SATAPATHA-BRAHMANA 1 Data input by H.S. Ananthanarayana and W. P. Lehman. Bracketted numbering added mechanically. ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Classical Sanskrit Extended ³ ³ (CSX) encoding: ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 224 ³ ³ long A â 226 ³ ³ long i ã 227 ³ ³ long I ä 228 ³ ³ long u å 229 ³ ³ long U æ 230 ³ ³ vocalic r ç 231 ³ ³ vocalic R è 232 ³ ³ long vocalic r é 233 ³ ³ vocalic l ë 235 ³ ³ long vocalic l í 237 ³ ³ velar n ï 239 ³ ³ velar N ð 240 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t ñ 241 ³ ³ retroflex T ò 242 ³ ³ retroflex d ó 243 ³ ³ retroflex D ô 244 ³ ³ retroflex n õ 245 ³ ³ retroflex N ö 246 ³ ³ palatal s ÷ 247 ³ ³ palatal S ø 248 ³ ³ retroflex s ù 249 ³ ³ retroflex S ú 250 ³ ³ anusvara ü 252 ³ ³ anusvara (overdot) § 167 ³ ³ capital anusvara ý 253 ³ ³ visarga þ 254 ³ ³ (capital visarga 255) ³ ³ ³ ³ Other characters of the CSX encoding table are ³ ³ not included. Accents have been dropped in order ³ ³ to facilitate word search. ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ 1.1.1.[1] vratamupaiùyan | antareõàhavanãyaü ca gàrhapatyaü ca pràï tiùñhannapa upaspç÷ati tadyadapa upaspç÷atyamedhyo vai puruùo yadançtaü vadati tena påtirantarato medhyà và àpo medhyo bhåtvà vratamupàyànãti pavitraü và àpaþ pavitrapåto vratamupàyànãti tasmàdvà apa upaspç÷ati 1.1.1.[2] so 'gnimevàbhãkùamàõo vratamupaiti | agne vratapate vrataü cariùyàmi tacakeyaü tanme ràdhyatàmityagnirvai devànàü vratapatistasmà evaitatpràha vrataü cariùyàmi taccakeyaü tanme ràdhyatàmiti nàtra tirohitamivàsti 1.1.1.[3] atha saüsthite visçjate | agne vratapate vratamacàriùaü tàda÷akam tanme ràdhãtya÷akadyetadyo yaj¤asya saüsthàmagannaràdhi hyasmai yo yaj¤asya saüsthàmagannetena nveva bhåyiùñhà iva vratamupayantyanena tvevopeyàt 1.1.1.[4] dvayaü và idaü na tçtãyamasti | satyaü caivànçtaü ca satyameva devà ançtam manuùyà idamahamançtàtsatyamupaimãti tanmanuùyebhyo devànupaiti 1.1.1.[5] sa vai satyameva vadet | etaddhavai devà vrataü caranti yatsatyaü tasmàtte ya÷o ya÷o ha bhavati ya evaü vidvàütsatyaüvadati 1.1.1.[6] atha saüsthite visçjate | idamahaü ya evàsmi so 'smãtyamànuùa iva và etadbhavati yadvratamupaiti na hi tadavakalpate yadbråyàdidamahaü satyàdançtamupaimãti tadu khalu punarmànuùo bhavati tasmàdidamahaü ya evàsmi so 'smãtyevaü vrataü visçjeta 1.1.1.[7] athàto '÷anàna÷anasyaiva | taduhàùàóhaþ sàvayaso 'na÷anameva vratam mene mano ha vai devà manuùyasyàjànanti ta enametadvratamupayantaü viduþ pràtarno yakùyata iti te 'sya vi÷ve devà gçhànàgacanti te 'sya gçheùåpavasanti sa upavasathaþ 1.1.1.[8] tannvevànavakLptam | yo manuùyeùvana÷natsu pårvo '÷nãyàdatha kimu yo deveùvana÷natsu pårvo '÷nãyàttasmàdu naivà÷nãyàt 1.1.1.[9] tadu hovàca yàj¤avalkyaþ | yadi nà÷nàti pitçdevatyo bhavati yadyu a÷nàti devànatya÷nàtãti sa yadevà÷itamana÷itaü tada÷nãyàditi yasya vai havirna gçhõanti tada÷itamana÷itaü sa yada÷nàti tenàpitçdevatyo bhavati yadyu tada÷nàti yasya havirna gçhõanti teno devànnàtya÷nàti 1.1.1.[10] sa và àraõyamevà÷nãyàt | yà vàraõyà oùadhayo yadvà vçkùyaü tadu ha smàhàpi barkurvàrùõo màsànme pacata na và etesàü havirgçhõantãti tadu tathà na kuryàdvrãhiyavayorvà etadupajaü yacamãdhànyaü tadvrãhiyavàvevaitena bhåyàüsau karoti tasmàdàraõyamevà÷nãyàt 1.1.1.[11] sa àhavanãyàgàre vaitàü ràtrãü ÷ayãta | gàrhapatyàgàre và devànvà eùa upàvartate yo vratamupaiti sa yànevopàvarttate teùàmevaitanmadhye ÷ete 'dhaþ ÷ayãtàdhastàdiva hi ÷reyasa upacàraþ 1.1.1.[12] sa vai pràtarapa eva | prathamena karmaõàbhipadyate 'paþ praõayati yaj¤ovà àpo yaj¤amevaitatprathamena karmaõàbhipadyate tàþ praõayati yaj¤amevaitadvitanoti 1.1.1.[13] sa praõayati | kastvà yunakti sa tvà yunakti kasmai tvà yunakti tasmai tvà yunaktãtyetàbhiraniruktàbhirvyàhçtibhiranirukto vai prajàpatih prajàpatiryaj¤astatprajàpatimevaitadyaj¤aü yunakti 1.1.1.[14] yadvevàpaþ praõayati | adbhirvà idaü sarvamàptaü tatprathamenaivaitatkarmaõà sarvamàpnoti 1.1.1.[15] yadvevàsyàtra | hotà vàdhvaryurvà brahmà vàgnãdhro và svayaü và yajamàno nàbhyàpayati tadevàsyaitena sarvamàptam bhavati 1.1.1.[16] yadvevàpaþ praõayati | devànha vai yaj¤ena yajamànàüstànasurarakùasàni rarakùurna yakùyadhva iti tadyadarakùaüstasmàdrakùàüsi 1.1.1.[17] tato devà etaü vajraü dadç÷uþ | yadapo vajro và àpo vajro hi và àpastasmàdyenaità yanti nimnaü kurvanti yatropatiùñhante nirdahanti tata etaü vajramudayacaüstasyàbhaye 'nàùñre nivàte yaj¤amatanvata tatho evaisa etaü vajramudyacati tasyàbhaye 'nàùñre nivàte yaj¤aü tanute tasmàdapaþ praõayati 1.1.1.[18] tà utsicyottareõa gàrhapatyaü sàdayati | yoùà và àpo vçùàgnirgçhà vai gàrhapatyastadgçheùvevaitanmithunam prajananaü kriyate vajraü và eùa udyacati yo 'paþ praõayati yo và apratiùñhito vajramudyacati nainaü ÷aknotyudyantuü saü hainaü ÷çõàti 1.1.1.[19] sa yadgàrhapatye sàdayati | gçhà vai gàrhapatyo gçhà vai pratiùñhàyàm pratitiùñhati tatho hainameùa vajro na hinasti tasmàdgàrhapatye sàdayati 1.1.1.[20] tà uttareõàhavanãyam praõayati | yoùà và àpo vçbùàgnirmithunamevaitatprajananaü kriyata evamiva hi mithunaü kLptamuttarato hi strã pumàüsamupa÷ete 1.1.1.[21] tà nàntareõa saücareyuþ | nenmithunaü caryamàõamantareõa saücaràniti tà nàtihçtya sàdayenno anàptàþ sàdayetsa yadatihçtya sàdayedasti và agne÷càpàü ca vibhràtçvyamiva sa yatheva ha tadagnerbhavati yatràsyàpa upaspç÷antyagnau hàdhi bhràtçvyaü vardhayedyadatihçtya sàdayedyadya anàptàþ sàdayenno hàbhistaü kàmamabhyàpayedyasmai kàmàya praõãyante tasmàdu sampratyevottareõàhavanãyam praõayati 1.1.1.[22] atha tçõaiþ paristçõàti | dvandvam pàtràõyudàharati ÷årpaü càgnihotrahavaõãü ca sphyaü ca kapàlànica ÷amyàü cakçùõàjinaü colåkhalamusale dçùadupala tadda÷a da÷àkùarà vai viràóviràóvai yaj¤astadviràjamevaitadyaj¤amabhisampàdayatyatha yaddvandvaü dvandvaü vai vãryaü yadà vai dvau saü rabhete atha tadvãryam bhavati dvandvaü vai mithunam prajananam mithunamevaitatprajananaü kriyate 1.1.2.[1] atha ÷årpaü càgnihotrahavaõãü càdatte | karmaõo vàü veùàya vàmiti yaj¤o vai karma yaj¤àya hi tasmàdàha karmaõo vàmiti veùàya vàmiti veveùñãva hi yaj¤am 1.1.2.[2] atha vàcaü yacati | vàgvai yaj¤o 'vikùubdho yaj¤aü tanavà ityatha pratapati pratyuùñaü rakùaþ pratyuùñà aràtayo niùñaptaü rakùo niùñaptà aràtaya iti và 1.1.2.[3] devà ha vai yaj¤aü tanvànàþ | te 'surarakùasebhya àsaïgàdbibhayà¤cakrustadyaj¤amukhàdevaitannàùñrà rakùàüsyato 'pahanti 1.1.2.[4] atha praiti | urvantarikùamanvemãtyantarikùaü và anu rakùa÷caratyamålamubhayataþ paricinnaü yathàyam puruùo 'måla ubhayataþ paricinno 'ntarikùamanucarati tadbrahmaõaivaitadantarikùamabhayamanàùñraü kurute 1.1.2.[5] sa và anasa eva gçhõãyàt | ano ha và agre pa÷ceva và idaü yacàlaü sa yadevàgre tatkaravàõiti tasmàdanasa eva gçhõãyàt 1.1.2.[6] bhåmà và anaþ | bhåmà hi và anastasmàdyadà bahu bhavatyanovàhyamabhådityàhustadbhåmànamevaitadupaiti tasmàdanasa eva gçhõãyàt 1.1.2.[7] yaj¤o vasanti na kauùñasya na kumbhyai bhastràyai ha smarùayo gçhõanti tadvçùãnprati bhastràyai yajåüùyàsustànyetarhi pràkçtàni yaj¤àdyaj¤aü nirmimà iti tasmàdanasa evagçhõãyàt 1.1.2.[8] uto pàtryai gçàmu tarhyavastadupohya gçhõãyàdyato yunajàma tato vimu¤ccanti 1.1.2.[9] tasya và etasyànasaþ | agnireva dhåragnirhi vai dhåratha ya enadvahantyagnidagdhamivaiùàü vaham bhavatyatha yajjaghanena kastambhãm pra ugaü vedirevàsya sà nãóa eva havirdhànam 1.1.2.[10] sa dhuramabhimç÷ati | dhårasi dhårva dhårvantaü dhårva taü yo 'smàndhårvati taü dhårvayaü vayaü dhårvàma ityagnirvà eùa dhuryastametadatyeùyanbhavati havirgrahiùyaüstasmàevaitànnihnute tatho haitameùo 'tiyantamagnirdhuryo na hinasti 1.1.2.[11] taddha smaitadàruõiràha | adharmàsa÷o và ahaü sapatnàndhårvàmãtyetaddha sma sa tadabhyàha 1.1.2.[12] atha jaghanena kastambhãmãùàmabhimç÷ya japati | devànàmasi vahnitamaü sasnitamam papritamaü juùñatamaü devahåtamam |ahrutamasi havirdhànaü dçühasva mà hvàrityana evaitadupastautyupastutàdràtamanaso havirgçhõànãti mà te yaj¤apatirhvàrùãditi yajamàno vai yaj¤apatistadyajamànàyaivaitaduhvalàmà÷àste 1.1.2.[13] athàkramate | viùõustvà kramatàmiti yaj¤o vai viùõuþ sa devebhya imàü vikràntiü vicakrame yaiùàmiyaü vikràntiridameva prathamena padena paspàràthedamantarikùaü dvitãyena divamuttamenaitàmvevaiùa etasmai viùõuryaj¤o vikràntiü vikramate 1.1.2.[14] atha prekùate | uru vàtàyeti pràõo vai vàtastadbrahmaõaiv aitatpràõàya vàtàyorugàyaü kurute 1.1.2.[15] athàpàsyati | apahataü rakùa iti yadyatra ki¤cidàpannam bhavati yadyu nàbhyeva mç÷ettannàùñrà evaitadrakùàü syato 'pahanti 1.1.2.[16] athàbhipadyate | yacantàm pa¤cati pa¤ca và imà aïgulayaþ pàïkto vai yaj¤astadyaj¤amevaitadatra dadhàti 1.1.2.[17] atha gçhõàti | devasya tvà savituþ prasave '÷vinorbàhubhyàm påùõo hastàbhyàm agnaye juùñaü gçhõàmãti savità vai devànàm prasavità tatsavitçprasåta evaitadgçhõàtya÷vinorbàhubhyàmitya÷vinàvadhvaryå påùõo hastàbhyàmiti påùà bhàgadugho '÷anam pàõibhyàmupanidhàtà satyaü devà antammanuùyàstatsatyenaivaitadgçhõàti 1.1.2.[18] atha devatàyà àdi÷ati | sarvà ha vai devatà adhvaryuü havirgçhãùyantamupatiùñhante mama nàma grahãùyati mama nàma grahãùyatãti tàbhya evaitatsaha satãbhyo 'samadaü karoti 1.1.2.[19] yadveva devatàyà àdi÷ati | yàvatãbhyo ha vai devatàbhyo havãüùi gçhyanta éõamu haiva tàstena manyante yadasmai taükàmaü samardhayeyuryatkàmyà gçhõ àti tasmàdvai devatàyà 'àdi÷atyevameva yathàpårvaü havãüùi gçhãtvà 1.1.2.[20] athàbhimç÷ati | bhåtàya tvà nàràtaya iti tadyata eva gçhõàti tadevaitatpunaràpyàyayati 1.1.2.[21] atha pràïprekùate | svarabhivikhyeùamiti parivçtamiva và etadano bhavati tadasyaitaccakùuþ pàpmagçhãtamiva bhavati yaj¤o vai svarahardevàþ såryastatsvarevaitadato bhivipa÷yati 1.1.2.[22] athàvarohati | dçühantàü duryàþ pçthivyàmiti gçhà vai duryàste heta ã÷varo gçhà yajamànasya yo 'syaiùo 'dhvaryuryaj¤ena carati tam prayantamanu pracyotostasye÷varaþ kulaü vikùobdhostànevaitadasyàm pçthivyàü dçühati tathà nànupracyavante tathà na vikùobhante tasmàdàha dçühantàü duryàþ pçthivyàmityatha praityurvantarikùamanvemãti so 'sàveva bandhuþ 1.1.2.[23] sa yasya gàrhapatye havãüùi ÷rapayanti | gàrhapatye tasya pàtràõi saüsàdayanti jaghaneno tarhi gàrhapatyaü sàdayedyasyàhavanãye havãüùi ÷rapayantyàhavanãye tasya pàtràõi saüsàdayanti jaghaneno tarhyàhavanãyaü sàdayetpçthivyàstvà nàbhau sàdayàmãti madhyaü vai nàbhirmadhyamabhayaü tasmàdàha pçthivyàstvà nàbhau sàdayàmãtyadityà upastha ityupastha ivainadabhàrùuriti và àhuryatsuguptaü gopàyanti tasmàdàhàdityà upastha ityagne havyaü rakùeti tadagnaye caivaitaddhaviþ paridadàti guptyà asyai ca pçthivyai tasmàdàhàgne havyaü rakùeti 1.1.3.[1] pavitre karoti | pavitre stho vaiùõavyàviti yaj¤o vai viùõuryaj¤iye stha ityevaitadàha 1.1.3.[2] te vai dve bhavataþ | ayaü vai pavitraü yo 'yam pavate so 'yameka ivaiva pavate so 'yam puruùe 'ntaþ praviùñaþ pràïca pratyaïca tàvimau pràõodànau tadetasyaivànu màtràü tasmàddve bhavataþ 1.1.3.[3] atho api trãõi syuþ | vyàno hi tçtãyo dve nveva bhavatastàbhyàmetàþ prokùaõãrutpåya tàbhiþ prokùati tadyadetàbhyàmutpunàti 1.1.3.[4] vçtro ha và idaü sarvaü vçtvà ÷i÷ye | yadidamantareõa dyàvàpçthivã sa yadedaü sarvaü vçtvà ÷i÷ye tasmàdvçtro nàma 1.1.3[[.]]5 tamindro jaghàna | sa hataþ påtiþ sarvata evàpo 'bhipra susràva sarvataiva hyayaü samudrastasmàdu haikà àpo bãbhatsà¤cakrire tà uparyuparyatipupruvire 'ta ime darbhàstà haità anàpåyità àpo 'sti và itaràsu saü sçùñamiva yadenà vçtraþ påtirabhipràsravattadevàsàmetàbhyàm pavitràbhyàmapahantyatha medhyàbhirevàdbhiþ prokùati tasmàdvà etàbhyàmutpunàti 1.1.3.[6] sa utpunàti | saviturvaþ prasava utpunàmyacidreõa pavitreõa såryasya ra÷mibhiriti savità vai devànàm prasavità tatsavitçprasåta evaitadutpunàtyacidreõa pavitreõeti yo và ayam pavata eùo 'cidram pavitrametenaitadàha såryasya ra÷mibhirityete và utpavitàro yatsåryasya ra÷mayastasmàdàha såryasya ra÷mibhiriti 1.1.3.[7] tàþ savye pàõau kçtvà | dakùiõenodiïgayatyupastautyevainà etanmahayatyeva devãràpo agreguvo agrepuva iti devyo hyàpastasmàdàha devãràpa ityagreguva iti tà yatsamudraü gacanti tenàgreguvo 'grepuva iti tà yatprathamàþ somasya ràj¤o bhakùayanti tenàgrepuvo 'gra imamadya yaj¤aü nayatàgre yaj¤apatiü sudhàtuü yaj¤apatiü devayuvamiti sàdhu yaj¤aü sàdhu yajamànamityevaitadàha 1.1.3.[8] yuùmà indro 'vçõãta vçtratårya iti | età u hãndro 'vçõãta vçtreõa spardhamàna etàbhirhyenamahaüstasmàdàha yuùmà indro 'vçõãta vçtratårya iti 1.1.3.[9] yåyamindramavçõãdhvaü vçtratårya iti | età u hãndramavçõata vçtreõa spardhamànametàbhirhyenamahaüstasmàdàha yåyamindramavçõãdhvaü vçtratårya 'iti 1.1.3.[10] prokùità stheti | tadetàbhyo nihnute 'tha haviþ prokùatyeko vai prokùaõasya bandhurmedhyamevaitatkaroti 1.1.3[.1]1 sa prokùati agnaye tvà juùñam prokùàmãti tadyasyai devatàyai havirbhavati tasyai medhyaü karotyevameva yathàpårvaü havãüùi prokùya 1.1.3.[12] atha yaj¤apàtràõi prokùati | daivyàya karmaõo ÷undhadhvaü devayajyàyà iti daivyàya hi karmaõo ÷undhati devayajyàyai yadvo '÷uddhaþ paràjaghnuridaü vastacundhàmãti tadyadevaiùàmatrà÷uddhastakùà vànyo vàmedhyaþ ka÷citparàhanti tadevaiùàmetadadbhirmedhyaü karoti tasmàdàha yadvo '÷uddhàþ paràjaghnuridaü vastacundhàmãti 1.1.4.[1] atha kçùõàjinamàdatte | yaj¤asyaiva sarvatvàya yaj¤o ha devebhyo 'pacakràma sa kçùõo bhåtvà cacàra tasya devà anuvidya tvacamevàvacàyàjahruþ 1.1.4.[2] tasya yàni ÷uklàni ca kçùõàni ca lomàni | tànyçcàü ca sàmnàü ca råpaü yàni ÷uklàni tàni sàmnàü råpaü yàni kçùõàni tànyçcàü yadi vetarathà yànyeva kçùõàni tàni sàmnàü råpaü yàni ÷uklàni tànyçcàü yànyeva babhråõãva harãõi tàni yajuùàü råpam 1.1.4.[3] saiùà trayã vidyà yaj¤aþ | tasyà etacilpameùa varõastadyatkçùõàjinam bhavati yaj¤asyaiva sarvatvàya tasmàtkçùõàjinamadhi dãkùante yaj¤asyaiva sarvatvàya tasmàdadhyavahananamadhipeùaõam bhavatyaskannaü havirasaditi tadyadevàtra taõóulo và piùñaü và skandàttadyaj¤e yaj¤aþ pratitiùñhàditi tasmàdadhyavahananamadhipeùaõam bhavati 1.1.4.[4] atha kçùõàjinamàdatte | ÷armàsãti carma và etatkçùõasya tadasya tanmànuùaü ÷arma devatrà tasmàdàha ÷armàsãti tadavadhånotyavadhåtaü rakùo 'vadhåtà aràtaya iti tannàùñrà evaitadrakùaüsyato 'pahantyatinatyeva pàtràõyavadhånoti yadyasyàmedhyamabhåttadyasyaitadavadhånoti 1.1.4.[5] tatpratãcãnagrãvamupastçõàti | adityàstvagasi prati tvàditirvettvitãyaü vai pçthivyaditistasyà asyai tvagyadidamasyàmadhi ki¤ca tasmàdàhàdityàstvagasãti prati tvàditirvettviti prati hi svaþ saü jànãte tatsaüj¤àmevaitatkçùõàjinàya ca vadati nedanyo 'nyaü hinasàta ityabhinihitameva savyena pàõinà bhavati 1.1.4.[6] atha dakùiõenolåkhalamàharati | nediha purà nàùñrà rakùàüsyàvi÷àniti bràhmaõo hi rakùasàmapahantà tasmàdabhinihitameva savyena pàõinà bhavati 1.1.4.[7] atholåkhalaü nidadhàti | adrirasi vànaspatyo gràvàsi pçthubuóhna iti và tadyathaivàdaþ somaü ràjànaü gràvabhirabhiùuõvantyevamevaitadulåkhalamusalàbhyàü dçùadupalàbhyàü haviryaj¤amabhiùuõotyadraya iti vai teùàmekaü nàma tasmàdàhàdrirasãti vànaspatya iti vànaspatyo hyeùa gràvàsi pçthubudhna iti gràvà hyeùa pçthubudhno hyeùa prati tvàdityàstvagvettviti tatsaüj¤àmevaitatkçùõàjinàya ca vadati nedanyo 'nyaü hinasàta iti 1.1.4.[8] atha haviràvapati | agnestanårasi vàco visarjanamiti yaj¤o hi tenàgnestanårvàco visarjanamiti yàü và amåü havirgrahãùyanvàcaü yacatyatra vai taü visçjate tadyadetàmatra vàcaü visçjata eùa hi yaj¤a ulåkhale pratyaùñhàdeùa hi pràsàri tasmàdàha vàco visarjanamiti 1.1.4.[9] sa yadidam purà mànuùãü vàcaü vyàharet | tatro vaiùõàvãmçcaü và yajurvà japedyaj¤o vai viùõustadyaj¤am punaràrabhate tasyo haiùà pràya÷cittirdevavãtaye tvà gçhõàmãti devànavadityu hi havirgçhyate 1.1.4.[10] atha musalamàdatte | bçhadgràvàsi vànaspatya iti bçhadgràvà hyeùa vànaspatyo hyeùa tadavadadhàti sa idaü devebhyo haviþ ÷amãùva su÷ami ÷amãùveti sa idaü devebhyo haviþ saüskuru sàdhusaüskçtaü saüskurvityevaitadàha 1.1.4.[11] atha haviùkçtamudvàdayati | haviùkçdehi haviùkçdehãti vàgvai haviùkçdvàcamevaitadvisçjate vàgu vai yaj¤astadyaj¤amevaitatpunarupahvayate 1.1.4.[12] tàni và etàni | catvàri vàca ehãti bràhmaõasyàgahyàdraveti vai÷yasya ca ràjanyabandho÷càdhàveti ÷ådrasya sa yadeva bràhmaõasya tadàhaitaddhi yaj¤iyatamametadu ha vai vàcaþ ÷àntataü yadehãti tasmàdehãtyeva bråyàt 1.1.4.[13] taddha smaitatpurà | jàyaiva haviùkçdupottiùñhati tadidamapyetarhi ya eva ka÷copottiùñhati sa yatraiùa haviùkçtamudvàdayati tadeko dçùadupale samàhanti tadyadetàmatra vàcam pratyudvàdayanti 1.1.4.[14] manorha và éùabha àsa | tasminnasuraghnã sapatnaghnã vàkpraviùñàsa tasya ha sma ÷vasathàdravathàdasurarakùasàni mçdyamànàni yanti te hàsuràþ samådire pàpaü vata no 'yamçùabhaþ sacate kathaü nvimaü dabhnuyàmeti kilàtàkulã iti hàsurabrahmàvàsatuþ 1.1.4.[15] tau hocatuþ | ÷raddhàdevã vai manuràvaü nu vedàveti tau hàgatyocaturmano yàjayàva tveti kenetyanenarùabheõeti tatheti tasyàlabdhasya sa vàgapacakràma 1.1.4.[16] sà manoreva jàyàm manàvãm pravive÷a | tasyai ha sma yatra vadantyai ÷çõvanti tato ha smaivàsurarakùasàni mçdyamànàni yanti te hàsuràþ samådira ito vai naþ pàpãyaþ sacate bhåyo hi mànuùã vàgvadatãti kilàtàkulã haivocatuþ ÷raddhàdevo vai manuràvaü nveva vedàveti tau hàgatyocaturmano y àjayàva tveti kenetyanayaiva jàyayeti tatheti tasyà àlabdhàyai sà vàgapacakràma 1.1.4.[17] sà yajna=ameva yaj¤apàtràõi pravive÷a | tato hainàü na ÷ekaturnirhantuü saiùàsuraghnã vàgudvadati sa yasya haivaüviduùa etàmatra vàcam pratyudvàdayanti pàpãyàüso haivàsya sapatnà bhavanti 1.1.4.[18] sa samàhanti | kukkuño 'si madhujihva iti madhujihvo vai sa devebhya àsãdviùajihvo 'surebhyaþ sa yo devebhya àsãþ sana edhãtye vaitadàheùamårjamàvada tvayà vayaü saïghàtaü saïghàtaü jeùmeti nàtra tirohitamivàsti 1.1.4.[19] atha ÷årpamàdatte | varùavçddhamasãti varùavçddhaü hyetadyadi naóànàü yadi veõånàü yadãùãkàõàü varùamuhyevaità vardhayati 1.1.4.[20] atha havirnirvapati | prati tvà varùavçddhaü vettviti varùavçddhà u hyevaite yadi vrãhayo yadi yavà varùamuhyevaitànvardhayati tatsaüj¤àmevaitacårpàya ca vadati nedanyo 'nyaü hinasàta iti 1.1.4.[21] atha niùpunàti | paràpåtaü rakùaþ paràpåtà aràtaya ityatha tuùànprahantyapahataü rakùa iti tannàùñrà evaitadrakùàüsyato 'pahanti 1.1.4.[22] athàpavinakti | vàyurvo vivinaktvityayaü vai vàyuryo 'yam pavata eùa và idaü sarvaü vivinakti yadidaü kiüca vivicyate tadenàneùa evaitad vivinaktisa yadaita etatpràpnuvanti yatrainàn adhyapavinakti 1.1.4.[23] athànumantrayate | devo vaþ savità hiraõyapàõiþ pratigçbhõàtvàcidreõa pàõinà supratigçhãtà asannityatha triþ phalãkaroti trivçddhi yaj¤aþ 1.1.4.[24] taddhaike devebhyaþ ÷undhadhvaü devebhyaþ ÷undhadhvamiti phalãkurvanti tadu tathà na kuryàdàdiùñaü và etaddevatàyai havirbhavatyathaitadvai÷vadevaü karoti yadàha devebhyaþ ÷undhadhvamiti tatsamadaü karoti tasmàdu tåùõãmeva phalãkuryàt 1.2.1.[1] sa vai kapàlànyevànyatara upadadhàti | dçùadupale anyatarastadvà etadubhayaü saha kriyate tadyadetadubhayaü saha kriyate 1.2.1.[2] ÷iro ha và etadyaj¤asya yatpuroóà÷aþ sa gànyevemàni ÷ãrùõaþ kapàlànyetànyevàsya kapàlàni mastiùka eva piùñàni tadvà etadekamaïgamekaü saha karavàva samànaü karavàveti tasmàdvà etadubhayaü saha kriyate 1.2.1.[3] sa yaþ kapàlànyupadadhàti | sa upaveùamàdatte dhçùñirasãti sa yadenenàgniü dhçùõivopacarati tena dhçùñiratha yadenena yaj¤a upàlabhata upeva và enenaitadveùñi tasmàdupaveùo nàma 1.2.1.[4] tena pràco 'ïgàrànudåhati | apàgne agnimàmàdaü jahi niùkravyàdaü sedhetyayaü và àmàdyenedam manuùyàþ paktvà÷nantyatha yena puruùaü dahanti sa kravyàdetàvevaitadubhàvato 'pahanti 1.2.1.[5] athàïgàramàskauti | à devayajaü vaheti yo devayàñ tasmin havãüùi ÷rapayàma tasminyaj¤aü tanavàmahà iti tasmàdvààskauti 1.2.1.[6] tam madhyamena kapàlenàbhyupadadhàti | devà ha vai yaj¤aütanvànàste 'surarakùasebhya àsaïgàdbibhayàücakrurnenno 'dhastànnàùñrà rakùàüsyupottiùñhànityagnirhi rakùasàmapahantà tasmàdevamupadadhàti tadyadeùa eva bhavati nànya eùa hi yajuùkçto medhyastasmànmadhyamena kapàlenàbhyupadadhàti 1.2.1.[7] sa upadadhàti | dhruvamasi pçthivãü dçüheti pçthivyà eva råpeõaitadeva dçühatyetenaiva dviùantam bhràtçvyamavabàdhate brahmavani tvà kùatravani sajàtavanyupadadhàmi bhràtçvyasya vadhàyeti bahvã vai yajuþsvà÷ãstadbrahma ca kùatraü cà÷àsta ubhe vãrya sajàtavanãti bhåmà vai sajàtàstadbhåmànamà÷àsta upadadhàmi bhràtçvyasya badhàyeti yadi nàbhicaredyadya abhicaredamuùya badhàyeti bråyàdabhinihitameva savyasya pàõeraïgulyà bhavati 1.2.1.[8] athàïgàramàskauti | nediha purà nàùñrà rakùàüsyàvi÷àniti bràhmaõo hi rakùasàmapahantà tasmàdabhinihitameva savyasya pàõeraïgulyà bhavati 1.2.1.[9] athàïgàramadhyåhati | agne brahma gçbhõãùveti nediha purà nàùñrà rakùàüsyàvi÷ànityagnirhi rakùasàmapahantà tasmàdenamadhyåhati 1.2.1.[10] atha yatpa÷càttadupadadhàti | dharuõamasyantarikùaü dçühetyantarikùasyaiva råpeõaitadeva dçühatyetenaiva dviùantam bhràtçvyamavabàdhate brahmavani tvà kùatravani sajàtavanyupadadhàmi bhràtçvyasya badhàyeti 1.2.1[.1]1 atha yatpurastàttadupadadhàti | dhartramasi divaü dçüheti diva eva råpeõaitadeva dçühatyetenaiva ... badhàyeti 1.2.1.[12] atha yaddakùiõatastadupapadhàti | vi÷vàbhyastvà÷àbhya upadadhàmãti sa yadimàüllokànati caturthamasti và na và tenaivaitaddviùantam bhràtçvyamavabàdhate 'naddhà vai tadyadimàüllokànati caturthamasti và na vànaddho tadyadvi÷và à÷àstasmàdàha vi÷vàbhyastvà÷àbhya upadadhàmãti tåùõãü vaivetaràõi kapàlànyupadadhàti cita sthordhvacita iti và 1.2.1.[13] athàïgàrairabhyåhati | bhçgåõàmaïgirasàü tapasà tapyadhvamityetadvai tejiùñhaü tejo yadbhçgvaïgirasàü sutaptànyasanniti tasmàdenamabhyåhati 1.2.1.[14] atha yo dçùadupale upadadhàti | sa kçùõàjinamàdatte ÷armàsãti tadavadhånotyavadhåtaü rakùo 'vadhåtà aràtaya iti so 'sàveva bandhustatpratãcãnagrãvamupastçõàtyadityàstvagasi prati tvàditirvettviti so 'sàveva bandhuþ 1.2.1.[15] atha dçùadamupadadhàti | dhiùaõàsi parvatã prati tvàdityàstvagvettviti dhiùaõà hi parvatã hi prati tvàdityàstvagvettviti tatsaüj¤àmevaitatkçùõàjinàya ca vadati nedanyo 'nyaü hinasàva itãyamevaiùà pçthivã råpeõa 1.2.1.[16] atha ÷amyàmudãcãnàgràmupadadhàti | diva skambhanãrasãtyantarikùameva råpeõàntarikùeõa hãme dyàvàpçthivã viùñabdhe tasmàdàha diva skambhanãrasãti 1.2.1.[17] athopalàmupadadhàti | dhiùaõàsi pàrvateyã prati tvà parvatã vettviti kanãyasã hyeùà duhiteva bhavati tasmàdàha pàrvateyãti prati tvà parvatã vettviti prati hi svaþ saüjànãte tatsaüj¤àmevaitaddçùadupalàbhyàü vadati nedanyo 'nyaü hinasàta iti dyaurevaiùà råpeõa hanå eva dçùadupalejihvaiva ÷amyà tasmàcamyayà samàhanti jihvayà hi vadati 1.2.1.