Pancavimsabrahmana Input by Martin Kuemmel, Arlo Griffiths and Masato Kobayashi (March 31, 2005) ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ oü mahan me voco bhargo me voco ya÷o me vocaþ stomaü me voco bhuktiü me vocaþ sarvaü me vocas tan màvatu tan màvi÷atu tena bhukùiùãya devo devam etu somaþ somam etv çtasya pathà vihàya dauùkçtyam badvà nàmasi sçtiþ somasaraõã somaü gameyam pitaro bhåþ pitaro bhåþ pitaro bhåþ nçmaõa årdhvabharasaü tvordhvabharà dç÷eyam mçdà ÷ithirà devànàü tãrthaü vedir asi mà mà hiüsãþ viùõoþ ÷iro 'si ya÷odhà ya÷o mayi dhehi iùa årja àyuùe varcase ca yunajmi te pçthivãm agninà saha yunajmi vàcaü saha såryeõa yukto vàto 'ntarikùeõa te saha yuktàs tisro vimçjaþ såryasya çtasya sadane sãdàmi çtapàtram asi vànaspatyo 'si bàrhaspatyo 'si pràjàpatyo 'si prajàpater mårdhàsy atyàyupàtram asãdam ahaü màü prà¤caü prohàmi tejase brahmavarcasàya maruto napàto 'pàïkùayàþ parvatànàïkakubhaþ ÷yenà ajirà endraü vagnunà vahata ghoùeõàmãvàü càtayadhvaü yuktàstha vahata idam aham amuü yajamànaü pa÷uùv adhy åhàmi pa÷uùu ca màü brahmavarcase ca vasavas tvà gàyatreõa chandasà saü mçjantu rudràs tvà traiùñubhena chandasà saü mçjantv àdityàs tvà jàgatena chandasà saü mçjantu pavitraü te vitataü brahmaõaspate prabhur gàtràõi pary eùi vi÷vato 'taptatanår na tad àmo a÷nute ÷çtàsa id vahantaþ saü tad à÷ataþ pra÷ukraitu devãmanãùàsmad rathaþ sutaùño na vàjy àyuùe me pacasva varcase me pavasva viduþ pçthivyà divo janitràc chçõvantv àpo 'dhaþ kùarantãþ somehodgàya màm àyuùe mama brahmavarcasàya yajamànasyarddhyà amuùya ràjyàya vekurànàmàsi juùñà devebhyo namo vàce namo vàcas pataye devi vàg yat te vàco madhumat tasmin mà dhàþ sarasvatyai svàhà såryo mà divyàbhyo nàùñràbhyaþ pàtu vàyur antarikùàbhyo 'gniþ pàrthivàbhyaþ svàhà yo 'dya saumyo vadho 'ghàyånàm udãrate viùåkuhasya dhanvanàpa tàn varuõo 'pa dhamatu yo ma àtmà yà me prajà ye me pa÷avas tair ahaü mano vàcaü pra sãdàmi agnes tejasendrasyendriyeõa såryasya varcasà bçhaspatis tvà yunaktu devebhyaþ pràõàyàgnir yunaktu tapasà somaü yaj¤àya voóhave dadhàtv indra indriyaü satyàþ kàmà yajamànasya santu annaü kariùyàmy annaü praviùyàmy annaü janayiùyàmi annam akaram annam abhåd annam ajãjanam ÷yeno 'si gàyatracchandà anu tvà rabhe svasti mà saü pàrayà mà stotrasya stotraü gamyàd indravanto vanemahi bhakùãmahi prajàm iùam saü varcasà payasà saü tapobhir aganmahi manasà saü ÷ivena saü vij¤ànena manasa÷ ca satyair yathà vo 'haü càrutamaü vadànãndro vo dç÷e bhåyàsaü sårya÷ cakùuùe vàtaþ pràõàya somo gandhàya brahma kùatràya namo gandharvàya viùvag vàdine varcodhà asi varco mayi dhehi adhvanàm adhvapate svasti me 'dyàsmin devayàne pathi bhåyàt samràó asi kç÷ànuþ tutho 'si janadhàyo nabho 'si pratakvàsaümçùño 'si havyasådanaþ vibur asi pravàhaõaþ vahnir asi havyavàhanaþ ÷vàtro 'si pracetàþ tutho 'si vi÷vavedà u÷ig asi kavir aïghàrir asi bambhàrir avasyur asi duvasvàn ÷undhyur asi màrjàlãyaþ çtadhàmàsi svarjyotiþ samudro 'si vi÷vavyacàþ ahir asi budhnyaþ ajo 'sy ekapàt sagarà asi budhnyaþ kavyo 'si kavyavàhanaþ pàta màgnayo raudreõànãkena piùñata mà namo vo 'stu mà mà hiüsiùña çtasya dvàrau stho mà mà saü tàptam namaþ sakhibhyaþ pårvasadbhyo namo parasadbhyaþ ÷yeno nçcakùà agneù ñvà cakùuùàva pa÷yàmi indav indrapãtasya ta indriyàvato gàyatracchandasaþ sarvagaõasya sarvagaõa upahåta upahåtasya bhakùayàmi årdhvaþ sapta çùãn upa tiùñhasvendrapãto vàcas pate saptartvijo 'bhyuc chrayasva juùasva lokam màrvàg ava gàþ soma ràrandhi no hçdi pità no 'si mama tan mà mà hiüsãþ soma gãrbhiù ñvà vayaü vardhayàmo vàcovidaþ sumçóãko na à vi÷a à pyàyasva sam etu te vi÷vataþ soma vçùõyam / bhavà vàjasya saügathe avamais ta årdhvais te kàvyais te pitçbhir bhakùitasya madhumato nàrà÷aüsasya sarvagaõasya sarvagaõa upahåta upahåtasya bhakùayàmi dãkùàyai varõena tapaso råpeõa manaso mahimnà vàco vibhåtyà prajàpatis tvà yunaktu prajàbhyo 'pànàya vàyur yunaktu manasà stomaü yaj¤àya voóhave dadhàtv indra indriyaü satyàþ kàmà yajamànasya santu vçùako 'si triùñupchandà anu tvà rabhe svasti mà saü pàrayà mà stotrasya stotraü gamyàd indravanto vanemahi bhakùãmahi prajàm iùam indav indrapãtasya ta indriyàvato triùñupchandasaþ sarvagaõasya sarvagaõa upahåta upahåtasya bhakùayàmi såryo yunaktu vàcà stomaü yaj¤àya voóhave dadhàtv indra indriyaü satyàþ kàmà yajamànasya santu svaro 'si gayo 'si jagacchandà anu tvà rabhe svasti mà saü pàrayà mà stotrasya stotraü gamyàd indravanto vanemahi bhakùãmahi prajàm iùam indav indrapãtasya ta indriyàvato triùñupchandasaþ sarvagaõasya sarvagaõa upahåta upahåtasya bhakùayàmi àyur me pràõo mano 'si me pràõa àyupatnyàm çci yan me mano yamaü gataü yad và me aparàgataü ràj¤à somena tad vayaü punar asmàsu dadhnasi yan me yamaü vaivasvataü mano jagàma dåragàs tan ma àvartayà punar jãvàtave na martave 'tho ariùñatàtaye yenàhy àjim ajayad vicakùya yena ÷yenaü ÷akunaü suparõaü yad àhu÷ cakùur aditàv anantaü somo nçcakùà mayi tad dadhàtu aindraü saho 'sarji tasya ta indav indrapãtasyendriyàvato 'nuùñupchandaso harivataþ sarvagaõasya sarvagaõa upahåta upahåtasya bhakùayàmi indav indrapãtasya ta indriyàvato 'nuùñupchandasaþ sarvagaõasya sarvagaõa upahåta upahåtasya bhakùayàmi stutasya stutam asy årjasvat payasvad à mà stotrasya strotraü. gamyàd indravanto vanemahi bhakùãmahi prajàm iùam iùñayajuùas te deva soma stutastomasya ÷astokthasya tirohnyasya yo '÷vasanir gosanir bhakùas tasyopahåta upahåtasya bhakùayàmi çtasya tvà deva stomapade viùõor dhàmàni vi mu¤càmy etat tvaü deva stomàn avakaram agann a÷ãmahi vayaü pratiùñhàm somehànu mehi soma saha sadasa indriyeõa subhår asi ÷reùñho ra÷mir devànàü saüsad devànàü yàtur yayà tanvà brahma jinvasi tayà mà jinva tayà mà janaya prakà÷aü mà kuru apàü puùpam asy oùadhãnàü rasa indrasya priyatamaü haviþ svàhà hàriyojanasya te deva someùñayajuùaþ stutastomasya ÷astokthasya yo '÷vasanir gosanir bhakùas tasyopahåta upahåtasya bhakùayàmi devakçtasyainaso 'vayajanam asi pitçkçtasyainaso 'vayajanam asi manuùyakçtasyainaso 'vayajanam asy asmatkçtasyainaso 'vayajanam asi yad divà ca naktaü caina÷ cakçma tasyàvayajanam asi yat svapanta÷ ca jàgrata÷ caina÷ cakçma tasyàvayajanam asi yad vidvàüsa÷ càvidvàüsa÷ caina÷ cakçma tasyàvayajanam asy enasa-enasàvayajanam asi apsu ghautasya te deva soma nçbhiþ sutasya madhumantaü bhakùaü karomi sam adbhya oùadhãbhyaþ kàmakàmaü ma à vartaya årg asy årjam mayi dhehi pràõa somapãthe me jàgçhi dadhikràvõo akàriùaü jiùõor a÷vasya vàjinaþ / surabhi no mukhà karat pra na àyåüùi tàriùat a÷vo 'sy atyo 'si mayo 'si hayo 'si vàjy asi saptir arvàg si vçùàsi àdityànàü patmànv ihi namas te 'stu mà mà hiüsãþ vàyoù ñvà tejasà prati gçhõàmi nakùatràõàü tvàü råpeõa prati gçhõàmi såryasya tvà varcasà prati gçhõàmi rathantaram asi vàmadevyam asi bçhad asi aïkànyaïkå abhito rathaü yau dhvàntaü vàtàgram abhisaücaratau dåre hetir indriyavàn patatrã te no 'gnayaþ paprayaþ pàrayantu vai÷vànaraþ pratnathà nàkam à ruha divaþ pçùñhe mandamànaþ sumanmabhiþ sapårvavaj jantave dhanàþ samànam ayman pary eti jàgçviþ gidaiùa te ratha eùa vàm a÷vinà ratho 'riùño vi÷vabheùajaþ kç÷àno savyàn à yaccha dàsàno dakùiõàn ava gçhàõa devasya tvà savituþ prasave '÷vinor bàhubhyàü påùõo hastàbhyàü prati gçhõàmi varuõas tvà nayatu devi dakùiõe varuõàyà÷vaü tenàmçtatvam a÷ãya vayo dàtre bhåyàn mayo mahyaü pratigrahãtre varuõas tvà nayatu devi dakùiõe rudràya gàü tayàmçtatvam a÷ãya vayo dàtre bhåyàn mayo mahyaü pratigrahãtre varuõas tvà nayatu devi dakùiõe 'gnaye 'jam agnaye hiraõyam agnãùomàbhyàm ajàn mayàmçtatvam a÷ãya vayo dàtre bhåyàn mayo mahyaü pratigrahãtre annasyànnapatiþ pràdàd anamãvasya ÷uùmiõo namo vi÷vajanasya kùàmàya bhu¤jati mà mà hiüsãþ varuõas tvà nayatu devi dakùiõe tvaùñre 'viü tayàmçtatvam a÷ãya vayo dàtre bhåyàn mayo mahyaü pratigrahãtre gnàs tvà 'kçntann apaso 'tanvata vayitryo 'vayan varuõas tvà nayatu devi dakùiõe bçhaspataye vàsas tenàmçtatvam a÷ãya vayo dàtre bhåyàn mayo mahyaü pratigçhãtre varuõas tvà nayatu devi dakùiõe uttànàyàïgirasàyàpràõat tenàmçtatvam a÷ãya vayo dàtre bhåyàn mayo mahyaü pratigrahãtre varuõas tvà nayatu devi dakùiõe påùõa uùñram vàyave mçgaü tenàmçtatvam a÷ãya vayo dàtre bhåyàn mayo mahyaü pratigrahãtre jàpataye hastinaü prajàpataye varàhaü prajàpataye vrãhiyavàüs tair amçtatvam a÷ãya vayo dàtre bhåyàn mayo mahyaü pratigrahãtre varuõas tvà nayatu devi dakùiõe kùetrapataye tilamàùàs tair amçtatvam a÷ãya vayo dàtre bhåyàn mayo mahyaü pratigrahãtre varuõas tvà nayatu devi dakùiõe savitre '÷vataraü và÷vatarãü và tayàmçtatvam a÷ãya vayo dàtre bhåyàn mayo mahyaü pratigrahãtre ka idaü kasmà adàt kàmaþ kàmàyàdàt kàmo dàtà kàmaþ pratigrahãtà kàmaþ samudram àvi÷at kàmena tvà prati gçhõàmi kàmaitat te ra÷mir asi kùayàya tvà kùayaü jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta pretir asi dharmaõe tvà dharmaü jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta anvitir asi dive tvà divaü jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta saüdhir asy antarikùàya tvàntarikùaü jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta pratidhir asi pçthivyai tvà pçthivãü jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta viùñambho 'si vçùñyai tvà vçùñiü jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta pràco 'sy ahne tvàhar jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta anvàsi ràtryai ràtriü jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta u÷ig asi vasubhyas tvà vasån jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta praketo 'si rudrebhyas tvà rudràn jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta sudãtir asy àdityebhyas tvàdityàn jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta ojo 'si pitçbhyas tvà pitén jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta tantur asi prajàbhyas tvà prajà jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta rodasy asy oùadhãbhyas tvauùadhãr jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta pçtanàùàó asi pa÷ubhyas tvà pa÷ån jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta abhijid asi yuktagràvendràya tvendraü jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta adhipatir asi pràõàya tvà pràõàn jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta dharuõo 'sy apànàya tvàpànàn jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta saüsarpo 'si cakùuùe tvà cakùur jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta vayodhà asi kùetràya tvà kùetraü jinva savitçprasåtà bçhaspataye stuta trivçd asi trivçte tvà savçd asi savçte tvà pravçd asi pravçte tvànuvçd asy anuvçte tvà savitçprasåtà bçhaspataye stuta niroho 'si nirohàya tvà saüroho 'si saürohàya tvà praroho 'si prarohàya tvànuroho 'sy anurohàya tvà savitçprasåtà bçhaspataye stuta vasuko 'si vasyaùñir asi veùa÷rãr asi savitçprasåtà bçhaspataye stuta àkramo 'sy àkramàya tvà saükramo 'si saükramàya tvotkramo 'sy utkramàya tvotkràntir asy utkràntyai tvà savitçprasåtà bçhaspataye stuta tisçbhyo hiï karoti sa prathamayà tisçbhyo hiï karoti sa madhyamayà tisçbhyo hiï karoti sa uttamayodyatã trivçto viùñutiþ jyeùñho jyaiùñhineya stuvãta agràd agraü rohaty abhikràmantã viùñutir abhikràmantyà evàbhikràntena hi yaj¤asyardhnoti tasmàd etayà stotavyam çddhyà eva pàpavasãyaso vidhçtir vipàpmanà vartate ya etayà stute nàvagato 'pa rudhyate nàparuddho 'va gacchati / na ÷reyàüsaü pàpãyàn abhyà rohati na janatà janatàm abhy eti nànyo 'nyasya prajà à dadate yathàkùetraü kalpante / avarùukas tu parjanyo bhavatãme hi lokàs tçcas tàn hiïkàreõa vy eti eùà vai pratiùñhità trivçto viùñutiþ prati tiùñhati ya etayà stute tisçbhyo hiï karoti sa paràcãbhis tisçbhyo hiï karoti sa paràcãbhis tisçbhyo hiï karoti sa paràcãbhiþ parivartinã triviùñutiþ praparãvartam àpnoti ya etayà stute saütatà viùñutiþ pràõo 'pàno vyànas ta çcas tàn hiïkàreõa saü tanoti / sarvam àyur eti na puràyuùaþ pra mãyate ya etayà stute varùukaþ parjanyo bhavatãme hi lokàs tçcas tàn hiïkàreõa saü dadhàti ÷lakùõeva tu và ã÷varà pa÷ån nirmçjaþ saiùà ca paràcota ÷reyàn bhavaty uta yàdçï eva tàdçï net tu pàpãyàn tàm etàü bhàllavaya upàsate tasmàt te pratigçõantaþ parãvartàn na cyavante tisçbhyo hiï karoti sa paràcãbhis tisçbhyo hiï karoti yà madhyamà sà prathamà yottamà sà madhyamà yà prathamà sottamà tisçbhyo hiï karoti yottamà sà prathamà yà prathamà sà madhyamà yà madhyamà sottamà kulàyinã trivçto viùñutiþ prajàkàmo và pa÷ukàmo và stuvãta vai kulànàyapa÷avaþ kulàyaü-kulàyam eva bhavati etàm evànujàvaràya kuryàd etàsàm evàgraü pariyatãnàü prajànà[m] agraü pary eti etàm eva bahubhyo yajamànebhyaþ kuryàt yat sarvà agriyà bhavanti sarvà madhye sarvà uttamàþ sarvàn evainàn samàvadbhàjaþ karoti nànyo 'nyam apa ghnate sarve samàvadindriyà bhavanti varùukaþ parjanyo bhavatãme hi lokàs tçcas tàn hiïkàreõa vyati ùajati pàpavasãyasaü tu bhavati adharottaram apàvagato rudhyateva gacchaty aparuddhaþ pàpãyàn ÷reyàüsam abhyà rohati janatà janatàm abhy ety anyo 'nyasya prajà à dadate na yathàkùetraü kalpante pa¤cabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa ekayà sa ekayà pa¤cabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa ekayà pa¤cabhyo hiï karoti sa ekayà sa ekayà sa tisçbhiþ pa¤capa¤cinã pa¤capa¤cada÷asya viùñutiþ pàïktaþ puruùaþ pàïktàt pa÷avas tayà puruùaü ca pa÷åü÷ càpnoti vajro vai pancapa÷o yat pa¤ca-pa¤ca vyåhati vajram eva tad vy åhati ÷àntyà eùà vai pratiùñhità pa¤cada÷asya viùñutiþ prati tiùñhati ya etayà stute pa¤cabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa ekayà tisçbhyo hiï karoti sa paràcãbhiþ saptabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa tisçbhis trãn stomàn prativihità brahmavarcasakàmaþ stuvãta pa¤cabhiþ pa¤cada÷aü tisçbhis trivçtaü saptabhiþ saptada÷am vãryaü vai stomà vãryam eva tad ekadhà samåhate brahmavarcasyàvaruddhyai tejasvã brahmavarcasã bhavati ya etayà stute tisçbhyo hiï karoti sa paràcãbhiþ pa¤cabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa ekayà saptabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa tisçbhir udyatã pa¤cada÷asya viùñutiþ etayà vai devàþ svargaül lokam àyan svargakàmaþ stuvãta svargasya lokasya samaùñyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ abhikràmantã viùñutir abhikràmantyà evàbhikràntena hi yaj¤asyardhnoti tasmàd etayà stotavyam çddhyà eva pa¤cabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa ekayà sa ekayà pa¤cabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa ekayà saptabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa tisçbhir da÷asaptà saptada÷asya viùñutiþ etayà vai devà asuràn aty akràmann ati pàpmànaü bhràtçvyaü kràmati ya etayà stute abhikràmantã viùñutir abhikràmantyà evàbhikràntena hi yaj¤asyardhnoti tasmàd etayà stotavyam çddhyà eva garbhiõã viùñutiþ pa prajayà pra pa÷ubhir jàyate ya etayà stute vió vai saptada÷as tasyà ràjà garbho vi÷a eva tad ràjànaü garbhaü karoti nàvagato 'pa rudhyate nàparuddho 'va gacchati annaü vai saptada÷o yat sapta madhye bhavanti pa¤ca-pa¤càbhito 'nnam eva tan madhyato dhãyate 'na÷anàyuko yajamàno bhavaty ana÷anàyukàþ prajàþ vairàjo vai puruùaþ sapta gràmyàþ pa÷avo yad da÷apårvà bhavanti saptottamà yajamànam eva tat pa÷uùu prati ùñhàpayati eùà vai pratiùñhità saptada÷asya viùñutiþ prati tiùñhati ya etayà stute eùa eva vyåhaþ saptaikamadhyà brahmaõo và àyatanaü prathamà kùatrasya madhyamà vi÷a uttamà yat prathamà bhåyiùñhà bhàjayati brahmaõy eva tad ojo vãryaü dadhàti brahmaõa eva tat kùatraü ca vi÷aü cànuge karoti kùatrasyàsya prakà÷o bhavati ya etayà stute tàm etàü trikharvà upàsate tasmàt te spardhamànà na vlãyante saptabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sa ekayà tisçbhyo hiï karoti paràcãbhiþ saptabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ saptàsthità bhràtçvyaü stuvãta yathà saptàsthitena matyena samã karoty evaü pàpmànaü bhràtçvyaü pra rujati etàm eva bahubhyo yajamànebhyaþ kuryàd yaþ prathamo hiïkàraþ sa prathamàyà yattàü saptabhyo hiï karoti tena sà sapta bhajate yat saptaiva madhye sapadyante tena sà sapta bhajate ya uttamo hiïkàraþ sa uttamayà yattàü saptabhyo hiï karoti tena sà sapta bhajate sarvàn evainàn samàvadbhàjaþ karoti nànyo 'nyam apa ghnate samàvadindriyà bhavanti tàm etàm abhipratàriõa upàsate tasmàt ta ojiùñhàsvànàm eùa eva vyåha ubhayaþ saptaikamadhyà nirmadhyà ànujàvara stuvãtàloko và eùa yad ànujàvaro yat saptaprathamàþ saptottamàs tisro madhye tryakùaraþ puruùo lokam evàsmai tan madhyataþ karoti tasmiül loke prati tiùñhati etàm eva prajàkàmàya kuryàn madhyato và eùa saüråóho yaþ prajàü na vindate lokam evàsmai taü madhyataþ karoti taü lokaü prajayà ca pa÷ubhi÷ cànu pra jàyate etàm evàparuddharàjanyàya kuryàd vió vai saptada÷as tasyà ràjà garbho vi÷a eva tad ràjànaü nir hanty apàvagato 'pa rudhyate 'va gacchaty aparuddhaþ etàm evàbhicaryamàõàya kuryàt prajàpatir vai saptada÷aþ prajàpatim eva madhyattaþ pra vi÷anty astçtyai pa¤cabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa ekayà sa ekayà tisçbhyo hiï karoti sa paràcãbhir navabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ caturastomàn prativihità brahmavarcasakàmàþ stuvãta pa¤cabhiþ pa¤cada÷aü tisçbhis trivçtaü navabhis triõavaü svayaü saptada÷aþ sampanno vãryaü vai stomà vãryam eva tad ekadhà samåhate brahmavarcasyàvaruddhyai tejasvã brahmavarcasã bhavati ya etayà stute tisçbhyo hiï karoti sa paràcãbhiþ pa¤cabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa ekayà navabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sa tisçbhir udyatãsaptada÷asya viùñutiþ etayà vai devàþ svargaü lokam àyan svargakàmaþ stuvãta svargasya lokasya samaùñyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvàno 'bhikràmantã viùñutir abhikràntyà evàbhikràntena hi yaj¤asyardhnoti tasmàd etayà stotavyam çddhyà eva saptabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sa ekayà pa¤cabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa ekayà pa¤cabhyo hiï karoti sa ekayà sa ekayà sa tisçbhir bhastràvàcãnabilà yaü dviùyàt tasya kuryàd yathàvàcãnabilayà bhastrayà pradhånuyàd evaü yajamànasya pa÷ån pradhånoty apakràmantã viùñutis tayà yajamànasya pa÷avo 'pakràmanti pàpãyàn bhavati ya etayà stute saptabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sa ekayà saptabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ saptabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa ekayà sa tisçbhiþ saptasaptiny ekaviü÷asya viùsñutiþ sapta gràmyàþ pa÷avas tàn etayà spçõoti sapta ÷irasi pràõàþ pràõà indriyàõãndriyàõy evaitayàpnoti eùà vai pratiùthitaikaviü÷asya viùñutiþ pratitiùñhati ya etayà stute pa¤cabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa ekayà sa ekayà saptabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa tisçbhir navabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sa tisçbhir udyaty ekaviü÷asya viùñutiþ etayà vai devàþ svargaü lokam àyan svargakàmaþ stuvãta svargasya lokasya samaùñyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvàno 'bhikràmantã viùñutir abhikràntyà evàbhikràntena hi yaj¤asyardhnoti tasmàd etayà stotavyam çddhyà eva saiùà trivçt pràyaõà trivçd udayanà yat trivçd bahiùpavamànaü bhavati navaità ekaviü÷asyottamà bhavanti pràõà vai trivçt pràõàn eva tad ubhayato dadhàti tasmàd ayam ardhabhàgavàk (?) pràõa uttareùàü pràõànàü sarvam àyur eti na puràyuùaþ pramãyate ya etayà stute tàm etàü kradviùa upàsate tasmàt te sarvam àyur yanti navabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ pa¤cabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa ekayà saptabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa ekayà sa tisçbhiþ pratiùñutiþ navabhis trivçtaü pratiùñauti pa¤cabhiþ pa¤cabhiþ pa¤cada÷aü saptabhiþ saptada÷aü svayam ekaviü÷aþ saüpannaþ sa eva stomà yaj¤aü vahanti tàn uttame stotre saütarpayati yathànaóuho và÷vàn và÷vataràn vohuùaþ saütarpayed evam etad uttame stotre stomàn saütarpayati tçpyati prajayà pa÷ubhir ya etayà stute etàm eva purodhàkàmàya kuryàd brahma vai trivçt kùatram ekaviü÷o yat trivçtaikaviü÷aü pratipadyate brahma tat kùatrasya purastàn nidadhàti gacchati purodhàü na purodhàyà÷ cyavate ya etayà stute tàm etàü pràvàhaõya upàsate tasmàt te purodhàyà na cyavanta navabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sa tisçbhis tisçbhyo hiï karoti sa paràcãbhir navabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sårmy ubhayata àdãptà brahmavarcasakàmaþ stuvãta tejo vai trivçt tryakùaraþ puruùo yat trivçtàv abhito bhavatas tisro madhye yathà hi hiraõyaü niùñaped evam enaü trivçtau niùñapatas tejase brahmavarcasàya apa÷avy eva tu và ã÷varà pa÷ån nirdahaþ kilàsattvàn nåbhayamati hi niùñapataþ etàm evàbhi÷asyamànàya kuryàc chamalaü và etam çcchati yam a÷lãlà vàg çcchati yaivainam asàv a÷lãlaü vàg vadati tàm asya trivçtau niùñapatas tejasvã bhavati ya etayà stute navabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa pa¤cabhiþ sa ekayà navabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa pa¤cabhir navabhyo hiï karoti sa pa¤cabhiþ sa ekayà sa tisçbhiþ vajro vai triõavo vajram eva tad vyåhati ÷àntyai pa¤cabhir vihitaikà paricarà pàïktàþ pa÷avo yajamànaþ paricarà yat pa¤cabhir vidadhàty ekà paricarà bhavati yajamànam eva tat pa÷uùu pratiùñhàpayaty eùà vai pratiùñhità triõavasya viùñutiþ pratitiùñhati ya etayà stute saptabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa ekayà navabhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa pa¤cabhir ekàda÷abhyo hiï karoti sa pa¤cabhiþ sa tisçbhiþ sa tisçbhir udyatã triõavasya viùñutiþ etayà vai devàþ svargaü lokam àyan svargakàmaþ stuvãta svargasya lokasya samaùñyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvàno 'bhikràmantã viùñutir abhikràntyà evàbhikràntena hi yaj¤asyardhnoti tasmàd etayà stotavyam çddhyà eva ekàda÷abhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa saptabhiþ sa ekayaikàda÷abhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa saptabhir ekàda÷abhyo hiï karoti sa saptabhiþ sa ekayà sa tisçbhiþ anto vai trayastriü÷aþ paramo vai trayastriü÷a stomànàü saptabhir vihitaikà paricarà sapta gràmyàþ pa÷avo yajamànaþ paricarà yat saptabhir vidadhàty ekà paricarà bhavati yajamànam eva tad antataþ pa÷uùu pratiùñhàpayaty eùà vai pratiùñhità trayastriü÷asya viùñutiþ pratitiùñhati ya etayà stute ekàda÷abhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa pa¤cabhiþ sa tisçbhir ekàda÷abhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sa pa¤cabhir ekàda÷abhyo hiï karoti sa pa¤cabhiþ sa tisçbhiþ sa tisçbhir nedãyaþsaükramà anto vai trayastriü÷o yathà mahàvçkùasyàgraü sçptvà nedãyaþsaükramàt saükràmaty evam etan nedãyaþsaükramayà nedãyaþsaükramàt saükràmati pa¤cabhir vihitàs tisraþ paricaràþ pàïktàþ pa÷ava etàvàn puruùo yadàtmà prajà jàyà yat pa¤cabhir vidadhàti tisraþ paricarà bhavanti yajamànam eva tat pa÷uùu pratiùñhàpayati pa÷umàn bhavati ya etayà stute navabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa pa¤cabhiþ sa ekayaikàda÷abhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa saptabhis trayoda÷abhyo hiï karoti sa saptabhiþ sa tisçbhir udyatã trayastriü÷asya viùñutiþ etayà vai devàþ svargaü lokam àyan svargakàmaþ stuvãta svargasya lokasya samaùñyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvàno 'gràd agraü rohaty abhikràmantã viùñutir abhikràntyà evàbhikràntena hi yaj¤asyardhnoti tasmàd etayà stotavyam çddhyà eva trayoda÷abhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa pa¤cabhiþ sa pa¤cabhir ekàda÷abhyo hiï karoti sa pa¤cabhiþ sa tisçbhiþ sa tisçbhir navabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ pratyavarohiõãtrayastriü÷asya viùñutiþ yathà mahàvçkùasyàgraü sçptvà ÷àkhàyàþ ÷àkhàm àlambham upàvarohed evam etayemaü lokam upàvarohati pratiùñhityai trivçtà praiti trivçtodeti pràõà vai trivçt pràõenaiva praiti pràõam abhyudeti sarvam àyur eti na puràyuùaþ pramãyate ya etayà stute tàm etàü karadviùa upàsate tasmàt te sarvam àyur yanti pa¤cada÷abhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa pa¤cabhir ekàda÷abhyo hiï karoti sa pa¤cabhiþ sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ saptabhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa ekayà sa tisçbhiþ yo vai trayastriü÷am ekaviü÷e pratiùñhitaü veda pratitiùñhati pratiùñhà và ekaviü÷aþ stomànàü yad etàþ sapta trayastriü÷asyottamà bhavanti saptavidhaikaviü÷asya viùñutir ekaviü÷a eva tat trayastriü÷aü pratiùñhàpayati pratitiùñhati ya etayà stute aùñàbhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa catasçbhiþ sa ekayàùñàbhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa catasçbhir aùñàbhyo hiï karoti sa catasçbhiþ sa ekayà sa tisçbhiþ pa÷avo vai chandogà yad aùñàbhyo-'ùñàbhyo hiï karoti aùñà÷aphàþ pa÷avaþ ÷apha÷as tat pa÷ån àpnoti catasçbhir vihitaikà paricarà catuùpàdàþ pa÷avo yajamànaþ paricarà yac catasçbhir vidadhàty ekà paricarà bhavati yajamànam eva tat pa÷uùu pratiùñhàpayaty eùà vai pratiùñhità caturviü÷asya viùñutiþ pratitiùñhati ya etayà stute pa¤cada÷abhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa ekàda÷abhiþ sa ekayà caturda÷abhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa da÷abhiþ pa¤cada÷abhyo hiï karoti sa ekàda÷abhiþ sa ekayà sa tisçbhiþ brahmaõo và àyatanaü prathamà kùatrasya madhyamà vi÷a uttamà yat pa¤cada÷inyau pårve bhavata÷ caturda÷ottamà brahmaõi caiva tat kùatre caujo vãryaü dadhàti brahmaõe caiva tat kùatràya ca vi÷am anugàü karoti kùatrasyevàsya prakà÷o bhavati ya etayà stute astomà và ete yac chandogà ayujo hi stomà yugmanti chandàüsi yad eùà yujinã catu÷catvàriü÷asya viùñutis tenàstomàþ eùà vai pratiùñhità catu÷catvàriü÷asya viùñutiþ pratitiùñhait ya etayà stute caturda÷abhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa da÷abhiþ sa ekayà pa¤cada÷abhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa ekàda÷abhiþ pa¤cada÷abhyo hiï karoti sa ekàda÷abhiþ sa ekayà sa tisçbhir nirmadhyà astãva và ayaü loko 'stãvàsau chidram ivedam antarikùaü yad eùà nirmadhyà bhavatãmàn eva lokàn anu prajàyate pra prajayà pra pa÷ubhir jàyate ya etayà stute pa¤cada÷abhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa ekàda÷abhiþ sa ekayà pa¤cada÷abhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa ekàda÷abhiþ caturda÷abhyo hiï karoti sa da÷abhiþ sa ekayà sa tisçbhiþ àjyànàü prathamà pçùñhànàü dvitãyokthànàü tçtãyà yàjyànàü sà hotur yà pçùñhànàü sà maitràvaruõasya yokthànàü sà bràhmaõàcchaüsino yaiva hotuþ sàcchàvàkasya yà pçùñhànàü sahotur yokthànàü sà maitràvaruõasya yàjyànàü sà bràhmaõàcchaüsino yaiva hotuþ sàcchàvàkasya yokthànàü sà hotur yàjyànàü sà maitràvaruõasya yà pçùñhànàü bràhmaõàcchaüsino yaiva hotuþ sàcchàvàkasya sarvà àjyeùu sarvàþ pçùtheùu sarvà uktheùu pa÷avo vai samãùantã yad eùà sarvàõi savanàny anusaücaraty anusavanam evainaü pa÷ubhiþ samardhayati pa÷uman bhavati ya etayà stute ùoóa÷abhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa dvada÷abhiþ sa ekayà ùoóa÷abhyo hiï karoti sa ekayà sa tisçbhiþ sa dvàda÷abhiþ ùoóa÷abhyo hiï karoti sa dvàda÷abhiþ sa ekayà sa tisçbhiþ anto và aùñàcatvàriü÷aþ pa÷ava÷ chandogà yat ùoóa÷abhyaþ-ùoóa÷abhyo hiï karoti ùoóa÷akalàþ pa÷avaþ kalà÷as tat pa÷ån àpnoti dvàda÷abhir vihitaikà paricarà dvàda÷amàsàs saüvvatsaro yajamànaþ paricarà yad dvàda÷abhir vidadhàty ekà paricarà bhavati yajamànam eva tad antatas saüvvatsare pa÷uùu pratiùñhàpayaty eùà vai pratiùñhitàùñàcatvàriü÷asya viùñutiþ pratitiùñhati ya etayà stute ùoóa÷abhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa da÷abhiþ sa tisçbhiþ ùoóa÷abhyo hiï karoti sa tisçbhiþ sa tisçbhiþ sa da÷abhiþ ùoóa÷abhyo hiï karoti sa da÷abhiþ sa tisçbhiþ sa tisçbhir nedãyaþsaükramà anto và aùñàcatvàriü÷o yathà mahàvçkùasyàgraü sçptvà nedãyaþsaükramàt saükràmaty evam etan nedãyaþsaükramayà nedãyaþsaükramàt saükràmati da÷abhir vihità tisraþ paricarà da÷àkùarà viràó etàvàn puruùo yad àtmà prajà jàyà yad da÷abhir vidadhàtt tisraþ paricarà bhavanti yajamànam eva tad viràjy annàdye 'ntataþ pratiùñhàpayaty annàdo bhavati ya etayà stute gàvo và etat sattram àsata tàsàü da÷asu màssu ÷çïgaõy ajàyanta tà abruvannaràþ smottiùñhàmopa÷à no 'j¤ateti tà udatiùñhan tàsàü tv evàbruvann àsàmahà evemau dvàda÷au màsau saüsaüvvatsaram àpayàmeti tàsàü dvàda÷asu màþsu ÷çïgàõi pràvartanta tàþ sarvam annàdyam àpnuvaüs tà etàs tåparàs tasmàt tàþ sarvàn dvàda÷amàsaþ prerate sarvaü hi tà annàdyam àpnuvan sarvam annàdyam àpnoti ya evaüv veda prajàpatir và idam eka àsãt so 'kàmayata bahu syàü prajàyeyeti sa etam atiràtram apa÷yat tam àharat tenàhoràtre pràjanayat yad eùo 'tiràtro bhavaty ahoràtre eva prajanayanty ahoràtrayoþ pratitiùñhanty etàvàn vàva saüvvatsaro yad ahas ca ràtri÷ càhoràtràbhyàm eva tat saüvvatsaram àpnuvanti yaj jyotiùñomo bhavati yaj¤amukhaü tad çdhnuvanti yad uktho yaj¤akrator anantarayàya yad ràtriþ sarvasyàptyai sa etàn stomàn apa÷yat jyotir gaur aur itãme vai lokà ete stomà ayam eva jyotir ayaü madhyamo gaur asàv uttama àyuþ yad ete stomà bhavantãmàn eva lokàn prajanayanty eùu lokeùu pratitiùñhanti sa etaü tryahaü punaþ pràyauïkta tena ùaóahena ùañkratån pràjanayat yad eùa ùaóaho bhavati çtån eva prajanayanti çtuùu pratitiùñhanti sa etaü ùaóahaü punaþ pràyuïkta tàbhyàü dvàbhyàü ùaóahàbhyàü dvàda÷amasaþ pràjanayat yad etau ùaóahau bhavato màsàn eva prajanayanti màseùu pratitiùñhanti sa etau dvau ùaóahau punaþ prayuïkta tai÷ caturbhiþ ùaóahai÷ caturviü÷atim ardhamàsàn pràjanayat yad ete catvàraþ ùaóahà bhavanty ardhamàsàn eva prajanayanty ardhamàseùu pratitiùñhanti sa idaü bhuvanaü prajanayitva pçùñhyena ùaóahena vãryam àtmany adhatta yad eùaþ pçùñhyaþ ùaóaho bhavati vãrya evàntataþ pratitiùñhanti tena màsàn saüvvatsaraü pràjanayad yad eùa màso bhavati saüvvatsaram eva prajanayanti saüvvatsare pratitiùñhanti pràyaõãyam etad ahar bhavati pràyaõãyena và ahnà devàþ svargaü lokaü pràyan yat pràyaüs tat pràyaõãyasya pràyaõãyatvam tasmàt pràyaõãyasyàhna çtvijà bhavitavyam etad dhi svargasya lokasya nediùñhaü ya etasyartviï na bhavati hãyate svargàl lokàt caturviü÷aü bhavati caturviü÷atyakùarà gàyatrã tejo brahmavarcasaü gàyatrã teja eva brahmavarcasam àrabhya prayanti caturviü÷aü bhavati caturviü÷o vai saüvvatsaraþ sàkùàd eva saüvvatsaram àrabhante yàvatya÷ caturviü÷asyokthasya stotrãyàs tàvatyaþ saüvvatsarasya ràtrayaþ stotrãyàbhir eva tat saüvvatsaram àpnuvanti pa¤cada÷astotràõi bhavanti pa¤cada÷àrdhamàsasya ràtrayo 'rdhamàsa÷a eva tat saüvvatsaram àpnuvanti pa¤cada÷a stotràõi pa¤cada÷a÷astràõi samàso màsa÷a eva tat saüvvatsaram àpnuvanti tad àhur ãrma iva và eùà hotrà yad acchàvàkyà yad acchàvàkam anusaütiùñhata ã÷varermà bhavitor iti yady ukthaü smàtraikakubha¤codvaü÷ãya¤càntataþ pratiùñhàpye vãryaü và ete samanã vãrya evàntataþ pratitiùñhanti atho khalv àhur agniùñomam eva kàryam eùa vai yaj¤aþ svargyo yad agniùñoma årdhvo hi hotàram anusaütiùñhate dvàda÷astotràõy agniùñomo dvàda÷a màsàþ saüvvatsaras tena saüvvatsarasaümito dvàda÷a stotraõi dvàda÷a ÷astràõi tac caturviü÷ati÷ caturviü÷atir ardhamàsàþ saüvvatsaras tena saüvvatsarasaümitaþ atho khalv àhur uktham eva kàryam ahnaþ samçddhyai sarvàõi råpàõi kriyante sarvaü hy etàhnàpyate pavante vàjasàtaye somàþ sahasrapàjasa iti sahasravatã pratipat kàryà saüvvatsarasya råpaü sarvan evainàn etayà punàti sarvàn abhivadati atho khalv àhuþ pavasva vàco agriya ity eva kàryà mukhaü và etat saüvvatsarasya yad vàco 'graü mukhata eva tat saüvvatsaram àrabhante mithunam iva và eùà vyàhçtiþ pavasveti puüso råpaü vàca iti striyàþ someti puüso råpaü citràbhir iti striyà mithunam evaibhyo yaj¤amukhe dadhàti prajananàya agne yuïkùvà hi ye taveti jaràbodhãyam agniùñoma sàma kàryaü yuktenaiva saüvvatsareõa prayanti caturviü÷atyakùaràsu bhavati caturviü÷asya råpam atho khalv àhur yaj¤àyaj¤ãyam eva kàryam panthà vai yaj¤àyaj¤ãyaü patha eva tan na yanti abhãvarto brahmasàma bhavati abhãvartena vai devàþ svargaü lokam abhyavartanta yad abhãvarto brahmasàma bhavati svargasya lokasyàbhivçttyai ekàkùaraõidhano bhavaty ekàkùarà vai vàg vàcaiva tad àrabhya svargaü lokaü yanti sàmneto yanty çcà punar àyanti sàma vai asau loka çg ayaü yad itaþ sàmnà yanti svargaü lokam àrabhya yanti yad çcà punar àyanty asmin loke pratitiùñhanti yat sàmàvasçjeyur ava svargàl lokàt padyeran yad çcam anusçjeyur na÷yeyur asmàl lokàt samànaü sàma bhavaty anyo-'nyaþ pragàtho 'nyad-anyad dhi citram adhvànam avagacchann eti vçùà và eùa retodhà yad abhãvartaþ pragàtheùu reto dadhad eti yad itaþ samànaü sàma bhavaty anyo-'nyaþ pragàtho reta eva tad dadhati yat parastàt samànaþ pragàtho bhavaty anyad-anyat sàma reta eva tad dhitaü prajanayanti sàmnetaþ pragàthàü dugdhe pragàthena parastàt sàmàni dugdhe salomatvàya yo và adhvànaü punar nivartayanti nainaü te gacchanti ye 'punar nivartaü yanti te gacchati ya àstutaü kurvate yathà dugdhàm upasãded evaü tat ye nàstutaü yaü kàmaü kàmayante tam abhya÷nuvate brahmavàdino vadanti yàtayàmàþ saüvvatsarà3 ayàtayàmà3 iti te nàyàtayàmeti vaktavyaü punar anyàni stotràõi nivartanta årdhvam eva brahmasàmaiti pa¤casu màþsu bàrhatàþ pragàthà àpyante teùv àpteùu chandasã saüyujyaitavyam tisra uùõihaþ syur ekà gàyatrã tàs tisro bçhatyo bhavanti tad àhuþ saü÷ara iva và eùa cchandasàü yad dve chandasã saüyu¤jantãti catur uttarair eva cchandobhir etavyam pa÷avo vai caturuttaràõi cchandasàüsi pa÷ubhir eva tat svargaü lokam àkramam ànayanti ekaü gàyatrãm ekàham upeyur ekàmuùõiham ekàham ekàm anuùñubham ekàhaü bçhatyà pa¤camàsa iyuþ païktim ekàham upeyus triùñubhà ùaùñhaü màsam ãyuþ ÷vo viùuvàn bhaviteti jagatãm upeyuþ tad àhur anavakëptàni và etàni cchandàüsi madhyandine bçhatyà caiva triùñubhà caitavyam ete vai chandasã vãryavatã ete pratyakùaü madhyandinasya råpam rathantare 'hani bçhatã kàryaitad vai rathantarasya svam àyatanaü yad bçhatã sva eva tad àyatane rathantaraü pratitiùñhati bàrhate 'hani triùñup kàryaitad vai bçhataþ svam àyatanaü yat triùñup sva eva tad àyatane bçhadrathantare pratitiùñhantã itaþ trayastriü÷atà pragàthair etavyaü trayastriü÷ad devatà devatàsv eva pratitiùñhanto yanti caturviü÷atyaitavyaü caturviü÷atir ardhamàsàþ saüvvatsaraþ saüvvatsara eva pratitiùñhanto yanti dvàda÷abhir etavyaü dvàda÷a màsàþ saüvvatsaraþ saüvvatsara eva pratitiùñhanto yanti ùaóbhir etavyaü ùaó çtava çtuùv eva pratitiùñhanto yanti caturbhir etavyaü catuùpàdàþ pa÷avaþ pa÷uùv eva pratitiùñhanto yanti tribhir etavyaü traya ime lokà eùv eva lokeùu pratitiùñhanto yanti dvàbhyàm etavyaü dvipàd yajamànaþ svargasya lokasyàkràntyà anyenànyena hi padà puruùaþ pratitiùñhann eti svarasàmàna ete bhavante svarbhànur và àsur àdityaü tamasàvidhyat taü devàþ svarair aspçõvan yat svarasàmàno bhavanty àdityasya spçtyai parair vai devà àdityaü svargaü lokam apàrayan yad aparayaüs tat paràõàü paratvaü pàrayanty enaü paràõi ya evaüv veda saptada÷à bhavanti prajàpatir vai saptada÷aþ prajàpatim evopayanti anuùñup chandaso bhavanty ànuùñubho vai prajàpatiþ sàkùàd eva prajàpatim àrabhante trayaþ purastàt trayaþ parastàd bhavanti devà và àdityasya svargàl lokàd avapàdàd abibhayus tam etaiþ stomaiþ saptada÷air adçühan yad ete stomàbhavanty àdityasya dhçtyai catustriü÷à bhavanti varùma vai catustriü÷o varùmaõaivainaü saümimate tasya paràcãnàtipàdàd abibhayus taü sarvaiþ stomaiþ +paryàrùan vi÷vajidabhijidbhyàü vãryaü và etau stomau vãryeõaiva tad àdityaü paryuùanti dhçtyai anavapàdàyànatipàdàya tad àhuþ kartapraskanda iva và eùa yat trayastriü÷ata+þ saptada÷am upayantãti pçùñhyo 'ntaraþ kàryaþ tasya yat saptada÷am ahas tad uttamaü kàryaü salomatvàya tad àhur udaraü và eùa stomànàü yat saptada÷o yat saptada÷aü madhyato nirhareyur a÷anàyavaþ prajàþ syur a÷anàyavaþ sattriõaþ trayastriü÷àd eva saptada÷a upetyo varùma vai trayastriü÷o varùma saptada÷o varùmaõa eva tad varùmàbhisaükràmanti nànàhur ukthàþ kàryà3 iti yady ukthàþ syuþ pa÷avo và ukthàni ÷àntiþ pa÷avaþ ÷àntenaiva tad viùuvantam upayanti tad àhur vivãvadham iva và etad yad agniùñomo viùuvàn agniùñomau vi÷vajidabhijitàv athetara ukthàþ syur iti agniùñomà eva sarve kàryàþ vãryaü và agniùñomo vãrya eva madhyataþ pratitiùñhanti nava saüstutà bhavanti nava pràõàþ praõeùv eva pratitiùñhanti viùuvàn eùa bhavati devaloko và eùa yad viùuvàn devaokam eva tad abhyàrohanti ekaviü÷o bhavaty ekaviü÷o và asya bhuvanasyàditya àdityalokam eva tad abhyàrohanti dvàda÷a màsàþ pa¤cartavas traya ime lokà asàv àditya ekaviü÷aþ madhyata eva yaj¤asya pratitiùñhanti vàyo ÷ukro ayàmi ta iti ÷ukravatã pratipad bhavaty àdityasya råpam vàyur và etaü devatànàm àna÷e 'nuùñup chandasaü yad ato 'nyà pratipat syàt pradahet yanti và ete pràõàdityàhur ye gàyatryàþ pratipado yantãti yad vayavyà bhavanti tena pràõàn na yanti pràõo hi vàyuþ atho ÷amayanty evainam etayà ÷antir hi vàyuþ à yàhi somapãtaya iti saumã pàvamànã niyutvatã bhavati pa÷avo vai niyutaþ ÷àntiþ pa÷avaþ ÷àntenaiva tad àdityam upayanti divàkãrtyasàmà bhavati svarbhànur và àsur àdityaü tamasàvidhyat tasya devà divàkãrtyais tamo 'pàghnan yad divàkãrtyàni bhavanti tama evàsmàd apaghnanti ra÷mayo và eta àdityasya yad divàkãrtyàni ra÷mibhir eva tad àdityaü sàkùàd àrabhante bhràjàbhràje pavamànamukhe bhavato mukhata evàsya tàbhyàü tamo 'paghnanti mahàdivàkãrtyaü ca vikarõaü ca madhyato bhavato madhyata evàsya tàbhyàü tamo 'paghnanti bhàsam antato bhavati patta evàsya tena tamo 'paghnanti da÷astobhaü bhavti da÷àkùarà viràó viràjy eva pratitiùñhanti yat tv ity àhuþ ùaóbhir ito màsair adhvànaü yanti ùaóbhiþ punar àyanti kva tarhi svargo loko yasya kàmàya sattram àsata iti mårdhànaü diva iti svargaü lokam àrabhante aratiü pçthivyà ity asmiü loke pratitiùñhanti vai÷vànaram çta àjàtam agnim iti viùuvata eva tad råpaü kriyate kaviü samràjam atitihiü janànàm ity annàdyam evopayanti àsan nàpàtraü janayanta devà iti jàyanta eva tat triùñub jagatãùu bhavati traiùñubhjàgato và àdityo yad ato 'nyàsu syàd ava svargàl lokàt padyeran samràóvatãùu bhavati sàmràjyaü vai svargo lokaþ svarga eva loke pratitiùñhanti àtmà và eùa saüvvatsarasya yad viùuvàn pakùàv etàv abhito bhavato yena ceto 'bhãvartena yanti ya÷ ca parasmàt pragàtho bhavati tàv ubhau viùuvati kàryau pakùàv eva tad yaj¤asyàtman pratidadhati svargasya lokasya samaùñyai indra kratuü na àbhareti pragàtho bhavati vasiùñho và etaü putrahato 'pa÷yat sa prajayà pa÷ubhiþ pràjàyata yad eùa pragàtho bhavati prajàtyai jãvà jyotir a÷ãmahãti ye vai svasti saüvvatsaraü saütaranti te jãvà jyotir a÷nuvate màno aj¤àtà vçjanà duràdhyo mà÷ivàso 'vakramur iti ye vai stenà ripavas te duràdhyas tàn eva tad atikràmati tvayà vyayaü pravataþ ÷a÷vatãr apo 'ti ÷åra taràma so 'tisaüvvatsaro vai pravataþ ÷a÷vatãr apas tam eva tat taranti adyàdyà÷vaþ ÷vas tvàm idà hyo naro vayam enam idà hya iti saütanayaþ pragàthà bhavanti teùàm ekaþ kàryaþ salomatvàya ÷vastanam evàbhisaütanvanti atho khalv àhur indra kratuü na àbharety eva kàryaü samçddhyai pratyavarohiõo màsà bhavanti yathà và ito vçkùaü rohanty evam enaü pratyavarohanti svargam eva lokaü råóhvàsmiül loke pratitiùñhanti gau÷ càyu÷ ca stomau bhavataþ dvipàd yajamànaþ pratiùñhityai ånàtiriktau bhavata ånàtiriktaü và anu prajàþ prajàyante prajàtyai vairàjau bhavato 'nnaü viràó annàdya eva pratitiùñhanti dvàda÷àhasya da÷àhàni bhavanti viràó và eùà samçddhà yad da÷àhàni viràjy eva samçddhàyàü pratitiùñhanti pçùthàni bhavanti vãryaü vai pçùñhàni vãrya eva pratitiùñhanti cchandomà bhavanti pa÷avo vai cchandomàþ pa÷uùv eva pratitiùñhanty athaitad da÷amam ahar àptastomam àptacchanda àptavibhaktikam aniruktaü pràjàpatyam yad adhyàhur ati tad recayanti tasmàn na vyucyam parokùam anuùñubham upayanti prajàpatir và anuùñub yat pratyakùam upeyuþ prajàpatim çccheyuþ yo vai sattrasya sad veda sad bhavati vàmadevyaü vai sàmnàü sad agnir devatànàü viràñ chandasàü trayastriü÷aþ stomànàü tàny eva tad ekadhà saübhçtyottiùñhanti brahmavàdino vadanti yataþ sattràd udasthàtà3sthità3d iti ye rathantareõa stutvottiùñhanti te yata uttiùñhanti tàn bråyàd apratiùñhànà bhaviùyantãti ye bçhatà stutyottiùñhanti te sthitàd uttiùñhanti tàn bråyàt sthàyukaiùàü ÷rãr bhaviùyati na vasãyàüso bhaviùyantãti ye vàmadevyena stutvottiùñhanti te sataþ sad abhyuttiùñhanti pårõàt pårõam àyatanàd àyatanam antarikùàyatanà hi prajà trayastriü÷adakùaràsu bhavati trayastriü÷addevatàsv eva pratiùñhàyottiùñhanti pràjàpatyaü vai vàmadevyaü prajàpatàv eva pratiùñhàyottiùñhanti pa÷avo vai vàmadevyaü pa÷uùv eva pratiùñhàyottiùñhanti patnãþ saüyàjya prà¤ca udetyàyaü sahasramànava ity aticchandasàhavanãyam upatiùñhante ime vai lokà aticchandà eùv eva lokeùu pratitiùñhanti gor iti nidhanaü bhavati viràjo và etad råpaü yad gaur viràjy eva pratitiùñhanti pratya¤caþ prapadya sàrparàj¤yà çgbhiþ stuvanti arbudaþ sarpa etàbhir mçtàü tvacam apàhata mçtàm evaitàbhirs tvacam apaghnate iyaü vai sàrparàj¤y asyàm eva pratitiùñhanti tisçbhiþ stuvanti traya ime lokà eùv eva pratitiùñhanti manasopàvartayati manasà hiï karoti manasà prastauti manasodgàyati manasà pratiharati manasà nidhanam upayanty asamàptasya samàptyai yad vai vàcà na samàpnuvanti manasà tat samàpnuvanti pari÷rite stuvanti brahmaõaþ parigçhãtyai brahmodyaü vadanti brahmavarcasa eva pratitiùñhanti caturhotàraü hotà vyàcaùñe stutam eva tad anu÷aüsati nahi tat stutaü yad ananu÷astam prajàpatiü parivadanty àptvevainaü tad vyàcakùate tàvad àpàmainam