Pancavimsabrahmana Input by Martin Kuemmel, Arlo Griffiths and Masato Kobayashi (March 31, 2005) ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ oæ mahan me voco bhargo me voco yaÓo me voca÷ stomaæ me voco bhuktiæ me voca÷ sarvaæ me vocas tan mÃvatu tan mÃviÓatu tena bhuk«i«Åya devo devam etu soma÷ somam etv ­tasya pathà vihÃya dau«k­tyam badvà nÃmasi s­ti÷ somasaraïÅ somaæ gameyam pitaro bhÆ÷ pitaro bhÆ÷ pitaro bhÆ÷ n­maïa Ærdhvabharasaæ tvordhvabharà d­Óeyam m­dà Óithirà devÃnÃæ tÅrthaæ vedir asi mà mà hiæsÅ÷ vi«ïo÷ Óiro 'si yaÓodhà yaÓo mayi dhehi i«a Ærja Ãyu«e varcase ca yunajmi te p­thivÅm agninà saha yunajmi vÃcaæ saha sÆryeïa yukto vÃto 'ntarik«eïa te saha yuktÃs tisro vim­ja÷ sÆryasya ­tasya sadane sÅdÃmi ­tapÃtram asi vÃnaspatyo 'si bÃrhaspatyo 'si prÃjÃpatyo 'si prajÃpater mÆrdhÃsy atyÃyupÃtram asÅdam ahaæ mÃæ präcaæ prohÃmi tejase brahmavarcasÃya maruto napÃto 'pÃÇk«ayÃ÷ parvatÃnÃÇkakubha÷ Óyenà ajirà endraæ vagnunà vahata gho«eïÃmÅvÃæ cÃtayadhvaæ yuktÃstha vahata idam aham amuæ yajamÃnaæ paÓu«v adhy ÆhÃmi paÓu«u ca mÃæ brahmavarcase ca vasavas tvà gÃyatreïa chandasà saæ m­jantu rudrÃs tvà trai«Âubhena chandasà saæ m­jantv ÃdityÃs tvà jÃgatena chandasà saæ m­jantu pavitraæ te vitataæ brahmaïaspate prabhur gÃtrÃïi pary e«i viÓvato 'taptatanÆr na tad Ãmo aÓnute Ó­tÃsa id vahanta÷ saæ tad ÃÓata÷ praÓukraitu devÅmanÅ«Ãsmad ratha÷ suta«Âo na vÃjy Ãyu«e me pacasva varcase me pavasva vidu÷ p­thivyà divo janitrÃc ch­ïvantv Ãpo 'dha÷ k«arantÅ÷ somehodgÃya mÃm Ãyu«e mama brahmavarcasÃya yajamÃnasyarddhyà amu«ya rÃjyÃya vekurÃnÃmÃsi ju«Âà devebhyo namo vÃce namo vÃcas pataye devi vÃg yat te vÃco madhumat tasmin mà dhÃ÷ sarasvatyai svÃhà sÆryo mà divyÃbhyo nëÂrÃbhya÷ pÃtu vÃyur antarik«Ãbhyo 'gni÷ pÃrthivÃbhya÷ svÃhà yo 'dya saumyo vadho 'ghÃyÆnÃm udÅrate vi«Ækuhasya dhanvanÃpa tÃn varuïo 'pa dhamatu yo ma Ãtmà yà me prajà ye me paÓavas tair ahaæ mano vÃcaæ pra sÅdÃmi agnes tejasendrasyendriyeïa sÆryasya varcasà b­haspatis tvà yunaktu devebhya÷ prÃïÃyÃgnir yunaktu tapasà somaæ yaj¤Ãya vo¬have dadhÃtv indra indriyaæ satyÃ÷ kÃmà yajamÃnasya santu annaæ kari«yÃmy annaæ pravi«yÃmy annaæ janayi«yÃmi annam akaram annam abhÆd annam ajÅjanam Óyeno 'si gÃyatracchandà anu tvà rabhe svasti mà saæ pÃrayà mà stotrasya stotraæ gamyÃd indravanto vanemahi bhak«Åmahi prajÃm i«am saæ varcasà payasà saæ tapobhir aganmahi manasà saæ Óivena saæ vij¤Ãnena manasaÓ ca satyair yathà vo 'haæ cÃrutamaæ vadÃnÅndro vo d­Óe bhÆyÃsaæ sÆryaÓ cak«u«e vÃta÷ prÃïÃya somo gandhÃya brahma k«atrÃya namo gandharvÃya vi«vag vÃdine varcodhà asi varco mayi dhehi adhvanÃm adhvapate svasti me 'dyÃsmin devayÃne pathi bhÆyÃt samrì asi k­ÓÃnu÷ tutho 'si janadhÃyo nabho 'si pratakvÃsaæm­«Âo 'si havyasÆdana÷ vibur asi pravÃhaïa÷ vahnir asi havyavÃhana÷ ÓvÃtro 'si pracetÃ÷ tutho 'si viÓvavedà uÓig asi kavir aÇghÃrir asi bambhÃrir avasyur asi duvasvÃn Óundhyur asi mÃrjÃlÅya÷ ­tadhÃmÃsi svarjyoti÷ samudro 'si viÓvavyacÃ÷ ahir asi budhnya÷ ajo 'sy ekapÃt sagarà asi budhnya÷ kavyo 'si kavyavÃhana÷ pÃta mÃgnayo raudreïÃnÅkena pi«Âata mà namo vo 'stu mà mà hiæsi«Âa ­tasya dvÃrau stho mà mà saæ tÃptam nama÷ sakhibhya÷ pÆrvasadbhyo namo parasadbhya÷ Óyeno n­cak«Ã agne« Âvà cak«u«Ãva paÓyÃmi indav indrapÅtasya ta indriyÃvato gÃyatracchandasa÷ sarvagaïasya sarvagaïa upahÆta upahÆtasya bhak«ayÃmi Ærdhva÷ sapta ­«Ån upa ti«ÂhasvendrapÅto vÃcas pate saptartvijo 'bhyuc chrayasva ju«asva lokam mÃrvÃg ava gÃ÷ soma rÃrandhi no h­di pità no 'si mama tan mà mà hiæsÅ÷ soma gÅrbhi« Âvà vayaæ vardhayÃmo vÃcovida÷ sum­¬Åko na à viÓa à pyÃyasva sam etu te viÓvata÷ soma v­«ïyam / bhavà vÃjasya saægathe avamais ta Ærdhvais te kÃvyais te pit­bhir bhak«itasya madhumato nÃrÃÓaæsasya sarvagaïasya sarvagaïa upahÆta upahÆtasya bhak«ayÃmi dÅk«Ãyai varïena tapaso rÆpeïa manaso mahimnà vÃco vibhÆtyà prajÃpatis tvà yunaktu prajÃbhyo 'pÃnÃya vÃyur yunaktu manasà stomaæ yaj¤Ãya vo¬have dadhÃtv indra indriyaæ satyÃ÷ kÃmà yajamÃnasya santu v­«ako 'si tri«Âupchandà anu tvà rabhe svasti mà saæ pÃrayà mà stotrasya stotraæ gamyÃd indravanto vanemahi bhak«Åmahi prajÃm i«am indav indrapÅtasya ta indriyÃvato tri«Âupchandasa÷ sarvagaïasya sarvagaïa upahÆta upahÆtasya bhak«ayÃmi sÆryo yunaktu vÃcà stomaæ yaj¤Ãya vo¬have dadhÃtv indra indriyaæ satyÃ÷ kÃmà yajamÃnasya santu svaro 'si gayo 'si jagacchandà anu tvà rabhe svasti mà saæ pÃrayà mà stotrasya stotraæ gamyÃd indravanto vanemahi bhak«Åmahi prajÃm i«am indav indrapÅtasya ta indriyÃvato tri«Âupchandasa÷ sarvagaïasya sarvagaïa upahÆta upahÆtasya bhak«ayÃmi Ãyur me prÃïo mano 'si me prÃïa ÃyupatnyÃm ­ci yan me mano yamaæ gataæ yad và me aparÃgataæ rÃj¤Ã somena tad vayaæ punar asmÃsu dadhnasi yan me yamaæ vaivasvataæ mano jagÃma dÆragÃs tan ma Ãvartayà punar jÅvÃtave na martave 'tho ari«ÂatÃtaye yenÃhy Ãjim ajayad vicak«ya yena Óyenaæ Óakunaæ suparïaæ yad ÃhuÓ cak«ur aditÃv anantaæ somo n­cak«Ã mayi tad dadhÃtu aindraæ saho 'sarji tasya ta indav indrapÅtasyendriyÃvato 'nu«Âupchandaso harivata÷ sarvagaïasya sarvagaïa upahÆta upahÆtasya bhak«ayÃmi indav indrapÅtasya ta indriyÃvato 'nu«Âupchandasa÷ sarvagaïasya sarvagaïa upahÆta upahÆtasya bhak«ayÃmi stutasya stutam asy Ærjasvat payasvad à mà stotrasya strotraæ. gamyÃd indravanto vanemahi bhak«Åmahi prajÃm i«am i«Âayaju«as te deva soma stutastomasya Óastokthasya tirohnyasya yo 'Óvasanir gosanir bhak«as tasyopahÆta upahÆtasya bhak«ayÃmi ­tasya tvà deva stomapade vi«ïor dhÃmÃni vi mu¤cÃmy etat tvaæ deva stomÃn avakaram agann aÓÅmahi vayaæ prati«ÂhÃm somehÃnu mehi soma saha sadasa indriyeïa subhÆr asi Óre«Âho raÓmir devÃnÃæ saæsad devÃnÃæ yÃtur yayà tanvà brahma jinvasi tayà mà jinva tayà mà janaya prakÃÓaæ mà kuru apÃæ pu«pam asy o«adhÅnÃæ rasa indrasya priyatamaæ havi÷ svÃhà hÃriyojanasya te deva some«Âayaju«a÷ stutastomasya Óastokthasya yo 'Óvasanir gosanir bhak«as tasyopahÆta upahÆtasya bhak«ayÃmi devak­tasyainaso 'vayajanam asi pit­k­tasyainaso 'vayajanam asi manu«yak­tasyainaso 'vayajanam asy asmatk­tasyainaso 'vayajanam asi yad divà ca naktaæ cainaÓ cak­ma tasyÃvayajanam asi yat svapantaÓ ca jÃgrataÓ cainaÓ cak­ma tasyÃvayajanam asi yad vidvÃæsaÓ cÃvidvÃæsaÓ cainaÓ cak­ma tasyÃvayajanam asy enasa-enasÃvayajanam asi apsu ghautasya te deva soma n­bhi÷ sutasya madhumantaæ bhak«aæ karomi sam adbhya o«adhÅbhya÷ kÃmakÃmaæ ma à vartaya Ærg asy Ærjam mayi dhehi prÃïa somapÅthe me jÃg­hi dadhikrÃvïo akÃri«aæ ji«ïor aÓvasya vÃjina÷ / surabhi no mukhà karat pra na ÃyÆæ«i tÃri«at aÓvo 'sy atyo 'si mayo 'si hayo 'si vÃjy asi saptir arvÃg si v­«Ãsi ÃdityÃnÃæ patmÃnv ihi namas te 'stu mà mà hiæsÅ÷ vÃyo« Âvà tejasà prati g­hïÃmi nak«atrÃïÃæ tvÃæ rÆpeïa prati g­hïÃmi sÆryasya tvà varcasà prati g­hïÃmi rathantaram asi vÃmadevyam asi b­had asi aÇkÃnyaÇkÆ abhito rathaæ yau dhvÃntaæ vÃtÃgram abhisaæcaratau dÆre hetir indriyavÃn patatrÅ te no 'gnaya÷ papraya÷ pÃrayantu vaiÓvÃnara÷ pratnathà nÃkam à ruha diva÷ p­«Âhe mandamÃna÷ sumanmabhi÷ sapÆrvavaj jantave dhanÃ÷ samÃnam ayman pary eti jÃg­vi÷ gidai«a te ratha e«a vÃm aÓvinà ratho 'ri«Âo viÓvabhe«aja÷ k­ÓÃno savyÃn à yaccha dÃsÃno dak«iïÃn ava g­hÃïa devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃæ prati g­hïÃmi varuïas tvà nayatu devi dak«iïe varuïÃyÃÓvaæ tenÃm­tatvam aÓÅya vayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre varuïas tvà nayatu devi dak«iïe rudrÃya gÃæ tayÃm­tatvam aÓÅya vayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre varuïas tvà nayatu devi dak«iïe 'gnaye 'jam agnaye hiraïyam agnÅ«omÃbhyÃm ajÃn mayÃm­tatvam aÓÅya vayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre annasyÃnnapati÷ prÃdÃd anamÅvasya Óu«miïo namo viÓvajanasya k«ÃmÃya bhu¤jati mà mà hiæsÅ÷ varuïas tvà nayatu devi dak«iïe tva«Âre 'viæ tayÃm­tatvam aÓÅya vayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre gnÃs tvà 'k­ntann apaso 'tanvata vayitryo 'vayan varuïas tvà nayatu devi dak«iïe b­haspataye vÃsas tenÃm­tatvam aÓÅya vayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratig­hÅtre varuïas tvà nayatu devi dak«iïe uttÃnÃyÃÇgirasÃyÃprÃïat tenÃm­tatvam aÓÅya vayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre varuïas tvà nayatu devi dak«iïe pÆ«ïa u«Âram vÃyave m­gaæ tenÃm­tatvam aÓÅya vayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre jÃpataye hastinaæ prajÃpataye varÃhaæ prajÃpataye vrÅhiyavÃæs tair am­tatvam aÓÅya vayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre varuïas tvà nayatu devi dak«iïe k«etrapataye tilamëÃs tair am­tatvam aÓÅya vayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre varuïas tvà nayatu devi dak«iïe savitre 'Óvataraæ vÃÓvatarÅæ và tayÃm­tatvam aÓÅya vayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre ka idaæ kasmà adÃt kÃma÷ kÃmÃyÃdÃt kÃmo dÃtà kÃma÷ pratigrahÅtà kÃma÷ samudram ÃviÓat kÃmena tvà prati g­hïÃmi kÃmaitat te raÓmir asi k«ayÃya tvà k«ayaæ jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta pretir asi dharmaïe tvà dharmaæ jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta anvitir asi dive tvà divaæ jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta saædhir asy antarik«Ãya tvÃntarik«aæ jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta pratidhir asi p­thivyai tvà p­thivÅæ jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta vi«Âambho 'si v­«Âyai tvà v­«Âiæ jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta prÃco 'sy ahne tvÃhar jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta anvÃsi rÃtryai rÃtriæ jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta uÓig asi vasubhyas tvà vasÆn jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta praketo 'si rudrebhyas tvà rudrÃn jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta sudÅtir asy Ãdityebhyas tvÃdityÃn jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta ojo 'si pit­bhyas tvà pitÌn jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta tantur asi prajÃbhyas tvà prajà jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta rodasy asy o«adhÅbhyas tvau«adhÅr jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta p­tanëì asi paÓubhyas tvà paÓÆn jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta abhijid asi yuktagrÃvendrÃya tvendraæ jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta adhipatir asi prÃïÃya tvà prÃïÃn jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta dharuïo 'sy apÃnÃya tvÃpÃnÃn jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta saæsarpo 'si cak«u«e tvà cak«ur jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta vayodhà asi k«etrÃya tvà k«etraæ jinva savit­prasÆtà b­haspataye stuta triv­d asi triv­te tvà sav­d asi sav­te tvà prav­d asi prav­te tvÃnuv­d asy anuv­te tvà savit­prasÆtà b­haspataye stuta niroho 'si nirohÃya tvà saæroho 'si saærohÃya tvà praroho 'si prarohÃya tvÃnuroho 'sy anurohÃya tvà savit­prasÆtà b­haspataye stuta vasuko 'si vasya«Âir asi ve«aÓrÅr asi savit­prasÆtà b­haspataye stuta Ãkramo 'sy ÃkramÃya tvà saækramo 'si saækramÃya tvotkramo 'sy utkramÃya tvotkrÃntir asy utkrÃntyai tvà savit­prasÆtà b­haspataye stuta tis­bhyo hiÇ karoti sa prathamayà tis­bhyo hiÇ karoti sa madhyamayà tis­bhyo hiÇ karoti sa uttamayodyatÅ triv­to vi«Âuti÷ jye«Âho jyai«Âhineya stuvÅta agrÃd agraæ rohaty abhikrÃmantÅ vi«Âutir abhikrÃmantyà evÃbhikrÃntena hi yaj¤asyardhnoti tasmÃd etayà stotavyam ­ddhyà eva pÃpavasÅyaso vidh­tir vipÃpmanà vartate ya etayà stute nÃvagato 'pa rudhyate nÃparuddho 'va gacchati / na ÓreyÃæsaæ pÃpÅyÃn abhyà rohati na janatà janatÃm abhy eti nÃnyo 'nyasya prajà à dadate yathÃk«etraæ kalpante / avar«ukas tu parjanyo bhavatÅme hi lokÃs t­cas tÃn hiÇkÃreïa vy eti e«Ã vai prati«Âhità triv­to vi«Âuti÷ prati ti«Âhati ya etayà stute tis­bhyo hiÇ karoti sa parÃcÅbhis tis­bhyo hiÇ karoti sa parÃcÅbhis tis­bhyo hiÇ karoti sa parÃcÅbhi÷ parivartinÅ trivi«Âuti÷ praparÅvartam Ãpnoti ya etayà stute saætatà vi«Âuti÷ prÃïo 'pÃno vyÃnas ta ­cas tÃn hiÇkÃreïa saæ tanoti / sarvam Ãyur eti na purÃyu«a÷ pra mÅyate ya etayà stute var«uka÷ parjanyo bhavatÅme hi lokÃs t­cas tÃn hiÇkÃreïa saæ dadhÃti Ólak«ïeva tu và ÅÓvarà paÓÆn nirm­ja÷ sai«Ã ca parÃcota ÓreyÃn bhavaty uta yÃd­Ç eva tÃd­Ç net tu pÃpÅyÃn tÃm etÃæ bhÃllavaya upÃsate tasmÃt te pratig­ïanta÷ parÅvartÃn na cyavante tis­bhyo hiÇ karoti sa parÃcÅbhis tis­bhyo hiÇ karoti yà madhyamà sà prathamà yottamà sà madhyamà yà prathamà sottamà tis­bhyo hiÇ karoti yottamà sà prathamà yà prathamà sà madhyamà yà madhyamà sottamà kulÃyinÅ triv­to vi«Âuti÷ prajÃkÃmo và paÓukÃmo và stuvÅta vai kulÃnÃyapaÓava÷ kulÃyaæ-kulÃyam eva bhavati etÃm evÃnujÃvarÃya kuryÃd etÃsÃm evÃgraæ pariyatÅnÃæ prajÃnÃ[m] agraæ pary eti etÃm eva bahubhyo yajamÃnebhya÷ kuryÃt yat sarvà agriyà bhavanti sarvà madhye sarvà uttamÃ÷ sarvÃn evainÃn samÃvadbhÃja÷ karoti nÃnyo 'nyam apa ghnate sarve samÃvadindriyà bhavanti var«uka÷ parjanyo bhavatÅme hi lokÃs t­cas tÃn hiÇkÃreïa vyati «ajati pÃpavasÅyasaæ tu bhavati adharottaram apÃvagato rudhyateva gacchaty aparuddha÷ pÃpÅyÃn ÓreyÃæsam abhyà rohati janatà janatÃm abhy ety anyo 'nyasya prajà à dadate na yathÃk«etraæ kalpante pa¤cabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa ekayà sa ekayà pa¤cabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa ekayà pa¤cabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa ekayà sa tis­bhi÷ pa¤capa¤cinÅ pa¤capa¤cadaÓasya vi«Âuti÷ pÃÇkta÷ puru«a÷ pÃÇktÃt paÓavas tayà puru«aæ ca paÓÆæÓ cÃpnoti vajro vai pancapaÓo yat pa¤ca-pa¤ca vyÆhati vajram eva tad vy Æhati ÓÃntyà e«Ã vai prati«Âhità pa¤cadaÓasya vi«Âuti÷ prati ti«Âhati ya etayà stute pa¤cabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa ekayà tis­bhyo hiÇ karoti sa parÃcÅbhi÷ saptabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa tis­bhis trÅn stomÃn prativihità brahmavarcasakÃma÷ stuvÅta pa¤cabhi÷ pa¤cadaÓaæ tis­bhis triv­taæ saptabhi÷ saptadaÓam vÅryaæ vai stomà vÅryam eva tad ekadhà samÆhate brahmavarcasyÃvaruddhyai tejasvÅ brahmavarcasÅ bhavati ya etayà stute tis­bhyo hiÇ karoti sa parÃcÅbhi÷ pa¤cabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa ekayà saptabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa tis­bhir udyatÅ pa¤cadaÓasya vi«Âuti÷ etayà vai devÃ÷ svargaæl lokam Ãyan svargakÃma÷ stuvÅta svargasya lokasya sama«Âyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ abhikrÃmantÅ vi«Âutir abhikrÃmantyà evÃbhikrÃntena hi yaj¤asyardhnoti tasmÃd etayà stotavyam ­ddhyà eva pa¤cabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa ekayà sa ekayà pa¤cabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa ekayà saptabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa tis­bhir daÓasaptà saptadaÓasya vi«Âuti÷ etayà vai devà asurÃn aty akrÃmann ati pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyaæ krÃmati ya etayà stute abhikrÃmantÅ vi«Âutir abhikrÃmantyà evÃbhikrÃntena hi yaj¤asyardhnoti tasmÃd etayà stotavyam ­ddhyà eva garbhiïÅ vi«Âuti÷ pa prajayà pra paÓubhir jÃyate ya etayà stute vi¬ vai saptadaÓas tasyà rÃjà garbho viÓa eva tad rÃjÃnaæ garbhaæ karoti nÃvagato 'pa rudhyate nÃparuddho 'va gacchati annaæ vai saptadaÓo yat sapta madhye bhavanti pa¤ca-pa¤cÃbhito 'nnam eva tan madhyato dhÅyate 'naÓanÃyuko yajamÃno bhavaty anaÓanÃyukÃ÷ prajÃ÷ vairÃjo vai puru«a÷ sapta grÃmyÃ÷ paÓavo yad daÓapÆrvà bhavanti saptottamà yajamÃnam eva tat paÓu«u prati «ÂhÃpayati e«Ã vai prati«Âhità saptadaÓasya vi«Âuti÷ prati ti«Âhati ya etayà stute e«a eva vyÆha÷ saptaikamadhyà brahmaïo và Ãyatanaæ prathamà k«atrasya madhyamà viÓa uttamà yat prathamà bhÆyi«Âhà bhÃjayati brahmaïy eva tad ojo vÅryaæ dadhÃti brahmaïa eva tat k«atraæ ca viÓaæ cÃnuge karoti k«atrasyÃsya prakÃÓo bhavati ya etayà stute tÃm etÃæ trikharvà upÃsate tasmÃt te spardhamÃnà na vlÅyante saptabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sa ekayà tis­bhyo hiÇ karoti parÃcÅbhi÷ saptabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ saptÃsthità bhrÃt­vyaæ stuvÅta yathà saptÃsthitena matyena samÅ karoty evaæ pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyaæ pra rujati etÃm eva bahubhyo yajamÃnebhya÷ kuryÃd ya÷ prathamo hiÇkÃra÷ sa prathamÃyà yattÃæ saptabhyo hiÇ karoti tena sà sapta bhajate yat saptaiva madhye sapadyante tena sà sapta bhajate ya uttamo hiÇkÃra÷ sa uttamayà yattÃæ saptabhyo hiÇ karoti tena sà sapta bhajate sarvÃn evainÃn samÃvadbhÃja÷ karoti nÃnyo 'nyam apa ghnate samÃvadindriyà bhavanti tÃm etÃm abhipratÃriïa upÃsate tasmÃt ta oji«ÂhÃsvÃnÃm e«a eva vyÆha ubhaya÷ saptaikamadhyà nirmadhyà ÃnujÃvara stuvÅtÃloko và e«a yad ÃnujÃvaro yat saptaprathamÃ÷ saptottamÃs tisro madhye tryak«ara÷ puru«o lokam evÃsmai tan madhyata÷ karoti tasmiæl loke prati ti«Âhati etÃm eva prajÃkÃmÃya kuryÃn madhyato và e«a saærƬho ya÷ prajÃæ na vindate lokam evÃsmai taæ madhyata÷ karoti taæ lokaæ prajayà ca paÓubhiÓ cÃnu pra jÃyate etÃm evÃparuddharÃjanyÃya kuryÃd vi¬ vai saptadaÓas tasyà rÃjà garbho viÓa eva tad rÃjÃnaæ nir hanty apÃvagato 'pa rudhyate 'va gacchaty aparuddha÷ etÃm evÃbhicaryamÃïÃya kuryÃt prajÃpatir vai saptadaÓa÷ prajÃpatim eva madhyatta÷ pra viÓanty ast­tyai pa¤cabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa ekayà sa ekayà tis­bhyo hiÇ karoti sa parÃcÅbhir navabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ caturastomÃn prativihità brahmavarcasakÃmÃ÷ stuvÅta pa¤cabhi÷ pa¤cadaÓaæ tis­bhis triv­taæ navabhis triïavaæ svayaæ saptadaÓa÷ sampanno vÅryaæ vai stomà vÅryam eva tad ekadhà samÆhate brahmavarcasyÃvaruddhyai tejasvÅ brahmavarcasÅ bhavati ya etayà stute tis­bhyo hiÇ karoti sa parÃcÅbhi÷ pa¤cabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa ekayà navabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sa tis­bhir udyatÅsaptadaÓasya vi«Âuti÷ etayà vai devÃ÷ svargaæ lokam Ãyan svargakÃma÷ stuvÅta svargasya lokasya sama«Âyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃno 'bhikrÃmantÅ vi«Âutir abhikrÃntyà evÃbhikrÃntena hi yaj¤asyardhnoti tasmÃd etayà stotavyam ­ddhyà eva saptabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sa ekayà pa¤cabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa ekayà pa¤cabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa ekayà sa tis­bhir bhastrÃvÃcÅnabilà yaæ dvi«yÃt tasya kuryÃd yathÃvÃcÅnabilayà bhastrayà pradhÆnuyÃd evaæ yajamÃnasya paÓÆn pradhÆnoty apakrÃmantÅ vi«Âutis tayà yajamÃnasya paÓavo 'pakrÃmanti pÃpÅyÃn bhavati ya etayà stute saptabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sa ekayà saptabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ saptabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa ekayà sa tis­bhi÷ saptasaptiny ekaviæÓasya vi«sÂuti÷ sapta grÃmyÃ÷ paÓavas tÃn etayà sp­ïoti sapta Óirasi prÃïÃ÷ prÃïà indriyÃïÅndriyÃïy evaitayÃpnoti e«Ã vai prati«thitaikaviæÓasya vi«Âuti÷ pratiti«Âhati ya etayà stute pa¤cabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa ekayà sa ekayà saptabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa tis­bhir navabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sa tis­bhir udyaty ekaviæÓasya vi«Âuti÷ etayà vai devÃ÷ svargaæ lokam Ãyan svargakÃma÷ stuvÅta svargasya lokasya sama«Âyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃno 'bhikrÃmantÅ vi«Âutir abhikrÃntyà evÃbhikrÃntena hi yaj¤asyardhnoti tasmÃd etayà stotavyam ­ddhyà eva sai«Ã triv­t prÃyaïà triv­d udayanà yat triv­d bahi«pavamÃnaæ bhavati navaità ekaviæÓasyottamà bhavanti prÃïà vai triv­t prÃïÃn eva tad ubhayato dadhÃti tasmÃd ayam ardhabhÃgavÃk (?) prÃïa uttare«Ãæ prÃïÃnÃæ sarvam Ãyur eti na purÃyu«a÷ pramÅyate ya etayà stute tÃm etÃæ kradvi«a upÃsate tasmÃt te sarvam Ãyur yanti navabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ pa¤cabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa ekayà saptabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa ekayà sa tis­bhi÷ prati«Âuti÷ navabhis triv­taæ prati«Âauti pa¤cabhi÷ pa¤cabhi÷ pa¤cadaÓaæ saptabhi÷ saptadaÓaæ svayam ekaviæÓa÷ saæpanna÷ sa eva stomà yaj¤aæ vahanti tÃn uttame stotre saætarpayati yathÃna¬uho vÃÓvÃn vÃÓvatarÃn vohu«a÷ saætarpayed evam etad uttame stotre stomÃn saætarpayati t­pyati prajayà paÓubhir ya etayà stute etÃm eva purodhÃkÃmÃya kuryÃd brahma vai triv­t k«atram ekaviæÓo yat triv­taikaviæÓaæ pratipadyate brahma tat k«atrasya purastÃn nidadhÃti gacchati purodhÃæ na purodhÃyÃÓ cyavate ya etayà stute tÃm etÃæ prÃvÃhaïya upÃsate tasmÃt te purodhÃyà na cyavanta navabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sa tis­bhis tis­bhyo hiÇ karoti sa parÃcÅbhir navabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sÆrmy ubhayata ÃdÅptà brahmavarcasakÃma÷ stuvÅta tejo vai triv­t tryak«ara÷ puru«o yat triv­tÃv abhito bhavatas tisro madhye yathà hi hiraïyaæ ni«Âaped evam enaæ triv­tau ni«Âapatas tejase brahmavarcasÃya apaÓavy eva tu và ÅÓvarà paÓÆn nirdaha÷ kilÃsattvÃn nÆbhayamati hi ni«Âapata÷ etÃm evÃbhiÓasyamÃnÃya kuryÃc chamalaæ và etam ­cchati yam aÓlÅlà vÃg ­cchati yaivainam asÃv aÓlÅlaæ vÃg vadati tÃm asya triv­tau ni«Âapatas tejasvÅ bhavati ya etayà stute navabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa pa¤cabhi÷ sa ekayà navabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa pa¤cabhir navabhyo hiÇ karoti sa pa¤cabhi÷ sa ekayà sa tis­bhi÷ vajro vai triïavo vajram eva tad vyÆhati ÓÃntyai pa¤cabhir vihitaikà paricarà pÃÇktÃ÷ paÓavo yajamÃna÷ paricarà yat pa¤cabhir vidadhÃty ekà paricarà bhavati yajamÃnam eva tat paÓu«u prati«ÂhÃpayaty e«Ã vai prati«Âhità triïavasya vi«Âuti÷ pratiti«Âhati ya etayà stute saptabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa ekayà navabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa pa¤cabhir ekÃdaÓabhyo hiÇ karoti sa pa¤cabhi÷ sa tis­bhi÷ sa tis­bhir udyatÅ triïavasya vi«Âuti÷ etayà vai devÃ÷ svargaæ lokam Ãyan svargakÃma÷ stuvÅta svargasya lokasya sama«Âyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃno 'bhikrÃmantÅ vi«Âutir abhikrÃntyà evÃbhikrÃntena hi yaj¤asyardhnoti tasmÃd etayà stotavyam ­ddhyà eva ekÃdaÓabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa saptabhi÷ sa ekayaikÃdaÓabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa saptabhir ekÃdaÓabhyo hiÇ karoti sa saptabhi÷ sa ekayà sa tis­bhi÷ anto vai trayastriæÓa÷ paramo vai trayastriæÓa stomÃnÃæ saptabhir vihitaikà paricarà sapta grÃmyÃ÷ paÓavo yajamÃna÷ paricarà yat saptabhir vidadhÃty ekà paricarà bhavati yajamÃnam eva tad antata÷ paÓu«u prati«ÂhÃpayaty e«Ã vai prati«Âhità trayastriæÓasya vi«Âuti÷ pratiti«Âhati ya etayà stute ekÃdaÓabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa pa¤cabhi÷ sa tis­bhir ekÃdaÓabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sa pa¤cabhir ekÃdaÓabhyo hiÇ karoti sa pa¤cabhi÷ sa tis­bhi÷ sa tis­bhir nedÅya÷saækramà anto vai trayastriæÓo yathà mahÃv­k«asyÃgraæ s­ptvà nedÅya÷saækramÃt saækrÃmaty evam etan nedÅya÷saækramayà nedÅya÷saækramÃt saækrÃmati pa¤cabhir vihitÃs tisra÷ paricarÃ÷ pÃÇktÃ÷ paÓava etÃvÃn puru«o yadÃtmà prajà jÃyà yat pa¤cabhir vidadhÃti tisra÷ paricarà bhavanti yajamÃnam eva tat paÓu«u prati«ÂhÃpayati paÓumÃn bhavati ya etayà stute navabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa pa¤cabhi÷ sa ekayaikÃdaÓabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa saptabhis trayodaÓabhyo hiÇ karoti sa saptabhi÷ sa tis­bhir udyatÅ trayastriæÓasya vi«Âuti÷ etayà vai devÃ÷ svargaæ lokam Ãyan svargakÃma÷ stuvÅta svargasya lokasya sama«Âyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃno 'grÃd agraæ rohaty abhikrÃmantÅ vi«Âutir abhikrÃntyà evÃbhikrÃntena hi yaj¤asyardhnoti tasmÃd etayà stotavyam ­ddhyà eva trayodaÓabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa pa¤cabhi÷ sa pa¤cabhir ekÃdaÓabhyo hiÇ karoti sa pa¤cabhi÷ sa tis­bhi÷ sa tis­bhir navabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ pratyavarohiïÅtrayastriæÓasya vi«Âuti÷ yathà mahÃv­k«asyÃgraæ s­ptvà ÓÃkhÃyÃ÷ ÓÃkhÃm Ãlambham upÃvarohed evam etayemaæ lokam upÃvarohati prati«Âhityai triv­tà praiti triv­todeti prÃïà vai triv­t prÃïenaiva praiti prÃïam abhyudeti sarvam Ãyur eti na purÃyu«a÷ pramÅyate ya etayà stute tÃm etÃæ karadvi«a upÃsate tasmÃt te sarvam Ãyur yanti pa¤cadaÓabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa pa¤cabhir ekÃdaÓabhyo hiÇ karoti sa pa¤cabhi÷ sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ saptabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa ekayà sa tis­bhi÷ yo vai trayastriæÓam ekaviæÓe prati«Âhitaæ veda pratiti«Âhati prati«Âhà và ekaviæÓa÷ stomÃnÃæ yad etÃ÷ sapta trayastriæÓasyottamà bhavanti saptavidhaikaviæÓasya vi«Âutir ekaviæÓa eva tat trayastriæÓaæ prati«ÂhÃpayati pratiti«Âhati ya etayà stute a«ÂÃbhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa catas­bhi÷ sa ekayëÂÃbhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa catas­bhir a«ÂÃbhyo hiÇ karoti sa catas­bhi÷ sa ekayà sa tis­bhi÷ paÓavo vai chandogà yad a«ÂÃbhyo-'«ÂÃbhyo hiÇ karoti a«ÂÃÓaphÃ÷ paÓava÷ ÓaphaÓas tat paÓÆn Ãpnoti catas­bhir vihitaikà paricarà catu«pÃdÃ÷ paÓavo yajamÃna÷ paricarà yac catas­bhir vidadhÃty ekà paricarà bhavati yajamÃnam eva tat paÓu«u prati«ÂhÃpayaty e«Ã vai prati«Âhità caturviæÓasya vi«Âuti÷ pratiti«Âhati ya etayà stute pa¤cadaÓabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa ekÃdaÓabhi÷ sa ekayà caturdaÓabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa daÓabhi÷ pa¤cadaÓabhyo hiÇ karoti sa ekÃdaÓabhi÷ sa ekayà sa tis­bhi÷ brahmaïo và Ãyatanaæ prathamà k«atrasya madhyamà viÓa uttamà yat pa¤cadaÓinyau pÆrve bhavataÓ caturdaÓottamà brahmaïi caiva tat k«atre caujo vÅryaæ dadhÃti brahmaïe caiva tat k«atrÃya ca viÓam anugÃæ karoti k«atrasyevÃsya prakÃÓo bhavati ya etayà stute astomà và ete yac chandogà ayujo hi stomà yugmanti chandÃæsi yad e«Ã yujinÅ catuÓcatvÃriæÓasya vi«Âutis tenÃstomÃ÷ e«Ã vai prati«Âhità catuÓcatvÃriæÓasya vi«Âuti÷ pratiti«Âhait ya etayà stute caturdaÓabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa daÓabhi÷ sa ekayà pa¤cadaÓabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa ekÃdaÓabhi÷ pa¤cadaÓabhyo hiÇ karoti sa ekÃdaÓabhi÷ sa ekayà sa tis­bhir nirmadhyà astÅva và ayaæ loko 'stÅvÃsau chidram ivedam antarik«aæ yad e«Ã nirmadhyà bhavatÅmÃn eva lokÃn anu prajÃyate pra prajayà pra paÓubhir jÃyate ya etayà stute pa¤cadaÓabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa ekÃdaÓabhi÷ sa ekayà pa¤cadaÓabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa ekÃdaÓabhi÷ caturdaÓabhyo hiÇ karoti sa daÓabhi÷ sa ekayà sa tis­bhi÷ ÃjyÃnÃæ prathamà p­«ÂhÃnÃæ dvitÅyokthÃnÃæ t­tÅyà yÃjyÃnÃæ sà hotur yà p­«ÂhÃnÃæ sà maitrÃvaruïasya yokthÃnÃæ sà brÃhmaïÃcchaæsino yaiva hotu÷ sÃcchÃvÃkasya yà p­«ÂhÃnÃæ sahotur yokthÃnÃæ sà maitrÃvaruïasya yÃjyÃnÃæ sà brÃhmaïÃcchaæsino yaiva hotu÷ sÃcchÃvÃkasya yokthÃnÃæ sà hotur yÃjyÃnÃæ sà maitrÃvaruïasya yà p­«ÂhÃnÃæ brÃhmaïÃcchaæsino yaiva hotu÷ sÃcchÃvÃkasya sarvà Ãjye«u sarvÃ÷ p­«the«u sarvà ukthe«u paÓavo vai samÅ«antÅ yad e«Ã sarvÃïi savanÃny anusaæcaraty anusavanam evainaæ paÓubhi÷ samardhayati paÓuman bhavati ya etayà stute «o¬aÓabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa dvadaÓabhi÷ sa ekayà «o¬aÓabhyo hiÇ karoti sa ekayà sa tis­bhi÷ sa dvÃdaÓabhi÷ «o¬aÓabhyo hiÇ karoti sa dvÃdaÓabhi÷ sa ekayà sa tis­bhi÷ anto và a«ÂÃcatvÃriæÓa÷ paÓavaÓ chandogà yat «o¬aÓabhya÷-«o¬aÓabhyo hiÇ karoti «o¬aÓakalÃ÷ paÓava÷ kalÃÓas tat paÓÆn Ãpnoti dvÃdaÓabhir vihitaikà paricarà dvÃdaÓamÃsÃs saævvatsaro yajamÃna÷ paricarà yad dvÃdaÓabhir vidadhÃty ekà paricarà bhavati yajamÃnam eva tad antatas saævvatsare paÓu«u prati«ÂhÃpayaty e«Ã vai prati«ÂhitëÂÃcatvÃriæÓasya vi«Âuti÷ pratiti«Âhati ya etayà stute «o¬aÓabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa daÓabhi÷ sa tis­bhi÷ «o¬aÓabhyo hiÇ karoti sa tis­bhi÷ sa tis­bhi÷ sa daÓabhi÷ «o¬aÓabhyo hiÇ karoti sa daÓabhi÷ sa tis­bhi÷ sa tis­bhir nedÅya÷saækramà anto và a«ÂÃcatvÃriæÓo yathà mahÃv­k«asyÃgraæ s­ptvà nedÅya÷saækramÃt saækrÃmaty evam etan nedÅya÷saækramayà nedÅya÷saækramÃt saækrÃmati daÓabhir vihità tisra÷ paricarà daÓÃk«arà virì etÃvÃn puru«o yad Ãtmà prajà jÃyà yad daÓabhir vidadhÃtt tisra÷ paricarà bhavanti yajamÃnam eva tad virÃjy annÃdye 'ntata÷ prati«ÂhÃpayaty annÃdo bhavati ya etayà stute gÃvo và etat sattram Ãsata tÃsÃæ daÓasu mÃssu Ó­Çgaïy ajÃyanta tà abruvannarÃ÷ smotti«ÂhÃmopaÓà no 'j¤ateti tà udati«Âhan tÃsÃæ tv evÃbruvann ÃsÃmahà evemau dvÃdaÓau mÃsau saæsaævvatsaram ÃpayÃmeti tÃsÃæ dvÃdaÓasu mÃ÷su Ó­ÇgÃïi prÃvartanta tÃ÷ sarvam annÃdyam Ãpnuvaæs tà etÃs tÆparÃs tasmÃt tÃ÷ sarvÃn dvÃdaÓamÃsa÷ prerate sarvaæ hi tà annÃdyam Ãpnuvan sarvam annÃdyam Ãpnoti ya evaæv veda prajÃpatir và idam eka ÃsÅt so 'kÃmayata bahu syÃæ prajÃyeyeti sa etam atirÃtram apaÓyat tam Ãharat tenÃhorÃtre prÃjanayat yad e«o 'tirÃtro bhavaty ahorÃtre eva prajanayanty ahorÃtrayo÷ pratiti«Âhanty etÃvÃn vÃva saævvatsaro yad ahas ca rÃtriÓ cÃhorÃtrÃbhyÃm eva tat saævvatsaram Ãpnuvanti yaj jyoti«Âomo bhavati yaj¤amukhaæ tad ­dhnuvanti yad uktho yaj¤akrator anantarayÃya yad rÃtri÷ sarvasyÃptyai sa etÃn stomÃn apaÓyat jyotir gaur aur itÅme vai lokà ete stomà ayam eva jyotir ayaæ madhyamo gaur asÃv uttama Ãyu÷ yad ete stomà bhavantÅmÃn eva lokÃn prajanayanty e«u loke«u pratiti«Âhanti sa etaæ tryahaæ puna÷ prÃyauÇkta tena «a¬ahena «aÂkratÆn prÃjanayat yad e«a «a¬aho bhavati ­tÆn eva prajanayanti ­tu«u pratiti«Âhanti sa etaæ «a¬ahaæ puna÷ prÃyuÇkta tÃbhyÃæ dvÃbhyÃæ «a¬ahÃbhyÃæ dvÃdaÓamasa÷ prÃjanayat yad etau «a¬ahau bhavato mÃsÃn eva prajanayanti mÃse«u pratiti«Âhanti sa etau dvau «a¬ahau puna÷ prayuÇkta taiÓ caturbhi÷ «a¬ahaiÓ caturviæÓatim ardhamÃsÃn prÃjanayat yad ete catvÃra÷ «a¬ahà bhavanty ardhamÃsÃn eva prajanayanty ardhamÃse«u pratiti«Âhanti sa idaæ bhuvanaæ prajanayitva p­«Âhyena «a¬ahena vÅryam Ãtmany adhatta yad e«a÷ p­«Âhya÷ «a¬aho bhavati vÅrya evÃntata÷ pratiti«Âhanti tena mÃsÃn saævvatsaraæ prÃjanayad yad e«a mÃso bhavati saævvatsaram eva prajanayanti saævvatsare pratiti«Âhanti prÃyaïÅyam etad ahar bhavati prÃyaïÅyena và ahnà devÃ÷ svargaæ lokaæ prÃyan yat prÃyaæs tat prÃyaïÅyasya prÃyaïÅyatvam tasmÃt prÃyaïÅyasyÃhna ­tvijà bhavitavyam etad dhi svargasya lokasya nedi«Âhaæ ya etasyartviÇ na bhavati hÅyate svargÃl lokÃt caturviæÓaæ bhavati caturviæÓatyak«arà gÃyatrÅ tejo brahmavarcasaæ gÃyatrÅ teja eva brahmavarcasam Ãrabhya prayanti caturviæÓaæ bhavati caturviæÓo vai saævvatsara÷ sÃk«Ãd eva saævvatsaram Ãrabhante yÃvatyaÓ caturviæÓasyokthasya stotrÅyÃs tÃvatya÷ saævvatsarasya rÃtraya÷ stotrÅyÃbhir eva tat saævvatsaram Ãpnuvanti pa¤cadaÓastotrÃïi bhavanti pa¤cadaÓÃrdhamÃsasya rÃtrayo 'rdhamÃsaÓa eva tat saævvatsaram Ãpnuvanti pa¤cadaÓa stotrÃïi pa¤cadaÓaÓastrÃïi samÃso mÃsaÓa eva tat saævvatsaram Ãpnuvanti tad Ãhur Årma iva và e«Ã hotrà yad acchÃvÃkyà yad acchÃvÃkam anusaæti«Âhata ÅÓvarermà bhavitor iti yady ukthaæ smÃtraikakubha¤codvaæÓÅya¤cÃntata÷ prati«ÂhÃpye vÅryaæ và ete samanÅ vÅrya evÃntata÷ pratiti«Âhanti atho khalv Ãhur agni«Âomam eva kÃryam e«a vai yaj¤a÷ svargyo yad agni«Âoma Ærdhvo hi hotÃram anusaæti«Âhate dvÃdaÓastotrÃïy agni«Âomo dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævvatsaras tena saævvatsarasaæmito dvÃdaÓa stotraïi dvÃdaÓa ÓastrÃïi tac caturviæÓatiÓ caturviæÓatir ardhamÃsÃ÷ saævvatsaras tena saævvatsarasaæmita÷ atho khalv Ãhur uktham eva kÃryam ahna÷ sam­ddhyai sarvÃïi rÆpÃïi kriyante sarvaæ hy etÃhnÃpyate pavante vÃjasÃtaye somÃ÷ sahasrapÃjasa iti sahasravatÅ pratipat kÃryà saævvatsarasya rÆpaæ sarvan evainÃn etayà punÃti sarvÃn abhivadati atho khalv Ãhu÷ pavasva vÃco agriya ity eva kÃryà mukhaæ và etat saævvatsarasya yad vÃco 'graæ mukhata eva tat saævvatsaram Ãrabhante mithunam iva và e«Ã vyÃh­ti÷ pavasveti puæso rÆpaæ vÃca iti striyÃ÷ someti puæso rÆpaæ citrÃbhir iti striyà mithunam evaibhyo yaj¤amukhe dadhÃti prajananÃya agne yuÇk«và hi ye taveti jarÃbodhÅyam agni«Âoma sÃma kÃryaæ yuktenaiva saævvatsareïa prayanti caturviæÓatyak«arÃsu bhavati caturviæÓasya rÆpam atho khalv Ãhur yaj¤Ãyaj¤Åyam eva kÃryam panthà vai yaj¤Ãyaj¤Åyaæ patha eva tan na yanti abhÅvarto brahmasÃma bhavati abhÅvartena vai devÃ÷ svargaæ lokam abhyavartanta yad abhÅvarto brahmasÃma bhavati svargasya lokasyÃbhiv­ttyai ekÃk«araïidhano bhavaty ekÃk«arà vai vÃg vÃcaiva tad Ãrabhya svargaæ lokaæ yanti sÃmneto yanty ­cà punar Ãyanti sÃma vai asau loka ­g ayaæ yad ita÷ sÃmnà yanti svargaæ lokam Ãrabhya yanti yad ­cà punar Ãyanty asmin loke pratiti«Âhanti yat sÃmÃvas­jeyur ava svargÃl lokÃt padyeran yad ­cam anus­jeyur naÓyeyur asmÃl lokÃt samÃnaæ sÃma bhavaty anyo-'nya÷ pragÃtho 'nyad-anyad dhi citram adhvÃnam avagacchann eti v­«Ã và e«a retodhà yad abhÅvarta÷ pragÃthe«u reto dadhad eti yad ita÷ samÃnaæ sÃma bhavaty anyo-'nya÷ pragÃtho reta eva tad dadhati yat parastÃt samÃna÷ pragÃtho bhavaty anyad-anyat sÃma reta eva tad dhitaæ prajanayanti sÃmneta÷ pragÃthÃæ dugdhe pragÃthena parastÃt sÃmÃni dugdhe salomatvÃya yo và adhvÃnaæ punar nivartayanti nainaæ te gacchanti ye 'punar nivartaæ yanti te gacchati ya Ãstutaæ kurvate yathà dugdhÃm upasÅded evaæ tat ye nÃstutaæ yaæ kÃmaæ kÃmayante tam abhyaÓnuvate brahmavÃdino vadanti yÃtayÃmÃ÷ saævvatsarÃ3 ayÃtayÃmÃ3 iti te nÃyÃtayÃmeti vaktavyaæ punar anyÃni stotrÃïi nivartanta Ærdhvam eva brahmasÃmaiti pa¤casu mÃ÷su bÃrhatÃ÷ pragÃthà Ãpyante te«v Ãpte«u chandasÅ saæyujyaitavyam tisra u«ïiha÷ syur ekà gÃyatrÅ tÃs tisro b­hatyo bhavanti tad Ãhu÷ saæÓara iva và e«a cchandasÃæ yad dve chandasÅ saæyu¤jantÅti catur uttarair eva cchandobhir etavyam paÓavo vai caturuttarÃïi cchandasÃæsi paÓubhir eva tat svargaæ lokam Ãkramam Ãnayanti ekaæ gÃyatrÅm ekÃham upeyur ekÃmu«ïiham ekÃham ekÃm anu«Âubham ekÃhaæ b­hatyà pa¤camÃsa iyu÷ paÇktim ekÃham upeyus tri«Âubhà «a«Âhaæ mÃsam Åyu÷ Óvo vi«uvÃn bhaviteti jagatÅm upeyu÷ tad Ãhur anavakÊptÃni và etÃni cchandÃæsi madhyandine b­hatyà caiva tri«Âubhà caitavyam ete vai chandasÅ vÅryavatÅ ete pratyak«aæ madhyandinasya rÆpam rathantare 'hani b­hatÅ kÃryaitad vai rathantarasya svam Ãyatanaæ yad b­hatÅ sva eva tad Ãyatane rathantaraæ pratiti«Âhati bÃrhate 'hani tri«Âup kÃryaitad vai b­hata÷ svam Ãyatanaæ yat tri«Âup sva eva tad Ãyatane b­hadrathantare pratiti«ÂhantÅ ita÷ trayastriæÓatà pragÃthair etavyaæ trayastriæÓad devatà devatÃsv eva pratiti«Âhanto yanti caturviæÓatyaitavyaæ caturviæÓatir ardhamÃsÃ÷ saævvatsara÷ saævvatsara eva pratiti«Âhanto yanti dvÃdaÓabhir etavyaæ dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævvatsara÷ saævvatsara eva pratiti«Âhanto yanti «a¬bhir etavyaæ «a¬ ­tava ­tu«v eva pratiti«Âhanto yanti caturbhir etavyaæ catu«pÃdÃ÷ paÓava÷ paÓu«v eva pratiti«Âhanto yanti tribhir etavyaæ traya ime lokà e«v eva loke«u pratiti«Âhanto yanti dvÃbhyÃm etavyaæ dvipÃd yajamÃna÷ svargasya lokasyÃkrÃntyà anyenÃnyena hi padà puru«a÷ pratiti«Âhann eti svarasÃmÃna ete bhavante svarbhÃnur và Ãsur Ãdityaæ tamasÃvidhyat taæ devÃ÷ svarair asp­ïvan yat svarasÃmÃno bhavanty Ãdityasya sp­tyai parair vai devà Ãdityaæ svargaæ lokam apÃrayan yad aparayaæs tat parÃïÃæ paratvaæ pÃrayanty enaæ parÃïi ya evaæv veda saptadaÓà bhavanti prajÃpatir vai saptadaÓa÷ prajÃpatim evopayanti anu«Âup chandaso bhavanty Ãnu«Âubho vai prajÃpati÷ sÃk«Ãd eva prajÃpatim Ãrabhante traya÷ purastÃt traya÷ parastÃd bhavanti devà và Ãdityasya svargÃl lokÃd avapÃdÃd abibhayus tam etai÷ stomai÷ saptadaÓair ad­æhan yad ete stomÃbhavanty Ãdityasya dh­tyai catustriæÓà bhavanti var«ma vai catustriæÓo var«maïaivainaæ saæmimate tasya parÃcÅnÃtipÃdÃd abibhayus taæ sarvai÷ stomai÷ +paryÃr«an viÓvajidabhijidbhyÃæ vÅryaæ và etau stomau vÅryeïaiva tad Ãdityaæ paryu«anti dh­tyai anavapÃdÃyÃnatipÃdÃya tad Ãhu÷ kartapraskanda iva và e«a yat trayastriæÓata+÷ saptadaÓam upayantÅti p­«Âhyo 'ntara÷ kÃrya÷ tasya yat saptadaÓam ahas tad uttamaæ kÃryaæ salomatvÃya tad Ãhur udaraæ và e«a stomÃnÃæ yat saptadaÓo yat saptadaÓaæ madhyato nirhareyur aÓanÃyava÷ prajÃ÷ syur aÓanÃyava÷ sattriïa÷ trayastriæÓÃd eva saptadaÓa upetyo var«ma vai trayastriæÓo var«ma saptadaÓo var«maïa eva tad var«mÃbhisaækrÃmanti nÃnÃhur ukthÃ÷ kÃryÃ3 iti yady ukthÃ÷ syu÷ paÓavo và ukthÃni ÓÃnti÷ paÓava÷ ÓÃntenaiva tad vi«uvantam upayanti tad Ãhur vivÅvadham iva và etad yad agni«Âomo vi«uvÃn agni«Âomau viÓvajidabhijitÃv athetara ukthÃ÷ syur iti agni«Âomà eva sarve kÃryÃ÷ vÅryaæ và agni«Âomo vÅrya eva madhyata÷ pratiti«Âhanti nava saæstutà bhavanti nava prÃïÃ÷ praïe«v eva pratiti«Âhanti vi«uvÃn e«a bhavati devaloko và e«a yad vi«uvÃn devaokam eva tad abhyÃrohanti ekaviæÓo bhavaty ekaviæÓo và asya bhuvanasyÃditya Ãdityalokam eva tad abhyÃrohanti dvÃdaÓa mÃsÃ÷ pa¤cartavas traya ime lokà asÃv Ãditya ekaviæÓa÷ madhyata eva yaj¤asya pratiti«Âhanti vÃyo Óukro ayÃmi ta iti ÓukravatÅ pratipad bhavaty Ãdityasya rÆpam vÃyur và etaæ devatÃnÃm ÃnaÓe 'nu«Âup chandasaæ yad ato 'nyà pratipat syÃt pradahet yanti và ete prÃïÃdityÃhur ye gÃyatryÃ÷ pratipado yantÅti yad vayavyà bhavanti tena prÃïÃn na yanti prÃïo hi vÃyu÷ atho Óamayanty evainam etayà Óantir hi vÃyu÷ à yÃhi somapÅtaya iti saumÅ pÃvamÃnÅ niyutvatÅ bhavati paÓavo vai niyuta÷ ÓÃnti÷ paÓava÷ ÓÃntenaiva tad Ãdityam upayanti divÃkÅrtyasÃmà bhavati svarbhÃnur và Ãsur Ãdityaæ tamasÃvidhyat tasya devà divÃkÅrtyais tamo 'pÃghnan yad divÃkÅrtyÃni bhavanti tama evÃsmÃd apaghnanti raÓmayo và eta Ãdityasya yad divÃkÅrtyÃni raÓmibhir eva tad Ãdityaæ sÃk«Ãd Ãrabhante bhrÃjÃbhrÃje pavamÃnamukhe bhavato mukhata evÃsya tÃbhyÃæ tamo 'paghnanti mahÃdivÃkÅrtyaæ ca vikarïaæ ca madhyato bhavato madhyata evÃsya tÃbhyÃæ tamo 'paghnanti bhÃsam antato bhavati patta evÃsya tena tamo 'paghnanti daÓastobhaæ bhavti daÓÃk«arà virì virÃjy eva pratiti«Âhanti yat tv ity Ãhu÷ «a¬bhir ito mÃsair adhvÃnaæ yanti «a¬bhi÷ punar Ãyanti kva tarhi svargo loko yasya kÃmÃya sattram Ãsata iti mÆrdhÃnaæ diva iti svargaæ lokam Ãrabhante aratiæ p­thivyà ity asmiæ loke pratiti«Âhanti vaiÓvÃnaram ­ta ÃjÃtam agnim iti vi«uvata eva tad rÆpaæ kriyate kaviæ samrÃjam atitihiæ janÃnÃm ity annÃdyam evopayanti Ãsan nÃpÃtraæ janayanta devà iti jÃyanta eva tat tri«Âub jagatÅ«u bhavati trai«ÂubhjÃgato và Ãdityo yad ato 'nyÃsu syÃd ava svargÃl lokÃt padyeran samrìvatÅ«u bhavati sÃmrÃjyaæ vai svargo loka÷ svarga eva loke pratiti«Âhanti Ãtmà và e«a saævvatsarasya yad vi«uvÃn pak«Ãv etÃv abhito bhavato yena ceto 'bhÅvartena yanti yaÓ ca parasmÃt pragÃtho bhavati tÃv ubhau vi«uvati kÃryau pak«Ãv eva tad yaj¤asyÃtman pratidadhati svargasya lokasya sama«Âyai indra kratuæ na Ãbhareti pragÃtho bhavati vasi«Âho và etaæ putrahato 'paÓyat sa prajayà paÓubhi÷ prÃjÃyata yad e«a pragÃtho bhavati prajÃtyai jÅvà jyotir aÓÅmahÅti ye vai svasti saævvatsaraæ saætaranti te jÅvà jyotir aÓnuvate mÃno aj¤Ãtà v­janà durÃdhyo mÃÓivÃso 'vakramur iti ye vai stenà ripavas te durÃdhyas tÃn eva tad atikrÃmati tvayà vyayaæ pravata÷ ÓaÓvatÅr apo 'ti ÓÆra tarÃma so 'tisaævvatsaro vai pravata÷ ÓaÓvatÅr apas tam eva tat taranti adyÃdyÃÓva÷ Óvas tvÃm idà hyo naro vayam enam idà hya iti saætanaya÷ pragÃthà bhavanti te«Ãm eka÷ kÃrya÷ salomatvÃya Óvastanam evÃbhisaætanvanti atho khalv Ãhur indra kratuæ na Ãbharety eva kÃryaæ sam­ddhyai pratyavarohiïo mÃsà bhavanti yathà và ito v­k«aæ rohanty evam enaæ pratyavarohanti svargam eva lokaæ rƬhvÃsmiæl loke pratiti«Âhanti gauÓ cÃyuÓ ca stomau bhavata÷ dvipÃd yajamÃna÷ prati«Âhityai ÆnÃtiriktau bhavata ÆnÃtiriktaæ và anu prajÃ÷ prajÃyante prajÃtyai vairÃjau bhavato 'nnaæ virì annÃdya eva pratiti«Âhanti dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni bhavanti virì và e«Ã sam­ddhà yad daÓÃhÃni virÃjy eva sam­ddhÃyÃæ pratiti«Âhanti p­«thÃni bhavanti vÅryaæ vai p­«ÂhÃni vÅrya eva pratiti«Âhanti cchandomà bhavanti paÓavo vai cchandomÃ÷ paÓu«v eva pratiti«Âhanty athaitad daÓamam ahar Ãptastomam Ãptacchanda Ãptavibhaktikam aniruktaæ prÃjÃpatyam yad adhyÃhur ati tad recayanti tasmÃn na vyucyam parok«am anu«Âubham upayanti prajÃpatir và anu«Âub yat pratyak«am upeyu÷ prajÃpatim ­ccheyu÷ yo vai sattrasya sad veda sad bhavati vÃmadevyaæ vai sÃmnÃæ sad agnir devatÃnÃæ viràchandasÃæ trayastriæÓa÷ stomÃnÃæ tÃny eva tad ekadhà saæbh­tyotti«Âhanti brahmavÃdino vadanti yata÷ sattrÃd udasthÃtÃ3sthitÃ3d iti ye rathantareïa stutvotti«Âhanti te yata utti«Âhanti tÃn brÆyÃd aprati«ÂhÃnà bhavi«yantÅti ye b­hatà stutyotti«Âhanti te sthitÃd utti«Âhanti tÃn brÆyÃt sthÃyukai«Ãæ ÓrÅr bhavi«yati na vasÅyÃæso bhavi«yantÅti ye vÃmadevyena stutvotti«Âhanti te sata÷ sad abhyutti«Âhanti pÆrïÃt pÆrïam ÃyatanÃd Ãyatanam antarik«Ãyatanà hi prajà trayastriæÓadak«arÃsu bhavati trayastriæÓaddevatÃsv eva prati«ÂhÃyotti«Âhanti prÃjÃpatyaæ vai vÃmadevyaæ prajÃpatÃv eva prati«ÂhÃyotti«Âhanti paÓavo vai vÃmadevyaæ paÓu«v eva prati«ÂhÃyotti«Âhanti patnÅ÷ saæyÃjya präca udetyÃyaæ sahasramÃnava ity aticchandasÃhavanÅyam upati«Âhante ime vai lokà aticchandà e«v eva loke«u pratiti«Âhanti gor iti nidhanaæ bhavati virÃjo và etad rÆpaæ yad gaur virÃjy eva pratiti«Âhanti pratya¤ca÷ prapadya sÃrparÃj¤yà ­gbhi÷ stuvanti arbuda÷ sarpa etÃbhir m­tÃæ tvacam apÃhata m­tÃm evaitÃbhirs tvacam apaghnate iyaæ vai sÃrparÃj¤y asyÃm eva pratiti«Âhanti tis­bhi÷ stuvanti traya ime lokà e«v eva pratiti«Âhanti manasopÃvartayati manasà hiÇ karoti manasà prastauti manasodgÃyati manasà pratiharati manasà nidhanam upayanty asamÃptasya samÃptyai yad vai vÃcà na samÃpnuvanti manasà tat samÃpnuvanti pariÓrite stuvanti brahmaïa÷ parig­hÅtyai brahmodyaæ vadanti brahmavarcasa eva pratiti«Âhanti caturhotÃraæ hotà vyÃca«Âe stutam eva tad anuÓaæsati nahi tat stutaæ yad ananuÓastam prajÃpatiæ parivadanty Ãptvevainaæ tad vyÃcak«ate tÃvad ÃpÃmainam iti g­hapatir audumbarÅæ dhÃrayati g­hapatir và Ærjo yantorjam evaibhyo yacchati vÃcaæ yacchanti dugdhÃnÅva vai tarhi chandasÃæsi yÃtayÃmÃny antargatÃni tÃny eva tad rasenÃpyÃyayanti atho Óvastanam evÃbhisaætanvanti Ãtmadak«iïaæ và etad yat sattram yadà vai puru«a Ãtmano 'vadyati yaæ kÃmaæ kÃmayate tam abhyaÓnute dvÃbhyÃæ lomÃvadyati dvÃbhyÃæ tvacaæ dvÃbhyÃæ mÃæsaæ dvÃbhyÃm asthi dvÃbhyÃæ majjÃnaæ dvÃbhyÃæ pÅvaÓ ca lohitaæ ca Óikhà anupravapante pÃpmÃnam eva tad apaghnate laghÅyÃæsa÷ svargaæ lokam ayÃmeti atho gavÃm evÃnurÆpà bhavanti sarvasyÃnnÃdyasyÃvaruddhyai prajÃpati÷ prajà as­jata so 'ricyata so 'padyata taæ devà abhisamagacchanta te 'bruvan mahad asmai vrataæ saæbharÃma yad imaæ dhinavad iti tasmai yat saævvatsaram annaæ pacyate tat samabharaæs tad asmai prÃyacchaæs tad avrajayat tad enam adhinon mahan maryà vrataæ yad imam adhinvÅd iti tan mahÃvratasya mahÃvratatvam prajÃpatir vÃva