[18] atha haviradhivapati | dhànyamasi dhinuhi devàniti dhànyaü hi devàndhinavadityu hi havirgçhyate 1.2.1.[19] atha pinaùñi | pràõàya tvodànàya tvà vyànàya tvà dãrghàmanu prasitimàyuùe dhàmiti prohati devo vaþ savità hiraõyapàõiþ pratigçbhõàtvacidreõa pàõinà cakùuùe tveti 1.2.1.[20] tadyadevam pinaùñi | jãvaü vai devànàü haviramçtamamçtànàmathaitadulåkhalamusalàbhyàü dçùadupalàbhyàü haviryaj¤aü ghnanti 1.2.1.[21] sa yadàha | pràõàya tvodànàya tveti tatpràõodànau dadhàti vyànàya tveti tadvyànaü dadhàti dãrghàmanu prasitimàyuùe dhàmiti tadàyurdadhàti devo vaþ savità hiraõyapàõiþ pratigçbhõàtvacidreõa pàõinà supratigçhãtànyasanniti cakùuùe tveti taccakùurdadhàtyetàni vai jãvato bhavantyevamu haitajjãvameva devànàü havirbhavatyamçtamamçtànàü tasmàdevam pinaùñi piüùanti piùñànyabhãndhate kapàlàni 1.2.1.[22] athaika àjyaü nirvapati | yadvà àdiùñaü devatàyai havirgçhyate yàvaddevatyaü tadbhavati taditareõa yajuùà gçhõàti na và etatkasyai cana devatàyai havirgçhõannàdi÷ati yadàjyaü tasmàdaniruktena yajuùà gçhõàti mahãnàm payo 'sãti mahya iti ha và etàsàmeke nàma yadgavàü tàsàü và etatpayo bhavati tasmàdàha mahãnàm payo 'sãtyevamu hàsyaitatkhalu yajuùaiva gçhãtam bhavati tasmàdvevàha mahãnàm payo 'sãti 1.2.2.[1] pavitravati samvapati | pàtryàm pavitre avadhàya devasya tvàsavituþ prasave '÷vinorbàhubhyàm påùõo hastàbhyàü samvapàmãti so 'sàvevaitasya yajuùo bandhuþ 1.2.2.[2] athàntarvedyupavi÷ati | athaika upasarjanãbhiraiti tà ànayati tàþ pavitràbhyàm pratigçhõàti samàpa oùadhãbhiriti saühyetadàpa oùadhãbhiretàbhiþ piùñàbhiþ samgacante samoùadhayo raseneti saühyetadoùadhayo rasenaitàþ piùñà adbhiþ saügacanta àpo hyetàsàü r!asaþ saü revatãrjagatãbhiþ pçcyantàmiti revatya àpo jagatya oùadhayastà u hyetadubhayyaþ sampçcyante sam madhumatãrmadhumatãbhiþ pçcyantàmiti saü rasavatyo rasavatãbhiþ pçcyantàmityevaitadàha 1.2.2.[3] atha saüyauti | janayatyai tvà saüyaumãti yathà và adhivçkto 'gneradhi jàyetaivaü vai tatsaüyauti 1.2.2.[4] atha dvedhà karoti | yadi dve haviùã bhavataþ paurõamàsyàü vai dve haviùã bhavataþ sa yatra punarna saühaviùyaütsyàttadabhimç÷atãdamagneridamagnãùomayoriti nànà và etadagre havirgçhõanti tatsahàvaghnanti tatsaha piüùanti tatpunarnànà karoti tasmàdevamabhimç÷atyadhivçõaktyevaiùa puroóà÷amadhi÷rayatyasàvàjyam 1.2.2.[5] tadvà etat | ubhayaü saha kriyate tadyadetadubhayaü saha kriyate 'rdho ha và eùa àtmano yaj¤asya yadàjyamardho yadiha havirbhavati sa ya÷càsàvardho ya u càyamardhastà ubhàvagniü gamayàveti tasmàdvà etadubhayaü saha kriyata evamu haiùa àtmà yaj¤asya saüdhãyate 1.2.2.[6] so 'sàvàjyamadhi÷rayati | iùe tveti vçùñyai tadàha yadàheùe tveti tatpunarudvàsayatyårje tveti yo vçùñàdårgraso jàyate tasmai tadàha 1.2.2.[7] atha puroóà÷amadhivçõakti | dharmo 'sãti yaj¤amevaitatkaroti yathà gharmam pravçüjyàdevam pravçõakti vi÷vàyuriti tadàyurdadhàti 1.2.2.[8] tam prathayati | uruprathà uru prathasveti prathayatyevainametadur!u te yaj¤apatiþ prathatàmiti yajamàno vai yaj¤apatistadyajamànàyaivaitadà÷iùamà÷àste 1.2.2.[9] taü na satrà pçthu kuryàt | mànuùaü ha kuryàdyatpçthuü kuryàdvyçddhaü vai tadyaj¤asya yanmànuùaü nedvyçddhaü yaj¤o karavàõãti tasmànna satrà pçthuü kuryàt 1.2.2.[10] a÷va÷aphamàtraü kuryàdityu haika àhuþ | kastadveda yàvàna÷va÷apho yàvantameva svayam manasà na satrà pçthum manyetaivaü kuryàt 1.2.2.[11] tamadbhirabhimç÷ati | sakçdvà trirvà tadyadevàsyàtràvaghnanto và piüùanto và kùiõvanti và vi và vçhanti ÷àntiràpastadadbhiþ ÷àntyà ÷amayati tadadbhiþ saüdadhàti tasmàdadbhirabhimç÷ati 1.2.2.[12] so 'bhimç÷ati | agniùñe tvacam mà hiü sãdityagninà và enametadabhitapsyanbhavatyeùa te tvacam mà hiüsãdityevaitadàha 1.2.2.[13] tam paryagniü karoti | acidramevainametadagninà parigçhõàti nedenaü nàùñrà rakùàüsi pramç÷ànityagnirhi rakùasàmapahantà tasmàtparyagniü karoti 1.2.2.[14] taü ÷rapayati | devastvà savità ÷rapayatviti na và etasya manuùyaþ ÷rapayità devo hyeùa tadenaü deva eva savità ÷rapayati varùiùñe 'dhi nàka iti devatro etadàha yadàha varùiùñe 'dhi nàka iti tamabhimç÷ati pçtaü vedànãti tasmàdvà abhimç÷ati 1.2.2.[15] so 'bhimç÷ati | mà bhermà saüvikthà iti mà tvam bheùãrmàsaüvikthà yattvàhamamànuùaü santam mànuùo 'bhimç÷àmãtyevaitadàha 1.2.2.[16] yadà ÷çto 'thàbhivàsayati | nedenamupariùñànnàùñrà rakùàüsyavapa÷yàniti nedveva nagna iva muùita iva ÷ayàtàityu caiva tasmàdvà abhivàsayati 1.2.2.[17] so 'bhivàsayati | atameruryaj¤o 'tameruryajamànasya prajà bhåyàditi nedetadanu yaj¤o và yajamàno và tàmyàdyadidamabhivàsayàmãti tasmàdevamabhivàsayati 1.2.2.[18] atha pàtrãnirõejanam | aïgulipraõejanamàptyebhyo ninayati tadyadàptyebhyo ninayati 1.2.3.[1] caturdhàvihito ha và agre 'gniràsa | sa yamagre 'gniü hotràya pràvçõata sa pràdhanvadyaü dvitãyam pràvçõata sa praivàdhanvadyaü tçtãyam pràvçõata sa praivàdhanvadatha yo 'yametarhyagniü sa bhãùà nililye so 'paþ pravive÷a taü devà anuvidya sahasaivàdbhya àninyuþ so 'po 'bhitiùñhevàvaùñhyåtà stha yà aprapadanaü stha yàbhyo vo màmakàmaü nayantãti tata àptyàþ sambabhåvustrito dvita ekataþ 1.2.3[[.]]2 ta indreõa saha ceruþ | yathedam bràhmaõo ràjànamanucarati sa yatra tri÷ãrùàõaü tvàùñraü vi÷varåpaü jaghàna tasya haite 'pi badhyasya vidà¤cakruþ ÷a÷vaddhainaü trita evajaghànàtyaha tadindro 'mucyata devo hi saþ 1.2.3.[3] ta u haita åcuþ | upaivema eno gacantu ye 'sya badhyasyàvediùuriti kimiti yaj¤a evaiùu mçùñàmiti tadeùvetadyaj¤omçùñe yadebhyaþ pàtrãnirõejanamaïgulipraõejanaü ninayanti 1.2.3.[4] ta u hàptyà åcuþ | atyeva vayamidamasmatparo nayàmeti kamabhãti ya evàdakùiõena haviùà yajàtà 'iti tasmànnàdakùiõena haviùà yajetàptyeùu ha yaj¤o mçùña àptyà u ha tasminmçjate yo 'dakùiõena haviùà yajate 1.2.3.[5] tato devàþ | etàm dar÷apårõamàsayordakùiõàmakalpanyadanvàhàryaü nedadakùiõaü havirasaditi tannànà ninayati tathaibhyo 'samadaü karoti tadabhitapati tathaiùàü ÷çtam bhavati sa ninayati tritàya tvà dvitàya tvaikatàya tveti pa÷urha và eùa àlabhyate yatpuroóà÷aþ 1.2.3.[6] puruùaü ha vai devàþ | agre pa÷umàlebhire tasyàlabdhasya medho 'pacakràma so '÷va pravive÷a te '÷vamàlabhanta tasyàlabdhasya medho 'pacakràma sa gàm pravive÷a te gàmà ... so 'vim pravive÷a te 'vimà ... ma so 'jam pravive÷a te 'jamàlabhanta tasyàlabdhasya medho 'pacakràma 1.2.3.[7] sa imam pçthivãm pravive÷a | taü khanantaivànvãùustamanvavindaüstàvimau vrãhiyavau tasmàdapyetàvetarhi khananta ivaivànuvindanti sa yàvadvãryavaddha và asyaite sarve pa÷ava àlabdhàþ syustàvadvãryavaddhàsya havireva bhavati ya evametadvedàtro sà sampadyadàhuþ pàïktaþ pa÷uriti 1.2.3.[8] yadà piùñànyatha lomàni bhavanti | yadàpa ànayatyatha tvagbhavati yadà saüyautyatha màüsam bhavati saütata iva hi sa tarhi bhavati saütatamiva hi màüsaü yadà ÷çto 'thàsthi bhavati dàruõa iva hi sa tarhi bhavati dàruõamityasthyatha yadudvàsayiùyannabhighàrayati tam majjànaü dadhàtyeùo sà sampadyadàhuþ pàïktaþ pa÷uriti 1.2.3.[9] sa yam puruùamàlabhanta | sa kimpuruùo 'bhavadyàva÷vaü ca gàü ca tau gaura÷ca gavaya÷càbhavatàü yamavimàlabhanta sa uùñro 'bhavadyamajamàlabhanta sa ÷arabho 'bhavattasmàdeteùàm pa÷ånàü nà÷itavyamapakràntamedhà haite pa÷avaþ 1.2.4.[1] indro ha yatra vçtràya vajram prajahàra | sa prahçta÷caturdhà 'bhavattasya sphyastçtãyaü và yàvadvà yåpastçtãyaü vàyàvadvà rathastçtãyaü và yàvadvàtha yatra pràharattacakalo '÷ãryata sa patitvà ÷arà 'bhavattasmàcaro nàma yadar÷àryataivamu sa caturdhà vajro 'bhavat 1.2.4.[2] tato dvàbhyàm bràhmaõà yaj¤e caranti dvàbhyàü ràjanyabandhavaþ saüvyàdhe yåpena ca sphyena ca bràhmaõà rathena ca ÷areõa ca ràjanyabandhavaþ 1.2.4.[3] sa yatsphyamàdatte | yathaiva tadindro vçtràya vajramudayacadevamevaiùa etam pàpmane dviùate bhràtçvyàya vajramudyacati tasmàdvai sphyamàdatte 1.2.4.[4] tamàdatte | devasya tvà savituþ prasave '÷vinorbàhubhyàm påùõo hastàbhyàmàdade 'dhvarakçtaü devebhya iti savità vai devànàm prasavità tatsavitçprasåta evainametadàdatte '÷vinorbàhubhyàmitya÷vinàvadhvaryåtattayoreva bàhubhyàmàdatte na svàbhyàü vajro và eùa tasya na mamuùyo bhartà tametàbhirdevatàbhiràdatte 1.2.4.[5] àdade 'dhvarakçtaü devebhya iti | adhvaro vai yaj¤o yaj¤akçtaü devebhya ityevaitadàha taü savye pàõau kçtvà dakùiõenàbhimçùya japati saü÷yatyevainametadyajjapati 1.2.4.[6] sa japati | indrasya bàhurasi dakùiõa ityeùa vai vãryavattamo ya indrasya bàhurdakùiõastasmàdàhendrasya bàhurasi dakùiõa iti sahasrabhçùñiþ ÷atatejà iti sahasrabhçùñirvai sa vajra àsãcatatejà yaü taü vçtràya pràharattamevaitatkaroti 1.2.4.[7] vàyurasi tigmatejà iti | etadvai tejiùñhaü tejo yadayaü yo 'yam pavata eùa hãmàüllokàüstiryaïïanupavate saü÷yatyevainametaddviùato badha iti yadi nàbhicaredyadyu abhicaredamuùya badha iti bråyàttena saü÷itena nàtmànamupaspç÷ati na pçthivãü nedanena vajreõa saü÷itenàtmànaü và pçthivãü và hinasànãti tasmànnàtmànamupaspç÷ati na pçthivãm 1.2.4.[8] devà÷ca và asurà÷ca | ubhaye pràjàpatyàþ paspçdhire te ha sma yaddevà asurà¤jayanti tato ha smaivainànpunarupottiùñhanti 1.2.4.[9] te ha devà åcuþ | jayàmo và asuràüstatastveva naþ punarupottiùñhanti kathaü nvenànanapajayyaü jayemeti 1.2.4.[10] sa hàgniruvàca | uda¤co vai naþ palàyya mucyanta ityuda¤co ha smaivaiùàm palàyya mucyante 1.2.4.[11] sa hàgniruvàca | ahamuttarataþ paryeùyàmyatha yåyamita upasaürotsyatha tàntsaürudhyaibhi÷ca lokairabhinidhàsyàmo yadu cemàüllokànati caturtha tataþ punarna saühàsyanta iti 1.2.4.[12] so 'gniruttarataþ paryait | athema ita upasamarundhaüstàntsaürudhyaibhi÷ca lokairabhinyadadhuryadu cemàüllokànati caturtha tataþ punarna samajihata tadetannidànena yatstambayajuþ 1.2.4.[13] sa yo 'sàvagnãduttarataþ paryeti | agnirevaiùa nidànena tànadhvaryureveta upasaüruõaddhi tàntsaürudhyaibhi÷ca lokairabhinidadhàti yadu cemàüllokànati caturtha tataþ punarna saüjihate tasmàdapyetarhyasurà na saüjihate yena hyevainàndevà avàbàdhanta tenaivainànapyetarhi brahmaõà yaj¤e 'vabàdhante 1.2.4.[14] ya u eva yajamànàyàràtãyati | ya÷cainaü dveùñi tamevaitadebhi÷ca lokairabhinidadhàti yadu cemàüllokànati caturthamasyà eva sarvaü haratyasyàü hãme sarve lokàþ pratiùñhitàþ kiü hi haradyadantarikùaü haràmi divaü haràmãti harettasmàdasyà eva sarvaü harati 1.2.4.[15] atha tçõamantardhàya praharati | nedanena vajreõa saü÷itena pçthivãü hinasànãti tasmàttçõamantardhàya praharati 1.2.4.[16] sa praharati | pçthivi devayajanyoùadhyàste målam mà hiüsiùamityuttaramålàmiva và enàmetatkarotyàdadànastàmetadàhauùadhãnàü te målàni mà hiüsiùamiti vrajaü gaca goùñhànamityabhinidhàsyannevaitadanapakrami kurute taddhyanapakrami yadvraje 'ntastasmàdàha vrajaü gaca goùñhànamiti varùatu te dyauriti yatra và asyai khanantaþ krårãkurvantyapaghnanti ÷àntiràpastadadbhiþ ÷àntyà ÷amayati tadadbhiþ saüdadhàti tasmàdàha varùatu te dyauriti badhàna deva savitaþ paramasyàm pçthivyàmiti devamevaitatsavitàramàhàndhe tamasi badhàneti yadàha paramasyàm pçthivyàmiti ùatena pà÷airityamuce tadàha yo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùmastamato mà maugiti yadi nàbhicaredyadyu abhicaredamumato mà maugiti bråyàt 1.2.4.[17] atha dvitãyam praharati | apàrarum pçthivyai devayajanàdbadhyàsamityararurha vai nàmàsurarakùasamàsa taü devà asyà apàghnanta tatho evainametadeùo 'syà apahate vrajaü gaca goùñhànaü varùatu te dyaurbadhàna deva savitaþ paramasyàm pçthivyàü ÷atena pà÷airyo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùmastamato mà maugiti 1.2.4.[18] tamagnãdabhinidadhàti | araro divam mà papta iti yatra vai devà ararumasurarakùasamapàghnata sa divamapipatiùattamagnirabhinyadadhàdararo divam mà papta iti sa na divamapattatho evainametadadhvaryurevàsmàllokàdantareti divo 'dhyagnãttasmàdevaü karoti 1.2.4.[19] atha tçtãyam praharati | drapsaste dyàm mà skannityayaü vàasyai drapso yamasyà imaü rasa prajà upajãvantyeùa te divam mà paptadityevaitadàha vrajaü gaca go ... maugiti 1.2.4.[20] sa vai triryajuùà harati | trayo và ime lokà ebhirevainame tallokairabhinidadhàtyaddhà vai tadyadime lokà addho tadyadyajustasmàttriryajuùà harati 1.2.4.[21] tåùõãü caturtham | sa yadimàüllokànati caturthamasti và na và tenaivaitaddviùantam bhràtçvyamavabàdhate 'naddhà vai tadyadimàüllokànati caturthamasti và na vànaddho tadyattåùõãü tasmàttåùõãü caturtham 1.2.5.[1] devà÷ca và asurà÷ca | ubhaye pràjàpatyàþ paspçdhire tato devà anuvyamivàsuratha hàsurà menire 'smàkamevedaü khalu bhuvanamiti 1.2.5.[2] te hocuþ | hantemàm pçthivãü vibhajàmahai tàü vibhajyopajãvàmeti tàmaukùõai÷carmabhiþ pa÷càtprà¤co vibhajamànà abhãyuþ 1.2.5.[3] tadvai devàþ ÷u÷ruvuþ | vibhajante ha và imàmasuràþ pçthivãm preta tadeùyàmo yatremàmasurà vibhajante ke tataþ syàma yadasyai na bhajemahãti te yaj¤ameva viùõum puraskçtyeyuþ 1.2.5.[4] te hocuþ | anu no 'syàm pçthivyàmàbhajatàstveva no 'pyasyàm bhàga iti te hàsurà asåyanta ivocuryàvadevaiùa viùnurabhi÷ete tàvadvo dadma iti 1.2.5.[5] vàmano ha viùnuràsa | taddevà na jihãóire mahadvai no 'durye no yaj¤asaümitamaduriti 1.2.5.[6] te prà¤caü viùõuü nipàdya | candobhirabhitaþ paryagçhõangàyatreõa tvà candasà parigçhõàmãti dakùiõatastraiùñubhena tvà candasà parigçhõàmãti pa÷càjjàgatena tvà candasà parigçhõàmãtyuttarataþ 1.2.5.[7] taü candobhirabhitaþ parigçhya | agnim purastàtsamàdhàya tenàrcantaþ ÷ràmyanta÷cerustenemàü sarvàm pçthivãü samavindanta tadyadenenemàü sarvàü samavindanta tasmàdvedirnàma tasmàdàhuryàvatã vedistàvatã pçthivãtyetayà hãmàü sarvàü samavindantaivaü ha và imàü sarvàü sapatnànàü samvçïkte nirbhajatyasyai sapatnànya evametadveda 1.2.5[[.]]8 so 'yaü viùõurglànaþ | candobhirabhitaþ parigçhãto 'gniþpurastànnàpakramaõamàsa sa tata evauùadhãnàm målànyupamumloca 1.2.5.[9] te ha devà åcuþ | kva nu viùõurabhåtkva nu yaj¤o 'bhåditi te hocu÷candobhirabhitaþ parigçhãto 'gniþ purastànnàpakramaõamastyatraivànvicateti taü khananta ivànvãùustaütryaïgule 'nvavindaüstammàttryaïgulà vediþ syàttadu hàpi pà¤cistryaïgulàmeva saumyasyadhvarasya vediü cakre 1.2.5.[10] tadu tatha na kuryàt | oùadhãnàü vai sa målànyupàülocattasmàdoùadhãnàmeva målànyucettavai bråyàdyannvevàtra viùõumanvavindaüstasmàdvedirnàma 1.2.5.[11] tamanuvidyottareõa parigraheõa paryagçhõan | sukùmà càsi ÷ivà càsãti dakùiõata imàmevaitatpçthivãü saüvidya sukùmàü ÷ivàmakurvata syonà càsi suùadà càsãti pa÷càdimàmevaitatpçthivãü saüvidya syonàü suùadàmakurvatorjasvatã càsi payasvatã cetyuttarata imàmevaitatpçthivãü saüvidya rasavatãmupajãvanãyàmakurvata 1.2.5.[12] sa vai triþ pårvam parigraham parigçhõàti | triruttaraü tatùañ kçtvaþ ùaóvà çtavaþ saüvatsarasya saüvatsaro yaj¤aþ prajàpatiþ sa yàvàneva yaj¤o yàvatyasya màtrà tàvatamevaitatparigçhõàti 1.2.5.[13] ùaóbhirvyàhçtibhiþ | pårvam parigraha parigçhõàti ùaóbhiruttaraü taddvàda÷a kçtvo dvàda÷a vai màsàþ saüvatsarasya saüvatsaro yaj¤aþ prajàpatiþ sa yàvàneva yaj¤o yàvatyasya màtrà tàvatamevaitatparigçhõàti 1.2.5.[14] vyàmamàtrã pa÷càtsyàdityàhuþ | etàvànvai puruùah\ puruùasaümita hi tryaratniþ pràcã trivçddhi yaj¤o nàtra màtràsti yàvatãmeva svayam manasà manyeta tàvatãü kuryàt 1.2.5.[15] abhito 'gnimaüsà unnayati | yoùà vai vedirvçùàgniþ parigçhya vai yoùà vçùàõaü ÷ete mithunamevaitatprajananaü kriyate tasmàdabhito 'gnimaüsà unnayati 1.2.5.[16] sà vai pa÷càdvarãyasã syàt | madhye saühvàrità punaþ purastàdurvyevamiva hi yoùàm pra÷aüsanti pçthu÷roõirvimçùñàntaràüsà madhye saügràþyeti juùñàmevainàmetaddevebhyaþ karoti 1.2.5.[17] sà vai pràkpravaõà syàt | pràcã hi devànàü digatho udakpravaõodãcã hi manuùyàõàü digdakùiõataþ purãùam pratyudåhatyeùà vai dikpitéõàü sà yaddakùiõàpravaõà syàt kùipre ha yajamàno 'muü lokamiyàttatho ha yajamàno jyogjãvati tasmàddakùiõataþ purãùam pratyudåhati purãùavatãü kurvãta pa÷avo vai purãùam pa÷umatãmevainàmetatkurute 1.2.5.[18] tàm pratimàrùñi | devà ha vai saügràmaü saünidhàsyanta ste hocurhanta yadasyai pçthivyà anàmçtaü devayajanaü taccandramasi nidadhàmahai sa yadi na ito 'surà jayeyustata evàrcantaþ ÷ràmyantaþ punarabhibhavemeti sa yadasyai pçthivyà anàmçtaü devayajanamàsãttaccandramasi nyadadhata tadetaccandramasi kçùõaü tasmàdàhu÷candramasyasyai pçthivyai devayajanamityapi ha và asyaitasmindevayajana iùñam bhavati tasmàdvai pratimàrùñi 1.2.5.[19] sa pratimàrùñi | purà krårasya visçpo virap÷inniti saügràmo vai kråraü saügràme hi kråraü kriyate hataþ puruùo hato '÷vaþ ÷ete purà hyetatsaügràmànnyadadhata tasmàdàha purà krårasya visçpo virap÷innityudàdàya pçthivãü jãvadànumityudàdàya hi yadasyai pçthivyai jãvamàsãttaccandramasi nyadadhata tasmàdàhodàdàya pçthivãü jãvadànumiti yàmairayaü÷candramasi svadhàbhiriti yàü candramasi brahmaõàdadhurityevaitadàha tàmu dhãràso anudi÷ya yajanta ityeteno ha tàmanudi÷ya yajante 'pi ha và asyaitàsmindevayajana iùñam bhavati ya evametadveda 1.2.5.[20] athàha prokùaõãràsàdayeti | vajro vai sphyo bràhmaõa÷cemam purà yaj¤amabhyajågupatàü vajro và àpastadvajramevaitadabhiguptyà àsàdayati sa và uparyuparyeva prokùaõãùu dhàryamàõàsvatha sphyamudyacatyatha yannihita eva sphyo prokùaõãràsàdayedvajro ha samçceyàtàü tatho ha vajro na samçcete tasmàduparyuparyeva prokùanãùu dhàryamàõàsvatha sphyamudyacati 1.2.5.[21] athaitàü vàcaü vadati | prokùaõãràsàdayedhmam barhirupasàdaya srucaþ sammçóóhi patnãü saünahyàjyenodehãti saüpraiùa evaiùa sa yadi kàmayeta bråyàdetadyadyu kàmayetàpi nàdriyeta svayamu hyevaitadvededamataþ karma kartavyamiti 1.2.5.[22] athoda¤caü sphyam praharati | amuùmai tvà vajram praharàmãti yadyabhicaredvajro vai sphya stçõute haivainena 1.2.5.[23] atha pàõã avanenikte | yaddhyasyai kråramabhåttaddhyasyà etadahàrùãttasmàtpàõã avanenikte 1.2.5.[24] sa ye hàgra ãjire | te ha smàvamar÷a yajante te pàpãyàüsa àsuratha ye nejire te ÷reyàüsa àsustato '÷raddhà manuùyànviveda ye yajante pàpãyàüsaste bhavanti ya u na yajante ÷reyàüsaste bhavantãti tata ito devànhavirna jagàmetaþ pradànàddhi devà upajãvanti 1.2.5.[25] te ha devà åcuþ | bçhaspatimàïgirasama÷raddhà vai manuùyànabidattebhyo vidhehi yaj¤amiti sa hetyovàca bçhaspatiràïgirasaþ kathà na yajadhva iti te hocuþ kiü kàmyà yajemahi ye yajante pàpãyàüsaste bhavanti ya u na yajante ÷reyàüsaste bhavantãti 1.2.5.[26] sa hovàca | bçhaspatiràïgiraso yadvai ÷u÷ruma devànàm pariùåtaü tadeùa yaj¤o bhavati yacåtàni havãüùi kLptà vedistenàvamar÷amacàriùña tasmàtpàpãyàüso 'bhåt tenànavamar÷a yajadhvaü tathà ÷reyàüso bhaviùyathetyà kiyata ityà barhiùa staraõàditi barhiùà ha vai khalveùà ÷àmyati sa yadi purà barhihùa staraõàtkiücidàpadyeta barhireva tatstçõannapàsyedatha yadà barhi stçõantyapi padàbhitiùñhanti sa yo haivaü vidvànanavamar÷aü yajate ÷reyànhaiva bhavati tasmàdanavamar÷ameva yajeta 1.3.1.[1] sa vai srucaþ sammàrùñi | tadyatsrucaþ sammàrùñi yathà vai devànàü caraõaü tadvà anu manuùyàõàü tasmàdyadàmanuùyàõàm pariveùaõamupakLptam bhavati 1.3.1.[2] atha pàtràõi nirõenijati | tairnirõitya pariveviùatyevaü và eùa devànàü yaj¤o bhavati yacåtàni havãüùi kLptàvedisteùàmetànyeva pàtràõi yatsrucaþ 1.3.1.[3] sa yatsammàrùñi | nirõenektyevainà etannirõiktàbhiþ pracaràõãti tadvai dvayenaiva devebhyo nirõenijatyekena manuùyebhyo 'dbhi÷ca brahmaõà ca devebhya àpo hi ku÷à brahma yajurekenaiva manuùyebhyo 'dbhirevaivamvetannànà bhavati 1.3.1.[4] atha sruvamàdatte | tam pratapati pratyuùñaü rakùaþ pratyuùñà aràtayo niùñaptaü rakùo niùñaptà aràtaya iti và 1.3.1.[5] devà ha vai yaj¤aü tanvànàþ | te 'surarakùasebhya àsaügàdbibhayàücakrustadyaj¤amukhàdevaitannàùñrà rakùàüsyato 'pahanti 1.3.1.[6] sa và ityagrairantarataþ sammàrùñi | ani÷ito 'si sapatnakùiditi yathànuparato yajamànasya sapatnànkùiõuyàdevametadàha vàjinaü tvà vàjedhyàyai sammàrjmãti yaj¤iyaü tvà yaj¤àya sammàrjmãtyevaitadàhaitenaiva sarvàþ srucaþ sammàrùñi vàjinãü tveti srucaü tåùõãm prà÷itraharaõaü 1.3.1.[7] sa và ityagrairantarataþ sammàrùñãti | målairbàhyata itãva và ayam pràõa itãvodànaþ pràõodànàvevaitaddadhàti tasmàditãvemàni lomànãtãvemàni 1.3.1.[8] sa vai sammçjyasammçjya pratapya pratapya prayacati | yathàvamar÷aü nirõijyànavamar÷amuttamam parikùàlayedevaü tattasmàtpratapya pratapya prayacati 1.3.1.[9] sa vai sruvamevàgre sammàrùñi | athetaràþ sruco yoùà vai srugvçùà sruvastasmàdyadyapi bahvya iva striyaþ sàrdhaü yanti ya eva tàsvapi kumàraka iva pumànbhavati sa eva tatra prathama etyanåcya itaràstasmàtsruvamevàgre sammàrùñyathetaràþ srucaþ 1.3.1.[10] sa vai tathaiva sammçjyàt | yathàgniü nàbhivyukùedyathà yasmà a÷anamàhariùyantsyàttam pàtranirõejanenàbhivyukùedevaü tattasmàdu tathaiva sammçjyàdyathàgniü nàbhivyukùetpràïivaivotkramya 1.3.1.[11] taddhaike | srukùammàrjanànyagnàvabhyàdadhati vedasyàhàbhåvantsruca ebhiþ samamàrjiùuridaü vai kiücidyaj¤asya nedidam bahmà a÷anamàharettam pàtranirõejanam pàyayedevaü tattasmàdu paràsyedevaitàni 1.3.1.[12] atha patnãü saünahyati | jaghanàrdho và eùa yaj¤asya yatpatnã pràïme yaj¤astàyamàno yàditi yunaktyevainàmetadyuktà me yaj¤amanvàsàtà iti 1.3.1.[13] yoktreõa saünahyati | yoktreõa hi yogyaü yu¤jantyasti vai patnyà amedhyaü yadavàcãnaü nàbherathaitadàjyamavekùiùyamàõà bhavati tadevàsyà etadyoktreõàntardadhàtyatha medhyenaivottaràrdhanàjyamavekùate tasmàtpatnãü saünahyati 1.3.1.[14] sa và abhivàsaþ saünahyati | oùadhayo vai vàso varuõyà rajjustadoùadhãrevaitadantardadhàti tatho hainàmeùà varuõyà rajjurna hinasti tasmàdabhivàsaþ saünahyati 1.3.1.[15] sa saünahyati | adityai ràsnàsãtãyaü vai pçthivyaditiþ seyaü devànàm patnyesà và etasya patnã bhavati tadasyà etadràsnàmeva karoti na rajjuü hiro vai ràsnà tàmevàsyà etatkaroti 1.3.1.[16] sa vai na granthim kuryàt | varuõyo vai granthirvaruõo ha patnãü gçhõãyàdyadgranthiü kuryàttasmànna granthiü karoti 1.3.1.[17] årdhvamevodgåhati | viùõorveùyo 'sãti sà vai na pa÷càtpràcã devànàü yaj¤amanvàsãteyaü vai pçthivyaditiþ seyaü devànàm patnã sà pa÷càtpràcã devànàü yaj¤amanvàste taddhemàmabhyàrohetsà patnã kùipre 'muü lokamiyàttatho ha patnã jyogjãvati tadasyà evaitannihnute tatho hainàmiyaü na hinasti tasmàdu dakùiõata ivaivànvàsãta 1.3.1.[18] athàjyamavekùate | yoùà vai patnã reta àjyam mithunamevaitatprajananaü kriyate tasmàdàjyamavekùate 1.3.1.[19] sàvekùate | 'dabdhena tvà cakùuùàvapa÷yàmãtyanàrttena tvàcakùuùàvapa÷yàmãtyevaitadàhàgnerjihvàsãti yadà vàetadagnau juhvatyathàgnerjihvà ivottiùñhanti tasmàdàhàgnerjihvasãti suhårdevebhya iti sàdhu devebhya ityevaitadàha dhàmne dhàmne me bhava yajuùe yajuùa iti sarvasmai me yaj¤àyaidhãtyevaitadàha 1.3.1.