÅmanvÃha tatk­tsnaæ prÃïaæ dadhÃti tasmÃdekaikÃmevÃnavÃnannanubrÆyÃt 1.3.5.[16] tà vai saætatà avyavacinnà anvÃha | saævatsarasyaivaitadahorÃtrÃïi saætanoti tÃnÅmÃni saævatsarasyÃhorÃtrÃïi saætatÃnyavyavacinnÃni pariplavante dvi«ata u caivaitadbhrÃt­vyÃya nopasthÃnaæ karotyupasthÃnaæ ha kuryÃdyadasaætatÃanubrÆyÃttasmÃdvai saætatà avyavacinnà anvÃha 1.4.1.[1] hiæk­tyÃnvÃha | nÃsÃmà yaj¤o 'stÅti và Ãhurna và ahiæk­tya sÃma gÅyate ma yaddhiækaroti taddhiækÃrasya rÆpaæ kriyate praïavenaiva sÃmno rÆpamupagacatyo3æ o3mityeteno hÃsyai«a sarva eva sasÃmà yaj¤o bhavati 1.4.1.[2] yadveva hiækaroti | prÃïo vai hiækÃra÷ prÃïo hi vai hiækÃrastasmÃdapig­hya nÃsike na hiækartuæ Óaknoti vÃcà và ­camanvÃha vÃkca vai prÃïaÓca mithunaæ tadetatpurastÃnmithunam prajananaæ kriyate sÃmidhenÅnÃæ tasmÃdvai hiæk­tyÃnvÃha 1.4.1.[3] sa và upÃæÓu hiækaroti | atha yaduccairhiækuryÃdanyataradeva kuryÃdvÃcameva tasmÃdupÃæÓu hiækaroti 1.4.1.[4] sa và eti ca preti cÃnvÃha | gÃyatrÅmevaitadarvÃcÅæ ca parÃcÅæ ca yunakti parÃcyaha devebhyo yaj¤aæ vahatyarvÃcÅ manu«yÃnavati tasmÃdvà eti ca preti cÃnvÃha 1.4.1.[5] yadveveti ca preti cÃnvÃha | preti vai prÃïa etyudÃna÷ prÃïodÃnÃvevaitaddadhÃti tasmÃdvà eti ca preti cÃnvÃha 1.4.1[[.]]6 yadveveti ca preti cÃnvÃha | preti vai reta÷ sicyata eti prajÃyate preti paÓavo viti«Âanta eti samÃvartante sarvaæ và idameti ca preti ca tasmÃdvà eti ca preti cÃnvÃha 1.4.1.[7] so 'nvÃha | pra vo vÃjà abhidyava iti tannu preti bhavatyagna ÃyÃhivÅtaya iti tadveti bhavati 1.4.1.[8] tadu haika Ãhu÷ | ubhayaæ và etatpreti sampadyata iti tadu tadÃtivij¤Ãnyamiva pra vo vÃjà abhidyava iti tannu pretyagna ÃyÃhi vÅtaya iti tadveti 1.4.1.[9] so 'nvÃha | pra vo vÃjà abhidyava iti tannu preti bhavati vÃjà ityannaæ vai vÃjà annamevaitadabhyanÆktamabhidyava ityardhamÃsà và abhidyavo 'rdhamÃsÃnevaitadabhyanÆktaæ havi«manta iti paÓavo vai havi«manta÷ paÓÆnevaitadabhyanÆktam 1.4.1.[10] gh­tÃcyeti | videgho ha mÃthavo 'gniæ vaiÓvÃnaram mukhe babhÃra tasya gotamo rÃhÆgaïa ­«i÷ purohita Ãsa tasmai ha smÃmantryamÃïo na pratiÓ­ïoti nenme 'gnirvaiÓvÃnaro mukhÃnni«padyÃtà iti 1.4.1.[11] tam­gbhirhvayituæ dadhre | vÅtihotraæ tvà kave dyumantaæ samidhÅmahi agne b­hantamadhvare videgheti 1.4.1.[12] sa na pratiÓuÓrÃva | udagne Óucayastava Óukrà bhrÃjanta Årate tava jyotÅæ«yarcayo videghÃ3 iti 1.4.1.[13] sa ha naiva pratiÓuÓrÃva | taæ tvà gh­tasnavÅmaha ityevÃbhivyÃharadathÃsya gh­takÅrtÃvevÃgnirvaiÓvÃnaro mukhÃdujjajvÃla tam na ÓaÓÃka dhÃrayituæ so 'sya mukhÃnni«pede saimÃm p­thivÅm prÃpÃda÷ 1.4.1.[14] tarhi videgho mÃthava Ãsa | sarasvatyÃæ sa tata eva prÃÇdahannabhÅyÃyemÃm p­thivÅæ taæ gotamaÓca rÃhÆgaïo videghaÓca mÃthava÷ paÓcÃddahantamanvÅyatu÷ sa imÃ÷ sarvà nadÅratidadÃha sadÃnÅretyuttarÃdgirernirghÃvati tÃæ haiva nÃtidadÃha tÃæ ha sma tÃm purà brÃhmaïà na tarantyanatidagdhÃgninà vaiÓvÃnareïeti 1.4.1.[15] tata etarhi | prÃcÅnam bahavo brÃhmaïÃstaddhÃk«etrataramivÃsa srÃvitaramivÃsvaditamagninà vaiÓvÃnareïeti 1.4.1.[16] tadu haitarhi | k«etrataramiva brÃhmaïà u hi nÆnamenadyaj¤airasi«vadaætsÃpi jaghanye naidÃghe samivaiva kopayati tÃvacÅtÃnatidagdhà hyagninà vaiÓvÃnareïa 1.4.1.[17] sa hovÃca | videgho mÃthava÷ kvÃham bhavÃnÅtyata eva te prÃcÅnam bhuvanamiti hovÃca sai«Ãpyetarhi kosalavidehÃnÃm maryÃdà te hi mÃthavÃ÷ 1.4.1.[18] atha hovÃca | gotamo rÃhÆgaïa÷ kathaæ nu na ÃmantryamÃïo na pratyaÓrau«Åriti sa hovÃcÃgnirme vaiÓvÃnaro mukhe 'bhutsa nenme mukhÃnni«padyÃtai tasmÃtte na pratiÓrau«amiti 1.4.1.[19] tadu kathamabhÆditi | yatraiva tvaæ gh­tasnavÅmaha ityabhivyÃhÃr«Åstadeva me gh­takÅrtÃvagnirvaiÓvÃnaro mukhÃdudajvÃlÅttaæ nÃÓakaæ dhÃrayituæ sa me mukhÃnnirapÃdÅti 1.4.1.[20] sa yatsÃmidhenÅ«u gh­tavat | sÃmidhenameva tatsamevainaæ tenendhe vÅryamevÃsmindadhÃti 1.4.1.[21] tadu gh­tÃcyeti | deväjigÃti sumnayuriti yajamÃno vai sumnayu÷ sa hi deväjigÅ«ati sa hi deväjighÃæsati tasmÃdÃha deväjigÃti sumnayuriti sai«ÃgneyÅ satyaniruktà sarvaæ và aniruktaæ sarveïaivaitatpratipadyate 1.4.1.[22] agna ÃyÃhi vÅtaya iti | tadveti bhavati vÅtaya iti samantikamiva havà ime 'gre lokà Ãsurityunm­Óyà haiva dyaurÃsa 1.4.1.[23] te devà akÃmayanta | kathaæ nu na ime lokà vitarÃæ syu÷ kathaæ na idaæ varÅya iva syÃditi tÃnetaireva tribhirak«arairvyanayanvÅtaya iti ta ime viÂÆraæ lokÃstato devebhyo varÅyo 'bhavadvarÅyo ha và asya bhavati yasyaivaæ vidu«a etÃmanvÃhurvÅtaya iti 1.4.1.[24] g­ïÃno havyadÃtaya iti | yajamÃno vai havyadÃtirg­ïÃno yajamanÃyetyevaitadÃha ni hotà satsi barhi«Åtyagnirvai hotÃyaæ loko barhirasminnevaitalloke 'gniæ dadhÃti so 'yamasmiælloke 'gnirhita÷ sai«emameva lokamabhyanÆktemamevaitayà lokaæ jayati yasyaivaæ vidu«a etÃmanvÃhu÷ 1.4.1.[25] taæ tvà samidbhiraÇgira iti | samidbhirhyetamaÇgirasa aindhatÃÇgira ityaÇgirà u hyagnirgh­tena vardhayÃmasÅti tatsÃmidhenam padaæ samevainaæ tenendhe vÅryamevÃsmindadhÃti 1.4.1.[26] b­hacocà yavi«Âyeti | b­hadu hye«a «ocati samiddho yavi«Âyeti yavi«Âho hyagnistasmÃdÃha yavi«Âhyeti sai«itameva lokamabhyanÆktÃntarik«alokameva tasmÃdÃgneyÅ satyaniruktÃnirukto hye«a loka etamevaitayà lokaæ jayati yasyaivaæ vidu«a etÃmanvÃhu÷ 1.4.1.[27] sa na÷ p­thu ÓravÃyyamiti | ado vai p­thu yasmindevà etacravÃyyaæ yasmindevà acà deva vivÃsasÅtyaca deva vivÃsasyetanno gamayetyevaitadÃha 1.4.1.[28] b­hadagne suvÅryÃmiti | ado vai b­hadyasmindevà etatsuvÅryaæ yasmindevÃ÷ sai«itameva lokamabhyanÆktà divamevaitamevaitayà lokaæ jayati yasyaivaæ vidu«a etÃmanvÃhu÷ 1.4.1.[29] so nvÃha | i¬enyo namasya itŬenyo hye«a namasyo hye«atirastamÃæsi dar«ata iti tira iva hye«a tamÃæsi samiddho dad­Óe samagniridhyate v­«eti saæ hÅdhyate v­«Ã v­«o agni÷ samidhyata iti saæ hÅdhyate 1.4.1.[30] aÓvo na devavÃhana iti | aÓvo ha và e«a bhÆtvà devebhyo yaj¤aæ vahati yadvai nety­cyomiti tattasmÃdÃhÃÓvo na devavÃhana iti 1.4.1.[31] taæ havi«manta Ådata iti | havi«manto hyetaæ manu«yà Ådate tasmÃdÃha taæ havi«manta Ŭata iti 1.4.1.[32] v­«aïaæ tvà vayaæ v­«anv­«aïa÷ samidhÅmahÅti | saæ hyenamindhate 'gne dÅdyataæ b­haditi dÅdayeva hye«a b­hatsamiddha÷ 1.4.1.[33] taæ và etam | v­«aïvantaæ tricamanvÃhÃgneyyo và etÃ÷ sarvÃ÷ sÃmidhenyo bhavantÅndro vai yaj¤asya devatendro v­«aiteno hÃsyaitÃ÷ sendrÃ÷ sÃmidhenyo bhavanti tasmÃdv­«aïvantaæ tricamanvÃha 1.4.1.[34] so 'nvÃha | agniæ dÆtaæ v­ïÅmaha iti devÃÓca và asurÃÓcobhaye prÃjÃpatyÃ÷ pasp­dhire tÃætspardhamÃnÃÇgÃyatryantarà tasthau yà vai sà gÃyatryÃsÅdiyaæ vai sà p­thivÅyaæ haiva tadantarà tasthau ta ubhaya eva vidÃæ cakruryatarÃnvai na iyamupÃvartsyati te bhavi«yanti paretare bhavi«yantÅti tÃmubhaya evopamantrayÃæ cakrire 'gnireva devÃnÃæ dÆta Ãsa saharak«Ã ityasurarakÓasamasurÃïÃæ sÃgnimevÃnupreyÃya tasmÃdanvÃhÃgniæ dÆtaæ v­ïÅmaha iti sa hi devÃnÃæ dÆta ÃsÅddhotÃraæ viÓvavedasamiti 1.4.1.[35] tadu haike 'nvÃhu÷ | hotà yo viÓvavedasa iti nedaramityÃtmÃna bravÃïÅti tadu tathà na brÆyÃnmÃnu«aæ ha te yaj¤e kurvanti vy­ddhaæ vai tadyaj¤asya yanmÃnu«aæ nedvy­ddham yaj¤e karavÃïÅti tasmÃdyathaivarcÃnÆktamevÃnubrÆyÃddhotÃraæ viÓvavedasamityevÃsya yaj¤asya sukratumitye«a hiyaj¤asyasukraturyadagnistasmÃdÃhÃsya yaj¤asya sukratumiti seyaæ devÃnupÃvavarta tato devà abhavanparÃsurà bhavati ha và Ãtmanà parÃsya sapatnà bhavanti yasyaivaæ vidu«a etÃmanvÃhu÷ 1.4.1.[36] tÃæ và a«ÂamÅmanubrÆyÃt | gÃyatrÅ và e«Ã nidÃnenëÂÃk«arà vai gÃyatrÅ tasmÃda«ÂamÅmanubrÆyÃt 1.4.1.[37] taddhaike | purastÃddhÃyye dadhatyannaæ dhÃyye mukhata idamannÃdyaæ dadhma iti vadantastadu tathà na kuryÃdanavakLptÃtasyai«Ã bhavati ya÷ purastÃddhÃyye dadhÃti daÓamÅ vÃhi tarhyekÃdaÓÅ và sampadyate tasyo haivai«ÃvakLptà bhavati yasyaitÃma«ÂamÅmanvÃhustasmÃdupari«ÂÃdeva dhÃyye dadhyÃt 1.4.1.[38] samidhyamÃno adhvara iti | adhvaro vai yaj¤a÷ samidhyamÃno yaj¤a ityevaitadÃhÃgni÷ pÃvaka Ŭya iti pÃvako hye«a Ŭyo hye«a Óoci«keÓastamÅmaha iti ÓocantÅva hyetasya keÓÃ÷ samiddhasya samiddho agna Ãhutetyata÷ prÃcÅnaæ sarvamidhmamabhyÃdadhyÃdyadanyatsamidho 'pav­Çkta iva hyetaddhotÃyadvà anyatsamidha idhmasyÃtiricyate 'tiriktaæ tadyadvai yaj¤asyÃtiriktaæ dvi«antaæ hÃsya tadbhrÃt­vyamabhyatiricyate tasmÃdata÷ prÃcÅnaæ sarvamidhmamabhyÃdadhyÃdyadanyatsamidha÷ 1.4.1.[39] devÃnyak«i svadhvareti | adhvaro vai yaj¤o devÃnyak«i suyaj¤iyetyevaitadÃha tvÃæ hi havyavìasÅtye«a hi havyavìyadagnistasmÃdÃha tvaæ hi havyavìasÅtyà juhotà duvasyatÃgnim prayatyadhvare v­ïÅdhvaæ havyavÃhanamiti sampre«yatyevaitayÃjuhuta ca yajata ca yasmai kÃmÃya samaindhi¬hvaæ tatkurutetyevaitadÃhÃgnim prayatyadhvara ityadhvaro vai yaj¤o 'gnim prayati yaj¤a ityevaitadÃha v­ïÅdhvaæ havyavÃhanamitye«a hi havyavÃhano yadagnistasmÃdÃha v­ïÅdhvaæ havyavÃhanamiti 1.4.1.[40] taæ và etam | adhvaravantaæ tricamanvÃha devÃnha vai yaj¤ena yajamÃnÃætsapatnà asurà dudhÆr«Ãæ cakruste dudhÆr«anta eva na ÓekurdhÆrvituæ te parÃbabhÆvustasmÃdyaj¤o 'dhvaro nÃma dudhÆr«anha và enaæ sapatna÷ parÃbhavati yasyaivaæ vidu«o 'dhvaravantaæ tricamanvÃhuryÃvadveva saumyenÃdhvareïe«Âvà jayati tÃvajjayati 1.4.2.[1] etaddha vai devà agniæ gari«Âhe 'yu¤jan | yaddhot­tva idaæ no havyaæ vaheti tametadgari«Âhe yuktvopÃmadanvÅryavÃnvai tvamasyalaæ vai tvametasmà asÅti vÅrye samÃdadhato yathedama«yetarhi j¤ÃtÅnÃæ yaæ gari«Âhe yu¤janti tamupamadanti vÅryavÃnvai tvamasyalaæ vai tvametasmà asÅti vÅrye samÃdadhata÷ sa yadamevÃsmindadhÃti 1.4.2.[2] agne mahÃæ asi brÃhmaïa bhÃrateti | brahma hyagnistasmÃdÃha brÃhmaïeti bhÃratetye«a hi devebhyo havyaæ bharati tasmÃdbharato 'gnirityÃhure«a u và imÃ÷ prajÃ÷ prÃïo bhÆtvà bibharti tasmÃdvevÃha bhÃrateti 1.4.2.[3] athÃr«eyam pravaïÅte | ­«ibhyaÓcaivainametaddevebhyaÓca nivedayatyayam mahÃvÅryo yo yaj¤am prÃpaditi tasmÃdÃr«eyam prav­ïÅte 1.4.2.[4] parastÃdarvÃkprav­ïÅte | parastÃddhyarvÃcya÷ prajÃ÷ prajÃyante jyÃyasaspataya u caivaitaæ nihnuta idaæ hi pitaivÃgre 'tha putro 'tha pautrastasmÃtparastÃdarvÃkprav­ïÅte 1.4.2.[5] sa Ãr«eyamuktvÃha | deveddho manviddha iti devà hyetamagra aindhata tasmÃdÃha deveddha iti manviddha iti manurhyetamagra ainddha tasmÃdÃha manviddha iti 1.4.2.[6] ­«i«Âuta iti | ­«ayo hyetamagre stuvaæstasmÃdÃhar«i«Âuta iti 1.4.2.[7] viprÃnumadita iti | ete vai viprà yad­«aya ete hyetamanvamadaæstasmÃdÃha viprÃnumadita iti 1.4.2.[8] kaviÓasta iti | ete vai kavayo yad­«aya ete hyetamaÓaæsaæstasmÃdÃha kaviÓasta iti 1.4.2.[9] brahmasaæÓita iti brahmasaæÓito hye«a gh­tÃhavana iti gh­tÃhavano hye«a÷ 1.4.2.[10] praïÅryaj¤ÃnÃæ rathÅradhvarÃïÃmiti | etena vai sarvÃnyaj¤Ãnpraïayanti ye ca pÃkayaj¤Ã ye cetare tasmÃdÃha praïÅryaj¤ÃnÃmiti 1.4.2.[11] rathÅradhvarÃïÃmiti | ratho ha và e«a bhÆtvà devebhyo yaj¤aæ vahati tasmÃdÃha rathÅradhvarÃïÃmiti 1.4.2.[12] atÆrto hotà tÆrïirhavyavìiti | na hyetaæ rak«Ãæsi taranti tasmÃdÃhÃtÆrto hoteti tÆrïirhavyavìiti sarvaæ hye«a pÃpmÃnaæ tarati tasmÃdÃha tÆrïirhavyavìiti 1.4.2.[13] ÃspÃtraæ juhÆrdevÃnÃmiti | devapÃtraæ và e«a yadagnistasmÃdagnau sarvebhyo devebhyo juhvati devapÃtraæ hye«a prÃpnoti ha vai tasya pÃtraæ yasya pÃtram prepsyati ya evametadveda 1.4.2.[14] camaso devapÃna iti | camasena ha và etena bhÆtena devà bhak«ayanti tasmÃdÃha camaso devapÃna iti 1.4.2.[15] arÃæ ivÃgne nemirdevÃæstvaæ paribhÆrasÅti | yathÃrÃnnemi÷ sarvata÷ paribhÆrevaæ tvaæ devÃætsarvata÷ paribhÆrasÅtyevaitadÃha 1.4.2.[16] Ãvaha devÃnyajamÃnÃyeti | tadasmai yaj¤Ãya devÃnÃvo¬havà ÃhÃgnimagna Ãvaheti tadÃgneyÃyÃjyabhÃgÃyÃgnimÃvo¬hvà Ãha somamÃvaheti tatsaumyÃyÃjyabhÃgÃya somamÃvo¬havà ÃhÃgnimÃvaheti tadya e«a ubhayatrÃcyuta Ãgneya÷ puro¬ÃÓo bhavati tasmà agnimÃvo¬havà Ãha 1.4.2.[17] atha yathÃdevatam | devÃæ ÃjyapÃæ Ãvaheti tatprayÃjÃnuyÃjÃnÃvo¬havà Ãha prayÃjÃnuyÃjà vai devà Ãjyapà agniæ hotrÃyÃvaheti tadagniæ hotrÃyÃvo¬havà Ãha svaæ mahimÃnamÃvaheti tatsvam mahimÃnamÃvo¬havà Ãha vÃgvà asya svo mahimà tadvÃcamÃvo¬havà Ãhà ca vaha jÃtaveda÷ suyajà ca yajeti tadyà evaitaddevatà Ãvo¬havà Ãha tà evaitadÃhà cainà vahÃnu«Âhyà ca yajeti yadÃha suyajà ca yajeti 1.4.2.[18] sa vai ti«ÂhannanvÃha | anvÃha hyetadasau hyanuvÃkyà tadasÃvevaitadbhÆtvÃnvÃha tasmÃtti«ÂhannanvÃha 1.4.2.[19] ÃsÅno yÃjyÃæ yajati | iyaæ hi yÃjyà tasmanna kaÓcana ti«ÂhanyÃjyÃæ yajatÅyaæ hi yÃjyà tadiyamevaitadbhÆtvà yajati tasmÃdÃsÅnà yÃjyÃæ yajati 1.4.3.[1] yo ha và agni÷ sÃmidhenÅbhi÷ samiddha÷ | atitarÃæ ha vai sa itarasmÃdagnestapatyanavadh­«yo hi bhavatyanavam­Óya÷ 1.4.3.[2] sa yathà haivÃgni÷ | sÃmidhenÅbhi÷ samiddhastapatyevaæ haiva brÃhmaïa÷ sÃmidhenÅrvidvÃnanubruvaæstapatyanavadh­«yo hi bhavatyanavam­Óya÷ 1.4.3[[.]]3 so 'nvÃha | prava iti prÃïo vai pravÃnprÃïamevaitayà saminddhe 'gna ÃyÃhi vÅtaya ityapÃno và etavÃnapÃnamevaita saminddhe b­hacocà yavi«ÂhyetyudÃno vai b­hacocà udÃnamevaitayà saminddhe 1.4.3.[4] sa na÷ p­thu ÓravÃyyamiti | Órotraæ vai p­thu ÓravÃyyaæ Órotreïa hÅdamuru p­thu Ó­ïoti Órotramevaitayà saminddhe 1.4.3.[5] Ŭenyo namasya iti | vÃgvà Ŭenyà vÃgghÅdaæ sarvamÅÂÂe vÃcedaæ sarvamŬitaæ vÃcamevaitayà saminddhe 1.4.3.[6] aÓvo na devavÃhana iti | mano vai devavÃhanam mano hÅdam manasvinaæ bhÆyi«Âhaæ vanÅvÃhyate mana evaitayà saminddhe 1.4.3.[7] agne dÅdyatam b­haditi | cak«urvai dÅdayeva cak«urevaitayà saminddhe 1.4.3.[8] agniæ dÆtaæ v­ïÅmaha iti | ya evÃyam madhyama÷ prÃïaetamevaitayà samindhe sà hai«Ãntasthà prÃïÃnÃmato hyanya ÆrdhvÃ÷prÃïà ato 'nye 'väco 'ntasthà ha bhavatyantastÃmenam manyante ya evametÃmantasthÃm prÃïÃnÃæ veda 1.4.3.[9] Óoci«keÓastamÅmaha iti | ÓiÓnaæ vai Óoci«keÓaæ ÓiÓnaæ hÅdaæ ÓiÓnam bhÆyi«Âhaæ Óocayati ÓiÓnamevaitayÃsaminddhe 1.4.3[.1]0 samiddho agna Ãhuteti | ya evÃyamavÃÇprÃïa etamevaitayà saminddha à juhotà duvasyateti sarvamÃtmÃnaæ saminddha à nakhebhyo 'tho lomabhya÷ 1.4.3.[11] sa yadyenam prathamÃyÃæ sÃmidhenyÃmanuvyÃharet | tam prati brÆyÃtprÃïaæ và etadÃtmano 'gnÃvÃdhÃ÷ prÃïenÃtmana ÃrttimÃri«yasÅti tathà haiva syÃt 1.4.3.[12] yadi dvitÅyasyÃmanuvyÃharet | tam prati brÆyÃdapÃnaæ và etadÃtmano 'gnÃvÃdhà apÃnenÃtmana ÃrttimÃri«yasÅti tathà haiva syÃt 1.4.3.[13] yadi t­tÅyasyÃmanuvyÃharet | tam prati brÆyÃdudÃnaæ và ... udÃnenà ... syÃt 1.4.3.[14] yadi caturthyÃmanuvyÃharet | tam pratibrÆyÃcrotraæ và etadÃtmano 'gnÃvÃdhÃ÷ ÓrotreïÃtmana ÃrttimÃri«yasi badhiro bhavi«yasÅti tathà haiva syÃt 1.4.3.[15] yadi pa¤camyÃmanuvyÃharet | tam prati brÆyÃdvÃcaæ và etadÃtmano 'gnÃvÃdhà vÃcÃtmana ÃrttimÃri«yasi mÆko bhavi ... syÃt 1.4.3.[16] yadi «a«ÂhyÃmanuvyÃharet | tam prati brÆyÃnmano và etadÃtmano 'gnÃvÃdhà manasÃtmana ÃrttimÃri«yasi manomu«ig­hÅto momughaÓcari«yasÅti tathà haiva syÃt 1.4.3.[17] yadi saptamyÃæ ... yÃccak«urvà etadÃtmano 'gnÃvÃdhÃÓcak«u«Ãtmana ÃrttimÃri«yasyandho bhavi ... syÃt 1.4.3.[18] yadya«ÂamyÃm ... yÃnmadhyaæ và etatprÃïamÃtmano 'gnÃvÃdhà madhyena prÃïenÃtmana ÃrttimÃri«yasyuddhmÃya mari«yasÅti tathà haiva syÃt 1.4.3.