mahÃæs tasyaitad vratam annam eva tad Ãhur madhya÷ saævvatsarasyopetyaæ madhyato và annaæ jagdhaæ dhinoti tad v Ãhur yan madhyata upayanty ardham annÃdyasyÃpnuvanty ardhaæ samba kurvantÅty upari«ÂÃd eva saævvatsarasyopetyaæ saævvatsare và annaæ sarvaæ pacyate caturviæÓaæ bhavati caturviæÓo vai saævvatsaro 'nnaæ pa¤caviæÓam yad và adaÓ caturviæÓaæprÃyaïÅyaæ tad etad udayanÅyam yat saævvatsaram annaæ saæbharanti sai«Ã pa¤caviæÓy upajÃyate vÃmadevyaæ mahÃvrataæ kÃryam triv­c chiro bhavati triv­d dhy eva Óiro loma tvag asthi pÃÇkta itara Ãtmà loma tvaÇ mÃæsam asthi majjà sak­d dhiÇk­tena Óirasà pÃrÃcà stuvate tasmÃc chiro 'ÇgÃni medyanti nÃnumedyati na k­Óyanty anuk­Óyati punar abhyÃvartam itareïÃtmanà stuvate tasmÃd itara Ãtmà medyati ca k­Óyati ca arkavatÅ«u gÃyatrÅ«u Óiro bhavati annaæ và arko brahmavarcasaæ gÃyatry annÃdyaæ caivaibhyo brahmavarcasaæ ca mukhato dadhÃti pa¤cadaÓasaptadaÓau pak«au bhavata÷ prak«ÃbhyÃæ vai yajamÃno vayo bhÆtvà svargaæ lokam eti tÃv Ãhu÷ samau kÃryau pa¤cadaÓau và saptadaÓau và savÅvadhatvÃya tad v Ãhur yat samau bhavata ekavÅryau tarhi bhavata iti pa¤cadaÓasaptadaÓÃv eva kÃryau sÃcÅva vai vaya÷ pak«au k­tvÃpatÅya÷ patati dak«iïato b­hat kÃryaæ dak«iïo và ardha Ãtmano vÅryavattara÷ atho khalv Ãhur uttarata eva kÃryaæ brÃhmaïÃcchaæsino 'rdhÃt trai«Âubhaæ vai b­hat trai«Âubho vai brÃhmaïÃcchaæsÅ trai«Âubha÷ pa¤cadaÓastoma÷ dak«iïato rathantaraæ kÃryaæ maitrÃvaruïasyÃrdhÃd gÃyatraæ vai rathantaraæ gÃyatro maitrÃvaruïo gÃyatra÷ saptadaÓastoma÷ ekaviæÓaæ pucchaæ bhavati ekaviæÓo vai stomÃnÃæ prati«Âhà tasmÃd vaya÷ pucchena prati«ÂhÃyotpatati pucchena prati«ÂhÃya ni«Ådati yaj¤Ãyaj¤Åyaæ pucchaæ kÃryaæ yaj¤Ãyaj¤Åyaæ hy eva mahÃvratasya puccham atho khalv Ãhur atiÓayaæ vai dvipadÃæ yaj¤Ãyaj¤Åyaæ bhadram kÃryaæ sam­ddhyai vÃmadevyaæ mahÃvrataæ kÃryaæ tasya gÃyatraæ Óiro b­hadrathantare pak«au yaj¤Ãyaj¤Åyaæ puccham yo vai mahÃvrate sahasraæ protaæ veda pra sahasraæ paÓÆn Ãpnoti tasya prÃcÅ dik Óiras tac chandobhi÷ sahasram asÃv anyatara÷ pak«a÷ sanak«attrai÷ sÃhasro 'yam anyatara÷ pak«a÷ sa o«adhibhiÓ ca vanaspatibhiÓ ca sÃhasro 'ntarik«am Ãtmà tad vayobhi÷ sÃhasraæ pratÅcÅ dik pucchaæ tad agnibhiÓ ca raÓmibhiÓ ca sÃhasraæ pra sasasraæ paÓÆn Ãpnoti ya evaæv veda tad Ãhur ap­«Âhaæ vai vÃmadevyam anidhanaæ hÅti anÃyatanaæ và etat sÃma yad anidhanam rÃjanaæ mahÃvrataæ kÃryam etad vai sÃk«Ãd annaæ yad rÃjanaæ pa¤cavidhaæ bhavati pÃÇktaæ hy annam hiÇkÃravad bhavati tena vÃmadevyasya rÆpam nidhanavad bhavati tena pr«Âhasya rÆpam aticchanda÷su pa¤canidhanaæ vÃmadevyaæ brahmasÃma kÃryam ati và e«ÃnyÃni cchandÃæsi yad aticchandà aty etad anyÃny ahÃny ahar yan mahÃvratam brahmasÃmnaiva tad anyÃny ahÃny atimedayati pa¤canidhanaæ bhavati pÃÇktaæ hy annam ilÃndam agni«ÂomasÃma kÃryam etad vai sÃk«Ãd annaæ yad ilÃndam irÃnnaæ etad irÃyÃm evÃnnÃdye 'ntata÷ pratiti«Âhanti samudro và etac chanda÷ salilaæ lomaÓaæ samudra iva khalu vai sa bhavati salila iva lomaÓa iva yo bhavati tasmÃd etÃsu kÃryaæ sam­ddhyai vratam iti nidhanaæ bhavati mahÃvratasyaiva tad rÆpaæ kriyate svar iti bhavati svargasya lokasya sama«Âyai Óakuna iti bhavati Óakuna iva vai yajamÃno vayo bhÆtvà svargaæl lokam eti yaj¤Ãyaj¤Åyam agni«ÂomasÃma kÃryam yad và anyà vÃÇ nÃtivadet tad agni«ÂomasÃma kÃryaæ na vai vÃg vÃcam ativadati vÃg yaj¤Ãyaj¤Åyaæ vÃcy evÃntata÷ pratiti«Âhanti vÃravantÅyam agni«ÂomasÃma kÃryam agnir và idaæ vaiÓvÃnaro 'dahan naitasmÃd devà abibhayus taæ varaïaÓÃkhayÃvÃrayanta yad avÃrayanta tasmÃd vÃravantÅyam tasmÃd varaïo bhi«ajya etena hi devà ÃtmÃnam atrÃyanta tasmÃd brÃhmaïo vÃraïena na pibed vaiÓvÃnaraæ necchamayà iti paÓavo vai vÃravantÅyaæ ÓÃnti÷ paÓava÷ ÓÃntÃd eva tat saævvatsarÃd utti«Âhanti prÃïena purastÃd ÃhavanÅyam upati«Âhante prÃïam eva taj jayanti apÃnena paÓcÃt puccham upati«Âhante apÃnam eva taj jayanti vratapak«ÃbhyÃæ pak«Ãv upati«Âhante diÓa eva taj jayanti prajÃpater h­dayenÃpikak«am upati«Âhante jyai«Âhyam eva taj jayanti vasi«Âhasya nihavena cÃtvÃlam upati«Âhante svargam eva tal lokam Ãotvà Óriyaæ vadante vaiÓvadevyÃm ­ci bhavati viÓvarÆpaæ vai paÓÆnÃæ rÆpaæ paÓÆn eva taj jayanti sattrasyarddhyÃgnÅdhram upati«Âhanta ­ddhÃv eva pratiti«Âhanti caturak«arÃïidhanaæ bhavati catu«pÃdÃ÷ paÓava÷ paÓu«v eva pratiti«Âhanti Ãtamitor nidhanam upayanty Ãyur eva sarvam Ãpnuvanti ÓlokÃnuÓlokÃbhyÃæ havirdhÃne upati«Âhante kÅrtim eva taj jayanti yÃmena mÃrjÃlÅyam upati«Âhante pit­lokam eva taj jayanti ÃyurïavastobhÃbhyÃæ sada upati«Âhante brahma caiva tat k«atraæ ca jayanti ­Óyasya sÃmnà gÃrhapatyam upati«Âhante indraæ sarvÃïi bhÆtÃny astuvaæs tasyarÓya ekam aÇgam astutam acÃyat tad asyaitenÃstaut tenÃsya priyaæ dhÃmopÃgacchat priyam evÃsyaitena dhÃmopagacchanti yat paro'k«aæ nidhanam upeyur hrÅtamukhaæ pratimu¤ceran pratyak«am upayanti hrÅtamukham evÃpajayanti ÃsandÅm ÃruhyodgÃyati devasÃk«ya eva tad upari«adyaæ jayati audumbarÅ bhavaty Ærg udumbara Ærjam evÃvarunddhe prÃdeÓamÃtrÅ bhavaty asya lokasyÃnuddhÃnÃya chandobhir Ãrohati svargam eva tal lokam Ãrohati chandobhir upÃvarohaty asmiæ loke pratiti«Âhati sarveïÃtmanà samuddh­tyodgeyam e«u loke«u ned vyÃhito 'sÃnÅti ekasyÃæ stotrÅyÃyÃm astutÃyÃæ pÃdÃv upÃharati saha nidhanena prati«ÂhÃm upayanty e«e«v eva loke«u pratiti«Âhante preÇkhÃm Ãruhya hotà Óaæsati mahasa eva tad rÆpaæ kriyate yadà vai prajà maha ÃviÓati preÇkhÃs tarhy Ãrohanti phalakam ÃruhyÃdhvaryu÷ pratig­ïÃti kÆrcÃn itare 'dhyÃsata Ærdhvà eva tad utkrÃmanto yanti abhigarÃpagarau bhavato nindaty enÃn anya÷ prÃnya÷ Óaæsati ya enÃn nindati pÃpmÃnam e«Ãæ so 'pahanti ya÷ praÓaæsati yad evai«Ãæ su«Âutaæ suÓastaæ tat so 'bhig­ïÃti ÓÆdrÃryau carmaïi vyÃyacchete tayor Ãryaæ varïam ujjÃpayanti devÃÓ ca và asurÃÓ cÃditye vyÃyacchantas taæ devà abhyajayaæs tato devà abhavan / parÃsurà abhavann Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati ya evaæv veda yadÃryaæ varïam ujjÃpayanty ÃtmÃnam eva tad ujjÃpayanti parimaï¬alaæ carma bhavaty Ãdityasyaiva tad rÆpaæ kriyate sarvÃsu srakti«u dundubhayo vadanti yà vanaspati«u vÃk tÃm eva taj jayanti bhÆmidundubhir bhavati yà p­thivyÃæ vÃk tÃm eva taj jayanti sarvà vÃco vadanti ye«u loke«u vÃk tÃm eva taj jayanti saænaddhÃ÷ kavacina÷ pariyantÅndriyasyaiva tad rÆpaæ kriyate 'tho mahÃvratam eva mahayanti sarve sahartvijo mahÃvratena stuvÅran adhvaryu÷ ÓirasodgÃyan maitrÃvaruïo dak«iïena pak«eïa brÃhmaïÃcchaæsy uttareïa g­hapati÷ pucchenodgÃtÃtmanà tad yady evaæ kuryur ekaikayà stotrÅyayÃstutayodgÃtÃram abhisameyu÷ tis­bhir udgÃtÃtmana udgÅyÃtha yà Óirasa÷ stotrÅyà tÃæ dadhyÃd aparÃbhis tis­bhir udgÅyÃtha yà dak«iïasya pak«asya stotrÅyà tÃæ dadhyÃd aparÃbhis tis­bhir udgÅyÃtha yottarasya pak«asya stotrÅyà tÃæ dadhyÃt tis­bhir vaikayà và stutaæ syÃd atha yà pucchasya stotrÅyà tÃæ dadhyÃt Ãtmany eva tad aÇgÃni pratidadhati svargasya lokasya sama«Âyai atho khalv Ãhu÷ katham adhvaryur bahv­ca÷ sÃma gÃyed ity udgÃtaiva sarveïodgÃyet tad eva sam­ddhaæ sam­ddhÃv eva pratiti«Âhanti havirdhÃne Óirasà stutvà saærabdhÃ÷ pratya¤ca eyus te dak«iïena dhi«ïyÃn parÅtya paÓcÃn maitrÃvaruïasya dhi«ïyasyopaviÓya rathantareïa pa¤cadaÓena stuvÅraæs ta uda¤ca÷ saæsarpeyur jaghanena hotur dhi«ïyaæ paÓcÃd brÃhmaïÃcchaæsino dhi«ïyasyopaviÓya b­hatà saptadaÓena stuvÅraæs te yenaiva prasarpeyus tena punar ni÷s­pyottareïÃgnÅdhraæ parÅtya paÓcÃd gÃrhapatyasyopaviÓya pucchenaikaviæÓena stuvÅraæs te yenaiva ni÷sarpeyus tena puna÷ pras­pya yathÃyatanam upaviÓyÃsandÅm ÃruhyodgÃtÃtmanodgÃyati taæ patnyo 'paghÃÂilÃbhir upagÃyanty Ãrtvijyam eva tat patnya÷ kurvanti saha svargaæl lokam ayÃmeti kule-kule 'nnaæ kriyate tad yat p­ccheyu÷ kim idaæ kurvantÅtÅme yajamÃnà annam atsyantÅti brÆyu÷ yo vai dÅk«itÃnÃæ pÃpaæ kÅrtayati t­tÅyam evÃæÓaæ pÃpmano haraty annÃdas t­tÅyaæ pipÅlikÃs t­tÅyam parimÃdbhiÓ caranti tvak ca và etal loma ca mahÃvratasya yat parimÃdas tvacaæ caiva tal loma ca mahÃvratasyÃptvÃvarundhate vÃïaæ vitanvanty anto vai vÃïo 'nto mahÃvratam antenaiva tad antam abhivÃdayanti ÓatatantrÅko bhavati ÓatÃyur vai puru«a÷ ÓatavÅrya÷ tam ullikhet prÃïÃya tvÃpÃnÃya tvà vyÃnÃya tveti prÃïÃpÃnavyÃnÃn eva tad ÃptvÃvarundhate pari kumbhinyo mÃrjÃlÅyaæ yantÅdaæ madhv idaæ madhv iti sagho«Ã eva tad vayo bhÆtvà saha svargaæl lokaæ yanti devà vai vÃcaæ vyabhajanta tasyà yo raso 'tyaricyata tad gaurÅvitam abhavad anu«Âubham anu pariplavate vÃg anu«Âub vÃco raso gaurÅvitam yad gaurÅvitenÃnvahaæs stuvate vÃcy eva tad vÃcà rasaæ dadhati rasavad vÃcà vadati ya evaæv vedeti dvyudÃsaæ bhavati svargasya và etau lokasyÃvasÃnadeÓau pÆrveïaiva pÆrvam aha÷ saæsthÃpayanty uttareïottaram ahar abhyativadanti etad vai yaj¤asya Óvastanaæ yad gaurÅvitaæ yad gaurÅvitam anus­jeyur aÓvastanà aprajasa÷ syu÷ saæ và anyo yaj¤as ti«Âhata ity Ãhur vÃg eva na saæti«Âhata iti yad gaurÅvitam anvahaæ bhavati vÃcam eva tat puna÷ prayu¤jate svarïidhanam anvahaæ bhavati devak«etraæ và ete 'bhyÃrohanti ye svarïidhanam upayanti sa u vai sattriïa÷ sattram upanayed ity Ãhur ya enÃn devak«etram abhyÃrohed iti na vai devak«etra ÃsÅna Ãrtim Ãrchati yat svarïidhanam anvahaæ bhavati naiva kÃæ canÃrtim Ãrchanti cyavante và ete 'smÃl lokÃd ity Ãhur ye svarïidhanam upayantÅti yad ­cà svarÆpaæ yanty asmiæ loke pratiti«Âhanti yad ekÃro 'tarik«e yat sÃmnÃmu«mint sarve«u loke«u pratiti«Âhanti svarïidhanena tu«ÂuvÃnÃ÷ suj¤Ãnaæ bhavati devà vai svargaæl lokaæ yanto 'j¤ÃtÃd abibhayus ta etat saæj¤Ãnam apaÓyaæs tena j¤Ãtram agacchan yat suj¤Ãnam anvahaæ bhavati j¤Ãtram eva gacchanti ye vai vÃcam annam Ãdayanty annÃdà bhavanti ye vitar«ayanti ruk«Ã bhavanti gaurÅvitaæ ÓyÃvÃÓvaæ nihava etÃni vai sÃmÃni vÃco 'nnam ete«Ãæ vÃg annaæ yad etÃni na cyavante vÃcam eva tad annam Ãdayanti tena sarve 'nnÃdà bhavanti abhikrÃntÃpakrÃntÃni bhavanty abhikrÃntÃpakrÃntaæ vai vÃco rÆpam plavo 'nvahaæ bhavati samudraæ và ete prasnÃnti ye saævvatsaram upayanti yo và aplava÷ samudraæ prasnÃti na sa tata udeti yat plavo bhavati svargasya lokasya sama«Âyai ati viÓvÃni durità taremeti yad evai«Ãæ du«Âutaæ du÷Óastaæ tad etena taranti okonidhanaæ «a¬ahamukhe bhavati parÃæ và ete parÃvataæ gacchanti ye «a¬ahasyÃntaæ gacchanti yadokonidhanaæ «a¬ahamukhe bhavati praj¤Ãtyai yadà vai puru«a÷ svam oka Ãgacchati sarvaæ tarhi prajÃnÃti sarvam asmai divà bhavati ekëÂakÃyÃæ dÅk«eran e«Ã vai saævvatsarasya patnÅ yad ekëÂakaitasyÃæ và gatÃæ rÃtriæ vasati sÃk«Ãd eva tat saævvatsaram Ãrabhya dÅk«ante tasya sÃniryà yad apo' nabhinandanto 'bhyavayanti vicchinnaæ và ete saævvatsarasyÃbhidÅk«ante ya ekëÂakÃyÃæ dÅk«ante 'ntanÃmÃnÃv ­tÆ bhavete Ãrtaæ và ete saævvatsarasyÃbhidÅk«ante ye 'ntanÃmÃnÃv ­tÆ abhidÅk«ante tasmÃd ekëÂakÃyÃæ na dÅk«yam phÃlgune dÅk«eran mukhaæ và etat saævvatsarasya yat phÃlguno mukhata eva tat saævvatsaram Ãrabhya dÅk«ante tasya sÃniryà yat saæmeghe vi«uvÃn saæpadyate citrÃpÆrïamÃse dÅk«eran cak«ur và etat saævvatsarasya yac citrÃpÆrïamÃso mukhato vai cak«ur mukhata eva tat saævvatsaram Ãrabhya dÅk«ante tasya na niryÃsti caturahe purastÃt paurïamÃsyà dÅk«eran te«Ãm akëÂakÃyÃæ kraya÷ saæpadyate tenaikëÂakÃæ na saæba kurvanti te«Ãæ pÆrvapak«e sutyà saæpadyate pÆrvapak«e mÃsÃ÷ saæti«ÂhamÃnà yanti pÆrvapak«a utti«Âhanti tÃn utti«Âhata÷ paÓava o«adhayo 'nÆtti«Âhanti tÃn kalyÃïÅ vÃg abhivadary arÃtsur ime sattriïa iti te rÃdhnuvanti à và ete saævvatsaraæ pyÃyayanti ya uts­janti yathà vai d­tir ÃdhmÃta evaæ saævvatsaro 'nuts­«Âo yan nots­jeyur amehena pramÃyukÃ÷ syu÷ prÃïo vai saævvatsara udÃnà mÃsà yad uts­janti prÃïa evodÃnÃn dadhati yo dÅk«ita÷ pramÅyate yà saævvatsarasyÃnuts­«Âasya Óuk sà tam ­cchati tad Ãhur uts­jyÃ3æ nots­jyÃ3m iti yady uts­jeyur ukthÃny uts­jeyus tad evots­«Âaæ tad anuts­«Âam atho khalv Ãhur ekatrikaæ kÃryaæ tad eva sÃk«Ãd uts­«Âam abhyut«uïvanti chidro và ete«Ãæ saævvatsara ity Ãhur ye stomam uts­jantÅti paÓum Ãlabhante stomam eva tad Ãlabhante stomo hi paÓu÷ Óva uts­«ÂÃ÷ sma iti vatsÃn apÃkurvanti prÃta÷ paÓum Ãlabhante tasya vapayà pracaranti tatas savanÅyenëÂÃkapÃlena tata ÃgneyenëÂÃkapÃlena tato dadhnaindreïa tataÓ caruïà vaiÓvadevena tat prÃta÷savanaæ saæti«Âhante tata÷ paÓupuro¬ÃÓenaikÃdaÓakapÃlena tata÷ savanÅyenaikÃdaÓakapÃlena tato marutvatÅyenaikÃdaÓakapÃlena tataÓ caruïaindreïa tan mÃdhyandinaæ savanaæ saæti«Âhante paÓunà pracaranti tata÷ savanÅyena dvÃdaÓakapÃlena tato vaiÓvadevena dvÃdaÓakapÃlena tataÓ caruïÃgnimÃrutena tat t­tÅyaæ savanaæ saæti«Âhante p­«adÃjyena pracarya patnÅs saæyÃjayanti prajÃpatir akÃmayata bahu syÃæ prajÃyeyeti sa etam agni«Âomam apaÓyat tam Ãharat tenemÃ÷ prajà as­jata ekÃdaÓena ca vai satà stotreïÃgni«ÂomasyÃs­jataikÃdaÓena ca mÃsà saævvatsarasya tà dvÃdaÓena ca stotreïÃgni«Âomasya paryag­hïÃd dvÃdaÓena ca mÃsà saævvatsarasya tasmÃt prajà daÓamÃso garbhaæ bh­tvaikÃdaÓam anu prajÃyante tasmÃd dvÃdaÓaæ nÃbhyatiharanti dvÃdaÓena hi parig­hÅtÃs tad ya evaæv veda pari jÃtÃ÷ prajà g­hïÃti pra jÃtà janayanti tÃsÃæ parig­hÅtÃnÃm aÓvatary atyakrÃmat tasyà anuhÃya reta Ãdattà tad va¬avÃyÃæ nyamì yasmÃd va¬avà dviretÃs tasmÃd aÓvatary aprajà Ãttaretà hi tasmÃd v adak«iïÅyÃti hi sà yaj¤am aricyatÃtiriktasya dak«iïà syÃt salomatvÃya «o¬aÓina÷ stotredeyÃtirikto vai «o¬aÓy atirikta evÃtiriktÃæ dadÃti so 'kÃmayata yaj¤aæ s­jeyeti sa mukhata eva triv­tam as­jata taæ gÃyatrÅ cchando 'nyas­jyatÃgnir devatà brÃhmaïo manu«yo vasanta ­tus tasmÃt triv­t stomÃnÃæ mukhaæ gÃyatrÅ cchandasÃm agnir devatÃnÃæ brÃhmaïo manu«yÃïÃæ vasanta ­tÆnÃæ tasmÃd brÃhmaïo mukhena vÅryaæ karoti mukhato hi s­«Âa÷ karoti mukhena vÅryaæ ya evaæv veda sa urasta eva bÃhubhyÃæ pa¤cadaÓam as­jata taæ tri«Âup chando 'nvas­jyatendro devatà rÃjanyo manu«yo grÅ«ma ­tus tasmÃd rÃjanyasya pa¤cadaÓa stomas tri«Âup chanda indro devatà grÅ«ma ­tus tasmÃd u bÃhuvÅryo bÃhubhyÃæ hi s­«Âa÷ karoti bÃhubhyÃæ vÅryaæ ya evaæv veda sa madhyata eva prajananÃt saptadaÓam as­jata taæ jagatÅ cchando 'nvas­jyata viÓve devà devatà vaiÓyo manu«yo var«Ã ­tus tasmÃd vaiÓyo 'dyamÃno na k«Åyate prajananÃd dhi s­«Âas tasmÃd u bahupaÓur vaiÓvadevo hi jÃgato var«Ã hy asyartus tasmÃd brÃhmaïasya ca rÃjanyasya cÃdyo 'dharo hi s­«Âa÷ sa patta eva prati«ÂhÃyà ekaviæÓam as­jata tam anu«Âup chando 'nvas­jyata na kà cana devatà ÓÆdro manu«yas tasmÃc chÆdra uta bahupaÓur ayaj¤iyo videvo hi na hi taæ kà cana devatà 'nvas­jyata tasmÃt pÃdÃv anejyaæ nÃti vardhate patto hi s­«Âas tasmÃd ekaviæÓastomÃnÃæ prati«Âhà prati«ÂhÃyà hi s­«Âas tasmÃd anu«Âubhaæ chandÃæsi nÃnu vyÆhanti pÃpavasÅyaso vidh­tyai vidh­ti÷ pÃpavasÅyaso bhavati ya evaæv veda yo vai stomÃn upadeÓanavato vedopadeÓanavÃn bhavati prÃïo vai triv­d ardhamÃsa÷ pa¤cadaÓa÷ saævvatsara÷ saptadaÓa Ãditya ekaviæÓa ete vai stomà upadeÓanavanta upadeÓanavÃn bhavati ya evaæv veda ime vai lokÃs triïavas triïavasya vai brÃhmaïeneme lokÃs tri« punar navà bhavanti e«u loke«u pratiti«Âhati ya evaæv veda devatà vÃva trayastriæÓo '«Âau vasava ekÃdaÓa rudrà dvÃdaÓÃdityÃ÷ prajÃpatiÓ ca va«aÂkÃraÓ ca trayastriæÓau sa devena yaj¤ena yajate ya evaæv veda yo và adhipatiæ vedÃdhipatir bhavati trayastriæÓo vai stomÃnam adhipati÷ puru«a÷ paÓumÃn tasmÃn nya¤co 'nye paÓavo 'danty Ærdhva÷ puru«o 'dhipatir hi sa÷ adhipati÷ samÃnÃnÃæ bhavati ya evaæv veda e«a vÃva yaj¤o yad agni«Âoma÷ ekasmà anyo yaj¤a÷ kÃmÃyÃhriyate sarvebhyo 'gni«Âoma÷ dvÃdaÓa stotrÃïy agni«Âomo dvÃdaÓamÃsÃ÷ saævvatsara÷ saævvatsaraæ paÓavo 'nu prajÃyante tena paÓavya÷ sam­ddha÷ dvÃdaÓa stotrÃïi dvÃdaÓa ÓastrÃïi tac caturviæÓatiÓ caturviæÓatir ardhamÃsÃ÷ saævvatsara÷ saævvatsaraæ paÓavo 'nuprajÃyante tena paÓavya÷ sam­ddha÷ agnau stotram agnau Óastraæ pratiti«Âhati tena brahmavarcasasya kiæ jyoti«Âomasya jyoti«Âomatvam ity Ãhur virÃjaæ saæstuta÷ saæpadyate virì vai cchandasÃæ jyoti÷ jyoti÷ samÃnÃnÃæ bhavati ya evaæv veda jye«Âhayaj¤o và e«a yad agni«Âoma÷ prajÃpati÷ prajà as­jata tà asmai Órai«ÂhyÃya nÃti«Âhanta sa etam agni«Âomam apaÓyat tam Ãharat tato 'smai prajÃ÷ Órai«ÂhyÃyÃti«Âhanta ti«Âhante 'smai samÃnÃ÷ Órai«ÂhyÃya ya evaæv veda yat tv ity Ãhur gÃyatraæ prÃta÷savanaæ trai«Âubhaæ mÃdhyandinaæ savanaæ jÃgataæ t­tÅyasavanaæ kva tarhi turÅyaæ cchando 'nu«Âub iti chandasÃæ và anvavaluptiæ yajamÃno 'nvavalupyate a«ÂÃk«arà gÃyatrÅ hiÇkÃro navama ekÃdaÓÃk«arà tri«Âub dvÃdaÓÃk«arà jagatÅ cchandobhirevÃnu«Âubham Ãpnoti yajamÃnasyÃnavalopÃya yo và anu«Âubhaæ sarvatrÃpiæ savanÃny anvÃyattÃæ veda sarvatrÃsyÃpir bhavaty e«Ã và anu«Âup sarvatrÃpi÷ savanÃny anvÃyattà tad ya evaæ vveda sarvatrÃpir bhavati yad vai rÃjÃno 'dhvÃnaæ dhÃvayanti ye 'ÓvÃnÃæv vÅryavattamÃs tÃn yu¤jate triv­t pa¤cadaÓa ekaviæÓa ete vai stomÃnÃæv vÅryavattamÃs tÃn eva yuÇkte svargasya lokasya sama«Âyai catu«Âomo bhavati prati«Âhà vai catu«Âoma÷ prati«Âhityai prajÃpatir devebhya Ærjaæ vyabhajat tata udumbara÷ samabhavat prÃjÃpatyo và udumbara÷ prÃjÃpatya udgÃtà yad udgÃtaudumbarÅæ prathamena karmaïÃnvÃrabhate svayaiva tad devatayÃtmÃnam ÃrtvijyÃya v­ïÅte tÃm ucchrayati dyutÃnas tvà mÃruta ucchrayatÆd divaæ stabhÃnÃntarik«aæ p­ïa d­æha p­thivÅm tÃm anvÃrabhata Ãyo« Âvà sadane sÃdayÃmy avataÓ chÃyÃyÃæ samudrasya h­daya iti yaj¤o và Ãyus tasya tat sadanaæ kriyate yaj¤o và avati tasya sà cchÃyà kriyate madhyato và Ãtmano h­dayaæ tasmÃn madhye sadasa audumbarÅ mÅyate nama÷ samudrÃya nama÷ samudrasya cak«u«a ity Ãha vÃg vai samudro mana÷ samudrasya cak«us tÃbhyÃm eva tan namas karoti sÃmà yÆnarvÃhÃsÅd ity Ãha sÃma vai yÆnarvà sÃmna eva tan namaskaroty Ãrtvijyaæ kari«yan yo và evaæ sÃmne namask­tya sÃmnÃrtvijyaæ karoti na sÃmno hÅyate nainaæ sÃmÃpahate ya enam anuvyÃharati sa Ãrtim Ãrchati Ærg asy Ærjodà Ærjaæ me dehy Ærjaæ me dhehy annaæ me dehy annaæ me dhehi prajÃpater và etad udaraæ yat sada Ærg udumbaro yad audumbarÅ madhye sadaso mÅyate madhyata eva tat prajÃbhyo 'nnam Ærjaæ dadhÃti tasmÃd yatrai«Ã yÃtayÃmà kriyate tat prajà aÓanÃyavo bhavanti sÃma devÃnÃm annaæ sÃmany eva tad devebhyo 'nna Ærhaæ dadhÃti sa eva tad Ærji Órita÷ prajÃbhya Ærjaæ vibhajati udaÇÇ ÃsÅna udgÃyaty udÅcÅæ tÃd­Óam Ærjà bhÃjayati pratyaÇÇ ÃsÅna÷ prastauti pratÅcÅæ tÃd­Óam Ærjà bhÃjayati dak«iïÃsÅna÷ pratiharati dak«iïÃæ tÃd­Óam Ærjà bhÃjayati präco 'nya ­tvija Ãrtvijyaæ kurvanti tasmÃd e«Ã diÓÃæ vÅryavattamaitÃæ hi bhÆyi«ÂhÃ÷ prÅïanti brahmavÃdino vadanti kasmÃt satyÃt präco 'nya ­tvija Ãrtvijyaæ kurvantÅti viparikramyodgÃtÃra iti diÓÃm abhÅ«Âyai diÓÃm abhiprÅtyà iti brÆyÃt tasmÃt sarvÃsu dik«v annaæv vidyate sarvà hy abhÅ«ÂÃ÷ prÅtÃ÷ prajÃpatir akÃmayata bahu syÃæ prajÃyeyeti so 'Óocat tasya Óocata Ãdityo mÆrdhno 's­jyata so 'sya mÆrdhÃnam udahan sa droïakalaÓo 'bhavat tasmin devÃ÷ Óukram ag­hïata tÃæ vai sa Ãyu«Ãrtim atyajÅvat Ãyu«Ãrtim atijÅvati ya evaæv veda / raæ prohed vÃnaspatyo 'si bÃrhaspatyo 'si prÃjÃpatyo 'si prajÃpater mÆrdhÃsy atyÃyupÃtram asÅdam ahaæ mÃæ präcaæ prohÃmi tejase brahmavarcasÃyeti yad Ãha vÃnaspatya iti satyenaivainaæ tat prohati yad Ãha bÃrhaspatya iti b­haspatir vai devÃnÃm udgÃtà tam eva tad yunakti yad Ãha prÃjÃpatya iti prÃjÃpatyo hy e«a devatÃyà yad droïakalaÓo yad Ãha prajÃpater mÆrdheti prajÃpater hy e«a mÆrdhna udahanyata yad ÃhÃtyÃyupÃtram ity ati hy etad anyÃni pÃtrÃïi yad droïakalaÓo devapÃtraæ droïakalaÓa÷ devapÃtrÅ bhavati ya evaæv veda brÃhmaïaæ pÃtre na mÅmÃæseta yaæ brÃhmaïam iva manyate pra devapÃtram Ãpnoti na manu«yapÃtrÃc chidyate vÃg vai devebhyo 'pakrÃmat sÃpa÷ prÃviÓat tÃæ devÃ÷ punar ayÃcaæs tà abruvan yat punar dadyÃma kiæ nas tata÷ syÃd iti yat kÃmayadhva ity abruvaæs tà abruvan yad evÃsmÃsu manu«yà apÆtaæ praveÓayÃæs tenÃsaæs­«Âà asÃmeti Óuddhà asmà Ãpa÷ pÆtà bhavanti ya evaæv veda sà punartÃtyakrÃmat sà vanaspatÅn prÃviÓat tÃn devÃ÷ punar ayÃcaæs tÃæ na punar adadus tÃn aÓapan svena va÷ ki«kuïà vajreïa v­ÓcÃn iti tasmÃd vanaspatÅn svena ki«kuïà vajreïa v­Ócanti devaÓaptà hi tÃæv vanaspatayaÓ caturdhà vÃcaæv vinyadadhur dundubhau vÅïÃyÃm ak«e tÆïave tasmÃd e«Ã vadi«Âhai«Ã valgutamà vÃg và vanaspatÅnÃæ devÃnÃæ hy e«Ã vÃg ÃsÅt adho-'dho 'k«aæ droïakalaÓaæ prohanti tasyà vÃco 'varudhyà upary-upary ak«aæ pavitraæ prayacchanty ubhayata eva vÃcaæ parig­hïanti yasya kÃmayetÃsuryam asya yaj¤aæ kuryÃæv vÃcaæv v­¤jÅyeti droïakalaÓaæ prohan bÃhubhyÃm ak«an upasp­Óed asuryam asya yaj¤aæ karoti vÃcaæv v­Çkte yo 'sya priya÷ syÃd anupasp­Óann ak«aæ prohet prÃïà vai droïakalaÓa÷ prÃïÃn evÃsya kalpayati yan nv ity Ãhur vÃcÃnyÃn ­tvijo v­ïate kasmÃd udgÃtÃro v­tà Ãrtvijyaæ kurvantÅti yad droïakalaÓam upasÅdanti tenodgÃtÃro v­tÃ÷ prÃjÃpatyà và udgÃtÃra÷ prÃjÃpatyo droïakalaÓo droïakalaÓa evainÃm ÃrtvijyÃya v­ïÅte präca upasÅdanti präco yaj¤asyÃgre karavÃmeti anabhijità và e«odgÃtÌïÃæ dig yat prÃcÅ yad droïakalaÓaæ präcaæ prohanti diÓo 'bhijityai yan nv ity Ãhur antarÃÓva÷ prÃsevau yujyate 'ntarà Óamya ana¬vÃn ka udgÃtÌïÃæ yoga iti yad droïakalaÓam upasÅdanti sa e«Ãæ yogas tasmÃd yuktair evopasadyaæ na hy ayukto vahati grÃvïa÷ saæsÃdya droïakalaÓam adhyÆhanti vi¬ vai grÃvÃïo 'nnaæ somo rëÂraæ droïakalaÓo yad grÃvasu droïakalaÓam adhyÆhanti viÓy eva tad rëÂram adhyÆhanti yaæ dvi«yÃd vimukhÃn grÃvïa÷ k­tvedam aham amum amu«yÃyaïam amu«yÃ÷ putram amu«yà viÓo 'mu«mÃd annÃdyÃn nirÆhÃmÅti nirÆhed viÓa evainam annÃdyÃn nirÆhati yo 'sya priya÷ syÃt saæmukhÃn grÃvïa÷ k­tvedam aham amu«yÃyaïam amu«yÃ÷ putram amu«yÃæ viÓy amu«inn annÃdye 'dhyÆhÃmÅty adhyÆhed viÓy evainam annÃdye 'dhyÆhati atho tad ubhayam anÃd­tyedam ahaæ mÃæ tejasi brahmavarcasse 'dhyÆhÃmÅty adhyÆhet tejasy eva brahmavarcasa ÃtmÃnam adhyÆhati ya÷ kÃmayeta viÓà rëÂraæ hanyÃm iti vyÆhya grÃvïo 'dho droïakalaÓaæ sÃdayitvopÃæÓusavanam upari«ÂÃd abhinidadhyÃd idam aham amuyà viÓà 'do rëÂraæ hanmÅti viÓaiva tad rëÂraæ hanti yo vai daivÃni pavitrÃïi veda pÆto yaj¤iyo bhavati cchandÃæsi vai daivÃni pavitrÃïi tair droïakalaÓaæ pÃvayanti vasavas tvà gÃyatreïa cchandasà punantu rudrÃs tvà trai«Âubhena cchandasà punantv ÃdityÃs tvà jÃgatena cchandasà punantv etÃni vai daivÃni pavitrÃïi pÆto yaj¤iyo bhavati ya evaæv veda svarbhÃnur và Ãsura Ãdityaæ tamasÃvidhyat taæ devà na vyajÃnaæs te 'trim upÃdhÃvaæs tasyÃtrir bhÃsena tamo 'pÃhan yat prathamam apÃhan sà k­«ïÃvir abhavad yad dvitÅyaæ sà rajatà yat t­tÅyaæ sà lohinÅ yayà varïam abhyat­ïat sà ÓuklÃsÅt tasmÃc chuklaæ pavitraæ Óukra÷ soma÷ sa ÓukratvÃya yaæ dvi«yÃt tasyaite«Ãæ varïÃnÃm api pavitre kuryÃt pÃpmanaivainaæ tamasà vidhyati k­«ïam iva hi tamo yo 'sya priya÷ syÃd ÃsaktiÓuklaæ kuryÃj jyotir vai hiraïyaæ jyotir evÃsmin dadhÃti tasmÃd Ãtreyaæ candreïecchanty atrir hi tasya jyoti÷ abhyat­ïat pavitraæv vig­hïanti hastakÃryam eva tad yaj¤asya kriyata etad và udgÃtÌïÃæ hastakÃryaæ yat pavitrasya vigrahaïam na hastave«yÃn nir ­cchati ya evaæv veda yo 'pi na vig­hïÃti prÃïÃd enam antaryanti taæ brÆyÃd vepamÃna÷ prame«yasa iti vepamÃna eva pramÅyate pra Óukraitu devÅ manÅ«Ãsmad ratha÷ suta«Âo na vÃjÅty udgÃtà dhÃrÃm anumantrayate Ãyu«e me pavasva varcase me pavasva vidu÷ p­thivyà divo janitrÃc ch­ïvantv Ãpo 'dha÷ k«arantÅ÷ somehodgÃyety Ãha mahyaæ tejase brahmavarcasÃyeti e«a vai somasyodgÅtho yat pavate somodgÅtham eva sÃma gÃyati Ãcchinnaæ pÃvayanti yaj¤aæ caiva prÃïÃæÓ ca saætanvanti saætataæ pÃvayanti yaj¤asya saætatyai b­haspatir vai devÃnÃm udagÃyat taæ rak«Ãæsy ajighÃæsan sa ya e«Ãæ lokÃnÃm adhipatayas tÃn bhÃgadheyenopÃdhÃvat sÆryo mà divÃbhyo nëÂrÃbhya÷ pÃtu vÃyur antarik«Ãbhyo 'gni÷ pÃrthivÃbhya÷ svÃheti juhoti ete và e«Ãæ lokÃnÃm adhipatayas tÃn bhÃgadheyenopÃsarat karoti vÃcà vÅryaæ na sadasyÃm Ãrtim Ãrcchati ya evaæv veda vÃg vai devebhyo 'pÃkrÃmat tÃæ devà anvamantrayanta sà 'bravÅd abhÃgÃsmi bhÃgadheyaæ me 'stv iti kas te bhÃgadheyaæ kuryÃd ity udgÃtÃra ity abravÅd udgÃtÃro vai vÃce bhÃgadheyaæ kurvanti tasyai juhuyÃd bekurÃnÃmÃsi ju«Âà devebhyo namo vÃce namo vÃcas pataye devi vÃg yat te vÃco madhumat tasmin mà dhÃ÷ sarasvatyai svÃheti vÃh vai sarasvatÅ tÃm eva tad bhÃgadheyenÃrabhate yaæ dvi«yÃt tasyaitÃm Ãhutiæ juhuyÃd vÃcaæ manasà dhyÃyed vÃcam evÃsya v­Çkte bahi«pavamÃnaæ sarpanti svargam eva tal lokaæ sarpanti prakvÃïà iva sarpanti pratikÆlam iva hÅta÷ svargo loka÷ tsaranta iva sarpanti m­gadharmo vai yaj¤o yaj¤asya ÓÃntyà apratrÃsÃya vÃcaæ yacchanti yaj¤am eva tad yacchanti yad vyavavadeyur yaj¤aæ nirbrÆyus tasmÃn na vyavavadyam pa¤cartvija÷ saærabdhÃ÷ sarpanti pÃ-nkto yaj¤o yÃvÃn yaj¤as tam eva saætanvanti yadi prastotÃvacchidyate yaj¤asya ÓiraÓ chidyate brahmaïe varaæ dattvà sa eva punar vartavyaÓ chinnam eva tat pratidadhÃti yady udgÃtÃvacchidyate yaj¤ena yajamÃno vy­dhyate 'dak«iïa÷ sa yaj¤akratu÷ saæsthÃpyo 'thÃnya Ãh­tyas tasmin deyaæ yÃvad dÃsyan syÃt yadi pratihartà 'vacchidyate paÓubhir yajamÃno vy­dhyate paÓavo vai pratihartà sarvavedasaæ deyaæ yadi sarvavedasaæ na dadÃti sarvajyÃniæ jÅyate adhvaryu÷ prastaraæ harati yajamÃno vai prastaro yajamÃnam eva tat svargaæl lokaæ harati yaj¤o vai devebhyo 'Óvo bhÆtvÃpÃkrÃmat taæ devÃ÷ prastareïÃsamayaæs tasmÃd aÓva÷ prastareïa saæm­jyamÃna upÃvarabhate yad adhvaryu÷ prastaraæ harati yaj¤asya ÓÃntyà apratrÃsÃya prajÃpati÷ paÓun as­jata te 'smÃt s­«Âà aÓanÃyanto 'pÃkrÃmaæs tebhya÷ prastaram annaæ prÃyacchat enam upÃvartanta tasmÃd adhvaryuïà prastara Å«ad iva vidhÆyo vidhÆtim iva hi t­ïaæ paÓava upÃvartante upainaæ paÓava Ãvartante ya evaæv veda prastaram ÃsadyodgÃyed dhavi«o 'skandÃya yajamÃnaæ tu svargÃl lokà avag­hïÃti a«ÂhÅvatopasp­Óatodgeyaæ tenÃsya havir askannaæ bhavati na yajamÃnaæ svargÃl lokÃd avag­hïÃti cÃtvÃlam avek«ya bahi«pavamÃnaæ stuvanty atra và asÃv Ãditya ÃsÅt ta devà bahi«pavamÃnena svargaæl lokam aharan yac cÃtvÃlam avek«ya bahi«pavamÃnaæ stuvanti yajamÃnam eva tat svargaæl lokaæ haranti sa tu vai yaj¤ena yajetety Ãhur yasya virÃjaæ yaj¤amukhe dadhyur iti navabhi÷ stuvanti hiÇkÃro daÓamo daÓÃk«arà virì virÃjam evÃsya yaj¤amukhe dadhÃti navabhi÷ stuvanti prÃïÃ÷ prÃïair evainaæ samarddhayanti hiÇkÃro daÓamas tasmÃn nÃbhir anavat­ïïà daÓamÅ prÃïÃnÃm navabhi÷ stuvanti navÃdhvaryu÷ prÃta÷savane grahÃn g­hïÃti tÃn eva tat pÃvayanti te«Ãæ prÃïÃn uts­janti prajÃpatir vai hiÇkÃras trayo bahi«pavamÃnyo yad dhiÇk­tya prastauti mithunam evÃsyà yaj¤amukhe dadhÃti prajananÃya e«a vai stomasya yogo yad dhiÇkÃro yad dhiÇk­tya prastauti yuktenaiva stomena prastauti e«a vai sÃmnÃæ raso yad dhiÇkÃro yad dhiÇk­tya prastauti rasenaivaità abhyudya prastauti Ãraïyebhyo và etat paÓubhya÷ stuvanti yad bahi«pavamÃnam ekÃrÆpÃbhi÷ stuvanti tasmÃd ekarÆpà ÃraïyÃ÷ paÓava÷ parÃcÅbhi÷ stuvanti tasmÃt paräca÷ prajÃyante paräco viti«Âhante apariÓrite stuvanti tasmÃd aparig­hÅtà ÃraïyÃ÷ paÓava÷ bahi÷ stuvanty antar anuÓaæsanti tasmÃd grÃmam Ãh­tair bhu¤jate grÃmebhyo và etat paÓubhya÷ stuvanti yad Ãjyair nÃnÃrÆpai÷ stuvanti tasmÃn nÃnÃrÆpà grÃmyÃ÷ paÓava÷ punarabhyÃvartaæ stuvanti tasmÃt pretvarya÷ pretya punar Ãyanti pariÓrite stuvanti tasmÃt parig­hÅtà grÃmyÃ÷ paÓava÷ amu«mai và etal lokÃya stuvanti yad bahi«pavamÃnaæ sak­d dhiÇk­tÃbhi÷ parÃcÅbhi÷ stuvanti sak­d dhÅto 'sau parÃÇ loka÷ asmai và etal lokÃya stuvanti yad Ãjyai÷ punarabhyÃvartaæ stuvanti tasmÃd ayaæl loka÷ puna÷-puna÷ prajÃyate paräco và ete«Ãæ prÃïà bahvantÅty Ãhur ye parÃcÅbhir bahi«pavamÃnÅbhi÷ stuvata ity ÃvatÅm uttamÃæ gÃyet prÃïÃnÃæ dh­tyai cyavante và ete 'smÃl lokÃd ity Ãhur ye parÃcÅbhir bahi«pavamÃnÅbhi÷ stuvata iti rathantaravarïam uttamÃæ gÃyed iyaæ vai rathantaram asyÃm eva pratiti«Âhati upÃsmai gÃyata nara iti grÃmakÃmÃyapratipadaæ kuryÃt naro vai devÃnÃæ grÃmo grÃmam evÃsmà upÃka÷ upa và annam-annam evÃsmà upÃka÷ upo«u jÃtam apturam iti prajÃkÃmÃya pratipadaæ kuryÃt upa vai prajà tÃæ jÃtam ity evÃjÅjanat sa na÷ pasvasya Óaæ gava iti pratipadaæ kuryÃt yÃæ samÃæ mahÃdeva÷ paÓÆn hanyÃt sa na÷ pavasva Óaæ gava iti catu«pade bhe«ajaæ karoti Óaæ janÃyeti dvipade Óam arvata ity ekaÓaphÃya vi«eïa vai tÃæ samÃm o«adhayo 'ktà bhavanti yÃæ samÃæ mahÃdeva÷ paÓÆn hanti yac chaæ rÃjann o«adhÅbhya ity Ãhau«adhÅr evÃsmai svadayaty ubhayyo 'smai svaditÃ÷ pacyante 'k­«ÂapacyÃÓ ca k­«ÂapacyÃÓ ca pavasva vÃco agriya iti pratipadaæ kuryÃd yaæ kÃmayeta samÃnÃnÃæ ÓÅre«Âha÷ syÃd iti pavasva vÃco agriya ity agram evainaæ pariïayati ÓrÅr vai vÃco 'graæ Óriyam evÃsmin dadhÃti ete as­gram indava iti bahubhya÷ pratipadaæ kuryÃt eta iti sarvÃn evainÃn ­ddhyai bhÆtyà abhivadati eta iti vai prajÃpatir devÃn as­jatÃs­gram iti manu«yÃn indava iti pitÌæs tira÷ pavitra iti grahÃn ÃÓava iti stotraæv viÓvÃnÅti Óastram abhi saubhagety anyÃ÷ prajÃ÷ yad eta iti tasmÃd yÃvanta evÃgre devÃs tÃvanta idÃnÅm sarvÃn v­ddhim Ãrdhnuvaæ sthiteva hy e«Ã vyÃh­ti÷ yad as­gram iti tasmÃn manu«yÃ÷ Óva÷-Óva÷ s­jyante yad indava itÅndava iva hi pitara÷ mana iva yÃntÃ÷ prajÃ÷ s­«Âà ­ddhim Ãrdhnuvaæs tÃm ­dhnuvanti ye«Ãm evaæv vidvÃn etÃæ pratipadaæ karoti chandÃæsi vai somam Ãharaæs taæ gandharvo viÓvÃvasu÷ paryamu«ïÃt. tenÃpa÷ prÃviÓat taæ devatà anvaicchaæs taæ vi«ïur apsu paryapaÓyat sa vyakÃÇk«ad ayaæ nÆ3 nÃ3 iti taæ padà prÃsphurat tasmÃt p­thag indavo 's­jyanta sa devatÃbhyo 'bhitas ti«ÂhantÅbhya ete as­gram indava iti prÃbravÅd bahi«pavamÃnena vai yaj¤a÷ s­jyate yad ete as­gram indava iti prastauti yaj¤am eva tat s­«Âaæ devatÃbhya÷ prÃha vy­ddhaæ và etad apaÓavyaæ yat prÃta÷savanam ani¬aæ hi yad i¬Ãm asmabhyaæ saæyatam ity Ãha prÃta÷savanam eva tad i¬Ãvat paÓumat karoti davidyÆtatyà ruceti vrÃtÃya pratipadaæ kuryÃt davidyÆtatyà receti vai gÃyatryà rÆpaæ pari«Âobhantyeti tri«Âubha÷ k­pety anu«Âubha÷ somÃ÷ Óukrà gavÃÓira iti jagatyÃ÷ sarve«Ãæ và e«Ã cchandasÃæ rÆpaæ cchandÃæsÅva khalu vai vratopade«Ã pratipad bhavati svenaivainÃæs tad rÆpeïa samardhayati v­ddhà và eta indriyeïa vÅryeïa yad vrÃta indriyaæ vÅryaæ chandÃæsÅndriyeïaivainÃn vÅryeïa samardhayati agna ÃyÆæ«i pavasa iti pratipadaæ kuryÃd ye«Ãæ dÅk«itÃnÃæ pramÅyate apÆtà iva và ete ye«Ãæ dÅk«itÃnÃæ pramÅyate yady e«ÃgnipÃvamÃnÅ pratipad bhavaty agnir evainÃn ni«Âapati pavamÃna÷ punÃti yad ÃyÆæ«Åty Ãha ya eva jÅvanti te«v Ãyur dadhÃti à no mitrÃvaruïeti jyogÃmayÃvine pratipadaæ kuryÃt apakrÃntau và etasya prÃïÃpÃnau yasya jyog Ãmayati prÃïÃpÃnau mitrÃvaruïau prÃïÃpÃnÃv evÃsmin dadhÃti apaghnan pavate m­dho 'pa somo arÃvïa ity an­tam abhiÓasyamÃnÃya pratipadaæ kuryÃt arÃvÃïo và ete ye 'n­tam abhiÓaæsanti tÃn evÃsmÃd apahanti gacchann indrasya ni«k­tam iti pÆtam evainaæ yaj¤iyam indrasya ni«k­taæ gamayati v­«Ã pavasva dhÃrayeti rÃjanyÃya pratipadaæ kuryÃd v­«Ã vai rÃjanyo v­«Ãïam evainaæ karoti marutvate ca matsara iti maruto vai devÃnÃæ viÓo viÓam evÃsmà anu niyunakty anapakrÃmukÃsmÃd vi¬ bhavati viÓvà dadhÃna ojasety ojasaivÃsmai vÅryeïa viÓaæ purastÃt parig­hïÃty anapakrÃmukÃsmÃd vi¬ bhavati pavasvendo v­«Ãsuta iti pratipadaæ kuryÃd ya÷ kÃmayeta jane ma ­dhyeteti k­dhÅ no yaÓaso jana iti janatÃyÃm evÃsmà ­dhyate yuvaæ hi stha÷ sva÷ patÅ iti dvÃbhyÃæ pratipadaæ kuryÃt samÃvadbhÃjÃv evainau yaj¤asya karoty ubhau yaj¤ayaÓasenÃrpayati prÃsya dhÃrà ak«arann iti v­«ÂikÃmÃya pratipadaæ kuryÃt prÃsya dhÃrà ak«arann iti divo v­«Âiæ cyÃvayati v­«ïa÷ sutasyaujasa ity antarik«Ãt devÃæ anu prabhÆ«ata ity asmin loke prati«ÂhÃpayati ojasà và etad vÅryeïa pradÅyate yad aprattaæ bhavati yad v­«ïa÷ sutasyaujasa ity ÃhaujasaivÃsmai vÅryeïa divo v­«Âiæ prayacchati tayà pavasva dhÃrayà yayà gÃva ihÃgama¤ janyÃsa up no g­ham iti pratipadaæ kuryÃd ya÷ kÃmayetopa mà janyà gÃvo nameyur vindeta me janyà gà rëÂram iti yad e«Ã pratipad bhavaty upainaæ janyà gÃvo namanti vindate 'sya janyà gà rëÂram ime vai lokà gÃyatraæ tryÃv­d geyaæ trayo hÅme lokà yat tryÃv­d gÃyaty ebhir evainaæ lokai÷ saæmimÅte dvir avanarded dhiÇ kuryÃt t­tÅyam yat trir avanardaty ati tad gÃyatraæ recayati yo vai gÃyatreïÃpratih­tenodgÃyaty aprati«ÂhÃno bhavati hiÇkÃro vai gÃyatrasya pratihÃra÷ sa manasà dhyeya÷ pratih­tena gÃyatreïodgÃyati pratiti«Âhati yo và ebhyo lokebhyo gÃyatraæ gÃyati naibhyo lokebhya Ãv­Ócyata ima enaæ lokà ÆrjjÃbhisaævasate mandram ivÃgra ÃdadÅtÃtha tÃrataram atha tÃratamaæ tad ebhyo lokebhyo 'gÃsÅt aniruktaæ geyam etad vai gÃyatrasya krÆraæ yan niruktaæ yad aniruktaæ gÃyati krÆram evÃsya pariv­ïakti prÃïo gÃyatraæ na vyavÃnyÃt prÃïasyÃvicchedÃya yadi vyavÃniti pramÃyuko bhavati yadi na vyavÃniti sarvam Ãyur eti yadi vyavÃnyÃn madhya ­co vyavÃnyÃt prÃïo vai gÃyatraæ prÃïa÷ svara÷ prÃïam eva tan madhyata Ãtman dadhÃti sa sarvam Ãyur eti i¬Ãæ paÓukÃmÃya nidhanaæ kuryÃt sva÷ svargakÃmÃya yaÓo brahmavarcasakÃmÃyÃyur ÃmayÃvine haæsÅty abhicarate ete vai gÃyatrasya dohÃ÷ brahmavarcasasÅ paÓumÃn bhavati ya evaæv veda prajÃpatir devebhya ÃtmÃnaæ yaj¤aæ k­tvà prÃyacchat te 'nyo 'nyasmà agrÃya nÃti«Âhanta tÃn abravÅd Ãjim asminn iteti ta Ãjim Ãyan yad Ãjim Ãyaæs tad ÃjyÃnÃm Ãjyatvam sa indro 'ved agnir và idam agra ujjye«yatÅti so 'bravÅd yataro nÃv idam agra ujjayat tan nau saheti so 'gnir agra udajayad atha mitrÃvaruïÃv athendro 'thai«aikà hotrÃnujjitÃsÅt sa indro 'gnim abravÅd yat sahÃvocÃvahÅ yan nau tad iti sai«aindrÃgny adhyardham agne stotram adhyardham indrasya catvÃri santi «a¬ devatyÃni «a¬dhà vihito yaj¤o yÃvÃn yaj¤as tam evÃrabhate sarvÃïi svÃrÃïy ÃjyÃni taj jÃmi nÃnÃdevatyai÷ stuvanty ajÃmitÃyai grÃmyebhyo và etat paÓubhya÷ stuvanti yad Ãjyai÷ punarabhyÃvartaæ stuvanti tasmÃt paräca÷ prÃjyante pratya¤ca÷ prajÃyante tasmÃd u pretya punar Ãyanti etÃvatà vÃva mÃdhyandinaæ savanaæ pupuve tribhiÓ ca cchandobhi÷ pa¤cabhiÓ ca sÃmabhi÷ yan mÃdhyandinena pavamÃnena stuvanti mÃdhyandinam eva tat savanaæ pÃvayanti etÃvanti vÃva sarvÃïi sÃmÃni yÃvanti mÃdhyandine pavamÃne gÃyatraæ nidhanavad anidhanam ai¬am yan mÃdhyandinena pavamÃnena stuvanti sarvair eva tat sÃmabhi÷ stuvanti Ãtmà vai yaj¤asya pavamÃno mukhaæ gÃyatrÅ prÃïo gÃyatraæ yad gÃyatryÃæ gÃyatreïa stuvanti mukhata eva tat prÃïÃn dadhati prÃïÃpÃnà và etÃni cchandÃæsi prÃïo gÃyatrÅ vyÃno b­haty apÃnas tri«Âub yad etaiÓ chandobhi÷ stuvanti prÃïÃpÃnÃnÃm avicchedÃya ime vai lokà etÃni cchandÃæsy ayam eva gÃyatry ayaæ madhyamo b­haty asÃv uttamas tri«Âub yad etaÓ chandobhi÷ saæhitai÷ stuvanty e«Ãæ lokÃnÃm avicchedÃya yad anyac chando 'ntarà vyaveyÃd imÃæl lokÃn vicchindyÃt gÃyatreïa stutvà nidhanavatà stuvantÅyaæ vai gÃyatry asyÃm eva tad Ãyatanaæ kriyate yad anidhanenÃgre stuyur anÃyatano yajamÃna÷ syÃt nidhanavatà stuvanti vÅryaæ vai gÃyatrÅ vÅryaæ nidhanaæ vÅryeïaiva tad vÅryaæ samardhayati ai¬ena b­hatÅm Ãrabhante paÓavo và i¬Ã paÓavo b­hatÅ paÓu«v eva tat paÓÆn dadhÃti b­hatyÃæ bhÆyi«ÂhÃni sÃmÃni bhavanti tatrÃpi triïidhanam abali«Âha iva và ayaæ madhyami lokas tasyaiva tad Ãyatanaæ kriyate triïidhanaæ bhavati trÅïi savanÃnÃæ chidrÃïi tÃni tenÃpidhÅyante triïidhanaæ bhavati traya ime lokà e«v eva loke«u pratiti«Âhati triïidhanaæ bhavaty etena vai mÃdhyandinaæ savanaæ prati«Âhitaæ yat triïidhanaæ yat triïidhanaæ na syÃd aprati«Âhitaæ mÃdhyandinaæ savanaæ syÃt dvyak«arÃïi nidhanÃni bhavanti dvipÃd yajamÃno yajamÃnam eva yaj¤e paÓu«u prati«thÃpayati anidhanam antato bhavati svargasya lokasyÃnatipÃdÃya yan nidhanavat syÃd yajamÃnaæ svargÃl lokÃn nirhanyÃt svÃraæ bhavati svareïa vai devebhyo 'ntato 'nnÃdyaæ pradÅyate svareïaiva tad devebhyo 'ntato 'nnÃdyaæ prayacchati gÃyatraæ purastÃd bhavati svÃram antata÷ prÃïo vai gÃyatraæ prÃïa÷ svara÷ prÃïÃn evatad ubhayato dadhÃti tasmÃd ubhayata÷ prÃïÃ÷ paÓava÷ yad gÃyatraæ purastÃd bhavati svÃram antata÷ prÃïair eva praity apÃne pratiti«Âhati etad vai yaj¤asya svargyaæ yan mÃdhyandinaæ savanaæ mÃdhyandinasya pavamÃna÷ pavamÃnasya b­hatÅ yad b­hatyÃ÷ stotre dak«iïà dÅyante svargasyaiva tal lokasyÃyatane dÅyante devà vai cchandÃæsy abruvan yu«mÃbhi÷ svargyaæl lokam ayÃmeti te gÃyatrÅæ prÃyu¤jata tayà na vyÃpnuvaæs tri«Âubhaæ prÃyu¤jata tayà na vyÃpnuva¤ jagatÅæ prÃyu¤jata tayà na vyÃpnuvann anu«Âubhaæ prÃyu¤jata tayÃlpakÃdi na vyÃpnuvaæs ta ÃsÃæ diÓÃæ rasÃn prab­hya catvÃry ak«arÃïy upÃdadhu÷ sà b­haty abhavat tayemÃæl lokÃn vyÃpnuvan b­hatÅ maryà yayemÃæl lokÃn vyÃpÃmeti tad b­hatyà b­hattvam paÓÆn và asyÃntÃn upÃdadhu÷ paÓavo vai b­hatÅ yad b­hatyÃ÷ stotre dak«iïà dÅyante sva eva tad Ãyatane dÅyante yan nv ity Ãhur anyÃni cchandÃæsi var«ÅyÃæsi kasmÃd b­haty ucyata e«Ã hÅmÃæl lokÃn vyÃpnon nÃnyac chanda÷ kiæ cana yÃni sapta caturuttarÃïi cchandÃæsi tÃni b­hatÅm abhisaæpadyante tasmÃd b­haty ucyate yan nv ity Ãhur gÃyatraæ prÃta÷savanaæ trai«Âubhaæ mÃdhyandinaæ savanaæ jÃgataæ t­tÅyasavanaæ kasmÃd b­hatyà madhyandine stuvantÅti bahi«pavamÃnena vai devà Ãdityaæ svargaæl lokam aharan sa nÃdhriyata taæ b­hatyà madhyandine 'stabhnuvaæs tasmÃd b­hatyà madhyandinaæ stuvanty Ãdityaæ hy e«Ã madhyandine dÃdhÃra yair u kaiÓ ca cchandobhir madhyandine stuvanti tÃni tri«Âubham abhi saæpadyante tasmÃt tri«Âubho nayanti mÃdhyandinÃt savanÃt prajÃpatir akÃmayata bahu syÃæ prajÃyeyeti sa Óocann amahÅyamÃno 'ti«Âhat sa etad ÃmahÅyavam apaÓyat tenemÃ÷ prajà as­jata tÃ÷ s­«Âà amahÅyanta yad amahÅyanta tasmÃd ÃmahÅyavam tà asmÃt s­«Âà apÃkrÃmaæs tÃsÃæ divi sad bhÆmy Ãdada iti prÃïÃn Ãdatta tà enaæ prÃïe«v Ãtte«u punar upÃvartanta tÃbhya ugraæ Óarma mahi Órava iti puna÷ prÃïÃn prÃyacchat tà asmÃd ud evÃyodhaæs tÃsÃæ stau«a iti manyÆn avÃÓ­ïÃt tato vai tasmai tÃ÷ Órai«ÂhyÃyÃti«Âhanta ti«Âhante 'smai samÃnÃ÷ Órai«ÂhyÃya ya evaæv veda prajÃnÃæ ca và e«Ã s­«Âi÷ pÃpavasÅyaÓ ca vidh­tir yad ÃmahÅyavam vidh­ti÷ pÃpavasÅyaso bhavati ya evaæv veda devà vai yaÓaskÃmÃ÷ sattram ÃsatÃgnir indro vÃyur makhas te 'bruvsn yan no yaÓa ­cchÃt tan na÷ sahÃsad iti te«Ã makhaæ yaÓa Ãrcchat tad ÃdÃyÃpÃkrÃmat tad asya prÃsahÃditsanta taæ paryayatanta svadhanu÷ prati«ÂhÃbhyÃti«Âhat tasya dhanurÃrtnir Ærdhvà patitvà Óiro 'cchinat sa pravargyo 'bhavad yaj¤o vai makho yat pravargyaæ prav­¤janti yaj¤asyaiva tac chira÷ pratidadhati tad devà yaÓo vyabhajanta tasyÃgnÅ rauravaæ prÃb­hata tad vai sa paÓuvÅryaæ prÃb­hata paÓavo vai rauravam paÓumÃn bhavati ya evaæv veda agnir vai rÆras tasyaitad rauravam asurà vai devÃn paryayatanta tata etÃv agnÅ rÆrau vi«va¤cau stobhÃv apaÓyat tÃbhyÃm enÃn pratyau«at te pratyu«yamÃïà aravanta yad aravanta tasmÃd rauravam athendro yaudhÃjayaæ prÃb­hata tad vai sa vajraæ prÃb­hata vajro vai yaudhÃjayam vajraæ bhrÃt­vyÃya praharati ya evaæv veda indro vai yudhÃjit tasyaitad yaudhÃjayam yudhà maryà ajai«meti tasmÃd yaudhÃjayam atha vÃyur auÓanaæ prÃb­hata tad vai sa prÃïvÅryaæ prÃb­hata prÃïà và auÓanam sarvam Ãyur eti ya evaæv veda vÃyur và uÓanaæs tasyaitad auÓanam uÓanà vai kÃvyo 'surÃïÃæ purohita ÃsÅt taæ devÃ÷ kÃmadughÃbhir apÃmantrayanta tasmà etÃny auÓanÃni prÃyacchan kÃmadughà và auÓanÃni kÃmadughà enam upati«Âhante ya evaæv veda prajÃpatir akÃmayata bahu syÃæ prajÃyeyeti sa tÆ«ïÅæ manasÃdhyÃyat tasya yan manasy ÃsÅt tad b­hat samabhavat sa ÃdadhÅta garbho vai me 'yam antarhitas taæv vÃcà prajanayà iti sa vÃcaæ vyas­jata sà vÃg rathantaram anvapadyata ratham aryÃ÷ k«eplÃtÃrÅd iti tad rathantarasya rathantaratvam tato b­had anu prÃjÃyata b­han maryà idaæ sa jyog antarabhÆd iti tad b­hato b­hattvam yathà vai putro jye«Âha evaæ b­hat prajÃpate÷ jye«ÂhabrÃhmaïaæ và etat pra jyai«Âhyam Ãpnoti ya evaæv veda yan nv ity Ãhur b­hat pÆrvaæ prajÃpatau samabhavat kasmÃd rathantaraæ pÆrvaæ yogam ÃnaÓa iti b­had eva pÆrvaæ samabhavad rathantaraæ tu pÆrvaæ s­«ÂyÃs­jata tasmÃt pÆrvaæ yogam ÃnaÓe tayo÷ samÃnaæ nidhanam ÃsÅt tasmin nÃti«ÂhetÃæ ta Ãjim aitÃæ tayor has iti b­hat prÃïam udajayad as iti rathantaram apÃnam abhisamave«Âata prÃïÃpÃnau vai b­hadrathantare jyog ÃmayÃvina ubhe kuryÃd apakrÃntau và etasya prÃïÃpÃnau yasya jyog Ãmayati prÃïÃpÃnÃv evÃsmin dadhÃti yan nv ity Ãhur ubhe b­hadrathantare bahirïidhane kasmÃd b­had bahirïidhanÃni bhajate 'ntarïidhanÃni rathantaram iti prÃïo b­hat tasmÃd bahirïidhanÃni bhajate bahir hi prÃïo 'pÃno rathantaraæ tasmÃd antarïidhanÃni bhajate 'ntar hy apÃna÷ mahÃv­k«au vai b­hadrathantare nidhanena samarpye yad vai mahÃv­k«au sam­cchete bahu tatra vibhagnaæ prabhagnaæ Óete airaæ vai b­had ai¬aæ rathantaraæ mano vai b­had vÃg rathantaraæ sÃm a vai b­had ­g rathantaraæ prÃïo vai b­had apÃno rathantaram asau vai loko b­had ayaæ rathantaram etÃni manasÃnvÅk«yodgÃyet kÊptÃbhyÃm evÃbhyÃm udgÃyati paÓavo vai b­hadrathantare a«ÂÃk«areïa prathamÃyà (?) ­ca÷ prastauty a«ÂÃÓaphÃæs tat paÓÆn avarundhe dvyak«areïottarayor ­co÷ prastauti dvipÃd yajamÃno yajamÃnam eva yaj¤e paÓu«u prati«ÂhÃpayati pa¤cÃk«areïa rathantarasya pratiharati pÃÇktÃæs tat paÓÆn avarundhe caturak«areïa b­hata÷ pratiharati catu«padas tat paÓÆn avarundhe na vai b­han na rathantaram ekaæ chando 'yacchat tata÷ kakubhÃv uttare upÃdadhus tasmÃd b­hatÅ prathamà kakubhÃv uttare tasmÃd b­hadrathantare ekarcena kurvanti na hi te ekaæ chando 'yacchat nava b­hato rohÃn rohati nava prÃïÃ÷ prÃïÃn evÃvarundhe trÅn prathamÃyÃæ rohati bhÆtaæ bhavad bhavi«yat tÃn evÃvarundhe trÅn madhyamÃyÃæ rohaty ÃtmÃnaæ prajÃæ paÓ+Ææs tÃn evÃvarundhe trÅn uttamÃyÃæ rohati traya ime lokà e«v eva loke«u pratiti«Âhati sarvÃn kÃmÃn avarundhe ya evaæv vidvÃn b­hato rohÃn rohati vajreïa và etat prastotodgÃtÃram abhipravartayati yad rathantaraæ prastauti samudram antardhÃyodgÃyed vÃg ity Ãdeyaæv vÃg vai samudra÷ samudram evÃntardadhÃty ahiæsÃyai balavad geyaæ vajram evaæ prav­ttaæ pratyudg­hïÃti balvalà kurvatà geyam abhilobhayateva vajram evÃbhilobhayati k«ipraæ geyaæ svargasya lokasya sama«Âyai devaratho vai rathantaram ak«areïÃk«areïa prati«ÂhÃpayatodgeyam areïÃreïa hi ratha÷ pratiti«Âhati yo vai devaratham ananvÃlabhyÃti«Âhaty avÃsmÃt padyata iyaæ vai devaratha imÃm ÃlabhyodgÃyen nÃsmÃd avapadyate ÅÓvaraæ vai rathantaram udgÃtuÓ cak«u÷ pramathito÷ prastuyamÃne saæmÅlet svard­Óaæ prativÅk«eta nainaæ cak«ur jahÃti prajananaæ vai rathantaraæ yat tasthu«a ity ÃhÃsthÃyukodgÃtur vÃg bhavaty api prajananaæ hanty asthu«a iti vaktavyaæ susthu«a iti và sthÃyukodgÃtur vÃg bhavati na prajananam api hanti p­«ÂhÃni và as­jyanta tair devÃ÷ svargaæl lokam Ãyaæs te«Ãæ rathantaraæ mahimnà nÃÓaknod utpatat tasya vaÓi«Âho mahimno vinidhÃya tena stutvà svargaæl lokam ait tÃn saæbh­tyodgÃyet yas te go«u mahimà yas te apsu rathe và te stanayitnau ya u te yas te agnau mahimà tena saæbhava rathantara draviïavan na edhi apo và ­tvyam Ãrcchat tÃsÃæv vÃyu÷ p­«Âhe vyavartata tato vasu vÃmaæ samabhavat tasmin mitrÃvaruïau paryapaÓyatÃæ tÃv abrÆtÃæv vÃmaæ maryà idaæ deve«v ÃjÃnÅti tasmÃd vÃmadevyam tat parig­hïantÃv abrÆtÃm idam avidÃvedaæ nau mÃbhyarti¬hvam iti tat prajÃpatir abravÅn mad và etad dhy ajani mama và etad iti tad agnir abravÅn mÃæ (?) và etad annam ajani mama và etad iti tad indro 'bravÅc chre«Âhasthà và etad ahaæ va÷ Óre«Âho 'smi mama và etad iti tad viÓve devà abruvann asmaddevatyaæ và etad yad adbhyo 'dhi samabhÆd asmÃkaæ và etad iti tat prajÃpatir abravÅt sarve«Ãæ na idam astu sarva idam upajÅvÃmeti tat p­«Âhe«u nyadadhu÷ sarvadevatyaæ vai vÃmadevyam yat kavatÅ«u