[20] athàjyamàdàya pràïudàharati | tadàhavanãye 'dhi÷rayati yasyàhavanãye havãüùi ÷rapayanti sarvo me yaj¤a àhavanãye ÷çto 'sadityatha yadamutràgre 'dhi÷rayati patnãü hyavakà÷ayiùyanbhavati na hi tadavakalpate yatsàmi pratyggharetpatnãmavakà÷ayiùyàmãtyatha yatpatnãü nàvakà÷ayedantariyàddha yaj¤àtpatnãü tatho ha yaj¤àtpatnãü nàntareti tasmàdu sàrdhameva vilàpya pràgudàharatyavakà÷ya patnãü yasyo patnã na bhavatyagra eva tasyàhavanãye 'dhi÷rayati tattata àdatte tadantarvedyàsàdayati 1.3.1.[21] tadàhuþ | nàntarvedyàsàdayedato vai devànàm patnãþ samyàjayantyavasabhà aha devànàm patnãþ karoti paraþpuüso hàsya patnã bhavatãti tadu hovàca yàj¤avalkyo yathàdiùñam patnyà astu kastadàdriyeta yatparaþpuüsà và patnã syàdyathà và yaj¤o vediryaj¤a àjyaü yaj¤àdyaj¤a nirmimà iti tasmàdantarvedyevàsàdayet 1.3.1.[22] prokùaõãùu pavitre bhavataþ | te tata àdatte tàbhyàmàjyamutpunàtyeko và utpavanasya bandhurmedhyamevaitatkaroti 1.3.1.[23] sa utpunàti | savitustvà prasava utpunàmyacidreõa pavitreõa såryasya ra÷mibhiriti so sàveva bandhuþ 1.3.1.[24] athàjyaliptàbhyàm pavitràbhyam | prokùaõãrutpunàti saviturvaþ prasava utpu ... bandhuþtadyadàjyaliptàbhyàm pavitràbhyàm | prokùanãrutpunàti tadapsu payo dadhàti tadidamapsu payo hitamidaü hi yadà varùatyathauùadhayo jàyanta oùadhãrjagdhvàpaþ pãtvà tata eùa rasaþ sambhavati tasmàdu rasasyo caiva sarvatvàya 1.3.1.[25] athàjyamavekùate | taddhaike yajamànamavakhyàpayanti tadu hovàca yàj¤avaklyaþ kathaü nu na svayamadhvaryavo bhavanti kathaü svayaü nànvàhuryatra bhåyasya ivà÷iùaþ kriyante kathaü nveùàmatraiva ÷raddhà bhavatãti yàü vai kàü ca yaj¤a çtvija à÷iùamà÷àsate yajamànasyaiva sà tasmàdadhvaryurevàvekùeta 1.3.1.[26] so 'vekùate | satyamç vai cakùuþ satyaü hi vai cakùustasmàdyadidànãü dvau vivadamànàveyàtàmahamadar÷amahama÷rauùamiti ya eva bråyàdahamadar÷amiti tasmà eva ÷raddadhyàma tatsatyenaivaitatsamardhayati 1.3.1.[27] so 'vekùate | tejo 'si ÷ukramasyamçtamasãti sa eùa satya eva mantrastejà hyetacukraü hyetadamçtaü hyetattatsatyenaivaitatsamardhayati 1.3.2.[1] puruùo vai yaj¤aþ | puruùastena yaj¤o yadenam puruùastanuta eùa vai tàyamàno yàvàneva puruùastàvànvidhãyate tasmàtpuruùo yaj¤aþ 1.3.2.[2] tasyeyameva juhåþ | iyamupabhçdàtmaiva dhruvà tadvà àtmana evemàni sarvàõyaïgàni prabhavanti tasmàdu dhruvàyà eva sarvo yaj¤aþ prabhavati 1.3.2.[3] pràõa eva sruvaþ | so 'yam pràõaþ sarvàõyaïgànyanusaücarati tasmàdu sruvaþ sarvà anu srucaþ saücarati 1.3.2.[4] tasyàsàveva dyaurjuhåþ | athedamantarikùamupabhçdiyamevadhruvà tadvà asyà eveme sarve lokàþ prabhavanti tasmàdu dhruvàyà eva sarvo yaj¤aþ prabhavati 1.3.2.[5] ayameva sruvo yo 'yam pavate | so 'yamimàütsarvàüllokànanupavate tasmàdu sruvaþ sarvà anu srucaþ saücarati 1.3.2.[6] sa eùa yaj¤astàyamàno | devebhyastàyata çtubhya÷candobhyo yaddhavistaddevànàü yatsomo ràjà yatpuroóà÷astattadàdi÷ya gçhõàtyamuùme tvà juùñaü gçhõàmãtyevamu haiteùàm 1.3.2.[7] atha yànyàjyàni gçhyante | çtubhya÷caiva tàni candobhya÷ca gçhyante tattadanàdi÷yàjyasyaiva råpeõa gçhõàti sa vai caturjuhvàm gçhõàtyaùñau kçtva upabhçti 1.3.2.[8] sa yaccaturjuhvàü gçhõàti | çtubhyastadgçhõàti prayàjebhyo hi tadgçhõàtyçtavo hi prayàjàstattadanàdi÷yàjyasyaiva råpeõa gçhõàtyajàmitàyai jàmi ha kuryàdyadvasantàya tvà grãùmàya tveti gçhõãyàttasmàdanàdi÷yàjyasyaiva råpeõa gçhõàti 1.3.2.[9] atha yadaùñau kçtva upabhçti gçhõàti | candobhyastadgçhõàtyanuyàjebhyo hi tadgçhõàti candàüsi hyanuyàjàstattadanàdi÷yàjyasyaiva råpeõa gçhõàtyajàmitàyai jàmi ha kuryàdyadgàyatryai tvà triùñubhe tveti gçhõãyàttasmàdanàdi÷yàjyasyaiva råpeõa gçhõàti 1.3.2.[10] atha yaccaturdhruvàyàü gçhõàti | sarvasmai tadyaj¤àya gçhõàti tattadanàdi÷yàjyasyaiva råpeõa gçhõàti kasmà u hyàdi÷edyataþ sarvàbhya eva devatàbhyo 'vadyati tasmàdanàdi÷yàjyasyaiva råpeõa gçhõàti 1.3.2.[11] yajamàna eva juhåmanu | yo 'smà aràtãyati sa upabhçtamanvattaiva juhåmanvàdya upabhçtamanvattaiva juhåràdya upabhçtsa vai caturjuhvàü gçhõàtyaùñau kçtva upabhçti 1.3.2.[12] sa yaccaturjuhvàü gçhõàti | attàramevaitatparimitataraü kanãyàüsaü karotyatha yadaùñau kçtva upabhçti gçhõàtyàdyamevaitadaparimitataram bhåyàüsaü karoti taddhi samçddhaü yatràttà kanãyànàdyo bhåyàn 1.3.2.[13] sa vai caturjuhvàü gçhõan | bhåya àjyaü gçhõàtyaùñau kçtva upabhçti gçhõankanãya àjyaü gçhõàti 1.3.2.[14] sa yaccaturjuhvàü gçhõan | bhåya àjyaü gçhõàtyattàramevaitatparimitataraü kanãyàüsaü kurvaüstasminvãryam balaü dadhàtyatha yadaùñau kçtva upabhçti gçhõankanãya àjyaü gçhõàtyàdyamevaitadaparimitataram bhåyàüsaü kurvaüstamavãryamabalãyàüsaü karoti tasmàduta ràjàpàràü vi÷am pràvasàyàpyekave÷manaiva jinàti tvadyathà tvatkàmayate tathà sacata eteno ha tadvãryeõa yajjuhvàm bhåya àjyaü gçhõàti sa yajjuhvàü gçhõàti juhvaiva tajjuhoti yadupabhçti gçhõàti juhvaiva tajjuhoti 1.3.2.[15] tadàhuþ | kasmà u tarhyupabhçti gçhõãyàdyadupabhçtà na juhotãti sa yaddhopabhçtà juhuyàtpçthagghaivemàþ prajàþ syurnaivàttà syànnàdyaþ syàdatha yattajjuhveva samànãya juhoti tasmàdimà vi÷aþ kùatriyasyaiva va÷e sati vai÷yam pa÷ava upatiùñante 'tha yattajjuhveva samànãya juhoti tasmàdyadota kùatriyaþ kàmayate 'thàha vai÷ya mayi yatte paro nihitaü tadàhareti taü jinàti tvadyathà tvatkàmayate tathà sacata eteno hatadvãryeõa 1.3.2.[16] tàni và etàni | candobhya àjyàni gçhyante sa yaccaturjuhvàü gçhõàti gàyatryai tadgçhõàtyatha yadaùñau kçtva upabhçti gçhõàti triùñubjagatãbhyàü tadgçhõàtyatha yaccaturdhruvàyàü gçhõàtyanuùñubhe tadgçhõàti vàgvà anuùñubvàco và idaü sarvam prabhavati tasmàdu dhruvàya eva sarvà yaj¤aþ prabhavatãyam và anuùñubasyai và idaü sarvam prabhavati tasmàdu dhruvàyà eva sarvo yaj¤aþ prabhavati 1.3.2.[17] sa gçhõàti | dhàü nàmàsi priyaü devànàmityetadvai devànàm priyatamaü dhàma yadàjyaü tasmàdàha dhàma nàmàsi priyaü devànàmityanàdhçùñaü devayajanamasãti vajro hyàjyaü tasmàdàhànàdhçùñaü devayajanamasãti 1.3.2.[18] sa etena yajuùà | sakçjjuhvàü gçhõàti triståùõãmetenaiva yajuùà sakçdupabhçti gçhõàti sapta kçtvaståùõãmetenaiva yajuùà sakçddhruvàyàü gçhõàti triståsõãü tadàhustristrireva yajuùà gçhõãyàtrivçddhi yaj¤a iti tadu nu sakçtsakçdevàtro hyeva trirgçhãtaü sampadyate 1.3.3.[1] prokùaõãradhvaryuràdatte | sa idhmamevàgre prokùati kçùõo 'syàkhareùñho 'gnaye tvà juùñam prokùàmãti tanmedhyamevaitadagnaye karoti 1.3.3.[2] atha vedim prokùati | vedirasi barhiùe tvà juùñàm prokùàmi tanmedhyàmevaitadbarhiùe karoti 1.3.3.[3] athàsmai barhiþ prayacati | tatpurastàdgranthyàsàdayati tatprokùati barhirasi srugbhyastvà juùñam prokùàmi tanmedhyamevaitatsrugbhyaþ karoti 1.3.3.[4] atha yàþ prokùaõyaþ pari÷iùyante | tàbhiroùadhãnàm målànyupaninayatyadityai vyundanamasãtãyaü vai pçthivyaditistadasyà evaitadoùadhãnàm målànyuponatti tà imà àrdramålà oùadhayastasmàdyadyapi ÷uùkàõyagràõi bhavantyàrdràõyeva målàni bhavanti 1.3.3.[5] atha visraüsya granthim | purastàtprastaraü gçhõàti viùõo stupo 'sãti yaj¤o vai viùõustasyeyameva ÷ikhà stupa etàmevàsminnetaddadhàti purastàdgçhõàti purastàddhyayaü stupastasmàtpurastàdgçhõàti 1.3.3.[6] atha saünahanaü visraüsayati | prakLptaü haivàsya strã vijàyata iti tasmàtsaünahanaü visraüsayati taddakùiõàyàü ÷roõau nidadhàti nãvirhaivàsyaiùà dakùiõata iva hãyaü nãvistasmàddakùiõàyàü ÷roõau nidadhàti tatpunarabhicàdayatyabhicanneva hãyaü nãvistasmàtpunarabhicàdayati 1.3.3.[7] atha barhi stçõàti | ayaü vai stupaþ prastaro 'tha yànyavà¤ci lomàni tànyevàsya yaditaram barhistànyevàsminnetaddadhàti tasmàdbarhi stçõàti 1.3.3.[8] yoùà vai vediþ | tàmetaddevà÷ca paryàsate ye ceme bràhmaõàþ ÷u÷ruvàüso 'nåcànàsteùvevainàmetatparyàsãneùvanagnàü karotyanagnatàyà eva tasmàdbarhi stçõàti 1.3.3.[9] yàvatã vai vediþ | tàvatã pçthivyoùadhayo barhistadasyàmevaitatpçthivyàmoùadhãrdadhàti tà imà asyàm pçthivyàmoùadhayaþ pratiùñhitàstasmàdbarhi stçõàti 1.3.3.[10] tadvai bahulaü stçõãyàdityàhuþ yatra và asyai bahulatamà oùadhayastadasyà upajãvanãyatamaü tasmàdbahulaü stçõãyàditi tadvai tadàhartaryevàdhi trivçtstçõàti trivçddhi yaj¤o 'tho api pravarhaü stçõãyàtstçõanti barhirànuùagiti tçùiõàbhyanåktamadharamålaü stçõàtyadharamålà iva hãmà asyàm pçthivyàmoùadhayaþ pratiùñhitàstasmàdadharamålaü stçõàti 1.3.3.[11] sa stçõàti | årõamradasaü tvà stçõàmi svàsasthàü devebhya iti sàdhvãü devebhya ityevaitadàha yadàhorõamradasaü tveti svàsasthàü devebhya iti svàsadàü devebhya ityevaitadàha 1.3.3.[12] athàgniü kalpayati | ÷iro vai yaj¤asyàhavanãyaþ pårvo 'rdho vai ÷iraþ pårvàrdhamevaitadyaj¤asya kalpayatyuparyupari prastaraü dhàrayaïkalpayatyayaü vai stupaþ prastara etamevàsminnetatpratidadhàti tasmàduparyupari prastaraü dhàrayaïkalpayati 1.3.3.[13] atha paridhãnparidadhàti | tadyatparidhãnparidadhàti yatra vai devà agre 'gniü hotràya pràvçõata taddhovàca na và ahamidamutsahe yadvo hotà syàü yadvo havyaü vaheyaü trãnpårvànpràvçóhvaü te pràdhanviùustànnu me 'vakalpayatàtha vàahametadutsàkùye yadvo hotà syàü yadvo havyaü vaheyamiti tatheti tànasmà etànavàkalpayaüsta ete paridhayaþ 1.3.3.[14] sa hovàca | vajro vai tànvaùañkàraþ pràvçõagvajràdvai vaùañkàràdbibhemi yanmà vajro vaùañkàro na pravç¤jyàdetaireva màparidhatta tathà mà vajro vaùañkàro na pravarkùyatãti tatheti tametaiþ paryadadhustaü na vajro vaùañkàraþ ràvçõaktadvarmaivaitadagnaye nahyati yadetaiþ paridadhàti 1.3.3.[15] ta u haita åcuþ | idamu cedasmànyaj¤e yuïkthàstvevàsmàkamapi yaj¤e bhàga iti 1.3.3.[16] tatheti devà abruvan | yadbahiùparidhi skantsyati tadyuùmàsu hutamatha yadva uparyupari hoùyanti tadvo 'viùyatãti sa yadagnau juhvati tadenànavatyatha yadenànuparyupari juhvati tadenànavatyatham yadbahiùparidhi skandati tadeteùu hutaü tasmàdu ha nàga iva skannaü syàdimàü vai te pràvi÷anyadvà idaükiüca skandatyasyàmeva tatsarvam pratitiùñhati 1.3.3.[17] sa skannamabhimç÷ati | bhuvapataye svàhà bhuvanapataye svàhà bhåtànàm pataye svàhetyetàni vai teùàmagnãnàü nàmàni yadbhuvapatirbhuvanapatirbhåtànàm patistadyathà vaùañkçtaü hutamevamasyaiteùvagniùu bhavati 1.3.3.[18] taddhaike | idhmasyaivaitànparidhãnparidadhàti tadu tathà na kuryàdanavakLptà ha tasyaite bhavanti yànidhmasya paridadhàtyabhyàdhànàya hyevedhmaþ kriyate tasyo haivaite 'vakLptà bhavanti yasyaitànanyànàharanti paridhaya iti tasmàdanyànevàhareyuþ 1.3.3.[19] te vai pàlà÷àþ syuþ | brahma vai palà÷o brahmàgniragnayo hi tasmàtpàlà÷àþ syuþ 1.3.3.[20] yadi pàlà÷ànna vindet | atho api vaikaïkatà syuryadi vaikaïkatànna vindedatho api kàrùmaryamayàþ syuryadi kàrùmaryamayànna vindedatho api vailvàþ syuratho khàdirà atho audumbarà ete hi vçkùà yaj¤iyàstasmàdeteùàü vçkùàõàm bhavanti 1.3.4.[1] te và àrdràþ syuþ | etaddhyeùàü jãvametena satejasa etena vãryavantastasmàdàrdràþ syuþ 1.3.4.[2] sa madhyamamevàgre | paridhiü paridadhàti gandharvastvà vi÷vàvasuþ paridadhàtu vi÷vasyàriùñyai yajamànasya paridhirasyagnirióa ãóita iti 1.3.4.[3] atha dakùiõàm paridadhàti | indrasya bàhurasi dakùiõo vi÷vasya ariùñyai yajamànasya paridhirasyagnirióa ãóita iti 1.3.4.[4] athottaram paridadhàti | mitràvaruõau tvottarataþ paridhattàü dhruveõa dharmaõà vi÷vasyàriùñyai yajamànasya paridhirasyagnirióa ãóita ityagnayo hi tasmàdàhàgnirióa ãóita iti 1.3.4.[5] atha samidhamabhyàdadhàti | sa madhyamamevàgre paridhimupaspçùati tenaitànagre samindhe 'thàgnàvabhyàdadhàti teno agnim pratyakùaü samindhe 1.3.4.[6] so 'bhyàdadhàti | vãtihotraü tvà kave dyumantaü samidhãmahi agne bçhantamadhvara ityetayà gàyatryà gàyatrãmevaitatsamindhe sà gàyatrã samiddhànyàni candàüsi samindhe candàüsi samiddhànidevebhyo yaj¤aü vahanti 1.3.4.[7] atha yàü dvitãyàü samidhamabhyàdadhàti | vasantameva tayà samindhe sa vasantaþ samiddho 'nyànçtåütsamindha çtavaþ samiddhàþ prajà÷ca prajanayantyoùadhã÷ca pacanti so 'bhyàdadhàti samidasãti samiddhi vasantaþ 1.3.4.[8] athàbhyàdhàya japati | såryastvà purastàtpàtu kasyà÷cidabhi÷astyà iti guptyai và abhitaþ paridhayo bhavantyathaitatsåryameva purastàdgoptàraü karoti netpurastànnàùñrà rakùàm\syabhyavacaràniti såryo hi nàùñràõàü rakùasàmapahantà 1.3.4.[9] atha yàmevàmçü tçtãyàü samidhamabhyàdadhàti | anuyàjeùu bràhmaõameva tayà samindhe sa bràhmaõaþ samiddho devebhyo yaj¤aüvahati 1.3.4.[10] atha stãrõàü vedimupàvartate | sa dve tçõe àdàya tira÷cã nidadhàti saviturbàhå stha ityayaü vai stupaþ prastaro'thàsyaite bhruvàveva tira÷cã nidadhàti tasmàdime tira÷cyau bhruvau kùatraü vai prastaro vi÷a itaram barhiþ kùatrasya caiva vi÷a÷ca vidhçtyai tasmàttira÷cã nidadhàti tasmàdveva vidhçtã nàma 1.3.4.[11] tatprastaraü stçõàti | årõamradasaü tvà stçõàmi svàsasthaü devebhya iti sàdhuü devebhya ityevaitadàha yadàhorõamradasaü tveti svàsasthaü devebhya iti svàsadaü devebhya ityevaitadàha 1.3.4.[12] tamabhinidadhàti | à tvà vasavo rudrà àdityàþ sadantvityete vai trayà devà yadvasavo rudrà àdityà ete tvàsãdantvityevaitadàhàbhinihita eva savyena pàõinà bhavati 1.3.4.[13] atha dakùiõena juhåm pratigçhõàti | nediha purà nàùñràrakùàüsyàvi÷àniti bràhmaõo hi rakùasàmapahantà tasmàdabhinihita eva savyena pàõinà bhavati 1.3.4.[14] atha juhåm pratigçhõàti | ghçtàcyasi juhårnàmneti ghçtàcãhi juhårhi nàmnà sedam priyeõa dhàmnà priyaü sada àsãdeti ghçtàcyasyupabhçnnàmnetyupabhçtaü ghçtàcã hyupabhçddhi nàmnà sedam priyeõa dhàmnà priyaü sada àsãdeti ghçtàcyasi dhruvà nàmneti dhruvàü ghçtàcã hi dhruvà hi nàmnàsedam priyeõa dhàmnà priyaü sada àsãdeti priyeõa dhàmnà priyaü sada àsãdeti yadanyaddhaviþ 1.3.4.[15] sa và upari juhåü sàdayati | adha itaràþ srucaþ kùatraüvai juhårvi÷a itaràþ srucaþ kùatramevaitadvi÷a uttaraü karoti tasmàduparyàsãnaü kùatriyamadhastàdimàþ prajà upàsate tasmàduparijuhåü sàdayatyadha itaràþ srucaþ 1.3.4.[16] so 'bhimç÷ati | dhruvà asadanniti dhruvà hyasadannçtasya yonàviti yaj¤o và çtasya yoniryaj¤e hyasadaüstà viùõo pàhi pàhi yaj¤am pàhi yaj¤apatimiti tadyajamànamàha pàhi màü yaj¤anyamiti tadapyàtmànaü yaj¤ànnàntareti yaj¤o vai viùõostadyaj¤àyaivaitatsarvam paridadàti guptyai tasmàdàha tà viùõo pàhãti 1.3.5.[1] indhe ha và etadadhvaryuþ | idhmenàgniü tasmàdidhmo nàma samindhesàmidhenãbhirhotà tasmàtsàmidhenyo nàma 1.3.5.[2] sa àha | agnaye samidhyamànàyànubråhãtyagnaye hyetatsami dhyamànàyànvàha 1.3.5.[3] tadu haika àhuþ | agnaye samidhyamànàya hotaranubråhãti tadu tathà na bråyàdahotà và eùa purà bhavati yadaivainam pravçõãte 'tha hotà tasmàdu bråyàdagnaye samidhyamànàyànubråhãtyeva 1.3.5.[4] àgneyãranvàha | svayaivainametàddevatàyà samindhe gàyatrãranvàha gàyatraü và agne÷candaþ svenaivainametacandasàsamindhe vãryaü gàyatrã brahma gàyatrã vãryeõaivainametatsamindhe 1.3.5.[5] ekàda÷ànvàha | ekàda÷àkùarà vai triùñubbrahma gàyatrã kùatraü triùñubetàbhyàmevainametadubhàbhyàü vãryàbhyàü samindhe tasmàdekàda÷ànvàha 1.3.5.[6] sa vai triþ prathamàmanvàha | triruttamàü trivçtpràyaõà hi yaj¤àstrivçdudayanàstasmàttriþ prathamàmanvàha triruttamàü 1.3.5.[7] tàþ pa¤cada÷a sàmidhenyaþ saüpadyante pa¤cada÷o vai vajro vãryaü vajro vãryamevaitatsàmidhenãrabhisaüpàdayati tasmàdetàsvanåcyamànàsu yaü dviùyàttamanguùñhàbhyàmavabàdhetedamahamamumavabàdha iti tadenametena vajreõàvabàdhate 1.3.5.[8] pa¤cadaùa và ardhamàsya ràtrayaþ | ardhamàsa÷o vai saüvatsaro bhavanneti tadràtrãràpnoti 1.3.5.[9] pa¤cada÷ànàmu vai gàyatrãõàm | trãõi ca ÷atàni ùasñi÷càkùaràõi trãõi ca vai ÷atàni ùaùñiùca saüvatsarasyàhàni tadahànyàpnoti tadveva saüvatsaramàpnoti 1.3.5.[10] saptada÷a sàmidhenãþ | iùñya anubråyàdupàü÷u tasyai devatàyai yajati yasyà iùñaü nirvapati dvàda÷a vai màsàþ saüvatsarasya pa¤cartava eùa eva prajàpatiþ saptada÷aþ sarvaü vai prajàpatistatsarveõaiva taü kàmamanaparàdhaü ràdhnoti yasmai kàmàyeùñiü nirvapatyupàü÷u devatàm yajatyaniruktaü và upàü÷u sarvaü và aniruktaü tatsarveõaiva taü kàmamanaparàdhaü ràdhnoti ùvasmai kàmàyeùñhiü nirvapatyeùa iùñerupacàraþ 1.3.5.[11] ekaviü÷atiü sàmidhenã | api dar÷apårõamàsayoranubråyàdityàhurdvàda÷a vai màsàþ saüvatsarasya pa¤cartavastrayo lokàstadviü÷atireùa evaikaviü÷o ya eùa tapati saiùà gatireùà pratiùñhà tadetàü gatimetàm pratiùñhàü gacati tasmàdekaviü÷atimanubråyàt 1.3.5.[12] tà haità gata÷rerevànubråyàt | ya icenna ÷reyàütsyàüna pàpãyàniti yàdç÷àya haiva sate 'nvàhustàdçïvà haiva bhavati pàpãyànvà yasyaivaü viduùa età anvàhuþ so eùà mãmàüsaiva na tvevaità anåcyante 1.3.5.[13] trireva prathamàü triruttamàmanavànannanubråyàt | trayo và ime lokàstadimànevaitallokàütsaütanotãmàüllokàütspçõute traya ime puruùe pràõà etamevàsminnetatsaütatamavyavacinnaü dadhàtyetadanuvacanam 1.3.5.[14] sa yàvadasya vacaþ syàt | evamevànuvivakùettasyaitasya paricakùãta sàmyavànyàdanavànannanuvivakùaüstatkarma vivçhyeta sà paricakùà 1.3.5.[15] sa yadyetannodà÷aüseta | apyekaikàmevànavànannanubråyàttadekaikayaivemàüllokàütsaütanotyekaikayemàüllo kàütspçõute 'tha yatpràõaü dadhàti gàyatrã vai pràõaþ sa yatkçtsnàü gàyatrãmanvàha tatkçtsnaü pràõaü dadhàti tasmàdekaikàmevànavànannanubråyàt 1.3.5.[16] tà vai saütatà avyavacinnà anvàha | saüvatsarasyaivaitadahoràtràõi saütanoti tànãmàni saüvatsarasyàhoràtràõi saütatànyavyavacinnàni pariplavante dviùata u caivaitadbhràtçvyàya nopasthànaü karotyupasthànaü ha kuryàdyadasaütatàanubråyàttasmàdvai saütatà avyavacinnà anvàha 1.4.1.[1] hiükçtyànvàha | nàsàmà yaj¤o 'stãti và àhurna và ahiükçtya sàma gãyate ma yaddhiükaroti taddhiükàrasya råpaü kriyate praõavenaiva sàmno råpamupagacatyo3ü o3mityeteno hàsyaiùa sarva eva sasàmà yaj¤o bhavati 1.4.1.[2] yadveva hiükaroti | pràõo vai hiükàraþ pràõo hi vai hiükàrastasmàdapigçhya nàsike na hiükartuü ÷aknoti vàcà và çcamanvàha vàkca vai pràõa÷ca mithunaü tadetatpurastànmithunam prajananaü kriyate sàmidhenãnàü tasmàdvai hiükçtyànvàha 1.4.1.[3] sa và upàü÷u hiükaroti | atha yaduccairhiükuryàdanyataradeva kuryàdvàcameva tasmàdupàü÷u hiükaroti 1.4.1.[4] sa và eti ca preti cànvàha | gàyatrãmevaitadarvàcãü ca paràcãü ca yunakti paràcyaha devebhyo yaj¤aü vahatyarvàcã manuùyànavati tasmàdvà eti ca preti cànvàha 1.4.1.[5] yadveveti ca preti cànvàha | preti vai pràõa etyudànaþ pràõodànàvevaitaddadhàti tasmàdvà eti ca preti cànvàha 1.4.1[[.]]6 yadveveti ca preti cànvàha | preti vai retaþ sicyata eti prajàyate preti pa÷avo vitiùñanta eti samàvartante sarvaü và idameti ca preti ca tasmàdvà eti ca preti cànvàha 1.4.1.[7] so 'nvàha | pra vo vàjà abhidyava iti tannu preti bhavatyagna àyàhivãtaya iti tadveti bhavati 1.4.1.[8] tadu haika àhuþ | ubhayaü và etatpreti sampadyata iti tadu tadàtivij¤ànyamiva pra vo vàjà abhidyava iti tannu pretyagna àyàhi vãtaya iti tadveti 1.4.1.[9] so 'nvàha | pra vo vàjà abhidyava iti tannu preti bhavati vàjà ityannaü vai vàjà annamevaitadabhyanåktamabhidyava ityardhamàsà và abhidyavo 'rdhamàsànevaitadabhyanåktaü haviùmanta iti pa÷avo vai haviùmantaþ pa÷ånevaitadabhyanåktam 1.4.1.[10] ghçtàcyeti | videgho ha màthavo 'gniü vai÷vànaram mukhe babhàra tasya gotamo ràhågaõa çùiþ purohita àsa tasmai ha smàmantryamàõo na prati÷çõoti nenme 'gnirvai÷vànaro mukhànniùpadyàtà iti 1.4.1.[11] tamçgbhirhvayituü dadhre | vãtihotraü tvà kave dyumantaü samidhãmahi agne bçhantamadhvare videgheti 1.4.1.[12] sa na prati÷u÷ràva | udagne ÷ucayastava ÷ukrà bhràjanta ãrate tava jyotãüùyarcayo videghà3 iti 1.4.1.[13] sa ha naiva prati÷u÷ràva | taü tvà ghçtasnavãmaha ityevàbhivyàharadathàsya ghçtakãrtàvevàgnirvai÷vànaro mukhàdujjajvàla tam na ÷a÷àka dhàrayituü so 'sya mukhànniùpede saimàm pçthivãm pràpàdaþ 1.4.1.[14] tarhi videgho màthava àsa | sarasvatyàü sa tata eva pràïdahannabhãyàyemàm pçthivãü taü gotama÷ca ràhågaõo videgha÷ca màthavaþ pa÷càddahantamanvãyatuþ sa imàþ sarvà nadãratidadàha sadànãretyuttaràdgirernirghàvati tàü haiva nàtidadàha tàü ha sma tàm purà bràhmaõà na tarantyanatidagdhàgninà vai÷vànareõeti 1.4.1.[15] tata etarhi | pràcãnam bahavo bràhmaõàstaddhàkùetrataramivàsa sràvitaramivàsvaditamagninà vai÷vànareõeti 1.4.1.[16] tadu haitarhi | kùetrataramiva bràhmaõà u hi nånamenadyaj¤airasiùvadaütsàpi jaghanye naidàghe samivaiva kopayati tàvacãtànatidagdhà hyagninà vai÷vànareõa 1.4.1.[17] sa hovàca | videgho màthavaþ kvàham bhavànãtyata eva te pràcãnam bhuvanamiti hovàca saiùàpyetarhi kosalavidehànàm maryàdà te hi màthavàþ 1.4.1.[18] atha hovàca | gotamo ràhågaõaþ kathaü nu na àmantryamàõo na pratya÷rauùãriti sa hovàcàgnirme vai÷vànaro mukhe 'bhutsa nenme mukhànniùpadyàtai tasmàtte na prati÷rauùamiti 1.4.1.[19] tadu kathamabhåditi | yatraiva tvaü ghçtasnavãmaha ityabhivyàhàrùãstadeva me ghçtakãrtàvagnirvai÷vànaro mukhàdudajvàlãttaü nà÷akaü dhàrayituü sa me mukhànnirapàdãti 1.4.1.[20] sa yatsàmidhenãùu ghçtavat | sàmidhenameva tatsamevainaü tenendhe vãryamevàsmindadhàti 1.4.1.[21] tadu ghçtàcyeti | devà¤jigàti sumnayuriti yajamàno vai sumnayuþ sa hi devà¤jigãùati sa hi devà¤jighàüsati tasmàdàha devà¤jigàti sumnayuriti saiùàgneyã satyaniruktà sarvaü và aniruktaü sarveõaivaitatpratipadyate 1.4.1.[22] agna àyàhi vãtaya iti | tadveti bhavati vãtaya iti samantikamiva havà ime 'gre lokà àsurityunmç÷yà haiva dyauràsa 1.4.1.[23] te devà akàmayanta | kathaü nu na ime lokà vitaràü syuþ kathaü na idaü varãya iva syàditi tànetaireva tribhirakùarairvyanayanvãtaya iti ta ime viñåraü lokàstato devebhyo varãyo 'bhavadvarãyo ha và asya bhavati yasyaivaü viduùa etàmanvàhurvãtaya iti 1.4.1.[24] gçõàno havyadàtaya iti | yajamàno vai havyadàtirgçõàno yajamanàyetyevaitadàha ni hotà satsi barhiùãtyagnirvai hotàyaü loko barhirasminnevaitalloke 'gniü dadhàti so 'yamasmiülloke 'gnirhitaþ saiùemameva lokamabhyanåktemamevaitayà lokaü jayati yasyaivaü viduùa etàmanvàhuþ 1.4.1.[25] taü tvà samidbhiraïgira iti | samidbhirhyetamaïgirasa aindhatàïgira ityaïgirà u hyagnirghçtena vardhayàmasãti tatsàmidhenam padaü samevainaü tenendhe vãryamevàsmindadhàti 1.4.1.[26] bçhacocà yaviùñyeti | bçhadu hyeùa ùocati samiddho yaviùñyeti yaviùñho hyagnistasmàdàha yaviùñhyeti saiùitameva lokamabhyanåktàntarikùalokameva tasmàdàgneyã satyaniruktànirukto hyeùa loka etamevaitayà lokaü jayati yasyaivaü viduùa etàmanvàhuþ 1.4.1.[27] sa naþ pçthu ÷ravàyyamiti | ado vai pçthu yasmindevà etacravàyyaü yasmindevà acà deva vivàsasãtyaca deva vivàsasyetanno gamayetyevaitadàha 1.4.1.[28] bçhadagne suvãryàmiti | ado vai bçhadyasmindevà etatsuvãryaü yasmindevàþ saiùitameva lokamabhyanåktà divamevaitamevaitayà lokaü jayati yasyaivaü viduùa etàmanvàhuþ 1.4.1.