[19] yadi navamyÃæ ... yÃciÓnaæ và etadÃtmano 'gnÃvÃdhÃ÷ ÓiÓnenÃtmana ÃrttimÃri«yasi klÅbo bhavi ... syÃt 1.4.3.[20] yadi daÓamyÃmanu ... yÃdaväcaæ và etatprÃïamÃtmano 'gnÃvÃdhà avÃcà prÃïenÃtmana ÃrttimÃri«yasyapinaddho mari«yasÅti tathà haiva syÃt 1.4.3.[21] yadyekÃdaÓyÃma ... | yÃtsarvaæ và etadÃtmÃnamagnÃvÃdhÃ÷ sarveïÃtmanÃrttirmÃri«yasi k«ipre 'muæ lokame«yasÅti tathà haiva syÃt 1.4.3.[22] sa yathà haivÃgnim | sÃmidhenÅbi÷ samiddhamÃpadyÃrttiæ nyetyevaæ haiva brÃhmaïaæ sÃmidhenÅrvidvÃæsaæ samanubruvantamanuvyÃh­tyÃrttiæ nyeti 1.4.4.[1] taæ và etamagniæ samaindhi«ata | samiddhe devebhyo juhavÃmeti tasminnete eva prathame ÃhutÅ juhotÅ manase caiva vÃce ca manaÓca haiva vÃkca yujau devebhyo yaj¤aæ vahata÷ 1.4.4[[.]]2 sa yadupÃæÓu kriyate | tanmano devebhyo yaj¤aæ vahatyatha yadvÃcà niruktaæ kriyate tadvÃgdevebhyo yaj¤aæ vahatyetadvà idaæ dvayaæ kriyate tadete evaitatsaætarpayati t­pte prÅte devebhyo yaj¤aæ vahÃta iti 1.4.4.[3] sruveïa tamÃghÃrayati | yaæ manasa ÃghÃrayati v­«Ã hi mano v­«Ã hi sruva÷ 1.4.4.[4] srucà tamÃghÃrayati | yaæ vÃca ÃghÃrayati yo«Ã hi vÃgyo«Ã hi sruk 1.4.4.[5] tÆ«ïÅæ tamÃghÃrayati | yaæ manasa ÃghÃrayati na svÃheti canÃniruktaæ hi mano 'niruktaæ hyetadyattÆ«ïÅm 1.4.4.[6] mantreïa tamÃghÃrayati | yaæ vÃca ÃghÃrayati niruktà hi vÃÇnirukto hi mantra÷ 1.4.4.[7] ÃsÅnastamÃghÃrayati | yam manasa ÃghÃrayati ti«Âhæstaæ yaæ vÃce manaÓca ha vai vÃkca yujau devebhyo yaj¤aæ vahato yataro vai yujorhrasÅyÃnbhavatyupavahaæ vai tasmai kurvanti vÃgvai manaso hrasÅyasyaparimitataramiva hi mana÷ parimitatareva hi vÃktadvÃca evaitadupavahaæ karoti te sayujau devebhyo yaj¤aæ vahatastasmÃtti«ÂhanvÃca ÃghÃrayati 1.4.4.[8] devà ha vai yaj¤aæ tanvÃnÃ÷ | te 'surarak«asebhya ÃsaÇgÃdbibhayÃæ cakrusta etaddak«iïata÷ pratyudaÓrayannucritamiva hi vÅryaæ tasmÃddak«iïatasti«ÂhannÃghÃrayati sa yadubhayata ÃghÃrayati tasmÃdidam manaÓca vÃkca samÃnameva sannÃneva Óiro ha vai yaj¤asyaitayoranyatara ÃghÃrayormÆlamanyatara÷ 1.4.4.[9] sruveïa tamÃghÃrayati | yo mÆlaæ yaj¤asya srucà tamÃghÃrayati ya÷ Óiro yaj¤asya 1.4.4.[10] tÆ«ïÅæ tamÃghÃrayati | yo mÆlam yaj¤asya tÆ«ïÅmiva hÅdaæmÆlaæ no hyatra vÃgvadati 1.4.4.[11] mantreïa tamÃghÃrayati | ya÷ Óiro yaj¤asya vÃgghi mantra÷ ÓÅr«ïo hÅyamadhi vÃgvadati 1.4.4.[12] ÃsÅnastamÃghÃrayati | yo mÆlaæ yaj¤asya ni«aïamiva hÅdam mÆlaæ ti«ÂhaæstamÃghÃrayati ya÷ Óiro yaj¤asya ti«ÂhatÅva hÅdaæ Óira÷ 1.4.4.[13] sa sruveïa pÆrvamÃghÃramÃghÃryÃha | agnimagnÅtsamm­¬hÅti yathà dhuramadhyÆhedevaæ tadyatpÆrvamÃghÃramÃghÃray3atyadhyuhya hi dhuraæ yu¤janti 1.4.4.[14] atha sammÃr«Âi | yunaktyevainametadyukto devebhyo yaj¤aæ vahÃditi tasmÃtsammÃr«Âi parikrÃmaæ sammÃr«Âi parikrÃmaæ hi yogyaæ yu¤janti tristri÷ sammÃr«Âi triv­ddhi yaj¤a÷ 1.4.4.[15] sa sammÃr«Âi | agne vÃjajidvÃjaæ tvà sari«yantaæ tvà vÃjajitaæ sammÃrjmÅti yaj¤aæ tvà vak«yantaæ yaj¤iyaæ sammÃrjmÅtyevaitadÃhÃthopari«ÂÃttÆ«ïÅæ tristadyathà yuktvà prÃjetprehi vahetyevamevaitatkaÓayopak«ipati prehi devebhyo yaj¤aæ vaheti tasmÃdupari«ÂÃttÆ«ïÅæ tristadyadetadantareïa karma kriyate tasmÃdidam manaÓca vÃkca samÃnameva sannÃneva 1.4.5.[1] sa srucottaramÃghÃramÃghÃrayi«yan | pÆrveïa srucÃva¤jaliæ nidadhÃti namo devebhya÷ svadhà pit­bhya iti taddevebhyaÓcaivaitatpit­bhyaÓcÃrtvijyaæ kari«yannihnute suyame me bhÆyÃstamiti srucÃvÃdatte subhare me bhuyÃstam bhartuæ vÃæ ÓakeyamityevaitadÃhÃskannamadya devebhya Ãjyaæ sambhriyÃsamityavik«ubdhamadya devebhyo yaj¤aæ tanavà ityevaitadÃha 1.4.5.[2] aÇghraïà vi«ïo mà tvÃvakrami«amiti | yaj¤o vai vi«ïustasmà evaitannihnute mà tvÃvakrami«amiti vasumatÅmagne te cÃyÃmupasthe«amiti sÃdhvÅmagne te cÃyÃmupasthe«amityevaitadÃha 1.4.5.[3] vi«ïo sthÃnamasÅti | yaj¤o vai vi«ïustasyeva hyetadantika ti«Âhati tasmÃdÃha vi«ïo sthÃnamasÅtÅta indro vÅryamak­ïodityato hÅndrasti«Âhandak«iïato nëÂrà rak«ÃæsyapÃhaæstasmÃdÃheta indro vÅryamak­ïodityÆrdhvo 'dhvara ÃsthÃdityadhvaro vai yaj¤a Ærdhvo yaj¤a ÃsthÃdityevaitadÃha 1.4.5.[4] agne verhotraæ verdÆtyamiti | ubhayaæ và etadagnirdevÃnÃæ hotà ca dÆtaÓca tadubhayaæ viddhi yaddevÃnÃmasÅtyevaitadÃhÃvatÃæ tvÃæ dyÃvÃp­thivÅ ava tvaæ dyÃvÃp­thivÅ iti nÃtra tirohitamivÃsti svi«Âak­ddevebhya indra Ãjyena havi«ÃbhÆtsvÃhetÅndro vai yaj¤asya devatà tasmÃdÃhendra Ãjyeneti vÃce và etamÃghÃramÃghÃrayatÅndro vÃgityu và ÃhustasmÃdvevÃhendra Ãjyeneti 1.4.5.[5] athÃsaæsparÓayantsrucau paryetya | dhruvayà samanakti Óiro vai yaj¤asyottara ÃghÃra Ãtmà vai dhruvà tadÃtmanyevaitacira÷ pratidadhÃti Óiro vai yaj¤asyottara ÃghÃra÷ ÓrÅrvai Óira÷ ÓrÅrhi vai ÓirastasmÃdyo 'rdhasya Óre«Âho bhavatyasÃvamu«yÃrdhasya Óira ityÃhu÷ 1.4.5.[6] yajamÃna eva dhruvÃmanu | yo 'smà arÃtÅyati sa upabh­tamanu sa yaddhopabh­tà samaïjyÃdyo yajamÃnÃyÃrÃtÅyati tasmiæcriyaæ dadhyÃttadyajamÃna evaitacriyaæ dadhÃti tasmÃddhruvayà samanakti 1.4.5.[7] sa samanakti | saæ jyoti«Ã jyotiriti jyotirvà itarasyÃmÃjyam bhavati jyotiritarasyÃæ te hyetadubhe jyoti«Å saægacete tasmÃdevaæ samanakti 1.4.5.[8] athÃto manasaÓcaiva vÃcaÓca | ahambhadra uditam manaÓca ha vai vÃkcÃhambhadra ÆdÃte 1.4.5.[9] taddha mana uvÃca | ahameva tvacreyo 'smi na vai mayà tvaæ kiæ canÃnabhigataæ vadasi sà yanmama tvaæ k­tÃnukarÃnuvartmÃsyahameva tvacreyo 'smÅti 1.4.5.[10] atha ha vÃguvÃca | ahameva tvacreyasyasmi yadvai tvaæ vetthÃhaæ tadvij¤apayÃmyahaæ saæj¤apayÃmÅti 1.4.5.[11] te prajÃpatiæ pratipraÓnameyatu÷ | sa prajÃpatirmanasa evÃnÆvÃca mana eva tvacreyo manaso vai tvaæ k­tÃnukarÃnuvartmÃsi Óreyaso vai pÃpÅyÃÇk­tÃnukaro 'nuvartmà bhavatÅti 1.4.5.[12] sà ha vÃkparoktà visi«miye | tasyai garbha÷ papÃta sà ha vÃkprajÃpatimuvÃcÃhavyavìevÃhaæ tubhyam bhÆyÃsaæ yÃæ mà parÃvoca iti tasmÃdyatkiæ ca prÃjÃpatyaæ yaj¤e kriyata upÃæÓveva tatkriyate havyavìhi vÃkprajÃpataya ÃsÅt 1.4.5.[13] taddhaitaddevÃ÷ | retaÓcarmanvà yasminvà babhrustaddha smap­cantyatreva tyÃditi tato tri÷ sambabhÆva tasmÃdapyÃtreyyà yo«itainasvyetasyai hi yo«Ãyai vÃco devatÃyà ete sambhÆtÃ÷ 1.5.1.[1] sa vai pravarÃyÃÓrÃvayati | tadyatpravarÃyÃÓrÃvayati yaj¤o và ÃÓrÃvaïaæ yaj¤amabhivyÃh­tyÃtha hotÃram prav­ïà iti tasmÃtpravarÃyÃÓrÃvayati 1.5.1.[2] sa idhmasaænahanÃnyevÃbhipadyÃÓrÃvayati | sa yadvÃnÃrabhy a yaj¤amadhvaryurÃÓrÃvayedvepano và ha syÃdanyÃæ vÃrttimÃrcet 1.5.1.[3] taddhaike | vede stÅrïÃyai barhirabhipadyÃÓrÃvayantÅdhmasya và ÓakalamapacidyÃbhipadyÃÓrÃvayantÅdaæ vai kiæcidyaj¤asyedaæ yaj¤amabhipadyÃÓrÃvayÃma iti vadantastadu tathà na kuryÃdetadvai kiæcidyaj¤asya yairidhma÷ saænaddho bhavatyagniæ samm­janti tadveva khalu yaj¤amabhipadyÃÓrÃvayati tasmÃdidhmasaænahanÃnyevÃbhipadyÃÓrÃvayet 1.5.1.[4] sa ÃÓrÃvya | ya eva devÃnÃæ hotà tamevÃgre prav­ïite 'gnimeva tadagnaye caivaitaddevebhyaÓca nihnute yadahÃgre 'gnim prav­ïÅte tadagnaye nihnute 'tha yo devÃnÃæ hotà tamagre prav­ïÅte tadudevebhyo nihnute 1.5.1.[5] sa Ãha | agnirdevo daivyo hotetyagnirhi devÃnÃæ hotà tasmÃdÃhÃgnirdevo daivyo hoteti tadagnaye caiva devebhyaÓca nihnute yadahÃgre 'gnimÃha tadagnaye nihnute 'tha yo devÃnÃæhotà tamagra Ãha tadu devebhyo nihnute 1.5.1.[6] devÃnyak«advidvÃæÓcikitvÃniti | e«a vai devÃnanuvidvÃnyadagni÷ sa enÃnanuvidvÃnanu«Âhyà yak«adityevaitadÃha 1.5.1.[7] manu«vadbharatavaditi | manurha và agre yaj¤eneje tadanuk­tyemÃ÷ prajà yajante tasmÃdÃha manu«vaditi manoryaj¤a ityu và ÃhustasmÃdvevÃha manu«vaditi 1.5.1.[8] bharatavaditi | e«a hi devebhyo havyam bharati tasmÃdbharato 'gnirityÃhure«a u và imÃ÷ prajÃ÷ prÃïo bhÆtvà bibharti tasmÃdvevÃha bharatavaditi 1.5.1.[9] athÃr«eyam prav­ïÅte | ­«ibhyaÓcaivainametaddevebhyaÓca nivedayatyayam mahÃvÅryo yo yaj¤am prÃpaditi tasmÃdÃr«eyam prav­ïÅte 1.5.1.[10] parastÃdarvÃkprav­ïÅte | parastÃddhyarvÃcya÷ prajÃ÷ prajÃyante jyÃyasaspataya u caivaitannihnuta idaæ hi pitaivÃgre 'tha putro 'tha pautrastasmÃtparastÃdarvÃkprav­ïite 1.5.1.[11] sa Ãr«eyamuktvÃha | brahmaïvaditi brahma hyagnistasmÃdÃha brahmaïvadityà ca vak«aditi tadyà evaitaddevatà Ãvo¬havà Ãha tà evaitadÃhà ca vak«aditi 1.5.1[.1]2 brÃhmaïà asya yaj¤asya prÃvitÃra iti | ete vai brÃhmaïà yaj¤asyaprÃvitÃro ye 'nÆcÃnà ete hyenaæ tanvata eta enaæ janayanti tadu tebhyo nihnute tasmÃdÃha brÃhmaïà asya yaj¤asya prÃvitÃra iti 1.5.1.[13] asau mÃnu«a iti | tadimam mÃnu«aæ hotÃraæ prav­ïÅte hotà hai«a purÃthaitarhi hotà 1.5.1.[14] sa prav­to hotà | japati devatà upadhÃvati yathÃnu«Âhyà devebhyo va«aÂkuryÃdyathÃnu«Âhyà devebhyo havyaæ vahedyathà na hvaledevaæ devatà upadhÃvati 1.5.1.[15] tatra japati etatattvà deva savitarv­ïata iti tatsavitÃram prasavÃyopadhÃvati sa hi devÃnÃm prasavitÃgniæ hotrÃyeti tadagnaye caivaitaddevebhyaÓca nihnute yadahÃgre 'gnimÃha tadagnaye nihnute 'tha yo devÃnÃæ hotà tamagra Ãha tadu devebhyo nihnute 1.5.1.[16] saha pitrà vaiÓvÃnareïeti | sam\vatsaro vai pità vaiÓvÃnara÷ prajÃpatistatsaævatsarÃyaivaitatprajÃpataye nihnute 'gne pÆ«anb­haspate pra ca vada pra ca yajetyanuvak«yanvà etadyak«yanbhavati tadaitÃbhya evaitaddevatÃbhyo nihnute yÆyamanubrÆta yÆyaæ yajateti 1.5.1.[17] vasÆnÃæ rÃtau syÃma | rudrÃïÃmurvyÃyÃæ svÃdityà aditaye syÃmÃnehasa ityete vai trayà devà yadvasavo rudrà Ãdityà ete«Ãmabhiguptau syÃmetyevaitadÃha 1.5.1[.1]8 ju«ÂÃmadya devebhyo vÃcamudyÃsamiti | ju«Âamadya devebhyo 'nÆcyÃsamityevaitadÃha taddhi sam­ddhaæ yo ju«Âaæ devebhyo 'nubravat 1.5.1.[19] ju«ÂÃm brahmabhya iti | ju«Âamadya brÃhmaïebhyo 'nÆcyÃsamityevaitadÃha taddhi sam­ddham yo ju«Âam brÃhmaïebhyo 'nubravat 1.5.1.[20] ju«ÂÃæ narÃÓaæsÃyeti | prajà vai narastatsarvÃbhya÷ prajÃbhya Ãha taddhi sam­ddhaæ yaÓca veda yaÓca na sÃdhvanvavocatsÃdhvanvavocadityeva vis­jyante yadadya hot­varye jihmaæcak«u÷ parÃpatat agni«ÂatpunarÃbhriyÃjjÃtavedà vicar«aïiriti yathà yÃnagre 'gnÅnhotrÃya prÃv­ïata te prÃdhanvannevaæ yanme 'tra pravareïÃmÃyi tanme punarÃpyÃyayetyevaitadÃha tatho hÃsyaitatpunarÃpyÃyate 1.5.1.[21] athÃdhvaryuæ cÃgnÅdhaæ ca samm­Óati | mano và adhvaryurvÃgghotà tanmanaÓcaivaitadvÃcaæ ca saædadhÃti 1.5.1.[22] tatra japati | «aïmorvÅraæhasaspÃntvagniÓca p­thivÅ cÃpaÓca vÃjaÓcÃhaÓca rÃtriÓcetyetà mà devatà ÃrttergopÃyantvityevaitadÃha tasyo hi na hvalÃsti yametà devatà ÃrttergopÃyeyu÷ 1.5.1.[23] atha hot­«adanamupÃvartate | sa hot­«adanÃdekaæ t­ïaæ nirasyati nirasta÷ parÃvasuriti purÃvasurha vai nÃmÃsurÃïÃæ hotà sa tamevaitaddhot­«adanÃnnirasyati 1.5.1.[24] atha hot­«adana upaviÓati | idamahamarvÃvaso÷ sadane sÅdÃmÅtyarvÃvasurvai nÃma devÃnÃæ hotà tasyaivaitatsadane sÅdati 1.5.1.[25] tatra japati viÓvakarmastanÆpà asi mà mo do«i«Âam mà mà hiæsi«Âame«a vÃæ loka ityudaÇÇejatyantarà và etadÃhavaniyaæ ca gÃrhapatyaæ cÃste tadu tÃbhyÃæ nihnute mà mo do«i«Âam mà mà hiæsi«Âamiti tathà hainametau na hiæsta÷ 1.5.1.[26] athÃgnimÅk«amÃïo japati | viÓve devÃ÷ ÓÃstana mà yatheha hotà v­to manavai yanni«adya pra me brÆta bhÃgadheyaæ yathà vo yena pathà havyamà vo vahÃnÅti yathà yebhya÷ pakvaæ syÃttÃnbrÆyÃdvanu mà ÓÃsta yathà va Ãhari«yÃmi yathà va÷ parivek«yÃmÅtyevamevaitaddeve«u praÓÃsanamicate 'nu mà ÓÃsta yathà vo 'nu«Âhyà va«aÂkuryÃmanu«Âyà havyaæ vaheyamiti tasmÃdevaæ japati 1.5.2.[1] agnirhotà vettvagnerhotramiti agniridaæ hotà vettvityevaitadÃhÃgnerhotramiti tasyo hi hotraæ vettu prÃvitramiti yaj¤o vai prÃvitraæ vettu yaj¤amityevaitadÃha sÃdhu te yajamÃna devateti sÃdhu te yajamÃna devatà yasya te 'gnirhotetyevaitadÃha gh­tavatÅmadhvaryo srucamÃsyasveti tadadhvaryu prasauti sa yadekÃmivÃha 1.5.2.[2] yajamÃna eva juhÆmanu | yo smà arÃtÅyati sa upabh­tamanu sa yaddve iva brÆyÃdyajamÃnÃya dvi«antam bhrÃt­vyam pratyudyÃminaæ kuryÃdattaiva juhÆmanvÃdya upabh­tamanu sa yaddve iva brÆyÃdattra Ãdyam pratyudyÃminaæ kuryÃttasmÃdekÃmivaivÃha 1.5.2.[3] devayuvaæ viÓvavÃrÃmiti | upastautyevainÃmetanmahayatyeva yadÃha devayuvaæ viÓvavÃrÃmitŬÃmahai devÃæ ŬenyÃnnamasyÃma namasyÃnyajÃma yaj¤iyÃnitŬÃmahai tÃndevÃnya Ŭenyà namasyÃma tÃnye namasyà yajÃma yaj¤iyÃniti manu«yà và ŬenyÃ÷ pitaro namasyà devà yaj¤iyÃ÷ 1.5.2.[4] yà vai prajà yaj¤e 'nanvÃbhaktÃ÷ | parÃbhÆtà vai tà evamevaitadyà imÃ÷ prajà aparÃbhÆtatstà yaj¤a Ãbhajati manu«yÃnanu paÓavo devÃnanu vayÃæsyo«adhayo vanaspatayo yadidaæ ki¤caivamu tatsarvaæ yaj¤a Ãbhaktam 1.5.2.[5] tà và etÃ÷ | nava vyÃh­tayo bhavanti naveme puru«e prÃïà etÃnevÃsminnetaddadhÃti tasmÃnnava vyÃh­tayo bhavanti 1.5.2.[6] yaj¤o ha devebhyo 'pacakrÃma | taæ devà anvamantrayantà na÷Ó­ïÆpa na Ãvartasveti so 'stu tathetyeva devÃnupÃvavarta tenopÃv­ttena devà ayajanta tene«Âvaitadabhavanyadidaæ devÃ÷ 1.5.2.[7] sa yadÃÓrÃvayati | yaj¤amevaitadanumantrayata à na÷ Ó­nÆpa na Ãvartasvetyatha yatpratyÃÓrÃvayati yaj¤a evaitadupÃvartate 'stu tatheti tenopÃv­ttena retasà bhÆtenartvija÷ sampradÃyaæ caranti yajamÃnena paro 'k«æ yathà pÆrïapÃtreïa sampradÃyaæ careyurevamanenartvija÷ sampradÃyaæ caranti tadvÃcaivaitatsampradÃyaæ caranti vÃgghi yaj¤o vÃgu hi retastadetenaivaitatsampradÃyaæ caranti 1.5.2.[8] so 'nubrÆhÅtyevoktvÃdhvaryu÷ | nÃpavyÃharenno eva hotÃpavyÃharedÃÓrÃvayatyadhvaryustadagnÅdhaæ yaj¤a upÃvartate 1.5.2.[9] so 'gninnÃpavyÃharet | à pratyÃÓrÃvaïÃtpratyÃÓrÃvayatyagnÅttatpunaradhvaryuæ yaj¤a upÃvartate 1.5.2.[10] so 'dhvaryurnÃpavyÃharet | à yajeti vaktoryajetyevÃdhvaryurhotre yaj¤aæ samprayacati 1.5.2.[11] sa hotà nÃpavyÃharet | à va«aÂkÃrÃttaæ va«aÂkÃreïÃgnÃveva yonau reto bhÆtaæ si¤catyagnirvai yoniryaj¤asya sa tata÷ prajÃyata iti nu haviryaj¤e 'tha saumye 'dhvare 1.5.2.[12] sa vai grahaæ g­hÅtvÃdhvaryu÷ | nÃpavyÃharedopÃkaraïÃdupÃvartadhvamityevÃdhvaryurudgÃt­bhyo yaj¤aæ samprayacati 1.5.2.[13] ta udgÃtÃro nÃpavyÃhareyu÷ | ottamÃyà e«ottametyevodgÃtÃro hotre yaj¤aæ samprayacanti 1.5.2.[14] sa hotà nÃpavyÃharet | à va«aÂkÃrÃttaæ va«aÂkÃreïÃgnÃveva yonau reto bhÆtaæ si¤catyagnirvai yoniryaj¤asya sa tata÷ prajÃyate 1.5.2.[15] sa yaddha so 'pavyÃharet | yaæ yaj¤a upÃvartate yathà pÆrïapÃtram parÃsi¤cedevaæ ha sa yajamÃnam parÃsi¤cetsa yatra haivam­tvija÷ saævidÃnà yaj¤ena caranti sarvameva tatra kalpate na muhyati tasmÃdevameva yaj¤o bhartavya÷ 1.5.2.[16] tà và etÃ÷ | pa¤ca vyÃh­tayo bhavantyo ÓrÃvayÃstu Órau«a¬yaja ye yajÃmahe vau«a¬iti pÃÇkto yaj¤a÷ pÃÇkta÷paÓu÷ pa¤cartava÷ saævatsarasyai«aikà yaj¤asya mÃtrai«Ã sampat 1.5.2.[17] tÃsÃæ saptadaÓÃk«arÃïi | saptadaÓo vai prajÃpati÷ prajÃpatiryaj¤a e«aikà yaj¤asya mÃtrai«Ã sampat 1.5.2.[18] o ÓrÃvayeti vai devÃ÷ | purovÃtaæ sas­jire 'stu Órau«a¬ityabhrÃïi samaplÃvayanyajeti vidyutaæ ye yajÃmaha iti stanayitnuæ va«aÂkÃreïaiva prÃvar«ayan 1.5.2.[19] sa yadi v­«ÂikÃma÷ syÃt | yadÅ«Âyà và yajeta darÓapÆrïamÃsayorvaiva brÆyÃdv­«ÂikÃmo và asmÅti tatro adhvaryuæ brÆyÃtpurovÃtaæ ca vidyutaæ ca manasà dhyÃyetyabhrÃïi manasà dhyÃyetyagnÅdhaæ stanayitnuæ ca var«aæ ca manasà dhyÃyeti hotÃraæ sarvÃïyetÃni manasà dhyÃyeti brahmÃïaæ var«ati haiva tatra yatraivam­tvija÷ saævidÃnà yaj¤ena caranti 1.5.2.