iti gçhapatir audumbarãü dhàrayati gçhapatir và årjo yantorjam evaibhyo yacchati vàcaü yacchanti dugdhànãva vai tarhi chandasàüsi yàtayàmàny antargatàni tàny eva tad rasenàpyàyayanti atho ÷vastanam evàbhisaütanvanti àtmadakùiõaü và etad yat sattram yadà vai puruùa àtmano 'vadyati yaü kàmaü kàmayate tam abhya÷nute dvàbhyàü lomàvadyati dvàbhyàü tvacaü dvàbhyàü màüsaü dvàbhyàm asthi dvàbhyàü majjànaü dvàbhyàü pãva÷ ca lohitaü ca ÷ikhà anupravapante pàpmànam eva tad apaghnate laghãyàüsaþ svargaü lokam ayàmeti atho gavàm evànuråpà bhavanti sarvasyànnàdyasyàvaruddhyai prajàpatiþ prajà asçjata so 'ricyata so 'padyata taü devà abhisamagacchanta te 'bruvan mahad asmai vrataü saübharàma yad imaü dhinavad iti tasmai yat saüvvatsaram annaü pacyate tat samabharaüs tad asmai pràyacchaüs tad avrajayat tad enam adhinon mahan maryà vrataü yad imam adhinvãd iti tan mahàvratasya mahàvratatvam prajàpatir vàva mahàüs tasyaitad vratam annam eva tad àhur madhyaþ saüvvatsarasyopetyaü madhyato và annaü jagdhaü dhinoti tad v àhur yan madhyata upayanty ardham annàdyasyàpnuvanty ardhaü sambañ kurvantãty upariùñàd eva saüvvatsarasyopetyaü saüvvatsare và annaü sarvaü pacyate caturviü÷aü bhavati caturviü÷o vai saüvvatsaro 'nnaü pa¤caviü÷am yad và ada÷ caturviü÷aüpràyaõãyaü tad etad udayanãyam yat saüvvatsaram annaü saübharanti saiùà pa¤caviü÷y upajàyate vàmadevyaü mahàvrataü kàryam trivçc chiro bhavati trivçd dhy eva ÷iro loma tvag asthi pàïkta itara àtmà loma tvaï màüsam asthi majjà sakçd dhiïkçtena ÷irasà pàràcà stuvate tasmàc chiro 'ïgàni medyanti nànumedyati na kç÷yanty anukç÷yati punar abhyàvartam itareõàtmanà stuvate tasmàd itara àtmà medyati ca kç÷yati ca arkavatãùu gàyatrãùu ÷iro bhavati annaü và arko brahmavarcasaü gàyatry annàdyaü caivaibhyo brahmavarcasaü ca mukhato dadhàti pa¤cada÷asaptada÷au pakùau bhavataþ prakùàbhyàü vai yajamàno vayo bhåtvà svargaü lokam eti tàv àhuþ samau kàryau pa¤cada÷au và saptada÷au và savãvadhatvàya tad v àhur yat samau bhavata ekavãryau tarhi bhavata iti pa¤cada÷asaptada÷àv eva kàryau sàcãva vai vayaþ pakùau kçtvàpatãyaþ patati dakùiõato bçhat kàryaü dakùiõo và ardha àtmano vãryavattaraþ atho khalv àhur uttarata eva kàryaü bràhmaõàcchaüsino 'rdhàt traiùñubhaü vai bçhat traiùñubho vai bràhmaõàcchaüsã traiùñubhaþ pa¤cada÷astomaþ dakùiõato rathantaraü kàryaü maitràvaruõasyàrdhàd gàyatraü vai rathantaraü gàyatro maitràvaruõo gàyatraþ saptada÷astomaþ ekaviü÷aü pucchaü bhavati ekaviü÷o vai stomànàü pratiùñhà tasmàd vayaþ pucchena pratiùñhàyotpatati pucchena pratiùñhàya niùãdati yaj¤àyaj¤ãyaü pucchaü kàryaü yaj¤àyaj¤ãyaü hy eva mahàvratasya puccham atho khalv àhur ati÷ayaü vai dvipadàü yaj¤àyaj¤ãyaü bhadram kàryaü samçddhyai vàmadevyaü mahàvrataü kàryaü tasya gàyatraü ÷iro bçhadrathantare pakùau yaj¤àyaj¤ãyaü puccham yo vai mahàvrate sahasraü protaü veda pra sahasraü pa÷ån àpnoti tasya pràcã dik ÷iras tac chandobhiþ sahasram asàv anyataraþ pakùaþ sanakùattraiþ sàhasro 'yam anyataraþ pakùaþ sa oùadhibhi÷ ca vanaspatibhi÷ ca sàhasro 'ntarikùam àtmà tad vayobhiþ sàhasraü pratãcã dik pucchaü tad agnibhi÷ ca ra÷mibhi÷ ca sàhasraü pra sasasraü pa÷ån àpnoti ya evaüv veda tad àhur apçùñhaü vai vàmadevyam anidhanaü hãti anàyatanaü và etat sàma yad anidhanam ràjanaü mahàvrataü kàryam etad vai sàkùàd annaü yad ràjanaü pa¤cavidhaü bhavati pàïktaü hy annam hiïkàravad bhavati tena vàmadevyasya råpam nidhanavad bhavati tena prùñhasya råpam aticchandaþsu pa¤canidhanaü vàmadevyaü brahmasàma kàryam ati và eùànyàni cchandàüsi yad aticchandà aty etad anyàny ahàny ahar yan mahàvratam brahmasàmnaiva tad anyàny ahàny atimedayati pa¤canidhanaü bhavati pàïktaü hy annam ilàndam agniùñomasàma kàryam etad vai sàkùàd annaü yad ilàndam irànnaü etad iràyàm evànnàdye 'ntataþ pratitiùñhanti samudro và etac chandaþ salilaü loma÷aü samudra iva khalu vai sa bhavati salila iva loma÷a iva yo bhavati tasmàd etàsu kàryaü samçddhyai vratam iti nidhanaü bhavati mahàvratasyaiva tad råpaü kriyate svar iti bhavati svargasya lokasya samaùñyai ÷akuna iti bhavati ÷akuna iva vai yajamàno vayo bhåtvà svargaül lokam eti yaj¤àyaj¤ãyam agniùñomasàma kàryam yad và anyà vàï nàtivadet tad agniùñomasàma kàryaü na vai vàg vàcam ativadati vàg yaj¤àyaj¤ãyaü vàcy evàntataþ pratitiùñhanti vàravantãyam agniùñomasàma kàryam agnir và idaü vai÷vànaro 'dahan naitasmàd devà abibhayus taü varaõa÷àkhayàvàrayanta yad avàrayanta tasmàd vàravantãyam tasmàd varaõo bhiùajya etena hi devà àtmànam atràyanta tasmàd bràhmaõo vàraõena na pibed vai÷vànaraü necchamayà iti pa÷avo vai vàravantãyaü ÷àntiþ pa÷avaþ ÷àntàd eva tat saüvvatsaràd uttiùñhanti pràõena purastàd àhavanãyam upatiùñhante pràõam eva taj jayanti apànena pa÷càt puccham upatiùñhante apànam eva taj jayanti vratapakùàbhyàü pakùàv upatiùñhante di÷a eva taj jayanti prajàpater hçdayenàpikakùam upatiùñhante jyaiùñhyam eva taj jayanti vasiùñhasya nihavena càtvàlam upatiùñhante svargam eva tal lokam àotvà ÷riyaü vadante vai÷vadevyàm çci bhavati vi÷varåpaü vai pa÷ånàü råpaü pa÷ån eva taj jayanti sattrasyarddhyàgnãdhram upatiùñhanta çddhàv eva pratitiùñhanti caturakùaràõidhanaü bhavati catuùpàdàþ pa÷avaþ pa÷uùv eva pratitiùñhanti àtamitor nidhanam upayanty àyur eva sarvam àpnuvanti ÷lokànu÷lokàbhyàü havirdhàne upatiùñhante kãrtim eva taj jayanti yàmena màrjàlãyam upatiùñhante pitçlokam eva taj jayanti àyurõavastobhàbhyàü sada upatiùñhante brahma caiva tat kùatraü ca jayanti ç÷yasya sàmnà gàrhapatyam upatiùñhante indraü sarvàõi bhåtàny astuvaüs tasyar÷ya ekam aïgam astutam acàyat tad asyaitenàstaut tenàsya priyaü dhàmopàgacchat priyam evàsyaitena dhàmopagacchanti yat paro'kùaü nidhanam upeyur hrãtamukhaü pratimu¤ceran pratyakùam upayanti hrãtamukham evàpajayanti àsandãm àruhyodgàyati devasàkùya eva tad upariùadyaü jayati audumbarã bhavaty årg udumbara årjam evàvarunddhe pràde÷amàtrã bhavaty asya lokasyànuddhànàya chandobhir àrohati svargam eva tal lokam àrohati chandobhir upàvarohaty asmiü loke pratitiùñhati sarveõàtmanà samuddhçtyodgeyam eùu lokeùu ned vyàhito 'sànãti ekasyàü stotrãyàyàm astutàyàü pàdàv upàharati saha nidhanena pratiùñhàm upayanty eùeùv eva lokeùu pratitiùñhante preïkhàm àruhya hotà ÷aüsati mahasa eva tad råpaü kriyate yadà vai prajà maha àvi÷ati preïkhàs tarhy àrohanti phalakam àruhyàdhvaryuþ pratigçõàti kårcàn itare 'dhyàsata årdhvà eva tad utkràmanto yanti abhigaràpagarau bhavato nindaty enàn anyaþ prànyaþ ÷aüsati ya enàn nindati pàpmànam eùàü so 'pahanti yaþ pra÷aüsati yad evaiùàü suùñutaü su÷astaü tat so 'bhigçõàti ÷ådràryau carmaõi vyàyacchete tayor àryaü varõam ujjàpayanti devà÷ ca và asurà÷ càditye vyàyacchantas taü devà abhyajayaüs tato devà abhavan / paràsurà abhavann àtmanà paràsya bhràtçvyo bhavati ya evaüv veda yadàryaü varõam ujjàpayanty àtmànam eva tad ujjàpayanti parimaõóalaü carma bhavaty àdityasyaiva tad råpaü kriyate sarvàsu sraktiùu dundubhayo vadanti yà vanaspatiùu vàk tàm eva taj jayanti bhåmidundubhir bhavati yà pçthivyàü vàk tàm eva taj jayanti sarvà vàco vadanti yeùu lokeùu vàk tàm eva taj jayanti saünaddhàþ kavacinaþ pariyantãndriyasyaiva tad råpaü kriyate 'tho mahàvratam eva mahayanti sarve sahartvijo mahàvratena stuvãran adhvaryuþ ÷irasodgàyan maitràvaruõo dakùiõena pakùeõa bràhmaõàcchaüsy uttareõa gçhapatiþ pucchenodgàtàtmanà tad yady evaü kuryur ekaikayà stotrãyayàstutayodgàtàram abhisameyuþ tisçbhir udgàtàtmana udgãyàtha yà ÷irasaþ stotrãyà tàü dadhyàd aparàbhis tisçbhir udgãyàtha yà dakùiõasya pakùasya stotrãyà tàü dadhyàd aparàbhis tisçbhir udgãyàtha yottarasya pakùasya stotrãyà tàü dadhyàt tisçbhir vaikayà và stutaü syàd atha yà pucchasya stotrãyà tàü dadhyàt àtmany eva tad aïgàni pratidadhati svargasya lokasya samaùñyai atho khalv àhuþ katham adhvaryur bahvçcaþ sàma gàyed ity udgàtaiva sarveõodgàyet tad eva samçddhaü samçddhàv eva pratitiùñhanti havirdhàne ÷irasà stutvà saürabdhàþ pratya¤ca eyus te dakùiõena dhiùõyàn parãtya pa÷càn maitràvaruõasya dhiùõyasyopavi÷ya rathantareõa pa¤cada÷ena stuvãraüs ta uda¤caþ saüsarpeyur jaghanena hotur dhiùõyaü pa÷càd bràhmaõàcchaüsino dhiùõyasyopavi÷ya bçhatà saptada÷ena stuvãraüs te yenaiva prasarpeyus tena punar niþsçpyottareõàgnãdhraü parãtya pa÷càd gàrhapatyasyopavi÷ya pucchenaikaviü÷ena stuvãraüs te yenaiva niþsarpeyus tena punaþ prasçpya yathàyatanam upavi÷yàsandãm àruhyodgàtàtmanodgàyati taü patnyo 'paghàñilàbhir upagàyanty àrtvijyam eva tat patnyaþ kurvanti saha svargaül lokam ayàmeti kule-kule 'nnaü kriyate tad yat pçccheyuþ kim idaü kurvantãtãme yajamànà annam atsyantãti bråyuþ yo vai dãkùitànàü pàpaü kãrtayati tçtãyam evàü÷aü pàpmano haraty annàdas tçtãyaü pipãlikàs tçtãyam parimàdbhi÷ caranti tvak ca và etal loma ca mahàvratasya yat parimàdas tvacaü caiva tal loma ca mahàvratasyàptvàvarundhate vàõaü vitanvanty anto vai vàõo 'nto mahàvratam antenaiva tad antam abhivàdayanti ÷atatantrãko bhavati ÷atàyur vai puruùaþ ÷atavãryaþ tam ullikhet pràõàya tvàpànàya tvà vyànàya tveti pràõàpànavyànàn eva tad àptvàvarundhate pari kumbhinyo màrjàlãyaü yantãdaü madhv idaü madhv iti saghoùà eva tad vayo bhåtvà saha svargaül lokaü yanti devà vai vàcaü vyabhajanta tasyà yo raso 'tyaricyata tad gaurãvitam abhavad anuùñubham anu pariplavate vàg anuùñub vàco raso gaurãvitam yad gaurãvitenànvahaüs stuvate vàcy eva tad vàcà rasaü dadhati rasavad vàcà vadati ya evaüv vedeti dvyudàsaü bhavati svargasya và etau lokasyàvasànade÷au pårveõaiva pårvam ahaþ saüsthàpayanty uttareõottaram ahar abhyativadanti etad vai yaj¤asya ÷vastanaü yad gaurãvitaü yad gaurãvitam anusçjeyur a÷vastanà aprajasaþ syuþ saü và anyo yaj¤as tiùñhata ity àhur vàg eva na saütiùñhata iti yad gaurãvitam anvahaü bhavati vàcam eva tat punaþ prayu¤jate svarõidhanam anvahaü bhavati devakùetraü và ete 'bhyàrohanti ye svarõidhanam upayanti sa u vai sattriõaþ sattram upanayed ity àhur ya enàn devakùetram abhyàrohed iti na vai devakùetra àsãna àrtim àrchati yat svarõidhanam anvahaü bhavati naiva kàü canàrtim àrchanti cyavante và ete 'smàl lokàd ity àhur ye svarõidhanam upayantãti yad çcà svaråpaü yanty asmiü loke pratitiùñhanti yad ekàro 'tarikùe yat sàmnàmuùmint sarveùu lokeùu pratitiùñhanti svarõidhanena tuùñuvànàþ suj¤ànaü bhavati devà vai svargaül lokaü yanto 'j¤àtàd abibhayus ta etat saüj¤ànam apa÷yaüs tena j¤àtram agacchan yat suj¤ànam anvahaü bhavati j¤àtram eva gacchanti ye vai vàcam annam àdayanty annàdà bhavanti ye vitarùayanti rukùà bhavanti gaurãvitaü ÷yàvà÷vaü nihava etàni vai sàmàni vàco 'nnam eteùàü vàg annaü yad etàni na cyavante vàcam eva tad annam àdayanti tena sarve 'nnàdà bhavanti abhikràntàpakràntàni bhavanty abhikràntàpakràntaü vai vàco råpam plavo 'nvahaü bhavati samudraü và ete prasnànti ye saüvvatsaram upayanti yo và aplavaþ samudraü prasnàti na sa tata udeti yat plavo bhavati svargasya lokasya samaùñyai ati vi÷vàni durità taremeti yad evaiùàü duùñutaü duþ÷astaü tad etena taranti okonidhanaü ùaóahamukhe bhavati paràü và ete paràvataü gacchanti ye ùaóahasyàntaü gacchanti yadokonidhanaü ùaóahamukhe bhavati praj¤àtyai yadà vai puruùaþ svam oka àgacchati sarvaü tarhi prajànàti sarvam asmai divà bhavati ekàùñakàyàü dãkùeran eùà vai saüvvatsarasya patnã yad ekàùñakaitasyàü và gatàü ràtriü vasati sàkùàd eva tat saüvvatsaram àrabhya dãkùante tasya sàniryà yad apo' nabhinandanto 'bhyavayanti vicchinnaü và ete saüvvatsarasyàbhidãkùante ya ekàùñakàyàü dãkùante 'ntanàmànàv çtå bhavete àrtaü và ete saüvvatsarasyàbhidãkùante ye 'ntanàmànàv çtå abhidãkùante tasmàd ekàùñakàyàü na dãkùyam phàlgune dãkùeran mukhaü và etat saüvvatsarasya yat phàlguno mukhata eva tat saüvvatsaram àrabhya dãkùante tasya sàniryà yat saümeghe viùuvàn saüpadyate citràpårõamàse dãkùeran cakùur và etat saüvvatsarasya yac citràpårõamàso mukhato vai cakùur mukhata eva tat saüvvatsaram àrabhya dãkùante tasya na niryàsti caturahe purastàt paurõamàsyà dãkùeran teùàm akàùñakàyàü krayaþ saüpadyate tenaikàùñakàü na saübañ kurvanti teùàü pårvapakùe sutyà saüpadyate pårvapakùe màsàþ saütiùñhamànà yanti pårvapakùa uttiùñhanti tàn uttiùñhataþ pa÷ava oùadhayo 'nåttiùñhanti tàn kalyàõã vàg abhivadary aràtsur ime sattriõa iti te ràdhnuvanti à và ete saüvvatsaraü pyàyayanti ya utsçjanti yathà vai dçtir àdhmàta evaü saüvvatsaro 'nutsçùño yan notsçjeyur amehena pramàyukàþ syuþ pràõo vai saüvvatsara udànà màsà yad utsçjanti pràõa evodànàn dadhati yo dãkùitaþ pramãyate yà saüvvatsarasyànutsçùñasya ÷uk sà tam çcchati tad àhur utsçjyà3ü notsçjyà3m iti yady utsçjeyur ukthàny utsçjeyus tad evotsçùñaü tad anutsçùñam atho khalv àhur ekatrikaü kàryaü tad eva sàkùàd utsçùñam abhyutùuõvanti chidro và eteùàü saüvvatsara ity àhur ye stomam utsçjantãti pa÷um àlabhante stomam eva tad àlabhante stomo hi pa÷uþ ÷va utsçùñàþ sma iti vatsàn apàkurvanti pràtaþ pa÷um àlabhante tasya vapayà pracaranti tatas savanãyenàùñàkapàlena tata àgneyenàùñàkapàlena tato dadhnaindreõa tata÷ caruõà vai÷vadevena tat pràtaþsavanaü saütiùñhante tataþ pa÷upuroóà÷enaikàda÷akapàlena tataþ savanãyenaikàda÷akapàlena tato marutvatãyenaikàda÷akapàlena tata÷ caruõaindreõa tan màdhyandinaü savanaü saütiùñhante pa÷unà pracaranti tataþ savanãyena dvàda÷akapàlena tato vai÷vadevena dvàda÷akapàlena tata÷ caruõàgnimàrutena tat tçtãyaü savanaü saütiùñhante pçùadàjyena pracarya patnãs saüyàjayanti prajàpatir akàmayata bahu syàü prajàyeyeti sa etam agniùñomam apa÷yat tam àharat tenemàþ prajà asçjata ekàda÷ena ca vai satà stotreõàgniùñomasyàsçjataikàda÷ena ca màsà saüvvatsarasya tà dvàda÷ena ca stotreõàgniùñomasya paryagçhõàd dvàda÷ena ca màsà saüvvatsarasya tasmàt prajà da÷amàso garbhaü bhçtvaikàda÷am anu prajàyante tasmàd dvàda÷aü nàbhyatiharanti dvàda÷ena hi parigçhãtàs tad ya evaüv veda pari jàtàþ prajà gçhõàti pra jàtà janayanti tàsàü parigçhãtànàm a÷vatary atyakràmat tasyà anuhàya reta àdattà tad vaóavàyàü nyamàó yasmàd vaóavà dviretàs tasmàd a÷vatary aprajà àttaretà hi tasmàd v adakùiõãyàti hi sà yaj¤am aricyatàtiriktasya dakùiõà syàt salomatvàya ùoóa÷inaþ stotredeyàtirikto vai ùoóa÷y atirikta evàtiriktàü dadàti so 'kàmayata yaj¤aü sçjeyeti sa mukhata eva trivçtam asçjata taü gàyatrã cchando 'nyasçjyatàgnir devatà bràhmaõo manuùyo vasanta çtus tasmàt trivçt stomànàü mukhaü gàyatrã cchandasàm agnir devatànàü bràhmaõo manuùyàõàü vasanta çtånàü tasmàd bràhmaõo mukhena vãryaü karoti mukhato hi sçùñaþ karoti mukhena vãryaü ya evaüv veda sa urasta eva bàhubhyàü pa¤cada÷am asçjata taü triùñup chando 'nvasçjyatendro devatà ràjanyo manuùyo grãùma çtus tasmàd ràjanyasya pa¤cada÷a stomas triùñup chanda indro devatà grãùma çtus tasmàd u bàhuvãryo bàhubhyàü hi sçùñaþ karoti bàhubhyàü vãryaü ya evaüv veda sa madhyata eva prajananàt saptada÷am asçjata taü jagatã cchando 'nvasçjyata vi÷ve devà devatà vai÷yo manuùyo varùà çtus tasmàd vai÷yo 'dyamàno na kùãyate prajananàd dhi sçùñas tasmàd u bahupa÷ur vai÷vadevo hi jàgato varùà hy asyartus tasmàd bràhmaõasya ca ràjanyasya càdyo 'dharo hi sçùñaþ sa patta eva pratiùñhàyà ekaviü÷am asçjata tam anuùñup chando 'nvasçjyata na kà cana devatà ÷ådro manuùyas tasmàc chådra uta bahupa÷ur ayaj¤iyo videvo hi na hi taü kà cana devatà 'nvasçjyata tasmàt pàdàv anejyaü nàti vardhate patto hi sçùñas tasmàd ekaviü÷astomànàü pratiùñhà pratiùñhàyà hi sçùñas tasmàd anuùñubhaü chandàüsi nànu vyåhanti pàpavasãyaso vidhçtyai vidhçtiþ pàpavasãyaso bhavati ya evaüv veda yo vai stomàn upade÷anavato vedopade÷anavàn bhavati pràõo vai trivçd ardhamàsaþ pa¤cada÷aþ saüvvatsaraþ saptada÷a àditya ekaviü÷a ete vai stomà upade÷anavanta upade÷anavàn bhavati ya evaüv veda ime vai lokàs triõavas triõavasya vai bràhmaõeneme lokàs triù punar navà bhavanti eùu lokeùu pratitiùñhati ya evaüv veda devatà vàva trayastriü÷o 'ùñau vasava ekàda÷a rudrà dvàda÷àdityàþ prajàpati÷ ca vaùañkàra÷ ca trayastriü÷au sa devena yaj¤ena yajate ya evaüv veda yo và adhipatiü vedàdhipatir bhavati trayastriü÷o vai stomànam adhipatiþ puruùaþ pa÷umàn tasmàn nya¤co 'nye pa÷avo 'danty årdhvaþ puruùo 'dhipatir hi saþ adhipatiþ samànànàü bhavati ya evaüv veda eùa vàva yaj¤o yad agniùñomaþ ekasmà anyo yaj¤aþ kàmàyàhriyate sarvebhyo 'gniùñomaþ dvàda÷a stotràõy agniùñomo dvàda÷amàsàþ saüvvatsaraþ saüvvatsaraü pa÷avo 'nu prajàyante tena pa÷avyaþ samçddhaþ dvàda÷a stotràõi dvàda÷a ÷astràõi tac caturviü÷ati÷ caturviü÷atir ardhamàsàþ saüvvatsaraþ saüvvatsaraü pa÷avo 'nuprajàyante tena pa÷avyaþ samçddhaþ agnau stotram agnau ÷astraü pratitiùñhati tena brahmavarcasasya kiü jyotiùñomasya jyotiùñomatvam ity àhur viràjaü saüstutaþ saüpadyate viràó vai cchandasàü jyotiþ jyotiþ samànànàü bhavati ya evaüv veda jyeùñhayaj¤o và eùa yad agniùñomaþ prajàpatiþ prajà asçjata tà asmai ÷raiùñhyàya nàtiùñhanta sa etam agniùñomam apa÷yat tam àharat tato 'smai prajàþ ÷raiùñhyàyàtiùñhanta tiùñhante 'smai samànàþ ÷raiùñhyàya ya evaüv veda yat tv ity àhur gàyatraü pràtaþsavanaü traiùñubhaü màdhyandinaü savanaü jàgataü tçtãyasavanaü kva tarhi turãyaü cchando 'nuùñub iti chandasàü và anvavaluptiü yajamàno 'nvavalupyate aùñàkùarà gàyatrã hiïkàro navama ekàda÷àkùarà triùñub dvàda÷àkùarà jagatã cchandobhirevànuùñubham àpnoti yajamànasyànavalopàya yo và anuùñubhaü sarvatràpiü savanàny anvàyattàü veda sarvatràsyàpir bhavaty eùà và anuùñup sarvatràpiþ savanàny anvàyattà tad ya evaü vveda sarvatràpir bhavati yad vai ràjàno 'dhvànaü dhàvayanti ye '÷vànàüv vãryavattamàs tàn yu¤jate trivçt pa¤cada÷a ekaviü÷a ete vai stomànàüv vãryavattamàs tàn eva yuïkte svargasya lokasya samaùñyai catuùñomo bhavati pratiùñhà vai catuùñomaþ pratiùñhityai prajàpatir devebhya årjaü vyabhajat tata udumbaraþ samabhavat pràjàpatyo và udumbaraþ pràjàpatya udgàtà yad udgàtaudumbarãü prathamena karmaõànvàrabhate svayaiva tad devatayàtmànam àrtvijyàya vçõãte tàm ucchrayati dyutànas tvà màruta ucchrayatåd divaü stabhànàntarikùaü pçõa dçüha pçthivãm tàm anvàrabhata àyoù ñvà sadane sàdayàmy avata÷ chàyàyàü samudrasya hçdaya iti yaj¤o và àyus tasya tat sadanaü kriyate yaj¤o và avati tasya sà cchàyà kriyate madhyato và àtmano hçdayaü tasmàn madhye sadasa audumbarã mãyate namaþ samudràya namaþ samudrasya cakùuùa ity àha vàg vai samudro manaþ samudrasya cakùus tàbhyàm eva tan namas karoti sàmà yånarvàhàsãd ity àha sàma vai yånarvà sàmna eva tan namaskaroty àrtvijyaü kariùyan yo và evaü sàmne namaskçtya sàmnàrtvijyaü karoti na sàmno hãyate nainaü sàmàpahate ya enam anuvyàharati sa àrtim àrchati årg asy årjodà årjaü me dehy årjaü me dhehy annaü me dehy annaü me dhehi prajàpater và etad udaraü yat sada årg udumbaro yad audumbarã madhye sadaso mãyate madhyata eva tat prajàbhyo 'nnam årjaü dadhàti tasmàd yatraiùà yàtayàmà kriyate tat prajà a÷anàyavo bhavanti sàma devànàm annaü sàmany eva tad devebhyo 'nna århaü dadhàti sa eva tad årji ÷ritaþ prajàbhya årjaü vibhajati udaïï àsãna udgàyaty udãcãü tàdç÷am årjà bhàjayati pratyaïï àsãnaþ prastauti pratãcãü tàdç÷am årjà bhàjayati dakùiõàsãnaþ pratiharati dakùiõàü tàdç÷am årjà bhàjayati prà¤co 'nya çtvija àrtvijyaü kurvanti tasmàd eùà di÷àü vãryavattamaitàü hi bhåyiùñhàþ prãõanti brahmavàdino vadanti kasmàt satyàt prà¤co 'nya çtvija àrtvijyaü kurvantãti viparikramyodgàtàra iti di÷àm abhãùñyai di÷àm abhiprãtyà iti bråyàt tasmàt sarvàsu dikùv annaüv vidyate sarvà hy abhãùñàþ prãtàþ prajàpatir akàmayata bahu syàü prajàyeyeti so '÷ocat tasya ÷ocata àdityo mårdhno 'sçjyata so 'sya mårdhànam udahan sa droõakala÷o 'bhavat tasmin devàþ ÷ukram agçhõata tàü vai sa àyuùàrtim atyajãvat àyuùàrtim atijãvati ya evaüv veda / raü prohed vànaspatyo 'si bàrhaspatyo 'si pràjàpatyo 'si prajàpater mårdhàsy atyàyupàtram asãdam ahaü màü prà¤caü prohàmi tejase brahmavarcasàyeti yad àha vànaspatya iti satyenaivainaü tat prohati yad àha bàrhaspatya iti bçhaspatir vai devànàm udgàtà tam eva tad yunakti yad àha pràjàpatya iti pràjàpatyo hy eùa devatàyà yad droõakala÷o yad àha prajàpater mårdheti prajàpater hy eùa mårdhna udahanyata yad àhàtyàyupàtram ity ati hy etad anyàni pàtràõi yad droõakala÷o devapàtraü droõakala÷aþ devapàtrã bhavati ya evaüv veda bràhmaõaü pàtre na mãmàüseta yaü bràhmaõam iva manyate pra devapàtram àpnoti na manuùyapàtràc chidyate vàg vai devebhyo 'pakràmat sàpaþ pràvi÷at tàü devàþ punar ayàcaüs tà abruvan yat punar dadyàma kiü nas tataþ syàd iti yat kàmayadhva ity abruvaüs tà abruvan yad evàsmàsu manuùyà apåtaü prave÷ayàüs tenàsaüsçùñà asàmeti ÷uddhà asmà àpaþ påtà bhavanti ya evaüv veda sà punartàtyakràmat sà vanaspatãn pràvi÷at tàn devàþ punar ayàcaüs tàü na punar adadus tàn a÷apan svena vaþ kiùkuõà vajreõa vç÷càn iti tasmàd vanaspatãn svena kiùkuõà vajreõa vç÷canti deva÷aptà hi tàüv vanaspataya÷ caturdhà vàcaüv vinyadadhur dundubhau vãõàyàm akùe tåõave tasmàd eùà vadiùñhaiùà valgutamà vàg và vanaspatãnàü devànàü hy eùà vàg àsãt adho-'dho 'kùaü droõakala÷aü prohanti tasyà vàco 'varudhyà upary-upary akùaü pavitraü prayacchanty ubhayata eva vàcaü parigçhõanti yasya kàmayetàsuryam asya yaj¤aü kuryàüv vàcaüv vç¤jãyeti droõakala÷aü prohan bàhubhyàm akùan upaspç÷ed asuryam asya yaj¤aü karoti vàcaüv vçïkte yo 'sya priyaþ syàd anupaspç÷ann akùaü prohet pràõà vai droõakala÷aþ pràõàn evàsya kalpayati yan nv ity àhur vàcànyàn çtvijo vçõate kasmàd udgàtàro vçtà àrtvijyaü kurvantãti yad droõakala÷am upasãdanti tenodgàtàro vçtàþ pràjàpatyà và udgàtàraþ pràjàpatyo droõakala÷o droõakala÷a evainàm àrtvijyàya vçõãte prà¤ca upasãdanti prà¤co yaj¤asyàgre karavàmeti anabhijità và eùodgàtéõàü dig yat pràcã yad droõakala÷aü prà¤caü prohanti di÷o 'bhijityai yan nv ity àhur antarà÷vaþ pràsevau yujyate 'ntarà ÷amya anaóvàn ka udgàtéõàü yoga iti yad droõakala÷am upasãdanti sa eùàü yogas tasmàd yuktair evopasadyaü na hy ayukto vahati gràvõaþ saüsàdya droõakala÷am adhyåhanti vió vai gràvàõo 'nnaü somo ràùñraü droõakala÷o yad gràvasu droõakala÷am adhyåhanti vi÷y eva tad ràùñram adhyåhanti yaü dviùyàd vimukhàn gràvõaþ kçtvedam aham amum amuùyàyaõam amuùyàþ putram amuùyà vi÷o 'muùmàd annàdyàn niråhàmãti niråhed vi÷a evainam annàdyàn niråhati yo 'sya priyaþ syàt saümukhàn gràvõaþ kçtvedam aham amuùyàyaõam amuùyàþ putram amuùyàü vi÷y amuùinn annàdye 'dhyåhàmãty adhyåhed vi÷y evainam annàdye 'dhyåhati atho tad ubhayam anàdçtyedam ahaü màü tejasi brahmavarcasse 'dhyåhàmãty adhyåhet tejasy eva brahmavarcasa àtmànam adhyåhati yaþ kàmayeta vi÷à ràùñraü hanyàm iti vyåhya gràvõo 'dho droõakala÷aü sàdayitvopàü÷usavanam upariùñàd abhinidadhyàd idam aham amuyà vi÷à 'do ràùñraü hanmãti vi÷aiva tad ràùñraü hanti yo vai daivàni pavitràõi veda påto yaj¤iyo bhavati cchandàüsi vai daivàni pavitràõi tair droõakala÷aü pàvayanti vasavas tvà gàyatreõa cchandasà punantu rudràs tvà traiùñubhena cchandasà punantv àdityàs tvà jàgatena cchandasà punantv etàni vai daivàni pavitràõi påto yaj¤iyo bhavati ya evaüv veda svarbhànur và àsura àdityaü tamasàvidhyat taü devà na vyajànaüs te 'trim upàdhàvaüs tasyàtrir bhàsena tamo 'pàhan yat prathamam apàhan sà kçùõàvir abhavad yad dvitãyaü sà rajatà yat tçtãyaü sà lohinã yayà varõam abhyatçõat sà ÷uklàsãt tasmàc chuklaü pavitraü ÷ukraþ somaþ sa ÷ukratvàya yaü dviùyàt tasyaiteùàü varõànàm api pavitre kuryàt pàpmanaivainaü tamasà vidhyati kçùõam iva hi tamo yo 'sya priyaþ syàd àsakti÷uklaü kuryàj jyotir vai hiraõyaü jyotir evàsmin dadhàti tasmàd àtreyaü candreõecchanty atrir hi tasya jyotiþ abhyatçõat pavitraüv vigçhõanti hastakàryam eva tad yaj¤asya kriyata etad và udgàtéõàü hastakàryaü yat pavitrasya vigrahaõam na hastaveùyàn nir çcchati ya evaüv veda yo 'pi na vigçhõàti pràõàd enam antaryanti taü bråyàd vepamànaþ prameùyasa iti vepamàna eva pramãyate pra ÷ukraitu devã manãùàsmad rathaþ sutaùño na vàjãty udgàtà dhàràm anumantrayate àyuùe me pavasva varcase me pavasva viduþ pçthivyà divo janitràc chçõvantv àpo 'dhaþ kùarantãþ somehodgàyety àha mahyaü tejase brahmavarcasàyeti eùa vai somasyodgãtho yat pavate somodgãtham eva sàma gàyati àcchinnaü pàvayanti yaj¤aü caiva pràõàü÷ ca saütanvanti saütataü pàvayanti yaj¤asya saütatyai bçhaspatir vai devànàm udagàyat taü rakùàüsy ajighàüsan sa ya eùàü lokànàm adhipatayas tàn bhàgadheyenopàdhàvat såryo mà divàbhyo nàùñràbhyaþ pàtu vàyur antarikùàbhyo 'gniþ pàrthivàbhyaþ svàheti juhoti ete và eùàü lokànàm adhipatayas tàn bhàgadheyenopàsarat karoti vàcà vãryaü na sadasyàm àrtim àrcchati ya evaüv veda vàg vai devebhyo 'pàkràmat tàü devà anvamantrayanta sà 'bravãd abhàgàsmi bhàgadheyaü me 'stv iti kas te bhàgadheyaü kuryàd ity udgàtàra ity abravãd udgàtàro vai vàce bhàgadheyaü kurvanti tasyai juhuyàd bekurànàmàsi juùñà devebhyo namo vàce namo vàcas pataye devi vàg yat te vàco madhumat tasmin mà dhàþ sarasvatyai svàheti vàh vai sarasvatã tàm eva tad bhàgadheyenàrabhate yaü dviùyàt tasyaitàm àhutiü juhuyàd vàcaü manasà dhyàyed vàcam evàsya vçïkte bahiùpavamànaü sarpanti svargam eva tal lokaü sarpanti prakvàõà iva sarpanti pratikålam iva hãtaþ svargo lokaþ tsaranta iva sarpanti mçgadharmo vai yaj¤o yaj¤asya ÷àntyà apratràsàya vàcaü yacchanti yaj¤am eva tad yacchanti yad vyavavadeyur yaj¤aü nirbråyus tasmàn na vyavavadyam pa¤cartvijaþ saürabdhàþ sarpanti pà-nkto yaj¤o yàvàn yaj¤as tam eva saütanvanti yadi prastotàvacchidyate yaj¤asya ÷ira÷ chidyate brahmaõe varaü dattvà sa eva punar vartavya÷ chinnam eva tat pratidadhàti yady udgàtàvacchidyate yaj¤ena yajamàno vyçdhyate 'dakùiõaþ sa yaj¤akratuþ saüsthàpyo 'thànya àhçtyas tasmin deyaü yàvad dàsyan syàt yadi pratihartà 'vacchidyate pa÷ubhir yajamàno vyçdhyate pa÷avo vai pratihartà sarvavedasaü deyaü yadi sarvavedasaü na dadàti sarvajyàniü jãyate adhvaryuþ prastaraü harati yajamàno vai prastaro yajamànam eva tat svargaül lokaü harati yaj¤o vai devebhyo '÷vo bhåtvàpàkràmat taü devàþ prastareõàsamayaüs tasmàd a÷vaþ prastareõa saümçjyamàna upàvarabhate yad adhvaryuþ prastaraü harati yaj¤asya ÷àntyà apratràsàya prajàpatiþ pa÷un asçjata te 'smàt sçùñà a÷anàyanto 'pàkràmaüs tebhyaþ prastaram annaü pràyacchat enam upàvartanta tasmàd adhvaryuõà prastara ãùad iva vidhåyo vidhåtim iva hi tçõaü pa÷ava upàvartante upainaü pa÷ava àvartante ya evaüv veda prastaram àsadyodgàyed dhaviùo 'skandàya yajamànaü tu svargàl lokà avagçhõàti aùñhãvatopaspç÷atodgeyaü tenàsya havir askannaü bhavati na yajamànaü svargàl lokàd avagçhõàti càtvàlam avekùya bahiùpavamànaü stuvanty atra và asàv àditya àsãt ta devà bahiùpavamànena svargaül lokam aharan yac càtvàlam avekùya bahiùpavamànaü stuvanti yajamànam eva tat svargaül lokaü haranti sa tu vai yaj¤ena yajetety àhur yasya viràjaü yaj¤amukhe dadhyur iti navabhiþ stuvanti hiïkàro da÷amo da÷àkùarà viràó viràjam evàsya yaj¤amukhe dadhàti navabhiþ stuvanti pràõàþ pràõair evainaü samarddhayanti hiïkàro da÷amas tasmàn nàbhir anavatçõõà da÷amã pràõànàm navabhiþ stuvanti navàdhvaryuþ pràtaþsavane grahàn gçhõàti tàn eva tat pàvayanti teùàü pràõàn utsçjanti prajàpatir vai hiïkàras trayo bahiùpavamànyo yad dhiïkçtya prastauti mithunam evàsyà yaj¤amukhe dadhàti prajananàya eùa vai stomasya yogo yad dhiïkàro yad dhiïkçtya prastauti yuktenaiva stomena prastauti eùa vai sàmnàü raso yad dhiïkàro yad dhiïkçtya prastauti rasenaivaità abhyudya prastauti àraõyebhyo và etat pa÷ubhyaþ stuvanti yad bahiùpavamànam ekàråpàbhiþ stuvanti tasmàd ekaråpà àraõyàþ pa÷avaþ paràcãbhiþ stuvanti tasmàt parà¤caþ prajàyante parà¤co vitiùñhante apari÷rite stuvanti tasmàd aparigçhãtà àraõyàþ pa÷avaþ bahiþ stuvanty antar anu÷aüsanti tasmàd gràmam àhçtair bhu¤jate gràmebhyo và etat pa÷ubhyaþ stuvanti yad àjyair nànàråpaiþ stuvanti tasmàn nànàråpà gràmyàþ pa÷avaþ punarabhyàvartaü stuvanti tasmàt pretvaryaþ pretya punar àyanti pari÷rite stuvanti tasmàt parigçhãtà gràmyàþ pa÷avaþ amuùmai và etal lokàya stuvanti yad bahiùpavamànaü sakçd dhiïkçtàbhiþ paràcãbhiþ stuvanti sakçd dhãto 'sau paràï lokaþ asmai và etal lokàya stuvanti yad àjyaiþ punarabhyàvartaü stuvanti tasmàd ayaül lokaþ punaþ-punaþ prajàyate parà¤co và eteùàü pràõà bahvantãty àhur ye paràcãbhir bahiùpavamànãbhiþ stuvata ity àvatãm uttamàü gàyet pràõànàü dhçtyai cyavante và ete 'smàl lokàd ity àhur ye paràcãbhir bahiùpavamànãbhiþ stuvata iti rathantaravarõam uttamàü gàyed iyaü vai rathantaram asyàm eva pratitiùñhati upàsmai gàyata nara iti gràmakàmàyapratipadaü kuryàt naro vai devànàü gràmo gràmam evàsmà upàkaþ upa và annam-annam evàsmà upàkaþ upoùu jàtam apturam iti prajàkàmàya pratipadaü kuryàt upa vai prajà tàü jàtam ity evàjãjanat sa naþ pasvasya ÷aü gava iti pratipadaü kuryàt yàü samàü mahàdevaþ pa÷ån hanyàt sa naþ pavasva ÷aü gava iti catuùpade bheùajaü karoti ÷aü janàyeti dvipade ÷am arvata ity eka÷aphàya viùeõa vai tàü samàm oùadhayo 'ktà bhavanti yàü samàü mahàdevaþ pa÷ån hanti yac chaü ràjann oùadhãbhya ity àhauùadhãr evàsmai svadayaty ubhayyo 'smai svaditàþ pacyante 'kçùñapacyà÷ ca kçùñapacyà÷ ca pavasva vàco agriya iti pratipadaü kuryàd yaü kàmayeta samànànàü ÷ãreùñhaþ syàd iti pavasva vàco agriya ity agram evainaü pariõayati ÷rãr vai vàco 'graü ÷riyam evàsmin dadhàti ete asçgram indava iti bahubhyaþ pratipadaü kuryàt eta iti sarvàn evainàn çddhyai bhåtyà abhivadati eta iti vai prajàpatir devàn asçjatàsçgram iti manuùyàn indava iti pitéüs tiraþ pavitra iti grahàn à÷ava iti stotraüv vi÷vànãti ÷astram abhi saubhagety anyàþ prajàþ yad eta iti tasmàd yàvanta evàgre devàs tàvanta idànãm sarvàn vçddhim àrdhnuvaü sthiteva hy eùà vyàhçtiþ yad asçgram iti tasmàn manuùyàþ ÷vaþ-÷vaþ sçjyante yad indava itãndava iva hi pitaraþ mana iva yàntàþ prajàþ sçùñà çddhim àrdhnuvaüs tàm çdhnuvanti yeùàm evaüv vidvàn etàü pratipadaü karoti chandàüsi vai somam àharaüs taü gandharvo vi÷vàvasuþ paryamuùõàt. tenàpaþ pràvi÷at taü devatà anvaicchaüs taü viùõur apsu paryapa÷yat sa vyakàïkùad ayaü nå3 nà3 iti taü padà pràsphurat tasmàt pçthag indavo 'sçjyanta sa devatàbhyo 'bhitas tiùñhantãbhya ete asçgram indava iti pràbravãd bahiùpavamànena vai yaj¤aþ sçjyate yad ete asçgram indava iti prastauti yaj¤am eva tat sçùñaü devatàbhyaþ pràha vyçddhaü và etad apa÷avyaü yat pràtaþsavanam anióaü hi yad ióàm asmabhyaü saüyatam ity àha pràtaþsavanam eva tad ióàvat pa÷umat karoti davidyåtatyà ruceti vràtàya pratipadaü kuryàt davidyåtatyà receti vai gàyatryà råpaü pariùñobhantyeti triùñubhaþ kçpety anuùñubhaþ somàþ ÷ukrà gavà÷ira iti jagatyàþ sarveùàü và eùà cchandasàü råpaü cchandàüsãva khalu vai vratopadeùà pratipad bhavati svenaivainàüs tad råpeõa samardhayati vçddhà và eta indriyeõa vãryeõa yad vràta indriyaü vãryaü chandàüsãndriyeõaivainàn vãryeõa samardhayati agna àyåüùi pavasa iti pratipadaü kuryàd yeùàü dãkùitànàü pramãyate apåtà iva và ete yeùàü dãkùitànàü pramãyate yady eùàgnipàvamànã pratipad bhavaty agnir evainàn niùñapati pavamànaþ punàti yad àyåüùãty àha ya eva jãvanti teùv àyur dadhàti à no mitràvaruõeti jyogàmayàvine pratipadaü kuryàt apakràntau và etasya pràõàpànau yasya jyog àmayati pràõàpànau mitràvaruõau pràõàpànàv evàsmin dadhàti apaghnan pavate mçdho 'pa somo aràvõa ity ançtam abhi÷asyamànàya pratipadaü kuryàt aràvàõo và ete ye 'nçtam abhi÷aüsanti tàn evàsmàd apahanti gacchann indrasya niùkçtam iti påtam evainaü yaj¤iyam indrasya niùkçtaü gamayati vçùà pavasva dhàrayeti ràjanyàya pratipadaü kuryàd vçùà vai ràjanyo vçùàõam evainaü karoti marutvate ca matsara iti maruto vai devànàü vi÷o vi÷am evàsmà anu niyunakty anapakràmukàsmàd vió bhavati vi÷và dadhàna ojasety ojasaivàsmai vãryeõa vi÷aü purastàt parigçhõàty anapakràmukàsmàd vió bhavati pavasvendo vçùàsuta iti pratipadaü kuryàd yaþ kàmayeta jane ma çdhyeteti kçdhã no ya÷aso jana iti janatàyàm evàsmà çdhyate yuvaü hi sthaþ svaþ patã iti dvàbhyàü pratipadaü kuryàt samàvadbhàjàv evainau yaj¤asya karoty ubhau yaj¤aya÷asenàrpayati pràsya dhàrà akùarann iti vçùñikàmàya pratipadaü kuryàt pràsya dhàrà akùarann iti divo vçùñiü cyàvayati vçùõaþ sutasyaujasa ity antarikùàt devàü anu prabhåùata ity asmin loke pratiùñhàpayati ojasà và etad vãryeõa pradãyate yad aprattaü bhavati yad vçùõaþ sutasyaujasa ity àhaujasaivàsmai vãryeõa divo vçùñiü prayacchati tayà pavasva dhàrayà yayà gàva ihàgama¤ janyàsa up no gçham iti pratipadaü kuryàd yaþ kàmayetopa mà janyà gàvo nameyur vindeta me janyà gà ràùñram iti yad eùà pratipad bhavaty upainaü janyà gàvo namanti vindate 'sya janyà gà ràùñram ime vai lokà gàyatraü tryàvçd geyaü trayo hãme lokà yat tryàvçd gàyaty ebhir evainaü lokaiþ saümimãte dvir avanarded dhiï kuryàt tçtãyam yat trir avanardaty ati tad gàyatraü recayati yo vai gàyatreõàpratihçtenodgàyaty apratiùñhàno bhavati hiïkàro vai gàyatrasya pratihàraþ sa manasà dhyeyaþ pratihçtena gàyatreõodgàyati pratitiùñhati yo và ebhyo lokebhyo gàyatraü gàyati naibhyo lokebhya àvç÷cyata ima enaü lokà årjjàbhisaüvasate mandram ivàgra àdadãtàtha tàrataram atha tàratamaü tad ebhyo lokebhyo 'gàsãt aniruktaü geyam etad vai gàyatrasya kråraü yan niruktaü yad aniruktaü gàyati kråram evàsya parivçõakti pràõo gàyatraü na vyavànyàt pràõasyàvicchedàya yadi vyavàniti pramàyuko bhavati yadi na vyavàniti sarvam àyur eti yadi vyavànyàn madhya çco vyavànyàt pràõo vai gàyatraü pràõaþ svaraþ pràõam eva tan madhyata àtman dadhàti sa sarvam àyur eti ióàü pa÷ukàmàya nidhanaü kuryàt svaþ svargakàmàya ya÷o brahmavarcasakàmàyàyur àmayàvine haüsãty abhicarate ete vai gàyatrasya dohàþ brahmavarcasasã pa÷umàn bhavati ya evaüv veda prajàpatir devebhya àtmànaü yaj¤aü kçtvà pràyacchat te 'nyo 'nyasmà agràya nàtiùñhanta tàn abravãd àjim asminn iteti ta àjim àyan yad àjim àyaüs tad àjyànàm àjyatvam sa indro 'ved agnir và idam agra ujjyeùyatãti so 'bravãd yataro nàv idam agra ujjayat tan nau saheti so 'gnir agra udajayad atha mitràvaruõàv athendro 'thaiùaikà hotrànujjitàsãt sa indro 'gnim abravãd yat sahàvocàvahã yan nau tad iti saiùaindràgny adhyardham agne stotram adhyardham indrasya catvàri santi ùaó devatyàni ùaódhà vihito yaj¤o yàvàn yaj¤as tam evàrabhate sarvàõi svàràõy àjyàni taj jàmi nànàdevatyaiþ stuvanty ajàmitàyai gràmyebhyo và etat pa÷ubhyaþ stuvanti yad àjyaiþ punarabhyàvartaü stuvanti tasmàt parà¤caþ pràjyante pratya¤caþ prajàyante tasmàd u pretya punar àyanti etàvatà vàva màdhyandinaü savanaü pupuve tribhi÷ ca cchandobhiþ pa¤cabhi÷ ca sàmabhiþ yan màdhyandinena pavamànena stuvanti màdhyandinam eva tat savanaü pàvayanti etàvanti vàva sarvàõi sàmàni yàvanti màdhyandine pavamàne gàyatraü nidhanavad anidhanam aióam yan màdhyandinena pavamànena stuvanti sarvair eva tat sàmabhiþ stuvanti àtmà vai yaj¤asya pavamàno mukhaü gàyatrã pràõo gàyatraü yad gàyatryàü gàyatreõa stuvanti mukhata eva tat pràõàn dadhati pràõàpànà và etàni cchandàüsi pràõo gàyatrã vyàno bçhaty apànas triùñub yad etai÷ chandobhiþ stuvanti pràõàpànànàm avicchedàya ime vai lokà etàni cchandàüsy ayam eva gàyatry ayaü madhyamo bçhaty asàv uttamas triùñub yad eta÷ chandobhiþ saühitaiþ stuvanty eùàü lokànàm avicchedàya yad anyac chando 'ntarà vyaveyàd imàül lokàn vicchindyàt gàyatreõa stutvà nidhanavatà stuvantãyaü vai gàyatry asyàm eva tad àyatanaü kriyate yad anidhanenàgre stuyur anàyatano yajamànaþ syàt nidhanavatà stuvanti vãryaü vai gàyatrã vãryaü nidhanaü vãryeõaiva tad vãryaü samardhayati aióena bçhatãm àrabhante pa÷avo và ióà pa÷avo bçhatã pa÷uùv eva tat pa÷ån dadhàti bçhatyàü bhåyiùñhàni sàmàni bhavanti tatràpi triõidhanam abaliùñha iva và ayaü madhyami lokas tasyaiva tad àyatanaü kriyate triõidhanaü bhavati trãõi savanànàü chidràõi tàni tenàpidhãyante triõidhanaü bhavati traya ime lokà eùv eva lokeùu pratitiùñhati triõidhanaü bhavaty etena vai màdhyandinaü savanaü pratiùñhitaü yat triõidhanaü yat triõidhanaü na syàd apratiùñhitaü màdhyandinaü savanaü syàt dvyakùaràõi nidhanàni bhavanti dvipàd yajamàno yajamànam eva yaj¤e pa÷uùu pratiùthàpayati anidhanam antato bhavati svargasya lokasyànatipàdàya yan nidhanavat syàd yajamànaü svargàl lokàn nirhanyàt svàraü bhavati svareõa vai devebhyo 'ntato 'nnàdyaü pradãyate svareõaiva tad devebhyo 'ntato 'nnàdyaü prayacchati gàyatraü purastàd bhavati svàram antataþ pràõo vai gàyatraü pràõaþ svaraþ pràõàn evatad ubhayato dadhàti tasmàd ubhayataþ pràõàþ pa÷avaþ yad gàyatraü purastàd bhavati svàram antataþ pràõair eva praity apàne pratitiùñhati etad vai yaj¤asya svargyaü yan màdhyandinaü savanaü màdhyandinasya pavamànaþ pavamànasya bçhatã yad bçhatyàþ stotre dakùiõà dãyante svargasyaiva tal lokasyàyatane dãyante devà vai cchandàüsy abruvan yuùmàbhiþ svargyaül lokam ayàmeti te gàyatrãü pràyu¤jata tayà na vyàpnuvaüs triùñubhaü pràyu¤jata tayà na vyàpnuva¤ jagatãü pràyu¤jata tayà na vyàpnuvann anuùñubhaü pràyu¤jata tayàlpakàdi na vyàpnuvaüs ta àsàü di÷àü rasàn prabçhya catvàry akùaràõy upàdadhuþ sà bçhaty abhavat tayemàül lokàn vyàpnuvan bçhatã maryà yayemàül lokàn vyàpàmeti tad bçhatyà bçhattvam pa÷ån và asyàntàn upàdadhuþ pa÷avo vai bçhatã yad bçhatyàþ stotre dakùiõà dãyante sva eva tad àyatane dãyante yan nv ity àhur anyàni cchandàüsi varùãyàüsi kasmàd bçhaty ucyata eùà hãmàül lokàn vyàpnon nànyac chandaþ kiü cana yàni sapta caturuttaràõi cchandàüsi tàni bçhatãm abhisaüpadyante tasmàd bçhaty ucyate yan nv ity àhur gàyatraü pràtaþsavanaü traiùñubhaü màdhyandinaü savanaü jàgataü tçtãyasavanaü kasmàd bçhatyà madhyandine stuvantãti bahiùpavamànena vai devà àdityaü svargaül lokam aharan sa nàdhriyata taü bçhatyà madhyandine 'stabhnuvaüs tasmàd bçhatyà madhyandinaü stuvanty àdityaü hy eùà madhyandine dàdhàra yair u kai÷ ca cchandobhir madhyandine stuvanti tàni triùñubham abhi saüpadyante tasmàt triùñubho nayanti màdhyandinàt savanàt prajàpatir akàmayata bahu syàü prajàyeyeti sa ÷ocann amahãyamàno 'tiùñhat sa etad àmahãyavam apa÷yat tenemàþ prajà asçjata tàþ sçùñà amahãyanta yad amahãyanta tasmàd àmahãyavam tà asmàt sçùñà apàkràmaüs tàsàü divi sad bhåmy àdada iti pràõàn àdatta tà enaü pràõeùv àtteùu punar upàvartanta tàbhya ugraü ÷arma mahi ÷rava iti punaþ pràõàn pràyacchat tà asmàd ud evàyodhaüs tàsàü stauùa iti manyån avà÷çõàt tato vai tasmai tàþ ÷raiùñhyàyàtiùñhanta tiùñhante 'smai samànàþ ÷raiùñhyàya ya evaüv veda prajànàü ca và eùà sçùñiþ pàpavasãya÷ ca vidhçtir yad àmahãyavam vidhçtiþ pàpavasãyaso bhavati ya evaüv veda devà vai ya÷askàmàþ sattram àsatàgnir indro vàyur makhas te 'bruvsn yan no ya÷a çcchàt tan naþ sahàsad iti teùà makhaü ya÷a àrcchat tad àdàyàpàkràmat tad asya pràsahàditsanta taü paryayatanta svadhanuþ pratiùñhàbhyàtiùñhat tasya dhanuràrtnir årdhvà patitvà ÷iro 'cchinat sa pravargyo 'bhavad yaj¤o vai makho yat pravargyaü pravç¤janti yaj¤asyaiva tac chiraþ pratidadhati tad devà ya÷o vyabhajanta tasyàgnã rauravaü pràbçhata tad vai sa pa÷uvãryaü pràbçhata pa÷avo vai rauravam pa÷umàn bhavati ya evaüv veda agnir vai råras tasyaitad rauravam asurà vai devàn paryayatanta tata etàv agnã rårau viùva¤cau stobhàv apa÷yat tàbhyàm enàn pratyauùat te pratyuùyamàõà aravanta yad aravanta tasmàd rauravam athendro yaudhàjayaü pràbçhata tad vai sa vajraü pràbçhata vajro vai yaudhàjayam vajraü bhràtçvyàya praharati ya evaüv veda indro vai yudhàjit tasyaitad yaudhàjayam yudhà maryà ajaiùmeti tasmàd yaudhàjayam atha vàyur au÷anaü pràbçhata tad vai sa pràõvãryaü pràbçhata pràõà và au÷anam sarvam àyur eti ya evaüv veda vàyur và u÷anaüs tasyaitad au÷anam u÷anà vai kàvyo 'suràõàü purohita àsãt taü devàþ kàmadughàbhir apàmantrayanta tasmà etàny au÷anàni pràyacchan kàmadughà và au÷anàni kàmadughà enam upatiùñhante ya evaüv veda prajàpatir akàmayata bahu syàü prajàyeyeti sa tåùõãü manasàdhyàyat tasya yan manasy àsãt tad bçhat samabhavat sa àdadhãta garbho vai me 'yam antarhitas taüv vàcà prajanayà iti sa vàcaü vyasçjata sà vàg rathantaram anvapadyata ratham aryàþ kùeplàtàrãd iti tad rathantarasya rathantaratvam tato bçhad anu pràjàyata bçhan maryà idaü sa jyog antarabhåd iti tad bçhato bçhattvam yathà vai putro jyeùñha evaü bçhat prajàpateþ jyeùñhabràhmaõaü và etat pra jyaiùñhyam àpnoti ya evaüv veda yan nv ity àhur bçhat pårvaü prajàpatau samabhavat kasmàd rathantaraü pårvaü yogam àna÷a iti bçhad eva pårvaü samabhavad rathantaraü tu pårvaü sçùñyàsçjata tasmàt pårvaü yogam àna÷e tayoþ samànaü nidhanam àsãt tasmin nàtiùñhetàü ta àjim aitàü tayor has iti bçhat pràõam udajayad as iti rathantaram apànam abhisamaveùñata pràõàpànau vai bçhadrathantare jyog àmayàvina ubhe kuryàd apakràntau và etasya pràõàpànau yasya jyog àmayati pràõàpànàv evàsmin dadhàti yan nv ity àhur ubhe bçhadrathantare bahirõidhane kasmàd bçhad bahirõidhanàni bhajate 'ntarõidhanàni rathantaram iti pràõo bçhat tasmàd bahirõidhanàni bhajate bahir hi pràõo 'pàno rathantaraü tasmàd antarõidhanàni bhajate 'ntar hy apànaþ mahàvçkùau vai bçhadrathantare nidhanena samarpye yad vai mahàvçkùau samçcchete bahu tatra vibhagnaü prabhagnaü ÷ete airaü vai bçhad aióaü rathantaraü mano vai bçhad vàg rathantaraü sàm a vai bçhad çg rathantaraü pràõo vai bçhad apàno rathantaram asau vai loko bçhad ayaü rathantaram etàni manasànvãkùyodgàyet këptàbhyàm evàbhyàm udgàyati pa÷avo vai bçhadrathantare aùñàkùareõa prathamàyà (?) çcaþ prastauty aùñà÷aphàüs tat pa÷ån avarundhe dvyakùareõottarayor çcoþ prastauti dvipàd yajamàno yajamànam eva yaj¤e pa÷uùu pratiùñhàpayati pa¤càkùareõa rathantarasya pratiharati pàïktàüs tat pa÷ån avarundhe caturakùareõa bçhataþ pratiharati catuùpadas tat pa÷ån avarundhe na vai bçhan na rathantaram ekaü chando 'yacchat tataþ kakubhàv uttare upàdadhus tasmàd bçhatã prathamà kakubhàv uttare tasmàd