[29] so nvàha | ióenyo namasya itãóenyo hyeùa namasyo hyeùatirastamàüsi darùata iti tira iva hyeùa tamàüsi samiddho dadç÷e samagniridhyate vçùeti saü hãdhyate vçùà vçùo agniþ samidhyata iti saü hãdhyate 1.4.1.[30] a÷vo na devavàhana iti | a÷vo ha và eùa bhåtvà devebhyo yaj¤aü vahati yadvai netyçcyomiti tattasmàdàhà÷vo na devavàhana iti 1.4.1.[31] taü haviùmanta ãdata iti | haviùmanto hyetaü manuùyà ãdate tasmàdàha taü haviùmanta ãóata iti 1.4.1.[32] vçùaõaü tvà vayaü vçùanvçùaõaþ samidhãmahãti | saü hyenamindhate 'gne dãdyataü bçhaditi dãdayeva hyeùa bçhatsamiddhaþ 1.4.1.[33] taü và etam | vçùaõvantaü tricamanvàhàgneyyo và etàþ sarvàþ sàmidhenyo bhavantãndro vai yaj¤asya devatendro vçùaiteno hàsyaitàþ sendràþ sàmidhenyo bhavanti tasmàdvçùaõvantaü tricamanvàha 1.4.1.[34] so 'nvàha | agniü dåtaü vçõãmaha iti devà÷ca và asurà÷cobhaye pràjàpatyàþ paspçdhire tàütspardhamànàïgàyatryantarà tasthau yà vai sà gàyatryàsãdiyaü vai sà pçthivãyaü haiva tadantarà tasthau ta ubhaya eva vidàü cakruryatarànvai na iyamupàvartsyati te bhaviùyanti paretare bhaviùyantãti tàmubhaya evopamantrayàü cakrire 'gnireva devànàü dåta àsa saharakùà ityasurarak÷asamasuràõàü sàgnimevànupreyàya tasmàdanvàhàgniü dåtaü vçõãmaha iti sa hi devànàü dåta àsãddhotàraü vi÷vavedasamiti 1.4.1.[35] tadu haike 'nvàhuþ | hotà yo vi÷vavedasa iti nedaramityàtmàna bravàõãti tadu tathà na bråyànmànuùaü ha te yaj¤e kurvanti vyçddhaü vai tadyaj¤asya yanmànuùaü nedvyçddham yaj¤e karavàõãti tasmàdyathaivarcànåktamevànubråyàddhotàraü vi÷vavedasamityevàsya yaj¤asya sukratumityeùa hiyaj¤asyasukraturyadagnistasmàdàhàsya yaj¤asya sukratumiti seyaü devànupàvavarta tato devà abhavanparàsurà bhavati ha và àtmanà paràsya sapatnà bhavanti yasyaivaü viduùa etàmanvàhuþ 1.4.1.[36] tàü và aùñamãmanubråyàt | gàyatrã và eùà nidànenàùñàkùarà vai gàyatrã tasmàdaùñamãmanubråyàt 1.4.1.[37] taddhaike | purastàddhàyye dadhatyannaü dhàyye mukhata idamannàdyaü dadhma iti vadantastadu tathà na kuryàdanavakLptàtasyaiùà bhavati yaþ purastàddhàyye dadhàti da÷amã vàhi tarhyekàda÷ã và sampadyate tasyo haivaiùàvakLptà bhavati yasyaitàmaùñamãmanvàhustasmàdupariùñàdeva dhàyye dadhyàt 1.4.1.[38] samidhyamàno adhvara iti | adhvaro vai yaj¤aþ samidhyamàno yaj¤a ityevaitadàhàgniþ pàvaka ãóya iti pàvako hyeùa ãóyo hyeùa ÷ociùke÷astamãmaha iti ÷ocantãva hyetasya ke÷àþ samiddhasya samiddho agna àhutetyataþ pràcãnaü sarvamidhmamabhyàdadhyàdyadanyatsamidho 'pavçïkta iva hyetaddhotàyadvà anyatsamidha idhmasyàtiricyate 'tiriktaü tadyadvai yaj¤asyàtiriktaü dviùantaü hàsya tadbhràtçvyamabhyatiricyate tasmàdataþ pràcãnaü sarvamidhmamabhyàdadhyàdyadanyatsamidhaþ 1.4.1.[39] devànyakùi svadhvareti | adhvaro vai yaj¤o devànyakùi suyaj¤iyetyevaitadàha tvàü hi havyavàóasãtyeùa hi havyavàóyadagnistasmàdàha tvaü hi havyavàóasãtyà juhotà duvasyatàgnim prayatyadhvare vçõãdhvaü havyavàhanamiti sampreùyatyevaitayàjuhuta ca yajata ca yasmai kàmàya samaindhióhvaü tatkurutetyevaitadàhàgnim prayatyadhvara ityadhvaro vai yaj¤o 'gnim prayati yaj¤a ityevaitadàha vçõãdhvaü havyavàhanamityeùa hi havyavàhano yadagnistasmàdàha vçõãdhvaü havyavàhanamiti 1.4.1.[40] taü và etam | adhvaravantaü tricamanvàha devànha vai yaj¤ena yajamànàütsapatnà asurà dudhårùàü cakruste dudhårùanta eva na ÷ekurdhårvituü te paràbabhåvustasmàdyaj¤o 'dhvaro nàma dudhårùanha và enaü sapatnaþ paràbhavati yasyaivaü viduùo 'dhvaravantaü tricamanvàhuryàvadveva saumyenàdhvareõeùñvà jayati tàvajjayati 1.4.2.[1] etaddha vai devà agniü gariùñhe 'yu¤jan | yaddhotçtva idaü no havyaü vaheti tametadgariùñhe yuktvopàmadanvãryavànvai tvamasyalaü vai tvametasmà asãti vãrye samàdadhato yathedamaùyetarhi j¤àtãnàü yaü gariùñhe yu¤janti tamupamadanti vãryavànvai tvamasyalaü vai tvametasmà asãti vãrye samàdadhataþ sa yadamevàsmindadhàti 1.4.2.[2] agne mahàü asi bràhmaõa bhàrateti | brahma hyagnistasmàdàha bràhmaõeti bhàratetyeùa hi devebhyo havyaü bharati tasmàdbharato 'gnirityàhureùa u và imàþ prajàþ pràõo bhåtvà bibharti tasmàdvevàha bhàrateti 1.4.2.[3] athàrùeyam pravaõãte | çùibhya÷caivainametaddevebhya÷ca nivedayatyayam mahàvãryo yo yaj¤am pràpaditi tasmàdàrùeyam pravçõãte 1.4.2.[4] parastàdarvàkpravçõãte | parastàddhyarvàcyaþ prajàþ prajàyante jyàyasaspataya u caivaitaü nihnuta idaü hi pitaivàgre 'tha putro 'tha pautrastasmàtparastàdarvàkpravçõãte 1.4.2.[5] sa àrùeyamuktvàha | deveddho manviddha iti devà hyetamagra aindhata tasmàdàha deveddha iti manviddha iti manurhyetamagra ainddha tasmàdàha manviddha iti 1.4.2.[6] çùiùñuta iti | çùayo hyetamagre stuvaüstasmàdàharùiùñuta iti 1.4.2.[7] viprànumadita iti | ete vai viprà yadçùaya ete hyetamanvamadaüstasmàdàha viprànumadita iti 1.4.2.[8] kavi÷asta iti | ete vai kavayo yadçùaya ete hyetama÷aüsaüstasmàdàha kavi÷asta iti 1.4.2.[9] brahmasaü÷ita iti brahmasaü÷ito hyeùa ghçtàhavana iti ghçtàhavano hyeùaþ 1.4.2.[10] praõãryaj¤ànàü rathãradhvaràõàmiti | etena vai sarvànyaj¤ànpraõayanti ye ca pàkayaj¤à ye cetare tasmàdàha praõãryaj¤ànàmiti 1.4.2.[11] rathãradhvaràõàmiti | ratho ha và eùa bhåtvà devebhyo yaj¤aü vahati tasmàdàha rathãradhvaràõàmiti 1.4.2.[12] atårto hotà tårõirhavyavàóiti | na hyetaü rakùàüsi taranti tasmàdàhàtårto hoteti tårõirhavyavàóiti sarvaü hyeùa pàpmànaü tarati tasmàdàha tårõirhavyavàóiti 1.4.2.[13] àspàtraü juhårdevànàmiti | devapàtraü và eùa yadagnistasmàdagnau sarvebhyo devebhyo juhvati devapàtraü hyeùa pràpnoti ha vai tasya pàtraü yasya pàtram prepsyati ya evametadveda 1.4.2.[14] camaso devapàna iti | camasena ha và etena bhåtena devà bhakùayanti tasmàdàha camaso devapàna iti 1.4.2.[15] aràü ivàgne nemirdevàüstvaü paribhårasãti | yathàrànnemiþ sarvataþ paribhårevaü tvaü devàütsarvataþ paribhårasãtyevaitadàha 1.4.2.[16] àvaha devànyajamànàyeti | tadasmai yaj¤àya devànàvoóhavà àhàgnimagna àvaheti tadàgneyàyàjyabhàgàyàgnimàvoóhvà àha somamàvaheti tatsaumyàyàjyabhàgàya somamàvoóhavà àhàgnimàvaheti tadya eùa ubhayatràcyuta àgneyaþ puroóà÷o bhavati tasmà agnimàvoóhavà àha 1.4.2.[17] atha yathàdevatam | devàü àjyapàü àvaheti tatprayàjànuyàjànàvoóhavà àha prayàjànuyàjà vai devà àjyapà agniü hotràyàvaheti tadagniü hotràyàvoóhavà àha svaü mahimànamàvaheti tatsvam mahimànamàvoóhavà àha vàgvà asya svo mahimà tadvàcamàvoóhavà àhà ca vaha jàtavedaþ suyajà ca yajeti tadyà evaitaddevatà àvoóhavà àha tà evaitadàhà cainà vahànuùñhyà ca yajeti yadàha suyajà ca yajeti 1.4.2.[18] sa vai tiùñhannanvàha | anvàha hyetadasau hyanuvàkyà tadasàvevaitadbhåtvànvàha tasmàttiùñhannanvàha 1.4.2.[19] àsãno yàjyàü yajati | iyaü hi yàjyà tasmanna ka÷cana tiùñhanyàjyàü yajatãyaü hi yàjyà tadiyamevaitadbhåtvà yajati tasmàdàsãnà yàjyàü yajati 1.4.3.[1] yo ha và agniþ sàmidhenãbhiþ samiddhaþ | atitaràü ha vai sa itarasmàdagnestapatyanavadhçùyo hi bhavatyanavamç÷yaþ 1.4.3.[2] sa yathà haivàgniþ | sàmidhenãbhiþ samiddhastapatyevaü haiva bràhmaõaþ sàmidhenãrvidvànanubruvaüstapatyanavadhçùyo hi bhavatyanavamç÷yaþ 1.4.3[[.]]3 so 'nvàha | prava iti pràõo vai pravànpràõamevaitayà saminddhe 'gna àyàhi vãtaya ityapàno và etavànapànamevaita saminddhe bçhacocà yaviùñhyetyudàno vai bçhacocà udànamevaitayà saminddhe 1.4.3.[4] sa naþ pçthu ÷ravàyyamiti | ÷rotraü vai pçthu ÷ravàyyaü ÷rotreõa hãdamuru pçthu ÷çõoti ÷rotramevaitayà saminddhe 1.4.3.[5] ãóenyo namasya iti | vàgvà ãóenyà vàgghãdaü sarvamãññe vàcedaü sarvamãóitaü vàcamevaitayà saminddhe 1.4.3.[6] a÷vo na devavàhana iti | mano vai devavàhanam mano hãdam manasvinaü bhåyiùñhaü vanãvàhyate mana evaitayà saminddhe 1.4.3.[7] agne dãdyatam bçhaditi | cakùurvai dãdayeva cakùurevaitayà saminddhe 1.4.3.[8] agniü dåtaü vçõãmaha iti | ya evàyam madhyamaþ pràõaetamevaitayà samindhe sà haiùàntasthà pràõànàmato hyanya årdhvàþpràõà ato 'nye 'và¤co 'ntasthà ha bhavatyantastàmenam manyante ya evametàmantasthàm pràõànàü veda 1.4.3.[9] ÷ociùke÷astamãmaha iti | ÷i÷naü vai ÷ociùke÷aü ÷i÷naü hãdaü ÷i÷nam bhåyiùñhaü ÷ocayati ÷i÷namevaitayàsaminddhe 1.4.3[.1]0 samiddho agna àhuteti | ya evàyamavàïpràõa etamevaitayà saminddha à juhotà duvasyateti sarvamàtmànaü saminddha à nakhebhyo 'tho lomabhyaþ 1.4.3.[11] sa yadyenam prathamàyàü sàmidhenyàmanuvyàharet | tam prati bråyàtpràõaü và etadàtmano 'gnàvàdhàþ pràõenàtmana àrttimàriùyasãti tathà haiva syàt 1.4.3.[12] yadi dvitãyasyàmanuvyàharet | tam prati bråyàdapànaü và etadàtmano 'gnàvàdhà apànenàtmana àrttimàriùyasãti tathà haiva syàt 1.4.3.[13] yadi tçtãyasyàmanuvyàharet | tam prati bråyàdudànaü và ... udànenà ... syàt 1.4.3.[14] yadi caturthyàmanuvyàharet | tam pratibråyàcrotraü và etadàtmano 'gnàvàdhàþ ÷rotreõàtmana àrttimàriùyasi badhiro bhaviùyasãti tathà haiva syàt 1.4.3.[15] yadi pa¤camyàmanuvyàharet | tam prati bråyàdvàcaü và etadàtmano 'gnàvàdhà vàcàtmana àrttimàriùyasi måko bhavi ... syàt 1.4.3.[16] yadi ùaùñhyàmanuvyàharet | tam prati bråyànmano và etadàtmano 'gnàvàdhà manasàtmana àrttimàriùyasi manomuùigçhãto momugha÷cariùyasãti tathà haiva syàt 1.4.3.[17] yadi saptamyàü ... yàccakùurvà etadàtmano 'gnàvàdhà÷cakùuùàtmana àrttimàriùyasyandho bhavi ... syàt 1.4.3.[18] yadyaùñamyàm ... yànmadhyaü và etatpràõamàtmano 'gnàvàdhà madhyena pràõenàtmana àrttimàriùyasyuddhmàya mariùyasãti tathà haiva syàt 1.4.3.[19] yadi navamyàü ... yàci÷naü và etadàtmano 'gnàvàdhàþ ÷i÷nenàtmana àrttimàriùyasi klãbo bhavi ... syàt 1.4.3.[20] yadi da÷amyàmanu ... yàdavà¤caü và etatpràõamàtmano 'gnàvàdhà avàcà pràõenàtmana àrttimàriùyasyapinaddho mariùyasãti tathà haiva syàt 1.4.3.[21] yadyekàda÷yàma ... | yàtsarvaü và etadàtmànamagnàvàdhàþ sarveõàtmanàrttirmàriùyasi kùipre 'muü lokameùyasãti tathà haiva syàt 1.4.3.[22] sa yathà haivàgnim | sàmidhenãbiþ samiddhamàpadyàrttiü nyetyevaü haiva bràhmaõaü sàmidhenãrvidvàüsaü samanubruvantamanuvyàhçtyàrttiü nyeti 1.4.4.[1] taü và etamagniü samaindhiùata | samiddhe devebhyo juhavàmeti tasminnete eva prathame àhutã juhotã manase caiva vàce ca mana÷ca haiva vàkca yujau devebhyo yaj¤aü vahataþ 1.4.4[[.]]2 sa yadupàü÷u kriyate | tanmano devebhyo yaj¤aü vahatyatha yadvàcà niruktaü kriyate tadvàgdevebhyo yaj¤aü vahatyetadvà idaü dvayaü kriyate tadete evaitatsaütarpayati tçpte prãte devebhyo yaj¤aü vahàta iti 1.4.4.[3] sruveõa tamàghàrayati | yaü manasa àghàrayati vçùà hi mano vçùà hi sruvaþ 1.4.4.[4] srucà tamàghàrayati | yaü vàca àghàrayati yoùà hi vàgyoùà hi sruk 1.4.4.[5] tåùõãü tamàghàrayati | yaü manasa àghàrayati na svàheti canàniruktaü hi mano 'niruktaü hyetadyattåùõãm 1.4.4.[6] mantreõa tamàghàrayati | yaü vàca àghàrayati niruktà hi vàïnirukto hi mantraþ 1.4.4.[7] àsãnastamàghàrayati | yam manasa àghàrayati tiùñhüstaü yaü vàce mana÷ca ha vai vàkca yujau devebhyo yaj¤aü vahato yataro vai yujorhrasãyànbhavatyupavahaü vai tasmai kurvanti vàgvai manaso hrasãyasyaparimitataramiva hi manaþ parimitatareva hi vàktadvàca evaitadupavahaü karoti te sayujau devebhyo yaj¤aü vahatastasmàttiùñhanvàca àghàrayati 1.4.4.[8] devà ha vai yaj¤aü tanvànàþ | te 'surarakùasebhya àsaïgàdbibhayàü cakrusta etaddakùiõataþ pratyuda÷rayannucritamiva hi vãryaü tasmàddakùiõatastiùñhannàghàrayati sa yadubhayata àghàrayati tasmàdidam mana÷ca vàkca samànameva sannàneva ÷iro ha vai yaj¤asyaitayoranyatara àghàrayormålamanyataraþ 1.4.4.[9] sruveõa tamàghàrayati | yo målaü yaj¤asya srucà tamàghàrayati yaþ ÷iro yaj¤asya 1.4.4.[10] tåùõãü tamàghàrayati | yo målam yaj¤asya tåùõãmiva hãdaümålaü no hyatra vàgvadati 1.4.4.[11] mantreõa tamàghàrayati | yaþ ÷iro yaj¤asya vàgghi mantraþ ÷ãrùõo hãyamadhi vàgvadati 1.4.4.[12] àsãnastamàghàrayati | yo målaü yaj¤asya niùaõamiva hãdam målaü tiùñhaüstamàghàrayati yaþ ÷iro yaj¤asya tiùñhatãva hãdaü ÷iraþ 1.4.4.[13] sa sruveõa pårvamàghàramàghàryàha | agnimagnãtsammçóhãti yathà dhuramadhyåhedevaü tadyatpårvamàghàramàghàray3atyadhyuhya hi dhuraü yu¤janti 1.4.4.[14] atha sammàrùñi | yunaktyevainametadyukto devebhyo yaj¤aü vahàditi tasmàtsammàrùñi parikràmaü sammàrùñi parikràmaü hi yogyaü yu¤janti tristriþ sammàrùñi trivçddhi yaj¤aþ 1.4.4.[15] sa sammàrùñi | agne vàjajidvàjaü tvà sariùyantaü tvà vàjajitaü sammàrjmãti yaj¤aü tvà vakùyantaü yaj¤iyaü sammàrjmãtyevaitadàhàthopariùñàttåùõãü tristadyathà yuktvà pràjetprehi vahetyevamevaitatka÷ayopakùipati prehi devebhyo yaj¤aü vaheti tasmàdupariùñàttåùõãü tristadyadetadantareõa karma kriyate tasmàdidam mana÷ca vàkca samànameva sannàneva 1.4.5.[1] sa srucottaramàghàramàghàrayiùyan | pårveõa srucàva¤jaliü nidadhàti namo devebhyaþ svadhà pitçbhya iti taddevebhya÷caivaitatpitçbhya÷càrtvijyaü kariùyannihnute suyame me bhåyàstamiti srucàvàdatte subhare me bhuyàstam bhartuü vàü ÷akeyamityevaitadàhàskannamadya devebhya àjyaü sambhriyàsamityavikùubdhamadya devebhyo yaj¤aü tanavà ityevaitadàha 1.4.5.[2] aïghraõà viùõo mà tvàvakramiùamiti | yaj¤o vai viùõustasmà evaitannihnute mà tvàvakramiùamiti vasumatãmagne te càyàmupastheùamiti sàdhvãmagne te càyàmupastheùamityevaitadàha 1.4.5.[3] viùõo sthànamasãti | yaj¤o vai viùõustasyeva hyetadantika tiùñhati tasmàdàha viùõo sthànamasãtãta indro vãryamakçõodityato hãndrastiùñhandakùiõato nàùñrà rakùàüsyapàhaüstasmàdàheta indro vãryamakçõodityårdhvo 'dhvara àsthàdityadhvaro vai yaj¤a årdhvo yaj¤a àsthàdityevaitadàha 1.4.5.[4] agne verhotraü verdåtyamiti | ubhayaü và etadagnirdevànàü hotà ca dåta÷ca tadubhayaü viddhi yaddevànàmasãtyevaitadàhàvatàü tvàü dyàvàpçthivã ava tvaü dyàvàpçthivã iti nàtra tirohitamivàsti sviùñakçddevebhya indra àjyena haviùàbhåtsvàhetãndro vai yaj¤asya devatà tasmàdàhendra àjyeneti vàce và etamàghàramàghàrayatãndro vàgityu và àhustasmàdvevàhendra àjyeneti 1.4.5.[5] athàsaüspar÷ayantsrucau paryetya | dhruvayà samanakti ÷iro vai yaj¤asyottara àghàra àtmà vai dhruvà tadàtmanyevaitaciraþ pratidadhàti ÷iro vai yaj¤asyottara àghàraþ ÷rãrvai ÷iraþ ÷rãrhi vai ÷irastasmàdyo 'rdhasya ÷reùñho bhavatyasàvamuùyàrdhasya ÷ira ityàhuþ 1.4.5.[6] yajamàna eva dhruvàmanu | yo 'smà aràtãyati sa upabhçtamanu sa yaddhopabhçtà samaõjyàdyo yajamànàyàràtãyati tasmiücriyaü dadhyàttadyajamàna evaitacriyaü dadhàti tasmàddhruvayà samanakti 1.4.5.[7] sa samanakti | saü jyotiùà jyotiriti jyotirvà itarasyàmàjyam bhavati jyotiritarasyàü te hyetadubhe jyotiùã saügacete tasmàdevaü samanakti 1.4.5.[8] athàto manasa÷caiva vàca÷ca | ahambhadra uditam mana÷ca ha vai vàkcàhambhadra ådàte 1.4.5.[9] taddha mana uvàca | ahameva tvacreyo 'smi na vai mayà tvaü kiü canànabhigataü vadasi sà yanmama tvaü kçtànukarànuvartmàsyahameva tvacreyo 'smãti 1.4.5.[10] atha ha vàguvàca | ahameva tvacreyasyasmi yadvai tvaü vetthàhaü tadvij¤apayàmyahaü saüj¤apayàmãti 1.4.5.[11] te prajàpatiü pratipra÷nameyatuþ | sa prajàpatirmanasa evànåvàca mana eva tvacreyo manaso vai tvaü kçtànukarànuvartmàsi ÷reyaso vai pàpãyàïkçtànukaro 'nuvartmà bhavatãti 1.4.5.[12] sà ha vàkparoktà visiùmiye | tasyai garbhaþ papàta sà ha vàkprajàpatimuvàcàhavyavàóevàhaü tubhyam bhåyàsaü yàü mà paràvoca iti tasmàdyatkiü ca pràjàpatyaü yaj¤e kriyata upàü÷veva tatkriyate havyavàóhi vàkprajàpataya àsãt 1.4.5.[13] taddhaitaddevàþ | reta÷carmanvà yasminvà babhrustaddha smapçcantyatreva tyàditi tato triþ sambabhåva tasmàdapyàtreyyà yoùitainasvyetasyai hi yoùàyai vàco devatàyà ete sambhåtàþ 1.5.1.[1] sa vai pravaràyà÷ràvayati | tadyatpravaràyà÷ràvayati yaj¤o và à÷ràvaõaü yaj¤amabhivyàhçtyàtha hotàram pravçõà iti tasmàtpravaràyà÷ràvayati 1.5.1.[2] sa idhmasaünahanànyevàbhipadyà÷ràvayati | sa yadvànàrabhy a yaj¤amadhvaryurà÷ràvayedvepano và ha syàdanyàü vàrttimàrcet 1.5.1.[3] taddhaike | vede stãrõàyai barhirabhipadyà÷ràvayantãdhmasya và ÷akalamapacidyàbhipadyà÷ràvayantãdaü vai kiücidyaj¤asyedaü yaj¤amabhipadyà÷ràvayàma iti vadantastadu tathà na kuryàdetadvai kiücidyaj¤asya yairidhmaþ saünaddho bhavatyagniü sammçjanti tadveva khalu yaj¤amabhipadyà÷ràvayati tasmàdidhmasaünahanànyevàbhipadyà÷ràvayet 1.5.1.[4] sa à÷ràvya | ya eva devànàü hotà tamevàgre pravçõite 'gnimeva tadagnaye caivaitaddevebhya÷ca nihnute yadahàgre 'gnim pravçõãte tadagnaye nihnute 'tha yo devànàü hotà tamagre pravçõãte tadudevebhyo nihnute 1.5.1.[5] sa àha | agnirdevo daivyo hotetyagnirhi devànàü hotà tasmàdàhàgnirdevo daivyo hoteti tadagnaye caiva devebhya÷ca nihnute yadahàgre 'gnimàha tadagnaye nihnute 'tha yo devànàühotà tamagra àha tadu devebhyo nihnute 1.5.1.[6] devànyakùadvidvàü÷cikitvàniti | eùa vai devànanuvidvànyadagniþ sa enànanuvidvànanuùñhyà yakùadityevaitadàha 1.5.1.[7] manuùvadbharatavaditi | manurha và agre yaj¤eneje tadanukçtyemàþ prajà yajante tasmàdàha manuùvaditi manoryaj¤a ityu và àhustasmàdvevàha manuùvaditi 1.5.1.[8] bharatavaditi | eùa hi devebhyo havyam bharati tasmàdbharato 'gnirityàhureùa u và imàþ prajàþ pràõo bhåtvà bibharti tasmàdvevàha bharatavaditi 1.5.1.[9] athàrùeyam pravçõãte | çùibhya÷caivainametaddevebhya÷ca nivedayatyayam mahàvãryo yo yaj¤am pràpaditi tasmàdàrùeyam pravçõãte 1.5.1.[10] parastàdarvàkpravçõãte | parastàddhyarvàcyaþ prajàþ prajàyante jyàyasaspataya u caivaitannihnuta idaü hi pitaivàgre 'tha putro 'tha pautrastasmàtparastàdarvàkpravçõite 1.5.1.[11] sa àrùeyamuktvàha | brahmaõvaditi brahma hyagnistasmàdàha brahmaõvadityà ca vakùaditi tadyà evaitaddevatà àvoóhavà àha tà evaitadàhà ca vakùaditi 1.5.1[.1]2 bràhmaõà asya yaj¤asya pràvitàra iti | ete vai bràhmaõà yaj¤asyapràvitàro ye 'nåcànà ete hyenaü tanvata eta enaü janayanti tadu tebhyo nihnute tasmàdàha bràhmaõà asya yaj¤asya pràvitàra iti 1.5.1.[13] asau mànuùa iti | tadimam mànuùaü hotàraü pravçõãte hotà haiùa puràthaitarhi hotà 1.5.1.[14] sa pravçto hotà | japati devatà upadhàvati yathànuùñhyà devebhyo vaùañkuryàdyathànuùñhyà devebhyo havyaü vahedyathà na hvaledevaü devatà upadhàvati 1.5.1.[15] tatra japati etatattvà deva savitarvçõata iti tatsavitàram prasavàyopadhàvati sa hi devànàm prasavitàgniü hotràyeti tadagnaye caivaitaddevebhya÷ca nihnute yadahàgre 'gnimàha tadagnaye nihnute 'tha yo devànàü hotà tamagra àha tadu devebhyo nihnute 1.5.1.[16] saha pitrà vai÷vànareõeti | sam\vatsaro vai pità vai÷vànaraþ prajàpatistatsaüvatsaràyaivaitatprajàpataye nihnute 'gne påùanbçhaspate pra ca vada pra ca yajetyanuvakùyanvà etadyakùyanbhavati tadaitàbhya evaitaddevatàbhyo nihnute yåyamanubråta yåyaü yajateti 1.5.1.[17] vasånàü ràtau syàma | rudràõàmurvyàyàü svàdityà aditaye syàmànehasa ityete vai trayà devà yadvasavo rudrà àdityà eteùàmabhiguptau syàmetyevaitadàha 1.5.1[.1]8 juùñàmadya devebhyo vàcamudyàsamiti | juùñamadya devebhyo 'nåcyàsamityevaitadàha taddhi samçddhaü yo juùñaü devebhyo 'nubravat 1.5.1.[19] juùñàm brahmabhya iti | juùñamadya bràhmaõebhyo 'nåcyàsamityevaitadàha taddhi samçddham yo juùñam bràhmaõebhyo 'nubravat 1.5.1.[20] juùñàü narà÷aüsàyeti | prajà vai narastatsarvàbhyaþ prajàbhya àha taddhi samçddhaü ya÷ca veda ya÷ca na sàdhvanvavocatsàdhvanvavocadityeva visçjyante yadadya hotçvarye jihmaücakùuþ paràpatat agniùñatpunaràbhriyàjjàtavedà vicarùaõiriti yathà yànagre 'gnãnhotràya pràvçõata te pràdhanvannevaü yanme 'tra pravareõàmàyi tanme punaràpyàyayetyevaitadàha tatho hàsyaitatpunaràpyàyate 1.5.1.[21] athàdhvaryuü càgnãdhaü ca sammç÷ati | mano và adhvaryurvàgghotà tanmana÷caivaitadvàcaü ca saüdadhàti 1.5.1.[22] tatra japati | ùaõmorvãraühasaspàntvagni÷ca pçthivã càpa÷ca vàja÷càha÷ca ràtri÷cetyetà mà devatà àrttergopàyantvityevaitadàha tasyo hi na hvalàsti yametà devatà àrttergopàyeyuþ 1.5.1.[23] atha hotçùadanamupàvartate | sa hotçùadanàdekaü tçõaü nirasyati nirastaþ paràvasuriti puràvasurha vai nàmàsuràõàü hotà sa tamevaitaddhotçùadanànnirasyati 1.5.1.[24] atha hotçùadana upavi÷ati | idamahamarvàvasoþ sadane sãdàmãtyarvàvasurvai nàma devànàü hotà tasyaivaitatsadane sãdati 1.5.1.[25] tatra japati vi÷vakarmastanåpà asi mà mo doùiùñam mà mà hiüsiùñameùa vàü loka ityudaïïejatyantarà và etadàhavaniyaü ca gàrhapatyaü càste tadu tàbhyàü nihnute mà mo doùiùñam mà mà hiüsiùñamiti tathà hainametau na hiüstaþ 1.5.1.[26] athàgnimãkùamàõo japati | vi÷ve devàþ ÷àstana mà yatheha hotà vçto manavai yanniùadya pra me bråta bhàgadheyaü yathà vo yena pathà havyamà vo vahànãti yathà yebhyaþ pakvaü syàttànbråyàdvanu mà ÷àsta yathà va àhariùyàmi yathà vaþ parivekùyàmãtyevamevaitaddeveùu pra÷àsanamicate 'nu mà ÷àsta yathà vo 'nuùñhyà vaùañkuryàmanuùñyà havyaü vaheyamiti tasmàdevaü japati 1.5.2.[1] agnirhotà vettvagnerhotramiti agniridaü hotà vettvityevaitadàhàgnerhotramiti tasyo hi hotraü vettu pràvitramiti yaj¤o vai pràvitraü vettu yaj¤amityevaitadàha sàdhu te yajamàna devateti sàdhu te yajamàna devatà yasya te 'gnirhotetyevaitadàha ghçtavatãmadhvaryo srucamàsyasveti tadadhvaryu prasauti sa yadekàmivàha 1.5.2.[2] yajamàna eva juhåmanu | yo smà aràtãyati sa upabhçtamanu sa yaddve iva bråyàdyajamànàya dviùantam bhràtçvyam pratyudyàminaü kuryàdattaiva juhåmanvàdya upabhçtamanu sa yaddve iva bråyàdattra àdyam pratyudyàminaü kuryàttasmàdekàmivaivàha 1.5.2.[3] devayuvaü vi÷vavàràmiti | upastautyevainàmetanmahayatyeva yadàha devayuvaü vi÷vavàràmitãóàmahai devàü ãóenyànnamasyàma namasyànyajàma yaj¤iyànitãóàmahai tàndevànya ãóenyà namasyàma tànye namasyà yajàma yaj¤iyàniti manuùyà và ãóenyàþ pitaro namasyà devà yaj¤iyàþ 1.5.2.[4] yà vai prajà yaj¤e 'nanvàbhaktàþ | paràbhåtà vai tà evamevaitadyà imàþ prajà aparàbhåtatstà yaj¤a àbhajati manuùyànanu pa÷avo devànanu vayàüsyoùadhayo vanaspatayo yadidaü ki¤caivamu tatsarvaü yaj¤a àbhaktam 1.5.2.[5] tà và etàþ | nava vyàhçtayo bhavanti naveme puruùe pràõà etànevàsminnetaddadhàti tasmànnava vyàhçtayo bhavanti 1.5.2.[6] yaj¤o ha devebhyo 'pacakràma | taü devà anvamantrayantà naþ÷çõåpa na àvartasveti so 'stu tathetyeva devànupàvavarta tenopàvçttena devà ayajanta teneùñvaitadabhavanyadidaü devàþ 1.5.2.[7] sa yadà÷ràvayati | yaj¤amevaitadanumantrayata à naþ ÷çnåpa na àvartasvetyatha yatpratyà÷ràvayati yaj¤a evaitadupàvartate 'stu tatheti tenopàvçttena retasà bhåtenartvijaþ sampradàyaü caranti yajamànena paro 'kùü yathà pårõapàtreõa sampradàyaü careyurevamanenartvijaþ sampradàyaü caranti tadvàcaivaitatsampradàyaü caranti vàgghi yaj¤o vàgu hi retastadetenaivaitatsampradàyaü caranti 1.5.2.[8] so 'nubråhãtyevoktvàdhvaryuþ | nàpavyàharenno eva hotàpavyàharedà÷ràvayatyadhvaryustadagnãdhaü yaj¤a upàvartate 1.5.2.[9] so 'gninnàpavyàharet | à pratyà÷ràvaõàtpratyà÷ràvayatyagnãttatpunaradhvaryuü yaj¤a upàvartate 1.5.2.[10] so 'dhvaryurnàpavyàharet | à yajeti vaktoryajetyevàdhvaryurhotre yaj¤aü samprayacati 1.5.2.[11] sa hotà nàpavyàharet | à vaùañkàràttaü vaùañkàreõàgnàveva yonau reto bhåtaü si¤catyagnirvai yoniryaj¤asya sa tataþ prajàyata iti nu haviryaj¤e 'tha saumye 'dhvare 1.5.2.