[20] o ÓrÃvayeti vai devÃ÷ | virÃjamabhyÃjuhuvurastu Órau«a¬iti vatsamupÃvÃs­janyajetyudajayanye yajÃmaha ityupÃsÅdanva«aÂkÃreïaiva virÃjamaduhateyaæ vai virìasyai và e«a doha evaæ ha và asmà iyaæ virÃÂsarvÃÇkÃmÃnduhe ya evametaæ virÃjo dohaæ veda 1.5.3.[1] ­tavo ha vai prayÃjÃ÷ | tasmÃtpa¤ca bhavanti pa¤ca hy­tava÷ 1.5.3.[2] devÃÓca và asurÃÓca | ubhaye prÃjÃpatyÃ÷ pasp­dhira etasminyaj¤e prajÃpatau pitari saævatsare 'smÃkamayaæ bhavi«yatyasmÃkamayam bhavi«yatÅti 1.5.3.[3] tato devÃ÷ | arcanta÷ ÓrÃmyantaÓcerurasta etÃnprayÃjÃndad­Óustairayajanta tair­tÆntsaævatsaram prÃjayann­tubhya÷ saævatsarÃtsapatnÃnantarÃyaæstasmÃtprajayÃ÷ prajayà ha vai nÃmaitadyatprayÃjà iti tatho evai«a etair­tÆntsaævatsaram prayajaty­tubhya÷ saævatsarÃtsapatnÃnantareti tasmÃtprayÃjairyajate 1.5.3.[4] te và Ãjyahavi«o bhavanti | vajro và Ãjyametena vai devà vajreïÃjyenartÆntsaævatsaram prÃjayann­tubhya÷ saævatsarÃtsapatnÃnantarÃyaæstatho evai«a etena vajreïÃjyenartÆntsaævatsaram prajayaty­tubhya÷ saævatsarÃtsapatnÃnantareti tasmÃdÃjyahavi«o bhavanti 1.5.3.[5] etadvai saævatsarasya svam paya÷ | yadÃjyaæ tatsvenaivainametatpayasà devÃ÷ svyakurvata tatho evainame«a etatsvenaiva payasà svÅkurute tasmÃdÃjyahavi«o bhavanti 1.5.3.[6] sa yatraiva ti«ÂhanprayÃjebhya ÃÓrÃvayet | tata eva nÃpakrÃmetsaægrÃmo và e«a saænidhÅyate ya÷ prayÃjairyajate yataro vai saæyattayo÷ parÃjayate 'pa vai saækrÃmatyabhitarÃmu vai jayaÇkrÃmati tasmÃdabhitarÃmabhitarÃmeva krÃmedabhitarÃmabhitarÃmÃhutÅrjuhuyÃt 1.5.3.[7] tadu tathà na kuryÃt | yatraiva ti«ÂhanprayÃjebhya ÃÓrÃvayettata eva nÃpakrÃmedyatro eva samiddhatamam manyeta tadÃhutÅrjuhuyÃtsamiddhahomena hyeva sam­ddhà Ãhutaya÷ 1.5.3.[8] sa ÃÓrÃvyÃha | samidho yajeti tadvasantaæ saminddhe sa vasanta÷ samiddho 'nyÃn­tÆntsaminddha ­tava÷ samiddhÃ÷ prajÃÓca prajanÃyantyo«adhÅÓca pacanti tadveva khalu sarvÃn­tÆnnirÃhÃtha yajayajetyevottarÃnÃhÃjÃmitÃyai jÃmi ha kuryÃdyattanÆnapÃtaæ yaje¬o yajeti brÆyÃttasmÃdyajayajetyevottarÃnÃha 1.5.3.[9] sa vai samidho yajati | vasanto vai samidvasantameva taddevà av­¤jata vasantÃtsapatnÃnantarÃyanvasantamevai«a etadv­Çkte vasantÃtsapatnÃnantareti tasmÃtsamidho yajati 1.5.3.[10] atha tanÆnapÃtaæ yajati | grÅ«mo vai tanÆnapÃdgrÅ«mo hyÃsÃm prajÃnÃæ tanÆstapati grÅ«mameva taddevà av­¤jata grÅ«mÃtsapatnÃnantarÃyaÇgrÅ«mamevai«a etadv­Çkte grÅ«mÃtsapatnÃnantareti tasmÃttanÆnapÃtaæ yajati 1.5.3.[11] athe¬o yajati | var«Ã và i¬a iti hi var«Ã i¬o yadidaæ k«udraæ sarÅs­paæ grÅ«mahemantÃbhyÃæ nityaktam bhavati tadvar«Ã ŬitamivÃnnamicamÃnaæ carati tasmÃdvar«Ã i¬o var«Ã eva taddevà av­¤jata var«Ãbhya÷ sapatnÃnantarÃyanvar«Ã u evai«a etadv­Çkte var«Ãbhya÷ sapatnÃnantareti tasmÃdi¬o yajati 1.5.3.[12] atha barhiryajati | Óaradvai barhiriti hi Óaradbarhiryà imÃo«adhayo grÅ«mahemantÃbhyÃæ nityaktà bhavanti tà var«Ã vardhante tÃ÷ Óaradi barhi«o rÆpaæ prastÅrïÃ÷ Óere ta!smÃcaradbarhi÷ Óaradameva taddevà av­¤jata Óarada÷ sapatnÃntarÃyaæcaradamevai«a etadv­Çkte Óarada÷ sapatnÃnantareti tasmÃdbarhiryajati 1.5.3.[13] atha svÃhÃsvÃheti yajati | anto vai yaj¤asya svÃhÃkÃro 'nta ­tÆnÃæ hemanto vasantÃddhi parÃrddhyo 'ntenaiva tadantaæ devà av­¤jatÃntenÃntÃtsapatnÃnantarÃyannanteno evai«a etadantaæ v­Çkte 'ntenÃntÃtsapatnÃnantareti tasmÃtsvÃheti yajati 1.5.3.[14] tadvà etat | vasanta eva hemantÃtpunarasuretasmÃddhye«a punrbhavati punarha và asmiæloke bhavati ya evametadveda 1.5.3.[15] sa vai vyattu vetviti yajati | ajÃmitÃyai jÃmi ha kuryÃdyadvyantuvyntviti vaiva yajedvetuvettviti và vyantviti vai yo«Ã vetviti v­«Ã mithunamevaitatprajananaæ kriyate tasmÃdvyantu vetviti yajati 1.5.3.[16] atha caturthe prayÃje samÃnayati barhi«i | prajà vai brahÅreta Ãjyaæ tatprajÃsvevaitadreta÷ sicyate tena retasà siktenemÃ÷ prajÃ÷ punarabhyÃvartam prajÃyante tasmÃccaturtheprayÃje samÃnayati barhi«i 1.5.3.[17] saægrÃmo và e«a saænidhÅyate | ya÷ prayÃjairyajate yataraæ vai saæyattayormitramÃgacati sa jayati tadetadupabh­to 'dhi juhÆm mitramÃgacati tena prajayati tasmÃccaturthe prayÃje samÃnayati barhi«i 1.5.3.[18] yajamÃna eva juhÆmanu | yo smà arÃtÅyati sa upabh­tamanuyajamÃnÃyaivaitaddvi«antam bhrÃt­vyam baliæ hÃrayatyattaiva juhÆmanvÃdya upabh­tamanvattra evaitadÃdyam baliæ hÃrayati tasmÃccaturthe prayÃje samÃnayati 1.5.3.[19] sa và anavam­ÓantsamÃnayati | sa yaddhÃvam­«edyajamÃnaæ dvi«atà bhrÃt­vyenÃvam­ÓedattÃramÃdyenÃvam­ÓettasmÃdanavam­ÓantsamÃnayati 1.5.3.[20] athottarÃæ juhÆmadhyÆhati | yajamÃnamevaitadvi«ati bhrÃt­vye 'dhyÆhatyattÃramÃdye 'dhyÆhati tasmÃduttarÃæ juhÆmadhyÆhati 1.5.3[.2]1 devà ha và Æcu÷ | hanta vijitamevÃnu sarvaæ yaj¤aæ saæsthÃpayÃma yadi no 'surarak«asÃnyÃsajeyu÷ saæsthita eva no yaj¤aæ syÃditi 1.5.3.[22] ta uttame prayÃje | svÃhÃkÃreïaiva sarvaæ yaj¤aæ samasthÃpayantsvÃhÃgnimiti tadÃgneyamÃjyabhÃgaæ samasthÃpayantsvÃhà somamiti tatsaumyamÃjyabhÃgaæ samasthÃpayantsvÃhÃgnimiti tadya e«a ubhayatrÃcyuta Ãgneya÷ puro¬ÃÓo bhavati taæ samasthÃpayan 1.5.3.[23] atha yathÃdevataæ | svÃhà devà Ãjyapà iti tatprayÃjÃnuyÃjÃntsamasthÃpayanprayÃjÃnuyÃjà vai devà Ãjyapà ju«Ãïo agnirÃjyasya vetviti tadagniæ svi«Âak­taæ samasthÃpayannagnirhi svi«Âak­tsa e«o 'vyetarhi tathaiva yaj¤aæ saæti«Âate yathaivainaæ devÃ÷ samasthÃpayaæstasmÃduttame prayÃje svÃhÃsvÃheti yajati yÃvanti havÅæ«i bhavanti vijitamevaitadanu sarvaæ yaj¤aæ saæsthÃpayati tasmÃdyadata Ærdhvaæ viloma yaj¤e kriyeta na tadÃdriyeta saæsthito me yaj¤a iti ha vidyÃtsa hai«a yaj¤o yÃtayÃmevÃsa yathà va«aÂk­taæ hutaæ svÃhÃk­taæ 1.5.3.[24] te devà akÃmayanta | kathaæ nvimaæ yaj¤am punarÃpyÃyayemÃyÃtayÃmÃnaæ kuryÃma tenÃyÃtayÃmnà pracaremeti 1.5.3.[25] sa yajjuhvÃmÃjyam pariÓi«ÂamÃsÅt | yena yaj¤aæ samasthÃpayaæstenaiva yathÃpÆrvaæ havÅæ«yabhyaghÃrayanpunarevainÃni tadÃpyÃyayannayÃtayÃmÃnyakurvannayÃtayÃma hyÃjyaæ tasmÃduttamam prayÃjami«Âvà yathÃpÆrvaæ havÅæ«yabhighÃrayati punarevainÃni tadÃpyÃyayatyayÃtayÃmÃni karotyayÃtayÃma hyÃjyaæ tasmÃdyasya kasya ca havi«o 'vadyati punareva tadabhighÃrayati svi«Âak­ta eva tatpunarÃpyÃyatyayÃtayÃma karotyatha yadà svi«Âak­te 'vadyati na tata÷ punarabhighÃrayati no hi tata÷ kÃæ cana havi«o 'gnÃvÃhutiæ ho«yanbhavati 1.5.4.[1] sa vai samidho yajati | prÃïà vai samidha÷ prÃïÃnevaitatsaminddhe prÃïairhyayam puru«a÷ samiddhastasmÃdabhim­«eti brÆyÃdyadyupatÃpÅ syÃtsa yadyu«ïa÷ syÃdaiva tÃvacaæseta samiddho hi sa tÃvadbhavati yadyu ÓÅta÷ syÃnnÃÓaæseta tatprÃïÃnevÃsminnetaddadhÃti tasmÃtsamidho yajati 1.5.4.[2] atha tanÆnapÃtaæ yajati | reto vai tanÆnapÃdreta evaitatsi¤cati tasmÃttanÆnapÃtaæ yajati 1.5.4.[3] athe¬o yajati | prajà ghà i¬o yadà vai reta÷ siktaæ prajÃyate 'tha tadŬitamivÃnnamicamÃnaæ carati tatpraivaitajjanayati tasmÃdi¬o yajati 1.5.4.[4] atha barhiryajati | bhÆmà vai barhirbhÆmÃnamevaitatprajanayati tasmÃdbarhiryajati 1.5.4.[5] atha svÃhÃsvÃheti yajati | hemanto và ­tÆnÃæ svÃhÃkÃro hemanto hÅmÃ÷ prajÃ÷ svaæ vaÓamupanayate tasmÃddhemanmlÃyantyo«adhaya÷ pra vanaspatÅnÃm palÃÓÃni mucyante pratitirÃmiva vayÃæsi bhavantyadhastarÃmiva vayÃæsi patanti vipatitalomeva pÃpa÷ puru«o bhavati hemanto hÅmÃ÷ prajÃ÷ svaæ vaÓamupanayate svÃha vai tamardhaæ kurute Óriye 'nnÃdyÃya yasminnardhe bhavati ya evametadveda 1.5.4.[6] devÃÓca và asurÃÓca | ubhaye prÃjÃpatyÃ÷ pasp­dhire te daï¬airdhanurbhirna vyajayanta te hÃvijayamÃnà Æcurhanta vÃcyeva brahmanvijigÅ«Ãmahai sa yo no vÃcaæ vyÃh­tÃm mithunena nÃnunikrÃmÃtsa sarvam parÃjayÃtà atha sarvamitare jayÃniti tatheti devà abruvaæste devà indramabruvanvyÃhareti 1.5.4.[7] sa indro 'bravÅt | eko mamatyathÃsmÃkameketÅtare 'bruvaæstadu tanmithunamevÃvindanmithunaæ hyekaÓcaikà ca 1.5.4.[8] dvau mametÅndro 'bravÅt | athÃsmÃkaæ dve itÅtare 'bruvaæstadu tanmithunamevÃvindanmithunaæhi dvau ca dve ca 1.5.4.[9] trayo mametÅndro 'bravÅt | athÃsmÃkaæ tisra itÅtare 'bruvaæstadu tanmithunamevÃvindanmithunaæ hi trayaÓca tisraÓca 1.5.4.[10] catvÃro mametÅndro 'bravÅt | athÃsmÃkaæ catasra itÅtare 'bruvaæstadu tanmithunamevÃvindanmithunaæ hi catvÃraÓca catasraÓca 1.5.4.[11] pa¤ca mametÅndro 'bravÅt | tata itare mithunaæ nÃvindanno h yata Ærdhvaæ mithunamasti pa¤ca pa¤ceti hyevaitadubhayam bhavati tato 'surÃ÷ sarvam parÃjayanta sarvasmÃddevà asurÃnajayantsarvasmÃtsapatnÃnasurÃnnirabhajan 1.5.4.[12] tasmÃtprathame prayÃja i«Âe brÆyÃt | eko mametyekà tasya yamahaæ dve«mÅti yadyu na dvi«yÃdyo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma iti brÆyÃt 1.5.4.[13] dvau mameti dvitÅye prayÃje | dve tasya yo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma iti 1.5.4.[14] trayo mameti t­tÅye prayÃje | tisrastasya yo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma iti 1.5.4.[15] catvÃro mameti caturthe prayÃje | catasrastasya yo 'smÃndvesÂi yaæca vayaæ dvi«ma iti 1.5.4.[16] pa¤ca mameti pa¤came prayÃje | na tasya kiæ cana yo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma iti sa pa¤ca pa¤cetyeva bhavanparÃbhavati tathÃsya sarvaæ saæv­Çkte sarvasmÃtsapatnÃnnirbhajati ya evametadveda 1.6.1.[1] ­tavo ha vai deve«u yaj¤e bhÃgamÅ«ire | à no yaj¤e bhajata mà no yaj¤ÃdantargatÃstveva no 'pi yaj¤e bhÃga iti 1.6.1.[2] tadvai devà na jaj¤u÷ | ta ­tavo deve«vajÃnatsvasurÃnupÃvartantÃpriyÃndevÃnÃæ dvi«ato bhrÃt­vyÃn 1.6.1.[3] te haitÃmedhatumedhÃæ cakrire | yÃme«ÃmetÃmanuÓ­ïvanti k­«anto ha smaiva pÆrve vapanto yanti lunanto 'pare m­ïanta÷ ÓaÓvaddhaibhyo 'k­«Âapacyà evau«adhaya÷ pecire 1.6.1.[4] tadvai devÃnÃmÃga Ãsa | kanÅya innvato dvi«andvi«ate 'rÃtÅyati kimvetÃvanmÃtramupajÃnÅta yathedamito 'nyathÃsaditi 1.6.1.[5] te hocu÷ ­tÆnevÃnumantrayÃmahà iti keneti prathamÃnevainÃnyaj¤e yajÃmeti 1.6.1.[6] sa hÃgniruvÃca | atha yanmÃm purà prathamaæ yajatha kvÃham bhavÃnÅti na tvÃmÃyatanÃccyÃvayÃma iti te yad­tÆnabhihvayamÃnà athÃgnimÃyatanÃnnÃcyÃvayaæstasmÃdagniracyuto na ha và ÃyatanÃccyavate yasminnÃyatane bhavati ya evametamagnimacyutaæ veda 1.6.1.[7] te devà agnimabruvan parehyenÃæstvamevÃnumantrayasveti sa hetyÃgniruvÃca 'rtevo 'vidaæ vai vo deve«u yaj¤e bhÃgamiti kathaæ no 'vida iti prathamÃneva vo yaj¤e yak«yantÅti 1.6.1.[8] ta ­tavo 'gnimabruvan | à vayaæ tvÃmasmÃsu bhajÃmo yo no deve«u yaj¤e bhÃgamavida iti sa e«o 'gnir­tu«vÃbhakta÷ samidho agne tanÆnapÃdagna i¬o agne barhiragne svÃhÃgnimityÃbhakto ha vai tasyÃm puïyak­tyÃyÃæ bhavati yÃmasya samÃnobruvÃïa÷ karotyagnimate ha và asmà agnimanta ­tava o«adhÅ÷ pacantÅdaæ sarvaæ ya evametamagnim­tu«vÃbhaktaæ veda 1.6.1.[9] tadÃhu÷ | yaduttamÃnprayÃjÃnÃvÃhayantyatha kasmÃdenÃnprathamÃnyajantÅtyuttamÃnhyenÃnyaj¤e 'vÃkalpayanprathamÃnvo yajÃmetyabruvaæstasmÃduttamÃnÃvÃhayanti prathamÃnyajanti 1.6.1.[10] caturthena vai prayÃjena devÃ÷ | yaj¤amÃpnuvaæstam pa¤camena samasthÃpayannatha yadata Ærdhvamasaæsthitaæ yaj¤asya svargameva tena lokaæ samÃÓnuvata 1.6.1.[11] te svargaæ lokaæ yanta÷ | asurarak«asebhya ÃsaÇgÃdbibhayÃæ cakruste 'gnim purastÃdakurvata rak«ohaïaæ rak«asÃmapahantÃramagniæ madhyato 'kurvata rak«ohaïaæ rak«asÃmapahantÃramagnim paÓcÃdakurvata rak«ohaïaæ rak«asÃmapahantÃraæ 1.6.1.[12] sa yadyenÃnpurastÃt | asurarak«asÃnyÃsisaæk«annagnireva tÃnyapÃhanrak«ohà rak«asÃmapahantà yadi madhyata Ãsisaæk«annagnireva tÃnyapÃhanrak«ohà rak«asÃmapahantà yadi paÓcÃdÃsisaæk«annagnireva tÃnyapÃhanrak«ohà rak«asÃmapahantÃta evaæ sarvato 'gnibhirgupyamÃnÃ÷ svargaæ lokaæ samÃÓnuvata 1.6.1.[13] tatho evai«a etat | caturthenaiva prayÃjena yaj¤amÃpnoti tam pa¤camena saæsthÃpayatyatha yadata Ærdhvamasaæsthitaæ yaj¤asya svargameva tena lokaæ samaÓnute 1.6.1.[14] sa yadÃgneyamÃjyabhÃgaæ yajati | agnimevaitatpurastÃtkurute rak«ohaïaæ rak«asÃmapahantÃramatha yadÃgneya÷ puro¬Ã«o bhavatyagnimevaitanmadhyata÷ kurute rak«ohaïaæ rak«asÃmapahantÃramatha yadagniæ svi«Âak­taæ yajatyagnimevaitatpaÓcÃtkurute rak«ohaïaæ rak«asÃmapahantÃraæ 1.6.1.[15] sa yadyenam purastÃt | asurarak«asÃnyÃsisaæk«antyÃgnereva tÃnyapahanti rak«ohà rak«asÃmapahantà yadi madhyata asurarak«asÃnyÃsisaæk«antyagnireva tÃnyapahanti rak«ohà rak«asÃmapahantà yadi paÓcÃdasurarak«asÃnyÃsisaæk«antyagnireva tÃnyapahanti rak«ohà rak«asÃmapahantà sa evaæ sarvato 'gnibhirgupyamÃna÷ svargaæ lokaæ samaÓnute 1.6.1.[16] sa yadyenam purastÃt | yaj¤asyÃnuvyÃharettam prati brÆyÃnmukhyÃmÃrttimÃri«yasyandho và badhiro và bhavi«yasÅtyetà vai mukhyà Ãrttayastathà haiva syÃt 1.6.1.[17] yadi madhyato yaj¤asyÃnuvyÃharet | tam prati brÆyÃdaprajà apaÓurbhavi«yasÅti prajà vai paÓavo madhyaæ tathà haiva syÃt 1.6.1.[18] yadyantato yaj¤asyÃnuvyÃharet | tam prati brÆyÃdaprati«Âhito daridra÷ k«ipre 'muæ lokame«yasÅti tathà haiva syÃttasmÃduha nÃnuvyÃhÃrÅva syÃduta hyevaævitparo bhavati 1.6.1.[19] saævatsaraæ ha vai prayÃjairjaya¤jayati | sa ha nvevainaæ jayati yo 'sya dvÃrÃïi veda kiæ hi sa tairg­hai÷ kuryÃdyÃnantarato na vyavavidyÃdyathÃsya te bhavanti tasya vasanta eva dvÃraæ hemanto dvÃraæ taæ và etaæ saævatsaraæ svargaæ lokam prapadyate sarvaæ vai saævatsara÷ sarvaæ và ak«ayyametena hÃsyÃk«ayyaæ suk­tam bhavatyak«ayyo loka÷ 1.6.1.[20] tadÃhu÷ | kiædevatyÃnyÃjyÃnÅti prÃjÃpatyÃnÅti ha brÆyÃdanirukto vai prajÃpatiraniruktÃnyÃjyÃni tÃni haitÃni yajamÃnadevatyÃnyeva yajamÃno hyeva sve yaj¤e prajÃpatiretena hyuktà ­tvijastanvate taæ janayanti 1.6.1.[21] sa ÃjyasyopastÅrya | dvirhavi«o 'vadÃyÃthopari«ÂÃdÃjyasyÃbhighÃrayati sai«Ãjyena miÓrÃhutirhÆyate yajamÃnena haivai«aitanmiÓrà hÆyate yadi ha và api dÆre sanyajate yadyantike yathà haivÃnte sata i«Âaæ syÃdevaæ haivaivaæ vidu«a i«Âam bhavati yadyu hÃpi bahviva pÃpaæ karoti no haiva bahirdhà yaj¤Ãdbhavati ya evametadveda 1.6.2.[1] yaj¤ena vai devÃ÷ | imÃæ jitiæ jigyuryai«Ãmiyaæ jitiste hocu÷ kathaæ na idam manu«yairanabhyÃrohyaæ syÃditi te yaj¤asya rasaæ dhÅtvà yathà madhu madhuk­to nirdhayeyurviduhya yaj¤aæ yÆpena yopayitvà tiro 'bhavannatha yadenenÃyopayaæstasmaddyÆpo nÃma tadvà ­«ÅïÃmanuÓrutamÃsa 1.6.2.[2] yaj¤ena ha vai devÃ÷ | imÃæ jitiæ jigyuryai«Ãmiyaæ jitiste hocu÷ kathaæ na idam manu«yairanabhyÃrohyaæ syÃditi te yaj¤asya rasaæ dhÅtvà yathà madhu madhuk­to nirdhayeyurviduhya yaj¤aæ yÆpena yopayitvà tiro 'bhavanniti tamanve«Âuæ dadhrire 1.6.2.[3] tercanta÷ ÓrÃmyantaÓceru÷ | Órameïa ha sma vai taddevà jayanti yade«Ãæ jayyamÃsar«ayaÓca tebhyo devà vaiva prarocayÃæ cakru÷ svayaæ vaiva dadhrire preta tade«yÃmo yato devÃ÷ svargaæ lokaæ samÃÓnuvateti te kim prarocate kim prarocata iti ceruretpuro¬ÃÓameva kÆrmam bhÆtvà sarpantaæ teha sarva eva menire yaæ vai yaj¤a iti 1.6.2.[4] te hocu÷ | aÓvibhyÃæ ti«Âha sarasvatyai ti«ÂhendrÃya ti«Âheti sa sasarpaivÃgnaye ti«Âheti tatastasthÃvagnaye vÃasthÃditi tamagnÃveva parig­hya sarvahutamajuhavurÃhutirhidevÃnÃæ tata ebhyo yaj¤a÷ prÃrocata tamas­janta tamatanvata so 'yam paro 'varaæ yaj¤o 'nÆcyate pitaiva putrÃya brahmacÃriïe 1.6.2.