bçhadrathantare ekarcena kurvanti na hi te ekaü chando 'yacchat nava bçhato rohàn rohati nava pràõàþ pràõàn evàvarundhe trãn prathamàyàü rohati bhåtaü bhavad bhaviùyat tàn evàvarundhe trãn madhyamàyàü rohaty àtmànaü prajàü pa÷+åüs tàn evàvarundhe trãn uttamàyàü rohati traya ime lokà eùv eva lokeùu pratitiùñhati sarvàn kàmàn avarundhe ya evaüv vidvàn bçhato rohàn rohati vajreõa và etat prastotodgàtàram abhipravartayati yad rathantaraü prastauti samudram antardhàyodgàyed vàg ity àdeyaüv vàg vai samudraþ samudram evàntardadhàty ahiüsàyai balavad geyaü vajram evaü pravçttaü pratyudgçhõàti balvalà kurvatà geyam abhilobhayateva vajram evàbhilobhayati kùipraü geyaü svargasya lokasya samaùñyai devaratho vai rathantaram akùareõàkùareõa pratiùñhàpayatodgeyam areõàreõa hi rathaþ pratitiùñhati yo vai devaratham ananvàlabhyàtiùñhaty avàsmàt padyata iyaü vai devaratha imàm àlabhyodgàyen nàsmàd avapadyate ã÷varaü vai rathantaram udgàtu÷ cakùuþ pramathitoþ prastuyamàne saümãlet svardç÷aü prativãkùeta nainaü cakùur jahàti prajananaü vai rathantaraü yat tasthuùa ity àhàsthàyukodgàtur vàg bhavaty api prajananaü hanty asthuùa iti vaktavyaü susthuùa iti và sthàyukodgàtur vàg bhavati na prajananam api hanti pçùñhàni và asçjyanta tair devàþ svargaül lokam àyaüs teùàü rathantaraü mahimnà nà÷aknod utpatat tasya va÷iùñho mahimno vinidhàya tena stutvà svargaül lokam ait tàn saübhçtyodgàyet yas te goùu mahimà yas te apsu rathe và te stanayitnau ya u te yas te agnau mahimà tena saübhava rathantara draviõavan na edhi apo và çtvyam àrcchat tàsàüv vàyuþ pçùñhe vyavartata tato vasu vàmaü samabhavat tasmin mitràvaruõau paryapa÷yatàü tàv abråtàüv vàmaü maryà idaü deveùv àjànãti tasmàd vàmadevyam tat parigçhõantàv abråtàm idam avidàvedaü nau màbhyartióhvam iti tat prajàpatir abravãn mad và etad dhy ajani mama và etad iti tad agnir abravãn màü (?) và etad annam ajani mama và etad iti tad indro 'bravãc chreùñhasthà và etad ahaü vaþ ÷reùñho 'smi mama và etad iti tad vi÷ve devà abruvann asmaddevatyaü và etad yad adbhyo 'dhi samabhåd asmàkaü và etad iti tat prajàpatir abravãt sarveùàü na idam astu sarva idam upajãvàmeti tat pçùñheùu nyadadhuþ sarvadevatyaü vai vàmadevyam yat kavatãùu tena pràjàpatyaü ko hi prajàpatir yad aniruktàsu tena pràjàpatyam anirukto hi prajàpatiþ yad gàyatrãùu tenàgneyaü gàyatracchandà hy agniþ yat pçùñheùu nyadadadhus tenaindraü sarvàõi hi pçùñhànãndrasya niùkevalyàni yan maitràvaruõo 'nu÷aüsati tena maitràvaruõam yad bahudevatyam uttamaü padaü tena vai÷vadevaü sarveùv eva råpeùu pratitiùñhati prajàpatir và etàü gàyatrãü yonim apa÷yat sa àdãdhãtàsmàd yoneþ pçùñhàni sçjà iti sa rathantaram asçjata tad rathasya ghoùo 'nvasçjyata sa bçhad asçjata tat stanayitnor ghoùo 'nvasçjyata sa vairåpam asçjata tad và tasya ghoùo 'nvasçjyata sa vairåpam asçjata tad agner ghoùo 'nvasçjyata sa ÷akvarãr asçjata tad apàü ghoùo 'nvasçjyata sa revatãr asçjata tad gavàü ghoùo 'nvasçjyata etair và etàni saha ghoùair asçjyanta sarve 'smin ghoùàþ sarvàþ puõyà vàco vadanti ya evaüv veda pità vai vàmadevyaü putràþ pçùñhàni etasmàd và etàni yoner asçjyanta tasmàt pçùñhànàü stotraü vàmadevyenànuùñuvanti ÷àntyai yad dhi putro '÷àntaü carati pità tac chamayati ayaü vai loko madhyamo vàmadevyam etasmàd và imau lokau viùva¤càv asçjyetàü bçhac ca ratantaraü ca yad rathantareõa stuvanti ye rathantaràþ pa÷avo 'ntarãkùaü ta upa÷rayanti yad bçhatà stuvanti ye bàrhatàþ pa÷avo 'ntarãkùaü ta upa÷rayanti te vàmadevyasya stotreõàvaruddhàþ dhruva àsãno vàmadevyenodgàyet pa÷ånàm upavçtyai upainaü pa÷ava àvartante ya evaüv veda antarikùaü vai vàmadevyam adhånvatevodgeyam adhåtam ivàntarikùaü pa÷avo vai vàmadevyam ahiüsatevodgeyaü pa÷ånàm ahiüsàyai katham iva vàmadevyaü geyam ity àhuþ yathàïkulã putràn saüda÷yàsaübhindantã harati yathà vàto 'psu ÷anair vàti svadhår vàmadevyaü geyam yo vai svadhår vàmadevyaü gàyati svadhår bhavati yàty asyànyo niyànena nànyasya niyànena yàti na bçhato na rathantarasyànuråpaü geyaü svenaivàyatanena geyam àyatanavàn bhavati devà vai pa÷ån vyabhajanta te rudram antaràyaüs tàn vàmadevyasya stotra upekùate aniruktaü geyam yan niràha rudràya pa÷ån apidadhàti rudras tàü samàü pa÷ån dhàtuko bhavati revatãùu vàmadevyena pa÷ukàmaþ stuvãta àpo vai revatyaþ pa÷avo vàmadevyam adbhya evàsmai pa÷ån prajanayati anavartiþ pa÷uto bhavati prajà svasya mãliteva bhavati kavatãbhyo hy eti prajàpateþ imau vai lokau sahàstàü tau viyantàv abråtàüv vivàhaüv vivahàvahai saha nàv astv iti tayor ayam amuùmai ÷yaitaü pràyacchan naudhasam asàv asmai tata enayor nidhane viparyakràmatàü devavivàho vai ÷yaitanaudhase pravasãyàüsaü vivàham àpnoti ya evaüv veda ito và ime lokà årdhvàþ kalpamànà yanty amuto 'rvà¤caþ kalpamànà àyanti yad rathantareõa stuvantãmaül lokaü tena yunakty antarikùaüv vàmadevyena naudhasenàmuü yad bçhatà stuvanty amuül lokaü tena yanakty antarikùaüv vàmadevyena ÷yaitenemam këptàn imàl lokàn upàste ya evaüv veda bçhadrathantare vai ÷aitanaudhase yad rathantaràya naudhasaü prati prayu¤janti bçhad evàsmai tat prati prayu¤janti bçhad dhy etat paro'kùaü yan naudhasaü yad bçhate ÷yaitaü prati prayu¤janti rathantaram evàsmai tat prati prayu¤janti rathantaraü hy etat paro'kùaü yac chyaitam ubhabhyàü bçhadrathantaràbhyàü stute ya evaüv veda devà vai brahma vyabhajanta tàü nodhàþ kàkùãvata àgacchat te 'bruvann çùir na àgaüs tasmai brahma dadàmeti tasmà etat sàma pràyacchaüs tasmàn naudhasaü brahma vai naudhasam brahmavarcasakàma etena stuvãta brahmavarcasã bhavati athaitac chyaitam prajàpatiþ pa÷ån asçjata te 'smàt sçùñà apàkràmaüs tàn etena sàmnàbhivyàharat te 'smà atiùñhanta te ÷etyà abhavan yac chetyà abhavaüs tasmàc chyaitaü pa÷avo vai ÷yaitam pa÷ukàma etena stuvãta pa÷umàn bhavati prajàpatiþ prajà asçjata tàþ sçùñà a÷ocaüs tàþ ÷yaitena huümà ity abhyajighrat tato vai tàþ samaidhanta samedhante tàü samàü prajà yatraivaü vidvठchyaitenodgàyati eùa vai yajamànasya prajàpatir yad udgàtà yac chyaitena hiï karoti prajàpatir eva bhåtvà prajà abhijihgrati vasunidhanaü bhavati pa÷avo vai vasu pa÷uùv eva pratitiùñhati àùkàraõidhanaü kàõvaüv vaùañkàraõidhanam abhicaraõãyasya brahmasàma kuryàd abhinidhanaü màdhyandine pavamàne deveùur và eùà yad vaùatkàro 'bhãti và indro vçtràya vajraü pràharad abhãtyevàsmai vajraü prahçtya deveùv à vaùañkàreõa vidhyati traikakubhaü pa÷ukàmàya brahmasàma kuryàt tvam aïga pra÷aüsiùa ity etàsu indro yatãn sàlàvçkebhyaþ pràyacchat teùàü traya uda÷iùyanta ràyovàjo bçhadgiriþ pçthura÷mis te 'bruvan ko naþ putràn bhariùyantãty aham intãndro 'bravãt tàüs trikakub adhinidhàyàcarat sa etat sàmàpa÷yad yat trikakub apa÷yat tasmàt traikakubham sa àtmànam eva punar upàdhàvat tvam aïga pra÷aüsiùo devaþ ÷aviùñha martyaü na tvad anyo maghavann asti ca maróitendra bravãmi te vaca iti sa etena ca pragàthenaitena sàmnà sahasraü pa÷ån asçjata tàn ebhyaþ pràyacchat te pratyatiùñhan yaþ pa÷ukàmaþ syàd yah pratiùñhàkàma etasmin pragàtha etena sàmnà stuvãta pra sahasraü pa÷ån àpnoti pratitiùñhati trivãryaü và etat sàma trãndriyam aindrya çca aindraü sàmaindreti nidhanam indriya eva vãrye pratitiùñhati trai÷okaü jyogàmayàvine brahmasàma kuryàt ime vai lokàþ sahàsaüs te '÷ocantaüs teùàm indra etena sàmnà ÷ucam apàhan yat trayàõàü ÷ocatàm apàhaüs tasmàt trai÷okam yàsmàd apàhan sà puü÷calãü pràvi÷ad yàm antarikùàt sà klãbaü yàm amuùmàt sainasvinam tasmàt teùàü nà÷aitavyà ya eùàm à÷àmeti tasmà eva ÷uco 'pabhajate ÷ucà và eùa viddho yasya jyog àmayati yat trai÷okaü brahmasàma bhavati ÷ucam evàsmàd apahanti diveti nidhanam upayanti vyuùñir vai divà vy evàsmai vàsayati àùkàraõidhanaü kàõvaü pratiùñhàkàmàya brahmasàma kuryàt kaõvo và etat sàmarte nidhanam apa÷yat sa na pratyatiùñhat sa vçùadaü÷asyàùiti kùuvata upà÷çõot sa tad eva nidhanam apa÷yat tato vai sa pratyatiùñhad yad etat sàma bhavati pratiùñhityai vasiùñhasya janitraü prajàkàmàya brahmasàma kuryàt vasiùñho và etat putrahataþ sàmàpa÷yat sa prajayà pa÷ubhiþ pràjàyata yad etat sàma bhavati prajàtyai àtharvaõaü lokakàmàya brahmasàma kuryàt atharvàõo và etal lokàkàmàþ sàmàpa÷yaüs tenàmartyaül lokam apa÷yan yad etat sàma bhavati svargasya lokasya prajàtyai abhãvartaü bhràtçvyavate brahmasàma kuryàt abhãvartena vai devà asuràn abhyavartanta yad abhãvarto brahmasàma bhavati bhràtçvyasyàbhivçtyai ÷ràyantãyaü yaj¤avibhraùñàya brahmasàma kuryàt prajàpatir uùasam adhyait svàü duhitaraü tasya retaþ paràpatat tad asyàü nyaùicyata tad a÷rãõàd idaü me mà duùad iti tat sad akarot pa÷ån eva yac chràyantãyaü brahmasàma bhavati ÷rãõàti caivenaü sac ca karoti devà÷ ca và asurà÷ caiùu lokeùv aspardhanta te devàþ prajàpatim upàdhàvaüs tebhya etat sàma pràyacchad etenainàn kàlayiùyaddham iti tenainàn ebhyo lokebhyo 'kàlayanta yad akàlayanta tasmàt kàleyam ebhyo vai lokebhyo bhràtçvyaü kàlayate ya evaüv veda stomo vai deveùu taro nàmàsãd yaj¤o 'sureùu vidadvasus te devàs tarobhir vo vidadvasum iti stomena yaj¤am asuràõàm àvç¤jata stomena yaj¤aü bhràtçvyasya vçïkte ya evaüv veda sàhdyà vai nàma devà àsaüs te 'vacchidya tçtãyasavanaü màdhyandinena savanena saha svargaül lokam àyaüs tad devàþ lokeyena samatanvan yat kàleyaü bhavati tçtãyasavanasya saütatyai vidadvasu vai tçtãyasavanaü yat tarobhir vo vidadvasum iti prastauti tçtãyasavanam eva tad abhyativadati sarvàõi vai råpàõi kàleyaü yat padaprastàvaü tena ràthantaraü yad bçhato rohàn rohati tena bàrhataü yat stobhavàn pratihàras tena bàrhataü yad dravadióaü tena ràthantaraü sarveùv eva råpeùu pratitiùñhati sàdhyà vai nàma devà àsaüs te sarveõa yaj¤ena saha svargaül lokam àyaüs te devà÷ãchandàüsy abruvan somam àharateti te jagatãü pràhiõvan sà trãõy akùaràõi hitvaikàkùarà bhåtvàgacchat triùñubhaü pràhiõvan saikam akùaraü hitvà tryakùarà bhåtvàgacchad gàyatrãü pràhiõvaü÷ caturakùaràõi vai tarhi cchandàüsy àsan sà tàni càkùaràõi haranty àgacchad aùñàkùarà bhåtvà trãõi ca savanàni hastàbhyàü dve savane dantair daüùñvà tçtãyasavanaü tasmàd dve aü÷umatã savane dhãtaü tçtãyasavanaü dantair hi tad daüùñvà dhayanty aharat tasya ye hriyamàõasyàü÷avaþ paràpataüs te påtãkà abhavan yàni puùpàõy avà÷ãyanta tàny arjjunàni yat pràprothat te praprothàs tasmàt tçtãyasavana à÷iram avanayanti yam eva taü gàvaþ somam adanti tasya taü rasam avanayanti sasomatvàya te triùñub jagatyai gàyatrãm abråtàm upa tvàyàveti sàbravãt kiü me tataþ syàd iti yat kàmayasa ity abråtàü sàbvravãn mama sarvaü pràtaþsavanam aham uttare savane praõayànãti tasmàd gàyatraü pràtaþsavanaü gàyatry uttare savane praõayati tàn triùñup tribhir akùarair upait saikàda÷àkùarà bhåtvà pràjàyata tàü jagaty ekenàkùareõopait sà dvàda÷àkùarà bhåtvà pràjàyata tasmàd àhur gàyatrã vàva sarvàõi cchandàüsi gàyatrã hy etàn poùàn puùyanty aid iti indras tçtãyasavanàd bãbhatsamàna udakràmat tad devàþ svàdiùñhayeti asvadayan madiùñhayeti madvad akurvan pavasva soma dhàrayety apàvayann indràya pàtave suta iti tato vai tad indra upàvartata yat svàdiùñhayà madiùñhayeti prastauti tçtãyasavanasya sendratvàya svàdiùñhà vai deveùu pa÷ava àsan madiùñhà asureùu te devàþ svàdiùñhayà madiùñhayeti pa÷ån asuràõàm avç¤jata pa÷ån bhràtçvyasya vçïkte ya evaüv veda tàsu saühitam sàdhyà vai nàmadevà àsaüs te 'vacchidya tçtãyasavanaü màdhyandinena savanena saha svargaül lokam àyaüs tad devàþ saühitena samadadhur yat samadadhus tasmàt saühitam kàleyaü purastàd bhavati saühitam upariùñàd etàbhyàü hi tçtãyasavanaü saütàyate sarvàõi vai råpàõi saühitaü yat padaprastàvaü tena ràthantaraü yad bçhato rohàn rohati tena bàrhataü yad padanidhanaü tena ràthantaraü sarveùv eva råpeùu pratitiùñhati uùõikkakubhàv ete bhavataþ uùõikkakubbhyàü và indro vçtràya vajraü pràharat kakubhi paràkramatoùõihà pràharat tasmàt kakubho madhyamaü padaü bhåyiùñhàkùaraü paràkramaõaü hi tad abhi samauhat tasmàd uùõiha uttamaü padaü bhåyiùñhàkùaraü puro gurur iva hi vajraþ vajraü bhràtçvyàya praharati ya evaüv veda nàsike và ete yaj¤asya yad uùõikkakubhau tasmàt samànaü chandaþ satã nànà yaj¤aüv vahatas tasmàt samànàyà nàsikàyàþ satyà nànà pràõàv uccarataþ pràõà và uùõikkakubhau tasmàt tàbhyàü na vaùañ kurvanti yad vaùañ kuryuþ pràõàn agnau pradadhyuþ tàsu saphaü vipham iva vai tçtãyasavanaü tçtãyasavanasya saphatvàyàthauùkalam etena vai prajàpatiþ puùkalàn pa÷ån asçjata teùu råpam adadhàd yad etat sàma bhavati pa÷uùv eva råpaü dadhàti purojitã vo andhasa iti padyà càkùaryà ca viràjau bhavataþ padyayà vai devàþ svargaül lokam àyann akùaryayà çùayo nu pràjànàn yad ete padyà càkùaryà ca viràjau bhavataþ svargasya lokasya praj¤àtyai tàsu ÷yàvà÷vam ÷yàvà÷vam àrvanànasaü sattram àsãnaü dhanvodavahan sa etat sàmàpa÷yat tena vçùñim asçjata tato vai sa pratyatiùñhat tato gàtum avindata gàtuvid và etat sàma vindate gàtuü pratitiùñhaty etena tuùñuvànaþ indras tçtãyasavanàd bãbhatsamàna udakràmat taü devàþ ÷yàvà÷lvenaihàyi ehiyety anvàhvayan sa upàvartata yad etat sàma bhavati tçtãyasavanasya sendratvàya athaitad àndhãgavam andhãgur và etat pa÷ukàmaþ sàmàpa÷yat tena sahasraü pa÷ån asçjata yad etat sàma bhavati pa÷ånàü puùñyai madhye nidhanam aióaü bhavaty etena vai tçtãyasavanaü pratiùñhitaü yan madhye nidhanam aióaü na syàd apratiùñhitaü tçtãyasavanaü syàt da÷àkùaraü madhyato nidhanam upayanti da÷àkùarà viràó viràjy eva pratitiùñhati abhi priyàõi pavata iti kàvaü pràjàpatyaü sàma prajà vai priyàõi pa÷avaþ priyàõi prajàyàm eva pa÷uùu pratitiùt÷uùu pratitiùñhati ra÷mã và etau yaj¤asya yad au÷anakàve devako÷o và eùa yaj¤am abhisamubjito yad ete antato bhavato yaj¤asyàriùñyai devà vai brahma vyabhajanta tasya yo raso 'tyaricyata tad yaj¤àyaj¤ãyam abhavat brahmaõo và eùa raso yad yaj¤àyaj¤ãyaü yad yaj¤àyaj¤ãyena stuvanti brahmaõa eva rase yaj¤aü pratiùñhàpayati yonir vai yaj¤àyaj¤ãyam etasmàd vai yoneþ prajàpatir yaj¤am asçjata tasmàd yaj¤àyaj¤ãyam tasmàd và etena purà bràhmaõà bahiùpavamànam astoùata yoner yaj¤aü pratanavàmahà iti yaj¤aü tataþ stuvanti yonau yaj¤aü pratiùñhàpayati asureùu vai sarvo yaj¤a àsãt te devà yaj¤àyaj¤ãyam apa÷yaüs teùàü yaj¤à-yaj¤à vo agnaya ity agnihotram avç¤jata girà-girà ca dakùasa iti dar÷apårõamàsau pra-pra vayam amçtaü jàtavedasam iti càturmàsyàni priyaü mitraü na ÷aüsiùam iti saumyam adhvaram yaj¤à vo agnaye girà ca dakùase pra vayam amçtaü jàtavedasaü priyaü mitraü na ÷aüsiùam iti vai tarhi cchandàüsy àsaüs te devà abhyàrambham abhinivartyaü cchandobhir yaj¤am asuràõàm avç¤jata chandobhir yaj¤aü bhràtçvyasya vçïkte ya evaüv veda etad dha sma và àha kå÷àmbaþ svàyavo brahmà làtavyaþ kaü svid adya ÷i÷umàrã yaj¤apathe 'pyastà gariùyati eùà vai ÷i÷umàrã yaj¤apathe 'pyastà yaj¤àyaj¤ãyaü yad girà-girety àhàtmànaü tad udgàtà girati airaü kçtvodgeyam iràyàü yaj¤aü pratiùñhàpayaty apramàyuka udgàtà bhavati vai÷vànare và etad udgàtàtmànaü pradadhàti yat pra-pra vayam ity àha praprãü vayam iti vaktavyaüv vai÷vànaram eva parikràmati yo vai nihnuvànaü cchanda upaiti pàpãyàn ujjagivàn bhavaty etad vai nihnuvànaü cchando yan na ÷aüsiùam iti nu ÷aüsiùam iti vaktavyaü su÷aüsiùam iti và na nihnuvànaü chanda upaiti vasãyàn ujjagivàn bhavati yasya vai yaj¤à vàgantà bhavanti vàca÷ chidreõa sravanty ete vai yaj¤à vàgantà ye yaj¤àyaj¤ãyàntà etad vàca÷ chidraü yad ançtaü yad agniùñomayàjy ançtam àha tad anv asya yaj¤aþ sravaty akùareõàntataþ pratiùñhàpyam akùareõaiva yaj¤asya cchidram api dadhàti viràjo và etad råpaü yad akùaraü viràjy evàntataþ pratitiùñhati ito vai pràtar årdhvàõi cchandàüsi yujyante 'muto 'và¤ci yaj¤àyaj¤ãyasya stotre yujyante yaj¤à vo agnaye girà ca dakùasa iti dvàda÷àkùaraü pra vayam amçtaü jàtavedasam ity ekàda÷àkùaraü priyaü mitraün na ÷aüsiùam ity aùñàkùaram anuùñubham uttamàü saüpàdayatãyaü và anuùñub asyàm eva pratitiùñhati vàg và anuùñub vàcy eva pratitiùñhati jyaiùñhyaü và anuùñub jaiùñhya eva pratitiùñhati katham iva yaj¤àyaj¤ãyaü geyam ity àhur yathànaóvàn prasràvayamàõa ittham iva cettham iva ceti vai÷vànaraü và etad udgàtànu prasãdann etãty àhur yad yaj¤àyaj¤ãyasyarcaü saüpratyàheti parikràmatevodgeyaüv vai÷vànaram eva parikràmati vai÷vànare và etad adhvaryuþ sadasyàn abhisçjati yad yaj¤àyaj¤ãyasya stotram upàvartayati pràvçtenodgeyaüv vai÷vànareõànabhidàhàya na ha tu vai pitaraþ pràvçtaü jànanti yaj¤àyaj¤ãyasya vai stotre pitaro yathàyathaü jij¤àsanta àkarõàbhyàü pràvçtyaü tad eva pràvçtaü tad apràvçtaü jànanti pitaro na vai÷vànaro hinasti apaþ pa÷càt patnya upasçjanti vai÷vànaram eva tac chamayanty àpo hi ÷àntiþ atho reta eva tat si¤canty àpo hi retaþ dakùiõàn årån abhiùi¤canti dakùiõato hi retaþ sicyate mahad iva pratyåhyaü mana evàsya taj janayanti udgàtrà patnãþ saükhyàpayanti retodheyàya hiïkàraü prati saükhyàpayanti hiïkçtàd dhi reto 'dhãyata àtçtãyàyàþ saükhyàpayanti trivad dhi retaþ devà và agniùñomam abhijityokthàni nà÷aknuvann abhijetuü te 'gnim abruvaüs tvayà mukhenedaü cayàmeti so 'bravãt kiü me tataþ syàd iti yat kàmayasa ity abruvan so 'bravãn maddevatyàsåkthàni praõayàn iti tasmàd àgneyãùåkthàni praõayanti tasmàd u gàyatrãùu gàyatracchandà hy agniþ te 'gniü mukhaü kçtvà sàkam a÷venàbhyakràman yat sàkam a÷venàbhyakràmaüs tasmàt sàkama÷vam tasmàt sàkama÷venokthàni praõayanty etena hi tàny agre 'bhyajayan sa indro 'bravãt ka÷ càhaü cedam anvavaiùyàva ity ahaü ceti varuõas taüv varuõo 'nvatiùñhad indra àharat tasmàd aindràvaruõam anu÷asyate sa evàbravãt ka÷ càhaü cedam anvavaiùyàva ity ahaü ceti bçhaspatis taü bçhaspatir anvatiùñad indra àharat tasmàd aindràbàrhaspatyam anu÷asyate sa evàbravãt ka÷ càhaü cedam anvavaiùyàva ity ahaü ceti viùõus taü viùõur anvatiùñad indra àharat tasmàd aindràvaiùõavam anu÷asyate pa÷ån và ebhyas tàn àharat pa÷avo và ukthàni pa÷ukàma ukthena stuvãta pa÷umàn bhavati bçhatà và indro vçtràya vajraü pràharat tasya tejaþ paràpatat tat saubharam abhavat jàmi và etad yaj¤e kriyata ity àhur yad rathantaraü pçùñhaü rathantaraü saüdhir nàntarà bçhatà stuvantãti yat saubhareõa stuvanti bçhataiva tad antarà stuvanti bçhato hy etat tejo yat saubharam yadi bçhat sàmàtiràtraþ syàt saubharam ukthànàü brahma sàma kàryaü bçhad eva tat tejasà samardhayati yadi rathantarasàmnà saubharaü kuryàd ajàmitàyai devànàü vai svargaül lokaü +yatàü di÷o 'vlãyanta tàþ saubhareõo ity udastaübhuvaüs tato vai tà adçühanta tataþ pratyatiùñhaüs tataþ svargaül lokaü pràjànan yaþ svargakàmaþ syàd yaþ pratiùñhàkàmaþ saubhareõa stuvãta pra svargaül lokaü jànàti pratitùñhati prajàpatiþ prajà asçjata tàþ sçùñà à÷anàyaüs tàbhyaþ saubhareõorg ity annaü pràyacchat tato vai tàþ samaidhanta samedhante tàü samàü prajà yatraivaüv vidvàn saubhareõodgàyati tà abruvan subhçtaü no 'bhàrùãr iti tasmàt saubharam vçùñiü và abhyastàü pràyacchad annam eva yo vçùñikàmaþ syàd yo 'nnàdyakàmo yaþ svargakàmaþ saubhareõa stuvãta hãùiti vçùñikàmàya nidhanaü kuryàd årg ity annàdyakàmàyo iti svargakàmàya sarve vai kàmàþ saubharaü sarveùv eva kàmeùu pratitiùñhati athaitan nàrmedham nçmedhasam àïgirasaü sattram àsãnaü ÷vabhir abhyàhvayan so 'gnim upàdhàvat pàhi no agna ekayeti taüv vai÷vànaraþ paryudatiùñhat tato vai sa pratyatiùñhat tato gàtum avindata gàtuvid và etat sàma vindate gàtuü pratitiùñhaty etena tuùñuvànaþ naiva hy etad ahno råpaü na ràtrer yad ukthànàm kakup prathamàthoùõig atha purauùõig anuùñup tenànuùñubho nayanty acchàvàkasàmnaþ hàrivarõaü bhavati asurà và eùu lokeùv àsaüs tàn devà hari÷riyam ity asmàl lokàt pràõudanta viràjasãty antarikùàd divo-diva ity amuùmàt tad ya evaü vedaibhyo lokebhyo bhràtçvyaü praõudyemàül lokàn abhyàrohati harivarõo và etat pa÷ukàmaþ sàmàpa÷yat tena sahasraü pa÷ån asçjata yad etat sàma bhavati pa÷ånàü puùñaiþ aïgirasaþ svargaül lokaü yato rakùàüsy anvasacanta tàny etena harivarõo 'pàhanta yad etat sàma bhavati rakùasàm apahatyai pçùñhàni và asçjyanta teùàü yat tejo raso 'tyaricyata tad devàþ samabharaüs tad udvaü÷ãyam abhavat sarveùàü và etat pçùñhànàü tejo yad udvaü÷ãyaü tasmàd và etat purà sajàtàya nàkran pàpavasãyaso vidhçtyai eùa hy eva pçùñhais tuùñuvàno ya udvaü÷ãyena stuvate sarvàõi vai råpàõy udvaü÷ãyam gàyanti tvà gàyatriõa eti rathantarasya råpam eti hi rathantaram àdir bçhata årdhvam iva hi bçhat pariùñobho vairåpasya pariùñubhaü hi vairåpam anutodo vairàjasyànutunnaü hi vairàjam ardheóà ÷akvarãõàm atisvàro revatãnàm ardheóayà vai devà asuràn avahatyàtisvàreõa svargaül lokam àrohan tad ya evaüv vedàrdheóayaiva bhràtçvyam avahatyàtisvàreõa svargaül lokam àrohati ardheóayà vai pårvaü yaj¤aü saüsthàpayanty atisvàreõottram àrabhante upainam uttaro yaj¤o namati ya evaüv veda pàïktaü và etat sàma pàïkto yaj¤aþ pàïktàþ pa÷avo yaj¤a eva pa÷uùu pratitiùñhati àùñàdaüùñre çddhikàmàya kuryàt aùñàdaüùñro vairåpo 'putro 'prajà ajãryat sa imàül lokàn vicicchidvàü amanyata sa ete jarasi sàmanã apa÷yat tayor aprayogàd abibhet so 'bravãd çdhnavad yobhe sàmabhyàü stavatà iti çùer và etat prà÷odbhåtaü yad aùñàdaüùñre bhavata çdhyà eva gàyatrãùu brahmavarcasakàmàyokthàni praõayeyur gàyatryàü brahmasàmànuùñubhy acchàvàkasàma saiùà gàyatrã saüpadyate tejo brahmavarcasaü gàyatrã teja eva brahmavarcasam avarundhe gàyatrãùu pa÷ukàmàyokthàni praõayeyur uùõihi brahmasàmànuùñubhy acchàvàkasàma saiùoùõik saüpadyate pa÷avo và uùõik pa÷ån evàvarundhe gàyatrãùu puruùakàmàyokthàni praõayeyuþ kakubhi brahmasàmànuùñubhy acchàvàkasàma saiùà kakup saüpadyate puruùo vai kakup puruùàn evàvarundhe viràñsv annàdyakàmàyokthàni praõayeyur uùõihi brahmasàmànuùñubhy acchàvàkasàma saiùà viràñ saüpadyate annaü viràó annàdyam evàvarundhe akùarapaïktiùu jyaiùñhyakàmàyokthàni praõayeyur uùõihi brahmasàmànuùñubhy acchàvàkasàma saiùànuùñup saüpadyate jyaiùñhyaü và anuùñub jyaiùñhyam avàvarundhe devà và ukthàny abhijitya ràtriü nà÷aknuvann abhijetuü te 'suràn ràtriü tamaþ praviùñàü nànuvyapa÷yaüs ta etam anuùñup÷irasaü pragàthm apa÷yan viràjaü jyotiþ tàn viràjà jyotiùànupa÷yanto 'nuùñubhà vajreõa ràtrer niràghnan yad eùo 'nuùñup÷iràþ pragàtho bhavati viràó eva jyotiùànupa÷yann anuùñubhà vajreõa ràtrer bhràtçvyaü nirhanti tàn samantaü paryàyaü pràõudanta yat paryàyaü pràõudanta tat paryàyàõàü paryàyatvam prathamàni padàni punaràdãni bhavanti prathamasya paryàyasya prathamair hi padaiþ punar àdàya prathamaràtràt pràõudanta pàntam à vo andhasa iti prastauti ahar vai pàntam andho ràtrir ahnaiva tad ràtrim àrabhante tàsu vaitahavyam vãtahavyaþ ÷ràyaso jyog niruddha etat sàmàpa÷yat so 'vagacchat pratyatiùñhad avagacchati pratitiùñhaty etena tuùñuvànaþ tam iva và ete pravi÷antiye ràtrim upayanti yad eko nidhanaü ràtrer mukhe bhavati praj¤àtyai yadà vai puruùaþ svam oka àgacchati sarvaü tarhi prajànàti sarvam asmai divà bhavati te madhyamaü paryàyam a÷rayanta teùàm aurdhvasadmanena vàcam avç¤jata vàcaü bhràtçvyasya vçïkte ya evaüv veda triõidhanaü bhavati yathà và ahno màdhyandinaü savanaü triõidhanàyatanam evam eùa ràtrer madhyamaþ paryàyas triõidhanàyatanaþ salokatvàya madhyamàni padàni punaràdãni bhavanti madhyamasya paryàyasya madhyamair hi padaiþ punar àdàyaü madhyamaràtràt pràõudanta ta uttamaü paryàyam a÷rayanta teùàü ghçta÷cyun nidhanena pa÷ån avç¤jata pa÷avo vai ghçta÷cyutaþ pa÷ån bhràtçvyasya vçïkte ya evaüv veda uttamàni padàni punaràdãni bhavanty uttamasya paryàyasyottamair hi padaiþpunar àdàyam uttamaràtràt pràõudanta tàn sandhinàbhipalàyanta tàn à÷vinenàsaühàyyam agamayan asaühàyyaü bhràtçvyaü gamayati ya evaüv veda eùà và agniùñomasya saümà yad ràtriþ dvàda÷a stotràõy agniùñomo dvàda÷a strotràõi ràtriþ eùà và ukthasya saümà yad ràtriþ trãõy ukthàni tridevatyaþ sandhiþ yathà và ahna ukthàny evam eùa ràtreþ sandhir nànàråpàõy ahna ukthàni nànàråpà ete tçcà bhavanti rathantaraü pratiùñhàkàmàya sandhiü kuryàt iyaü vai rathantaram asyàm eva pratitiùñhati bçhat svargakàmàya sandhiü kuryàt svargo loko bçhat svarga eva loke pratitiùñhati vàravantãyaü và vàmadevyaü và ÷ruddhyaü vai teùàm ekaü pa÷ukàmàya sandhiü kuryàt pa÷avo và etàni sàmàni pa÷uùv eva pratitiùñhati à÷vinaü hotànu÷aüsati prajàpatir và etat sahasram asçjata tad devebhyaþ pràyacchat tasmin na samaràdhayaüs te såryaü kàùñhàü kçtvàjim adhàvan teùàm a÷vinau prathamàv adhàvatàü tàv anvavadan saha no 'stv iti tàv abråtàü kiü tataþ syàd iti yat kàmayethe ity abruvaüs tàv abråtàm asmaddevatyam idam uktham ucyàtà iti tasmàd à÷vinam ucyate sarvàþ khalu devatàþ ÷asyante kùipraü ÷asyam àjim iva hy ete dhàvanty à såryasyodetoþ ÷aüset såryaü hi kàùñhàm akurvata pàntam à vo andhasa iti vaitahavyam anyakùetraüvà ete prayanti ye ràtrim upayanti yad okonidhanaü ràtrer mukhe bhavaty okaso 'pracyàvàya pra va indràya màdanam iti gaurãvitam brahma yad devà vyakurvata tato yad atyaricyata tad gaurãvitam abhavat atiriktaü gaurãvitam atiriktam etat stotraü yad ràtrir atirikta evàtiriktaü dadhàti vayam u tvà tad id arthà iti kàõvam etena vai kaõva indrasya sàüvidyam agacchad indrasyaivaitena sàüvidyaü gacchati indràya madvane sutam iti ÷rautakakùaü kùatrasàma pra kùatram evaitena bhavati ayaü ta indra soma iti daivodàsam agniùñomena vai devà imaül lokam abhyajayann antarikùam ukthenàtiràtreõàmuü. ta imaül lokaü punar abhyakàmayanta ta ihety asmiül loke pratyatiùñhan yad etat sàma bhavati pratiùñhityai årdhvasadmanam api ÷arvarãùu prohanti asurà và eùu lokeùv àsaüs tàn devà årdhvasadmanenaibhyo lokebhyaþ pràõudanta tad ya evaüv vedaibhyo lokebhyo bhràtçvyaü praõudya sva àyatane sattram àste à tå na indra kùumantam ity àkåpàram akåpàràïgirasasyàsãt tasyà yathà godhàyàs tvag eva tvag àsãt tàm etena triþsàmnendraþ påtvà såryatvacasam akarot tad vàva sà tarhy akàmayata yatkàmà etena sàmnà stuvate sa ebhyaþ kàmaþ samçdhyate abhi tvà vçùabhà sutaü ity àrùabhaü kùatrasàma kùatram evaitena bhavati idaüv vaso sutam andha iti gàram etena vai gara indram aprãõàt prãta evàsyaitenendro bhavati idaü hy anv ojaseti màdhucchandasaü prajàpater và eùà tanår ayàtayàmnã prayujyate à tv età niùãdateti daivàtitham devàtithiþ saputro '÷anàyaü÷ carann araõya urvàråõy avindat tàny etena sàmnopàsãdat tà asmai gàvaþ pç÷nayo bhåtvodatiùñhan yad etat sàm a bhavati pa÷ånàü puùñyai yoge-yoge tavastaram iti saumedhaü ràtriùàma ràtrer eva samçdhyai indra suteùu someùv iti kautsam kutsa÷ ca lu÷a÷ cendraü vyahvayetàü sa indraþ kutsam upàvartata taü ÷atena vàrdhrãbhir àõóayor abadhnàt taü lu÷o 'bhyavadat pramucyasva pari kutsàd ihàgahi kim u tvàvàn àõóayor baddha àsàtà iti tàs saücchidya pràdravat sa etat kutsaþ sàmàpa÷yat tenainam anvavadat sa upàvartata yad etat sàma bhavati sendratvàya yadi sattràya dãkùerann atha sàmy uttiùñhet somam apabhajya vi÷vajitàtiràtreõa yajeta sarvavedasena sarvasmà eva dãkùate sarvam àpnoti yà id dakùiõà dadàti tàbhir iti prayuïkte yadi paryàyair astutam abhivyucchet pancada÷abhir hotre stuyuþ pa¤cabhiþ-pa¤cabhir itarebhyaþ agne vivasvad uùasa iti sandhinà stuyuþ pràõà vai trivçt stomànàü pratiùñhà rathantaraü sàmnàü pràõàüs caivopayanti pratiùñhàü ca ùaùñiü ca trãõi ca ÷atàni hotà ÷aüsati tàvatyaþ saüvatsarasya ràtrayaþ saüvatsarasaümitàbhir eva tad çgbhir à÷ãvinam àpnoti yad arvàk stuvanti tad astutaü yat samprati stuvanti tat stutaü yad atiùñuvanti tat suùñutam yady arvàk stuyur yàvatãbhir na stuyus tàvatãbhir vàtiùñuyur bhåyo 'kùaràbhir và yady atiùñuyur yàvatãbhir atiùñuyus tàvatãbhir và na stuyuþ kanãyo 'kùaràbhir và yady arvàk stuyus trãóam agniùñomasàma kàryaü nidhanam ekeóayà ye dve tàbhyàm eva tat samaü kriyate yady atiùñuyuþ svàram agniùñomasàma kàryam ånam iva và etat sàmno yat svaras tenaiva tat samaü kriyate yadi somau saüsutau syàtàü mahati ràtreþ pràtaranuvàkam upàkuryàt pårvo vàcaü pårva÷ chandàüsi pårvo devatà vçïkte vçùaõvatãü pratipadaü kuryàd indro vai vçùà pràtaþsavanàd evaiùàm indraüv vçïkte atho khalv àhuþ savanamukhe-savanamukhe kàryà savanamukhàt-savanamukhàd evaiùàm indraüv vçïkte susamiddhe hotavyam agnir vai sarvà devatàþ sarvà eva devatàþ pa÷ya¤ juhoti saüve÷àyopave÷àya gàyatryai cchandase 'bhibhåtaye svàhà saüve÷àyopave÷àya triùñubhe cchandase 'bhibhåtaye svàhà saüve÷àyopave÷àya jagatyai cchandase 'bhibhåtaye svàheti juhoti cchandàüsi và abhibhåtayas tair evainàn abhibhavaty ubhe bçhadrathantare kàrye yatra và indrasya harã tad indraþ. indrasya vai harã bçhadrathantare yad ubhe bçhadrathantare bhavataþ pårva evendrasya harã àrabhante tair a÷ravase kàrye tura÷ravasa÷ ca vai pàràvatànàü ca somau saüsutàv àstàü tata ete tura÷ravàþ sàmanã apa÷yat tàbhyàm asmà indraþ ÷almalinàü yamunàyà havyaü niràvahat yat tair a÷ravase bhavato havyam evaiùàüv vçïkte pårve 'bhiùuõuyuþ yà vai pårvàþ prasnànti tàþ pårvàs tãrthaü jayanti pårva evendram àrabhante vihavyaü ÷asyam jamadagne÷ ca và çùãõàü ca somau saüsutàv àstàü tata etaj gamadagnir vihavyam apa÷yat tam indra upàvartata yad vihavyaü hotà ÷aüsatãndram evaiùàüv vçïkte yadãtaro 'gniùñomaþ syàd ukthaþ kàryo yady uktho 'tiràtro yo vai bhåyàn yaj¤akratuþ sa indrasya priyo bhåyasaivaiùàü yajnakratunendraüv vçïkte atho khalv àhur duùpràpa iva vai paraþ panthà yam evàgre yaj¤akratum àrabheta tasmàn neyàd iti sajanãyaü ÷asyam agastyasya kayà÷ubhãyaü ÷asyam asyà amuùyà adya÷vàn mithunàd ahoràtràbhyàm evainàn nirbhajati yadi somam akrãtam apahareyur anyaþ kretavyaþ yadi krãtaü yo 'nyo 'bhyà÷aü syàt sa àhçtyaþ somavikrayaõe tu kiü cid dadyàt yadi somaü na vindeyuþ påtãkàn abhiùuõuyur yadi na påtãkàn arjjunàni gàyatrã somam àharat tasyà anu visçjya somarakùiþ parõam acchinat tasya yo 'ü÷uþ paràpatat sa påtãko 'bhavat tasmin devà åtim avindann åtãko và eùa yat påtãkàn abhiùuõvanty åtim evàsmai vindanti pratidhuk ca pràtaþ påtãkà÷ ca ÷çtaü ca madhyandine påtãkà÷ ca dadhi càparàhõe påtãkà÷ ca somapãtho và etasmàd apakràmatãty àhur yasya somam apaharantãti sa oùadhã÷ ca pa÷åü÷ ca pravi÷ati tam oùadhibhya÷ ca pa÷ubhya÷ càvarundhe indro vçtram ahaüs tasya yo nastaþ somaþ samadhàvat tàni babhrutålàny arjunàni yo vapàyà utkhinnàyàs tàni lohitatålàni yàni babhrutålàny arjunàni tàny abhiùuõuyàd etad vai brahmaõo råpaü sàkùàd eva somam abhiùuõoti ÷ràyantãyaü brahmasàma kàryaü sad evainaü karoti yaj¤àyaj¤ãyam anuùñubhi prohed vàcaivainaü samardhayati vàravantãyam agniùñomasàma kàryam indriyasya vãryasya parigçhãtyai pa¤ca dakùiõà deyàþ pàïkto yaj¤o yàvàn yaj¤as tam evàrabhate avabhçthàd udetya punar dãkùeta tatra tad dadyàd yad dàsyaü syàt yadi kala÷o dãryeta vaùañkàraõidhanaü brahmasàma kuryàt avaùañkçto và etasya somaþ paràsicyate yasya kala÷o dãryate yad vaùañkàraõãdhanaü brahmasàma bhavati vaùañkçta evàsya somo bhavati vidhuü dadràõaü samane bahånàm ity etàsu kàryam eùa hi bahånàü samane dãryate yat kala÷aþ tad àhur na và àrtyàrtir anådyàrtyà và eùa àrtim anuvadati yaþ kala÷o dãrõe dadràõavatãùu karotãti ÷ràyantãyam eva kàryam prajàpatiþ prajà asçjata sa dugdho riricàno 'manyata sa etac chràyantãyam apa÷yat tenàtmànaü sama÷rãõàt prajayà pa÷ubhir indriyeõa dugdha iva eùa riricàno yasya kala÷o dãryate yac chràyantãyaü brahmasàma bhavati punar evàtmànaü saü÷rãõàti prajayà pa÷ubhir indriyeõa yadi ÷ràyantãyaü brahmasàma syàd vaiùõavãùv anuùñupsu vaùañkàraõidhanaü kuryàt yad vai yaj¤asya sravati vàcaü pratisravati vàg anuùñup yaj¤o viùõur vàcaiva yaj¤asya cchidram apidadhàti yad vai yaj¤asya sravaty antataþ sravati vàravantãyam agniùñomasàma kàryaü yaj¤asyaiva cchidraü vàrayate yadi pràtassavanàt somo 'tiricyeta asti somo ayaü suta iti marutvatãùu gàyatreùu stuyuþ màdhyandinaü và eùa savanaü nikàmayamàno 'bhyatiricyate yaþ pràtassavanàd atiricyate tasmàn marutvatãùu stuvanti marutvad dhi màdhyandinaü savanaü tasmàd u gàyatrãùu gàyatraü hi pràtassavanam yasmàt stomàd atiricyate sa eva stomaþ kàryaþ salomatvàya aindràvaiùõavaü hotànu÷aüsati vãryaü và indro yaj¤o viùõur vãrya eva yaj¤e pratitiùñhati yadi màdhyandinàt savanàd atiricyeta baõ mahàü asi såryety àdityavatãùu gaurãvitena stuyuþ tçtãyasavanaü và eùa nikàmayamàno 'bhyatiricyate yo màdhyandinàt savanàd atiricyate tasmàd àdityavatãùu stuvanty àdityaü hi tçtãyasavanaü tasmàd u bçhatãùu bàrhataü hi màdhyandinaü savanam yasmàt stomàd atiricyeta sa eva stomaþ kàryaþ salomatvàyaindràvaiùõavaü hotànu÷aüsati vãryaü và indro yaj¤o viùõur vãrya eva yaj¤e pratitiùñhati yadi tçtãyasavanàd atiricyeta viùõoþ ÷ipiviùñavatãùu gaurãvitena stuyuþ yaj¤o vai viùõu÷ ÷ipiviùño yaj¤a eva viùõau pratitiùñhaty atiriktaü gaurãvitam atirikta evàtiriktaü dadhàti etad anyat kuryur ukthàni praõayeyur ukthàni và eùa nikàmayamàno 'bhyatiricyate yo 'gniùñomàd atiricyate yady ukthyebhyo 'tiricyetàtiràtraþ kàryo ràtriü và eùa nikàmayamàno 'bhyatiricyate ya ukthyebhyo 'tiricyate yadi ràtrer atiricyeta viùõoþ ÷ipiviùñavatãùu bçhatà stuyur eùu tu và atiricyata ity àhur yo ràtrer atiricyata iti amuü và eùa lokaü nikàmayamàno 'bhyatiricyate yo ràtrer atiricyate bçhatà stuvanti bçhad amuü lokam àptum arhati tam evàpnoti yadi dãkùitànàü pramãyate dagdhvàsthãny upanahya yo nediùñhã syàt taü dãkùayitvà saha yajeran etad anyat kuryur abhiùutyànyat somam agçhãtvà grahàn yàsau dakùiõà sraktis tad và stuyur màrjàlãye và api và etasya yaj¤e yo dãkùitaþ pramãyate tam etena niravadayante yàmena stuvanti yamalokam evainaü gamayanti tisçbhiþ stuvanti tçtãye hi loke pitaraþ paràcãbhiþ stuvanti paràï hãto 'sau lokaþ sarparàj¤yà çgbhiþ stuvanti arbudaþ sarpa etàbhir mçtàü tvacam apàhata mçtàm evaitàbhis tvacam apaghnate tà çco 'nubruvantas trir màrjàlãyaü pariyanti savyàn årån àghnànàþ stutam anu÷aüsaty amuùminn evainaü loke nidhnuvanti yanti và ete patha ity àhur ye mçtàya kurvantãty aindravàyavàgràn grahàn gçhõate punaþ panthànam apiyanti agna àyåüùi pavasa iti pratipatkàryà ya eva jãvanti teùv àyur dadhàti saüvatsare 'sthãni yàjayeyuþ saüvvatsaro vai sarvasya ÷àntir yat purà saüvvatsaràd yàjayeyur vàcam aruùkçtàü kråràm çccheyuþ vçtaþ pavamànàþ syuþ saptada÷am itarat sarvam yat trivçtaþ pavamànà bhavanti pràõà vai trivçt pràõàn evopayanti yat saptada÷am itarat sarvaü prajàpatir vai saptada÷aþ prajatim evopayanti pràõàpànair và ete vyçdhyanta ity àhur ye mçtàya kurvantãti maitràvaruõàgràn grahàn gçhõate pràõàpànau mitràvaruõau pràõàpànair eva samçdhyante yasya kala÷a upadasyati kala÷am evàsyopadasyantaü pràõo 'nåpadasyati pràõo hi somaþ tad àhuþ payo 'vanayed iti atho khalv àhur antarhitam iva và etad yat payo hiraõyam evàpo'bhyavanayed dhiraõyam abhyunnayed iti pràõà và àpo 'mçtaü hiraõyam amçta evàsya pràõàn dadhàti sa sarvam àyur eti yasya nàrà÷aüsa upavàyati nàrà÷aüsam evàsyopa+vàyantaü pràõo 'nåpadasyati pràõo hi somaþ yam adhvaryur antato grahaü gçhõãyàt tasyàptum avanayet pràya÷cityai vai graho gçhyate pràya÷cityevàsmai pràya÷cittiü karoti yadi pãtàpãtau somau saügaccheyàtàm antaþ paridhyaïgàràn nirvartya juhuyàt hutasya càhutasya càhutasya hutasya ca / pãtàpãtasya somasyendràgnã pibataü sutaü svàheti saiva tasya pràya÷cittiþ prajàpataye svàhety abhakùaõãyasya juhuyàd uttaràrdhyapårvàrdhya uparavaþ indur indum avàgàd ity avavçùñasya bhakùayet tasya ta indrav indrapãtasyendriyàvatas sarvagaõasya sarvagaõa upahåta upahåtasya bhakùayàmi hiraõyagarbhaþ samavartatàgra ity àjyenàbhyupàkçtasya juhuyàd agnãdhraü paretya bhåtànàü jàtaþ patir eka àsãt sa dàdhàra pçthivãü dyàm utemàü tasmai ta indo haviùà vidhema svàheti saiva tasya pràya÷cittiþ yadi gràvàpi ÷ãryate pa÷ubhir yajamàno vyçdhyate pa÷avo vai gràvàõo dyutànasya màrutasya sàmnà stuyuþ màrutà vai gràvàõaþ svenaivainàüs tad råpeõa samardhayati yadi somam abhidahed grahàn adhvaryuþ spà÷ayeta stotràõy udgàtà ÷astràõi hotàtha yathàpårvaü yaj¤ena careyuþ pa¤ca dakùiõà deyàþ pàïkto yaj¤o yàvàn yaj¤as tam àrabhate 'vabhçthàd udetya punar dãkùate tatra tad dadyàd yad dàsyaü syàt purà dvàda÷yà dãkùeta yad dvàda÷ãm atinayed antardhãyeta yadi mahàvãro bhidyeta taü bhinnam abhimç÷ed ya çte cid abhi÷riùaþ purà jatrubhya àtçdaþ / saüdhàtà saüdhiü maghavà puråvasur niùkartà vihrutaü punaþ mà bhema niùñyà ivendra tvad araõà iva / vanàni na prajahitàny adrivo duroùàso amanmahi / amanmahãd anà÷avo 'nugràbha÷ ca vçtrahan / sakçt sute mahatà ÷åra ràdhasànu stomaü mademahãti mahàvãraü bhinnam abhimç÷et saiva tasya pràya÷cittiþ asuryaü và etasmàd varõaü kçtvà teja indriyaü vãryam annàdyaü prajàþ pa÷avo 'pakràmanti yasya yåpo virohati sa ã÷varaþ pàpãyàn bhavitoþ tvàùñraü pa÷uü bahuråpam àlabheta tvaùñà vai pa÷ånàü råpàõàü vikartà tam eva tad upadhàvati sa enaü tejaseindriyeõa vãryeõànnàdyena prajayà pa÷ubhiþ punas samardhayati saiva tasya pràya÷cittiþ agninà pçthivyauùadhibhis tenàyaü lokas trivçd vàyunàntarikùeõa vayobhis tenaiùa lokàs trivçd yo 'yam antar àdityena divà nakùatrais tenàsau lokas trivçd etad eva trivçta àyatanam eùàsya bandhutà àyatanavàn bandhumàn bhavati ya evaüv veda tam u pratiùñhetyàhus trivçd dhy evaiùu lokeùu pratiùñhitaþ ardhamàsa eva pa¤cada÷asyàyatanam eùàsya bandhutà àyatanavàn bandhumàn bhavati ya evaüv veda taü caujo balam ity àhur ardhamàsa÷o hi prajàþ pa÷ava ojo balaü puùyanti saüvatsara eva saptada÷asyàyatanaü dvàda÷a màsàþ pa¤cadartava etad eva saptada÷asyàyatanam eùàsya bandhutà àyatanavàn bandhumàn bhavati ya evaüv veda tam u prajàpatir ity àhuþ saüvatsaraü hi prajàþ pa÷avo 'nuprajàyante àditya evaikaviüsasyàyatanaü dvàda÷a màsàþ pa¤cavartas traya ime lokà asàv àditya ekaviü÷a etad evaikaviü÷asyàyatanam eùàsya bandhutà àyatanavàn bandhumàn bhavati ya evaüv veda tam u devatalpa ity àhuþ pra devatalpam àpnoti ya evaüv veda trivçd eva triõavasyàyatanam eùàsya bandhutà àyatanavàn bandhumàn bhavati ya evaüv veda tam u puùñir ity àhus trivçd dhy evaiùa puùñaþ devatà eva trayastriü÷asyàyatanaü trayastriü÷ad devatàþ prajàpati÷ catustriü÷a etad eva trayastriü÷asyàyatanam eùàsya bandhutà àyatanavàn bandhumàn bhavati ya evaüv veda tam u nàka ity àhur na hi prajàpatiþ kasmai canàkam chandàüsy eva chandomànàm àyatanam eùaiùàü bandhutà àyatanavàn bandhumàn bhavati ya evaüv veda tàn u puùñir ity àhuþ pa÷avo hi chandomàþ prajàpatiþ prajà asçjata so 'tàmyat tasmai vàj jyotir udagçhõàt so 'bravãt ko me 'yaü jyotir udagçhõàd iti svaiva te vàg ity abravãt tàm abravãd viràjaü tvà cchandasàü jyotiùkçtvà yajàntà iti tasmàd yo viràjaü stomaü saüpadyate taü jyotiùñomo 'gniùñoma ity àcakùate viràó óhi chandasàü jyotiþ jyotiþ samànànàü bhavati ya evaüv veda anuùñup ca vai saptada÷a÷ ca samabhavatàü sànuùñup caturuttaràõi chandàüsy asçjata ùaóuttaràn stomàn saptada÷as tàv etàn madhyataþ pràjanayatàm trivçc ca triõava÷ ca ràthantarau tàv aja÷ cà÷va÷ cànvasçjyetàü tasmàt tau ràthantaraü pràcãnaü pradhånutaþ pa¤cada÷a÷ caikaviü÷a÷ ca bàrhatau tau gau÷ càvi÷ cànvasçjyetàü tasmàt tau bàrhataü pràcãnaü bhàskurutaþ evaü vai vidvàüsam àhur api gràmyàõàü pa÷ånàü vàca àjànàti prajàpatir akàmayata bahu syàü prajàyeyeti sa àtmann çtvyam apa÷yat tata çtvijo 'sçjata yad çtvyàd asçjata tad çtvijàm çtviktvaü tair etaü dvàda÷àham upàsãdat so 'ràdhnot pità no 'ràtsãd iti màsà upàsãdaüs te dãkùayaivàràdhnuvann upasatsu trayoda÷am adãkùayan so ' nuvyam abhavat tasmàd upasatsu didãkùàõo 'nuvyaü bhavaty eva ca hi trayoda÷aü màsaü cakùate naiva ca eko dãkùetaiko hi prajàpatir aràdhnod dvàda÷a dãkùeran dvàda÷a hi màsà aràdhnuvaü÷ caturviü÷atir dãkùeraü÷ caturviü÷atir hy ardhamàsà aràdhnuvan yadi pa¤cada÷o dãkùeteme pa¤ceme pa¤ceme pa¤ceme pa¤ceme catvàro 'sàv eka iti nirdi÷eyur yasmà aràddhikàmàþ syus tam evàràddhir anveti sarva itare ràdhnuvanti yo vai devànàü gçhapatiü vedà÷nute gàrhapataü pra gàrhapatam àpnoti saüvatsaro vai devànàü gçhapatiþ sa eva prajàpatis tasya màsà eva saha dãkùiõaþ vindate saha dãkùiõo '÷nute gàrhapatyaü pra gàrhapatyaü àpnoti ya evaüv veda / yo vai chandasàü svaràjaü vedà÷nute svàràjyaü pra svàràjyaü àpnoti bçhatã vàva chandasàü svaràó a÷nute svàràjyaü pra svàràjyaü àpnoti ya evaüv veda tàm etàm annàdyàya vyàvçjyàsate yad etaü dvàda÷àhaü dvàda÷a dãkùà svàda÷opasado dvàda÷a prasutaþ ùañriü÷ad età ràtrayo bhavanti ùañtriü÷adakùarà bçhatã jàyate vàva dãkùayà punãta upasadbhir devalokam eva sutyayàpyeti etàvad vàva saüvatsara indriyaü vãryaü yad età ràtrayo dvàda÷a påçnamàsyo dvàda÷aikaùñakà dvàda÷àmàvàsyà yàvad eva saüvatsara indriyaü vãryaü tad etenàptvàvarundhe dvàda÷àhena triü÷adakùarà và eùà viràó ùaó çtava çtuùv eva viràjà pratitiùñhaty çtubhir viràji dvàtriü÷adakùarà và eùànuùñub vàg anuùñup catuùpàdaþ pa÷avo vàcà pa÷ån dàdhàra tasmàd vàcà siddhà vàcàhåtà àyanti tasmàd u nàma jànate bhåtaü pårvo 'tiràtro bhaviùyad uttaraþ pçthivã pårvo 'tiràtro dyaur uttaro 'gniþ pårvo 'tiràtra àditya uttaraþ pràõaþ pårvo 'tiràtra udàna uttaraþ cakùuùã atiràtrau kanãnike agniùñomau yasmàd antarà agniùñomàv atiràtràbhyàü tasmàd antare satyau kanãnike bhuïktaþ saüvatsarasya và etau daüùñrau yad atiràtrau tayor na svaptavyaü saüvatsarasya daüùñrayor àtmànaü ned apidadhànãti tad àhuþ ko 'svaptum arhati yad vàva pràõo +jàgàra tad eva jàgaritam iti gàyatrãü và etàü jyotiþpakùàm àsate yad etaü dvàda÷àham aùñau madhya ukthà agniùñomàv abhito màsà svargü lokam etyàjarasaü brahmàdyam annam atti dãpyamànaþ triùpurastàd rathantaraü upayanti tryàvçd vai vàk sarvàm eva vàcam avarudhya sarvam annàdyaü dvàda÷àhaü tanvate jàmi và etad yaj¤e kriyata ity àhur yat triùpurastàd rathantaram upayantãti saubharam ukthànàü brahmasàma bhavati tenaiva tad ajàmi pratnavatyaþ pràyaõãyasyàhnaþ pratipado bhavanti teno eva tad ajàmi trir vevopariùñàd rathantaram upayanti tràvçd vai vàk sarvàm eva vàcam avarudhya sarvam annàdyaü dvàda÷àhàd uttiùñhanti trayo và ete triràtrà yad eùa dvàda÷àho gàytramukhaþ prathamo gàyatramadhyo dvitãyo gàyatrottamas tçtãyaþ yasmàd gàyatramukhaþ prathamas tasmàd årdhvo 