[12] sa vai grahaü gçhãtvàdhvaryuþ | nàpavyàharedopàkaraõàdupàvartadhvamityevàdhvaryurudgàtçbhyo yaj¤aü samprayacati 1.5.2.[13] ta udgàtàro nàpavyàhareyuþ | ottamàyà eùottametyevodgàtàro hotre yaj¤aü samprayacanti 1.5.2.[14] sa hotà nàpavyàharet | à vaùañkàràttaü vaùañkàreõàgnàveva yonau reto bhåtaü si¤catyagnirvai yoniryaj¤asya sa tataþ prajàyate 1.5.2.[15] sa yaddha so 'pavyàharet | yaü yaj¤a upàvartate yathà pårõapàtram paràsi¤cedevaü ha sa yajamànam paràsi¤cetsa yatra haivamçtvijaþ saüvidànà yaj¤ena caranti sarvameva tatra kalpate na muhyati tasmàdevameva yaj¤o bhartavyaþ 1.5.2.[16] tà và etàþ | pa¤ca vyàhçtayo bhavantyo ÷ràvayàstu ÷rauùaóyaja ye yajàmahe vauùaóiti pàïkto yaj¤aþ pàïktaþpa÷uþ pa¤cartavaþ saüvatsarasyaiùaikà yaj¤asya màtraiùà sampat 1.5.2.[17] tàsàü saptada÷àkùaràõi | saptada÷o vai prajàpatiþ prajàpatiryaj¤a eùaikà yaj¤asya màtraiùà sampat 1.5.2.[18] o ÷ràvayeti vai devàþ | purovàtaü sasçjire 'stu ÷rauùaóityabhràõi samaplàvayanyajeti vidyutaü ye yajàmaha iti stanayitnuü vaùañkàreõaiva pràvarùayan 1.5.2.[19] sa yadi vçùñikàmaþ syàt | yadãùñyà và yajeta dar÷apårõamàsayorvaiva bråyàdvçùñikàmo và asmãti tatro adhvaryuü bråyàtpurovàtaü ca vidyutaü ca manasà dhyàyetyabhràõi manasà dhyàyetyagnãdhaü stanayitnuü ca varùaü ca manasà dhyàyeti hotàraü sarvàõyetàni manasà dhyàyeti brahmàõaü varùati haiva tatra yatraivamçtvijaþ saüvidànà yaj¤ena caranti 1.5.2.[20] o ÷ràvayeti vai devàþ | viràjamabhyàjuhuvurastu ÷rauùaóiti vatsamupàvàsçjanyajetyudajayanye yajàmaha ityupàsãdanvaùañkàreõaiva viràjamaduhateyaü vai viràóasyai và eùa doha evaü ha và asmà iyaü viràñsarvàïkàmànduhe ya evametaü viràjo dohaü veda 1.5.3.[1] çtavo ha vai prayàjàþ | tasmàtpa¤ca bhavanti pa¤ca hyçtavaþ 1.5.3.[2] devà÷ca và asurà÷ca | ubhaye pràjàpatyàþ paspçdhira etasminyaj¤e prajàpatau pitari saüvatsare 'smàkamayaü bhaviùyatyasmàkamayam bhaviùyatãti 1.5.3.[3] tato devàþ | arcantaþ ÷ràmyanta÷cerurasta etànprayàjàndadç÷ustairayajanta tairçtåntsaüvatsaram pràjayannçtubhyaþ saüvatsaràtsapatnànantaràyaüstasmàtprajayàþ prajayà ha vai nàmaitadyatprayàjà iti tatho evaiùa etairçtåntsaüvatsaram prayajatyçtubhyaþ saüvatsaràtsapatnànantareti tasmàtprayàjairyajate 1.5.3.[4] te và àjyahaviùo bhavanti | vajro và àjyametena vai devà vajreõàjyenartåntsaüvatsaram pràjayannçtubhyaþ saüvatsaràtsapatnànantaràyaüstatho evaiùa etena vajreõàjyenartåntsaüvatsaram prajayatyçtubhyaþ saüvatsaràtsapatnànantareti tasmàdàjyahaviùo bhavanti 1.5.3.[5] etadvai saüvatsarasya svam payaþ | yadàjyaü tatsvenaivainametatpayasà devàþ svyakurvata tatho evainameùa etatsvenaiva payasà svãkurute tasmàdàjyahaviùo bhavanti 1.5.3.[6] sa yatraiva tiùñhanprayàjebhya à÷ràvayet | tata eva nàpakràmetsaügràmo và eùa saünidhãyate yaþ prayàjairyajate yataro vai saüyattayoþ paràjayate 'pa vai saükràmatyabhitaràmu vai jayaïkràmati tasmàdabhitaràmabhitaràmeva kràmedabhitaràmabhitaràmàhutãrjuhuyàt 1.5.3.[7] tadu tathà na kuryàt | yatraiva tiùñhanprayàjebhya à÷ràvayettata eva nàpakràmedyatro eva samiddhatamam manyeta tadàhutãrjuhuyàtsamiddhahomena hyeva samçddhà àhutayaþ 1.5.3.[8] sa à÷ràvyàha | samidho yajeti tadvasantaü saminddhe sa vasantaþ samiddho 'nyànçtåntsaminddha çtavaþ samiddhàþ prajà÷ca prajanàyantyoùadhã÷ca pacanti tadveva khalu sarvànçtånniràhàtha yajayajetyevottarànàhàjàmitàyai jàmi ha kuryàdyattanånapàtaü yajeóo yajeti bråyàttasmàdyajayajetyevottarànàha 1.5.3.[9] sa vai samidho yajati | vasanto vai samidvasantameva taddevà avç¤jata vasantàtsapatnànantaràyanvasantamevaiùa etadvçïkte vasantàtsapatnànantareti tasmàtsamidho yajati 1.5.3.[10] atha tanånapàtaü yajati | grãùmo vai tanånapàdgrãùmo hyàsàm prajànàü tanåstapati grãùmameva taddevà avç¤jata grãùmàtsapatnànantaràyaïgrãùmamevaiùa etadvçïkte grãùmàtsapatnànantareti tasmàttanånapàtaü yajati 1.5.3.[11] atheóo yajati | varùà và ióa iti hi varùà ióo yadidaü kùudraü sarãsçpaü grãùmahemantàbhyàü nityaktam bhavati tadvarùà ãóitamivànnamicamànaü carati tasmàdvarùà ióo varùà eva taddevà avç¤jata varùàbhyaþ sapatnànantaràyanvarùà u evaiùa etadvçïkte varùàbhyaþ sapatnànantareti tasmàdióo yajati 1.5.3.[12] atha barhiryajati | ÷aradvai barhiriti hi ÷aradbarhiryà imàoùadhayo grãùmahemantàbhyàü nityaktà bhavanti tà varùà vardhante tàþ ÷aradi barhiùo råpaü prastãrõàþ ÷ere ta!smàcaradbarhiþ ÷aradameva taddevà avç¤jata ÷aradaþ sapatnàntaràyaücaradamevaiùa etadvçïkte ÷aradaþ sapatnànantareti tasmàdbarhiryajati 1.5.3.[13] atha svàhàsvàheti yajati | anto vai yaj¤asya svàhàkàro 'nta çtånàü hemanto vasantàddhi paràrddhyo 'ntenaiva tadantaü devà avç¤jatàntenàntàtsapatnànantaràyannanteno evaiùa etadantaü vçïkte 'ntenàntàtsapatnànantareti tasmàtsvàheti yajati 1.5.3.[14] tadvà etat | vasanta eva hemantàtpunarasuretasmàddhyeùa punrbhavati punarha và asmiüloke bhavati ya evametadveda 1.5.3.[15] sa vai vyattu vetviti yajati | ajàmitàyai jàmi ha kuryàdyadvyantuvyntviti vaiva yajedvetuvettviti và vyantviti vai yoùà vetviti vçùà mithunamevaitatprajananaü kriyate tasmàdvyantu vetviti yajati 1.5.3.[16] atha caturthe prayàje samànayati barhiùi | prajà vai brahãreta àjyaü tatprajàsvevaitadretaþ sicyate tena retasà siktenemàþ prajàþ punarabhyàvartam prajàyante tasmàccaturtheprayàje samànayati barhiùi 1.5.3.[17] saügràmo và eùa saünidhãyate | yaþ prayàjairyajate yataraü vai saüyattayormitramàgacati sa jayati tadetadupabhçto 'dhi juhåm mitramàgacati tena prajayati tasmàccaturthe prayàje samànayati barhiùi 1.5.3.[18] yajamàna eva juhåmanu | yo smà aràtãyati sa upabhçtamanuyajamànàyaivaitaddviùantam bhràtçvyam baliü hàrayatyattaiva juhåmanvàdya upabhçtamanvattra evaitadàdyam baliü hàrayati tasmàccaturthe prayàje samànayati 1.5.3.[19] sa và anavamç÷antsamànayati | sa yaddhàvamçùedyajamànaü dviùatà bhràtçvyenàvamç÷edattàramàdyenàvamç÷ettasmàdanavamç÷antsamànayati 1.5.3.[20] athottaràü juhåmadhyåhati | yajamànamevaitadviùati bhràtçvye 'dhyåhatyattàramàdye 'dhyåhati tasmàduttaràü juhåmadhyåhati 1.5.3[.2]1 devà ha và åcuþ | hanta vijitamevànu sarvaü yaj¤aü saüsthàpayàma yadi no 'surarakùasànyàsajeyuþ saüsthita eva no yaj¤aü syàditi 1.5.3.[22] ta uttame prayàje | svàhàkàreõaiva sarvaü yaj¤aü samasthàpayantsvàhàgnimiti tadàgneyamàjyabhàgaü samasthàpayantsvàhà somamiti tatsaumyamàjyabhàgaü samasthàpayantsvàhàgnimiti tadya eùa ubhayatràcyuta àgneyaþ puroóà÷o bhavati taü samasthàpayan 1.5.3.[23] atha yathàdevataü | svàhà devà àjyapà iti tatprayàjànuyàjàntsamasthàpayanprayàjànuyàjà vai devà àjyapà juùàõo agniràjyasya vetviti tadagniü sviùñakçtaü samasthàpayannagnirhi sviùñakçtsa eùo 'vyetarhi tathaiva yaj¤aü saütiùñate yathaivainaü devàþ samasthàpayaüstasmàduttame prayàje svàhàsvàheti yajati yàvanti havãüùi bhavanti vijitamevaitadanu sarvaü yaj¤aü saüsthàpayati tasmàdyadata årdhvaü viloma yaj¤e kriyeta na tadàdriyeta saüsthito me yaj¤a iti ha vidyàtsa haiùa yaj¤o yàtayàmevàsa yathà vaùañkçtaü hutaü svàhàkçtaü 1.5.3.[24] te devà akàmayanta | kathaü nvimaü yaj¤am punaràpyàyayemàyàtayàmànaü kuryàma tenàyàtayàmnà pracaremeti 1.5.3.[25] sa yajjuhvàmàjyam pari÷iùñamàsãt | yena yaj¤aü samasthàpayaüstenaiva yathàpårvaü havãüùyabhyaghàrayanpunarevainàni tadàpyàyayannayàtayàmànyakurvannayàtayàma hyàjyaü tasmàduttamam prayàjamiùñvà yathàpårvaü havãüùyabhighàrayati punarevainàni tadàpyàyayatyayàtayàmàni karotyayàtayàma hyàjyaü tasmàdyasya kasya ca haviùo 'vadyati punareva tadabhighàrayati sviùñakçta eva tatpunaràpyàyatyayàtayàma karotyatha yadà sviùñakçte 'vadyati na tataþ punarabhighàrayati no hi tataþ kàü cana haviùo 'gnàvàhutiü hoùyanbhavati 1.5.4.[1] sa vai samidho yajati | pràõà vai samidhaþ pràõànevaitatsaminddhe pràõairhyayam puruùaþ samiddhastasmàdabhimçùeti bråyàdyadyupatàpã syàtsa yadyuùõaþ syàdaiva tàvacaüseta samiddho hi sa tàvadbhavati yadyu ÷ãtaþ syànnà÷aüseta tatpràõànevàsminnetaddadhàti tasmàtsamidho yajati 1.5.4.[2] atha tanånapàtaü yajati | reto vai tanånapàdreta evaitatsi¤cati tasmàttanånapàtaü yajati 1.5.4.[3] atheóo yajati | prajà ghà ióo yadà vai retaþ siktaü prajàyate 'tha tadãóitamivànnamicamànaü carati tatpraivaitajjanayati tasmàdióo yajati 1.5.4.[4] atha barhiryajati | bhåmà vai barhirbhåmànamevaitatprajanayati tasmàdbarhiryajati 1.5.4.[5] atha svàhàsvàheti yajati | hemanto và çtånàü svàhàkàro hemanto hãmàþ prajàþ svaü va÷amupanayate tasmàddhemanmlàyantyoùadhayaþ pra vanaspatãnàm palà÷àni mucyante pratitiràmiva vayàüsi bhavantyadhastaràmiva vayàüsi patanti vipatitalomeva pàpaþ puruùo bhavati hemanto hãmàþ prajàþ svaü va÷amupanayate svàha vai tamardhaü kurute ÷riye 'nnàdyàya yasminnardhe bhavati ya evametadveda 1.5.4.[6] devà÷ca và asurà÷ca | ubhaye pràjàpatyàþ paspçdhire te daõóairdhanurbhirna vyajayanta te hàvijayamànà åcurhanta vàcyeva brahmanvijigãùàmahai sa yo no vàcaü vyàhçtàm mithunena nànunikràmàtsa sarvam paràjayàtà atha sarvamitare jayàniti tatheti devà abruvaüste devà indramabruvanvyàhareti 1.5.4.[7] sa indro 'bravãt | eko mamatyathàsmàkameketãtare 'bruvaüstadu tanmithunamevàvindanmithunaü hyeka÷caikà ca 1.5.4.[8] dvau mametãndro 'bravãt | athàsmàkaü dve itãtare 'bruvaüstadu tanmithunamevàvindanmithunaühi dvau ca dve ca 1.5.4.[9] trayo mametãndro 'bravãt | athàsmàkaü tisra itãtare 'bruvaüstadu tanmithunamevàvindanmithunaü hi traya÷ca tisra÷ca 1.5.4.[10] catvàro mametãndro 'bravãt | athàsmàkaü catasra itãtare 'bruvaüstadu tanmithunamevàvindanmithunaü hi catvàra÷ca catasra÷ca 1.5.4.[11] pa¤ca mametãndro 'bravãt | tata itare mithunaü nàvindanno h yata årdhvaü mithunamasti pa¤ca pa¤ceti hyevaitadubhayam bhavati tato 'suràþ sarvam paràjayanta sarvasmàddevà asurànajayantsarvasmàtsapatnànasurànnirabhajan 1.5.4.[12] tasmàtprathame prayàja iùñe bråyàt | eko mametyekà tasya yamahaü dveùmãti yadyu na dviùyàdyo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùma iti bråyàt 1.5.4.[13] dvau mameti dvitãye prayàje | dve tasya yo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùma iti 1.5.4.[14] trayo mameti tçtãye prayàje | tisrastasya yo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùma iti 1.5.4.[15] catvàro mameti caturthe prayàje | catasrastasya yo 'smàndvesñi yaüca vayaü dviùma iti 1.5.4.[16] pa¤ca mameti pa¤came prayàje | na tasya kiü cana yo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùma iti sa pa¤ca pa¤cetyeva bhavanparàbhavati tathàsya sarvaü saüvçïkte sarvasmàtsapatnànnirbhajati ya evametadveda 1.6.1.[1] çtavo ha vai deveùu yaj¤e bhàgamãùire | à no yaj¤e bhajata mà no yaj¤àdantargatàstveva no 'pi yaj¤e bhàga iti 1.6.1.[2] tadvai devà na jaj¤uþ | ta çtavo deveùvajànatsvasurànupàvartantàpriyàndevànàü dviùato bhràtçvyàn 1.6.1.[3] te haitàmedhatumedhàü cakrire | yàmeùàmetàmanu÷çõvanti kçùanto ha smaiva pårve vapanto yanti lunanto 'pare mçõantaþ ÷a÷vaddhaibhyo 'kçùñapacyà evauùadhayaþ pecire 1.6.1.[4] tadvai devànàmàga àsa | kanãya innvato dviùandviùate 'ràtãyati kimvetàvanmàtramupajànãta yathedamito 'nyathàsaditi 1.6.1.[5] te hocuþ çtånevànumantrayàmahà iti keneti prathamànevainànyaj¤e yajàmeti 1.6.1.[6] sa hàgniruvàca | atha yanmàm purà prathamaü yajatha kvàham bhavànãti na tvàmàyatanàccyàvayàma iti te yadçtånabhihvayamànà athàgnimàyatanànnàcyàvayaüstasmàdagniracyuto na ha và àyatanàccyavate yasminnàyatane bhavati ya evametamagnimacyutaü veda 1.6.1.[7] te devà agnimabruvan parehyenàüstvamevànumantrayasveti sa hetyàgniruvàca 'rtevo 'vidaü vai vo deveùu yaj¤e bhàgamiti kathaü no 'vida iti prathamàneva vo yaj¤e yakùyantãti 1.6.1.[8] ta çtavo 'gnimabruvan | à vayaü tvàmasmàsu bhajàmo yo no deveùu yaj¤e bhàgamavida iti sa eùo 'gnirçtuùvàbhaktaþ samidho agne tanånapàdagna ióo agne barhiragne svàhàgnimityàbhakto ha vai tasyàm puõyakçtyàyàü bhavati yàmasya samànobruvàõaþ karotyagnimate ha và asmà agnimanta çtava oùadhãþ pacantãdaü sarvaü ya evametamagnimçtuùvàbhaktaü veda 1.6.1.[9] tadàhuþ | yaduttamànprayàjànàvàhayantyatha kasmàdenànprathamànyajantãtyuttamànhyenànyaj¤e 'vàkalpayanprathamànvo yajàmetyabruvaüstasmàduttamànàvàhayanti prathamànyajanti 1.6.1.[10] caturthena vai prayàjena devàþ | yaj¤amàpnuvaüstam pa¤camena samasthàpayannatha yadata årdhvamasaüsthitaü yaj¤asya svargameva tena lokaü samà÷nuvata 1.6.1.[11] te svargaü lokaü yantaþ | asurarakùasebhya àsaïgàdbibhayàü cakruste 'gnim purastàdakurvata rakùohaõaü rakùasàmapahantàramagniü madhyato 'kurvata rakùohaõaü rakùasàmapahantàramagnim pa÷càdakurvata rakùohaõaü rakùasàmapahantàraü 1.6.1.[12] sa yadyenànpurastàt | asurarakùasànyàsisaükùannagnireva tànyapàhanrakùohà rakùasàmapahantà yadi madhyata àsisaükùannagnireva tànyapàhanrakùohà rakùasàmapahantà yadi pa÷càdàsisaükùannagnireva tànyapàhanrakùohà rakùasàmapahantàta evaü sarvato 'gnibhirgupyamànàþ svargaü lokaü samà÷nuvata 1.6.1.[13] tatho evaiùa etat | caturthenaiva prayàjena yaj¤amàpnoti tam pa¤camena saüsthàpayatyatha yadata årdhvamasaüsthitaü yaj¤asya svargameva tena lokaü sama÷nute 1.6.1.[14] sa yadàgneyamàjyabhàgaü yajati | agnimevaitatpurastàtkurute rakùohaõaü rakùasàmapahantàramatha yadàgneyaþ puroóàùo bhavatyagnimevaitanmadhyataþ kurute rakùohaõaü rakùasàmapahantàramatha yadagniü sviùñakçtaü yajatyagnimevaitatpa÷càtkurute rakùohaõaü rakùasàmapahantàraü 1.6.1.[15] sa yadyenam purastàt | asurarakùasànyàsisaükùantyàgnereva tànyapahanti rakùohà rakùasàmapahantà yadi madhyata asurarakùasànyàsisaükùantyagnireva tànyapahanti rakùohà rakùasàmapahantà yadi pa÷càdasurarakùasànyàsisaükùantyagnireva tànyapahanti rakùohà rakùasàmapahantà sa evaü sarvato 'gnibhirgupyamànaþ svargaü lokaü sama÷nute 1.6.1.[16] sa yadyenam purastàt | yaj¤asyànuvyàharettam prati bråyànmukhyàmàrttimàriùyasyandho và badhiro và bhaviùyasãtyetà vai mukhyà àrttayastathà haiva syàt 1.6.1.[17] yadi madhyato yaj¤asyànuvyàharet | tam prati bråyàdaprajà apa÷urbhaviùyasãti prajà vai pa÷avo madhyaü tathà haiva syàt 1.6.1.[18] yadyantato yaj¤asyànuvyàharet | tam prati bråyàdapratiùñhito daridraþ kùipre 'muü lokameùyasãti tathà haiva syàttasmàduha nànuvyàhàrãva syàduta hyevaüvitparo bhavati 1.6.1.[19] saüvatsaraü ha vai prayàjairjaya¤jayati | sa ha nvevainaü jayati yo 'sya dvàràõi veda kiü hi sa tairgçhaiþ kuryàdyànantarato na vyavavidyàdyathàsya te bhavanti tasya vasanta eva dvàraü hemanto dvàraü taü và etaü saüvatsaraü svargaü lokam prapadyate sarvaü vai saüvatsaraþ sarvaü và akùayyametena hàsyàkùayyaü sukçtam bhavatyakùayyo lokaþ 1.6.1.[20] tadàhuþ | kiüdevatyànyàjyànãti pràjàpatyànãti ha bråyàdanirukto vai prajàpatiraniruktànyàjyàni tàni haitàni yajamànadevatyànyeva yajamàno hyeva sve yaj¤e prajàpatiretena hyuktà çtvijastanvate taü janayanti 1.6.1.[21] sa àjyasyopastãrya | dvirhaviùo 'vadàyàthopariùñàdàjyasyàbhighàrayati saiùàjyena mi÷ràhutirhåyate yajamànena haivaiùaitanmi÷rà håyate yadi ha và api dåre sanyajate yadyantike yathà haivànte sata iùñaü syàdevaü haivaivaü viduùa iùñam bhavati yadyu hàpi bahviva pàpaü karoti no haiva bahirdhà yaj¤àdbhavati ya evametadveda 1.6.2.[1] yaj¤ena vai devàþ | imàü jitiü jigyuryaiùàmiyaü jitiste hocuþ kathaü na idam manuùyairanabhyàrohyaü syàditi te yaj¤asya rasaü dhãtvà yathà madhu madhukçto nirdhayeyurviduhya yaj¤aü yåpena yopayitvà tiro 'bhavannatha yadenenàyopayaüstasmaddyåpo nàma tadvà çùãõàmanu÷rutamàsa 1.6.2.[2] yaj¤ena ha vai devàþ | imàü jitiü jigyuryaiùàmiyaü jitiste hocuþ kathaü na idam manuùyairanabhyàrohyaü syàditi te yaj¤asya rasaü dhãtvà yathà madhu madhukçto nirdhayeyurviduhya yaj¤aü yåpena yopayitvà tiro 'bhavanniti tamanveùñuü dadhrire 1.6.2.[3] tercantaþ ÷ràmyanta÷ceruþ | ÷rameõa ha sma vai taddevà jayanti yadeùàü jayyamàsarùaya÷ca tebhyo devà vaiva prarocayàü cakruþ svayaü vaiva dadhrire preta tadeùyàmo yato devàþ svargaü lokaü samà÷nuvateti te kim prarocate kim prarocata iti ceruretpuroóà÷ameva kårmam bhåtvà sarpantaü teha sarva eva menire yaü vai yaj¤a iti 1.6.2.[4] te hocuþ | a÷vibhyàü tiùñha sarasvatyai tiùñhendràya tiùñheti sa sasarpaivàgnaye tiùñheti tatastasthàvagnaye vàasthàditi tamagnàveva parigçhya sarvahutamajuhavuràhutirhidevànàü tata ebhyo yaj¤aþ pràrocata tamasçjanta tamatanvata so 'yam paro 'varaü yaj¤o 'nåcyate pitaiva putràya brahmacàriõe 1.6.2.[5] sa và ebhyastatpuro 'dà÷ayat | ya ebhyo yaj¤am pràrocayattasmàtpurodà÷aþ purodà÷o ha vai nàmaitadyatpuroóà÷a iti sa eùa ubhayatràcyuta àgneyo 'ùñàkapàlaþ puroóà÷o bhavati 1.6.2.[6] sa na paurõamàsaü haviþ | nàmàvàsyamagnãùomãya eva paurõamàsaü haviþ sàünàyyamàmàvàsyaü yaj¤a evaiùa ubhayatràvakLpto nedyaj¤àdayànãti nveva purastàtpaurõamàsasya kriyata evamvàmàvàsyasyaitannu tadyasmàdatra kriyate 1.6.2.[7] yadyu enamupadhàvet | iùñyà mà yàjayetyetayaiva yàjayedyatkàmà và etamçùayo 'juhavuþ sa ebhyaþ kàmaþ samardhyata yatkàmo ha và etena yaj¤ena yajate so 'smai kàmaþ samçdhyate yasyai vai kasyai ca devatàyai havirgçhyate 'gnau vai tasyai yuhvatyagnà u ceddhoùyantsyàtkimanyasyai devatàyà àdi÷ettasmàdagnaya eva 1.6.2.[8] agnirvai sarvà devatàþ | agnau hi sarvàbhyo devatàbhyo juhvati tadyathà sarvà devatà upadhàvedevaü tattasmàdagnaya eva 1.6.2.[9] agnirvai devànàmaddhàtamàm | yam và addhàtamàm manyeta tamupadhàvettasmàdagnaya eva 1.6.2.[10] agnirvai devànàü mçduhçdayatamaþ | yaü vai mçduhçdayatamam manyeta tamupadhàvettasmàdagnaya eva 1.6.2.[11] agnirvai devànàü nediùñham | yaü vai nediùñhamupasartavyànàm manyeta tamupadhàvettasmàdagnaya eva 1.6.2.[12] sa yadãùñiü kurvãta | saptada÷a sàmidhenãranubråyàdupàü÷u devatàü yajati taddhãùñiråpam mårdhanvatyau yàjyànuvàkye syàtàü vàrtraghnàvàjyabhàgau viràjau saüyàjye 1.6.3.[1] tvaùñurha vai putraþ | tri÷ãrùà ùaóakùa àsa tasya trãõyeva mukhànyàsustadyadevaüråpa àsa tasmàdvi÷varåpo nàma 1.6.3.[2] tasya somapànamevaikam mukhamàsa | suràpàõamekamanyasmà a !÷anàyaikaü tamindro didveùa tasya tàni ÷ãrùàõi praciceda 1.6.3.[3] sa yatsomapànamàsa | tataþ kapi¤jalaþ samabhavattasmàtsababhruka iva babhruriva hi somo ràjà 1.6.3.[4] atha yatsuràpàõamàsa | tataþ kalaviïkaþ samabhavattasmàtso 'bhimàdyatka iva vadatyabhimàdyanniva hi suràm pãtvà vadati 1.6.3.[5] atha yadanyasmà a÷anàyàsa | tatastittiriþ samabhavattasmàtsa vi÷varåpatama iva santyeva ghçstokà iva tvanmadhustokà iva tvatparõeùvà÷cutità evaü råpaü hi sa tenà÷anamàvayat 1.6.3.[6] sa tvaùñà cukrodha | kuvinme putramavadhãditi so 'pendrameva somamàjahre sa yathàyaü somaþ prasuta evamapendra evàsa 1.6.3.[7] indro ha và ãkùàü cakre | idaü vai mà somàdantaryantãti sa yathà balãyànabalãyasa evamanupahåta eva yo droõakala÷e ÷ukra àsa tam bhakùayàü cakàra sa hainaü jihiüsa so 'sya viùvaïïeva pràõebhyo dudràva mukhàddhaivàsya na dudràvàtha sarvebhyo 'nyebhyaþ pràõebhyo 'dravattadadaþ sautràmaõãtãùñistasyàü tadvyàkhyàyate yathainaü devà abhiùajyan 1.6.3.[8] sa tvaùñà cukrodha kuvinme 'nupahåtaþ somamababhakùaditi sasvayameva yaj¤ave÷asa cakre sa yo droõakala÷e ÷ukraþ pari÷iùña àsa ta pravartayàü cakàrendra÷atrurvardhasveti so'gnimeva pràpya sambabhåvàntaraiva sambabhåvetyu haika àhuþ so 'gnãùomàvevàbhisambabhåva sarvà vidyàþ sarvaü ya÷aþ sarvamannàdyaü sarvàü ÷rãü 1.6.3.[9] sa yadvartamànaþ samabhavat | tasmàdvçtro 'tha yadapàtsamabhavattasmàdahistaü danu÷ca danàyå÷ca màteva ca piteva ca parijagçhatustasmàddànava ityàhuþ 1.6.3.[10] atha yadabravãdindra÷atrurvardhasveti | tasmàdu hainamindra eva jaghànàtha yaddha ÷a÷vadavakùyadindrasya ÷atrurvardhasveti ÷a÷vadu ha sa evendramahaniùyat 1.6.3.[11] atha yadabravãdvardhasveti | tasmàdu ha smeùumàtrameva tiryaïvardhata i÷umàtram pràïkùo vaivàvaraü samudraü dadhàvava pårvaü sa yàvatsa àsa sahaiva tàvadannàda àsa 1.6.3.[12] tasmai ha sma pårvàhõe devàþ | a÷anamabhiharanti madhyandine manuùyà aparàhõe pitaraþ 1.6.3.[13] sa và indrastathaiva nutta÷caran | agnãùomà upamantrayàü cakre 'gnãùomau yuvaü vai mama stho yuvayorahamasmi na yuvayoreùa kiü cana kam ma imaü dasyuü vardhayatha upa màvartethàmiti 1.6.3.[14] tau hocatuþ | kimàvayostataþ syàditi tàbhyàmetamagnãùom ãyamekàda÷akapàlam puroóà÷aü niravapattasmàdagnãùomãya ekàda÷akapàlaþ puroóà÷o bhavati 1.6.3.[15] tàvenamupàvavçtatuþ | tàvanu sarve devàþ preyuþ sarvà vidyàþ sarvaü ya÷aþ sarvamannàdyaü sarvà ÷rãsteneùñvendra etadabhavadyadidamindra eùa u paurõamàsasya bandhuþ sa yo haivaü vidvànpaurõamàsena yajata etàü haiva ÷riyaü gacatyevaü ya÷o bhavatyevamannàdo bhavati 1.6.3.[16] tadveva khalu hato vçtraþ | sa yathà dçtirniùpãta evaü saülãnaþ ÷i÷ye yathà nirdhåtasakturbhastraivaü saülãnaþ ÷i÷ye tamindro 'bhyàdudràva haniùyan 1.6.3.[17] sa hovàca | mà nu me prahàrùãstvaü vai tadetarhyasi yadahaü vyeva mà kuru màmuyà bhåvamiti sa vai me 'nnamedhãti tatheti taü dvedhànvabhinattasya yatsaumyaü nyaktamàsa taü candramasaü cakàràtha yadasyàsuryamàsa tenemàþ prajà udareõàvidhyattasmàdàhurvçtra eva tarhyannàda àsãdvçtra etarhãtãdaü hi yadasàvàpåryate 'smàdevaitallokàdàpyàyate 'tha yadimàþ prajà a÷anamicante 'smà evaitadvçtràyodaràya baliü haranti sa yo haivametaü vçtramannàdaü vedànàdo haiva bhavati 1.6.3.[18] tà u haità devatà åcuþ | yà imà agnãùomàvanvàjagmuragnãùomau yuvaü vai no bhåyiùñhabhàjau stho yayorvàmidaü yuvayorasmànanvàbhajatamiti 1.6.3.[19] tau hocatuþ | kimàvayostataþ syàditi yasyai kasyai ca devatàyai havirnirvapàüstadvàm purastàdàjyasya yajàniti tasmàdyasyai kasyai ca devatàyai havirnirvapanti tatpurastàdàjyabhàgàvagnãùomàbhyàü yajanti tanna saumye 'dhvare na pa÷au yasyai kasyai ca devatàyai nirvapàniti hyabruvan 1.6.3.[20] sa hàgniruvàca | mayyeva vaþ sarvebhyo juhvatu tadvo 'haü mayyàbhajàmãti tasmàdagnau sarvebhyo devebhyo juhvati tasmàdàhuragniþ sarvà devatà iti 1.6.3.[21] atha ha soma uvàca | màmeva vaþ sarvebhyo juhvatu tadvo 'haü mayyàbhajàmãti tasmàtsomaü sarvebhyo devebhyo juhvati tasmàdàhuþ somaþ sarvà devatà iti 1.6.3.[22] atha yadindre sarve devàstasthànàþ | tasmàdàhurindraþ sarvà devatà indra÷reùñhà devà ityetaddha vai devàstredhaikadevatyà abhavantsa yo haivametadvedaikadhà haiva svànàü ÷reùñho bhavati 1.6.3.[23] dvayaü và idaü na tçtãyamasti | àrdraü caiva ÷uùkaü ca yacuùkaü tadàgneyaü yadàrdraü tatsaumyamatha yadidaü dvayamevàpya kimetàvatkriyata ityagnãùomayorevàjyabhàgàvagnãùomayorupàü÷uyàjo 'gnãùomayoþ puroóà÷o yadata ekatamenaivedaü sarvamàpnotyatha kimetàvatkriyata ityagnãùomayorhaivaitàvatã vibhåtiþ prajàtiþ 1.6.3.[24] sårya evàgneyaþ | candramàþ saumyo 'harevàgneyaü ràtriþ saumyà ya evàpåryate 'rdhamàsaþ sa àgneyo yo 'pakùãyate sa saumyaþ 1.6.3.