tena prÃjÃpatyaæ ko hi prajÃpatir yad aniruktÃsu tena prÃjÃpatyam anirukto hi prajÃpati÷ yad gÃyatrÅ«u tenÃgneyaæ gÃyatracchandà hy agni÷ yat p­«Âhe«u nyadadadhus tenaindraæ sarvÃïi hi p­«ÂhÃnÅndrasya ni«kevalyÃni yan maitrÃvaruïo 'nuÓaæsati tena maitrÃvaruïam yad bahudevatyam uttamaæ padaæ tena vaiÓvadevaæ sarve«v eva rÆpe«u pratiti«Âhati prajÃpatir và etÃæ gÃyatrÅæ yonim apaÓyat sa ÃdÅdhÅtÃsmÃd yone÷ p­«ÂhÃni s­jà iti sa rathantaram as­jata tad rathasya gho«o 'nvas­jyata sa b­had as­jata tat stanayitnor gho«o 'nvas­jyata sa vairÆpam as­jata tad và tasya gho«o 'nvas­jyata sa vairÆpam as­jata tad agner gho«o 'nvas­jyata sa ÓakvarÅr as­jata tad apÃæ gho«o 'nvas­jyata sa revatÅr as­jata tad gavÃæ gho«o 'nvas­jyata etair và etÃni saha gho«air as­jyanta sarve 'smin gho«Ã÷ sarvÃ÷ puïyà vÃco vadanti ya evaæv veda pità vai vÃmadevyaæ putrÃ÷ p­«ÂhÃni etasmÃd và etÃni yoner as­jyanta tasmÃt p­«ÂhÃnÃæ stotraæ vÃmadevyenÃnu«Âuvanti ÓÃntyai yad dhi putro 'ÓÃntaæ carati pità tac chamayati ayaæ vai loko madhyamo vÃmadevyam etasmÃd và imau lokau vi«va¤cÃv as­jyetÃæ b­hac ca ratantaraæ ca yad rathantareïa stuvanti ye rathantarÃ÷ paÓavo 'ntarÅk«aæ ta upaÓrayanti yad b­hatà stuvanti ye bÃrhatÃ÷ paÓavo 'ntarÅk«aæ ta upaÓrayanti te vÃmadevyasya stotreïÃvaruddhÃ÷ dhruva ÃsÅno vÃmadevyenodgÃyet paÓÆnÃm upav­tyai upainaæ paÓava Ãvartante ya evaæv veda antarik«aæ vai vÃmadevyam adhÆnvatevodgeyam adhÆtam ivÃntarik«aæ paÓavo vai vÃmadevyam ahiæsatevodgeyaæ paÓÆnÃm ahiæsÃyai katham iva vÃmadevyaæ geyam ity Ãhu÷ yathÃÇkulÅ putrÃn saædaÓyÃsaæbhindantÅ harati yathà vÃto 'psu Óanair vÃti svadhÆr vÃmadevyaæ geyam yo vai svadhÆr vÃmadevyaæ gÃyati svadhÆr bhavati yÃty asyÃnyo niyÃnena nÃnyasya niyÃnena yÃti na b­hato na rathantarasyÃnurÆpaæ geyaæ svenaivÃyatanena geyam ÃyatanavÃn bhavati devà vai paÓÆn vyabhajanta te rudram antarÃyaæs tÃn vÃmadevyasya stotra upek«ate aniruktaæ geyam yan nirÃha rudrÃya paÓÆn apidadhÃti rudras tÃæ samÃæ paÓÆn dhÃtuko bhavati revatÅ«u vÃmadevyena paÓukÃma÷ stuvÅta Ãpo vai revatya÷ paÓavo vÃmadevyam adbhya evÃsmai paÓÆn prajanayati anavarti÷ paÓuto bhavati prajà svasya mÅliteva bhavati kavatÅbhyo hy eti prajÃpate÷ imau vai lokau sahÃstÃæ tau viyantÃv abrÆtÃæv vivÃhaæv vivahÃvahai saha nÃv astv iti tayor ayam amu«mai Óyaitaæ prÃyacchan naudhasam asÃv asmai tata enayor nidhane viparyakrÃmatÃæ devavivÃho vai Óyaitanaudhase pravasÅyÃæsaæ vivÃham Ãpnoti ya evaæv veda ito và ime lokà ÆrdhvÃ÷ kalpamÃnà yanty amuto 'rväca÷ kalpamÃnà Ãyanti yad rathantareïa stuvantÅmaæl lokaæ tena yunakty antarik«aæv vÃmadevyena naudhasenÃmuæ yad b­hatà stuvanty amuæl lokaæ tena yanakty antarik«aæv vÃmadevyena Óyaitenemam kÊptÃn imÃl lokÃn upÃste ya evaæv veda b­hadrathantare vai Óaitanaudhase yad rathantarÃya naudhasaæ prati prayu¤janti b­had evÃsmai tat prati prayu¤janti b­had dhy etat paro'k«aæ yan naudhasaæ yad b­hate Óyaitaæ prati prayu¤janti rathantaram evÃsmai tat prati prayu¤janti rathantaraæ hy etat paro'k«aæ yac chyaitam ubhabhyÃæ b­hadrathantarÃbhyÃæ stute ya evaæv veda devà vai brahma vyabhajanta tÃæ nodhÃ÷ kÃk«Åvata Ãgacchat te 'bruvann ­«ir na Ãgaæs tasmai brahma dadÃmeti tasmà etat sÃma prÃyacchaæs tasmÃn naudhasaæ brahma vai naudhasam brahmavarcasakÃma etena stuvÅta brahmavarcasÅ bhavati athaitac chyaitam prajÃpati÷ paÓÆn as­jata te 'smÃt s­«Âà apÃkrÃmaæs tÃn etena sÃmnÃbhivyÃharat te 'smà ati«Âhanta te Óetyà abhavan yac chetyà abhavaæs tasmÃc chyaitaæ paÓavo vai Óyaitam paÓukÃma etena stuvÅta paÓumÃn bhavati prajÃpati÷ prajà as­jata tÃ÷ s­«Âà aÓocaæs tÃ÷ Óyaitena huæmà ity abhyajighrat tato vai tÃ÷ samaidhanta samedhante tÃæ samÃæ prajà yatraivaæ vidvä chyaitenodgÃyati e«a vai yajamÃnasya prajÃpatir yad udgÃtà yac chyaitena hiÇ karoti prajÃpatir eva bhÆtvà prajà abhijihgrati vasunidhanaæ bhavati paÓavo vai vasu paÓu«v eva pratiti«Âhati ëkÃraïidhanaæ kÃïvaæv va«aÂkÃraïidhanam abhicaraïÅyasya brahmasÃma kuryÃd abhinidhanaæ mÃdhyandine pavamÃne deve«ur và e«Ã yad va«atkÃro 'bhÅti và indro v­trÃya vajraæ prÃharad abhÅtyevÃsmai vajraæ prah­tya deve«v à va«aÂkÃreïa vidhyati traikakubhaæ paÓukÃmÃya brahmasÃma kuryÃt tvam aÇga praÓaæsi«a ity etÃsu indro yatÅn sÃlÃv­kebhya÷ prÃyacchat te«Ãæ traya udaÓi«yanta rÃyovÃjo b­hadgiri÷ p­thuraÓmis te 'bruvan ko na÷ putrÃn bhari«yantÅty aham intÅndro 'bravÅt tÃæs trikakub adhinidhÃyÃcarat sa etat sÃmÃpaÓyad yat trikakub apaÓyat tasmÃt traikakubham sa ÃtmÃnam eva punar upÃdhÃvat tvam aÇga praÓaæsi«o deva÷ Óavi«Âha martyaæ na tvad anyo maghavann asti ca mar¬itendra bravÅmi te vaca iti sa etena ca pragÃthenaitena sÃmnà sahasraæ paÓÆn as­jata tÃn ebhya÷ prÃyacchat te pratyati«Âhan ya÷ paÓukÃma÷ syÃd yah prati«ÂhÃkÃma etasmin pragÃtha etena sÃmnà stuvÅta pra sahasraæ paÓÆn Ãpnoti pratiti«Âhati trivÅryaæ và etat sÃma trÅndriyam aindrya ­ca aindraæ sÃmaindreti nidhanam indriya eva vÅrye pratiti«Âhati traiÓokaæ jyogÃmayÃvine brahmasÃma kuryÃt ime vai lokÃ÷ sahÃsaæs te 'Óocantaæs te«Ãm indra etena sÃmnà Óucam apÃhan yat trayÃïÃæ ÓocatÃm apÃhaæs tasmÃt traiÓokam yÃsmÃd apÃhan sà puæÓcalÅæ prÃviÓad yÃm antarik«Ãt sà klÅbaæ yÃm amu«mÃt sainasvinam tasmÃt te«Ãæ nÃÓaitavyà ya e«Ãm ÃÓÃmeti tasmà eva Óuco 'pabhajate Óucà và e«a viddho yasya jyog Ãmayati yat traiÓokaæ brahmasÃma bhavati Óucam evÃsmÃd apahanti diveti nidhanam upayanti vyu«Âir vai divà vy evÃsmai vÃsayati ëkÃraïidhanaæ kÃïvaæ prati«ÂhÃkÃmÃya brahmasÃma kuryÃt kaïvo và etat sÃmarte nidhanam apaÓyat sa na pratyati«Âhat sa v­«adaæÓasyëiti k«uvata upÃÓ­ïot sa tad eva nidhanam apaÓyat tato vai sa pratyati«Âhad yad etat sÃma bhavati prati«Âhityai vasi«Âhasya janitraæ prajÃkÃmÃya brahmasÃma kuryÃt vasi«Âho và etat putrahata÷ sÃmÃpaÓyat sa prajayà paÓubhi÷ prÃjÃyata yad etat sÃma bhavati prajÃtyai Ãtharvaïaæ lokakÃmÃya brahmasÃma kuryÃt atharvÃïo và etal lokÃkÃmÃ÷ sÃmÃpaÓyaæs tenÃmartyaæl lokam apaÓyan yad etat sÃma bhavati svargasya lokasya prajÃtyai abhÅvartaæ bhrÃt­vyavate brahmasÃma kuryÃt abhÅvartena vai devà asurÃn abhyavartanta yad abhÅvarto brahmasÃma bhavati bhrÃt­vyasyÃbhiv­tyai ÓrÃyantÅyaæ yaj¤avibhra«ÂÃya brahmasÃma kuryÃt prajÃpatir u«asam adhyait svÃæ duhitaraæ tasya reta÷ parÃpatat tad asyÃæ nya«icyata tad aÓrÅïÃd idaæ me mà du«ad iti tat sad akarot paÓÆn eva yac chrÃyantÅyaæ brahmasÃma bhavati ÓrÅïÃti caivenaæ sac ca karoti devÃÓ ca và asurÃÓ cai«u loke«v aspardhanta te devÃ÷ prajÃpatim upÃdhÃvaæs tebhya etat sÃma prÃyacchad etenainÃn kÃlayi«yaddham iti tenainÃn ebhyo lokebhyo 'kÃlayanta yad akÃlayanta tasmÃt kÃleyam ebhyo vai lokebhyo bhrÃt­vyaæ kÃlayate ya evaæv veda stomo vai deve«u taro nÃmÃsÅd yaj¤o 'sure«u vidadvasus te devÃs tarobhir vo vidadvasum iti stomena yaj¤am asurÃïÃm Ãv­¤jata stomena yaj¤aæ bhrÃt­vyasya v­Çkte ya evaæv veda sÃhdyà vai nÃma devà Ãsaæs te 'vacchidya t­tÅyasavanaæ mÃdhyandinena savanena saha svargaæl lokam Ãyaæs tad devÃ÷ lokeyena samatanvan yat kÃleyaæ bhavati t­tÅyasavanasya saætatyai vidadvasu vai t­tÅyasavanaæ yat tarobhir vo vidadvasum iti prastauti t­tÅyasavanam eva tad abhyativadati sarvÃïi vai rÆpÃïi kÃleyaæ yat padaprastÃvaæ tena rÃthantaraæ yad b­hato rohÃn rohati tena bÃrhataæ yat stobhavÃn pratihÃras tena bÃrhataæ yad dravadi¬aæ tena rÃthantaraæ sarve«v eva rÆpe«u pratiti«Âhati sÃdhyà vai nÃma devà Ãsaæs te sarveïa yaj¤ena saha svargaæl lokam Ãyaæs te devÃÓÅchandÃæsy abruvan somam Ãharateti te jagatÅæ prÃhiïvan sà trÅïy ak«arÃïi hitvaikÃk«arà bhÆtvÃgacchat tri«Âubhaæ prÃhiïvan saikam ak«araæ hitvà tryak«arà bhÆtvÃgacchad gÃyatrÅæ prÃhiïvaæÓ caturak«arÃïi vai tarhi cchandÃæsy Ãsan sà tÃni cÃk«arÃïi haranty Ãgacchad a«ÂÃk«arà bhÆtvà trÅïi ca savanÃni hastÃbhyÃæ dve savane dantair daæ«Âvà t­tÅyasavanaæ tasmÃd dve aæÓumatÅ savane dhÅtaæ t­tÅyasavanaæ dantair hi tad daæ«Âvà dhayanty aharat tasya ye hriyamÃïasyÃæÓava÷ parÃpataæs te pÆtÅkà abhavan yÃni pu«pÃïy avÃÓÅyanta tÃny arjjunÃni yat prÃprothat te praprothÃs tasmÃt t­tÅyasavana ÃÓiram avanayanti yam eva taæ gÃva÷ somam adanti tasya taæ rasam avanayanti sasomatvÃya te tri«Âub jagatyai gÃyatrÅm abrÆtÃm upa tvÃyÃveti sÃbravÅt kiæ me tata÷ syÃd iti yat kÃmayasa ity abrÆtÃæ sÃbvravÅn mama sarvaæ prÃta÷savanam aham uttare savane praïayÃnÅti tasmÃd gÃyatraæ prÃta÷savanaæ gÃyatry uttare savane praïayati tÃn tri«Âup tribhir ak«arair upait saikÃdaÓÃk«arà bhÆtvà prÃjÃyata tÃæ jagaty ekenÃk«areïopait sà dvÃdaÓÃk«arà bhÆtvà prÃjÃyata tasmÃd Ãhur gÃyatrÅ vÃva sarvÃïi cchandÃæsi gÃyatrÅ hy etÃn po«Ãn pu«yanty aid iti indras t­tÅyasavanÃd bÅbhatsamÃna udakrÃmat tad devÃ÷ svÃdi«Âhayeti asvadayan madi«Âhayeti madvad akurvan pavasva soma dhÃrayety apÃvayann indrÃya pÃtave suta iti tato vai tad indra upÃvartata yat svÃdi«Âhayà madi«Âhayeti prastauti t­tÅyasavanasya sendratvÃya svÃdi«Âhà vai deve«u paÓava Ãsan madi«Âhà asure«u te devÃ÷ svÃdi«Âhayà madi«Âhayeti paÓÆn asurÃïÃm av­¤jata paÓÆn bhrÃt­vyasya v­Çkte ya evaæv veda tÃsu saæhitam sÃdhyà vai nÃmadevà Ãsaæs te 'vacchidya t­tÅyasavanaæ mÃdhyandinena savanena saha svargaæl lokam Ãyaæs tad devÃ÷ saæhitena samadadhur yat samadadhus tasmÃt saæhitam kÃleyaæ purastÃd bhavati saæhitam upari«ÂÃd etÃbhyÃæ hi t­tÅyasavanaæ saætÃyate sarvÃïi vai rÆpÃïi saæhitaæ yat padaprastÃvaæ tena rÃthantaraæ yad b­hato rohÃn rohati tena bÃrhataæ yad padanidhanaæ tena rÃthantaraæ sarve«v eva rÆpe«u pratiti«Âhati u«ïikkakubhÃv ete bhavata÷ u«ïikkakubbhyÃæ và indro v­trÃya vajraæ prÃharat kakubhi parÃkramato«ïihà prÃharat tasmÃt kakubho madhyamaæ padaæ bhÆyi«ÂhÃk«araæ parÃkramaïaæ hi tad abhi samauhat tasmÃd u«ïiha uttamaæ padaæ bhÆyi«ÂhÃk«araæ puro gurur iva hi vajra÷ vajraæ bhrÃt­vyÃya praharati ya evaæv veda nÃsike và ete yaj¤asya yad u«ïikkakubhau tasmÃt samÃnaæ chanda÷ satÅ nÃnà yaj¤aæv vahatas tasmÃt samÃnÃyà nÃsikÃyÃ÷ satyà nÃnà prÃïÃv uccarata÷ prÃïà và u«ïikkakubhau tasmÃt tÃbhyÃæ na va«a kurvanti yad va«a kuryu÷ prÃïÃn agnau pradadhyu÷ tÃsu saphaæ vipham iva vai t­tÅyasavanaæ t­tÅyasavanasya saphatvÃyÃthau«kalam etena vai prajÃpati÷ pu«kalÃn paÓÆn as­jata te«u rÆpam adadhÃd yad etat sÃma bhavati paÓu«v eva rÆpaæ dadhÃti purojitÅ vo andhasa iti padyà cÃk«aryà ca virÃjau bhavata÷ padyayà vai devÃ÷ svargaæl lokam Ãyann ak«aryayà ­«ayo nu prÃjÃnÃn yad ete padyà cÃk«aryà ca virÃjau bhavata÷ svargasya lokasya praj¤Ãtyai tÃsu ÓyÃvÃÓvam ÓyÃvÃÓvam ÃrvanÃnasaæ sattram ÃsÅnaæ dhanvodavahan sa etat sÃmÃpaÓyat tena v­«Âim as­jata tato vai sa pratyati«Âhat tato gÃtum avindata gÃtuvid và etat sÃma vindate gÃtuæ pratiti«Âhaty etena tu«ÂuvÃna÷ indras t­tÅyasavanÃd bÅbhatsamÃna udakrÃmat taæ devÃ÷ ÓyÃvÃÓlvenaihÃyi ehiyety anvÃhvayan sa upÃvartata yad etat sÃma bhavati t­tÅyasavanasya sendratvÃya athaitad ÃndhÅgavam andhÅgur và etat paÓukÃma÷ sÃmÃpaÓyat tena sahasraæ paÓÆn as­jata yad etat sÃma bhavati paÓÆnÃæ pu«Âyai madhye nidhanam ai¬aæ bhavaty etena vai t­tÅyasavanaæ prati«Âhitaæ yan madhye nidhanam ai¬aæ na syÃd aprati«Âhitaæ t­tÅyasavanaæ syÃt daÓÃk«araæ madhyato nidhanam upayanti daÓÃk«arà virì virÃjy eva pratiti«Âhati abhi priyÃïi pavata iti kÃvaæ prÃjÃpatyaæ sÃma prajà vai priyÃïi paÓava÷ priyÃïi prajÃyÃm eva paÓu«u pratiti«tÓu«u pratiti«Âhati raÓmÅ và etau yaj¤asya yad auÓanakÃve devakoÓo và e«a yaj¤am abhisamubjito yad ete antato bhavato yaj¤asyÃri«Âyai devà vai brahma vyabhajanta tasya yo raso 'tyaricyata tad yaj¤Ãyaj¤Åyam abhavat brahmaïo và e«a raso yad yaj¤Ãyaj¤Åyaæ yad yaj¤Ãyaj¤Åyena stuvanti brahmaïa eva rase yaj¤aæ prati«ÂhÃpayati yonir vai yaj¤Ãyaj¤Åyam etasmÃd vai yone÷ prajÃpatir yaj¤am as­jata tasmÃd yaj¤Ãyaj¤Åyam tasmÃd và etena purà brÃhmaïà bahi«pavamÃnam asto«ata yoner yaj¤aæ pratanavÃmahà iti yaj¤aæ tata÷ stuvanti yonau yaj¤aæ prati«ÂhÃpayati asure«u vai sarvo yaj¤a ÃsÅt te devà yaj¤Ãyaj¤Åyam apaÓyaæs te«Ãæ yaj¤Ã-yaj¤Ã vo agnaya ity agnihotram av­¤jata girÃ-girà ca dak«asa iti darÓapÆrïamÃsau pra-pra vayam am­taæ jÃtavedasam iti cÃturmÃsyÃni priyaæ mitraæ na Óaæsi«am iti saumyam adhvaram yaj¤Ã vo agnaye girà ca dak«ase pra vayam am­taæ jÃtavedasaæ priyaæ mitraæ na Óaæsi«am iti vai tarhi cchandÃæsy Ãsaæs te devà abhyÃrambham abhinivartyaæ cchandobhir yaj¤am asurÃïÃm av­¤jata chandobhir yaj¤aæ bhrÃt­vyasya v­Çkte ya evaæv veda etad dha sma và Ãha kÆÓÃmba÷ svÃyavo brahmà lÃtavya÷ kaæ svid adya ÓiÓumÃrÅ yaj¤apathe 'pyastà gari«yati e«Ã vai ÓiÓumÃrÅ yaj¤apathe 'pyastà yaj¤Ãyaj¤Åyaæ yad girÃ-girety ÃhÃtmÃnaæ tad udgÃtà girati airaæ k­tvodgeyam irÃyÃæ yaj¤aæ prati«ÂhÃpayaty apramÃyuka udgÃtà bhavati vaiÓvÃnare và etad udgÃtÃtmÃnaæ pradadhÃti yat pra-pra vayam ity Ãha praprÅæ vayam iti vaktavyaæv vaiÓvÃnaram eva parikrÃmati yo vai nihnuvÃnaæ cchanda upaiti pÃpÅyÃn ujjagivÃn bhavaty etad vai nihnuvÃnaæ cchando yan na Óaæsi«am iti nu Óaæsi«am iti vaktavyaæ suÓaæsi«am iti và na nihnuvÃnaæ chanda upaiti vasÅyÃn ujjagivÃn bhavati yasya vai yaj¤Ã vÃgantà bhavanti vÃcaÓ chidreïa sravanty ete vai yaj¤Ã vÃgantà ye yaj¤Ãyaj¤ÅyÃntà etad vÃcaÓ chidraæ yad an­taæ yad agni«ÂomayÃjy an­tam Ãha tad anv asya yaj¤a÷ sravaty ak«areïÃntata÷ prati«ÂhÃpyam ak«areïaiva yaj¤asya cchidram api dadhÃti virÃjo và etad rÆpaæ yad ak«araæ virÃjy evÃntata÷ pratiti«Âhati ito vai prÃtar ÆrdhvÃïi cchandÃæsi yujyante 'muto 'väci yaj¤Ãyaj¤Åyasya stotre yujyante yaj¤Ã vo agnaye girà ca dak«asa iti dvÃdaÓÃk«araæ pra vayam am­taæ jÃtavedasam ity ekÃdaÓÃk«araæ priyaæ mitraæn na Óaæsi«am ity a«ÂÃk«aram anu«Âubham uttamÃæ saæpÃdayatÅyaæ và anu«Âub asyÃm eva pratiti«Âhati vÃg và anu«Âub vÃcy eva pratiti«Âhati jyai«Âhyaæ và anu«Âub jai«Âhya eva pratiti«Âhati katham iva yaj¤Ãyaj¤Åyaæ geyam ity Ãhur yathÃna¬vÃn prasrÃvayamÃïa ittham iva cettham iva ceti vaiÓvÃnaraæ và etad udgÃtÃnu prasÅdann etÅty Ãhur yad yaj¤Ãyaj¤Åyasyarcaæ saæpratyÃheti parikrÃmatevodgeyaæv vaiÓvÃnaram eva parikrÃmati vaiÓvÃnare và etad adhvaryu÷ sadasyÃn abhis­jati yad yaj¤Ãyaj¤Åyasya stotram upÃvartayati prÃv­tenodgeyaæv vaiÓvÃnareïÃnabhidÃhÃya na ha tu vai pitara÷ prÃv­taæ jÃnanti yaj¤Ãyaj¤Åyasya vai stotre pitaro yathÃyathaæ jij¤Ãsanta ÃkarïÃbhyÃæ prÃv­tyaæ tad eva prÃv­taæ tad aprÃv­taæ jÃnanti pitaro na vaiÓvÃnaro hinasti apa÷ paÓcÃt patnya upas­janti vaiÓvÃnaram eva tac chamayanty Ãpo hi ÓÃnti÷ atho reta eva tat si¤canty Ãpo hi reta÷ dak«iïÃn ÆrÆn abhi«i¤canti dak«iïato hi reta÷ sicyate mahad iva pratyÆhyaæ mana evÃsya taj janayanti udgÃtrà patnÅ÷ saækhyÃpayanti retodheyÃya hiÇkÃraæ prati saækhyÃpayanti hiÇk­tÃd dhi reto 'dhÅyata Ãt­tÅyÃyÃ÷ saækhyÃpayanti trivad dhi reta÷ devà và agni«Âomam abhijityokthÃni nÃÓaknuvann abhijetuæ te 'gnim abruvaæs tvayà mukhenedaæ cayÃmeti so 'bravÅt kiæ me tata÷ syÃd iti yat kÃmayasa ity abruvan so 'bravÅn maddevatyÃsÆkthÃni praïayÃn iti tasmÃd ÃgneyÅ«ÆkthÃni praïayanti tasmÃd u gÃyatrÅ«u gÃyatracchandà hy agni÷ te 'gniæ mukhaæ k­tvà sÃkam aÓvenÃbhyakrÃman yat sÃkam aÓvenÃbhyakrÃmaæs tasmÃt sÃkamaÓvam tasmÃt sÃkamaÓvenokthÃni praïayanty etena hi tÃny agre 'bhyajayan sa indro 'bravÅt kaÓ cÃhaæ cedam anvavai«yÃva ity ahaæ ceti varuïas taæv varuïo 'nvati«Âhad indra Ãharat tasmÃd aindrÃvaruïam anuÓasyate sa evÃbravÅt kaÓ cÃhaæ cedam anvavai«yÃva ity ahaæ ceti b­haspatis taæ b­haspatir anvati«Âad indra Ãharat tasmÃd aindrÃbÃrhaspatyam anuÓasyate sa evÃbravÅt kaÓ cÃhaæ cedam anvavai«yÃva ity ahaæ ceti vi«ïus taæ vi«ïur anvati«Âad indra Ãharat tasmÃd aindrÃvai«ïavam anuÓasyate paÓÆn và ebhyas tÃn Ãharat paÓavo và ukthÃni paÓukÃma ukthena stuvÅta paÓumÃn bhavati b­hatà và indro v­trÃya vajraæ prÃharat tasya teja÷ parÃpatat tat saubharam abhavat jÃmi và etad yaj¤e kriyata ity Ãhur yad rathantaraæ p­«Âhaæ rathantaraæ saædhir nÃntarà b­hatà stuvantÅti yat saubhareïa stuvanti b­hataiva tad antarà stuvanti b­hato hy etat tejo yat saubharam yadi b­hat sÃmÃtirÃtra÷ syÃt saubharam ukthÃnÃæ brahma sÃma kÃryaæ b­had eva tat tejasà samardhayati yadi rathantarasÃmnà saubharaæ kuryÃd ajÃmitÃyai devÃnÃæ vai svargaæl lokaæ +yatÃæ diÓo 'vlÅyanta tÃ÷ saubhareïo ity udastaæbhuvaæs tato vai tà ad­æhanta tata÷ pratyati«Âhaæs tata÷ svargaæl lokaæ prÃjÃnan ya÷ svargakÃma÷ syÃd ya÷ prati«ÂhÃkÃma÷ saubhareïa stuvÅta pra svargaæl lokaæ jÃnÃti pratit«Âhati prajÃpati÷ prajà as­jata tÃ÷ s­«Âà ÃÓanÃyaæs tÃbhya÷ saubhareïorg ity annaæ prÃyacchat tato vai tÃ÷ samaidhanta samedhante tÃæ samÃæ prajà yatraivaæv vidvÃn saubhareïodgÃyati tà abruvan subh­taæ no 'bhÃr«År iti tasmÃt saubharam v­«Âiæ và abhyastÃæ prÃyacchad annam eva yo v­«ÂikÃma÷ syÃd yo 'nnÃdyakÃmo ya÷ svargakÃma÷ saubhareïa stuvÅta hÅ«iti v­«ÂikÃmÃya nidhanaæ kuryÃd Ærg ity annÃdyakÃmÃyo iti svargakÃmÃya sarve vai kÃmÃ÷ saubharaæ sarve«v eva kÃme«u pratiti«Âhati athaitan nÃrmedham n­medhasam ÃÇgirasaæ sattram ÃsÅnaæ Óvabhir abhyÃhvayan so 'gnim upÃdhÃvat pÃhi no agna ekayeti taæv vaiÓvÃnara÷ paryudati«Âhat tato vai sa pratyati«Âhat tato gÃtum avindata gÃtuvid và etat sÃma vindate gÃtuæ pratiti«Âhaty etena tu«ÂuvÃna÷ naiva hy etad ahno rÆpaæ na rÃtrer yad ukthÃnÃm kakup prathamÃtho«ïig atha purau«ïig anu«Âup tenÃnu«Âubho nayanty acchÃvÃkasÃmna÷ hÃrivarïaæ bhavati asurà và e«u loke«v Ãsaæs tÃn devà hariÓriyam ity asmÃl lokÃt prÃïudanta virÃjasÅty antarik«Ãd divo-diva ity amu«mÃt tad ya evaæ vedaibhyo lokebhyo bhrÃt­vyaæ praïudyemÃæl lokÃn abhyÃrohati harivarïo và etat paÓukÃma÷ sÃmÃpaÓyat tena sahasraæ paÓÆn as­jata yad etat sÃma bhavati paÓÆnÃæ pu«Âai÷ aÇgirasa÷ svargaæl lokaæ yato rak«Ãæsy anvasacanta tÃny etena harivarïo 'pÃhanta yad etat sÃma bhavati rak«asÃm apahatyai p­«ÂhÃni và as­jyanta te«Ãæ yat tejo raso 'tyaricyata tad devÃ÷ samabharaæs tad udvaæÓÅyam abhavat sarve«Ãæ và etat p­«ÂhÃnÃæ tejo yad udvaæÓÅyaæ tasmÃd và etat purà sajÃtÃya nÃkran pÃpavasÅyaso vidh­tyai e«a hy eva p­«Âhais tu«ÂuvÃno ya udvaæÓÅyena stuvate sarvÃïi vai rÆpÃïy udvaæÓÅyam gÃyanti tvà gÃyatriïa eti rathantarasya rÆpam eti hi rathantaram Ãdir b­hata Ærdhvam iva hi b­hat pari«Âobho vairÆpasya pari«Âubhaæ hi vairÆpam anutodo vairÃjasyÃnutunnaæ hi vairÃjam ardhe¬Ã ÓakvarÅïÃm atisvÃro revatÅnÃm ardhe¬ayà vai devà asurÃn avahatyÃtisvÃreïa svargaæl lokam Ãrohan tad ya evaæv vedÃrdhe¬ayaiva bhrÃt­vyam avahatyÃtisvÃreïa svargaæl lokam Ãrohati ardhe¬ayà vai pÆrvaæ yaj¤aæ saæsthÃpayanty atisvÃreïottram Ãrabhante upainam uttaro yaj¤o namati ya evaæv veda pÃÇktaæ và etat sÃma pÃÇkto yaj¤a÷ pÃÇktÃ÷ paÓavo yaj¤a eva paÓu«u pratiti«Âhati ëÂÃdaæ«Âre ­ddhikÃmÃya kuryÃt a«ÂÃdaæ«Âro vairÆpo 'putro 'prajà ajÅryat sa imÃæl lokÃn vicicchidvÃæ amanyata sa ete jarasi sÃmanÅ apaÓyat tayor aprayogÃd abibhet so 'bravÅd ­dhnavad yobhe sÃmabhyÃæ stavatà iti ­«er và etat prÃÓodbhÆtaæ yad a«ÂÃdaæ«Âre bhavata ­dhyà eva gÃyatrÅ«u brahmavarcasakÃmÃyokthÃni praïayeyur gÃyatryÃæ brahmasÃmÃnu«Âubhy acchÃvÃkasÃma sai«Ã gÃyatrÅ saæpadyate tejo brahmavarcasaæ gÃyatrÅ teja eva brahmavarcasam avarundhe gÃyatrÅ«u paÓukÃmÃyokthÃni praïayeyur u«ïihi brahmasÃmÃnu«Âubhy acchÃvÃkasÃma sai«o«ïik saæpadyate paÓavo và u«ïik paÓÆn evÃvarundhe gÃyatrÅ«u puru«akÃmÃyokthÃni praïayeyu÷ kakubhi brahmasÃmÃnu«Âubhy acchÃvÃkasÃma sai«Ã kakup saæpadyate puru«o vai kakup puru«Ãn evÃvarundhe virÃÂsv annÃdyakÃmÃyokthÃni praïayeyur u«ïihi brahmasÃmÃnu«Âubhy acchÃvÃkasÃma sai«Ã viràsaæpadyate annaæ virì annÃdyam evÃvarundhe ak«arapaÇkti«u jyai«ÂhyakÃmÃyokthÃni praïayeyur u«ïihi brahmasÃmÃnu«Âubhy acchÃvÃkasÃma sai«Ãnu«Âup saæpadyate jyai«Âhyaæ và anu«Âub jyai«Âhyam avÃvarundhe devà và ukthÃny abhijitya rÃtriæ nÃÓaknuvann abhijetuæ te 'surÃn rÃtriæ tama÷ pravi«ÂÃæ nÃnuvyapaÓyaæs ta etam anu«ÂupÓirasaæ pragÃthm apaÓyan virÃjaæ jyoti÷ tÃn virÃjà jyoti«ÃnupaÓyanto 'nu«Âubhà vajreïa rÃtrer nirÃghnan yad e«o 'nu«ÂupÓirÃ÷ pragÃtho bhavati virì eva jyoti«ÃnupaÓyann anu«Âubhà vajreïa rÃtrer bhrÃt­vyaæ nirhanti tÃn samantaæ paryÃyaæ prÃïudanta yat paryÃyaæ prÃïudanta tat paryÃyÃïÃæ paryÃyatvam prathamÃni padÃni punarÃdÅni bhavanti prathamasya paryÃyasya prathamair hi padai÷ punar ÃdÃya prathamarÃtrÃt prÃïudanta pÃntam à vo andhasa iti prastauti ahar vai pÃntam andho rÃtrir ahnaiva tad rÃtrim Ãrabhante tÃsu vaitahavyam vÅtahavya÷ ÓrÃyaso jyog niruddha etat sÃmÃpaÓyat so 'vagacchat pratyati«Âhad avagacchati pratiti«Âhaty etena tu«ÂuvÃna÷ tam iva và ete praviÓantiye rÃtrim upayanti yad eko nidhanaæ rÃtrer mukhe bhavati praj¤Ãtyai yadà vai puru«a÷ svam oka Ãgacchati sarvaæ tarhi prajÃnÃti sarvam asmai divà bhavati te madhyamaæ paryÃyam aÓrayanta te«Ãm aurdhvasadmanena vÃcam av­¤jata vÃcaæ bhrÃt­vyasya v­Çkte ya evaæv veda triïidhanaæ bhavati yathà và ahno mÃdhyandinaæ savanaæ triïidhanÃyatanam evam e«a rÃtrer madhyama÷ paryÃyas triïidhanÃyatana÷ salokatvÃya madhyamÃni padÃni punarÃdÅni bhavanti madhyamasya paryÃyasya madhyamair hi padai÷ punar ÃdÃyaæ madhyamarÃtrÃt prÃïudanta ta uttamaæ paryÃyam aÓrayanta te«Ãæ gh­taÓcyun nidhanena paÓÆn av­¤jata paÓavo vai gh­taÓcyuta÷ paÓÆn bhrÃt­vyasya v­Çkte ya evaæv veda uttamÃni padÃni punarÃdÅni bhavanty uttamasya paryÃyasyottamair hi padai÷punar ÃdÃyam uttamarÃtrÃt prÃïudanta tÃn sandhinÃbhipalÃyanta tÃn ÃÓvinenÃsaæhÃyyam agamayan asaæhÃyyaæ bhrÃt­vyaæ gamayati ya evaæv veda e«Ã và agni«Âomasya saæmà yad rÃtri÷ dvÃdaÓa stotrÃïy agni«Âomo dvÃdaÓa strotrÃïi rÃtri÷ e«Ã và ukthasya saæmà yad rÃtri÷ trÅïy ukthÃni tridevatya÷ sandhi÷ yathà và ahna ukthÃny evam e«a rÃtre÷ sandhir nÃnÃrÆpÃïy ahna ukthÃni nÃnÃrÆpà ete t­cà bhavanti rathantaraæ prati«ÂhÃkÃmÃya sandhiæ kuryÃt iyaæ vai rathantaram asyÃm eva pratiti«Âhati b­hat svargakÃmÃya sandhiæ kuryÃt svargo loko b­hat svarga eva loke pratiti«Âhati vÃravantÅyaæ và vÃmadevyaæ và Óruddhyaæ vai te«Ãm ekaæ paÓukÃmÃya sandhiæ kuryÃt paÓavo và etÃni sÃmÃni paÓu«v eva pratiti«Âhati ÃÓvinaæ hotÃnuÓaæsati prajÃpatir và etat sahasram as­jata tad devebhya÷ prÃyacchat tasmin na samarÃdhayaæs te sÆryaæ këÂhÃæ k­tvÃjim adhÃvan te«Ãm aÓvinau prathamÃv adhÃvatÃæ tÃv anvavadan saha no 'stv iti tÃv abrÆtÃæ kiæ tata÷ syÃd iti yat kÃmayethe ity abruvaæs tÃv abrÆtÃm asmaddevatyam idam uktham ucyÃtà iti tasmÃd ÃÓvinam ucyate sarvÃ÷ khalu devatÃ÷ Óasyante k«ipraæ Óasyam Ãjim iva hy ete dhÃvanty à sÆryasyodeto÷ Óaæset sÆryaæ hi këÂhÃm akurvata pÃntam à vo andhasa iti vaitahavyam anyak«etraævà ete prayanti ye rÃtrim upayanti yad okonidhanaæ rÃtrer mukhe bhavaty okaso 'pracyÃvÃya pra va indrÃya mÃdanam iti gaurÅvitam brahma yad devà vyakurvata tato yad atyaricyata tad gaurÅvitam abhavat atiriktaæ gaurÅvitam atiriktam etat stotraæ yad rÃtrir atirikta evÃtiriktaæ dadhÃti vayam u tvà tad id arthà iti kÃïvam etena vai kaïva indrasya sÃævidyam agacchad indrasyaivaitena sÃævidyaæ gacchati indrÃya madvane sutam iti Órautakak«aæ k«atrasÃma pra k«atram evaitena bhavati ayaæ ta indra soma iti daivodÃsam agni«Âomena vai devà imaæl lokam abhyajayann antarik«am ukthenÃtirÃtreïÃmuæ. ta imaæl lokaæ punar abhyakÃmayanta ta ihety asmiæl loke pratyati«Âhan yad etat sÃma bhavati prati«Âhityai Ærdhvasadmanam api ÓarvarÅ«u prohanti asurà và e«u loke«v Ãsaæs tÃn devà Ærdhvasadmanenaibhyo lokebhya÷ prÃïudanta tad ya evaæv vedaibhyo lokebhyo bhrÃt­vyaæ praïudya sva Ãyatane sattram Ãste à tÆ na indra k«umantam ity ÃkÆpÃram akÆpÃrÃÇgirasasyÃsÅt tasyà yathà godhÃyÃs tvag eva tvag ÃsÅt tÃm etena tri÷sÃmnendra÷ pÆtvà sÆryatvacasam akarot tad vÃva sà tarhy akÃmayata yatkÃmà etena sÃmnà stuvate sa ebhya÷ kÃma÷ sam­dhyate abhi tvà v­«abhà sutaæ ity Ãr«abhaæ k«atrasÃma k«atram evaitena bhavati idaæv vaso sutam andha iti gÃram etena vai gara indram aprÅïÃt prÅta evÃsyaitenendro bhavati idaæ hy anv ojaseti mÃdhucchandasaæ prajÃpater và e«Ã tanÆr ayÃtayÃmnÅ prayujyate à tv età ni«Ådateti daivÃtitham devÃtithi÷ saputro 'ÓanÃyaæÓ carann araïya urvÃrÆïy avindat tÃny etena sÃmnopÃsÅdat tà asmai gÃva÷ p­Ónayo bhÆtvodati«Âhan yad etat sÃm a bhavati paÓÆnÃæ pu«Âyai yoge-yoge tavastaram iti saumedhaæ rÃtri«Ãma rÃtrer eva sam­dhyai indra sute«u some«v iti kautsam kutsaÓ ca luÓaÓ cendraæ vyahvayetÃæ sa indra÷ kutsam upÃvartata taæ Óatena vÃrdhrÅbhir Ãï¬ayor abadhnÃt taæ luÓo 'bhyavadat pramucyasva pari kutsÃd ihÃgahi kim u tvÃvÃn Ãï¬ayor baddha ÃsÃtà iti tÃs saæcchidya prÃdravat sa etat kutsa÷ sÃmÃpaÓyat tenainam anvavadat sa upÃvartata yad etat sÃma bhavati sendratvÃya yadi sattrÃya dÅk«erann atha sÃmy utti«Âhet somam apabhajya viÓvajitÃtirÃtreïa yajeta sarvavedasena sarvasmà eva dÅk«ate sarvam Ãpnoti yà id dak«iïà dadÃti tÃbhir iti prayuÇkte yadi paryÃyair astutam abhivyucchet pancadaÓabhir hotre stuyu÷ pa¤cabhi÷-pa¤cabhir itarebhya÷ agne vivasvad u«asa iti sandhinà stuyu÷ prÃïà vai triv­t stomÃnÃæ prati«Âhà rathantaraæ sÃmnÃæ prÃïÃæs caivopayanti prati«ÂhÃæ ca «a«Âiæ ca trÅïi ca ÓatÃni hotà Óaæsati tÃvatya÷ saævatsarasya rÃtraya÷ saævatsarasaæmitÃbhir eva tad ­gbhir ÃÓÅvinam Ãpnoti yad arvÃk stuvanti tad astutaæ yat samprati stuvanti tat stutaæ yad ati«Âuvanti tat su«Âutam yady arvÃk stuyur yÃvatÅbhir na stuyus tÃvatÅbhir vÃti«Âuyur bhÆyo 'k«arÃbhir và yady ati«Âuyur yÃvatÅbhir ati«Âuyus tÃvatÅbhir và na stuyu÷ kanÅyo 'k«arÃbhir và yady arvÃk stuyus trŬam agni«ÂomasÃma kÃryaæ nidhanam eke¬ayà ye dve tÃbhyÃm eva tat samaæ kriyate yady ati«Âuyu÷ svÃram agni«ÂomasÃma kÃryam Ænam iva và etat sÃmno yat svaras tenaiva tat samaæ kriyate yadi somau saæsutau syÃtÃæ mahati rÃtre÷ prÃtaranuvÃkam upÃkuryÃt pÆrvo vÃcaæ pÆrvaÓ chandÃæsi pÆrvo devatà v­Çkte v­«aïvatÅæ pratipadaæ kuryÃd indro vai v­«Ã prÃta÷savanÃd evai«Ãm indraæv v­Çkte atho khalv Ãhu÷ savanamukhe-savanamukhe kÃryà savanamukhÃt-savanamukhÃd evai«Ãm indraæv v­Çkte susamiddhe hotavyam agnir vai sarvà devatÃ÷ sarvà eva devatÃ÷ paÓya¤ juhoti saæveÓÃyopaveÓÃya gÃyatryai cchandase 'bhibhÆtaye svÃhà saæveÓÃyopaveÓÃya tri«Âubhe cchandase 'bhibhÆtaye svÃhà saæveÓÃyopaveÓÃya jagatyai cchandase 'bhibhÆtaye svÃheti juhoti cchandÃæsi và abhibhÆtayas tair evainÃn abhibhavaty ubhe b­hadrathantare kÃrye yatra và indrasya harÅ tad indra÷. indrasya vai harÅ b­hadrathantare yad ubhe b­hadrathantare bhavata÷ pÆrva evendrasya harÅ Ãrabhante tair aÓravase kÃrye turaÓravasaÓ ca vai pÃrÃvatÃnÃæ ca somau saæsutÃv ÃstÃæ tata ete turaÓravÃ÷ sÃmanÅ apaÓyat tÃbhyÃm asmà indra÷ ÓalmalinÃæ yamunÃyà havyaæ nirÃvahat yat tair aÓravase bhavato havyam evai«Ãæv v­Çkte pÆrve 'bhi«uïuyu÷ yà vai pÆrvÃ÷ prasnÃnti tÃ÷ pÆrvÃs tÅrthaæ jayanti pÆrva evendram Ãrabhante vihavyaæ Óasyam jamadagneÓ ca và ­«ÅïÃæ ca somau saæsutÃv ÃstÃæ tata etaj gamadagnir vihavyam apaÓyat tam indra upÃvartata yad vihavyaæ hotà ÓaæsatÅndram evai«Ãæv v­Çkte yadÅtaro 'gni«Âoma÷ syÃd uktha÷ kÃryo yady uktho 'tirÃtro yo vai bhÆyÃn yaj¤akratu÷ sa indrasya priyo bhÆyasaivai«Ãæ yajnakratunendraæv v­Çkte atho khalv Ãhur du«prÃpa iva vai para÷ panthà yam evÃgre yaj¤akratum Ãrabheta tasmÃn neyÃd iti sajanÅyaæ Óasyam agastyasya kayÃÓubhÅyaæ Óasyam asyà amu«yà adyaÓvÃn mithunÃd ahorÃtrÃbhyÃm evainÃn nirbhajati yadi somam akrÅtam apahareyur anya÷ kretavya÷ yadi krÅtaæ yo 'nyo 'bhyÃÓaæ syÃt sa Ãh­tya÷ somavikrayaïe tu kiæ cid dadyÃt yadi somaæ na vindeyu÷ pÆtÅkÃn abhi«uïuyur yadi na pÆtÅkÃn arjjunÃni gÃyatrÅ somam Ãharat tasyà anu vis­jya somarak«i÷ parïam acchinat tasya yo 'æÓu÷ parÃpatat sa pÆtÅko 'bhavat tasmin devà Ætim avindann ÆtÅko và e«a yat pÆtÅkÃn abhi«uïvanty Ætim evÃsmai vindanti pratidhuk ca prÃta÷ pÆtÅkÃÓ ca Ó­taæ ca madhyandine pÆtÅkÃÓ ca dadhi cÃparÃhïe pÆtÅkÃÓ ca somapÅtho và etasmÃd apakrÃmatÅty Ãhur yasya somam apaharantÅti sa o«adhÅÓ ca paÓÆæÓ ca praviÓati tam o«adhibhyaÓ ca paÓubhyaÓ cÃvarundhe indro v­tram ahaæs tasya yo nasta÷ soma÷ samadhÃvat tÃni babhrutÆlÃny arjunÃni yo vapÃyà utkhinnÃyÃs tÃni lohitatÆlÃni yÃni babhrutÆlÃny arjunÃni tÃny abhi«uïuyÃd etad vai brahmaïo rÆpaæ sÃk«Ãd eva somam abhi«uïoti ÓrÃyantÅyaæ brahmasÃma kÃryaæ sad evainaæ karoti yaj¤Ãyaj¤Åyam anu«Âubhi prohed vÃcaivainaæ samardhayati vÃravantÅyam agni«ÂomasÃma kÃryam indriyasya vÅryasya parig­hÅtyai pa¤ca dak«iïà deyÃ÷ pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn yaj¤as tam evÃrabhate avabh­thÃd udetya punar dÅk«eta tatra tad dadyÃd yad dÃsyaæ syÃt yadi kalaÓo dÅryeta va«aÂkÃraïidhanaæ brahmasÃma kuryÃt ava«aÂk­to và etasya soma÷ parÃsicyate yasya kalaÓo dÅryate yad va«aÂkÃraïÅdhanaæ brahmasÃma bhavati va«aÂk­ta evÃsya somo bhavati vidhuæ dadrÃïaæ samane bahÆnÃm ity etÃsu kÃryam e«a hi bahÆnÃæ samane dÅryate yat kalaÓa÷ tad Ãhur na và ÃrtyÃrtir anÆdyÃrtyà và e«a Ãrtim anuvadati ya÷ kalaÓo dÅrïe dadrÃïavatÅ«u karotÅti ÓrÃyantÅyam eva kÃryam prajÃpati÷ prajà as­jata sa dugdho riricÃno 'manyata sa etac chrÃyantÅyam apaÓyat tenÃtmÃnaæ samaÓrÅïÃt prajayà paÓubhir indriyeïa dugdha iva e«a riricÃno yasya kalaÓo dÅryate yac chrÃyantÅyaæ brahmasÃma bhavati punar evÃtmÃnaæ saæÓrÅïÃti prajayà paÓubhir indriyeïa yadi ÓrÃyantÅyaæ brahmasÃma syÃd vai«ïavÅ«v anu«Âupsu va«aÂkÃraïidhanaæ kuryÃt yad vai yaj¤asya sravati vÃcaæ pratisravati vÃg anu«Âup yaj¤o vi«ïur vÃcaiva yaj¤asya cchidram apidadhÃti yad vai yaj¤asya sravaty antata÷ sravati vÃravantÅyam agni«ÂomasÃma kÃryaæ yaj¤asyaiva cchidraæ vÃrayate yadi prÃtassavanÃt somo 'tiricyeta asti somo ayaæ suta iti marutvatÅ«u gÃyatre«u stuyu÷ mÃdhyandinaæ và e«a savanaæ nikÃmayamÃno 'bhyatiricyate ya÷ prÃtassavanÃd atiricyate tasmÃn marutvatÅ«u stuvanti marutvad dhi mÃdhyandinaæ savanaæ tasmÃd u gÃyatrÅ«u gÃyatraæ hi prÃtassavanam yasmÃt stomÃd atiricyate sa eva stoma÷ kÃrya÷ salomatvÃya aindrÃvai«ïavaæ hotÃnuÓaæsati vÅryaæ và indro yaj¤o vi«ïur vÅrya eva yaj¤e pratiti«Âhati yadi mÃdhyandinÃt savanÃd atiricyeta baï mahÃæ asi sÆryety ÃdityavatÅ«u gaurÅvitena stuyu÷ t­tÅyasavanaæ và e«a nikÃmayamÃno 'bhyatiricyate yo mÃdhyandinÃt savanÃd atiricyate tasmÃd ÃdityavatÅ«u stuvanty Ãdityaæ hi t­tÅyasavanaæ tasmÃd u b­hatÅ«u bÃrhataæ hi mÃdhyandinaæ savanam yasmÃt stomÃd atiricyeta sa eva stoma÷ kÃrya÷ salomatvÃyaindrÃvai«ïavaæ hotÃnuÓaæsati vÅryaæ và indro yaj¤o vi«ïur vÅrya eva yaj¤e pratiti«Âhati yadi t­tÅyasavanÃd atiricyeta vi«ïo÷ Óipivi«ÂavatÅ«u gaurÅvitena stuyu÷ yaj¤o vai vi«ïuÓ Óipivi«Âo yaj¤a eva vi«ïau pratiti«Âhaty atiriktaæ gaurÅvitam atirikta evÃtiriktaæ dadhÃti etad anyat kuryur ukthÃni praïayeyur ukthÃni và e«a nikÃmayamÃno 'bhyatiricyate yo 'gni«ÂomÃd atiricyate yady ukthyebhyo 'tiricyetÃtirÃtra÷ kÃryo rÃtriæ và e«a nikÃmayamÃno 'bhyatiricyate ya ukthyebhyo 'tiricyate yadi rÃtrer atiricyeta vi«ïo÷ Óipivi«ÂavatÅ«u b­hatà stuyur e«u tu và atiricyata ity Ãhur yo rÃtrer atiricyata iti amuæ và e«a lokaæ nikÃmayamÃno 'bhyatiricyate yo rÃtrer atiricyate b­hatà stuvanti b­had amuæ lokam Ãptum arhati tam evÃpnoti yadi dÅk«itÃnÃæ pramÅyate dagdhvÃsthÅny upanahya yo nedi«ÂhÅ syÃt taæ dÅk«ayitvà saha yajeran etad anyat kuryur abhi«utyÃnyat somam ag­hÅtvà grahÃn yÃsau dak«iïà sraktis tad và stuyur mÃrjÃlÅye và api và etasya yaj¤e yo dÅk«ita÷ pramÅyate tam etena niravadayante yÃmena stuvanti yamalokam evainaæ gamayanti tis­bhi÷ stuvanti t­tÅye hi loke pitara÷ parÃcÅbhi÷ stuvanti parÃÇ hÅto 'sau loka÷ sarparÃj¤yà ­gbhi÷ stuvanti arbuda÷ sarpa etÃbhir m­tÃæ tvacam apÃhata m­tÃm evaitÃbhis tvacam apaghnate tà ­co 'nubruvantas trir mÃrjÃlÅyaæ pariyanti savyÃn ÆrÆn ÃghnÃnÃ÷ stutam anuÓaæsaty amu«minn evainaæ loke nidhnuvanti yanti và ete patha ity Ãhur ye m­tÃya kurvantÅty aindravÃyavÃgrÃn grahÃn g­hïate puna÷ panthÃnam apiyanti agna ÃyÆæ«i pavasa iti pratipatkÃryà ya eva jÅvanti te«v Ãyur dadhÃti saævatsare 'sthÅni yÃjayeyu÷ saævvatsaro vai sarvasya ÓÃntir yat purà saævvatsarÃd yÃjayeyur vÃcam aru«k­tÃæ krÆrÃm ­ccheyu÷ v­ta÷ pavamÃnÃ÷ syu÷ saptadaÓam itarat sarvam yat triv­ta÷ pavamÃnà bhavanti prÃïà vai triv­t prÃïÃn evopayanti yat saptadaÓam itarat sarvaæ prajÃpatir vai saptadaÓa÷ prajatim evopayanti prÃïÃpÃnair và ete vy­dhyanta ity Ãhur ye m­tÃya kurvantÅti maitrÃvaruïÃgrÃn grahÃn g­hïate prÃïÃpÃnau mitrÃvaruïau prÃïÃpÃnair eva sam­dhyante yasya kalaÓa upadasyati kalaÓam evÃsyopadasyantaæ prÃïo 'nÆpadasyati prÃïo hi soma÷ tad Ãhu÷ payo 'vanayed iti atho khalv Ãhur antarhitam iva và etad yat payo hiraïyam evÃpo'bhyavanayed dhiraïyam abhyunnayed iti prÃïà và Ãpo 'm­taæ hiraïyam am­ta evÃsya prÃïÃn dadhÃti sa sarvam Ãyur eti yasya nÃrÃÓaæsa upavÃyati nÃrÃÓaæsam evÃsyopa+vÃyantaæ prÃïo 'nÆpadasyati prÃïo hi soma÷ yam adhvaryur antato grahaæ g­hïÅyÃt tasyÃptum avanayet prÃyaÓcityai vai graho g­hyate prÃyaÓcityevÃsmai prÃyaÓcittiæ karoti yadi pÅtÃpÅtau somau saægaccheyÃtÃm anta÷ paridhyaÇgÃrÃn nirvartya juhuyÃt hutasya cÃhutasya cÃhutasya hutasya ca / pÅtÃpÅtasya somasyendrÃgnÅ pibataæ sutaæ svÃheti saiva tasya prÃyaÓcitti÷ prajÃpataye svÃhety abhak«aïÅyasya juhuyÃd uttarÃrdhyapÆrvÃrdhya uparava÷ indur indum avÃgÃd ity avav­«Âasya bhak«ayet tasya ta indrav indrapÅtasyendriyÃvatas sarvagaïasya sarvagaïa upahÆta upahÆtasya bhak«ayÃmi hiraïyagarbha÷ samavartatÃgra ity ÃjyenÃbhyupÃk­tasya juhuyÃd agnÅdhraæ paretya bhÆtÃnÃæ jÃta÷ patir eka ÃsÅt sa dÃdhÃra p­thivÅæ dyÃm utemÃæ tasmai ta indo havi«Ã vidhema svÃheti saiva tasya prÃyaÓcitti÷ yadi grÃvÃpi ÓÅryate paÓubhir yajamÃno vy­dhyate paÓavo vai grÃvÃïo dyutÃnasya mÃrutasya sÃmnà stuyu÷ mÃrutà vai grÃvÃïa÷ svenaivainÃæs tad rÆpeïa samardhayati yadi somam abhidahed grahÃn adhvaryu÷ spÃÓayeta stotrÃïy udgÃtà ÓastrÃïi hotÃtha yathÃpÆrvaæ yaj¤ena careyu÷ pa¤ca dak«iïà deyÃ÷ pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn yaj¤as tam Ãrabhate 'vabh­thÃd udetya punar dÅk«ate tatra tad dadyÃd yad dÃsyaæ syÃt purà dvÃdaÓyà dÅk«eta yad dvÃdaÓÅm atinayed antardhÅyeta yadi mahÃvÅro bhidyeta taæ bhinnam abhim­Óed ya ­te cid abhiÓri«a÷ purà jatrubhya Ãt­da÷ / saædhÃtà saædhiæ maghavà purÆvasur ni«kartà vihrutaæ puna÷ mà bhema ni«Âyà ivendra tvad araïà iva / vanÃni na prajahitÃny adrivo duro«Ãso amanmahi / amanmahÅd anÃÓavo 'nugrÃbhaÓ ca v­trahan / sak­t sute mahatà ÓÆra rÃdhasÃnu stomaæ mademahÅti mahÃvÅraæ bhinnam abhim­Óet saiva tasya prÃyaÓcitti÷ asuryaæ và etasmÃd varïaæ k­tvà teja indriyaæ vÅryam annÃdyaæ prajÃ÷ paÓavo 'pakrÃmanti yasya yÆpo virohati sa ÅÓvara÷ pÃpÅyÃn bhavito÷ tvëÂraæ paÓuæ bahurÆpam Ãlabheta tva«Âà vai paÓÆnÃæ rÆpÃïÃæ vikartà tam eva tad upadhÃvati sa enaæ tejaseindriyeïa vÅryeïÃnnÃdyena prajayà paÓubhi÷ punas samardhayati saiva tasya prÃyaÓcitti÷ agninà p­thivyau«adhibhis tenÃyaæ lokas triv­d vÃyunÃntarik«eïa vayobhis tenai«a lokÃs triv­d yo 'yam antar Ãdityena divà nak«atrais tenÃsau lokas triv­d etad eva triv­ta Ãyatanam e«Ãsya bandhutà ÃyatanavÃn bandhumÃn bhavati ya evaæv veda tam u prati«ÂhetyÃhus triv­d dhy evai«u loke«u prati«Âhita÷ ardhamÃsa eva pa¤cadaÓasyÃyatanam e«Ãsya bandhutà ÃyatanavÃn bandhumÃn bhavati ya evaæv veda taæ caujo balam ity Ãhur ardhamÃsaÓo hi prajÃ÷ paÓava ojo balaæ pu«yanti saævatsara eva saptadaÓasyÃyatanaæ dvÃdaÓa mÃsÃ÷ pa¤cadartava etad eva saptadaÓasyÃyatanam e«Ãsya bandhutà ÃyatanavÃn bandhumÃn bhavati ya evaæv veda tam u prajÃpatir ity Ãhu÷ saævatsaraæ hi prajÃ÷ paÓavo 'nuprajÃyante Ãditya evaikaviæsasyÃyatanaæ dvÃdaÓa mÃsÃ÷ pa¤cavartas traya ime lokà asÃv Ãditya ekaviæÓa etad evaikaviæÓasyÃyatanam e«Ãsya bandhutà ÃyatanavÃn bandhumÃn bhavati ya evaæv veda tam u devatalpa ity Ãhu÷ pra devatalpam Ãpnoti ya evaæv veda triv­d eva triïavasyÃyatanam e«Ãsya bandhutà ÃyatanavÃn bandhumÃn bhavati ya evaæv veda tam u pu«Âir ity Ãhus triv­d dhy evai«a pu«Âa÷ devatà eva trayastriæÓasyÃyatanaæ trayastriæÓad devatÃ÷ prajÃpatiÓ catustriæÓa etad eva trayastriæÓasyÃyatanam e«Ãsya bandhutà ÃyatanavÃn bandhumÃn bhavati ya evaæv veda tam u nÃka ity Ãhur na hi prajÃpati÷ kasmai canÃkam chandÃæsy eva chandomÃnÃm Ãyatanam e«ai«Ãæ bandhutà ÃyatanavÃn bandhumÃn bhavati ya evaæv veda tÃn u pu«Âir ity Ãhu÷ paÓavo hi chandomÃ÷ prajÃpati÷ prajà as­jata so 'tÃmyat tasmai vÃj jyotir udag­hïÃt so 'bravÅt ko me 'yaæ jyotir udag­hïÃd iti svaiva te vÃg ity abravÅt tÃm abravÅd virÃjaæ tvà cchandasÃæ jyoti«k­tvà yajÃntà iti tasmÃd yo virÃjaæ stomaæ saæpadyate taæ jyoti«Âomo 'gni«Âoma ity Ãcak«ate virì ¬hi chandasÃæ jyoti÷ jyoti÷ samÃnÃnÃæ bhavati ya evaæv veda anu«Âup ca vai saptadaÓaÓ ca samabhavatÃæ sÃnu«Âup caturuttarÃïi chandÃæsy as­jata «a¬uttarÃn stomÃn saptadaÓas tÃv etÃn madhyata÷ prÃjanayatÃm triv­c ca triïavaÓ ca rÃthantarau tÃv ajaÓ cÃÓvaÓ cÃnvas­jyetÃæ tasmÃt tau rÃthantaraæ prÃcÅnaæ pradhÆnuta÷ pa¤cadaÓaÓ caikaviæÓaÓ ca bÃrhatau tau gauÓ cÃviÓ cÃnvas­jyetÃæ tasmÃt tau bÃrhataæ prÃcÅnaæ bhÃskuruta÷ evaæ vai vidvÃæsam Ãhur api grÃmyÃïÃæ paÓÆnÃæ vÃca ÃjÃnÃti prajÃpatir akÃmayata bahu syÃæ prajÃyeyeti sa Ãtmann ­tvyam apaÓyat tata ­tvijo 's­jata yad ­tvyÃd as­jata tad ­tvijÃm ­tviktvaæ tair etaæ dvÃdaÓÃham upÃsÅdat so 'rÃdhnot pità no 'rÃtsÅd iti mÃsà upÃsÅdaæs te dÅk«ayaivÃrÃdhnuvann upasatsu trayodaÓam adÅk«ayan so ' nuvyam abhavat tasmÃd upasatsu didÅk«Ãïo 'nuvyaæ bhavaty eva ca hi trayodaÓaæ mÃsaæ cak«ate naiva ca eko dÅk«etaiko hi prajÃpatir arÃdhnod dvÃdaÓa dÅk«eran dvÃdaÓa hi mÃsà arÃdhnuvaæÓ caturviæÓatir dÅk«eraæÓ caturviæÓatir hy ardhamÃsà arÃdhnuvan yadi pa¤cadaÓo dÅk«eteme pa¤ceme pa¤ceme pa¤ceme pa¤ceme catvÃro 'sÃv eka iti nirdiÓeyur yasmà arÃddhikÃmÃ÷ syus tam evÃrÃddhir anveti sarva itare rÃdhnuvanti yo vai devÃnÃæ g­hapatiæ vedÃÓnute gÃrhapataæ pra gÃrhapatam Ãpnoti saævatsaro vai devÃnÃæ g­hapati÷ sa eva prajÃpatis tasya mÃsà eva saha dÅk«iïa÷ vindate saha dÅk«iïo 'Ónute gÃrhapatyaæ pra gÃrhapatyaæ Ãpnoti ya evaæv veda / yo vai chandasÃæ svarÃjaæ vedÃÓnute svÃrÃjyaæ pra svÃrÃjyaæ Ãpnoti b­hatÅ vÃva chandasÃæ svarì aÓnute svÃrÃjyaæ pra svÃrÃjyaæ Ãpnoti ya evaæv veda tÃm etÃm annÃdyÃya vyÃv­jyÃsate yad etaæ dvÃdaÓÃhaæ dvÃdaÓa dÅk«Ã svÃdaÓopasado dvÃdaÓa prasuta÷ «aÂriæÓad età rÃtrayo bhavanti «aÂtriæÓadak«arà b­hatÅ jÃyate vÃva dÅk«ayà punÅta upasadbhir devalokam eva sutyayÃpyeti etÃvad vÃva saævatsara indriyaæ vÅryaæ yad età rÃtrayo dvÃdaÓa pÆ­namÃsyo dvÃdaÓaika«Âakà dvÃdaÓÃmÃvÃsyà yÃvad eva saævatsara indriyaæ vÅryaæ tad etenÃptvÃvarundhe dvÃdaÓÃhena triæÓadak«arà và e«Ã virì «a¬ ­tava ­tu«v eva virÃjà pratiti«Âhaty ­tubhir virÃji dvÃtriæÓadak«arà và e«Ãnu«Âub vÃg anu«Âup catu«pÃda÷ paÓavo vÃcà paÓÆn dÃdhÃra tasmÃd vÃcà siddhà vÃcÃhÆtà Ãyanti tasmÃd u nÃma jÃnate bhÆtaæ pÆrvo 'tirÃtro bhavi«yad uttara÷ p­thivÅ pÆrvo 'tirÃtro dyaur uttaro 'gni÷ pÆrvo 'tirÃtra Ãditya uttara÷ prÃïa÷ pÆrvo 'tirÃtra udÃna uttara÷ cak«u«Å atirÃtrau kanÅnike agni«Âomau yasmÃd antarà agni«ÂomÃv atirÃtrÃbhyÃæ tasmÃd antare satyau kanÅnike bhuÇkta÷ saævatsarasya và etau daæ«Ârau yad atirÃtrau tayor na svaptavyaæ saævatsarasya daæ«Ârayor ÃtmÃnaæ ned apidadhÃnÅti tad Ãhu÷ ko 'svaptum arhati yad vÃva prÃïo +jÃgÃra tad eva jÃgaritam iti gÃyatrÅæ và etÃæ jyoti÷pak«Ãm Ãsate yad etaæ dvÃdaÓÃham a«Âau madhya ukthà agni«ÂomÃv abhito mÃsà svargæ lokam etyÃjarasaæ brahmÃdyam annam atti dÅpyamÃna÷ tri«purastÃd rathantaraæ upayanti tryÃv­d vai vÃk sarvÃm eva vÃcam avarudhya sarvam annÃdyaæ dvÃdaÓÃhaæ tanvate jÃmi và etad yaj¤e kriyata ity Ãhur yat tri«purastÃd rathantaram upayantÅti saubharam ukthÃnÃæ brahmasÃma bhavati tenaiva tad ajÃmi pratnavatya÷ prÃyaïÅyasyÃhna÷ pratipado bhavanti teno eva tad ajÃmi trir vevopari«ÂÃd rathantaram upayanti trÃv­d vai vÃk sarvÃm eva vÃcam avarudhya sarvam annÃdyaæ dvÃdaÓÃhÃd utti«Âhanti trayo và ete trirÃtrà yad e«a dvÃdaÓÃho gÃytramukha÷ prathamo gÃyatramadhyo dvitÅyo gÃyatrottamas t­tÅya÷ yasmÃd gÃyatramukha÷ prathamas tasmÃd Ærdhvo 'gnir dÅdÃya yasmÃd gÃyatramadhyo dvitÅyas tasmÃt tiryaÇ vÃyu÷ pavate tejasà và ete prayanti tejo madhye dadhati tejo 'bhyudyanti jyoti«Ã và ete prayanti jyotir madhye dadhati jyotir abhyudyanti cak«u«Ã và ete prayanti cak«ur madhye dadhati cak«ur abhyudyanti prÃïena và ete prayanti prÃïaæ madhye dadhati prÃïam abhyudyanti ye gÃyatryà prayanti gÃyatrÅæ madhye dadhati gÃyatrim abhyudyanti tantraæ và etad vitÃyate yad e«a dvÃdaÓÃhas tasyetair (?) mayÆkhà yad gÃyatry asaævyÃthÃya girik«idauccÃmanyaveti hovÃcÃbhipratÃrÅ kÃk«aseni÷ kathaæ dvÃdaÓÃha iti yathÃrÃn nemi÷ paryety evam enaæ gÃyatrÅ paryeti avisraæsÃya yathÃrà nÃbhau dh­tà evam asyÃæ dvÃdaÓÃho dh­ta÷ anu«Âubhaæ và etÃm annÃdyÃya vyÃv­jyÃsate yad etaæ dvÃdaÓÃham a«ÂÃbhir và ak«air anu«Âup prathamaæ dvÃdaÓÃhasyÃhar duyacchaty ekÃdaÓabhir dvitÅyaæ dvÃdaÓÃbhis t­tÅyam ak«araæ tryak«aram ucchi«yate tad evottaraæ trirÃtram anuvidadhÃti chandÃæsy evÃsyÃs t­tÅyaæ trirÃtraæ vahanti tÃæ và etÃæ pratÅcÅæ tiraÓcÅæ parÃcÅm Ãsate 'nnÃdyÃya tasmÃt pratya¤caæ tirya¤caæ paräcaæ prajÃ÷ paÓum upajÅvanti chandÃæsi và anyo'nyasya lokam abhadhyÃyan gÃyatrÅ tri«Âubhas tri«Âub jagatyà jagatÅ gÃyatryÃs tÃni vyauhan yathÃlokaæ tato vai tÃni yaæ-yaæ kÃmam akÃmayanta tam asanvan yatkÃmo vyƬhacchandasà dvadaÓÃhena yajate so 'smai kÃma÷ sam­dhyate oko vai devÃnÃæ dvÃdaÓÃho yatho vai manu«yà imaæ lokam Ãvi«Âà evaæ devatà dvÃdaÓÃham Ãvi«Âà devatà ha và etena yajate ya evaæv vidvÃn dvÃdaÓÃhena yajate g­hà vai devÃnÃæ dvÃdaÓÃho nÃg­hatÃyà bhayyam yo vai dvÃdaÓÃham agni«Âomena kalpamÃnaæ veda kalpate 'smai prÃta÷savanenaiva prathamas trirÃtra÷ kalpate mÃdhyandinena dvitÅyas t­tÅyasavanena t­tÅyo 'gni«ÂomasÃmnaiva daÓamam aha÷ kalpate kalpate 'smai ya evaæv veda eti prety ÃÓumad vÅtimad rukmat tejasvad yu¤jÃnaæ prathamasyÃhno rÆpaæ triv­ta÷ stomasya gÃyatrasya chandaso rathantarasya sÃmna÷ v­«avad v­travad rayimad viÓvavad upasthitaæ dvitÅyasyÃhno rÆpaæ pa¤cadaÓasya stomasya trai«Âubhasya chandaso b­hata÷ sÃmna÷ udvat trivad digvat goma Âa«abhavat t­tÅyasyÃhno rÆpaæ saptadaÓasya stomasya jÃgatasya chandaso vairÆpasya sÃmna÷ rÃjanvaj janavadvat sÆryavad virìanutodavac caturthasyÃhno rÆpam ekaviæÓasya stomasyÃnu«Âubhasya chandaso (?) rÃjasya vai sÃmna÷ citravac chiÓumat paÇkti÷ ÓakvarÅ dyÆnÃk«arà gomad ­«abhavad vajryabhimat pa¤camasyÃhno rÆpaæ triïavasya stomasya pÃÇktena chandaso ÓakvarÅïÃæ sÃmna÷ parivat prativat saptapadà dvipadà vinÃrÃÓaæsà gomad ­«abhavat «a«ÂhasyÃhno rÆpaæ trayastriæÓasya stomasya sarve«Ãæ chandasÃæ rÆpaæ (?) revatÅnÃæ sÃmna÷ yasmÃd e«Ã samÃnà satÅ «a¬ahavibhaktir nÃnÃrÆpà tasmÃd virÆpa÷ saævvatsara÷ virÆpam enam anuprajÃyate ya evaæv veda agna iti prathamasyÃhno rÆpam agnivibhakter agnim iti dvitÅyasyÃgnineti t­tÅyasyÃgnir iti caturthasya devà vai Óriyam aicchaæs tÃn na prathame 'hany avindan na dvitÅye na t­tÅye tä caturthe 'hany avindan vindate Óriyaæ ya evaæ vedÃgner iti pa¤camasya teno ÓrÅ÷ pratyupoditety Ãhu÷ aprativÃdy enaæ bhrÃt­vyo bhavati ya evaæ veda agna iti «a«Âhasya yenaiva rÆpeïa prayanti tad abhyudyanti yasmÃd e«Ã samÃnà saty agnivbhaktir nÃnÃrÆpà tasmÃd yathartv Ãdityas tapati indreti prathamasyÃhno rÆpam indravibhakter indram iti dvitÅyasyendreïeti t­tÅyasyendra iti caturthasyendrÃd iti pa¤camasyendreti «a«Âhasya yenaiva rÆpeïa prayanti tad abhyudyanti yasmÃd e«Ã samÃnà satÅndravibhaktir nÃnÃrÆpà tasmÃd yathartv o«adhaya÷ pacyante yad ­cà prastauti tat prathamasyÃhno