'gnir dãdàya yasmàd gàyatramadhyo dvitãyas tasmàt tiryaï vàyuþ pavate tejasà và ete prayanti tejo madhye dadhati tejo 'bhyudyanti jyotiùà và ete prayanti jyotir madhye dadhati jyotir abhyudyanti cakùuùà và ete prayanti cakùur madhye dadhati cakùur abhyudyanti pràõena và ete prayanti pràõaü madhye dadhati pràõam abhyudyanti ye gàyatryà prayanti gàyatrãü madhye dadhati gàyatrim abhyudyanti tantraü và etad vitàyate yad eùa dvàda÷àhas tasyetair (?) mayåkhà yad gàyatry asaüvyàthàya girikùidauccàmanyaveti hovàcàbhipratàrã kàkùaseniþ kathaü dvàda÷àha iti yathàràn nemiþ paryety evam enaü gàyatrã paryeti avisraüsàya yathàrà nàbhau dhçtà evam asyàü dvàda÷àho dhçtaþ anuùñubhaü và etàm annàdyàya vyàvçjyàsate yad etaü dvàda÷àham aùñàbhir và akùair anuùñup prathamaü dvàda÷àhasyàhar duyacchaty ekàda÷abhir dvitãyaü dvàda÷àbhis tçtãyam akùaraü tryakùaram ucchiùyate tad evottaraü triràtram anuvidadhàti chandàüsy evàsyàs tçtãyaü triràtraü vahanti tàü và etàü pratãcãü tira÷cãü paràcãm àsate 'nnàdyàya tasmàt pratya¤caü tirya¤caü parà¤caü prajàþ pa÷um upajãvanti chandàüsi và anyo'nyasya lokam abhadhyàyan gàyatrã triùñubhas triùñub jagatyà jagatã gàyatryàs tàni vyauhan yathàlokaü tato vai tàni yaü-yaü kàmam akàmayanta tam asanvan yatkàmo vyåóhacchandasà dvada÷àhena yajate so 'smai kàmaþ samçdhyate oko vai devànàü dvàda÷àho yatho vai manuùyà imaü lokam àviùñà evaü devatà dvàda÷àham àviùñà devatà ha và etena yajate ya evaüv vidvàn dvàda÷àhena yajate gçhà vai devànàü dvàda÷àho nàgçhatàyà bhayyam yo vai dvàda÷àham agniùñomena kalpamànaü veda kalpate 'smai pràtaþsavanenaiva prathamas triràtraþ kalpate màdhyandinena dvitãyas tçtãyasavanena tçtãyo 'gniùñomasàmnaiva da÷amam ahaþ kalpate kalpate 'smai ya evaüv veda eti prety à÷umad vãtimad rukmat tejasvad yu¤jànaü prathamasyàhno råpaü trivçtaþ stomasya gàyatrasya chandaso rathantarasya sàmnaþ vçùavad vçtravad rayimad vi÷vavad upasthitaü dvitãyasyàhno råpaü pa¤cada÷asya stomasya traiùñubhasya chandaso bçhataþ sàmnaþ udvat trivad digvat gomañ ñaùabhavat tçtãyasyàhno råpaü saptada÷asya stomasya jàgatasya chandaso vairåpasya sàmnaþ ràjanvaj janavadvat såryavad viràóanutodavac caturthasyàhno råpam ekaviü÷asya stomasyànuùñubhasya chandaso (?) ràjasya vai sàmnaþ citravac chi÷umat païktiþ ÷akvarã dyånàkùarà gomad çùabhavad vajryabhimat pa¤camasyàhno råpaü triõavasya stomasya pàïktena chandaso ÷akvarãõàü sàmnaþ parivat prativat saptapadà dvipadà vinàrà÷aüsà gomad çùabhavat ùaùñhasyàhno råpaü trayastriü÷asya stomasya sarveùàü chandasàü råpaü (?) revatãnàü sàmnaþ yasmàd eùà samànà satã ùaóahavibhaktir nànàråpà tasmàd viråpaþ saüvvatsaraþ viråpam enam anuprajàyate ya evaüv veda agna iti prathamasyàhno råpam agnivibhakter agnim iti dvitãyasyàgnineti tçtãyasyàgnir iti caturthasya devà vai ÷riyam aicchaüs tàn na prathame 'hany avindan na dvitãye na tçtãye tठcaturthe 'hany avindan vindate ÷riyaü ya evaü vedàgner iti pa¤camasya teno ÷rãþ pratyupoditety àhuþ aprativàdy enaü bhràtçvyo bhavati ya evaü veda agna iti ùaùñhasya yenaiva råpeõa prayanti tad abhyudyanti yasmàd eùà samànà saty agnivbhaktir nànàråpà tasmàd yathartv àdityas tapati indreti prathamasyàhno råpam indravibhakter indram iti dvitãyasyendreõeti tçtãyasyendra iti caturthasyendràd iti pa¤camasyendreti ùaùñhasya yenaiva råpeõa prayanti tad abhyudyanti yasmàd eùà samànà satãndravibhaktir nànàråpà tasmàd yathartv oùadhayaþ pacyante yad çcà prastauti tat prathamasyàhno råpam svaravibhakter yat purastàt stobhaü tad dvitãyasya yad ubhayataþ stobhaü tat tçtãyasya yad anutunnaü tac caturthasya yad abhyàrabdhaü tat pa¤camasya yad ihakàreõàbhyastaü tat ùaùñhasyàhno råpam svaràõàü yasmàd eùà samànà satã svaravibhaktir nnànàråpà tasmàd yathartu vàyuþ pavate padanidhanaü prathamasyàhno råpam nidhanavibhakter bahirõidhanaü dvitãyasya niünidhanaü tçtãyasyenidhana¤ caturthasyàthakàraõidhanaü pa¤camasya yad ihàkàreõàbhyastaü tat ùaùñhasyàhno råpaü nidhanànàü yasmàd eùà samànà satã nidhanavibhaktir nnànàråpà tasmàd ime lokàþ saha santo nànaiva dravadióaü prathamasyàhno råpam ióàvibhakter årdhveóaü dvitãyasya pariùñubdheóaü tçtãyasyeóàbhir aióaü caturthasyàdhyardheóaü pa¤camasya yad ihàkàreõàbhyastaü tat ùaùñhasyàhno råpam ióànàü yasmàd eùà samànà satãóàvibhaktir nnànàråpà tasmàt samànàþ santaþ pa÷avo nànàråpàþ bharadvàjàyanà vai sattram àsata tàn apçcchan kiü prathamenàhnà kuruteti praivaimeti kiü dvitãyenety avasam evàkurmahãti kiü tçtãyeneti pary evàplavàmahãti kiü caturtheneti sataiva sad apyadadhmeti kiü pa¤cameneti pràõàn eva vicchindanta aimeti kiü ùaùñhenetãdam evàgacchàmeti iti yasya padena prastauty atha svàram abhi vàva tena devàþ pa÷ån apa÷yan yat purastàt stobhaü atha svàram ud eva tenàsçjanata yad ubhayataþ stobham atha svàram ebhya eva tena lokebhyo devàþ pa÷ubhyo 'nnàdyaü pràyacchan yad anutunnam atha svàram upaiva tenà÷ikùan yasya madhye nidhanam atha svàraü garbhàüs tenàdadhata tàni havatàsvàreõa pràjanayan imaü vàva devà lokaü padanidhanenàbhy ajayann amuü bahirõidhanenàntarikùaü diïnidhanenàmçtatvam ãnidhanenàgacchan brahmavarcasam athanidhanenàvàrundhatàsminn eva loka ihanidhanena pratyatiùñhan imaü vàva devà lokaü dravadióenàbhy ajayann amum årdhveóenàntarikùaü pariùñubdheóena pratiùñhàm ióàbhir aióenàvàrundhata pratiùñhàyàdhyardheóena vyajayantàsminn eva loka iheóena pratyatiùñhan na vàk saüvatsaram ativadatãóaiva saüvatsaram ativadati garbheõa saüvatsare paryàvçtya prajàyete tenàtivadati tà và età÷ catasraþ ùaóahaü paràcya ióà atiyanty eùà nåtaiùà viùåcy eùà pratãcy etad vãóam saüvatsaro 'gnir vàk samvatsaro yad agnir vibhajyate vàcam eva tad vibhajanti dve dve akùare vibhajanti dvau dvau hi màsàv çturatho màsànàm eva tad råpaü kriyate ùaó ahàni vibhajanti ùaó çtava çtånàü dhçtyà çtånàü pratiùñhityà atho çtånàm eva tad råpaü kriyate ùaó u puruùà yàn agnir anuvihriyate yad idaü bahudhàgnir vihriyate tad asàv àdityaþ sarvàþ prajàþ pratyaï tasmàd ete devate vibhaktim àna÷àte nàto 'nyà kà cana stomo yujyate sattriyebhyo ' harbhyaþ pratnavatãbhi÷ copavatãbhi÷ ca yat pratnavatyo upavatãbhyaþ pårvà yujyante brahma tat pårvaü kùatràd yujyate brahma hi pårvaü kùatram manas tat pårvaü vàco yujyate mano hi yad dhi manasàbhigacchati tad vàcà vadati bçhat tat pårvaü rathantaràd yujyate bçhad dhi pårvaü rathantaràd vijityà tu vai rathantaraü pårvaü yogam àna÷e sambhàryàs tçcà bhavanti yathà÷iùñhàn vahiùñhàn sambhared evam evaitàn sambharanti gatyai nava bhavanti navàhasya yuktyà çcarcaivàhar yunakti yathàpràrthasya ÷amyà avadadhyàd evam evaitan navàhasya ÷amyà avadadhàti gatyai trivçd eva stomo bhavati tejase brahmavarcasàya ubhàbhyàü vai råpàbhyàü bahiùpavamànyo yujyante yatsàmà stomo bhavati tad àjyeùu niràhàvanty àjyàni bhavanti yuktam eva tair àhvayati agna àyàhi vãtaya à no mitràvaruõàyàhi suùamà hi ta indràgnã àgataü sutam iti ràthantaram eva tad råpaü nirdyotayati stomaþ iti pra somàso vipa÷cita iti gàyatrã bhavati pretyà abhidroõàni babhrava ity abhikràntyai stutà indràya vàyava iti saüskçtyai pra soma deva vãtaya iti pretyai pra tu draveti pretyai pra và etenàhnà yanti gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam à÷vaü bhavati a÷vo vai bhåtvà prajàpatiþ prajà asçjata sa pràjàyata bahur abhavat prajàyate bahur bhavaty à÷vena tuùñuvànaþ ekàkùaraü nidhanam upayanti rathantarasyànativàdàya anativàdy enaü bhràtçvyo bhavati ya evaü veda somasàma bhavati yathà và imà anyà oùadhayaþ evaü soma àsãt sa tapo 'tapyata sa etat somasàmàpa÷yat tena ràjyamàdhipatyam agacchad ya÷o 'bhavad ràjyam àdhipatyaü gacchati ya÷o bhavati somasàmnà tuùñuvànaþ yaudhàjayaü bhavati yad eva yaudhàjayasya bràhmaõam au÷anaü yad au÷anasya stomaþ abhi tvà ÷åra no nu ma ity abhãti rathantarasya råpaü rathantaraü hy etad ahaþ kayà na÷ citra àbhuvad iti kavatyas tena pràjàpatyàþ ko hi prajàpatiþ prajàpater àptyai taü vo dasmam çtãùahaü vasor mandànam andhaso 'bhivatsaü na svasareùu dhenava ity abhãti rathantarasya råpaü rathantaraü hy etad ahaþ indraü gãrbhir havàmaha iti havanta evainam tarobhir vo vidadvasum iti stomo vai taro yaj¤o vidadvasuþ stomena vai yaj¤o yujyate yat tarobhir vo vidadvasum ity àha yaj¤am eva tad yunakti rathantaraü bhavati brahma vai rathantaraü brahma pràyaõãyam ahar brahmaõa eva tad brahmàkramya prayanti iyaü vai rathantaram asyàm eva pratiùñhàya sattram àsate vàmadevyaü bhavati pa÷avo vai vàmadevyaü pa÷ånàm avaruddhyai pràjàpatyaü vai vàmadevyaü prajàpatàv eva pratiùñhàya sattram àsate naudhasaü bhavati brahma vai naudhasaü brahma pràyaõãyam ahar brahmaõa eva tad rahmàkramante kàleyaü bhavati samànaloke vai kàleya¤ ca rathantara¤ ceyaü vai rathantaraü pa÷avaþ kàleyam asyठcaiva pa÷uùu ca pratiùñhàya sattram àsate dravadióaü tathà hy etasyàhno råpaü stomaþ pra somàso madacyuta iti gàyatrã bhavati madavad vai rasavçt tçtãyasavanaü madam eva tad rasaü dadhàty ayà pasvasva devayur ity eti rathantarasya råpaü ràthantaraü hy etad ahaþ pavate 'har yato harir iti bçhato råpaü bçhad eva tad etasminn ahani yunakti tad yuktaü ÷va àrabhante pra sunvànàyàndhasa iti pravatyo bhavanti praõinãõyam iva hy etad ahar abhi priyàõi pavate ca nohita ity abhãti rathantarasya råpaü ràthantaraü hy etad ahaþ yaj¤à yaj¤à vo agnaya ity agner vai yaj¤o yaj¤a eva tad yaj¤aü pratiùñhàpayati gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam saühitaü bhavati vyakùaraõidhanaü pratiùñhàyai pratiùñhàyaiva sattram àsate saphaü bhavati saphena vai devà imàn lokàn samàpnuvvan yat samàpnuvaüs tat saphasya saphatvam imàn evaitena lokàn samàpya sattram àsate àkùàraü bhavati aùñau và etàþ kàdughà àsaüs tàsàm (?) ekà sama÷ãryata sà kçùir abhavad çdhyate 'smai kçùau ya evaü veda tàsu devàsurà aspardhanta te devà asuràn kàmadughàbhya àkùàreõànudanta nudate bhràtçvyaü kàmadughàbhya àkùàreõa tuùñuvànaþ ebhyo vai lokebhyo raso 'pàkràmat taü prajàpatir àkùàreõàkùàrayad yad àkùàrayat tad àkùàrasyàkùàratvam tasmàd yaþ purà puõyo bhåtvà pa÷càt pàpãyàn syàd àkùàraü brahma sàma kurvãtàtmany eved indriyaü vãryaü rasam àkùàrayati januùaikarco bhavato 'hno dhçtyai yad và etasyàhno 'dhçtaü tad etàbhyàü dàdhàra gaurãvitaü bhavati gaurãvitir và etac chàktyo bràhmaõo 'tiriktam apa÷yat tad gaurãvitam abhavat atiriktaü và etad atiriktena stuvanti yad gaurãvitenàhãnठchavastanavad bhavaty api prajàyà upakëptam vçùà và etad vàjisàma vçùabho retodhà adya stuvanti ÷vaþ prajàyate anuùñubhi chandasàü kriyate 'nuùñub bhi chandasàü yoniþ svàyàm eva tad yonau reto dhatte prajàtyai prajàyate bahur bhavati ya evaü veda dvyudàsaü bhavaty etau và udàsau svargasya lokasyàvasànadar÷au pårveõa pårvam ahaþ saüsthàpayanty uttareõottaram ahar abhyativadanti tad yathàdaþ pårvedyuþ spaùñaü tçõodakam anvavasyanto yanty evam eva tàbhyàü svargaü lokam anvavasyanto yanti gautamaü bhavati sàmàrùeyavat svargàya yujyate svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ yad u caivànuùtñubhasya madhye nidhanasya bràhmaõaü tad du caitasya kàvaü bhavati lokabinduþ sàma vindate lokaü kàvena tuùñuvànaþ svàrasu svareõa svareõa hi devebhyo 'ntato 'nnàdyaü pradãyate svareõaiva tad devebhyo 'ntato 'nnàdyaü pra yacchati yaj¤àyaj¤ãyaü bhavati vàg yaj¤àyaj¤ãyaü vàci yaj¤aþ pratiùñhito vàcy eva tad yaj¤am antataþ pratiùñhàpayanti taü vàco 'dhi ÷va àrabhante trivçd eva stomo bhavati tejase brahmavarcasàya pratipad bhavati samàrabhate dviràtrasyàvrisraüsàya pavasvendo vçùàsuta ity anuråpyo bhavati vçùàvad và eta aindraü traiùñubham ahar yat dvitãyaü tad eva tad abhivadati pårvam u tad råpam apareõa råpeõànuvadati yat pårvaü råpam apareõa råpeõànuvadati tad anuråpasyànuråpatvam anuråpa enaü putro jàyate ya evaü veda stotrãyànuråpau tçcau bhavataþ pràõàpànànàm avarudhyai vçùaõvantas tçcà bhavatãndriyasya vãryasyàvarudhyai tçca uttamo bhavati yenaiva pràõena prayanti tam abhyudyanti pa¤dada÷a eva stomo bhavati ojasy eva tad vãrye pratitiùñhati ojo vãryaü pa¤cada÷aþ ubhàbhyàü vai råpàbhyàü bahiùpavamànyo yujyante yatsàmà stomo bhavati tad àjyeùu niràhopasthitàny àjyàni bhavanti agniü dåtaü vçõãmahe mitraü vayaü havàmaha indram id gàthino bçhad indro agnà namo bçhad iti bàrhatam eva tad råpaü nirdyotayati stomaþ vçùà pavasva dhàrayeti gàyatrã bhavaty ahno dhçtyai vçùaõvatyas triùñubho råpeõa traiùñubhaü hy etad ahaþ punànas soma dhàrayeti dhçtyai vçùà ÷oõo abhikanikradad gà iti vçùaõvatyas triùñubho råpeõa samçddhà vçùaõvad và etad aindraü traiùñubham ahar yat dvitãyaü tad eva tad abhivadati gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam yauktà÷vaü bhavati yuktà÷vo va àïgirasaþ ÷i÷å jàtau viparyaharat tasmàn mantro 'pàkràmat sa tapo 'tapyata sa etad yauktà÷vam apa÷yat taü mantra upàvartata tad vàva sa tarhy akàmayata kàmasani sama yauktà÷vaü kàmam evaitenàvarundhe àyàsye bhavataþ ayàsyo và àïgirasa àdityànàü dãkùitànàm annàdyam à÷nàt taü ÷ug àrcchat sa tapo 'tapyata sa ete àyàsye apa÷yat tàbhyàü ÷ucam apàhatàpa ÷ucaü hata àyàsyàbhyàü tuùñuvànaþ ebhyo vai lokebhyo vçùñir apàkràmat tàm ayàsya àyàsyàbhyàm acyàvayat cyàvayati vçùñim àyàsyàbhyàü tuùñuvànaþ annàdyaü vàva tad ebhyo lokebhyo 'pàkràmat tad ayàsya àyàsyàbhyàm acyàvayat cyàvayaty annàdyam àyàsyàbhyàü tuùñuvànaþ vàsiùñhaü bhavati vasiùñho và etena vaióavaþ stutvà¤jasà svargaü lokam apa÷yat svargasya lokasyànukhyàtyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ stomaþ tvàm id dhi havàmaha iti tvam iti bçhato råpaü bàrhataü hy etad ahaþ abhipravaþ suràdhasam iti yu¤jate vai pårveõàhnà hy etena prayanti tvàm idà hyo nara ity adya caiva hya÷ ca samàrabhate dviràtrasyàvisraüsàya bçhad bhavati varùma vai bçhad varùma dvitãyam ahar varùmaõa eva tad varùmàkramante ÷yetaü bhavati sàmnorvàho yaj¤asya santatyai màdhucchandasaü bhavati sàmàrùeyavat svargàya yujyate svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ årdhveóaü tathà hy etasyàhno råpaü stomaþ yas te mado vareõya iti gàyatrã bhavati madavad vai rasavat tçtãyasavanaü madam eva tad rasaü dadhàti pavasva madhumattama iti pavanta iva hy etenàhnà madhumattama ity annaü vai madhv annàdyam eva tad yajamàne dadhàti indram accha sutà ima itãndriyasya vãryasyàvarudhyai ayaü påùà rayir bhaga iti anuùñubhaþ satyas triùñubho råpeõa traiùñubhaü hy etad ahaþ vçùàmatãnàü pavate vicakùaõa iti jagatyaþ satyas triùñubho råpeõa traiùñubhaü hy etad ahaþ gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam hàviùmataü bhavati haviùmàü÷ ca vai haviùkçc càïgirasàv àstàü dvitãye 'hani haviùmàn aràdhnon navame 'hani haviùkçt ayaü haviùmàn ity eva jàtam ahar jàtaü somaü pràha devebhyaþ sàmnaivàsmà à÷iùam à÷àste sàma hi saty à÷ãþ ÷aïku bhavaty ahno dhçtyai yad và adhçtaü ÷aïkunà tad dàdhàra tad u sãdantãyam iy àhur etena vai prajàpatir årdhva imàn lokàn asãdad yad asãdat tat sãdantãyasya sãdantãyatvam årdhva imàn lokàn sãdati sãdantãyena tuùñuvànaþ suj¤ànaü bhavati svarvad vai ràthantaraü råpaü svarõadhanaü bàrhatam svarõadhanaü bhavati tathà hy etasyàhno råpam pluvau và etàv upohante svargasya lokasya samaùñyai gaurãvitaü bhavati yad eva gaurãvitasya bràhmaõam krau¤caü bhavati vàg vai krau¤caü vàg dvàda÷àho vàcy eva tad vàcà stuvate yaj¤asya prabhåtyai yàmaü bhavati etena vai yamo 'napajayyam amuùya lokasyàdhipatyam à÷nutànapajayyam amuùya lokasyàdhipatyam a÷nute yàmena tuùñuvànaþ etena vai yamã yamaü svargaü lokam agamayat svargasya lokasyànukhyàtyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ stomaþ ehy å ùu bravàõi ta ity ehivatyai bhavanti tçtãyasyàhna upahavàya santatyai apacchid iva và etad yaj¤akàõóaü yad ukthàni yad eti salomatvàya evàhy asi vãrayur iti samànaü vadantãdam ittham asad iti indraü vi÷và avãvçdhann ity avardhanta hy etarhi yajamànam evaitayà vardhanti sàkam a÷vaü bhavaty ukthànàm abhijityà abhikràntyai etena hy agra ukthàny adhyajayann etenàbhyakràman àmahãyavaü bhavati këpti÷ cànnàdya¤ ca samànaü vadantãùu kriyata idam ittham asad iti kùatraü và etad ahar abhinirvadati yat pa¤cada÷aü yad gàyatrãùu brahmasàma bhavati brahma caiva tat kùatra¤ ca sayujã karoti brahmaiva kùatrasya purastàn nidadhati brahmaõe kùatra¤ ca vi÷a¤ cànuge karoti brahma vai pårvam ahaþ kùatraü dvitãyaü yad gàyatrãùu brahma sàma bhavati brahma tad ya÷asàrdhayati brahma hi gàyatrã tad u samànaü vadantãùu kriyate samçddhyai àùñàdaüùñre bhavataþ aiyàhà iti và indro vçtram ahann aiyàdohoveti nyagçhõàd vàrtraghne sàmanã vãryavatã ojo evaitàbhyàü vãryam avarundhe pa¤cada÷a eva stomo bhavaty ojasy eva tad vãrye pratitiùñhaty ojo vãryaü pa¤cada÷aþ davidyutaty àruceti tçtãyasyàhnaþ pratipad bhavati davidyutatã vai gàyatrã pariùñobhantã triùñub gavà÷ãr jagatã trãõi råpàõi samàrabhate triràtrasyàvisraüsàya ete asçgram indava ity anuråpo bhavati eta iti vai prajàpatir devàn asçjatàsçgram iti manuùyàn indava iti pit.çüs tad eva tad abhivadati pårvam u caiva tad repam apareõa råpeõànuvadati yat pårvaü råpam apareõa råpaõo 'nuvadati tad anuråpasyànuråpatvam anuråpa enaü putro jàyate ya evaü veda stotrãyànuråpau tçco bhavataþ pràõàpànànàm avarudhyai ràjà medhàbhir ãyate pavamàno manàv adhy antarikùeõa yàtava iti antarikùadevatyas tçco bhavaty antarikùadevatyam etad ahar yat tçtãyaü tad eva tad abhivadati pa¤carcau bhavati pa¤capadà païktiþ pàïktam annam annàdyasyàvarudhyai tçca uttamo bhavati yenaiva pràõena prayanti tam abhy upayànti saptada÷a eva stomo bhavati pratiùñhàyai prajàtyai agninàgniþ samidhyata ity àgreyam àjyaü bhavati pårve eva tad ahanã samiddhe tçtãyam ahar abhisamindhe mitraü huve påtadakùam iti ràthantaram maitràvaruõam huva iti vai ràthantaraü råpam rathantaram etat parokùaü yad vairåpaü ràthantaram eva tad råpaü nirdyotayati indreõa saü hi dçkùusa ity aindram sam iva và ime lokà dadç÷ire 'ntarikùadevatyam etad ahar yat tçtãyaü tad eva tad abhivadati tà huve yayor idam iti ràthantaram aindràgnam huva iti vai ràthantaraü råpaü rathantaram etat parokùaü yad vairåpaü ràthantaram eva tad råpaü nirdyotayati stomaþ uccà te jàtam andhasa iti gàyatrã bhavati udvad và etad ahar yat tçtãyaü tad eva tad abhivadati andhasvatã bhavaty ahar và andho 'hna àrambhaþ abhi somàsa àyava iti abhãti rathantarasya råpaü bçhad iti bçhata ubhayoþ saha råpam upaity ubhau hi varõàv etad ahaþ tisro vàca ãrayati pravahnir iti tçtãyasyàhno råpaü tena tçtãyam ahar àrabhante triùñubhaþ satyo jagatyo råpeõa jàgataü hy etad ahaþ gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam vaiùñambhaü bhavati ahar và etad avlãyata tad devà vaiùñambhair vyaùñabhnuvaüs tad vaiùñambhasya vaiùñambhatvam di÷a iti nidhanam upayanti di÷àü dhçtyai pauråmadgaü bhavati ahar và etad avlãyamànaü tad rakùàüsy anvasacanta tasmàd devàþ pauråmadgena rakùàüsy apàghnann apa pàpmànaü hate pauråmadgena tuùñuvànaþ devà÷ ca vàsurà÷ càspardhanta te devà asuràõàü pauråmadgena puro 'majjayan yat puro 'majjayaüs tasmàt pauråmadgaü pàpmànam evaitena bhràtçvyaü majjayati gautamaü bhavati yad eva gautamasya bràhmaõam ubhayataþ stotraü tathà hy etasyàhno råpam antarikùaü bhavati antarikùadevatyam etad ahar yat tçtãyam antarikùa eva tad antarikùeõa stuvate pratiùñhàyai àùkàraõidhanaü kàõvaü bhavati as iti vai ràthantaraü råpaü has iti bàrhataü tçtãyam eva tad råpam upayanti samçdhyai aïgirasàü saükro÷o bhavati etena và aïgirasaþ saükro÷amànàþ svargaü lokam àpan svargasya lokasyànukhyàtyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ stomaþ yady àva indra te ÷atam iti ÷atavatyo bhavanti ÷atavad vai pa÷ånàü råpaü sahasravat pa÷ånàm evaitàbhã råpam avaråndhe vayaï ghatvà sutàvanta iti satobçhatyo varùãya÷ chanda àkramate 'napabhraü÷àya taraõir it siùàsati vàjaü purandhyà yujà/ àva indraü puruhåtaü na me girety àvad akùaram uddhatam iva vai tçtãyam ahar yad eva tàvad akùaraü bhavaty ahar evaitena pratiùñhàpayati pa¤canidhanaü vairåpaü pçùñhaü bhavati di÷àü dhçtyai pa¤capadà païktiþ pàïktam annam annàghasyàvarådhyai di÷àü và etat sàma yad vairåpaü di÷o hy evaitenàbhivadati atha yat pa¤canidhanaü tenartånàü pa¤ca hy çtavaþ çtubhi÷ ca và ime lokà digbhi÷ càvçtàs teùv evobhayeùu yajamànaü pratiùñhàpayati yajamànaü và anupratitiùñhantam udgàtà pratitiùñhati ya evaü vidvàn vairåpeõodgàyati digvad bhavati bhràtçvyasyàpanutyai di÷aü vi÷am iti nidhanam upayanti di÷àü dhçtyai has ity upariùñàd di÷àü nidhanam upayanti tena bàrhatam ràthantaro và ayaü loko bàrhato 'sàv ubhe eva tad bçhadrathantarayo råpeõàparàdhnoti anaóvàhau và etau devayànau yajamànasya yad bçhadrathantare tàv eva tad yunakti svargasya lokasya samaùñyai a÷vavad bhavati prajàtyai yathà maõóåka àñ karoty evaü nidhanam upayanty ayàtayàmatàyai dvàda÷a vairåpàõi bhavanti dvàda÷amàsàþ saüvatsaraþ saüvatsara eva pratitiùñhati viråpaþ saüvatsaro viråpam annàdyasyàvarudhyai mahàvaiùñambhaü brahmasàma bhavaty annàdyasyàvarudhyai yadà vai puruùo 'nnam atty athàntarato viùñabdhaþ di÷a iti nidhanam upayanti di÷àü dhçtyai sato bçhatãùu stuvanti pårvayor ahnoþ pratyudyamàya rauravam acchàvàkasàma bhavati agnir vai råro rådro 'gniþ agnir và etasya pa÷ån apakramayati yasya pa÷avo 'pakràmanty agnir eva tasya pa÷ån abhikramayati yasya pa÷avo 'bhikràmanti abhy abhy evàsya pa÷avaþ kràmanti ya evaü vidvàn rauraveõa stuvate pariùñubdheóaü tathà hy etasyàhno råpaü stomaþ ''tisro vàca udãrata'' iti tçtãyasyàhno råpaü tena tçtãyam ahar àrabhante udvad và etat trivad ahar yat tçtãyaü tad eva tad abhivadati ''à sotà pariùi¤cata'' iti parivatyo bhavanti anto vai tçtãyam ahas tasyaitàþ paryàptyai ''sakhàya àniùãdata'' ity uddhattam iva vai tçtãyam ahar yad àha niùãdatety ahar evaitena pratiùñhàpayati ''sutàso madhumattamà'' ity anuùñubhaþ satyo jagatyo råpeõa jàgataü hy etad ahaþ ''pavitraü te vitataü brahmaõaspata'' iti vitatam iva và idam antarikùam antareme antarikùadevatyam etad ahar yat tçtãyaü tad eva tad abhivadati gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam pàùñhauhaü bhavati paùñhavàó và etenàïgirasa÷ caturthasyàhno vàcaü vadantãm upà÷çõot sa ho vàg iti nidhanam upait tad asyàbhyuditaü tad ahar avasat vàcaþ sàma bhavati vàg vai dvàda÷àho vàcy eva tad vàcà stuvate yaj¤asya prabhåtyai niùkirãyàþ sattram àsata te tçtãyam ahar na pràjànaüs tàn etat sàma gàyamànàn vàg upàplavat tena tçtãyam ahaþ pràjànaüs te 'bruvann iyaü vàva nas tçtãyam ahar adãdç÷ad iti tçtãyasyaivaiùàhno dçùñiþ ÷auktaü bhavati ÷uktir và etenàïgiraso '¤jasà svargaü lokam apa÷yat svargasya lokasyànukhyàtyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ gaurãvitaü bhavati yad eva gaurãvitasya bràhmaõam tvàùñrãsàma bhavati indraü và akùyàmayiõaü bhåtàni nàsvàpayaüs tam etena tvàùñrayo 'svàpayaüs tad vàva tàs tarhy akàmayanta kàmasani sàma tvàùñrãsàma kàmam evaitenàvarundhe indro vçtràd vibhyad gàü pràvi÷at taü tvàùñrayo 'bruvaü janayàmeti tam etaiþ sàmabhir ajanayaü jàyàmahà iti vai sattram àsate jàyanta eva ariùñaü bhavati devà÷ ca và asurà÷ càspardhanta yaü devànàm aghnan na sa samabhavad yam asuràõàü saü so 'bhavat te devàs tapo 'tapyanta ta etad ariùñam apa÷yaüs tato 'yaü devànàm aghnat saü so 'bhavad yam asuràõàü na sa samabhavad anenàriùàmeti tad ariùñasyàriùñatvam ariùñayà evàriùñam antataþ kriyate trãóaü bhavati triràtrasya dhçtyai dravantãm ióàm uttamàm upayanti caturthasyàhnaþ santatyai stomaþ pramaühiùñhàya gàyateti yad gàyateti mahasa eva tad råpaü kriyate ''taü te mad aïgaõãm asãti madavad vai rasavat tçtãyasavanaü madam eva tad rasaü dadhàti ''÷rudhã havaü tira÷cyà'' iti ÷rutyà eva pramaühiùñhãya bhavati pramaühiùñhãyena và indro vçtràya vajraü pràvartayat tam astçõuta bhràtçvyavàn pramaühiùñhãyenokthàni praõayeta stçõute bhràtçvyaü vasãyàü àtmanà bhavati hàrivarõaü bhavati indra÷ ca vai namuci÷ càsuraþ samadadhàtàü na no naktan na divàhanan nàrdreõa na ÷uùkeõeti tasya vyuùñàyàm anudita àditye 'pàü phenena ÷iro 'chinad etad vai na naktaü na divà yat vyuùñàyàm anudita àditya etan nàrdran na ÷uùkaü yad apàü phenas tad enaü pàpãyàü vàcaü vadad anvavartata vãrahan na druho druha iti tan narcà na sàmnàpahantum a÷aknot hàrivarõasyaiva nidhanenàpàhata apa÷ucaühate hàrivarõasya nidhanena ÷riyaü ca hara÷ copaiti tuùñuvànaþ taira÷cayaü bhavati aïgirasaþ svargaü lokaü yanto rakùàüsy anvasacanta tàny etena tira÷càïgirasas tiryaï paryavaid yat tiryaï aparyavait tasmàt taira÷cyaü pàpmà vàva sa tàn asacata taü taira÷cyenàpàghnatàpa pàpmànaü hate taira÷cyena tuùñuvànaþ saptada÷a eva stomo bhavati pratiùñhàyai prajàtyai ''pra ta à÷vinãþ pavamànadhenava'' iti caturthasyàhnaþ pratipad bhavati àpte triràtre råpeõa gàyatryo dvitãyaü prayanti prati vai gàyatryà råpam jagatã pratipad bhavati jàgatam etad ahar yat tçtãyaü jagatyà eva taj jagatãm abhisaükràmanti yad ato 'nyà pratipatsyàt pratikålaü vànukålaü và syàt pavamàno ajãjanad ity anuråpo bhavati janadvad và etad ahar yac caturtham annàdyaü janayati viràjaü janayaty ekaviü÷aü stomaü janayati pårvam u caiva tad råpam apareõa råpeõànuvadati tad anuråpasyànuråpatvam anuråpa enaü putro jàyate ya evaü veda stotrãyànuråpau tçcau bhavataþ pràõàpànànàm avarudhyai ùaóçcau bhavata çtånàü dhçtyai tçca uttamo bhavati yenaiva pràõena prayanti tam abhyudyanti ekaviü÷a eva stomo bhavati pratiùñhàyai pratitiùñhati ''janasya gopà ajaniùña jàgçviþ'' ity àgneyam àjyaü bhavati janadvad và etad ahar yac caturtham annàdyaü janayati viràjaü janayaty ekaviü÷aü stomaü janayati ''ayaü vàü mitràvaråõà-'' iti bàrhataü maitràvaråõam bçhad etat parokùaü yad vairàjaü bàrhatam eva tad råpaü nirdyotayati ''indro dadhãco asthabhir'' iti dàdhãcas tçco bhavati dadhyaï và àïgiraso devànàü purodhànãya àsãd annaü vai brahmaõaþ purodhà annàdyasyàvarudhyai ''iyaü vàmasya manmana'' ity aindràgnam ''indràgnã pårvyastutir abhràd vçùñir ivàjani-'' ity ànuùñubhã vai vçùñir ànuùñubham etad ahar yac caturthaü samãcyau viràjau dadhàty annàdyàya stomaþ ''payasva dakùasàdhana'' iti gàyatrã bhavati sidhyai yat pavasveti tad bçhato råpaü bàrhataü hy etad ahaþ ''tavàhaü soma ràraõa sakhya indo dive dive/ puråõi babhro nicaranti màm ava paridhãür atitàü ihi-'' iti ati hy àya¤ chakunà iva paptim ety ati hy apatat punàno akramãd abhãti gàyatryaþ satyas triùñubho råpeõa tasmàt triùñubhàü loke kriyante gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam caturõidhanam àtharvaõaü bhavati catåràtrasya dhçtyai catuùpadànuùñubhànuùñubham etad ahar yac caturtham bheùajaü vàtharvaõàni bheùajam eva tat karoti nidhanakàmaü bhavati ekaü và anyena niruktena nidhanena kàmaü sanoty athaitan nidhanakàmaü sarveùàü kàmànàm avarudhyai àùñàdaüùñraü bhavati yad evàùñàdaüùñrasya bràhmaõam àbhã÷avaü bhavaty ahno dhçtyai yad và adhçtam abhã÷unà tad dàdhàra anutunnaü gàyati tathà hy etasyàhno råpam caturõidhanam àïgirasaü bhavati catåràtrasya dhçtyai svaþ pçùñhaü tathà hy etasyàhno råpam sattràsàhãyaü bhavati yad và asuràõàm asoóham àsãt tad devàþ sattràsàhãyenàsahanta sattrainàn asakùmahãti tat sattràsàhãyasya sattràsàhãyatvam sattrà bhràtçvyaü sahate sattràsàhãyena tuùñuvànaþ gàyatrãùu stuvanti pratiùñhàyai brahmavarcasàya yenaiva pràõena prayanti tam abhyudyanti vçùaõvatyo gàyatrayo bhavanti tad u traiùñubhàd råpàn nayanti stomaþ ''pibà somam indra mandatu tvà yante suùàva harya÷vàdriþ/ sotur bàhubhyàü suyato nàrvà-'' ity ayatam iva vai caturtham ahas tasyaiva yatyai vi÷vàþ pçtanà abhibhçtarannara ity atijagatã varùãyaya÷ chanda àkramate 'napabhraü÷àya apabhraü÷a iva và eùa yaj jayàyasa÷ chandasaþ kanãya÷ chanda upaiti yad eùà caturthe 'hany atijagatã kriyate 'napabhraü÷àya yo ràjà carùaõãnàm iti ràjye hy etarhi vàco 'gacchan ràjyam evaitayà yajamànaü gamayanti chandobhir vai devà àdityaü svargaü lokam aharan sa nàdhriyata taü vairàjasya nidhanenàdçühaüs tasmàt paràï càrvàï càdityas tapati paràï càrvàï cekàraþ prastàvaü prastutya viùñambhàn viùñabhnoti mukhata eva tad annàdyaü dhatte mukhaü hi sàmnaþ prastàvaþ da÷akçtvo viùñabhnoti da÷àkùarà viràï vairàjam annam annàdyasyàvarudhyai triü÷atkçtvo viùñabhnoti bhåyaso 'nnàdyasyàvarudhyai vairàjaü sàma bhavati viràñsu stuvanti vairàjà viùñambhàþ samãcãr viràjo dadhàty annàdyàya anutunnaü gàyati retodheyàyànutunnàd dhi reto dhãyate dakùiõa åràv udgatur agniü manthanti dakùiõato hi retaþ sicyate upàkçte 'hiïkçte manthanti jàtam abhihiïkaroti tasmàj jàtaü putraü pa÷avo 'bhihiïkurvanti tasmai jàtàyàmãmàüsanta gàrhapatye praharàmà3 àgnãdhrà3 àhavanãyà3 iti àhavanãye praharanty etad àyatano vai yajamàno yadà havanãye svam eva tad àyatanaü jyotiùmat karoti jyotiùmàn brahmavarcasã bhavati ya evaü veda abhijuhoti ÷àntyai àjyenàbhijuhoti tejo và àjyaü teja eva tad àtman dhatte ''preddho agne dãdihi puro na'' iti viràjàbhijuhoty annaü viràó annàdyasyàvarudhyai trai÷okaü brahmasàma bhavati atijagatãùu stuvanty ahna utkràntyà ud và etenàhnà kràmanti diveti nidhanam upayanti pàpmano 'pahatyà apapàpmànaü hate trai÷okena tuùñuvànaþ bhàradvàjasya pç÷ny achàvàkasàma bhavati annaü vai devàþ pç÷nãti vadanty annàdyasyàvarudhyai ióàbhir aióaü tathà hy etasyàhno råpaü stomaþ ''paripriyà divaþ kavir'' iti parivatyo bhavanty anto vai caturtham ahas tasyaitàþ paryàptyai tvaü hy aïga daivyeti tvam iti bçhato råpaü bàrhataü hy etad ahaþ somaþ punàna årmiõà vyaüvàraü vidhàvati/ agre vàcaþ pavamànaþ kanikradad iti agraü hy etarhi vàco 'gacchann agram evaitayà yajamànaü gamayanti ''puro jitãvo andhasà-'' iti viràjau vairàjaü hy etad ahaþ ''somaþ pavate janità matãnàm'' iti pràtassavane ùoóa÷inaü gçhãtaü taü tçtãyasavane prajanayanti triùñubhaþ satyo jagatyo råpeõa tasmàj jagatãnàü loke kriyante gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam aurõàyavaü bhavati aïgiraso vai sattram àsata teùàm àptaþ spçtaþ svargo loka àsãt panthànaü tu devayànaü na pràjànaüs teùàü kalyàõa àïgiraso dhyàyam udavrajat sa årõàyuü gandharvam apsarasàü madhye preïkhayamàõam upait sa iyàm iti yàü yàm abhyadi÷at sainam akàmayata tam abhyavadat kàlyàõà3 ity àso vai vaþ spçtaþ svargo lokaþ panthànaü tu devayànaü na prajànãthedaü sàma svargyaü lokam eùy atha mà tu vocoham adar÷am iti sa ait kalyàõaþ so 'bravãd àpto vai naþ spçtaþ svargo lokaþ panthànaü tu devayànaü prajànãma idaü sàma svargyaü tena stutvà svargaü lokam eùyàma iti kas te 'vocad ity aham evàdar÷am iti tena stutvà svargaü lokam àyann ahãyata kalyàõo 'nçtaü hi so 'vadat sa eùaþ ÷vitraþ svargyaü và etat sàma svargalokaþ puõyaloko bhavaty aurõàyavena tuùñuvànaþ bçhatkaü bhavati sàmàrùeyeõa pra÷astaü tvaü hãty annàdyasyàvarudhyai hãti và annaü pradãyate ùoóa÷inam u caivaitenodyacchati àtãùàdãyaü bhavati àyur và àtãùàdãyam àyuùo 'ùarudhyai àtamitor nidhanam upayanty àyur eva sarvam àpnuvanti nànadaü bhavati jyàyo 'bhyàrambham atihàya pa¤cam ahaþ ùaùñhasyàhna àrambhas tena ùaùñham ahar àrabhante santatyai ùoóa÷àkùareõa prastauti ùoóa÷inam u caivaitenodyacchati àndhãgavaü bhavati kayor annàdyam avaråndha àndhãgavena tuùñuvànaþ vàtsapraü bhavati etasmin vai vairàjaü pratiùñhitaü pratitiùñhati vàtsapreõa tuùñuvànaþ vatsaprãr bhàlandanaþ ÷raddhàü nàvindata sa tapo 'tapyata sa etad vàtsapram apa÷yat sa ÷raddhàm avindata ÷raddhà vindàmahà iti vai sattram àsate vindate ÷raddhàm ãnidhanaü tathà hy etasyàhno råpaü nidhanàntàþ pavamànà bhavanty ahno dhçtyai stomaþ ''agniü vo vçdhantam'' iti avardhanta hy etarhi yajamànam eva tathà vardhayanti ''vayam u tvàm apårvya-'' ity apårvàü hy etarhi prajàpates tanåm agacchann apårvam evaitayà yajamànaü gamayanti ''imam indra sutaü piba jyeùñham amartyaü madam'' iti jyaiùñhaü hy etarhi vàco 'gacchan jyaiùñhyam evaitayà yajamànaü gamayanti saindhukùitaü bhavati sindhukùid vai ràjanyarùir jyog aparuddha÷ caran sa etat saindhukùitam apa÷yat so 'vàgacchat pratyatiùñhad avagacchati pratitiùñhati saindhukùitena tuùñuvànaþ saubharaü bhavati bçhatas tejaþ pannam iva vai caturtham ahas tad etena bçhatas tejasottabhnoti saubhareõa vasiùñhasya priyaü bhavati etena vai vasiùñha indrasya premàõam agacchat premàõaü devatànàü gacchati vàsiùñhena tuùñuvànaþ stomaþ indra÷ ca bçhac ca samabhavatàü tam indraü bçhad ekayà tanvàty aricyata tasyà abibhedanayà màbhibhaviùyatãti so 'bravãt ùoóa÷ã te 'yaü yaj¤akratur astv iti sa ùoóa÷y abhavat tad asya janma ati÷riyà bhràtçvyaü ricyate yo gàyatrãùu dvipadàsu bçhatà ùoóa÷inà stute ''upa no haribhiþ stutam'' ity età vai gàyatryo dvipadà etàsu stotavyam indraþ prajàpatim upàdhàvad vçtraü hanànãti tasmà etàm anuùñubham apaharasaü pràyacchat tayà nàstçõuta yad astçtà vyanadat tan nànadasya nànadatvam taü punar upàdhàvat tasmai saptànàü hotràõàü haro nirmàya pràyacchat tam astçõuta stçõute taü yaü tustårùate ya evaü veda tasmàd dharivatãùu stuvanti harivatãþ ÷aüsanti harivatãùu graho gçhyate haro hy asmai nirmàya pràyacchat ekaviü÷àyatano và eùa yat ùoóa÷ã sapta hi pràtassavane hotrà vaùañkurvanti sapta màdhyandine savane sapta tçtãyasavane gaurãvitaü bhavati gaurãvitir và etac chàktyo brahmaõo 'tiriktam apa÷yat tad gaurãvitam abhavad atiriktaü etad atiriktena stuvanti yad gaurãvitena ùoóa÷inaü ÷vastanavàn bhavaty api prajàyà upakëptaþ vi÷àlaü libjayà ÷råtyàbhyadhàd iti hovàcopoditir gopàleyo 'nuùñubhi nànadam akar gaurãvitena ùoóa÷inam astoùñà¤jasà ÷riyam upàgàn na ÷riyà avapadyata iti eùa vai vi÷àlaü libjayà bhåtyàbhidadhàti yo 'nuùñubhi nànadaü kçtvà gaurãvitena ùoóa÷inà stute '¤jasà ÷riyam upaiti na ÷riyà avapadyate ÷akvarãùu ùoóa÷inà stuvãta yaþ kàmayeta vajrã syàm iti vajro vai ùoóa÷ã vajraþ ÷akvaryo vajreõaivàsmai vajraü spçõoti vajrã bhavati anuùñupsu ùoóa÷inà stuvãta yaþ kàmayeta na mà vàg ativadet vajro vai ùoóa÷ã vàg anuùñub vajreõaivàsmai vàcaü spçõoti nainaü vàg ativadati ''asàvi soma indra ta'' ity etàsu stotavyam viràñsv annàdyakàmaþ ùoóa÷inà stuvãta vajro vai ùoóa÷ã vairàjam annaü vajreõaivàsmà annaü spçõoty annàdo bhavati ''pra vo mahe vçdhe bharadhvam'' ity etàsu stotavyam trayastriü÷adakùarà và età viràjo yad ekaviü÷atiþ pratiùñhà sà yad dvàda÷a prajàtiþ sà pratiùñhàya prajàyate no càntasthàyàü jãryate ya evaü veda atha và età ekapadàs tryakùarà viùõo÷ chando bhurijaþ ÷akvaryaþ etàbhir và indro vçtram ahan kùipraü và etàbhiþ pàpmànaü hanti kùipraü vasãyàn bhavati catustriü÷adakùaràþ saüstuto bhavati trayastriü÷addevattàþ prajàpati÷ catustriü÷o devatànàü prajàpatim evopayanty ariùñyai hiraõyaü sampradàyaü ùoóa÷inà stuvate jyotiùmàn asya ùoóa÷ã bhavati a÷vaþ kçùõa upatiùñhati sàmyekùayàya bhràtçvyalokam eva sa vidhamaüs tiùñhati ekàkùaraü vai devànàm avamaü chanda àsãt saptàkùaraü paramaü navàkùaram asuràõàm avamaü chanda àsãt pa¤cada÷àkùaraü paramaü devà÷ ca và asurà÷ càspardhanta tàn prajàpatir ànuùñubho bhåtvàntaràtiùñhat taü devàsurà vyahvayanta sa devàn upàvartata tato devà abhavan paràsuràþ bhavaty àtmanà paràsya bhràtçvyo bhavati ya evaü veda te devà asuràõàm ekàkùareõaiva pa¤cada÷àkùaram avç¤jata dvyakùareõa caturda÷àkùaraü tryakùareõa trayoda÷àkùaraü caturakùareõa dvàda÷àkùaraü pa¤càkùareõaikàda÷àkùaraü ùaóakùareõa da÷àkùaraü saptàkùareõa navàkùaram aùñàbhir evàùñàv avç¤jata evam eva bhràtçvyàd bhåtiü vçïkte ya evaü veda aparuddhayaj¤a iva và eùa yat ùoóa÷ã kanãyasvina iva vai tarhi devà àsan bhåyasvino 'suràþ kanãyasvina bhåyasvinaü bhràtçvyaü vçïkte ya evaü veda ''yasmàd anyo na paro 'sti jàto ya àbabhåva bhuvanàni vi÷và/ prajàpatiþ prajayà samvidànas trãõi jyotãü ùi sacate sa ùoóa÷ã-'' ity udgàtà graham avekùate jyotiùmàn asya ùoóa÷ã bhavati ya evaü veda ekaviü÷a eva stomo bhavati pratiùñhàyai pratitiùñhati ''govit pavasva vasuvid dhiraõyavid'' iti pa¤camasyàhnaþ pratipad bhavati govid và etad vasuvid dhiraõyavidyac chakvaryaþ pa÷ava÷ ÷akvaryaþ sarvaü pa÷ubhir vindate ''tvaü suvãro asi somavi÷vavid'' ity eùa yàva suvãro yasya pa÷avas tad eva tad abhivadati tàs te kùarantu madhumad ghçtaü paya'' iti madhumad vai ghçtaü payaþ pa÷avaþ kùaranti tad eva tad abhivadati ''pavamànasya vi÷vavid'' ity anuråpo bhavati vi÷vam eva tadvit tam abhivadati vi÷vaü hi pa÷ubhir vindate ''pra te sargà asçkùata-'' iti sçùñànãva hy etarhy ahàni pårvam u caiva tad råpam apareõa råpeõànuvadati yat pårvaü råpeõànuvadati tad anuråpasyànuråpatvam, anuråpa enaü putro jàyate ya evaü veda stotrãyànurupau tçcau bhavataþ pràõàpànànàm avarudhyai saptarcau bhavataþ chandasàü dhçtyai caturçco bhavati pratiùñhàyai tçca uttamo bhavati yenaiva pràõena prayanti tam abhy udyanti triõava eva stomo bhavati pratiùñhàyai puùñyai trivçd và eùa puùñaþ ''tava ÷riyo varùasy eva vidyuta'' ity àgneyam àjyaü bhavati ÷rãr vai pa÷avaþ ÷rãþ ÷akvaryaþ tad eva tad abhivadati ''agne÷ cikitra uùasàm ivetaya'' itãtànãva hy etarhy ahànãti ''à te yatente rathyo yathà pçthag'' ity eva hy etarhy ahàni yatante ''puråruõà cid dhy asty avo nånaü vàü varuõa-'' iti maitràvaruõam yad vai yaj¤asya duriùñaü tad varuõo gçhõàti tad eva tad avayajati ''uttiùñhann ojasà saha-'' ity aindram pa¤ca và çtava utthànasya råpam ojasà sahety ojasaiva vãryeõa sahottiùñhanti ''indràgnã yuvàm ima'' iti ràthantaram aindràgnam rathantaram etat parokùaü yac chakvaryo ràthantaram eva tad råpaü nirdyotayati stomaþ ''arùà soma dyumattama'' iti viùõumatyo gàyatryo bhavanti brahma vai gàyatrã yaj¤o viùõur brahmaõy eva tad yaj¤aü pratiùñhàpayati ''soma uùvàõas sotçbhir'' iti simànàü råpaü svenaivaitàs tad råpeõa samardhayati ''yat soma citram ukthyam'' iti gàyatryaþ satyas triùñubho råpeõa tasmàt triùñubhàü loke kriyante gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam yaõvaü bhavati pa÷avo vai yaõvaü pa÷ånàm avarudhyai santataü gàyati yaj¤asya santatye adhyardheóaü tathà hy etasyàhno råpam ÷àkalaü bhavati etena vai ÷akalaþ pa¤came 'hani pratyatiùñhat pratitiùñhati ÷àkalena tuùñuvànaþ vàr÷aü bhavati vç÷o vaijànas tryaruõasya traidhàtavasyaikùvàkasya purohita àsãt sa aikùvàko 'dhàvayat bràhmaõakumàraü rathena vyacchinat sa purohitam abravãt tava mà purodhàyàm idam ãdçg upàgàd iti tam etena sàmnà samairayat tad vàva sa tarhy akàmayata kàmasani sàma vàr÷aü kàmam evaitenàvarundhe adhyardheóaü tathà hy etasyàhno råpam mànavaü bhavati etena vai manuþ prajàpatiü bhåmànam agacchat prajàyate bahur bhavati mànavena tuùñuvànaþ ànåpaü bhavati etena vai vadhrya÷va ànåpaþ pa÷ånàü bhåmànam à÷nuta pa÷ånàü bhåmànam a÷nuta ànåpena tuùñuvànaþ vàmraü bhavati màmàrùeyeõa pra÷astaü yaü vai gàm a÷vaü puruùaü pra÷aüsanti vàma iti taü pra÷aüsanty ahar evaitena pra÷aüsanti adhyardheóaü tathà hy etasyàhno råpam triõidhanam àgneyaü bhavati pratiùñhàyai agriþ sçùño nodadãpyata taü prajàpatir etena sàmnopàdhamat sa udadãpyata dãpti÷ ca và etat sàma brahmavarcasaü ca dãpti÷ caivaitena brahmavarcasaü càvarundhe ÷ai÷avaü bhavati ÷i÷ur và àïgiraso mantrakçtàü mantrakçd àsãt sa pit.çn putrakà ity àmantrayata, taü pitaro 'bruvan na dharmaü karoùi yo naþ pit.