[25] àjyabhàgàbhyàmeva | såryàcandramasàvàpnotyupàü÷uyàjenaivàhoràtre àpnoti puroóà÷enaivàrdhamàsàvàpnotãtyu haika àhuþ 1.6.3.[26] tadu hovàcàsuriþ | àjyabhàgàbhyàmevàto yatame và yatame và dve àpnotyupàü÷uyàjenaivàto 'horàtre àpnoti puroóà÷enaivàto 'rdhamàsàvàpnoti sarvaü ma àptamasatsarvaü jitaü sarveõa vçtraü hanàni sarveõa dviùantaü bhràtçvyaü hanànãti tasmàdvà etàvatkriyata iti 1.6.3.[27] tadàhuþ | kimidaü jàmi kriyate 'gnãùomayorevàjyasyàgnãùomayoþ puroóà÷asya yadanantarhitaü tena jàmãtyanena ha tvevàjàmyàjyasyetaram puroóà÷asyetaraü tadanyadivetaramanyadivetaram bhavatyçcamanåcya juùàõena yajatyçcamanåcyarcà yajati tadanyadivetaramanyadivetaram bhavatyanena ha tvevàjàmyupàü÷vàjyasya yajatyuccaiþ puroóà÷asya sa yadupàü÷u tatpràjàpatyaü råpaü tasmàttasyànuùñubhamanuvàkyàmanvàha vàgghyanuùñubvàgghi prajàpatiþ 1.6.3.[28] etena vai devàþ | upàü÷uyàjena yaüyamasuràõàmakàmayanta tamupatsarya vajreõa vaùañkàreõàghnaüstatho evaiùa etenopàü÷uyàjena pàpmànaü dviùantam bhràtçvyamupatsarya vajreõa vaùañkàreõa hanti tasmàdupàü÷uyàjaü yajati 1.6.3.[29] sa và çcamanåcya juùàõena yajati tadanvimà anyataratodantàþ prajàþ prajàyante 'sthi hyçgasthi hi danto 'nyatarato hyetadasthi karoti 1.6.3.[30] atharcamanåcyarcà yajati | tadanvimà ubhayatodantàþ prajàþ prajàyante 'sthi hyçgasthi hi danta ubhayato hyetadasthi karotyetà và imà dvayyaþ prajà anyataratodantà÷caivobhayatodantà÷ca sa yo haivaü vidvànagnãùomayoþ prajàtiü yajati bahurhaiva prajayà pa÷ubhirbhavati 1.6.3.[31] sa vai paurõamàsenopavatsyan | na satrà suhita iva syàttenedamudaramasuryaü vlinàtyàhutibhiþ pràtardaivameùa u paurõamàsasyopacàraþ 1.6.3.[32] sa vai saüpratyevopavaset | saüprati vçtraü hanàni saüprati dviùantam bhràtçvyaü hanànãti 1.6.3.[33] sa và uttaràmevopavaset | samiva và eùa kramate yaþ saüpratyupavasatyanaddhà vai saükràntayoryadãtaro vetaramabhibhavatãtaro vetaramatha ya uttaràmupavasati yathà parà¤camàvçttaü saüpiüùyàdapratyàlabhamànaü so 'nyatoghàtyeva syàdevaü tadya uttaràmupavasati 1.6.3.[34] sa vai saüpratyevopavaset | yathà và anyasya hataü saüpiüùyàdevaü tadya uttaràmupavasati so 'nyasyaiva kçtànukaro 'nyasyopàvasàyã bhavati tasmàdu saüpratyevopavaset 1.6.3.[35] prajàpaterha vai prajàþ sasçjànasya | parvàõi visasraüsuþ sa vai saüvatsara eva prajàpatistasyaitàni parvàõyahoràtrayoþ saüdhã paurõamàsã càmàvàsyà cartumukhàni 1.6.3.[36] sa visrastaiþ parvabhiþ | na ÷a÷àka saühàtuü tametairhaviryaj¤airdevà abhiùajyannagnihotreõaivàhoràtrayoþ saüdhã tatparvàbhiùajyaüstatsamadadhuþ paurõamàsena caivàmàvàsyena ca paurõamàsãü càmàvàsyàü ca tatparvàbhiùajyaüstatsamadadhu÷càturmàsyairevartumukhàni tatparvàbhiùajyaüstatsamadadhuþ 1.6.3.[37] sa saühitaiþ parvàbhiþ | idamannàdyamabhyuttasthau yadidam prajàpaterannàdyaü sa yo haivaü vidvàntsaüpratyupavasati saüprati haiva prajàpateþ parva bhiùajyatyavati hainaü prajàpatiþ sa evamevànnàdo bhavati ya evaü vidvàntsaüpratyupavasati tasmàdu saüpratyevopavaset 1.6.3.[38] cakùuùã ha và ete yaj¤asya yadàjyabhàgau | tasmàtpurastàjjuhoti purastàddhãme cakùuùã tatpurastàdevaitaccakùuùã dadhàti tasmàdime purastàccakùuùã 1.6.3.[39] uttaràrdhapårvàrdhe haike | àgneyamàjyabhàgaü juhvati dakùiõàrdhapårvàrdhe saumyamàjyabhàgametatpurastàccakùuùã dadhma iti vadantastadu tadàvij¤ànyamiva havãüùi ha và àtmà yaj¤asya sa yadeva purastàddhaviùàü juhoti tatpurastàccakùuùã dadhàti yatro eva samiddhatam manyeta tadàhutãrjuhuyàtsamiddhahomena hyeva samçddhà àhutayaþ 1.6.3.[40] sa và çcamanåcya juùàõena yajati | tasmàdime asthantsatyanasthike cakùuùã à÷liùñe atha yadçcamanåcyarcà yajedasthi haiva kuryànna cakùuþ 1.6.3.[41] te và ete | agnãùomayoreva råpamanvàyatte yacuklaü tadàgneyaü yatkçùõaü tatsaumyaü yadi vetarathà yadeva kçùõaü tadàgneyaü yacuklaü tatsaumyaü yadeva vãkùate tadàgneyaü råpaü ÷uùke iva hi vãkùamàõasyàkùiõã bhavataþ ÷uùkamiva hyàgneyaüyadeva svapiti tatsaumyaü råpamàrdre iva hi suùupuùo 'kùiõã bhavata àrdra iva hi soma àjarasaü ha và asmiü loke cakùuùmànbhavati sacakùuramuùmiüloke sambhavati ya evametau cakùuùã àjyabhàgau veda 1.6.4.[1] indro ha yatra vçtràya vajram prajahàra | so 'balãyànmanyamàno nàstçùãtãva bibhyannilayàü cakre sa paràþ paràvato jagàma devà ha vai vidàü cakrurhato vai vçtro 'thendro nyaleùñeti 1.6.4.[2] tamanveùñuü dadhrire | agnirdevatànàü hiraõyaståpa çùãõàm bçhatã candasàü tamagniranuviveda tenaitàü ràtriü sahàjagàma sa vai devànàü vasurvãro hyeùàm 1.6.4.[3] te devà abruvan | amà vai no 'dya vasurvasati yo naþ pràvàtsãditi tàbhyàmetadyathà j¤àtibhyàü và sakhibhyàü và sahàgatàbhyàü samànamodanam pacedajaü và tadaha mànuùaü havirdevànàmevamàbhyàmetatsamànaü havirniravapannaindràgnaü dvàda÷akapàlam puroóà÷aü tasmàdaindràgno dvàda÷akapàlaü puroóà÷o bhavati 1.6.4.[4] sa indro 'bravãt | yatra vai vçtràya vajram pràharaü tadvyasmaye sa kç÷a ivàsmi na vai medaü dhinoti yanmà dhinavattanme kuruteti tatheti devà abruvan 1.6.4.[5] te devà abruvan | na và imamanyatsomàddhinuyàtsomamevàsmai sambharàmeti tasmai somaü samabharanneùa vai somo ràjà devànàmannaü yaccandramàþ sa yatraiùa etàü ràtriü na purastànna pa÷càddadç÷e tadimaü lokamàgacati sa ihaivàpa÷cauùadhã÷ca pravi÷ati sa vai devànàü vasvannaü hyeùàü tadyadeùa etàü ràtrimihàmà vasati tasmàdamàvàsyà nàma 1.6.4.[6] taü gobhiranuviùñhàpya samabharan | yadoùadhãrà÷naüstadoùadhibhyo yadapo 'pibaüstadadbhyastamevaü saübhçtyàtacya tãvrãkçtya tamasmai pràyacan 1.6.4.[7] so 'bravãt | dhinotyeva medaü neva tu mayi ÷rayate yathedam mayi ÷rayàtai tathopajànãteti taü ÷çtenaivà÷rayan 1.6.4.[8] tadvà etat samànameva satpaya eva sadindrasyaiva sattatpunarnànevàcakùate yadabravãddhinoti meti tasmàddadhyatha yadenaü ÷çtenaivà÷rayaüstasmàcåtaü 1.6.4.[9] sa yathàü÷uràpyàyet | evamàpyàyatàpa pàpmànaü harimàõamahataiùa u àmàvàsyasà bandhuþ sa yo haivaü vidvàntsaünayatyevaü haiva prajayà pa÷ubhiràpyàyate 'pa pàpmànaü hate tasmàdvai saünayet 1.6.4.[10] tadàhuþ | nàsomayàjã saünayetsomàhutirvà eùà sànavaruddhàsomayàjinastasmànnàsomayàjã sanayediti 1.6.4.[11] tadu sameva nayet | nanvatràntareõa ÷u÷ruma somena nu mà yàjayatàtha ma etadàpyàyanaü saübhariùyathetyabravãditi na vai medaü dhinoti yanmà dhinavattanme kuruteti tasmà etadàpyàyanaü samabharaüstasmàdapyasomayàjã sameva nayet 1.6.4.[12] vàrtraghnaü vai paurõamàsam | indro hyetena vçtramahannathaitadeva vçtrahatyaü yadàmàvàsyaü vçtraü hyasmà etajjaghnuùa àpyàyanamakurvan 1.6.4.[13] tadvà etadeva vàrtraghnam | yatpaurõamàsamathaiùa eva vçtro yaccandramàþ sa yatraiùa etàü ràtriü na purastànna pa÷càddadç÷e tadenametena sarvaü hanti nàsya kiü cana pari÷inaùñi sarvaü ha vai pàpmànaü hanti na pàpmanaþ kiü cana pari÷inaùñi ya evametadveda 1.6.4.[14] taddhaike | dçùñvopavasanti ÷vo nodetetyado haiva devànàmavikùãõamannam bhavatyathaibhyo vayamita upapradàsyàma iti taddhi samçddhaü yadakùãõa eva pårvasminnanne 'thàparamannamàgacati sa ha bahvanna eva bhavatyasomayàjã tu kùãrayàjyado haiva somo ràjà bhavati 1.6.4.[15] atha yathaiva purà | kevalãroùadhãra÷nanti kevalãrapaþ pibanti tàþ kevalameva payo duhra eva tadeùa vai somo ràjà devànàmannaü yaccandramàþ sa yatraiùa etàü ràtriü na purastànna pa÷càddadç÷e tadimaü lokamàgacati sa ihàpa÷cauùadhã÷ca pravi÷ati tadenamadbhya oùadhibhyaþ saübhçtyàhutibhyo 'dhi janayati sa eùa àhutibhyo jàtaþ pa÷càddadç÷e 1.6.4.[16] tadvà etat | avikùãõameva devànàmannàdyam pariplavate 'vikùãõaü ha và asyàsmiüloke 'nnam bhavatyakùayyamamuùmiüloke sukçtaü ya evametadveda 1.6.4.[17] tadvà etàü ràtrim | devebhyo 'nnàdyam pracyavate tadimaü lokamàgacati te devà akàmayanta kathaü nu na idam punaràgacetkathaü na idam paràgeva na praõa÷yediti tadya eva saünayanti teùvà÷aüsanta eta eva naþ saübhçtya pradàsyantãtyà ha và asmintsva!÷ca niùñyà÷ca ÷aüsante ya evametadveda yo vai paramatàü gacati tasminnà÷aüsante 1.6.4.[18] tadvà eùa evendraþ | ya eùa tapatyathaiùa eva vçtro yaccandramàþ mo 'syaiùa bhràtçvyajanmeva tasmàdyadyapi purà vidåramivodito 'thainametàü ràtrimupaiva nyàplavate so 'sya vyàttamàpadyate 1.6.4.[19] taü grasitvodeti | sa na purastànna pa÷càddadç÷e grasate ha vai dviùantam bhràtçvyamayamevàsti nàsya sapatnàþ santãtyàhurya evametadveda 1.6.4.[20] taü nirdhãya nirasyati | sa eùa dhãtaþ pa÷càddadç÷e sa punaràpyàyate sa etasyaivànnàdyàya punaràpyàyate yadi ha và asya dviùanbhràtçvyo vaõijyayà và kenacidvà sambhavatyetasya haivànnàdyàya punaþ sambhavati ya evametadveda 1.6.4.[21] taddhaike | mahendràyeti kurvantãndro và eùa purà vçtrasya vadhàdatha vçtraü hatvà yathà mahàràjo vijigyàna evam mahendro 'bhavattasmànmahendràyeti tadvindràye=tyeva kuryàdindro và eùa purà vçtrasya vadhàdindro vçtraü jaghnivàüstasmàdvindràyetyeva kuryàt 1.7.1.[1] sa vai parõa÷àkhayà vatsànapàkaroti | tadyatparõa÷àkhayà vatsànapàkaroti yatra vai gàyatrã somamacàpatattadasyà àharantyà apàdastàbhyàyatya parõam praciceda gàyatryai và somasya và ràj¤astatpatitvà parõo 'bhavattasmàtparõo nàma tadyadevàtra somasya nyaktaü tadihàpyasaditi tasmàtparõa÷àkhayà vatsànapàkaroti 1.7.1.[2] tamàcinatti | iùe tvorje tveti vçùñyai tadàha yadàheùe tvetyårje tveti yo vçùñàdårgraso jàyate tasmai tadàha 1.7.1.[3] atha màtçbhirvatsàntsamavàrjanti | sa vatsaü ÷àkhayopaspç÷ati vàyava sthetyayaü vai vàyuryo 'yam pavata eùa và idaü sarvam prapyàyati yadidaü kiü ca varùatyeùa và etàsàm prapyàyayità tasmàdàha vàyava sthetyupàyava sthetyu haika àhuråpa hi dvitãyo 'yatãti tadu tathà na bråyàt 1.7.1.[4] atha màtçõàmekàü ÷àkhayopaspç÷ati | vatsena vyàkçtya devo vaþ savità pràrpayatviti savità vai devànàm prasavità savitçprasåtà yaj¤aü sambharàniti tasmàdàha devo vaþ savità pràrpayatviti 1.7.1.[5] ÷reùñhatamàya karmaõa iti | yaj¤o vai ÷reùñhatamaü karma yaj¤àya hi tasmàdàha ÷reùñhatamàya karmaõa iti 1.7.1.[6] àpyàyadhvamaghnyà indràya bhàgamiti | tadyathaivàdo devatàyai havirgçhõannàdi÷atyevamevaitaddevatàyà àdi÷ati yadàhàpyàyadhvamaghnyà indràya bhàgamiti 1.7.1.[7] prajàvatãranamãvà ayakùmà iti | nàtra tirohitamivàsti mà va stena ã÷ata màgha÷aüsa iti mà vo nàùñrà rakùàüsã÷atetyevaitadàha dhruvà asmingopatau syàta bahvãrityanapakramiõyo 'sminyajamàne bahvyaþ syàtetyevaitadàha 1.7.1.[8] athàhavanãyàgàrasya và purastàt | gàrhapatyàgàrasya và ÷àkhàmupagåhati yajamànasya pa÷ånpàhãti tadbrahmaõaivaitadyajamànasya pa÷ånparidadàti guptyai 1.7.1.[9] tasyàm pavitraü karoti | vasoþ pavitramasãti yaj¤o vai vasustasmàdàha vasoþ pavitramasãti 1.7.1.[10] atha yavàgvaitàü ràtrimagnihotraü juhoti | àdiùñaü và etaddevatàyai havirbhavati yatpayaþ sa yatpayasà juhuyàdyathànyasyai devatàyai havirgçhãtaü tadanyasyai juhuyàdevaü tattasmàdyavàgvaitàü ràtrimagnihotraü juhoti juhvatyagnihotramupakLptokhà bhavatyathàhopasçùñàm prabråtàdeti yadà pràhopasçùñeti 1.7.1.[11] athokhàmàdatte dyaurasi pçthivyasãtyupastautyevainàmetanyahayatyeva yadàha dyaurasi pçthivyasãti màtari÷vano gharmo 'sãti yaj¤amevaitatkaroti yathà gharmam pravç¤jyàdevam pravçõakti vi÷vadhà asi parameõa dhàmnà dçühasva mà hvàriti dçühatyevainàmetada÷ithilàü karoti mà te yaj¤apatirhvàrùãditi yajamàno vai yaj¤apatistadyajamànàyaivaitadahvalàmà÷àste 1.7.1.[12] atha pavitraü nidadhati | tadvai pràïnidadhyàtpràcã hi devànàü digatho udagudãcã hi manuùyàõàü digayaü vai pavitraü yo 'yam pavate so 'yamimàüllokàüstiryaïïanupavate tasmàdudaïnidadhyàt 1.7.1.[13] tadyathaivàdaþ | somaü ràjànam pavitreõa sampàvayantyevamevaitatsampàvayatyudãcãnada÷aü vai tatpavitram bhavati yena tatsomaü ràjànaü sampàvayanti tasmàdudaïnidadhyàt 1.7.1.[14] tannidadhàti | vasoþ pavitramasãti yaj¤o vai vasustasmàdàha vasoþ pavitramasãti ÷atadhàraü sahasradhàramityupastautyevainadetanmahayatyeva yadàha ÷atadhàraü sahasradhàramiti 1.7.1.[15] atha vàcaüyamo bhavati à tisçõàü dogdhorvàgvai yaj¤o 'vikùubdho yaj¤aü tanavà iti 1.7.1.[16] tadànãyamànamabhimantrayate | devastvà savità punàtu vasoþ pavitreõa ÷atadhàreõa supveti tadyathaivàdaþ somaü ràjànam pavitreõa sampàvayantyevamevaitatsampàvayati 1.7.1.[17] athàha kàmadhukùa iti amåmiti sà vi÷vàyurityatha dvitãyàm pçcati kàmadhukùa ityamåmiti sà vi÷vakarmetyatha tçtãyàm pçcati kàmadhukùa ityamåmiti sà vi÷vadhàyà iti tadyatpçcati vãryàõyevàsvetaddadhàti tisro dogdhi trayo và ime lokà ebhya evainadetallokebhyaþ sambharatyatha kàmaü vadati 1.7.1.[18] athottamàü dohayitvà | yena dohayati pàtreõa tasminnudastokamànãya palyaïya pratyànayati yadatra payaso 'hàyi tadihàpyasaditi rasasyo caiva sarvatvàyedaü hi yadà varùatyathauùadhayo jàyanta oùadhãrjagdhvàpaþ pãtvà tata eùa rasaþ sambhavati tasmàdu rasasyo caiva sarvatvàya tadudvàsyàtanakti tãvrãkarotyevainadetattasmàdudvàsyàtanakti 1.7.1.[19] àtanakti | indrasya tvà bhàgaü somenàtanacmãti tadyathaivàdo devatàyai havirgçhõannàdi÷atyevamevaitaddevatàyà àdi÷ati yadàhendrasya tvà bhàgamiti somenàtanacmãti svadayatyevainadetaddevebhyaþ 1.7.1.[20] athodakavatottànena pàtreõàpidadhàti | nedenadupariùñànnàùñrà rakùàüsyavamç÷àniti vajro và àpastadvajreõaivaitannàùñrà rakùàüsyato 'pahanti tasmàdudakavatottànena pàtreõàpidadhàti 1.7.1.[21] so 'pidadhàti | viùõo havyaü rakùeti yaj¤o vai viùõustadyaj¤àyaivaitaddhaviþ paridadàti guptyai tasmàdàha viùõo havyaü rakùeti 1.7.2.[1] çõaü ha vai jàyate yo 'sti | sa jàyamàna eva devebhya çùibhyaþ pitçbhyo manuùyebhyaþ 1.7.2.[2] sa yadeva yajeta | tena devebhya çõaü jàyate taddhyebhya etatkaroti yadenànyajate yadebhyo juhoti 1.7.2.[3] atha yadevànubruvãta | tena 'rùibhya çõaü jàyate taddhyebhya etatkarotyçùãõàü nidhigopa iti hyanåcànamàhuþ 1.7.2.[4] atha yadeva prajàmiceta | tena pitçbhya çõaü jàyate taddhyebhya etatkaroti yadeùàü saütatàvyavacinnà prajà bhavati 1.7.2.[5] atha yadeva vàsayate | tena manuùyebhya çõaü jàyate taddhyebhya etatkaroti yadenànvàsayate yadebhyo '÷anaü dadàti sa ya etàni sarvàõi karoti sa kçtakarmà tasya sarvamàptaü sarvaü jitaü 1.7.2.[6] sa yena devebhya çõaü jàyate | tadenàüstadavadayate yadyajate 'tha yadagnau juhoti tadenàüstadavadayate tasmàdyatkiü càgnau juhvati tadavadànaü nàma 1.7.2.[7] tadvai caturavattam bhavati | idaü và anuvàkyàtha yàjyàtha vaùañkàro 'tha sà devatà caturthã yasyai devatàyai havirbhavatyevaü hi devatà avadànànyanvàyattà avadànàni và devatà anvàyattànyatiriktaü ha tadavadànaü yatpa¤camaü kasmà u hi tadavadyettasmàccaturavattam bhavati 1.7.2.[8] uto pa¤càvattameva bhavati | pàïkto yaj¤aü pàïktaþ pa÷uþ pa¤ca 'rtavaþ saüvatsarasyaiùo pa¤càvattasya sampadbahurhaiva prajayà pa÷ubhirbhavati yasyaivaü viduùaþ pa¤càvattaü kriyata etaddha nveva praj¤àtaü kaurupà¤càlaü yaccaturavattaü tasmàccaturavattam bhavati 1.7.2.[9] sa vai yàvanmàtramivaivàvadyet mànuùaü ha kuryàdyanmahadavadyedvyçddhaü vai tadyaj¤asya yanmànuùaü nedvyçddhaü yaj¤e karavàõãti tasmàdyàvanmàtramivaivàvadyet 1.7.2.[10] sa àjyasyopastãrya | dvirhaviùo 'vadàyàthopariùñàdàjyasyàbhighàrayati dve và àhutã somàhutirevànyàjyàhutiranyà tata eùà kevalã yatsomàhutirathaiùàjyàhutiryaddhaviryaj¤o yatpa÷ustadàjyamevaitatkaroti tasmàdubhayata àjyam bhavatyetadvai juùñaü devànàü yadàjyaü tajjuùñamevaitaddevebhyaþ karoti tasmàdubhayata àjyam bhavati 1.7.2.[11] asau và anuvàkyeyaü yàjyà | te ubhe yoùe tayormithunamasti vaùañkàra eva tadvà eùa eva vaùañkàro ya eùa tapati sa udyannevàmåmàdhedravatyastaü yannimàmadhidravati tadetena vçùõemàm prajàtim prajàyete yainayoriyam prajàtiþ 1.7.2.[12] so 'nuvàkyàmanåcya | yàjyàmanudrutya pa÷càdvaùañkaroti pa÷càdvai parãtya vçùà yoùàmadhidravati tadene ubhe purastàtkçtvà vçùõà vaùañkàreõàdhidràvayati tasmàdu saha vaiva vaùañkàreõa juhuyàdvaùañkçte và 1.7.2.[13] devapàtraü và eùa yadvaùañkàraþ | tadyathà pàtra uddhçtya prayacedevaü tadatha yatpurà vaùañkàràjjuhuyàdyathàdho bhåmau nidigdhaü tadamuyà syàdevaü tattasmàdu saha vaiva vaùañkàreõa juhuyàdvaùañkçte và 1.7.2.[14] tadyathà yonau retaþ si¤cet | evaü tadatha yatpurà vaùañkàràjjuhuyàdyathà yonau retaþ siktaü tadamuyà syàdevaü tattasmàdu saha vaiva vaùañkàreõa juhuyàdvaùañkçte và 1.7.2.[15] asau và anavàkyeyaü yàjyà | sà vai gàyatrãyaü triùñubasau sa vai gàyatrãmanvàha tadamåmanubruvannasau hyanuvàkyemàmanvàheyaü hi gàyatrã 1.7.2.[16] atha triùñubhà yajati | tadanayà yajanniyaü hi yàjyàmuùyà adhi vaùañkarotyasà u hi triùñuptadene sayujau karoti tasmàdime sambhu¤jàte anayoranu sambhogamimàþ sarvàþ prajà anu sambhu¤jate 1.7.2.[17] sa và aïkhayannivaivànuvàkyàmanubråyàt | asau hyanuvàkyà bçhaddhyasau bàrhataü hi tadråpaü kùipra eva yàjyayà tvareteyaü hi yàjyà rathantaraü hãyaü ràthantaraü hi tadråpaü hvayati và anuvàkyayà prayacati yàjyayà tasmàdanuvàkyàyai råpaü huve havàmaha àgacedam barhiþ sãdeti yaddhvayati hi tayà prayacati yàjyayà tasmàdyàjyàyai råpaü vãhi havirjuùasva haviràvçùàya svàddhi piba preti yatpra hi tayà yacati 1.7.2.[18] sà yà purastàllakùaõà | sànuvàkyà syàdasau hyanuvàkyà tasyà amuùyà avastàllakùma candramà nakùatràõi såryaþ 1.7.2.[19] atha yopariùñàllakùaõà | sà yàjyà syàdiyaü hi yàjyà tasyà asyà upariùñàllakùmauùadhayo vanaspataya àpo 'gnirimàþ prajàþ 1.7.2.[20] sà ha nveva samçddhànuvàkyà | yasyai prathamàtpadàddevatàmabhivyàharati so eva samçddhà yàjyà yasyà uttamàtpadàddevatàyà adhi vaùañkaroti vãryaü vai devata 'rcastadubhayata evaitadvãryeõa parigçhya yasyai devatàyai havirbhavati tasyai prayacati 1.7.2.[21] sa vai vaugiti karoti | vàgvai vaùañkàro vàgreto reta evaitatsi¤cati ùaóityçtavo vai ùañtadçtuùvevaitadretaþ sicyate tadçtavo retaþ siktamimàþ prajàþ prajanayanti tasmàdevaü vaùañkaroti 1.7.2.[22] devà÷ca và asurà÷ca | ubhaye pràjàpatyàþ prajàpateþ piturdàyamupeyuretàvevàrdhamàsau ya evàpåryate taü devà upàyanyo 'pakùãyate tamasuràþ 1.7.2.[23] te devà akàmayanta | kathaü nvimamapi saüvç¤jãmahi yo 'yamasuràõàmiti te 'rcantaþ ÷ràmyanta÷cerusta etaü haviryaj¤aü dadç÷uryaddar÷apårõamàsau tàbhyàmayajanta tàbhyàmiùñvaitamapi samavç¤jata 1.7.2.[24] ya eùo 'suràõàmàsãt | yadà và età ubhau pariplavete atha màso bhavati màsa÷aþ saüvatsaraþ sarvaü vai saüvatsaraþ sarvameva taddevà asuràõàü samavç¤jata sarvasmàtsapatnànasurànnirabhajantsarvamvevaiùa etatsapatnànàü saüvçïkte sarvasmàtsapatnànnirbhajati ya evametadveda 1.7.2.[25] sa yo devànàmàsãt | sa yavàyuvata hi tena devà yo 'suràõàü so 'yavà na hi tenàsurà ayuvata 1.7.2.[26] atho itarathàhuþ ya eva devànàmàsãtso 'yavà na hi tamasurà ayuvata yo 'suràõàü sa yavàyuvata hi taü devàþ sabdamahaþ sagarà ràtriryavyà màsàþ sumekaþ saüvatsaraþ sveko ha vai nàmaitadyatsumeka iti yavà ca hi và ayavà yavetãvàtha yenaiteùàü hotà bhavati tadyàvihotramityàcakùate 1.7.3.[1] yaj¤ena vai devàþ | divamupodakràmannatha yo 'yaü devaþ pa÷ånàmãùñe sa ihàhãyata tasmàdvàstavya ityàhurvàstau hi tadahãyata 1.7.3.[2] sa yenaiva devà divamupodakràman | teno evàrcantaþ ÷ràmyanta÷ceruratha yo 'yaü devaþ pa÷ånàmãùñe ya ihàhãyata 1.7.3[[.]]3 sa aikùata | ahàsya hàntaryantyu mà yaj¤àditi so 'nåccakràma sa àyatayottarata upotpede sa eùa sviùñakçtaþ kàlaþ 1.7.3.[4] te devà abruvan | mà visrakùãriti te vai mà yaj¤ànmàntargatàhutim me kalpayateti tatheti sa samabçhatsa nàsyatsa na kaü canàhinat 1.7.3.[5] te devà abruvan | yàvanti no havãüùi gçhãtànyabhåvantsarveùàü teùàü hutamupajànãta yathàsmà àhutiü kalpayàmeti 1.7.3.[6] te 'dhvaryumabruvan | yathàpårvaü havãüùyabhighàrayaikasmà avadànàya punaràpyàyayàyàtayàmàni kuru tata ekaikamavadànamavadyeti 1.7.3.[7] so 'dhvaryuþ | yathàpårvaü havãüùyabhyaghàrayadekasmà avadànàya punaràpyàyayadayàtayàmànyakarottata ekaikamavadànamavàdyattasmàdvàstavya ityàhurvàstu hi tadyaj¤asya yaddhuteùu haviþùu tasmàdyasyai kasyai ca devatàyai havirgçhyate sarvatraiva sviùñakçdanvàbhaktaþ sarvatra hyevainaü devà anvàbhajan 1.7.3.[8] tadvà agnaya iti kriyate | agnirvai sa devastasyaitàni nàmàni ÷arva iti yathà pràcyà àcakùate bhava iti yathà bàhãkàþ pa÷ånàm patã rudro 'gniriti tànyasyà÷àntànyevetaràõi nàmànyagnirityeva ÷àntatamaü tasmàdagnaya iti kriyate sviùñakçta iti 1.7.3.[9] te hocuþ | yattvayyamutra satyayakùmahi tannaþ sviùñaü kurviti tadebhyaþ sviùñamakarottasmàtsviùñakçta iti 1.7.3.[10] so 'nuvàkyàmanåcya sampa÷yati | ye tathàgniü sviùñakçtamayàóagniragneþ priyà dhàmànãti tadàgneyamàjyabhàgamàhàyàñsomasya priyà dhàmànãti tatsaumyamàjyabhàgamàhàyàóagneþ priyà dhàmànãti tadya eùa ubhayatràcyuta àgneyaþ puroóà÷o bhavati tamàha 1.7.3.[11] atha yathàdevatam | ayàódevànàmàjyapànàm priyà dhàmànãti tatprayàjànuyàjànàha prayàjànuyàjà vai devà àjyapà yakùadagnerhotuþ priyà dhàmànãti tadagniü hotàramàha tadasmà etàü devà àhutiü kalpayitvàthainenaitadbhåyaþ sama÷àmyanpriya enaü dhàmannupàhvayanta tasmàdevaü saüpa÷yati 1.7.3.[12] taddhaike | devatàm pårvàü kurvantyayàñkàràdagnerayàñsomasyàyàóiti tadu tathà na kuryàdviloma ha te yaj¤e kurvanti ye devatàm pårvàü kurvantyayàñkàràdidaü hi prathamamabhivyàharannayàñkàramevàbhivyàharati tasmàdayàñkàrameva pårvaü kuryàt 1.7.3.[13] yakùatsvam mahimànamiti | yatra và ado devatà àvàhayati tadapi svam mahimànamàvàhayati tadataþ pràïnyai kiü cana svàya mahimna iti kriyate tadatra tam prãõàti tatho hàsyaiùo 'moghàyàvàhito bhavati tasmàdàha yakùatsvam mahimànamiti 1.7.3.[14] à yajatàmejyà iùa iti | prajà và iùastà evaitadyàyajåkàþ karoti tà imàþ prajà yajamànà arcantyaþ ÷ràmyantya÷caranti 1.7.3.[15] so adhvarà jàtavedà juùatàü haviriti | tadyaj¤asyaivaitatsamçddhimà÷àste yaddhi devà havirjuùante tena hi mahajjayati tasmàdàha juùatàü haviriti 1.7.3.[16] tadyadete atra | yàjyànuvàkye avakLptatame bhavatastçtãyasavanaü vai sviùñakçdvai÷vadevaü vai tçtãyasavanam piprãhi devàü u÷ato yaviùñheti tadanuvàkyàyai vai÷vadevamagne yadadya vi÷o adhvarasya hotariti tadyàjyàyai vai÷vadevaü tadyadete evaüråpe bhavatasteno ete tçtãyasavanasya råpaü tasmàdvà ete atra yàjyànuvàkye avakLptatame bhavataþ 1.7.3.[17] te vai triùñubhau bhavataþ | vàstu và etadyaj¤asya yatsviùñakçdavãryaü vai vàstvindriyaü vãryaü triùñubindriyamevaitadvãryaü vàstau sviùñakçti dadhàti tasmàttriùñubhau bhavataþ 1.7.3.[18] uto anuùñubhàveva bhavataþ | vàstvanuùñubvàstu sviùñakçdvàstàvevaitadvàstu dadhàti pesukaü vai vàstu pisyati ha prajayà pa÷ubhiryasyaivaü viduùo 'nuùñubhau bhavataþ 1.7.3.[19] tadu ha bhàllaveyaþ | anuùñubhamanuvàkyàü cakre triùñubhaü yàjyàmetadubhayam parigçhõàmãti sarathàtpapàta sa patitvà bàhumapi ÷a÷re sa parimamç÷e yatkimakaraü tasmàdidamàpaditi sa haitadeva mene yadviloma yaj¤e 'karamiti tasmànna viloma kuryàtsacandasàveva syàtàmubhe vaivànuùñubhà ubhe và triùñubhau 1.7.3.