rÆpam svaravibhakter yat purastÃt stobhaæ tad dvitÅyasya yad ubhayata÷ stobhaæ tat t­tÅyasya yad anutunnaæ tac caturthasya yad abhyÃrabdhaæ tat pa¤camasya yad ihakÃreïÃbhyastaæ tat «a«ÂhasyÃhno rÆpam svarÃïÃæ yasmÃd e«Ã samÃnà satÅ svaravibhaktir nnÃnÃrÆpà tasmÃd yathartu vÃyu÷ pavate padanidhanaæ prathamasyÃhno rÆpam nidhanavibhakter bahirïidhanaæ dvitÅyasya niænidhanaæ t­tÅyasyenidhana¤ caturthasyÃthakÃraïidhanaæ pa¤camasya yad ihÃkÃreïÃbhyastaæ tat «a«ÂhasyÃhno rÆpaæ nidhanÃnÃæ yasmÃd e«Ã samÃnà satÅ nidhanavibhaktir nnÃnÃrÆpà tasmÃd ime lokÃ÷ saha santo nÃnaiva dravadi¬aæ prathamasyÃhno rÆpam i¬Ãvibhakter Ærdhve¬aæ dvitÅyasya pari«Âubdhe¬aæ t­tÅyasye¬Ãbhir ai¬aæ caturthasyÃdhyardhe¬aæ pa¤camasya yad ihÃkÃreïÃbhyastaæ tat «a«ÂhasyÃhno rÆpam i¬ÃnÃæ yasmÃd e«Ã samÃnà satŬÃvibhaktir nnÃnÃrÆpà tasmÃt samÃnÃ÷ santa÷ paÓavo nÃnÃrÆpÃ÷ bharadvÃjÃyanà vai sattram Ãsata tÃn ap­cchan kiæ prathamenÃhnà kuruteti praivaimeti kiæ dvitÅyenety avasam evÃkurmahÅti kiæ t­tÅyeneti pary evÃplavÃmahÅti kiæ caturtheneti sataiva sad apyadadhmeti kiæ pa¤cameneti prÃïÃn eva vicchindanta aimeti kiæ «a«ÂhenetÅdam evÃgacchÃmeti iti yasya padena prastauty atha svÃram abhi vÃva tena devÃ÷ paÓÆn apaÓyan yat purastÃt stobhaæ atha svÃram ud eva tenÃs­janata yad ubhayata÷ stobham atha svÃram ebhya eva tena lokebhyo devÃ÷ paÓubhyo 'nnÃdyaæ prÃyacchan yad anutunnam atha svÃram upaiva tenÃÓik«an yasya madhye nidhanam atha svÃraæ garbhÃæs tenÃdadhata tÃni havatÃsvÃreïa prÃjanayan imaæ vÃva devà lokaæ padanidhanenÃbhy ajayann amuæ bahirïidhanenÃntarik«aæ diÇnidhanenÃm­tatvam ÅnidhanenÃgacchan brahmavarcasam athanidhanenÃvÃrundhatÃsminn eva loka ihanidhanena pratyati«Âhan imaæ vÃva devà lokaæ dravadi¬enÃbhy ajayann amum Ærdhve¬enÃntarik«aæ pari«Âubdhe¬ena prati«ÂhÃm i¬Ãbhir ai¬enÃvÃrundhata prati«ÂhÃyÃdhyardhe¬ena vyajayantÃsminn eva loka ihe¬ena pratyati«Âhan na vÃk saævatsaram ativadatŬaiva saævatsaram ativadati garbheïa saævatsare paryÃv­tya prajÃyete tenÃtivadati tà và etÃÓ catasra÷ «a¬ahaæ parÃcya i¬Ã atiyanty e«Ã nÆtai«Ã vi«Æcy e«Ã pratÅcy etad vŬam saævatsaro 'gnir vÃk samvatsaro yad agnir vibhajyate vÃcam eva tad vibhajanti dve dve ak«are vibhajanti dvau dvau hi mÃsÃv ­turatho mÃsÃnÃm eva tad rÆpaæ kriyate «a¬ ahÃni vibhajanti «a¬ ­tava ­tÆnÃæ dh­tyà ­tÆnÃæ prati«Âhityà atho ­tÆnÃm eva tad rÆpaæ kriyate «a¬ u puru«Ã yÃn agnir anuvihriyate yad idaæ bahudhÃgnir vihriyate tad asÃv Ãditya÷ sarvÃ÷ prajÃ÷ pratyaÇ tasmÃd ete devate vibhaktim ÃnaÓÃte nÃto 'nyà kà cana stomo yujyate sattriyebhyo ' harbhya÷ pratnavatÅbhiÓ copavatÅbhiÓ ca yat pratnavatyo upavatÅbhya÷ pÆrvà yujyante brahma tat pÆrvaæ k«atrÃd yujyate brahma hi pÆrvaæ k«atram manas tat pÆrvaæ vÃco yujyate mano hi yad dhi manasÃbhigacchati tad vÃcà vadati b­hat tat pÆrvaæ rathantarÃd yujyate b­had dhi pÆrvaæ rathantarÃd vijityà tu vai rathantaraæ pÆrvaæ yogam ÃnaÓe sambhÃryÃs t­cà bhavanti yathÃÓi«ÂhÃn vahi«ÂhÃn sambhared evam evaitÃn sambharanti gatyai nava bhavanti navÃhasya yuktyà ­carcaivÃhar yunakti yathÃprÃrthasya Óamyà avadadhyÃd evam evaitan navÃhasya Óamyà avadadhÃti gatyai triv­d eva stomo bhavati tejase brahmavarcasÃya ubhÃbhyÃæ vai rÆpÃbhyÃæ bahi«pavamÃnyo yujyante yatsÃmà stomo bhavati tad Ãjye«u nirÃhÃvanty ÃjyÃni bhavanti yuktam eva tair Ãhvayati agna ÃyÃhi vÅtaya à no mitrÃvaruïÃyÃhi su«amà hi ta indrÃgnÅ Ãgataæ sutam iti rÃthantaram eva tad rÆpaæ nirdyotayati stoma÷ iti pra somÃso vipaÓcita iti gÃyatrÅ bhavati pretyà abhidroïÃni babhrava ity abhikrÃntyai stutà indrÃya vÃyava iti saæsk­tyai pra soma deva vÅtaya iti pretyai pra tu draveti pretyai pra và etenÃhnà yanti gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam ÃÓvaæ bhavati aÓvo vai bhÆtvà prajÃpati÷ prajà as­jata sa prÃjÃyata bahur abhavat prajÃyate bahur bhavaty ÃÓvena tu«ÂuvÃna÷ ekÃk«araæ nidhanam upayanti rathantarasyÃnativÃdÃya anativÃdy enaæ bhrÃt­vyo bhavati ya evaæ veda somasÃma bhavati yathà và imà anyà o«adhaya÷ evaæ soma ÃsÅt sa tapo 'tapyata sa etat somasÃmÃpaÓyat tena rÃjyamÃdhipatyam agacchad yaÓo 'bhavad rÃjyam Ãdhipatyaæ gacchati yaÓo bhavati somasÃmnà tu«ÂuvÃna÷ yaudhÃjayaæ bhavati yad eva yaudhÃjayasya brÃhmaïam auÓanaæ yad auÓanasya stoma÷ abhi tvà ÓÆra no nu ma ity abhÅti rathantarasya rÆpaæ rathantaraæ hy etad aha÷ kayà naÓ citra Ãbhuvad iti kavatyas tena prÃjÃpatyÃ÷ ko hi prajÃpati÷ prajÃpater Ãptyai taæ vo dasmam ­tÅ«ahaæ vasor mandÃnam andhaso 'bhivatsaæ na svasare«u dhenava ity abhÅti rathantarasya rÆpaæ rathantaraæ hy etad aha÷ indraæ gÅrbhir havÃmaha iti havanta evainam tarobhir vo vidadvasum iti stomo vai taro yaj¤o vidadvasu÷ stomena vai yaj¤o yujyate yat tarobhir vo vidadvasum ity Ãha yaj¤am eva tad yunakti rathantaraæ bhavati brahma vai rathantaraæ brahma prÃyaïÅyam ahar brahmaïa eva tad brahmÃkramya prayanti iyaæ vai rathantaram asyÃm eva prati«ÂhÃya sattram Ãsate vÃmadevyaæ bhavati paÓavo vai vÃmadevyaæ paÓÆnÃm avaruddhyai prÃjÃpatyaæ vai vÃmadevyaæ prajÃpatÃv eva prati«ÂhÃya sattram Ãsate naudhasaæ bhavati brahma vai naudhasaæ brahma prÃyaïÅyam ahar brahmaïa eva tad rahmÃkramante kÃleyaæ bhavati samÃnaloke vai kÃleya¤ ca rathantara¤ ceyaæ vai rathantaraæ paÓava÷ kÃleyam asyä caiva paÓu«u ca prati«ÂhÃya sattram Ãsate dravadi¬aæ tathà hy etasyÃhno rÆpaæ stoma÷ pra somÃso madacyuta iti gÃyatrÅ bhavati madavad vai rasav­t t­tÅyasavanaæ madam eva tad rasaæ dadhÃty ayà pasvasva devayur ity eti rathantarasya rÆpaæ rÃthantaraæ hy etad aha÷ pavate 'har yato harir iti b­hato rÆpaæ b­had eva tad etasminn ahani yunakti tad yuktaæ Óva Ãrabhante pra sunvÃnÃyÃndhasa iti pravatyo bhavanti praïinÅïyam iva hy etad ahar abhi priyÃïi pavate ca nohita ity abhÅti rathantarasya rÆpaæ rÃthantaraæ hy etad aha÷ yaj¤Ã yaj¤Ã vo agnaya ity agner vai yaj¤o yaj¤a eva tad yaj¤aæ prati«ÂhÃpayati gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam saæhitaæ bhavati vyak«araïidhanaæ prati«ÂhÃyai prati«ÂhÃyaiva sattram Ãsate saphaæ bhavati saphena vai devà imÃn lokÃn samÃpnuvvan yat samÃpnuvaæs tat saphasya saphatvam imÃn evaitena lokÃn samÃpya sattram Ãsate Ãk«Ãraæ bhavati a«Âau và etÃ÷ kÃdughà Ãsaæs tÃsÃm (?) ekà samaÓÅryata sà k­«ir abhavad ­dhyate 'smai k­«au ya evaæ veda tÃsu devÃsurà aspardhanta te devà asurÃn kÃmadughÃbhya Ãk«ÃreïÃnudanta nudate bhrÃt­vyaæ kÃmadughÃbhya Ãk«Ãreïa tu«ÂuvÃna÷ ebhyo vai lokebhyo raso 'pÃkrÃmat taæ prajÃpatir Ãk«ÃreïÃk«Ãrayad yad Ãk«Ãrayat tad Ãk«ÃrasyÃk«Ãratvam tasmÃd ya÷ purà puïyo bhÆtvà paÓcÃt pÃpÅyÃn syÃd Ãk«Ãraæ brahma sÃma kurvÅtÃtmany eved indriyaæ vÅryaæ rasam Ãk«Ãrayati janu«aikarco bhavato 'hno dh­tyai yad và etasyÃhno 'dh­taæ tad etÃbhyÃæ dÃdhÃra gaurÅvitaæ bhavati gaurÅvitir và etac chÃktyo brÃhmaïo 'tiriktam apaÓyat tad gaurÅvitam abhavat atiriktaæ và etad atiriktena stuvanti yad gaurÅvitenÃhÅnä chavastanavad bhavaty api prajÃyà upakÊptam v­«Ã và etad vÃjisÃma v­«abho retodhà adya stuvanti Óva÷ prajÃyate anu«Âubhi chandasÃæ kriyate 'nu«Âub bhi chandasÃæ yoni÷ svÃyÃm eva tad yonau reto dhatte prajÃtyai prajÃyate bahur bhavati ya evaæ veda dvyudÃsaæ bhavaty etau và udÃsau svargasya lokasyÃvasÃnadarÓau pÆrveïa pÆrvam aha÷ saæsthÃpayanty uttareïottaram ahar abhyativadanti tad yathÃda÷ pÆrvedyu÷ spa«Âaæ t­ïodakam anvavasyanto yanty evam eva tÃbhyÃæ svargaæ lokam anvavasyanto yanti gautamaæ bhavati sÃmÃr«eyavat svargÃya yujyate svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ yad u caivÃnu«tÂubhasya madhye nidhanasya brÃhmaïaæ tad du caitasya kÃvaæ bhavati lokabindu÷ sÃma vindate lokaæ kÃvena tu«ÂuvÃna÷ svÃrasu svareïa svareïa hi devebhyo 'ntato 'nnÃdyaæ pradÅyate svareïaiva tad devebhyo 'ntato 'nnÃdyaæ pra yacchati yaj¤Ãyaj¤Åyaæ bhavati vÃg yaj¤Ãyaj¤Åyaæ vÃci yaj¤a÷ prati«Âhito vÃcy eva tad yaj¤am antata÷ prati«ÂhÃpayanti taæ vÃco 'dhi Óva Ãrabhante triv­d eva stomo bhavati tejase brahmavarcasÃya pratipad bhavati samÃrabhate dvirÃtrasyÃvrisraæsÃya pavasvendo v­«Ãsuta ity anurÆpyo bhavati v­«Ãvad và eta aindraæ trai«Âubham ahar yat dvitÅyaæ tad eva tad abhivadati pÆrvam u tad rÆpam apareïa rÆpeïÃnuvadati yat pÆrvaæ rÆpam apareïa rÆpeïÃnuvadati tad anurÆpasyÃnurÆpatvam anurÆpa enaæ putro jÃyate ya evaæ veda stotrÅyÃnurÆpau t­cau bhavata÷ prÃïÃpÃnÃnÃm avarudhyai v­«aïvantas t­cà bhavatÅndriyasya vÅryasyÃvarudhyai t­ca uttamo bhavati yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudyanti pa¤dadaÓa eva stomo bhavati ojasy eva tad vÅrye pratiti«Âhati ojo vÅryaæ pa¤cadaÓa÷ ubhÃbhyÃæ vai rÆpÃbhyÃæ bahi«pavamÃnyo yujyante yatsÃmà stomo bhavati tad Ãjye«u nirÃhopasthitÃny ÃjyÃni bhavanti agniæ dÆtaæ v­ïÅmahe mitraæ vayaæ havÃmaha indram id gÃthino b­had indro agnà namo b­had iti bÃrhatam eva tad rÆpaæ nirdyotayati stoma÷ v­«Ã pavasva dhÃrayeti gÃyatrÅ bhavaty ahno dh­tyai v­«aïvatyas tri«Âubho rÆpeïa trai«Âubhaæ hy etad aha÷ punÃnas soma dhÃrayeti dh­tyai v­«Ã Óoïo abhikanikradad gà iti v­«aïvatyas tri«Âubho rÆpeïa sam­ddhà v­«aïvad và etad aindraæ trai«Âubham ahar yat dvitÅyaæ tad eva tad abhivadati gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam yauktÃÓvaæ bhavati yuktÃÓvo va ÃÇgirasa÷ ÓiÓÆ jÃtau viparyaharat tasmÃn mantro 'pÃkrÃmat sa tapo 'tapyata sa etad yauktÃÓvam apaÓyat taæ mantra upÃvartata tad vÃva sa tarhy akÃmayata kÃmasani sama yauktÃÓvaæ kÃmam evaitenÃvarundhe ÃyÃsye bhavata÷ ayÃsyo và ÃÇgirasa ÃdityÃnÃæ dÅk«itÃnÃm annÃdyam ÃÓnÃt taæ Óug Ãrcchat sa tapo 'tapyata sa ete ÃyÃsye apaÓyat tÃbhyÃæ Óucam apÃhatÃpa Óucaæ hata ÃyÃsyÃbhyÃæ tu«ÂuvÃna÷ ebhyo vai lokebhyo v­«Âir apÃkrÃmat tÃm ayÃsya ÃyÃsyÃbhyÃm acyÃvayat cyÃvayati v­«Âim ÃyÃsyÃbhyÃæ tu«ÂuvÃna÷ annÃdyaæ vÃva tad ebhyo lokebhyo 'pÃkrÃmat tad ayÃsya ÃyÃsyÃbhyÃm acyÃvayat cyÃvayaty annÃdyam ÃyÃsyÃbhyÃæ tu«ÂuvÃna÷ vÃsi«Âhaæ bhavati vasi«Âho và etena vai¬ava÷ stutväjasà svargaæ lokam apaÓyat svargasya lokasyÃnukhyÃtyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ stoma÷ tvÃm id dhi havÃmaha iti tvam iti b­hato rÆpaæ bÃrhataæ hy etad aha÷ abhiprava÷ surÃdhasam iti yu¤jate vai pÆrveïÃhnà hy etena prayanti tvÃm idà hyo nara ity adya caiva hyaÓ ca samÃrabhate dvirÃtrasyÃvisraæsÃya b­had bhavati var«ma vai b­had var«ma dvitÅyam ahar var«maïa eva tad var«mÃkramante Óyetaæ bhavati sÃmnorvÃho yaj¤asya santatyai mÃdhucchandasaæ bhavati sÃmÃr«eyavat svargÃya yujyate svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ Ærdhve¬aæ tathà hy etasyÃhno rÆpaæ stoma÷ yas te mado vareïya iti gÃyatrÅ bhavati madavad vai rasavat t­tÅyasavanaæ madam eva tad rasaæ dadhÃti pavasva madhumattama iti pavanta iva hy etenÃhnà madhumattama ity annaæ vai madhv annÃdyam eva tad yajamÃne dadhÃti indram accha sutà ima itÅndriyasya vÅryasyÃvarudhyai ayaæ pÆ«Ã rayir bhaga iti anu«Âubha÷ satyas tri«Âubho rÆpeïa trai«Âubhaæ hy etad aha÷ v­«ÃmatÅnÃæ pavate vicak«aïa iti jagatya÷ satyas tri«Âubho rÆpeïa trai«Âubhaæ hy etad aha÷ gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam hÃvi«mataæ bhavati havi«mÃæÓ ca vai havi«k­c cÃÇgirasÃv ÃstÃæ dvitÅye 'hani havi«mÃn arÃdhnon navame 'hani havi«k­t ayaæ havi«mÃn ity eva jÃtam ahar jÃtaæ somaæ prÃha devebhya÷ sÃmnaivÃsmà ÃÓi«am ÃÓÃste sÃma hi saty ÃÓÅ÷ ÓaÇku bhavaty ahno dh­tyai yad và adh­taæ ÓaÇkunà tad dÃdhÃra tad u sÅdantÅyam iy Ãhur etena vai prajÃpatir Ærdhva imÃn lokÃn asÅdad yad asÅdat tat sÅdantÅyasya sÅdantÅyatvam Ærdhva imÃn lokÃn sÅdati sÅdantÅyena tu«ÂuvÃna÷ suj¤Ãnaæ bhavati svarvad vai rÃthantaraæ rÆpaæ svarïadhanaæ bÃrhatam svarïadhanaæ bhavati tathà hy etasyÃhno rÆpam pluvau và etÃv upohante svargasya lokasya sama«Âyai gaurÅvitaæ bhavati yad eva gaurÅvitasya brÃhmaïam krau¤caæ bhavati vÃg vai krau¤caæ vÃg dvÃdaÓÃho vÃcy eva tad vÃcà stuvate yaj¤asya prabhÆtyai yÃmaæ bhavati etena vai yamo 'napajayyam amu«ya lokasyÃdhipatyam ÃÓnutÃnapajayyam amu«ya lokasyÃdhipatyam aÓnute yÃmena tu«ÂuvÃna÷ etena vai yamÅ yamaæ svargaæ lokam agamayat svargasya lokasyÃnukhyÃtyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ stoma÷ ehy Æ «u bravÃïi ta ity ehivatyai bhavanti t­tÅyasyÃhna upahavÃya santatyai apacchid iva và etad yaj¤akÃï¬aæ yad ukthÃni yad eti salomatvÃya evÃhy asi vÅrayur iti samÃnaæ vadantÅdam ittham asad iti indraæ viÓvà avÅv­dhann ity avardhanta hy etarhi yajamÃnam evaitayà vardhanti sÃkam aÓvaæ bhavaty ukthÃnÃm abhijityà abhikrÃntyai etena hy agra ukthÃny adhyajayann etenÃbhyakrÃman ÃmahÅyavaæ bhavati kÊptiÓ cÃnnÃdya¤ ca samÃnaæ vadantÅ«u kriyata idam ittham asad iti k«atraæ và etad ahar abhinirvadati yat pa¤cadaÓaæ yad gÃyatrÅ«u brahmasÃma bhavati brahma caiva tat k«atra¤ ca sayujÅ karoti brahmaiva k«atrasya purastÃn nidadhati brahmaïe k«atra¤ ca viÓa¤ cÃnuge karoti brahma vai pÆrvam aha÷ k«atraæ dvitÅyaæ yad gÃyatrÅ«u brahma sÃma bhavati brahma tad yaÓasÃrdhayati brahma hi gÃyatrÅ tad u samÃnaæ vadantÅ«u kriyate sam­ddhyai ëÂÃdaæ«Âre bhavata÷ aiyÃhà iti và indro v­tram ahann aiyÃdohoveti nyag­hïÃd vÃrtraghne sÃmanÅ vÅryavatÅ ojo evaitÃbhyÃæ vÅryam avarundhe pa¤cadaÓa eva stomo bhavaty ojasy eva tad vÅrye pratiti«Âhaty ojo vÅryaæ pa¤cadaÓa÷ davidyutaty Ãruceti t­tÅyasyÃhna÷ pratipad bhavati davidyutatÅ vai gÃyatrÅ pari«ÂobhantÅ tri«Âub gavÃÓÅr jagatÅ trÅïi rÆpÃïi samÃrabhate trirÃtrasyÃvisraæsÃya ete as­gram indava ity anurÆpo bhavati eta iti vai prajÃpatir devÃn as­jatÃs­gram iti manu«yÃn indava iti pit.­æs tad eva tad abhivadati pÆrvam u caiva tad repam apareïa rÆpeïÃnuvadati yat pÆrvaæ rÆpam apareïa rÆpaïo 'nuvadati tad anurÆpasyÃnurÆpatvam anurÆpa enaæ putro jÃyate ya evaæ veda stotrÅyÃnurÆpau t­co bhavata÷ prÃïÃpÃnÃnÃm avarudhyai rÃjà medhÃbhir Åyate pavamÃno manÃv adhy antarik«eïa yÃtava iti antarik«adevatyas t­co bhavaty antarik«adevatyam etad ahar yat t­tÅyaæ tad eva tad abhivadati pa¤carcau bhavati pa¤capadà paÇkti÷ pÃÇktam annam annÃdyasyÃvarudhyai t­ca uttamo bhavati yenaiva prÃïena prayanti tam abhy upayÃnti saptadaÓa eva stomo bhavati prati«ÂhÃyai prajÃtyai agninÃgni÷ samidhyata ity Ãgreyam Ãjyaæ bhavati pÆrve eva tad ahanÅ samiddhe t­tÅyam ahar abhisamindhe mitraæ huve pÆtadak«am iti rÃthantaram maitrÃvaruïam huva iti vai rÃthantaraæ rÆpam rathantaram etat parok«aæ yad vairÆpaæ rÃthantaram eva tad rÆpaæ nirdyotayati indreïa saæ hi d­k«usa ity aindram sam iva và ime lokà dad­Óire 'ntarik«adevatyam etad ahar yat t­tÅyaæ tad eva tad abhivadati tà huve yayor idam iti rÃthantaram aindrÃgnam huva iti vai rÃthantaraæ rÆpaæ rathantaram etat parok«aæ yad vairÆpaæ rÃthantaram eva tad rÆpaæ nirdyotayati stoma÷ uccà te jÃtam andhasa iti gÃyatrÅ bhavati udvad và etad ahar yat t­tÅyaæ tad eva tad abhivadati andhasvatÅ bhavaty ahar và andho 'hna Ãrambha÷ abhi somÃsa Ãyava iti abhÅti rathantarasya rÆpaæ b­had iti b­hata ubhayo÷ saha rÆpam upaity ubhau hi varïÃv etad aha÷ tisro vÃca Årayati pravahnir iti t­tÅyasyÃhno rÆpaæ tena t­tÅyam ahar Ãrabhante tri«Âubha÷ satyo jagatyo rÆpeïa jÃgataæ hy etad aha÷ gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam vai«Âambhaæ bhavati ahar và etad avlÅyata tad devà vai«Âambhair vya«Âabhnuvaæs tad vai«Âambhasya vai«Âambhatvam diÓa iti nidhanam upayanti diÓÃæ dh­tyai paurÆmadgaæ bhavati ahar và etad avlÅyamÃnaæ tad rak«Ãæsy anvasacanta tasmÃd devÃ÷ paurÆmadgena rak«Ãæsy apÃghnann apa pÃpmÃnaæ hate paurÆmadgena tu«ÂuvÃna÷ devÃÓ ca vÃsurÃÓ cÃspardhanta te devà asurÃïÃæ paurÆmadgena puro 'majjayan yat puro 'majjayaæs tasmÃt paurÆmadgaæ pÃpmÃnam evaitena bhrÃt­vyaæ majjayati gautamaæ bhavati yad eva gautamasya brÃhmaïam ubhayata÷ stotraæ tathà hy etasyÃhno rÆpam antarik«aæ bhavati antarik«adevatyam etad ahar yat t­tÅyam antarik«a eva tad antarik«eïa stuvate prati«ÂhÃyai ëkÃraïidhanaæ kÃïvaæ bhavati as iti vai rÃthantaraæ rÆpaæ has iti bÃrhataæ t­tÅyam eva tad rÆpam upayanti sam­dhyai aÇgirasÃæ saækroÓo bhavati etena và aÇgirasa÷ saækroÓamÃnÃ÷ svargaæ lokam Ãpan svargasya lokasyÃnukhyÃtyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ stoma÷ yady Ãva indra te Óatam iti Óatavatyo bhavanti Óatavad vai paÓÆnÃæ rÆpaæ sahasravat paÓÆnÃm evaitÃbhÅ rÆpam avarÆndhe vayaÇ ghatvà sutÃvanta iti satob­hatyo var«ÅyaÓ chanda Ãkramate 'napabhraæÓÃya taraïir it si«Ãsati vÃjaæ purandhyà yujÃ/ Ãva indraæ puruhÆtaæ na me girety Ãvad ak«aram uddhatam iva vai t­tÅyam ahar yad eva tÃvad ak«araæ bhavaty ahar evaitena prati«ÂhÃpayati pa¤canidhanaæ vairÆpaæ p­«Âhaæ bhavati diÓÃæ dh­tyai pa¤capadà paÇkti÷ pÃÇktam annam annÃghasyÃvarÆdhyai diÓÃæ và etat sÃma yad vairÆpaæ diÓo hy evaitenÃbhivadati atha yat pa¤canidhanaæ tenartÆnÃæ pa¤ca hy ­tava÷ ­tubhiÓ ca và ime lokà digbhiÓ cÃv­tÃs te«v evobhaye«u yajamÃnaæ prati«ÂhÃpayati yajamÃnaæ và anupratiti«Âhantam udgÃtà pratiti«Âhati ya evaæ vidvÃn vairÆpeïodgÃyati digvad bhavati bhrÃt­vyasyÃpanutyai diÓaæ viÓam iti nidhanam upayanti diÓÃæ dh­tyai has ity upari«ÂÃd diÓÃæ nidhanam upayanti tena bÃrhatam rÃthantaro và ayaæ loko bÃrhato 'sÃv ubhe eva tad b­hadrathantarayo rÆpeïÃparÃdhnoti ana¬vÃhau và etau devayÃnau yajamÃnasya yad b­hadrathantare tÃv eva tad yunakti svargasya lokasya sama«Âyai aÓvavad bhavati prajÃtyai yathà maï¬Æka àkaroty evaæ nidhanam upayanty ayÃtayÃmatÃyai dvÃdaÓa vairÆpÃïi bhavanti dvÃdaÓamÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsara eva pratiti«Âhati virÆpa÷ saævatsaro virÆpam annÃdyasyÃvarudhyai mahÃvai«Âambhaæ brahmasÃma bhavaty annÃdyasyÃvarudhyai yadà vai puru«o 'nnam atty athÃntarato vi«Âabdha÷ diÓa iti nidhanam upayanti diÓÃæ dh­tyai sato b­hatÅ«u stuvanti pÆrvayor ahno÷ pratyudyamÃya rauravam acchÃvÃkasÃma bhavati agnir vai rÆro rÆdro 'gni÷ agnir và etasya paÓÆn apakramayati yasya paÓavo 'pakrÃmanty agnir eva tasya paÓÆn abhikramayati yasya paÓavo 'bhikrÃmanti abhy abhy evÃsya paÓava÷ krÃmanti ya evaæ vidvÃn rauraveïa stuvate pari«Âubdhe¬aæ tathà hy etasyÃhno rÆpaæ stoma÷ ''tisro vÃca udÅrata'' iti t­tÅyasyÃhno rÆpaæ tena t­tÅyam ahar Ãrabhante udvad và etat trivad ahar yat t­tÅyaæ tad eva tad abhivadati ''à sotà pari«i¤cata'' iti parivatyo bhavanti anto vai t­tÅyam ahas tasyaitÃ÷ paryÃptyai ''sakhÃya Ãni«Ådata'' ity uddhattam iva vai t­tÅyam ahar yad Ãha ni«Ådatety ahar evaitena prati«ÂhÃpayati ''sutÃso madhumattamÃ'' ity anu«Âubha÷ satyo jagatyo rÆpeïa jÃgataæ hy etad aha÷ ''pavitraæ te vitataæ brahmaïaspata'' iti vitatam iva và idam antarik«am antareme antarik«adevatyam etad ahar yat t­tÅyaæ tad eva tad abhivadati gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam pëÂhauhaæ bhavati pa«Âhavì và etenÃÇgirasaÓ caturthasyÃhno vÃcaæ vadantÅm upÃÓ­ïot sa ho vÃg iti nidhanam upait tad asyÃbhyuditaæ tad ahar avasat vÃca÷ sÃma bhavati vÃg vai dvÃdaÓÃho vÃcy eva tad vÃcà stuvate yaj¤asya prabhÆtyai ni«kirÅyÃ÷ sattram Ãsata te t­tÅyam ahar na prÃjÃnaæs tÃn etat sÃma gÃyamÃnÃn vÃg upÃplavat tena t­tÅyam aha÷ prÃjÃnaæs te 'bruvann iyaæ vÃva nas t­tÅyam ahar adÅd­Óad iti t­tÅyasyaivai«Ãhno d­«Âi÷ Óauktaæ bhavati Óuktir và etenÃÇgiraso '¤jasà svargaæ lokam apaÓyat svargasya lokasyÃnukhyÃtyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ gaurÅvitaæ bhavati yad eva gaurÅvitasya brÃhmaïam tvëÂrÅsÃma bhavati indraæ và ak«yÃmayiïaæ bhÆtÃni nÃsvÃpayaæs tam etena tvëÂrayo 'svÃpayaæs tad vÃva tÃs tarhy akÃmayanta kÃmasani sÃma tvëÂrÅsÃma kÃmam evaitenÃvarundhe indro v­trÃd vibhyad gÃæ prÃviÓat taæ tvëÂrayo 'bruvaæ janayÃmeti tam etai÷ sÃmabhir ajanayaæ jÃyÃmahà iti vai sattram Ãsate jÃyanta eva ari«Âaæ bhavati devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta yaæ devÃnÃm aghnan na sa samabhavad yam asurÃïÃæ saæ so 'bhavat te devÃs tapo 'tapyanta ta etad ari«Âam apaÓyaæs tato 'yaæ devÃnÃm aghnat saæ so 'bhavad yam asurÃïÃæ na sa samabhavad anenÃri«Ãmeti tad ari«ÂasyÃri«Âatvam ari«Âayà evÃri«Âam antata÷ kriyate trŬaæ bhavati trirÃtrasya dh­tyai dravantÅm i¬Ãm uttamÃm upayanti caturthasyÃhna÷ santatyai stoma÷ pramaæhi«ÂhÃya gÃyateti yad gÃyateti mahasa eva tad rÆpaæ kriyate ''taæ te mad aÇgaïÅm asÅti madavad vai rasavat t­tÅyasavanaæ madam eva tad rasaæ dadhÃti ''ÓrudhÅ havaæ tiraÓcyÃ'' iti Órutyà eva pramaæhi«ÂhÅya bhavati pramaæhi«ÂhÅyena và indro v­trÃya vajraæ prÃvartayat tam ast­ïuta bhrÃt­vyavÃn pramaæhi«ÂhÅyenokthÃni praïayeta st­ïute bhrÃt­vyaæ vasÅyÃæ Ãtmanà bhavati hÃrivarïaæ bhavati indraÓ ca vai namuciÓ cÃsura÷ samadadhÃtÃæ na no naktan na divÃhanan nÃrdreïa na Óu«keïeti tasya vyu«ÂÃyÃm anudita Ãditye 'pÃæ phenena Óiro 'chinad etad vai na naktaæ na divà yat vyu«ÂÃyÃm anudita Ãditya etan nÃrdran na Óu«kaæ yad apÃæ phenas tad enaæ pÃpÅyÃæ vÃcaæ vadad anvavartata vÅrahan na druho druha iti tan narcà na sÃmnÃpahantum aÓaknot hÃrivarïasyaiva nidhanenÃpÃhata apaÓucaæhate hÃrivarïasya nidhanena Óriyaæ ca haraÓ copaiti tu«ÂuvÃna÷ tairaÓcayaæ bhavati aÇgirasa÷ svargaæ lokaæ yanto rak«Ãæsy anvasacanta tÃny etena tiraÓcÃÇgirasas tiryaÇ paryavaid yat tiryaÇ aparyavait tasmÃt tairaÓcyaæ pÃpmà vÃva sa tÃn asacata taæ tairaÓcyenÃpÃghnatÃpa pÃpmÃnaæ hate tairaÓcyena tu«ÂuvÃna÷ saptadaÓa eva stomo bhavati prati«ÂhÃyai prajÃtyai ''pra ta ÃÓvinÅ÷ pavamÃnadhenava'' iti caturthasyÃhna÷ pratipad bhavati Ãpte trirÃtre rÆpeïa gÃyatryo dvitÅyaæ prayanti prati vai gÃyatryà rÆpam jagatÅ pratipad bhavati jÃgatam etad ahar yat t­tÅyaæ jagatyà eva taj jagatÅm abhisaækrÃmanti yad ato 'nyà pratipatsyÃt pratikÆlaæ vÃnukÆlaæ và syÃt pavamÃno ajÅjanad ity anurÆpo bhavati janadvad và etad ahar yac caturtham annÃdyaæ janayati virÃjaæ janayaty ekaviæÓaæ stomaæ janayati pÆrvam u caiva tad rÆpam apareïa rÆpeïÃnuvadati tad anurÆpasyÃnurÆpatvam anurÆpa enaæ putro jÃyate ya evaæ veda stotrÅyÃnurÆpau t­cau bhavata÷ prÃïÃpÃnÃnÃm avarudhyai «a¬­cau bhavata ­tÆnÃæ dh­tyai t­ca uttamo bhavati yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudyanti ekaviæÓa eva stomo bhavati prati«ÂhÃyai pratiti«Âhati ''janasya gopà ajani«Âa jÃg­vi÷'' ity Ãgneyam Ãjyaæ bhavati janadvad và etad ahar yac caturtham annÃdyaæ janayati virÃjaæ janayaty ekaviæÓaæ stomaæ janayati ''ayaæ vÃæ mitrÃvarÆïÃ-'' iti bÃrhataæ maitrÃvarÆïam b­had etat parok«aæ yad vairÃjaæ bÃrhatam eva tad rÆpaæ nirdyotayati ''indro dadhÅco asthabhir'' iti dÃdhÅcas t­co bhavati dadhyaÇ và ÃÇgiraso devÃnÃæ purodhÃnÅya ÃsÅd annaæ vai brahmaïa÷ purodhà annÃdyasyÃvarudhyai ''iyaæ vÃmasya manmana'' ity aindrÃgnam ''indrÃgnÅ pÆrvyastutir abhrÃd v­«Âir ivÃjani-'' ity Ãnu«ÂubhÅ vai v­«Âir Ãnu«Âubham etad ahar yac caturthaæ samÅcyau virÃjau dadhÃty annÃdyÃya stoma÷ ''payasva dak«asÃdhana'' iti gÃyatrÅ bhavati sidhyai yat pavasveti tad b­hato rÆpaæ bÃrhataæ hy etad aha÷ ''tavÃhaæ soma rÃraïa sakhya indo dive dive/ purÆïi babhro nicaranti mÃm ava paridhÅær atitÃæ ihi-'' iti ati hy Ãya¤ chakunà iva paptim ety ati hy apatat punÃno akramÅd abhÅti gÃyatrya÷ satyas tri«Âubho rÆpeïa tasmÃt tri«ÂubhÃæ loke kriyante gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam caturïidhanam Ãtharvaïaæ bhavati catÆrÃtrasya dh­tyai catu«padÃnu«ÂubhÃnu«Âubham etad ahar yac caturtham bhe«ajaæ vÃtharvaïÃni bhe«ajam eva tat karoti nidhanakÃmaæ bhavati ekaæ và anyena niruktena nidhanena kÃmaæ sanoty athaitan nidhanakÃmaæ sarve«Ãæ kÃmÃnÃm avarudhyai ëÂÃdaæ«Âraæ bhavati yad evëÂÃdaæ«Ârasya brÃhmaïam ÃbhÅÓavaæ bhavaty ahno dh­tyai yad và adh­tam abhÅÓunà tad dÃdhÃra anutunnaæ gÃyati tathà hy etasyÃhno rÆpam caturïidhanam ÃÇgirasaæ bhavati catÆrÃtrasya dh­tyai sva÷ p­«Âhaæ tathà hy etasyÃhno rÆpam sattrÃsÃhÅyaæ bhavati yad và asurÃïÃm aso¬ham ÃsÅt tad devÃ÷ sattrÃsÃhÅyenÃsahanta sattrainÃn asak«mahÅti tat sattrÃsÃhÅyasya sattrÃsÃhÅyatvam sattrà bhrÃt­vyaæ sahate sattrÃsÃhÅyena tu«ÂuvÃna÷ gÃyatrÅ«u stuvanti prati«ÂhÃyai brahmavarcasÃya yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudyanti v­«aïvatyo gÃyatrayo bhavanti tad u trai«ÂubhÃd rÆpÃn nayanti stoma÷ ''pibà somam indra mandatu tvà yante su«Ãva haryaÓvÃdri÷/ sotur bÃhubhyÃæ suyato nÃrvÃ-'' ity ayatam iva vai caturtham ahas tasyaiva yatyai viÓvÃ÷ p­tanà abhibh­tarannara ity atijagatÅ var«ÅyayaÓ chanda Ãkramate 'napabhraæÓÃya apabhraæÓa iva và e«a yaj jayÃyasaÓ chandasa÷ kanÅyaÓ chanda upaiti yad e«Ã caturthe 'hany atijagatÅ kriyate 'napabhraæÓÃya yo rÃjà car«aïÅnÃm iti rÃjye hy etarhi vÃco 'gacchan rÃjyam evaitayà yajamÃnaæ gamayanti chandobhir vai devà Ãdityaæ svargaæ lokam aharan sa nÃdhriyata taæ vairÃjasya nidhanenÃd­æhaæs tasmÃt parÃÇ cÃrvÃÇ cÃdityas tapati parÃÇ cÃrvÃÇ cekÃra÷ prastÃvaæ prastutya vi«ÂambhÃn vi«Âabhnoti mukhata eva tad annÃdyaæ dhatte mukhaæ hi sÃmna÷ prastÃva÷ daÓak­tvo vi«Âabhnoti daÓÃk«arà virÃÇ vairÃjam annam annÃdyasyÃvarudhyai triæÓatk­tvo vi«Âabhnoti bhÆyaso 'nnÃdyasyÃvarudhyai vairÃjaæ sÃma bhavati virÃÂsu stuvanti vairÃjà vi«ÂambhÃ÷ samÅcÅr virÃjo dadhÃty annÃdyÃya anutunnaæ gÃyati retodheyÃyÃnutunnÃd dhi reto dhÅyate dak«iïa ÆrÃv udgatur agniæ manthanti dak«iïato hi reta÷ sicyate upÃk­te 'hiÇk­te manthanti jÃtam abhihiÇkaroti tasmÃj jÃtaæ putraæ paÓavo 'bhihiÇkurvanti tasmai jÃtÃyÃmÅmÃæsanta gÃrhapatye praharÃmÃ3 ÃgnÅdhrÃ3 ÃhavanÅyÃ3 iti ÃhavanÅye praharanty etad Ãyatano vai yajamÃno yadà havanÅye svam eva tad Ãyatanaæ jyoti«mat karoti jyoti«mÃn brahmavarcasÅ bhavati ya evaæ veda abhijuhoti ÓÃntyai ÃjyenÃbhijuhoti tejo và Ãjyaæ teja eva tad Ãtman dhatte ''preddho agne dÅdihi puro na'' iti virÃjÃbhijuhoty annaæ virì annÃdyasyÃvarudhyai traiÓokaæ brahmasÃma bhavati atijagatÅ«u stuvanty ahna utkrÃntyà ud và etenÃhnà krÃmanti diveti nidhanam upayanti pÃpmano 'pahatyà apapÃpmÃnaæ hate traiÓokena tu«ÂuvÃna÷ bhÃradvÃjasya p­Óny achÃvÃkasÃma bhavati annaæ vai devÃ÷ p­ÓnÅti vadanty annÃdyasyÃvarudhyai i¬Ãbhir ai¬aæ tathà hy etasyÃhno rÆpaæ stoma÷ ''paripriyà diva÷ kavir'' iti parivatyo bhavanty anto vai caturtham ahas tasyaitÃ÷ paryÃptyai tvaæ hy aÇga daivyeti tvam iti b­hato rÆpaæ bÃrhataæ hy etad aha÷ soma÷ punÃna Ærmiïà vyaævÃraæ vidhÃvati/ agre vÃca÷ pavamÃna÷ kanikradad iti agraæ hy etarhi vÃco 'gacchann agram evaitayà yajamÃnaæ gamayanti ''puro jitÅvo andhasÃ-'' iti virÃjau vairÃjaæ hy etad aha÷ ''soma÷ pavate janità matÅnÃm'' iti prÃtassavane «o¬aÓinaæ g­hÅtaæ taæ t­tÅyasavane prajanayanti tri«Âubha÷ satyo jagatyo rÆpeïa tasmÃj jagatÅnÃæ loke kriyante gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam aurïÃyavaæ bhavati aÇgiraso vai sattram Ãsata te«Ãm Ãpta÷ sp­ta÷ svargo loka ÃsÅt panthÃnaæ tu devayÃnaæ na prÃjÃnaæs te«Ãæ kalyÃïa ÃÇgiraso dhyÃyam udavrajat sa ÆrïÃyuæ gandharvam apsarasÃæ madhye preÇkhayamÃïam upait sa iyÃm iti yÃæ yÃm abhyadiÓat sainam akÃmayata tam abhyavadat kÃlyÃïÃ3 ity Ãso vai va÷ sp­ta÷ svargo loka÷ panthÃnaæ tu devayÃnaæ na prajÃnÅthedaæ sÃma svargyaæ lokam e«y atha mà tu vocoham adarÓam iti sa ait kalyÃïa÷ so 'bravÅd Ãpto vai na÷ sp­ta÷ svargo loka÷ panthÃnaæ tu devayÃnaæ prajÃnÅma idaæ sÃma svargyaæ tena stutvà svargaæ lokam e«yÃma iti kas te 'vocad ity aham evÃdarÓam iti tena stutvà svargaæ lokam Ãyann ahÅyata kalyÃïo 'n­taæ hi so 'vadat sa e«a÷ Óvitra÷ svargyaæ và etat sÃma svargaloka÷ puïyaloko bhavaty aurïÃyavena tu«ÂuvÃna÷ b­hatkaæ bhavati sÃmÃr«eyeïa praÓastaæ tvaæ hÅty annÃdyasyÃvarudhyai hÅti và annaæ pradÅyate «o¬aÓinam u caivaitenodyacchati ÃtÅ«ÃdÅyaæ bhavati Ãyur và ÃtÅ«ÃdÅyam Ãyu«o '«arudhyai Ãtamitor nidhanam upayanty Ãyur eva sarvam Ãpnuvanti nÃnadaæ bhavati jyÃyo 'bhyÃrambham atihÃya pa¤cam aha÷ «a«ÂhasyÃhna Ãrambhas tena «a«Âham ahar Ãrabhante santatyai «o¬aÓÃk«areïa prastauti «o¬aÓinam u caivaitenodyacchati ÃndhÅgavaæ bhavati kayor annÃdyam avarÆndha ÃndhÅgavena tu«ÂuvÃna÷ vÃtsapraæ bhavati etasmin vai vairÃjaæ prati«Âhitaæ pratiti«Âhati vÃtsapreïa tu«ÂuvÃna÷ vatsaprÅr bhÃlandana÷ ÓraddhÃæ nÃvindata sa tapo 'tapyata sa etad vÃtsapram apaÓyat sa ÓraddhÃm avindata Óraddhà vindÃmahà iti vai sattram Ãsate vindate ÓraddhÃm Ånidhanaæ tathà hy etasyÃhno rÆpaæ nidhanÃntÃ÷ pavamÃnà bhavanty ahno dh­tyai stoma÷ ''agniæ vo v­dhantam'' iti avardhanta hy etarhi yajamÃnam eva tathà vardhayanti ''vayam u tvÃm apÆrvya-'' ity apÆrvÃæ hy etarhi prajÃpates tanÆm agacchann apÆrvam evaitayà yajamÃnaæ gamayanti ''imam indra sutaæ piba jye«Âham amartyaæ madam'' iti jyai«Âhaæ hy etarhi vÃco 'gacchan jyai«Âhyam evaitayà yajamÃnaæ gamayanti saindhuk«itaæ bhavati sindhuk«id vai rÃjanyar«ir jyog aparuddhaÓ caran sa etat saindhuk«itam apaÓyat so 'vÃgacchat pratyati«Âhad avagacchati pratiti«Âhati saindhuk«itena tu«ÂuvÃna÷ saubharaæ bhavati b­hatas teja÷ pannam iva vai caturtham ahas tad etena b­hatas tejasottabhnoti saubhareïa vasi«Âhasya priyaæ bhavati etena vai vasi«Âha indrasya premÃïam agacchat premÃïaæ devatÃnÃæ gacchati vÃsi«Âhena tu«ÂuvÃna÷ stoma÷ indraÓ ca b­hac ca samabhavatÃæ tam indraæ b­had ekayà tanvÃty aricyata tasyà abibhedanayà mÃbhibhavi«yatÅti so 'bravÅt «o¬aÓÅ te 'yaæ yaj¤akratur astv iti sa «o¬aÓy abhavat tad asya janma atiÓriyà bhrÃt­vyaæ ricyate yo gÃyatrÅ«u dvipadÃsu b­hatà «o¬aÓinà stute ''upa no haribhi÷ stutam'' ity età vai gÃyatryo dvipadà etÃsu stotavyam indra÷ prajÃpatim upÃdhÃvad v­traæ hanÃnÅti tasmà etÃm anu«Âubham apaharasaæ prÃyacchat tayà nÃst­ïuta yad ast­tà vyanadat tan nÃnadasya nÃnadatvam taæ punar upÃdhÃvat tasmai saptÃnÃæ hotrÃïÃæ haro nirmÃya prÃyacchat tam ast­ïuta st­ïute taæ yaæ tustÆr«ate ya evaæ veda tasmÃd dharivatÅ«u stuvanti harivatÅ÷ Óaæsanti harivatÅ«u graho g­hyate haro hy asmai nirmÃya prÃyacchat ekaviæÓÃyatano và e«a yat «o¬aÓÅ sapta hi prÃtassavane hotrà va«aÂkurvanti sapta mÃdhyandine savane sapta t­tÅyasavane gaurÅvitaæ bhavati gaurÅvitir và etac chÃktyo brahmaïo 'tiriktam apaÓyat tad gaurÅvitam abhavad atiriktaæ etad atiriktena stuvanti yad gaurÅvitena «o¬aÓinaæ ÓvastanavÃn bhavaty api prajÃyà upakÊpta÷ viÓÃlaæ libjayà ÓrÆtyÃbhyadhÃd iti hovÃcopoditir gopÃleyo 'nu«Âubhi nÃnadam akar gaurÅvitena «o¬aÓinam asto«Âäjasà Óriyam upÃgÃn na Óriyà avapadyata iti e«a vai viÓÃlaæ libjayà bhÆtyÃbhidadhÃti yo 'nu«Âubhi nÃnadaæ k­tvà gaurÅvitena «o¬aÓinà stute '¤jasà Óriyam upaiti na Óriyà avapadyate ÓakvarÅ«u «o¬aÓinà stuvÅta ya÷ kÃmayeta vajrÅ syÃm iti vajro vai «o¬aÓÅ vajra÷ Óakvaryo vajreïaivÃsmai vajraæ sp­ïoti vajrÅ bhavati anu«Âupsu «o¬aÓinà stuvÅta ya÷ kÃmayeta na mà vÃg ativadet vajro vai «o¬aÓÅ vÃg anu«Âub vajreïaivÃsmai vÃcaæ sp­ïoti nainaæ vÃg ativadati ''asÃvi soma indra ta'' ity etÃsu stotavyam virÃÂsv annÃdyakÃma÷ «o¬aÓinà stuvÅta vajro vai «o¬aÓÅ vairÃjam annaæ vajreïaivÃsmà annaæ sp­ïoty annÃdo bhavati ''pra vo mahe v­dhe bharadhvam'' ity etÃsu stotavyam trayastriæÓadak«arà và età virÃjo yad ekaviæÓati÷ prati«Âhà sà yad dvÃdaÓa prajÃti÷ sà prati«ÂhÃya prajÃyate no cÃntasthÃyÃæ jÅryate ya evaæ veda atha và età ekapadÃs tryak«arà vi«ïoÓ chando bhurija÷ Óakvarya÷ etÃbhir và indro v­tram ahan k«ipraæ và etÃbhi÷ pÃpmÃnaæ hanti k«ipraæ vasÅyÃn bhavati catustriæÓadak«arÃ÷ saæstuto bhavati trayastriæÓaddevattÃ÷ prajÃpatiÓ catustriæÓo devatÃnÃæ prajÃpatim evopayanty ari«Âyai hiraïyaæ sampradÃyaæ «o¬aÓinà stuvate jyoti«mÃn asya «o¬aÓÅ bhavati aÓva÷ k­«ïa upati«Âhati sÃmyek«ayÃya bhrÃt­vyalokam eva sa vidhamaæs ti«Âhati ekÃk«araæ vai devÃnÃm avamaæ chanda ÃsÅt saptÃk«araæ paramaæ navÃk«aram asurÃïÃm avamaæ chanda ÃsÅt pa¤cadaÓÃk«araæ paramaæ devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta tÃn prajÃpatir Ãnu«Âubho bhÆtvÃntarÃti«Âhat taæ devÃsurà vyahvayanta sa devÃn upÃvartata tato devà abhavan parÃsurÃ÷ bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati ya evaæ veda te devà asurÃïÃm ekÃk«areïaiva pa¤cadaÓÃk«aram av­¤jata dvyak«areïa caturdaÓÃk«araæ tryak«areïa trayodaÓÃk«araæ caturak«areïa dvÃdaÓÃk«araæ pa¤cÃk«areïaikÃdaÓÃk«araæ «a¬ak«areïa daÓÃk«araæ saptÃk«areïa navÃk«aram a«ÂÃbhir evëÂÃv av­¤jata evam eva bhrÃt­vyÃd bhÆtiæ v­Çkte ya evaæ veda aparuddhayaj¤a iva và e«a yat «o¬aÓÅ kanÅyasvina iva vai tarhi devà Ãsan bhÆyasvino 'surÃ÷ kanÅyasvina bhÆyasvinaæ bhrÃt­vyaæ v­Çkte ya evaæ veda ''yasmÃd anyo na paro 'sti jÃto ya ÃbabhÆva bhuvanÃni viÓvÃ/ prajÃpati÷ prajayà samvidÃnas trÅïi jyotÅæ «i sacate sa «o¬aÓÅ-'' ity udgÃtà graham avek«ate jyoti«mÃn asya «o¬aÓÅ bhavati ya evaæ veda ekaviæÓa eva stomo bhavati prati«ÂhÃyai pratiti«Âhati ''govit pavasva vasuvid dhiraïyavid'' iti pa¤camasyÃhna÷ pratipad bhavati govid và etad vasuvid dhiraïyavidyac chakvarya÷ paÓavaÓ Óakvarya÷ sarvaæ paÓubhir vindate ''tvaæ suvÅro asi somaviÓvavid'' ity e«a yÃva suvÅro yasya paÓavas tad eva tad abhivadati tÃs te k«arantu madhumad gh­taæ paya'' iti madhumad vai gh­taæ paya÷ paÓava÷ k«aranti tad eva tad abhivadati ''pavamÃnasya viÓvavid'' ity anurÆpo bhavati viÓvam eva tadvit tam abhivadati viÓvaæ hi paÓubhir vindate ''pra te sargà as­k«ata-'' iti s­«ÂÃnÅva hy etarhy ahÃni pÆrvam u caiva tad rÆpam apareïa rÆpeïÃnuvadati yat pÆrvaæ rÆpeïÃnuvadati tad anurÆpasyÃnurÆpatvam, anurÆpa enaæ putro jÃyate ya evaæ veda stotrÅyÃnurupau t­cau bhavata÷ prÃïÃpÃnÃnÃm avarudhyai saptarcau bhavata÷ chandasÃæ dh­tyai catur­co bhavati prati«ÂhÃyai t­ca uttamo bhavati yenaiva prÃïena prayanti tam abhy udyanti triïava eva stomo bhavati prati«ÂhÃyai pu«Âyai triv­d và e«a pu«Âa÷ ''tava Óriyo var«asy eva vidyuta'' ity Ãgneyam Ãjyaæ bhavati ÓrÅr vai paÓava÷ ÓrÅ÷ Óakvarya÷ tad eva tad abhivadati ''agneÓ cikitra u«asÃm ivetaya'' itÅtÃnÅva hy etarhy ahÃnÅti ''à te yatente rathyo yathà p­thag'' ity eva hy etarhy ahÃni yatante ''purÆruïà cid dhy asty avo nÆnaæ vÃæ varuïa-'' iti maitrÃvaruïam yad vai yaj¤asya duri«Âaæ tad varuïo g­hïÃti tad eva tad avayajati ''utti«Âhann ojasà saha-'' ity aindram pa¤ca và ­tava utthÃnasya rÆpam ojasà sahety ojasaiva vÅryeïa sahotti«Âhanti ''indrÃgnÅ yuvÃm ima'' iti rÃthantaram aindrÃgnam rathantaram etat parok«aæ yac chakvaryo rÃthantaram eva tad rÆpaæ nirdyotayati stoma÷ ''ar«Ã soma dyumattama'' iti vi«ïumatyo gÃyatryo bhavanti brahma vai gÃyatrÅ yaj¤o vi«ïur brahmaïy eva tad yaj¤aæ prati«ÂhÃpayati ''soma u«vÃïas sot­bhir'' iti simÃnÃæ rÆpaæ svenaivaitÃs tad rÆpeïa samardhayati ''yat soma citram ukthyam'' iti gÃyatrya÷ satyas tri«Âubho rÆpeïa tasmÃt tri«ÂubhÃæ loke kriyante gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam yaïvaæ bhavati paÓavo vai yaïvaæ paÓÆnÃm avarudhyai santataæ gÃyati yaj¤asya santatye adhyardhe¬aæ tathà hy etasyÃhno rÆpam ÓÃkalaæ bhavati etena vai Óakala÷ pa¤came 'hani pratyati«Âhat pratiti«Âhati ÓÃkalena tu«ÂuvÃna÷ vÃrÓaæ bhavati v­Óo vaijÃnas tryaruïasya traidhÃtavasyaik«vÃkasya purohita ÃsÅt sa aik«vÃko 'dhÃvayat brÃhmaïakumÃraæ rathena vyacchinat sa purohitam abravÅt tava mà purodhÃyÃm idam Åd­g upÃgÃd iti tam etena sÃmnà samairayat tad vÃva sa tarhy akÃmayata kÃmasani sÃma vÃrÓaæ kÃmam evaitenÃvarundhe adhyardhe¬aæ tathà hy etasyÃhno rÆpam mÃnavaæ bhavati etena vai manu÷ prajÃpatiæ bhÆmÃnam agacchat prajÃyate bahur bhavati mÃnavena tu«ÂuvÃna÷ ÃnÆpaæ bhavati etena vai vadhryaÓva ÃnÆpa÷ paÓÆnÃæ bhÆmÃnam ÃÓnuta paÓÆnÃæ bhÆmÃnam aÓnuta ÃnÆpena tu«ÂuvÃna÷ vÃmraæ bhavati mÃmÃr«eyeïa praÓastaæ yaæ vai gÃm aÓvaæ puru«aæ praÓaæsanti vÃma iti taæ praÓaæsanty ahar evaitena praÓaæsanti adhyardhe¬aæ tathà hy etasyÃhno rÆpam triïidhanam Ãgneyaæ bhavati prati«ÂhÃyai agri÷ s­«Âo nodadÅpyata taæ prajÃpatir etena sÃmnopÃdhamat sa udadÅpyata dÅptiÓ ca và etat sÃma brahmavarcasaæ ca dÅptiÓ caivaitena brahmavarcasaæ cÃvarundhe ÓaiÓavaæ bhavati ÓiÓur và ÃÇgiraso mantrak­tÃæ mantrak­d ÃsÅt sa pit.­n putrakà ity Ãmantrayata, taæ pitaro 'bruvan na dharmaæ karo«i yo na÷ pit.­n sata÷ putrakà ity Ãmantrayama iti, so 'bravÅd ahaæ vÃva va÷ pitÃsmi yo mantrak­d asmÅti, taæ deve«v ap­cchanta te devà abuvann e«a vÃva pità yo mantrak­d iti tad vai sa udajayad ujjayati ÓaiÓavena tu«ÂuvÃna÷ gÃyatrÅ«u stuvanti prati«ÂhÃyai brahmavarcasÃya yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudyanti vi«ïumatyo gÃyatryo bhavanti tad u trai«ÂubhÃd rÆpÃn na yanti stoma÷ indra÷ prajÃpatim upÃdhÃvad v­traæ hanÃnÅti tasmà etac chandobhya indriyaæ vÅryaæ nirmÃya prÃyacchad etena ÓaknuhÅti tac chakvarÅïÃæ ÓakvarÅtvaæ sÅmÃnam abhinat tat simà mahnyam akarot tan mahnyà mahÃn gho«a ÃsÅt tan mahÃnÃmnya÷ diÓa÷ pa¤capadà dÃdhÃrartÆn «aÂpadà chandÃæsi saptapadà puru«aæ dvipadà dvyopaÓÃ÷ saæstutà bhavanti tasmÃd dvyopaÓÃ÷ paÓava÷ i¬e abhito 'thakÃraæ tasmÃc ch­Çge tÅk«ïÅyasÅ stÆpÃt upak«udrà gÃyati tasmÃd upak«udrÃ÷ paÓava÷ aæsaÓli«Âà gÃyati tasmÃd asaæÓli«ÂÃ÷ paÓava÷ nÃnÃrÆpà gÃyati tasmÃn nÃnÃrÆpÃ÷ paÓava÷ Ãpo vai k«Årarasà Ãsaæste devÃ÷ pÃpavasÅyasÃd abibhayur yad apa upanidhÃya stuvate pÃpavasÅyaso vidh­tyai vidh­ti÷ pÃpavasÅyaso bhavati ya evaæ veda gÃyatram ayanaæ bhavati brahmavarcasakÃmasya svarïidhanaæ madhunÃmu«miæl loka upati«Âhate, trai«Âubham ayanaæ bhavaty ojaskÃmasyÃthakÃraïidhana mÃjyenÃmu«miæl loka upati«Âhate, jÃgatam ayanaæ bhavati paÓukÃmasye¬Ãnidhanaæ payasÃmu«miæl loka upati«Âhate a¤jasÃryo mÃlya÷ ÓakvarÅ÷ prÃrautsÅd iti hovÃcÃlammaæ pÃrijÃnataæ rajana÷ kauïayo yady enÃ÷ prati«ÂhÃpaæ Óak«yatÅty etad và etÃsÃm a¤jayati prati«Âhità ya Ãbhi÷ k«ipraæ prastutya k«ipram udgÃyati ÓakvarÅbhi÷ stutvà purÅ«eïa stuvate paÓavo vai Óakvaryo gau«Âha÷ purÅ«aæ go«Âham eva tat paÓubhya÷ paryasyanti tam evainÃn pravartyanty avisraæsÃya ''indro madÃya vÃv­dha'' ity avardhanta hy etarhi tÃsu bÃrhadgiram ''svÃdor itthà vi«uvata'' iti vi«uvÃn vai pa¤camam ahas tÃsu rÃyovÃjÅyam indro yatÅn sÃlÃv­kebhya÷ prÃyacchat te«Ãæ traya udaÓi«yanta p­thuraÓmir b­hadgirÅ rÃyovÃjas te 'bruvan ko na imÃn putrÃn bhari«yatÅty aham itÅndro 'bravÅt tÃn ÃdhinidhÃya paricÃryaæ carad (?) vardhayaæs tÃn vardhayitvÃbravÅt kumÃrakà varÃn v­ïÅdhvam iti, k«atraæ mahyam ity abravÅt p­thuraÓmis tasmà etena pÃrthuraÓmena k«atraæ prÃyacchat k«atrakÃma etena stuvÅta k«atrasyaivÃsya prakÃÓo bhavati, brahmavarcasaæ mahyam ity abravÅt b­hÃdgiris tasmà etena bÃrhadgireïa prÃyacchat brahmavarcasakÃma etena stuvÅta brahmavarcasÅ bhavati, paÓÆn mahyam ity abravÅd rÃyovÃjas tasmà etena rÃyovÃjÅyena paÓÆn prÃyacchat paÓukÃma etena stuvÅta paÓumÃn bhavati pÃrthuraÓmaæ rÃjanyÃya brahmasÃma kuryÃt bÃrhadgiraæ brÃhmaïÃya rÃyovÃjÅyaæ vaiÓyÃya svenaivenÃæs tad rÆpeïa samardhayati stoma÷ ''asÃvy aæÓur madÃya-'' iti gÃyatrÅ bhavati madavad vai rasavat t­tÅyasavanaæ madam eva tad rasaæ dadhÃti ''abhi dyumnaæ b­hadyaÓa'' ity abhÅti rathantarasya rÆpaæ b­had iti b­hata ubhayos saha rÆpam upaity ubhau hi varïÃv etad aha÷ ''prÃïà ÓiÓur mahÅnÃm'' iti simÃnÃæ rÆpaæ mahyo hi simÃ÷ svenaivainÃs tad rÆpeïa samardhayati ''pavasva vÃjasÃtaya'' iti vai«ïavyo 'nu«Âubho bhavanti yaj¤o vai vi«ïur yad atra nÃpi kriyate tad vi«ïunà yaj¤enÃpi karoti ''indur vÃjÅ pavate gonyoghÃ'' iti simÃnÃæ rÆpaæ svenaivainÃs tad rÆpeïa samardhayati tri«Âubha÷ satyo jagatyo rÆpeïa tasmÃj jagatÅnÃæ loke kriyante gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam santani bhavati pa¤camasyÃhnas santatyai vÃg và e«Ã pratatà yad dvÃdaÓÃhas tasyà e«a vi«uvÃn yat pa¤camam ahas tÃm evaitena santanoti cyÃvanaæ bhavati prajÃtir vai cyÃvanaæ prajÃyate bahur bhavati cyÃvanena tu«ÂuvÃna÷ ebhyo vai lokebhyo v­«Âir apÃkrÃmat tÃæ prajÃpatiÓ cyÃvanenÃcyÃvayad yad acyÃvayat tac cyÃvanasya cyÃvanatvaæ cyÃvayati v­«Âiæ cyÃvanena tu«ÂuvÃna÷ kro«a bhavati etena và indra indrakroÓe viÓvÃmitrajamadagnÅ imà gÃva ity ÃkroÓat paÓunÃm avarudhyai kroÓaæ kriyate gaurÅvitaæ bhavati yad eva gaurÅvitasya brÃhmaïam ­«abha÷ ÓÃkvaro bhavati paÓavo vai Óakvarya÷ paÓu«v eva tan mithunam apy arjati prajÃtyai na ha và an­«abhÃ÷ paÓava÷ prajÃyante pÃrthaæ bhavati etena vai p­thur vainya ubhaye«Ãæ paÓÆnÃm Ãdhipatyam ÃÓnutobhaye«Ãæ paÓunÃm Ãdhipatyam aÓnute pÃrthena tu«ÂuvÃna÷ a«Âe¬a÷ padastobho bhavati indro v­trÃya vajram udayacchat taæ «o¬aÓabhir bhogai÷ paryabhujat sa etaæ padastobham apaÓyat tenÃpÃve«Âayad apÃve«Âayann iva gÃyet pÃpmano 'pahatyai pÃpmà vÃva sa tam ag­hïÃt taæ padastobhenÃpÃhatÃpa pÃpmÃnaæ hate padastobhena tu«ÂuvÃna÷ pador uttamam apaÓyat tat padastobhasya padastobhatvam dvÃdaÓanidhano bhavati prati«ÂhÃyai dÃÓaspatyaæ bhavati yÃæ vai gÃæ praÓaæsanti dÃÓaspatyeti tÃæ praÓaæsanty ahar evaitena praÓaæsanti nidhanÃntÃ÷ pavamÃnà bhavanty ahno dh­tyai stoma÷ ''Ãte agna idhÅmahi-'' iti apacchid iva và etad yaj¤akÃï¬aæ yad ukthÃni yad eti salomatvÃyaiva ''indrÃya sÃma gÃyata-'' iti pÆrïÃ÷ kakubhas tenÃnaÓanÃyuko bhavati puru«o vai kakup puru«am eva tan madhyata÷ prÅïÃti ''asÃvi soma indra ta'' iti simÃnÃæ rÆpaæ svenaivainÃæs tad rÆpeïa samardhayati sa¤jayaæ bhavati devÃÓ ca và asurÃÓ ca samadadhata yatare na÷ sa¤jayÃæs te«Ãæ na÷ paÓavo 'sÃn iti te devà asurÃn sa¤jayena samajayan yat samajayaæs tasmÃt sa¤jayaæ paÓÆnÃm avarudhyai sa¤jayaæ kriyate saumitraæ bhavati dÅrghajihvÅ và idaæ rak«o yaj¤ahà yaj¤iyÃn avalihaty acarat tÃm indra÷ kayÃcana mÃyayà hantuæ nÃÓaæsatÃtha ha sumitra÷ kutsa÷ kalyÃïa Ãsa tam abravÅd imÃm acchà brÆ«veti tÃm acchà brÆta sainam abravÅn nÃhaitan na ÓuÓruva priyam iva tu me h­dayasyeti tÃm aj¤apayat tÃæ saæsk­te 'hatÃæ tad vÃva tau tarhy akÃmayetÃæ kÃmasani sÃma saumitraæ kÃmam evaitenÃvarundhe sumitra÷ san krÆram akar ity enaæ vÃg abhyavadat taæ Óug Ãrcchat sa tapo 'tapyata sa etat saumitram apaÓyat tena Óucam apÃhatÃpaÓucaæ hate saumitreïa tu«ÂuvÃna÷ mahÃvaiÓvÃmitraæ bhavati pÃpmÃnaæ hatvà yad amahÅyanta tan mahÃvaiÓvÃmitrasya mahÃvaiÓvÃmitratvam hÃyà ihayà ohà oheti paÓÆn evaitena nyauhanta trŬaæ bhavati trirÃtrasya dh­tyai dravantÅm i¬Ãm uttamÃm upayanti «a«ÂhasyÃhna÷ santatyai triïava eva stomo bhavati prati«ÂhÃyai pu«Âyai triv­d và e«a pu«Âha÷ ''jyotir yaj¤asya pavate madhupriyam'' iti «a«ÂhasyÃhna÷ pratipad bhavati jyotir vai gÃyatrÅ chandamÃæ jyoti÷ revatÅ sÃmnÃæ jyotis trayastriæÓa÷ stomÃnÃæ jyotir eva tat samyak saædadhÃsy api ha putrasya putro jyoti«mÃn bhavati ''madhu priyam'' iti paÓavo vai revatyo madhupriyaæ tad eva tad abhivadati ''madintamo matsara indriyo rasa'' itÅndriyaæ vai vÅryaæ rasa÷ paÓavas tad eva tad abhivadati ''am­k«ata pravÃjina'' ity anurÆpo bhavati s­«ÂÃnÅva hy etarhy ahÃni pÆrvam u caiva tad rÆpam apareïa rÆpeïÃnuvadati yat pÆrvaæ rÆpam apareïa rÆpeïÃnuvadati tad anurÆpasyÃnurÆpatvam anurÆpa enaæ putro jÃyate ya evaæ veda stotrÅyÃnurÆpau t­cau bhavata÷ prÃïÃpÃnÃnÃm avarudhyai daÓarcau bhavato daÓÃk«arà viràvairÃjam annam annÃdyasyÃvarudhyai uttaro daÓarco bhavati sodarka indriyasya vÅryasya rasasyÃnatik«ÃrÃya yatra ve devà indriyaæ vÅryaæ rasam apaÓyaæs tad anunyatudan catur­co bhavati prati«ÂhÃyai dhvasre vai puru«antÅ tarantapurumŬhÃbhyÃæ vaitadaÓvibhyÃæ sahasrÃïy aditsatÃæ tÃv aik«etÃæ kathaæ nÃv idam Ãttam apratig­hÅtaæ syÃd iti tau praty etÃæ dhvasrayo÷ puru«antyor à sahasrÃïi dadmahe (daprahe) tarat sa mandÅ dhÃvatÅti tato vai tat tayor Ãttam apratig­hÅtam abhavat Ãttam asyÃpratig­hÅtaæ bhavati ya evaæ veda vinÃrÃÓaæso bhavaty ubhayasyÃnnÃdyasyÃvarudhyai mÃnu«asya ca daivasya ca t­ca uttamo bhavati yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudyanti trayastriæÓa eva stomo