[5] sa và ebhyastatpuro 'dÃÓayat | ya ebhyo yaj¤am prÃrocayattasmÃtpurodÃÓa÷ purodÃÓo ha vai nÃmaitadyatpuro¬ÃÓa iti sa e«a ubhayatrÃcyuta Ãgneyo '«ÂÃkapÃla÷ puro¬ÃÓo bhavati 1.6.2.[6] sa na paurïamÃsaæ havi÷ | nÃmÃvÃsyamagnÅ«omÅya eva paurïamÃsaæ havi÷ sÃænÃyyamÃmÃvÃsyaæ yaj¤a evai«a ubhayatrÃvakLpto nedyaj¤ÃdayÃnÅti nveva purastÃtpaurïamÃsasya kriyata evamvÃmÃvÃsyasyaitannu tadyasmÃdatra kriyate 1.6.2.[7] yadyu enamupadhÃvet | i«Âyà mà yÃjayetyetayaiva yÃjayedyatkÃmà và etam­«ayo 'juhavu÷ sa ebhya÷ kÃma÷ samardhyata yatkÃmo ha và etena yaj¤ena yajate so 'smai kÃma÷ sam­dhyate yasyai vai kasyai ca devatÃyai havirg­hyate 'gnau vai tasyai yuhvatyagnà u ceddho«yantsyÃtkimanyasyai devatÃyà ÃdiÓettasmÃdagnaya eva 1.6.2.[8] agnirvai sarvà devatÃ÷ | agnau hi sarvÃbhyo devatÃbhyo juhvati tadyathà sarvà devatà upadhÃvedevaæ tattasmÃdagnaya eva 1.6.2.[9] agnirvai devÃnÃmaddhÃtamÃm | yam và addhÃtamÃm manyeta tamupadhÃvettasmÃdagnaya eva 1.6.2.[10] agnirvai devÃnÃæ m­duh­dayatama÷ | yaæ vai m­duh­dayatamam manyeta tamupadhÃvettasmÃdagnaya eva 1.6.2.[11] agnirvai devÃnÃæ nedi«Âham | yaæ vai nedi«ÂhamupasartavyÃnÃm manyeta tamupadhÃvettasmÃdagnaya eva 1.6.2.[12] sa yadÅ«Âiæ kurvÅta | saptadaÓa sÃmidhenÅranubrÆyÃdupÃæÓu devatÃæ yajati taddhÅ«ÂirÆpam mÆrdhanvatyau yÃjyÃnuvÃkye syÃtÃæ vÃrtraghnÃvÃjyabhÃgau virÃjau saæyÃjye 1.6.3.[1] tva«Âurha vai putra÷ | triÓÅr«Ã «a¬ak«a Ãsa tasya trÅïyeva mukhÃnyÃsustadyadevaærÆpa Ãsa tasmÃdviÓvarÆpo nÃma 1.6.3.[2] tasya somapÃnamevaikam mukhamÃsa | surÃpÃïamekamanyasmà a !ÓanÃyaikaæ tamindro didve«a tasya tÃni ÓÅr«Ãïi praciceda 1.6.3.[3] sa yatsomapÃnamÃsa | tata÷ kapi¤jala÷ samabhavattasmÃtsababhruka iva babhruriva hi somo rÃjà 1.6.3.[4] atha yatsurÃpÃïamÃsa | tata÷ kalaviÇka÷ samabhavattasmÃtso 'bhimÃdyatka iva vadatyabhimÃdyanniva hi surÃm pÅtvà vadati 1.6.3.[5] atha yadanyasmà aÓanÃyÃsa | tatastittiri÷ samabhavattasmÃtsa viÓvarÆpatama iva santyeva gh­stokà iva tvanmadhustokà iva tvatparïe«vÃÓcutità evaæ rÆpaæ hi sa tenÃÓanamÃvayat 1.6.3.[6] sa tva«Âà cukrodha | kuvinme putramavadhÅditi so 'pendrameva somamÃjahre sa yathÃyaæ soma÷ prasuta evamapendra evÃsa 1.6.3.[7] indro ha và Åk«Ãæ cakre | idaæ vai mà somÃdantaryantÅti sa yathà balÅyÃnabalÅyasa evamanupahÆta eva yo droïakalaÓe Óukra Ãsa tam bhak«ayÃæ cakÃra sa hainaæ jihiæsa so 'sya vi«vaÇÇeva prÃïebhyo dudrÃva mukhÃddhaivÃsya na dudrÃvÃtha sarvebhyo 'nyebhya÷ prÃïebhyo 'dravattadada÷ sautrÃmaïÅtÅ«ÂistasyÃæ tadvyÃkhyÃyate yathainaæ devà abhi«ajyan 1.6.3.[8] sa tva«Âà cukrodha kuvinme 'nupahÆta÷ somamababhak«aditi sasvayameva yaj¤aveÓasa cakre sa yo droïakalaÓe Óukra÷ pariÓi«Âa Ãsa ta pravartayÃæ cakÃrendraÓatrurvardhasveti so'gnimeva prÃpya sambabhÆvÃntaraiva sambabhÆvetyu haika Ãhu÷ so 'gnÅ«omÃvevÃbhisambabhÆva sarvà vidyÃ÷ sarvaæ yaÓa÷ sarvamannÃdyaæ sarvÃæ ÓrÅæ 1.6.3.[9] sa yadvartamÃna÷ samabhavat | tasmÃdv­tro 'tha yadapÃtsamabhavattasmÃdahistaæ danuÓca danÃyÆÓca mÃteva ca piteva ca parijag­hatustasmÃddÃnava ityÃhu÷ 1.6.3.[10] atha yadabravÅdindraÓatrurvardhasveti | tasmÃdu hainamindra eva jaghÃnÃtha yaddha ÓaÓvadavak«yadindrasya Óatrurvardhasveti ÓaÓvadu ha sa evendramahani«yat 1.6.3.[11] atha yadabravÅdvardhasveti | tasmÃdu ha sme«umÃtrameva tiryaÇvardhata iÓumÃtram prÃÇk«o vaivÃvaraæ samudraæ dadhÃvava pÆrvaæ sa yÃvatsa Ãsa sahaiva tÃvadannÃda Ãsa 1.6.3.[12] tasmai ha sma pÆrvÃhïe devÃ÷ | aÓanamabhiharanti madhyandine manu«yà aparÃhïe pitara÷ 1.6.3.[13] sa và indrastathaiva nuttaÓcaran | agnÅ«omà upamantrayÃæ cakre 'gnÅ«omau yuvaæ vai mama stho yuvayorahamasmi na yuvayore«a kiæ cana kam ma imaæ dasyuæ vardhayatha upa mÃvartethÃmiti 1.6.3.[14] tau hocatu÷ | kimÃvayostata÷ syÃditi tÃbhyÃmetamagnÅ«om ÅyamekÃdaÓakapÃlam puro¬ÃÓaæ niravapattasmÃdagnÅ«omÅya ekÃdaÓakapÃla÷ puro¬ÃÓo bhavati 1.6.3.[15] tÃvenamupÃvav­tatu÷ | tÃvanu sarve devÃ÷ preyu÷ sarvà vidyÃ÷ sarvaæ yaÓa÷ sarvamannÃdyaæ sarvà ÓrÅstene«Âvendra etadabhavadyadidamindra e«a u paurïamÃsasya bandhu÷ sa yo haivaæ vidvÃnpaurïamÃsena yajata etÃæ haiva Óriyaæ gacatyevaæ yaÓo bhavatyevamannÃdo bhavati 1.6.3.[16] tadveva khalu hato v­tra÷ | sa yathà d­tirni«pÅta evaæ saælÅna÷ ÓiÓye yathà nirdhÆtasakturbhastraivaæ saælÅna÷ ÓiÓye tamindro 'bhyÃdudrÃva hani«yan 1.6.3.[17] sa hovÃca | mà nu me prahÃr«Åstvaæ vai tadetarhyasi yadahaæ vyeva mà kuru mÃmuyà bhÆvamiti sa vai me 'nnamedhÅti tatheti taæ dvedhÃnvabhinattasya yatsaumyaæ nyaktamÃsa taæ candramasaæ cakÃrÃtha yadasyÃsuryamÃsa tenemÃ÷ prajà udareïÃvidhyattasmÃdÃhurv­tra eva tarhyannÃda ÃsÅdv­tra etarhÅtÅdaæ hi yadasÃvÃpÆryate 'smÃdevaitallokÃdÃpyÃyate 'tha yadimÃ÷ prajà aÓanamicante 'smà evaitadv­trÃyodarÃya baliæ haranti sa yo haivametaæ v­tramannÃdaæ vedÃnÃdo haiva bhavati 1.6.3.[18] tà u haità devatà Æcu÷ | yà imà agnÅ«omÃvanvÃjagmuragnÅ«omau yuvaæ vai no bhÆyi«ÂhabhÃjau stho yayorvÃmidaæ yuvayorasmÃnanvÃbhajatamiti 1.6.3.[19] tau hocatu÷ | kimÃvayostata÷ syÃditi yasyai kasyai ca devatÃyai havirnirvapÃæstadvÃm purastÃdÃjyasya yajÃniti tasmÃdyasyai kasyai ca devatÃyai havirnirvapanti tatpurastÃdÃjyabhÃgÃvagnÅ«omÃbhyÃæ yajanti tanna saumye 'dhvare na paÓau yasyai kasyai ca devatÃyai nirvapÃniti hyabruvan 1.6.3.[20] sa hÃgniruvÃca | mayyeva va÷ sarvebhyo juhvatu tadvo 'haæ mayyÃbhajÃmÅti tasmÃdagnau sarvebhyo devebhyo juhvati tasmÃdÃhuragni÷ sarvà devatà iti 1.6.3.[21] atha ha soma uvÃca | mÃmeva va÷ sarvebhyo juhvatu tadvo 'haæ mayyÃbhajÃmÅti tasmÃtsomaæ sarvebhyo devebhyo juhvati tasmÃdÃhu÷ soma÷ sarvà devatà iti 1.6.3.[22] atha yadindre sarve devÃstasthÃnÃ÷ | tasmÃdÃhurindra÷ sarvà devatà indraÓre«Âhà devà ityetaddha vai devÃstredhaikadevatyà abhavantsa yo haivametadvedaikadhà haiva svÃnÃæ Óre«Âho bhavati 1.6.3.[23] dvayaæ và idaæ na t­tÅyamasti | Ãrdraæ caiva Óu«kaæ ca yacu«kaæ tadÃgneyaæ yadÃrdraæ tatsaumyamatha yadidaæ dvayamevÃpya kimetÃvatkriyata ityagnÅ«omayorevÃjyabhÃgÃvagnÅ«omayorupÃæÓuyÃjo 'gnÅ«omayo÷ puro¬ÃÓo yadata ekatamenaivedaæ sarvamÃpnotyatha kimetÃvatkriyata ityagnÅ«omayorhaivaitÃvatÅ vibhÆti÷ prajÃti÷ 1.6.3.[24] sÆrya evÃgneya÷ | candramÃ÷ saumyo 'harevÃgneyaæ rÃtri÷ saumyà ya evÃpÆryate 'rdhamÃsa÷ sa Ãgneyo yo 'pak«Åyate sa saumya÷ 1.6.3.[25] ÃjyabhÃgÃbhyÃmeva | sÆryÃcandramasÃvÃpnotyupÃæÓuyÃjenaivÃhorÃtre Ãpnoti puro¬ÃÓenaivÃrdhamÃsÃvÃpnotÅtyu haika Ãhu÷ 1.6.3.[26] tadu hovÃcÃsuri÷ | ÃjyabhÃgÃbhyÃmevÃto yatame và yatame và dve ÃpnotyupÃæÓuyÃjenaivÃto 'horÃtre Ãpnoti puro¬ÃÓenaivÃto 'rdhamÃsÃvÃpnoti sarvaæ ma Ãptamasatsarvaæ jitaæ sarveïa v­traæ hanÃni sarveïa dvi«antaæ bhrÃt­vyaæ hanÃnÅti tasmÃdvà etÃvatkriyata iti 1.6.3.[27] tadÃhu÷ | kimidaæ jÃmi kriyate 'gnÅ«omayorevÃjyasyÃgnÅ«omayo÷ puro¬ÃÓasya yadanantarhitaæ tena jÃmÅtyanena ha tvevÃjÃmyÃjyasyetaram puro¬ÃÓasyetaraæ tadanyadivetaramanyadivetaram bhavaty­camanÆcya ju«Ãïena yajaty­camanÆcyarcà yajati tadanyadivetaramanyadivetaram bhavatyanena ha tvevÃjÃmyupÃæÓvÃjyasya yajatyuccai÷ puro¬ÃÓasya sa yadupÃæÓu tatprÃjÃpatyaæ rÆpaæ tasmÃttasyÃnu«ÂubhamanuvÃkyÃmanvÃha vÃgghyanu«ÂubvÃgghi prajÃpati÷ 1.6.3.[28] etena vai devÃ÷ | upÃæÓuyÃjena yaæyamasurÃïÃmakÃmayanta tamupatsarya vajreïa va«aÂkÃreïÃghnaæstatho evai«a etenopÃæÓuyÃjena pÃpmÃnaæ dvi«antam bhrÃt­vyamupatsarya vajreïa va«aÂkÃreïa hanti tasmÃdupÃæÓuyÃjaæ yajati 1.6.3.[29] sa và ­camanÆcya ju«Ãïena yajati tadanvimà anyataratodantÃ÷ prajÃ÷ prajÃyante 'sthi hy­gasthi hi danto 'nyatarato hyetadasthi karoti 1.6.3.[30] atharcamanÆcyarcà yajati | tadanvimà ubhayatodantÃ÷ prajÃ÷ prajÃyante 'sthi hy­gasthi hi danta ubhayato hyetadasthi karotyetà và imà dvayya÷ prajà anyataratodantÃÓcaivobhayatodantÃÓca sa yo haivaæ vidvÃnagnÅ«omayo÷ prajÃtiæ yajati bahurhaiva prajayà paÓubhirbhavati 1.6.3.[31] sa vai paurïamÃsenopavatsyan | na satrà suhita iva syÃttenedamudaramasuryaæ vlinÃtyÃhutibhi÷ prÃtardaivame«a u paurïamÃsasyopacÃra÷ 1.6.3.[32] sa vai saæpratyevopavaset | saæprati v­traæ hanÃni saæprati dvi«antam bhrÃt­vyaæ hanÃnÅti 1.6.3.[33] sa và uttarÃmevopavaset | samiva và e«a kramate ya÷ saæpratyupavasatyanaddhà vai saækrÃntayoryadÅtaro vetaramabhibhavatÅtaro vetaramatha ya uttarÃmupavasati yathà paräcamÃv­ttaæ saæpiæ«yÃdapratyÃlabhamÃnaæ so 'nyatoghÃtyeva syÃdevaæ tadya uttarÃmupavasati 1.6.3.[34] sa vai saæpratyevopavaset | yathà và anyasya hataæ saæpiæ«yÃdevaæ tadya uttarÃmupavasati so 'nyasyaiva k­tÃnukaro 'nyasyopÃvasÃyÅ bhavati tasmÃdu saæpratyevopavaset 1.6.3.[35] prajÃpaterha vai prajÃ÷ sas­jÃnasya | parvÃïi visasraæsu÷ sa vai saævatsara eva prajÃpatistasyaitÃni parvÃïyahorÃtrayo÷ saædhÅ paurïamÃsÅ cÃmÃvÃsyà cartumukhÃni 1.6.3.[36] sa visrastai÷ parvabhi÷ | na ÓaÓÃka saæhÃtuæ tametairhaviryaj¤airdevà abhi«ajyannagnihotreïaivÃhorÃtrayo÷ saædhÅ tatparvÃbhi«ajyaæstatsamadadhu÷ paurïamÃsena caivÃmÃvÃsyena ca paurïamÃsÅæ cÃmÃvÃsyÃæ ca tatparvÃbhi«ajyaæstatsamadadhuÓcÃturmÃsyairevartumukhÃni tatparvÃbhi«ajyaæstatsamadadhu÷ 1.6.3.[37] sa saæhitai÷ parvÃbhi÷ | idamannÃdyamabhyuttasthau yadidam prajÃpaterannÃdyaæ sa yo haivaæ vidvÃntsaæpratyupavasati saæprati haiva prajÃpate÷ parva bhi«ajyatyavati hainaæ prajÃpati÷ sa evamevÃnnÃdo bhavati ya evaæ vidvÃntsaæpratyupavasati tasmÃdu saæpratyevopavaset 1.6.3.[38] cak«u«Å ha và ete yaj¤asya yadÃjyabhÃgau | tasmÃtpurastÃjjuhoti purastÃddhÅme cak«u«Å tatpurastÃdevaitaccak«u«Å dadhÃti tasmÃdime purastÃccak«u«Å 1.6.3.[39] uttarÃrdhapÆrvÃrdhe haike | ÃgneyamÃjyabhÃgaæ juhvati dak«iïÃrdhapÆrvÃrdhe saumyamÃjyabhÃgametatpurastÃccak«u«Å dadhma iti vadantastadu tadÃvij¤Ãnyamiva havÅæ«i ha và Ãtmà yaj¤asya sa yadeva purastÃddhavi«Ãæ juhoti tatpurastÃccak«u«Å dadhÃti yatro eva samiddhatam manyeta tadÃhutÅrjuhuyÃtsamiddhahomena hyeva sam­ddhà Ãhutaya÷ 1.6.3.[40] sa và ­camanÆcya ju«Ãïena yajati | tasmÃdime asthantsatyanasthike cak«u«Å ÃÓli«Âe atha yad­camanÆcyarcà yajedasthi haiva kuryÃnna cak«u÷ 1.6.3.[41] te và ete | agnÅ«omayoreva rÆpamanvÃyatte yacuklaæ tadÃgneyaæ yatk­«ïaæ tatsaumyaæ yadi vetarathà yadeva k­«ïaæ tadÃgneyaæ yacuklaæ tatsaumyaæ yadeva vÅk«ate tadÃgneyaæ rÆpaæ Óu«ke iva hi vÅk«amÃïasyÃk«iïÅ bhavata÷ Óu«kamiva hyÃgneyaæyadeva svapiti tatsaumyaæ rÆpamÃrdre iva hi su«upu«o 'k«iïÅ bhavata Ãrdra iva hi soma Ãjarasaæ ha và asmiæ loke cak«u«mÃnbhavati sacak«uramu«miæloke sambhavati ya evametau cak«u«Å ÃjyabhÃgau veda 1.6.4.[1] indro ha yatra v­trÃya vajram prajahÃra | so 'balÅyÃnmanyamÃno nÃst­«ÅtÅva bibhyannilayÃæ cakre sa parÃ÷ parÃvato jagÃma devà ha vai vidÃæ cakrurhato vai v­tro 'thendro nyale«Âeti 1.6.4.[2] tamanve«Âuæ dadhrire | agnirdevatÃnÃæ hiraïyastÆpa ­«ÅïÃm b­hatÅ candasÃæ tamagniranuviveda tenaitÃæ rÃtriæ sahÃjagÃma sa vai devÃnÃæ vasurvÅro hye«Ãm 1.6.4.[3] te devà abruvan | amà vai no 'dya vasurvasati yo na÷ prÃvÃtsÅditi tÃbhyÃmetadyathà j¤ÃtibhyÃæ và sakhibhyÃæ và sahÃgatÃbhyÃæ samÃnamodanam pacedajaæ và tadaha mÃnu«aæ havirdevÃnÃmevamÃbhyÃmetatsamÃnaæ havirniravapannaindrÃgnaæ dvÃdaÓakapÃlam puro¬ÃÓaæ tasmÃdaindrÃgno dvÃdaÓakapÃlaæ puro¬ÃÓo bhavati 1.6.4.[4] sa indro 'bravÅt | yatra vai v­trÃya vajram prÃharaæ tadvyasmaye sa k­Óa ivÃsmi na vai medaæ dhinoti yanmà dhinavattanme kuruteti tatheti devà abruvan 1.6.4.[5] te devà abruvan | na và imamanyatsomÃddhinuyÃtsomamevÃsmai sambharÃmeti tasmai somaæ samabharanne«a vai somo rÃjà devÃnÃmannaæ yaccandramÃ÷ sa yatrai«a etÃæ rÃtriæ na purastÃnna paÓcÃddad­Óe tadimaæ lokamÃgacati sa ihaivÃpaÓcau«adhÅÓca praviÓati sa vai devÃnÃæ vasvannaæ hye«Ãæ tadyade«a etÃæ rÃtrimihÃmà vasati tasmÃdamÃvÃsyà nÃma 1.6.4.[6] taæ gobhiranuvi«ÂhÃpya samabharan | yado«adhÅrÃÓnaæstado«adhibhyo yadapo 'pibaæstadadbhyastamevaæ saæbh­tyÃtacya tÅvrÅk­tya tamasmai prÃyacan 1.6.4.[7] so 'bravÅt | dhinotyeva medaæ neva tu mayi Órayate yathedam mayi ÓrayÃtai tathopajÃnÅteti taæ Ó­tenaivÃÓrayan 1.6.4.[8] tadvà etat samÃnameva satpaya eva sadindrasyaiva sattatpunarnÃnevÃcak«ate yadabravÅddhinoti meti tasmÃddadhyatha yadenaæ Ó­tenaivÃÓrayaæstasmÃcÆtaæ 1.6.4.[9] sa yathÃæÓurÃpyÃyet | evamÃpyÃyatÃpa pÃpmÃnaæ harimÃïamahatai«a u ÃmÃvÃsyasà bandhu÷ sa yo haivaæ vidvÃntsaænayatyevaæ haiva prajayà paÓubhirÃpyÃyate 'pa pÃpmÃnaæ hate tasmÃdvai saænayet 1.6.4.[10] tadÃhu÷ | nÃsomayÃjÅ saænayetsomÃhutirvà e«Ã sÃnavaruddhÃsomayÃjinastasmÃnnÃsomayÃjÅ sanayediti 1.6.4.[11] tadu sameva nayet | nanvatrÃntareïa ÓuÓruma somena nu mà yÃjayatÃtha ma etadÃpyÃyanaæ saæbhari«yathetyabravÅditi na vai medaæ dhinoti yanmà dhinavattanme kuruteti tasmà etadÃpyÃyanaæ samabharaæstasmÃdapyasomayÃjÅ sameva nayet 1.6.4.[12] vÃrtraghnaæ vai paurïamÃsam | indro hyetena v­tramahannathaitadeva v­trahatyaæ yadÃmÃvÃsyaæ v­traæ hyasmà etajjaghnu«a ÃpyÃyanamakurvan 1.6.4.[13] tadvà etadeva vÃrtraghnam | yatpaurïamÃsamathai«a eva v­tro yaccandramÃ÷ sa yatrai«a etÃæ rÃtriæ na purastÃnna paÓcÃddad­Óe tadenametena sarvaæ hanti nÃsya kiæ cana pariÓina«Âi sarvaæ ha vai pÃpmÃnaæ hanti na pÃpmana÷ kiæ cana pariÓina«Âi ya evametadveda 1.6.4.[14] taddhaike | d­«Âvopavasanti Óvo nodetetyado haiva devÃnÃmavik«Åïamannam bhavatyathaibhyo vayamita upapradÃsyÃma iti taddhi sam­ddhaæ yadak«Åïa eva pÆrvasminnanne 'thÃparamannamÃgacati sa ha bahvanna eva bhavatyasomayÃjÅ tu k«ÅrayÃjyado haiva somo rÃjà bhavati 1.6.4.[15] atha yathaiva purà | kevalÅro«adhÅraÓnanti kevalÅrapa÷ pibanti tÃ÷ kevalameva payo duhra eva tade«a vai somo rÃjà devÃnÃmannaæ yaccandramÃ÷ sa yatrai«a etÃæ rÃtriæ na purastÃnna paÓcÃddad­Óe tadimaæ lokamÃgacati sa ihÃpaÓcau«adhÅÓca praviÓati tadenamadbhya o«adhibhya÷ saæbh­tyÃhutibhyo 'dhi janayati sa e«a Ãhutibhyo jÃta÷ paÓcÃddad­Óe 1.6.4.[16] tadvà etat | avik«Åïameva devÃnÃmannÃdyam pariplavate 'vik«Åïaæ ha và asyÃsmiæloke 'nnam bhavatyak«ayyamamu«miæloke suk­taæ ya evametadveda 1.6.4.[17] tadvà etÃæ rÃtrim | devebhyo 'nnÃdyam pracyavate tadimaæ lokamÃgacati te devà akÃmayanta kathaæ nu na idam punarÃgacetkathaæ na idam parÃgeva na praïaÓyediti tadya eva saænayanti te«vÃÓaæsanta eta eva na÷ saæbh­tya pradÃsyantÅtyà ha và asmintsva!Óca ni«ÂyÃÓca Óaæsante ya evametadveda yo vai paramatÃæ gacati tasminnÃÓaæsante 1.6.4.[18] tadvà e«a evendra÷ | ya e«a tapatyathai«a eva v­tro yaccandramÃ÷ mo 'syai«a bhrÃt­vyajanmeva tasmÃdyadyapi purà vidÆramivodito 'thainametÃæ rÃtrimupaiva nyÃplavate so 'sya vyÃttamÃpadyate 1.6.4.[19] taæ grasitvodeti | sa na purastÃnna paÓcÃddad­Óe grasate ha vai dvi«antam bhrÃt­vyamayamevÃsti nÃsya sapatnÃ÷ santÅtyÃhurya evametadveda 1.6.4.[20] taæ nirdhÅya nirasyati | sa e«a dhÅta÷ paÓcÃddad­Óe sa punarÃpyÃyate sa etasyaivÃnnÃdyÃya punarÃpyÃyate yadi ha và asya dvi«anbhrÃt­vyo vaïijyayà và kenacidvà sambhavatyetasya haivÃnnÃdyÃya puna÷ sambhavati ya evametadveda 1.6.4.