çn sataþ putrakà ity àmantrayama iti, so 'bravãd ahaü vàva vaþ pitàsmi yo mantrakçd asmãti, taü deveùv apçcchanta te devà abuvann eùa vàva pità yo mantrakçd iti tad vai sa udajayad ujjayati ÷ai÷avena tuùñuvànaþ gàyatrãùu stuvanti pratiùñhàyai brahmavarcasàya yenaiva pràõena prayanti tam abhyudyanti viùõumatyo gàyatryo bhavanti tad u traiùñubhàd råpàn na yanti stomaþ indraþ prajàpatim upàdhàvad vçtraü hanànãti tasmà etac chandobhya indriyaü vãryaü nirmàya pràyacchad etena ÷aknuhãti tac chakvarãõàü ÷akvarãtvaü sãmànam abhinat tat simà mahnyam akarot tan mahnyà mahàn ghoùa àsãt tan mahànàmnyaþ di÷aþ pa¤capadà dàdhàrartån ùañpadà chandàüsi saptapadà puruùaü dvipadà dvyopa÷àþ saüstutà bhavanti tasmàd dvyopa÷àþ pa÷avaþ ióe abhito 'thakàraü tasmàc chçïge tãkùõãyasã ståpàt upakùudrà gàyati tasmàd upakùudràþ pa÷avaþ aüsa÷liùñà gàyati tasmàd asaü÷liùñàþ pa÷avaþ nànàråpà gàyati tasmàn nànàråpàþ pa÷avaþ àpo vai kùãrarasà àsaüste devàþ pàpavasãyasàd abibhayur yad apa upanidhàya stuvate pàpavasãyaso vidhçtyai vidhçtiþ pàpavasãyaso bhavati ya evaü veda gàyatram ayanaü bhavati brahmavarcasakàmasya svarõidhanaü madhunàmuùmiül loka upatiùñhate, traiùñubham ayanaü bhavaty ojaskàmasyàthakàraõidhana màjyenàmuùmiül loka upatiùñhate, jàgatam ayanaü bhavati pa÷ukàmasyeóànidhanaü payasàmuùmiül loka upatiùñhate a¤jasàryo màlyaþ ÷akvarãþ pràrautsãd iti hovàcàlammaü pàrijànataü rajanaþ kauõayo yady enàþ pratiùñhàpaü ÷akùyatãty etad và etàsàm a¤jayati pratiùñhità ya àbhiþ kùipraü prastutya kùipram udgàyati ÷akvarãbhiþ stutvà purãùeõa stuvate pa÷avo vai ÷akvaryo gauùñhaþ purãùaü goùñham eva tat pa÷ubhyaþ paryasyanti tam evainàn pravartyanty avisraüsàya ''indro madàya vàvçdha'' ity avardhanta hy etarhi tàsu bàrhadgiram ''svàdor itthà viùuvata'' iti viùuvàn vai pa¤camam ahas tàsu ràyovàjãyam indro yatãn sàlàvçkebhyaþ pràyacchat teùàü traya uda÷iùyanta pçthura÷mir bçhadgirã ràyovàjas te 'bruvan ko na imàn putràn bhariùyatãty aham itãndro 'bravãt tàn àdhinidhàya paricàryaü carad (?) vardhayaüs tàn vardhayitvàbravãt kumàrakà varàn vçõãdhvam iti, kùatraü mahyam ity abravãt pçthura÷mis tasmà etena pàrthura÷mena kùatraü pràyacchat kùatrakàma etena stuvãta kùatrasyaivàsya prakà÷o bhavati, brahmavarcasaü mahyam ity abravãt bçhàdgiris tasmà etena bàrhadgireõa pràyacchat brahmavarcasakàma etena stuvãta brahmavarcasã bhavati, pa÷ån mahyam ity abravãd ràyovàjas tasmà etena ràyovàjãyena pa÷ån pràyacchat pa÷ukàma etena stuvãta pa÷umàn bhavati pàrthura÷maü ràjanyàya brahmasàma kuryàt bàrhadgiraü bràhmaõàya ràyovàjãyaü vai÷yàya svenaivenàüs tad råpeõa samardhayati stomaþ ''asàvy aü÷ur madàya-'' iti gàyatrã bhavati madavad vai rasavat tçtãyasavanaü madam eva tad rasaü dadhàti ''abhi dyumnaü bçhadya÷a'' ity abhãti rathantarasya råpaü bçhad iti bçhata ubhayos saha råpam upaity ubhau hi varõàv etad ahaþ ''pràõà ÷i÷ur mahãnàm'' iti simànàü råpaü mahyo hi simàþ svenaivainàs tad råpeõa samardhayati ''pavasva vàjasàtaya'' iti vaiùõavyo 'nuùñubho bhavanti yaj¤o vai viùõur yad atra nàpi kriyate tad viùõunà yaj¤enàpi karoti ''indur vàjã pavate gonyoghà'' iti simànàü råpaü svenaivainàs tad råpeõa samardhayati triùñubhaþ satyo jagatyo råpeõa tasmàj jagatãnàü loke kriyante gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam santani bhavati pa¤camasyàhnas santatyai vàg và eùà pratatà yad dvàda÷àhas tasyà eùa viùuvàn yat pa¤camam ahas tàm evaitena santanoti cyàvanaü bhavati prajàtir vai cyàvanaü prajàyate bahur bhavati cyàvanena tuùñuvànaþ ebhyo vai lokebhyo vçùñir apàkràmat tàü prajàpati÷ cyàvanenàcyàvayad yad acyàvayat tac cyàvanasya cyàvanatvaü cyàvayati vçùñiü cyàvanena tuùñuvànaþ kroùa bhavati etena và indra indrakro÷e vi÷vàmitrajamadagnã imà gàva ity àkro÷at pa÷unàm avarudhyai kro÷aü kriyate gaurãvitaü bhavati yad eva gaurãvitasya bràhmaõam çùabhaþ ÷àkvaro bhavati pa÷avo vai ÷akvaryaþ pa÷uùv eva tan mithunam apy arjati prajàtyai na ha và ançùabhàþ pa÷avaþ prajàyante pàrthaü bhavati etena vai pçthur vainya ubhayeùàü pa÷ånàm àdhipatyam à÷nutobhayeùàü pa÷unàm àdhipatyam a÷nute pàrthena tuùñuvànaþ aùñeóaþ padastobho bhavati indro vçtràya vajram udayacchat taü ùoóa÷abhir bhogaiþ paryabhujat sa etaü padastobham apa÷yat tenàpàveùñayad apàveùñayann iva gàyet pàpmano 'pahatyai pàpmà vàva sa tam agçhõàt taü padastobhenàpàhatàpa pàpmànaü hate padastobhena tuùñuvànaþ pador uttamam apa÷yat tat padastobhasya padastobhatvam dvàda÷anidhano bhavati pratiùñhàyai dà÷aspatyaü bhavati yàü vai gàü pra÷aüsanti dà÷aspatyeti tàü pra÷aüsanty ahar evaitena pra÷aüsanti nidhanàntàþ pavamànà bhavanty ahno dhçtyai stomaþ ''àte agna idhãmahi-'' iti apacchid iva và etad yaj¤akàõóaü yad ukthàni yad eti salomatvàyaiva ''indràya sàma gàyata-'' iti pårõàþ kakubhas tenàna÷anàyuko bhavati puruùo vai kakup puruùam eva tan madhyataþ prãõàti ''asàvi soma indra ta'' iti simànàü råpaü svenaivainàüs tad råpeõa samardhayati sa¤jayaü bhavati devà÷ ca và asurà÷ ca samadadhata yatare naþ sa¤jayàüs teùàü naþ pa÷avo 'sàn iti te devà asuràn sa¤jayena samajayan yat samajayaüs tasmàt sa¤jayaü pa÷ånàm avarudhyai sa¤jayaü kriyate saumitraü bhavati dãrghajihvã và idaü rakùo yaj¤ahà yaj¤iyàn avalihaty acarat tàm indraþ kayàcana màyayà hantuü nà÷aüsatàtha ha sumitraþ kutsaþ kalyàõa àsa tam abravãd imàm acchà bråùveti tàm acchà bråta sainam abravãn nàhaitan na ÷u÷ruva priyam iva tu me hçdayasyeti tàm aj¤apayat tàü saüskçte 'hatàü tad vàva tau tarhy akàmayetàü kàmasani sàma saumitraü kàmam evaitenàvarundhe sumitraþ san kråram akar ity enaü vàg abhyavadat taü ÷ug àrcchat sa tapo 'tapyata sa etat saumitram apa÷yat tena ÷ucam apàhatàpa÷ucaü hate saumitreõa tuùñuvànaþ mahàvai÷vàmitraü bhavati pàpmànaü hatvà yad amahãyanta tan mahàvai÷vàmitrasya mahàvai÷vàmitratvam hàyà ihayà ohà oheti pa÷ån evaitena nyauhanta trãóaü bhavati triràtrasya dhçtyai dravantãm ióàm uttamàm upayanti ùaùñhasyàhnaþ santatyai triõava eva stomo bhavati pratiùñhàyai puùñyai trivçd và eùa puùñhaþ ''jyotir yaj¤asya pavate madhupriyam'' iti ùaùñhasyàhnaþ pratipad bhavati jyotir vai gàyatrã chandamàü jyotiþ revatã sàmnàü jyotis trayastriü÷aþ stomànàü jyotir eva tat samyak saüdadhàsy api ha putrasya putro jyotiùmàn bhavati ''madhu priyam'' iti pa÷avo vai revatyo madhupriyaü tad eva tad abhivadati ''madintamo matsara indriyo rasa'' itãndriyaü vai vãryaü rasaþ pa÷avas tad eva tad abhivadati ''amçkùata pravàjina'' ity anuråpo bhavati sçùñànãva hy etarhy ahàni pårvam u caiva tad råpam apareõa råpeõànuvadati yat pårvaü råpam apareõa råpeõànuvadati tad anuråpasyànuråpatvam anuråpa enaü putro jàyate ya evaü veda stotrãyànuråpau tçcau bhavataþ pràõàpànànàm avarudhyai da÷arcau bhavato da÷àkùarà viràñ vairàjam annam annàdyasyàvarudhyai uttaro da÷arco bhavati sodarka indriyasya vãryasya rasasyànatikùàràya yatra ve devà indriyaü vãryaü rasam apa÷yaüs tad anunyatudan caturçco bhavati pratiùñhàyai dhvasre vai puruùantã tarantapurumãóhàbhyàü vaitada÷vibhyàü sahasràõy aditsatàü tàv aikùetàü kathaü nàv idam àttam apratigçhãtaü syàd iti tau praty etàü dhvasrayoþ puruùantyor à sahasràõi dadmahe (daprahe) tarat sa mandã dhàvatãti tato vai tat tayor àttam apratigçhãtam abhavat àttam asyàpratigçhãtaü bhavati ya evaü veda vinàrà÷aüso bhavaty ubhayasyànnàdyasyàvarudhyai mànuùasya ca daivasya ca tçca uttamo bhavati yenaiva pràõena prayanti tam abhyudyanti trayastriü÷a eva stomo bhavati pratiùñhàyai devatàsu và eùa pratiùñhitaþ ''imaü stomam arhate jàtavedasa'' ity àgneyam àjyaü bhavati sodarkam indriyasya vãryasya rasasyànatikùàràya yatra vai devà indriyaü vãryaü rasam apa÷yaüs tad anunyatudan ''prativàü såra udita'' iti såravan maitràvaruõam anto vai såro 'nta etat ùaùñham ahar ahnàm anta eva tad ante stuvate pratiùñhàyai ''bhindhi vi÷và apadviùa'' ity aindraü sodarkam indriyasya vãryasya rasasyànatikùàràya yatra vai devà indriyaü vãryaü rasam apa÷yaüs tad anunyatudan ''yaj¤asya hi stha çtvija'' ity aindràgnaü sodarkam indriyasya vãryasya rasasyànatikùàràya yatra vai devà indriyaü vãryaü rasam apa÷yaüs tad anunyatudan stomaþ ''indràyendo marutvata'' iti marutvatyo gàyatryo bhavanti marutvad dhi màdhyandinaü savanam ''mçjyamànaþ suhastya-'' iti simànàü råpam samànaü vai simànàü råpaü revatãnàü ca simàbhyo hy adhirevatyaþ prajàyante ''etam u tyaü da÷a kùipa'' ity àdityà àdityà và imàþ prajàs tàsàm eva madhyataþ pratitiùñhati gàyatryaþ satyas triùñubho råpeõa tasmàt triùñubhàü loke kriyante gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam iùovçdhãyaü bhavati pa÷avo và iùovçdhãyaü pa÷ånàm avarudhyà iùe vai pa¤camam ahar vçdhe ùaùñham avardhanta hy etarhi yajamànam evaitena vardhayanti krau¤caü bhavati kruïï eùyam ahar avindad eùyam iva vai ùaùñham ahar evaitena vindanti vàjadàvaryo bhavanti annaü vai vàjo 'nnàdyasyàvarudhyai yadà hi và annam atha gaur athà÷vo 'tha puruùo vàjã revatyo bhavanti pratiùñhàyai ùaõõidhanã ùaóràtrasya dhçtyai àpo vai revatyas tà yat pçùñhaü kuryur apa÷ur yajamànaþ syàt pa÷ån asya nirdaheyur yatra và àpo vivartante tad oùadhayo jàyante 'tha yatràvatiùñhante nirmçtukàs tatra bhavanti tasmàt pavamàne kurvanti paràcà hi pavamànena stuvate methã và iùovçdhãyaü rajjuþ krau¤caü vatso vàjadàvaryo revatyo màtaro yad etàny evaü sàmàni kriyanta evam eva prattàü dugdhe aukùõorandhre bhavataþ ukùõorandhro và etàbhyàü kàvyo '¤jasà svargaü lokam apa÷yat svargasya lokasyànukhyàtyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ vàjajid bhavati sarvasyàptyai sarvasya jityai sarvaü và ete vàjaü jayanti ye ùaùñham ahar àgacchanti annaü vai vàjo 'nnàdyasyàvarudhyai varuõasàma bhavati etena vai varuõo ràjyam àdhipatyam agacchad ya÷o 'bhavad ràjyam àdhipatyaü gacchati ya÷o bhavati varuõasàmnà tuùñuvànaþ aïgirasàü goùñho bhavati pa÷avo vai revatyo gauùñham eva tat pa÷ubhyaþ paryasyanti tam evainàn pravartayanty avisraüsàya ihavad vàmadevyaü bhavati etena vai vàmadevo 'nnasya purodhàm agacchad annaü vai brahmaõaþ purodhà annasyàvarudhyai gàyatrãùu stuvanti pratiùñhàyai brahmavar¤casàya yenaiva pràõena prayanti tam abhyudyanti marutvatyo gàyatryo bhavanti tad u traiùñubhàd råpàn na yanti stomaþ yàtayàmàny anyàni chandàüsy ayàtayàmà gàyatrã tasmàd gàyatrãùu stuvanti ''suråpa kçtnum åtaya'' ity abhyàrambheõa ùañpadàþ ùaùñhasyàhno råpaü tena ùaùñham ahar àrabhante santatyai ''ubhe yad indra rodasã'' iti ùañpadàþ ùaùñhasyàhno råpaü tena ùaùñham ahar àrabhante santatyai revatãùu vàravantãyaü pçùñhaü bhavati apàü và eùa raso yad revatyo revatãnàü raso yad vàravantãyaü sarasà eva tad revatãþ prayuïkte yad vàravantãyena pçùñhena stuvate revad và etad raivatyaü yad vàravantãyam asya revàn revàtyà jàyate revàn bhavati ya evaü veda ke÷ine và etad dàlbhyàya sàmàvir abhavat tad enam abravãd agàtàro mà gàyanti mà mayodgàsiùur iti kathaü ta àgà bhagava ity abravãd àgeyam evàsmy àgàyann iva gàyet pratiùñhàyai tad alammaü pàrijànataü pa÷càdakùaü ÷ayànam etàm àgàü gàyantam ajànàt tam abravãt puras tvà dadhà iti tam abruvan ko nv ayaü kasmà alam ity alaü nu vai mahyam iti tad alammasyàlammatvam iheheti gàyet pratiùñhàyai çùabho raivato bhavati pa÷avo vai raivatyaþ pa÷uùv eva tan mithunam apyarjati prajàtyai na ha và ançùabhàþ pa÷avaþ prajàyante ÷yeno bhavati ÷yeno ha vai pårvapretàni vayàüsy àpnoti pårvapretànãva vai pårvàõy ahàni teùàm àptyai ÷yenaþ kriyate ÷yeno và etad ahaþ sampàrayitum arhati sa hi vayasàm à÷iùñhas tasyànapahananàya sampàraõàyaitat kriyate 'nto hi ùaùñhaü càhaþ saptamaü ca brahmavàdino vadanti yad bçhad àyatanàni pçùñhàny athaite dve gàyatryau dve jagatyau kva tarhi bçhatyo bhavantãti ye dve jagatyoþ pade te gàyatryà upasampadyete tat sarvà bçhatyo bhavanty àyatane pçùñhàni yàtayatyàyatanavàn bhavati ùañpadàsu stuvanti ùaóràtrasya dhçtyai saptapadayà yajati saptamasyàhnaþ santatyai stomaþ ''parisvàno giriùñhà'' iti parivatyo gàyatryo bhavanti sarvasya paryàptyai ''sasunveyo vasånàm'' iti pa÷avo vai vasu pa÷ånàm avarudhyai ''taü vassakhàyo madàya-'' iti vàlakhilyàþ vàlakhilyàv etau tçcau ùaùñhe càhani saptame ca yad etau vàlakhilyau tçcau bhavato 'hnor eva vyatiùaïgayàvyatisraüsàya santatyai ''somàþ pavanta indava'' ity anuùñubho nibhasado bhavanti pratiùñhàyai ''ayà pavà pavasvainà vasåni-'' iti triùñubhas satyo jagatyo råpeõa tasmàj jagatãnàü loke kriyante gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya brahmàõam vaidanvàtàni bhavanti vidanvàn vai bhàrgava indrasya pratyahaüs taü ÷ug àrcchat sa tapo 'tapyata sa etàni vaidanvatàny apa÷yat taiþ ÷ucam apàhatàpa÷ucaü hate vaidanvatais tuùñuvànaþ bharadvàjasya lomata bhavati pa÷avo vai loma pa÷ånàm avarudhyai tad u dãrgham ity àhur àyur vai dãrgham àyuùo 'varudhyai kàrõa÷ravasaü bhavati ÷çõvanti tuùñuvànam karõa÷ravà và etad àïigarasaþ pa÷ukàmaþ sàmàpa÷yat tena sahasraü pa÷ån asçjata yad etat sàma bhavati pa÷ånàü puùñyai gaurãvitaü bhavati gaur:ivitasya bràhmaõam madhu÷cyunnidhanaü bhavati paramasyànnàdyasyàvarudhyai paramaü và etad annàdya yan madhu prajàpater và etau stanau yad ghçta÷cyunnidhanaü ca madhu÷cyunnidhanaü ca yaj¤o vai prajàpatis tam etàbhyàü dugdhe yaü kàmaü kàmayate taü dugdhe krau¤ce bhavataþ ÷nauùñhaü bhavati ÷nuùñir và etenàïgiraso '¤jasà svargaü lokam apa÷yat svargasya lokasyànukhyàtyai svargàt lokàn na cyavate tuùñuvànaþ agner và etad vai÷vànaraü sàma dãdihãti nidhanam upayanti dãdà eva hy agnir vai÷vànaraþ nidhanàntàþ pavamànà bhavanty ahno dhçtyai stomaþ brahmavàdino vadanti pràyaõato dvipadàþ kàryà udayanatà3 iti udayanata eva kàryàþ puruùo vai dvipadàþ pratiùñhàyai vàcà vai sarvaü yaj¤aü tanvate tasmàt sarvàü vàcaü puruùo vadati sarvà hy asmin saüstutà pratitiùñhati gårdo bhavati gopàyanànàü vai sattram àsãnànàü kiràtakulyàv asuramàye antaþparidhy asån pràkiratàü te ''agre tvan no antama'' ity agnim upàsãdaüs tenàsån aspçõvaüs tad vàva te tarhy akàmayanta kàmasani sàma gårdaþ kàmam evaitenàvarundhe gotamasya bhandra bhavati à÷iùam evàsmà etenà÷àste sàma hi satyà÷ãþ etena vai gotamo jemànaü mahimànam agacchat tasmàd ye ca parà¤co gotamàd ye càrvà¤cas ta ubhaye gotamà çùayo bruvate udvaü÷aputrà bhavati yad và udvaü÷ãyaü tad udvaü÷aputraþ ardheóàm atisvarati tasmàd ådhardhàrà ati carantãóàyàm antataþ pa÷uùu pratitiùñhati këpta upariùñàd çk sàma ca vimucyete abhy u svareõa saptamam ahaþ svarati santatyai åhuùãva và etarhi vàg yadà ùaóahaþ santiùñhate na bahu vaden nànyaü pçcchen nànyasmai prabråyàt madhu và÷ayed ghçtaü và yathehuùo bahaü pratyanakti tathà tat trayastriü÷a eva stomo bhavati pratiùñhàyai devatàsu và eùa pratiùñhitaþ àpyante và etat stomà÷ chandàüsi yat ùaóaha àpyate àpte ùaóahe chandàüsi stomàn kçtvà prayanti ''pra kàvyam u÷anevara bruvàõa'' iti gàyatryà råpeõa prayanti iyaü vai gàyatry asyàm eva pratiùñhàya prayanti triùñup pratipad bhavati ojo vãryaü triùñubojasyeva vãrye paràkramya prayanti stotrãyas tçco bhavati pràõàpànànàm avarudhyai harivatyo bhavanti chandomànàm ayàtayàmatàyai dvàda÷arcau bhavataþ dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsaram eva tatpårvasmai ùaóahàya pratyudyacchati savãvadhatàyai caturviü÷atir bhavanti caturviü÷atir ardhamàsàþ saüvatsaraþ saüvatsaram eva tatpårvasmai ùaóahàya pratyudyacchati savãvadhatàyai dçta aindrota iti hovàcàbhipratàrã kàkùasenir ye mahàvçkùasyàgraü gacchanti ka te tato bhavanti praràjan pakùiõaþ patanty avàpakùàþ padyante ye vai vidvàüsas te pakùiõo ye 'vidvàüsas te 'pakùàs trivçt pa¤cada÷àv eva stomau pakùau kçtvà svarga lokaü prayanti caturviü÷a eva stomo bhavati teja se brahmavarcasàya ''mårdhànaü divo aratim pçthivyà'' ity àgreyam àjyaü bhavati mårdhà và eùa divo yas tçtãyas triràtraþ ''vai÷vànaram çta àjàtam agnim'' iti vai÷vànara iti và agneþ priyaü dhàma priyeõaivainaü tad dhàmnà parokùam upa÷ikùati ''pra vo mitràya gàyata-'' iti dyàvàpçthivãyaü maitràvaruõaü dyàvàpçthivã vai mitràvaruõayoþ priyaü dhàma priyeõaivainau tad dhàmnà parokùam upa÷ikùati ''indràyàhi citrabhànav'' ity àrbhavam aindram çbhavo và indrasya priyaü dhàma priyeõaivainaü tad dhàmnà parokùam upa÷ikùati ''tam ãóiùva yo arciùà-'' ity aniruktam aindràgnaü devatànàm anabhidharùàyottamàrdhe 'niràha devatànàm apraõà÷àya stomaþ ''vçùà pavasva dhàraya-'' iti gàyatrã bhavaty ahno dhçtyai vçùaõvatyas triùñubho råpeõa traiùñubhaü hy etad ahaþ ''punànaþ soma dhàraya-'' iti dhçtyai ''pro ayàsãd indur indrasya niùkçtam'' iti pravatyo bhavanti praõinãùeõyam iva hy etad ahaþ jagatyaþ satyas triùñubho råpeõa tasmàt triùñubhàü loke kriyante santani bhavati saptamasyàhnaþ santatyai yathà vai vyokasau vipradravata evam ete ùaùñhaü càhaþ saptamaü ca vipradravatas tau yathà samànãya saüyujyàd evam evaite etena sàmnà saüyunakti yaj¤o vai devebhyo 'pàkràmat sa suparõaråpaü kçtvàcarat taü devà etaiþ sàmabhiràrabhanta yaj¤a iva và eùa yac chandomà yaj¤asyaivaiùa àrambhaþ rohitakålãyaü bhavaty àjijityàyai etena vai vi÷vàmitro rohitàbhyàü rohitakåla àjim ajayat vi÷vàmitro bharatànàü manassatyàyàt so 'dantibhir nàma janatayàü÷aü pràsyate màü màü yåyaü astikàü jayàthemàni mahyaü yåyaü pårayàtha yadãmàv idaü rohitàv a÷màcitaü kålam udvahàta iti sa ete sàmanã apa÷yat tàbhyàü yuktvà pràsedhat sa udjayat àjir và eùa pratato yad dvàda÷àhas tasyaite ujjityai kaõvarathantaraü bhavati tejo và etad rathantarasya yat kaõvarathantaram sarasam eva tad rathantaraü prayuïkte yat kaõvarathantareõa saptame 'hani stuvate jàmi dvàda÷àhasyàstãti ha smàhogradevo ràjanir bàrhataü ùaùñham ahar bàrhataü saptamaü yat kaõvarathantaraü bhavati tenàjàmi gauïgavaü bhavati agnir akàmayatànnàdaþ syàm iti sa tapo 'tapyata sa etad gauïgavam apa÷yat tenànnàdo 'bhavad yad annaü vitvà gardadyad agaïgåyat tad gauïgavasya gauïgavatvam annàdyasyàvarudhyai gauïgavaü kiyate yat sàma devatà pra÷aüyati tena yajamànàþ satyà÷iùaþ satyà÷iùo 'sàmeti vai sattram àsate satyà÷iùa eva bhavanti àyàsyaü bhavati tira÷cãnanidhanaü pratiùñhàyai ayàsyo và àïgirasa àdityànàü dãkùitànàm annam à÷nàt sa vyabhraü÷ata sa etàny àyàsyàny apa÷yat tair àtmànaü sama÷rãõàd vibhraùñam iva vai saptamam ahar yad etat sàma bhavaty ahar eva tena saü÷rãõàti pravadbhargavaü bhavati ''vayaü ghatvà sutàvanta'' iti bçhatyo varùãya÷chanda àkramate 'napabhraü÷àya ''nakiù ñaü karmaõà na÷ad'' iti bçhatyaþ satyo 'bhyàrambheõa jagatyaþ apabhraü÷a iva và eùa yaj jyàyasaþ stomàt kanãyàüsaü stomam upayanti yad età abhyàrambheõa jagatyo bhavanty ahna eva pratyuttambhàya abhinidhanaü kàõvaü bhavita abhinidhanena và indro vçtràya vajraü pràharat tam astçõuta stçõute bhràtçvyam abhinidhanena tuùñuvànaþ vaikhànasà và çùaya indrasya priyà àsaüs tàn rahasyur devamalimluó munimaraõe 'màrayat taü devà abruvan kva tarùayo (?) 'bhåvànn iti tàn praiùam aicchat tàn nàvindat sa imàn lokàn ekadhàreõàpunàt tàn munimaraõe 'vindat tàn etena sàmnà samairayat tad vàva sa tarhy akàmayata kàmasani sàma vaikhànasaü kàmam evaitenàvarundhe stomaþ ''yas te mado vareõya'' iti gàyatrã bhavati madavad vai rasavat tçtãyasavanaü madam eva tad rasaü dadhàti ''eùasya dhàrayà suta'' iti kakubhaþ satyo 'bhyàrambheõa triùñubhaþ apabhraü÷a iva và eùa yat jyàyasaþ stomàt kanãyàüsaü stomam upayanti yad età abhyàrambheõa triùñubho bhavanty ahna eva pratyuttambhàya ''sakhàya àniùãdata-'' iti vàlakhilyà vàlakhilyàv etau tçcau ùaùñhe càhani saptame ca yad etau vàkhilyau tçcau bhavato 'hnor eva vyatiùaïgàyàvyavasraüsàya santatyai ''purojitã vo andhasa'' iti viràó annaü viràó annàdyasyàvarudhyai ''pra vàjy akùàr'' ity akùarapaïktiþ stomànàü prabhåtiþ atho etad (?) dhy evaitarhi chando 'yàtayàma yad akùarapaïktis tena chandomà ayàtayàmànaþ kriyante brahmavàdino vadanti yat ùaóahe stomà÷ chandàüsy àpyante kiü chandasa÷ chandomà ity etac chandaso yad età akùarapaïktaya iti bråyàt ''ye somàsaþ paràvati-'' iti paràvatam iva và etarhi yaj¤o gatas tam evaitenànvicchanti dakùaõidhanaü bhavati prajàpatiþ prajà asçjata tà asmàt sçùñà abalà ivàcchadayaüs tàsv etena sàmnà dakùàyety ojo vãryam adadhàd yad etat sàma bhavaty oja eva vãryam àtman dhatte ÷àrkaraü bhavati indraü sarvàõi bhåtàny astuvan sa ÷arkaraü ÷i÷umàrarùim upetyàbravãt stuhi meti so 'paþ praskandann abravãd etàvato 'haü tvàü stuyàm iti tasmàd apàü vegam avejayat sa hãna ivàmanyata sa etat sàmàpa÷yat tenàpo 'nusamà÷nuta tad vàva sa tarhy akàmayata kàmasani sàma ÷àrkaraü kàmam evaitenàvarundhe plavo bhavati samudraü và ete prasnàntãty àhur ye dvàda÷àham upayantãti yo và aplavaþ samudraü prarunàti na sa tata udeti yata plavo bhavati svargasya lokasya samaùñyai ativi÷vàni durità taremeti yad evaiùàü duùñutaü du÷÷astaü tad etena taranti ekàda÷àkùaraõidhano bhavaty ekàda÷àkùarà triùñub ojãvãryaü triùñub ojasy eva vãrye pratitiùñhati gaurãvitaü bhavati yad eva gaurãvitasya brahmaõam kàrtaya÷aü bhavati hãti nidhanam upayanti pàpmano 'pahatyai apa pàpmànaü hate kàrtaya÷ena tuùñuvànaþ sàhaiviùaü bhavati suhavir và etenàïgiraso '¤jasà svargaü lokam apa÷yat svargasya lokasyànukhyàtyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ brahmàvàdino vadanti yat ùaóahe stomà÷ chandàüsy àpyante kiü chandasa÷ chandomà iti puruùa÷ chandasa iti bråyàt puruùo vai pàïktaþ puruùo dvipadà chandomànàm ayàtayàmatàyai jaràbodhãyaü bhavaty annàdyasyàvarudhyai annaü vai jaràbodhãyaü mukhaü gàyatrã mukha eva tad annaü dhatte 'nnam atti annàdo bhavati ya evaü veda gàyatrãùu stuvanti pratiùñhàyai brahmavarcasàya yenaiva pràõena prayanti tam abhyudyanti ióàntàþ pàvamànà bhavanti pa÷avo và ióàþ pa÷ava÷ chandomàþ pa÷uùv eva tat pa÷ån dadhàti stomaþ ''à te vatso mano yamad'' ity apacchid iva và etad yaj¤akàõóaü yad ukthàni yad eti salomatvàyaiva ''tvaü na indràbhara-'' iti pårõàþ kakubhaþ apabhraü÷a iva và eùa yaj jayàyasaþ stomàt kanãyàüsaü stomam upayanti yad etàþ pårõàþ kakubho bhavanty anapabhraü÷àya vatsa÷ ca vai medhàtithi÷ ca kàõvàv àstàü taü vatsaü medhàtithir àkro÷ad abràhmaõo 'si ÷ådràputra iti so 'bravãd çtenàgniü vyayàva yataro nau brahmãyàn iti vàtsena vatso vyain maidhàtithena medhàtithis tasya na loma ca nauùat tad vàva sa tarhy akàmayata kàmasani sàma vàtsaü kàmam evaitenàvarundhe sau÷ravasaü bhavati upagur vai sau÷ravasaþ kutsasyauravasya purohita àsãt sa kutsaþ parya÷apad ya indraü yajàtà iti sa indraþ su÷ravasam upetyàbravãd yajasva mà÷anàyàmivà iti tam ayajata sa indraþ puroóà÷as taþ kutsam upetyàbravãd ayakùata mà kva te pari÷aptam abhåd iti kas tvà yaùñeti su÷ravà iti sa kutsa aurava upàgàþ sau÷ravasasyodgàyata audumbaryà ÷iro 'cchinat sa ÷u÷ravà indram abravãt tvattanàd vai medam ãdçg upàgàd iti tam etena sàmnà samairayat tad vàva sa tarhy akàmayata kàmasani sàma sau÷ravasaü kàmam evaitenàvarundhe vãïkaü bhavati cyavano vai dàdhãco '÷vinoþ priya àsãt so 'jãryat tam etena sàmnàpsu vyaiïkayatàü taü punaryuvànam akurutàü tad vàva tau tarhy akàmayetàü kàmasani sàma vãïkaü kàmam evaitenàvarundhe caturviü÷a eva stomo bhavati tejase brahmavarcasàya ''÷i÷uü jaj¤ànaü haryataü mçjanti'' ity aùñam asy àhnaþ pratid bhavati ÷i÷ur iva và eùa saptamenàhnà jàyate tam aùñamenàhnà mçjanti stotrãyas tçco bhavati pràõàpànànàm avarudhyai harivatyo bhavanti chandomànàm ayàtayàmatàyai navarcà bhavanti pa¤carco bhavati pa¤capadà païktiþ pàïktam annam annàdyasyàvarudhyai bàõavàn bhavaty anto vai bàõo 'nta etad aùñamam ahnàm anta eva tad antena stuvate pratiùñhàyai trayas tçcà bhavanti pràõàpànànàü santatyai ''agniü vo devam agnibhiþ sajoùà'' ity àgneyam àjyaü bhavati agnibhir ity eva pårvàõy ahàni abhi samiddhàny aùñamam ahar abhisamindhe ''mitraü vayaü havàmaha'' iti bàrhataü maitràvaruõam ugragàdham iva và etac chandomàs tad yathàta ugragàdhe vyàtiùajya gàhanta evam evaitad råpe vyatiùajati chandomànàm asaüvyàthàya ''tam indraü vàjayàmasi-'' ity aindram aùñamena vai devà ahnendram avàjayan navamena pàpmànam aghnann ahar evaitena vàjayanti ''indre agnà namo bçhad'' iti bàrhatam aindràgnam ugragàdham iva và etad yac chandomàs tad yathàta ugragàdhe vyatiùajya gàhanta evam evaitad rape vyatiùajati chandomànàm asaüvyàthàya stomaþ ''adhvaryo adribhiþ sutam'' iti gàyatrã bhavaty ahno dhçtyai gàyatryaþ satyas triùñubhoråpeõa traiùñubhaü hy etad ahaþ ''abhi somàsa àyava'' ity abhãti rathantarasya råpaü bçhad iti bçhata ubhayoþ saha råpam upaity ubhau hi varõàv etad ahaþ ''dhartà divaþ pavate kçtvyo rasa'' ity adhçta iva và eùas tryaho yad dharteti dhçtyà eva jagatyas satyas triùñubho råpeõa tasmàt triùñubho loke kriyante gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam vairåpaü bhavati pa÷avo vai vairåpaü pa÷ånàm avarudhyai viråpaþ saüvatsaro viråpam annam annàdyasyàvarudhyai à÷u bhàrgavaü bhavati ahar và etad avlãyata tad devà à÷unàbhyadhinvaüs tad à÷or à÷utvam màrgãyavaü bhavati devaü và etaü mçgayur iti vadanty etena vai sa ubhayeùàü pa÷ånàm àdhipatyam à÷nutobhayeùàü pa÷ånàm àdhipatyam a÷nute màrgãyaveõa tuùñuvànaþ saumitraü bhavati yad eva saumitrasya bràhmaõam aiñataü bhavati iñan và etena kàvyo '¤jasà svargaü lokam apa÷yat svargasya lokasyànukhyàtyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ sàkama÷vaü bhavati yad eva sàkama÷vasya bràhmaõam tad u dhuràü sàmety àhuþ pràõà vai dhuraþ pràõànàm avarudhyai vilambasauparõaü bhavati àtmà và eùa sauparõànàü yad aùñame 'hani pakùàv etàv abhito bhavato ye saptamanavamayor vãva và antaràtmà pakùau lambate yadantaràtmà pakùau vilambate tasmàd vilambasauparõam svargasya lokasya samaùñyai sauparõaü kriyate dvitãyaü hy etad råpaü yac chandomàþ pa÷avo vai vàmadevyaü pa÷ava÷ chandomàþ pa÷uùv eva tat pa÷ån saüdadhàti gàyatrapàr÷vaü bhavati ahar và etad avlãyata tad devà gàyatrapàr÷vena samatanvaüs tasmàd gàyatrapàr÷vam triràtro yad vya÷ãryata tam etaiþ sàmabhir abhiùajyan gàyatrapàr÷venopàyacchan santaninà samatanvan saükçtinà samaskurvan pratiùñhitau pårvau triràtràv apratiùñhita eùa yad etàny eva sàmàni kriyanta etasyaiva pratiùñhityai pauruhanmanaü bhavati puruhanmà và etena vaikhànaso '¤jasà svargaü lokam apa÷yat svargasya lokasyànukhyàtyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ abhyàghàtyaü bhavaty abhyàghàtyasàmàno hi chandomàþ dvaigataü bhavati dvigad và etena bhàrgavo dviþ svargaü lokam agacchad àgatya punar agacchat dvayoþ kàmayor avarudhyai dvaigataü kriyate hàràyaõaü bhavati indras tejaskàmo haraskàmas tapo 'tapyata, sa etad dhàràyaõam apa÷yat tena tejo haro 'vàrundha tejasvã harasvã bhavati hàràyaõena tuùtuvànaþ achidraü bhavati yad và etasyàhna÷ chidram àsãt tad devà acchidreõàpy auhaüs tad acchidrasyàcchidratvam bàrhadukthaü bhavati bçhaduktho và etena vàmneyo 'nnasya purodhàm agacchad annaü vai brahmaõaþ purodhàm annàdyasyàvarudhyai udvad bhàrgavaü bhavati pravatà vai devàþ svargaü lokaü pràyann udvatodàyan nidhanàntàþ pavamànà bhavanty ahno dhçtyai stomaþ ''ka ãü veda sute sacà-'' iti satobçhatyaþ apabhraü÷a iva và eùa yas saptame 'hani satobçhatyo bhavanti nàùñame tasmàd aùñame kàryà anapabhraü÷àya tadàhuþ ÷ithilam iva và etac chando yat satobçhàtãty eùà vai pratiùñhità bçhatã yà punaþpadà yad indra pràg apàg udag iti di÷àü vimar÷aþ pratiùñityai tàsu naipàtithaü brahmasàma sàmàrùeyavat svargàya yujyate svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ ''ubhayaü ÷çõavac ca na'' iti yac ca pçùñhàni yàni caitàny ahàni teùàm ubhayeùàü santatyai tàsu vaiya÷vam vya÷vo và etenàïgiraso '¤jasà svargaü lokam apa÷yat svargasya lokasyànukhyàtyà etat pçùñhànàm antataþ kriyate stomaþ ''pavasva deva àyuùag indraü gacchatu te mada'' iti gàyatrã bhavati madavad vai rasavat tçtãyasavanaü madam eva tad rasaü dadhàti ''pràõà ÷i÷ur mahãnàm'' iti pràõavatyo bhavanti pràõàn eva tad yajamàne dadhàti ''abhã no vàjasàtamam'' ity abhãti rathantarasya råpaü ràthantaraü hy etad ahaþ ''pavasva soma mahàn samudra'' ity akùarapaïktiþ stomànàü prabhåtir atho etad dhy evaitarhi chando 'yàtayàma yad akùarapaïktis tena chandomà ayàtayàmànaþ kriyante brahmavàdino vadanti yat ùaóahe stomà÷ chandàüsy àpyante kiü chandasa÷ chandomà ity etac chandaso yad età akùarapaïktaya iti bråyàt ''hinvanti såram usraya'' iti gàyatryaþ satyo jagatyo råpeõa tasmàj jagatãnàü loke kriyante gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam svà÷iràm arko bhavati annaü và arko 'nnàdyasyàvarudhyai pràõà vai svà÷iraþ pràõànàm arudhyai suråpaü bhavati pa÷avo vai suråpaü pa÷ånàm avarudhyai bhàsaü bhavati bhàti tuùñuvànaþ padanidhanaü ràthantaraü hy etad ahaþ svarbhànur và àsura àdityaü tamasàvidhyat sa na vyarocata tasyàtrir bhàsena tamo 'pàhan sa vyarocata yad vai tad bhà abhavat tad bhàsasya bhàsatvam tama iva và etàny ahàni yac chandomàs tebhya etena sàmnà vivàsayati kàkùãvataü bhavati kàkùãvàn và etenau÷ijaþ prajàtiü bhåmànam agacchat prajàyate bahur bhavati kàkùãvatena tuùñuvànaþ àsitaü bhavati asito và etena daivalas trayàõàü lokànàü dçùñim apa÷yat trayàõàü kàmànàm avarudhyà àsitaü kriyate aiùiraü bhavati traitaü bhavati pratiùñhàyai padanidhanaü ràthantaraü ràthantaraü hy etad ahaþ nàthavindu sàma vindate nàthaü nàthavindåny etàny ahàni yat chandomà nàtham evaitair vindate gaurãvitaü bhavati yad eva gaurãvitasya bràhmaõam kautsaü bhavati etena vai kutso 'ndhaso vipànam apa÷yat sa ha sma vai suràdçtinopavasathaü dhàrayaty ubhayasyànnàdyasyàvarudhyai kautsaü kriyate ÷uddhà÷uddhãyaü bhavati indro yatãn sàlàvçkebhyaþ pràyacchat tam a÷lãlà vàg abhyavadat so '÷uddho 'manyata sa etac chuddhà÷uddhãyam apa÷yat tenà÷udhyac chudhyati ÷uddhà÷uddhãyena tuùñuvànaþ krau¤caü bhavati yad eva krau¤casya bràhmaõaü yat dvitãye 'hani rayiùñhaü bhavati pa÷avo vai rayiùñhaü pa÷ånàm avarudhyai audalaü bhavati udalo và etena vai÷vàmitraþ prajàtiü bhåmànam agacchat prajàyate bahur bhavaty audalena tuùñuvànaþ brahmavàdino vadanti yat ùaóahe stomà÷ chandàüsy àpyante kiü chandasa÷ chandomà iti puruùachandasa iti bråyàt puruùo vai pàïktaþ puruùo dvipadà÷ chandomànàm ayàtayàmatayau vi÷ovi÷ãyaü bhavati agnir akàmayata vi÷o vi÷o 'tithis syàü vi÷o vi÷a àtithyam a÷nuvãyeti sa tapo 'tapyata sa etad vi÷ovi÷ãyam apa÷yat tena vi÷o vi÷o 'tithir abhavat vi÷o vi÷a àtithyam a÷nuta vi÷o vi÷o 'tithir bhavati vi÷o vi÷a àtithyam a÷nute vi÷ovi÷ãyena tuùñuvànaþ gàyatrãùu stuvanti pratiùñàyai brahmavarcasàya yenaiva pràõena prayanti tam abhyudyanti ióàntàþ pavamànà bhavanti pa÷avo và ióà pa÷ava÷ chandomàþ pa÷uùv eva tat pa÷ån dadhàti stomaþ ''preùñhaü vo atithim'' ity àtithyasyaiva tad råpaü kriyate ''aindra no gadhi priya-'' itãndriyasya vãryasyàvarudhyai ''puràü bhindur yuvà kavir amitaujà ajàyata/ indro vi÷vasya karmaõo dhartà vajrã puruùñuta'' iti dhçtyà eva au÷anaü bhavati u÷anà vai kàvyo 'kàmayata yàvàn itareùàü kàvyànàü lokas tàvantaü spçõuyàm iti sa tapo 'tapyata sa etad au÷anam apa÷yat tena tàvantaü lokam aspçõod yàvàn itareùàü kàvyànàm àsãt tad vàva sa tarhy akàmayata kàmasani sàmau÷anaü kàmam evaitenàvarundhe sàüvartaü bhavati devànàü vai yaj¤aü rakùàüsy ajighàüsaüs tàny etena indraþ saüvartam apàvapad yat saüvartam apàvapat tasmàt sàüvartaü pàpmà vàva sa tàn asacata taü sàüvartenàpàghnatàpa pàpmànaü hate sàüvartena tuùñuvànaþ màrutaü bhavati màsà vai ra÷mayo maruto ra÷mayo maruto vai devànàü bhåyiùñhà bhåyiùñhà asàmeti vai sattram àsate bhåyiùñhà eva bhavanty çtumanti pårvàõy ahàny ançtavaþ chandomà yad etat sàma bhavati tenaitàny ahàny ahàny çtumanti bhavanti catu÷catvàriü÷a eva stomo bhavaty ojasy eva tad vãrye pratitiùñhaty ojo vãrye triùñup ''akràn samudraþ parame vidharmann'' iti navamasyàhnaþ pratipad bhavati paramaü và etad ahar vidharma vidharma và etad anyair aharbhir ahar yan navamaü jyeùñhaü hi variùñham ''matsi vàyum iùñaye ràdhase na'' iti vàruõy eùà bhavati yad vai yaj¤asya duriùñaü tad varuõo gçhõati tad eva tad avayajati stotrãyas tçco bhavati pràõàpànànàm avarudhyai da÷arco bhavati da÷àkùarà viràña vairàjam annam annàdyasyàvarudhyai saprabhçtayo bhavàntãndriyasya vãryasya rasasyànaticàràya yatra vai devà indriyaü vãryaü rasam apa÷yaüs tad anunyatudan aùñarco bhavati (aùñà÷aphàþ pa÷avaþ ÷apha÷as tat pa÷ån àpnoti) aùñàkùarà gàyatrã tejo brahmavarcasaü gàyatrã teja eva brahmavarcasam avarundhe ùaóçcà bhavanty çtånàü dhçtyai catvàraþ ùaóçcà bhavanti caturviü÷atir ardhamàsàþ saüvatsaraþ saüvatsara eva pratitiùñhati savàn uttamaþ ùaóçco bhavaty ubhayasya parokùapratyakùasyàvarudhyai tçca uttamo bhavati yenaiva pràõena prayanti tam abhyudyanti aùñàcatvàriü÷a eva stomo bhavati pratiùñhàyai prajàtyai ''aganma mahà namasà yaviùñham'' ity àgneyam àjyaü bhavati gacchantãva và ete ye navamam ahar gacchanti ''yo dãdàya samiddhasve duroõa'' iti dãdàyeva hy eùa yo navabhir aharbhis tuùñuvànaþ ''svàhutam'' iti svàhuto hy eùa yo navabhir aharbhir àhuto ''vi÷vataþ pratya¤cam'' iti vi÷vato hy eùa pratyaï ''tvaü varuõa uta mitro agna'' iti vàruõy eùà bhavati yad vai yaj¤asya duriùñaü tad varuõo gçhõati tad eva tad avayajati ''mitraü huve påtadakùam'' iti ràthantaraü maitràvaruõam ugragàdham iva và etad yac chandomàs tad yathàta ugragàdhe vyatiùajya gàhanta evam evaitad råpe vyatiùajati chandomànàm asaüvyàthàya ''mahàü indro ya ojasà-'' ity aindram aùñamena vai devà ahnendram avàjayann avamena pàpmànam aghnann ahar evaitena mahayanti ''tà huve yayor idam'' iti ràthantaram aindràgnam ugragàdham iva và etad yac chandomàs tad yathàta ugragàdhe vyatiùajya gàhanta evam evaitad råpe vyatiùajati chandomànàm asaüvyàthàya stomaþ ''pavamànasya jighnato hare÷ candrà asçkùata'' iti harivatyo gàyatryo bhavanti chandomànàm ayàtayàmatàyai ''pavamànasya jighnata'' iti vai bçhato råpaü ''hare÷ candrà asçkùata-'' iti jagatyà ubhayoþ saharåpam upaiti sàmna÷ ca chandasa÷ ca ''parãto ùi¤catà sutam'' iti parivatyo bhavanty anto vai navamam ahas tasyaitàþ paryàptyai ''asàvi somo aruùo vçùà harir'' iti jagatyas satyas triùñubho råpeõa tasmàt triùñubhàü loke kriyante gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam bharadvàjasyàdàrasçd bhavati divodàsaü vai bharadvàjapurohitaü nanàjanàþ paryayanta sa upàsãdad çùe gàtuü me vindeti tasmà etena sàmnà gàtum avindad gàtuvid và etatsàmànena dàre nàsçnmeti tad adàrasçto 'dàrasçttvaü vindate gàtuü na dàre dhàvaty adàrasçtà tuùñuvànaþ suråpaü bhavati yad eva suråpasya bràhmaõam hari÷rãnidhanaü bhavati pa÷avo vai hari÷riyaþ pa÷ånàm avarudhyai ÷riyaü ca hara÷ copaiti tuùñuvànaþ saindhukùitaü bhavati yad eva saindhukùitasya bràhmaõam gatanidhanaü vàbhravaü bhavati gatyai vabhrur và etena kaumbhyo '¤jasà svargaü lokam apa÷yat svargasya lokasyànukhyàtyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ ióànàü saükùàro bhavati pa÷avo và ióà pa÷ava÷ chandomàþ pa÷uùv eva tat pa÷ån dadhàti çùabhaþ pàvamàno bhavati pa÷avo vai chandomàþ pa÷uùv eva tan mithunam apyarjati prajàtyai na ha và ançùabhàþ pa÷avaþ prajàyante pçùñhaü bhavati pçùñhaü và etad ahnàü yan navamaü pçùñha eva tat pçùñhena stuvate pratiùñhàyai kaulmalabarhiùaü bhavati kulmalabarhir và etena svargaü lokam apa÷yat prajàtiü bhåmànam agacchat prajàyate bahur bhavati kaulmalabarhiùeõa tuùñuvànaþ arkapuùpaü bhavati annaü vai devà arka iti vadanti rasam asya puùpàm iti sarasam evànnàdyam avarundhe 'rkapuùpeõa tuùñuvànaþ dairghya÷ravasaü bhavati dãrgha÷ravà vai ràjanya çùir jyog aparuddho '÷anàyaü÷ caran sa etad dairgha÷ravasam apa÷yat tena sarvàbhyo digbhyo 'nnàdyam avàrundha sarvàbhyo adigbhyo 'nnàdyam avàrundhe dairgha÷ravasena tuùñuvànaþ vaiya÷vaü bhavati yad eva vaiya÷vasya bràhmaõam abhã÷avaü yad àbhã÷avasya devasthànaü bhavati pratiùñhàyai saüskçti bhavati saüüskçtyai ahar và etad avlãyata tad devà devasthàne tiùñhantaþ saükçtinà samaskurvaüs tat saükçteþ saükçtitvaü devasthànena vai devàþ svarge loke pratyatiùñhan svarge loke pratitiùñàm ety etat varuõàya devatà ràjyàya nàtiùñhanta sa etad devasthànam apa÷yat tato vai tàs tasmai ràjyàyàtiùñhanta tiùñhante 'smai samànàþ ÷reùñhyàya kùatrasyevàsya prakà÷o bhavati pratitiùñhati ya evaü veda bhargo bhargeõa tuùñuvàno bhavati ya÷o ya÷asà vàsiùñhaü bhavati yad eva vàsiùñhasya bràhmaõam dãrghatamaso 'rko bhavaty annaü và arko 'nnàdyasyàvarudhyai sàmaràjaü bhavati sàmràjyam àdhipatyaü gacchati sàmaràj¤à tuùñuvànaþ tad u saüvad ity àhuþ saüvatà vai devàþ svargaü lokaü pràyann udvatodàyan nidhanàntàþ pavamànà bhavanty ahno dhçtyai stomaþ ''÷ràyanta iva såryam'' iti såryavatyo bhavanti àdityadevatyaü hy etad ahar anto vai såro 'nta etan navamam ahnàm anta eva tad antena stuvate pratiùñhàyai ''yata indra bhayàvahe tato no abhayaü kçdhi/ maghava¤ chagdhi tava tan na åtaye vidviùo vimçdho jahi-'' iti dviùa÷ caiva mçdha÷ ca navamenàhnà vihatya da÷amenàhnottiùñhanti ÷rãr vai ÷ràyantãyaü ÷rãr navamam ahaþ ÷riyam eva tac chriyàü pratiùñhàpayati samantaü bhavati samantena pa÷ukàmaþ stuvãta purodhàkàmaþ samantena stuvãta àgneyã pçthivy àgneyo bràhmaõa aindrã dyaur aindro ràjanyo 'ntarikùeõa dyàvàpçthivã samante antarikùeõaivainaü samantaü karoti vindate pa÷ån pra purodhàm àpnoti ya evaü vidvàn samantena stuvate stomaþ ''tvaü somàsi dhàrayur'' iti gàyatrã bhavaty ahno dhçtyai tvam iti bçhato råpaü bàrhataü hy etad ahaþ ''tvaü hy aïga daivyà'' iti tvam iti bçhato råpaü bàrhataü hy etad ahaþ ''pavasva deva vãtaya'' iti bçhato råpaü bàrhataü hy etad ahaþ ''parityaü haryataü harim'' iti parivatyo bhavanty anto vai navamam ahasyaitàþ paryàptyai ''pavasva soma mahe dakùàya-'' ity akùarapaïktiþ stomànàü prabhåtir atho etad dhy evaitarhi chando 'yàtayàma yad akùarapaïktis tena chandomà ayàtayàmànaþ kriyante brahmavàdino vadanti yat ùaóahe stomà÷ chandàüsy àpyante kiü chandasa÷ chandomà ity etac chandaso yad età akùarapaïktaya iti bråyàt ''upoùu jàtam apturam'' iti gàyatryas satyo jagatyo råpeõa tasmàt jagatãnàü loke kriyante gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya brahmaõam à÷vasåktaü bhavati agniü vai pårvair aharbhir àjuhoty athaitad àdityadaivatyam ahaþ ÷ukra àhuta ity asau và àdityaþ ÷ukras tam evaitenàjuhoti ÷àmmadaü bhavati ÷ammad và etenàïgiraso '¤jasà svargaü lokam apa÷yat svargasya lokasyànukhyàtyai svargàl lokàn na cyavate tuùñuvànaþ à÷iùam evàsmà etenà÷àste sàma hi satyà÷ãþ dàvasur và etad àïgirasaþ pa÷ukàmaþ sàmàpa÷yat tena sahasraü pa÷ån asçjat yad etat sàma bhavati pa÷ånàü puùñyai pratãcãneóaü kà÷ãtaü bhavati paràcãbhir và anyàbhir ióàbhã reto dadhad athaitat pratãcãneóaü kà÷ãtaü prajàtyai tasmàt parà¤co garbhàþ sambhavanti pratya¤caþ prajàyante tasmàd ute 'vàcãnabilebhyo nàvapadyanta etena hy eva te dhçtàþ hàviùkçtaü bhavati pratiùñhàyai kçtànuvàda eva saþ sauparõaü bhavati yad eva sauparõasya brahmaõam vai÷vamanasaü bhavati vi÷vamanasaü và çùim adhyàyam udvrajitaü rakùo 'gçhõàt tam indro 'càyad çùiü vai rakùo 'grahãd iti tam abhyavadad çùe kas tvaiùa iti, sthàõur iti bråhãti rakùo 'bravãt, sa sthàõur ity abravãt tasmai và etena praharety asmà iùãkàü vajraü prayacchann abravãt tenàsya sãmànam abhinat saiùendreõateùãkà pàpmà vàva sa tam agçhõàt taü vai÷vamanasenàpàhatàpapàpmànaü hate vai÷vamanasena tuùñuvànaþ gaurãvitaü bhavati yad eva gaurãvitasya bràhmaõam nihavo bhavaty annàdyasyàvarudhyai hãti và annaü pradãyata ãty àgrir annam atti çùayo và indraü pratyakùa nàpa÷yan sa vasiùñho 'kàmayata katham indraü pratyakùaü pa÷yeyam iti sa etan nihavam apa÷yat tato vai sa indraü pratyakùam apa÷yat, sa enam abravãd bràhmaõaü te vakùyàmi yathà tvatpurohità bharatàþ prajaniùyante 'tha mànyebhya çùibhyo mà pravoca iti tasmà etàn stomabhàgàn abravãt tato vai vasiùñhapurohità bharatàþ pràjàyanta sendraü và etat sàma yad etat sàma bhavati sendratvàya yad vàhiùñhãyaü bhavati brahmaya÷asaü và etàni sàmàny çcà ÷rotrãyàõi brahmàya÷asã bhavati yad vàhiùñhãyena tuùñuvànaþ àsitaü bhavati yad evàsitasya bràhmaõam sàdhraü bhavati siddhyai àkåpàraü bhavati akåpàro và etena ka÷yapo jemànaü mahimànam agacchaj jemànaü mahimànaü gacchaty àkåpàreõa tuùñuvànaþ vidharma bhavati dharmasya vidhçtyai brahmavàdino vadanti yat ùaóahe stomà÷ chandàüsy àpyante kiü chandasa÷ chandomà iti puruùacchandasa iti bråyàt puruùo vai pàïktaþ puruùo dvipadà chandomànàm ayàtayàmatàyai ÷rudhyaü bhavati pa÷avo vai ÷rudhyaü pa÷ånàm avarudhyai prajàpatiþ pa÷ån asçjata te 'smàt sçùñà apàkràmaüs tàn etena sàmnà ÷rådhiyà ehiyety anvahvayat ta enam upàvartanta yad etat sàma bhavati pa÷ånàm upàvçtyai upainaü pa÷ava àvartante ya evaü veda gàyatrãùu stuvanti pratiùñhàyai brahmavarcasàya yenaiva pràõena prayanti tam abhyudyantãóàntàþ pavamànà bhavanti pa÷avo và ióà pa÷ava÷ chandomàþ pa÷uùv eva tat pa÷ån dadhàti stomaþ àgreyãùu pårveùàm ahnàm ukthàni praõayanty athaitasyàhna àgneyy aindrayàü praõayanty ubhayor eva råpayoþ pratitiùñhati aidhmavàhaü bhavati àgneyy aindrãùu stuvanti brahma caiva tat kùatraü ca sayujãkaroti brahmaiva kùatrasya purastàn nidadhàti bràhmaõe kùatraü ca vi÷aü cànuge karoti traikakubhaü bhavati ojasy eva tad vãrye pratitiùñhaty ojo vãryaü traikakubham udvaü÷ãyaü bhavati yad evodvaü÷ãyasya bràhmaõam aùñàcatvàriü÷aü eva stomo bhavati pratiùñhàyai prajàtyai gàyatraü vai saptamam ahas traiùñubham aùñamaü jàgataü navamam athaitad ànuùñubham ahar yad da÷amam tad àhur yad ànuùñubhaü stomyàü pratyakùam upeyuþ paràü paràvataü yajamàno gacchen na pratitiùñhed iti yà vai caturviü÷atir gàyatryas tà aùñàda÷ànuùñubho 'nuùñubham eva tat stomyàü parokùam upayanti pratiùñhàyai pratitiùñhati prajàpatiü và etenàhnà pariveviùati tatra vyavavadyaü yad vai ÷reùñhe pariviùyamàõo vadaty annàdyasya so 'vagrahas tasmàn na vyavavadyam annàdyasyànavagràhàya tad u vyavavadyaü yathà ÷reùñhàya baliü hriyamàõaü panthànaü paryanuvedayati gatyai tathà tat yàvaty anuùñup tàvatãü vàcaü sampàdya vibråyus tad v anatiriktaü svasyo caiva yaj¤asyàriùñyai abhi và ete devàn àrohantãty àhur ye da÷abhir aharbhiþ stuvata iti pa¤cànàm ahnàm anuråpaiþ pratyavayanti yathàbhyàruhya pratyavarohet tathà tan navarco bhavati yà evàmåþ prayacchan yà avadadhàti tà età udasyati vàruõy eùà bhavati yad vai yaj¤asya duriùñaü tad varuõo gçhõàti tad eva tad avayajaty àdityaiùà bhavatãyaü và aditir asyàm eva pratitiùñhati caturviü÷a eva stomo bhavati tejase brahmarcasàya ''suùamiddho na àvaha-'' ity àpriya àjyàni bhavanti prajàpatiþ prajà asçjata sa dugdho riricànàmanyata sa etàny àpriya àjyàny apa÷yat tair àtmànam àprãõàt dugdha iva và eùa riricàno yo da÷abhir aharbhis tuùñuvàno yad etàny àpriya àjyàni bhavanty àtmànam evaitair àprãõàti ''yad adya såra udita'' iti såravan maitràvaruõam anto vai såro 'nta etad da÷amam ahnàm anta eva tadantena stuvate pratiùñhàyai ''ut tvà madantu somà'' ity udvad aindram utthànasya råpam ''indràgnã àgataü sutam'' iti yenaiva råpeõa prayanti tad abhyudyanti stomaþ ''uccà te jàtam andhasa'' ity udvatyo gàyatryo bhavanty utthànasya råpam ''punànas soma dhàraya-'' iti panthànam eva tat paryavayanti ''à jàgçvir vipra çtaü matãnàm'' iti yad àpte pravatãþ kuryur atipadyer anyad àvatyo bhavanty anatipàdàya gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam àmahãyavaü bhavati këpti÷ cànnàdyaü ca këptiü caivaitenànnàdyaü càbhyuttiùñhanti àjigaü bhavaty àjijityàyai àjir và eùa pratato yat dvàda÷àhas tasyaitad ujjityai àbhãkaü bhavaty abhikràntyai àïgirasas tapas tepànàþ ÷ucam a÷ocaüs ta etat sàmàpa÷yaüs tàn abhãke 'bhyavarùat tena ÷ucam a÷amayanta yad abhãke 'bhyavarùat tasmàd àbhãkaü yàm eva pårvair aharbhiþ ÷ucaü ÷ocanti tàm etenànna ÷amayitvottiùñhanti utsedho bhavati utsedhena vai devàþ pa÷ån udasedhan niùedhena paryagçhõan antarotsedhaniùedhau yaj¤àyaj¤ãyam pa÷avo 'nnàdyaü yaj¤àyaj¤ãyaü pa÷ån eva tad annàdyam utsedhaniùedhàbhyàü parigçhõàti màdhyandine vai pavamàne devà yaj¤àyaj¤ãyena yaj¤aü saüsthàpya svargaü lokam àrohaüs tad ya evaü veda màdhyandina evaitat pavamàne yaj¤àyaj¤ãyena yaj¤aü saüsthàpya svargaü lokam àrohati atho parokùam anuùñubhaü sampadyate 'har eùà vai pratyakùam anuùñup yad yaj¤àyaj¤ãyaü tad yat tçtãyasavane kuryuþ pratyakùam anuùñubham çccheyus tasmàn màdhyandine kurvanti tena parokùam anuùñubham upayanti gaurãvitaü bhavati etad vai yaj¤asya ÷vastanaü yad gaurãvitam etad àyatano yajamàno yan madhyandino yad gaurãvitaü madhyandine bhavati ÷vastanam eva tad yajamàna àtman dhatte stomaþ ''kayà na÷ citra àbhuvad'' iti kavatyas tena pràjàpatyàþ ko hi prajàpatiþ prajàpater àptyai ''mà cid anyad vi÷aüsata-'' ity utthànam eva tad à÷iùo hy etarhi ''ud u tye madhumattamà'' ity udvatya udayanãye 'hany etad à÷iùo hy evaitarhi ''tarobhir vo vidadvasum'' iti stomo vai taro yaj¤o vidadvasuþ stomena vai yaj¤o yujyate yat