bhavati prati«ÂhÃyai devatÃsu và e«a prati«Âhita÷ ''imaæ stomam arhate jÃtavedasa'' ity Ãgneyam Ãjyaæ bhavati sodarkam indriyasya vÅryasya rasasyÃnatik«ÃrÃya yatra vai devà indriyaæ vÅryaæ rasam apaÓyaæs tad anunyatudan ''prativÃæ sÆra udita'' iti sÆravan maitrÃvaruïam anto vai sÆro 'nta etat «a«Âham ahar ahnÃm anta eva tad ante stuvate prati«ÂhÃyai ''bhindhi viÓvà apadvi«a'' ity aindraæ sodarkam indriyasya vÅryasya rasasyÃnatik«ÃrÃya yatra vai devà indriyaæ vÅryaæ rasam apaÓyaæs tad anunyatudan ''yaj¤asya hi stha ­tvija'' ity aindrÃgnaæ sodarkam indriyasya vÅryasya rasasyÃnatik«ÃrÃya yatra vai devà indriyaæ vÅryaæ rasam apaÓyaæs tad anunyatudan stoma÷ ''indrÃyendo marutvata'' iti marutvatyo gÃyatryo bhavanti marutvad dhi mÃdhyandinaæ savanam ''m­jyamÃna÷ suhastya-'' iti simÃnÃæ rÆpam samÃnaæ vai simÃnÃæ rÆpaæ revatÅnÃæ ca simÃbhyo hy adhirevatya÷ prajÃyante ''etam u tyaæ daÓa k«ipa'' ity Ãdityà Ãdityà và imÃ÷ prajÃs tÃsÃm eva madhyata÷ pratiti«Âhati gÃyatrya÷ satyas tri«Âubho rÆpeïa tasmÃt tri«ÂubhÃæ loke kriyante gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam i«ov­dhÅyaæ bhavati paÓavo và i«ov­dhÅyaæ paÓÆnÃm avarudhyà i«e vai pa¤camam ahar v­dhe «a«Âham avardhanta hy etarhi yajamÃnam evaitena vardhayanti krau¤caæ bhavati kruÇÇ e«yam ahar avindad e«yam iva vai «a«Âham ahar evaitena vindanti vÃjadÃvaryo bhavanti annaæ vai vÃjo 'nnÃdyasyÃvarudhyai yadà hi và annam atha gaur athÃÓvo 'tha puru«o vÃjÅ revatyo bhavanti prati«ÂhÃyai «aïïidhanÅ «a¬rÃtrasya dh­tyai Ãpo vai revatyas tà yat p­«Âhaæ kuryur apaÓur yajamÃna÷ syÃt paÓÆn asya nirdaheyur yatra và Ãpo vivartante tad o«adhayo jÃyante 'tha yatrÃvati«Âhante nirm­tukÃs tatra bhavanti tasmÃt pavamÃne kurvanti parÃcà hi pavamÃnena stuvate methÅ và i«ov­dhÅyaæ rajju÷ krau¤caæ vatso vÃjadÃvaryo revatyo mÃtaro yad etÃny evaæ sÃmÃni kriyanta evam eva prattÃæ dugdhe auk«ïorandhre bhavata÷ uk«ïorandhro và etÃbhyÃæ kÃvyo '¤jasà svargaæ lokam apaÓyat svargasya lokasyÃnukhyÃtyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ vÃjajid bhavati sarvasyÃptyai sarvasya jityai sarvaæ và ete vÃjaæ jayanti ye «a«Âham ahar Ãgacchanti annaæ vai vÃjo 'nnÃdyasyÃvarudhyai varuïasÃma bhavati etena vai varuïo rÃjyam Ãdhipatyam agacchad yaÓo 'bhavad rÃjyam Ãdhipatyaæ gacchati yaÓo bhavati varuïasÃmnà tu«ÂuvÃna÷ aÇgirasÃæ go«Âho bhavati paÓavo vai revatyo gau«Âham eva tat paÓubhya÷ paryasyanti tam evainÃn pravartayanty avisraæsÃya ihavad vÃmadevyaæ bhavati etena vai vÃmadevo 'nnasya purodhÃm agacchad annaæ vai brahmaïa÷ purodhà annasyÃvarudhyai gÃyatrÅ«u stuvanti prati«ÂhÃyai brahmavar¤casÃya yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudyanti marutvatyo gÃyatryo bhavanti tad u trai«ÂubhÃd rÆpÃn na yanti stoma÷ yÃtayÃmÃny anyÃni chandÃæsy ayÃtayÃmà gÃyatrÅ tasmÃd gÃyatrÅ«u stuvanti ''surÆpa k­tnum Ætaya'' ity abhyÃrambheïa «aÂpadÃ÷ «a«ÂhasyÃhno rÆpaæ tena «a«Âham ahar Ãrabhante santatyai ''ubhe yad indra rodasÅ'' iti «aÂpadÃ÷ «a«ÂhasyÃhno rÆpaæ tena «a«Âham ahar Ãrabhante santatyai revatÅ«u vÃravantÅyaæ p­«Âhaæ bhavati apÃæ và e«a raso yad revatyo revatÅnÃæ raso yad vÃravantÅyaæ sarasà eva tad revatÅ÷ prayuÇkte yad vÃravantÅyena p­«Âhena stuvate revad và etad raivatyaæ yad vÃravantÅyam asya revÃn revÃtyà jÃyate revÃn bhavati ya evaæ veda keÓine và etad dÃlbhyÃya sÃmÃvir abhavat tad enam abravÅd agÃtÃro mà gÃyanti mà mayodgÃsi«ur iti kathaæ ta Ãgà bhagava ity abravÅd Ãgeyam evÃsmy ÃgÃyann iva gÃyet prati«ÂhÃyai tad alammaæ pÃrijÃnataæ paÓcÃdak«aæ ÓayÃnam etÃm ÃgÃæ gÃyantam ajÃnÃt tam abravÅt puras tvà dadhà iti tam abruvan ko nv ayaæ kasmà alam ity alaæ nu vai mahyam iti tad alammasyÃlammatvam iheheti gÃyet prati«ÂhÃyai ­«abho raivato bhavati paÓavo vai raivatya÷ paÓu«v eva tan mithunam apyarjati prajÃtyai na ha và an­«abhÃ÷ paÓava÷ prajÃyante Óyeno bhavati Óyeno ha vai pÆrvapretÃni vayÃæsy Ãpnoti pÆrvapretÃnÅva vai pÆrvÃïy ahÃni te«Ãm Ãptyai Óyena÷ kriyate Óyeno và etad aha÷ sampÃrayitum arhati sa hi vayasÃm ÃÓi«Âhas tasyÃnapahananÃya sampÃraïÃyaitat kriyate 'nto hi «a«Âhaæ cÃha÷ saptamaæ ca brahmavÃdino vadanti yad b­had ÃyatanÃni p­«ÂhÃny athaite dve gÃyatryau dve jagatyau kva tarhi b­hatyo bhavantÅti ye dve jagatyo÷ pade te gÃyatryà upasampadyete tat sarvà b­hatyo bhavanty Ãyatane p­«ÂhÃni yÃtayatyÃyatanavÃn bhavati «aÂpadÃsu stuvanti «a¬rÃtrasya dh­tyai saptapadayà yajati saptamasyÃhna÷ santatyai stoma÷ ''parisvÃno giri«ÂhÃ'' iti parivatyo gÃyatryo bhavanti sarvasya paryÃptyai ''sasunveyo vasÆnÃm'' iti paÓavo vai vasu paÓÆnÃm avarudhyai ''taæ vassakhÃyo madÃya-'' iti vÃlakhilyÃ÷ vÃlakhilyÃv etau t­cau «a«Âhe cÃhani saptame ca yad etau vÃlakhilyau t­cau bhavato 'hnor eva vyati«aÇgayÃvyatisraæsÃya santatyai ''somÃ÷ pavanta indava'' ity anu«Âubho nibhasado bhavanti prati«ÂhÃyai ''ayà pavà pavasvainà vasÆni-'' iti tri«Âubhas satyo jagatyo rÆpeïa tasmÃj jagatÅnÃæ loke kriyante gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brahmÃïam vaidanvÃtÃni bhavanti vidanvÃn vai bhÃrgava indrasya pratyahaæs taæ Óug Ãrcchat sa tapo 'tapyata sa etÃni vaidanvatÃny apaÓyat tai÷ Óucam apÃhatÃpaÓucaæ hate vaidanvatais tu«ÂuvÃna÷ bharadvÃjasya lomata bhavati paÓavo vai loma paÓÆnÃm avarudhyai tad u dÅrgham ity Ãhur Ãyur vai dÅrgham Ãyu«o 'varudhyai kÃrïaÓravasaæ bhavati Ó­ïvanti tu«ÂuvÃnam karïaÓravà và etad ÃÇigarasa÷ paÓukÃma÷ sÃmÃpaÓyat tena sahasraæ paÓÆn as­jata yad etat sÃma bhavati paÓÆnÃæ pu«Âyai gaurÅvitaæ bhavati gaur:ivitasya brÃhmaïam madhuÓcyunnidhanaæ bhavati paramasyÃnnÃdyasyÃvarudhyai paramaæ và etad annÃdya yan madhu prajÃpater và etau stanau yad gh­taÓcyunnidhanaæ ca madhuÓcyunnidhanaæ ca yaj¤o vai prajÃpatis tam etÃbhyÃæ dugdhe yaæ kÃmaæ kÃmayate taæ dugdhe krau¤ce bhavata÷ Ónau«Âhaæ bhavati Ónu«Âir và etenÃÇgiraso '¤jasà svargaæ lokam apaÓyat svargasya lokasyÃnukhyÃtyai svargÃt lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ agner và etad vaiÓvÃnaraæ sÃma dÅdihÅti nidhanam upayanti dÅdà eva hy agnir vaiÓvÃnara÷ nidhanÃntÃ÷ pavamÃnà bhavanty ahno dh­tyai stoma÷ brahmavÃdino vadanti prÃyaïato dvipadÃ÷ kÃryà udayanatÃ3 iti udayanata eva kÃryÃ÷ puru«o vai dvipadÃ÷ prati«ÂhÃyai vÃcà vai sarvaæ yaj¤aæ tanvate tasmÃt sarvÃæ vÃcaæ puru«o vadati sarvà hy asmin saæstutà pratiti«Âhati gÆrdo bhavati gopÃyanÃnÃæ vai sattram ÃsÅnÃnÃæ kirÃtakulyÃv asuramÃye anta÷paridhy asÆn prÃkiratÃæ te ''agre tvan no antama'' ity agnim upÃsÅdaæs tenÃsÆn asp­ïvaæs tad vÃva te tarhy akÃmayanta kÃmasani sÃma gÆrda÷ kÃmam evaitenÃvarundhe gotamasya bhandra bhavati ÃÓi«am evÃsmà etenÃÓÃste sÃma hi satyÃÓÅ÷ etena vai gotamo jemÃnaæ mahimÃnam agacchat tasmÃd ye ca paräco gotamÃd ye cÃrväcas ta ubhaye gotamà ­«ayo bruvate udvaæÓaputrà bhavati yad và udvaæÓÅyaæ tad udvaæÓaputra÷ ardhe¬Ãm atisvarati tasmÃd ÆdhardhÃrà ati carantŬÃyÃm antata÷ paÓu«u pratiti«Âhati kÊpta upari«ÂÃd ­k sÃma ca vimucyete abhy u svareïa saptamam aha÷ svarati santatyai Æhu«Åva và etarhi vÃg yadà «a¬aha÷ santi«Âhate na bahu vaden nÃnyaæ p­cchen nÃnyasmai prabrÆyÃt madhu vÃÓayed gh­taæ và yathehu«o bahaæ pratyanakti tathà tat trayastriæÓa eva stomo bhavati prati«ÂhÃyai devatÃsu và e«a prati«Âhita÷ Ãpyante và etat stomÃÓ chandÃæsi yat «a¬aha Ãpyate Ãpte «a¬ahe chandÃæsi stomÃn k­tvà prayanti ''pra kÃvyam uÓanevara bruvÃïa'' iti gÃyatryà rÆpeïa prayanti iyaæ vai gÃyatry asyÃm eva prati«ÂhÃya prayanti tri«Âup pratipad bhavati ojo vÅryaæ tri«Âubojasyeva vÅrye parÃkramya prayanti stotrÅyas t­co bhavati prÃïÃpÃnÃnÃm avarudhyai harivatyo bhavanti chandomÃnÃm ayÃtayÃmatÃyai dvÃdaÓarcau bhavata÷ dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram eva tatpÆrvasmai «a¬ahÃya pratyudyacchati savÅvadhatÃyai caturviæÓatir bhavanti caturviæÓatir ardhamÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram eva tatpÆrvasmai «a¬ahÃya pratyudyacchati savÅvadhatÃyai d­ta aindrota iti hovÃcÃbhipratÃrÅ kÃk«asenir ye mahÃv­k«asyÃgraæ gacchanti ka te tato bhavanti prarÃjan pak«iïa÷ patanty avÃpak«Ã÷ padyante ye vai vidvÃæsas te pak«iïo ye 'vidvÃæsas te 'pak«Ãs triv­t pa¤cadaÓÃv eva stomau pak«au k­tvà svarga lokaæ prayanti caturviæÓa eva stomo bhavati teja se brahmavarcasÃya ''mÆrdhÃnaæ divo aratim p­thivyÃ'' ity Ãgreyam Ãjyaæ bhavati mÆrdhà và e«a divo yas t­tÅyas trirÃtra÷ ''vaiÓvÃnaram ­ta ÃjÃtam agnim'' iti vaiÓvÃnara iti và agne÷ priyaæ dhÃma priyeïaivainaæ tad dhÃmnà parok«am upaÓik«ati ''pra vo mitrÃya gÃyata-'' iti dyÃvÃp­thivÅyaæ maitrÃvaruïaæ dyÃvÃp­thivÅ vai mitrÃvaruïayo÷ priyaæ dhÃma priyeïaivainau tad dhÃmnà parok«am upaÓik«ati ''indrÃyÃhi citrabhÃnav'' ity Ãrbhavam aindram ­bhavo và indrasya priyaæ dhÃma priyeïaivainaæ tad dhÃmnà parok«am upaÓik«ati ''tam Ŭi«va yo arci«Ã-'' ity aniruktam aindrÃgnaæ devatÃnÃm anabhidhar«ÃyottamÃrdhe 'nirÃha devatÃnÃm apraïÃÓÃya stoma÷ ''v­«Ã pavasva dhÃraya-'' iti gÃyatrÅ bhavaty ahno dh­tyai v­«aïvatyas tri«Âubho rÆpeïa trai«Âubhaæ hy etad aha÷ ''punÃna÷ soma dhÃraya-'' iti dh­tyai ''pro ayÃsÅd indur indrasya ni«k­tam'' iti pravatyo bhavanti praïinÅ«eïyam iva hy etad aha÷ jagatya÷ satyas tri«Âubho rÆpeïa tasmÃt tri«ÂubhÃæ loke kriyante santani bhavati saptamasyÃhna÷ santatyai yathà vai vyokasau vipradravata evam ete «a«Âhaæ cÃha÷ saptamaæ ca vipradravatas tau yathà samÃnÅya saæyujyÃd evam evaite etena sÃmnà saæyunakti yaj¤o vai devebhyo 'pÃkrÃmat sa suparïarÆpaæ k­tvÃcarat taæ devà etai÷ sÃmabhirÃrabhanta yaj¤a iva và e«a yac chandomà yaj¤asyaivai«a Ãrambha÷ rohitakÆlÅyaæ bhavaty ÃjijityÃyai etena vai viÓvÃmitro rohitÃbhyÃæ rohitakÆla Ãjim ajayat viÓvÃmitro bharatÃnÃæ manassatyÃyÃt so 'dantibhir nÃma janatayÃæÓaæ prÃsyate mÃæ mÃæ yÆyaæ astikÃæ jayÃthemÃni mahyaæ yÆyaæ pÆrayÃtha yadÅmÃv idaæ rohitÃv aÓmÃcitaæ kÆlam udvahÃta iti sa ete sÃmanÅ apaÓyat tÃbhyÃæ yuktvà prÃsedhat sa udjayat Ãjir và e«a pratato yad dvÃdaÓÃhas tasyaite ujjityai kaïvarathantaraæ bhavati tejo và etad rathantarasya yat kaïvarathantaram sarasam eva tad rathantaraæ prayuÇkte yat kaïvarathantareïa saptame 'hani stuvate jÃmi dvÃdaÓÃhasyÃstÅti ha smÃhogradevo rÃjanir bÃrhataæ «a«Âham ahar bÃrhataæ saptamaæ yat kaïvarathantaraæ bhavati tenÃjÃmi gauÇgavaæ bhavati agnir akÃmayatÃnnÃda÷ syÃm iti sa tapo 'tapyata sa etad gauÇgavam apaÓyat tenÃnnÃdo 'bhavad yad annaæ vitvà gardadyad agaÇgÆyat tad gauÇgavasya gauÇgavatvam annÃdyasyÃvarudhyai gauÇgavaæ kiyate yat sÃma devatà praÓaæyati tena yajamÃnÃ÷ satyÃÓi«a÷ satyÃÓi«o 'sÃmeti vai sattram Ãsate satyÃÓi«a eva bhavanti ÃyÃsyaæ bhavati tiraÓcÅnanidhanaæ prati«ÂhÃyai ayÃsyo và ÃÇgirasa ÃdityÃnÃæ dÅk«itÃnÃm annam ÃÓnÃt sa vyabhraæÓata sa etÃny ÃyÃsyÃny apaÓyat tair ÃtmÃnaæ samaÓrÅïÃd vibhra«Âam iva vai saptamam ahar yad etat sÃma bhavaty ahar eva tena saæÓrÅïÃti pravadbhargavaæ bhavati ''vayaæ ghatvà sutÃvanta'' iti b­hatyo var«ÅyaÓchanda Ãkramate 'napabhraæÓÃya ''naki« Âaæ karmaïà naÓad'' iti b­hatya÷ satyo 'bhyÃrambheïa jagatya÷ apabhraæÓa iva và e«a yaj jyÃyasa÷ stomÃt kanÅyÃæsaæ stomam upayanti yad età abhyÃrambheïa jagatyo bhavanty ahna eva pratyuttambhÃya abhinidhanaæ kÃïvaæ bhavita abhinidhanena và indro v­trÃya vajraæ prÃharat tam ast­ïuta st­ïute bhrÃt­vyam abhinidhanena tu«ÂuvÃna÷ vaikhÃnasà và ­«aya indrasya priyà Ãsaæs tÃn rahasyur devamalimlu¬ munimaraïe 'mÃrayat taæ devà abruvan kva tar«ayo (?) 'bhÆvÃnn iti tÃn prai«am aicchat tÃn nÃvindat sa imÃn lokÃn ekadhÃreïÃpunÃt tÃn munimaraïe 'vindat tÃn etena sÃmnà samairayat tad vÃva sa tarhy akÃmayata kÃmasani sÃma vaikhÃnasaæ kÃmam evaitenÃvarundhe stoma÷ ''yas te mado vareïya'' iti gÃyatrÅ bhavati madavad vai rasavat t­tÅyasavanaæ madam eva tad rasaæ dadhÃti ''e«asya dhÃrayà suta'' iti kakubha÷ satyo 'bhyÃrambheïa tri«Âubha÷ apabhraæÓa iva và e«a yat jyÃyasa÷ stomÃt kanÅyÃæsaæ stomam upayanti yad età abhyÃrambheïa tri«Âubho bhavanty ahna eva pratyuttambhÃya ''sakhÃya Ãni«Ådata-'' iti vÃlakhilyà vÃlakhilyÃv etau t­cau «a«Âhe cÃhani saptame ca yad etau vÃkhilyau t­cau bhavato 'hnor eva vyati«aÇgÃyÃvyavasraæsÃya santatyai ''purojitÅ vo andhasa'' iti virì annaæ virì annÃdyasyÃvarudhyai ''pra vÃjy ak«Ãr'' ity ak«arapaÇkti÷ stomÃnÃæ prabhÆti÷ atho etad (?) dhy evaitarhi chando 'yÃtayÃma yad ak«arapaÇktis tena chandomà ayÃtayÃmÃna÷ kriyante brahmavÃdino vadanti yat «a¬ahe stomÃÓ chandÃæsy Ãpyante kiæ chandasaÓ chandomà ity etac chandaso yad età ak«arapaÇktaya iti brÆyÃt ''ye somÃsa÷ parÃvati-'' iti parÃvatam iva và etarhi yaj¤o gatas tam evaitenÃnvicchanti dak«aïidhanaæ bhavati prajÃpati÷ prajà as­jata tà asmÃt s­«Âà abalà ivÃcchadayaæs tÃsv etena sÃmnà dak«Ãyety ojo vÅryam adadhÃd yad etat sÃma bhavaty oja eva vÅryam Ãtman dhatte ÓÃrkaraæ bhavati indraæ sarvÃïi bhÆtÃny astuvan sa Óarkaraæ ÓiÓumÃrar«im upetyÃbravÅt stuhi meti so 'pa÷ praskandann abravÅd etÃvato 'haæ tvÃæ stuyÃm iti tasmÃd apÃæ vegam avejayat sa hÅna ivÃmanyata sa etat sÃmÃpaÓyat tenÃpo 'nusamÃÓnuta tad vÃva sa tarhy akÃmayata kÃmasani sÃma ÓÃrkaraæ kÃmam evaitenÃvarundhe plavo bhavati samudraæ và ete prasnÃntÅty Ãhur ye dvÃdaÓÃham upayantÅti yo và aplava÷ samudraæ prarunÃti na sa tata udeti yata plavo bhavati svargasya lokasya sama«Âyai ativiÓvÃni durità taremeti yad evai«Ãæ du«Âutaæ duÓÓastaæ tad etena taranti ekÃdaÓÃk«araïidhano bhavaty ekÃdaÓÃk«arà tri«Âub ojÅvÅryaæ tri«Âub ojasy eva vÅrye pratiti«Âhati gaurÅvitaæ bhavati yad eva gaurÅvitasya brahmaïam kÃrtayaÓaæ bhavati hÅti nidhanam upayanti pÃpmano 'pahatyai apa pÃpmÃnaæ hate kÃrtayaÓena tu«ÂuvÃna÷ sÃhaivi«aæ bhavati suhavir và etenÃÇgiraso '¤jasà svargaæ lokam apaÓyat svargasya lokasyÃnukhyÃtyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ brahmÃvÃdino vadanti yat «a¬ahe stomÃÓ chandÃæsy Ãpyante kiæ chandasaÓ chandomà iti puru«aÓ chandasa iti brÆyÃt puru«o vai pÃÇkta÷ puru«o dvipadà chandomÃnÃm ayÃtayÃmatÃyai jarÃbodhÅyaæ bhavaty annÃdyasyÃvarudhyai annaæ vai jarÃbodhÅyaæ mukhaæ gÃyatrÅ mukha eva tad annaæ dhatte 'nnam atti annÃdo bhavati ya evaæ veda gÃyatrÅ«u stuvanti prati«ÂhÃyai brahmavarcasÃya yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudyanti i¬ÃntÃ÷ pÃvamÃnà bhavanti paÓavo và i¬Ã÷ paÓavaÓ chandomÃ÷ paÓu«v eva tat paÓÆn dadhÃti stoma÷ ''à te vatso mano yamad'' ity apacchid iva và etad yaj¤akÃï¬aæ yad ukthÃni yad eti salomatvÃyaiva ''tvaæ na indrÃbhara-'' iti pÆrïÃ÷ kakubha÷ apabhraæÓa iva và e«a yaj jayÃyasa÷ stomÃt kanÅyÃæsaæ stomam upayanti yad etÃ÷ pÆrïÃ÷ kakubho bhavanty anapabhraæÓÃya vatsaÓ ca vai medhÃtithiÓ ca kÃïvÃv ÃstÃæ taæ vatsaæ medhÃtithir ÃkroÓad abrÃhmaïo 'si ÓÆdrÃputra iti so 'bravÅd ­tenÃgniæ vyayÃva yataro nau brahmÅyÃn iti vÃtsena vatso vyain maidhÃtithena medhÃtithis tasya na loma ca nau«at tad vÃva sa tarhy akÃmayata kÃmasani sÃma vÃtsaæ kÃmam evaitenÃvarundhe sauÓravasaæ bhavati upagur vai sauÓravasa÷ kutsasyauravasya purohita ÃsÅt sa kutsa÷ paryaÓapad ya indraæ yajÃtà iti sa indra÷ suÓravasam upetyÃbravÅd yajasva mÃÓanÃyÃmivà iti tam ayajata sa indra÷ puro¬ÃÓas ta÷ kutsam upetyÃbravÅd ayak«ata mà kva te pariÓaptam abhÆd iti kas tvà ya«Âeti suÓravà iti sa kutsa aurava upÃgÃ÷ sauÓravasasyodgÃyata audumbaryà Óiro 'cchinat sa ÓuÓravà indram abravÅt tvattanÃd vai medam Åd­g upÃgÃd iti tam etena sÃmnà samairayat tad vÃva sa tarhy akÃmayata kÃmasani sÃma sauÓravasaæ kÃmam evaitenÃvarundhe vÅÇkaæ bhavati cyavano vai dÃdhÅco 'Óvino÷ priya ÃsÅt so 'jÅryat tam etena sÃmnÃpsu vyaiÇkayatÃæ taæ punaryuvÃnam akurutÃæ tad vÃva tau tarhy akÃmayetÃæ kÃmasani sÃma vÅÇkaæ kÃmam evaitenÃvarundhe caturviæÓa eva stomo bhavati tejase brahmavarcasÃya ''ÓiÓuæ jaj¤Ãnaæ haryataæ m­janti'' ity a«Âam asy Ãhna÷ pratid bhavati ÓiÓur iva và e«a saptamenÃhnà jÃyate tam a«ÂamenÃhnà m­janti stotrÅyas t­co bhavati prÃïÃpÃnÃnÃm avarudhyai harivatyo bhavanti chandomÃnÃm ayÃtayÃmatÃyai navarcà bhavanti pa¤carco bhavati pa¤capadà paÇkti÷ pÃÇktam annam annÃdyasyÃvarudhyai bÃïavÃn bhavaty anto vai bÃïo 'nta etad a«Âamam ahnÃm anta eva tad antena stuvate prati«ÂhÃyai trayas t­cà bhavanti prÃïÃpÃnÃnÃæ santatyai ''agniæ vo devam agnibhi÷ sajo«Ã'' ity Ãgneyam Ãjyaæ bhavati agnibhir ity eva pÆrvÃïy ahÃni abhi samiddhÃny a«Âamam ahar abhisamindhe ''mitraæ vayaæ havÃmaha'' iti bÃrhataæ maitrÃvaruïam ugragÃdham iva và etac chandomÃs tad yathÃta ugragÃdhe vyÃti«ajya gÃhanta evam evaitad rÆpe vyati«ajati chandomÃnÃm asaævyÃthÃya ''tam indraæ vÃjayÃmasi-'' ity aindram a«Âamena vai devà ahnendram avÃjayan navamena pÃpmÃnam aghnann ahar evaitena vÃjayanti ''indre agnà namo b­had'' iti bÃrhatam aindrÃgnam ugragÃdham iva và etad yac chandomÃs tad yathÃta ugragÃdhe vyati«ajya gÃhanta evam evaitad rape vyati«ajati chandomÃnÃm asaævyÃthÃya stoma÷ ''adhvaryo adribhi÷ sutam'' iti gÃyatrÅ bhavaty ahno dh­tyai gÃyatrya÷ satyas tri«ÂubhorÆpeïa trai«Âubhaæ hy etad aha÷ ''abhi somÃsa Ãyava'' ity abhÅti rathantarasya rÆpaæ b­had iti b­hata ubhayo÷ saha rÆpam upaity ubhau hi varïÃv etad aha÷ ''dhartà diva÷ pavate k­tvyo rasa'' ity adh­ta iva và e«as tryaho yad dharteti dh­tyà eva jagatyas satyas tri«Âubho rÆpeïa tasmÃt tri«Âubho loke kriyante gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam vairÆpaæ bhavati paÓavo vai vairÆpaæ paÓÆnÃm avarudhyai virÆpa÷ saævatsaro virÆpam annam annÃdyasyÃvarudhyai ÃÓu bhÃrgavaæ bhavati ahar và etad avlÅyata tad devà ÃÓunÃbhyadhinvaæs tad ÃÓor ÃÓutvam mÃrgÅyavaæ bhavati devaæ và etaæ m­gayur iti vadanty etena vai sa ubhaye«Ãæ paÓÆnÃm Ãdhipatyam ÃÓnutobhaye«Ãæ paÓÆnÃm Ãdhipatyam aÓnute mÃrgÅyaveïa tu«ÂuvÃna÷ saumitraæ bhavati yad eva saumitrasya brÃhmaïam aiÂataæ bhavati iÂan và etena kÃvyo '¤jasà svargaæ lokam apaÓyat svargasya lokasyÃnukhyÃtyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ sÃkamaÓvaæ bhavati yad eva sÃkamaÓvasya brÃhmaïam tad u dhurÃæ sÃmety Ãhu÷ prÃïà vai dhura÷ prÃïÃnÃm avarudhyai vilambasauparïaæ bhavati Ãtmà và e«a sauparïÃnÃæ yad a«Âame 'hani pak«Ãv etÃv abhito bhavato ye saptamanavamayor vÅva và antarÃtmà pak«au lambate yadantarÃtmà pak«au vilambate tasmÃd vilambasauparïam svargasya lokasya sama«Âyai sauparïaæ kriyate dvitÅyaæ hy etad rÆpaæ yac chandomÃ÷ paÓavo vai vÃmadevyaæ paÓavaÓ chandomÃ÷ paÓu«v eva tat paÓÆn saædadhÃti gÃyatrapÃrÓvaæ bhavati ahar và etad avlÅyata tad devà gÃyatrapÃrÓvena samatanvaæs tasmÃd gÃyatrapÃrÓvam trirÃtro yad vyaÓÅryata tam etai÷ sÃmabhir abhi«ajyan gÃyatrapÃrÓvenopÃyacchan santaninà samatanvan saæk­tinà samaskurvan prati«Âhitau pÆrvau trirÃtrÃv aprati«Âhita e«a yad etÃny eva sÃmÃni kriyanta etasyaiva prati«Âhityai pauruhanmanaæ bhavati puruhanmà và etena vaikhÃnaso '¤jasà svargaæ lokam apaÓyat svargasya lokasyÃnukhyÃtyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ abhyÃghÃtyaæ bhavaty abhyÃghÃtyasÃmÃno hi chandomÃ÷ dvaigataæ bhavati dvigad và etena bhÃrgavo dvi÷ svargaæ lokam agacchad Ãgatya punar agacchat dvayo÷ kÃmayor avarudhyai dvaigataæ kriyate hÃrÃyaïaæ bhavati indras tejaskÃmo haraskÃmas tapo 'tapyata, sa etad dhÃrÃyaïam apaÓyat tena tejo haro 'vÃrundha tejasvÅ harasvÅ bhavati hÃrÃyaïena tu«tuvÃna÷ achidraæ bhavati yad và etasyÃhnaÓ chidram ÃsÅt tad devà acchidreïÃpy auhaæs tad acchidrasyÃcchidratvam bÃrhadukthaæ bhavati b­haduktho và etena vÃmneyo 'nnasya purodhÃm agacchad annaæ vai brahmaïa÷ purodhÃm annÃdyasyÃvarudhyai udvad bhÃrgavaæ bhavati pravatà vai devÃ÷ svargaæ lokaæ prÃyann udvatodÃyan nidhanÃntÃ÷ pavamÃnà bhavanty ahno dh­tyai stoma÷ ''ka Åæ veda sute sacÃ-'' iti satob­hatya÷ apabhraæÓa iva và e«a yas saptame 'hani satob­hatyo bhavanti nëÂame tasmÃd a«Âame kÃryà anapabhraæÓÃya tadÃhu÷ Óithilam iva và etac chando yat satob­hÃtÅty e«Ã vai prati«Âhità b­hatÅ yà puna÷padà yad indra prÃg apÃg udag iti diÓÃæ vimarÓa÷ prati«Âityai tÃsu naipÃtithaæ brahmasÃma sÃmÃr«eyavat svargÃya yujyate svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ ''ubhayaæ Ó­ïavac ca na'' iti yac ca p­«ÂhÃni yÃni caitÃny ahÃni te«Ãm ubhaye«Ãæ santatyai tÃsu vaiyaÓvam vyaÓvo và etenÃÇgiraso '¤jasà svargaæ lokam apaÓyat svargasya lokasyÃnukhyÃtyà etat p­«ÂhÃnÃm antata÷ kriyate stoma÷ ''pavasva deva Ãyu«ag indraæ gacchatu te mada'' iti gÃyatrÅ bhavati madavad vai rasavat t­tÅyasavanaæ madam eva tad rasaæ dadhÃti ''prÃïà ÓiÓur mahÅnÃm'' iti prÃïavatyo bhavanti prÃïÃn eva tad yajamÃne dadhÃti ''abhÅ no vÃjasÃtamam'' ity abhÅti rathantarasya rÆpaæ rÃthantaraæ hy etad aha÷ ''pavasva soma mahÃn samudra'' ity ak«arapaÇkti÷ stomÃnÃæ prabhÆtir atho etad dhy evaitarhi chando 'yÃtayÃma yad ak«arapaÇktis tena chandomà ayÃtayÃmÃna÷ kriyante brahmavÃdino vadanti yat «a¬ahe stomÃÓ chandÃæsy Ãpyante kiæ chandasaÓ chandomà ity etac chandaso yad età ak«arapaÇktaya iti brÆyÃt ''hinvanti sÆram usraya'' iti gÃyatrya÷ satyo jagatyo rÆpeïa tasmÃj jagatÅnÃæ loke kriyante gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam svÃÓirÃm arko bhavati annaæ và arko 'nnÃdyasyÃvarudhyai prÃïà vai svÃÓira÷ prÃïÃnÃm arudhyai surÆpaæ bhavati paÓavo vai surÆpaæ paÓÆnÃm avarudhyai bhÃsaæ bhavati bhÃti tu«ÂuvÃna÷ padanidhanaæ rÃthantaraæ hy etad aha÷ svarbhÃnur và Ãsura Ãdityaæ tamasÃvidhyat sa na vyarocata tasyÃtrir bhÃsena tamo 'pÃhan sa vyarocata yad vai tad bhà abhavat tad bhÃsasya bhÃsatvam tama iva và etÃny ahÃni yac chandomÃs tebhya etena sÃmnà vivÃsayati kÃk«Åvataæ bhavati kÃk«ÅvÃn và etenauÓija÷ prajÃtiæ bhÆmÃnam agacchat prajÃyate bahur bhavati kÃk«Åvatena tu«ÂuvÃna÷ Ãsitaæ bhavati asito và etena daivalas trayÃïÃæ lokÃnÃæ d­«Âim apaÓyat trayÃïÃæ kÃmÃnÃm avarudhyà Ãsitaæ kriyate ai«iraæ bhavati traitaæ bhavati prati«ÂhÃyai padanidhanaæ rÃthantaraæ rÃthantaraæ hy etad aha÷ nÃthavindu sÃma vindate nÃthaæ nÃthavindÆny etÃny ahÃni yat chandomà nÃtham evaitair vindate gaurÅvitaæ bhavati yad eva gaurÅvitasya brÃhmaïam kautsaæ bhavati etena vai kutso 'ndhaso vipÃnam apaÓyat sa ha sma vai surÃd­tinopavasathaæ dhÃrayaty ubhayasyÃnnÃdyasyÃvarudhyai kautsaæ kriyate ÓuddhÃÓuddhÅyaæ bhavati indro yatÅn sÃlÃv­kebhya÷ prÃyacchat tam aÓlÅlà vÃg abhyavadat so 'Óuddho 'manyata sa etac chuddhÃÓuddhÅyam apaÓyat tenÃÓudhyac chudhyati ÓuddhÃÓuddhÅyena tu«ÂuvÃna÷ krau¤caæ bhavati yad eva krau¤casya brÃhmaïaæ yat dvitÅye 'hani rayi«Âhaæ bhavati paÓavo vai rayi«Âhaæ paÓÆnÃm avarudhyai audalaæ bhavati udalo và etena vaiÓvÃmitra÷ prajÃtiæ bhÆmÃnam agacchat prajÃyate bahur bhavaty audalena tu«ÂuvÃna÷ brahmavÃdino vadanti yat «a¬ahe stomÃÓ chandÃæsy Ãpyante kiæ chandasaÓ chandomà iti puru«achandasa iti brÆyÃt puru«o vai pÃÇkta÷ puru«o dvipadÃÓ chandomÃnÃm ayÃtayÃmatayau viÓoviÓÅyaæ bhavati agnir akÃmayata viÓo viÓo 'tithis syÃæ viÓo viÓa Ãtithyam aÓnuvÅyeti sa tapo 'tapyata sa etad viÓoviÓÅyam apaÓyat tena viÓo viÓo 'tithir abhavat viÓo viÓa Ãtithyam aÓnuta viÓo viÓo 'tithir bhavati viÓo viÓa Ãtithyam aÓnute viÓoviÓÅyena tu«ÂuvÃna÷ gÃyatrÅ«u stuvanti prati«ÂÃyai brahmavarcasÃya yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudyanti i¬ÃntÃ÷ pavamÃnà bhavanti paÓavo và i¬Ã paÓavaÓ chandomÃ÷ paÓu«v eva tat paÓÆn dadhÃti stoma÷ ''pre«Âhaæ vo atithim'' ity Ãtithyasyaiva tad rÆpaæ kriyate ''aindra no gadhi priya-'' itÅndriyasya vÅryasyÃvarudhyai ''purÃæ bhindur yuvà kavir amitaujà ajÃyata/ indro viÓvasya karmaïo dhartà vajrÅ puru«Âuta'' iti dh­tyà eva auÓanaæ bhavati uÓanà vai kÃvyo 'kÃmayata yÃvÃn itare«Ãæ kÃvyÃnÃæ lokas tÃvantaæ sp­ïuyÃm iti sa tapo 'tapyata sa etad auÓanam apaÓyat tena tÃvantaæ lokam asp­ïod yÃvÃn itare«Ãæ kÃvyÃnÃm ÃsÅt tad vÃva sa tarhy akÃmayata kÃmasani sÃmauÓanaæ kÃmam evaitenÃvarundhe sÃævartaæ bhavati devÃnÃæ vai yaj¤aæ rak«Ãæsy ajighÃæsaæs tÃny etena indra÷ saævartam apÃvapad yat saævartam apÃvapat tasmÃt sÃævartaæ pÃpmà vÃva sa tÃn asacata taæ sÃævartenÃpÃghnatÃpa pÃpmÃnaæ hate sÃævartena tu«ÂuvÃna÷ mÃrutaæ bhavati mÃsà vai raÓmayo maruto raÓmayo maruto vai devÃnÃæ bhÆyi«Âhà bhÆyi«Âhà asÃmeti vai sattram Ãsate bhÆyi«Âhà eva bhavanty ­tumanti pÆrvÃïy ahÃny an­tava÷ chandomà yad etat sÃma bhavati tenaitÃny ahÃny ahÃny ­tumanti bhavanti catuÓcatvÃriæÓa eva stomo bhavaty ojasy eva tad vÅrye pratiti«Âhaty ojo vÅrye tri«Âup ''akrÃn samudra÷ parame vidharmann'' iti navamasyÃhna÷ pratipad bhavati paramaæ và etad ahar vidharma vidharma và etad anyair aharbhir ahar yan navamaæ jye«Âhaæ hi vari«Âham ''matsi vÃyum i«Âaye rÃdhase na'' iti vÃruïy e«Ã bhavati yad vai yaj¤asya duri«Âaæ tad varuïo g­hïati tad eva tad avayajati stotrÅyas t­co bhavati prÃïÃpÃnÃnÃm avarudhyai daÓarco bhavati daÓÃk«arà virÃÂa vairÃjam annam annÃdyasyÃvarudhyai saprabh­tayo bhavÃntÅndriyasya vÅryasya rasasyÃnaticÃrÃya yatra vai devà indriyaæ vÅryaæ rasam apaÓyaæs tad anunyatudan a«Âarco bhavati (a«ÂÃÓaphÃ÷ paÓava÷ ÓaphaÓas tat paÓÆn Ãpnoti) a«ÂÃk«arà gÃyatrÅ tejo brahmavarcasaæ gÃyatrÅ teja eva brahmavarcasam avarundhe «a¬­cà bhavanty ­tÆnÃæ dh­tyai catvÃra÷ «a¬­cà bhavanti caturviæÓatir ardhamÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsara eva pratiti«Âhati savÃn uttama÷ «a¬­co bhavaty ubhayasya parok«apratyak«asyÃvarudhyai t­ca uttamo bhavati yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudyanti a«ÂÃcatvÃriæÓa eva stomo bhavati prati«ÂhÃyai prajÃtyai ''aganma mahà namasà yavi«Âham'' ity Ãgneyam Ãjyaæ bhavati gacchantÅva và ete ye navamam ahar gacchanti ''yo dÅdÃya samiddhasve duroïa'' iti dÅdÃyeva hy e«a yo navabhir aharbhis tu«ÂuvÃna÷ ''svÃhutam'' iti svÃhuto hy e«a yo navabhir aharbhir Ãhuto ''viÓvata÷ pratya¤cam'' iti viÓvato hy e«a pratyaÇ ''tvaæ varuïa uta mitro agna'' iti vÃruïy e«Ã bhavati yad vai yaj¤asya duri«Âaæ tad varuïo g­hïati tad eva tad avayajati ''mitraæ huve pÆtadak«am'' iti rÃthantaraæ maitrÃvaruïam ugragÃdham iva và etad yac chandomÃs tad yathÃta ugragÃdhe vyati«ajya gÃhanta evam evaitad rÆpe vyati«ajati chandomÃnÃm asaævyÃthÃya ''mahÃæ indro ya ojasÃ-'' ity aindram a«Âamena vai devà ahnendram avÃjayann avamena pÃpmÃnam aghnann ahar evaitena mahayanti ''tà huve yayor idam'' iti rÃthantaram aindrÃgnam ugragÃdham iva và etad yac chandomÃs tad yathÃta ugragÃdhe vyati«ajya gÃhanta evam evaitad rÆpe vyati«ajati chandomÃnÃm asaævyÃthÃya stoma÷ ''pavamÃnasya jighnato hareÓ candrà as­k«ata'' iti harivatyo gÃyatryo bhavanti chandomÃnÃm ayÃtayÃmatÃyai ''pavamÃnasya jighnata'' iti vai b­hato rÆpaæ ''hareÓ candrà as­k«ata-'' iti jagatyà ubhayo÷ saharÆpam upaiti sÃmnaÓ ca chandasaÓ ca ''parÅto «i¤catà sutam'' iti parivatyo bhavanty anto vai navamam ahas tasyaitÃ÷ paryÃptyai ''asÃvi somo aru«o v­«Ã harir'' iti jagatyas satyas tri«Âubho rÆpeïa tasmÃt tri«ÂubhÃæ loke kriyante gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam bharadvÃjasyÃdÃras­d bhavati divodÃsaæ vai bharadvÃjapurohitaæ nanÃjanÃ÷ paryayanta sa upÃsÅdad ­«e gÃtuæ me vindeti tasmà etena sÃmnà gÃtum avindad gÃtuvid và etatsÃmÃnena dÃre nÃs­nmeti tad adÃras­to 'dÃras­ttvaæ vindate gÃtuæ na dÃre dhÃvaty adÃras­tà tu«ÂuvÃna÷ surÆpaæ bhavati yad eva surÆpasya brÃhmaïam hariÓrÅnidhanaæ bhavati paÓavo vai hariÓriya÷ paÓÆnÃm avarudhyai Óriyaæ ca haraÓ copaiti tu«ÂuvÃna÷ saindhuk«itaæ bhavati yad eva saindhuk«itasya brÃhmaïam gatanidhanaæ vÃbhravaæ bhavati gatyai vabhrur và etena kaumbhyo '¤jasà svargaæ lokam apaÓyat svargasya lokasyÃnukhyÃtyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ i¬ÃnÃæ saæk«Ãro bhavati paÓavo và i¬Ã paÓavaÓ chandomÃ÷ paÓu«v eva tat paÓÆn dadhÃti ­«abha÷ pÃvamÃno bhavati paÓavo vai chandomÃ÷ paÓu«v eva tan mithunam apyarjati prajÃtyai na ha và an­«abhÃ÷ paÓava÷ prajÃyante p­«Âhaæ bhavati p­«Âhaæ và etad ahnÃæ yan navamaæ p­«Âha eva tat p­«Âhena stuvate prati«ÂhÃyai kaulmalabarhi«aæ bhavati kulmalabarhir và etena svargaæ lokam apaÓyat prajÃtiæ bhÆmÃnam agacchat prajÃyate bahur bhavati kaulmalabarhi«eïa tu«ÂuvÃna÷ arkapu«paæ bhavati annaæ vai devà arka iti vadanti rasam asya pu«pÃm iti sarasam evÃnnÃdyam avarundhe 'rkapu«peïa tu«ÂuvÃna÷ dairghyaÓravasaæ bhavati dÅrghaÓravà vai rÃjanya ­«ir jyog aparuddho 'ÓanÃyaæÓ caran sa etad dairghaÓravasam apaÓyat tena sarvÃbhyo digbhyo 'nnÃdyam avÃrundha sarvÃbhyo adigbhyo 'nnÃdyam avÃrundhe dairghaÓravasena tu«ÂuvÃna÷ vaiyaÓvaæ bhavati yad eva vaiyaÓvasya brÃhmaïam abhÅÓavaæ yad ÃbhÅÓavasya devasthÃnaæ bhavati prati«ÂhÃyai saæsk­ti bhavati saææsk­tyai ahar và etad avlÅyata tad devà devasthÃne ti«Âhanta÷ saæk­tinà samaskurvaæs tat saæk­te÷ saæk­titvaæ devasthÃnena vai devÃ÷ svarge loke pratyati«Âhan svarge loke pratiti«ÂÃm ety etat varuïÃya devatà rÃjyÃya nÃti«Âhanta sa etad devasthÃnam apaÓyat tato vai tÃs tasmai rÃjyÃyÃti«Âhanta ti«Âhante 'smai samÃnÃ÷ Óre«ÂhyÃya k«atrasyevÃsya prakÃÓo bhavati pratiti«Âhati ya evaæ veda bhargo bhargeïa tu«ÂuvÃno bhavati yaÓo yaÓasà vÃsi«Âhaæ bhavati yad eva vÃsi«Âhasya brÃhmaïam dÅrghatamaso 'rko bhavaty annaæ và arko 'nnÃdyasyÃvarudhyai sÃmarÃjaæ bhavati sÃmrÃjyam Ãdhipatyaæ gacchati sÃmarÃj¤Ã tu«ÂuvÃna÷ tad u saævad ity Ãhu÷ saævatà vai devÃ÷ svargaæ lokaæ prÃyann udvatodÃyan nidhanÃntÃ÷ pavamÃnà bhavanty ahno dh­tyai stoma÷ ''ÓrÃyanta iva sÆryam'' iti sÆryavatyo bhavanti Ãdityadevatyaæ hy etad ahar anto vai sÆro 'nta etan navamam ahnÃm anta eva tad antena stuvate prati«ÂhÃyai ''yata indra bhayÃvahe tato no abhayaæ k­dhi/ maghava¤ chagdhi tava tan na Ætaye vidvi«o vim­dho jahi-'' iti dvi«aÓ caiva m­dhaÓ ca navamenÃhnà vihatya daÓamenÃhnotti«Âhanti ÓrÅr vai ÓrÃyantÅyaæ ÓrÅr navamam aha÷ Óriyam eva tac chriyÃæ prati«ÂhÃpayati samantaæ bhavati samantena paÓukÃma÷ stuvÅta purodhÃkÃma÷ samantena stuvÅta ÃgneyÅ p­thivy Ãgneyo brÃhmaïa aindrÅ dyaur aindro rÃjanyo 'ntarik«eïa dyÃvÃp­thivÅ samante antarik«eïaivainaæ samantaæ karoti vindate paÓÆn pra purodhÃm Ãpnoti ya evaæ vidvÃn samantena stuvate stoma÷ ''tvaæ somÃsi dhÃrayur'' iti gÃyatrÅ bhavaty ahno dh­tyai tvam iti b­hato rÆpaæ bÃrhataæ hy etad aha÷ ''tvaæ hy aÇga daivyÃ'' iti tvam iti b­hato rÆpaæ bÃrhataæ hy etad aha÷ ''pavasva deva vÅtaya'' iti b­hato rÆpaæ bÃrhataæ hy etad aha÷ ''parityaæ haryataæ harim'' iti parivatyo bhavanty anto vai navamam ahasyaitÃ÷ paryÃptyai ''pavasva soma mahe dak«Ãya-'' ity ak«arapaÇkti÷ stomÃnÃæ prabhÆtir atho etad dhy evaitarhi chando 'yÃtayÃma yad ak«arapaÇktis tena chandomà ayÃtayÃmÃna÷ kriyante brahmavÃdino vadanti yat «a¬ahe stomÃÓ chandÃæsy Ãpyante kiæ chandasaÓ chandomà ity etac chandaso yad età ak«arapaÇktaya iti brÆyÃt ''upo«u jÃtam apturam'' iti gÃyatryas satyo jagatyo rÆpeïa tasmÃt jagatÅnÃæ loke kriyante gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brahmaïam ÃÓvasÆktaæ bhavati agniæ vai pÆrvair aharbhir Ãjuhoty athaitad Ãdityadaivatyam aha÷ Óukra Ãhuta ity asau và Ãditya÷ Óukras tam evaitenÃjuhoti ÓÃmmadaæ bhavati Óammad và etenÃÇgiraso '¤jasà svargaæ lokam apaÓyat svargasya lokasyÃnukhyÃtyai svargÃl lokÃn na cyavate tu«ÂuvÃna÷ ÃÓi«am evÃsmà etenÃÓÃste sÃma hi satyÃÓÅ÷ dÃvasur và etad ÃÇgirasa÷ paÓukÃma÷ sÃmÃpaÓyat tena sahasraæ paÓÆn as­jat yad etat sÃma bhavati paÓÆnÃæ pu«Âyai pratÅcÅne¬aæ kÃÓÅtaæ bhavati parÃcÅbhir và anyÃbhir i¬ÃbhÅ reto dadhad athaitat pratÅcÅne¬aæ kÃÓÅtaæ prajÃtyai tasmÃt paräco garbhÃ÷ sambhavanti pratya¤ca÷ prajÃyante tasmÃd ute 'vÃcÅnabilebhyo nÃvapadyanta etena hy eva te dh­tÃ÷ hÃvi«k­taæ bhavati prati«ÂhÃyai k­tÃnuvÃda eva sa÷ sauparïaæ bhavati yad eva sauparïasya brahmaïam vaiÓvamanasaæ bhavati viÓvamanasaæ và ­«im adhyÃyam udvrajitaæ rak«o 'g­hïÃt tam indro 'cÃyad ­«iæ vai rak«o 'grahÅd iti tam abhyavadad ­«e kas tvai«a iti, sthÃïur iti brÆhÅti rak«o 'bravÅt, sa sthÃïur ity abravÅt tasmai và etena praharety asmà i«ÅkÃæ vajraæ prayacchann abravÅt tenÃsya sÅmÃnam abhinat sai«endreïate«Åkà pÃpmà vÃva sa tam ag­hïÃt taæ vaiÓvamanasenÃpÃhatÃpapÃpmÃnaæ hate vaiÓvamanasena tu«ÂuvÃna÷ gaurÅvitaæ bhavati yad eva gaurÅvitasya brÃhmaïam nihavo bhavaty annÃdyasyÃvarudhyai hÅti và annaæ pradÅyata Åty Ãgrir annam atti ­«ayo và indraæ pratyak«a nÃpaÓyan sa vasi«Âho 'kÃmayata katham indraæ pratyak«aæ paÓyeyam iti sa etan nihavam apaÓyat tato vai sa indraæ pratyak«am apaÓyat, sa enam abravÅd brÃhmaïaæ te vak«yÃmi yathà tvatpurohità bharatÃ÷ prajani«yante 'tha mÃnyebhya ­«ibhyo mà pravoca iti tasmà etÃn stomabhÃgÃn abravÅt tato vai vasi«Âhapurohità bharatÃ÷ prÃjÃyanta sendraæ và etat sÃma yad etat sÃma bhavati sendratvÃya yad vÃhi«ÂhÅyaæ bhavati brahmayaÓasaæ và etÃni sÃmÃny ­cà ÓrotrÅyÃïi brahmÃyaÓasÅ bhavati yad vÃhi«ÂhÅyena tu«ÂuvÃna÷ Ãsitaæ bhavati yad evÃsitasya brÃhmaïam sÃdhraæ bhavati siddhyai ÃkÆpÃraæ bhavati akÆpÃro và etena kaÓyapo jemÃnaæ mahimÃnam agacchaj jemÃnaæ mahimÃnaæ gacchaty ÃkÆpÃreïa tu«ÂuvÃna÷ vidharma bhavati dharmasya vidh­tyai brahmavÃdino vadanti yat «a¬ahe stomÃÓ chandÃæsy Ãpyante kiæ chandasaÓ chandomà iti puru«acchandasa iti brÆyÃt puru«o vai pÃÇkta÷ puru«o dvipadà chandomÃnÃm ayÃtayÃmatÃyai Órudhyaæ bhavati paÓavo vai Órudhyaæ paÓÆnÃm avarudhyai prajÃpati÷ paÓÆn as­jata te 'smÃt s­«Âà apÃkrÃmaæs tÃn etena sÃmnà ÓrÆdhiyà ehiyety anvahvayat ta enam upÃvartanta yad etat sÃma bhavati paÓÆnÃm upÃv­tyai upainaæ paÓava Ãvartante ya evaæ veda gÃyatrÅ«u stuvanti prati«ÂhÃyai brahmavarcasÃya yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudyantŬÃntÃ÷ pavamÃnà bhavanti paÓavo và i¬Ã paÓavaÓ chandomÃ÷ paÓu«v eva tat paÓÆn dadhÃti stoma÷ ÃgreyÅ«u pÆrve«Ãm ahnÃm ukthÃni praïayanty athaitasyÃhna Ãgneyy aindrayÃæ praïayanty ubhayor eva rÆpayo÷ pratiti«Âhati aidhmavÃhaæ bhavati Ãgneyy aindrÅ«u stuvanti brahma caiva tat k«atraæ ca sayujÅkaroti brahmaiva k«atrasya purastÃn nidadhÃti brÃhmaïe k«atraæ ca viÓaæ cÃnuge karoti traikakubhaæ bhavati ojasy eva tad vÅrye pratiti«Âhaty ojo vÅryaæ traikakubham udvaæÓÅyaæ bhavati yad evodvaæÓÅyasya brÃhmaïam a«ÂÃcatvÃriæÓaæ eva stomo bhavati prati«ÂhÃyai prajÃtyai gÃyatraæ vai saptamam ahas trai«Âubham a«Âamaæ jÃgataæ navamam athaitad Ãnu«Âubham ahar yad daÓamam tad Ãhur yad Ãnu«Âubhaæ stomyÃæ pratyak«am upeyu÷ parÃæ parÃvataæ yajamÃno gacchen na pratiti«Âhed iti yà vai caturviæÓatir gÃyatryas tà a«ÂÃdaÓÃnu«Âubho 'nu«Âubham eva tat stomyÃæ parok«am upayanti prati«ÂhÃyai pratiti«Âhati prajÃpatiæ và etenÃhnà parivevi«ati tatra vyavavadyaæ yad vai Óre«Âhe parivi«yamÃïo vadaty annÃdyasya so 'vagrahas tasmÃn na vyavavadyam annÃdyasyÃnavagrÃhÃya tad u vyavavadyaæ yathà Óre«ÂhÃya baliæ hriyamÃïaæ panthÃnaæ paryanuvedayati gatyai tathà tat yÃvaty anu«Âup tÃvatÅæ vÃcaæ sampÃdya vibrÆyus tad v anatiriktaæ svasyo caiva yaj¤asyÃri«Âyai abhi và ete devÃn ÃrohantÅty Ãhur ye daÓabhir aharbhi÷ stuvata iti pa¤cÃnÃm ahnÃm anurÆpai÷ pratyavayanti yathÃbhyÃruhya pratyavarohet tathà tan navarco bhavati yà evÃmÆ÷ prayacchan yà avadadhÃti tà età udasyati vÃruïy e«Ã bhavati yad vai yaj¤asya duri«Âaæ tad varuïo g­hïÃti tad eva tad avayajaty Ãdityai«Ã bhavatÅyaæ và aditir asyÃm eva pratiti«Âhati caturviæÓa eva stomo bhavati tejase brahmarcasÃya ''su«amiddho na Ãvaha-'' ity Ãpriya ÃjyÃni bhavanti prajÃpati÷ prajà as­jata sa dugdho riricÃnÃmanyata sa etÃny Ãpriya ÃjyÃny apaÓyat tair ÃtmÃnam ÃprÅïÃt dugdha iva và e«a riricÃno yo daÓabhir aharbhis tu«ÂuvÃno yad etÃny Ãpriya ÃjyÃni bhavanty ÃtmÃnam evaitair ÃprÅïÃti ''yad adya sÆra udita'' iti sÆravan maitrÃvaruïam anto vai sÆro 'nta etad daÓamam ahnÃm anta eva tadantena stuvate prati«ÂhÃyai ''ut tvà madantu somÃ'' ity udvad aindram utthÃnasya rÆpam ''indrÃgnÅ Ãgataæ sutam'' iti yenaiva rÆpeïa prayanti tad abhyudyanti stoma÷ ''uccà te jÃtam andhasa'' ity udvatyo gÃyatryo bhavanty utthÃnasya rÆpam ''punÃnas soma dhÃraya-'' iti panthÃnam eva tat paryavayanti ''à jÃg­vir vipra ­taæ matÅnÃm'' iti yad Ãpte pravatÅ÷ kuryur atipadyer anyad Ãvatyo bhavanty anatipÃdÃya gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam ÃmahÅyavaæ bhavati kÊptiÓ cÃnnÃdyaæ ca kÊptiæ caivaitenÃnnÃdyaæ cÃbhyutti«Âhanti Ãjigaæ bhavaty ÃjijityÃyai Ãjir và e«a pratato yat dvÃdaÓÃhas tasyaitad ujjityai ÃbhÅkaæ bhavaty abhikrÃntyai ÃÇgirasas tapas tepÃnÃ÷ Óucam aÓocaæs ta etat sÃmÃpaÓyaæs tÃn abhÅke 'bhyavar«at tena Óucam aÓamayanta yad abhÅke 'bhyavar«at tasmÃd ÃbhÅkaæ yÃm eva pÆrvair aharbhi÷ Óucaæ Óocanti tÃm etenÃnna Óamayitvotti«Âhanti utsedho bhavati utsedhena vai devÃ÷ paÓÆn udasedhan ni«edhena paryag­hïan antarotsedhani«edhau yaj¤Ãyaj¤Åyam paÓavo 'nnÃdyaæ yaj¤Ãyaj¤Åyaæ paÓÆn eva tad annÃdyam utsedhani«edhÃbhyÃæ parig­hïÃti mÃdhyandine vai pavamÃne devà yaj¤Ãyaj¤Åyena yaj¤aæ saæsthÃpya svargaæ lokam Ãrohaæs tad ya evaæ veda mÃdhyandina evaitat pavamÃne yaj¤Ãyaj¤Åyena yaj¤aæ saæsthÃpya svargaæ lokam Ãrohati atho parok«am anu«Âubhaæ sampadyate 'har e«Ã vai pratyak«am anu«Âup yad yaj¤Ãyaj¤Åyaæ tad yat t­tÅyasavane kuryu÷ pratyak«am anu«Âubham ­ccheyus tasmÃn mÃdhyandine kurvanti tena parok«am anu«Âubham upayanti gaurÅvitaæ bhavati etad vai yaj¤asya Óvastanaæ yad gaurÅvitam etad Ãyatano yajamÃno yan madhyandino yad gaurÅvitaæ madhyandine bhavati Óvastanam eva tad yajamÃna Ãtman dhatte stoma÷ ''kayà naÓ citra Ãbhuvad'' iti kavatyas tena prÃjÃpatyÃ÷ ko hi prajÃpati÷ prajÃpater Ãptyai ''mà cid anyad viÓaæsata-'' ity utthÃnam eva tad ÃÓi«o hy etarhi ''ud u tye madhumattamÃ'' ity udvatya udayanÅye 'hany etad ÃÓi«o hy evaitarhi ''tarobhir vo vidadvasum'' iti stomo vai taro yaj¤o vidadvasu÷ stomena vai yaj¤o yujyate yat tarobhir vo vidadvasum ity Ãha yaj¤am eva tad yunakti vÃmadevyasyark«u rathantaraæ p­«Âhaæ bhavati gÃyatrÅ vai rathantarasya yoni÷ svÃyÃm eva tad yonau rathantaraæ prati«ÂhÃpayati tejo vai gÃyatrÅ chandasà tejo rathantaraæ sÃmnà tejaÓ caturviæÓastomÃnÃæ teja eva tat samyak saædadhÃty api ha putrasya putras tejasvÅ bhavati a«ÂÃk«areïa prathamÃyà ­ca÷ prastauty a«ÂÃÓaphÃæs tatpaÓÆn avarundhe dyvak«areïottarayor ­co÷ prastauti dvipÃd yajamÃno yajamÃnam eva yaj¤e paÓu«u prati«ÂhÃpayati gÃyatraæ vai rathantaraæ gÃyatracchando yad gÃyatrÅ«u rathantaram bhavati tena svÃyÃæ janatÃyÃm ­dhnotÅme vai lokà gÃyatrÅ yad gÃyatrÅ«u rathantaraæ bhavatÅmÃn eva tal lokÃn samÃpyotti«Âhanti maidhÃtithaæ bhavati etena vai medhÃtithi÷ kÃïvo vibhindukÃd vyÆdhnÅr gà udas­jata paÓÆnÃm avarudhyai maidhÃtithaæ kriyate abhÅvarto brahmasÃma bhavaty ekÃk«aranidhana÷ prati«ÂhÃyai ekÃk«arà vai vÃg vÃcy eva prati«ÂhÃyotti«Âhanti kÃleyam acchÃvÃkasÃma bhavati samÃnaloke vai kÃleyaæ ca rathantaraæ ceyaæ vai rathantaraæ paÓava÷ kÃleyam asyÃæ caiva paÓu«u ca prati«ÂhÃyotti«Âhanti stoma÷ ''svÃdi«Âhayà madi«ÂhayÃ-'' iti gÃyatrÅ bhavati madavad vai rasavat t­tÅyasavanaæ madam eva tad rasaæ dadhÃti gÃyatraæ bhavati yad eva gÃyatrasya brÃhmaïam saæhitaæ bhavati dyvak«araïidhanaæ prati«ÂhÃyai prati«ÂhÃyaivotti«Âhanti saphaæ bhavati saphena vai devà imÃn lokÃn samÃpnuvant samÃpnuvaæs tat saphasya saphatvam imÃn evaitena lokÃn samÃpyotti«Âhanti rohitakÆlÅyaæ bhavati yad eva rohitakÆlÅyasya brÃhmaïam ÓyÃvÃÓvÃndhÅgave bhavata÷ samÅcyau virÃjau dadhÃty annÃdyÃya pipÅlikÃmadhyÃsu stuvanti indro v­traæ hatvà nÃst­«Åti manyamÃna÷ parÃæ parÃvatam agacchat sa etÃm anu«Âubhaæ vyauhat tÃæ madhye vyavÃsarpad indrag­he và e«o 'bhaye yajate abhaya utti«Âhati ya evaæ vidvÃn etÃsu stuvate yaj¤Ãyaj¤Åyanidhanaæ sauhavi«aæ bhavati yaj¤Ãyaj¤ÅyÃd eva tat t­tÅyasavene na yanti vÃjajid bhavati sarvasyÃptyai sarvasya jityai sarvaæ và ete vÃjaæ jayanti ye daÓamam ahar Ãgacchanty annaæ vai vÃjo 'nnÃdyasyÃvarudhyai daÓÃk«araæ nidhanam upayanti daÓarÃtrasya dh­tyai daÓÃk«arà virì vairÃjam annam annÃdyasyÃvarudhyai sÆryavatÅ«u stuvanty anto vai sÆro 'nta etad daÓamam ahnÃm anta eva tad antena stuvate prati«ÂhÃyai upavatyo bhavanti prati«ÂhÃyai parivatyo bhavanti sarvasya paryÃptyai caturviæÓa eva stomo bhavati tejase brahmavarcasÃya virÃÂsu vÃmadevyam agni«ÂomasÃma bhavati ÓÃntyai kÊptyai sad vai vÃmadevyaæ sÃmnÃæ sad viràchandasÃæ sat trayastriæÓa÷ stomÃnÃæ satÃm antÃn saædhÃyotti«Âhanty api ha putrasya sattvam aÓnute brahmavÃdino vadanti yatas sattrÃd udasthÃtÃ3 sthitÃ3d iti yad yata iti brÆyur aprati«ÂhÃnà aprajaso bhavi«yantÅty enÃn brÆyÃd yat sthitÃd iti brÆyu÷ sthÃyukai«Ãæ ÓrÅr bhavi«yati na vasÅyÃæso bhavi«yantÅty enÃn brÆyÃt pÆrïÃd eva pÆrïam abhyudasthÃmeti brÆyu÷ ete vai pÆrïÃt pÆrïam abhyutti«Âhanti ye vÃmadevyena stutvotti«Âhanti antarik«aæ vai vÃmadevyam antarik«eïedaæ sarvaæ pÆrïam e«a vai sam­ddha÷ stomo yat trayastriæÓas trayastriæÓadak«arÃsu sam­ddhÃv eva pratiti«Âhanti sarve«Ãæ và etÃÓ chandasÃæ rÆpaæ yÃt tripadÃs tena gÃyatryo yad ekÃdaÓÃk«arÃïi padÃni tena tri«Âubho yat dvÃdaÓÃk«araæ padaæ tena jagatyo yat trayastriæÓadak«arÃs tena virÃjas tenaiva cÃnu«Âubho na hy ekasmÃd ak«arÃd virÃdhayanti trayastriæÓa eva stomo bhavati prati«ÂhÃyai devatÃsu và e«a prati«Âhita÷ prajÃpatir và idam eka ÃsÅn nÃhar ÃsÅn na rÃtrir ÃsÅt so 'sminn andhe tamasi prÃsarpat sa aicchat sa etam abhyapadyata tato vai tasmai vyaucchad vyu«Âir và e«a Ãhriyate yad vai taj jyotir abhavat tat jyoti«o jyoti«Âvam e«a vÃva prathamo yaj¤ÃnÃæ ya etenÃni«ÂvÃthÃnyena yajate gartapatyam eva taj jÅyate pra và mÅyate yathà và idam agner jÃtÃd agnayo vihriyanta evam etasmÃd adhy anye yaj¤Ã vihriyante yo hi triv­d anyaæ yaj¤akratum Ãpadyate sa taæ dÅpayati ya÷ pa¤cadaÓa÷ sa taæ ya÷ saptadaÓa÷ sa taæ ya ekaviæÓa÷ sa tam etat tad yad Ãhur eko yaj¤a ity etad dhi sarve jyoti«Âomà bhavanti asthÆrir và e«a santato yaj¤o dvau dvau hi stomau savanaæ vahatas triv­t pa¤cadaÓau prÃta÷savanaæ pa¤cadaÓasaptadaÓau mÃdhyandinaæ savanaæ saptadaÓaikaviæÓau t­tÅyasavanam yà mitadak«iïaiva syÃd e«a eva kÃrya iyaæ vai jyotir iyam amitasya yantrikai«Ã và etaæ yantum arhati tasya navatiÓataæ stotrÅyÃs tÃsÃæ yà aÓÅtiÓataæ tÃ÷ «aÂtriæÓinyo virÃja÷ «a¬ ­tava ­tu«v eva virÃjà pratiti«Âhati atha yà daÓai«Ã và Ãtmanyà virì etasyÃæ và idaæ puru«a÷ prati«Âhita÷ gauÓ cÃÓvaÓ cÃÓvataraÓ ca gardabhaÓ cÃjÃÓ cÃvayaÓ ca vrÅhayaÓ ca yavÃÓ ca tilÃÓ ca mëÃÓ caitasyÃm eva virÃji pratiti«Âhati tasya dvÃdaÓaæ Óataæ dak«iïÃ÷ vÅrahà và e«a devÃnÃæ ya÷ somam abhi«uïoti yÃ÷ Óataæ vairaæ tad devÃn avadayate 'tha yà daÓa daÓa prÃïÃ÷ prÃïÃæs tÃbhi÷ sp­ïoti yaikÃdaÓyÃtmÃnaæ tayà yà dvÃdaÓÅ saiva dak«iïà Óle«ma và etad yaj¤asya yad dak«iïà na và aÓle«mà ratho vahaty atha Óle«mavatà yaæ kÃmaæ kÃmayate tam abhyaÓnuta evam etena dak«iïÃvatà yaæ kÃmaæ kÃmayate tam abhyaÓnute Óubho và età yaj¤asya yad dak«iïà yad dak«iïÃvatà yajate Óubham evÃsmin dadhÃti athai«a gau÷ gavà vai devà asurÃn ebhyo lokebhyo 'nudantaibhyo lokebhyo bhrÃt­vyaæ nudate ya evaæ veda yad vai tad devà asurÃn ebhyo lokebhyo govayaæs tad gor gotvam govayati pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyaæ ya evaæ veda tasya pa¤cadaÓaæ bahi«pavamÃnaæ vajro vai pa¤cadaÓo vajram eva tat purastÃn nidadhÃti tena vijayate paÓustomo và e«a evam iva vai paÓu÷ samÃhita÷ Óira÷ sthavÅyo 'ïÅyas yo grÅvà pÃrÓvÃbhyÃæ varÅyÃæ sakthibhyÃæ vari«Âha÷ yat pa¤cadaÓaæ bahi«pavamÃnaæ bhavati triv­t tyÃjyÃni saptadaÓa mÃdhyandinaæ savanam ekaviæÓaæ t­tÅyasavanaæ rÆpeïaivainaæ tat samardhayati ekà saæstutÃnÃæ virÃjam atiricyate tasmÃt paÓo÷ paÓcÃd