[21] taddhaike | mahendrÃyeti kurvantÅndro và e«a purà v­trasya vadhÃdatha v­traæ hatvà yathà mahÃrÃjo vijigyÃna evam mahendro 'bhavattasmÃnmahendrÃyeti tadvindrÃye=tyeva kuryÃdindro và e«a purà v­trasya vadhÃdindro v­traæ jaghnivÃæstasmÃdvindrÃyetyeva kuryÃt 1.7.1.[1] sa vai parïaÓÃkhayà vatsÃnapÃkaroti | tadyatparïaÓÃkhayà vatsÃnapÃkaroti yatra vai gÃyatrÅ somamacÃpatattadasyà Ãharantyà apÃdastÃbhyÃyatya parïam praciceda gÃyatryai và somasya và rÃj¤astatpatitvà parïo 'bhavattasmÃtparïo nÃma tadyadevÃtra somasya nyaktaæ tadihÃpyasaditi tasmÃtparïaÓÃkhayà vatsÃnapÃkaroti 1.7.1.[2] tamÃcinatti | i«e tvorje tveti v­«Âyai tadÃha yadÃhe«e tvetyÆrje tveti yo v­«ÂÃdÆrgraso jÃyate tasmai tadÃha 1.7.1.[3] atha mÃt­bhirvatsÃntsamavÃrjanti | sa vatsaæ ÓÃkhayopasp­Óati vÃyava sthetyayaæ vai vÃyuryo 'yam pavata e«a và idaæ sarvam prapyÃyati yadidaæ kiæ ca var«atye«a và etÃsÃm prapyÃyayità tasmÃdÃha vÃyava sthetyupÃyava sthetyu haika ÃhurÆpa hi dvitÅyo 'yatÅti tadu tathà na brÆyÃt 1.7.1.[4] atha mÃt­ïÃmekÃæ ÓÃkhayopasp­Óati | vatsena vyÃk­tya devo va÷ savità prÃrpayatviti savità vai devÃnÃm prasavità savit­prasÆtà yaj¤aæ sambharÃniti tasmÃdÃha devo va÷ savità prÃrpayatviti 1.7.1.[5] Óre«ÂhatamÃya karmaïa iti | yaj¤o vai Óre«Âhatamaæ karma yaj¤Ãya hi tasmÃdÃha Óre«ÂhatamÃya karmaïa iti 1.7.1.[6] ÃpyÃyadhvamaghnyà indrÃya bhÃgamiti | tadyathaivÃdo devatÃyai havirg­hïannÃdiÓatyevamevaitaddevatÃyà ÃdiÓati yadÃhÃpyÃyadhvamaghnyà indrÃya bhÃgamiti 1.7.1.[7] prajÃvatÅranamÅvà ayak«mà iti | nÃtra tirohitamivÃsti mà va stena ÅÓata mÃghaÓaæsa iti mà vo nëÂrà rak«ÃæsÅÓatetyevaitadÃha dhruvà asmingopatau syÃta bahvÅrityanapakramiïyo 'sminyajamÃne bahvya÷ syÃtetyevaitadÃha 1.7.1.[8] athÃhavanÅyÃgÃrasya và purastÃt | gÃrhapatyÃgÃrasya và ÓÃkhÃmupagÆhati yajamÃnasya paÓÆnpÃhÅti tadbrahmaïaivaitadyajamÃnasya paÓÆnparidadÃti guptyai 1.7.1.[9] tasyÃm pavitraæ karoti | vaso÷ pavitramasÅti yaj¤o vai vasustasmÃdÃha vaso÷ pavitramasÅti 1.7.1.[10] atha yavÃgvaitÃæ rÃtrimagnihotraæ juhoti | Ãdi«Âaæ và etaddevatÃyai havirbhavati yatpaya÷ sa yatpayasà juhuyÃdyathÃnyasyai devatÃyai havirg­hÅtaæ tadanyasyai juhuyÃdevaæ tattasmÃdyavÃgvaitÃæ rÃtrimagnihotraæ juhoti juhvatyagnihotramupakLptokhà bhavatyathÃhopas­«ÂÃm prabrÆtÃdeti yadà prÃhopas­«Âeti 1.7.1.[11] athokhÃmÃdatte dyaurasi p­thivyasÅtyupastautyevainÃmetanyahayatyeva yadÃha dyaurasi p­thivyasÅti mÃtariÓvano gharmo 'sÅti yaj¤amevaitatkaroti yathà gharmam prav­¤jyÃdevam prav­ïakti viÓvadhà asi parameïa dhÃmnà d­æhasva mà hvÃriti d­æhatyevainÃmetadaÓithilÃæ karoti mà te yaj¤apatirhvÃr«Åditi yajamÃno vai yaj¤apatistadyajamÃnÃyaivaitadahvalÃmÃÓÃste 1.7.1.[12] atha pavitraæ nidadhati | tadvai prÃÇnidadhyÃtprÃcÅ hi devÃnÃæ digatho udagudÅcÅ hi manu«yÃïÃæ digayaæ vai pavitraæ yo 'yam pavate so 'yamimÃællokÃæstiryaÇÇanupavate tasmÃdudaÇnidadhyÃt 1.7.1.[13] tadyathaivÃda÷ | somaæ rÃjÃnam pavitreïa sampÃvayantyevamevaitatsampÃvayatyudÅcÅnadaÓaæ vai tatpavitram bhavati yena tatsomaæ rÃjÃnaæ sampÃvayanti tasmÃdudaÇnidadhyÃt 1.7.1.[14] tannidadhÃti | vaso÷ pavitramasÅti yaj¤o vai vasustasmÃdÃha vaso÷ pavitramasÅti ÓatadhÃraæ sahasradhÃramityupastautyevainadetanmahayatyeva yadÃha ÓatadhÃraæ sahasradhÃramiti 1.7.1.[15] atha vÃcaæyamo bhavati à tis­ïÃæ dogdhorvÃgvai yaj¤o 'vik«ubdho yaj¤aæ tanavà iti 1.7.1.[16] tadÃnÅyamÃnamabhimantrayate | devastvà savità punÃtu vaso÷ pavitreïa ÓatadhÃreïa supveti tadyathaivÃda÷ somaæ rÃjÃnam pavitreïa sampÃvayantyevamevaitatsampÃvayati 1.7.1.[17] athÃha kÃmadhuk«a iti amÆmiti sà viÓvÃyurityatha dvitÅyÃm p­cati kÃmadhuk«a ityamÆmiti sà viÓvakarmetyatha t­tÅyÃm p­cati kÃmadhuk«a ityamÆmiti sà viÓvadhÃyà iti tadyatp­cati vÅryÃïyevÃsvetaddadhÃti tisro dogdhi trayo và ime lokà ebhya evainadetallokebhya÷ sambharatyatha kÃmaæ vadati 1.7.1.[18] athottamÃæ dohayitvà | yena dohayati pÃtreïa tasminnudastokamÃnÅya palyaÇya pratyÃnayati yadatra payaso 'hÃyi tadihÃpyasaditi rasasyo caiva sarvatvÃyedaæ hi yadà var«atyathau«adhayo jÃyanta o«adhÅrjagdhvÃpa÷ pÅtvà tata e«a rasa÷ sambhavati tasmÃdu rasasyo caiva sarvatvÃya tadudvÃsyÃtanakti tÅvrÅkarotyevainadetattasmÃdudvÃsyÃtanakti 1.7.1.[19] Ãtanakti | indrasya tvà bhÃgaæ somenÃtanacmÅti tadyathaivÃdo devatÃyai havirg­hïannÃdiÓatyevamevaitaddevatÃyà ÃdiÓati yadÃhendrasya tvà bhÃgamiti somenÃtanacmÅti svadayatyevainadetaddevebhya÷ 1.7.1.[20] athodakavatottÃnena pÃtreïÃpidadhÃti | nedenadupari«ÂÃnnëÂrà rak«Ãæsyavam­ÓÃniti vajro và ÃpastadvajreïaivaitannëÂrà rak«Ãæsyato 'pahanti tasmÃdudakavatottÃnena pÃtreïÃpidadhÃti 1.7.1.[21] so 'pidadhÃti | vi«ïo havyaæ rak«eti yaj¤o vai vi«ïustadyaj¤Ãyaivaitaddhavi÷ paridadÃti guptyai tasmÃdÃha vi«ïo havyaæ rak«eti 1.7.2.[1] ­ïaæ ha vai jÃyate yo 'sti | sa jÃyamÃna eva devebhya ­«ibhya÷ pit­bhyo manu«yebhya÷ 1.7.2.[2] sa yadeva yajeta | tena devebhya ­ïaæ jÃyate taddhyebhya etatkaroti yadenÃnyajate yadebhyo juhoti 1.7.2.[3] atha yadevÃnubruvÅta | tena 'r«ibhya ­ïaæ jÃyate taddhyebhya etatkaroty­«ÅïÃæ nidhigopa iti hyanÆcÃnamÃhu÷ 1.7.2.[4] atha yadeva prajÃmiceta | tena pit­bhya ­ïaæ jÃyate taddhyebhya etatkaroti yade«Ãæ saætatÃvyavacinnà prajà bhavati 1.7.2.[5] atha yadeva vÃsayate | tena manu«yebhya ­ïaæ jÃyate taddhyebhya etatkaroti yadenÃnvÃsayate yadebhyo 'Óanaæ dadÃti sa ya etÃni sarvÃïi karoti sa k­takarmà tasya sarvamÃptaæ sarvaæ jitaæ 1.7.2.[6] sa yena devebhya ­ïaæ jÃyate | tadenÃæstadavadayate yadyajate 'tha yadagnau juhoti tadenÃæstadavadayate tasmÃdyatkiæ cÃgnau juhvati tadavadÃnaæ nÃma 1.7.2.[7] tadvai caturavattam bhavati | idaæ và anuvÃkyÃtha yÃjyÃtha va«aÂkÃro 'tha sà devatà caturthÅ yasyai devatÃyai havirbhavatyevaæ hi devatà avadÃnÃnyanvÃyattà avadÃnÃni và devatà anvÃyattÃnyatiriktaæ ha tadavadÃnaæ yatpa¤camaæ kasmà u hi tadavadyettasmÃccaturavattam bhavati 1.7.2.[8] uto pa¤cÃvattameva bhavati | pÃÇkto yaj¤aæ pÃÇkta÷ paÓu÷ pa¤ca 'rtava÷ saævatsarasyai«o pa¤cÃvattasya sampadbahurhaiva prajayà paÓubhirbhavati yasyaivaæ vidu«a÷ pa¤cÃvattaæ kriyata etaddha nveva praj¤Ãtaæ kaurupäcÃlaæ yaccaturavattaæ tasmÃccaturavattam bhavati 1.7.2.[9] sa vai yÃvanmÃtramivaivÃvadyet mÃnu«aæ ha kuryÃdyanmahadavadyedvy­ddhaæ vai tadyaj¤asya yanmÃnu«aæ nedvy­ddhaæ yaj¤e karavÃïÅti tasmÃdyÃvanmÃtramivaivÃvadyet 1.7.2.[10] sa ÃjyasyopastÅrya | dvirhavi«o 'vadÃyÃthopari«ÂÃdÃjyasyÃbhighÃrayati dve và ÃhutÅ somÃhutirevÃnyÃjyÃhutiranyà tata e«Ã kevalÅ yatsomÃhutirathai«ÃjyÃhutiryaddhaviryaj¤o yatpaÓustadÃjyamevaitatkaroti tasmÃdubhayata Ãjyam bhavatyetadvai ju«Âaæ devÃnÃæ yadÃjyaæ tajju«Âamevaitaddevebhya÷ karoti tasmÃdubhayata Ãjyam bhavati 1.7.2.[11] asau và anuvÃkyeyaæ yÃjyà | te ubhe yo«e tayormithunamasti va«aÂkÃra eva tadvà e«a eva va«aÂkÃro ya e«a tapati sa udyannevÃmÆmÃdhedravatyastaæ yannimÃmadhidravati tadetena v­«ïemÃm prajÃtim prajÃyete yainayoriyam prajÃti÷ 1.7.2.[12] so 'nuvÃkyÃmanÆcya | yÃjyÃmanudrutya paÓcÃdva«aÂkaroti paÓcÃdvai parÅtya v­«Ã yo«Ãmadhidravati tadene ubhe purastÃtk­tvà v­«ïà va«aÂkÃreïÃdhidrÃvayati tasmÃdu saha vaiva va«aÂkÃreïa juhuyÃdva«aÂk­te và 1.7.2.[13] devapÃtraæ và e«a yadva«aÂkÃra÷ | tadyathà pÃtra uddh­tya prayacedevaæ tadatha yatpurà va«aÂkÃrÃjjuhuyÃdyathÃdho bhÆmau nidigdhaæ tadamuyà syÃdevaæ tattasmÃdu saha vaiva va«aÂkÃreïa juhuyÃdva«aÂk­te và 1.7.2.[14] tadyathà yonau reta÷ si¤cet | evaæ tadatha yatpurà va«aÂkÃrÃjjuhuyÃdyathà yonau reta÷ siktaæ tadamuyà syÃdevaæ tattasmÃdu saha vaiva va«aÂkÃreïa juhuyÃdva«aÂk­te và 1.7.2.[15] asau và anavÃkyeyaæ yÃjyà | sà vai gÃyatrÅyaæ tri«Âubasau sa vai gÃyatrÅmanvÃha tadamÆmanubruvannasau hyanuvÃkyemÃmanvÃheyaæ hi gÃyatrÅ 1.7.2.[16] atha tri«Âubhà yajati | tadanayà yajanniyaæ hi yÃjyÃmu«yà adhi va«aÂkarotyasà u hi tri«Âuptadene sayujau karoti tasmÃdime sambhu¤jÃte anayoranu sambhogamimÃ÷ sarvÃ÷ prajà anu sambhu¤jate 1.7.2.[17] sa và aÇkhayannivaivÃnuvÃkyÃmanubrÆyÃt | asau hyanuvÃkyà b­haddhyasau bÃrhataæ hi tadrÆpaæ k«ipra eva yÃjyayà tvareteyaæ hi yÃjyà rathantaraæ hÅyaæ rÃthantaraæ hi tadrÆpaæ hvayati và anuvÃkyayà prayacati yÃjyayà tasmÃdanuvÃkyÃyai rÆpaæ huve havÃmaha Ãgacedam barhi÷ sÅdeti yaddhvayati hi tayà prayacati yÃjyayà tasmÃdyÃjyÃyai rÆpaæ vÅhi havirju«asva havirÃv­«Ãya svÃddhi piba preti yatpra hi tayà yacati 1.7.2.[18] sà yà purastÃllak«aïà | sÃnuvÃkyà syÃdasau hyanuvÃkyà tasyà amu«yà avastÃllak«ma candramà nak«atrÃïi sÆrya÷ 1.7.2.[19] atha yopari«ÂÃllak«aïà | sà yÃjyà syÃdiyaæ hi yÃjyà tasyà asyà upari«ÂÃllak«mau«adhayo vanaspataya Ãpo 'gnirimÃ÷ prajÃ÷ 1.7.2.[20] sà ha nveva sam­ddhÃnuvÃkyà | yasyai prathamÃtpadÃddevatÃmabhivyÃharati so eva sam­ddhà yÃjyà yasyà uttamÃtpadÃddevatÃyà adhi va«aÂkaroti vÅryaæ vai devata 'rcastadubhayata evaitadvÅryeïa parig­hya yasyai devatÃyai havirbhavati tasyai prayacati 1.7.2.[21] sa vai vaugiti karoti | vÃgvai va«aÂkÃro vÃgreto reta evaitatsi¤cati «a¬ity­tavo vai «aÂtad­tu«vevaitadreta÷ sicyate tad­tavo reta÷ siktamimÃ÷ prajÃ÷ prajanayanti tasmÃdevaæ va«aÂkaroti 1.7.2.[22] devÃÓca và asurÃÓca | ubhaye prÃjÃpatyÃ÷ prajÃpate÷ piturdÃyamupeyuretÃvevÃrdhamÃsau ya evÃpÆryate taæ devà upÃyanyo 'pak«Åyate tamasurÃ÷ 1.7.2.[23] te devà akÃmayanta | kathaæ nvimamapi saæv­¤jÅmahi yo 'yamasurÃïÃmiti te 'rcanta÷ ÓrÃmyantaÓcerusta etaæ haviryaj¤aæ dad­ÓuryaddarÓapÆrïamÃsau tÃbhyÃmayajanta tÃbhyÃmi«Âvaitamapi samav­¤jata 1.7.2.[24] ya e«o 'surÃïÃmÃsÅt | yadà và età ubhau pariplavete atha mÃso bhavati mÃsaÓa÷ saævatsara÷ sarvaæ vai saævatsara÷ sarvameva taddevà asurÃïÃæ samav­¤jata sarvasmÃtsapatnÃnasurÃnnirabhajantsarvamvevai«a etatsapatnÃnÃæ saæv­Çkte sarvasmÃtsapatnÃnnirbhajati ya evametadveda 1.7.2.[25] sa yo devÃnÃmÃsÅt | sa yavÃyuvata hi tena devà yo 'surÃïÃæ so 'yavà na hi tenÃsurà ayuvata 1.7.2.[26] atho itarathÃhu÷ ya eva devÃnÃmÃsÅtso 'yavà na hi tamasurà ayuvata yo 'surÃïÃæ sa yavÃyuvata hi taæ devÃ÷ sabdamaha÷ sagarà rÃtriryavyà mÃsÃ÷ sumeka÷ saævatsara÷ sveko ha vai nÃmaitadyatsumeka iti yavà ca hi và ayavà yavetÅvÃtha yenaite«Ãæ hotà bhavati tadyÃvihotramityÃcak«ate 1.7.3.[1] yaj¤ena vai devÃ÷ | divamupodakrÃmannatha yo 'yaæ deva÷ paÓÆnÃmÅ«Âe sa ihÃhÅyata tasmÃdvÃstavya ityÃhurvÃstau hi tadahÅyata 1.7.3.[2] sa yenaiva devà divamupodakrÃman | teno evÃrcanta÷ ÓrÃmyantaÓceruratha yo 'yaæ deva÷ paÓÆnÃmÅ«Âe ya ihÃhÅyata 1.7.3[[.]]3 sa aik«ata | ahÃsya hÃntaryantyu mà yaj¤Ãditi so 'nÆccakrÃma sa Ãyatayottarata upotpede sa e«a svi«Âak­ta÷ kÃla÷ 1.7.3.[4] te devà abruvan | mà visrak«Åriti te vai mà yaj¤ÃnmÃntargatÃhutim me kalpayateti tatheti sa samab­hatsa nÃsyatsa na kaæ canÃhinat 1.7.3.[5] te devà abruvan | yÃvanti no havÅæ«i g­hÅtÃnyabhÆvantsarve«Ãæ te«Ãæ hutamupajÃnÅta yathÃsmà Ãhutiæ kalpayÃmeti 1.7.3.[6] te 'dhvaryumabruvan | yathÃpÆrvaæ havÅæ«yabhighÃrayaikasmà avadÃnÃya punarÃpyÃyayÃyÃtayÃmÃni kuru tata ekaikamavadÃnamavadyeti 1.7.3.[7] so 'dhvaryu÷ | yathÃpÆrvaæ havÅæ«yabhyaghÃrayadekasmà avadÃnÃya punarÃpyÃyayadayÃtayÃmÃnyakarottata ekaikamavadÃnamavÃdyattasmÃdvÃstavya ityÃhurvÃstu hi tadyaj¤asya yaddhute«u havi÷«u tasmÃdyasyai kasyai ca devatÃyai havirg­hyate sarvatraiva svi«Âak­danvÃbhakta÷ sarvatra hyevainaæ devà anvÃbhajan 1.7.3.[8] tadvà agnaya iti kriyate | agnirvai sa devastasyaitÃni nÃmÃni Óarva iti yathà prÃcyà Ãcak«ate bhava iti yathà bÃhÅkÃ÷ paÓÆnÃm patÅ rudro 'gniriti tÃnyasyÃÓÃntÃnyevetarÃïi nÃmÃnyagnirityeva ÓÃntatamaæ tasmÃdagnaya iti kriyate svi«Âak­ta iti 1.7.3.[9] te hocu÷ | yattvayyamutra satyayak«mahi tanna÷ svi«Âaæ kurviti tadebhya÷ svi«ÂamakarottasmÃtsvi«Âak­ta iti 1.7.3.[10] so 'nuvÃkyÃmanÆcya sampaÓyati | ye tathÃgniæ svi«Âak­tamayìagniragne÷ priyà dhÃmÃnÅti tadÃgneyamÃjyabhÃgamÃhÃyÃÂsomasya priyà dhÃmÃnÅti tatsaumyamÃjyabhÃgamÃhÃyìagne÷ priyà dhÃmÃnÅti tadya e«a ubhayatrÃcyuta Ãgneya÷ puro¬ÃÓo bhavati tamÃha 1.7.3.[11] atha yathÃdevatam | ayìdevÃnÃmÃjyapÃnÃm priyà dhÃmÃnÅti tatprayÃjÃnuyÃjÃnÃha prayÃjÃnuyÃjà vai devà Ãjyapà yak«adagnerhotu÷ priyà dhÃmÃnÅti tadagniæ hotÃramÃha tadasmà etÃæ devà Ãhutiæ kalpayitvÃthainenaitadbhÆya÷ samaÓÃmyanpriya enaæ dhÃmannupÃhvayanta tasmÃdevaæ saæpaÓyati 1.7.3.[12] taddhaike | devatÃm pÆrvÃæ kurvantyayÃÂkÃrÃdagnerayÃÂsomasyÃyìiti tadu tathà na kuryÃdviloma ha te yaj¤e kurvanti ye devatÃm pÆrvÃæ kurvantyayÃÂkÃrÃdidaæ hi prathamamabhivyÃharannayÃÂkÃramevÃbhivyÃharati tasmÃdayÃÂkÃrameva pÆrvaæ kuryÃt 1.7.3.[13] yak«atsvam mahimÃnamiti | yatra và ado devatà ÃvÃhayati tadapi svam mahimÃnamÃvÃhayati tadata÷ prÃÇnyai kiæ cana svÃya mahimna iti kriyate tadatra tam prÅïÃti tatho hÃsyai«o 'moghÃyÃvÃhito bhavati tasmÃdÃha yak«atsvam mahimÃnamiti 1.7.3.[14] à yajatÃmejyà i«a iti | prajà và i«astà evaitadyÃyajÆkÃ÷ karoti tà imÃ÷ prajà yajamÃnà arcantya÷ ÓrÃmyantyaÓcaranti 1.7.3.[15] so adhvarà jÃtavedà ju«atÃæ haviriti | tadyaj¤asyaivaitatsam­ddhimÃÓÃste yaddhi devà havirju«ante tena hi mahajjayati tasmÃdÃha ju«atÃæ haviriti 1.7.3.[16] tadyadete atra | yÃjyÃnuvÃkye avakLptatame bhavatast­tÅyasavanaæ vai svi«Âak­dvaiÓvadevaæ vai t­tÅyasavanam piprÅhi devÃæ uÓato yavi«Âheti tadanuvÃkyÃyai vaiÓvadevamagne yadadya viÓo adhvarasya hotariti tadyÃjyÃyai vaiÓvadevaæ tadyadete evaærÆpe bhavatasteno ete t­tÅyasavanasya rÆpaæ tasmÃdvà ete atra yÃjyÃnuvÃkye avakLptatame bhavata÷ 1.7.3.[17] te vai tri«Âubhau bhavata÷ | vÃstu và etadyaj¤asya yatsvi«Âak­davÅryaæ vai vÃstvindriyaæ vÅryaæ tri«ÂubindriyamevaitadvÅryaæ vÃstau svi«Âak­ti dadhÃti tasmÃttri«Âubhau bhavata÷ 1.7.3.[18] uto anu«ÂubhÃveva bhavata÷ | vÃstvanu«ÂubvÃstu svi«Âak­dvÃstÃvevaitadvÃstu dadhÃti pesukaæ vai vÃstu pisyati ha prajayà paÓubhiryasyaivaæ vidu«o 'nu«Âubhau bhavata÷ 1.7.3.[19] tadu ha bhÃllaveya÷ | anu«ÂubhamanuvÃkyÃæ cakre tri«Âubhaæ yÃjyÃmetadubhayam parig­hïÃmÅti sarathÃtpapÃta sa patitvà bÃhumapi ÓaÓre sa parimam­Óe yatkimakaraæ tasmÃdidamÃpaditi sa haitadeva mene yadviloma yaj¤e 'karamiti tasmÃnna viloma kuryÃtsacandasÃveva syÃtÃmubhe vaivÃnu«Âubhà ubhe và tri«Âubhau 1.7.3.[20] sa và uttarÃrdhÃdavadyati | uttarÃrdhe juhotye«Ã hyetasya devasya diktasmÃduttarÃrdhÃdavadyatyuttarÃrdhe juhotyetasyai vai diÓa udapadyata taæ tata evÃÓamayaæstasmÃduttarÃrdhÃdavadyatyuttarÃrdhe juhoti 1.7.3.[21] sa và abhyardha ivetarÃbhya Ãhutibhyo juhoti | itarà ÃhutÅ÷ paÓavo 'nuprajÃyante rudriya÷ svi«Âak­drudriyeïa paÓÆnprasajedyaditarÃbhirÃhutibhi÷ saæs­jette 'sya g­hÃ÷ paÓava upamÆryamÃïà ÅyustasmÃdabhyardha ivetarÃbhya Ãhutibhyo juhoti 1.7.3.[22] e«a vai sa yaj¤a÷ | yena taddevà divamupodakrÃmanne«a ÃhavanÅyo 'tha ya ihÃhÅyata sa gÃrhapatyastasmÃdetaæ gÃrhapatyÃtpräcamuddharanti 1.7.3.[23] taæ và a«ÂÃsu vikrame«vÃdadhÅta | a«ÂÃk«arà vai gÃyatrÅ gÃyatryaivaitaddivamupotkrÃmati 1.7.3.[24] ekÃdaÓasvÃdadhÅta | ekÃdaÓÃk«arà vai tri«Âuptri«ÂubhaivaitaddivamupotkrÃmati 1.7.3.