[20] sa và uttaràrdhàdavadyati | uttaràrdhe juhotyeùà hyetasya devasya diktasmàduttaràrdhàdavadyatyuttaràrdhe juhotyetasyai vai di÷a udapadyata taü tata evà÷amayaüstasmàduttaràrdhàdavadyatyuttaràrdhe juhoti 1.7.3.[21] sa và abhyardha ivetaràbhya àhutibhyo juhoti | itarà àhutãþ pa÷avo 'nuprajàyante rudriyaþ sviùñakçdrudriyeõa pa÷ånprasajedyaditaràbhiràhutibhiþ saüsçjette 'sya gçhàþ pa÷ava upamåryamàõà ãyustasmàdabhyardha ivetaràbhya àhutibhyo juhoti 1.7.3.[22] eùa vai sa yaj¤aþ | yena taddevà divamupodakràmanneùa àhavanãyo 'tha ya ihàhãyata sa gàrhapatyastasmàdetaü gàrhapatyàtprà¤camuddharanti 1.7.3.[23] taü và aùñàsu vikrameùvàdadhãta | aùñàkùarà vai gàyatrã gàyatryaivaitaddivamupotkràmati 1.7.3.[24] ekàda÷asvàdadhãta | ekàda÷àkùarà vai triùñuptriùñubhaivaitaddivamupotkràmati 1.7.3.[25] dvàda÷asvàdadhita | dvàda÷àkùarà vai jagatã jagatyaivaitaddivamupotkràmati nàtra màtràsti yatraiva svayam manasà manyeta tadàdadhãta sa yadvà apyalpakamiva prà¤camuddharati tenaiva divamupotkràmati 1.7.3.[26] tadàhuþ | àhavanãye havãüùi ÷rapayeyurato vai devà divamupodakràmaüsteno evàrcantaþ ÷ràmyanta÷cerustasminhavãüùi ÷rapayàma tasminyaj¤aü tanavàmahà ityapaskhala iva ha sa haviùàü yadgàrhapatye ÷rapayeyuryaj¤a àhavanãyo yaj¤e yaj¤aü tanavàmahà iti 1.7.3.[27] uto gàrhapatya eva ÷rapayanti | àhavanãyo và eùa na và eùa tasmai yadasminna÷çtaü ÷rapayeyustasmai và eùa yadasmiücåtaü juhuyurityato yatarathà kàmayeta tathà kuryàt 1.7.3.[28] sa haiùa yaj¤a uvàca | nagnatàya vai bibhemãti kà te 'nagnatetyabhita eva mà paristçõãyuriti tasmàdetadagnimabhitaþ paristçõanti tçùõàyà vai bibhemãti kà te tçptiriti bràhmaõasyaiva tçptimanutçpyeyamiti tasmàtsaüsthite yaj¤e bràhmaõaü tarpayitavai bråyàdyaj¤amevaitattarpayati 1.7.4.[1] 11.7.4.2prajàpatirha vai svàü duhitaramabhidadhyau | divaü oùasaü và mithunyenayà syàmiti tàü sambabhåva 1.7.4.[3] tadvai devànàmàga àsa | ya itthaü svàü duhitaramasmàkaü svasàraü karotãti 1.7.4.[4] te ha devà åcuþ | yo 'yaü devaþ pa÷ånàmãùñe 'tisaüdhaü và ayaü carati ya itthaü svàü duhitaramasmàkaü svasàraü karoti vidhyemamiti taü rudro 'bhyàyatya vivyàdha tasya sàmi retaþ pracaskanda tathennånaü tadàsa 1.7.4.[5] tasmàdetadçùiõàbhyanåktam | pità yatsvàü duhitaramadhiùkan kùmayà retaþ saüjagmàno niùi¤caditi tadàgnimàrutamityukthaü tasmiüstadvyàkhyàyate yathà taddevà retaþ pràjanayaüsteùàü yadà devànàü krodho vyaidatha prajàpatimabhiùajyaüstasya taü ÷alpaü nirakçntantsa vai yaj¤a eva prajàpatiþ 1.7.4.[6] te hocuþ | upajànãta yathedaü nàmuyàsatkanãyo hàhuteryathedaü syàditi 1.7.4.[7] te hocuþ | bhagàyainaddakùiõata àsãnàya pariharata tadbhagaþ prà÷iùyati tadyathàhutamevam bhaviùyatãti tadbhagàya dakùiõata àsãnàya paryàjahrustadbhago 'vekùàü cakre tasyàkùiõã nirdadàha tathennånaü tadàsa tasmàdàhurandho bhaga iti 1.7.4.[8] te hocuþ | no nvevàtrà÷amatpåùõa enatpariharateti tatpåùõe paryàjahrustatpåùà prà÷a tasya dato nirjaghàna tathennånaü tadàsa tasmàdàhuradantakaþ påùeti tasmàdyam påùõe caruü kurvanti prapiùñànàmeva kurvanti yathàdantakàyaivam 1.7.4.[9] te hocuþ | no nvevàtrà÷amadbçhaspataya enatpariharateti tadbçhaspataye paryàjahruþ sa bçhaspatiþ savitàrameva prasavàyopàdhàvatsavità vai devànàm prasavitedam me prasuveti tadasmai savità prasavità pràsuvattadenaü savitçprasåtaü nàhinattato 'rvàcãnaü ÷àntaü tadetannidànena yatprà÷itram 1.7.4.[10] sa yatprà÷itramavadyati | yadevàtràviddhaü yaj¤asya yadrudriyaü tadevaitannirmimãte 'thàpa upaspç÷ati ÷àntiràpastadadbhiþ ÷amayatyatheóàm pa÷åntsamavadyati 1.7.4.[11] sa vai yàvanmàtramivaivàvadyet | tathà ÷alpaþ pracyavate tasmàdyàvanmàtramivaivàvadyedanyatarata àjyaü kuryàdadhastàdvopariùñàdvà tathà khadanniþsaraõavadbhavati tathà nisravati tasmàdanyatarata àjyaü kuryàdadhastàdvopariùñàdvà 1.7.4.[12] sa àjyasyopastãrya | dvirhaviùo 'vadàyàthopariùñàdàjyasyàbhighàrayati tadyathaiva yaj¤asyàvadànamevametat 1.7.4.[13] tanna pårveõa pariharet | pårveõa haike pariharanti purastàdvai pratya¤co yajamànam pa÷ava upatiùñhante rudriyeõa ha pa÷ånprasajedyatpårveõa pariharette 'sya gçhàþ pa÷ava upamåryamàõà ãyustasmàdityeva tiryakprajihãta tathà ha rudriyeõa pa÷ånna prasajati tiryagevainaü nirmimãte 1.7.4.[14] tatpratigçhõàti | devasya tvà savituþ prasave '÷vinorbàhubhyàm påùõo hastàbhyàm pratigçhõàmãti 1.7.4.[15] tadyathaivàdo bçhaspatiþ savitàram | prasavàyopàdhàvatsavità vai devànàm prasavitedam me prasuveti tadasmai savità prasavità pràsuvattadenaü savitçprasåtaü nàhinadevamevaiùa etatsavitàrameva prasavàyopadhàvati savità vai devànàm prasavitedam me prasuveti tadasmai savità prasavità prasauti tadenaü savitçprasåtaü na hinasti 1.7.4.[16] tatprà÷nàti | agneùñvàsyena prà÷nàmãti na và agniü kiü cana hinasti tatho hainametanna hinasti 1.7.4.[17] tanna dadbhiþ khàdet | nenma idaü rudriyaü dato hinasaditi tasmànna dadbhiþ khàdet 1.7.4.[18] athàpa àcàmati | ÷àntiràpastadadbhiþ ÷àntyà ÷amayate 'tha parikùàlya pàtraü 1.7.4.[19] athàsmai brahmabhàgam paryàharanti | brahmà vai yaj¤asya dakùiõata àste 'bhigoptà sa etam bhàgam pratividàna àste yatprà÷itraü tadasmai paryàhàrùustatprà÷ãdatha yamasmai brahmabhàgam paryàharanti tena bhàgã sa yadata årdhvamasaüsthitaü yaj¤asya tadabhigopàyati tasmàdvà asmai brahmabhàgam paryàharanti 1.7.4.[20] sa vai vàcaüyama eva syàt | brahmanprasthàsyàmãtyaitasmàdvacaso vivçhanti và ete yajõaü kùaõvanti ye madhye yaj¤asya pàkayaj¤iyayeóayà caranti brahmà và çtvijàm bhiùaktamastadbrahmà saüdadhàti na ha saüdadhyàdyadvàvadyamàna àsãta tasmàdvàcaüyama eva syàt 1.7.4.[21] sa yadi purà mànuùãü vàcaü vyàharet | tatro vaiùõavãmçcaüvà yajurvà japedyaj¤o vai viùõustadyaj¤am punaràrabhate tasyo haiùà pràya÷cittiþ 1.7.4.[22] sa yatràha brahmanprasthàsyàmãti tadbrahmà japatyetaü te devà savitaryaj¤am pràhuriti tatsavitàram prasavàyopadhàvati sa hi devànàm prasavità bçhaspataye brahmaõa iti bçhaspatirvai devànàm brahmà tadya eva devànàm brahmà tasmà evaitatpràha tasmàdàha bçhaspataye brahmaõa iti tena yaj¤amava tena yaj¤apatiü tena màmaveti nàtra tirohitamivàsti 1.7.4.[23] mano jåtirjuùatàmàjyasyeti | manasà và idaü sarvamàptaü tanmanasaivaitatsarvàmàpnoti bçhaspatiryaj¤amimaü tanotvariùñaü yaj¤aü samimaü dadhàtviti yadvivçóhaü tatsaüdadhàti vi÷ve devàsa iha màdayantàmiti sarvaü vai vi÷ve devàþ sarveõaivaitatsaüdadhàti sa yadi kàmayeta bråyàtpratiùñheti yadyu kàmayetàpi nàdriyeta 1.8.1.[1] manave ha vai pràtaþ | avanegyamudakamàjahruryathedam pàõibhyàmavanejanàyàharantyevaü tasyàvanenijànasya matsyaþ pàõã àpede 1.8.1.[2] sa hàsmai vàcamuvàda | bibhçhi mà pàrayiùyàmi tveti kasmànmà pàrayiùyasãtyaugha imàþ sarvàþ prajà nirvoóhà tatastvà pàrayitàsmãti kathaü te bhçtiriti 1.8.1[[.]]3 sa hovàca | yàvadvai kùullakà bhavàmo bahvã vai nastàvannàùñrà bhavatyuta matsya eva matsyaü gilati kumbhyàm màgre bibharàsi sa yadà tàmativardhà atha karùåü khàtvà tasyàm mà bibharàsi sa yadà tàmativardhà atha mà samudramabhyavaharàsi tarhi và atinàùñro bhavitàsmãti 1.8.1.[4] ÷a÷vaddha kaùa àsa | sa hi jyeùñhaü vardhate 'thetithãü samàü tadaugha àgantà tanmà nàvamupakalpyopàsàsai sa augha utthite nàvamàpadyàsai tatastvà pàrayitàsmãti 1.8.1.[5] tamevam bhçtvà samudramabhyavajahàra | sa yatithãü tatsamàm paridideùa tatithãü samàü nàvamupakalpyopàsàü cakre sa augha utthite nàvamàpede taü sa matsya upanyàpupluve tasya ÷çïge nàvaþ pà÷am pratimumoca tenaitamuttaraü girimatidudràva 1.8.1.[6] sa hovàca | apãparaü vai tvà vçkùe nàvam pratibaghnãùva taü tu tvà mà girau santamudakamanta÷caitsãdyàvadudakaü samavàyàttàvattàvadanvavasarpàsãti sa ha tàvattàvadevànvavasasarpa tadapyetaduttarasya girermanoravasarpaõamityaugho ha tàþ sarvàþ prajà niruvàhàtheha manurevaikaþ pari÷i÷iùe 1.8.1.[7] sorcaücràmyaü÷cacàra prajàkàmaþ | tatràpi pàkayaj¤eneje sa ghçtaü dadhi mastvàmikùàmityapsu juhavàü cakàra tataþ saüvatsare yoùitsambabhåva sà ha pibdamànevodeyàya tasyai ha sma ghçtam pade saütiùñhate tayà mitràvaruõau saüjagmàte 1.8.1.[8] tàü hocatuþ kàsãti | manorduhitetyàvayorbråùveti neti hovàca ya eva màmajãjanata tasyaivàhamasmãti tasyàmapitvamãùàte tadvà jaj¤au tadvà na jaj¤àvati tveveyàya sà manumàjagàma 1.8.1.[9] tàü ha manuruvàca kàsãti | tava duhiteti katham bhagavati mama duhiteti yà amårapsvàhutãrahauùãrghçtaü dadhi mastvàmikùàü tato màmajãjanathàþ sà÷ãrasmi tàm mà yaj¤e 'vakalpaya yaj¤e cedvai màvakalpayiùyasi bahuþ prajayà pa÷ubhirbhaviùyasi yàmamuyà kàü cà÷iùamà÷àsiùyase sà te sarvà samardhiùyata iti tàmetanmadhye yaj¤asyàvàkalpayanmadhyaü hyetadyaj¤asya yadantarà prayàjànuyàjàn 1.8.1.[10] tayàrcaücràmyaü÷cacàra prajàkàmaþ | tayemàm prajàtim prajaj¤e yeyam manoþ prajàtiryàmvenayà kàü cà÷iùamà÷àsta sàsmai sarvà samàrdhyata 1.8.1.[11] saiùà nidànenà yadióà | sa yo haivaü vidvànióayà caratyetàü haiva prajàtim prajàyate yàm manuþ pràjàyata yàmvenayà kàü cà÷iùamà÷àste sàsmai sarvà samçdhyate 1.8.1.[12] sà vai pa¤càvattà bhavati | pa÷avo và ióà pàïtà vai pa÷avastasmàtpa¤càvattà bhavati 1.8.1.[13] sa samavadàyeóàm | pårvàrdham puroóà÷asya pra÷ãrya purastàddhruvàyai nidadhàti tàü hotre pradàya dakùiõàtyeti 1.8.1.[14] sa hoturiha nilimpati | taddhotauùñhayornilimpate manasaspatinà te hutasyà÷nàmãùe pràõàyeti 1.8.1.[15] atha hoturiha nilimpati | taddhotauùñhayornilimpate vàcaspatinà te hutasyà÷nàmyårja udànàyeti 1.8.1.[16] etaddha vai manurbibhayàü cakàra | idaü vai me taniùñhaü yaj¤asya yadiyamióà pàkayaj¤iyà yadvai ma iha rakùàüsi yaj¤aü na hiüsyuriti tàmetatpurà rakùobhyaþ purà rakùobhya ityeva pràpayata tatho evainàmeùa etatpurà rakùobhyaþ purà rakùobhya ityeva pràpayate 'tha yatpratyakùaü na prà÷nàti nedanupahåtàm prà÷nàmãtyetadevainàü pràpayate yadoùñhayornilimpate 1.8.1.[17] atha hotuþ pàõau samavadyati | samavattameva satãü tadenàü pratyakùaü hotari ÷rayati tayàtmaücåtayà hotà yajamànàyà÷iùamà÷àste tasmàddhotuþ pàõau samavadyati 1.8.1.[18] athopàü÷åpahvayate | etaddha vai manurbibhayàü cakàredaü vai me taniùñhaü yaj¤asya yadiyamióà pàkayaj¤iyà yadvai ma iha rakùàüsi yaj¤aü na hanyuriti tàmetatpurà rakùobhyaþ purà rakùobhya ityevopàü÷åpàhvayata tatho evainàmeùa etatpurà rakùobhyaþ purà rakùobhya ityevopàü÷åpahvayate 1.8.1.[19] sa upahvayate | upahåtaü rathantaraü saha pçthivyopa màü rathantaraü saha pçthivyà hvayatàmupahåtaü vàmadevyaü sahàntarikùeõopa màü vàmadevyaü sahàntarikùeõa hvayatàmupahåtam bçhatsaha divopa màm bçhatsaha divà hvayatàmiti tadetàmevaitadupahvayamàna imàü÷ca lokànupahvayata etàni ca sàmàni 1.8.1.[20] upahåtà gàvaþ saharùabhà iti | pa÷avo và ióà tadenàm paro 'kùamupahvayate saharùabhà iti samithunàmevainàmetadupahvayate 1.8.1.[21] upahåtà saptahotreti | tadenàü saptahotrà saumyenàdhvareõopahvayate 1.8.1.[22] upahåteóà tatuririti | tadenàm pratyakùamupahvayate tatuririti sarvaü hyeùà pàpmànaü tarati tasmàdàha tatuririti 1.8.1.[23] upahåtaþ sakhà bhakùa iti | pràõau vai sakhà bhakùastatpràõamupahvayata upahåtaü hegiti tacarãramupahvayate tatsarvàmupahvayate 1.8.1.[24] atha pratipadyate | ióopahåtopahåteóopo asmàü ióà hvayatàmióopahåteti tadupahåtàmevainàmetatsatãm pratyakùamupahvayate yà vai sàsãdgorvai sàsãccatuùpadã vai gaustasmàccaturupahvayate 1.8.1.[25] sa vai caturupahvayamànaþ | atha nànevopahvayate 'jàmitàyai jàmi ha kuryàdyadióopahåteóopahåtetyevopahvayetopahåteóeti veóopahåteti tadarvàcãmupahvayata upahåteóeti tatparàcãmupo asmàü ióà hvayatàmiti tadàtmànaü caivaitannàntaretyanyatheva ca bhavatãóopahåteti tatpunararvàcãmupahvayate tadarvàcãü caivainàmetatparàcãü copahvayate 1.8.1.[26] mànavã ghçtapadãti | manurhyetàmagre 'janayata tasmàdàha mànavãti ghçtapadãti yadevàsyai gçtam pade samatiùñhata tasmàdàha ghçtapadãti 1.8.1.[27] uta maitràvaruõãti | yadeva mitràvaruõàbhyàü samagacata sa eva maitràvaruõo nyaïgo brahmà devakçtopahåteti brahmà hyeùàü devakçtopahåtopahåtà daivyà adhvaryava upahåtà manuùyà iti taddaivàü÷caivàdhvaryånupahvayate ye ca mànuùà vatsà vai daivyà adhvaryavo 'tha ya itare te mànuùàþ 1.8.1[.2]8 ya imaü yaj¤amavànye ca yaj¤apatiü vardhàniti | ete vai yaj¤amavanti ye bràhmaõàþ ÷u÷ruvàüso 'nåcànà ete hyenaü tanvata eta enaü janayanti tadu tebhyo nihnute vatsà u vai yaj¤apatiü vardhanti yasya hyete bhåyiùñhà bhavanti sa hi yaj¤apatirvardhate tasmàdàha ye ca yaj¤apatiü vardhàniti 1.8.1.[29] upahåte dyàvàpçthivã pårvaje çtàvarã devã devaputre iti tadime dyàvàpçthivã upahvayate yayoridaü sarvamadhyupahåto 'yaü yajamàna iti tadyajamànamupahvayate tadyadatra nàma na gçhõàti pro 'kùü hyatrà÷ãryadióàyàm mànuùaü ha kuryàdyannàma gçhõãyàdvyçddhaü vai tadyaj¤asya yanmànuùaü nedvyçddhaü yaj¤e karavàõãti tasmànna nàma gçhõàti 1.8.1.[30] uttarasyàü devayajyàyàmupahåta iti | tadasmà etajjãvàtumeva paro 'kùamà÷àste jãvanhi pårvamiùñvàthàparaü yajate 1.8.1.[31] tadasmà etatprajàmeva paro 'kùamà÷àste | yasya hi prajà bhavatyamuü lokamàtmanaityathàsmiüloke prajà yajate tasmàtprajottarà devayajyà 1.8.1.[32] tadasmà etatpa÷åneva paro 'kùamà÷àste yasya hi pa÷avo bhavanti sa pårvamiùñvàthàparaü yajate 1.8.1.[33] bhåyasi haviùkaraõa upahåta iti | tadasmà etajjãvàtumeva paro 'kùamà÷àste jãvanhi pårvamiùñvàtha bhåyobhåya eva haviùkaroti 1.8.1.[34] tadasmà etatprajàmeva paro 'kùamà÷àste yasya hi prajà bhavatyeka àtmanà bhavatyathota da÷adhà prajayà haviùkriyate tasmàtprajà bhåyo haviùkaraõam 1.8.1.[35] tadasmà etatpa÷åneva paro 'kùamà÷àste | yasya hi pa÷avo bhavanti sa pårvamiùñvàtha bhåyobhåya eva haviùkaroti 1.8.1.[36] eùà và à÷ãþ jãveyam prajà me syàcriyaü gaceyamiti tadyatpa÷ånà÷àste tacriyamà÷àste ÷rãrhi pa÷avastadetàbhyàmevaitadà÷ãrbhyàü sarvamàptaü tasmàdvà ete atra dve à÷iùau kriyate 1.8.1.[37] devà ma idaü havirjuùantàmiti | tasminnupahåta iti tadyaj¤asyaivaitatsamçddhimà÷àste yaddhi devà havirjuùante tena hi mahajjayati tasmàdàha juùantàmiti 1.8.1.[38] tàü vai prà÷nantyeva | nàgnau juhvati pa÷avo và ióà netpa÷ånagnau pravçõajàmeti tasmànnàgnau juhvati 1.8.1.[39] pràõeùveva håyate | hotari tvadyajamàne tvadadhvaryau tvadatha yatpårvàrdham puroóà÷asya pra÷ãrya purastàddhruvàyai nidadhàti yajamàno vai dhruvà tadyajamànasya prà÷itam bhavatyatha yatpratyakùaü na prà÷nàti nedasaüsthite yaj¤e prà÷nànãtyetadevàsya prà÷itam bhavati sarve prà÷nanti sarveùu me hutàsaditi pa¤ca prà÷nanti pa÷avo và ióà pàïktà vai pa÷avastasmàtpa¤ca prà÷nanti 1.8.1.[40] atha yatra pratipadyate | taccaturdhà puroóà÷aü kçtvà barhiùadaü karoti tadatra pitçõàü bhàjanena catasro và avàntaradi÷o 'vàntaradi÷o vai pitarastasmàccaturdhà puroóà÷aü kçtvà barhiùadaü karoti 1.8.1.[41] atha yatràhopahåte dyàvàpçthivã iti | tadagnãdha àdadhàti tadagnãtprà÷nàtyupahåtà pçthivã màtopa màm pçthivã màtà hvayatàmagniràgnãdhràtsvàhopahåto dyauùpitopa màü dyauùpità hvayatàmagniràgnãdhràtsvàheti dyàvàpçthivyo và eùa yadàgnãdhrastasmàdevam prà÷nàti 1.8.1.[42] atha yatrà÷iùamà÷àste | tajjapati mayãdamindra indriyaü dadhàtvasmànràyo maghavànaþ sacantàm asmàkaü santvà÷iùaþ satyà naþ santvà÷iùa ityà÷iùàmevaiùa pratigrahastadyà evàtrartvijo yajamànàyà÷iùa à÷àsate tà evaitatpratigçhyàtmankurute 1.8.1.[43] atha pavitrayormàrjayante | pàkayaj¤iyayeva và etadióayàcàriùuþ pavitrapåtà yadata årdhvamasaüsthitaü yaj¤asya tattanavàmahà iti tasmàtpavitrayormàrjayante 1.8.1.[44] atha te pavitre prastare 'pisçjati | yajamàno vai prastaraþ pràõodànau pavitre yajamàne tatpràõodànau dadhàti tasmàtte pavitre prastare 'pisçjati 1.8.2.[1] te và ete ulmuke udåhanti | anuyàjebhyo yàtayàmeva và etadagnirbhavati devebhyo hi yaj¤amåhivànbhavatyayàtayàmnyanuyàjàüstanavàmahà iti tasmàdvà ete ulmuke udåhanti 1.8.2.[2] te punaranusaüspar÷ayanti | punarevaitadagnimàpyàyayantyayàtayàmànaü kurvantyayàtayàmni yadata urdhvamasaüsthitaü yaj¤asya tattanavàmà iti tasmàtpunaranusaüspar÷ayanti 1.8.2[[.]]3 atha samidhamabhyàdadhàti | saminddha evainametatsamiddhe yadata årdhvamasaüsthitaü yaj¤asya tattanavàmahà iti tasmàtsamidhamabhyàdadhàti 1.8.2.[4] tàü hotànumantrayate | eùà te agne samittayà vardhasva cà ca pyàyasva vardhiùãmahi ca vayamà ca pyàsiùãmahãti tadyathaivàdaþ samidhyamànàyànvàhaivamevaitadanvàha tadetaddhotuþ karma sa yadi manyeta na hotà vedetyapi svayameva yajamàno 'numantrayeta 1.8.2.[5] atha sammàrùñi | yunaktyevainametadyukto yadata årdhvamasaüsthitaü yaj¤asya tadvahàditi tasmàtsammàrùñi sakçtsakçtsammàrùñi tristrirvà agre devebhyaþ sammçjanti nettathà karavàma yathà devebhya iti tasmàtsakçtsakçtsammàrùñyajàmitàyai jàmi ha kuryàdyattriþ pårvaü triraparaü tasmàtsakçtsakçtsammàrùñi 1.8.2.[6] sa sammàrùñi | agne vàjajidvàjaü tvà sasçvàüsaü vàjajitaü sammàrjmãti sariùyantamiti và agra àha sariùyanniva hi tarhi bhavatyathàtra sasçvàüsamiti sasçveva hyatra bhavati tasmàdàha sasçvàüsamiti 1.8.2.[7] athànuyàjànyajati | yà và etena yaj¤ena devatà hvayati yàbhya eùa yaj¤astàyate sarvà vai tattà iùñà bhavanti tadyattàsu sarvàsviùñàsvathaitatpa÷cevànuyajati tasmàdanuyàjà nàma 1.8.2.[8] atha yadanuyàjànyajati | candàüsi và anuyàjàþ pa÷avo vai devànàü candàüsi tadyathedaü pa÷avo yuktà manuùyebhyo vahantyevaü candàüsi yuktàni devebhyo yaj¤aü vahanti tadyatra candàüsi devàntsamatarpayannatha candàüsi devàþ samatarpayaüstadatastatpràgabhådyaccandàüsi yuktàni devebhyo yaj¤amavàkùuryadenàntsamatãtçpan 1.8.2.[9] atha yadanuyàjànyajati | candàüsi và anuyàjà÷candàüsyevaitatsaütarpayati tasmàdanuyàjànyajati tasmàdyena vàhanena dhàvayettadvimucya bråyàtpàyayatainatsuhitaü kurutetyeùa u vàhanasyàpahnavaþ 1.8.2.[10] sa vai khalu barhiþ prathamaü yajati | tadvai kaniùñhaü candaþ sadgàyatrã prathamà candasàü yujyate tadu tadvãryeõaiva yacyeno bhåtvà divaþ somamàharattadayathàyatham manyante yatkaniùñhaü candaþ sadgàyatrã prathamà candasàü yujyate 'thàtra yathàyathaü devà÷candàüsyakalpayannanuyàjeùu netpàpavasyasamasaditi 1.8.2.[11] sa vai khalu barhiþ prathamaü yajati | ayaü vai loko barhiroùadhayo barhirasminnevaitalloka oùadhãrdadhàti tà imà asmiüloka oùadhayaþ pratiùñhitàstadidaü sarvaü jagadasyàü teneyaü jagatã tajjagatãm prathamàmakurvan 1.8.2.[12] atha narà÷aüsaü dvitãyaü yajati | antarikùaü vai narà÷aüsaþ prajà vai narastà imà antarikùamanu vàvadyamànàþ prajà÷caranti yadvai vadati ÷aüsatãti vai tadàhustasmàdantarikùaü narà÷aüso 'ntarikùamu vai triùñuptattriùñubhaü dvitãyàmakurvan 1.8.2.[13] athàgniruttamaþ | gàyatrã và agnistadgàyatrãmuttamàmakurvannevaü yathàyathena kLptena candàüsi pratyatiùñhaüstasmàdidamapàpavasyasam 1.8.2.[14] devànyajetyevàdhvaryuràha | devaü-devamiti sarveùu hotà devànàü vai devàþ santi candàüsyeva pa÷avo hyeùàü gçhà hi pa÷avaþ pratiùñho hi gçhà÷candàüsi và anuyàjàstasmàddevànyajetyevàdhvaryuràha devaü-devamiti sarveùu hotà 1.8.2.[15] vasuvane vasudheyasyeti | devatàyà eva vaùañkriyate devatàyai håyate na và atra devatàstyanuyàjeùu devam barhiriti tatra nàgnirnendro na somo devo narà÷aüsa iti çta ekaü cana yo và atràgnirgàyatrã sa nidànena 1.8.2.[16] atha yadvasuvane vasudheyasyeti yajati | agnirvai vasuvanirindro vasudheyo 'sti vai candasàü devatendràgnã evaivamu haitaddevatàyà eva vaùañkriyate devatàyai håyate 1.8.2.[17] athottamamanuyàjamiùñvà samànãya juhoti | prayàjànuyàjà và ete tadyathaivàdaþ prayàjeùu yajamànàya dviùantam bhràtçvyam baliü hàrayatyattra àdyam baliü hàrayatyevamevaitadanuyàjeùu baliü hàrayati 1.8.3.[1] sa vai srucau vyåhati | agnãùomayorujjitimanåjjeùaü vàjasya mà prasavena prohàmãti juhåm pràcãü dakùiõena pàõinàgnãùomau tamapanudatàü yo smàndveùñi yaü ca vayaü dviùmo vàjasyainaü prasavenàpohàmãtyupabhçtam pratãcãü savyena pàõinà yadi svayaü yajamànaþ 1.8.3.[2] yadyu adhvaryuþ | agnãùomayorujjitimanåjjayatvayaü yajamàno vàjasyainam prasavena prohàmyagnãùomau tamapanudatàü yamayaü yajamàno dveùñi ya÷cainaü dveùñi vàjasyainam prasavenàpohàmãti paurõamàsyàmagnãùomãyaü hi paurõamàsaü havirbhavati 1.8.3.[3] athàmàvàsyàyàm | indràgnyorujjitimanåjjeùaü vàjasya mà prasavena prohàmãndràgnã tamapanudatàü yo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùmo vàjasyainam prasavenàpohàmãti yadi svayaü yajamànaþ 1.8.3.[4] yadyu adhvaryuþ | indràgnyorujjitimanåjjayatvayaü yajamàno vàjasyainam prasavena prohàmãndràgnã tamapanudatàü yamayaü yajamàno dveùñi ya÷cainaü dveùñi vàjasyainam prasavenàpohàmãtyamàvàsyàyàmaindràgnaü hyàmàvàsyaü havirbhavatyevaü yathàdevataü vyåhati tadyadevaü vyåhati 1.8.3.[5] yajamàna eva juhåmanu | yo 'smà aràtãyati sa upabhçtamanu prà¤camevaitadyajamànamudåhatyapà¤caü tamapohati yo 'smà aràtãyatyattaiva juhåmanvàdya upabhçtamanu prà¤camevaitadattàramudåhatyapà¤camàdyamapohati 1.8.3.[6] tadvà etat | samàna eva karmanvyàkriyate tasmàdu samànàdeva puruùàdattà càdya÷ca jàyate idaü hi caturthe puruùe tçtãye saügacàmaha iti videvaü dãvyamànà jàtyà àsata etasmàdu tat 1.8.3.[7] atha juhvà paridhãntsamanakti | yayà devebhyo 'hauùãdyayà yaj¤aü samatiùñhapattayaivaitatparidhãnprãõàti tasmàjjuhvà paridhãntsamanakti 1.8.3.[8] sa samanakti vasubhyastvà rudrebhyastvàdityebhyastvetyete vai trayà devà yadvasavo rudrà àdityà etebhyastvetyevaitadàha 1.8.3.[9] atha paridhimabhipadyà÷ràvayati | paridhibhyo hyetadà÷ràvayati yaj¤o và à÷ràvaõaü yaj¤enaivaitatpratyakùam paridhãnprãõàti tasmàtparidhimabhipadyà÷ràvayati 1.8.3.[10] sa à÷ràvyàha | iùità daivyà hotàra iti daivyà và ete hotàro yatparidhayo 'gnayo hãùñà daivyà hotàra ityevaitadàha yadàheùità daivyà hotàra iti bhadravàcyàyeti svayaü và etasmai devà yuktà bhavanti yatsàdhu vadeyuryatsàdhu kuryustasmàdàha bhadravàcyàyeti preùito mànuùaþ såktavàkàyeti tadimam mànuùaü hotàraü såktavàkàya prasauti 1.8.3.[11] atha prastaramàdatte | yajamàno vai prastarastadyatràsya yaj¤o 'gaüstadevaitadyajamànaü svagàkaroti devalokaü và asya yaj¤o 'gandevalokamevaitadyajamànamapinayati 1.8.3.[12] sa yadi vçùñikàmaþ syàt | etenaivàdadãta saüjànàthàü dyàvàpçthivã iti yadà vai dyàvàpçthivã saüjànàthe atha varùati tasmàdàha saüjànàthàü dyàvàpçthivã iti mitràvaruõau tvà vçùñyàvatàmiti tadyo varùasyeùñe sa tvà vçùñyàvatvityevaitadàhàyaü vai varùasyeùñe yo 'yam pavate so 'yameka ivaiva pavate so 'yam puruùe 'ntaþ praviùñaþ prà¤ca pratya¤ca tàvimau pràõodànau pràõodànau vai mitràvaruõau tadya eva varùasyeùñe sa tvà vçùñyàvatvityevaitadàha tametenaivàdadãta yadà hyeva kadà ca vçùñiþ samiva tamanaktyàhutimevaitatkarotyàhutirbhåtvà devalokaügacàditi 1.8.3.[13] sa và agraü juhvàmanakti | madhyamupabhçti målaü dhruvàyàmagramiva hi juhårmadhyamivopabhçnmålamiva dhruvà 1.8.3.