atiriktam athai«a gau÷ gavà vai devà asurÃn ebhyo lokebhyo 'nudantaibhyo lokebhyo bhrÃt­vyaæ nudate ya evaæ veda yad vai tad devà asurÃn ebhyo lokebhyo govayaæs tad gor gotvam govayati pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyaæ ya evaæ veda tasya pa¤cadaÓaæ bahi«pavamÃnaæ vajro vai pa¤cadaÓo vajram eva tat purastÃn nidadhÃti tena vijayate paÓustomo và e«a evam iva vai paÓu÷ samÃhita÷ Óira÷ sthavÅyo 'ïÅyasyo grÅvà pÃrÓvÃbhyÃæ varÅyÃæsakthibhyÃæ vari«Âha÷ yat pa¤cadaÓaæ bahi«pavamÃnaæ bhavati triv­nty ÃjyÃni saptadaÓa mÃdhyandinaæ savanam ekaviæÓaæ t­tÅyasavanaæ rÆpeïaivainaæ tat samardhayati ekà saæstutÃnÃæ virÃjam atiricyate tasmÃt paÓo÷ paÓcÃd atiriktam athai«a Ãyu÷ Ãyu«Ã vai devà asurÃn ÃyuvatÃyute bhrÃt­vyaæ ya evaæ veda svargakÃmo yajeta ÆrdhvÃ÷ stomà yanty anapabhraæÓÃya etenaivÃmayÃvinaæ yÃjayed atirÃtra÷ kÃrya÷ sa gÃyatrÅæ saæpadyate prÃïo gÃyatry Ãyur e«a ÃyuÓ caivÃsmin prÃïaæ cobhe samÅcÅ dadhÃti svargyà và ete stomà yat jyotir bhavati jyotir evÃsmai sa purastÃd dharaty athai«a gaur ekayà virÃjam atirikta Ãrambhaïam eva tad athai«a Ãyur ekasyà virÃja Æna ÃsÃda eva so 'tho ÆnÃtiriktau stomau mithunau prajÃtyai ete vai trikadrukÃ÷ stomà etair và indra÷ sarvÃæ t­ptim at­pyat t­pyati prajayà paÓubhir ya evaæ veda prajÃpati÷ prajà as­jata tà asmai Órai«ÂhyÃya nÃti«Âhanta sa ÃsÃæ diÓÃæ prajÃnÃæ ca rasaæ prav­hya srajaæ k­tvà pratyamu¤cata tato 'smai prajÃ÷ Órai«ÂhyÃyÃti«Âhanta ti«Âhante 'smai samÃnÃ÷ Órai«ÂhyÃya ya evaæ veda so 'kÃmayatendro me prajÃyÃæ Óre«Âha÷ syÃd iti tÃm asmai srajaæ pratyamu¤cat tato và indrÃya prajÃ÷ Órai«ÂhyÃyÃti«Âhanta tac chilpaæ paÓyantyo yat pitary apaÓyan tasmÃd ya÷ putrÃïÃæ dÃyaæ dhanatamam ivopaiti taæ manyante 'yam evedaæ bhavi«yatÅti tato và idam indro viÓvam ajayad yad viÓvam ajayat tasmÃd viÓvajit so 'kÃmayata yan me 'nabhijitaæ tad abhijayeyam iti sa etam abhijitam apaÓyat tenÃnabhijitam abhyajayat yad abhijid bhavaty anÃbhijitasyÃbhijityai tau và etÃv indrastomau vÅryavantau Óilpaæ và etau nÃma stomÃv ÃstÃm paÓyate g­he Óilpaæ ya evaæ veda na vai yamau nÃma stomau sto yo yamÃbhyÃæ yajetaitÃbhyÃæ yajeta sam­dhyai punarabhyÃvartaæ stomà bhavanti punarabhyÃvartaæ hy etÃbhyÃm indro 'jitam ajayat trÅæs triv­dabhijita÷ praïayati trÅn pa¤cadaÓa÷ trÅn saptadaÓa÷ trÅn ekaviæÓas te dvÃdaÓa saæpadyante dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ prajÃpati÷ prajÃpatim evÃpnoti caturas triv­dviÓvajita÷ praïayati catura÷ pa¤cadaÓaÓ catura÷ saptadaÓas te dvÃdaÓa saæpadyante dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsara÷ prajÃpati÷ prajÃpatim evÃpnoti ''upa tvà jÃmayo gira'' ity upavatÅ pratipad bhavati stomasya rÆpam prÃïair và e«a vy­dhyata ity Ãhur ya÷ sarvaæ dadÃti sarvÃn stomÃn sarvÃïi p­«ÂhÃny upaitÅti yad vÃyavyà bhavati prÃïÃnÃæ sam­dhyai sarasvataÓ ca sarasvatyÃÓ cottare bhavata÷ mithunaæ và etad yat sarasvÃæÓ ca sarasvatÅ ca mithunam evÃsya yaj¤amukhe dadhÃti prajananÃya sÃvitrÅ caturthÅ bhavati du«karaæ và e«a karoti ya÷ sarvaæ dadÃti yat sÃvitrÅ bhavati savit­pras­taæ me karmÃsad iti savit­prasÆtam evÃsya karma bhavati brÃhmaïaspatyà pa¤camÅ bhavati brahma vai brahmaïaspatir brahmaivÃsya yaj¤amukhe dadhÃti ÃgnipÃvamÃnÅ «a«ÂhÅ bhavati agnir evainaæ ni«Âapati pavamÃna÷ punÃti pÆtam evainaæ yaj¤iyaæ p­«ÂhÃny upanayati yanti và ete patha ity Ãhur ye saæbhÃryÃ÷ kurvate pÃvamÃna uttamas t­co bhavati tena patho nayanti sa tu vai p­«Âhai÷ stuvÅtety Ãhur ya etÃni bahi«pavamÃne yu¤jyÃd iti upavatÅ pratipad bhavaty upa vai rathantaraæ rathantaram evÃsmai tayà yunakti sarasvatÅ dvitÅyà bhavati svargo loka÷ sarasvÃn svargo loko b­had b­had evÃsmai tayà yunakti sarasvatyÃs t­tÅyà bhavati vÃg vai sarasvatÅ vÃg vairÆpaæ vairÆpam evÃsmai tayà yunakti sÃvitrÅ caturthÅ bhavati prajÃpatir vai savità prajÃpatir vairÃjaæ vairÃjam evÃsmai tayà yunakti brÃhmaïaspatyà pa¤camÅ bhavati brahma vai brahmaïaspatir brahma Óakvarya÷ ÓakvarÅr evÃsmai tayà yunakti ÃgnipÃvamÃnÅ «a«ÂhÅ bhavati gÃyatrÅ vai revatÅ gÃyatracchandà agnÅ revatÅr evÃsmai tayà yunakti na catvÃri «a¬bhyo vibhavanti yad aniruktÃni tena vibhavanti sarvÃïi svÃrÃïy ÃjyÃni taj jÃmi nÃnÃdevatyai÷ stuvanty ajÃmitÃyai ''su«amiddho na Ãvaha-'' ity Ãpriya ÃjyÃni bhavanti prajÃpati÷ prajà as­jata sa dugdho riricÃno 'manyata sa etÃny Ãpriya ÃjyÃny apaÓyat tair ÃtmÃnam [thus BI; KSS Ãtmanam] ÃprÅïÃd dugdha iva và e«a riricÃno ya÷ sarvaæ dadÃti yad Ãpriya ÃjyÃni bhavanty ÃtmÃnam evaitair ÃprÅïÃti etarhi tu vai p­«ÂhÃni yathÃyatanaæ kalpanta ity Ãhur yad rathantaraæ prathamaæ b­had uttamaæ madhya itarÃïÅti jÃmi và etad yaj¤e kriyata ity Ãhur yat sarvÃïi nidhanavanti saha kriyanta iti yad antarà somà yanty antarokthÃni Óasyante 'ntarà va«aÂkurvanti tenÃjÃmi vyatyÃsam i¬ÃÓ ca nidhanÃni cÃhus tenÃjÃmi cyavante và etad revatya÷ svÃd ÃyatanÃd ity Ãhur yat trayastriæÓÃt stomÃd yantÅti yad gÃyatryo bhavanti tenÃyatanÃn na cyavante yà hi kà ca gÃyatrÅ sà revatÅ paraÓubhir và e«a vy­dhyata ity Ãhur ya÷ sarvaæ dadÃti tac chavÅæ paridhatte paÓubhir eva sam­dhyate rohiïÅ chavÅ bhavaty etad vai paÓunÃæ bhÆyi«Âhaæ rÆpaæ yad rohitaæ sÃk«Ãd evainÃn avarundhe araïye tisro vasaty Ãraïyaæ tÃbhir annÃdyam avarundhe udumbare vasaty Ærg udumbara Ærjam evÃvarundhe khanitreïa jÅvaty av­ttim apajayati ubhayata÷k«ïud abhrir bhavaty ubhayata evÃsmà annÃdyaæ rajaty asmÃc ca lokÃd amu«mÃc ca ni«Ãde«u tisro vasaty asyÃæ và ete parÅttà yad evÃsyÃm annÃdyaæ tad avarundhe jane tisro vasati janyaæ tÃbhir annÃdyam avarundhe samÃnajane tisra÷ samÃnajanyaæ tÃbhi÷ dvÃdaÓaità rÃtrayo bhavanti dvÃdaÓamÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram anv annÃdyaæ prajÃyate tad evÃptvÃvarundhe saævatsaraæ na yÃced ÃmÃdyam iva và etad ya÷ sadyodattaæ pratyatti sadyo vai devÃnaæ saævatsara÷ nodÅyamÃnaæ prati nuden nÃdyasyÃpratinodÃya u«ïÅ«aæ bibharti ÓilpatvÃya na m­nmayena pibed Ãhutir và e«Ã yad brÃhmaïasya mukhaæ na vai m­nmayam Ãhutim ÃnaÓe 'tha yad am­nmayapo bhavati sva eva mukha Ãhutiæ juhoti pa¤caviæÓo 'gni«Âoma÷ sarvajità vai devÃ÷ sarvam ajayan sarvasyÃptyai sarvasya jityai sarvam evaitenÃpnoti sarvaæ jayati tasya mahÃvrataæ p­«Âham arkyaæ Óasyate caturviæÓati÷ saævatsarasyÃrdhamÃsÃ÷ saævatsara÷ pa¤caviæÓo 'nnaæ vrataæ saævatsarÃd etenÃnnÃdyam avarundhe annÃdo bhavati ya evaæ veda etena vai gaurÃÇgirasa÷ sarvaæ pÃpmÃnam atarat sarvaæ pÃpmÃnaæ taraty etena stomena tu«ÂuvÃna÷ athai«a jyoti÷ parÃÇ vai trirÃtro 'rvÃÇ agni«Âomo yas trirÃtre vibhraæÓate na tasmin punar asty atha yo 'gni«Âome prÃyaÓcittimat tad api hy etenaikaviæÓatidak«iïena punar yajeta yasmin hy eva yaj¤akratau vibhraæÓate saiva tasya prÃyaÓcitti÷ upasadi sahasraæ prÃtaranuvÃkam anvÃha tad asau loka÷ sahasraæ dak«iïÃs tad antarik«aæ sahasram etÃny ak«arÃïi tad ayaæ loka e«u loke«u pratiti«Âhati ya evaæ veda ­ksthà và anyat sahasram ity Ãhur ak«aresthà anyad iti yat trirÃtre dÅyate tad­ksthÃ/ atha yad agni«Âome tad ak«aresthà yat sahasrÃk«arÃsu brahmasÃma bhavati sahasrasyaiva sà prati«Âuti÷ yÃvad vai sahasraæ gÃva uttarÃdharà ity Ãhus tÃvad asmÃt lokÃt svargo loka iti tasmÃd Ãhu÷ sahasrayÃjÅ và imÃn lokÃn prÃpnoti paÓubhir và e«a vy­dhyata ity Ãhur ya÷ sadya÷ sahasraæ dadÃtÅti paÇkti«u brahmasÃma bhavati pÃÇkto yaj¤a÷ pÃÇktÃ÷ paÓavo yaj¤a eva paÓu«u pratiti«Âhati triv­taæ stomaæ saæpadyate virÃjaæ chanda÷ prÃïo vai triv­d annaæ viràna vai prÃïa ­te 'nnÃt pÃrayati nÃnnam ­te prÃïÃt prÃïe«u caivÃnnÃdye ca pratiti«Âhati athai«a sarvajyoti÷ sarvasyÃpti÷ sarvasya jiti÷ sarvam evaitenÃpnoti sarvaæ jayati paramo và e«a yaj¤a÷ paramaæ sahasraæ paramatÃæ gacchati ya evaæ veda tasya dviÓatÃ÷ stotrÅyà anto vai vÃco dviÓatamanta÷ sahasramanta eva tad antaæ prati«ÂÃpayati k­tastomo và e«a sarvam evaitenÃpnoti sarvaæ jayati sarvaæ hi k­tena jayati virÃjaæ saæpadyate 'nnaæ virì annÃdyam evÃvarundhe ekaviæÓo 'gni«Âomo bhavati prati«Âhà và ekaviæÓo 'ntata eva yaj¤asya pratiti«Âhati athai«a viÓvajyotir ukthya÷ paÓavo và ukthÃni paÓavo viÓvaæ jyotir viÓva eva jyotau paÓu«u pratiti«Âhati aharbhir vai trirÃtra imÃn lokÃn Ãpnoti savanair e«a uttamam uttaraæ trirÃtrasyÃhar var«Åya uttaram uttaram etasya savanaæ var«Åyas tena trirÃtram Ãpnoty uttara uttara e«Ãæ lokÃnÃæ jyÃyÃæs tenemÃn lokÃn Ãpnoti asthÆrir và e«a santato yaj¤o dvau dvau hi stomau savanaæ vahata÷ triv­tpa¤cadaÓau prÃta÷savanaæ saptadaÓapa¤caviæÓau mÃdhyandinaæ savanaæ caturviæÓaikaviæÓau t­tÅyasavanam yad vai yukte santata ÃdhÅyate vahati tadyathà yukte santata ÃdadhyÃd evam etasmin sahasram ÃdhÅyate ubhe b­hadrathantare bhavata÷ iyaæ vai rathantaraæ dyaur b­had evÃsmÃl lokÃd gÃyaty evÃmu«mÃd ubhayor anayor lokayo÷ pratiti«Âhati anu«Âubhy Ãtharvaïaæ bhavati bhe«ajaæ vai devÃnÃm atharvÃïo bhe«ajÃyaivÃri«Âyai udvaæÓÅyam ukthÃnÃm antato bhavati sarve«Ãæ và etat p­«ÂhÃnÃæ rÆpaæ sarve«v eva rÆpe«u pratiti«Âhati uktho bhavati paÓavo và ukthÃni paÓava÷ sahasraæ paÓu«v eva tat paÓÆn dadhÃti yo và agni«Âome trirÃtraæ protaæ vidyÃt so 'gni«Âome sahasraæ dadyÃt trirÃtrÃyatanaæ hi sahasram ''upÃsmai gÃyatà nara÷'' ''upo«u jÃtam apturaæ'' ''pavasva vÃco agriya'' iti pratipado bhavanty etad vai trirÃtram aka÷ pavamÃne rathantaraæ karoti pavamÃnasyÃntyaæ vÃmadevyaæ b­hat p­«Âham iyaæ vai rathantaram antarik«aæ vÃmadevyaæ dyaur b­had ime lokÃs trirÃtro yad etÃni sÃmÃni sadhrya¤ci karotÅmÃn eva tal lokÃn saædadhÃti tena trirÃtram Ãpnoti kakubhaæ prÃcÅm udÆhati puro hy etayà satyà apaÓuvÅryaæ karoti tasyÃm i¬ÃnÃæ saæk«Ãra÷ puru«o vai kakup paÓava i¬ÃnÃæ saæk«Ãra Ãtmany eva tat paÓÆn prati«ÂhÃpayati ''pratnaæ pÅyÆ«aæ pÆrvyaæ yad uktham'' iti satob­hatyo bhavanti satob­hatyà vai devà imÃn lokÃn vyÃpnuvann imÃn evaitÃbhir lokÃn vyÃpnoti tà và età gÃyatryo yat tripadÃs tena gÃyatryas tà và età jagatyo yad dvÃdaÓÃk«arÃïi padÃni tena jagatyas tà và età b­hatyo yat «aÂtriæÓadak«arÃs tena b­hatya÷ sarve«Ãæ và etÃÓ chandasÃæ rÆpaæ sarvÃïi rÆpÃïi paÓÆnÃm avarundhe etad vai pratyak«aæ mahÃvrataæ tasya gÃyatraæ Óiro b­hadrathantare pak«au vÃmadevyam Ãtmà yaj¤Ãyaj¤Åyaæ pucchaæ dak«iïà evÃrkyam e«a vÃva pratyak«aæ mahÃvratena stuvate ya etena yajate tasya b­hat p­«Âhaæ paÇkti«u brahmasÃma tad ÃhuÓ chando vyÃdhÅyate yad b­hat p­«Âhaæ bhavati paÇkti«u brahmasÃmeti ÓrÃyantÅyam eva kÃryaæ na chando vyÃdhÅyate e«o sahasrasya prati«Âuti÷ sahasram anyam abhiti«ÂhatÅty Ãhu÷ sahasram anyo 'nvÃti«ÂhatÅti kakubhaæ prÃcÅm udÆhaty atha yad e«Ã dvipadà kakubho loke kriyate sahasrasyaiva so 'nvÃsthÃya÷ anu«Âubhaæ saæpadyate vÃg anu«Âub vÃk trirÃtras tena trirÃtram Ãpnoti ÃdityÃÓ cÃÇgirasaÓ cÃdÅk«anta te svarge loke 'spardhanta te 'Çgirasa Ãdityebhya÷ Óva÷ sutyÃæ prÃbruvaæs ta Ãdityà etam apaÓyaæs taæ sadya÷ parikrÅyÃyÃsyam udgÃtÃraæ v­tvà tena stutvà svargaæ lokam Ãyann ahÅyantÃÇgirasa÷ bhrÃt­vyavÃn yajeta bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati ya evaæ veda tasmà amum Ãdityam aÓvaæ Óvetaæ k­tvà dak«iïÃm Ãnayaæs te pratig­hya vyabhraæÓata sa etÃny ÃyÃsyÃny apaÓyat tair ÃtmÃnaæ samaÓrÅïÃt tad ÃyÃsyÃni bhavanti bhe«ajÃyaiva ÓÃntyai svargakÃmo yajeta b­hatÅæ saæpadyate b­hatyà vai devÃ÷ svargaæ lokam Ãyan svargam evaitena lokam Ãpnoti paÓukÃmo yajeta paÓavo vai b­hatÅ paÓu«v eva pratiti«Âhati etasyaivaikaviæÓam agni«ÂomasÃma k­tvÃmayÃvinaæ yÃjayet prÃïo vai triv­t prÃïa Ãditya÷ prÃïair e«a vy­dhyate ya ÃmayÃvÅ prÃïair evainaæ samardhayati [thus BI; KSS seems to read samarÇghayati] virÃjaæ saæpadyate 'pa và etasmÃd annÃdyaæ krÃmati ya ÃmayÃvy annaæ virì annadyam evÃsmin dadhÃti ekaviæÓo 'gni«Âomo bhavaty aprati«Âhito và e«a ya ÃmayÃvÅ prati«ÂhaikaviæÓa÷ praty eva ti«Âhati etenaivÃnnÃdyakÃmo và prati«ÂhÃkÃmo và yajetÃnnaæ viràprati«ÂhaikaviæÓo 'tty annaæ pratiti«Âhati urvarà vedir bhavaty etad và asyà vÅryavattamaæ vÅryeïaiva yaj¤aæ samardhayati khala uttaravedir atra hi sa rasa÷ samavaiti sarasam eva yaj¤aæ karoti khalevÃlÅ yÆpo bhavaty etayà hi taæ rasam utk­«anti trivatsa÷ sÃï¬a÷ somakrayaïa÷ sendratvÃya sarvà diÓo 'ÓvarathÃ÷ somapravÃkà vidhÃvanti sarvÃbhya evÃsmai digbhyo 'nnÃdyam avarundhe yojane caturvÃhiïà prÃcyÃæ diÓi prÃhaivam iva và adhvÃno vimità yaivÃdhvano mÃtrÃtÃæ dhÃvayanti traipade pra«ÂhivÃhinodÅcyÃæ gavyÆtau dvyogena praticyÃæ kroÓe sthÆriïà dak«iïaitad vai diÓÃæ rÆpaæ yadaiva diÓÃæ rÆpaæ tena yaj¤aæ samardhayanti sak«Årad­tayo rathà bhavanti tato yan navanÅtam udiyÃt tadÃjye 'pi kÃryaæ sadyastvÃya athai«o 'ÇgirasÃm anukrÅ÷ etena và aÇgirasa ÃdityÃn Ãpnuvan yo hÅna ÃnujÃvara iva syÃt sa etena yajetÃpnoti pÆrve«Ãæ prahÃm Ãpnuvan hy etenÃÇgirasa ÃdityÃn tasya caturviæÓau pavamÃnau caturviæÓatyak«arà gÃyatrÅ gÃyatryà vai devà imÃn lokÃn vyÃpnuvann imÃn evaitena lokÃn vyÃpnoti tejo brahmavarcasaæ gÃyatrÅ teja eva brahmavarcasam avarundhe prÃïo gÃyatrÅ prajananaæ prÃïÃd eva gÃyatryÃ÷ prajÃyate ubhaye stomà yugmantaÓ cÃyujaÓ [thus BI; KSS cÃryujaÓ] ca tan mithunaæ tasmÃn mithunÃt prajÃyate virÃjaæ saæpadyate 'nnaæ virì annÃdyam evÃvarundhe ekaviæÓo 'gni«Âomo bhavati prati«Âhà và ekaviæÓo 'ntata eva yaj¤asya pratiti«Âhati athai«a viÓvajic chilpa÷ Óilpaæ và e«a stomÃnÃæ paÓyati g­he Óilpaæ ya evaæ veda tasyëÂÃdaÓau pavamÃnau cakrÅvÃn và e«a yaj¤a÷ kÃmÃya yaæ kÃmaæ kÃmayate tam etenÃbhyaÓnute yatra hi cakrÅvatà kÃmayate tad abhyaÓnute svargakÃmo yajeta svargo loka÷ p­«ÂhÃni svargam evaitena lokam Ãpnoti tejo brahmavarcasaæ p­«ÂhÃni yad ekadhà p­«ÂhÃni bhavanty ekadhaivÃsmiæs tejo brahmavarcasaæ dadhÃti annaæ paÓava÷ p­«ÂhÃni yad ekadhà p­«ÂhÃni bhavanty ekadhaivÃsminn annÃdyaæ paÓÆn dadhÃti tad Ãhur nÃnÃlokÃni p­«ÂhÃni yad ekasmin yaj¤akratau samavarudhyanta ÅÓvaro yajamÃno 'prati«ÂhÃtor iti ekaviæÓaæ hotu÷ p­«Âhaæ bhavati prati«Âhà và ekaviæÓo madhya eva yaj¤asya pratiti«Âhaty ekaviæÓo 'gni«Âomo bhavati prati«Âhà và ekaviæÓo 'ntata eva yaj¤asya pratiti«Âhati dvÃv etÃv ekaviæÓau bhavato dvipÃd yajamÃno yajamÃnam eva yaj¤e paÓu«u ca prati«ÂhÃpayati athai«a ekatrika÷ prajÃpater udbhit etena vai prajÃpatir e«Ãæ lokÃnÃm udabhinat k­tastomo và e«a udbhinnaæ hy eva k­tasya yad ekayà stuvanty eko vai prajÃpati÷ prajÃpatim evÃpnoty atha yat tis­bhis traya ime lokà e«v eva loke«u pratiti«Âhati tà u catasras saæpadyante catu«pÃdÃ÷ paÓava÷ paÓu«v eva pratiti«Âhati gÃyatrÅæ saæpadyate tejo brahmavarcasaæ gÃyatrÅ teja eva brahmavarcasam avarundhe prÃïo gÃyatrÅ prajananaæ prÃïÃd eva gÃyatryÃ÷ prajÃyate ''ayà rucà hariïyà punÃna'' ity Ãrbhava÷ pavamÃna÷ sarve«Ãæ và e«Ã chandasÃæ rÆpaæ sarve«v eva chanda÷sv Ãrbhavaæ pavamÃnaæ prati«ÂhÃpayati tasyÃæ gÃyatrapÃrÓvaæ na gÃyatrÃd eti na sÃmno na nidhanÃt devà vai svargaæ lokam Ãyaæs te«Ãæ daivà ahÅyanta vrÃtyÃæ pravasantas ta Ãgacchan yato devÃ÷ svargaæ lokam Ãyaæs tena taæ stomaæ na chando 'vindan yena tÃn Ãpsyaæs te devà maruto 'bruvann etebhyas taæ stomaæ tac chanda÷ prayacchata yenÃsmÃn ÃpnavÃn iti tebhya etaæ «o¬aÓaæ stomaæ prÃyacchan parok«am anu«Âubhaæ tato vai te tÃn Ãpnuvan hÅnà và ete hÅyante ye vrÃtyÃæ pravasanti na hi brahmacaryaæ caranti na k­«iæ vaïijyÃæ «o¬aÓo và etat stoma÷ samÃptum arhati marutstomo và e«a yÃni k«udrÃïi chandÃæsi tÃni marutÃm kakubhaæ prÃcÅm udÆhaty atha yad e«Ã dvipadà kakubho loke kriyate rÆpeïaivenÃæs tat samardhayati ''adhÃhÅndra girvaïa'' iti vi«amaæ chando vi«ama iva vai vrÃta÷ sarvÃn evaitÃn samÃn karoti tÃsu dyautÃnam dyutÃno mÃrutas te«Ãæ g­hapatir ÃsÅt ta etena stomenÃyajanta te sarva Ãrdhnuvan yad etat sÃma bhavaty ­dhyà eva yan niruktaæ nidhanam upeyur g­hapatir evardhnuyÃd apetara ÃrdhnÅtÃtha yad aniruktam upayanti sarvÃn evaitÃn ­ddhau bhÆtau prati«ÂhÃpayati garagiro và ete ye brahmÃdyaæ janyam annam adanty aduruktavÃkyaæ duruktam Ãhur adaï¬yaæ daï¬ena ghnantaÓ caranty adÅk«ità dÅk«itavÃcaæ vadanti «o¬aÓo và ete«Ãæ stoma÷ pÃpmÃnaæ nirhantum arhati yad ete catvÃra÷ «o¬aÓà bhavanti tena pÃpmano 'dhi nirmucyante ''devo vo draviïodÃ'' ity agni«ÂomasÃma kÃryaæ devatÃsv evainÃn prati«ÂhÃpayati atho khalv Ãhu÷ ''adarÓi gÃtuvittama'' ity eva satob­hatÅ«u kÃryaæ vi«ama iva vai vrÃta÷ sarvÃn evainÃn satob­hata÷ karoti tad Ãhu÷ Óithilam iva và etat chandaÓ carÃcaraæ yat satob­hatÅ ''devo vo draviïodà '' ity eva kÃryam e«Ã vai prati«Âhità b­hatÅ yà puna÷padà tad yat padaæ punar Ãrabhate tasmÃt putro mÃtaram adhyeti u«ïÅ«aæ ca pratodaÓ ca jyÃhïo¬aÓ ca vipathaÓ ca phalakÃstÅrïa÷ k­«ïaÓaæ vÃsa÷ k­«ïavalak«e ajine rajato ni«kas tad g­hapate÷ valÆkÃntÃni dÃmatÆ«ÃïÅtare«Ãæ dve dve dÃmanÅ dve dve upÃnahau dvi«aæhitÃny ajinÃni etad vai vrÃtyadhanaæ yasmà etad dadati tasminn eva m­jÃnà yÃnti trayastriæÓatà trayastriæÓatà g­hapatim abhisamÃyanti trayastriæÓad dhi devà Ãrdhnuvan ­dhyà eva athai«a «a«o¬aÓÅ ye n­Óaæsà ninditÃ÷ santo vrÃtyÃæ pravaseyus ta etena yajeran abhipÆrveïa và ete pÃpmanà g­hÅtà ye n­Óaæsà ninditÃ÷ santo vrÃtyÃæ pravasanti yat «a«o¬aÓÃni stotrÃïi bhavanti tena pÃpmÃno 'dhi nirmucyante yad ekaviæÓo 'gni«Âomo bhavati prati«ÂhÃyà ekaviæÓo madhyata eva yaj¤asya pratiti«Âhati uktho bhavati paÓavo và ukthÃni paÓavo n­Óaæsam agryaæ pariïayanti paÓubhir evainÃn agryaæ pariïayati athai«a dvi«o¬aÓo ye kani«ÂhÃ÷ santo vrÃtyÃæ pravaseyus ta etena yajeran hÅnà và ete ahÅyante ye kani«ÂhÃ÷ santo vrÃtyÃæ pravasanti yat triv­ta÷ pavamÃnà bhavanti mukhaæ vai triv­t stomÃnÃæ mukhata evainÃn yaj¤asya pariïayati yad vai «o¬aÓe stotre bhavatas tena pÃpmano 'dhi nirmucyante ekaviæÓo 'gni«Âomo bhavati prati«Âhà và ekaviæÓo 'ntata eva yaj¤asya pratiti«Âhati athai«a ÓamanÅcÃme¬hrÃïÃæ stomo ye jye«ÂhÃ÷ santo vrÃtyÃæ pravaseyus ta etena yajeran agrÃd agraæ rohanty ÆrdhvÃ÷ stomà yanty anapabhraæÓÃya etena vai ÓamanÅcÃme¬hrà ayajanta te«Ãæ ku«Åtaka÷ sÃmaÓravaso g­hapatir ÃsÅt tÃn luÓÃkapi÷ khÃrgalir anuvyÃharad avÃkÅr«ata kanÅyÃæsau stomÃv upÃgur iti tasmÃt kau«ÅtakÃnÃæ na kaÓ canÃtÅva jihÅte yaj¤Ãva kÅrïà hi indro vai triÓirasaæ tvëÂram ahaæs tam aÓlÅlà vÃg abhyavadat so 'gnim upÃdhÃvat sa etad agnistotram apaÓyat tad Ãtmany adhividhÃya tenainam ayÃjayat tenÃsyÃÓlÅlÃæ vÃcam apÃhan apÃÓlÅlÃæ vÃcaæ hate ya evaæ veda yo 'pÆta iva syÃd agni«Âutà yajetÃgninaivÃsya pÃpmÃnam apahatya triv­tà tejo brahmavarcasaæ dadhÃti tad Ãhur yat triv­d bhavaty ekasmÃd evÃÇgÃt pÃpmÃnam apahanti mukhÃd eveti jyoti«Âoma eva kÃrya÷ yat triv­d bhavati yad evÃsya mukhato 'pÆtaæ tat tenÃpahanti yat pa¤cadaÓo yad evÃsyorasto bÃhvor apÆtaæ tat tenÃpahanti yat saptadaÓo yad evÃsya madhyato 'pÆtaæ tat tenÃpahanti yad ekaviæÓo yad evÃsya pador a«ÂhÅvator apÆtaæ tat tenÃpahanti vaiÓvÃnaraæ và e«a praviÓatÅty Ãhur yo 'gni«Âutà yajata iti vÃravantÅyam agni«ÂomasÃma kÃryaæ tasya yad apÆtaæ tad agni÷ k«Ãpayaty athetara÷ Óuci÷ pÆta udeti triv­d agni«Âud agni«Âomas tasya vÃyavyÃsv agni«ÂomasÃma brahmavarcasakÃmo yajeta tejo vai triv­d brahmavarcasaæ yad vÃyavyÃsv agni«ÂomasÃma bhavaty upaivainaæ tad dhamati yathà hiraïyaæ ni«Âaped evam enam agni«Âun ni«Âapati etasyaiva revatÅ«u vÃravantÅyam agni«ÂomasÃma k­tvà paÓukÃmo yajeta jaratkak«o và e«a yo 'paÓur yathà vai jaratkak«e paÓavo na ramanta evam etasmin paÓavo na ramante yo 'paÓur yadà vai jaratkak«am agnir dahaty athainam abhivar«aty athÃsminn o«adhayo jÃyante 'tha vai tasmin paÓavo ramante ramante 'smin paÓavo ya evaæ veda yad evÃsyÃpaÓavyaæ tad agni«Âun nirdahati yad agni«Âun nirdahati tad adbhÅ revatÅbhi÷ Óamayati jyoti«ÂomenÃgni«Âutà yaj¤avibhra«Âo yajeta yasmin và yaj¤akratau vibhraæÓeta agnir và etasya havyam atti yo yaj¤e vibhraæÓate na devatà havyaæ gamayaty agnim evaikadhardhnoti yad vai saæÓÅryate 'thÃnyan ni«kurvanti tena tad yÃti yadà vÃva tan ni«kurvanty atha tad yÃti ye«v eva stome«u vibhraæÓate yasmin yaj¤akratau tair eva yajeta ye«v eva stome«u vibhraæÓate yasmin yaj¤akratau te«v eva pratiti«Âhati saptadaÓenÃgni«ÂutÃnnÃdyakÃmo yajeta annaæ vai saptadaÓo 'gnir annÃdyasya pradÃtÃgnir evÃsmà annÃdyaæ prayacchati annÃdo bhavati ya evaæ veda sarva÷ saptadaÓo bhavati prajÃpatir vai saptadaÓa÷ prajÃpatim evÃpnoti triv­d agni«Âomas tasyÃniruktaæ prÃta÷savanam prajÃpati÷ prajà as­jata tà asmÃt s­«Âà apÃkrÃman sa etad aniruktaæ prÃta÷savanam apaÓyat tenÃsÃæ madhyaæ vyavait tà enam upÃvartanta pary enam ÃviÓan grÃmakÃmo yajeta yad etad aniktaæ prÃta÷savanaæ bhavati madhyam evÃsÃæ vyavaity upainam Ãvartante pary enaæ viÓanti sa e«a prajÃpater apÆrvo nÃsmÃt pÆrvo bhavati ya evaæ veda triv­d agni«Âoma÷ tasya prÃta÷savane sanne«u nÃrÃÓaæse«v ekÃdaÓadak«iïà vyÃdiÓaty aÓvadvÃdaÓà madhyandine tà ubhayÅr apÃkaroty ekÃdaÓa t­tÅyasavane tà vaÓÃyÃm apÃkaroti trayastriæÓad età dak«iïà bhavanti trayastriæÓad devatà devatà evÃpnoty aÓvaÓ catustriæÓo dak«iïÃnÃæ prajÃpatiÓ catustriæÓo devatÃnÃæ prajÃpatim evÃpnoti sa e«a b­haspatisavo b­haspatir akÃmayata devÃnÃæ purodhÃæ gaccheyam iti sa etenÃyajata sa devÃnÃæ purodhÃm agacchat gacchati purodhÃæ ya evaæ veda sa e«a sthapatisavo yaæ sthÃpatyÃyÃbhi«i¤ceran sa etena yajeta gacchati sthÃpatyaæ ya evaæ veda k­«ïÃjine 'dhy abhi«icyata etad vai pratyak«aæ brahmavarcasaæ brahmavarcasa evÃdhy abhi«icyate ÃjyenÃbhi«icyate teja Ãjyaæ teja Ãtman dhatte triv­d agni«Âoma÷ sa sarvasvÃro ya÷ kÃmayetÃnÃmayatÃmuæ lokam iyÃm iti sa etena yajeta prÃïo vai triv­t prÃïa÷ svara÷ prÃïÃn evÃsya bahir ïirÃdadhÃti tÃjak pramÅyate triv­d vai stomÃnÃæ k«epi«Âho yat triv­d bhavaty ÃÓÅya÷ saægacchÃtà ity ananto vai svaro 'nanto 'sau loko 'nantam evainaæ svargaæ lokaæ gamayati abhivatya÷ pravatyo bhavanty asmÃd evainaæ lokÃt svargaæ lokaæ gamayanti ÃrbhavapavamÃne stÆyamÃna audumbaryà dak«iïà prÃv­to nipadyate tad eva saægacchate sa e«a Óunaskarïastoma etena vai Óunaskarïo bëkiho 'yajata tasmÃc chunaskarïastoma ity ÃkhyÃyate triv­d agni«Âomo vaiÓvadevasya loka÷ ÃgneyÅ pratipad vaiÓvadeva÷ paÓur bÃrhaspatyÃnubandhyà na yÆpaæ minvanti nottaravediæ nivapanti paridhau paÓuæ niyu¤janti pa¤cÃÓad dak«iïà ahataæ vasÃno 'vabh­thÃd udeti caturo mÃso na mÃæsam aÓnÃti na striyam upaiti tataÓ catur«u mÃse«u varuïapraghÃsÃnÃæ loke dvidiva÷ vÃruïÅ pratipan mÃruta÷ paÓu÷ kavatÅ pratipad vÃruïa÷ paÓu÷ maitrÃvaruïy anÆbandhyà minvanti yÆpaæ ny uttaravediæ vapanti yÆpe paÓÆ niyu¤janti Óataæ dak«iïà ahataæ vasÃno 'vabh­thÃd udeti caturo mÃso na mÃæsam aÓnÃti na striyam upaiti tataÓ catur«u mÃse«u sÃkamedhÃnÃæ loke trirÃtra÷ anÅkavatÅ pratipad Ãgneya÷ paÓur mÃrutÅ pratipad aindrÃgna÷ paÓur vaiÓvakarmaïÅ pratipad ekÃdaÓinÅ paÓava÷ sauryÃnÆbandhyà minvanti yÆpaæ ny uttaravediæ vapanti yÆpe paÓÆn niyu¤janti pa¤cÃÓacchataæ dak«iïà ahataæ vasÃno 'vabh­thÃd udeti caturo mÃso na mÃæsam aÓnÃti na striyam upaiti tataÓ catur«u mÃse«u ÓunÃsÅryasya loke jyoti«Âomo 'gni«Âoma÷ upavatÅ pratipad vÃyavya÷ paÓur ÃÓviny anÆbandhyà minvanti yÆpaæ ny uttaravediæ vapanti yÆpe paÓuæ niyu¤janti dvÃdaÓaæ Óataæ dak«iïà agni÷ saævatsara÷ sÆrya÷ parivatsaraÓ candramà idÃvatsaro vÃyur anuvatsaro 'gniæ saævatsaraæ vaiÓvadevenÃpnoti sÆryaæ parivatsaraæ varuïapraghÃsaiÓ candramasam idÃvatsaraæ sÃkamedhair vÃyum anuvatsaraæ ÓunÃsÅryeïa haviryaj¤air vai devà imaæ lokam abhyajayann antarik«aæ paÓumadbhi÷ somair amum imÃn eva lokÃn Ãpnoty e«u loke«u pratiti«Âhati ya evaæ veda yadÃgnihotraæ juhoty atha daÓa g­hamedhina Ãpnoty ekayà rÃtryÃ, yadà daÓa saævatsarÃn agnihotraæ juhoty atha darÓapÆrïamÃsayÃjinam Ãpnoti, yadà daÓa saævatsarÃn darÓapÆrïamÃsÃbhyÃæ yajate 'thÃgni«ÂomayÃjinam Ãpnoti, yadà daÓabhir agni«Âomair yajate 'tha sahasrayÃjinam Ãpnoti, yadà daÓabhi÷ sahasrair yajate 'thÃyutayÃjinam Ãpnoti, yadà daÓabhir ayutair yajate 'tha prayutayÃjinam Ãpnoti, yadà daÓabhi÷ prayutair yajate 'tha niyutayÃjinam Ãpnoti, yadà daÓabhir niyutair yajate 'thÃrbudayÃjinam Ãpnoti, yadà daÓabhir arbudair yajate 'tha nyarbudayÃjinam Ãpnoti, yadà daÓabhir nyarbudair yajate 'tha nikharvakayÃjinam Ãpnoti, yadà daÓabhir nikharvakair yajate 'tha badvayÃjinam Ãpnoti, yadà daÓabhir badvair yajate 'thÃk«itayÃjinam Ãpnoti yadà daÓabhir ak«itair yajate 'tha gaur bhavati, yadà gaur bhavaty athÃgnir bhavati yadÃgnir bhavaty atha saævatsarasya g­hapatim Ãpnoti yadà saævatsarasya g­hapatir bhavaty atha vaiÓvadevasya mÃtrÃm Ãpnoty ato và itare parastarÃæ parastarÃm eva sarve etÃn eva lokÃn Ãpnoty etÃn lokÃn jayati ya evaæ veda saptadaÓo 'gni«Âoma÷ devÃÓ ca và asurÃÓ ca prajÃpater dvayÃ÷ putrà Ãsaæs te 'surà bhÆyÃæso balÅyÃæsa Ãsan kanÅyÃæso devÃs te devÃ÷ prajÃpatim upÃdhÃvan sa etam upahavyam apaÓyat sa aik«ata yan niruktam Ãhari«yÃmy asurà me yaj¤aæ hani«yantÅti so 'niruktam Ãharat sa uttame stotre ''devo vo draviïodÃ'' iti devÃn abhiparyÃvartata tato devà abhavan parÃsurÃ÷ bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati ya evaæ veda atho khalv Ãhu÷ ''yaj¤Ãyaj¤Ã vo agnaya'' ity eva kÃryam agnir vai sarvà devatÃs tena na devatÃnÃæ kÃæ canÃntar eti indro yatÅn sÃlÃv­keyebhya÷ prÃyacchat tam aÓlÅlà vÃg abhyavadat sa prajÃpatim upÃdhÃvat tasmà etam upahavyaæ prÃyacchat taæ viÓve devà upÃhvayanta tasmÃd upahavya÷ abhiÓasyamÃnaæ yÃjayet devatà và etaæ parivrajanti yam an­tam abhiÓaæsanti devatà evÃsyÃnnam Ãdayanti tasya pÆtasya svaditasya manu«yà annam adanti grÃmakÃmo yajeta mÃrutÅ bhavati marutau vai devÃnÃæ viÓo viÓam evÃsmà anuniyunakty anapakrÃmukÃsmÃd vi¬ bhavati paÓukÃmo yajeta pau«Å bhavati paÓavo vai pÆ«Ã paÓÆn evÃvarundhe vaiÓvadevÅ bhavati viÓve hy enaæ devà upÃhvayanta b­hatsÃmà bhavati prajÃpatir hy enam indrÃya prÃyacchat aÓva÷ Óyavo dak«iïà sa hy anirukta÷ sa brahmaïe deya÷ brahmà và ­tvijÃm anirukta÷ svenaivainaæ tad rÆpeïa samardhayati yÃvad dha vai kumÃre sadyo jÃta eno nÃsmiæs tÃvac ca naino bhavati ya evaæ veda saptadaÓo 'gni«Âoma÷ tasya dvÃdaÓa dÅk«opasada÷ svargakÃmo yajeta dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsara÷ svargo loka÷ svargam evaitena lokam Ãpnoti gh­tavrato bhavati devavrataæ vai gh­taæ devavratenaiva devatà apyeti uttareïottareïa kÃï¬enopaity uttara uttara e«Ãæ lokÃnÃæ jyÃyÃn svargasya sama«Âyai b­hatsÃma bhavati b­hatà vai devÃ÷ svargaæ lokam Ãyan svargam evetena lokam Ãpnoti ­tam uktvà prasarpanty ­tenaivainaæ svargaæ lokaæ gamayanti somacamaso dak«iïà devatayaiva devatà apyeti audumbaro bhavaty Ærg udumbara Ærjam evÃvarundhe sagotrÃya brahmaïe deya÷ somapÅthasyÃvidohÃya sarva÷ saptadaÓo bhavati dvÃdaÓa mÃsÃ÷ pa¤cartava÷ sa vai saævatsara÷ saævatsara÷ svargo loka÷ svargam evaitena lokam Ãpnoti saptadaÓo 'gni«Âoma÷ tasya dÅk«aïÅyÃyÃm i«Âau dvÃdaÓamÃnaæ hiraïyaæ dadÃti caturviæÓatimÃnaæ prÃyaïÅyÃyÃæ dve caturviæÓatimÃne ÃtithyÃyÃæ catvÃri caturviæÓatimÃnÃni prÃta÷ prathamÃyÃm upasady a«Âau caturviæÓatimÃnÃny aparÃhïe prathamÃyÃm upasadi «o¬aÓacaturviæÓatimÃnÃni prÃtar madhyamÃyÃm upasadi dvÃtriæÓataæ caturviæÓatimÃnÃny aparÃhïe madhyamÃyÃm upasadi catu÷«a«Âiæ caturviæÓatimÃnÃni prÃtar uttamÃyÃm upasady a«ÂÃviæÓatiÓataæ caturviæÓatimÃnÃny aparÃhïa uttamÃyÃm upasadi dve a«ÂÃviæÓatiÓatamÃne agnÅ«omÅyasya paÓor vapÃyÃæ catvÃry a«ÂÃviæÓatiÓatamÃnÃni prÃta÷ paÓor vapÃyÃm a«ÂÃv a«ÂÃviæÓatiÓatamÃnÃni prÃta÷savane sanne«u nÃrÃÓaæse«u «o¬aÓëÂÃviæÓatiÓatamÃnÃni mÃdhyandine savane 'na¬ucchataæ ca rukmo hotu÷ srag udgÃtur dvÃtriæÓatam a«ÂÃviæÓatiÓatamÃnÃni t­tÅyasavane sanne«u nÃrÃÓaæse«u catu÷«a«Âim a«ÂÃviæÓatiÓatamÃnÃny udayanÅyÃyÃm i«ÂÃv a«ÂÃviæÓatiÓatam a«ÂÃviæÓatiÓatamÃnÃni vaÓÃyà vapÃyÃm e«a và ana¬uho lokam Ãpnoti ya evaæ veda e«a vai jyoti«mantaæ puïyaæ lokaæ jayati ya evaæ vidvÃn etena yajate saptadaÓo 'gni«Âoma÷ tasya prÃta÷savanÅyÃn somÃn pratiduhà ÓrÅïÃti Ó­tena madhyandine dadhnà t­tÅyasavane paÓukÃmo yajeta yat sarvÃïi savanÃny ÃÓÅrvanti bhavanty anusavanam evainaæ paÓubhi÷ sarmardhayati prajà tv asya mÅliteva bhavati Óukriye hi savane payasà ÓrÅïÃti vaiÓyaæ yÃjayet etad vai vaiÓyasya sam­ddhaæ yat paÓava÷ paÓubhir evainaæ samardhayati tasya kaïvarathantaraæ p­«Âham sadoviÓÅyaæ brahmasÃma paÓavo vai kaïvarathantaraæ paÓava÷ sadoviÓÅyam ÃbhipÆrvÃn evÃsmin paÓÆn dadhÃti sarva÷ saptadaÓo bhavati dvÃdaÓa mÃsÃ÷ pa¤cartava÷ sa vai saævatsara÷ saævatsaraæ paÓavo 'nuprajÃyante tÃn evÃptvÃvarundhe saptadaÓa ukthya÷ indro v­tram ahan sa vi«vaÇvÅryeïa vyÃrcchat tasmai devÃ÷ prÃyaÓcittim aicchaæs taæ na kiæ canÃdhinot taæ tÅvrasoma evÃdhinot somÃtipavitaæ yÃjayet chidra iva và e«a yaæ somo 'tipavate yat tÅvrasomena yajate pihityà evÃcchidratÃyai rÃjÃnam aparuddhaæ yÃjayet vi¬ và etam atipavate yo rÃjÃparudhyate yat tÅvrasomena yajate pihityà evÃcchidratÃyai grÃmakÃmo yajeta grÃmo và etam atipavate yo 'laæ grÃmÃya san grÃmaæ na vindate yat tÅvrasomena yajate pihityà evÃcchidratÃyai prajÃkÃmo yajeta prajà và etam atipavate yo 'laæ prajÃyÃ÷ san prajÃæ na vindate yat tÅvrasomena yajate pihityà evÃcchidratÃyai paÓukÃmo yajeta paÓavo và etam atipavante yo 'laæ paÓubhya÷ san paÓÆn na vindate yat tÅvrasomena yajate pihityà [thus BI; 'pihityà KSS] evÃcchidratÃyai ÃmayÃvinaæ yÃjayet prÃïà và etam atipavante ya ÃmayÃvÅ yat tÅvrasomena yajate pihityà evÃcchidratÃyai Óatam ÃÓiraæ duhanti tÅvrayanty evainam tat tà u eva dak«iïÃ÷ abhy abhisomÃn unnayanti tÅvra enaæ dhinavad ity ubhÃv adhvaryÆ sarve camasÃdhvaryavo 'cchÃvÃkÃya pratig­ïanti tÅvrayanty evainam tad abhak«ayanta ­tvijaÓ camasÃn avajighranti tÅvrayanty evainaæ tat tÃn acchÃvÃkasya stotre bhak«ayanti tÅvrayanty evainam tad yat savanÃni vyavabhak«ayeyur apakrÃmukà yajamÃnÃc chrÅ÷ syÃt sak­tsak­t savanÃnÃm antato bhak«ayanti savanÃnÃm asaæbhedÃya rathantaraæ sÃma bhavati iyaæ vai rathantaram asyÃæ và e«a na pratiti«Âhati yo na pratiti«Âhaty asyÃm evainaæ prati«ÂhÃpayati ÓrÃyantÅyaæ brahmasÃma bhavaty etad evÃsmi¤ chrÅïÃti vÃg anu«Âup vÃco raso yaj¤Ãyaj¤Åyaæ vÃcy evÃsya rasaæ dadhÃti viÓoviÓÅyam agni«ÂomasÃma bhavaty etad evÃsmin sarvaæ prati«ÂhÃpayati udvaæÓÅyam ukthÃnÃm antato bhavati sarve«Ãæ và etat p­«ÂhÃnÃæ rÆpaæ sarve«v eva rÆpe«u pratiti«Âhati ukthyo bhavati paÓavo và ukthÃni paÓu«v eva pratiti«Âhati saptadaÓa ukthya÷ «o¬aÓimÃn saptadaÓÅ yÃvÃn vai prajÃpatir Ærdhvas tÃvÃæs tiryaÇ yÃvanta ime lokà ÆrdhvÃs tÃvantas tirya¤ca÷ vÃjapeyayÃjÅ vÃva prajÃpatim Ãpnoti yat saptadaÓa stotrÃïi tenordhvam apnoti yat sarva÷ saptadaÓas tena tirya¤cam tasya nÃnÃvÅryÃïi savanÃni aniruktaæ prÃta÷savanaæ vÃjavan mÃdhyandinaæ savanaæ citravat t­tÅyasavanam yad aniruktaæ prÃta÷savanaæ bhavaty anirukto vai prajÃpati÷ prajÃpatim evÃpnoti yad vÃjavan mÃdhyandinaæ savanaæ annaæ vai vÃjo 'nnÃdyasyÃvarudhyai yac citravat t­tÅyasavanaæ svargasya lokasya sama«Âyai viyonir vÃjapeya ity Ãhu÷ prÃjÃpatya÷ san niruktasÃmeti yad aniruktaæ prÃta÷savanaæ tena sayoni÷ rathantaraæ sÃma bhavaty ÃÓÅya ujjhityai iyaæ vai rathantaram asyÃm evÃdhy abhi«icyate tasmÃd vÃjapeyayÃjy apratyavarohÅ asyÃæ hi so 'dhy abhi«icyate abhÅvarto brahmasÃma bhavati brahmaïo và e«a ­«abha ­«abhatÃm evainaæ gamayati yaj¤Ãyaj¤Åyam anu«Âubhi bhavati vÃg anu«Âup vÃco raso yaj¤Ãyaj¤Åyaæ vÃcy evÃsya rasaæ dadhÃti vÃravantÅyam agni«ÂomasÃma bhavatÅndriyasya vÅryasya parig­hÅtyai udvaæÓÅyam ukthÃnÃm antato bhavati sarve«Ãæ và etat p­«ÂhÃnÃæ rÆpaæ sarve«v eva rÆpe«u pratiti«Âhati gaurÅvitaæ «o¬aÓisÃma bhavati atiriktaæ gaurÅvitam atirikta÷ «o¬aÓy atirikta evÃtiriktaæ dadhÃti tad Ãhur jÃmi và etad yaj¤e kriyate yad udvaæÓÅyÃd gaurÅvitena stuvate svÃrÃt svÃreïeti na jÃmy asti savanaæ saæti«Âhate ukthaæ Óasyate va«aÂkÃro 'ntarà tenÃjÃmi apacchid iva và etad yaj¤akÃï¬aæ yat «o¬aÓÅ tenÃjÃmi yaj¤Ãraïye saæti«Âhata ity Ãhur aty ukthÃny ety ati «o¬aÓinaæ na rÃtriæ prÃpnotÅti vi«ïo÷ Óipivi«ÂavatÅ«u b­had uttamaæ bhavati e«Ã vai prajÃpate÷ paÓu«Âhà tanÆr yac chipivi«Âa÷ prÃïo vai b­hat prÃïa eva paÓu«u pratiti«Âhati b­hatà stuvanti b­had amuæ lokam Ãptum arhati tam evÃpnoti prajÃpatir akÃmayata vÃjam ÃpnuyÃæ svargaæ lokam iti sa etaæ vÃjapeyam apaÓyad vÃjapeyo và e«a vÃjam evaitena svargaæ lokam Ãpnoti Óukravatyo jyoti«matya÷ prÃta÷savane bhavanti tejo brahmavarcasaæ tÃbhir avarundhe vÃjavatyo mÃdhyandine bhavanti svargasya lokasya sama«Âyai annavatyo gaïavatya÷ paÓumatyas t­tÅyasavane bhavanti bhÆmÃnaæ tÃbhir avarunadhe sarva÷ saptadaÓo bhavati prajÃpatir vai saptadaÓa÷ prajÃpatim evÃpnoti hiraïyasraja ­tvijo bhavanti mahasa eva tad rÆpaæ kriyate e«a me 'mu«min loke prakÃÓo 'sad iti jyotir vai hiraïyaæ jyotir evÃsmin dadhÃti Ãjiæ dhÃvanti yajamÃnam ujjÃpayanti svargam evainaæ tal lokam ujjÃpayanti nÃkaæ rohati svargam eva tal lokaæ rohati sarajase rohati manu«yalokÃd evainam antar dadhÃti vÃjinÃæ sÃma brahmà rathacakre 'bhigÃyati vÃjo vai svargo loka÷ svargam evainaæ tal lokam ujjÃpayati vi«ïo÷ Óipivi«ÂavatÅ«u b­haduttamaæ bhavati svargam eva tal lokaæ rƬhvà bradhnasya vi«Âapam abhyatikrÃmati agni«Âomaæ prathamam Ãharati yaj¤amukhaæ và agni«Âomo yaj¤amukham evÃrabhya savamÃkramate athai«o 'bhi«ecanÅya÷ tasya dvÃtriæÓÃ÷ pavamÃnà dvÃtriæÓadak«arà 'nu«Âub vÃg anu«Âub yÃvatÅ vÃk tayaiva sÆyate saæÓara iva và e«a chandasÃæ yad vi«amà stomà ayathÃpÆrvam iti yat samÃ÷ pavamÃnÃs tenÃsaæÓaras tena yathÃpÆrvam Ãtmanà và agni«Âomenardhnoty Ãtmanà puïyo bhavaty atha yad ukthÃni paÓavo và ukthÃni vi¬ ukthÃni yad ukthÃni bhavanty anusantatyà eva ''vÃyo Óukro ayÃmita'' iti vÃyavyà pratipad bhavati vÃg vai vÃyur vÃcam evÃsya yaj¤amukhe yunakti tayÃbhi«icyate sarvasyà eva vÃca÷ sÆyate sarvà enaæ vÃco rÃjeti vadanti saæbhÃryà bhavanti p­«ÂhÃny eva tÃbhir yunakti yan nÃnÃdevatyÃs tena yunakti vÅryaæ vai p­«ÂhÃni vÅrya evÃdhy abhi«icyate yanti và ete yaj¤amukhÃd ity Ãhur ye saæbhÃryÃ÷ kurvata iti yat ''pavasya vÃco agriya'' iti tena yaj¤amukhÃn na yanti ''davidyutatyà rucÃ-'' iti chandasÃæ rÆpaæ chandÃæsy evÃsya yaj¤amukhe yunakti tair abhi«icyate ''etam u tyaæ daÓa k«ipa'' ity Ãdityà Ãdityà và imÃ÷ prajÃs tÃsÃm eva madhyata÷ sÆyate ''pavasvendo v­«Ã suta'' v­«aïvatyo bhavanti tri«Âubho rÆpaæ vÅryaæ vai tri«Âup vÅrya evÃdhy abhi«icyate ''utte Óu«mÃsa Årata'' ity udvatyo bhavanty udvad và anu«Âubho rÆpam Ãnu«Âubho rÃjanyas tasmÃd udvatyo bhavanti ''pavamÃnasya te kava'' iti prÃïÃnÃæ kÊptyai ''adha k«apà pari«k­ta'' ity anu«Âup prathamÃnu«Âub uttamà vÃg và anu«Âub vÃcaiva prayanti vÃcam abhyudyanti chinnam iva và etad yad ekarcà yad etÃvÃnu«Âubhau t­cÃv abhito bhavato bahava÷ puraetÃro bhavanti bahava÷ paÓcÃpina÷ sauryÃnu«Âub uttamà bhavati svargasya lokasya sama«Âyai varuïasya vai su«uvÃïasya bhargo 'pÃkrÃmat sa tredhÃpatad bh­gus t­tÅyam abhavac chrÃyantÅyaæ t­tÅyam apas t­tÅyaæ prÃviÓat yad bhÃrgavo hotà bhavati tenaiva tad indriyaæ vÅryam ÃptvÃvarundhe yat ÓrÃyantÅyaæ brahmasÃma bhavati tenaiva tad indriyaæ vÅryam ÃptvÃrundhe yat pu«karasrajaæ pratimu¤cate tenaiva tad indriyaæ vÅryam ÃptvÃvarundhe daÓamÅ bhavati daÓa camasà daÓa camasÃdhvaryavo daÓa daÓa camasam abhiyanty à daÓamÃt puru«Ãd anvÃkhyÃya prasarpanti daÓa sam­ddho hy e«a yaj¤a enaæ vÃva te tad yaj¤am anvaicchan ya etena yajata etad evendriyaæ vÅryam ÃttvÃsmin dadhÃti sarva÷ saptadaÓo bhavati dvÃdaÓa mÃsÃ÷ pa¤cartava÷ sa vai saævatsara÷ saævatsarÃd evendriyaæ vÅryam ÃptvÃvarundhe indro v­tram ahaæs tasyeyaæ citrÃïy upaid rÆpÃïy asau nak«atrÃïÃm avakÃÓena puï¬arÅkaæ jÃyate yat pu«karasrajaæ pratimu¤cate v­trasyaiva tad rÆpaæ k«atraæ pratimu¤cate dvÃdaÓa pu«karà bhavanti dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsare 'ntar bhÆtaæ ca bhavyaæ ca bhÆtena caivainaæ bhavyena ca samardhayati srag udgÃtus saurya udgÃtà na vai tasmai vyaucchad atho vy evÃsmai vÃsayati rukmo hotur Ãgneyo hotÃtho amum evÃsmà Ãdityam unnayati prÃkÃÓÃv adhvaryor yÃv iva hy adhvaryÆ atho cak«u«Å evÃsmin dadhÃti aÓva÷ prastotu÷ prÃjÃpatyo 'Óva÷ prÃjÃpatya÷ prastotÃtho preva hy aÓva÷ prothati preva prastotà stauti dhenu÷ pratihartu÷ paya evÃsmin dadhÃti vaÓà maitrÃvaruïasya vaÓaæ mà nayÃd iti ­«abho brÃhmaïÃcchaæsino vÅryaæ và ­«abho vÅryam evÃsmin dadhÃti vÃsa÷ potu÷ pavitratvÃya varÃsÅ ne«Âur anulambeva hy e«Ã hotrà sthÆri yavÃcitam acchÃvÃkasya sthÆrir iva hy e«Ã hotrÃtho nirvaruïatvÃyaiva yavà na vai tarhi yad asyÃæ dak«iïà abhy abhavann atho asya ta eva tenÃbhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanti ana¬vÃn agnÅdho yuktyai aja÷ subrahmaïyÃyai vatsatary unnetu÷ sÃï¬as trivatso grÃvastuto mithunatvÃya dvÃdaÓa pa«Âhauhyo garbhiïyo brahmaïo dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsara eva pratiti«Âhaty atha yad garbhiïyo vÃg vai dhenur mantro garbho vÃcy evÃsya mantraæ dadhÃty ÃmantraïÅyo bhavaty atha yad dhenubhavyà dvÃdaÓa payÃæsi tÃny evÃsmin dadhÃti tasmÃd Ãhu÷ payasvÅ rÃjà puïya iti yo vai savÃd eti nainaæ sava upanamaty atha ya÷ sÃmabhya eti pÃpÅyÃn su«uvÃïo bhavati saæbhÃryà bhavanti p­«ÂhÃny eva tÃbhir yunakti etÃni vÃva sÃmÃni yat p­«ÂhÃni yat saæbhÃryà bhavanti tad eva sÃmabhyo naiti yÃni devarÃj¤Ãæ sÃmÃni tair amu«min loka ­dhnoti yÃni manu«yarÃj¤Ãæ tair asminn ubhayor anayor lokayor ­dhnoti devaloke ca manu«yaloke ca sÃmatri«Âubhy adhy abhi«icyate vÅryaæ vai sÃma tri«Âup vÅrya evÃdhy abhi«icyate ekÃdaÓa rÃjasÃmÃni bhavanty ekÃdaÓÃk«arà tri«Âub ojo vÅryaæ tri«Âub ojasy eva vÅrye 'dhy abhi«icyate yat triv­tam abhi«ecanÅye kuryur brahma k«atrÃyÃpidadhyur yat triv­tam uddharanti brahma tat k«atrÃd uddharanti tasmÃd bharatÃæ pratidaï¬Ã brahmaïà na hi te triv­tam abhi«ecanÅye kurvanti ekaviæÓo 'bhi«ecanÅyasyottama÷ saptadaÓo daÓapeya ekaviæÓa÷ keÓavapanÅyasya prathama÷ k«atraæ và ekaviæÓo vi saptadaÓa÷ k«atreïaivÃsmai viÓam ubhayata÷ parig­hïÃty anapakrÃmukÃsmÃd vi bhavati yad vai rÃjasÆyenÃbhi«icyate tat svargaæ lokam Ãrohati sa yad imaæ lokaæ nopÃvarohed ati janaæ và gacched ud và mÃdyed yad e«o 'rvÃcÅnastoma÷ keÓavapanÅyo bhavaty asya lokasyÃnuddhÃnÃya yathà ÓÃkhÃyÃ÷ ÓÃkhÃm Ãlambham upÃvarohed evam etenemaæ lokam upÃvarohati prati«ÂhÃyai indro v­tram ahan sa vi«yaÇvÅryeïa vyabhraæÓata sa etac chrÃyantÅyam apaÓyat tenÃtmÃnaæ samaÓrÅïÃd indriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo rÃjasÆyenÃbhi«icyate v­traæ hi hanti yac chrÃyantÅyaæ brahmasÃma bhavati punar evÃtmÃnaæ saæÓrÅïÃti yaj¤Ãyaj¤Åyam anu«Âubhi bhavati vÃcà và e«a vy­dhyate yo rÃjasÆyenÃbhi«icyate v­traæ hi hanti vÃg anu«Âub vÃco raso yaj¤Ãyaj¤Åyaæ vÃcy evÃsya rasaæ dadhÃti vÃravantÅyam agni«ÂomasÃma bhavatÅndriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo rÃjasÆyenÃbhi«icyate v­traæ hi hanti yad vÃravantÅyam agni«ÂomasÃma bhavatÅndriyasya vÅryasya parig­hÅtyai aÓrayan vÃva ÓrÃyantÅyenÃvÃrayanta vÃravantÅyenendriyasya và e«Ã vÅryasya parig­hÅti÷ aprati«Âhito và e«a yo rÃjasÆyenÃbhi«icyate yadà và etena dvirÃtreïa yajate 'thaiva prati«Âhà yÃvanti saævatsarasyÃhorÃtrÃïi tÃvatya etÃ÷ stotrÅyÃ÷ saævatsara eva pratiti«Âhati agni«Âoma÷ pÆrvam ahar atirÃtra uttaraæ nÃnaivÃhorÃtrayo÷ pratiti«Âhati amÃvÃsyÃyÃæ pÆrvam ahar udri«Âa [em. Caland: udd­«Âa] uttaraæ nÃnaivÃrdhamÃsayo÷ pratiti«Âhati paurïamÃsyÃæ pÆrvam ahar vya«ÂakÃyÃm uttaraæ nÃnaiva mÃso÷ pratiti«Âhati tad Ãhur ya eva samÃnapak«e puïyÃhanÅ syÃtÃæ tayor eva kÃryaæ sam­dhyai apaÓavyo dvirÃtra ity Ãhur dve hy ete chandasÅ gÃyatraæ ca trai«Âubhaæ ca jagatÅm antaryantÅti na tena jagatÅ k­tà yat t­tÅyasavane kriyate yadà và e«ÃhÅnasyÃhar bhajate sÃhvasya và savanam athaiva jagatÅ k­tà traiÓokam uttarasyÃhno brahmasÃma bhavati vaikhÃnasam acchÃvÃkasÃma yac chukriye savane kriyete tenaiva jagatÅ k­tà tena paÓavya÷ vyu«Âir và e«a dvirÃtro vy evÃsmai vÃsayati athai«a ràyo rÃjya ÃÓaæsamÃno rÃjyaæ na prÃpnuyÃt sa etena yajeta rÃjaivainaæ rÃjÃnaæ karoti taæ tu vairÃjeti vadeyur yaæ rÃjà rÃjÃnaæ kuryÃd rÃjaivainaæ rÃjÃnaæ karoti chando 'nye yaj¤Ã÷ saæpadyante stomam e«a vÅryaæ vai stomo vÅrya evÃdhy abhi«icyate a«ÂÃv ekaviæÓÃ÷ saæstuto bhavaty a«Âau vai vÅrà rëÂraæ samudyacchanti rÃjabhrÃtà ca rÃjaputraÓ ca purohitaÓ ca mahi«Å ca sÆtaÓ ca grÃmaïÅ ca k«attà ca saægrahÅtà caite vai vÅrà rëÂraæ samudyacchanty ete«v evÃdhy abhi«icyate k«atraæ và ekaviæÓa÷ prati«Âhà k«atrasyevÃsya prakÃÓo bhavati pratiti«Âhati ya evaæ veda athai«a virì annÃdyakÃmo yajeta parok«am anye yaj¤Ã virÃjaæ saæpadyante pratyak«am e«a virÃjaæ saæpanna÷ pratyak«am etenÃnnÃdyam avarundhe 'nnÃdo bhavati ya evaæ veda sarvo daÓadaÓÅ bhavati daÓÃk«arà virì vairÃjam annam annÃdyasyÃvarudhyai tà u pa¤ca pa¤ca bhavanti pÃÇkto yaj¤a÷ pÃÇktà paÓavo yaj¤a eva paÓu«u pratiti«Âhati etenaiva prati«ÂhÃkÃmo yajeta daÓabhir và idaæ puru«a÷ prati«Âhito 'syÃm eva pratiti«Âhati athai«a aupaÓada÷ gandharvÃpsarasÃæ stoma÷ prajÃkÃmo yajeta gandharvÃpsaraso vai manu«yasya prajÃyà vÃprajastÃyà veÓate te«Ãm atra somapÅthas tÃn svena bhÃgadheyena prÅïÃti te 'smai t­ptÃ÷ prÅtÃ÷ prajÃæ prayacchanti ekaikà stotrÅyopajÃyate prajÃm evÃsmà upajanayati kakubhaæ prÃcÅm udÆhati puru«o vai kakub garbha eva sa madhyato dhÅyate atha yad e«Ã dvipadà kakubho loke kriyate garbha eva tad dhi taæ prajanayati cyÃvanaæ bhavati prajÃtir vai cyÃvanam prajÃyate bahur bhavati ya evaæ veda vasi«Âhasya janitre bhavato vasi«Âho và ete putrahata÷ sÃmanÅ apaÓyat sa prajayà paÓubhi÷ prÃjÃyata yad ete sÃmanÅ bhavata÷ prajÃtyai dve saæstutÃnÃæ virÃjam atiricyete dve striyà Æne prajananÃya prajananam eva tat kriyate prajÃtyai athai«a puna÷stoma÷ yo bahu pratig­hya garagÅr iva manyeta sa etena yajeta yaikÃdaÓÅ yad eva pÆrvavayase bahu pratig­hïÃti yad garaæ girati yad anannam atti prÃta÷savanÃya tan niharati atha yà dvÃdaÓÅ yad evottaravayase bahu pratig­hïati yad garaæ girati yad anannam atti t­tÅyasavanÃya tan niharati vairÃjo vai puru«a÷ sa madhyato 'Óuddho madhyata evainaæ pÃpmano mu¤cati ÓuddhÃÓuddhÅye bhavata÷ indro yatÅn sÃlÃv­keyebhya÷ prÃyacchat tam aÓlÅlà vÃg abhyavadat so 'Óuddho 'manyata sa ete ÓuddhÃÓuddhÅye apaÓyat tÃbhyÃm aÓudhyat yad eva bahu pratig­hïÃti yad garaæ girati yad anannam atti yad aÓuddho manyate tad etÃbhyÃæ Óudhyati gau«Æktaæ cÃÓvasÆktaæ ca bhavata÷ gau«ÆktiÓ cÃÓvasÆktiÓ ca bahu pratig­hya garagirÃv amanyetÃæ tÃv ete sÃmanÅ apaÓyatÃæ tÃbhyÃæ garaæ niraghnÃtÃm yad eva bahu pratig­hïÃti yad garaæ girati yad anannam atti tad etÃbhyÃæ nirhate pa¤cadaÓa stotrÃïi bhavanty ojo vÅryaæ pa¤cadaÓa÷ pÃpmana evainaæ muktvaujasà vÅryeïa samardhayati athai«a catu«Âoma÷ paÓukÃmo yajeta yac catas­bhir bahi«pavamÃnaæ bhavati catu«pÃdÃ÷ paÓava÷ paÓÆn evÃvarundhe yad a«ÂÃbhir ÃjyÃny a«ÂÃÓaphÃ÷ paÓava÷ ÓaphaÓas tat paÓÆn Ãpnoti yat dvÃdaÓo mÃdhyandina÷ pavamÃno dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaraæ paÓavo 'nu prajÃyante tÃn evÃvarundhe yat «o¬aÓÃni p­«ÂhÃni «o¬aÓa kalÃ÷ paÓava÷ kalÃÓas tat paÓÆn Ãpnoti yad viæÓa Ãrbhava÷ pÃÇktatvam e«Ãæ tad Ãpnoti yac caturviæÓo 'gni«ÂomaÓ caturviæÓatyak«arà gÃyatrÅ tejo brahmavarcasaæ gÃyatrÅ teja eva brahmavarcasam avarundhe prÃïo gÃyatrÅ prajananaæ prÃïÃd eva gÃyatryÃ÷ prajÃyate ekaæ sÃma bahÆni chandÃæsi tasmÃd eko bahÆn po«Ãn pu«yati Ãtmà và agni«Âoma÷ paÓavaÓ chandÃæsy Ãtmany eva tat paÓÆn prati«ÂhÃpayati noktho nÃgni«Âomo na hi grÃmyÃ÷ paÓavo nÃraïyÃ÷ atha yasya catvÃri stotrÃïi catas­bhiÓ catvÃry a«ÂÃbhiÓ catvÃri dvÃdaÓabhiÓ catvÃri «o¬aÓabhi÷ sa gÃæ nÃtivadati «o¬aÓakalÃ÷ paÓava÷ kalÃÓas tat paÓÆn [KSS & BI: praÓÆn] Ãpnoti ukthya÷ «o¬aÓimÃn bhavati paÓavo và ukthÃni vajra÷ «o¬aÓÅ vajreïaivÃsmai paÓÆn parig­hïÃty anapakrÃmukà asmÃt paÓavo bhavanti noktho nÃtirÃtro na hi grÃmyÃ÷ paÓavo nÃraïyÃ÷ asurÃïÃæ vai balas tamasà prÃv­to 'ÓmÃpidhÃnaÓ cÃsÅt tasmin gavyaæ vasv antar ÃsÅt taæ devà nÃÓaknuvan bhettuæ te b­haspatim abruvann imÃn na uts­jeti sa udbhidaiva balaæ vyacyÃvayad balabhidÃbhinat tÃn utsedhenaivodas­jan ni«edhena paryag­hïÃt paÓukÃmo yajeta yad udbhidà yajeta balam evasmai vicyÃvayati yad balabhidà balam evÃsmai bhinatti utsedhani«edhau brahmasÃmanÅ bhavata utsedhenaivÃsmai paÓÆn utsidhya ni«edhena parig­hïÃti ''yaj¤a indram avardhayad'' iti brahmaïa Ãjyaæ rÆpeïa sam­ddham saptisaptadaÓau bhavato yat saptabhi÷ stuvanti sapta grÃmyÃ÷ paÓava÷ paÓÆn evÃvarÆndhe saptapadà ÓakvarÅ paÓava÷ ÓakvarÅ paÓÆn evÃvarÆndhe 'tha yat saptadaÓabhi÷ prajÃpatir vai saptadaÓa÷ prajÃpatim evÃpnoti gÃyatrÅæ saæpadyate tejo brahmavarcasaæ gÃyatrÅ teja eva brahmavarcasam avarundhe prÃïo gÃyatrÅ prajananaæ prÃïÃd eva gÃyatryÃ÷ prajÃyate athai«o 'pacitir apacitikÃmo yajetÃpacityaivÃsmà apacitiæ vindati tasya caturviæÓau pavamÃnau caturviæÓatyak«arà gÃyatrÅ tejo brahmavarcasaæ gÃyatrÅ tejasaivÃsmai brahmavarcasenÃpacitiæ vindati ubhe b­hadrathantare bhavata ubhÃbhyÃm evÃsmai b­hadrathantarÃbhyÃm apacitiæ vindati bhargayaÓasÅ bhavato bhargeïaivÃsmai bhargo dadhÃti yaÓasà yaÓa÷ ubhaye stomà yugmantaÓ cÃyujaÓ cobhayair evÃsmai stomair apacitiæ vindati tad Ãhur vilomÃna stomà ÅÓvarà yajamÃnaæ vik«etor vi hy atiyantÅti ekaviæÓo 'gni«Âomo bhavati prati«Âhà và ekaviæÓo 'ntata eva yaj¤asya pratiti«Âhati athai«a sarvastomo 'pacitir apacitikÃmo yajeta sarvair evÃsmai stomair apacitiæ vindati virÃjaæ saæpadyata e«a và apacito yo 'nnÃdo 'nnaæ virì annÃdyam evÃsmin dadhÃti ubhe b­hadrathantare bhavato bhargayaÓasÅ bhavata ubhaye stomÃÓ chandomÃÓ ca p­«ÂhyÃÓ cobhayair evÃsmai stomair apacitiæ vindati tasya chandomÃ÷ p­«ÂhÃni paÓavo vai chandomà annaæ p­«ÂhÃny abhipÆrvam evÃsminn annÃdyaæ paÓÆn dadhÃti yac chandomavÃæs tena dvÃdaÓÃhayÃjinam Ãpnoti tad Ãhur nÃnÃlokÃ÷ stomÃÓ chandomÃÓ ca p­«ÂhyÃÓ ca yad ekasmin yaj¤akratau samavarudhyanta ÅÓvaro [corr. Caland; BI & KSS ÅÓvarÃ] yajamÃno 'prati«ÂhÃtor iti ekaviæÓo 'gni«Âomo bhavati prati«Âhà và ekaviæÓa÷ prati«ÂhÃm eva tad abhyÃyanti pak«Å và e«a stoma÷ pak«y e«a nidhÅyate na và apak«a÷ pak«iïam Ãpnoty atha yad e«a pak«y apak«iïi nidhÅyate tasmÃt pak«iïa÷ pak«ai÷ patanti pak«Å jyoti«mÃn puïyÃn lokÃn saæcarati ya evaæ veda triv­tÃv abhito bhavatas tejo brahmavarcasaæ triv­t teja eva brahmavarcasam avarundhe atha pa¤cadaÓau vÅryaæ vai pa¤cadaÓo vÅryam evÃvarundhe atha saptadaÓau paÓavo vai saptadaÓa÷ paÓÆn evÃvarundhe athaikaviæÓau prati«Âhà và ekaviæÓo madhyata eva yaj¤asya pratiti«Âhati atha triïavÃv ime vai lokÃs triïava e«v eva loke«u pratiti«Âhati atha trayastriæÓo var«ma vai trayastriæÓa÷ var«ma svÃnÃæ bhavati ya evaæ veda e«a vÃva bradhnasya vi«Âapo yad etau trayastriæÓau madhyata÷ saædhÅyete tena bradhnasya vi«Âapam Ãrohati madhyato và agnir vari«Âhas tasmÃd ete stomà madhyato vari«ÂhÃ÷ kriyante triv­tà praiti triv­todeti prÃïo vai triv­t prÃïenaiva praiti prÃïam abhyudeti athai«a jyoti÷ tasya triv­d bahi«pavamÃnaæ pa¤cadaÓÃny ÃjyÃni caturviæÓo mÃdhyandina÷ pavamÃna÷ saptadaÓÃni p­«ÂhÃni prÃïo vai triv­d Ãtmà pa¤cadaÓa÷ mukhaæ gÃyatry annaæ vai saptadaÓo mukhata eva tad annaæ dhatte annam atty annÃdo bhavati ya evaæ veda mÃdhyandinena vai pavamÃnena devÃ÷ svargaæ lokam Ãyan yad e«a caturviæÓo mÃdhyandina÷ pavamÃno bhavati svargasya lokasyÃkrÃntyai caturviæÓatyak«arà gÃyatrÅ tejo brahmavarcasaæ gÃyatrÅ teja eva brahmavarcasam avarundhe prÃïo gÃyatrÅ prajananaæ prÃïÃd eva gÃyatryÃ÷ prajÃyate ubhaye stomà yugmantaÓ cÃyujaÓ ca tan mithunaæ tasmÃn mithunÃt prajÃyate pak«i và etac chanda÷ pak«Å jyoti«mÃn puïyÃn lokÃn saæcarati ya evaæ veda madhyato và agnir vari«Âhas tasmÃd ete stomà madhyato vari«ÂhÃ÷ kriyante ekà saæstutÃnÃæ virÃjam atiricyata ekÃkinam evainam annÃdyasyÃdhyak«aæ karoti jyotir và e«o 'gni«Âomo jyoti«mantaæ puïyaæ lokaæ jayati ya evaæ vidvÃn etena yajate athai«a ­«abha÷ ­«abho và e«a stomÃnÃm ­«abhatÃæ gacchati ya evaæ veda rÃjanyaæ yÃjayed ­«abho vai paÓÆnÃm adhipatÅ rÃjanyo manu«yÃïÃm yo và asti so 'dhipati÷ adhipati÷ samÃnÃnÃæ bhavati ya evaæ veda tasya sadoviÓÅyaæ mÃdhyandine pavamÃne bhavati viÓam evÃsmai savanÃbhyÃæ parig­hïÃty anapakrÃmukÃsmÃd vi¬ bhavati samantaæ bhavati samantÃm evÃsmai viÓaæ karoty anapakrÃmukÃsmÃd vi¬ bhavati ubhe b­hadrathantare bhavata iyaæ vai rathantaraæ dyaur b­hadevÃsmÃl lokÃd gÃyatry evÃmu«mÃd ubhayor anayor lokayo÷ pratiti«Âhati anu«Âubhi b­had bhavaty anto và anu«Âup chandasÃm anto b­hat sÃmnÃm anto rÃjanyo manu«yÃïÃm anta eva tad antaæ prati«ÂhÃpayati tasmÃd yo rÃjanyÃnÃæ hÅyate na sa punaragraæ paryeti yo vai vÃjapeya÷ sa rÃjasÆyo yo rÃjasÆya÷ sa varÆïasavo 'thai«a gosava÷ svÃrÃjyo và e«a yaj¤a÷ svÃrÃjyaæ gacchati ya evaæ veda prajÃpatir hi svÃrÃjyaæ parame«ÂhÅ svÃrÃjyam parame«ÂhitÃæ gacchati ya evaæ veda ubhe b­hadrathantare bhavatas tad dhi svÃrÃjyaæ svÃrÃjyaæ gacchati ya evaæ veda ayutaæ dak«iïÃs tad dhi svÃrÃjyaæ svÃrÃjyaæ gacchati ya evaæ veda pratiduhÃbhi«icyate tad dhi svÃrÃjyaæ svÃrÃjyaæ gacchati ya evaæ veda b­hata÷ stotra pratyabhi«icyate tad dhi svÃrÃjyaæ svÃrÃjyaæ gacchati ya evaæ veda anuddhate dak«iïata ÃhavanÅyasyÃbhi«icyate 'syÃm evÃnantarhite 'dhy abhi«icyate sarva÷ «aÂtriæÓastena gosava÷ athai«a marutstoma etena vai maruto 'parimitÃæ pu«Âim apu«yann aparimitÃæ pu«Âiæ pu«yati ya evaæ veda yad gaïaÓa÷ stomÃs tena marutstomo gaïaÓo hi maruta÷ etenaiva trÅn yÃjayet yat trÅïi triv­nti stotrÃïi bhavanti nÃnà brahmavarcase pratiti«Âhanti yat trÅïi pa¤cadaÓÃni nÃnà vÅrye yat trÅïi saptadaÓÃni nÃnà paÓu«u yat trÅïy ekaviæÓÃni nÃnà pratiti«Âhanti pratiti«Âhati ya evaæ veda athai«a indrÃgnyo÷ kulÃya÷ prajÃkÃmo và paÓukÃmo và yajeta prajà vai kulÃyaæ paÓava÷ kulÃyaæ g­hÃ÷ kulÃyaæ kulÃyam eva bhavati etenaiva dvau yÃjayet yat «a triv­nti stotrÃïi bhavanti nÃnà brahmavarcase pratiti«Âhato yat dve pa¤cadaÓe nÃnà vÅrye yat dve saptadaÓe nÃnà paÓu«u yat dve ekaviæÓe nÃnà pratiti«Âhata÷ pratiti«Âhati ya evaæ veda athai«a pa¤cadaÓa indrastoma ukthya÷ etena và indro 'ty anyà devatà abhavad aty anyÃ÷ prajà bhavati ya evaæ veda rÃjanyaæ yÃjayet sarva÷ pa¤cadaÓo bhavaty ojo vÅryaæ pa¤cadaÓa ojasaivainaæ vÅryeïa samardhayati aindrÅ«u bhavantÅndriyeïaivainaæ vÅryeïa samardhayati ukthyo bhavati paÓavo và ukthÃni vi¬ ukthÃni viÓam evÃsmai paÓÆn anuniyunakty anapakrÃmukÃsmÃd vi¬ bhavati pa¤cadaÓa stotrÃïi pa¤cadaÓÃni bhavanty ojo vÅryaæ pa¤cadaÓo 'bhipÆrvam evÃsminn ojo vÅryaæ dadhÃti athai«a indrÃgnyo÷ stoma etena và indrÃgnÅ aty anyà devatà abhavatÃm aty anyÃ÷ prajà bhavati ya evaæ veda triv­t pa¤cadaÓo bhavati brahma vai triv­t k«atraæ pa¤cadaÓo brahmaïa iva cÃsya k«atrasyeva ca prakÃÓo bhavati ya evaæ veda rÃjà ca purohitaÓ ca yajeyÃtÃm gÃyatrÅæ ca jagatÅæ ca saæpadyate tejo brahmavarcasaæ gÃyatryà brÃhmaïo 'varundhe viÓaæ rÃjà jagatyà praviÓati purodhÃkÃmo yajeta b­haspatir akÃmayata devÃnÃæ purodhÃæ gaccheyam iti sa etenÃyajata sa devÃnÃæ purodhÃm agacchad gacchati purodhÃæ ya evaæ veda athai«a vighana÷ indro 'kÃmayata pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyaæ vihanyÃm iti sa etaæ vighanam apaÓyat tena pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyaæ vyahan vi pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyaæ hate ya evaæ veda yat triv­d bhavati prÃïÃæs tenÃvarundhe yat dvÃdaÓa÷ saævatsaraæ tena yat pa¤cadaÓo vÅryaæ tena yat saptadaÓo 'nnÃdyaæ tena yad ekaviæÓa÷ prati«Âhà tena yan navadaÓa÷ prajananaæ tena yac caturviæÓo brahmavarcasaæ tena yat triïavo vajraæ bhrÃt­vyÃya praharati paÓukÃmo yajeta b­hatÅæ saæpadyate paÓavo vai b­hatÅ paÓÆn evÃvarundhe «a¬ età b­hatyo bhavanti «a¬ ­tava÷ saævatsara÷ saævatsaraæ paÓavo 'nu prajÃyante tÃn evÃptvÃvarundhe indram adevyo mÃyà ayacanta sa prajÃpatim upÃdhÃvavat tasmà etaæ vighanaæ prÃyacchat tena sarvà m­dho vyahata yad vyahata tad vighanasya vighanatvam sarvà m­dho vihate ya evaæ vidvÃn vighanena yajate yam evaæ vidvÃn vighanena yÃjayati paÓukÃmo yajeta paÓavo vai b­hatÅ paÓu«v eva pratiti«Âhati triv­d bahi«pavamÃnaæ pa¤cadaÓÃny ÃjyÃni pa¤cadaÓo mÃdhyandina÷ pavamÃna÷ saptadaÓÃni p­«ÂhÃni saptadaÓa Ãrbhava ekaviæÓo 'gni«Âoma÷ sokthya÷ pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhi÷ jyoti«ÂomenÃtirÃtreïarddhikÃmo yajetÃbhikramo và e«a stomÃnÃm abhikrÃntyà abhikrÃntena hi yaj¤asyardhnoti e«o 'gni«Âoma e«a ukthya e«o 'tirÃtro 'gni«Âomena vai devà imaæ lokam abhyajayann ukthyair antarik«aæ rÃtryÃmuæ lokam ajayann ahorÃtrÃbhyÃm abhyavartanta parÃcyo và anyà vyucchanti pratÅcyo 'nyà e«Ã vÃva pratÅcÅ vyucchati yÃÓvinena vyucchati pratÅcÅr evÃsmà u«aso vivÃsayati dve saæstutÃnÃæ virÃjam atiricyete e«Ã vai stanavatÅ viràyaæ kÃmaæ kÃmayate tam etÃæ dugdhe triv­tà praiti triv­todeti prÃïo vai triv­t prÃïenaiva praiti prÃïam abhyudeti triv­d bahi«pavamÃnaæ pa¤cadaÓÃny ÃjyÃni saptadaÓo mÃdhyandina÷ pavamÃna ekaviæÓÃni p­«ÂhÃni triïava Ãrbhavas trayastriæÓo 'gni«Âoma÷ pratyavarohÅïy ukthÃni triïavaæ prathamaæ dve ekaviæÓe sa«o¬aÓike pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhi÷ sarvastomenÃtirÃtreïa bubhÆ«an yajeta sarvasyÃptyai sarvasya jityai sarvam evaitenÃpnoti sarvaæ jayati yat triv­d bahi«pavamÃnaæ bhavati tat triv­taæ stomam Ãpnoti gÃyatrÅæ chando yat pa¤cadaÓÃny ÃjyÃni tat pa¤cadaÓaæ stomam Ãpnoti tri«Âubhaæ chando yat saptadaÓo mÃdhyandina÷ pavamÃnas tat saptadaÓaæ stomam Ãpnoti jagatÅæ chando yad ekaviæÓÃni p­«ÂÃni tad ekaviæÓaæ stomam Ãpnoty anu«Âubhaæ chando yat triïava Ãrbhavas tat triïavaæ stomam Ãpnoti paÇktiæ chando yat trayastriæÓo 'gni«Âomas tat trayastriæÓaæ stomam Ãpnoti virÃjaæ chando yad u«ïikkakubhau kriyete tad u«ïikkakubhÃv Ãpnoti yad ÃÓvinaæ Óasyate tat sarvam evaitenÃpnoti sarvaæ jayati präcaæ vai trayastriæÓo yaj¤aæ prabhujati tam adhvaryur ekÃdaÓinyà purastÃt pratyudyacchaty ekÃdaÓa raÓanà ekÃdaÓa paÓava ekÃdaÓa yÆpà bhavanti tat trayastriæÓe trayastriæÓaæ prati«ÂhÃpayati tayà samudyatayà rÃtryà yaæ yaæ kÃmaæ kÃmayate taæ tam abhyaÓnute yaæ yaæ kÃmaæ kÃmayate taæ tam abhyaÓnute ya evaæ veda triv­d bahi«pavamÃnaæ pa¤cadaÓÃny ÃjyÃni saptadaÓo mÃdhyandina÷ pavamÃna ekaviæÓaæ hotu÷ p­«Âhaæ chandomà itarÃïi triïava Ãrbhavas trayastriæÓo 'gni«Âoma÷ pratyavarohÅïy ukthÃni triïavaæ prathamam athaikaviæÓam atha saptadaÓam ekaviæÓa÷ «o¬aÓÅ pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhis triv­t prathamam atiriktastotram atha pa¤cadaÓam atha saptadaÓam athaikaviæÓam prajÃpati÷ paÓÆn as­jata te 'smÃt s­«Âà apÃkrÃmaæs tÃn agni«Âomena nÃpnot tÃn ukthair nÃpnot tÃn «o¬aÓinà nÃpnot tÃn rÃtryà nÃpnot tÃn sandhinà nÃpnot tÃn ÃÓvinena nÃpnot tÃn agnim abravÅd imÃn ma Åpseti tÃn agnis triv­tà stomena jarÃbodhÅyena sÃmnà nÃpnot tÃn indram abravÅd imÃn ma Åpseti tÃn indra÷ pa¤cadaÓena stomena sattrÃsÃhÅyena sÃmnà nÃpnot tÃn viÓvÃn devÃn abravÅd imÃn ma ipsateti tÃn viÓve devÃ÷ saptadaÓena stomena mÃrgÅæyaveïa sÃmnà nÃpnuvaæs tÃn vi«ïum abravÅd imÃn ma Åpseti tÃn vi«ïur ekaviæÓena stomenÃpnod vÃravantÅyenÃvÃrayatedaæ vi«ïur vicakrama iti vyakramata yasmÃt pra preva paÓavo bhraæÓeran sa etena yajeta etena vai devà jaitvÃni jitvà yaæ yaæ kÃmam akÃmayanta taæ tam Ãpnuvan yaæ kÃmaæ kÃmayate tam etenÃpnoti tad aptoryÃmno 'ptoryÃmatvam triv­d bahi«pavamÃnaæ pa¤cadaÓaæ hotur Ãjyaæ navasaptadaÓÃni stotrÃïy ekaviæÓo 'gni«Âoma÷ soktha÷ pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhi÷ navasaptadaÓenÃtirÃtreïa prajÃkÃmo yajeta nava vai prÃïÃ÷ prajÃpati÷ saptadaÓa÷ prÃïebhya eva tad adhi prajÃpate÷ prajÃ÷ prajÃyante kakubhaæ prÃcÅm udÆhati puru«o vai kakup garbho và e«a madhyato dhÅyate tasyÃæ sÃkamaÓvam prajÃpati÷ prajà as­jata tà na prÃjÃyanta sa etat sÃmÃpaÓyat tà aÓvo bhÆtvÃbhyajighrat tÃ÷ prÃjÃyanta prajananaæ và etat sÃma prajÃyate bahur bhavati ya evaæ veda dvipadÃæ kakubho loke karoti garbham eva taddhitaæ madhyata÷ prajanayati atirÃtro bhavaty ahorÃtre và anu prajÃ÷ prajÃyante 'horÃtre evÃnu prajayà paÓubhi÷ prajÃyate triv­t bahi«pavamÃnaæ pa¤cadaÓÃny ÃjyÃni pa¤cadaÓo mÃdhyandina÷ pavamÃna÷ saptadaÓÃni p­«ÂhÃni saptadaÓa Ãrbhava ekaviæÓo 'gni«Âoma÷ saptadaÓÃny ukthÃni pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhi÷ vi«uvatÃtirÃtreïa jye«Âhaæ jyai«Âhineyaæ yÃjayed vi«uvÃn và e«a stomÃnÃæ vi«uvÃn eva bhavati yad eka ekaviæÓo bhavaty ekaviæÓo và ito 'sÃv Ãditya dvÃdaÓa mÃsÃ÷ pa¤cartavas traya ime lokà asÃv Ãditya ekaviæÓa Ãdityasyaivainaæ mÃtrÃæ gamayati e«a và udeti na và enam anyat jyoti«Ãæ jyoti÷ pratyudeti nainam anya÷ sve«u pratyudeti ya evaæ veda pa¤cadaÓaæ bahi«pavamÃnaæ triv­nty ÃjyÃni saptadaÓaæ mÃdhyandinaæ savanam ekaviæÓaæ t­tÅyasavanaæ sokthaæ pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhir go«ÂomenÃtirÃtreïa bhrÃt­vyavÃn yajeta gavà vai devà asurÃn ebhyo lokebhyo 'nudanta rÃtryÃnapajayyam ajayann ebhyo lokebhyo bhrÃt­vyaæ praïudya rÃtryÃnapajayyaæ jayati triv­t bahi«pavamÃnaæ pa¤cadaÓÃny ÃjyÃni saptadaÓaæ mÃdhyandinaæ savanam ekaviæÓaæ t­tÅyasavanaæ sokthaæ pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhir Ãyu«ÂomenÃtirÃtreïa svargakÃmo yajetordhvÃ÷ stomà yanty anapabhraæÓÃya yad atirÃtro bhavaty ahorÃtrÃbhyÃm eva svargaæ lokam eti triv­t bahi«pavamÃnaæ pa¤cadaÓaæ hotur Ãjyaæ saptadaÓaæ maitrÃvaruïasya pa¤cadaÓaæ brÃhmaïÃcchaæsina÷ saptadaÓam acchÃvÃkasyaikaviæÓo mÃdhyandina÷ pavamÃna÷ saptadaÓaæ hotu÷ p­«Âham ekaviæÓaæ maitrÃvaruïasya triïavaæ brÃhmaïÃcchaæsina ekaviæÓam acchÃvakasya triïava Ãrbhavas trayastriæÓo 'gni«Âoma÷ pratyavarohÅïy ukthÃni triïavaæ prathamaæ dve ekaviæÓe sa«o¬aÓike pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhir abhijitÃtirÃtreïa bhrÃt­vyavÃn yajetÃbhijità vai devà asurÃn imÃn lokÃn abhyajayat rÃtryÃnapajayyam ajayann abhijitaiva bhrÃt­vyam imÃn lokÃn abhijitya rÃtryÃnapajayyaæ jayati triv­t bahi«pavamÃnaæ pa¤cadaÓaæ hotur Ãjyaæ saptadaÓaæ maitrÃvaruïasyaikaviæÓaæ brÃhmaïÃcchaæsina÷ pa¤cadaÓam acchÃvÃkasya saptadaÓo mÃdhyandina÷ pavamÃna ekaviæÓaæ hotu÷ p­«Âhaæ triïavaæ maitrÃvaruïasya saptadaÓaæ brÃhmaïÃcchaæsina ekaviæÓam acchÃvÃkasya triïava Ãrbhavas trayastriæÓo 'gni«Âoma÷ pratyavarohÅïy ukthÃni triïavaæ prathamaæ dve ekaviæÓe sa«o¬aÓike pa¤cadaÓÅ rÃtri÷ triv­t sandhir viÓvajitÃtirÃtreïa paÓukÃmo yajeta reto hi nÃbhÃnedi«ÂhÅyaæ paÓavo vÃlakhilyà yan nÃbhÃnedi«ÂhÅyaæ pÆrvaæ Óasyata uttarà vÃlakhilyà retasas tat paÓava÷ prajÃyante rÆpÃïi vikaroti yad vÃr«Ãkapam ­tu«u pratiti«Âhati yad evayÃmarut triv­t ÃtirÃtreïa brahmavarcasakÃmo yajeta tejo vai triv­t brahmavarcasaæ teja eva brahmavarcasam avarundhe tejasi brahmavarcase pratiti«Âhati pa¤cadaÓenÃtirÃtreïa vÅryakÃmo yajetaujo vÅryaæ pa¤cadaÓa oja eva vÅryam avarundha ojasi vÅrye pratiti«Âhati saptadaÓenÃtirÃcreïÃnnÃdyakÃmo yajetÃnnaæ vai saptadaÓo 'nnÃdyam evÃvarundha ekaviæÓenÃtirÃtreïa prati«ÂhÃkÃmo yajeta prati«Âhà và ekaviæÓo yad atirÃtro bhavaty ahorÃtrayor eva pratiti«Âhati jyoti«Âomo 'gni«Âoma÷ pÆrvam aha÷ sarvastomo 'tirÃtra uttaram tasya caturviæÓaæ bahi«pavamÃnaæ pa¤adaÓÃny ÃjyÃni saptadaÓo mÃdhyandina÷ pavamÃna ekaviæÓÃni p­«ÂhÃni triïava Ãrbhavas trayastriæÓo 'gni«Âoma÷ pratyavarohÅïy ukthÃni triïavaæ prathamam athaikaviæÓam atha saptadaÓam ekaviæÓa÷ «o¬aÓÅ pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhi÷ aÇgirasa÷ svargaæ lokam Ãyaæs te«Ãæ havi«mÃæÓ ca havi«k­c cÃÇgirasÃv ahÅyetà tÃv ÃgacchetÃæ yato 'Çgirasa÷ svargaæ lokam Ãyaæs tÃv atapyetÃæ tÃv ete sÃmanÅ apaÓyatÃæ tÃbhyÃæ dvirÃtram atanvÃtÃæ tena svargaæ lokam aitÃm ya÷ pauïyo hÅna iva syÃt sa etena yajetÃpnoti pÆrve«Ãæ prahÃm ÃpnutÃæ hi tÃv aÇgirasa÷ prajÃkÃmo yajeta dvitÅyaæ hy etad yat prajÃ÷ svargakÃmo yajeta dvitÅyÃd dhi lokÃt paro loko 'bhiprakramyo durÃdho dvirÃtra ity Ãhur yad agni«Âoma÷ pÆrvam ahar bhavaty ukthyam antaryanti yady ukthyo 'gni«Âomam yaj jyotir ukthya÷ pÆrvam ahar bhavati nÃgni«Âomam antaryanti nokthÃni tad Ãhur e«Ã vÃva yaj¤asya mÃtrà yad agni«Âomo yad agni«Âoma÷ pÆrvam ahar bhavati yaj¤asya mÃtrÃæ nÃtikrÃmaty athottarasyÃhna ukthebhyo 'dhi rÃtrim upayanti tenokthÃny anantaritÃni caturviæÓaæ bahi«pavamÃnaæ bhavaty uttarasyÃhnaÓ caturviæÓaty ak«arà gÃyatrÅ prajananaæ gÃyatrÅ prajÃtyai ubhaye stomà yugmantaÓ cÃyujaÓ ca tan mithunaæ tasmÃn mithunÃt prajÃyate sarvastomo 'tirÃtro bhavati sarvasyÃptyai sarvasya jityai sarvam evaitenÃpnoti sarvaæ jayati atha yasya jyotir ukthya÷ pÆrvam ahar bhavaty Ãyur atirÃtra uttaram tisra÷ pÆrvasyÃhno virÃjam atiricyante dvÃbhyÃm uttaram ahar virÃja Ænam ÆnÃtiriktaæ và anuprajÃ÷ prajÃyante pra prajayà pra paÓubhir jÃyate ya evaæ veda ekà saæstutÃnÃæ virÃjam atiricyate ekÃkinam evainam annÃdyasyÃdhyak«aæ karoti etena vai citrarathaæ kÃpeyà ayÃjayaæs tam ekÃkinam annÃdyasyÃdhyak«am akurvaæs tasmÃc caitrarathÅnÃm eka÷ k«atrapatir jÃyate 'nulamba iva dvitÅya÷ atha yasya triv­t pa¤cadaÓo 'gni«Âoma÷ pÆrvam ahar bhavaty Ãyur atirÃtra uttaram mithunÃbhyÃæ stomÃbhyÃm uttaram aha÷ prajanayanti tat prajÃtaæ Óva Ãrabhante cakre và ete sÃkaæv­tÅ yat triv­t pa¤cadaÓau stomau yaæ kÃmaæ kÃmayate tam etenÃbhyaÓnute yatra yatra hi cakrÅvatà kÃmayate tat tad abhyaÓnute atha yad Ãyur atirÃtro bhavati prati«Âhityai etena vai kapivano bhauvÃyana i«ÂvÃrÆk«atÃm agacchat arÆk«o bhavati ya evaæ vidvÃn etena yajate triv­t prÃta÷savanaæ pa¤cadaÓaæ mÃdhyandinaæ savanaæ saptadaÓaæ t­tÅyasavanaæ pa¤cadaÓaæ prÃta÷savanaæ saptadaÓaæ mÃdhyandinaæ savanam ekaviæÓaæ t­tÅyasavanaæ soktham ekaviæÓaæ prÃta÷savanaæ triïavaæ mÃdhyandinaæ savanaæ trayastriæÓa ÃrbhavaÓ catustriæÓo 'gni«Âoma ekaviæÓÃny ukthÃni sa«o¬aÓikÃni «o¬aÓaæ prathamaæ rÃtri«Ãma pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhi÷ prajÃpatir và idam eka ÃsÅt tasya vÃg eva svam ÃsÅd vÃg dvitÅyà sa aik«atemÃm eva vÃcaæ vis­jà iyaæ và idaæ sarvaæ vibhavanty e«yatÅti sa vÃcaæ vyas­jata sedaæ sarvaæ vibhavanty ait sordhvodÃtanod yathÃpÃæ dhÃrà santataivaæ tasyà eti t­tÅyam acchinat tad bhÆmir abhavad abhÆd iva và idam iti tad bhÆmer bhÆmitvaæ keti t­tÅyam acchinat tad antarik«am abhavad antar eva và idam iti tad antarik«asyÃntarik«atvaæ ho iti t­tÅyam Ærdhvam udÃsyat tat dyaur abhavad adyutad iva và iti tad divo divatvam e«Ã vÃva pratyak«aæ vÃg yaj jihvÃgreïaitad vÃco vadati yad eti madhyenaitad vÃco vadati yat keti sarvayaitad vÃco raso 'dhyÆrdhva udvad ati yaddho iti yad etÃni rÆpÃïy anvahaæ vyajyante mukhata eva tad vÃcaæ vis­jante mukhato yaj¤iyaæ karma prajÃpatir và idam ekÃk«arÃæ vÃcaæ satÅæ tredhà vyakarot ta ime lokà abhavan rÆk«Ã anupajÅvanÃ÷ sa aik«ata katham ime lokà loma g­hïÅyu÷ katham upajÅvanÅyÃ÷ syur iti sa etaæ trirÃtram apaÓyat tam Ãharat tenemÃn lokÃn anvÃtanot tato và ime lokà lomÃg­hïaæs tata upajÅvanÅyà abhavaæs trirÃtrasya và idaæ pu«Âaæ trirÃtrasyodaraïaæ yad idam e«u loke«v adhi gacchati paÓÆnÃæ bhÆmÃnaæ dvipadÃæ catu«padÃæ ya evaæ veda prajÃpatir yad vÃcaæ vyas­jata sÃk«arad eveti prathamaæ k«eti dvitÅyaæ reti t­tÅyaæ yena yena vai rÆpeïa prajÃpatir vÃcaæ vyas­jata tena tena rÆpeïÃjyÃni cÃrabhyante 'hÃni cÃpyante tad Ãhur brahmavÃdino 'k«arestho vai trirÃtra ity ekÃk«arà vai vÃk tryak«aram ak«araæ tryak«ara÷ puru«a÷ sa và enaæ vedety Ãhur ya enaæ puru«asammitaæ vedeti etena vai devà e«u loke«v Ãrdhnuvann etena svargaæ lokamÃyan vÃg vai trirÃtro vÃco rÆpeïÃjyÃni cÃhÃni ca vibhajyanta ekÃk«arà vai vÃk tryak«aram ak«aram ak«arasya rÆpeïa vibhajyante trayo gandharvÃs te«Ãm e«Ã bhaktir agne÷ p­thivÅ vÃyor antarik«am asÃv Ãdityasya dyaus trayo gharmÃsa u«asaæ sacante agnir u«asaæ sacate vÃyur u«asaæ sacate 'sÃv Ãditya u«asaæ sacate trÅïi mithunÃni tÃny e«a÷ mithunaæ dve sambhavato mithunÃd yat prajÃyate tat t­tÅyam indro v­trÃya vajram udayacchat so 'bravÅn mà me prahar«År asti và idaæ mayi vÅryaæ tat te pradÃsyÃmÅti tad asmai prÃyacchat tad vi«ïu÷ pratyag­hïÃt sa dvitÅyaæ sa t­tÅyam udayacchat sa evÃbravÅn mà me prahÃr«År asti và idaæ mayi vÅryaæ tat te pradÃsyÃmÅti tad asmai prÃyacchat tad vi«ïu÷ pratyag­hïÃd etad vÃca tad abhyanÆcyate ubhau jigyathur na parÃjayethe na parÃjigye kataraÓ ca naino÷ indraÓ ca vi«ïo yad apasp­dhethÃæ tredhà sahasraæ vitad (?) airayethÃm iti etad và ÃbhyÃæ tat sahasraæ prÃyacchat tasyai«Ã bhaktir ya Ãr«eyo vidvÃæs tasmai prathame 'hani deyaæ yathà và iyaæ evaæ sa prati«Âhiteyaæ prati«Âhita÷ sa÷ yo 'nÃr«eyo vidvÃæs tasmai dvitÅye 'hani deyaæ yathà và antarik«am evaæ so 'ntarik«am ity antarik«aæ vidur vedaæ tasya vidu÷ ya Ãr«eyo vidvÃæs tasmai t­tÅye 'hani deyaæ yathà vai dyaur evaæ sa dyaur iti divaæ vidur bandhu tasya vidu÷ ÓatÃny anvahaæ dÅyante e«Ã vÃva yaj¤asya mÃtrà yac chataæ saiva sÃvicchinnà dÅyate daÓato 'nvahaæ dÅyante daÓÃk«arà virì vairÃjo yaj¤a÷ saiva sà vicchinnà dÅyate trayastriæÓac ca trÅïi ca ÓatÃni prathame 'hani deyÃs tathà dvitÅye tathà t­tÅye athai«Ã dvidevatyà trirÆpà brahmaïo dve t­tÅye t­tÅyam agnÅdha÷ kÃmyÃsi priyÃsi havyÃsŬe rante sarasvati mahi viÓruta etÃni te 'ghnye nÃmÃni deve«u na÷ suk­to brÆtÃt idaæ vÃva prathamenÃhnà vyakarod yad idam asyÃm adhyÃyat ta mÆlam idaæ dvitÅyena yad idaæ prÃïÃd ejaty adas t­tÅyena yad var«ati yan nak«atrÃïi yad amuæ lokaæ bheje tad Ãhur brahmavÃdino mahÃvrataæ và etad yad e«a trirÃtra iti tasyai tad eva mukhaæ yad ete«Ãm ahvÃæ bahi«pavamÃnaæ ye abhito 'hanÅ tau pak«au yan madhyamam aha÷ sa ÃtmÃgni«ÂomasÃmÃni puccham yad evÃsÃv udeti tan mukhaæ ye abhito 'hanÅ tau pak«au yan madhyamam aha÷ sa ÃtmÃgni÷ puccham yad evÃsÃv udeti tan mukhaæ ye abhito 'hanÅ tau pak«au yan madhyamam aha÷ sa Ãtmà yad astam eti tat puccham etÃvÃn vÃva trirÃtro gÃyatra÷ prÃïas trai«Âubhaæ cak«ur jÃgataæ Órotraæ sarvam Ãyur eti ya evaæ veda tad Ãhur brahmavÃdina÷ kiyÃæs trirÃtra itÅyÃn iti brÆyÃd iyaddhayetad abhy atho iyÃn iti brÆyÃd iyaddhayevaitad abhiparÃ3Ç arvÃ3Ç ity Ãhu÷ parÃÇ iti brÆyÃt parÃÇ hi vadati parÃÇ paÓyati parÃÇ prÃïity ekÃ3 dvÃ3 u trayÃ3 ity Ãhur eka iti brÆyÃt samÃno hy e«a yat prÃïo 'pÃno vyÃnas tad yathà và ado maïau sÆtram otam evam e«u loke«u trirÃtra ota÷ Óobhate 'sya mukhaæ ya evaæ veda yad vai trirÃtrasya saloma tad asya viloma yad asya viloma tad asya saloma tad yad etat paraæ sad ahar avaraæ kriyate yajamÃnÃyaiva tat paÓÆn parig­hïÃti prajananÃya na hy amu«min loke paÓava÷ prajÃyante ete vÃva chandasÃæ vÅryavattame yad gÃyatrÅ ca tri«Âup ca yad ete abhito bhavato madhye jagatÅ vÅryavatÅbhyÃm eva tac chandobhyÃæ paÓÆn parig­hïÃti prajananÃya na hy amu«min loke paÓava÷ prajÃyante asau vÃva trirÃtro yathodety evaæ prathamam ahar yathà madhyandina evaæ dvitÅyaæ yathÃstam ety evaæ t­tÅyaæ gacchaty amu«yasÃyujyaæ gacchati sÃveÓyaæ ya evaæ veda indro maruta÷ sahasram ajinÃt svÃæ viÓaæ somÃya rÃj¤e procya tasmÃd rÃj¤e procya viæÓa jinanti tau yamo 'Ó­ïon maruto ha sahasram ajyÃÓi«ÂÃm iti sa Ãgacchat so 'bravÅd upa mÃsmin sahasre hvayethÃm iti tam upÃhvayetÃæ sa yamo 'paÓyad ekÃÇgÃæ sahasre 'pi sahasrasya payo bibhratÅæ so 'bravÅd iyam eva mamÃstu sahasraæ yuvÃæ vikalpayethÃm iti tÃv abrÆtÃæ yathà vÃva tvam etÃæ paÓyasy evam Ãvam etÃæ paÓyÃva iti tayà và idaæ sahasraæ vikalpayÃmahà ity abruvaæs tÃm udake prÃveÓayaæs te 'bravan na ÓÃnÃharÃmahai yasmai na iyaæ prathamÃyÃde«yati iti te 'æÓÃn Ãharanta somasya prathama aid athendrasyÃtha yamasya te 'bruvan somÃya rÃj¤a udehi t­tÅyena cÃtmanas t­tÅyena ca sahasrasya payasa iti sà babhru÷ piÇgÃk«y ekavar«odait t­tÅyena cÃtmanas t­tÅyena ca sahasrasya payasa÷ sà yà somakrayaïÅ saiva sà t­tÅyena cÃsya tasyà Ãtmanas t­tÅyena ca sahasrasya payasa÷ soma÷ krÅto bhavati ya evaæ vidvÃn somaæ krÅïÃti yasmà evaæ vidu«e somaæ krÅïanti te 'bruvann indrÃyodehi t­tÅyena cÃtmanas t­tÅyena ca sahasrasya payasa iti sà ÓabalÅ pa«Âhauhy udait t­tÅyena cÃtmanas t­tÅyena ca sahasrasya payasa÷ sà %yendriyai«yà saiva sà t­tÅyena cÃsya tasyà Ãtmanas t­tÅyena ca sahasrasya payasa indriyai«yà dattà bhavati ya evaæ vidvÃn indriyai«yÃæ dadÃti yasmà evaæ vidu«a indriyai«yÃæ dadÃti te 'bruvan yamÃyodehi t­tÅyena cÃtmanas t­tÅyena ca sahasrasya payasa iti sà jaratÅ ku«ÂhÃÓ­Çgyad aid dhÆmrà và dityauhÅrmato hrasÅyasÅ t­tÅyena cÃtmana÷ t­tÅyena ca sahasrasya payasa÷ sà yÃnustaraïÅ saiva sà t­tÅyena cÃsya tasyà Ãtmanas t­tÅyena ca sahasrasya payaso 'nustaraïÅ k­tà bhavati ya evaæ vidvÃn anustaraïÅæ karoti yasmà evaæ vidu«e 'nustaraïÅæ kurvanti nÃcak­vÃn manyate tad Ãhur brahmavÃdino na và amu«min loke sahasrayì aloko 'stÅti tad yÃvad ita÷ sahasrasya gaur gavi prati«Âhità tÃvad asmÃl lokÃd asau loka÷ sarasrayÃjÅ và imÃn lokÃn vyÃpnoty atho yÃvat sahasraæ yojanÃny atho sahasram ÃÓvÅnÃn yatho yÃvat sahasram ahnayÃni tad gavà gavà sp­ïoti samÃkramaïÃya và età dÅyante sahasraæ yad as­jata tasya tÃrpyaæ yonir ÃsÅd yat tÃrpyaæ pratyasya nayati sayonitvÃya prajÃpati÷ prajà as­jata tà asmÃt s­«ÂÃ÷ parÃcya Ãyan natsyati na iti bibhyatya÷ so 'bravÅd upa mà vartadhvaæ tathà vai vo 'tsyÃmi yathÃdyamÃnà bhÆyasya÷ prajani«yatha iti tÃbhyo vainaæ ­taæ brÆhÅty abruvaæs tÃbhya ­tanidhanenartam abravÅd ÅnidhanenÃvayat triïidhanena prÃjanayad etair ha và idaæ sÃmabhir m­tyu÷ prajà atti ca prajanayati adyamÃnasya bhÆyo bhavati ya evaæ veda jye«ÂhasÃmÃni và etÃni Óre«ÂhasÃmÃni prajÃpatisÃmÃni gacchati jyai«Âhayaæ Órai«Âhayaæ ya evaæ veda etair vai sÃmabhi÷ prajÃpatir imÃn lokÃn sarvÃn kÃmÃn dugdhe yad Ãcyà dugdhe tad Ãcyà dohÃnÃm Ãcyà dohatvam sarvÃn imÃn lokÃn kÃmÃn dugdhe ya evaæ vidvÃn etais sÃmabhi÷ stute ime vai lokà etÃni sÃmÃny ayam evartanidhanam antarik«am Ånidhanaæ dyaus triïidhanam yathà k«etraj¤a÷ k«etrÃïy anusa¤caraty evam imÃn lokÃn anusa¤carati ya evaæ veda agner và etÃni vaiÓvÃnarasya sÃmÃni yatra và etair aÓÃntai÷ stuvanti tat prajà devo ghÃtuko bhavaty agnim upanidhÃya stuvate svÃyà eva tad devatÃyÃ÷ sÃmyek«Ãya namask­tyodgÃyati ÓÃntais stuvanti vÃg vai ÓabalÅ tasyÃs trirÃtro vatsas trirÃtro và etÃæ pradÃpayati tad ya evaæ veda tasmà e«Ã prattà dugdhe yo 'lam annÃdyÃya sann athÃnnaæ nÃdyÃt barÃsÅæ paridhÃya taptaæ piban dvÃdaÓa rÃtrÅr adha÷ ÓayÅta yà dvÃdaÓÅ syÃt tasyà upavyu«aæ ÓabalÅhomaæ hutvà purà vÃgbhya÷ sampravaditor yatra grÃmyasya paÓor nÃÓ­ïuyÃt tad araïyaæ paretya darbhastambam Ãlabhya Óabali ÓabalÅti trir Ãhvayed yad anyac chunaÓ ca gardabhÃc ca prativÃÓyate sà sam­ddhà yadi na prativÃÓyeta saævatsare punar Ãhvayeta Óabali samudro 'si viÓvavyacà brahma devÃnÃæ prathamajà ­tasyÃnnam asi Óukram asi tejo 'sy am­tam asi tÃæ tvà vidma Óabali dÅdyÃnÃæ tasyÃste p­thivÅ pÃdo 'ntarik«aæ pÃdo dyau÷ pÃda÷ samudra÷ pÃda e«Ãsi Óabali tÃæ tvà vidma sà na i«am Ærjaæ dhuk«va vasordhÃrÃæ Óabali prajÃnÃæ Óaci«Âhà vratam anuge«aæ svÃhà catu«Âomo 'gni«Âoma ekaviæÓa ukthya÷ sarvastomo 'tirÃtra÷ prajÃpater và ak«y aÓvat tat parÃpatat tad aÓvo 'bhavat tad aÓvasyÃÓvatvaæ tad devà aÓvamedhena pratyadadhur e«a vÃva prajÃpatiæ sarvaæ karoti yo 'Óvamedhena yajate e«a vÃva saÓarÅra÷ sambhavaty amu«mai lokÃyayo 'ÓvamedhÅ saraghà và aÓvasya sakthy Ãv­hat tad devÃÓ catu«Âomena pratyadadhur yac catu«Âomo bhavaty aÓvasya sarvatvÃya yat tisro 'nu«ÂubhaÓ catasro gÃyatrÅ÷ karoti tasmÃt tribhis ti«Âhan pratiti«Âhati sarvÃn palÃyamÃna÷ pratidadhÃti anto và aÓva÷ paÓÆnÃm anto 'nu«Âup chandasÃm anto vi«ïur devatÃnÃm antaÓ catu«Âomas stomÃnÃm antas trirÃtro yaj¤ÃnÃæ yad vaiplavyo 'nu«Âubha÷ pratipado bhavanti catu«Âoma stomas trirÃtro yaj¤o 'nta eva tadantaæ prati«ÂhÃpayati ekaviæÓam ahar bhavati yasminn aÓva Ãlabhyata ekaviæÓo và ito 'sÃv Ãdityo dvÃdaÓa mÃsÃ÷ pa¤cartavas traya ime lokà asÃv Ãditya ekaviæÓa Ãdityasyaivainaæ mÃtrÃæ gamayati tasya mahÃnÃmnya÷ p­«Âhaæ bhavanti anyad-anyad và etÃÓ chando 'nyonya ete paÓava Ãlabhyanta età và etaæ samÃpnuvanti yan mahÃnÃmnya÷ p­«Âhaæ bhavanty aÓvasya sarvatvÃya pÃrthuraÓmaæ brahmasÃma bhavati ÅÓvaro và e«o 'yato 'dh­ta÷ parÃæ parÃvatam eto raÓminà và aÓvo dh­to yat pÃrthuraÓmaæ brahmasÃma bhavaty aÓvasyaiva yatyai sarvastomo 'tirÃtro bhavati sarvasyÃptyai sarvasya jityai sarvam evaitenÃpnoti sarvaæ jayati ekayÆpo vaikÃdaÓinÅ vÃnye«Ãæ yaj¤ÃnÃæ bhavaty ekaviæÓiny aÓvamedhasya khÃdiro và bailvo và pÃrïo và 'nye«Ãæ yaj¤ÃnÃæ bhavati naicudÃra ekaviæÓatyaratnir aÓvamedhasya nÃnye«Ãæ paÓÆnÃæ tejanyà avadyanty avadyanty aÓvamedhasya dak«iïato 'nye«Ãæ paÓÆnÃm avadyanty uttarato 'Óvamedhasya plak«aÓÃkhÃsv anye«Ãæ paÓÆnÃm avadyanti vetasaÓÃkhÃsv aÓvamedhasya yÆpe grÃmyÃn paÓÆn niyu¤janty Ãroke«v ÃraïyÃn dhÃrayanty à grÃmyÃn paÓÆn labhante prÃraïyÃn s­janti trayas triv­to 'tirÃtrÃ÷ sarve «o¬aÓimanta÷ yo rÃjya ÃÓaæseta sa etena yajeta rÃjà và e«a stomÃnÃæ rÃjyam evÃsmin dadhÃti yadÃk«ÃrÃïi prathamam ahar bhajanta ekÃk«arà vai vÃg vÃco 'nativÃdÃya atha yat dvyak«araïidhanam Ãjyadohaæ bhavaty uttarayor ahor abhisantatyà anvaham ÃjyadohÃni bhavanty anvaham evainaæ paÓubhi÷ samardhayanti sarve «o¬aÓimanto bhavantÅndriyaæ vÅryaæ «o¬aÓÅndriyeïaivainÃn vÅryeïa samardhayati caturviæÓÃ÷ pavamÃnÃs triv­nty ÃjyÃni pa¤cadaÓÃni p­«ÂhÃni saptadaÓo 'gni«ÂomaÓ catuÓcatvÃriæÓÃ÷ pavamÃnÃ÷ pa¤cadaÓÃny ÃjyÃni saptadaÓÃni p­«ÂhÃny ekaviæÓo 'gni«Âoma÷ soktho '«ÂÃcatvÃriæÓÃ÷ pavamÃnà ekaviæÓÃny ÃjyÃni triïavÃni p­«ÂhÃni trayastriæÓo 'gni«Âoma ekaviæÓÃny ukthÃni sa«o¬aÓikÃni pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhiÓ chandomapavamÃna÷ paÓukÃmo yajet paÓavo vai chandomà yac chandomÃ÷ pavamÃnà bhavanti paÓÆnevÃvarÆndhe ubhaye stomà yugmantaÓ cÃyujaÓ ca tat mithunaæ tasmÃn mithunÃt prajÃyate triv­t prÃtassavanaæ pa¤cadaÓaæ mÃdhyandinaæ savanaæ saptadaÓaæ t­tÅyasavanaæ caturviæÓaæ prÃtassavanaæ catuÓcatvÃriæÓaæ mÃdhyandinaæ savanam a«ÂÃcatvÃriæÓaæ t­tÅyasavanaæ soktham ekaviæÓaæ prÃtassavanan triïavaæ mÃdhyandinaæ savanaæ trayastriæÓaæ t­tÅyasavanaæ soktham ekaviæÓa÷ «o¬aÓÅ pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhir antarvasu÷ ime lokÃs trirÃtra÷ astÅva và ayaæ loko 'stÅvÃsau chidram ivÃntarik«am astÅva trirÃtrasya prathamam ahar astÅvottamaæ chidram iva madhyata÷ paÓavo vai chandomà yac chandomà madhyato bhavanty apihityà evÃcchidratÃyai triv­t prÃtassavanaæ pa¤cadaÓaæ mÃdhyandinaæ savanaæ saptadaÓaæ t­tÅyasavanaæ ekaviæÓaæ prÃtassavanaæ triïavaæ mÃdhyandinaæ savanaæ trayastriæÓaæ t­tÅyasavanaæ sokthaæ caturviæÓaæ prÃtassavanaæ catuÓcatvÃriæÓaæ mÃdhyandinaæ savanam a«ÂÃcatvÃriæÓaæ t­tÅyasavanaæ soktham ekaviæÓa÷ «o¬aÓÅ pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhi÷ parÃka÷ parÃkeïa vai devÃ÷ svargaæ lokamÃyan svargakÃmo yajeta parÃÇ evaitena svargaæ lokam Ãkramate yad và etasyÃkaæ tad asya parÃk tat parÃkasya parÃkatvam na vai tatra jagmu«e ki¤canÃ'kam nÃsmà akaæ bhavati ya evaæ veda prajÃyÃs tv akÊpta÷ parÃÇ hy evaitena svargaæ lokam Ãkramate tad yad ekaviæÓa÷ «o¬aÓÅ bhavati pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhis tenÃsmin loke pratiti«Âhati caturviæÓÃ÷ pavamÃnÃs triv­nty ÃjyÃni pa¤cadaÓÃni p­«ÂhÃni saptadaÓo 'gni«ÂomaÓ caturviæÓÃ÷ pavamÃnÃ÷ pa¤cadaÓÃny ÃjyÃni saptadaÓÃni p­«ÂhÃny ekaviæÓo 'gni«Âoma÷ sokthaÓ caturviæÓÃ÷ pavamÃnÃ÷ saptadaÓÃny ÃjyÃny ekaviæÓani p­«ÂhÃni triïavo 'gni«Âoma÷ sokthaÓ caturviæÓÃ÷ pavamÃnà ekaviæÓÃny ÃjyÃni triïavÃni p­«ÂhÃni trayastriæÓo 'gni«Âoma ekaviæÓÃny ukthÃni sa«o¬aÓikÃni pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhi atrir akÃmayata catvÃro me vÅrà ÃjÃyerann iti sa etam apaÓyat tasya catvÃro vÅrà ÃjÃyantÃsya catvÃro vÅrà jÃyante ya evaæ veda ekaæ stomam uts­jyaikam abhyÃrabhate vÅrajananaæ vai stomo vÅram evÃsmai tat prajanayati caturviæÓÃ÷ pavamÃnà bhavanti caturviæÓatyak«arà gÃyatrÅ prajananaæ gÃyatrÅ prajÃtyai ubhaye stomà yugmantaÓ cÃyujaÓ ca tan mithunaæ tasmÃn mithunÃt prajÃyate agni«Âoma÷ prathamam ahar Æktho dvitÅyaæ «o¬aÓÅ t­tÅyam atirÃtraÓ caturthaæ nÃnÃvÅryatÃyai nÃnÃvÅryÃïy ahÃni karoti gÃyatraæ vai prathamam ahas trai«Âubhaæ dvitÅyaæ jÃgataæ t­tÅyam Ãnu«Âubhaæ caturtham tad Ãhur yat t­tÅye 'hani «o¬aÓinaæ g­hïÅyus t­tÅyenÃhnÃnu«Âubham Ãpnuyur acchandaÓ caturtham aha÷ syÃd Ãnu«Âubho vai «o¬aÓÅti caturthe 'hani «o¬aÓÅ grahÅtavya÷ sva Ãyatane «o¬aÓÅ g­hyate chandobhir ahÃni nÃnÃvÅryÃïi karoti naudhasaæ prathamasyÃhno brahmasÃma Óyaitaæ dvitÅyasya ÓrÃyantÅyaæ t­tÅyasya traiÓokaæ caturthasya tad Ãhur apabhraæÓa iva và e«a yat jyÃyasa÷ chandaso 'dhi kanÅyaÓ chanda upaitÅti tadyade«Ã caturthe'hanyatijagatÅ kriyate'napabhraæÓÃya kÃleyaæ prathamasyÃho 'cchÃvÃkasÃma mÃdhucchandasaæ dvitÅyasya rauravaæ t­tÅyasya samantaæ caturthasya nÃnÃvÅryatÃyai nÃnÃvÅryÃïy ahÃni karoti ''abhitvà v­«abhà suta'' iti t­tÅyasyÃhno rathantaraæ ''kastam indra tvà vasava'' iti vÃmadevyaæ ''yaj¤Ã yathà apÆrva'' iti caturthasyÃhno b­hat ''ed u madhor madintaram'' iti vÃmadevyaæ chandasÃæ nÃnÃvÅryatÃyai nÃnÃvÅryÃïy ahÃni kÃroti triv­t pa¤cadaÓo 'gni«Âoma÷ prathamam aha÷ athottarasyÃhnoÓ caturviæÓaæ vahi«pavamÃnaæ pa¤cadaÓÃni trÅïy ÃjyÃni saptadaÓam acchÃvÃkasyaikaviæÓo mÃdhyandina÷ pavamÃna÷ saptadaÓe dve p­«Âhe ekaviæÓaæ t­tÅyasavanaææ soktham t­tÅyasyÃhna ekaviæÓaæ bahi«pavamÃnaæ trÅïi cÃjyÃni pa¤cadaÓam acchÃvÃkasya caturviæÓo mÃdhyandina÷ pavamÃna ekaviæÓÃni p­«ÂhÃni triïavaæ t­tÅyasavanaæ dve cokthe ekaviæÓam acchÃvÃkasya caturthasyÃhnaÓ caturviÓÃ÷ pavamÃnÃ÷ pa¤cadaÓaæ hotur Ãjyaæ saptadaÓÃni trÅïy ekaviæÓÃni p­«ÂhÃni trayastriæÓo 'gni«Âoma ekaviæÓÃny ukthÃni sa«o¬aÓikÃni pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhi÷ jamadagni÷ pu«ÂikÃma etam Ãharat sa imÃn po«Ãn apu«yat yad idam Ãhur navà Ærvau palitau sa¤jÃnÃte iti tat sarvÃn evaitena po«Ãn pu«yati jagatÅ chandobhi÷ sampadyate jagatÅ vai chandasÃæ paramaæ po«aæ pu«Âà paramam evaite po«aæ pu«yati puro¬ÃÓinya upasado bhavanti paÓavo vai puro¬ÃÓÃ÷ paÓu«veva pratiti«Âhanti agne ver hotra ver adhvaram Ãpitaraæ vaiÓvÃnaram avase 'kar indrÃya devebhyo juhutà havi÷ svÃhà devÃv aÓvinau madhukaÓayÃdyemaæ yaj¤aæ yajamÃnÃya mimik«atam indrÃya devebhyo juhutà havi÷ svÃhà deva vi«ïa urv adyÃsmin yaj¤e yajamÃnÃyÃdhi vikramasvendrÃya devebhyo juhutà havi÷ svÃhà deva soma retodhà adyÃsmin yaj¤e yajamÃnÃyaidhÅndrÃya devebhyo juhutà havi÷ svÃhà deva savita÷ susÃvitram adyÃsmin yaj¤e yajamÃnÃsuvasvendrÃya devebhyo juhutà havi÷ svÃhà deva dhÃta÷ sudhÃtÃdyÃsmin yaj¤e yajamÃnÃyaidhÅndrÃya devebhyo juhutà havi÷ svÃhà devà grÃvÃïo madhumatÅm adyÃsmin yaj¤e yajamÃnÃya vÃcaæ vadatendrÃya devebhyo juhutà havi÷ svÃhà devy anumate 'nvadyemaæ yaj¤aæ yajamÃnÃya manyasvendrÃya devebhyo juhutà havi÷ svÃhà devy adite svÃdityÃm adyÃsmin yaj¤e yajamÃnÃyÃsuvasvendrÃya devebhyo juhutà havi÷ svÃhà devya Ãpo nannamyadhvam adyÃsmin yaj¤e yajamÃnÃyendrÃya devebhyo juhutà havi÷ svÃhà sadassada÷ prajÃvÃn ­bhur ju«Ãïa indrÃya devebhyo juhutà havis svÃhà deva tva«Âa÷ suretodhà adyÃsmin yaj¤e yajamÃnÃyaidhÅndrÃya devebhyo juhutà havi÷ svÃhà Ãgneya ekakapÃla ÃÓvino dvikapÃlo vai«ïavas trikapÃla÷ saumyaÓ catu«kapÃla÷ sÃvitra÷ pa¤cakapÃlo dhÃtra÷ «aÂkapÃlo mÃrÆta÷ saptakapÃlo bÃrhaspatyo '«ÂÃkapÃlo maitro navakapÃlo vÃrÆïo daÓakapÃla aindra ekÃdaÓakapÃlo vaiÓvadevo dvÃdaÓakapÃla÷ triv­ta prÃtassavanaæ pa¤cadaÓaæ mÃdhyandinaæ savanaæ saptadaÓaæ t­tÅyasavanaæ pa¤cadaÓaæ prÃtassavanaæ saptadaÓaæ mÃdhyandinaæ savanam ekaviæÓaæ t­tÅyasavanaæ sokthaæ saptadaÓaæ prÃtassavanam ekaviæÓaæ mÃdhyandinaæ savanaæ triïavaæ t­tÅyasavanaæ soktham ekaviæÓaæ prÃtassavanaæ triïavaæ mÃdhyandinaæ savanaæ trayastriæÓaæ t­tÅyasavanaæ pratyavarohÅïy ukthÃni triïavaæ prathamaæ dve ekaviæÓe sa«o¬aÓike pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhi÷ vasi«Âha÷ putrahato hÅna ivÃmanyata sa etam apaÓyat so 'graæ paryaid yo hÅna iva manyeta sa etena yajeta yat stomÃt stomam abhisaækrÃmaty agrÃd evÃgraæ rohati vasi«Âhasya janitre bhavata÷ prajÃtyai pratyavarohÅïy uttamasyÃhna ukthÃni bhavanti prati«Âhityai triv­d agni«Âoma÷ pa¤cadaÓa uktha÷ saptadaÓa uktha ekaviæÓo 'tirÃtro viÓvÃmitrasya sa¤jaya÷ jahnuv­cÅvanto rëÂra Ãhiæsanta sa viÓvÃmitro jÃhnavo rÃjaitam apaÓyat sa rëÂram abhavad arëÂram itare bhrÃt­vyavÃn yajeta bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati ya evaæ veda jyotir và e«a vih­ta÷ jyoti÷ prajÃnÃæ bhavati ya evaæ veda catu«Âomo và e«a catu«pÃdÃ÷ paÓava÷ paÓu«v eva pratiti«Âhati ekaviæÓaæ stomà nÃtiyanti prati«Âhà và ekaviæÓo 'ntata eva yaj¤asya pratiti«Âhati dve triv­tÅ savane pa¤cadaÓam ekaæ dve pa¤cadaÓe savane saptadaÓam ekaæ dve saptadaÓe savane ekaviæÓam ekaæ dve ekaviæÓe savane triïavam ekaæ dve triïave savane trayastriæÓam ekaæ pratyavarohÅïy ukthÃni triïavaæ prathamaæ dve ekaviæÓe sa«o¬aÓike pa¤cadaÓÅ rÃtris triv­t sandhi÷ devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te na vyajayanta te 'bruvan vÃco mithunena vijayÃmahai yatare no vÃco mithunaæ na prativindÃæs te parà bhavÃn iti te devà eka ity abruvann ekety asurà vÃco mithunaæ pratyavindan dvÃv iti devà abruvan dve ity asurà vÃco mithunaæ pratyavindanaæs traya iti devà abruvaæs tisra ity asurà vÃco mithunaæ pratyavindaæÓ catvÃra iti devà abruvaæÓ catastra ity asurà vÃco mithunaæ pratyavindan pa¤ceti devà abruvan nÃsurà avindaæs tato devà abhavan parÃsurÃ÷ bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati ya evaæ veda saævatsaraæ và e«Ãæ tad vÅryam annÃdyam av­¤jata saævatsaraæ vÅryam annÃdyaæ bhrÃt­vyasya v­Çkte ya evaæ veda pa¤carÃtro và e«a pÃÇkta÷ purÆ«a÷ pÃÇktÃ÷ paÓavas tena purÆ«aæ ca paÓÆæÓ cÃpnoti Ãstharir và e«a santato yaj¤o dvau dvau hi stomÃv ahar vahato yaæ kÃmaæ kÃmayate tam etenÃbhyaÓnute yatra yatra hy asthÆriïà kÃmayate tat tad abhyaÓnute abhyÃsaÇgya÷ pa¤cÃho bhavati santatyai pratyavarohÅïy uttamasyÃhna ukthÃni bhavanti prati«Âhityai triv­d agni«Âoma÷ pa¤cadaÓa uktha÷ saptadaÓa uktha÷ pa¤cadaÓa uktha÷ saptadaÓo 'tirÃtra÷ pa¤caÓÃradÅyo marutÃæ stoma÷ ya÷ kÃmayeta bahu syÃm iti sa etena yajeta marÆto vai devÃnÃæ bhÆyi«Âhà bahur eva bhavati saptadaÓaæ stomà nÃtiyanti prajÃpatir vai saptadaÓa÷ prajÃpatim evÃpnoti agastyo vai marÆdbhya uk«ïa÷ prauk«at tÃn indrÃyÃbadhnÃt te vajram ÃdÃyÃbhyapatan sa etat kayÃÓubhÅyam apaÓyat tenÃÓamayat yat kayÃÓubhÅyaæ Óasyate ÓÃntyà eva saptadaÓa p­ÓnÅn uk«ïa÷ pa¤cavar«Ãn saptadaÓa p­ÓnÅs trivatsà apravÅtÃs tÃn paryagnik­tÃn prok«itÃnetarà labhante pretarÃn s­janti tata÷ saævatsare navanÅtap­ÓnÅr arÆïà Ãnayanti tÃæÓ caivok«ïas tÃn paryagnik­tÃn prok«itÃn etarà labhante pretarÃn s­janti tata÷ saævatsare rÃjÅvà Ãnayanti tÃæÓ caivok«ïas tÃn paryagnik­tÃn prok«itÃn etarà labhante pretarÃn s­janti tata÷ saævatsare piÓaÇgÅr Ãnayanti tÃæÓ caivok«ïas tÃn paryagnik­tÃn prok«itÃn etarà labhante pretarÃn s­janti tata÷ saævatsare sÃraÇgÅr Ãnayanti tÃæÓ caivok«ïas tÃn paryagnik­tÃn pok«itÃn etarà labhante pretarÃn s­janti tata÷ saævatsare somà bhavanti trÅæs trÅn anvaham Ãlabhante pa¤cottame 'hani ajo 'gnÅ«omÅya÷ aindrà mÃrÆto uk«Ãïo mÃrÆtyo vatsatarya÷ yadi rÆdro 'bhimanyotÃgnaye rÆdravate puro¬ÃÓam a«ÂÃkapÃlaæ nirÆpyÃthÃnyam Ãlabheta yadi saæÓÅryaita bhaumam ekakapÃlaæ nirÆpyÃthÃnyam Ãlabheta yady avasÅder nair­taæ caruæ nirÆpyÃthÃnyam Ãlabheta yady apsu mriyetÃponaptrÅyaæ caruæ nirÆpyÃthÃnyam Ãlabheta yady andhasyÃt sauryaæ caruæ nirÆpyÃthÃnyam Ãlabheta yadi Ólavaïo và kuÂo và syÃd bÃrhaspatyaæ caruæ nipyÃthÃnyam Ãlabheta yadi palÃyeta vÃyavyaæ caruæ nirÆpyÃthÃnyam Ãlabheta yadi prÃsahÃjayeyur indrÃya prasahvana ekÃdaÓakapÃlaæ nirÆpyÃthÃnyam Ãlabheta yady anyena m­tyunà mriyeta prÃjÃpatyaæ dvÃdaÓakapÃlaæ nirÆpyÃthÃnyam Ãlabheta etena và ekayÃvà gÃndamo vetasvatÅ«Âvà sarvÃm ­ddhim Ãrdhnot sarvÃm ­ddhim ­dhnoti ya evaæ veda jyoti«Âomo 'gni«Âomo gaur ukthyo mahÃvrataæ gaur ukthya Ãyur atirÃtra÷ saævatsaro vai vrataæ tasya vasanta ­tur mukhaæ grÅ«maÓ ca var«ÃÓ ca pak«au Óaran madhyaæ hemanta÷ puccham tasmÃc charadam o«adhayo 'bhisampacyante Óarad dhi madhyaæ saævatsarasya ak­taæ và ete kurvanti ye purà saævatsarÃt vratam upayanti etad vai vratam Ãptaæ yat pa¤carÃtre pa¤ca hy ­tava÷ Ãptena vratena stute sarvam Ãyur eti ya evaæ veda p­«Âhaya÷ «a¬aha÷ ­tavo na pratyati«Âhaæs ta etena pratyati«Âhan prati«ÂhÃkÃmo yajeta praty eva ti«Âhati «a¬ và ­tava ­tu«v evaitena pratiti«Âhati p­«Âhaya÷ «a¬aho bhavati pratyak«am ­dhyai pratyak«aæ hy etenartava Ãrdhnuvann ­dhyà eva triv­d agni«Âoma÷ pa¤cadaÓa ukthya÷ saptadaÓa ukthyo jyotir gaur Ãyur atirÃtra÷ ya÷ kÃmayeta sarvam Ãyur iyÃm iti sa etena yajeta yat tryaha÷ purastÃd bhavati traya÷ prÃïÃpÃnavyÃnÃs ta eva tat saædhÅyante atha yat jyotir gaur Ãyur atirÃtro bhavati prati«Âhityai abhyÃsaÇgya÷ pa¤cÃho viÓvajid atirÃtra÷ anyasmai vai kÃmÃya sattram anyasmai yaj¤o na tatsatreïÃpnoti yasmaikaæ yaj¤o na tad yaj¤enÃpnoti yasmaikaæ sattram sattram iva và etad yad anulomaæ p­«ÂhÃni yad ekadhà p­«ÂhÃni bhavanty ekadhaivÃsmiæs tad ojo vÅryaæ dadhÃti annaæ p­«ÂhÃny annÃdyam evÃsmin dadhÃti paÓava÷ p­«ÂhÃni paÓu«v eva pratiti«Âhati abhyÃsaÇgya÷ pa¤cÃho bhavati santatyai viÓvajid atirÃtro bhavati viÓvasyÃbhijityai p­«Âhaya÷ «a¬aho mahÃvratam atirÃtra÷ sapta ­«aya etenÃrdhnuvaæs tenarddhis tasmÃd etena yajanta ­ddhyà eva sapta Óirasi prÃïÃ÷ prÃïà indriyÃïÅndriyÃïy evaitenÃpnoti sapta grÃmyÃ÷ paÓavas tÃn etenÃpnoti vrataæ saptamasyÃhna÷ p­«Âhaæ bhavati tad dhy anÃptam annaæ vai vratam annÃdyam evaitenÃpnoti p­«Âhaya÷ «a¬aho bhavati pratyak«am ­dhyai pratyak«aæ hy etena sapta ­«aya Ãrdhnuvann ­dhyà eva p­«Âhaya÷ «a¬aha÷ saptadaÓaæ mahÃvratam atirÃtra÷ tasya triv­c chira÷ pa¤cadaÓau pak«au saptadaÓa ÃtmaikaviæÓaæ puccham etena vai prajÃpati÷ prajà as­jata pra prajayà pra paÓubhir jÃyate ya evaæ veda saptadaÓo vai prajÃpatir yat saptadaÓaæ vrataæ bhavati prajÃpatim evÃpnoti yat triv­c chiro bhavati nava prÃïÃ÷ prÃïe«v eva prati ti«Âhati yat pa¤cadaÓau pak«au savÅvadhatvÃya saptadaÓa Ãtmà bhavati prajÃpatir vai saptadaÓa÷ prajà patim evÃpnoti ekaviæÓaæ puccha bhavati prati«Âhityai p­«Âhaya÷ «a¬ahaÓ chandomapavamÃnaæ mahÃvratam atirÃtra÷ paÓukÃmo yajeta paÓavo vai chandÃmÃ÷ yac chadomÃ÷ pavamÃnà mahÃvratasya bhavanti paÓÆnevÃvarÆndhe ubhaye stomà yugmantaÓ cÃyujaÓ ca tan mithunaæ tasmÃn mithunÃt prajÃyate abhyÃsaÇgya÷ pa¤cÃho 'tha trayastriæÓÃm ahas tasya catustriæÓo 'gni«Âoma÷ saptadaÓaæ mahÃvratam atirÃtras tasya caturviæÓaæ bahi«pavamÃnaæ triv­c chira÷ pa¤cadaÓau pak«au saptadaÓa ÃtmaikaviæÓaæ puccham etena vai jamadagni÷ sarvÃn po«Ãn apu«yat sarvÃn evaitena po«Ãn pu«yati yad abhyÃsaÇgya÷ pa¤cÃha÷ purastÃd bhavati santatyà eva athaitat trayastriæÓam ahas trayastriæÓad devatà devatà evÃpnoti tasya catustriæÓo 'gni«Âoma÷ prajÃpatiÓ catustriæÓo devatÃnÃæ prajÃpatim evÃpnoti caturviæÓaæ bahi«pavamÃnaæ bhavati mahÃvratasya caturviæÓatyak«arà gÃyatrÅ prajananaæ gÃyatrÅ prajÃtyai ubhaye stomà yugmantaÓ cÃyujaÓ ca tan mithunaæ tasmÃn mithunÃt prajÃyate yat triv­c chiro bhavati nava prÃïÃ÷ prÃïe«v eva pratiti«Âhati yat pa¤cadaÓau pak«au savÅvadhatvÃya saptadaÓa