[25] dvÃdaÓasvÃdadhita | dvÃdaÓÃk«arà vai jagatÅ jagatyaivaitaddivamupotkrÃmati nÃtra mÃtrÃsti yatraiva svayam manasà manyeta tadÃdadhÅta sa yadvà apyalpakamiva präcamuddharati tenaiva divamupotkrÃmati 1.7.3.[26] tadÃhu÷ | ÃhavanÅye havÅæ«i Órapayeyurato vai devà divamupodakrÃmaæsteno evÃrcanta÷ ÓrÃmyantaÓcerustasminhavÅæ«i ÓrapayÃma tasminyaj¤aæ tanavÃmahà ityapaskhala iva ha sa havi«Ãæ yadgÃrhapatye Órapayeyuryaj¤a ÃhavanÅyo yaj¤e yaj¤aæ tanavÃmahà iti 1.7.3.[27] uto gÃrhapatya eva Órapayanti | ÃhavanÅyo và e«a na và e«a tasmai yadasminnaÓ­taæ Órapayeyustasmai và e«a yadasmiæcÆtaæ juhuyurityato yatarathà kÃmayeta tathà kuryÃt 1.7.3.[28] sa hai«a yaj¤a uvÃca | nagnatÃya vai bibhemÅti kà te 'nagnatetyabhita eva mà parist­ïÅyuriti tasmÃdetadagnimabhita÷ parist­ïanti t­«ïÃyà vai bibhemÅti kà te t­ptiriti brÃhmaïasyaiva t­ptimanut­pyeyamiti tasmÃtsaæsthite yaj¤e brÃhmaïaæ tarpayitavai brÆyÃdyaj¤amevaitattarpayati 1.7.4.[1] 11.7.4.2prajÃpatirha vai svÃæ duhitaramabhidadhyau | divaæ o«asaæ và mithunyenayà syÃmiti tÃæ sambabhÆva 1.7.4.[3] tadvai devÃnÃmÃga Ãsa | ya itthaæ svÃæ duhitaramasmÃkaæ svasÃraæ karotÅti 1.7.4.[4] te ha devà Æcu÷ | yo 'yaæ deva÷ paÓÆnÃmÅ«Âe 'tisaædhaæ và ayaæ carati ya itthaæ svÃæ duhitaramasmÃkaæ svasÃraæ karoti vidhyemamiti taæ rudro 'bhyÃyatya vivyÃdha tasya sÃmi reta÷ pracaskanda tathennÆnaæ tadÃsa 1.7.4.[5] tasmÃdetad­«iïÃbhyanÆktam | pità yatsvÃæ duhitaramadhi«kan k«mayà reta÷ saæjagmÃno ni«i¤caditi tadÃgnimÃrutamityukthaæ tasmiæstadvyÃkhyÃyate yathà taddevà reta÷ prÃjanayaæste«Ãæ yadà devÃnÃæ krodho vyaidatha prajÃpatimabhi«ajyaæstasya taæ Óalpaæ nirak­ntantsa vai yaj¤a eva prajÃpati÷ 1.7.4.[6] te hocu÷ | upajÃnÅta yathedaæ nÃmuyÃsatkanÅyo hÃhuteryathedaæ syÃditi 1.7.4.[7] te hocu÷ | bhagÃyainaddak«iïata ÃsÅnÃya pariharata tadbhaga÷ prÃÓi«yati tadyathÃhutamevam bhavi«yatÅti tadbhagÃya dak«iïata ÃsÅnÃya paryÃjahrustadbhago 'vek«Ãæ cakre tasyÃk«iïÅ nirdadÃha tathennÆnaæ tadÃsa tasmÃdÃhurandho bhaga iti 1.7.4.[8] te hocu÷ | no nvevÃtrÃÓamatpÆ«ïa enatpariharateti tatpÆ«ïe paryÃjahrustatpÆ«Ã prÃÓa tasya dato nirjaghÃna tathennÆnaæ tadÃsa tasmÃdÃhuradantaka÷ pÆ«eti tasmÃdyam pÆ«ïe caruæ kurvanti prapi«ÂÃnÃmeva kurvanti yathÃdantakÃyaivam 1.7.4.[9] te hocu÷ | no nvevÃtrÃÓamadb­haspataya enatpariharateti tadb­haspataye paryÃjahru÷ sa b­haspati÷ savitÃrameva prasavÃyopÃdhÃvatsavità vai devÃnÃm prasavitedam me prasuveti tadasmai savità prasavità prÃsuvattadenaæ savit­prasÆtaæ nÃhinattato 'rvÃcÅnaæ ÓÃntaæ tadetannidÃnena yatprÃÓitram 1.7.4.[10] sa yatprÃÓitramavadyati | yadevÃtrÃviddhaæ yaj¤asya yadrudriyaæ tadevaitannirmimÅte 'thÃpa upasp­Óati ÓÃntirÃpastadadbhi÷ Óamayatyathe¬Ãm paÓÆntsamavadyati 1.7.4.[11] sa vai yÃvanmÃtramivaivÃvadyet | tathà Óalpa÷ pracyavate tasmÃdyÃvanmÃtramivaivÃvadyedanyatarata Ãjyaæ kuryÃdadhastÃdvopari«ÂÃdvà tathà khadanni÷saraïavadbhavati tathà nisravati tasmÃdanyatarata Ãjyaæ kuryÃdadhastÃdvopari«ÂÃdvà 1.7.4.[12] sa ÃjyasyopastÅrya | dvirhavi«o 'vadÃyÃthopari«ÂÃdÃjyasyÃbhighÃrayati tadyathaiva yaj¤asyÃvadÃnamevametat 1.7.4.[13] tanna pÆrveïa pariharet | pÆrveïa haike pariharanti purastÃdvai pratya¤co yajamÃnam paÓava upati«Âhante rudriyeïa ha paÓÆnprasajedyatpÆrveïa pariharette 'sya g­hÃ÷ paÓava upamÆryamÃïà ÅyustasmÃdityeva tiryakprajihÅta tathà ha rudriyeïa paÓÆnna prasajati tiryagevainaæ nirmimÅte 1.7.4.[14] tatpratig­hïÃti | devasya tvà savitu÷ prasave 'ÓvinorbÃhubhyÃm pÆ«ïo hastÃbhyÃm pratig­hïÃmÅti 1.7.4.[15] tadyathaivÃdo b­haspati÷ savitÃram | prasavÃyopÃdhÃvatsavità vai devÃnÃm prasavitedam me prasuveti tadasmai savità prasavità prÃsuvattadenaæ savit­prasÆtaæ nÃhinadevamevai«a etatsavitÃrameva prasavÃyopadhÃvati savità vai devÃnÃm prasavitedam me prasuveti tadasmai savità prasavità prasauti tadenaæ savit­prasÆtaæ na hinasti 1.7.4.[16] tatprÃÓnÃti | agne«ÂvÃsyena prÃÓnÃmÅti na và agniæ kiæ cana hinasti tatho hainametanna hinasti 1.7.4.[17] tanna dadbhi÷ khÃdet | nenma idaæ rudriyaæ dato hinasaditi tasmÃnna dadbhi÷ khÃdet 1.7.4.[18] athÃpa ÃcÃmati | ÓÃntirÃpastadadbhi÷ ÓÃntyà Óamayate 'tha parik«Ãlya pÃtraæ 1.7.4.[19] athÃsmai brahmabhÃgam paryÃharanti | brahmà vai yaj¤asya dak«iïata Ãste 'bhigoptà sa etam bhÃgam pratividÃna Ãste yatprÃÓitraæ tadasmai paryÃhÃr«ustatprÃÓÅdatha yamasmai brahmabhÃgam paryÃharanti tena bhÃgÅ sa yadata Ærdhvamasaæsthitaæ yaj¤asya tadabhigopÃyati tasmÃdvà asmai brahmabhÃgam paryÃharanti 1.7.4.[20] sa vai vÃcaæyama eva syÃt | brahmanprasthÃsyÃmÅtyaitasmÃdvacaso viv­hanti và ete yajïaæ k«aïvanti ye madhye yaj¤asya pÃkayaj¤iyaye¬ayà caranti brahmà và ­tvijÃm bhi«aktamastadbrahmà saædadhÃti na ha saædadhyÃdyadvÃvadyamÃna ÃsÅta tasmÃdvÃcaæyama eva syÃt 1.7.4.[21] sa yadi purà mÃnu«Åæ vÃcaæ vyÃharet | tatro vai«ïavÅm­caævà yajurvà japedyaj¤o vai vi«ïustadyaj¤am punarÃrabhate tasyo hai«Ã prÃyaÓcitti÷ 1.7.4.[22] sa yatrÃha brahmanprasthÃsyÃmÅti tadbrahmà japatyetaæ te devà savitaryaj¤am prÃhuriti tatsavitÃram prasavÃyopadhÃvati sa hi devÃnÃm prasavità b­haspataye brahmaïa iti b­haspatirvai devÃnÃm brahmà tadya eva devÃnÃm brahmà tasmà evaitatprÃha tasmÃdÃha b­haspataye brahmaïa iti tena yaj¤amava tena yaj¤apatiæ tena mÃmaveti nÃtra tirohitamivÃsti 1.7.4.[23] mano jÆtirju«atÃmÃjyasyeti | manasà và idaæ sarvamÃptaæ tanmanasaivaitatsarvÃmÃpnoti b­haspatiryaj¤amimaæ tanotvari«Âaæ yaj¤aæ samimaæ dadhÃtviti yadviv­¬haæ tatsaædadhÃti viÓve devÃsa iha mÃdayantÃmiti sarvaæ vai viÓve devÃ÷ sarveïaivaitatsaædadhÃti sa yadi kÃmayeta brÆyÃtprati«Âheti yadyu kÃmayetÃpi nÃdriyeta 1.8.1.[1] manave ha vai prÃta÷ | avanegyamudakamÃjahruryathedam pÃïibhyÃmavanejanÃyÃharantyevaæ tasyÃvanenijÃnasya matsya÷ pÃïÅ Ãpede 1.8.1.[2] sa hÃsmai vÃcamuvÃda | bibh­hi mà pÃrayi«yÃmi tveti kasmÃnmà pÃrayi«yasÅtyaugha imÃ÷ sarvÃ÷ prajà nirvo¬hà tatastvà pÃrayitÃsmÅti kathaæ te bh­tiriti 1.8.1[[.]]3 sa hovÃca | yÃvadvai k«ullakà bhavÃmo bahvÅ vai nastÃvannëÂrà bhavatyuta matsya eva matsyaæ gilati kumbhyÃm mÃgre bibharÃsi sa yadà tÃmativardhà atha kar«Ææ khÃtvà tasyÃm mà bibharÃsi sa yadà tÃmativardhà atha mà samudramabhyavaharÃsi tarhi và atinëÂro bhavitÃsmÅti 1.8.1.[4] ÓaÓvaddha ka«a Ãsa | sa hi jye«Âhaæ vardhate 'thetithÅæ samÃæ tadaugha Ãgantà tanmà nÃvamupakalpyopÃsÃsai sa augha utthite nÃvamÃpadyÃsai tatastvà pÃrayitÃsmÅti 1.8.1.[5] tamevam bh­tvà samudramabhyavajahÃra | sa yatithÅæ tatsamÃm paridide«a tatithÅæ samÃæ nÃvamupakalpyopÃsÃæ cakre sa augha utthite nÃvamÃpede taæ sa matsya upanyÃpupluve tasya Ó­Çge nÃva÷ pÃÓam pratimumoca tenaitamuttaraæ girimatidudrÃva 1.8.1.[6] sa hovÃca | apÅparaæ vai tvà v­k«e nÃvam pratibaghnÅ«va taæ tu tvà mà girau santamudakamantaÓcaitsÅdyÃvadudakaæ samavÃyÃttÃvattÃvadanvavasarpÃsÅti sa ha tÃvattÃvadevÃnvavasasarpa tadapyetaduttarasya girermanoravasarpaïamityaugho ha tÃ÷ sarvÃ÷ prajà niruvÃhÃtheha manurevaika÷ pariÓiÓi«e 1.8.1.[7] sorcaæcrÃmyaæÓcacÃra prajÃkÃma÷ | tatrÃpi pÃkayaj¤eneje sa gh­taæ dadhi mastvÃmik«Ãmityapsu juhavÃæ cakÃra tata÷ saævatsare yo«itsambabhÆva sà ha pibdamÃnevodeyÃya tasyai ha sma gh­tam pade saæti«Âhate tayà mitrÃvaruïau saæjagmÃte 1.8.1.[8] tÃæ hocatu÷ kÃsÅti | manorduhitetyÃvayorbrÆ«veti neti hovÃca ya eva mÃmajÅjanata tasyaivÃhamasmÅti tasyÃmapitvamÅ«Ãte tadvà jaj¤au tadvà na jaj¤Ãvati tveveyÃya sà manumÃjagÃma 1.8.1.[9] tÃæ ha manuruvÃca kÃsÅti | tava duhiteti katham bhagavati mama duhiteti yà amÆrapsvÃhutÅrahau«Årgh­taæ dadhi mastvÃmik«Ãæ tato mÃmajÅjanathÃ÷ sÃÓÅrasmi tÃm mà yaj¤e 'vakalpaya yaj¤e cedvai mÃvakalpayi«yasi bahu÷ prajayà paÓubhirbhavi«yasi yÃmamuyà kÃæ cÃÓi«amÃÓÃsi«yase sà te sarvà samardhi«yata iti tÃmetanmadhye yaj¤asyÃvÃkalpayanmadhyaæ hyetadyaj¤asya yadantarà prayÃjÃnuyÃjÃn 1.8.1.[10] tayÃrcaæcrÃmyaæÓcacÃra prajÃkÃma÷ | tayemÃm prajÃtim prajaj¤e yeyam mano÷ prajÃtiryÃmvenayà kÃæ cÃÓi«amÃÓÃsta sÃsmai sarvà samÃrdhyata 1.8.1.[11] sai«Ã nidÃnenà yadi¬Ã | sa yo haivaæ vidvÃni¬ayà caratyetÃæ haiva prajÃtim prajÃyate yÃm manu÷ prÃjÃyata yÃmvenayà kÃæ cÃÓi«amÃÓÃste sÃsmai sarvà sam­dhyate 1.8.1.[12] sà vai pa¤cÃvattà bhavati | paÓavo và i¬Ã pÃÇtà vai paÓavastasmÃtpa¤cÃvattà bhavati 1.8.1.[13] sa samavadÃye¬Ãm | pÆrvÃrdham puro¬ÃÓasya praÓÅrya purastÃddhruvÃyai nidadhÃti tÃæ hotre pradÃya dak«iïÃtyeti 1.8.1.[14] sa hoturiha nilimpati | taddhotau«Âhayornilimpate manasaspatinà te hutasyÃÓnÃmÅ«e prÃïÃyeti 1.8.1.[15] atha hoturiha nilimpati | taddhotau«Âhayornilimpate vÃcaspatinà te hutasyÃÓnÃmyÆrja udÃnÃyeti 1.8.1.[16] etaddha vai manurbibhayÃæ cakÃra | idaæ vai me tani«Âhaæ yaj¤asya yadiyami¬Ã pÃkayaj¤iyà yadvai ma iha rak«Ãæsi yaj¤aæ na hiæsyuriti tÃmetatpurà rak«obhya÷ purà rak«obhya ityeva prÃpayata tatho evainÃme«a etatpurà rak«obhya÷ purà rak«obhya ityeva prÃpayate 'tha yatpratyak«aæ na prÃÓnÃti nedanupahÆtÃm prÃÓnÃmÅtyetadevainÃæ prÃpayate yado«Âhayornilimpate 1.8.1.[17] atha hotu÷ pÃïau samavadyati | samavattameva satÅæ tadenÃæ pratyak«aæ hotari Órayati tayÃtmaæcÆtayà hotà yajamÃnÃyÃÓi«amÃÓÃste tasmÃddhotu÷ pÃïau samavadyati 1.8.1.[18] athopÃæÓÆpahvayate | etaddha vai manurbibhayÃæ cakÃredaæ vai me tani«Âhaæ yaj¤asya yadiyami¬Ã pÃkayaj¤iyà yadvai ma iha rak«Ãæsi yaj¤aæ na hanyuriti tÃmetatpurà rak«obhya÷ purà rak«obhya ityevopÃæÓÆpÃhvayata tatho evainÃme«a etatpurà rak«obhya÷ purà rak«obhya ityevopÃæÓÆpahvayate 1.8.1.[19] sa upahvayate | upahÆtaæ rathantaraæ saha p­thivyopa mÃæ rathantaraæ saha p­thivyà hvayatÃmupahÆtaæ vÃmadevyaæ sahÃntarik«eïopa mÃæ vÃmadevyaæ sahÃntarik«eïa hvayatÃmupahÆtam b­hatsaha divopa mÃm b­hatsaha divà hvayatÃmiti tadetÃmevaitadupahvayamÃna imÃæÓca lokÃnupahvayata etÃni ca sÃmÃni 1.8.1.[20] upahÆtà gÃva÷ sahar«abhà iti | paÓavo và i¬Ã tadenÃm paro 'k«amupahvayate sahar«abhà iti samithunÃmevainÃmetadupahvayate 1.8.1.[21] upahÆtà saptahotreti | tadenÃæ saptahotrà saumyenÃdhvareïopahvayate 1.8.1.[22] upahÆte¬Ã tatuririti | tadenÃm pratyak«amupahvayate tatuririti sarvaæ hye«Ã pÃpmÃnaæ tarati tasmÃdÃha tatuririti 1.8.1.[23] upahÆta÷ sakhà bhak«a iti | prÃïau vai sakhà bhak«astatprÃïamupahvayata upahÆtaæ hegiti tacarÅramupahvayate tatsarvÃmupahvayate 1.8.1.[24] atha pratipadyate | i¬opahÆtopahÆte¬opo asmÃæ i¬Ã hvayatÃmi¬opahÆteti tadupahÆtÃmevainÃmetatsatÅm pratyak«amupahvayate yà vai sÃsÅdgorvai sÃsÅccatu«padÅ vai gaustasmÃccaturupahvayate 1.8.1.[25] sa vai caturupahvayamÃna÷ | atha nÃnevopahvayate 'jÃmitÃyai jÃmi ha kuryÃdyadi¬opahÆte¬opahÆtetyevopahvayetopahÆte¬eti ve¬opahÆteti tadarvÃcÅmupahvayata upahÆte¬eti tatparÃcÅmupo asmÃæ i¬Ã hvayatÃmiti tadÃtmÃnaæ caivaitannÃntaretyanyatheva ca bhavatŬopahÆteti tatpunararvÃcÅmupahvayate tadarvÃcÅæ caivainÃmetatparÃcÅæ copahvayate 1.8.1.[26] mÃnavÅ gh­tapadÅti | manurhyetÃmagre 'janayata tasmÃdÃha mÃnavÅti gh­tapadÅti yadevÃsyai g­tam pade samati«Âhata tasmÃdÃha gh­tapadÅti 1.8.1.[27] uta maitrÃvaruïÅti | yadeva mitrÃvaruïÃbhyÃæ samagacata sa eva maitrÃvaruïo nyaÇgo brahmà devak­topahÆteti brahmà hye«Ãæ devak­topahÆtopahÆtà daivyà adhvaryava upahÆtà manu«yà iti taddaivÃæÓcaivÃdhvaryÆnupahvayate ye ca mÃnu«Ã vatsà vai daivyà adhvaryavo 'tha ya itare te mÃnu«Ã÷ 1.8.1[.2]8 ya imaæ yaj¤amavÃnye ca yaj¤apatiæ vardhÃniti | ete vai yaj¤amavanti ye brÃhmaïÃ÷ ÓuÓruvÃæso 'nÆcÃnà ete hyenaæ tanvata eta enaæ janayanti tadu tebhyo nihnute vatsà u vai yaj¤apatiæ vardhanti yasya hyete bhÆyi«Âhà bhavanti sa hi yaj¤apatirvardhate tasmÃdÃha ye ca yaj¤apatiæ vardhÃniti 1.8.1.[29] upahÆte dyÃvÃp­thivÅ pÆrvaje ­tÃvarÅ devÅ devaputre iti tadime dyÃvÃp­thivÅ upahvayate yayoridaæ sarvamadhyupahÆto 'yaæ yajamÃna iti tadyajamÃnamupahvayate tadyadatra nÃma na g­hïÃti pro 'k«æ hyatrÃÓÅryadi¬ÃyÃm mÃnu«aæ ha kuryÃdyannÃma g­hïÅyÃdvy­ddhaæ vai tadyaj¤asya yanmÃnu«aæ nedvy­ddhaæ yaj¤e karavÃïÅti tasmÃnna nÃma g­hïÃti 1.8.1.[30] uttarasyÃæ devayajyÃyÃmupahÆta iti | tadasmà etajjÅvÃtumeva paro 'k«amÃÓÃste jÅvanhi pÆrvami«ÂvÃthÃparaæ yajate 1.8.1.[31] tadasmà etatprajÃmeva paro 'k«amÃÓÃste | yasya hi prajà bhavatyamuæ lokamÃtmanaityathÃsmiæloke prajà yajate tasmÃtprajottarà devayajyà 1.8.1.[32] tadasmà etatpaÓÆneva paro 'k«amÃÓÃste yasya hi paÓavo bhavanti sa pÆrvami«ÂvÃthÃparaæ yajate 1.8.1.[33] bhÆyasi havi«karaïa upahÆta iti | tadasmà etajjÅvÃtumeva paro 'k«amÃÓÃste jÅvanhi pÆrvami«ÂvÃtha bhÆyobhÆya eva havi«karoti 1.8.1.[34] tadasmà etatprajÃmeva paro 'k«amÃÓÃste yasya hi prajà bhavatyeka Ãtmanà bhavatyathota daÓadhà prajayà havi«kriyate tasmÃtprajà bhÆyo havi«karaïam 1.8.1.[35] tadasmà etatpaÓÆneva paro 'k«amÃÓÃste | yasya hi paÓavo bhavanti sa pÆrvami«ÂvÃtha bhÆyobhÆya eva havi«karoti 1.8.1.[36] e«Ã và ÃÓÅ÷ jÅveyam prajà me syÃcriyaæ gaceyamiti tadyatpaÓÆnÃÓÃste tacriyamÃÓÃste ÓrÅrhi paÓavastadetÃbhyÃmevaitadÃÓÅrbhyÃæ sarvamÃptaæ tasmÃdvà ete atra dve ÃÓi«au kriyate 1.8.1.[37] devà ma idaæ havirju«antÃmiti | tasminnupahÆta iti tadyaj¤asyaivaitatsam­ddhimÃÓÃste yaddhi devà havirju«ante tena hi mahajjayati tasmÃdÃha ju«antÃmiti 1.8.1.[38] tÃæ vai prÃÓnantyeva | nÃgnau juhvati paÓavo và i¬Ã netpaÓÆnagnau prav­ïajÃmeti tasmÃnnÃgnau juhvati 1.8.1.[39] prÃïe«veva hÆyate | hotari tvadyajamÃne tvadadhvaryau tvadatha yatpÆrvÃrdham puro¬ÃÓasya praÓÅrya purastÃddhruvÃyai nidadhÃti yajamÃno vai dhruvà tadyajamÃnasya prÃÓitam bhavatyatha yatpratyak«aæ na prÃÓnÃti nedasaæsthite yaj¤e prÃÓnÃnÅtyetadevÃsya prÃÓitam bhavati sarve prÃÓnanti sarve«u me hutÃsaditi pa¤ca prÃÓnanti paÓavo và i¬Ã pÃÇktà vai paÓavastasmÃtpa¤ca prÃÓnanti 1.8.1.[40] atha yatra pratipadyate | taccaturdhà puro¬ÃÓaæ k­tvà barhi«adaæ karoti tadatra pit­ïÃæ bhÃjanena catasro và avÃntaradiÓo 'vÃntaradiÓo vai pitarastasmÃccaturdhà puro¬ÃÓaæ k­tvà barhi«adaæ karoti 1.8.1.[41] atha yatrÃhopahÆte dyÃvÃp­thivÅ iti | tadagnÅdha ÃdadhÃti tadagnÅtprÃÓnÃtyupahÆtà p­thivÅ mÃtopa mÃm p­thivÅ mÃtà hvayatÃmagnirÃgnÅdhrÃtsvÃhopahÆto dyau«pitopa mÃæ dyau«pità hvayatÃmagnirÃgnÅdhrÃtsvÃheti dyÃvÃp­thivyo và e«a yadÃgnÅdhrastasmÃdevam prÃÓnÃti 1.8.1.[42] atha yatrÃÓi«amÃÓÃste | tajjapati mayÅdamindra indriyaæ dadhÃtvasmÃnrÃyo maghavÃna÷ sacantÃm asmÃkaæ santvÃÓi«a÷ satyà na÷ santvÃÓi«a ityÃÓi«Ãmevai«a pratigrahastadyà evÃtrartvijo yajamÃnÃyÃÓi«a ÃÓÃsate tà evaitatpratig­hyÃtmankurute 1.8.1.[43] atha pavitrayormÃrjayante | pÃkayaj¤iyayeva và etadi¬ayÃcÃri«u÷ pavitrapÆtà yadata Ærdhvamasaæsthitaæ yaj¤asya tattanavÃmahà iti tasmÃtpavitrayormÃrjayante 1.8.1.[44] atha te pavitre prastare 'pis­jati | yajamÃno vai prastara÷ prÃïodÃnau pavitre yajamÃne tatprÃïodÃnau dadhÃti tasmÃtte pavitre prastare 'pis­jati 1.8.2.[1] te và ete ulmuke udÆhanti | anuyÃjebhyo yÃtayÃmeva và etadagnirbhavati devebhyo hi yaj¤amÆhivÃnbhavatyayÃtayÃmnyanuyÃjÃæstanavÃmahà iti tasmÃdvà ete ulmuke udÆhanti 1.8.2.