tarobhir vo vidadvasum ity àha yaj¤am eva tad yunakti vàmadevyasyarkùu rathantaraü pçùñhaü bhavati gàyatrã vai rathantarasya yoniþ svàyàm eva tad yonau rathantaraü pratiùñhàpayati tejo vai gàyatrã chandasà tejo rathantaraü sàmnà teja÷ caturviü÷astomànàü teja eva tat samyak saüdadhàty api ha putrasya putras tejasvã bhavati aùñàkùareõa prathamàyà çcaþ prastauty aùñà÷aphàüs tatpa÷ån avarundhe dyvakùareõottarayor çcoþ prastauti dvipàd yajamàno yajamànam eva yaj¤e pa÷uùu pratiùñhàpayati gàyatraü vai rathantaraü gàyatracchando yad gàyatrãùu rathantaram bhavati tena svàyàü janatàyàm çdhnotãme vai lokà gàyatrã yad gàyatrãùu rathantaraü bhavatãmàn eva tal lokàn samàpyottiùñhanti maidhàtithaü bhavati etena vai medhàtithiþ kàõvo vibhindukàd vyådhnãr gà udasçjata pa÷ånàm avarudhyai maidhàtithaü kriyate abhãvarto brahmasàma bhavaty ekàkùaranidhanaþ pratiùñhàyai ekàkùarà vai vàg vàcy eva pratiùñhàyottiùñhanti kàleyam acchàvàkasàma bhavati samànaloke vai kàleyaü ca rathantaraü ceyaü vai rathantaraü pa÷avaþ kàleyam asyàü caiva pa÷uùu ca pratiùñhàyottiùñhanti stomaþ ''svàdiùñhayà madiùñhayà-'' iti gàyatrã bhavati madavad vai rasavat tçtãyasavanaü madam eva tad rasaü dadhàti gàyatraü bhavati yad eva gàyatrasya bràhmaõam saühitaü bhavati dyvakùaraõidhanaü pratiùñhàyai pratiùñhàyaivottiùñhanti saphaü bhavati saphena vai devà imàn lokàn samàpnuvant samàpnuvaüs tat saphasya saphatvam imàn evaitena lokàn samàpyottiùñhanti rohitakålãyaü bhavati yad eva rohitakålãyasya bràhmaõam ÷yàvà÷vàndhãgave bhavataþ samãcyau viràjau dadhàty annàdyàya pipãlikàmadhyàsu stuvanti indro vçtraü hatvà nàstçùãti manyamànaþ paràü paràvatam agacchat sa etàm anuùñubhaü vyauhat tàü madhye vyavàsarpad indragçhe và eùo 'bhaye yajate abhaya uttiùñhati ya evaü vidvàn etàsu stuvate yaj¤àyaj¤ãyanidhanaü sauhaviùaü bhavati yaj¤àyaj¤ãyàd eva tat tçtãyasavene na yanti vàjajid bhavati sarvasyàptyai sarvasya jityai sarvaü và ete vàjaü jayanti ye da÷amam ahar àgacchanty annaü vai vàjo 'nnàdyasyàvarudhyai da÷àkùaraü nidhanam upayanti da÷aràtrasya dhçtyai da÷àkùarà viràó vairàjam annam annàdyasyàvarudhyai såryavatãùu stuvanty anto vai såro 'nta etad da÷amam ahnàm anta eva tad antena stuvate pratiùñhàyai upavatyo bhavanti pratiùñhàyai parivatyo bhavanti sarvasya paryàptyai caturviü÷a eva stomo bhavati tejase brahmavarcasàya viràñsu vàmadevyam agniùñomasàma bhavati ÷àntyai këptyai sad vai vàmadevyaü sàmnàü sad viràñ chandasàü sat trayastriü÷aþ stomànàü satàm antàn saüdhàyottiùñhanty api ha putrasya sattvam a÷nute brahmavàdino vadanti yatas sattràd udasthàtà3 sthità3d iti yad yata iti bråyur apratiùñhànà aprajaso bhaviùyantãty enàn bråyàd yat sthitàd iti bråyuþ sthàyukaiùàü ÷rãr bhaviùyati na vasãyàüso bhaviùyantãty enàn bråyàt pårõàd eva pårõam abhyudasthàmeti bråyuþ ete vai pårõàt pårõam abhyuttiùñhanti ye vàmadevyena stutvottiùñhanti antarikùaü vai vàmadevyam antarikùeõedaü sarvaü pårõam eùa vai samçddhaþ stomo yat trayastriü÷as trayastriü÷adakùaràsu samçddhàv eva pratitiùñhanti sarveùàü và età÷ chandasàü råpaü yàt tripadàs tena gàyatryo yad ekàda÷àkùaràõi padàni tena triùñubho yat dvàda÷àkùaraü padaü tena jagatyo yat trayastriü÷adakùaràs tena viràjas tenaiva cànuùñubho na hy ekasmàd akùaràd viràdhayanti trayastriü÷a eva stomo bhavati pratiùñhàyai devatàsu và eùa pratiùñhitaþ prajàpatir và idam eka àsãn nàhar àsãn na ràtrir àsãt so 'sminn andhe tamasi pràsarpat sa aicchat sa etam abhyapadyata tato vai tasmai vyaucchad vyuùñir và eùa àhriyate yad vai taj jyotir abhavat tat jyotiùo jyotiùñvam eùa vàva prathamo yaj¤ànàü ya etenàniùñvàthànyena yajate gartapatyam eva taj jãyate pra và mãyate yathà và idam agner jàtàd agnayo vihriyanta evam etasmàd adhy anye yaj¤à vihriyante yo hi trivçd anyaü yaj¤akratum àpadyate sa taü dãpayati yaþ pa¤cada÷aþ sa taü yaþ saptada÷aþ sa taü ya ekaviü÷aþ sa tam etat tad yad àhur eko yaj¤a ity etad dhi sarve jyotiùñomà bhavanti asthårir và eùa santato yaj¤o dvau dvau hi stomau savanaü vahatas trivçt pa¤cada÷au pràtaþsavanaü pa¤cada÷asaptada÷au màdhyandinaü savanaü saptada÷aikaviü÷au tçtãyasavanam yà mitadakùiõaiva syàd eùa eva kàrya iyaü vai jyotir iyam amitasya yantrikaiùà và etaü yantum arhati tasya navati÷ataü stotrãyàs tàsàü yà a÷ãti÷ataü tàþ ùañtriü÷inyo viràjaþ ùaó çtava çtuùv eva viràjà pratitiùñhati atha yà da÷aiùà và àtmanyà viràó etasyàü và idaü puruùaþ pratiùñhitaþ gau÷ cà÷va÷ cà÷vatara÷ ca gardabha÷ càjà÷ càvaya÷ ca vrãhaya÷ ca yavà÷ ca tilà÷ ca màùà÷ caitasyàm eva viràji pratitiùñhati tasya dvàda÷aü ÷ataü dakùiõàþ vãrahà và eùa devànàü yaþ somam abhiùuõoti yàþ ÷ataü vairaü tad devàn avadayate 'tha yà da÷a da÷a pràõàþ pràõàüs tàbhiþ spçõoti yaikàda÷yàtmànaü tayà yà dvàda÷ã saiva dakùiõà ÷leùma và etad yaj¤asya yad dakùiõà na và a÷leùmà ratho vahaty atha ÷leùmavatà yaü kàmaü kàmayate tam abhya÷nuta evam etena dakùiõàvatà yaü kàmaü kàmayate tam abhya÷nute ÷ubho và età yaj¤asya yad dakùiõà yad dakùiõàvatà yajate ÷ubham evàsmin dadhàti athaiùa gauþ gavà vai devà asuràn ebhyo lokebhyo 'nudantaibhyo lokebhyo bhràtçvyaü nudate ya evaü veda yad vai tad devà asuràn ebhyo lokebhyo govayaüs tad gor gotvam govayati pàpmànaü bhràtçvyaü ya evaü veda tasya pa¤cada÷aü bahiùpavamànaü vajro vai pa¤cada÷o vajram eva tat purastàn nidadhàti tena vijayate pa÷ustomo và eùa evam iva vai pa÷uþ samàhitaþ ÷iraþ sthavãyo 'õãyas yo grãvà pàr÷vàbhyàü varãyàü sakthibhyàü variùñhaþ yat pa¤cada÷aü bahiùpavamànaü bhavati trivçt tyàjyàni saptada÷a màdhyandinaü savanam ekaviü÷aü tçtãyasavanaü råpeõaivainaü tat samardhayati ekà saüstutànàü viràjam atiricyate tasmàt pa÷oþ pa÷càd atiriktam athaiùa gauþ gavà vai devà asuràn ebhyo lokebhyo 'nudantaibhyo lokebhyo bhràtçvyaü nudate ya evaü veda yad vai tad devà asuràn ebhyo lokebhyo govayaüs tad gor gotvam govayati pàpmànaü bhràtçvyaü ya evaü veda tasya pa¤cada÷aü bahiùpavamànaü vajro vai pa¤cada÷o vajram eva tat purastàn nidadhàti tena vijayate pa÷ustomo và eùa evam iva vai pa÷uþ samàhitaþ ÷iraþ sthavãyo 'õãyasyo grãvà pàr÷vàbhyàü varãyàüsakthibhyàü variùñhaþ yat pa¤cada÷aü bahiùpavamànaü bhavati trivçnty àjyàni saptada÷a màdhyandinaü savanam ekaviü÷aü tçtãyasavanaü råpeõaivainaü tat samardhayati ekà saüstutànàü viràjam atiricyate tasmàt pa÷oþ pa÷càd atiriktam athaiùa àyuþ àyuùà vai devà asuràn àyuvatàyute bhràtçvyaü ya evaü veda svargakàmo yajeta årdhvàþ stomà yanty anapabhraü÷àya etenaivàmayàvinaü yàjayed atiràtraþ kàryaþ sa gàyatrãü saüpadyate pràõo gàyatry àyur eùa àyu÷ caivàsmin pràõaü cobhe samãcã dadhàti svargyà và ete stomà yat jyotir bhavati jyotir evàsmai sa purastàd dharaty athaiùa gaur ekayà viràjam atirikta àrambhaõam eva tad athaiùa àyur ekasyà viràja åna àsàda eva so 'tho ånàtiriktau stomau mithunau prajàtyai ete vai trikadrukàþ stomà etair và indraþ sarvàü tçptim atçpyat tçpyati prajayà pa÷ubhir ya evaü veda prajàpatiþ prajà asçjata tà asmai ÷raiùñhyàya nàtiùñhanta sa àsàü di÷àü prajànàü ca rasaü pravçhya srajaü kçtvà pratyamu¤cata tato 'smai prajàþ ÷raiùñhyàyàtiùñhanta tiùñhante 'smai samànàþ ÷raiùñhyàya ya evaü veda so 'kàmayatendro me prajàyàü ÷reùñhaþ syàd iti tàm asmai srajaü pratyamu¤cat tato và indràya prajàþ ÷raiùñhyàyàtiùñhanta tac chilpaü pa÷yantyo yat pitary apa÷yan tasmàd yaþ putràõàü dàyaü dhanatamam ivopaiti taü manyante 'yam evedaü bhaviùyatãti tato và idam indro vi÷vam ajayad yad vi÷vam ajayat tasmàd vi÷vajit so 'kàmayata yan me 'nabhijitaü tad abhijayeyam iti sa etam abhijitam apa÷yat tenànabhijitam abhyajayat yad abhijid bhavaty anàbhijitasyàbhijityai tau và etàv indrastomau vãryavantau ÷ilpaü và etau nàma stomàv àstàm pa÷yate gçhe ÷ilpaü ya evaü veda na vai yamau nàma stomau sto yo yamàbhyàü yajetaitàbhyàü yajeta samçdhyai punarabhyàvartaü stomà bhavanti punarabhyàvartaü hy etàbhyàm indro 'jitam ajayat trãüs trivçdabhijitaþ praõayati trãn pa¤cada÷aþ trãn saptada÷aþ trãn ekaviü÷as te dvàda÷a saüpadyante dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ prajàpatiþ prajàpatim evàpnoti caturas trivçdvi÷vajitaþ praõayati caturaþ pa¤cada÷a÷ caturaþ saptada÷as te dvàda÷a saüpadyante dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsaraþ prajàpatiþ prajàpatim evàpnoti ''upa tvà jàmayo gira'' ity upavatã pratipad bhavati stomasya råpam pràõair và eùa vyçdhyata ity àhur yaþ sarvaü dadàti sarvàn stomàn sarvàõi pçùñhàny upaitãti yad vàyavyà bhavati pràõànàü samçdhyai sarasvata÷ ca sarasvatyà÷ cottare bhavataþ mithunaü và etad yat sarasvàü÷ ca sarasvatã ca mithunam evàsya yaj¤amukhe dadhàti prajananàya sàvitrã caturthã bhavati duùkaraü và eùa karoti yaþ sarvaü dadàti yat sàvitrã bhavati savitçprasçtaü me karmàsad iti savitçprasåtam evàsya karma bhavati bràhmaõaspatyà pa¤camã bhavati brahma vai brahmaõaspatir brahmaivàsya yaj¤amukhe dadhàti àgnipàvamànã ùaùñhã bhavati agnir evainaü niùñapati pavamànaþ punàti påtam evainaü yaj¤iyaü pçùñhàny upanayati yanti và ete patha ity àhur ye saübhàryàþ kurvate pàvamàna uttamas tçco bhavati tena patho nayanti sa tu vai pçùñhaiþ stuvãtety àhur ya etàni bahiùpavamàne yu¤jyàd iti upavatã pratipad bhavaty upa vai rathantaraü rathantaram evàsmai tayà yunakti sarasvatã dvitãyà bhavati svargo lokaþ sarasvàn svargo loko bçhad bçhad evàsmai tayà yunakti sarasvatyàs tçtãyà bhavati vàg vai sarasvatã vàg vairåpaü vairåpam evàsmai tayà yunakti sàvitrã caturthã bhavati prajàpatir vai savità prajàpatir vairàjaü vairàjam evàsmai tayà yunakti bràhmaõaspatyà pa¤camã bhavati brahma vai brahmaõaspatir brahma ÷akvaryaþ ÷akvarãr evàsmai tayà yunakti àgnipàvamànã ùaùñhã bhavati gàyatrã vai revatã gàyatracchandà agnã revatãr evàsmai tayà yunakti na catvàri ùaóbhyo vibhavanti yad aniruktàni tena vibhavanti sarvàõi svàràõy àjyàni taj jàmi nànàdevatyaiþ stuvanty ajàmitàyai ''suùamiddho na àvaha-'' ity àpriya àjyàni bhavanti prajàpatiþ prajà asçjata sa dugdho riricàno 'manyata sa etàny àpriya àjyàny apa÷yat tair àtmànam [thus BI; KSS àtmanam] àprãõàd dugdha iva và eùa riricàno yaþ sarvaü dadàti yad àpriya àjyàni bhavanty àtmànam evaitair àprãõàti etarhi tu vai pçùñhàni yathàyatanaü kalpanta ity àhur yad rathantaraü prathamaü bçhad uttamaü madhya itaràõãti jàmi và etad yaj¤e kriyata ity àhur yat sarvàõi nidhanavanti saha kriyanta iti yad antarà somà yanty antarokthàni ÷asyante 'ntarà vaùañkurvanti tenàjàmi vyatyàsam ióà÷ ca nidhanàni càhus tenàjàmi cyavante và etad revatyaþ svàd àyatanàd ity àhur yat trayastriü÷àt stomàd yantãti yad gàyatryo bhavanti tenàyatanàn na cyavante yà hi kà ca gàyatrã sà revatã para÷ubhir và eùa vyçdhyata ity àhur yaþ sarvaü dadàti tac chavãü paridhatte pa÷ubhir eva samçdhyate rohiõã chavã bhavaty etad vai pa÷unàü bhåyiùñhaü råpaü yad rohitaü sàkùàd evainàn avarundhe araõye tisro vasaty àraõyaü tàbhir annàdyam avarundhe udumbare vasaty årg udumbara årjam evàvarundhe khanitreõa jãvaty avçttim apajayati ubhayataþkùõud abhrir bhavaty ubhayata evàsmà annàdyaü rajaty asmàc ca lokàd amuùmàc ca niùàdeùu tisro vasaty asyàü và ete parãttà yad evàsyàm annàdyaü tad avarundhe jane tisro vasati janyaü tàbhir annàdyam avarundhe samànajane tisraþ samànajanyaü tàbhiþ dvàda÷aità ràtrayo bhavanti dvàda÷amàsàþ saüvatsaraþ saüvatsaram anv annàdyaü prajàyate tad evàptvàvarundhe saüvatsaraü na yàced àmàdyam iva và etad yaþ sadyodattaü pratyatti sadyo vai devànaü saüvatsaraþ nodãyamànaü prati nuden nàdyasyàpratinodàya uùõãùaü bibharti ÷ilpatvàya na mçnmayena pibed àhutir và eùà yad bràhmaõasya mukhaü na vai mçnmayam àhutim àna÷e 'tha yad amçnmayapo bhavati sva eva mukha àhutiü juhoti pa¤caviü÷o 'gniùñomaþ sarvajità vai devàþ sarvam ajayan sarvasyàptyai sarvasya jityai sarvam evaitenàpnoti sarvaü jayati tasya mahàvrataü pçùñham arkyaü ÷asyate caturviü÷atiþ saüvatsarasyàrdhamàsàþ saüvatsaraþ pa¤caviü÷o 'nnaü vrataü saüvatsaràd etenànnàdyam avarundhe annàdo bhavati ya evaü veda etena vai gauràïgirasaþ sarvaü pàpmànam atarat sarvaü pàpmànaü taraty etena stomena tuùñuvànaþ athaiùa jyotiþ paràï vai triràtro 'rvàï agniùñomo yas triràtre vibhraü÷ate na tasmin punar asty atha yo 'gniùñome pràya÷cittimat tad api hy etenaikaviü÷atidakùiõena punar yajeta yasmin hy eva yaj¤akratau vibhraü÷ate saiva tasya pràya÷cittiþ upasadi sahasraü pràtaranuvàkam anvàha tad asau lokaþ sahasraü dakùiõàs tad antarikùaü sahasram etàny akùaràõi tad ayaü loka eùu lokeùu pratitiùñhati ya evaü veda çksthà và anyat sahasram ity àhur akùaresthà anyad iti yat triràtre dãyate tadçksthà/ atha yad agniùñome tad akùaresthà yat sahasràkùaràsu brahmasàma bhavati sahasrasyaiva sà pratiùñutiþ yàvad vai sahasraü gàva uttaràdharà ity àhus tàvad asmàt lokàt svargo loka iti tasmàd àhuþ sahasrayàjã và imàn lokàn pràpnoti pa÷ubhir và eùa vyçdhyata ity àhur yaþ sadyaþ sahasraü dadàtãti païktiùu brahmasàma bhavati pàïkto yaj¤aþ pàïktàþ pa÷avo yaj¤a eva pa÷uùu pratitiùñhati trivçtaü stomaü saüpadyate viràjaü chandaþ pràõo vai trivçd annaü viràñ na vai pràõa çte 'nnàt pàrayati nànnam çte pràõàt pràõeùu caivànnàdye ca pratitiùñhati athaiùa sarvajyotiþ sarvasyàptiþ sarvasya jitiþ sarvam evaitenàpnoti sarvaü jayati paramo và eùa yaj¤aþ paramaü sahasraü paramatàü gacchati ya evaü veda tasya dvi÷atàþ stotrãyà anto vai vàco dvi÷atamantaþ sahasramanta eva tad antaü pratiùñàpayati kçtastomo và eùa sarvam evaitenàpnoti sarvaü jayati sarvaü hi kçtena jayati viràjaü saüpadyate 'nnaü viràó annàdyam evàvarundhe ekaviü÷o 'gniùñomo bhavati pratiùñhà và ekaviü÷o 'ntata eva yaj¤asya pratitiùñhati athaiùa vi÷vajyotir ukthyaþ pa÷avo và ukthàni pa÷avo vi÷vaü jyotir vi÷va eva jyotau pa÷uùu pratitiùñhati aharbhir vai triràtra imàn lokàn àpnoti savanair eùa uttamam uttaraü triràtrasyàhar varùãya uttaram uttaram etasya savanaü varùãyas tena triràtram àpnoty uttara uttara eùàü lokànàü jyàyàüs tenemàn lokàn àpnoti asthårir và eùa santato yaj¤o dvau dvau hi stomau savanaü vahataþ trivçtpa¤cada÷au pràtaþsavanaü saptada÷apa¤caviü÷au màdhyandinaü savanaü caturviü÷aikaviü÷au tçtãyasavanam yad vai yukte santata àdhãyate vahati tadyathà yukte santata àdadhyàd evam etasmin sahasram àdhãyate ubhe bçhadrathantare bhavataþ iyaü vai rathantaraü dyaur bçhad evàsmàl lokàd gàyaty evàmuùmàd ubhayor anayor lokayoþ pratitiùñhati anuùñubhy àtharvaõaü bhavati bheùajaü vai devànàm atharvàõo bheùajàyaivàriùñyai udvaü÷ãyam ukthànàm antato bhavati sarveùàü và etat pçùñhànàü råpaü sarveùv eva råpeùu pratitiùñhati uktho bhavati pa÷avo và ukthàni pa÷avaþ sahasraü pa÷uùv eva tat pa÷ån dadhàti yo và agniùñome triràtraü protaü vidyàt so 'gniùñome sahasraü dadyàt triràtràyatanaü hi sahasram ''upàsmai gàyatà naraþ'' ''upoùu jàtam apturaü'' ''pavasva vàco agriya'' iti pratipado bhavanty etad vai triràtram akaþ pavamàne rathantaraü karoti pavamànasyàntyaü vàmadevyaü bçhat pçùñham iyaü vai rathantaram antarikùaü vàmadevyaü dyaur bçhad ime lokàs triràtro yad etàni sàmàni sadhrya¤ci karotãmàn eva tal lokàn saüdadhàti tena triràtram àpnoti kakubhaü pràcãm udåhati puro hy etayà satyà apa÷uvãryaü karoti tasyàm ióànàü saükùàraþ puruùo vai kakup pa÷ava ióànàü saükùàra àtmany eva tat pa÷ån pratiùñhàpayati ''pratnaü pãyåùaü pårvyaü yad uktham'' iti satobçhatyo bhavanti satobçhatyà vai devà imàn lokàn vyàpnuvann imàn evaitàbhir lokàn vyàpnoti tà và età gàyatryo yat tripadàs tena gàyatryas tà và età jagatyo yad dvàda÷àkùaràõi padàni tena jagatyas tà và età bçhatyo yat ùañtriü÷adakùaràs tena bçhatyaþ sarveùàü và età÷ chandasàü råpaü sarvàõi råpàõi pa÷ånàm avarundhe etad vai pratyakùaü mahàvrataü tasya gàyatraü ÷iro bçhadrathantare pakùau vàmadevyam àtmà yaj¤àyaj¤ãyaü pucchaü dakùiõà evàrkyam eùa vàva pratyakùaü mahàvratena stuvate ya etena yajate tasya bçhat pçùñhaü païktiùu brahmasàma tad àhu÷ chando vyàdhãyate yad bçhat pçùñhaü bhavati païktiùu brahmasàmeti ÷ràyantãyam eva kàryaü na chando vyàdhãyate eùo sahasrasya pratiùñutiþ sahasram anyam abhitiùñhatãty àhuþ sahasram anyo 'nvàtiùñhatãti kakubhaü pràcãm udåhaty atha yad eùà dvipadà kakubho loke kriyate sahasrasyaiva so 'nvàsthàyaþ anuùñubhaü saüpadyate vàg anuùñub vàk triràtras tena triràtram àpnoti àdityà÷ càïgirasa÷ càdãkùanta te svarge loke 'spardhanta te 'ïgirasa àdityebhyaþ ÷vaþ sutyàü pràbruvaüs ta àdityà etam apa÷yaüs taü sadyaþ parikrãyàyàsyam udgàtàraü vçtvà tena stutvà svargaü lokam àyann ahãyantàïgirasaþ bhràtçvyavàn yajeta bhavaty àtmanà paràsya bhràtçvyo bhavati ya evaü veda tasmà amum àdityam a÷vaü ÷vetaü kçtvà dakùiõàm ànayaüs te pratigçhya vyabhraü÷ata sa etàny àyàsyàny apa÷yat tair àtmànaü sama÷rãõàt tad àyàsyàni bhavanti bheùajàyaiva ÷àntyai svargakàmo yajeta bçhatãü saüpadyate bçhatyà vai devàþ svargaü lokam àyan svargam evaitena lokam àpnoti pa÷ukàmo yajeta pa÷avo vai bçhatã pa÷uùv eva pratitiùñhati etasyaivaikaviü÷am agniùñomasàma kçtvàmayàvinaü yàjayet pràõo vai trivçt pràõa àdityaþ pràõair eùa vyçdhyate ya àmayàvã pràõair evainaü samardhayati [thus BI; KSS seems to read samarïghayati] viràjaü saüpadyate 'pa và etasmàd annàdyaü kràmati ya àmayàvy annaü viràó annadyam evàsmin dadhàti ekaviü÷o 'gniùñomo bhavaty apratiùñhito và eùa ya àmayàvã pratiùñhaikaviü÷aþ praty eva tiùñhati etenaivànnàdyakàmo và pratiùñhàkàmo và yajetànnaü viràñ pratiùñhaikaviü÷o 'tty annaü pratitiùñhati urvarà vedir bhavaty etad và asyà vãryavattamaü vãryeõaiva yaj¤aü samardhayati khala uttaravedir atra hi sa rasaþ samavaiti sarasam eva yaj¤aü karoti khalevàlã yåpo bhavaty etayà hi taü rasam utkçùanti trivatsaþ sàõóaþ somakrayaõaþ sendratvàya sarvà di÷o '÷varathàþ somapravàkà vidhàvanti sarvàbhya evàsmai digbhyo 'nnàdyam avarundhe yojane caturvàhiõà pràcyàü di÷i pràhaivam iva và adhvàno vimità yaivàdhvano màtràtàü dhàvayanti traipade praùñhivàhinodãcyàü gavyåtau dvyogena praticyàü kro÷e sthåriõà dakùiõaitad vai di÷àü råpaü yadaiva di÷àü råpaü tena yaj¤aü samardhayanti sakùãradçtayo rathà bhavanti tato yan navanãtam udiyàt tadàjye 'pi kàryaü sadyastvàya athaiùo 'ïgirasàm anukrãþ etena và aïgirasa àdityàn àpnuvan yo hãna ànujàvara iva syàt sa etena yajetàpnoti pårveùàü prahàm àpnuvan hy etenàïgirasa àdityàn tasya caturviü÷au pavamànau caturviü÷atyakùarà gàyatrã gàyatryà vai devà imàn lokàn vyàpnuvann imàn evaitena lokàn vyàpnoti tejo brahmavarcasaü gàyatrã teja eva brahmavarcasam avarundhe pràõo gàyatrã prajananaü pràõàd eva gàyatryàþ prajàyate ubhaye stomà yugmanta÷ càyuja÷ [thus BI; KSS càryuja÷] ca tan mithunaü tasmàn mithunàt prajàyate viràjaü saüpadyate 'nnaü viràó annàdyam evàvarundhe ekaviü÷o 'gniùñomo bhavati pratiùñhà và ekaviü÷o 'ntata eva yaj¤asya pratitiùñhati athaiùa vi÷vajic chilpaþ ÷ilpaü và eùa stomànàü pa÷yati gçhe ÷ilpaü ya evaü veda tasyàùñàda÷au pavamànau cakrãvàn và eùa yaj¤aþ kàmàya yaü kàmaü kàmayate tam etenàbhya÷nute yatra hi cakrãvatà kàmayate tad abhya÷nute svargakàmo yajeta svargo lokaþ pçùñhàni svargam evaitena lokam àpnoti tejo brahmavarcasaü pçùñhàni yad ekadhà pçùñhàni bhavanty ekadhaivàsmiüs tejo brahmavarcasaü dadhàti annaü pa÷avaþ pçùñhàni yad ekadhà pçùñhàni bhavanty ekadhaivàsminn annàdyaü pa÷ån dadhàti tad àhur nànàlokàni pçùñhàni yad ekasmin yaj¤akratau samavarudhyanta ã÷varo yajamàno 'pratiùñhàtor iti ekaviü÷aü hotuþ pçùñhaü bhavati pratiùñhà và ekaviü÷o madhya eva yaj¤asya pratitiùñhaty ekaviü÷o 'gniùñomo bhavati pratiùñhà và ekaviü÷o 'ntata eva yaj¤asya pratitiùñhati dvàv etàv ekaviü÷au bhavato dvipàd yajamàno yajamànam eva yaj¤e pa÷uùu ca pratiùñhàpayati athaiùa ekatrikaþ prajàpater udbhit etena vai prajàpatir eùàü lokànàm udabhinat kçtastomo và eùa udbhinnaü hy eva kçtasya yad ekayà stuvanty eko vai prajàpatiþ prajàpatim evàpnoty atha yat tisçbhis traya ime lokà eùv eva lokeùu pratitiùñhati tà u catasras saüpadyante catuùpàdàþ pa÷avaþ pa÷uùv eva pratitiùñhati gàyatrãü saüpadyate tejo brahmavarcasaü gàyatrã teja eva brahmavarcasam avarundhe pràõo gàyatrã prajananaü pràõàd eva gàyatryàþ prajàyate ''ayà rucà hariõyà punàna'' ity àrbhavaþ pavamànaþ sarveùàü và eùà chandasàü råpaü sarveùv eva chandaþsv àrbhavaü pavamànaü pratiùñhàpayati tasyàü gàyatrapàr÷vaü na gàyatràd eti na sàmno na nidhanàt devà vai svargaü lokam àyaüs teùàü daivà ahãyanta vràtyàü pravasantas ta àgacchan yato devàþ svargaü lokam àyaüs tena taü stomaü na chando 'vindan yena tàn àpsyaüs te devà maruto 'bruvann etebhyas taü stomaü tac chandaþ prayacchata yenàsmàn àpnavàn iti tebhya etaü ùoóa÷aü stomaü pràyacchan parokùam anuùñubhaü tato vai te tàn àpnuvan hãnà và ete hãyante ye vràtyàü pravasanti na hi brahmacaryaü caranti na kçùiü vaõijyàü ùoóa÷o và etat stomaþ samàptum arhati marutstomo và eùa yàni kùudràõi chandàüsi tàni marutàm kakubhaü pràcãm udåhaty atha yad eùà dvipadà kakubho loke kriyate råpeõaivenàüs tat samardhayati ''adhàhãndra girvaõa'' iti viùamaü chando viùama iva vai vràtaþ sarvàn evaitàn samàn karoti tàsu dyautànam dyutàno màrutas teùàü gçhapatir àsãt ta etena stomenàyajanta te sarva àrdhnuvan yad etat sàma bhavaty çdhyà eva yan niruktaü nidhanam upeyur gçhapatir evardhnuyàd apetara àrdhnãtàtha yad aniruktam upayanti sarvàn evaitàn çddhau bhåtau pratiùñhàpayati garagiro và ete ye brahmàdyaü janyam annam adanty aduruktavàkyaü duruktam àhur adaõóyaü daõóena ghnanta÷ caranty adãkùità dãkùitavàcaü vadanti ùoóa÷o và eteùàü stomaþ pàpmànaü nirhantum arhati yad ete catvàraþ ùoóa÷à bhavanti tena pàpmano 'dhi nirmucyante ''devo vo draviõodà'' ity agniùñomasàma kàryaü devatàsv evainàn pratiùñhàpayati atho khalv àhuþ ''adar÷i gàtuvittama'' ity eva satobçhatãùu kàryaü viùama iva vai vràtaþ sarvàn evainàn satobçhataþ karoti tad àhuþ ÷ithilam iva và etat chanda÷ caràcaraü yat satobçhatã ''devo vo draviõodà '' ity eva kàryam eùà vai pratiùñhità bçhatã yà punaþpadà tad yat padaü punar àrabhate tasmàt putro màtaram adhyeti uùõãùaü ca pratoda÷ ca jyàhõoóa÷ ca vipatha÷ ca phalakàstãrõaþ kçùõa÷aü vàsaþ kçùõavalakùe ajine rajato niùkas tad gçhapateþ valåkàntàni dàmatåùàõãtareùàü dve dve dàmanã dve dve upànahau dviùaühitàny ajinàni etad vai vràtyadhanaü yasmà etad dadati tasminn eva mçjànà yànti trayastriü÷atà trayastriü÷atà gçhapatim abhisamàyanti trayastriü÷ad dhi devà àrdhnuvan çdhyà eva athaiùa ùañùoóa÷ã ye nç÷aüsà ninditàþ santo vràtyàü pravaseyus ta etena yajeran abhipårveõa và ete pàpmanà gçhãtà ye nç÷aüsà ninditàþ santo vràtyàü pravasanti yat ùañùoóa÷àni stotràõi bhavanti tena pàpmàno 'dhi nirmucyante yad ekaviü÷o 'gniùñomo bhavati pratiùñhàyà ekaviü÷o madhyata eva yaj¤asya pratitiùñhati uktho bhavati pa÷avo và ukthàni pa÷avo nç÷aüsam agryaü pariõayanti pa÷ubhir evainàn agryaü pariõayati athaiùa dviùoóa÷o ye kaniùñhàþ santo vràtyàü pravaseyus ta etena yajeran hãnà và ete ahãyante ye kaniùñhàþ santo vràtyàü pravasanti yat trivçtaþ pavamànà bhavanti mukhaü vai trivçt stomànàü mukhata evainàn yaj¤asya pariõayati yad vai ùoóa÷e stotre bhavatas tena pàpmano 'dhi nirmucyante ekaviü÷o 'gniùñomo bhavati pratiùñhà và ekaviü÷o 'ntata eva yaj¤asya pratitiùñhati athaiùa ÷amanãcàmeóhràõàü stomo ye jyeùñhàþ santo vràtyàü pravaseyus ta etena yajeran agràd agraü rohanty årdhvàþ stomà yanty anapabhraü÷àya etena vai ÷amanãcàmeóhrà ayajanta teùàü kuùãtakaþ sàma÷ravaso gçhapatir àsãt tàn lu÷àkapiþ khàrgalir anuvyàharad avàkãrùata kanãyàüsau stomàv upàgur iti tasmàt kauùãtakànàü na ka÷ canàtãva jihãte yaj¤àva kãrõà hi indro vai tri÷irasaü tvàùñram ahaüs tam a÷lãlà vàg abhyavadat so 'gnim upàdhàvat sa etad agnistotram apa÷yat tad àtmany adhividhàya tenainam ayàjayat tenàsyà÷lãlàü vàcam apàhan apà÷lãlàü vàcaü hate ya evaü veda yo 'påta iva syàd agniùñutà yajetàgninaivàsya pàpmànam apahatya trivçtà tejo brahmavarcasaü dadhàti tad àhur yat trivçd bhavaty ekasmàd evàïgàt pàpmànam apahanti mukhàd eveti jyotiùñoma eva kàryaþ yat trivçd bhavati yad evàsya mukhato 'påtaü tat tenàpahanti yat pa¤cada÷o yad evàsyorasto bàhvor apåtaü tat tenàpahanti yat saptada÷o yad evàsya madhyato 'påtaü tat tenàpahanti yad ekaviü÷o yad evàsya pador aùñhãvator apåtaü tat tenàpahanti vai÷vànaraü và eùa pravi÷atãty àhur yo 'gniùñutà yajata iti vàravantãyam agniùñomasàma kàryaü tasya yad apåtaü tad agniþ kùàpayaty athetaraþ ÷uciþ påta udeti trivçd agniùñud agniùñomas tasya vàyavyàsv agniùñomasàma brahmavarcasakàmo yajeta tejo vai trivçd brahmavarcasaü yad vàyavyàsv agniùñomasàma bhavaty upaivainaü tad dhamati yathà hiraõyaü niùñaped evam enam agniùñun niùñapati etasyaiva revatãùu vàravantãyam agniùñomasàma kçtvà pa÷ukàmo yajeta jaratkakùo và eùa yo 'pa÷ur yathà vai jaratkakùe pa÷avo na ramanta evam etasmin pa÷avo na ramante yo 'pa÷ur yadà vai jaratkakùam agnir dahaty athainam abhivarùaty athàsminn oùadhayo jàyante 'tha vai tasmin pa÷avo ramante ramante 'smin pa÷avo ya evaü veda yad evàsyàpa÷avyaü tad agniùñun nirdahati yad agniùñun nirdahati tad adbhã revatãbhiþ ÷amayati jyotiùñomenàgniùñutà yaj¤avibhraùño yajeta yasmin và yaj¤akratau vibhraü÷eta agnir và etasya havyam atti yo yaj¤e vibhraü÷ate na devatà havyaü gamayaty agnim evaikadhardhnoti yad vai saü÷ãryate 'thànyan niùkurvanti tena tad yàti yadà vàva tan niùkurvanty atha tad yàti yeùv eva stomeùu vibhraü÷ate yasmin yaj¤akratau tair eva yajeta yeùv eva stomeùu vibhraü÷ate yasmin yaj¤akratau teùv eva pratitiùñhati saptada÷enàgniùñutànnàdyakàmo yajeta annaü vai saptada÷o 'gnir annàdyasya pradàtàgnir evàsmà annàdyaü prayacchati annàdo bhavati ya evaü veda sarvaþ saptada÷o bhavati prajàpatir vai saptada÷aþ prajàpatim evàpnoti trivçd agniùñomas tasyàniruktaü pràtaþsavanam prajàpatiþ prajà asçjata tà asmàt sçùñà apàkràman sa etad aniruktaü pràtaþsavanam apa÷yat tenàsàü madhyaü vyavait tà enam upàvartanta pary enam àvi÷an gràmakàmo yajeta yad etad aniktaü pràtaþsavanaü bhavati madhyam evàsàü vyavaity upainam àvartante pary enaü vi÷anti sa eùa prajàpater apårvo nàsmàt pårvo bhavati ya evaü veda trivçd agniùñomaþ tasya pràtaþsavane sanneùu nàrà÷aüseùv ekàda÷adakùiõà vyàdi÷aty a÷vadvàda÷à madhyandine tà ubhayãr apàkaroty ekàda÷a tçtãyasavane tà va÷àyàm apàkaroti trayastriü÷ad età dakùiõà bhavanti trayastriü÷ad devatà devatà evàpnoty a÷va÷ catustriü÷o dakùiõànàü prajàpati÷ catustriü÷o devatànàü prajàpatim evàpnoti sa eùa bçhaspatisavo bçhaspatir akàmayata devànàü purodhàü gaccheyam iti sa etenàyajata sa devànàü purodhàm agacchat gacchati purodhàü ya evaü veda sa eùa sthapatisavo yaü sthàpatyàyàbhiùi¤ceran sa etena yajeta gacchati sthàpatyaü ya evaü veda kçùõàjine 'dhy abhiùicyata etad vai pratyakùaü brahmavarcasaü brahmavarcasa evàdhy abhiùicyate àjyenàbhiùicyate teja àjyaü teja àtman dhatte trivçd agniùñomaþ sa sarvasvàro yaþ kàmayetànàmayatàmuü lokam iyàm iti sa etena yajeta pràõo vai trivçt pràõaþ svaraþ pràõàn evàsya bahir õiràdadhàti tàjak pramãyate trivçd vai stomànàü kùepiùñho yat trivçd bhavaty à÷ãyaþ saügacchàtà ity ananto vai svaro 'nanto 'sau loko 'nantam evainaü svargaü lokaü gamayati abhivatyaþ pravatyo bhavanty asmàd evainaü lokàt svargaü lokaü gamayanti àrbhavapavamàne ståyamàna audumbaryà dakùiõà pràvçto nipadyate tad eva saügacchate sa eùa ÷unaskarõastoma etena vai ÷unaskarõo bàùkiho 'yajata tasmàc chunaskarõastoma ity àkhyàyate trivçd agniùñomo vai÷vadevasya lokaþ àgneyã pratipad vai÷vadevaþ pa÷ur bàrhaspatyànubandhyà na yåpaü minvanti nottaravediü nivapanti paridhau pa÷uü niyu¤janti pa¤cà÷ad dakùiõà ahataü vasàno 'vabhçthàd udeti caturo màso na màüsam a÷nàti na striyam upaiti tata÷ caturùu màseùu varuõapraghàsànàü loke dvidivaþ vàruõã pratipan màrutaþ pa÷uþ kavatã pratipad vàruõaþ pa÷uþ maitràvaruõy anåbandhyà minvanti yåpaü ny uttaravediü vapanti yåpe pa÷å niyu¤janti ÷ataü dakùiõà ahataü vasàno 'vabhçthàd udeti caturo màso na màüsam a÷nàti na striyam upaiti tata÷ caturùu màseùu sàkamedhànàü loke triràtraþ anãkavatã pratipad àgneyaþ pa÷ur màrutã pratipad aindràgnaþ pa÷ur vai÷vakarmaõã pratipad ekàda÷inã pa÷avaþ sauryànåbandhyà minvanti yåpaü ny uttaravediü vapanti yåpe pa÷ån niyu¤janti pa¤cà÷acchataü dakùiõà ahataü vasàno 'vabhçthàd udeti caturo màso na màüsam a÷nàti na striyam upaiti tata÷ caturùu màseùu ÷unàsãryasya loke jyotiùñomo 'gniùñomaþ upavatã pratipad vàyavyaþ pa÷ur à÷viny anåbandhyà minvanti yåpaü ny uttaravediü vapanti yåpe pa÷uü niyu¤janti dvàda÷aü ÷ataü dakùiõà agniþ saüvatsaraþ såryaþ parivatsara÷ candramà idàvatsaro vàyur anuvatsaro 'gniü saüvatsaraü vai÷vadevenàpnoti såryaü parivatsaraü varuõapraghàsai÷ candramasam idàvatsaraü sàkamedhair vàyum anuvatsaraü ÷unàsãryeõa haviryaj¤air vai devà imaü lokam abhyajayann antarikùaü pa÷umadbhiþ somair amum imàn eva lokàn àpnoty eùu lokeùu pratitiùñhati ya evaü veda yadàgnihotraü juhoty atha da÷a gçhamedhina àpnoty ekayà ràtryà, yadà da÷a saüvatsaràn agnihotraü juhoty atha dar÷apårõamàsayàjinam àpnoti, yadà da÷a saüvatsaràn dar÷apårõamàsàbhyàü yajate 'thàgniùñomayàjinam àpnoti, yadà da÷abhir agniùñomair yajate 'tha sahasrayàjinam àpnoti, yadà da÷abhiþ sahasrair yajate 'thàyutayàjinam àpnoti, yadà da÷abhir ayutair yajate 'tha prayutayàjinam àpnoti, yadà da÷abhiþ prayutair yajate 'tha niyutayàjinam àpnoti, yadà da÷abhir niyutair yajate 'thàrbudayàjinam àpnoti, yadà da÷abhir arbudair yajate 'tha nyarbudayàjinam àpnoti, yadà da÷abhir nyarbudair yajate 'tha nikharvakayàjinam àpnoti, yadà da÷abhir nikharvakair yajate 'tha badvayàjinam àpnoti, yadà da÷abhir badvair yajate 'thàkùitayàjinam àpnoti yadà da÷abhir akùitair yajate 'tha gaur bhavati, yadà gaur bhavaty athàgnir bhavati yadàgnir bhavaty atha saüvatsarasya gçhapatim àpnoti yadà saüvatsarasya gçhapatir bhavaty atha vai÷vadevasya màtràm àpnoty ato và itare parastaràü parastaràm eva sarve etàn eva lokàn àpnoty etàn lokàn jayati ya evaü veda saptada÷o 'gniùñomaþ devà÷ ca và asurà÷ ca prajàpater dvayàþ putrà àsaüs te 'surà bhåyàüso balãyàüsa àsan kanãyàüso devàs te devàþ prajàpatim upàdhàvan sa etam upahavyam apa÷yat sa aikùata yan niruktam àhariùyàmy asurà me yaj¤aü haniùyantãti so 'niruktam àharat sa uttame stotre ''devo vo draviõodà'' iti devàn abhiparyàvartata tato devà abhavan paràsuràþ bhavaty àtmanà paràsya bhràtçvyo bhavati ya evaü veda atho khalv àhuþ ''yaj¤àyaj¤à vo agnaya'' ity eva kàryam agnir vai sarvà devatàs tena na devatànàü kàü canàntar eti indro yatãn sàlàvçkeyebhyaþ pràyacchat tam a÷lãlà vàg abhyavadat sa prajàpatim upàdhàvat tasmà etam upahavyaü pràyacchat taü vi÷ve devà upàhvayanta tasmàd upahavyaþ abhi÷asyamànaü yàjayet devatà và etaü parivrajanti yam ançtam abhi÷aüsanti devatà evàsyànnam àdayanti tasya påtasya svaditasya manuùyà annam adanti gràmakàmo yajeta màrutã bhavati marutau vai devànàü vi÷o vi÷am evàsmà anuniyunakty anapakràmukàsmàd vió bhavati pa÷ukàmo yajeta pauùã bhavati pa÷avo vai påùà pa÷ån evàvarundhe vai÷vadevã bhavati vi÷ve hy enaü devà upàhvayanta bçhatsàmà bhavati prajàpatir hy enam indràya pràyacchat a÷vaþ ÷yavo dakùiõà sa hy aniruktaþ sa brahmaõe deyaþ brahmà và çtvijàm aniruktaþ svenaivainaü tad råpeõa samardhayati yàvad dha vai kumàre sadyo jàta eno nàsmiüs tàvac ca naino bhavati ya evaü veda saptada÷o 'gniùñomaþ tasya dvàda÷a dãkùopasadaþ svargakàmo yajeta dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsaraþ svargo lokaþ svargam evaitena lokam àpnoti ghçtavrato bhavati devavrataü vai ghçtaü devavratenaiva devatà apyeti uttareõottareõa kàõóenopaity uttara uttara eùàü lokànàü jyàyàn svargasya samaùñyai bçhatsàma bhavati bçhatà vai devàþ svargaü lokam àyan svargam evetena lokam àpnoti çtam uktvà prasarpanty çtenaivainaü svargaü lokaü gamayanti somacamaso dakùiõà devatayaiva devatà apyeti audumbaro bhavaty årg udumbara årjam evàvarundhe sagotràya brahmaõe deyaþ somapãthasyàvidohàya sarvaþ saptada÷o bhavati dvàda÷a màsàþ pa¤cartavaþ sa vai saüvatsaraþ saüvatsaraþ svargo lokaþ svargam evaitena lokam àpnoti saptada÷o 'gniùñomaþ tasya dãkùaõãyàyàm iùñau dvàda÷amànaü hiraõyaü dadàti caturviü÷atimànaü pràyaõãyàyàü dve caturviü÷atimàne àtithyàyàü catvàri caturviü÷atimànàni pràtaþ prathamàyàm upasady aùñau caturviü÷atimànàny aparàhõe prathamàyàm upasadi ùoóa÷acaturviü÷atimànàni pràtar madhyamàyàm upasadi dvàtriü÷ataü caturviü÷atimànàny aparàhõe madhyamàyàm upasadi catuþùaùñiü caturviü÷atimànàni pràtar uttamàyàm upasady aùñàviü÷ati÷ataü caturviü÷atimànàny aparàhõa uttamàyàm upasadi dve aùñàviü÷ati÷atamàne agnãùomãyasya pa÷or vapàyàü catvàry aùñàviü÷ati÷atamànàni pràtaþ pa÷or vapàyàm aùñàv aùñàviü÷ati÷atamànàni pràtaþsavane sanneùu nàrà÷aüseùu ùoóa÷àùñàviü÷ati÷atamànàni màdhyandine savane 'naóucchataü ca rukmo hotuþ srag udgàtur dvàtriü÷atam aùñàviü÷ati÷atamànàni tçtãyasavane sanneùu nàrà÷aüseùu catuþùaùñim aùñàviü÷ati÷atamànàny udayanãyàyàm iùñàv aùñàviü÷ati÷atam aùñàviü÷ati÷atamànàni va÷àyà vapàyàm eùa và anaóuho lokam àpnoti ya evaü veda eùa vai jyotiùmantaü puõyaü lokaü jayati ya evaü vidvàn etena yajate saptada÷o 'gniùñomaþ tasya pràtaþsavanãyàn somàn pratiduhà ÷rãõàti ÷çtena madhyandine dadhnà tçtãyasavane pa÷ukàmo yajeta yat sarvàõi savanàny à÷ãrvanti bhavanty anusavanam evainaü pa÷ubhiþ sarmardhayati prajà tv asya mãliteva bhavati ÷ukriye hi savane payasà ÷rãõàti vai÷yaü yàjayet etad vai vai÷yasya samçddhaü yat pa÷avaþ pa÷ubhir evainaü samardhayati tasya kaõvarathantaraü pçùñham sadovi÷ãyaü brahmasàma pa÷avo vai kaõvarathantaraü pa÷avaþ sadovi÷ãyam àbhipårvàn evàsmin pa÷ån dadhàti sarvaþ saptada÷o bhavati dvàda÷a màsàþ pa¤cartavaþ sa vai saüvatsaraþ saüvatsaraü pa÷avo 'nuprajàyante tàn evàptvàvarundhe saptada÷a ukthyaþ indro vçtram ahan sa viùvaïvãryeõa vyàrcchat tasmai devàþ pràya÷cittim aicchaüs taü na kiü canàdhinot taü tãvrasoma evàdhinot somàtipavitaü yàjayet chidra iva và eùa yaü somo 'tipavate yat tãvrasomena yajate pihityà evàcchidratàyai ràjànam aparuddhaü yàjayet vió và etam atipavate yo ràjàparudhyate yat tãvrasomena yajate pihityà evàcchidratàyai gràmakàmo yajeta gràmo và etam atipavate yo 'laü gràmàya san gràmaü na vindate yat tãvrasomena yajate pihityà evàcchidratàyai prajàkàmo yajeta prajà và etam atipavate yo 'laü prajàyàþ san prajàü na vindate yat tãvrasomena yajate pihityà evàcchidratàyai pa÷ukàmo yajeta pa÷avo và etam atipavante yo 'laü pa÷ubhyaþ san pa÷ån na vindate yat tãvrasomena yajate pihityà [thus BI; 'pihityà KSS] evàcchidratàyai àmayàvinaü yàjayet pràõà và etam atipavante ya àmayàvã yat tãvrasomena yajate pihityà evàcchidratàyai ÷atam à÷iraü duhanti tãvrayanty evainam tat tà u eva dakùiõàþ abhy abhisomàn unnayanti tãvra enaü dhinavad ity ubhàv adhvaryå sarve camasàdhvaryavo 'cchàvàkàya pratigçõanti tãvrayanty evainam tad abhakùayanta çtvija÷ camasàn avajighranti tãvrayanty evainaü tat tàn acchàvàkasya stotre bhakùayanti tãvrayanty evainam tad yat savanàni vyavabhakùayeyur apakràmukà yajamànàc chrãþ syàt sakçtsakçt savanànàm antato bhakùayanti savanànàm asaübhedàya rathantaraü sàma bhavati iyaü vai rathantaram asyàü và eùa na pratitiùñhati yo na pratitiùñhaty asyàm evainaü pratiùñhàpayati ÷ràyantãyaü brahmasàma bhavaty etad evàsmi¤ chrãõàti vàg anuùñup vàco raso yaj¤àyaj¤ãyaü vàcy evàsya rasaü dadhàti vi÷ovi÷ãyam agniùñomasàma bhavaty etad evàsmin sarvaü pratiùñhàpayati udvaü÷ãyam ukthànàm antato bhavati sarveùàü và etat pçùñhànàü råpaü sarveùv eva råpeùu pratitiùñhati ukthyo bhavati pa÷avo và ukthàni pa÷uùv eva pratitiùñhati saptada÷a ukthyaþ ùoóa÷imàn saptada÷ã yàvàn vai prajàpatir årdhvas tàvàüs tiryaï yàvanta ime lokà årdhvàs tàvantas tirya¤caþ vàjapeyayàjã vàva prajàpatim àpnoti yat saptada÷a stotràõi tenordhvam apnoti yat sarvaþ saptada÷as tena tirya¤cam tasya nànàvãryàõi savanàni aniruktaü pràtaþsavanaü vàjavan màdhyandinaü savanaü citravat tçtãyasavanam yad aniruktaü pràtaþsavanaü bhavaty anirukto vai prajàpatiþ prajàpatim evàpnoti yad vàjavan màdhyandinaü savanaü annaü vai vàjo 'nnàdyasyàvarudhyai yac citravat tçtãyasavanaü svargasya lokasya samaùñyai viyonir vàjapeya ity àhuþ pràjàpatyaþ san niruktasàmeti yad aniruktaü pràtaþsavanaü tena sayoniþ rathantaraü sàma bhavaty à÷ãya ujjhityai iyaü vai rathantaram asyàm evàdhy abhiùicyate tasmàd vàjapeyayàjy apratyavarohã asyàü hi so 'dhy abhiùicyate abhãvarto brahmasàma bhavati brahmaõo và eùa çùabha çùabhatàm evainaü gamayati yaj¤àyaj¤ãyam anuùñubhi bhavati vàg anuùñup vàco raso yaj¤àyaj¤ãyaü vàcy evàsya rasaü dadhàti vàravantãyam agniùñomasàma bhavatãndriyasya vãryasya parigçhãtyai udvaü÷ãyam ukthànàm antato bhavati sarveùàü và etat pçùñhànàü råpaü sarveùv eva råpeùu pratitiùñhati gaurãvitaü ùoóa÷isàma bhavati atiriktaü gaurãvitam atiriktaþ ùoóa÷y atirikta evàtiriktaü dadhàti tad àhur jàmi và etad yaj¤e kriyate yad udvaü÷ãyàd gaurãvitena stuvate svàràt svàreõeti na jàmy asti savanaü saütiùñhate ukthaü ÷asyate vaùañkàro 'ntarà tenàjàmi apacchid iva và etad yaj¤akàõóaü yat ùoóa÷ã tenàjàmi yaj¤àraõye saütiùñhata ity àhur aty ukthàny ety ati ùoóa÷inaü na ràtriü pràpnotãti viùõoþ ÷ipiviùñavatãùu bçhad uttamaü bhavati eùà vai prajàpateþ pa÷uùñhà tanår yac chipiviùñaþ pràõo vai bçhat pràõa eva pa÷uùu pratitiùñhati bçhatà stuvanti bçhad amuü lokam àptum arhati tam evàpnoti prajàpatir akàmayata vàjam àpnuyàü svargaü lokam iti sa etaü vàjapeyam apa÷yad vàjapeyo và eùa vàjam evaitena svargaü lokam àpnoti ÷ukravatyo jyotiùmatyaþ pràtaþsavane bhavanti tejo brahmavarcasaü tàbhir avarundhe vàjavatyo màdhyandine bhavanti svargasya lokasya samaùñyai annavatyo gaõavatyaþ pa÷umatyas tçtãyasavane bhavanti bhåmànaü tàbhir avarunadhe sarvaþ saptada÷o bhavati prajàpatir vai saptada÷aþ prajàpatim evàpnoti hiraõyasraja çtvijo bhavanti mahasa eva tad råpaü kriyate eùa me 'muùmin loke prakà÷o 'sad iti jyotir vai hiraõyaü jyotir evàsmin dadhàti àjiü dhàvanti yajamànam ujjàpayanti svargam evainaü tal lokam ujjàpayanti nàkaü rohati svargam eva tal lokaü rohati sarajase rohati manuùyalokàd evainam antar dadhàti vàjinàü sàma brahmà rathacakre 'bhigàyati vàjo vai svargo lokaþ svargam evainaü tal lokam ujjàpayati viùõoþ ÷ipiviùñavatãùu bçhaduttamaü bhavati svargam eva tal lokaü råóhvà bradhnasya viùñapam abhyatikràmati agniùñomaü prathamam àharati yaj¤amukhaü và agniùñomo yaj¤amukham evàrabhya savamàkramate athaiùo 'bhiùecanãyaþ tasya dvàtriü÷àþ pavamànà dvàtriü÷adakùarà 'nuùñub vàg anuùñub yàvatã vàk tayaiva såyate saü÷ara iva và eùa chandasàü yad viùamà stomà ayathàpårvam iti yat samàþ pavamànàs tenàsaü÷aras tena yathàpårvam àtmanà và agniùñomenardhnoty àtmanà puõyo bhavaty atha yad ukthàni pa÷avo và ukthàni vió ukthàni yad ukthàni bhavanty anusantatyà eva ''vàyo ÷ukro ayàmita'' iti vàyavyà pratipad bhavati vàg vai vàyur vàcam evàsya yaj¤amukhe yunakti tayàbhiùicyate sarvasyà eva vàcaþ såyate sarvà enaü vàco ràjeti vadanti saübhàryà bhavanti pçùñhàny eva tàbhir yunakti yan nànàdevatyàs tena yunakti vãryaü vai pçùñhàni vãrya evàdhy abhiùicyate yanti và ete yaj¤amukhàd ity àhur ye saübhàryàþ kurvata iti yat ''pavasya vàco agriya'' iti tena yaj¤amukhàn na yanti ''davidyutatyà rucà-'' iti chandasàü råpaü chandàüsy evàsya yaj¤amukhe yunakti tair abhiùicyate ''etam u tyaü da÷a kùipa'' ity àdityà àdityà và imàþ prajàs tàsàm eva madhyataþ såyate ''pavasvendo vçùà suta'' vçùaõvatyo bhavanti triùñubho råpaü vãryaü vai triùñup vãrya evàdhy abhiùicyate ''utte ÷uùmàsa ãrata'' ity udvatyo bhavanty udvad và anuùñubho råpam ànuùñubho ràjanyas tasmàd udvatyo bhavanti ''pavamànasya te kava'' iti pràõànàü këptyai ''adha kùapà pariùkçta'' ity anuùñup prathamànuùñub uttamà vàg và anuùñub vàcaiva prayanti vàcam abhyudyanti chinnam iva và etad yad ekarcà yad etàvànuùñubhau tçcàv abhito bhavato bahavaþ puraetàro bhavanti bahavaþ pa÷càpinaþ sauryànuùñub uttamà bhavati svargasya lokasya samaùñyai varuõasya vai suùuvàõasya bhargo 'pàkràmat sa tredhàpatad bhçgus tçtãyam abhavac chràyantãyaü tçtãyam apas tçtãyaü pràvi÷at yad bhàrgavo hotà bhavati tenaiva tad indriyaü vãryam àptvàvarundhe yat ÷ràyantãyaü brahmasàma bhavati tenaiva tad indriyaü vãryam àptvàrundhe yat puùkarasrajaü pratimu¤cate tenaiva tad indriyaü vãryam àptvàvarundhe da÷amã bhavati da÷a camasà da÷a camasàdhvaryavo da÷a da÷a camasam abhiyanty à da÷amàt puruùàd anvàkhyàya prasarpanti da÷a samçddho hy eùa yaj¤a enaü vàva te tad yaj¤am anvaicchan ya etena yajata etad evendriyaü vãryam àttvàsmin dadhàti sarvaþ saptada÷o bhavati dvàda÷a màsàþ pa¤cartavaþ sa vai saüvatsaraþ saüvatsaràd evendriyaü vãryam àptvàvarundhe indro vçtram ahaüs tasyeyaü citràõy upaid råpàõy asau nakùatràõàm avakà÷ena puõóarãkaü jàyate yat puùkarasrajaü pratimu¤cate vçtrasyaiva tad råpaü kùatraü pratimu¤cate dvàda÷a puùkarà bhavanti dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsare 'ntar bhåtaü ca bhavyaü ca bhåtena caivainaü bhavyena ca samardhayati srag udgàtus saurya udgàtà na vai tasmai vyaucchad atho vy evàsmai vàsayati rukmo hotur àgneyo hotàtho amum evàsmà àdityam unnayati pràkà÷àv adhvaryor yàv iva hy adhvaryå atho cakùuùã evàsmin dadhàti a÷vaþ prastotuþ pràjàpatyo '÷vaþ pràjàpatyaþ prastotàtho preva hy a÷vaþ prothati preva prastotà stauti dhenuþ pratihartuþ paya evàsmin dadhàti va÷à maitràvaruõasya va÷aü mà nayàd iti çùabho bràhmaõàcchaüsino vãryaü và çùabho vãryam evàsmin dadhàti vàsaþ potuþ pavitratvàya varàsã neùñur anulambeva hy eùà hotrà sthåri yavàcitam acchàvàkasya sthårir iva hy eùà hotràtho nirvaruõatvàyaiva yavà na vai tarhi yad asyàü dakùiõà abhy abhavann atho asya ta eva tenàbhãùñàþ prãtà bhavanti anaóvàn agnãdho yuktyai ajaþ subrahmaõyàyai vatsatary unnetuþ sàõóas trivatso gràvastuto mithunatvàya