Ãtmà bhavati prajÃpatir vai saptadaÓa÷ prajÃpatim evÃpnoty ekaviæÓaæ pucchaæ bhavati prati«Âhityai jyoti«Âomo 'gni«Âomo gaur ukthya Ãyur ukthyo 'bhijid agni«Âomo viÓvajid agni«Âoma÷ sarvajid agni«Âoma÷ sarvastomo 'tirÃtra÷ etena và indro 'ty Ãnyà devatà abhavad aty anyà prajà bhavati ya evaæ veda yat jyotir gaur Ãyus tryaha÷ purastÃd bhavati praj¤ÃtÃn stomÃnupaitÅmÃn eva lokÃn e«v eva loke«u pratiti«Âhati athÃbhijid abhijità vai devà imÃn lokÃn abhyajayan viÓvajità viÓvam ajayan sarvajità sarvam ajayan sarvastomÃtirÃtro bhavati sarvasyÃptyai sarvasya jityai sarvam evaitenÃpnoti sarvaæ jayati catvÃri triv­nty ahÃny agni«ÂomamukhÃni viÓvajin mahÃvrataæ jyoti«Âomo 'tirÃtra÷ etena vai prajÃpati÷ purÆ«am as­jata sa sarvasyÃnnÃdyasyÃdhipatyam agacchat sarvasyÃnnÃdyasyÃdhipatyaæ gacchati ya evaæ veda Óiro và agre sambhavata÷ sambhavati caturdhà vihitaæ vai Óira÷ prÃïaÓ cak«u÷ Órotraæ vÃgÃtmà vai p­«ÂhÃni yat p­«ÂhÃny upaiti Óira evÃtmÃnam anusandadhÃti etad vai purÆ«am akas tasmà annam eva vratam apidadhÃti atha yat jyoti«Âomo 'tirÃtro bhavaty akÊptasya kÊptyai p­«Âhaya÷ stoma÷ «a¬aho viÓvajid atirÃtra÷ anyasmai vai kÃmÃya sattram anyasmai yaj¤o na tat sattreïÃpnoti yasmaikaæ yaj¤o na tad yaj¤enÃpnoti yasmaikaæ sattraæ sattram iva và etad yad anulomaæ p­«ÂhÃni yadaikadhà p­«ÂhÃni bhavaty ekadhaivÃsmiæs tejo vÅryaæ dadhÃty annaæ p­«ÂhÃny annÃdyam evÃsmin dadhÃti paÓava÷ p­«ÂhÃni paÓu«v eva pratiti«Âhati yad vai manu«yÃïÃæ pratyak«aæ taddevÃnÃæ parok«amatha yanma manu«yÃïÃæ parok«aæ taddevÃnÃæ pratyak«am etad vai parok«aæ vrataæ yad viÓvajit pratyak«am evaitenÃnnÃdyam avarundhe p­«Âhaya÷ «a¬aho mahÃvrataæ jyoti«Âomo 'tirÃtra÷ etena vai devà devatvam agacchan devatvaæ gacchati ya evaæ veda etad vai vratam Ãptaæ yad a«ÂarÃtre 'gni«Âomo hi vrataæ sampadyate atha yat jyoti«Âhomo 'tirÃtro bhavaty akÊptasya kÊptyai a«ÂarÃtreïa vai devÃ÷ sarvam ÃÓnuvata sarvam aÓnute ya evaæ veda p­«Âhaya÷ «a¬aho jyotir gaur Ãyur atirÃtro devà vai m­tyor abibhayus te prajÃpatim upÃdhÃvaæs tebhya etena navarÃtreïÃm­tatvaæ prÃyacchat etad vÃva manu«yasyÃm­tatvaæ yat sarvam Ãyur eti vasÅyÃn bhavati sarvam Ãyur eti vasÅyÃn bhavati ya evaæ veda navarÃtro và e«a nava prÃïÃ÷ prÃïe«v eva pratiti«Âhati p­«Âhaya÷ «a¬aho bhavati pratyak«am ­ddhayà atha yat jyotir gaur Ãyur atirÃtro bhavati prati«Âhityai jyoti«Âomo 'gni«Âhomo gaur ukthya Ãyur ukthyo 'bhyÃsaÇgya÷ pa¤cÃho viÓvajid atirÃtra÷ paÓukÃmo yajeta yat jyotir gaur Ãyus tryaha÷ purastÃd bhavati praj¤ÃtÃn stomÃnupaitÅmÃn eva lokÃn e«v eva loke«u pratiti«Âhati atha yad abhyÃsaÇgya÷ pa¤cÃho madhyato bhavati pÃÇkta÷ purÆ«a÷ pÃÇktÃ÷ paÓavas tena purÆ«aæ ca paÓÆæÓ cÃpnoti viÓvajid atirÃtro bhavati viÓvasyÃbhijityai triv­d agni«Âoma÷ pa¤cadaÓa ukthyas triv­d agni«Âoma÷ saptadaÓo 'gni«Âoma ekaviæÓa ukthya÷ saptadaÓo 'gni«Âomas triïavo 'gni«Âomas trayastriæÓa ukthyas triïavo 'gni«Âomo viÓvajid atirÃtra÷ indro 'surÃn hatvÃkÃryaæ cak­vÃæ amanyata taæ devà etena stomenÃyÃjayan sa pÃpmano nairdaÓyam agacchat tasmÃd i«uhato và daï¬ahato và daÓamÅæ nairdaÓyaæ gacchati daÓa daÓinÅ và e«Ã virì annaæ virì annÃdyam evÃsmin dadhÃti agni«Âomena vai devà asurÃn nig­hya madhyata ukthai÷ prajayà paÓubhi÷ prÃjÃyantÃgni«Âomenaiva bhrÃt­vyaæ nig­hya madhyata ukthyai÷ prajayà paÓubhi÷ prajÃyate trikakub và e«a yaj¤a÷ trikakup samÃnÃnÃæ ca prajÃnÃæ ca bhavati ya evaæ veda trayastriv­to 'gni«ÂomÃs traya÷ pa¤cadaÓa ukthyÃs traya÷ saptadaÓa ukthyà ekaviæÓo 'tirÃtra÷ kusuruvindadaÓarÃtra÷ ya÷ kÃmayeta bahu syÃm iti sa etena yajeta yad gaïaÓa÷ stomo bahur eva bhavati saha triv­ta saha pa¤cadaÓÃ÷ saha saptadaÓÃ÷ ekaviæÓo 'tirÃtro bhavati prati«Âhityai jyotir và e«a vih­ta÷ jyoti« prajÃnÃæ bhavati ya evaæ veda catu«Âomo và e«a catu«pÃdÃ÷ paÓava÷ paÓu«v eva pratiti«Âhati ekaviæÓaæ stomà nÃtiyanti prati«Âhà và ekaviæÓa÷ praty eva ti«Âhati etena vai kusurÆvinda auddÃlakir i«Âvà bhÆmÃnam ÃÓnuta bhÆmÃnam aÓnute ya evaæ veda abhyÃsaÇgya÷ pa¤cÃhaÓ catvÃraÓ chandoma÷ viÓvajid atirÃtra÷ paÓukÃmo yajeta yad abhyÃsaÇgya÷ pa¤cÃha÷ purastÃd bhavati pÃÇkta÷ puru«a÷ pÃÇktÃ÷ paÓavas tena purÆ«aæ ca paÓÆæÓ cÃpnoti chandomà madhyato bhavanti paÓavo vai chandomÃ÷ paÓÆnÃm avarudhyai viÓvajid atirÃtro bhavati viÓvasyÃbhijityai tri«Âomo 'gni«Âomo jyotir ukthyas tri«Âomo 'gni«Âomo gaurukthyo 'bhijid agni«Âomo gaur ukthyo viÓvajid agni«Âoma Ãyur ukthyo viÓvajid agni«Âomasya sarvastomo 'tirÃtra÷ devà và asurair hanyamÃnÃs te prajÃpatim upÃdhÃvaæs tebhya etÃæ devapuraæ prÃyacchat tÃæ prÃviÓan abhicÃryamÃïaæ yÃjayed etÃm eva devapuraæ praviÓaty as­tyai abhyÃsaÇgya÷ «a¬ahas trayaÓ chandomÃÓ catu«Âomo 'gni«Âomo viÓvajid atirÃtra÷ svÃrÃjyo và e«a yaj¤a÷ svÃrÃjyaæ gacchati ya evaæ veda prajÃpatir hi svÃrÃjyaæ parame«ÂhÅ svÃrÃjyam parame«ÂhitÃæ gacchati ya evaæ veda ubhe b­hadrathantare bhavatas tad dhi svÃrÃjyam ayutaæ dak«iïÃs tad dhi svÃrÃjyaæ «a¬viæÓastomo bhavati sa hi svÃrÃjyaæ catu«Âomastoma÷ sa hy anto 'nte Óriyà gacchati ya evaæ veda etena vai k«ema dh­tvà pauï¬arÅkaæ i«Âvà sudÃmnas tÅra uttare sarvÃm ­ddhim Ãrdhnot sarvÃm­ddhim ­dhnoti ya evaæ veda atirÃtra÷ p­«Âhaya÷ «a¬aha÷ sarvastomo 'tirÃtraÓ catvÃraÓ chandomà atirÃtra÷ e«a và Ãpto dvÃdaÓÃho yat trayodaÓarÃtra÷ samÃno hy e«a yat prayaïÅyaÓ codayanÅyaÓ cÃtirÃtrau kÃmaæ kÃmayante tam etÃbhir abhyaÓnuvate g­hapates tu vÃg upadÃsukà bhavati tad yan madhye sarvastomo 'tirÃtro bhavati tena g­hapater vÃg anupadÃsukà bhavati età và aryalag­hapataya ÃrÆïihotÃra÷ subhagÃsÆpayanti te sarvÃm ­ddhim Ãrdhnuvan sarvÃm ­ddhim ­dhnuvanti ya età upayanti atirÃtro dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni mahÃvrataæ cÃtirÃtraÓ ca vÃg và e«Ã pratÃyate yad e«a dvÃdaÓÃhas tÃæ vicchindyur yan madhye 'tirÃtraæ kuryu÷ yad upari«ÂÃd vratam upayanti na vÃcaæ vicchindanty Ãpnuvanti trayodaÓaæ mÃsam età vai prati«ÂhitÃs trayodaÓa rÃtraya÷ pratiti«Âhanti ya età upayanti atirÃtra÷ p­«Âhaya÷ «a¬aha÷ p­«Âhaya÷ «a¬ahas trayastriæÓÃrambhaïo 'tirÃtra÷ kÃmasanayo và età rÃtraya÷ virìh ¬hi daÓÃtmaikÃdaÓÅ prajà dvÃdaÓÅ paÓavas trayodaÓÅ kÃmÃya caturdaÓÅ sarvÃn evaitÃbhi÷ kÃmÃn avarÆndhate età vÃva bradhnasya vi«Âapo yad etau trayastriæÓau madhyata÷ saædhÅyete tena bradhnasya vi«Âapaæ rohanti dvi÷ p­«ÂhÃny upayanty abhipÆrvam evaitÃbhir annÃdyaæ dadhate atirÃtro jyotir gaur Ãyus tryaha÷ p­«Âhya «a¬aha Ãyur gaur jyotir atirÃtra÷ yÃæs talpe vodake và vivÃhe và mÅmÃæseraæs ta età upeyu÷ yat jyotir gaur Ãyus tryaha÷ praj¤ÃtÃæ stomÃn upayanti imÃn eva lokÃn e«v eva loke«u pratiti«ÂhÃnti atha yat p­«Âhaya÷ «a¬aho madhyato bhavaty e«u vÃva devatalpo devatalpam eva tad Ãrohanti talpyà bhavanti pravasÅyasas talpam Ãpnuvanti atha yad Ãyur gaur jyotir atirÃtro yeneto yanti tena punar Ãyanti atirÃtro gauÓ cÃyuÓ ca dve ahanÅ dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ yad gauÓ cÃyuÓ ca dve ahanÅ bhavato mithunau stomÃv upayanti prajÃtyai atha yÃni dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni vÃcam avicchinnÃm upayanti prajananÃya età vai prati«ÂhitÃÓ caturdaÓa rÃtraya÷ pratiti«Âhanti ya età upayanti atirÃtra÷ p­«Âhaya÷ «a¬aho mahÃvrataæ p­«Âhaya÷ «a¬ahas trayastriæÓÃrambhaïo 'tirÃtra÷ etÃbhir vai devà devatvam agacchan devatvaæ gacchanti ya età upayanti etad vai devÃnÃæ sattraæ tad adyÃpi devÃ÷ sattram Ãsate paurïamÃsy atirÃtro 'tha yÃni «a¬ ahÃni sa p­«Âhaya÷ «a¬aha ekëÂakà mahÃvratam atha yÃni «a¬ ahÃni sa p­«Âhaya÷ «a¬aho 'mÃvÃsyÃtirÃtra÷ tasmÃt tarhi manu«yÃïÃæ na suto devÃnÃæ hi tarhi suta÷ pratyak«am evaitÃbhir devatà abhyÃrohanti pratinodÃt tu bhayyam itaram anupak«o dÅk«erann apratinodÃya atirÃtras triv­d agni«Âud agni«Âomo jyotir gaur Ãyus tryaha÷ p­«Âhaya÷ «a¬aha Ãyur gaur jyotir atirÃtra÷ k«atraæ và età rÃtrayo 'bhinirvadanti brahmavarcasakÃmà upeyu÷ yat triv­d agni«Âud agni«Âomo bhavati brahma tad yaÓasÃrdhayati brahma vai triv­t yat jyotir gaur Ãyus tryaha÷ praj¤ÃtÃn stomÃn upayantÅmÃn eva lokÃn e«v eva loke«u pratiti«Âhanty atha yat p­«Âhaya÷ «a¬aho madhyato bhavaty annaæ vai p­«ÂÃny annam eva tan madhyato dhÅyate tasmÃn madhye sad annaæ dhinoty atha yad Ãyur gaur jyotir atirÃtro yeneto yanti tena punar Ãyanti triv­d agni«Âud agni«Âomo jyotir gaur Ãyus tryaho dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ anyasmai vai kÃmÃya sattram anyasmai yaj¤o na tat sattreïÃpnoti yasmaikaæ yaj¤o na tad yaj¤enÃpnoti yasmaikaæ sattram yad anyato 'tirÃtrÃs tena yaj¤o 'tha yÃni dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni tena sattram ubhÃv evaitÃbhi÷ kÃmÃv avarÆndhate atirÃtro jyotir gaur Ãyus tryaho dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ prajÃkÃmà upeyu÷ etÃbhir vai prajÃpati÷ prajà as­jata pra prajayà pra paÓubhir jÃyante ya età upayanti yat jyotir gaur Ãyus tryaha÷ prajÃtÃn stomÃn upayantÅmÃn eva lokÃn e«v eva loke«u pratiti«Âhanti atha yÃni dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni vÃcam avicchinnÃm upayanti prajananÃya età vai prati«ÂhitÃ÷ pa¤cadaÓa rÃtraya÷ pratiti«Âhanti ya età upayanti età eva samahÃvratÃ÷ etÃbhir và indra÷ paramÃæ vijitiæ vyajayata paramÃm evaitÃbhir vijitiæ vijayante pa¤cadaÓo vai vajro na và ag­hÅtena vajreïa vÅryaæ karoti yà «o¬aÓy Ãrambhaïam eva tad g­hÅtena vajreïa vÅryaæ karoti atirÃtro jyotir gaur Ãyur gaur Ãyu÷ pa¤cÃho dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ etÃbhir vai prajÃpatir anantÃæ Óriyam ajayad anantà và età yat pa¤cÃhavidhÃ÷ yat pa¤cÃho 'nantÃd eva prajÃyante atha yÃni dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni vÃcam avicchinnÃm upayanti prajananÃya età vai prati«ÂhitÃ÷ saptadaÓa rÃtraya÷ pratiti«Âhanti ya età upayanti atirÃtro 'bhiplava÷ «a¬aho dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ devà vai m­tyor abibhayus te prajÃpatim upÃdhÃvaæs tebhya etenëÂÃdaÓarÃtreïÃm­tatvaæ prÃyacchat etad vÃva manu«yasyÃm­tatvaæ yat sarvam Ãyur eti vasÅyÃn bhavati sarvam Ãyur yanti vasÅyÃæso bhavanti ya età upayanti dvir và età nava nava prÃïà abhipÆrvam evaitÃbhir Ãyur dadhate età eva samahÃvratÃ÷ etÃbhir vai vÃyur ÃraïyÃnÃæ paÓunÃm Ãdhipatyaæ gacchanti ya età upayanti m­gasatraæ và etat etÃbhir và ÃraïyÃ÷ paÓavo nÃk­tÃ÷ prajÃyante anÃk­tam e«Ãæ prajÃyate ya età upayanti atrirÃtro 'bhiplava÷ «a¬aho 'bhijic ca viÓvajic ca dve ahanÅ dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ purÆ«akÃmà upeyur etÃbhir vai prajÃpati÷ purÆ«am as­jata sa sarvasyÃnnÃdyasyÃdhipatyam agacchat sarvasyÃnnÃdyasyÃdhipatyaæ gacchanti ya età upayanti purÆ«asatraæ và etat viæÓo vai purÆ«o daÓa hi hastyà aÇgulyo daÓa pÃdyÃ÷ yad età viæÓatÅ rÃtrayo bhavanty e«v evaitÃbhir loke«u purÆ«aæ prati«ÂhÃpayanti età vai prati«Âhità viæÓatÅ rÃtraya÷ pratiti«Âhanti ya età upayanti atirÃtro 'bhiplava÷ «a¬aho 'tirÃtro 'bhiplava÷ «a¬aho 'bhiplava÷ «a¬aho 'tirÃtra÷ paÓukÃmà upeyu÷ etÃbhir và ÃdityÃ÷ sapta grÃmyÃn paÓÆn udas­janta paÓÆn evaitÃbhir uts­janti (uts­jante) trir vai sapta saptÃdityÃ÷ paÓava ÃdityÃ÷ Ãdityà asmiæl loke ­ddhà Ãdityà amu«min paÓavo 'smin ­tavo 'mu«min ubhayor anayor lokayor ­dhnuvanti devaloke ca manu«yaloke ca ya età upayanti atirÃtra÷ p­«Âhaya÷ «a¬ahas traya÷ svarasÃmÃno divÃkÅrtyam ahas traya÷ svarasÃmÃna÷ p­«Âhaya÷ «a¬ahas trayastriæÓÃrambhaïo 'tirÃtro brahmavarcasakÃmà upeyu÷ svarbhÃnur và Ãsura÷ sÆryaæ tamasÃvidhyat tasmai devÃ÷ prÃyaÓcittim aicchaæs ta età avindaæs tÃbhir asmÃt tamo 'pÃghnan apa tamo ghnate ya età upayanti saumÃpau«aæ paÓum upÃlabhyam Ãlabheran somo vai brÃhmaïa÷ paÓava÷ pÆ«Ã svÃm eva tad devatÃæ paÓubhir baæhayante tvacam evÃkrata manor ­ca÷ sÃmidhenyo bhavanti manur vai yat kiæ cÃvadat tad bhe«ajaæ bhe«ajatÃyai naidÃdhÅya upeyu÷ tad dhy e«a prati teji«Âhaæ tapati kilÃsatvÃt tu bhayam ati hy ebhyo 'pahanti età và ugradevo rÃjanir upait sa kilÃso 'bhavat akilÃso bhavati ya evaæ vidvÃnetà upaiti atirÃtro jyotir gaur Ãyus tryaho 'bhiplava÷ «a¬aho dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni mahÃvrataæ cÃtirÃtraÓ cÃnnÃdyakÃmà upeyu÷ pa¤cartavo dvÃdaÓa mÃsÃs traya ime lokà asÃv Ãditya ekaviæÓo 'nnaæ dvÃviæÓam ebhyo lokebhya÷ saævatsarÃd amu«mÃd ÃdityÃd annÃdyam avarundhate ya età upayanti atirÃtro jyotir gaur Ãyur gaur Ãyu÷ pa¤cÃho 'bhiplava÷ «a¬aho dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ prati«ÂhÃkÃmà upeyu÷ etÃbhir vai prajÃpatir e«u loke«u pratyati«Âhat yad etÃs trayoviæÓatÅ rÃtrayo bhavanti traya ime lokà e«v evaitÃbhir loke«u pratiti«Âhanti età vai prati«ÂhitÃs trayoviæÓatÅ rÃtraya÷ pratiti«Âhanti ya età upayanti atirÃtra÷ p­«Âhaya÷ stoma÷ «a¬ahas trayastriæÓam ahar aniruktam upahavyasya tantre kÊpta tasya kaïvarathantaraæ madhyandine 'tha trayastriæÓa niruktaæ triïavaæ dve ekaviæÓe triïavaæ trayastriæÓam ahar niruktaæ trayastriæÓam ahar aniruktam p­«Âhaya÷ stoma÷ «a¬aha÷ pratyaÇ triv­d ahar aniruktaæ jyoti«Âomo 'gni«Âomo 'tirÃtra÷ etÃbhir vai devÃ÷ svarge loke samasÅdan svarge loke sÅdÃmety etÃ÷ età vÃva bradhnasya vi«Âapo yad ete trayastiæÓà madhyata÷ saædhÅyante tena bradhnasya vi«Âapaæ rohanti madhyata÷ p­«ÂhÃny upayanty annaæ vai p­«ÂhÃny annam eva tan madhyato dhÅyate tasmÃn madhye sad annaæ dhinoti saptÃhà và ete ato vai prajÃ÷ prajÃyante pra prajayà pra paÓubhirjÃyante ya età upayanti apaÓavyaæ và etat sattraæ yad acchandomaæ yat saptÃhÃs tena chandomavatyas tena paÓavyÃ÷ trayastriæÓas trayastriæÓam anveti triv­t triv­tam agrÃd agraæ rohanti yat trayastriæÓas trayastriæÓam anveti prÃïÃt prÃïe«u pratiti«Âhanti yat triv­t triv­tam vilomÃno và età rÃtrayo yat jyotir agni«Âoma utthÃnÅyam ahar bhavaty akÊptasya kÊptyai atirÃtro dvÃv abhiplavau «a¬ahau dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ prajÃkÃmà và paÓukÃmà vopeyu÷ kÊptÃdvai yone÷ prajÃ÷ paÓava÷ prajÃyante yat kÊptau «a¬ahÃv upayanti kÊptÃdeva yone÷ prajayà paÓubhi÷ prajÃyante atha yÃni dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni vÃcam avicchinnÃm upayanti prajananÃya età vai prati«ÂhitÃÓ caturviæÓatÅ rÃtraya÷ pratiti«Âhanti ya età upayanti età eva samahÃvratÃ÷ etÃbhir vai prajÃpati÷ sarvam annÃdyam avÃrÆndha caturviæÓati÷ saævatsarasyÃrdhamÃsÃ÷ saævatsara÷ pa¤caviæÓo 'nnaæ vrataæ saævatsarÃd etÃbhir annÃdyam avarÆndhate ya età upayanti atirÃtro gauÓ cÃyuÓ ca dve ahanÅ dvÃv abhiplavau «a¬Ãhau dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ ­tavo na pratyati«Âhaæs ta etÃbhi÷ pratyati«Âhan prati«ÂhÃkÃmà upeyu÷ praty eva ti«Âhanti «a¬ và ­tava ­tu«v evaitÃbhi÷ pratiti«Âhanti yad gauÓ cÃyuÓ ca dve ahanÅ bhavato mithunau stomÃv upayanti prajÃtyai yat kÊptau «a¬ahÃv upayanti kÊptyà eva atha yÃni dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni vÃcam avicchinnÃm upayanti prajananÃya età vai prati«Âhità «a¬viæÓatÅ rÃtraya÷ pratiti«Âhanti ya età upayanti atirÃtro jyotir gaur Ãyus tryaho dvÃv abhiplavau «a¬ahau dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra ­ddhikÃmà upeyu÷ etÃbhir vai nak«atrÃïi sarvÃm­ddhim Ãrdhnuvan sarvÃm ­ddhim ­dhnuvanti ya età upayanti yad età saptaviæÓatÅ rÃtrayo bhavanti saptaviæÓatir nak«atrÃïi nak«atrasammità và età rÃtrayo nak«atrÃïÃm evardhim ­dhnuvanti età eva samahÃvratÃ÷ paÓukÃmà upeyur yad età a«ÂÃviæÓatÅ rÃtrayo bhavanty a«ÂÃÓaphÃ÷ paÓava÷ ÓaphaÓa evaitÃbhi÷ paÓÆn avarÆndhate atirÃtro jyotir gaur Ãyur gaur Ãyu÷ pa¤cÃho dvÃv abhiplavau «a¬ahau dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ etÃbhir vai prajÃpatir anantÃæ Óriyam ajayat anantà và età yà ekayÃnatriæÓann eti vai vÃco 'nantam yad età ekayÃnatriæÓad rÃtrayo bhavanty anantÃm evaitÃbhi÷ Óriyaæ jayanti atirÃtras trayo 'bhiplavÃ÷ «a¬ahà dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtro 'nnÃdyakÃmà upeyu÷ parok«am anyÃni sattrÃïi virÃjaæ sampadyante pratyak«am età virÃjaæ sampannÃ÷ pratyak«am etÃbhir annÃdyam avarÆndhate ya età upayanti età eva samahÃvratà etÃbhir vai prajÃpatir abhipÆrvam annÃdyam avÃrÆndha annaæ virì annaæ vratam abhipÆrvam evaitÃbhir annÃdyam avarÆndhate atirÃtro gauÓ cÃyuÓ ca dve ahanÅ trayo 'bhiplavÃ÷ «a¬ahà dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ paÓukÃmà upeyu÷ anu«Âub và età rÃtraya÷ dvÃtriæÓad ak«arÃnu«Âup vÃg anu«Âup catu«pÃdÃ÷ paÓava÷ vÃcà paÓÆn dÃdhÃra etÃbhÅ rÃtrÅbhi÷ tasmÃt te vÃcà siddhà vÃcÃhÆtà à yanti atirÃtras traya÷ pa¤cÃhà viÓvajid atirÃtra eka÷ pa¤cÃho dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ prajÃpati÷ prajà as­jata tà na pratyati«Âhaæs tà etÃbhi÷ pratyati«Âhann ime lokà na pratyati«Âhaæs ta etÃbhi÷ pratyati«Âhan pratyati«Âhan prati«ÂhÃkÃmà upeyu÷ praty eva ti«Âhanti arÆpeïa và etÃ÷ sarÆpà arÆpeïa prajÃ÷ sarÆpà arÆpeïeme lokÃ÷ sarÆpà yad rathantarasya lokaæ b­had Ãpadyate b­hato rathantaram arÆpeïaivaibhyas tat sarÆpaæ prajanayanti lupyate và etat «a«Âham ahar yat pa¤cÃhÃn upayanti nartava÷ kalpante÷ yat p­«Âhaya÷ «a¬ahas tena «a«Âham ahar na lupyate tenartava÷ kalpante atha yÃni dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni tena pa¤cÃhebhyo na yanti Ædhar và antarik«aæ stanÃv abhito 'nena và e«a devebhyo dugdhe 'munà prajÃbhya÷ idaæ và antarik«aæ viyad imau stanÃv abhita÷ tad abhyanÆktà triæÓati traya÷ paro ye devà barhir Ãsata vyann aha dvità taneti Ædhar vai madhyamo 'tirÃtra÷ stanÃv abhita÷ yad e«o 'natirÃtra÷ syÃd Ædha÷ pratiharet tasmÃd atirÃtra÷ kÃrya Ædhaso 'pratihÃrÃya trayastriæÓad devatà etÃbhir Ãrdhnuvaæs tenardhis tasmÃd etÃbhir yajanta ­dhyà eva nÃnà brahmasÃmÃny upayanty ahnà nÃnà vÅryatÃyai nÃnaiva vÅryÃïy avarÆndhate atirÃtro 'bhiplava÷ «a¬aho 'tirÃtro 'bhiplava÷ «a¬aho 'tirÃtro 'bhiplava÷ «a¬aho dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni mahÃvrataæ cÃtirÃÓ ca ÃdityÃÓ cÃÇgirasaÓ caitat sattraæ samadadhatÃdityÃnÃm ekaviæÓatir aÇgirasÃæ dvÃdaÓÃha Ãdityà asmiæl loka ­ddhà Ãdityà amu«minn aÇgiraso 'sminn aÇgiraso 'mu«min dvayaæ sattraæ yÃvad dvayena sattreïardhnuvanti tÃvaty etÃsÃm ­ddhi÷ atirÃtras traya÷ pa¤cÃhà viÓvajid atirÃtras traya÷ pa¤cÃhà atirÃtra÷ apaÓavyaæ và etat sattraæ yad acchandomaæ yadviÓvajiti chandomÃn upayanti tena chandomavatyas tena paÓavyÃ÷ pak«iïyo và età rÃtrayo yaæ kÃmaæ kÃmayante tam etÃbhir abhyaÓnuvate yatra yatra hi pak«Å kÃmayate tat tad abhyaÓnute triv­tà prayanti triv­todyanti prÃïà vai triv­t stomÃnÃæ prÃïair eva prayanti prÃïe«u pratiti«Âhanti atirÃtro jyotir gaur Ãyus tryahas trayo 'bhiplavÃ÷ «a¬ahà dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni mahÃvrataæ cÃtirÃtraÓ cardhikÃmà upeyu÷ etÃbhir vai prajÃpati÷ sarvÃm ­ddhim Ãrdhnot sarvÃm ­ddhim ­dhnuvanti ya età upayanti yad etÃÓ catustriæÓad rÃtrayo bhavanti trayastriæÓad devatÃ÷ prajÃpatiÓ catustriæÓo devatÃnÃæ prajÃpater evardhim ­dhnuvanti atirÃtro jyotir gaur Ãyu÷ pa¤cÃhas trayo 'bhiplavÃ÷ «a¬ahà dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ paÓukÃmà upeyu÷ yad etÃ÷ pa¤cÃtriæÓad rÃtrayo bhavanti pÃÇktÃ÷ paÓava÷ paÓÆn evaitÃbhir avarundhate atirÃtraÓ catvÃro 'bhiplavÃ÷ «a¬ahà dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ paÓukÃmà upeyu÷ etÃbhir vai devà Ãdityam astabhnuvann Ãdityalokaæ jayanti ya età upayanti b­hatÅ và età rÃtraya÷ svÃrÃjyaæ chandasÃæ b­hatÅ yo vai paÓÆnÃæ bhÆmÃnaæ gacchati sa svÃrÃjyaæ gacchati pra svÃrÃjyam Ãpnuvanti ya età upayanti età eva samahÃvratÃ÷ etÃbhir vai prajÃpatir ubhau kÃmÃv avÃrÆndhÃnnaæ vrataæ paÓavo b­haty ubhÃv evaitÃbhi÷ kÃmÃv avarÆndhate atirÃtro gauÓ cÃyuÓ ca dve ahanÅ catvÃro 'bhiplavÃ÷ «a¬ahà dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ paÓukÃmà upeyu÷ spa«Âo 'rtha÷ yad età a«ÂÃtriæÓad rÃtrayo bhavanty a«ÂÃÓaphÃ÷ paÓava÷ ÓaphaÓa evaitÃbhi÷ paÓun avarÆndhate atirÃtro jyotir gaur Ãyus tryahaÓ catvÃro 'bhiplavÃ÷ «a¬ahà dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ etÃbhir vai prajÃpatir anantà Óriyam ajayad anantà và età yà ekayÃnacatvÃriæÓan neti vai vÃco 'nantam yad età ekayÃnacatvÃriæÓad rÃtrayo bhavanty anantÃm evaitÃbhi÷ Óriyaæ jayanti età eva samahÃvratÃ÷ sarvà và età virÃjo daÓinÅ prathamà viæÓinÅ dvitÅyà triæÓinÅ t­tÅyai«Ã vai paramà viràyac catvÃriæÓad rÃtraya÷ paÇktir vai paramà viràparamÃyÃm eva virÃji pratiti«Âhanti atirÃtras trÅïi triv­nty ahÃny agni«ÂomamukhÃny atirÃtro daÓa pa¤cadaÓà ukthyÃ÷ «o¬aÓimad daÓamam ahar atirÃtro dvÃdaÓa saptadaÓà ukthyà atirÃtra÷ p­«Âhaya÷ «a¬aho 'tirÃtro dvÃdaÓaikaviæÓà ukthyà atirÃtra÷ prajÃpati÷ prajà as­jata tà avidh­tà asa¤jÃnÃnà anyonyÃm Ãdaæs tena prajÃpatir aÓocat sa età apaÓyat tato và idaæ vyÃvartata gÃvo 'bhavann aÓvà aÓvÃ÷ purÆ«Ã÷ purÆ«Ã m­gà m­gÃ÷ vi pÃpmanà vartante ya età upayanti yad atirÃtrà antarà vidh­tyai tasmÃn netara itarasmin reto dadhÃti yat p­«ÂhyÃ÷ stomÃ÷ sa s­«ÂÃs tasmÃd ajÃvaya÷ paÓÆnÃæ saha caranti tasmÃd u gardabho va¬avÃyà reto dadhÃti apaÓavyaæ và etat sattraæ yad acchandomaæ yat sandhi«Ãmasu chandÃæsy upayanti tena chandomavatyas tena paÓavyÃ÷ gÃyatrÅ«u jarÃbodhÅyam u«ïik«u Órudhyam anu«Âupsu nÃnadaæ b­hatÅ«u rathantaraæ paÇkti«u rÃyovÃjÅyaæ tri«Âupsv auÓanaæ jagatÅ«u kÃvam ÆrdhvÃni chandÃæsy upayanty anapabhraæÓÃya prÃïo vai svaro yat svarÃv antato bhavatas tasmÃt dvÃv antata÷ prÃïau atirÃtrau dvÃv abhiplavau «a¬ahau gauÓ cÃyuÓ cÃtirÃtrau dvÃv abhiplavau «a¬ahÃv abhijic ca viÓvajic catirÃtrÃv eko 'bhiplava÷ «a¬aha÷ sarvastomaÓ ca nava saptadaÓaÓ cÃtirÃtro dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni mahÃvrataæ cÃtirÃtraÓ ca ÃdityÃnÃæ yamÃtirÃtrÃ÷ yamevai«Ã ÓrÅr bhavati ya età upayanti etÃbhir và Ãdityà dvandvam Ãrdhnuvan mitraÓ ca varÆïaÓ ca dhÃtà cÃryamà cÃæÓaÓ ca bhagaÓ cendraÓ ca vivasvÃÓ caitÃsÃm eva devatÃnÃm ­ddhim ­dhnuvanti ya età upayanti tad abhyanÆktà a«Âau putrÃso aditer ye jÃtÃs tanvaæ pari devà upaprait saptabhi÷ parà mÃrtÃï¬am Ãsyad iti Ãdityà asmiæl loka ­ddhà Ãdityà amu«minn ubhayor anayor lokayor ­dhnuvanti devaloke ca manu«yaloke ca ya età upayanti atirÃtraÓ catvÃro 'bhiplavÃ÷ «a¬ahÃ÷ sarvastomo 'tirÃtro dvÃv abhiplavau «a¬ahau dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ prajÃpati÷ prajà as­jata sa rÆk«o 'bhavat taæ rÆk«aæ nÃjanan sa à cÃÇktÃbhi cÃÇkta ya ÃtmÃnaæ neva jÃnÅraæs ta età upeyur yadà cäjate 'bhi cäjate Óubham evÃtman dadhate jÃnanty enÃn gauggulavena prÃtassavane saugandhikena mÃdhyandine savane paitudÃraveïa t­tÅyasavane agnir vai devÃnÃæ hautram upai«ya¤ charÅram adhÆnuta tasya yanmÃæ samÃsÅt tad guggulv abhavadyat snÃva tat sugandhitejanaæ yad asthi tat potudÃrv etÃni vai devasurabhÅïi devasurabhibhir eva tad abhya¤jate atirÃtraÓ caturviæÓaæ prÃyaïÅyam ahas trayo 'bhiplavÃ÷ «a¬ahà abhijit traya÷ svarasÃmÃno divÃkÅrtyam ahas traya÷ svarasÃmÃno viÓvajid eko 'bhiplava÷ «a¬aha ÃyuÓ ca gauÓ ca dve ÃhanÅ dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni mahÃvrataæ cÃtirÃtraÓ ca saævatsarasam mità yÃvatÅ saævatsarasyarddhis tÃvaty etÃsÃm ­ddhi÷ tad Ãhur yac caturviæÓam aha÷ prayaïÅyaæ kuryu÷ saævatsaram Ãrabhya na samÃpayeyur iti triv­d eva kÃryaæ prÃïà vai triv­t prÃïÃn evopayanti atho khalv ÃhuÓ caturviæÓam eva kÃryaæ sam­dhyai athaite svarasÃmÃna÷ Óiro vai divÃkÅrtyaæ prÃïÃ÷ svarasÃmÃno yad divÃkÅrtyam abhita÷ svarasÃmÃno bhavanti Óirasyeva tat prÃïà dhÅyante atha yÃvantyau prÃïau tau viÓvajid abhijitÃv athaite goÃyu«Å mithunau stomÃv upayanti prajÃtyai athaitÃni dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni vÃcam avicchinnÃm upayanti prajananÃya athaitad vratam annaæ vai vrata na và anyatra mukhÃd annaæ dhinoti yad upari«ÂÃd vratam upayanti mukhata eva tad annÃdyaæ dhÅyate tasmÃn mukhe sad annaæ dhinoti athaitau prÃyaïÅyodayanÅyÃv atirÃtrau yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudhanti atirÃtro nava triv­nty ahÃny agni«Âomamukha« «a¬aho 'tha yÃni trÅïy ahÃny agni«ÂomÃv abhita ukthyaæ madhyato nava pa¤cadaÓÃny ahÃny agni«Âomam ukha÷ «a¬aho 'tha yÃni trÅïy ahÃny agni«ÂomÃv abhita ukthyaæ madhyato nava saptadaÓÃny ahÃny agni«Âomamukha÷ «a¬aho 'tha yÃni trÅïy ahÃny agni«ÂomÃv abhita ukthyaæ madhyato navaikaviæÓÃny ahÃny agni«Âomamukha÷ «a¬aho 'tha yÃni trÅïy ahÃny agni«ÂomÃv abhita ukthyaæ madhyato dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni mahÃvrataæ cÃtirÃtraÓ ca etÃbhir vai savità sarvasya prasavam agacchat sarvasya prasavaæ gacchanti ya età upayanti yad gaïaÓa÷ stomà bahava eva bhavanti saha triv­ta÷ saha pa¤cadaÓÃ÷ saha saptadaÓÃ÷ sahaikaviæÓÃ÷ savitur và etÃ÷ kakubha÷ kakubha÷ samÃnÃnÃæ ca prajÃnÃæ ca bhavanti ya età upayanti atirÃtraÓ catvÃro 'bhiplavÃ÷ «a¬ahà mahÃvrataæ dvÃv abhiplavau «a¬ahau dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃny atirÃtra÷ ­tavo na pratyati«Âhaæs ta etÃbhi÷ pratyati«Âhan prati«ÂhÃkÃmà upeyu÷ praty eva ti«Âhanti «a¬ và ­tava ­tu«v evaitÃbhi÷ pratiti«Âhanti yat kÊptÃn «a¬ahÃn upayanti kÊptyà eva athaitad vratam annaæ vai vrataæ na và anyatra madhyÃd annaæ dhinoti yad vrataæ madhyata upayanti madhyata eva tad annÃdyaæ dhÅyate tasmÃn madhye sad annaæ dhinoti yat kÊptau «a¬ahÃv upayanti kÊptyà eva athaitÃni dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni vÃcam avicchinnÃm upayanti prajananÃyÃthaitau prÃyaïÅyodayanÅyÃv atirÃtrau yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudyanti atirÃtra÷ «a¬abhiplavÃ÷ «a¬ahà dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni mahÃvrataæ cÃtirÃtraÓ ca etÃbhir và indrÃgnÅ atyanyà devatà abhavatÃm atyanyÃ÷ prajà bhavanti ya età upayanti indrÃgnÅ vai devÃnÃm oji«Âhà oji«Âhà bhavanti ya età upayanti yat kÊptÃn «a¬ahÃn upayanti kÊptyà evÃthaitÃni dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni vÃcam avicchinnÃm upayanti prajananÃyÃthaitad vratam athaitau prÃyaïÅyodayanÅyÃv atirÃtrau yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudhanti atirÃtraÓ caturviæÓaæ prÃyaïÅyam ahas trayo 'bhiplavÃ÷ «a¬ahÃ÷ p­«Âhya÷ «a¬aho 'bhijit trayassvarasÃmÃno divÃkÅrtyam ahas traya÷ svarasÃmÃno viÓvajit p­«Âhya÷ «a¬ahas trayastriæÓÃrambhaïa eko 'bhiplava÷ «a¬aha ÃyuÓ ca gauÓ ca dve ahanÅ dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni mahÃvrataÓ cÃtirÃtraÓ ca tad etad eka«a«ÂirÃtraæ daivÃnÃæ vrÃtyÃnÃm daivà vai vrÃtyÃ÷ sattram Ãsata budhena sthapatinà te ha và aniryÃcya varuïaæ rÃjÃnaæ devayajanaæ didÅk«us tÃn ha và varÆïo rÃjÃnu vyÃjahÃrÃntar emi vo yaj¤iyÃd bhÃgadheyÃn na devayÃnaæ panthÃnaæ praj¤Ãsyatheti tasmÃt tebhyo na havir g­hïanti na graham atha ha vai tarhi nau«adhÅ«u paya ÃsÅn na k«Åre sarpir na mÃæse medo na tvaci lomÃni na vanaspati«u palÃÓÃni tad yata etad eka«a«ÂirÃtraæ daivà vrÃtyà upÃyaæs tato vai tÃni bhutÃny etair vÅryai÷ samas­jyanta tejasvanty evÃsan payasvanti tad e«a Óloko 'bhyanÆcyate kim akarteti yat putrÃn muhur daivÃæ ap­cchata mahÅ budhasyÃsÅd dÅk«Ã sa k«Åre sarpir Ãharat mahÅæ dÅk«Ãæ saumÃyano budho yad udayacchadanandat sarvam Ãpnon manmÃæse medo 'dhà iti daridrà Ãsan paÓava÷ k­ÓÃ÷ santo vyasthakÃ÷ saumÃyanasya dÅk«ÃyÃæ samas­jyanta medaseti tad ya etad eka«a«ÂirÃtram upeyus te devayajanam adhyavasÃya gÃrhapatya Ãhutiæ juhayur deva varuïa devayajanaæ no dehi svÃheti te datte devajane yajante te sarvÃm ­ddhim Ãrdhnuvan sarvÃm ­ddhim ­dhnuvanti ya etad upayanti atirÃtro jyotir gaur Ãyus tryahaÓ caturdaÓÃbhiplavÃ÷ «a¬ahà dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni mahÃvrataæ cÃtirÃtraÓ ca devà vai m­tyor abibhayus te prajÃpatim upÃdhÃvaæs tebhya etena ÓatarÃtreïÃm­tatvaæ prÃyacchad etad vÃva manu«yasyÃm­tatvaæ yat sarvam Ãyur eti vasÅyÃn bhavati sarvam Ãyur yanti vasÅyÃæso bhavanti ya etad upayanti abhiprayÃyam abhi«uïvanty abhikrÃntyai samÃnatrÃbhi«uïvanti prati«Âhityai atirÃtraÓ caturviæÓaæ prÃyaïÅyam ahaÓ catvÃro 'bhiplavÃ÷ «a¬ahÃ÷ p­«Âhya÷ «a¬aha÷ sa mÃsa÷ sa dvitÅya÷ sa t­tÅya÷ sa caturtha÷ sa pa¤camas trayo 'bhiplavÃ÷ «a¬ahÃ÷ p­«Âhya÷ «a¬aho 'bhijit traya÷ svarasÃmÃno divÃkÅrtyam ahas traya÷ svarasÃmÃno viÓvajit p­«Âhya÷ «a¬ahas trayastriæÓÃrambhaïas trayo 'bhiplavÃ÷ «a¬ahÃ÷ p­«Âhya÷ «a¬ahas trayastriæÓÃrambhaïaÓ catvÃro 'bhiplavÃ÷ «a¬ahÃ÷ sa mÃsa÷ sa dvitÅya÷ sa t­tÅya÷ sa caturthas trayo 'bhiplavÃ÷ «a¬ahà ÃyuÓ ca gauÓ ca dve ahanÅ dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni mahÃvra¤cÃtirÃtraÓ ca saævatsarabrÃhmaïaæ brÃhmaïam atirÃtraÓ caturviæÓaæ prÃyaïÅyam ahar dvau triv­t pa¤cadaÓau «a¬ahau p­«Âhya÷ «a¬aho dvau triv­t pa¤cadaÓau «a¬ahau sa mÃsa÷ sa dvitÅya÷ sa t­tÅya÷ sa caturtha÷ sa pa¤camas trayas triv­t pa¤cadaÓÃ÷ «a¬ahÃ÷ p­«Âhya÷ «a¬ahas triv­d b­haspatistomas traya÷ svarasÃmÃno divÃkÅrtyam ahas traya÷ svarasÃmÃna÷ pa¤cadaÓa indrastoma ukthya÷ p­«Âya÷ «a¬ahas trayastriæÓÃrambhaïa eka÷ pa¤cadaÓas triv­t «a¬aho dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni vyƬhà agni«ÂomÃs triv­ta udbhic ca balabhic ca dve ahanÅ dvau pa¤cadaÓatriv­tau «a¬ahau p­«Âhya÷ «a¬aho dvau pa¤cadaÓatrib­tau «a¬ahau sa mÃsa÷ sa dvitÅya÷ sa t­tÅya÷ sa caturtha÷ pa¤cadaÓatriv­t «a¬aha÷ p­«Âhya÷ «a¬aha÷ pa¤cadaÓatriv­t «a¬aho gauÓ cÃyuÓ ca dve ahanÅ chandomadaÓÃho '«ÂÃcatvÃriæÓaæ prathamam ahar atha catuÓcatvÃriæÓaæ catvÃriæÓaæ «aÂtriæÓaæ dvÃtriæÓaæ triæÓaæ dve a«ÂÃviæÓe pa¤caviæÓaæ caturviæÓaæ mahÃvrataæ cÃtirÃtraÓ ca ÃdityÃnÃm madhye p­«Âhyam madhye p­«Âhyena và ÃdityÃ÷ svargaæ lokam Ãkramanta yan madhye p­«ÂhÃny upayanti svargasya lokasyÃkrÃntyai annaæ vai p­«ÂhÃny annam eva tan madhyato dhÅyate tasmÃn madhye sad annaæ dhinoti paÓava÷ p­«ÂhÃni paÓu«v eva pratiti«Âhanti cakre và ete sÃkaæv­tÅyat triv­t pa¤cadaÓau stomau yaæ kÃmaæ kÃmayante tam etenÃbhyaÓnuvate yatra yatra hi cakrÅvatà kÃmayate tat tad abhyaÓnute athai«a triv­d b­haspatistoma etena vai b­haspatir devÃnÃæ purodhÃm agacchat purodhakÃmà upeyur gacchanti purodhÃæ pura enÃn dadhate athaite svarasÃmÃna÷ Óiro vai divÃkÅrtyaæ prÃïÃ÷ svarasÃmÃno yad divÃkÅrtyam abhita÷ svarasÃmÃno bhavanti Óivasyeva tat prÃïà dhÅyante athai«a pa¤cadaÓa indrastoma ukthya etena và indro 'tyanyà devatà abhavad atyanyÃ÷ prajà bhavanti ya etad upayanti athaitÃni dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni vyƬhà agni«ÂomÃs triv­to madhyata÷ pÃpmano mucyanta e«a vÃva devatalpo devatalpam eva tad Ãrohanti talpyà bhavanti pravasÅyasas talpam Ãpnuvanti athaitÃv udbhidbalabhidÃv etÃbhyÃæ vai b­haspatir devebhya÷ paÓÆn udas­jat paÓÆn evaitÃbhyÃm uts­jante athaite go Ãyu«Å mithunau stomÃv upayanti prajÃtyai athai«a chandomadaÓÃhaÓ chandasÃæ doho 'rväci chandÃæsy upayanti tasmÃd arväco bhu¤janta÷ paÓava upati«Âhante athaid vratam annaæ vai vrataæ na và anyatra mukhÃd annaæ dhinoti yad upari«ÂÃd vratam upayanti mukhata eva tad annÃdyaæ dhÅyate tasmÃn mukhe sad annaæ dhinoti athaitau prÃyaïÅyodayanÅyÃv atirÃtrau yenaiva prÃïena prayanti tam abhyudyanti atirÃtraÓ caturviæÓaæ prÃyaïÅyam aha÷ p­«Âhya÷ «a¬ahaÓ catvÃras triv­to 'bhiplavÃ÷ «a¬ahÃ÷ sa mÃsa÷ sa dvitÅya÷ sa t­tÅya÷ sa caturtha÷ sa pa¤camas trayas triv­to 'bhiplavÃ÷ «a¬ahÃ÷ p­«Âhya÷ «a¬ahas triv­d b­haspatistomas traya÷ svarasÃmÃno divÃkÅrtyam ahas traya÷ svarasÃmÃna÷ pa¤cadaÓa indrastoma ukthya÷ p­«Âya÷ «a¬ahas trayastriæÓÃrambhaïa ekas triv­d abhiplava÷ «a¬aho dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni vyƬhà agni«ÂomÃs triv­ta udbhic ca balabhic ca dve ahanÅ catvÃras triv­to 'bhiplavÃ÷ «a¬ahÃ÷ p­«Âhya÷ «a¬ahau sa mÃsa÷ sa dvitÅya÷ sa t­tÅya÷ sa caturtho dvau triv­tÃv abhiplavau «a¬ahau p­«Âhya÷ «a¬aha ÃyuÓ ca gauÓ ca dve ahanÅ chandomadaÓÃhaÓ caturviæÓaæ prathamam ahar dve a«ÂÃviæÓe triæÓaæ dvÃtriæÓaæ «aÂtriæÓaæ catvÃriæÓaæ catuÓcatvÃriæÓam a«ÂÃcatvÃriæÓaæ caturviæÓaæ mahÃvrataæ cÃtirÃtraÓ cÃÇgirasÃæ purastÃt p­«Âhyam purastÃt p­«Âhyena và aÇgirasa÷ svargaæ lokam Ãkramanta yat purastÃt p­«ÂhÃny upayanti svargasya lokasyÃkrÃntyai annaæ vai p­«ÂhÃny annam eva tan mukhato dhÅyate tasmÃn mukhe sad annaæ dhinoti paÓava÷ p­«ÂhÃni paÓu«v eva pratiti«Âhanti yad anyac cakrÃbhyÃæ sÃkav­dbhyÃæ tatsamÃnam à chandomadaÓÃhÃt athai«a chandomadaÓÃhaÓ chandasÃæ doha ÆrdhvÃni chandÃæsy upayanty anapabhraæÓÃyai«a vÃva devayÃna÷ panthÃ÷ pra devayÃnaæ panthÃnam Ãpnuvanti ya etad upayanty athaitad vratam athaitau prÃyaïÅyodayanÅyÃv atirÃtrau yenai«a prÃïena prayanti tam abhyudyanti atirÃtras triv­tà mÃsaæ pa¤cadaÓena mÃsaæ saptadaÓena mÃsam ekaviæÓena mÃsaæ triïavena mÃsaæ trayastriæÓena mÃsaæ mahÃvrataæ trayastriæÓena mÃsaæ triïavena mÃsam ekaviæÓena mÃsaæ saptadaÓena mÃsaæ pa¤cadaÓena mÃsaæ triv­tà mÃsam atirÃtra÷ ­tavo na pratyati«Âhaæs ta etena pratyati«Âhan prati«ÂhÃkÃmà upeyu÷ praty eva ti«Âhanti «a¬ và ­tava ­tu«v evaitena pratiti«Âhanti yad gataæ madhyata upayanti madhyata eva tad annÃdyaæ dhÅyate tasmÃn madhye dhinoti pak«i và etat sattrÃyaïaæ yaæ kÃmaæ kÃmayante tam etenÃbhyaÓnuvate yatra yatra hi pak«Å kÃmayate tat tad abhyaÓnute triv­tà prayanti triv­todyanti prÃïà vai triv­t stomÃnÃæ prÃïair eva prayanti prÃïe«u pratiti«Âhanti etad vai d­tivÃtavantau khÃïdava upeto vi«uvati vÃtavÃn utti«Âhati samÃpayati d­tis tasmÃt tanÅyÃæso vÃtavatà bhÆyÃæso dÃrteyÃ÷ mÃsaæ dÅk«ità bhavanti te mÃsi somaæ krÅïanti te«Ãæ dvÃdaÓopasada upasadbhiÓ caritvà somam upanahya mÃsam agnihotraæ juhvati mÃsaæ darÓapÆrïamÃsÃbhyÃæ yajante mÃsaæ vaiÓvadevena mÃsaæ varuïapraghÃsair mÃsaæ sÃkamedhair mÃsaæ ÓunÃsÅryeïa triv­tà mÃsaæ pa¤cadaÓena mÃsaæ saptadaÓena mÃsam ekaviæÓena mÃsaæ triïavena mÃsam a«ÂÃdaÓa trayastriæÓÃny ahÃni dvÃdaÓÃhasya daÓÃhÃni mahÃvrataæ cÃtirÃtraÓ ca agnihotraæ daÓahotà darÓapÆrïamÃsau caturhotà cÃturmÃsyÃni pa¤cahotà saumyo 'dhvara÷ saptahotà ete vÃva sarveïa yaj¤ena yajante ya etad upayanti sarva eva bhavanti te sarve kuï¬apÃyino 'tsarukaiÓ camasair bhak«ayanti yo hotà so 'dhvaryu÷ sa potà ya udgÃtà sa ne«Âà so 'cchÃvÃko yo maitrÃvaruïa÷ sa brahmà sa pratihartÃya÷ prastotà sa brÃhmaïÃcchaæsÅ sa grÃvastut ya÷ pratiprasthÃtà so 'gnÅt sa unnetà g­hapatir g­hapati÷ subrahmaïyassubrahmaïya÷ saævatsaraæ dÅk«ità bhavanti saævatsaram upasadbhiÓ caranti saævatsaraæ prasuto bhavati tat saævatsaraæ dÅk«ità bhavanti tapa eva tena tapyante yat saævatsaram upasadbhiÓ caranti punata eva tena yat saævatsaraæ prasuto bhavati devalokam eva tenÃpi yanti etena vai tapaÓcito devÃ÷ sarvÃm ­ddhim Ãrdhnuvan sarvÃm ­ddhim ­dhnuvanti ya etad upayanti trayastriv­ta÷ saævatsarÃs traya÷ pa¤cadaÓÃs traya÷ saptadaÓÃs traya ekaviæÓÃ÷ prajÃpater dvÃdaÓasaævatsaram etena vai prajÃpati÷ sarvasya prasavam agacchat sarvasya prasavaæ gacchanti ya etad upayanti yat trayas triv­ta÷ saævatsarà bhavanti tejo brÃhmavarcasaæ triv­t teja eva brahmavarcasam avarundhate yat traya÷ pa¤ca daÓà ojo vÅryaæ pa¤cadaÓa oja eva vÅryam avarundhate yat traya÷ saptadaÓà annaæ vai saptadaÓo 'nnÃdyam evÃvarundhate yat traya ekaviæÓÃ÷ prati«Âhà và ekaviæÓo 'ntata eva yaj¤asya pratiti«Âhanti etena vai naimiÓÅyÃ÷ sarvÃm ­ddhim Ãrdhnuvan sarvÃm ­ddhim ­dhnuvanti ya etad upayanti te ha saptadaÓebhya evÃdhyuttasthus ta u hocur yo na÷ prajÃyÃm ­dhyÃtai sa etat sattraæ samÃpayÃd iti tad etat samÅpsanto brÃhmaïÃs sattram Ãsate nava triv­ta÷ saævatsarà nava pa¤cadaÓà nava saptadaÓà navaikaviæÓÃ÷ ÓÃktyÃnÃæ «aÂtriæÓat saævatsaram etena vai gaurÅviti÷ ÓÃktas tarasapuro¬ÃÓo yavyÃvatyÃæ sarvÃm ­ddhim Ãrdhnot sarvÃm ­ddhim ­dhnuvanti ya etad upayanti b­hatÅ và etat sattrÃyaïaæ svÃrÃjyaæ chandasÃæ b­hatÅ pra svÃrÃjyam Ãpnuvanti ya etad upayanti tad etac chÃktyÃnÃæ daÓavÅram e«Ãæ daÓa vÅrà jÃyante ya etad upayanti pa¤caviæÓatis triv­ta÷ saævatsarÃ÷ pa¤caviæÓati÷ pa¤cadaÓÃ÷ pa¤caviæÓati÷ saptadaÓÃ÷ pa¤caviæÓatir ekaviæÓÃ÷ sÃdhyÃnÃæ Óatasaævatsaram sÃdhyà vai nÃma devebhyo devÃ÷ pÆrva Ãsaæs ta etat sattrÃyaïam upÃyaæs tenÃrdhnuvaæs te sagava÷ sapuru«Ã÷ sarva eva saha svargaæ lokam Ãyann evaæ vÃva te saha svargaæ lokaæ yanti ya etad upayanti Ãyur và etat sattrÃyaïaæ ÓatÃyu÷ puru«o yÃvad evÃyus tad avarundhate na hy atyÃyu«aæ sattram asti tad abhyanÆktà tÃnÅd ahÃni bahulÃny Ãsan yà prÃcÅnam udità sÆryasya yata÷ pari jÃra ivÃcaranty Æ«Ã (?) dÃd­Óe na punar yatÅveti jyoti«ÂomasyÃyanena yanti jyotir eva bhavanti ekaviæÓo 'ntata÷ stomÃnÃæ bhavati prati«Âhà và ekaviæÓo 'ntata÷ stomÃnÃæ bhavati prati«Âhà và ekaviæÓo 'ntata eva yaj¤asya pratiti«Âhanti atirÃtra÷ sahasram ahÃny atirÃtro 'gne÷ sahasrasÃvyam etena và agni÷ savasya prasavam agacchat sarvasya prasavaæ gacchanti ya etad upayanti agner vai sarvam Ãdyaæ sarvam e«Ãm Ãdyaæ bhavati ya etad upayanti atha yat sahasrasÃvyaæ bhavati sahasrÃk«arà vai paramà viràparamÃyÃm eva virÃji pratiti«Âhanti sarasvatyà vinaÓane dÅk«ante te«Ãæ dvÃdaÓa dÅk«Ã dvÃdaÓopasada÷ yad ahar atirÃtro bhavati tad ahar vatsÃn apÃkurvanti saæsthite 'tirÃtre sÃnnÃyyena yajante sÃnnÃyyene«ÂvÃdhvaryu÷ ÓamyÃæ parÃsyati sà yatra nipatati tad gÃrhapatyas tata÷ «aÂtriæÓataæ prakramÃn prakramati tad ÃhavanÅya÷ cakrÅvat sadaÓ cakrÅvad dhavirdhÃnaæ cakrÅvad ÃgnÅdhram ulÆkhalabudhno yÆpa÷ prak­«ya upopta eva noparavÃn khananti te tam ÃpÆryamÃïam ÃvÃsyena yanti te«Ãæ paurïamÃsyÃæ go«Âomastomo bhavaty ukthyo b­hatsÃmà saæsthite go«Âome paurïamÃsaæ nirvapante te tam apak«ÅyamÃïaæ paurïamÃsena yanti te«Ãm amÃvÃsyÃyÃm Ãyu«Âomastomo bhavaty ukthyo rathantarasÃmà mitrÃvaruïayor ayanam etena vai mitrÃvaruïÃv imÃn lokÃn ÃjayatÃm ahorÃtrau vai mitrÃvaruïÃv ahar mitro rÃtrir varuïo 'rdhamÃsau vai mitrÃvaruïau ya ÃpÆryate sa mitro yo 'pak«Åyate sa varuïa÷ sa e«a mitro varuïe reta÷ si¤cati sarasvatyà vai devà Ãdityam astabhnuvan sà nÃyacchat sÃbhyavlÅyata tasmÃt sà kubjimatÅva taæ b­hatyÃstabhnuvan sÃyacchat tasmÃd b­hatÅ chandasÃæ vÅryavattamÃdityaæ hi tayÃstabhnuvan pratÅpaæ yanti na hy anvÅpam a«Âa vai pÆrveïa pak«asà yanti tad dhi praty ekÃpyeti d­«advaty eva d­«advatyà apyaye 'ponaptrÅyaæ caruæ nirupyÃthÃtiyanti catuÓcatvÃriæÓad ÃÓvÅnÃni sarasvatyà vinaÓanÃt plak«a÷ prÃsravaïas tÃvad ita÷ svargo loka÷ sarasvatÅsammitenÃdhvanà svargaæ lokaæ yanti etena vai namÅ sÃpyo vaideho rÃjäjasà svargaæ lokam aid a¤jasÃgÃmeti tad a¤jaskÅyÃnÃm a¤jaskÅyatvam sa etad avabh­tham abhyavaid ya e«a uttareïa sthÆlÃrmaæ hradas tad dhÃsya Óataæ gÃva÷ sahasraæ sampedu÷ Óate go«v ­«abham apy ­janti(?) tà yadà sahasraæ sampadyante 'thotthÃnam yadà sarvajyÃniæ jÅyante 'thotthÃnaæ yadà g­hapatir mriyate 'thotthÃnam yadà plak«aæ prÃsravaïam Ãgacchanty athotthÃnam plak«aæ prÃsravaïam ÃgamyÃgnaye kÃmÃye«Âiæ nirvapante tasyÃm aÓvÃæ ca puru«Åæ ca dhenuke datvà kÃrapacavaæ prati yamunÃm avabh­tham abhyavayanti atirÃtras triv­t pa¤cadaÓam indrÃgnyor ayanaæ goÃyu«Å indrakuk«Å atirÃtra÷ etena và indrÃgnÅ atyanyà devatà abhavatÃm atyanyÃ÷ prajà bhavanti ya etad upayanti indrÃgnÅ vai devÃnÃm oji«Âhà oji«Âhà bhavanti ya etad upayanti atha yat triv­t pa¤cadaÓam indrÃgnyor ayanaæ goÃyu«Å indrakuk«Å bhavato 'saævyÃthÃya atirÃtro jyotir gaur Ãyus tryaho viÓvajid abhijitÃv indrakuk«Å atirÃtra÷ etena vÃryamaitaæ lokam ajayat yad Ãhur aryamïa÷ panthà ity e«a vÃva devayÃna÷ panthÃ÷ pra devayÃnaæ panthÃnam Ãpnuvanti ya etad upayanti tasmÃd e«o 'ruïatama iva diva upadad­Óe 'ruïatama iva hi panthÃ÷ atha yat jyotir gaur Ãyus tryaho viÓvajid abhijitÃv indrakuk«Å bhavato 'saævyÃthÃya saævatsaraæ brÃhmaïasya gà rak«et saævatsaraæ vyarïe naitandhave 'gnim indhÅta saævatsare parÅïahy agnÅn ÃdadhÅta sa dak«iïena tÅreïa d­«advatyà ÃgneyenëÂÃkapÃlena ÓamyÃparÃsÅyÃt indraÓ ca ruÓamà cÃæÓaæ prÃsyetÃæ yataro nau pÆrvo bhÆmiæ paryeti sa jayatÅti bhÆmim indra÷ paryait kuruk«etraæ ruÓamà so 'bravÅd ajai«aæ tv ety aham eva tvÃm ajai«am itÅndro 'bravÅt tau deve«v ap­cchetÃæ te devà abruvann etÃvatÅ vÃva prajÃpater vedir yÃvat kuruk«etram iti tau na vyajayetÃm sa ya ÃgneyenëÂÃkapÃlena dak«iïena tÅreïa d­«advatyÃ÷ ÓamyÃparÃsyeti triplak«Ãn prati yamunÃm avabh­tham abhyavaiti tad eva manu«yebhyas tiro bhavati Ãgneyo '«ÂÃkÃpÃla aindra ekÃdaÓakapÃlo vaiÓvadevaÓ caru÷ adÅk«ita÷ k­«ïÃjinaæ pratimu¤cate yad adÅk«ita÷ k­«ïÃjinaæ pratimu¤cate yo mÃnu«y ­ddhis tÃæ tenardhnoti atha yat tapas tapyate yà daivÅ tÃæ tena yad Ãgneyo '«ÂÃkapÃlo bhavaty agnimukhà vai devatà mukhata eva tad devatà ­dhnoty atho prÃtassavanam eva tenÃpnoty atha yad aindra ekÃdaÓakapÃlo bhavaty aindraæ vai mÃdhyandinaæ savaïaæ mÃdhyandinam eva savanaæ tenÃpnoty atha yad vaiÓvadevaÓ carur bhavati vaiÓvadevaæ vai t­tÅyasavanaæ t­tÅyasavanam eva tenÃpnoti etena vai puro devamuni÷ sarvÃm ­ddhim Ãrdhnot sarvÃm ­ddhim ­dhnoti ya etad upaiti atirÃtrÃv abhito 'gni«Âomà madhye sarvo daÓadaÓÅ saævatsaro dvÃdaÓo vi«uvÃn sarpasÃmÃni vi«uvati kriyante etena vai sarpà e«u loke«u pratyati«Âhann e«u loke«u pratiti«Âhanti ya etad upayanti jarvaro g­hapati÷ dh­tarëÂra airÃvato brahmà p­thuÓvarà daureÓravasa udgÃtà glÃvaÓ cÃjagÃvaÓ ca prastot­pratihartÃrau dattastÃpaso hotà Óitip­«Âho maitrÃvaruïa÷ tak«ako vaiÓÃleyo brÃhmaïÃcchaæsÅ ÓikhÃnuÓikhau ne«ÂÃpotÃrau aruïa ÃÂocchÃvÃka÷ timirgho daureÓruto 'gnÅt kautastÃv adhvaryÆ arimejayaÓ ca janamejayaÓ cÃrbudo grÃvas tu dajira÷ subrahmaïya÷ cakkapiÓaÇgÃv unnetÃrau «aï¬aku«aï¬Ãv abhigarÃpagarau etena vai sarpà apam­tyum ajayann apam­tyuæ jayanti ya etad upayanti tasmÃt te hitvà jÅrïÃæ tvacam atisarpanty apa hi te m­tyum ajayan sarpà và Ãdityà ÃdityÃnÃm ivai«Ãæ prakÃÓo bhavati ya etad upayanti gavÃm ayanaæ prathama÷ saævatsaro 'thÃdityÃnÃm athÃÇgirasÃm etena vai gÃva÷ prajÃtiæ bhÆmÃnam agacchan prajÃyante bahavo bhavanti ya etad upayanty etena và Ãdityà e«u loke«u pratyati«Âhan pratiti«Âhanti ya etad upayanty etena và aÇgirasa÷ svargaæ lokam Ãyan svargaæ lokaæ yanti ya etad upayanti para ÃhïÃras trasadasyu÷ paurukutso vÅtahavya÷ ÓrÃyasa÷ kak«ÅvÃn auÓijas ta etat prajÃtikÃmÃ÷ sattrÃyaïam upÃyaæs te sahasraæ sahasraæ putrÃn apu«yann evaæ vÃva te sahasraæ sahasraæ putrÃn pu«yanti ya etad upayanti atirÃtra÷ sahasraæ triv­ta÷ saævatsarà atirÃtra÷ prajÃpate÷ sahasrasaævatsaram etena vai prajÃpati÷ sarvasya prasavam agacchat sarvasya prasavaæ gacchanti ya etad upayanti etad vai prajÃpatir jÅryà mÆra upait tena jarÃm apÃhatÃpa jarÃæ ghnate ya etad upayanti tad etat prajÃpate÷ sahasrasaævatsaram etena vai prajÃpati÷ sarvÃm ­ddhim Ãrdhnot sarvÃm ­ddhim ­dhnuvanti ya etad upayanti pa¤ca pa¤cÃÓatas triv­ta÷ saævatsarÃ÷ pa¤ca pa¤cÃÓata÷ pa¤cadaÓà pa¤ca pa¤cÃÓata÷ saptadaÓÃ÷ pa¤ca pa¤cÃÓata ekaviæÓà viÓvas­jÃæ sahasrasaævatsaram etena vai viÓvas­ja idaæ viÓvam as­janta yad viÓvam as­janta tasmÃt viÓvas­ja÷ viÓvam enÃn anu prajÃyate ya etad upayanti tapo g­hapatir brahma brahmerà patny am­tam udgÃtà bhÆtaæ prastotà bhavi«yat pratihartartava upagÃtÃra ÃrtavÃ÷ sadasyÃ÷ satyaæ hotartaæ maitrÃvaruïa ojo brÃhmaïÃcchaæsÅ tvi«iÓ cÃpacitiÓ ca ne«ÂÃpotÃrau yaÓo 'cchÃvÃko 'gnir evÃgnÅd bhago grÃvastud Ærg unnetà vÃk subrahmaïya÷ prÃïo 'dhvaryur apÃna÷ pratiprasthÃtà di«Âir viÓÃstà balaæ dhruvagopam ÃÓà havi«ye«y ahorÃtrÃv idhmavÃhau m­tyu÷ Óamitaite dÅk«ante tad e«a Óloko viÓvas­ja÷ prathame sattram Ãsata sahasrasamaæ prasutena yantas te ha yaj¤e bhuvanasya gopà hiraïmaya÷ Óakuno brahmanÃm eti brahmaïa÷ salokatÃæ sÃr«ÂitÃæ sÃyujyaæ gacchanti ya etad upayanti tad etad viÓvas­jÃæ sahasrasaævatsaram etena vai viÓvas­ja÷ sarvÃm ­ddhim Ãrdhnuvan sarvÃm ­ddhim ­dhnuvanti ya etad upayanti