[2] te punaranusaæsparÓayanti | punarevaitadagnimÃpyÃyayantyayÃtayÃmÃnaæ kurvantyayÃtayÃmni yadata urdhvamasaæsthitaæ yaj¤asya tattanavÃmà iti tasmÃtpunaranusaæsparÓayanti 1.8.2[[.]]3 atha samidhamabhyÃdadhÃti | saminddha evainametatsamiddhe yadata Ærdhvamasaæsthitaæ yaj¤asya tattanavÃmahà iti tasmÃtsamidhamabhyÃdadhÃti 1.8.2.[4] tÃæ hotÃnumantrayate | e«Ã te agne samittayà vardhasva cà ca pyÃyasva vardhi«Åmahi ca vayamà ca pyÃsi«ÅmahÅti tadyathaivÃda÷ samidhyamÃnÃyÃnvÃhaivamevaitadanvÃha tadetaddhotu÷ karma sa yadi manyeta na hotà vedetyapi svayameva yajamÃno 'numantrayeta 1.8.2.[5] atha sammÃr«Âi | yunaktyevainametadyukto yadata Ærdhvamasaæsthitaæ yaj¤asya tadvahÃditi tasmÃtsammÃr«Âi sak­tsak­tsammÃr«Âi tristrirvà agre devebhya÷ samm­janti nettathà karavÃma yathà devebhya iti tasmÃtsak­tsak­tsammÃr«ÂyajÃmitÃyai jÃmi ha kuryÃdyattri÷ pÆrvaæ triraparaæ tasmÃtsak­tsak­tsammÃr«Âi 1.8.2.[6] sa sammÃr«Âi | agne vÃjajidvÃjaæ tvà sas­vÃæsaæ vÃjajitaæ sammÃrjmÅti sari«yantamiti và agra Ãha sari«yanniva hi tarhi bhavatyathÃtra sas­vÃæsamiti sas­veva hyatra bhavati tasmÃdÃha sas­vÃæsamiti 1.8.2.[7] athÃnuyÃjÃnyajati | yà và etena yaj¤ena devatà hvayati yÃbhya e«a yaj¤astÃyate sarvà vai tattà i«Âà bhavanti tadyattÃsu sarvÃsvi«ÂÃsvathaitatpaÓcevÃnuyajati tasmÃdanuyÃjà nÃma 1.8.2.[8] atha yadanuyÃjÃnyajati | candÃæsi và anuyÃjÃ÷ paÓavo vai devÃnÃæ candÃæsi tadyathedaæ paÓavo yuktà manu«yebhyo vahantyevaæ candÃæsi yuktÃni devebhyo yaj¤aæ vahanti tadyatra candÃæsi devÃntsamatarpayannatha candÃæsi devÃ÷ samatarpayaæstadatastatprÃgabhÆdyaccandÃæsi yuktÃni devebhyo yaj¤amavÃk«uryadenÃntsamatÅt­pan 1.8.2.[9] atha yadanuyÃjÃnyajati | candÃæsi và anuyÃjÃÓcandÃæsyevaitatsaætarpayati tasmÃdanuyÃjÃnyajati tasmÃdyena vÃhanena dhÃvayettadvimucya brÆyÃtpÃyayatainatsuhitaæ kurutetye«a u vÃhanasyÃpahnava÷ 1.8.2.[10] sa vai khalu barhi÷ prathamaæ yajati | tadvai kani«Âhaæ canda÷ sadgÃyatrÅ prathamà candasÃæ yujyate tadu tadvÅryeïaiva yacyeno bhÆtvà diva÷ somamÃharattadayathÃyatham manyante yatkani«Âhaæ canda÷ sadgÃyatrÅ prathamà candasÃæ yujyate 'thÃtra yathÃyathaæ devÃÓcandÃæsyakalpayannanuyÃje«u netpÃpavasyasamasaditi 1.8.2.[11] sa vai khalu barhi÷ prathamaæ yajati | ayaæ vai loko barhiro«adhayo barhirasminnevaitalloka o«adhÅrdadhÃti tà imà asmiæloka o«adhaya÷ prati«ÂhitÃstadidaæ sarvaæ jagadasyÃæ teneyaæ jagatÅ tajjagatÅm prathamÃmakurvan 1.8.2.[12] atha narÃÓaæsaæ dvitÅyaæ yajati | antarik«aæ vai narÃÓaæsa÷ prajà vai narastà imà antarik«amanu vÃvadyamÃnÃ÷ prajÃÓcaranti yadvai vadati ÓaæsatÅti vai tadÃhustasmÃdantarik«aæ narÃÓaæso 'ntarik«amu vai tri«Âuptattri«Âubhaæ dvitÅyÃmakurvan 1.8.2.[13] athÃgniruttama÷ | gÃyatrÅ và agnistadgÃyatrÅmuttamÃmakurvannevaæ yathÃyathena kLptena candÃæsi pratyati«ÂhaæstasmÃdidamapÃpavasyasam 1.8.2.[14] devÃnyajetyevÃdhvaryurÃha | devaæ-devamiti sarve«u hotà devÃnÃæ vai devÃ÷ santi candÃæsyeva paÓavo hye«Ãæ g­hà hi paÓava÷ prati«Âho hi g­hÃÓcandÃæsi và anuyÃjÃstasmÃddevÃnyajetyevÃdhvaryurÃha devaæ-devamiti sarve«u hotà 1.8.2.[15] vasuvane vasudheyasyeti | devatÃyà eva va«aÂkriyate devatÃyai hÆyate na và atra devatÃstyanuyÃje«u devam barhiriti tatra nÃgnirnendro na somo devo narÃÓaæsa iti ­ta ekaæ cana yo và atrÃgnirgÃyatrÅ sa nidÃnena 1.8.2.[16] atha yadvasuvane vasudheyasyeti yajati | agnirvai vasuvanirindro vasudheyo 'sti vai candasÃæ devatendrÃgnÅ evaivamu haitaddevatÃyà eva va«aÂkriyate devatÃyai hÆyate 1.8.2.[17] athottamamanuyÃjami«Âvà samÃnÅya juhoti | prayÃjÃnuyÃjà và ete tadyathaivÃda÷ prayÃje«u yajamÃnÃya dvi«antam bhrÃt­vyam baliæ hÃrayatyattra Ãdyam baliæ hÃrayatyevamevaitadanuyÃje«u baliæ hÃrayati 1.8.3.[1] sa vai srucau vyÆhati | agnÅ«omayorujjitimanÆjje«aæ vÃjasya mà prasavena prohÃmÅti juhÆm prÃcÅæ dak«iïena pÃïinÃgnÅ«omau tamapanudatÃæ yo smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mo vÃjasyainaæ prasavenÃpohÃmÅtyupabh­tam pratÅcÅæ savyena pÃïinà yadi svayaæ yajamÃna÷ 1.8.3.[2] yadyu adhvaryu÷ | agnÅ«omayorujjitimanÆjjayatvayaæ yajamÃno vÃjasyainam prasavena prohÃmyagnÅ«omau tamapanudatÃæ yamayaæ yajamÃno dve«Âi yaÓcainaæ dve«Âi vÃjasyainam prasavenÃpohÃmÅti paurïamÃsyÃmagnÅ«omÅyaæ hi paurïamÃsaæ havirbhavati 1.8.3.[3] athÃmÃvÃsyÃyÃm | indrÃgnyorujjitimanÆjje«aæ vÃjasya mà prasavena prohÃmÅndrÃgnÅ tamapanudatÃæ yo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mo vÃjasyainam prasavenÃpohÃmÅti yadi svayaæ yajamÃna÷ 1.8.3.[4] yadyu adhvaryu÷ | indrÃgnyorujjitimanÆjjayatvayaæ yajamÃno vÃjasyainam prasavena prohÃmÅndrÃgnÅ tamapanudatÃæ yamayaæ yajamÃno dve«Âi yaÓcainaæ dve«Âi vÃjasyainam prasavenÃpohÃmÅtyamÃvÃsyÃyÃmaindrÃgnaæ hyÃmÃvÃsyaæ havirbhavatyevaæ yathÃdevataæ vyÆhati tadyadevaæ vyÆhati 1.8.3.[5] yajamÃna eva juhÆmanu | yo 'smà arÃtÅyati sa upabh­tamanu präcamevaitadyajamÃnamudÆhatyapäcaæ tamapohati yo 'smà arÃtÅyatyattaiva juhÆmanvÃdya upabh­tamanu präcamevaitadattÃramudÆhatyapäcamÃdyamapohati 1.8.3.[6] tadvà etat | samÃna eva karmanvyÃkriyate tasmÃdu samÃnÃdeva puru«Ãdattà cÃdyaÓca jÃyate idaæ hi caturthe puru«e t­tÅye saægacÃmaha iti videvaæ dÅvyamÃnà jÃtyà Ãsata etasmÃdu tat 1.8.3.[7] atha juhvà paridhÅntsamanakti | yayà devebhyo 'hau«Ådyayà yaj¤aæ samati«ÂhapattayaivaitatparidhÅnprÅïÃti tasmÃjjuhvà paridhÅntsamanakti 1.8.3.[8] sa samanakti vasubhyastvà rudrebhyastvÃdityebhyastvetyete vai trayà devà yadvasavo rudrà Ãdityà etebhyastvetyevaitadÃha 1.8.3.[9] atha paridhimabhipadyÃÓrÃvayati | paridhibhyo hyetadÃÓrÃvayati yaj¤o và ÃÓrÃvaïaæ yaj¤enaivaitatpratyak«am paridhÅnprÅïÃti tasmÃtparidhimabhipadyÃÓrÃvayati 1.8.3.[10] sa ÃÓrÃvyÃha | i«ità daivyà hotÃra iti daivyà và ete hotÃro yatparidhayo 'gnayo hÅ«Âà daivyà hotÃra ityevaitadÃha yadÃhe«ità daivyà hotÃra iti bhadravÃcyÃyeti svayaæ và etasmai devà yuktà bhavanti yatsÃdhu vadeyuryatsÃdhu kuryustasmÃdÃha bhadravÃcyÃyeti pre«ito mÃnu«a÷ sÆktavÃkÃyeti tadimam mÃnu«aæ hotÃraæ sÆktavÃkÃya prasauti 1.8.3.[11] atha prastaramÃdatte | yajamÃno vai prastarastadyatrÃsya yaj¤o 'gaæstadevaitadyajamÃnaæ svagÃkaroti devalokaæ và asya yaj¤o 'gandevalokamevaitadyajamÃnamapinayati 1.8.3.[12] sa yadi v­«ÂikÃma÷ syÃt | etenaivÃdadÅta saæjÃnÃthÃæ dyÃvÃp­thivÅ iti yadà vai dyÃvÃp­thivÅ saæjÃnÃthe atha var«ati tasmÃdÃha saæjÃnÃthÃæ dyÃvÃp­thivÅ iti mitrÃvaruïau tvà v­«ÂyÃvatÃmiti tadyo var«asye«Âe sa tvà v­«ÂyÃvatvityevaitadÃhÃyaæ vai var«asye«Âe yo 'yam pavate so 'yameka ivaiva pavate so 'yam puru«e 'nta÷ pravi«Âa÷ präca pratya¤ca tÃvimau prÃïodÃnau prÃïodÃnau vai mitrÃvaruïau tadya eva var«asye«Âe sa tvà v­«ÂyÃvatvityevaitadÃha tametenaivÃdadÅta yadà hyeva kadà ca v­«Âi÷ samiva tamanaktyÃhutimevaitatkarotyÃhutirbhÆtvà devalokaægacÃditi 1.8.3.[13] sa và agraæ juhvÃmanakti | madhyamupabh­ti mÆlaæ dhruvÃyÃmagramiva hi juhÆrmadhyamivopabh­nmÆlamiva dhruvà 1.8.3.[14] so 'nakti | vyantu vayo 'ktaæ rihÃïà iti vaya evainametadbhÆtamasmÃnmanu«yalokÃddevalokamabhyutpÃtayati tannÅcairiva harati dvayaæ tadyasmÃnnÅcairiva haredyajamÃno vai prastaro 'syà evainametatprati«ÂhÃyai noddhantÅho eva v­«Âiæ niyacati 1.8.3.[15] sa harati | marutÃm p­«atÅrgaceti devalokaæ gacetyevaitadÃha yadÃha marutÃm p­«atÅrgaceti vaÓà p­ÓnirbhÆtvà divaæ gaca tato no v­«ÂimÃvahetÅyaæ vai vaÓà p­ÓniryadidamasyÃm mÆli cÃmÆlaæ cÃnnÃdyam prati«Âhitaæ teneyaæ vaÓà p­Óniriyam bhÆtvà divaæ gacetyevaitadÃha tato no v­«ÂimÃvaheti v­«ÂÃdvà Ærgrasa÷ subhÆtaæ jÃyate tasmÃdÃha tato no v­«ÂimÃvaheti 1.8.3.[16] athaikaæ t­ïamapag­hïÃti | yajamÃno vai prastara÷ sa yatk­tsnam prastaramanupraharetk«ipre ha yajamÃno 'muæ lokamiyÃttatho ha yajamÃno jyogjÅvati yÃvadvevÃsyeha mÃnu«amÃyustasmà evaitadapag­hïÃti 1.8.3.[17] tanmuhÆrtaæ dhÃrayitvÃnupraharati | tadyatrÃsyetara ÃtmÃgaæstadevÃsyaitadgamayatyatha yannÃnupraharedantariyÃddha yajamÃnaæ lokÃttatho ha yajamÃnaæ lokÃnnÃntareti 1.8.3.[18] tam präcamanusamasyati | prÃcÅ hi devÃnÃæ digatho uda¤camudÅcÅ hi manu«yÃïÃæ diktamaÇgulibhireva yoyupyeranna këÂhairdÃrubhirvà itaraæ Óavaæ vy­«anti nettathà karavÃma yathetaraæ Óavamiti tasmÃdaÇgulibhireva yoyupyeranna këÂhairyadà hotà sÆktavÃkamÃha 1.8.3.[19] athÃgnÅdÃhÃnuprahareti | tadyatrÃsyetara ÃtmÃgaæstadevÃsyaitadgamayetyevaitadÃha tÆ«ïÅmevÃnuprah­tya cak«u«pà agne 'si cak«urme pÃhÅtyÃtmÃnamupasp­Óati teno apyÃtmÃnaæ nÃnuprav­ïakti 1.8.3.[20] athÃha saævadasveti | saævÃdayainaæ devairityevaitadÃhÃgÃnagnÅdityagaÇkhalvityevaitadÃhÃgannitÅtara÷ pratyÃha ÓrÃvayeti taæ vai devai÷ ÓrÃvaya tamanubodhayetyevaitadÃha Órau«a¬iti vidurvà enamanu và enamabhutsatetyevaitadÃhaivamadhvaryuÓcÃgnÅcca devalokaæ yajamÃnamapinayata÷ 1.8.3[.2]1 athÃha svagà daivyà hot­bhya iti daivyà và ete hotÃro yatparidhayo 'gnayo hi tÃnevaitatsvagÃkaroti tasmÃdÃha svagà daivyà hot­bhya iti svastirmÃnu«ebhya iti tadasmai mÃnu«Ãya hotre hvalÃmÃÓÃste 1.8.3.[22] atha paridhÅnanupraharati sa madhyamamevÃgre paridhimanupraharati yam paridhiæ paryadhatthà agne deva païibhirguhyamÃna÷ taæ ta etamanu jo«aæ bharÃmye«a nettvadapacetayÃtà ityagne÷ priyam pÃtho 'pÅtamitÅtarÃvanusamasyati 1.8.3.[23] atha juhÆæ copabh­taæ ca samprag­hïÃti | ado haivÃhutiæ karoti yadanaktyÃhutirbhÆtvà devalokaæ gacÃditi tasmÃjjuhÆæ copabh­taæ ca samprag­hïÃti 1.8.3.[24] sa vai viÓvebhyo devebhya÷ samprag­hïÃti | yadvà anÃdi«Âaæ devatÃyai havirg­hyate sarvà vai tasmindevatà apitvinyo manyante na và etatkasyai cana devatÃyai havirg­hïannÃdi«ati yadÃjyaæ tasmÃdviÓvebhyo devebhya÷ samprag­hïÃtyetadu vaiÓvadevaæ haviryaj¤e 1.8.3.[25] sa samprag­hïÃti | saæsravabhÃgà sthe«Ã b­hanta iti saæsravo hyeva khalu pariÓi«Âo bhavati prastare«ÂhÃ÷ paridheyÃÓca devà iti prastaraÓca hi paridhayaÓcÃnuprah­tà bhavantÅmÃæ vÃcamabhi viÓve g­ïanta ityetadu vaiÓvadevaæ karotyÃsadyÃsminbarhi«i mÃdayadhvaæ svÃhà vìiti tadyathà va«Âk­taæ hutamevamasyaitadbhavati 1.8.3.[26] sa yasyÃnaso havirg­hïanti | anasastasya dhuri vimu¤canti yato yunajÃma tato vimu¤cÃmeti yato hyeva yu¤janti tato vimu¤canti yasyo pÃtryai sphye tasya yato yunajÃma tato vimu¤cÃmeti yato hyevaæ yu¤janti tato vimu¤canti 1.8.3.[27] yujau ha và ete yaj¤asya yatsrucau | te etadyuÇkte yatpracarati sa yaæ nidhÃyÃvadyedyathà vÃhanamavÃrcevaæ tatte etatsvi«Âak­ti vimocanamÃgacataste tatsÃdayati tadvimu¤cati te etatpuna÷ prayuÇkte 'nuyÃje«u so 'nuyÃjaiÓcaritvaitadvimocanamÃgacati te tatsÃdayati tadvimu¤cati te etatpuna÷ prayuÇkte yatsamprag­hïÃti tadyÃæ gatimabhiyuÇkte tÃæ gatiæ gatvà vimu¤cate yaj¤aæ và anu prajÃstasmÃdayam puru«o yuÇkte 'tha vimu¤cate 'tha yuÇkte tadyÃæ gatimabhiyuÇkte tÃæ gatiæ gatvÃntato vimu¤cate sa sÃdayati gh­tÃcÅ stho dhuryau pÃtaæsumne stha÷ sumne mà dhattamiti sÃdhvyau stha÷ sÃdhau mà dhattamityevaitadÃha 1.9.1.[1] sa yatrÃha | i«ità daivyà hotÃro bhadravÃcyÃya pre«ito mÃnu«a÷ sÆktavÃkÃyeti yadato hotÃnvÃha sÆkta iva tadÃha yajamÃnÃyaivaitadÃÓi«amÃÓÃste tadvà etadupari«ÂÃdyaj¤asyÃÓi«amÃÓÃste dvayaæ tadyasmÃdupari«ÂÃdyaj¤asyÃÓi«amÃÓÃste 1.9.1.[2] yaj¤aæ và e«a janayati | yo yajata etena hyuktà ­tvijastanvate taæ janayantyathÃÓi«amÃÓÃste tÃmasmai yaj¤a ÃÓi«aæ saænamayati yÃmÃÓi«amÃÓÃste yo mÃjÅjanateti tasmÃdvà upari«ÂÃdyaj¤asyÃÓi«amÃÓÃste 1.9.1.[3] devÃnvà e«a prÅïÃti | yo yajata etena yaj¤enargbhiriva tvadyajurbhiriva tvadÃhutibhiriva tvatsa devÃnprÅtvà te«vapitvÅ bhavati te«vapitvÅ bhÆtvÃthÃÓi«amÃÓÃste tÃmasmai devà ÃÓi«aæ saænamayanti yÃmÃÓi«amÃÓÃste yo no 'prai«Åditi tasmÃdvà upari«ÂÃdyaj¤asyÃÓi«amÃÓÃste 1.9.1.[4] atha pratipadyate | idaæ dyÃvÃp­thivÅ bhadramabhÆditi bhadraæ hyabhÆdyo yaj¤asya saæsthÃmagannÃrdhma sÆktavÃkamuta namovÃkamityubhayaæ và etadyaj¤a eva yatsÆktavÃkaÓca namovÃkaÓcÃrÃtsma yaj¤amavidÃma yaj¤amityevaitadÃhÃgne tvaæ sÆktavÃgasyupaÓrutÅ divasp­thivyorityagnimevaitadÃha tvaæ sÆktavÃgasyupaÓ­ïvatyoranayordyÃvÃp­thivyorityomanvatÅ te 'sminyaj¤e yajamÃna dyÃvÃp­thivÅ stÃmityannavatyau te `sminyaj¤e yajamÃna dyÃvÃp­thivÅ stÃmityevaitadÃha 1.9.1.[5] ÓaægavÅ jÅvadÃnÆ iti | ÓaægavÅ te jÅvadÃnÆ stÃmityevaitadÃhÃtrasnÆ apravede iti mÃha kasmÃccana pratrÃsÅrmo ta idam pu«Âaæ kaÓcana pravidatetyevaitadÃha 1.9.1.[6] urugavyÆtÅ abhayaæk­tÃviti | urugayÆtÅ te 'bhaye stÃmityevaitadÃha v­«ÂidyÃvà rÅtyÃpeti v­«Âimatyau te stÃmityevaitadÃha 1.9.1.[7] Óambhuvau mayobhuvÃviti | Óambhuvau te mayobhuvau stÃmityevaitadÃhorjasvatÅ ca payasvatÅ ceti rasavatyau ta upajÅvanÅye stÃmityevaitadÃha 1.9.1.[8] sÆpacaraïà ca svadhicaraïÃceti | sÆpacaraïÃha te 'sÃvastu yÃmadhastÃdupacarasi svadhicaraïo ta iyamastu yÃmupari«ÂÃdadhicarasÅtyevaitadÃha tayorÃvidÅti tayoranomanyamÃnayorityevaitadÃha 1.9.1.[9] agniridaæ havi÷ aju«atÃvÅv­dhata maho jyÃyo 'k­teti tadÃgneyamÃjyabhÃgamÃha soma idaæ haviraju«atÃvÅv­dhata maho jyÃyo 'k­teti tatsaumyamÃjyabhÃgamÃhÃgniridaæ haviraju«atÃvÅv­dhata maho jyÃyo 'k­teti tadya e«a ubhayatrÃcyuta Ãgneya÷ puro¬ÃÓo bhavati tamÃha 1.9.1.[10] atha yathÃdevataæ | devà Ãjyapà Ãjyamaju«antÃvÅv­dhanta maho jyÃyo 'krateti tatprayÃjÃnuyÃjÃnÃha prayÃjÃnuyÃjà vai devà Ãjyapà agnirhotreïedaæ haviraju«atÃvÅv­dhata maho jyÃyo 'k­teti tadagniæ hotreïÃhÃju«atetyevaæ yà i«Âà devatà bhavanti tÃ÷ sampaÓyatyasau haviraju«atÃsau haviraju«ateti tadyaj¤asyaivaitatsam­ddhimÃÓÃste yaddhi devà havirju«ante tena hi mahajjayati tasmÃdÃhÃju«atetyavÅv­dhateti yadvai devà havirjo«ayante tadapi girimÃtraæ kurvate tasmÃdÃhÃvÅv­dhateti 1.9.1.[11] maho jyÃyo 'krateti | yaj¤o vai devÃnÃm mahastaæ hyetajjyÃyÃæsamiva kurvate tasmÃdÃha maho jyÃyo 'krateti 1.9.1.[12] asyÃm­dheddhotrÃyÃæ devaægamÃyÃmiti | asyÃæ rÃdhnotu hotrÃyÃæ devaægamÃyÃmityevaitadÃhÃÓÃste 'yaæ yajamÃno 'sÃviti nÃma g­hïÃti tadenam pratyak«amÃÓi«Ã sampÃdayati 1.9.1.[13] dÅrghÃyutvamÃÓÃsta iti | sà yÃmutrottarà devayajyà tadiha pratyak«æ dÅrghÃyutvam 1.9.1.[14] suprajÃstvamÃÓÃsta iti | tadyadamutra bhÆyo havi«karaïaæ tadiha pratyak«æ suprajÃstvam praÓÃsanaæ sa kuryÃdya evaæ kuryÃduttarÃæ devayajyÃmÃÓÃsta iti tveva brÆyÃttadeva jÅvÃtuæ tatprajÃæ tatpaÓÆn 1.9.1.[15] bhÆyo havi«karaïamÃÓÃsta iti tadveva tatsajÃtavanasyÃmÃÓÃsta iti prÃïà vai sajÃtÃ÷ prÃïaurhi saha jÃyate tatprÃïÃnÃÓÃste 1.9.1.[16] divyaæ dhÃmÃÓÃsta iti | devaloke me 'pyasaditi vai yajate yo yajate taddevaloka evainametadapitvinaæ karoti yadanena havi«ÃÓÃste tadaÓyÃttad­dhyÃditi yadanena havi«ÃÓÃste tadasmai sarvaæ sam­dhyatÃmityevaitadÃha 1.9.1.[17] tà và etÃ÷ | pa¤cÃÓi«a÷ karoti tisra i¬ÃyÃæ tà a«ÂÃva«ÂÃk«arà vai gÃyatrÅ vÅryaæ gÃyatrÅ vÅryamevaitadÃÓi«o 'bhisaæpÃdayati 1.9.1.[18] nÃto bhÆyasÅ÷ kuryÃt | atiriktaæ ha kuryÃdyadato bhÆyasÅ÷ kuryÃdyadvai yaj¤asyÃtiriktaæ dvi«antaæ hÃsya tadbhrÃt­vyamabhyatiricyate tasmÃnnÃto bhÆyasÅ÷ kuryÃt 1.9.1.