dvàda÷a paùñhauhyo garbhiõyo brahmaõo dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsara eva pratitiùñhaty atha yad garbhiõyo vàg vai dhenur mantro garbho vàcy evàsya mantraü dadhàty àmantraõãyo bhavaty atha yad dhenubhavyà dvàda÷a payàüsi tàny evàsmin dadhàti tasmàd àhuþ payasvã ràjà puõya iti yo vai savàd eti nainaü sava upanamaty atha yaþ sàmabhya eti pàpãyàn suùuvàõo bhavati saübhàryà bhavanti pçùñhàny eva tàbhir yunakti etàni vàva sàmàni yat pçùñhàni yat saübhàryà bhavanti tad eva sàmabhyo naiti yàni devaràj¤àü sàmàni tair amuùmin loka çdhnoti yàni manuùyaràj¤àü tair asminn ubhayor anayor lokayor çdhnoti devaloke ca manuùyaloke ca sàmatriùñubhy adhy abhiùicyate vãryaü vai sàma triùñup vãrya evàdhy abhiùicyate ekàda÷a ràjasàmàni bhavanty ekàda÷àkùarà triùñub ojo vãryaü triùñub ojasy eva vãrye 'dhy abhiùicyate yat trivçtam abhiùecanãye kuryur brahma kùatràyàpidadhyur yat trivçtam uddharanti brahma tat kùatràd uddharanti tasmàd bharatàü pratidaõóà brahmaõà na hi te trivçtam abhiùecanãye kurvanti ekaviü÷o 'bhiùecanãyasyottamaþ saptada÷o da÷apeya ekaviü÷aþ ke÷avapanãyasya prathamaþ kùatraü và ekaviü÷o viñ saptada÷aþ kùatreõaivàsmai vi÷am ubhayataþ parigçhõàty anapakràmukàsmàd viñ bhavati yad vai ràjasåyenàbhiùicyate tat svargaü lokam àrohati sa yad imaü lokaü nopàvarohed ati janaü và gacched ud và màdyed yad eùo 'rvàcãnastomaþ ke÷avapanãyo bhavaty asya lokasyànuddhànàya yathà ÷àkhàyàþ ÷àkhàm àlambham upàvarohed evam etenemaü lokam upàvarohati pratiùñhàyai indro vçtram ahan sa viùyaïvãryeõa vyabhraü÷ata sa etac chràyantãyam apa÷yat tenàtmànaü sama÷rãõàd indriyeõa và eùa vãryeõa vyçdhyate yo ràjasåyenàbhiùicyate vçtraü hi hanti yac chràyantãyaü brahmasàma bhavati punar evàtmànaü saü÷rãõàti yaj¤àyaj¤ãyam anuùñubhi bhavati vàcà và eùa vyçdhyate yo ràjasåyenàbhiùicyate vçtraü hi hanti vàg anuùñub vàco raso yaj¤àyaj¤ãyaü vàcy evàsya rasaü dadhàti vàravantãyam agniùñomasàma bhavatãndriyeõa và eùa vãryeõa vyçdhyate yo ràjasåyenàbhiùicyate vçtraü hi hanti yad vàravantãyam agniùñomasàma bhavatãndriyasya vãryasya parigçhãtyai a÷rayan vàva ÷ràyantãyenàvàrayanta vàravantãyenendriyasya và eùà vãryasya parigçhãtiþ apratiùñhito và eùa yo ràjasåyenàbhiùicyate yadà và etena dviràtreõa yajate 'thaiva pratiùñhà yàvanti saüvatsarasyàhoràtràõi tàvatya etàþ stotrãyàþ saüvatsara eva pratitiùñhati agniùñomaþ pårvam ahar atiràtra uttaraü nànaivàhoràtrayoþ pratitiùñhati amàvàsyàyàü pårvam ahar udriùña [em. Caland: uddçùña] uttaraü nànaivàrdhamàsayoþ pratitiùñhati paurõamàsyàü pårvam ahar vyaùñakàyàm uttaraü nànaiva màsoþ pratitiùñhati tad àhur ya eva samànapakùe puõyàhanã syàtàü tayor eva kàryaü samçdhyai apa÷avyo dviràtra ity àhur dve hy ete chandasã gàyatraü ca traiùñubhaü ca jagatãm antaryantãti na tena jagatã kçtà yat tçtãyasavane kriyate yadà và eùàhãnasyàhar bhajate sàhvasya và savanam athaiva jagatã kçtà trai÷okam uttarasyàhno brahmasàma bhavati vaikhànasam acchàvàkasàma yac chukriye savane kriyete tenaiva jagatã kçtà tena pa÷avyaþ vyuùñir và eùa dviràtro vy evàsmai vàsayati athaiùa ràñ yo ràjya à÷aüsamàno ràjyaü na pràpnuyàt sa etena yajeta ràjaivainaü ràjànaü karoti taü tu vairàjeti vadeyur yaü ràjà ràjànaü kuryàd ràjaivainaü ràjànaü karoti chando 'nye yaj¤àþ saüpadyante stomam eùa vãryaü vai stomo vãrya evàdhy abhiùicyate aùñàv ekaviü÷àþ saüstuto bhavaty aùñau vai vãrà ràùñraü samudyacchanti ràjabhràtà ca ràjaputra÷ ca purohita÷ ca mahiùã ca såta÷ ca gràmaõã ca kùattà ca saügrahãtà caite vai vãrà ràùñraü samudyacchanty eteùv evàdhy abhiùicyate kùatraü và ekaviü÷aþ pratiùñhà kùatrasyevàsya prakà÷o bhavati pratitiùñhati ya evaü veda athaiùa viràó annàdyakàmo yajeta parokùam anye yaj¤à viràjaü saüpadyante pratyakùam eùa viràjaü saüpannaþ pratyakùam etenànnàdyam avarundhe 'nnàdo bhavati ya evaü veda sarvo da÷ada÷ã bhavati da÷àkùarà viràó vairàjam annam annàdyasyàvarudhyai tà u pa¤ca pa¤ca bhavanti pàïkto yaj¤aþ pàïktà pa÷avo yaj¤a eva pa÷uùu pratitiùñhati etenaiva pratiùñhàkàmo yajeta da÷abhir và idaü puruùaþ pratiùñhito 'syàm eva pratitiùñhati athaiùa aupa÷adaþ gandharvàpsarasàü stomaþ prajàkàmo yajeta gandharvàpsaraso vai manuùyasya prajàyà vàprajastàyà ve÷ate teùàm atra somapãthas tàn svena bhàgadheyena prãõàti te 'smai tçptàþ prãtàþ prajàü prayacchanti ekaikà stotrãyopajàyate prajàm evàsmà upajanayati kakubhaü pràcãm udåhati puruùo vai kakub garbha eva sa madhyato dhãyate atha yad eùà dvipadà kakubho loke kriyate garbha eva tad dhi taü prajanayati cyàvanaü bhavati prajàtir vai cyàvanam prajàyate bahur bhavati ya evaü veda vasiùñhasya janitre bhavato vasiùñho và ete putrahataþ sàmanã apa÷yat sa prajayà pa÷ubhiþ pràjàyata yad ete sàmanã bhavataþ prajàtyai dve saüstutànàü viràjam atiricyete dve striyà åne prajananàya prajananam eva tat kriyate prajàtyai athaiùa punaþstomaþ yo bahu pratigçhya garagãr iva manyeta sa etena yajeta yaikàda÷ã yad eva pårvavayase bahu pratigçhõàti yad garaü girati yad anannam atti pràtaþsavanàya tan niharati atha yà dvàda÷ã yad evottaravayase bahu pratigçhõati yad garaü girati yad anannam atti tçtãyasavanàya tan niharati vairàjo vai puruùaþ sa madhyato '÷uddho madhyata evainaü pàpmano mu¤cati ÷uddhà÷uddhãye bhavataþ indro yatãn sàlàvçkeyebhyaþ pràyacchat tam a÷lãlà vàg abhyavadat so '÷uddho 'manyata sa ete ÷uddhà÷uddhãye apa÷yat tàbhyàm a÷udhyat yad eva bahu pratigçhõàti yad garaü girati yad anannam atti yad a÷uddho manyate tad etàbhyàü ÷udhyati gauùåktaü cà÷vasåktaü ca bhavataþ gauùåkti÷ cà÷vasåkti÷ ca bahu pratigçhya garagiràv amanyetàü tàv ete sàmanã apa÷yatàü tàbhyàü garaü niraghnàtàm yad eva bahu pratigçhõàti yad garaü girati yad anannam atti tad etàbhyàü nirhate pa¤cada÷a stotràõi bhavanty ojo vãryaü pa¤cada÷aþ pàpmana evainaü muktvaujasà vãryeõa samardhayati athaiùa catuùñomaþ pa÷ukàmo yajeta yac catasçbhir bahiùpavamànaü bhavati catuùpàdàþ pa÷avaþ pa÷ån evàvarundhe yad aùñàbhir àjyàny aùñà÷aphàþ pa÷avaþ ÷apha÷as tat pa÷ån àpnoti yat dvàda÷o màdhyandinaþ pavamàno dvàda÷a màsàþ saüvatsaraþ saüvatsaraü pa÷avo 'nu prajàyante tàn evàvarundhe yat ùoóa÷àni pçùñhàni ùoóa÷a kalàþ pa÷avaþ kalà÷as tat pa÷ån àpnoti yad viü÷a àrbhavaþ pàïktatvam eùàü tad àpnoti yac caturviü÷o 'gniùñoma÷ caturviü÷atyakùarà gàyatrã tejo brahmavarcasaü gàyatrã teja eva brahmavarcasam avarundhe pràõo gàyatrã prajananaü pràõàd eva gàyatryàþ prajàyate ekaü sàma bahåni chandàüsi tasmàd eko bahån poùàn puùyati àtmà và agniùñomaþ pa÷ava÷ chandàüsy àtmany eva tat pa÷ån pratiùñhàpayati noktho nàgniùñomo na hi gràmyàþ pa÷avo nàraõyàþ atha yasya catvàri stotràõi catasçbhi÷ catvàry aùñàbhi÷ catvàri dvàda÷abhi÷ catvàri ùoóa÷abhiþ sa gàü nàtivadati ùoóa÷akalàþ pa÷avaþ kalà÷as tat pa÷ån [KSS & BI: pra÷ån] àpnoti ukthyaþ ùoóa÷imàn bhavati pa÷avo và ukthàni vajraþ ùoóa÷ã vajreõaivàsmai pa÷ån parigçhõàty anapakràmukà asmàt pa÷avo bhavanti noktho nàtiràtro na hi gràmyàþ pa÷avo nàraõyàþ asuràõàü vai balas tamasà pràvçto '÷màpidhàna÷ càsãt tasmin gavyaü vasv antar àsãt taü devà nà÷aknuvan bhettuü te bçhaspatim abruvann imàn na utsçjeti sa udbhidaiva balaü vyacyàvayad balabhidàbhinat tàn utsedhenaivodasçjan niùedhena paryagçhõàt pa÷ukàmo yajeta yad udbhidà yajeta balam evasmai vicyàvayati yad balabhidà balam evàsmai bhinatti utsedhaniùedhau brahmasàmanã bhavata utsedhenaivàsmai pa÷ån utsidhya niùedhena parigçhõàti ''yaj¤a indram avardhayad'' iti brahmaõa àjyaü råpeõa samçddham saptisaptada÷au bhavato yat saptabhiþ stuvanti sapta gràmyàþ pa÷avaþ pa÷ån evàvaråndhe saptapadà ÷akvarã pa÷avaþ ÷akvarã pa÷ån evàvaråndhe 'tha yat saptada÷abhiþ prajàpatir vai saptada÷aþ prajàpatim evàpnoti gàyatrãü saüpadyate tejo brahmavarcasaü gàyatrã teja eva brahmavarcasam avarundhe pràõo gàyatrã prajananaü pràõàd eva gàyatryàþ prajàyate athaiùo 'pacitir apacitikàmo yajetàpacityaivàsmà apacitiü vindati tasya caturviü÷au pavamànau caturviü÷atyakùarà gàyatrã tejo brahmavarcasaü gàyatrã tejasaivàsmai brahmavarcasenàpacitiü vindati ubhe bçhadrathantare bhavata ubhàbhyàm evàsmai bçhadrathantaràbhyàm apacitiü vindati bhargaya÷asã bhavato bhargeõaivàsmai bhargo dadhàti ya÷asà ya÷aþ ubhaye stomà yugmanta÷ càyuja÷ cobhayair evàsmai stomair apacitiü vindati tad àhur vilomàna stomà ã÷varà yajamànaü vikùetor vi hy atiyantãti ekaviü÷o 'gniùñomo bhavati pratiùñhà và ekaviü÷o 'ntata eva yaj¤asya pratitiùñhati athaiùa sarvastomo 'pacitir apacitikàmo yajeta sarvair evàsmai stomair apacitiü vindati viràjaü saüpadyata eùa và apacito yo 'nnàdo 'nnaü viràó annàdyam evàsmin dadhàti ubhe bçhadrathantare bhavato bhargaya÷asã bhavata ubhaye stomà÷ chandomà÷ ca pçùñhyà÷ cobhayair evàsmai stomair apacitiü vindati tasya chandomàþ pçùñhàni pa÷avo vai chandomà annaü pçùñhàny abhipårvam evàsminn annàdyaü pa÷ån dadhàti yac chandomavàüs tena dvàda÷àhayàjinam àpnoti tad àhur nànàlokàþ stomà÷ chandomà÷ ca pçùñhyà÷ ca yad ekasmin yaj¤akratau samavarudhyanta ã÷varo [corr. Caland; BI & KSS ã÷varà] yajamàno 'pratiùñhàtor iti ekaviü÷o 'gniùñomo bhavati pratiùñhà và ekaviü÷aþ pratiùñhàm eva tad abhyàyanti pakùã và eùa stomaþ pakùy eùa nidhãyate na và apakùaþ pakùiõam àpnoty atha yad eùa pakùy apakùiõi nidhãyate tasmàt pakùiõaþ pakùaiþ patanti pakùã jyotiùmàn puõyàn lokàn saücarati ya evaü veda trivçtàv abhito bhavatas tejo brahmavarcasaü trivçt teja eva brahmavarcasam avarundhe atha pa¤cada÷au vãryaü vai pa¤cada÷o vãryam evàvarundhe atha saptada÷au pa÷avo vai saptada÷aþ pa÷ån evàvarundhe athaikaviü÷au pratiùñhà và ekaviü÷o madhyata eva yaj¤asya pratitiùñhati atha triõavàv ime vai lokàs triõava eùv eva lokeùu pratitiùñhati atha trayastriü÷o varùma vai trayastriü÷aþ varùma svànàü bhavati ya evaü veda eùa vàva bradhnasya viùñapo yad etau trayastriü÷au madhyataþ saüdhãyete tena bradhnasya viùñapam àrohati madhyato và agnir variùñhas tasmàd ete stomà madhyato variùñhàþ kriyante trivçtà praiti trivçtodeti pràõo vai trivçt pràõenaiva praiti pràõam abhyudeti athaiùa jyotiþ tasya trivçd bahiùpavamànaü pa¤cada÷àny àjyàni caturviü÷o màdhyandinaþ pavamànaþ saptada÷àni pçùñhàni pràõo vai trivçd àtmà pa¤cada÷aþ mukhaü gàyatry annaü vai saptada÷o mukhata eva tad annaü dhatte annam atty annàdo bhavati ya evaü veda màdhyandinena vai pavamànena devàþ svargaü lokam àyan yad eùa caturviü÷o màdhyandinaþ pavamàno bhavati svargasya lokasyàkràntyai caturviü÷atyakùarà gàyatrã tejo brahmavarcasaü gàyatrã teja eva brahmavarcasam avarundhe pràõo gàyatrã prajananaü pràõàd eva gàyatryàþ prajàyate ubhaye stomà yugmanta÷ càyuja÷ ca tan mithunaü tasmàn mithunàt prajàyate pakùi và etac chandaþ pakùã jyotiùmàn puõyàn lokàn saücarati ya evaü veda madhyato và agnir variùñhas tasmàd ete stomà madhyato variùñhàþ kriyante ekà saüstutànàü viràjam atiricyata ekàkinam evainam annàdyasyàdhyakùaü karoti jyotir và eùo 'gniùñomo jyotiùmantaü puõyaü lokaü jayati ya evaü vidvàn etena yajate athaiùa çùabhaþ çùabho và eùa stomànàm çùabhatàü gacchati ya evaü veda ràjanyaü yàjayed çùabho vai pa÷ånàm adhipatã ràjanyo manuùyàõàm yo và asti so 'dhipatiþ adhipatiþ samànànàü bhavati ya evaü veda tasya sadovi÷ãyaü màdhyandine pavamàne bhavati vi÷am evàsmai savanàbhyàü parigçhõàty anapakràmukàsmàd vió bhavati samantaü bhavati samantàm evàsmai vi÷aü karoty anapakràmukàsmàd vió bhavati ubhe bçhadrathantare bhavata iyaü vai rathantaraü dyaur bçhadevàsmàl lokàd gàyatry evàmuùmàd ubhayor anayor lokayoþ pratitiùñhati anuùñubhi bçhad bhavaty anto và anuùñup chandasàm anto bçhat sàmnàm anto ràjanyo manuùyàõàm anta eva tad antaü pratiùñhàpayati tasmàd yo ràjanyànàü hãyate na sa punaragraü paryeti yo vai vàjapeyaþ sa ràjasåyo yo ràjasåyaþ sa varåõasavo 'thaiùa gosavaþ svàràjyo và eùa yaj¤aþ svàràjyaü gacchati ya evaü veda prajàpatir hi svàràjyaü parameùñhã svàràjyam parameùñhitàü gacchati ya evaü veda ubhe bçhadrathantare bhavatas tad dhi svàràjyaü svàràjyaü gacchati ya evaü veda ayutaü dakùiõàs tad dhi svàràjyaü svàràjyaü gacchati ya evaü veda pratiduhàbhiùicyate tad dhi svàràjyaü svàràjyaü gacchati ya evaü veda bçhataþ stotra pratyabhiùicyate tad dhi svàràjyaü svàràjyaü gacchati ya evaü veda anuddhate dakùiõata àhavanãyasyàbhiùicyate 'syàm evànantarhite 'dhy abhiùicyate sarvaþ ùañtriü÷astena gosavaþ athaiùa marutstoma etena vai maruto 'parimitàü puùñim apuùyann aparimitàü puùñiü puùyati ya evaü veda yad gaõa÷aþ stomàs tena marutstomo gaõa÷o hi marutaþ etenaiva trãn yàjayet yat trãõi trivçnti stotràõi bhavanti nànà brahmavarcase pratitiùñhanti yat trãõi pa¤cada÷àni nànà vãrye yat trãõi saptada÷àni nànà pa÷uùu yat trãõy ekaviü÷àni nànà pratitiùñhanti pratitiùñhati ya evaü veda athaiùa indràgnyoþ kulàyaþ prajàkàmo và pa÷ukàmo và yajeta prajà vai kulàyaü pa÷avaþ kulàyaü gçhàþ kulàyaü kulàyam eva bhavati etenaiva dvau yàjayet yat ùañ trivçnti stotràõi bhavanti nànà brahmavarcase pratitiùñhato yat dve pa¤cada÷e nànà vãrye yat dve saptada÷e nànà pa÷uùu yat dve ekaviü÷e nànà pratitiùñhataþ pratitiùñhati ya evaü veda athaiùa pa¤cada÷a indrastoma ukthyaþ etena và indro 'ty anyà devatà abhavad aty anyàþ prajà bhavati ya evaü veda ràjanyaü yàjayet sarvaþ pa¤cada÷o bhavaty ojo vãryaü pa¤cada÷a ojasaivainaü vãryeõa samardhayati aindrãùu bhavantãndriyeõaivainaü vãryeõa samardhayati ukthyo bhavati pa÷avo và ukthàni vió ukthàni vi÷am evàsmai pa÷ån anuniyunakty anapakràmukàsmàd vió bhavati pa¤cada÷a stotràõi pa¤cada÷àni bhavanty ojo vãryaü pa¤cada÷o 'bhipårvam evàsminn ojo vãryaü dadhàti athaiùa indràgnyoþ stoma etena và indràgnã aty anyà devatà abhavatàm aty anyàþ prajà bhavati ya evaü veda trivçt pa¤cada÷o bhavati brahma vai trivçt kùatraü pa¤cada÷o brahmaõa iva càsya kùatrasyeva ca prakà÷o bhavati ya evaü veda ràjà ca purohita÷ ca yajeyàtàm gàyatrãü ca jagatãü ca saüpadyate tejo brahmavarcasaü gàyatryà bràhmaõo 'varundhe vi÷aü ràjà jagatyà pravi÷ati purodhàkàmo yajeta bçhaspatir akàmayata devànàü purodhàü gaccheyam iti sa etenàyajata sa devànàü purodhàm agacchad gacchati purodhàü ya evaü veda athaiùa vighanaþ indro 'kàmayata pàpmànaü bhràtçvyaü vihanyàm iti sa etaü vighanam apa÷yat tena pàpmànaü bhràtçvyaü vyahan vi pàpmànaü bhràtçvyaü hate ya evaü veda yat trivçd bhavati pràõàüs tenàvarundhe yat dvàda÷aþ saüvatsaraü tena yat pa¤cada÷o vãryaü tena yat saptada÷o 'nnàdyaü tena yad ekaviü÷aþ pratiùñhà tena yan navada÷aþ prajananaü tena yac caturviü÷o brahmavarcasaü tena yat triõavo vajraü bhràtçvyàya praharati pa÷ukàmo yajeta bçhatãü saüpadyate pa÷avo vai bçhatã pa÷ån evàvarundhe ùaó età bçhatyo bhavanti ùaó çtavaþ saüvatsaraþ saüvatsaraü pa÷avo 'nu prajàyante tàn evàptvàvarundhe indram adevyo màyà ayacanta sa prajàpatim upàdhàvavat tasmà etaü vighanaü pràyacchat tena sarvà mçdho vyahata yad vyahata tad vighanasya vighanatvam sarvà mçdho vihate ya evaü vidvàn vighanena yajate yam evaü vidvàn vighanena yàjayati pa÷ukàmo yajeta pa÷avo vai bçhatã pa÷uùv eva pratitiùñhati trivçd bahiùpavamànaü pa¤cada÷àny àjyàni pa¤cada÷o màdhyandinaþ pavamànaþ saptada÷àni pçùñhàni saptada÷a àrbhava ekaviü÷o 'gniùñomaþ sokthyaþ pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhiþ jyotiùñomenàtiràtreõarddhikàmo yajetàbhikramo và eùa stomànàm abhikràntyà abhikràntena hi yaj¤asyardhnoti eùo 'gniùñoma eùa ukthya eùo 'tiràtro 'gniùñomena vai devà imaü lokam abhyajayann ukthyair antarikùaü ràtryàmuü lokam ajayann ahoràtràbhyàm abhyavartanta paràcyo và anyà vyucchanti pratãcyo 'nyà eùà vàva pratãcã vyucchati yà÷vinena vyucchati pratãcãr evàsmà uùaso vivàsayati dve saüstutànàü viràjam atiricyete eùà vai stanavatã viràñ yaü kàmaü kàmayate tam etàü dugdhe trivçtà praiti trivçtodeti pràõo vai trivçt pràõenaiva praiti pràõam abhyudeti trivçd bahiùpavamànaü pa¤cada÷àny àjyàni saptada÷o màdhyandinaþ pavamàna ekaviü÷àni pçùñhàni triõava àrbhavas trayastriü÷o 'gniùñomaþ pratyavarohãõy ukthàni triõavaü prathamaü dve ekaviü÷e saùoóa÷ike pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhiþ sarvastomenàtiràtreõa bubhåùan yajeta sarvasyàptyai sarvasya jityai sarvam evaitenàpnoti sarvaü jayati yat trivçd bahiùpavamànaü bhavati tat trivçtaü stomam àpnoti gàyatrãü chando yat pa¤cada÷àny àjyàni tat pa¤cada÷aü stomam àpnoti triùñubhaü chando yat saptada÷o màdhyandinaþ pavamànas tat saptada÷aü stomam àpnoti jagatãü chando yad ekaviü÷àni pçùñàni tad ekaviü÷aü stomam àpnoty anuùñubhaü chando yat triõava àrbhavas tat triõavaü stomam àpnoti païktiü chando yat trayastriü÷o 'gniùñomas tat trayastriü÷aü stomam àpnoti viràjaü chando yad uùõikkakubhau kriyete tad uùõikkakubhàv àpnoti yad à÷vinaü ÷asyate tat sarvam evaitenàpnoti sarvaü jayati prà¤caü vai trayastriü÷o yaj¤aü prabhujati tam adhvaryur ekàda÷inyà purastàt pratyudyacchaty ekàda÷a ra÷anà ekàda÷a pa÷ava ekàda÷a yåpà bhavanti tat trayastriü÷e trayastriü÷aü pratiùñhàpayati tayà samudyatayà ràtryà yaü yaü kàmaü kàmayate taü tam abhya÷nute yaü yaü kàmaü kàmayate taü tam abhya÷nute ya evaü veda trivçd bahiùpavamànaü pa¤cada÷àny àjyàni saptada÷o màdhyandinaþ pavamàna ekaviü÷aü hotuþ pçùñhaü chandomà itaràõi triõava àrbhavas trayastriü÷o 'gniùñomaþ pratyavarohãõy ukthàni triõavaü prathamam athaikaviü÷am atha saptada÷am ekaviü÷aþ ùoóa÷ã pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhis trivçt prathamam atiriktastotram atha pa¤cada÷am atha saptada÷am athaikaviü÷am prajàpatiþ pa÷ån asçjata te 'smàt sçùñà apàkràmaüs tàn agniùñomena nàpnot tàn ukthair nàpnot tàn ùoóa÷inà nàpnot tàn ràtryà nàpnot tàn sandhinà nàpnot tàn à÷vinena nàpnot tàn agnim abravãd imàn ma ãpseti tàn agnis trivçtà stomena jaràbodhãyena sàmnà nàpnot tàn indram abravãd imàn ma ãpseti tàn indraþ pa¤cada÷ena stomena sattràsàhãyena sàmnà nàpnot tàn vi÷vàn devàn abravãd imàn ma ipsateti tàn vi÷ve devàþ saptada÷ena stomena màrgãüyaveõa sàmnà nàpnuvaüs tàn viùõum abravãd imàn ma ãpseti tàn viùõur ekaviü÷ena stomenàpnod vàravantãyenàvàrayatedaü viùõur vicakrama iti vyakramata yasmàt pra preva pa÷avo bhraü÷eran sa etena yajeta etena vai devà jaitvàni jitvà yaü yaü kàmam akàmayanta taü tam àpnuvan yaü kàmaü kàmayate tam etenàpnoti tad aptoryàmno 'ptoryàmatvam trivçd bahiùpavamànaü pa¤cada÷aü hotur àjyaü navasaptada÷àni stotràõy ekaviü÷o 'gniùñomaþ sokthaþ pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhiþ navasaptada÷enàtiràtreõa prajàkàmo yajeta nava vai pràõàþ prajàpatiþ saptada÷aþ pràõebhya eva tad adhi prajàpateþ prajàþ prajàyante kakubhaü pràcãm udåhati puruùo vai kakup garbho và eùa madhyato dhãyate tasyàü sàkama÷vam prajàpatiþ prajà asçjata tà na pràjàyanta sa etat sàmàpa÷yat tà a÷vo bhåtvàbhyajighrat tàþ pràjàyanta prajananaü và etat sàma prajàyate bahur bhavati ya evaü veda dvipadàü kakubho loke karoti garbham eva taddhitaü madhyataþ prajanayati atiràtro bhavaty ahoràtre và anu prajàþ prajàyante 'horàtre evànu prajayà pa÷ubhiþ prajàyate trivçt bahiùpavamànaü pa¤cada÷àny àjyàni pa¤cada÷o màdhyandinaþ pavamànaþ saptada÷àni pçùñhàni saptada÷a àrbhava ekaviü÷o 'gniùñomaþ saptada÷àny ukthàni pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhiþ viùuvatàtiràtreõa jyeùñhaü jyaiùñhineyaü yàjayed viùuvàn và eùa stomànàü viùuvàn eva bhavati yad eka ekaviü÷o bhavaty ekaviü÷o và ito 'sàv àditya dvàda÷a màsàþ pa¤cartavas traya ime lokà asàv àditya ekaviü÷a àdityasyaivainaü màtràü gamayati eùa và udeti na và enam anyat jyotiùàü jyotiþ pratyudeti nainam anyaþ sveùu pratyudeti ya evaü veda pa¤cada÷aü bahiùpavamànaü trivçnty àjyàni saptada÷aü màdhyandinaü savanam ekaviü÷aü tçtãyasavanaü sokthaü pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhir goùñomenàtiràtreõa bhràtçvyavàn yajeta gavà vai devà asuràn ebhyo lokebhyo 'nudanta ràtryànapajayyam ajayann ebhyo lokebhyo bhràtçvyaü praõudya ràtryànapajayyaü jayati trivçt bahiùpavamànaü pa¤cada÷àny àjyàni saptada÷aü màdhyandinaü savanam ekaviü÷aü tçtãyasavanaü sokthaü pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhir àyuùñomenàtiràtreõa svargakàmo yajetordhvàþ stomà yanty anapabhraü÷àya yad atiràtro bhavaty ahoràtràbhyàm eva svargaü lokam eti trivçt bahiùpavamànaü pa¤cada÷aü hotur àjyaü saptada÷aü maitràvaruõasya pa¤cada÷aü bràhmaõàcchaüsinaþ saptada÷am acchàvàkasyaikaviü÷o màdhyandinaþ pavamànaþ saptada÷aü hotuþ pçùñham ekaviü÷aü maitràvaruõasya triõavaü bràhmaõàcchaüsina ekaviü÷am acchàvakasya triõava àrbhavas trayastriü÷o 'gniùñomaþ pratyavarohãõy ukthàni triõavaü prathamaü dve ekaviü÷e saùoóa÷ike pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhir abhijitàtiràtreõa bhràtçvyavàn yajetàbhijità vai devà asuràn imàn lokàn abhyajayat ràtryànapajayyam ajayann abhijitaiva bhràtçvyam imàn lokàn abhijitya ràtryànapajayyaü jayati trivçt bahiùpavamànaü pa¤cada÷aü hotur àjyaü saptada÷aü maitràvaruõasyaikaviü÷aü bràhmaõàcchaüsinaþ pa¤cada÷am acchàvàkasya saptada÷o màdhyandinaþ pavamàna ekaviü÷aü hotuþ pçùñhaü triõavaü maitràvaruõasya saptada÷aü bràhmaõàcchaüsina ekaviü÷am acchàvàkasya triõava àrbhavas trayastriü÷o 'gniùñomaþ pratyavarohãõy ukthàni triõavaü prathamaü dve ekaviü÷e saùoóa÷ike pa¤cada÷ã ràtriþ trivçt sandhir vi÷vajitàtiràtreõa pa÷ukàmo yajeta reto hi nàbhànediùñhãyaü pa÷avo vàlakhilyà yan nàbhànediùñhãyaü pårvaü ÷asyata uttarà vàlakhilyà retasas tat pa÷avaþ prajàyante råpàõi vikaroti yad vàrùàkapam çtuùu pratitiùñhati yad evayàmarut trivçt àtiràtreõa brahmavarcasakàmo yajeta tejo vai trivçt brahmavarcasaü teja eva brahmavarcasam avarundhe tejasi brahmavarcase pratitiùñhati pa¤cada÷enàtiràtreõa vãryakàmo yajetaujo vãryaü pa¤cada÷a oja eva vãryam avarundha ojasi vãrye pratitiùñhati saptada÷enàtiràcreõànnàdyakàmo yajetànnaü vai saptada÷o 'nnàdyam evàvarundha ekaviü÷enàtiràtreõa pratiùñhàkàmo yajeta pratiùñhà và ekaviü÷o yad atiràtro bhavaty ahoràtrayor eva pratitiùñhati jyotiùñomo 'gniùñomaþ pårvam ahaþ sarvastomo 'tiràtra uttaram tasya caturviü÷aü bahiùpavamànaü pa¤ada÷àny àjyàni saptada÷o màdhyandinaþ pavamàna ekaviü÷àni pçùñhàni triõava àrbhavas trayastriü÷o 'gniùñomaþ pratyavarohãõy ukthàni triõavaü prathamam athaikaviü÷am atha saptada÷am ekaviü÷aþ ùoóa÷ã pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhiþ aïgirasaþ svargaü lokam àyaüs teùàü haviùmàü÷ ca haviùkçc càïgirasàv ahãyetà tàv àgacchetàü yato 'ïgirasaþ svargaü lokam àyaüs tàv atapyetàü tàv ete sàmanã apa÷yatàü tàbhyàü dviràtram atanvàtàü tena svargaü lokam aitàm yaþ pauõyo hãna iva syàt sa etena yajetàpnoti pårveùàü prahàm àpnutàü hi tàv aïgirasaþ prajàkàmo yajeta dvitãyaü hy etad yat prajàþ svargakàmo yajeta dvitãyàd dhi lokàt paro loko 'bhiprakramyo duràdho dviràtra ity àhur yad agniùñomaþ pårvam ahar bhavaty ukthyam antaryanti yady ukthyo 'gniùñomam yaj jyotir ukthyaþ pårvam ahar bhavati nàgniùñomam antaryanti nokthàni tad àhur eùà vàva yaj¤asya màtrà yad agniùñomo yad agniùñomaþ pårvam ahar bhavati yaj¤asya màtràü nàtikràmaty athottarasyàhna ukthebhyo 'dhi ràtrim upayanti tenokthàny anantaritàni caturviü÷aü bahiùpavamànaü bhavaty uttarasyàhna÷ caturviü÷aty akùarà gàyatrã prajananaü gàyatrã prajàtyai ubhaye stomà yugmanta÷ càyuja÷ ca tan mithunaü tasmàn mithunàt prajàyate sarvastomo 'tiràtro bhavati sarvasyàptyai sarvasya jityai sarvam evaitenàpnoti sarvaü jayati atha yasya jyotir ukthyaþ pårvam ahar bhavaty àyur atiràtra uttaram tisraþ pårvasyàhno viràjam atiricyante dvàbhyàm uttaram ahar viràja ånam ånàtiriktaü và anuprajàþ prajàyante pra prajayà pra pa÷ubhir jàyate ya evaü veda ekà saüstutànàü viràjam atiricyate ekàkinam evainam annàdyasyàdhyakùaü karoti etena vai citrarathaü kàpeyà ayàjayaüs tam ekàkinam annàdyasyàdhyakùam akurvaüs tasmàc caitrarathãnàm ekaþ kùatrapatir jàyate 'nulamba iva dvitãyaþ atha yasya trivçt pa¤cada÷o 'gniùñomaþ pårvam ahar bhavaty àyur atiràtra uttaram mithunàbhyàü stomàbhyàm uttaram ahaþ prajanayanti tat prajàtaü ÷va àrabhante cakre và ete sàkaüvçtã yat trivçt pa¤cada÷au stomau yaü kàmaü kàmayate tam etenàbhya÷nute yatra yatra hi cakrãvatà kàmayate tat tad abhya÷nute atha yad àyur atiràtro bhavati pratiùñhityai etena vai kapivano bhauvàyana iùñvàråkùatàm agacchat aråkùo bhavati ya evaü vidvàn etena yajate trivçt pràtaþsavanaü pa¤cada÷aü màdhyandinaü savanaü saptada÷aü tçtãyasavanaü pa¤cada÷aü pràtaþsavanaü saptada÷aü màdhyandinaü savanam ekaviü÷aü tçtãyasavanaü soktham ekaviü÷aü pràtaþsavanaü triõavaü màdhyandinaü savanaü trayastriü÷a àrbhava÷ catustriü÷o 'gniùñoma ekaviü÷àny ukthàni saùoóa÷ikàni ùoóa÷aü prathamaü ràtriùàma pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhiþ prajàpatir và idam eka àsãt tasya vàg eva svam àsãd vàg dvitãyà sa aikùatemàm eva vàcaü visçjà iyaü và idaü sarvaü vibhavanty eùyatãti sa vàcaü vyasçjata sedaü sarvaü vibhavanty ait sordhvodàtanod yathàpàü dhàrà santataivaü tasyà eti tçtãyam acchinat tad bhåmir abhavad abhåd iva và idam iti tad bhåmer bhåmitvaü keti tçtãyam acchinat tad antarikùam abhavad antar eva và idam iti tad antarikùasyàntarikùatvaü ho iti tçtãyam årdhvam udàsyat tat dyaur abhavad adyutad iva và iti tad divo divatvam eùà vàva pratyakùaü vàg yaj jihvàgreõaitad vàco vadati yad eti madhyenaitad vàco vadati yat keti sarvayaitad vàco raso 'dhyårdhva udvad ati yaddho iti yad etàni råpàõy anvahaü vyajyante mukhata eva tad vàcaü visçjante mukhato yaj¤iyaü karma prajàpatir và idam ekàkùaràü vàcaü satãü tredhà vyakarot ta ime lokà abhavan råkùà anupajãvanàþ sa aikùata katham ime lokà loma gçhõãyuþ katham upajãvanãyàþ syur iti sa etaü triràtram apa÷yat tam àharat tenemàn lokàn anvàtanot tato và ime lokà lomàgçhõaüs tata upajãvanãyà abhavaüs triràtrasya và idaü puùñaü triràtrasyodaraõaü yad idam eùu lokeùv adhi gacchati pa÷ånàü bhåmànaü dvipadàü catuùpadàü ya evaü veda prajàpatir yad vàcaü vyasçjata sàkùarad eveti prathamaü kùeti dvitãyaü reti tçtãyaü yena yena vai råpeõa prajàpatir vàcaü vyasçjata tena tena råpeõàjyàni càrabhyante 'hàni càpyante tad àhur brahmavàdino 'kùarestho vai triràtra ity ekàkùarà vai vàk tryakùaram akùaraü tryakùaraþ puruùaþ sa và enaü vedety àhur ya enaü puruùasammitaü vedeti etena vai devà eùu lokeùv àrdhnuvann etena svargaü lokamàyan vàg vai triràtro vàco råpeõàjyàni càhàni ca vibhajyanta ekàkùarà vai vàk tryakùaram akùaram akùarasya råpeõa vibhajyante trayo gandharvàs teùàm eùà bhaktir agneþ pçthivã vàyor antarikùam asàv àdityasya dyaus trayo gharmàsa uùasaü sacante agnir uùasaü sacate vàyur uùasaü sacate 'sàv àditya uùasaü sacate trãõi mithunàni tàny eùaþ mithunaü dve sambhavato mithunàd yat prajàyate tat tçtãyam indro vçtràya vajram udayacchat so 'bravãn mà me praharùãr asti và idaü mayi vãryaü tat te pradàsyàmãti tad asmai pràyacchat tad viùõuþ pratyagçhõàt sa dvitãyaü sa tçtãyam udayacchat sa evàbravãn mà me prahàrùãr asti và idaü mayi vãryaü tat te pradàsyàmãti tad asmai pràyacchat tad viùõuþ pratyagçhõàd etad vàca tad abhyanåcyate ubhau jigyathur na paràjayethe na paràjigye katara÷ ca nainoþ indra÷ ca viùõo yad apaspçdhethàü tredhà sahasraü vitad (?) airayethàm iti etad và àbhyàü tat sahasraü pràyacchat tasyaiùà bhaktir ya àrùeyo vidvàüs tasmai prathame 'hani deyaü yathà và iyaü evaü sa pratiùñhiteyaü pratiùñhitaþ saþ yo 'nàrùeyo vidvàüs tasmai dvitãye 'hani deyaü yathà và antarikùam evaü so 'ntarikùam ity antarikùaü vidur vedaü tasya viduþ ya àrùeyo vidvàüs tasmai tçtãye 'hani deyaü yathà vai dyaur evaü sa dyaur iti divaü vidur bandhu tasya viduþ ÷atàny anvahaü dãyante eùà vàva yaj¤asya màtrà yac chataü saiva sàvicchinnà dãyate da÷ato 'nvahaü dãyante da÷àkùarà viràó vairàjo yaj¤aþ saiva sà vicchinnà dãyate trayastriü÷ac ca trãõi ca ÷atàni prathame 'hani deyàs tathà dvitãye tathà tçtãye athaiùà dvidevatyà triråpà brahmaõo dve tçtãye tçtãyam agnãdhaþ kàmyàsi priyàsi havyàsãóe rante sarasvati mahi vi÷ruta etàni te 'ghnye nàmàni deveùu naþ sukçto bråtàt idaü vàva prathamenàhnà vyakarod yad idam asyàm adhyàyat ta målam idaü dvitãyena yad idaü pràõàd ejaty adas tçtãyena yad varùati yan nakùatràõi yad amuü lokaü bheje tad àhur brahmavàdino mahàvrataü và etad yad eùa triràtra iti tasyai tad eva mukhaü yad eteùàm ahvàü bahiùpavamànaü ye abhito 'hanã tau pakùau yan madhyamam ahaþ sa àtmàgniùñomasàmàni puccham yad evàsàv udeti tan mukhaü ye abhito 'hanã tau pakùau yan madhyamam ahaþ sa àtmàgniþ puccham yad evàsàv udeti tan mukhaü ye abhito 'hanã tau pakùau yan madhyamam ahaþ sa àtmà yad astam eti tat puccham etàvàn vàva triràtro gàyatraþ pràõas traiùñubhaü cakùur jàgataü ÷rotraü sarvam àyur eti ya evaü veda tad àhur brahmavàdinaþ kiyàüs triràtra itãyàn iti bråyàd iyaddhayetad abhy atho iyàn iti bråyàd iyaddhayevaitad abhiparà3ï arvà3ï ity àhuþ paràï iti bråyàt paràï hi vadati paràï pa÷yati paràï pràõity ekà3 dvà3 u trayà3 ity àhur eka iti bråyàt samàno hy eùa yat pràõo 'pàno vyànas tad yathà và ado maõau såtram otam evam eùu lokeùu triràtra otaþ ÷obhate 'sya mukhaü ya evaü veda yad vai triràtrasya saloma tad asya viloma yad asya viloma tad asya saloma tad yad etat paraü sad ahar avaraü kriyate yajamànàyaiva tat pa÷ån parigçhõàti prajananàya na hy amuùmin loke pa÷avaþ prajàyante ete vàva chandasàü vãryavattame yad gàyatrã ca triùñup ca yad ete abhito bhavato madhye jagatã vãryavatãbhyàm eva tac chandobhyàü pa÷ån parigçhõàti prajananàya na hy amuùmin loke pa÷avaþ prajàyante asau vàva triràtro yathodety evaü prathamam ahar yathà madhyandina evaü dvitãyaü yathàstam ety evaü tçtãyaü gacchaty amuùyasàyujyaü gacchati sàve÷yaü ya evaü veda indro marutaþ sahasram ajinàt svàü vi÷aü somàya ràj¤e procya tasmàd ràj¤e procya viü÷a jinanti tau yamo '÷çõon maruto ha sahasram ajyà÷iùñàm iti sa àgacchat so 'bravãd upa màsmin sahasre hvayethàm iti tam upàhvayetàü sa yamo 'pa÷yad ekàïgàü sahasre 'pi sahasrasya payo bibhratãü so 'bravãd iyam eva mamàstu sahasraü yuvàü vikalpayethàm iti tàv abråtàü yathà vàva tvam etàü pa÷yasy evam àvam etàü pa÷yàva iti tayà và idaü sahasraü vikalpayàmahà ity abruvaüs tàm udake pràve÷ayaüs te 'bravan na ÷ànàharàmahai yasmai na iyaü prathamàyàdeùyati iti te 'ü÷àn àharanta somasya prathama aid athendrasyàtha yamasya te 'bruvan somàya ràj¤a udehi tçtãyena càtmanas tçtãyena ca sahasrasya payasa iti sà babhruþ piïgàkùy ekavarùodait tçtãyena càtmanas tçtãyena ca sahasrasya payasaþ sà yà somakrayaõã saiva sà tçtãyena càsya tasyà àtmanas tçtãyena ca sahasrasya payasaþ somaþ krãto bhavati ya evaü vidvàn somaü krãõàti yasmà evaü viduùe somaü krãõanti te 'bruvann indràyodehi tçtãyena càtmanas tçtãyena ca sahasrasya payasa iti sà ÷abalã paùñhauhy udait tçtãyena càtmanas tçtãyena ca sahasrasya payasaþ sà %yendriyaiùyà saiva sà tçtãyena càsya tasyà àtmanas tçtãyena ca sahasrasya payasa indriyaiùyà dattà bhavati ya evaü vidvàn indriyaiùyàü dadàti yasmà evaü viduùa indriyaiùyàü dadàti te 'bruvan yamàyodehi tçtãyena càtmanas tçtãyena ca sahasrasya payasa iti sà jaratã kuùñhà÷çïgyad aid dhåmrà và dityauhãrmato hrasãyasã tçtãyena càtmanaþ tçtãyena ca sahasrasya payasaþ sà yànustaraõã saiva sà tçtãyena càsya tasyà àtmanas tçtãyena ca sahasrasya payaso 'nustaraõã kçtà bhavati ya evaü vidvàn anustaraõãü karoti yasmà evaü viduùe 'nustaraõãü kurvanti nàcakçvàn manyate tad àhur brahmavàdino na và amuùmin loke sahasrayàó aloko 'stãti tad yàvad itaþ sahasrasya gaur gavi pratiùñhità tàvad asmàl lokàd asau lokaþ sarasrayàjã và imàn lokàn vyàpnoty atho yàvat sahasraü yojanàny atho sahasram à÷vãnàn yatho yàvat sahasram ahnayàni tad gavà gavà spçõoti samàkramaõàya và età dãyante sahasraü yad asçjata tasya tàrpyaü yonir àsãd yat tàrpyaü pratyasya nayati sayonitvàya prajàpatiþ prajà asçjata tà asmàt sçùñàþ paràcya àyan natsyati na iti bibhyatyaþ so 'bravãd upa mà vartadhvaü tathà vai vo 'tsyàmi yathàdyamànà bhåyasyaþ prajaniùyatha iti tàbhyo vainaü çtaü bråhãty abruvaüs tàbhya çtanidhanenartam abravãd ãnidhanenàvayat triõidhanena pràjanayad etair ha và idaü sàmabhir mçtyuþ prajà atti ca prajanayati adyamànasya bhåyo bhavati ya evaü veda jyeùñhasàmàni và etàni ÷reùñhasàmàni prajàpatisàmàni gacchati jyaiùñhayaü ÷raiùñhayaü ya evaü veda etair vai sàmabhiþ prajàpatir imàn lokàn sarvàn kàmàn dugdhe yad àcyà dugdhe tad àcyà dohànàm àcyà dohatvam sarvàn imàn lokàn kàmàn dugdhe ya evaü vidvàn etais sàmabhiþ stute ime vai lokà etàni sàmàny ayam evartanidhanam antarikùam ãnidhanaü dyaus triõidhanam yathà kùetraj¤aþ kùetràõy anusa¤caraty evam imàn lokàn anusa¤carati ya evaü veda agner và etàni vai÷vànarasya sàmàni yatra và etair a÷àntaiþ stuvanti tat prajà devo ghàtuko bhavaty agnim upanidhàya stuvate svàyà eva tad devatàyàþ sàmyekùàya namaskçtyodgàyati ÷àntais stuvanti vàg vai ÷abalã tasyàs triràtro vatsas triràtro và etàü pradàpayati tad ya evaü veda tasmà eùà prattà dugdhe yo 'lam annàdyàya sann athànnaü nàdyàt baràsãü paridhàya taptaü piban dvàda÷a ràtrãr adhaþ ÷ayãta yà dvàda÷ã syàt tasyà upavyuùaü ÷abalãhomaü hutvà purà vàgbhyaþ sampravaditor yatra gràmyasya pa÷or nà÷çõuyàt tad araõyaü paretya darbhastambam àlabhya ÷abali ÷abalãti trir àhvayed yad anyac chuna÷ ca gardabhàc ca prativà÷yate sà samçddhà yadi na prativà÷yeta saüvatsare punar àhvayeta ÷abali samudro 'si vi÷vavyacà brahma devànàü prathamajà çtasyànnam asi ÷ukram asi tejo 'sy amçtam asi tàü tvà vidma ÷abali dãdyànàü tasyàste pçthivã pàdo 'ntarikùaü pàdo dyauþ pàdaþ samudraþ pàda eùàsi ÷abali tàü tvà vidma sà na iùam årjaü dhukùva vasordhàràü ÷abali prajànàü ÷aciùñhà vratam anugeùaü svàhà catuùñomo 'gniùñoma ekaviü÷a ukthyaþ sarvastomo 'tiràtraþ prajàpater và akùy a÷vat tat paràpatat tad a÷vo 'bhavat tad a÷vasyà÷vatvaü tad devà a÷vamedhena pratyadadhur eùa vàva prajàpatiü sarvaü karoti yo '÷vamedhena yajate eùa vàva sa÷arãraþ sambhavaty amuùmai lokàyayo '÷vamedhã saraghà và a÷vasya sakthy àvçhat tad devà÷ catuùñomena pratyadadhur yac catuùñomo bhavaty a÷vasya sarvatvàya yat tisro 'nuùñubha÷ catasro gàyatrãþ karoti tasmàt tribhis tiùñhan pratitiùñhati sarvàn palàyamànaþ pratidadhàti anto và a÷vaþ pa÷ånàm anto 'nuùñup chandasàm anto viùõur devatànàm anta÷ catuùñomas stomànàm antas triràtro yaj¤ànàü yad vaiplavyo 'nuùñubhaþ pratipado bhavanti catuùñoma stomas triràtro yaj¤o 'nta eva tadantaü pratiùñhàpayati ekaviü÷am ahar bhavati yasminn a÷va àlabhyata ekaviü÷o và ito 'sàv àdityo dvàda÷a màsàþ pa¤cartavas traya ime lokà asàv àditya ekaviü÷a àdityasyaivainaü màtràü gamayati tasya mahànàmnyaþ pçùñhaü bhavanti anyad-anyad và età÷ chando 'nyonya ete pa÷ava àlabhyanta età và etaü samàpnuvanti yan mahànàmnyaþ pçùñhaü bhavanty a÷vasya sarvatvàya pàrthura÷maü brahmasàma bhavati ã÷varo và eùo 'yato 'dhçtaþ paràü paràvatam eto ra÷minà và a÷vo dhçto yat pàrthura÷maü brahmasàma bhavaty a÷vasyaiva yatyai sarvastomo 'tiràtro bhavati sarvasyàptyai sarvasya jityai sarvam evaitenàpnoti sarvaü jayati ekayåpo vaikàda÷inã vànyeùàü yaj¤ànàü bhavaty ekaviü÷iny a÷vamedhasya khàdiro và bailvo và pàrõo và 'nyeùàü yaj¤ànàü bhavati naicudàra ekaviü÷atyaratnir a÷vamedhasya nànyeùàü pa÷ånàü tejanyà avadyanty avadyanty a÷vamedhasya dakùiõato 'nyeùàü pa÷ånàm avadyanty uttarato '÷vamedhasya plakùa÷àkhàsv anyeùàü pa÷ånàm avadyanti vetasa÷àkhàsv a÷vamedhasya yåpe gràmyàn pa÷ån niyu¤janty àrokeùv àraõyàn dhàrayanty à gràmyàn pa÷ån labhante pràraõyàn sçjanti trayas trivçto 'tiràtràþ sarve ùoóa÷imantaþ yo ràjya à÷aüseta sa etena yajeta ràjà và eùa stomànàü ràjyam evàsmin dadhàti yadàkùàràõi prathamam ahar bhajanta ekàkùarà vai vàg vàco 'nativàdàya atha yat dvyakùaraõidhanam àjyadohaü bhavaty uttarayor ahor abhisantatyà anvaham àjyadohàni bhavanty anvaham evainaü pa÷ubhiþ samardhayanti sarve ùoóa÷imanto bhavantãndriyaü vãryaü ùoóa÷ãndriyeõaivainàn vãryeõa samardhayati caturviü÷àþ pavamànàs trivçnty àjyàni pa¤cada÷àni pçùñhàni saptada÷o 'gniùñoma÷ catu÷catvàriü÷àþ pavamànàþ pa¤cada÷àny àjyàni saptada÷àni pçùñhàny ekaviü÷o 'gniùñomaþ soktho 'ùñàcatvàriü÷àþ pavamànà ekaviü÷àny àjyàni triõavàni pçùñhàni trayastriü÷o 'gniùñoma ekaviü÷àny ukthàni saùoóa÷ikàni pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhi÷ chandomapavamànaþ pa÷ukàmo yajet pa÷avo vai chandomà yac chandomàþ pavamànà bhavanti pa÷ånevàvaråndhe ubhaye stomà yugmanta÷ càyuja÷ ca tat mithunaü tasmàn mithunàt prajàyate trivçt pràtassavanaü pa¤cada÷aü màdhyandinaü savanaü saptada÷aü tçtãyasavanaü caturviü÷aü pràtassavanaü catu÷catvàriü÷aü màdhyandinaü savanam aùñàcatvàriü÷aü tçtãyasavanaü soktham ekaviü÷aü pràtassavanan triõavaü màdhyandinaü savanaü trayastriü÷aü tçtãyasavanaü soktham ekaviü÷aþ ùoóa÷ã pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhir antarvasuþ ime lokàs triràtraþ astãva và ayaü loko 'stãvàsau chidram ivàntarikùam astãva triràtrasya prathamam ahar astãvottamaü chidram iva madhyataþ pa÷avo vai chandomà yac chandomà madhyato bhavanty apihityà evàcchidratàyai trivçt pràtassavanaü pa¤cada÷aü màdhyandinaü savanaü saptada÷aü tçtãyasavanaü ekaviü÷aü pràtassavanaü triõavaü màdhyandinaü savanaü trayastriü÷aü tçtãyasavanaü sokthaü caturviü÷aü pràtassavanaü catu÷catvàriü÷aü màdhyandinaü savanam aùñàcatvàriü÷aü tçtãyasavanaü soktham ekaviü÷aþ ùoóa÷ã pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhiþ paràkaþ paràkeõa vai devàþ svargaü lokamàyan svargakàmo yajeta paràï evaitena svargaü lokam àkramate yad và etasyàkaü tad asya paràk tat paràkasya paràkatvam na vai tatra jagmuùe ki¤canà'kam nàsmà akaü bhavati ya evaü veda prajàyàs tv akëptaþ paràï hy evaitena svargaü lokam àkramate tad yad ekaviü÷aþ ùoóa÷ã bhavati pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhis tenàsmin loke pratitiùñhati caturviü÷àþ pavamànàs trivçnty àjyàni pa¤cada÷àni pçùñhàni saptada÷o 'gniùñoma÷ caturviü÷àþ pavamànàþ pa¤cada÷àny àjyàni saptada÷àni pçùñhàny ekaviü÷o 'gniùñomaþ soktha÷ caturviü÷àþ pavamànàþ saptada÷àny àjyàny ekaviü÷ani pçùñhàni triõavo 'gniùñomaþ soktha÷ caturviü÷àþ pavamànà ekaviü÷àny àjyàni triõavàni pçùñhàni trayastriü÷o 'gniùñoma ekaviü÷àny ukthàni saùoóa÷ikàni pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhi atrir akàmayata catvàro me vãrà àjàyerann iti sa etam apa÷yat tasya catvàro vãrà àjàyantàsya catvàro vãrà jàyante ya evaü veda ekaü stomam utsçjyaikam abhyàrabhate vãrajananaü vai stomo vãram evàsmai tat prajanayati caturviü÷àþ pavamànà bhavanti caturviü÷atyakùarà gàyatrã prajananaü gàyatrã prajàtyai ubhaye stomà yugmanta÷ càyuja÷ ca tan mithunaü tasmàn mithunàt prajàyate agniùñomaþ prathamam ahar åktho dvitãyaü ùoóa÷ã tçtãyam atiràtra÷ caturthaü nànàvãryatàyai nànàvãryàõy ahàni karoti gàyatraü vai prathamam ahas traiùñubhaü dvitãyaü jàgataü tçtãyam ànuùñubhaü caturtham tad àhur yat tçtãye 'hani ùoóa÷inaü gçhõãyus tçtãyenàhnànuùñubham àpnuyur acchanda÷ caturtham ahaþ syàd ànuùñubho vai ùoóa÷ãti caturthe 'hani ùoóa÷ã grahãtavyaþ sva àyatane ùoóa÷ã gçhyate chandobhir ahàni nànàvãryàõi karoti naudhasaü prathamasyàhno brahmasàma ÷yaitaü dvitãyasya ÷ràyantãyaü tçtãyasya trai÷okaü caturthasya tad àhur apabhraü÷a iva và eùa yat jyàyasaþ chandaso 'dhi kanãya÷ chanda upaitãti tadyadeùà caturthe'hanyatijagatã kriyate'napabhraü÷àya kàleyaü prathamasyàho 'cchàvàkasàma màdhucchandasaü dvitãyasya rauravaü tçtãyasya samantaü caturthasya nànàvãryatàyai nànàvãryàõy ahàni karoti ''abhitvà vçùabhà suta'' iti tçtãyasyàhno rathantaraü ''kastam indra tvà vasava'' iti vàmadevyaü ''yaj¤à yathà apårva'' iti caturthasyàhno bçhat ''ed u madhor madintaram'' iti vàmadevyaü chandasàü nànàvãryatàyai nànàvãryàõy ahàni kàroti trivçt pa¤cada÷o 'gniùñomaþ prathamam ahaþ athottarasyàhno÷ caturviü÷aü vahiùpavamànaü pa¤cada÷àni trãõy àjyàni saptada÷am acchàvàkasyaikaviü÷o màdhyandinaþ pavamànaþ saptada÷e dve pçùñhe ekaviü÷aü tçtãyasavanaüü soktham tçtãyasyàhna ekaviü÷aü bahiùpavamànaü trãõi càjyàni pa¤cada÷am acchàvàkasya caturviü÷o màdhyandinaþ pavamàna ekaviü÷àni pçùñhàni triõavaü tçtãyasavanaü dve cokthe ekaviü÷am acchàvàkasya caturthasyàhna÷ caturvi÷àþ pavamànàþ pa¤cada÷aü hotur àjyaü saptada÷àni trãõy ekaviü÷àni pçùñhàni trayastriü÷o 'gniùñoma ekaviü÷àny ukthàni saùoóa÷ikàni pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhiþ jamadagniþ puùñikàma etam àharat sa imàn poùàn apuùyat yad idam àhur navà årvau palitau sa¤jànàte iti tat sarvàn evaitena poùàn puùyati jagatã chandobhiþ sampadyate jagatã vai chandasàü paramaü poùaü puùñà paramam evaite poùaü puùyati puroóà÷inya upasado bhavanti pa÷avo vai puroóà÷àþ pa÷uùveva pratitiùñhanti agne ver hotra ver adhvaram àpitaraü vai÷vànaram avase 'kar indràya devebhyo juhutà haviþ svàhà devàv a÷vinau madhuka÷ayàdyemaü yaj¤aü yajamànàya mimikùatam indràya devebhyo juhutà haviþ svàhà deva viùõa urv adyàsmin yaj¤e yajamànàyàdhi vikramasvendràya devebhyo juhutà haviþ svàhà deva soma retodhà adyàsmin yaj¤e yajamànàyaidhãndràya devebhyo juhutà haviþ svàhà deva savitaþ susàvitram adyàsmin yaj¤e yajamànàsuvasvendràya devebhyo juhutà haviþ svàhà deva dhàtaþ sudhàtàdyàsmin yaj¤e yajamànàyaidhãndràya devebhyo juhutà haviþ svàhà devà gràvàõo madhumatãm adyàsmin yaj¤e yajamànàya vàcaü vadatendràya devebhyo juhutà haviþ svàhà devy anumate 'nvadyemaü yaj¤aü yajamànàya manyasvendràya devebhyo juhutà haviþ svàhà devy adite svàdityàm adyàsmin yaj¤e yajamànàyàsuvasvendràya devebhyo juhutà haviþ svàhà devya àpo nannamyadhvam adyàsmin yaj¤e yajamànàyendràya devebhyo juhutà haviþ svàhà sadassadaþ prajàvàn çbhur juùàõa indràya devebhyo juhutà havis svàhà deva tvaùñaþ suretodhà adyàsmin yaj¤e yajamànàyaidhãndràya devebhyo juhutà haviþ svàhà àgneya ekakapàla à÷vino dvikapàlo vaiùõavas