[14] so 'nakti | vyantu vayo 'ktaü rihàõà iti vaya evainametadbhåtamasmànmanuùyalokàddevalokamabhyutpàtayati tannãcairiva harati dvayaü tadyasmànnãcairiva haredyajamàno vai prastaro 'syà evainametatpratiùñhàyai noddhantãho eva vçùñiü niyacati 1.8.3.[15] sa harati | marutàm pçùatãrgaceti devalokaü gacetyevaitadàha yadàha marutàm pçùatãrgaceti va÷à pç÷nirbhåtvà divaü gaca tato no vçùñimàvahetãyaü vai va÷à pç÷niryadidamasyàm måli càmålaü cànnàdyam pratiùñhitaü teneyaü va÷à pç÷niriyam bhåtvà divaü gacetyevaitadàha tato no vçùñimàvaheti vçùñàdvà årgrasaþ subhåtaü jàyate tasmàdàha tato no vçùñimàvaheti 1.8.3.[16] athaikaü tçõamapagçhõàti | yajamàno vai prastaraþ sa yatkçtsnam prastaramanupraharetkùipre ha yajamàno 'muü lokamiyàttatho ha yajamàno jyogjãvati yàvadvevàsyeha mànuùamàyustasmà evaitadapagçhõàti 1.8.3.[17] tanmuhårtaü dhàrayitvànupraharati | tadyatràsyetara àtmàgaüstadevàsyaitadgamayatyatha yannànupraharedantariyàddha yajamànaü lokàttatho ha yajamànaü lokànnàntareti 1.8.3.[18] tam prà¤camanusamasyati | pràcã hi devànàü digatho uda¤camudãcã hi manuùyàõàü diktamaïgulibhireva yoyupyeranna kàùñhairdàrubhirvà itaraü ÷avaü vyçùanti nettathà karavàma yathetaraü ÷avamiti tasmàdaïgulibhireva yoyupyeranna kàùñhairyadà hotà såktavàkamàha 1.8.3.[19] athàgnãdàhànuprahareti | tadyatràsyetara àtmàgaüstadevàsyaitadgamayetyevaitadàha tåùõãmevànuprahçtya cakùuùpà agne 'si cakùurme pàhãtyàtmànamupaspç÷ati teno apyàtmànaü nànupravçõakti 1.8.3.[20] athàha saüvadasveti | saüvàdayainaü devairityevaitadàhàgànagnãdityagaïkhalvityevaitadàhàgannitãtaraþ pratyàha ÷ràvayeti taü vai devaiþ ÷ràvaya tamanubodhayetyevaitadàha ÷rauùaóiti vidurvà enamanu và enamabhutsatetyevaitadàhaivamadhvaryu÷càgnãcca devalokaü yajamànamapinayataþ 1.8.3[.2]1 athàha svagà daivyà hotçbhya iti daivyà và ete hotàro yatparidhayo 'gnayo hi tànevaitatsvagàkaroti tasmàdàha svagà daivyà hotçbhya iti svastirmànuùebhya iti tadasmai mànuùàya hotre hvalàmà÷àste 1.8.3.[22] atha paridhãnanupraharati sa madhyamamevàgre paridhimanupraharati yam paridhiü paryadhatthà agne deva paõibhirguhyamànaþ taü ta etamanu joùaü bharàmyeùa nettvadapacetayàtà ityagneþ priyam pàtho 'pãtamitãtaràvanusamasyati 1.8.3.[23] atha juhåü copabhçtaü ca sampragçhõàti | ado haivàhutiü karoti yadanaktyàhutirbhåtvà devalokaü gacàditi tasmàjjuhåü copabhçtaü ca sampragçhõàti 1.8.3.[24] sa vai vi÷vebhyo devebhyaþ sampragçhõàti | yadvà anàdiùñaü devatàyai havirgçhyate sarvà vai tasmindevatà apitvinyo manyante na và etatkasyai cana devatàyai havirgçhõannàdiùati yadàjyaü tasmàdvi÷vebhyo devebhyaþ sampragçhõàtyetadu vai÷vadevaü haviryaj¤e 1.8.3.[25] sa sampragçhõàti | saüsravabhàgà stheùà bçhanta iti saüsravo hyeva khalu pari÷iùño bhavati prastareùñhàþ paridheyà÷ca devà iti prastara÷ca hi paridhaya÷cànuprahçtà bhavantãmàü vàcamabhi vi÷ve gçõanta ityetadu vai÷vadevaü karotyàsadyàsminbarhiùi màdayadhvaü svàhà vàóiti tadyathà vaùñkçtaü hutamevamasyaitadbhavati 1.8.3.[26] sa yasyànaso havirgçhõanti | anasastasya dhuri vimu¤canti yato yunajàma tato vimu¤càmeti yato hyeva yu¤janti tato vimu¤canti yasyo pàtryai sphye tasya yato yunajàma tato vimu¤càmeti yato hyevaü yu¤janti tato vimu¤canti 1.8.3.[27] yujau ha và ete yaj¤asya yatsrucau | te etadyuïkte yatpracarati sa yaü nidhàyàvadyedyathà vàhanamavàrcevaü tatte etatsviùñakçti vimocanamàgacataste tatsàdayati tadvimu¤cati te etatpunaþ prayuïkte 'nuyàjeùu so 'nuyàjai÷caritvaitadvimocanamàgacati te tatsàdayati tadvimu¤cati te etatpunaþ prayuïkte yatsampragçhõàti tadyàü gatimabhiyuïkte tàü gatiü gatvà vimu¤cate yaj¤aü và anu prajàstasmàdayam puruùo yuïkte 'tha vimu¤cate 'tha yuïkte tadyàü gatimabhiyuïkte tàü gatiü gatvàntato vimu¤cate sa sàdayati ghçtàcã stho dhuryau pàtaüsumne sthaþ sumne mà dhattamiti sàdhvyau sthaþ sàdhau mà dhattamityevaitadàha 1.9.1.[1] sa yatràha | iùità daivyà hotàro bhadravàcyàya preùito mànuùaþ såktavàkàyeti yadato hotànvàha såkta iva tadàha yajamànàyaivaitadà÷iùamà÷àste tadvà etadupariùñàdyaj¤asyà÷iùamà÷àste dvayaü tadyasmàdupariùñàdyaj¤asyà÷iùamà÷àste 1.9.1.[2] yaj¤aü và eùa janayati | yo yajata etena hyuktà çtvijastanvate taü janayantyathà÷iùamà÷àste tàmasmai yaj¤a à÷iùaü saünamayati yàmà÷iùamà÷àste yo màjãjanateti tasmàdvà upariùñàdyaj¤asyà÷iùamà÷àste 1.9.1.[3] devànvà eùa prãõàti | yo yajata etena yaj¤enargbhiriva tvadyajurbhiriva tvadàhutibhiriva tvatsa devànprãtvà teùvapitvã bhavati teùvapitvã bhåtvàthà÷iùamà÷àste tàmasmai devà à÷iùaü saünamayanti yàmà÷iùamà÷àste yo no 'praiùãditi tasmàdvà upariùñàdyaj¤asyà÷iùamà÷àste 1.9.1.[4] atha pratipadyate | idaü dyàvàpçthivã bhadramabhåditi bhadraü hyabhådyo yaj¤asya saüsthàmagannàrdhma såktavàkamuta namovàkamityubhayaü và etadyaj¤a eva yatsåktavàka÷ca namovàka÷càràtsma yaj¤amavidàma yaj¤amityevaitadàhàgne tvaü såktavàgasyupa÷rutã divaspçthivyorityagnimevaitadàha tvaü såktavàgasyupa÷çõvatyoranayordyàvàpçthivyorityomanvatã te 'sminyaj¤e yajamàna dyàvàpçthivã stàmityannavatyau te `sminyaj¤e yajamàna dyàvàpçthivã stàmityevaitadàha 1.9.1.[5] ÷aügavã jãvadànå iti | ÷aügavã te jãvadànå stàmityevaitadàhàtrasnå apravede iti màha kasmàccana pratràsãrmo ta idam puùñaü ka÷cana pravidatetyevaitadàha 1.9.1.[6] urugavyåtã abhayaükçtàviti | urugayåtã te 'bhaye stàmityevaitadàha vçùñidyàvà rãtyàpeti vçùñimatyau te stàmityevaitadàha 1.9.1.[7] ÷ambhuvau mayobhuvàviti | ÷ambhuvau te mayobhuvau stàmityevaitadàhorjasvatã ca payasvatã ceti rasavatyau ta upajãvanãye stàmityevaitadàha 1.9.1.[8] såpacaraõà ca svadhicaraõàceti | såpacaraõàha te 'sàvastu yàmadhastàdupacarasi svadhicaraõo ta iyamastu yàmupariùñàdadhicarasãtyevaitadàha tayoràvidãti tayoranomanyamànayorityevaitadàha 1.9.1.[9] agniridaü haviþ ajuùatàvãvçdhata maho jyàyo 'kçteti tadàgneyamàjyabhàgamàha soma idaü havirajuùatàvãvçdhata maho jyàyo 'kçteti tatsaumyamàjyabhàgamàhàgniridaü havirajuùatàvãvçdhata maho jyàyo 'kçteti tadya eùa ubhayatràcyuta àgneyaþ puroóà÷o bhavati tamàha 1.9.1.[10] atha yathàdevataü | devà àjyapà àjyamajuùantàvãvçdhanta maho jyàyo 'krateti tatprayàjànuyàjànàha prayàjànuyàjà vai devà àjyapà agnirhotreõedaü havirajuùatàvãvçdhata maho jyàyo 'kçteti tadagniü hotreõàhàjuùatetyevaü yà iùñà devatà bhavanti tàþ sampa÷yatyasau havirajuùatàsau havirajuùateti tadyaj¤asyaivaitatsamçddhimà÷àste yaddhi devà havirjuùante tena hi mahajjayati tasmàdàhàjuùatetyavãvçdhateti yadvai devà havirjoùayante tadapi girimàtraü kurvate tasmàdàhàvãvçdhateti 1.9.1.[11] maho jyàyo 'krateti | yaj¤o vai devànàm mahastaü hyetajjyàyàüsamiva kurvate tasmàdàha maho jyàyo 'krateti 1.9.1.[12] asyàmçdheddhotràyàü devaügamàyàmiti | asyàü ràdhnotu hotràyàü devaügamàyàmityevaitadàhà÷àste 'yaü yajamàno 'sàviti nàma gçhõàti tadenam pratyakùamà÷iùà sampàdayati 1.9.1.[13] dãrghàyutvamà÷àsta iti | sà yàmutrottarà devayajyà tadiha pratyakùü dãrghàyutvam 1.9.1.[14] suprajàstvamà÷àsta iti | tadyadamutra bhåyo haviùkaraõaü tadiha pratyakùü suprajàstvam pra÷àsanaü sa kuryàdya evaü kuryàduttaràü devayajyàmà÷àsta iti tveva bråyàttadeva jãvàtuü tatprajàü tatpa÷ån 1.9.1.[15] bhåyo haviùkaraõamà÷àsta iti tadveva tatsajàtavanasyàmà÷àsta iti pràõà vai sajàtàþ pràõaurhi saha jàyate tatpràõànà÷àste 1.9.1.[16] divyaü dhàmà÷àsta iti | devaloke me 'pyasaditi vai yajate yo yajate taddevaloka evainametadapitvinaü karoti yadanena haviùà÷àste tada÷yàttadçdhyàditi yadanena haviùà÷àste tadasmai sarvaü samçdhyatàmityevaitadàha 1.9.1.[17] tà và etàþ | pa¤cà÷iùaþ karoti tisra ióàyàü tà aùñàvaùñàkùarà vai gàyatrã vãryaü gàyatrã vãryamevaitadà÷iùo 'bhisaüpàdayati 1.9.1.[18] nàto bhåyasãþ kuryàt | atiriktaü ha kuryàdyadato bhåyasãþ kuryàdyadvai yaj¤asyàtiriktaü dviùantaü hàsya tadbhràtçvyamabhyatiricyate tasmànnàto bhåyasãþ kuryàt 1.9.1.[19] apãdvai kanãyasãþ sapta | tadasmai devà ràsantàmiti tadasmai devà anumanyantàmityevaitadàha tadàgnirdevo devebhyo vanutàü vayamagneþ pari mànuùà iti tadagnirdevo devebhyo vanutàü vayamagneradhyasmà etadvanavàmahà ityevaitadàha 1.9.1.[20] iùñaü ca vittaü ceti | aiùiùuriva và etadyaj¤aü tamavidaüstasmàdàheùñaü ca vittaü cetyubhe cainaü dyàvàpçthivã aühasaspàtàmityubhe cainaü dyàvàpçthivã àttergopàyatàmityevaitadàha 1.9.1.[21] tadu haika àhuþ | ubhe ca meti tathà hotà÷iùa àtmànaü nàntaretãti tadu tathà na bråyàdyajamànasya vai yaj¤a à÷ãþ kiü nu tatrartvijàü yàü vai kàü ca yaj¤a çtvija à÷iùamà÷àsate yajamànasyaiva sà na ha sa etàü kva canà÷iùam pratiùñhàpayati ya àhobhe ca meti tasmàdu bråyàdubhe cainamityeva 1.9.1.[22] iha gatirvàmasyeti | tadyadeva yaj¤asya sàdhu tadevàsminnetaddadhàti tasmàdàheha gatirvàmasyeti 1.9.1.[23] idaü ca namo devebhya iti tadyaj¤asyaivaitatsaüsthàü gatvà namo devebhyaþ karoti tasmàdàhedaü ca namo devebhya iti 1.9.1.[24] atha ÷amyoràha | ÷amyurha vai bàrhaspatyo '¤jasà yaj¤asya saüsthàü vidàü cakàra sa devalokamapãyàya tattadantarhitamiva manuùyebhya àsa 1.9.1.[25] tadvà çùãõàmanu÷rutamàsa | ÷amyurha vai bàrhaspatyo '¤jasà yaj¤asya saüsthàü vidàü cakàra sa devalokamapãyàyeti te tàmeva yaj¤asya saüsthàmupàyanyàü ÷amyurbàrhaspatyo 'vedyacamyorabruvaüstàmvevaiùa etadyaj¤asya saüsthàmupaiti yàü ÷amyurbàrhaspatyo 'vedyacamyoràha tasmàdvai ÷amyoràha 1.9.1.[26] sa pratipadyate | tacaüyoràvçõãmaha iti tàü yaj¤asya saüsthàmàvçõãmahe yàü ÷amyurbàrhaspatyo 'vedityevaitadàha 1.9.1.[27] gàtuü yaj¤àya gàtuü yaj¤apataya iti | gàtuü hyeùa yaj¤àyecati gàtuü yaj¤apataye yo yaj¤asya saüsthàü daivã svastirastu naþ svastirmànuùebhya iti svasti no devatràstu svasti manuùyatretyevaitadàhordhvaü jigàtu bheùajamityårdhvaü no 'yaü yaj¤o devalokaü jayatvityevaitadàha 1.9.1.[28] ÷aü no astu dvipade ÷aü catuùpada iti | etàvadvà idaü sarvaü yàvaddvipàccaiva catuùpàcca tasmà evaitadyaj¤asya saüsthàü gatvà ÷aü karoti tasmàdàha ÷aü no astu dvipade ÷aü catuùpada iti 1.9.1.[29] athànayetyupaspç÷ati | amànuùa iva và etadbhavati yadàrtvijye pravçta iyaü vai pçthivã pratiùñhà tadasyàmevaitatpratiùñhàyàm pratiùñhati tadu khalu punarmànuùo bhavati tasmàdanayetyupaspç÷ati 1.9.2.[1] te vai patnãþ saüyàjayiùyantaþ pratiparàyanti | juhåü ca sruvaü càdhvaryuràdatte vedaü hotàjyavilàpanãmagnãt 1.9.2.[2] taddhaikeùàmadhvaryuþ | pårveõàhavanãyam paryeti tadu tathà na kuryàdbahirdhà ha yaj¤àtsyàdyatteneyàt 1.9.2.[3] jaghaneno haiva patnãü | ekeùàmadhvaryureti no eva tathà kuryàtpårvàrdho vai yaj¤asyàdhvaryurjaghanàrdhaþ patnã yathà bhasattaþ ÷iraþ pratidadhyàdevaü tadbahirdhà haiva yaj¤àtsyàdyatteneyàt 1.9.2.[4] antareõo haiva patnãü | ekeùàmadhvaryureti no eva tathà kuryàdantariyàddha yaj¤àtpatnãü yatteneyàttasmàdu pårveõaiva gàrhapatyamantareõàhavanãyaü caiti tathà ha na bahirdhà yaj¤àdbhavati yatho evàdaþ pracarannantareõa saücarati sa u evàsyaiùa saücaro bhavati 1.9.2.[5] atha patnãþ saüyàjayanti | yaj¤àdvai prajàþ prajàyante yaj¤àtprajàyamànà mithunàtprajàyante mithunàtprajàyamànà antato yaj¤asya prajàyante tadenà etadantato yaj¤asya mithunàtprajananàtprajanayati tasmànmithunàtprajananàdantato yaj¤asyemàþ prajàþ prajàyante tasmàtpatnãþ saüyàjayanti 1.9.2.[6] catasro devatà yajati | catasro vai mithunaü dvandvaü vai mithunaü dve dve hi khalu bhavato mithunamevaitatprajanane kriyate tasmàccatasro devatà yajati 1.9.2.[7] tà và àjyahaviùo bhavanti | reto và àjyaü reta evaitatsi¤cati tasmàdàjyahaviùo bhavanti 1.9.2.[8] tenopàü÷u caranti | tira iva vai mithunena caryate tira ivaitadyadupàü÷u tasmàdupàü÷u caranti 1.9.2.[9] atha somaü yajati | reto vai somo reta evaitatsi¤cati tasmàtsomaü yajati 1.9.2.[10] atha tvaùñàraü yajati | tvaùñà vai siktaü reto vikaroti tasmàttvaùñàraü yajati 1.9.2.[11] atha devànàm patnãryajati | patnãùu vai yonau retaþ pratiùñhitaü tattataþ prajàyate tatpatnãùvaivaitadyonau retaþ siktam pratiùñhàpayati tattataþ prajàyate tasmàddevànàm patnãryajati 1.9.2.[12] sa yatra devànàm patnãryajati | tatpurastàttiraþ karotyupa ha vai tàvaddevatà àsate yàvanna samiùñayajurjuhvatãdaü nu no juhvatviti tàbhya evaitattiraþ karoti tasmàdimà mànuùya striyastira ivaiva puüso jighatmanti yà iva tu tà iveti ha smàha yàj¤avalkyaþ 1.9.2.[13] athàgniü gçhapatiü yajati | ayaü và agnirloka imamevaitallokamimàþ prajà abhiprajanayati tà imaü lokamimàþ prajà abhiprajàyante tasmàdagniü gçhapatiü yajati 1.9.2.[14] tadióàntam bhavati | na hyatra paridhayo bhavanti na prastaro yatra và adaþ prastareõa yajamànaü svagàkaroti patiü và anu jàyà tadevàsyàpi patnã svagàkçtà bhavatãyasi taü ha kuryàdyatprastarasya råpaü kuryàttasmàdióàntameva syàduto prastarasyaiva råpaü kriyate 1.9.2.[15] sa yadi prastarasya råpaü kuryàt | yathaivàdaþ prastareõa yajamànaü svagàkarotyevamevaitatpatnãü svagàkaroti 1.9.2.[16] sa yadi prastarasya råpaü kuryàt | vedasyaikaü tçõamàcidyàgraü juhvàmanakti madhyaü sruve budhnaü sthàlyàm 1.9.2.[17] athàgnãdàhànuprahareti | tåùõãmevànuprahçtya cakùuùpà agne 'si cakùurme pàhãtyàtmànamupaspç÷àte tano apyàtmànaü nànupravçõakti 1.9.2.[18] athàha saüvadasveti | agànagnãdagaücràvaya auùañ svagà daivyà hotçbhyaþ svastirmànuùebhyaþ ÷aüyorbråhãti 1.9.2.[19] atha juhåü ca sruvaü ca sampragçhõàti | ado haivàhutiü karoti yadanaktyàhutirbhåtvà devalokaü gacàditi tasmàjjuhåü ca sruvaü ca sampragçhõàti 1.9.2.[20] sa và agnaye sampragçhõàti | agne 'dabdhàyo '÷ãtametyamçto hyagnistasmàdàhàdabdhàyavitya÷ãtametya÷iùñho hyagnistasmàdàhà÷ãtameti pàhi mà didyoþ pàhi prasityai pàhi duriùñyai pàhi duradmanyà iti sarvàbhyo màrttibhyo gopàyetyevaitadàhàviùaü naþ pituü kçõvityannaü vai pituranamãvaü na idamakilviùamannaü kurvityevaitadàha suùadà yonàvityàtmanyetadàha svàhà vàóiti tadyathà vaùañkçtaü hutam evamasyaitadbhavati 1.9.2.[21] atha vedam patnã visraüsayati | yoùà vai vedirvçùà vedo mithunàya vai ved!aþ kriyate 'tha yadenena yaj¤a upàlabhate mithunamevaitatprajananaü kriyate 1.9.2.[22] atha yatpatnã visraüsayati | yoùà vai patnã vçùà vedo mithunamevaitatprajananaü kriyate tasmàdvedaü patnã visraüsayati 1.9.2.[23] sà visraüsayati | vedo 'si yena tvaü deva veda devebhyo vedo 'bhavastena mahyaü vedo bhåyà iti yadi yajuùà cikãrùedetenaiva kuryàt 1.9.2.[24] tamà vedeþ saüstçõàti | yoùà vai vedirvçùà vedaþ pa÷càdvai parãtya vçùà yoùàmadhidravati pa÷càdevainàmetatparãtya vçùõà vedenàdhidràvayati tasmàdà vedeþ saüstçõàti 1.9.2.[25] atha samiùñayajurjuhoti | pràïne yaj¤o 'nusaütiùñhàtà ityatha yaddhutvà samiùñayajuþ patnãþ saüyàjayetpratyaïïu haivàsyaiùa yaj¤aþ saütiùñheta tasmàdvà etarhi samiùñayajurjuhoti pràïne yaj¤o 'nusaütiùñhàtà iti 1.9.2.[26] atha yasmàtsamiùñayajurnàma | yà và etena yaj¤ena devatà hvayati yàbhya eùa yaj¤astàyate sarvà vai tattàþ samiùñà bhavanti tadyattàsu sarvàsu samiùñàsvathaitajjuhoti tasmàtsamiùñayajurnàma 1.9.2.[27] atha yasmàtsamiùñayajurjuhoti | yà và etena yaj¤ena devatà hvayati yàbhya eùa yaj¤astàyata upa ha vai tà àsate yàvanna samiùñayajurjuhvatãdaü nu no juhvatviti tà evaitadyathàyathaü vyavasçjati yatra yatràsàü caraõaü tadanu yaj¤aü và etadajãjanata yadenamatata taü janayitvà yatràsya pratiùñhà tatpratiùñhàpayati tasmàtsamiùñayajurjuhoti 1.9.2.[28] sa juhoti | devà gàtuvida iti gàtuvido hi devà gàtuü vittveti yaj¤aü vittvetyevaitadàha gàtumiteti tadetena yathàyathaü vyavasçjati manasaspata imaü deva yaj¤aü svàhà vàtte dhà ityayaü vai yaj¤o yo 'yam pavate tadimaü yaj¤aü sambhçtyaitasminyaj¤e pratiùñhàpayati yaj¤ena yaj¤aü saüdadhàti tasmàdàha svàhà vàte dhà iti 1.9.2.[29] atha barhirjuhoti | ayaü vai loko barhiroùadhayo barhirasminnevaitalloka oùadhãrdadhati tà imà asmiüloka oùadhayaþ pratiùñhitàstasmàdbarhirjuhoti 1.9.2.[30] tàü và atiriktàü juhoti | samiùñayajurhyevànto yaj¤asya yaddhyårdhvaü samiùñayajuùo 'tiriktaü tadyadà hi samiùñayajurjuhotyathaitàbhyo juhoti tasmàdimà atiriktà asammità oùadhayaþ prajàyante 1.9.2.[31] sa juhoti | sam barhiraïktàü haviùà ghçtena samàdityairva!subhiþ sam marudbhiþ samindro vi÷vadevebhiraïktàü divyaü nabho gacatu yatsvàheti 1.9.2.[32] atha praõãtà dakùiõataþ parãtya ninayati | yuïkte và etadyaj¤aü yadenaü tanute sa yanna ninayetparàïu hàvimukta eva yaj¤o yajamànam prakùiõãyàttatho ha yaj¤o yajamànaü na prakùiõàti tasmàtpraõãtà dakùiõataþ parãtya ninayati 1.9.2.[33] sa ninayati | kastvà vimu¤cati sa tvà vimu¤cati kasmai tvà vimu¤cati tasmai tvà vimu¤cati poùàyeti tatpuùñimuttamàü yajamànàyà niràha sa yenaiva praõayati tena ninayati yena hyeva yogyaü yu¤janti tena vimu¤canti yoktreõa hi yogyaü yu¤janti yoktreõa vimu¤cantyatha phalãkaraõàïkapàlenàdho 'dhaþ kçùõàjinamupàsyati rakùasàm bhàgo 'sãti 1.9.2.[34] devà÷ca và asurà÷ca | ubhaye pràjàpatyàþ paspçdhira etasminyaj¤e prajàpatau pitari saüvatsare 'smàkamayam bhaviùyatyasmàkamayam bhaviùyatãti 1.9.2.[35] tato devàþ | sarvaü yaj¤aü saüvçjyàtha yatpàpiùñhaü yaj¤asya bhàgadheyamàsãttenainànnirabhajannasnà pa÷oþ phalãkaraõairhaviryaj¤àtsunirbhaktà asannityeùa vai sunirbhakto yam bhàginaü nirbhajantyatha yamabhàgaü nirbhajantyaiva sa tàvacaüsata uta hi va÷o labdhvàha kim mà babhaktheti sa yamevaibhyo devà bhàgamakalpayaüstamevaibhya eùa etadbhàgaü karotyatha yadadho 'dhaþ kçùõàjinamupàsyatyanagnàvevaibhya etadandhe tamasi prave÷ayati tatho evàsçkpa÷o rakùasàm bhàgo 'sãtyanagnàvandhe tamasi prave÷ayati tasmàtpa÷ostedanãü na kurvanti rakùasàü hi sa bhagaþ 1.9.3.[1] saüsthite yaj¤e | dakùiõataþ parãtya pårõapàtraü ninayati tathà hyudagbhavati tasmàddakùiõataþ parãtya pårõapàtraü ninayati devaloke me 'pyasaditi vai yajate yo yajate so 'syaiùa yaj¤o devalokamevàbhipraiti tadanåcã dakùiõà yàü dadàti saiti dakùiõàmanvàrabhya yajamànaþ 1.9.3.[2] sa eùa devayàno và pitçyàõo và panthàþ | tadubhayato 'gni÷ikhe samoùantyau tiùñhataþ prati tamoùato yaþ pratyuùyo 'tyu taü sçjate yo 'tisçüjyaþ ÷àntiràpastadetamevaitatpanthànaü ÷amayati 1.9.3[[.]]3 pårõaü ninayati sarvaü vai pårõaü sarveõaivainametacamayati saütatamavyavacinnaü ninayati saütatenaivainametadavyavacinnena ùamayati 1.9.3.[4] yadveva pårõapàtraü ninayati | yadvai yaj¤asya mithyà kriyate vyasya tadvçhanti kùaõvanti ÷àntiràpastadadbhiþ ÷àntyà ÷amayati tadadbhiþ saüdadhàti 1.9.3.[5] pårõaü ninayati | sarvaü vai pårõaü sarveõaivaitatsaüdadhàti saütatamavyavacinnaü ninayati saütatenaivaitadavyavacinnena saüdadhàti 1.9.3.[6] tada¤jalinà pratigçhõàti | saü varcasà payasà saü tanåbhiraganmahi manasà saü ÷ivena tvaùñà sudatro vidadhàtu ràyo 'numàrùñu tanno yadviliùñamiti yadvivçóhaü tatsaüdadhàti 1.9.3.[7] atha mukhamupaspç÷ate | dvayaü tadyasmànmukhamupaspç÷ate 'mçtaü và àpo 'mçtenaivaitatsaüspç÷ata etadu caivaitatkarmàtmaïkurute tasmànmukhamupaspç÷ate 1.9.3.[8] atha viùõukramàn kramate | devànvà eùa prãõàti yo yajata etena yaj¤ena 'rgbhiriva tvadyajurbhiriva tvadàhutibhiriva tvatsa devànprãtvà teùvapitvã bhavati teùvapitvã bhåtvà tànevàbhiprakràmati 1.9.3.[9] yadveva viùõukramàn kramate | yaj¤o vai viùõuþ sa devebhya imàü vikràntiü vicakrame yaiùàmiyaü vikràntiridameva prathamena padena paspàràthedamantarikùaü dvitãyena divamuttamenaitàmvevaiùa etasmai viùõuryaj¤o vikràntiü vikramate tasmàdviùõukramàn kramate tadvà ita eva paràcãnam bhåyiùñhà iva kramante 1.9.3.[10] tadu tatpçthivyàü viùõurvyakraüsta | gàyatreõa candasà tato nirbhakto yo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùmo 'ntarikùe viùõurvyakraüsta traiùñubhena candasà tato nirbhakto yo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùmo divi viùõurvyakraüsta jàgatena candasà tato nirbhakto yo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùma ityevamimàüllokàntsamàruhyàthaiùà gatireùà pratiùñhà ya eùa tapati tasya ye ra÷mayaste sukçto'tha yatparam bhàþ prajàpatirvà sa svargo và lokastadevamimàüllokàntsamàruhyàthaitàü gatimetàü pratiùñhàü gacati parastàttvevàrvàï krameta ya ito 'nu÷àsanaü cikãrùeddåyaü tadyasmàtparastàdarvàï kramate 1.9.3'pasaraõato ha và agre devà jayanto 'jayan | divamevàgre 'thedamantarikùamatheto 'napasaraõàtsapatnànanudanta tatho evaiùa etadapasaraõata evàgre jaya¤jayati divamevàgre 'thedamantarikùamatheto 'napasaraõàtsapatnànnudata iyaü vai pçthivã pratiùñhà tadasyàmevaitatpratiùñhàyàü pratitiùñhati 1.9.3.[11] tadu taddivi viùõurvyakraüsta | jàgatena candasà tato nirbhakto yo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùmo 'ntarikùe viùõurvyakraüsta traiùñubhena candasà tato nirbhakto yo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùmaþ pçthivyàü viùõurvyakraüsta gàyatreõa candasà tato nirbhakto yo 'smàndveùñi yaü ca vayaü dviùmo 'smàdannàdasyai pratiùñhàyà ityasyàü hãdaü sarvamannàdyam pratiùñhita tasmàdàhàsmàdannàdasyai pratiùñhàyà iti 1.9.3.[12] atha pràï prekùate | pràcã hi devànàü diktasmàtpràï prekùate 1.9.3.[13] sa prekùate | aganma svariti devà vai svaraganma devànityevaitadàha saü jyotiùàbhåmeti saü devairabhåmetyevaitadàha 1.9.3.[14] atha såryamudãkùate | saiùà gatireùàpratiùñhà tadetàü gatimetàm pratiùñhàü gacati tasmàtsåryamudãkùate 1.9.3.[15] sa udãkùate | svayambhårasi ÷reùñho ra÷mirityeùa vai ÷reùñho ra÷miryatsåryastasmàdàha svayambhårasi ÷reùñho ra÷miriti varcodà asi varco me dehãti tvevàhaü bravãmãti ha smàha yàj¤avalkyastaddhyeva bràhmaõenaiùñhavyaü yadbrahmavarcasã syàdityuto ha smàhaupoditeya eùa vàva mahyaü gà dàsyati godà gà me dehãtyevaü yaü kàmaü kàmayate so 'smai kàmaþ samçdhyate 1.9.3.[16] athàvartate | såryasyàvçtamanavàvarta iti tadetàü gatimetàm pratiùñhàü gatvaitasyaivàvçtamanvàvartate 1.9.3.[17] atha gàrhapatyamupatiùñhate | dvayaü tadyasmàdgàrhapatyamupatiùñhate gçhà vai gàrhapatyo gçhà vai pratiùñhà tadgçheùvevaitatpratiùñhàyàm pratitiùñhati yàvadvevàsyeha mànuùamàyustasmà evaitadupatiùñhate tasmàdgàrhapatyamupatiùñhate 1.9.3.[18] sa upatiùñhate | agne gçhapate sugçhapatistvayàgne 'haü gçhapatinà bhåyàsaü sugçhapatistvaü mayàgne gçhapatinà bhåyà iti nàtra tirohitamivàstyasthåri nau gàrhapatyàni santvityanàrttàni nau gàrhapatyàni santvityevaitadàha ÷ataü himà iti ÷ataü varùàõi jãvyàsamityevaitadàha tadapyetadbruvannàdriyetàpi hi bhåyàüsi ÷atàdvarùebhyaþ puruùo jãvati tasmàdapyetadbruvannàdriyeta 1.9.3.[19] athàvartate | såryasyàvçtamanvàvarta iti tadetàü gatimetàm pratiùñhàü gatvaitasyaivàvçtamanvàvartate 1.9.3.[20] atha putrasya nàma gçhõàti | idam me 'yaü vãryam putro 'nusaütanavaditi yadi putro na syàdapyàtmana eva nàma gçhõãyàt 1.9.3.[21] athàhavanãyamupatiùñhate | pràïne yaj¤o 'nusaütiùñhàtà iti tåùõãmupatiùñhateatha vrataü visçjate | idamahaü ya evàsmi so 'smãtyamànuùa iva và etadbhavati yadvratamupaiti na hi tadavakalpate yadbråyàdidamahaü satyàdançtamupaimãti tadu khalu punarmànuùo bhavati tasmàdidamahaü ya evàsmi sà 'smãtyevaü vrataü visçjeta