[19] apÅdvai kanÅyasÅ÷ sapta | tadasmai devà rÃsantÃmiti tadasmai devà anumanyantÃmityevaitadÃha tadÃgnirdevo devebhyo vanutÃæ vayamagne÷ pari mÃnu«Ã iti tadagnirdevo devebhyo vanutÃæ vayamagneradhyasmà etadvanavÃmahà ityevaitadÃha 1.9.1.[20] i«Âaæ ca vittaæ ceti | ai«i«uriva và etadyaj¤aæ tamavidaæstasmÃdÃhe«Âaæ ca vittaæ cetyubhe cainaæ dyÃvÃp­thivÅ aæhasaspÃtÃmityubhe cainaæ dyÃvÃp­thivÅ ÃttergopÃyatÃmityevaitadÃha 1.9.1.[21] tadu haika Ãhu÷ | ubhe ca meti tathà hotÃÓi«a ÃtmÃnaæ nÃntaretÅti tadu tathà na brÆyÃdyajamÃnasya vai yaj¤a ÃÓÅ÷ kiæ nu tatrartvijÃæ yÃæ vai kÃæ ca yaj¤a ­tvija ÃÓi«amÃÓÃsate yajamÃnasyaiva sà na ha sa etÃæ kva canÃÓi«am prati«ÂhÃpayati ya Ãhobhe ca meti tasmÃdu brÆyÃdubhe cainamityeva 1.9.1.[22] iha gatirvÃmasyeti | tadyadeva yaj¤asya sÃdhu tadevÃsminnetaddadhÃti tasmÃdÃheha gatirvÃmasyeti 1.9.1.[23] idaæ ca namo devebhya iti tadyaj¤asyaivaitatsaæsthÃæ gatvà namo devebhya÷ karoti tasmÃdÃhedaæ ca namo devebhya iti 1.9.1.[24] atha ÓamyorÃha | Óamyurha vai bÃrhaspatyo '¤jasà yaj¤asya saæsthÃæ vidÃæ cakÃra sa devalokamapÅyÃya tattadantarhitamiva manu«yebhya Ãsa 1.9.1.[25] tadvà ­«ÅïÃmanuÓrutamÃsa | Óamyurha vai bÃrhaspatyo '¤jasà yaj¤asya saæsthÃæ vidÃæ cakÃra sa devalokamapÅyÃyeti te tÃmeva yaj¤asya saæsthÃmupÃyanyÃæ ÓamyurbÃrhaspatyo 'vedyacamyorabruvaæstÃmvevai«a etadyaj¤asya saæsthÃmupaiti yÃæ ÓamyurbÃrhaspatyo 'vedyacamyorÃha tasmÃdvai ÓamyorÃha 1.9.1.[26] sa pratipadyate | tacaæyorÃv­ïÅmaha iti tÃæ yaj¤asya saæsthÃmÃv­ïÅmahe yÃæ ÓamyurbÃrhaspatyo 'vedityevaitadÃha 1.9.1.[27] gÃtuæ yaj¤Ãya gÃtuæ yaj¤apataya iti | gÃtuæ hye«a yaj¤Ãyecati gÃtuæ yaj¤apataye yo yaj¤asya saæsthÃæ daivÅ svastirastu na÷ svastirmÃnu«ebhya iti svasti no devatrÃstu svasti manu«yatretyevaitadÃhordhvaæ jigÃtu bhe«ajamityÆrdhvaæ no 'yaæ yaj¤o devalokaæ jayatvityevaitadÃha 1.9.1.[28] Óaæ no astu dvipade Óaæ catu«pada iti | etÃvadvà idaæ sarvaæ yÃvaddvipÃccaiva catu«pÃcca tasmà evaitadyaj¤asya saæsthÃæ gatvà Óaæ karoti tasmÃdÃha Óaæ no astu dvipade Óaæ catu«pada iti 1.9.1.[29] athÃnayetyupasp­Óati | amÃnu«a iva và etadbhavati yadÃrtvijye prav­ta iyaæ vai p­thivÅ prati«Âhà tadasyÃmevaitatprati«ÂhÃyÃm prati«Âhati tadu khalu punarmÃnu«o bhavati tasmÃdanayetyupasp­Óati 1.9.2.[1] te vai patnÅ÷ saæyÃjayi«yanta÷ pratiparÃyanti | juhÆæ ca sruvaæ cÃdhvaryurÃdatte vedaæ hotÃjyavilÃpanÅmagnÅt 1.9.2.[2] taddhaike«Ãmadhvaryu÷ | pÆrveïÃhavanÅyam paryeti tadu tathà na kuryÃdbahirdhà ha yaj¤ÃtsyÃdyatteneyÃt 1.9.2.[3] jaghaneno haiva patnÅæ | eke«Ãmadhvaryureti no eva tathà kuryÃtpÆrvÃrdho vai yaj¤asyÃdhvaryurjaghanÃrdha÷ patnÅ yathà bhasatta÷ Óira÷ pratidadhyÃdevaæ tadbahirdhà haiva yaj¤ÃtsyÃdyatteneyÃt 1.9.2.[4] antareïo haiva patnÅæ | eke«Ãmadhvaryureti no eva tathà kuryÃdantariyÃddha yaj¤ÃtpatnÅæ yatteneyÃttasmÃdu pÆrveïaiva gÃrhapatyamantareïÃhavanÅyaæ caiti tathà ha na bahirdhà yaj¤Ãdbhavati yatho evÃda÷ pracarannantareïa saæcarati sa u evÃsyai«a saæcaro bhavati 1.9.2.[5] atha patnÅ÷ saæyÃjayanti | yaj¤Ãdvai prajÃ÷ prajÃyante yaj¤ÃtprajÃyamÃnà mithunÃtprajÃyante mithunÃtprajÃyamÃnà antato yaj¤asya prajÃyante tadenà etadantato yaj¤asya mithunÃtprajananÃtprajanayati tasmÃnmithunÃtprajananÃdantato yaj¤asyemÃ÷ prajÃ÷ prajÃyante tasmÃtpatnÅ÷ saæyÃjayanti 1.9.2.[6] catasro devatà yajati | catasro vai mithunaæ dvandvaæ vai mithunaæ dve dve hi khalu bhavato mithunamevaitatprajanane kriyate tasmÃccatasro devatà yajati 1.9.2.[7] tà và Ãjyahavi«o bhavanti | reto và Ãjyaæ reta evaitatsi¤cati tasmÃdÃjyahavi«o bhavanti 1.9.2.[8] tenopÃæÓu caranti | tira iva vai mithunena caryate tira ivaitadyadupÃæÓu tasmÃdupÃæÓu caranti 1.9.2.[9] atha somaæ yajati | reto vai somo reta evaitatsi¤cati tasmÃtsomaæ yajati 1.9.2.[10] atha tva«ÂÃraæ yajati | tva«Âà vai siktaæ reto vikaroti tasmÃttva«ÂÃraæ yajati 1.9.2.[11] atha devÃnÃm patnÅryajati | patnÅ«u vai yonau reta÷ prati«Âhitaæ tattata÷ prajÃyate tatpatnÅ«vaivaitadyonau reta÷ siktam prati«ÂhÃpayati tattata÷ prajÃyate tasmÃddevÃnÃm patnÅryajati 1.9.2.[12] sa yatra devÃnÃm patnÅryajati | tatpurastÃttira÷ karotyupa ha vai tÃvaddevatà Ãsate yÃvanna sami«ÂayajurjuhvatÅdaæ nu no juhvatviti tÃbhya evaitattira÷ karoti tasmÃdimà mÃnu«ya striyastira ivaiva puæso jighatmanti yà iva tu tà iveti ha smÃha yÃj¤avalkya÷ 1.9.2.[13] athÃgniæ g­hapatiæ yajati | ayaæ và agnirloka imamevaitallokamimÃ÷ prajà abhiprajanayati tà imaæ lokamimÃ÷ prajà abhiprajÃyante tasmÃdagniæ g­hapatiæ yajati 1.9.2.[14] tadi¬Ãntam bhavati | na hyatra paridhayo bhavanti na prastaro yatra và ada÷ prastareïa yajamÃnaæ svagÃkaroti patiæ và anu jÃyà tadevÃsyÃpi patnÅ svagÃk­tà bhavatÅyasi taæ ha kuryÃdyatprastarasya rÆpaæ kuryÃttasmÃdi¬Ãntameva syÃduto prastarasyaiva rÆpaæ kriyate 1.9.2.[15] sa yadi prastarasya rÆpaæ kuryÃt | yathaivÃda÷ prastareïa yajamÃnaæ svagÃkarotyevamevaitatpatnÅæ svagÃkaroti 1.9.2.[16] sa yadi prastarasya rÆpaæ kuryÃt | vedasyaikaæ t­ïamÃcidyÃgraæ juhvÃmanakti madhyaæ sruve budhnaæ sthÃlyÃm 1.9.2.[17] athÃgnÅdÃhÃnuprahareti | tÆ«ïÅmevÃnuprah­tya cak«u«pà agne 'si cak«urme pÃhÅtyÃtmÃnamupasp­ÓÃte tano apyÃtmÃnaæ nÃnuprav­ïakti 1.9.2.[18] athÃha saævadasveti | agÃnagnÅdagaæcrÃvaya au«a svagà daivyà hot­bhya÷ svastirmÃnu«ebhya÷ ÓaæyorbrÆhÅti 1.9.2.[19] atha juhÆæ ca sruvaæ ca samprag­hïÃti | ado haivÃhutiæ karoti yadanaktyÃhutirbhÆtvà devalokaæ gacÃditi tasmÃjjuhÆæ ca sruvaæ ca samprag­hïÃti 1.9.2.[20] sa và agnaye samprag­hïÃti | agne 'dabdhÃyo 'ÓÅtametyam­to hyagnistasmÃdÃhÃdabdhÃyavityaÓÅtametyaÓi«Âho hyagnistasmÃdÃhÃÓÅtameti pÃhi mà didyo÷ pÃhi prasityai pÃhi duri«Âyai pÃhi duradmanyà iti sarvÃbhyo mÃrttibhyo gopÃyetyevaitadÃhÃvi«aæ na÷ pituæ k­ïvityannaæ vai pituranamÅvaæ na idamakilvi«amannaæ kurvityevaitadÃha su«adà yonÃvityÃtmanyetadÃha svÃhà vìiti tadyathà va«aÂk­taæ hutam evamasyaitadbhavati 1.9.2.[21] atha vedam patnÅ visraæsayati | yo«Ã vai vedirv­«Ã vedo mithunÃya vai ved!a÷ kriyate 'tha yadenena yaj¤a upÃlabhate mithunamevaitatprajananaæ kriyate 1.9.2.[22] atha yatpatnÅ visraæsayati | yo«Ã vai patnÅ v­«Ã vedo mithunamevaitatprajananaæ kriyate tasmÃdvedaæ patnÅ visraæsayati 1.9.2.[23] sà visraæsayati | vedo 'si yena tvaæ deva veda devebhyo vedo 'bhavastena mahyaæ vedo bhÆyà iti yadi yaju«Ã cikÅr«edetenaiva kuryÃt 1.9.2.[24] tamà vede÷ saæst­ïÃti | yo«Ã vai vedirv­«Ã veda÷ paÓcÃdvai parÅtya v­«Ã yo«Ãmadhidravati paÓcÃdevainÃmetatparÅtya v­«ïà vedenÃdhidrÃvayati tasmÃdà vede÷ saæst­ïÃti 1.9.2.[25] atha sami«Âayajurjuhoti | prÃÇne yaj¤o 'nusaæti«ÂhÃtà ityatha yaddhutvà sami«Âayaju÷ patnÅ÷ saæyÃjayetpratyaÇÇu haivÃsyai«a yaj¤a÷ saæti«Âheta tasmÃdvà etarhi sami«Âayajurjuhoti prÃÇne yaj¤o 'nusaæti«ÂhÃtà iti 1.9.2.[26] atha yasmÃtsami«ÂayajurnÃma | yà và etena yaj¤ena devatà hvayati yÃbhya e«a yaj¤astÃyate sarvà vai tattÃ÷ sami«Âà bhavanti tadyattÃsu sarvÃsu sami«ÂÃsvathaitajjuhoti tasmÃtsami«ÂayajurnÃma 1.9.2.[27] atha yasmÃtsami«Âayajurjuhoti | yà và etena yaj¤ena devatà hvayati yÃbhya e«a yaj¤astÃyata upa ha vai tà Ãsate yÃvanna sami«ÂayajurjuhvatÅdaæ nu no juhvatviti tà evaitadyathÃyathaæ vyavas­jati yatra yatrÃsÃæ caraïaæ tadanu yaj¤aæ và etadajÅjanata yadenamatata taæ janayitvà yatrÃsya prati«Âhà tatprati«ÂhÃpayati tasmÃtsami«Âayajurjuhoti 1.9.2.[28] sa juhoti | devà gÃtuvida iti gÃtuvido hi devà gÃtuæ vittveti yaj¤aæ vittvetyevaitadÃha gÃtumiteti tadetena yathÃyathaæ vyavas­jati manasaspata imaæ deva yaj¤aæ svÃhà vÃtte dhà ityayaæ vai yaj¤o yo 'yam pavate tadimaæ yaj¤aæ sambh­tyaitasminyaj¤e prati«ÂhÃpayati yaj¤ena yaj¤aæ saædadhÃti tasmÃdÃha svÃhà vÃte dhà iti 1.9.2.[29] atha barhirjuhoti | ayaæ vai loko barhiro«adhayo barhirasminnevaitalloka o«adhÅrdadhati tà imà asmiæloka o«adhaya÷ prati«ÂhitÃstasmÃdbarhirjuhoti 1.9.2.[30] tÃæ và atiriktÃæ juhoti | sami«ÂayajurhyevÃnto yaj¤asya yaddhyÆrdhvaæ sami«Âayaju«o 'tiriktaæ tadyadà hi sami«ÂayajurjuhotyathaitÃbhyo juhoti tasmÃdimà atiriktà asammità o«adhaya÷ prajÃyante 1.9.2.[31] sa juhoti | sam barhiraÇktÃæ havi«Ã gh­tena samÃdityairva!subhi÷ sam marudbhi÷ samindro viÓvadevebhiraÇktÃæ divyaæ nabho gacatu yatsvÃheti 1.9.2.[32] atha praïÅtà dak«iïata÷ parÅtya ninayati | yuÇkte và etadyaj¤aæ yadenaæ tanute sa yanna ninayetparÃÇu hÃvimukta eva yaj¤o yajamÃnam prak«iïÅyÃttatho ha yaj¤o yajamÃnaæ na prak«iïÃti tasmÃtpraïÅtà dak«iïata÷ parÅtya ninayati 1.9.2.[33] sa ninayati | kastvà vimu¤cati sa tvà vimu¤cati kasmai tvà vimu¤cati tasmai tvà vimu¤cati po«Ãyeti tatpu«ÂimuttamÃæ yajamÃnÃyà nirÃha sa yenaiva praïayati tena ninayati yena hyeva yogyaæ yu¤janti tena vimu¤canti yoktreïa hi yogyaæ yu¤janti yoktreïa vimu¤cantyatha phalÅkaraïÃÇkapÃlenÃdho 'dha÷ k­«ïÃjinamupÃsyati rak«asÃm bhÃgo 'sÅti 1.9.2.[34] devÃÓca và asurÃÓca | ubhaye prÃjÃpatyÃ÷ pasp­dhira etasminyaj¤e prajÃpatau pitari saævatsare 'smÃkamayam bhavi«yatyasmÃkamayam bhavi«yatÅti 1.9.2.[35] tato devÃ÷ | sarvaæ yaj¤aæ saæv­jyÃtha yatpÃpi«Âhaæ yaj¤asya bhÃgadheyamÃsÅttenainÃnnirabhajannasnà paÓo÷ phalÅkaraïairhaviryaj¤Ãtsunirbhaktà asannitye«a vai sunirbhakto yam bhÃginaæ nirbhajantyatha yamabhÃgaæ nirbhajantyaiva sa tÃvacaæsata uta hi vaÓo labdhvÃha kim mà babhaktheti sa yamevaibhyo devà bhÃgamakalpayaæstamevaibhya e«a etadbhÃgaæ karotyatha yadadho 'dha÷ k­«ïÃjinamupÃsyatyanagnÃvevaibhya etadandhe tamasi praveÓayati tatho evÃs­kpaÓo rak«asÃm bhÃgo 'sÅtyanagnÃvandhe tamasi praveÓayati tasmÃtpaÓostedanÅæ na kurvanti rak«asÃæ hi sa bhaga÷ 1.9.3.[1] saæsthite yaj¤e | dak«iïata÷ parÅtya pÆrïapÃtraæ ninayati tathà hyudagbhavati tasmÃddak«iïata÷ parÅtya pÆrïapÃtraæ ninayati devaloke me 'pyasaditi vai yajate yo yajate so 'syai«a yaj¤o devalokamevÃbhipraiti tadanÆcÅ dak«iïà yÃæ dadÃti saiti dak«iïÃmanvÃrabhya yajamÃna÷ 1.9.3.[2] sa e«a devayÃno và pit­yÃïo và panthÃ÷ | tadubhayato 'gniÓikhe samo«antyau ti«Âhata÷ prati tamo«ato ya÷ pratyu«yo 'tyu taæ s­jate yo 'tis­æjya÷ ÓÃntirÃpastadetamevaitatpanthÃnaæ Óamayati 1.9.3[[.]]3 pÆrïaæ ninayati sarvaæ vai pÆrïaæ sarveïaivainametacamayati saætatamavyavacinnaæ ninayati saætatenaivainametadavyavacinnena «amayati 1.9.3.[4] yadveva pÆrïapÃtraæ ninayati | yadvai yaj¤asya mithyà kriyate vyasya tadv­hanti k«aïvanti ÓÃntirÃpastadadbhi÷ ÓÃntyà Óamayati tadadbhi÷ saædadhÃti 1.9.3.[5] pÆrïaæ ninayati | sarvaæ vai pÆrïaæ sarveïaivaitatsaædadhÃti saætatamavyavacinnaæ ninayati saætatenaivaitadavyavacinnena saædadhÃti 1.9.3.[6] tada¤jalinà pratig­hïÃti | saæ varcasà payasà saæ tanÆbhiraganmahi manasà saæ Óivena tva«Âà sudatro vidadhÃtu rÃyo 'numÃr«Âu tanno yadvili«Âamiti yadviv­¬haæ tatsaædadhÃti 1.9.3.[7] atha mukhamupasp­Óate | dvayaæ tadyasmÃnmukhamupasp­Óate 'm­taæ và Ãpo 'm­tenaivaitatsaæsp­Óata etadu caivaitatkarmÃtmaÇkurute tasmÃnmukhamupasp­Óate 1.9.3.[8] atha vi«ïukramÃn kramate | devÃnvà e«a prÅïÃti yo yajata etena yaj¤ena 'rgbhiriva tvadyajurbhiriva tvadÃhutibhiriva tvatsa devÃnprÅtvà te«vapitvÅ bhavati te«vapitvÅ bhÆtvà tÃnevÃbhiprakrÃmati 1.9.3.[9] yadveva vi«ïukramÃn kramate | yaj¤o vai vi«ïu÷ sa devebhya imÃæ vikrÃntiæ vicakrame yai«Ãmiyaæ vikrÃntiridameva prathamena padena paspÃrÃthedamantarik«aæ dvitÅyena divamuttamenaitÃmvevai«a etasmai vi«ïuryaj¤o vikrÃntiæ vikramate tasmÃdvi«ïukramÃn kramate tadvà ita eva parÃcÅnam bhÆyi«Âhà iva kramante 1.9.3.[10] tadu tatp­thivyÃæ vi«ïurvyakraæsta | gÃyatreïa candasà tato nirbhakto yo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mo 'ntarik«e vi«ïurvyakraæsta trai«Âubhena candasà tato nirbhakto yo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mo divi vi«ïurvyakraæsta jÃgatena candasà tato nirbhakto yo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma ityevamimÃællokÃntsamÃruhyÃthai«Ã gatire«Ã prati«Âhà ya e«a tapati tasya ye raÓmayaste suk­to'tha yatparam bhÃ÷ prajÃpatirvà sa svargo và lokastadevamimÃællokÃntsamÃruhyÃthaitÃæ gatimetÃæ prati«ÂhÃæ gacati parastÃttvevÃrvÃÇ krameta ya ito 'nuÓÃsanaæ cikÅr«eddÆyaæ tadyasmÃtparastÃdarvÃÇ kramate 1.9.3'pasaraïato ha và agre devà jayanto 'jayan | divamevÃgre 'thedamantarik«amatheto 'napasaraïÃtsapatnÃnanudanta tatho evai«a etadapasaraïata evÃgre jaya¤jayati divamevÃgre 'thedamantarik«amatheto 'napasaraïÃtsapatnÃnnudata iyaæ vai p­thivÅ prati«Âhà tadasyÃmevaitatprati«ÂhÃyÃæ pratiti«Âhati 1.9.3.[11] tadu taddivi vi«ïurvyakraæsta | jÃgatena candasà tato nirbhakto yo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mo 'ntarik«e vi«ïurvyakraæsta trai«Âubhena candasà tato nirbhakto yo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma÷ p­thivyÃæ vi«ïurvyakraæsta gÃyatreïa candasà tato nirbhakto yo 'smÃndve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mo 'smÃdannÃdasyai prati«ÂhÃyà ityasyÃæ hÅdaæ sarvamannÃdyam prati«Âhita tasmÃdÃhÃsmÃdannÃdasyai prati«ÂhÃyà iti 1.9.3.[12] atha prÃÇ prek«ate | prÃcÅ hi devÃnÃæ diktasmÃtprÃÇ prek«ate 1.9.3.[13] sa prek«ate | aganma svariti devà vai svaraganma devÃnityevaitadÃha saæ jyoti«ÃbhÆmeti saæ devairabhÆmetyevaitadÃha 1.9.3.[14] atha sÆryamudÅk«ate | sai«Ã gatire«Ãprati«Âhà tadetÃæ gatimetÃm prati«ÂhÃæ gacati tasmÃtsÆryamudÅk«ate 1.9.3.[15] sa udÅk«ate | svayambhÆrasi Óre«Âho raÓmiritye«a vai Óre«Âho raÓmiryatsÆryastasmÃdÃha svayambhÆrasi Óre«Âho raÓmiriti varcodà asi varco me dehÅti tvevÃhaæ bravÅmÅti ha smÃha yÃj¤avalkyastaddhyeva brÃhmaïenai«Âhavyaæ yadbrahmavarcasÅ syÃdityuto ha smÃhaupoditeya e«a vÃva mahyaæ gà dÃsyati godà gà me dehÅtyevaæ yaæ kÃmaæ kÃmayate so 'smai kÃma÷ sam­dhyate 1.9.3.[16] athÃvartate | sÆryasyÃv­tamanavÃvarta iti tadetÃæ gatimetÃm prati«ÂhÃæ gatvaitasyaivÃv­tamanvÃvartate 1.9.3.[17] atha gÃrhapatyamupati«Âhate | dvayaæ tadyasmÃdgÃrhapatyamupati«Âhate g­hà vai gÃrhapatyo g­hà vai prati«Âhà tadg­he«vevaitatprati«ÂhÃyÃm pratiti«Âhati yÃvadvevÃsyeha mÃnu«amÃyustasmà evaitadupati«Âhate tasmÃdgÃrhapatyamupati«Âhate 1.9.3.[18] sa upati«Âhate | agne g­hapate sug­hapatistvayÃgne 'haæ g­hapatinà bhÆyÃsaæ sug­hapatistvaæ mayÃgne g­hapatinà bhÆyà iti nÃtra tirohitamivÃstyasthÆri nau gÃrhapatyÃni santvityanÃrttÃni nau gÃrhapatyÃni santvityevaitadÃha Óataæ himà iti Óataæ var«Ãïi jÅvyÃsamityevaitadÃha tadapyetadbruvannÃdriyetÃpi hi bhÆyÃæsi ÓatÃdvar«ebhya÷ puru«o jÅvati tasmÃdapyetadbruvannÃdriyeta 1.9.3.[19] athÃvartate | sÆryasyÃv­tamanvÃvarta iti tadetÃæ gatimetÃm prati«ÂhÃæ gatvaitasyaivÃv­tamanvÃvartate 1.9.3.[20] atha putrasya nÃma g­hïÃti | idam me 'yaæ vÅryam putro 'nusaætanavaditi yadi putro na syÃdapyÃtmana eva nÃma g­hïÅyÃt 1.9.3.[21] athÃhavanÅyamupati«Âhate | prÃÇne yaj¤o 'nusaæti«ÂhÃtà iti tÆ«ïÅmupati«Âhateatha vrataæ vis­jate | idamahaæ ya evÃsmi so 'smÅtyamÃnu«a iva và etadbhavati yadvratamupaiti na hi tadavakalpate yadbrÆyÃdidamahaæ satyÃdan­tamupaimÅti tadu khalu punarmÃnu«o bhavati tasmÃdidamahaæ ya evÃsmi sà 'smÅtyevaæ vrataæ vis­jeta