trikapàlaþ saumya÷ catuùkapàlaþ sàvitraþ pa¤cakapàlo dhàtraþ ùañkapàlo màråtaþ saptakapàlo bàrhaspatyo 'ùñàkapàlo maitro navakapàlo vàråõo da÷akapàla aindra ekàda÷akapàlo vai÷vadevo dvàda÷akapàlaþ trivçta pràtassavanaü pa¤cada÷aü màdhyandinaü savanaü saptada÷aü tçtãyasavanaü pa¤cada÷aü pràtassavanaü saptada÷aü màdhyandinaü savanam ekaviü÷aü tçtãyasavanaü sokthaü saptada÷aü pràtassavanam ekaviü÷aü màdhyandinaü savanaü triõavaü tçtãyasavanaü soktham ekaviü÷aü pràtassavanaü triõavaü màdhyandinaü savanaü trayastriü÷aü tçtãyasavanaü pratyavarohãõy ukthàni triõavaü prathamaü dve ekaviü÷e saùoóa÷ike pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhiþ vasiùñhaþ putrahato hãna ivàmanyata sa etam apa÷yat so 'graü paryaid yo hãna iva manyeta sa etena yajeta yat stomàt stomam abhisaükràmaty agràd evàgraü rohati vasiùñhasya janitre bhavataþ prajàtyai pratyavarohãõy uttamasyàhna ukthàni bhavanti pratiùñhityai trivçd agniùñomaþ pa¤cada÷a ukthaþ saptada÷a uktha ekaviü÷o 'tiràtro vi÷vàmitrasya sa¤jayaþ jahnuvçcãvanto ràùñra àhiüsanta sa vi÷vàmitro jàhnavo ràjaitam apa÷yat sa ràùñram abhavad aràùñram itare bhràtçvyavàn yajeta bhavaty àtmanà paràsya bhràtçvyo bhavati ya evaü veda jyotir và eùa vihçtaþ jyotiþ prajànàü bhavati ya evaü veda catuùñomo và eùa catuùpàdàþ pa÷avaþ pa÷uùv eva pratitiùñhati ekaviü÷aü stomà nàtiyanti pratiùñhà và ekaviü÷o 'ntata eva yaj¤asya pratitiùñhati dve trivçtã savane pa¤cada÷am ekaü dve pa¤cada÷e savane saptada÷am ekaü dve saptada÷e savane ekaviü÷am ekaü dve ekaviü÷e savane triõavam ekaü dve triõave savane trayastriü÷am ekaü pratyavarohãõy ukthàni triõavaü prathamaü dve ekaviü÷e saùoóa÷ike pa¤cada÷ã ràtris trivçt sandhiþ devà÷ ca và asurà÷ càspardhanta te na vyajayanta te 'bruvan vàco mithunena vijayàmahai yatare no vàco mithunaü na prativindàüs te parà bhavàn iti te devà eka ity abruvann ekety asurà vàco mithunaü pratyavindan dvàv iti devà abruvan dve ity asurà vàco mithunaü pratyavindanaüs traya iti devà abruvaüs tisra ity asurà vàco mithunaü pratyavindaü÷ catvàra iti devà abruvaü÷ catastra ity asurà vàco mithunaü pratyavindan pa¤ceti devà abruvan nàsurà avindaüs tato devà abhavan paràsuràþ bhavaty àtmanà paràsya bhràtçvyo bhavati ya evaü veda saüvatsaraü và eùàü tad vãryam annàdyam avç¤jata saüvatsaraü vãryam annàdyaü bhràtçvyasya vçïkte ya evaü veda pa¤caràtro và eùa pàïktaþ puråùaþ pàïktàþ pa÷avas tena puråùaü ca pa÷åü÷ càpnoti àstharir và eùa santato yaj¤o dvau dvau hi stomàv ahar vahato yaü kàmaü kàmayate tam etenàbhya÷nute yatra yatra hy asthåriõà kàmayate tat tad abhya÷nute abhyàsaïgyaþ pa¤càho bhavati santatyai pratyavarohãõy uttamasyàhna ukthàni bhavanti pratiùñhityai trivçd agniùñomaþ pa¤cada÷a ukthaþ saptada÷a ukthaþ pa¤cada÷a ukthaþ saptada÷o 'tiràtraþ pa¤ca÷àradãyo marutàü stomaþ yaþ kàmayeta bahu syàm iti sa etena yajeta maråto vai devànàü bhåyiùñhà bahur eva bhavati saptada÷aü stomà nàtiyanti prajàpatir vai saptada÷aþ prajàpatim evàpnoti agastyo vai marådbhya ukùõaþ praukùat tàn indràyàbadhnàt te vajram àdàyàbhyapatan sa etat kayà÷ubhãyam apa÷yat tenà÷amayat yat kayà÷ubhãyaü ÷asyate ÷àntyà eva saptada÷a pç÷nãn ukùõaþ pa¤cavarùàn saptada÷a pç÷nãs trivatsà apravãtàs tàn paryagnikçtàn prokùitànetarà labhante pretaràn sçjanti tataþ saüvatsare navanãtapç÷nãr aråõà ànayanti tàü÷ caivokùõas tàn paryagnikçtàn prokùitàn etarà labhante pretaràn sçjanti tataþ saüvatsare ràjãvà ànayanti tàü÷ caivokùõas tàn paryagnikçtàn prokùitàn etarà labhante pretaràn sçjanti tataþ saüvatsare pi÷aïgãr ànayanti tàü÷ caivokùõas tàn paryagnikçtàn prokùitàn etarà labhante pretaràn sçjanti tataþ saüvatsare sàraïgãr ànayanti tàü÷ caivokùõas tàn paryagnikçtàn pokùitàn etarà labhante pretaràn sçjanti tataþ saüvatsare somà bhavanti trãüs trãn anvaham àlabhante pa¤cottame 'hani ajo 'gnãùomãyaþ aindrà màråto ukùàõo màråtyo vatsataryaþ yadi rådro 'bhimanyotàgnaye rådravate puroóà÷am aùñàkapàlaü niråpyàthànyam àlabheta yadi saü÷ãryaita bhaumam ekakapàlaü niråpyàthànyam àlabheta yady avasãder nairçtaü caruü niråpyàthànyam àlabheta yady apsu mriyetàponaptrãyaü caruü niråpyàthànyam àlabheta yady andhasyàt sauryaü caruü niråpyàthànyam àlabheta yadi ÷lavaõo và kuño và syàd bàrhaspatyaü caruü nipyàthànyam àlabheta yadi palàyeta vàyavyaü caruü niråpyàthànyam àlabheta yadi pràsahàjayeyur indràya prasahvana ekàda÷akapàlaü niråpyàthànyam àlabheta yady anyena mçtyunà mriyeta pràjàpatyaü dvàda÷akapàlaü niråpyàthànyam àlabheta etena và ekayàvà gàndamo vetasvatãùñvà sarvàm çddhim àrdhnot sarvàm çddhim çdhnoti ya evaü veda jyotiùñomo 'gniùñomo gaur ukthyo mahàvrataü gaur ukthya àyur atiràtraþ saüvatsaro vai vrataü tasya vasanta çtur mukhaü grãùma÷ ca varùà÷ ca pakùau ÷aran madhyaü hemantaþ puccham tasmàc charadam oùadhayo 'bhisampacyante ÷arad dhi madhyaü saüvatsarasya akçtaü và ete kurvanti ye purà saüvatsaràt vratam upayanti etad vai vratam àptaü yat pa¤caràtre pa¤ca hy çtavaþ àptena vratena stute sarvam àyur eti ya evaü veda pçùñhayaþ ùaóahaþ çtavo na pratyatiùñhaüs ta etena pratyatiùñhan pratiùñhàkàmo yajeta praty eva tiùñhati ùaó và çtava çtuùv evaitena pratitiùñhati pçùñhayaþ ùaóaho bhavati pratyakùam çdhyai pratyakùaü hy etenartava àrdhnuvann çdhyà eva trivçd agniùñomaþ pa¤cada÷a ukthyaþ saptada÷a ukthyo jyotir gaur àyur atiràtraþ yaþ kàmayeta sarvam àyur iyàm iti sa etena yajeta yat tryahaþ purastàd bhavati trayaþ pràõàpànavyànàs ta eva tat saüdhãyante atha yat jyotir gaur àyur atiràtro bhavati pratiùñhityai abhyàsaïgyaþ pa¤càho vi÷vajid atiràtraþ anyasmai vai kàmàya sattram anyasmai yaj¤o na tatsatreõàpnoti yasmaikaü yaj¤o na tad yaj¤enàpnoti yasmaikaü sattram sattram iva và etad yad anulomaü pçùñhàni yad ekadhà pçùñhàni bhavanty ekadhaivàsmiüs tad ojo vãryaü dadhàti annaü pçùñhàny annàdyam evàsmin dadhàti pa÷avaþ pçùñhàni pa÷uùv eva pratitiùñhati abhyàsaïgyaþ pa¤càho bhavati santatyai vi÷vajid atiràtro bhavati vi÷vasyàbhijityai pçùñhayaþ ùaóaho mahàvratam atiràtraþ sapta çùaya etenàrdhnuvaüs tenarddhis tasmàd etena yajanta çddhyà eva sapta ÷irasi pràõàþ pràõà indriyàõãndriyàõy evaitenàpnoti sapta gràmyàþ pa÷avas tàn etenàpnoti vrataü saptamasyàhnaþ pçùñhaü bhavati tad dhy anàptam annaü vai vratam annàdyam evaitenàpnoti pçùñhayaþ ùaóaho bhavati pratyakùam çdhyai pratyakùaü hy etena sapta çùaya àrdhnuvann çdhyà eva pçùñhayaþ ùaóahaþ saptada÷aü mahàvratam atiràtraþ tasya trivçc chiraþ pa¤cada÷au pakùau saptada÷a àtmaikaviü÷aü puccham etena vai prajàpatiþ prajà asçjata pra prajayà pra pa÷ubhir jàyate ya evaü veda saptada÷o vai prajàpatir yat saptada÷aü vrataü bhavati prajàpatim evàpnoti yat trivçc chiro bhavati nava pràõàþ pràõeùv eva prati tiùñhati yat pa¤cada÷au pakùau savãvadhatvàya saptada÷a àtmà bhavati prajàpatir vai saptada÷aþ prajà patim evàpnoti ekaviü÷aü puccha bhavati pratiùñhityai pçùñhayaþ ùaóaha÷ chandomapavamànaü mahàvratam atiràtraþ pa÷ukàmo yajeta pa÷avo vai chandàmàþ yac chadomàþ pavamànà mahàvratasya bhavanti pa÷ånevàvaråndhe ubhaye stomà yugmanta÷ càyuja÷ ca tan mithunaü tasmàn mithunàt prajàyate abhyàsaïgyaþ pa¤càho 'tha trayastriü÷àm ahas tasya catustriü÷o 'gniùñomaþ saptada÷aü mahàvratam atiràtras tasya caturviü÷aü bahiùpavamànaü trivçc chiraþ pa¤cada÷au pakùau saptada÷a àtmaikaviü÷aü puccham etena vai jamadagniþ sarvàn poùàn apuùyat sarvàn evaitena poùàn puùyati yad abhyàsaïgyaþ pa¤càhaþ purastàd bhavati santatyà eva athaitat trayastriü÷am ahas trayastriü÷ad devatà devatà evàpnoti tasya catustriü÷o 'gniùñomaþ prajàpati÷ catustriü÷o devatànàü prajàpatim evàpnoti caturviü÷aü bahiùpavamànaü bhavati mahàvratasya caturviü÷atyakùarà gàyatrã prajananaü gàyatrã prajàtyai ubhaye stomà yugmanta÷ càyuja÷ ca tan mithunaü tasmàn mithunàt prajàyate yat trivçc chiro bhavati nava pràõàþ pràõeùv eva pratitiùñhati yat pa¤cada÷au pakùau savãvadhatvàya saptada÷a àtmà bhavati prajàpatir vai saptada÷aþ prajàpatim evàpnoty ekaviü÷aü pucchaü bhavati pratiùñhityai jyotiùñomo 'gniùñomo gaur ukthya àyur ukthyo 'bhijid agniùñomo vi÷vajid agniùñomaþ sarvajid agniùñomaþ sarvastomo 'tiràtraþ etena và indro 'ty ànyà devatà abhavad aty anyà prajà bhavati ya evaü veda yat jyotir gaur àyus tryahaþ purastàd bhavati praj¤àtàn stomànupaitãmàn eva lokàn eùv eva lokeùu pratitiùñhati athàbhijid abhijità vai devà imàn lokàn abhyajayan vi÷vajità vi÷vam ajayan sarvajità sarvam ajayan sarvastomàtiràtro bhavati sarvasyàptyai sarvasya jityai sarvam evaitenàpnoti sarvaü jayati catvàri trivçnty ahàny agniùñomamukhàni vi÷vajin mahàvrataü jyotiùñomo 'tiràtraþ etena vai prajàpatiþ puråùam asçjata sa sarvasyànnàdyasyàdhipatyam agacchat sarvasyànnàdyasyàdhipatyaü gacchati ya evaü veda ÷iro và agre sambhavataþ sambhavati caturdhà vihitaü vai ÷iraþ pràõa÷ cakùuþ ÷rotraü vàgàtmà vai pçùñhàni yat pçùñhàny upaiti ÷ira evàtmànam anusandadhàti etad vai puråùam akas tasmà annam eva vratam apidadhàti atha yat jyotiùñomo 'tiràtro bhavaty akëptasya këptyai pçùñhayaþ stomaþ ùaóaho vi÷vajid atiràtraþ anyasmai vai kàmàya sattram anyasmai yaj¤o na tat sattreõàpnoti yasmaikaü yaj¤o na tad yaj¤enàpnoti yasmaikaü sattraü sattram iva và etad yad anulomaü pçùñhàni yadaikadhà pçùñhàni bhavaty ekadhaivàsmiüs tejo vãryaü dadhàty annaü pçùñhàny annàdyam evàsmin dadhàti pa÷avaþ pçùñhàni pa÷uùv eva pratitiùñhati yad vai manuùyàõàü pratyakùaü taddevànàü parokùamatha yanma manuùyàõàü parokùaü taddevànàü pratyakùam etad vai parokùaü vrataü yad vi÷vajit pratyakùam evaitenànnàdyam avarundhe pçùñhayaþ ùaóaho mahàvrataü jyotiùñomo 'tiràtraþ etena vai devà devatvam agacchan devatvaü gacchati ya evaü veda etad vai vratam àptaü yad aùñaràtre 'gniùñomo hi vrataü sampadyate atha yat jyotiùñhomo 'tiràtro bhavaty akëptasya këptyai aùñaràtreõa vai devàþ sarvam à÷nuvata sarvam a÷nute ya evaü veda pçùñhayaþ ùaóaho jyotir gaur àyur atiràtro devà vai mçtyor abibhayus te prajàpatim upàdhàvaüs tebhya etena navaràtreõàmçtatvaü pràyacchat etad vàva manuùyasyàmçtatvaü yat sarvam àyur eti vasãyàn bhavati sarvam àyur eti vasãyàn bhavati ya evaü veda navaràtro và eùa nava pràõàþ pràõeùv eva pratitiùñhati pçùñhayaþ ùaóaho bhavati pratyakùam çddhayà atha yat jyotir gaur àyur atiràtro bhavati pratiùñhityai jyotiùñomo 'gniùñhomo gaur ukthya àyur ukthyo 'bhyàsaïgyaþ pa¤càho vi÷vajid atiràtraþ pa÷ukàmo yajeta yat jyotir gaur àyus tryahaþ purastàd bhavati praj¤àtàn stomànupaitãmàn eva lokàn eùv eva lokeùu pratitiùñhati atha yad abhyàsaïgyaþ pa¤càho madhyato bhavati pàïktaþ puråùaþ pàïktàþ pa÷avas tena puråùaü ca pa÷åü÷ càpnoti vi÷vajid atiràtro bhavati vi÷vasyàbhijityai trivçd agniùñomaþ pa¤cada÷a ukthyas trivçd agniùñomaþ saptada÷o 'gniùñoma ekaviü÷a ukthyaþ saptada÷o 'gniùñomas triõavo 'gniùñomas trayastriü÷a ukthyas triõavo 'gniùñomo vi÷vajid atiràtraþ indro 'suràn hatvàkàryaü cakçvàü amanyata taü devà etena stomenàyàjayan sa pàpmano nairda÷yam agacchat tasmàd iùuhato và daõóahato và da÷amãü nairda÷yaü gacchati da÷a da÷inã và eùà viràó annaü viràó annàdyam evàsmin dadhàti agniùñomena vai devà asuràn nigçhya madhyata ukthaiþ prajayà pa÷ubhiþ pràjàyantàgniùñomenaiva bhràtçvyaü nigçhya madhyata ukthyaiþ prajayà pa÷ubhiþ prajàyate trikakub và eùa yaj¤aþ trikakup samànànàü ca prajànàü ca bhavati ya evaü veda trayastrivçto 'gniùñomàs trayaþ pa¤cada÷a ukthyàs trayaþ saptada÷a ukthyà ekaviü÷o 'tiràtraþ kusuruvindada÷aràtraþ yaþ kàmayeta bahu syàm iti sa etena yajeta yad gaõa÷aþ stomo bahur eva bhavati saha trivçta saha pa¤cada÷àþ saha saptada÷àþ ekaviü÷o 'tiràtro bhavati pratiùñhityai jyotir và eùa vihçtaþ jyotiù prajànàü bhavati ya evaü veda catuùñomo và eùa catuùpàdàþ pa÷avaþ pa÷uùv eva pratitiùñhati ekaviü÷aü stomà nàtiyanti pratiùñhà và ekaviü÷aþ praty eva tiùñhati etena vai kusuråvinda auddàlakir iùñvà bhåmànam à÷nuta bhåmànam a÷nute ya evaü veda abhyàsaïgyaþ pa¤càha÷ catvàra÷ chandomaþ vi÷vajid atiràtraþ pa÷ukàmo yajeta yad abhyàsaïgyaþ pa¤càhaþ purastàd bhavati pàïktaþ puruùaþ pàïktàþ pa÷avas tena puråùaü ca pa÷åü÷ càpnoti chandomà madhyato bhavanti pa÷avo vai chandomàþ pa÷ånàm avarudhyai vi÷vajid atiràtro bhavati vi÷vasyàbhijityai triùñomo 'gniùñomo jyotir ukthyas triùñomo 'gniùñomo gaurukthyo 'bhijid agniùñomo gaur ukthyo vi÷vajid agniùñoma àyur ukthyo vi÷vajid agniùñomasya sarvastomo 'tiràtraþ devà và asurair hanyamànàs te prajàpatim upàdhàvaüs tebhya etàü devapuraü pràyacchat tàü pràvi÷an abhicàryamàõaü yàjayed etàm eva devapuraü pravi÷aty asçtyai abhyàsaïgyaþ ùaóahas traya÷ chandomà÷ catuùñomo 'gniùñomo vi÷vajid atiràtraþ svàràjyo và eùa yaj¤aþ svàràjyaü gacchati ya evaü veda prajàpatir hi svàràjyaü parameùñhã svàràjyam parameùñhitàü gacchati ya evaü veda ubhe bçhadrathantare bhavatas tad dhi svàràjyam ayutaü dakùiõàs tad dhi svàràjyaü ùaóviü÷astomo bhavati sa hi svàràjyaü catuùñomastomaþ sa hy anto 'nte ÷riyà gacchati ya evaü veda etena vai kùema dhçtvà pauõóarãkaü iùñvà sudàmnas tãra uttare sarvàm çddhim àrdhnot sarvàmçddhim çdhnoti ya evaü veda atiràtraþ pçùñhayaþ ùaóahaþ sarvastomo 'tiràtra÷ catvàra÷ chandomà atiràtraþ eùa và àpto dvàda÷àho yat trayoda÷aràtraþ samàno hy eùa yat prayaõãya÷ codayanãya÷ càtiràtrau kàmaü kàmayante tam etàbhir abhya÷nuvate gçhapates tu vàg upadàsukà bhavati tad yan madhye sarvastomo 'tiràtro bhavati tena gçhapater vàg anupadàsukà bhavati età và aryalagçhapataya àråõihotàraþ subhagàsåpayanti te sarvàm çddhim àrdhnuvan sarvàm çddhim çdhnuvanti ya età upayanti atiràtro dvàda÷àhasya da÷àhàni mahàvrataü càtiràtra÷ ca vàg và eùà pratàyate yad eùa dvàda÷àhas tàü vicchindyur yan madhye 'tiràtraü kuryuþ yad upariùñàd vratam upayanti na vàcaü vicchindanty àpnuvanti trayoda÷aü màsam età vai pratiùñhitàs trayoda÷a ràtrayaþ pratitiùñhanti ya età upayanti atiràtraþ pçùñhayaþ ùaóahaþ pçùñhayaþ ùaóahas trayastriü÷àrambhaõo 'tiràtraþ kàmasanayo và età ràtrayaþ viràóh óhi da÷àtmaikàda÷ã prajà dvàda÷ã pa÷avas trayoda÷ã kàmàya caturda÷ã sarvàn evaitàbhiþ kàmàn avaråndhate età vàva bradhnasya viùñapo yad etau trayastriü÷au madhyataþ saüdhãyete tena bradhnasya viùñapaü rohanti dviþ pçùñhàny upayanty abhipårvam evaitàbhir annàdyaü dadhate atiràtro jyotir gaur àyus tryahaþ pçùñhya ùaóaha àyur gaur jyotir atiràtraþ yàüs talpe vodake và vivàhe và mãmàüseraüs ta età upeyuþ yat jyotir gaur àyus tryahaþ praj¤àtàü stomàn upayanti imàn eva lokàn eùv eva lokeùu pratitiùñhànti atha yat pçùñhayaþ ùaóaho madhyato bhavaty eùu vàva devatalpo devatalpam eva tad àrohanti talpyà bhavanti pravasãyasas talpam àpnuvanti atha yad àyur gaur jyotir atiràtro yeneto yanti tena punar àyanti atiràtro gau÷ càyu÷ ca dve ahanã dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ yad gau÷ càyu÷ ca dve ahanã bhavato mithunau stomàv upayanti prajàtyai atha yàni dvàda÷àhasya da÷àhàni vàcam avicchinnàm upayanti prajananàya età vai pratiùñhità÷ caturda÷a ràtrayaþ pratitiùñhanti ya età upayanti atiràtraþ pçùñhayaþ ùaóaho mahàvrataü pçùñhayaþ ùaóahas trayastriü÷àrambhaõo 'tiràtraþ etàbhir vai devà devatvam agacchan devatvaü gacchanti ya età upayanti etad vai devànàü sattraü tad adyàpi devàþ sattram àsate paurõamàsy atiràtro 'tha yàni ùaó ahàni sa pçùñhayaþ ùaóaha ekàùñakà mahàvratam atha yàni ùaó ahàni sa pçùñhayaþ ùaóaho 'màvàsyàtiràtraþ tasmàt tarhi manuùyàõàü na suto devànàü hi tarhi sutaþ pratyakùam evaitàbhir devatà abhyàrohanti pratinodàt tu bhayyam itaram anupakùo dãkùerann apratinodàya atiràtras trivçd agniùñud agniùñomo jyotir gaur àyus tryahaþ pçùñhayaþ ùaóaha àyur gaur jyotir atiràtraþ kùatraü và età ràtrayo 'bhinirvadanti brahmavarcasakàmà upeyuþ yat trivçd agniùñud agniùñomo bhavati brahma tad ya÷asàrdhayati brahma vai trivçt yat jyotir gaur àyus tryahaþ praj¤àtàn stomàn upayantãmàn eva lokàn eùv eva lokeùu pratitiùñhanty atha yat pçùñhayaþ ùaóaho madhyato bhavaty annaü vai pçùñàny annam eva tan madhyato dhãyate tasmàn madhye sad annaü dhinoty atha yad àyur gaur jyotir atiràtro yeneto yanti tena punar àyanti trivçd agniùñud agniùñomo jyotir gaur àyus tryaho dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ anyasmai vai kàmàya sattram anyasmai yaj¤o na tat sattreõàpnoti yasmaikaü yaj¤o na tad yaj¤enàpnoti yasmaikaü sattram yad anyato 'tiràtràs tena yaj¤o 'tha yàni dvàda÷àhasya da÷àhàni tena sattram ubhàv evaitàbhiþ kàmàv avaråndhate atiràtro jyotir gaur àyus tryaho dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ prajàkàmà upeyuþ etàbhir vai prajàpatiþ prajà asçjata pra prajayà pra pa÷ubhir jàyante ya età upayanti yat jyotir gaur àyus tryahaþ prajàtàn stomàn upayantãmàn eva lokàn eùv eva lokeùu pratitiùñhanti atha yàni dvàda÷àhasya da÷àhàni vàcam avicchinnàm upayanti prajananàya età vai pratiùñhitàþ pa¤cada÷a ràtrayaþ pratitiùñhanti ya età upayanti età eva samahàvratàþ etàbhir và indraþ paramàü vijitiü vyajayata paramàm evaitàbhir vijitiü vijayante pa¤cada÷o vai vajro na và agçhãtena vajreõa vãryaü karoti yà ùoóa÷y àrambhaõam eva tad gçhãtena vajreõa vãryaü karoti atiràtro jyotir gaur àyur gaur àyuþ pa¤càho dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ etàbhir vai prajàpatir anantàü ÷riyam ajayad anantà và età yat pa¤càhavidhàþ yat pa¤càho 'nantàd eva prajàyante atha yàni dvàda÷àhasya da÷àhàni vàcam avicchinnàm upayanti prajananàya età vai pratiùñhitàþ saptada÷a ràtrayaþ pratitiùñhanti ya età upayanti atiràtro 'bhiplavaþ ùaóaho dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ devà vai mçtyor abibhayus te prajàpatim upàdhàvaüs tebhya etenàùñàda÷aràtreõàmçtatvaü pràyacchat etad vàva manuùyasyàmçtatvaü yat sarvam àyur eti vasãyàn bhavati sarvam àyur yanti vasãyàüso bhavanti ya età upayanti dvir và età nava nava pràõà abhipårvam evaitàbhir àyur dadhate età eva samahàvratàþ etàbhir vai vàyur àraõyànàü pa÷unàm àdhipatyaü gacchanti ya età upayanti mçgasatraü và etat etàbhir và àraõyàþ pa÷avo nàkçtàþ prajàyante anàkçtam eùàü prajàyate ya età upayanti atriràtro 'bhiplavaþ ùaóaho 'bhijic ca vi÷vajic ca dve ahanã dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ puråùakàmà upeyur etàbhir vai prajàpatiþ puråùam asçjata sa sarvasyànnàdyasyàdhipatyam agacchat sarvasyànnàdyasyàdhipatyaü gacchanti ya età upayanti puråùasatraü và etat viü÷o vai puråùo da÷a hi hastyà aïgulyo da÷a pàdyàþ yad età viü÷atã ràtrayo bhavanty eùv evaitàbhir lokeùu puråùaü pratiùñhàpayanti età vai pratiùñhità viü÷atã ràtrayaþ pratitiùñhanti ya età upayanti atiràtro 'bhiplavaþ ùaóaho 'tiràtro 'bhiplavaþ ùaóaho 'bhiplavaþ ùaóaho 'tiràtraþ pa÷ukàmà upeyuþ etàbhir và àdityàþ sapta gràmyàn pa÷ån udasçjanta pa÷ån evaitàbhir utsçjanti (utsçjante) trir vai sapta saptàdityàþ pa÷ava àdityàþ àdityà asmiül loke çddhà àdityà amuùmin pa÷avo 'smin çtavo 'muùmin ubhayor anayor lokayor çdhnuvanti devaloke ca manuùyaloke ca ya età upayanti atiràtraþ pçùñhayaþ ùaóahas trayaþ svarasàmàno divàkãrtyam ahas trayaþ svarasàmànaþ pçùñhayaþ ùaóahas trayastriü÷àrambhaõo 'tiràtro brahmavarcasakàmà upeyuþ svarbhànur và àsuraþ såryaü tamasàvidhyat tasmai devàþ pràya÷cittim aicchaüs ta età avindaüs tàbhir asmàt tamo 'pàghnan apa tamo ghnate ya età upayanti saumàpauùaü pa÷um upàlabhyam àlabheran somo vai bràhmaõaþ pa÷avaþ påùà svàm eva tad devatàü pa÷ubhir baühayante tvacam evàkrata manor çcaþ sàmidhenyo bhavanti manur vai yat kiü càvadat tad bheùajaü bheùajatàyai naidàdhãya upeyuþ tad dhy eùa prati tejiùñhaü tapati kilàsatvàt tu bhayam ati hy ebhyo 'pahanti età và ugradevo ràjanir upait sa kilàso 'bhavat akilàso bhavati ya evaü vidvànetà upaiti atiràtro jyotir gaur àyus tryaho 'bhiplavaþ ùaóaho dvàda÷àhasya da÷àhàni mahàvrataü càtiràtra÷ cànnàdyakàmà upeyuþ pa¤cartavo dvàda÷a màsàs traya ime lokà asàv àditya ekaviü÷o 'nnaü dvàviü÷am ebhyo lokebhyaþ saüvatsaràd amuùmàd àdityàd annàdyam avarundhate ya età upayanti atiràtro jyotir gaur àyur gaur àyuþ pa¤càho 'bhiplavaþ ùaóaho dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ pratiùñhàkàmà upeyuþ etàbhir vai prajàpatir eùu lokeùu pratyatiùñhat yad etàs trayoviü÷atã ràtrayo bhavanti traya ime lokà eùv evaitàbhir lokeùu pratitiùñhanti età vai pratiùñhitàs trayoviü÷atã ràtrayaþ pratitiùñhanti ya età upayanti atiràtraþ pçùñhayaþ stomaþ ùaóahas trayastriü÷am ahar aniruktam upahavyasya tantre këpta tasya kaõvarathantaraü madhyandine 'tha trayastriü÷a niruktaü triõavaü dve ekaviü÷e triõavaü trayastriü÷am ahar niruktaü trayastriü÷am ahar aniruktam pçùñhayaþ stomaþ ùaóahaþ pratyaï trivçd ahar aniruktaü jyotiùñomo 'gniùñomo 'tiràtraþ etàbhir vai devàþ svarge loke samasãdan svarge loke sãdàmety etàþ età vàva bradhnasya viùñapo yad ete trayastiü÷à madhyataþ saüdhãyante tena bradhnasya viùñapaü rohanti madhyataþ pçùñhàny upayanty annaü vai pçùñhàny annam eva tan madhyato dhãyate tasmàn madhye sad annaü dhinoti saptàhà và ete ato vai prajàþ prajàyante pra prajayà pra pa÷ubhirjàyante ya età upayanti apa÷avyaü và etat sattraü yad acchandomaü yat saptàhàs tena chandomavatyas tena pa÷avyàþ trayastriü÷as trayastriü÷am anveti trivçt trivçtam agràd agraü rohanti yat trayastriü÷as trayastriü÷am anveti pràõàt pràõeùu pratitiùñhanti yat trivçt trivçtam vilomàno và età ràtrayo yat jyotir agniùñoma utthànãyam ahar bhavaty akëptasya këptyai atiràtro dvàv abhiplavau ùaóahau dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ prajàkàmà và pa÷ukàmà vopeyuþ këptàdvai yoneþ prajàþ pa÷avaþ prajàyante yat këptau ùaóahàv upayanti këptàdeva yoneþ prajayà pa÷ubhiþ prajàyante atha yàni dvàda÷àhasya da÷àhàni vàcam avicchinnàm upayanti prajananàya età vai pratiùñhità÷ caturviü÷atã ràtrayaþ pratitiùñhanti ya età upayanti età eva samahàvratàþ etàbhir vai prajàpatiþ sarvam annàdyam avàråndha caturviü÷atiþ saüvatsarasyàrdhamàsàþ saüvatsaraþ pa¤caviü÷o 'nnaü vrataü saüvatsaràd etàbhir annàdyam avaråndhate ya età upayanti atiràtro gau÷ càyu÷ ca dve ahanã dvàv abhiplavau ùaóàhau dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ çtavo na pratyatiùñhaüs ta etàbhiþ pratyatiùñhan pratiùñhàkàmà upeyuþ praty eva tiùñhanti ùaó và çtava çtuùv evaitàbhiþ pratitiùñhanti yad gau÷ càyu÷ ca dve ahanã bhavato mithunau stomàv upayanti prajàtyai yat këptau ùaóahàv upayanti këptyà eva atha yàni dvàda÷àhasya da÷àhàni vàcam avicchinnàm upayanti prajananàya età vai pratiùñhità ùaóviü÷atã ràtrayaþ pratitiùñhanti ya età upayanti atiràtro jyotir gaur àyus tryaho dvàv abhiplavau ùaóahau dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtra çddhikàmà upeyuþ etàbhir vai nakùatràõi sarvàmçddhim àrdhnuvan sarvàm çddhim çdhnuvanti ya età upayanti yad età saptaviü÷atã ràtrayo bhavanti saptaviü÷atir nakùatràõi nakùatrasammità và età ràtrayo nakùatràõàm evardhim çdhnuvanti età eva samahàvratàþ pa÷ukàmà upeyur yad età aùñàviü÷atã ràtrayo bhavanty aùñà÷aphàþ pa÷avaþ ÷apha÷a evaitàbhiþ pa÷ån avaråndhate atiràtro jyotir gaur àyur gaur àyuþ pa¤càho dvàv abhiplavau ùaóahau dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ etàbhir vai prajàpatir anantàü ÷riyam ajayat anantà và età yà ekayànatriü÷ann eti vai vàco 'nantam yad età ekayànatriü÷ad ràtrayo bhavanty anantàm evaitàbhiþ ÷riyaü jayanti atiràtras trayo 'bhiplavàþ ùaóahà dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtro 'nnàdyakàmà upeyuþ parokùam anyàni sattràõi viràjaü sampadyante pratyakùam età viràjaü sampannàþ pratyakùam etàbhir annàdyam avaråndhate ya età upayanti età eva samahàvratà etàbhir vai prajàpatir abhipårvam annàdyam avàråndha annaü viràó annaü vratam abhipårvam evaitàbhir annàdyam avaråndhate atiràtro gau÷ càyu÷ ca dve ahanã trayo 'bhiplavàþ ùaóahà dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ pa÷ukàmà upeyuþ anuùñub và età ràtrayaþ dvàtriü÷ad akùarànuùñup vàg anuùñup catuùpàdàþ pa÷avaþ vàcà pa÷ån dàdhàra etàbhã ràtrãbhiþ tasmàt te vàcà siddhà vàcàhåtà à yanti atiràtras trayaþ pa¤càhà vi÷vajid atiràtra ekaþ pa¤càho dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ prajàpatiþ prajà asçjata tà na pratyatiùñhaüs tà etàbhiþ pratyatiùñhann ime lokà na pratyatiùñhaüs ta etàbhiþ pratyatiùñhan pratyatiùñhan pratiùñhàkàmà upeyuþ praty eva tiùñhanti aråpeõa và etàþ saråpà aråpeõa prajàþ saråpà aråpeõeme lokàþ saråpà yad rathantarasya lokaü bçhad àpadyate bçhato rathantaram aråpeõaivaibhyas tat saråpaü prajanayanti lupyate và etat ùaùñham ahar yat pa¤càhàn upayanti nartavaþ kalpanteþ yat pçùñhayaþ ùaóahas tena ùaùñham ahar na lupyate tenartavaþ kalpante atha yàni dvàda÷àhasya da÷àhàni tena pa¤càhebhyo na yanti ådhar và antarikùaü stanàv abhito 'nena và eùa devebhyo dugdhe 'munà prajàbhyaþ idaü và antarikùaü viyad imau stanàv abhitaþ tad abhyanåktà triü÷ati trayaþ paro ye devà barhir àsata vyann aha dvità taneti ådhar vai madhyamo 'tiràtraþ stanàv abhitaþ yad eùo 'natiràtraþ syàd ådhaþ pratiharet tasmàd atiràtraþ kàrya ådhaso 'pratihàràya trayastriü÷ad devatà etàbhir àrdhnuvaüs tenardhis tasmàd etàbhir yajanta çdhyà eva nànà brahmasàmàny upayanty ahnà nànà vãryatàyai nànaiva vãryàõy avaråndhate atiràtro 'bhiplavaþ ùaóaho 'tiràtro 'bhiplavaþ ùaóaho 'tiràtro 'bhiplavaþ ùaóaho dvàda÷àhasya da÷àhàni mahàvrataü càtirà÷ ca àdityà÷ càïgirasa÷ caitat sattraü samadadhatàdityànàm ekaviü÷atir aïgirasàü dvàda÷àha àdityà asmiül loka çddhà àdityà amuùminn aïgiraso 'sminn aïgiraso 'muùmin dvayaü sattraü yàvad dvayena sattreõardhnuvanti tàvaty etàsàm çddhiþ atiràtras trayaþ pa¤càhà vi÷vajid atiràtras trayaþ pa¤càhà atiràtraþ apa÷avyaü và etat sattraü yad acchandomaü yadvi÷vajiti chandomàn upayanti tena chandomavatyas tena pa÷avyàþ pakùiõyo và età ràtrayo yaü kàmaü kàmayante tam etàbhir abhya÷nuvate yatra yatra hi pakùã kàmayate tat tad abhya÷nute trivçtà prayanti trivçtodyanti pràõà vai trivçt stomànàü pràõair eva prayanti pràõeùu pratitiùñhanti atiràtro jyotir gaur àyus tryahas trayo 'bhiplavàþ ùaóahà dvàda÷àhasya da÷àhàni mahàvrataü càtiràtra÷ cardhikàmà upeyuþ etàbhir vai prajàpatiþ sarvàm çddhim àrdhnot sarvàm çddhim çdhnuvanti ya età upayanti yad età÷ catustriü÷ad ràtrayo bhavanti trayastriü÷ad devatàþ prajàpati÷ catustriü÷o devatànàü prajàpater evardhim çdhnuvanti atiràtro jyotir gaur àyuþ pa¤càhas trayo 'bhiplavàþ ùaóahà dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ pa÷ukàmà upeyuþ yad etàþ pa¤càtriü÷ad ràtrayo bhavanti pàïktàþ pa÷avaþ pa÷ån evaitàbhir avarundhate atiràtra÷ catvàro 'bhiplavàþ ùaóahà dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ pa÷ukàmà upeyuþ etàbhir vai devà àdityam astabhnuvann àdityalokaü jayanti ya età upayanti bçhatã và età ràtrayaþ svàràjyaü chandasàü bçhatã yo vai pa÷ånàü bhåmànaü gacchati sa svàràjyaü gacchati pra svàràjyam àpnuvanti ya età upayanti età eva samahàvratàþ etàbhir vai prajàpatir ubhau kàmàv avàråndhànnaü vrataü pa÷avo bçhaty ubhàv evaitàbhiþ kàmàv avaråndhate atiràtro gau÷ càyu÷ ca dve ahanã catvàro 'bhiplavàþ ùaóahà dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ pa÷ukàmà upeyuþ spaùño 'rthaþ yad età aùñàtriü÷ad ràtrayo bhavanty aùñà÷aphàþ pa÷avaþ ÷apha÷a evaitàbhiþ pa÷un avaråndhate atiràtro jyotir gaur àyus tryaha÷ catvàro 'bhiplavàþ ùaóahà dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ etàbhir vai prajàpatir anantà ÷riyam ajayad anantà và età yà ekayànacatvàriü÷an neti vai vàco 'nantam yad età ekayànacatvàriü÷ad ràtrayo bhavanty anantàm evaitàbhiþ ÷riyaü jayanti età eva samahàvratàþ sarvà và età viràjo da÷inã prathamà viü÷inã dvitãyà triü÷inã tçtãyaiùà vai paramà viràñ yac catvàriü÷ad ràtrayaþ païktir vai paramà viràñ paramàyàm eva viràji pratitiùñhanti atiràtras trãõi trivçnty ahàny agniùñomamukhàny atiràtro da÷a pa¤cada÷à ukthyàþ ùoóa÷imad da÷amam ahar atiràtro dvàda÷a saptada÷à ukthyà atiràtraþ pçùñhayaþ ùaóaho 'tiràtro dvàda÷aikaviü÷à ukthyà atiràtraþ prajàpatiþ prajà asçjata tà avidhçtà asa¤jànànà anyonyàm àdaüs tena prajàpatir a÷ocat sa età apa÷yat tato và idaü vyàvartata gàvo 'bhavann a÷và a÷vàþ puråùàþ puråùà mçgà mçgàþ vi pàpmanà vartante ya età upayanti yad atiràtrà antarà vidhçtyai tasmàn netara itarasmin reto dadhàti yat pçùñhyàþ stomàþ sa sçùñàs tasmàd ajàvayaþ pa÷ånàü saha caranti tasmàd u gardabho vaóavàyà reto dadhàti apa÷avyaü và etat sattraü yad acchandomaü yat sandhiùàmasu chandàüsy upayanti tena chandomavatyas tena pa÷avyàþ gàyatrãùu jaràbodhãyam uùõikùu ÷rudhyam anuùñupsu nànadaü bçhatãùu rathantaraü païktiùu ràyovàjãyaü triùñupsv au÷anaü jagatãùu kàvam årdhvàni chandàüsy upayanty anapabhraü÷àya pràõo vai svaro yat svaràv antato bhavatas tasmàt dvàv antataþ pràõau atiràtrau dvàv abhiplavau ùaóahau gau÷ càyu÷ càtiràtrau dvàv abhiplavau ùaóahàv abhijic ca vi÷vajic catiràtràv eko 'bhiplavaþ ùaóahaþ sarvastoma÷ ca nava saptada÷a÷ càtiràtro dvàda÷àhasya da÷àhàni mahàvrataü càtiràtra÷ ca àdityànàü yamàtiràtràþ yamevaiùà ÷rãr bhavati ya età upayanti etàbhir và àdityà dvandvam àrdhnuvan mitra÷ ca varåõa÷ ca dhàtà càryamà càü÷a÷ ca bhaga÷ cendra÷ ca vivasvà÷ caitàsàm eva devatànàm çddhim çdhnuvanti ya età upayanti tad abhyanåktà aùñau putràso aditer ye jàtàs tanvaü pari devà upaprait saptabhiþ parà màrtàõóam àsyad iti àdityà asmiül loka çddhà àdityà amuùminn ubhayor anayor lokayor çdhnuvanti devaloke ca manuùyaloke ca ya età upayanti atiràtra÷ catvàro 'bhiplavàþ ùaóahàþ sarvastomo 'tiràtro dvàv abhiplavau ùaóahau dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ prajàpatiþ prajà asçjata sa råkùo 'bhavat taü råkùaü nàjanan sa à càïktàbhi càïkta ya àtmànaü neva jànãraüs ta età upeyur yadà cà¤jate 'bhi cà¤jate ÷ubham evàtman dadhate jànanty enàn gauggulavena pràtassavane saugandhikena màdhyandine savane paitudàraveõa tçtãyasavane agnir vai devànàü hautram upaiùya¤ charãram adhånuta tasya yanmàü samàsãt tad guggulv abhavadyat snàva tat sugandhitejanaü yad asthi tat potudàrv etàni vai devasurabhãõi devasurabhibhir eva tad abhya¤jate atiràtra÷ caturviü÷aü pràyaõãyam ahas trayo 'bhiplavàþ ùaóahà abhijit trayaþ svarasàmàno divàkãrtyam ahas trayaþ svarasàmàno vi÷vajid eko 'bhiplavaþ ùaóaha àyu÷ ca gau÷ ca dve àhanã dvàda÷àhasya da÷àhàni mahàvrataü càtiràtra÷ ca saüvatsarasam mità yàvatã saüvatsarasyarddhis tàvaty etàsàm çddhiþ tad àhur yac caturviü÷am ahaþ prayaõãyaü kuryuþ saüvatsaram àrabhya na samàpayeyur iti trivçd eva kàryaü pràõà vai trivçt pràõàn evopayanti atho khalv àhu÷ caturviü÷am eva kàryaü samçdhyai athaite svarasàmànaþ ÷iro vai divàkãrtyaü pràõàþ svarasàmàno yad divàkãrtyam abhitaþ svarasàmàno bhavanti ÷irasyeva tat pràõà dhãyante atha yàvantyau pràõau tau vi÷vajid abhijitàv athaite goàyuùã mithunau stomàv upayanti prajàtyai athaitàni dvàda÷àhasya da÷àhàni vàcam avicchinnàm upayanti prajananàya athaitad vratam annaü vai vrata na và anyatra mukhàd annaü dhinoti yad upariùñàd vratam upayanti mukhata eva tad annàdyaü dhãyate tasmàn mukhe sad annaü dhinoti athaitau pràyaõãyodayanãyàv atiràtrau yenaiva pràõena prayanti tam abhyudhanti atiràtro nava trivçnty ahàny agniùñomamukhaù ùaóaho 'tha yàni trãõy ahàny agniùñomàv abhita ukthyaü madhyato nava pa¤cada÷àny ahàny agniùñomam ukhaþ ùaóaho 'tha yàni trãõy ahàny agniùñomàv abhita ukthyaü madhyato nava saptada÷àny ahàny agniùñomamukhaþ ùaóaho 'tha yàni trãõy ahàny agniùñomàv abhita ukthyaü madhyato navaikaviü÷àny ahàny agniùñomamukhaþ ùaóaho 'tha yàni trãõy ahàny agniùñomàv abhita ukthyaü madhyato dvàda÷àhasya da÷àhàni mahàvrataü càtiràtra÷ ca etàbhir vai savità sarvasya prasavam agacchat sarvasya prasavaü gacchanti ya età upayanti yad gaõa÷aþ stomà bahava eva bhavanti saha trivçtaþ saha pa¤cada÷àþ saha saptada÷àþ sahaikaviü÷àþ savitur và etàþ kakubhaþ kakubhaþ samànànàü ca prajànàü ca bhavanti ya età upayanti atiràtra÷ catvàro 'bhiplavàþ ùaóahà mahàvrataü dvàv abhiplavau ùaóahau dvàda÷àhasya da÷àhàny atiràtraþ çtavo na pratyatiùñhaüs ta etàbhiþ pratyatiùñhan pratiùñhàkàmà upeyuþ praty eva tiùñhanti ùaó và çtava çtuùv evaitàbhiþ pratitiùñhanti yat këptàn ùaóahàn upayanti këptyà eva athaitad vratam annaü vai vrataü na và anyatra madhyàd annaü dhinoti yad vrataü madhyata upayanti madhyata eva tad annàdyaü dhãyate tasmàn madhye sad annaü dhinoti yat këptau ùaóahàv upayanti këptyà eva athaitàni dvàda÷àhasya da÷àhàni vàcam avicchinnàm upayanti prajananàyàthaitau pràyaõãyodayanãyàv atiràtrau yenaiva pràõena prayanti tam abhyudyanti atiràtraþ ùaóabhiplavàþ ùaóahà dvàda÷àhasya da÷àhàni mahàvrataü càtiràtra÷ ca etàbhir và indràgnã atyanyà devatà abhavatàm atyanyàþ prajà bhavanti ya età upayanti indràgnã vai devànàm ojiùñhà ojiùñhà bhavanti ya età upayanti yat këptàn ùaóahàn upayanti këptyà evàthaitàni dvàda÷àhasya da÷àhàni vàcam avicchinnàm upayanti prajananàyàthaitad vratam athaitau pràyaõãyodayanãyàv atiràtrau yenaiva pràõena prayanti tam abhyudhanti atiràtra÷ caturviü÷aü pràyaõãyam ahas trayo 'bhiplavàþ ùaóahàþ pçùñhyaþ ùaóaho 'bhijit trayassvarasàmàno divàkãrtyam ahas trayaþ svarasàmàno vi÷vajit pçùñhyaþ ùaóahas trayastriü÷àrambhaõa eko 'bhiplavaþ ùaóaha àyu÷ ca gau÷ ca dve ahanã dvàda÷àhasya da÷àhàni mahàvrata÷ càtiràtra÷ ca tad etad ekaùaùñiràtraü daivànàü vràtyànàm daivà vai vràtyàþ sattram àsata budhena sthapatinà te ha và aniryàcya varuõaü ràjànaü devayajanaü didãkùus tàn ha và varåõo ràjànu vyàjahàràntar emi vo yaj¤iyàd bhàgadheyàn na devayànaü panthànaü praj¤àsyatheti tasmàt tebhyo na havir gçhõanti na graham atha ha vai tarhi nauùadhãùu paya àsãn na kùãre sarpir na màüse medo na tvaci lomàni na vanaspatiùu palà÷àni tad yata etad ekaùaùñiràtraü daivà vràtyà upàyaüs tato vai tàni bhutàny etair vãryaiþ samasçjyanta tejasvanty evàsan payasvanti tad eùa ÷loko 'bhyanåcyate kim akarteti yat putràn muhur daivàü apçcchata mahã budhasyàsãd dãkùà sa kùãre sarpir àharat mahãü dãkùàü saumàyano budho yad udayacchadanandat sarvam àpnon manmàüse medo 'dhà iti daridrà àsan pa÷avaþ kç÷àþ santo vyasthakàþ saumàyanasya dãkùàyàü samasçjyanta medaseti tad ya etad ekaùaùñiràtram upeyus te devayajanam adhyavasàya gàrhapatya àhutiü juhayur deva varuõa devayajanaü no dehi svàheti te datte devajane yajante te sarvàm çddhim àrdhnuvan sarvàm çddhim çdhnuvanti ya etad upayanti atiràtro jyotir gaur àyus tryaha÷ caturda÷àbhiplavàþ ùaóahà dvàda÷àhasya da÷àhàni mahàvrataü càtiràtra÷ ca devà vai mçtyor abibhayus te prajàpatim upàdhàvaüs tebhya etena ÷ataràtreõàmçtatvaü pràyacchad etad vàva manuùyasyàmçtatvaü yat sarvam àyur eti vasãyàn bhavati sarvam àyur yanti vasãyàüso bhavanti ya etad upayanti abhiprayàyam abhiùuõvanty abhikràntyai samànatràbhiùuõvanti pratiùñhityai atiràtra÷ caturviü÷aü pràyaõãyam aha÷ catvàro 'bhiplavàþ ùaóahàþ pçùñhyaþ ùaóahaþ sa màsaþ sa dvitãyaþ sa tçtãyaþ sa caturthaþ sa pa¤camas trayo 'bhiplavàþ ùaóahàþ pçùñhyaþ ùaóaho 'bhijit trayaþ svarasàmàno divàkãrtyam ahas trayaþ svarasàmàno vi÷vajit pçùñhyaþ ùaóahas trayastriü÷àrambhaõas trayo 'bhiplavàþ ùaóahàþ pçùñhyaþ ùaóahas trayastriü÷àrambhaõa÷ catvàro 'bhiplavàþ ùaóahàþ sa màsaþ sa dvitãyaþ sa tçtãyaþ sa caturthas trayo 'bhiplavàþ ùaóahà àyu÷ ca gau÷ ca dve ahanã dvàda÷àhasya da÷àhàni mahàvra¤càtiràtra÷ ca saüvatsarabràhmaõaü bràhmaõam atiràtra÷ caturviü÷aü pràyaõãyam ahar dvau trivçt pa¤cada÷au ùaóahau pçùñhyaþ ùaóaho dvau trivçt pa¤cada÷au ùaóahau sa màsaþ sa dvitãyaþ sa tçtãyaþ sa caturthaþ sa pa¤camas trayas trivçt pa¤cada÷àþ ùaóahàþ pçùñhyaþ ùaóahas trivçd bçhaspatistomas trayaþ svarasàmàno divàkãrtyam ahas trayaþ svarasàmànaþ pa¤cada÷a indrastoma ukthyaþ pçùñyaþ ùaóahas trayastriü÷àrambhaõa ekaþ pa¤cada÷as trivçt ùaóaho dvàda÷àhasya da÷àhàni vyåóhà agniùñomàs trivçta udbhic ca balabhic ca dve ahanã dvau pa¤cada÷atrivçtau ùaóahau pçùñhyaþ ùaóaho dvau pa¤cada÷atribçtau ùaóahau sa màsaþ sa dvitãyaþ sa tçtãyaþ sa caturthaþ pa¤cada÷atrivçt ùaóahaþ pçùñhyaþ ùaóahaþ pa¤cada÷atrivçt ùaóaho gau÷ càyu÷ ca dve ahanã chandomada÷àho 'ùñàcatvàriü÷aü prathamam ahar atha catu÷catvàriü÷aü catvàriü÷aü ùañtriü÷aü dvàtriü÷aü triü÷aü dve aùñàviü÷e pa¤caviü÷aü caturviü÷aü mahàvrataü càtiràtra÷ ca àdityànàm madhye pçùñhyam madhye pçùñhyena và àdityàþ svargaü lokam àkramanta yan madhye pçùñhàny upayanti svargasya lokasyàkràntyai annaü vai pçùñhàny annam eva tan madhyato dhãyate tasmàn madhye sad annaü dhinoti pa÷avaþ pçùñhàni pa÷uùv eva pratitiùñhanti cakre và ete sàkaüvçtãyat trivçt pa¤cada÷au stomau yaü kàmaü kàmayante tam etenàbhya÷nuvate yatra yatra hi cakrãvatà kàmayate tat tad abhya÷nute athaiùa trivçd bçhaspatistoma etena vai bçhaspatir devànàü purodhàm agacchat purodhakàmà upeyur gacchanti purodhàü pura enàn dadhate athaite svarasàmànaþ ÷iro vai divàkãrtyaü pràõàþ svarasàmàno yad divàkãrtyam abhitaþ svarasàmàno bhavanti ÷ivasyeva tat pràõà dhãyante athaiùa pa¤cada÷a indrastoma ukthya etena và indro 'tyanyà devatà abhavad atyanyàþ prajà bhavanti ya etad upayanti athaitàni dvàda÷àhasya da÷àhàni vyåóhà agniùñomàs trivçto madhyataþ pàpmano mucyanta eùa vàva devatalpo devatalpam eva tad àrohanti talpyà bhavanti pravasãyasas talpam àpnuvanti athaitàv udbhidbalabhidàv etàbhyàü vai bçhaspatir devebhyaþ pa÷ån udasçjat pa÷ån evaitàbhyàm utsçjante athaite go àyuùã mithunau stomàv upayanti prajàtyai athaiùa chandomada÷àha÷ chandasàü doho 'rvà¤ci chandàüsy upayanti tasmàd arvà¤co bhu¤jantaþ pa÷ava upatiùñhante athaid vratam annaü vai vrataü na và anyatra mukhàd annaü dhinoti yad upariùñàd vratam upayanti mukhata eva tad annàdyaü dhãyate tasmàn mukhe sad annaü dhinoti athaitau pràyaõãyodayanãyàv atiràtrau yenaiva pràõena prayanti tam abhyudyanti atiràtra÷ caturviü÷aü pràyaõãyam ahaþ pçùñhyaþ ùaóaha÷ catvàras trivçto 'bhiplavàþ ùaóahàþ sa màsaþ sa dvitãyaþ sa tçtãyaþ sa caturthaþ sa pa¤camas trayas trivçto 'bhiplavàþ ùaóahàþ pçùñhyaþ ùaóahas trivçd bçhaspatistomas trayaþ svarasàmàno divàkãrtyam ahas trayaþ svarasàmànaþ pa¤cada÷a indrastoma ukthyaþ pçùñyaþ ùaóahas trayastriü÷àrambhaõa ekas trivçd abhiplavaþ ùaóaho dvàda÷àhasya da÷àhàni vyåóhà agniùñomàs trivçta udbhic ca balabhic ca dve ahanã catvàras trivçto 'bhiplavàþ ùaóahàþ pçùñhyaþ ùaóahau sa màsaþ sa dvitãyaþ sa tçtãyaþ sa caturtho dvau trivçtàv abhiplavau ùaóahau pçùñhyaþ ùaóaha àyu÷ ca gau÷ ca dve ahanã chandomada÷àha÷ caturviü÷aü prathamam ahar dve aùñàviü÷e triü÷aü dvàtriü÷aü ùañtriü÷aü catvàriü÷aü catu÷catvàriü÷am aùñàcatvàriü÷aü caturviü÷aü mahàvrataü càtiràtra÷ càïgirasàü purastàt pçùñhyam purastàt pçùñhyena và aïgirasaþ svargaü lokam àkramanta yat purastàt pçùñhàny upayanti svargasya lokasyàkràntyai annaü vai pçùñhàny annam eva tan mukhato dhãyate tasmàn mukhe sad annaü dhinoti pa÷avaþ pçùñhàni pa÷uùv eva pratitiùñhanti yad anyac cakràbhyàü sàkavçdbhyàü tatsamànam à chandomada÷àhàt athaiùa chandomada÷àha÷ chandasàü doha årdhvàni chandàüsy upayanty anapabhraü÷àyaiùa vàva devayànaþ panthàþ pra devayànaü panthànam àpnuvanti ya etad upayanty athaitad vratam athaitau pràyaõãyodayanãyàv atiràtrau yenaiùa pràõena prayanti tam abhyudyanti atiràtras trivçtà màsaü pa¤cada÷ena màsaü saptada÷ena màsam ekaviü÷ena màsaü triõavena màsaü trayastriü÷ena màsaü mahàvrataü trayastriü÷ena màsaü triõavena màsam ekaviü÷ena màsaü saptada÷ena màsaü pa¤cada÷ena màsaü trivçtà màsam atiràtraþ çtavo na pratyatiùñhaüs ta etena pratyatiùñhan pratiùñhàkàmà upeyuþ praty eva tiùñhanti ùaó và çtava çtuùv evaitena pratitiùñhanti yad gataü madhyata upayanti madhyata eva tad annàdyaü dhãyate tasmàn madhye dhinoti pakùi và etat sattràyaõaü yaü kàmaü kàmayante tam etenàbhya÷nuvate yatra yatra hi pakùã kàmayate tat tad abhya÷nute trivçtà prayanti trivçtodyanti pràõà vai trivçt stomànàü pràõair eva prayanti pràõeùu pratitiùñhanti etad vai dçtivàtavantau khàõdava upeto viùuvati vàtavàn uttiùñhati samàpayati dçtis tasmàt tanãyàüso vàtavatà bhåyàüso dàrteyàþ màsaü dãkùità bhavanti te màsi somaü krãõanti teùàü dvàda÷opasada upasadbhi÷ caritvà somam upanahya màsam agnihotraü juhvati màsaü dar÷apårõamàsàbhyàü yajante màsaü vai÷vadevena màsaü varuõapraghàsair màsaü sàkamedhair màsaü ÷unàsãryeõa trivçtà màsaü pa¤cada÷ena màsaü saptada÷ena màsam ekaviü÷ena màsaü triõavena màsam aùñàda÷a trayastriü÷àny ahàni dvàda÷àhasya da÷àhàni mahàvrataü càtiràtra÷ ca agnihotraü da÷ahotà dar÷apårõamàsau caturhotà càturmàsyàni pa¤cahotà saumyo 'dhvaraþ saptahotà ete vàva sarveõa yaj¤ena yajante ya etad upayanti sarva eva bhavanti te sarve kuõóapàyino 'tsarukai÷ camasair bhakùayanti yo hotà so 'dhvaryuþ sa potà ya udgàtà sa neùñà so 'cchàvàko yo maitràvaruõaþ sa brahmà sa pratihartàyaþ prastotà sa bràhmaõàcchaüsã sa gràvastut yaþ pratiprasthàtà so 'gnãt sa unnetà gçhapatir gçhapatiþ subrahmaõyassubrahmaõyaþ saüvatsaraü dãkùità bhavanti saüvatsaram upasadbhi÷ caranti saüvatsaraü prasuto bhavati tat saüvatsaraü dãkùità bhavanti tapa eva tena tapyante yat saüvatsaram upasadbhi÷ caranti punata eva tena yat saüvatsaraü prasuto bhavati devalokam eva tenàpi yanti etena vai tapa÷cito devàþ sarvàm çddhim àrdhnuvan sarvàm çddhim çdhnuvanti ya etad upayanti trayastrivçtaþ saüvatsaràs trayaþ pa¤cada÷às trayaþ saptada÷às traya ekaviü÷àþ prajàpater dvàda÷asaüvatsaram etena vai prajàpatiþ sarvasya prasavam agacchat sarvasya prasavaü gacchanti ya etad upayanti yat trayas trivçtaþ saüvatsarà bhavanti tejo bràhmavarcasaü trivçt teja eva brahmavarcasam avarundhate yat trayaþ pa¤ca da÷à ojo vãryaü pa¤cada÷a oja eva vãryam avarundhate yat trayaþ saptada÷à annaü vai saptada÷o 'nnàdyam evàvarundhate yat traya ekaviü÷àþ pratiùñhà và ekaviü÷o 'ntata eva yaj¤asya pratitiùñhanti etena vai naimi÷ãyàþ sarvàm çddhim àrdhnuvan sarvàm çddhim çdhnuvanti ya etad upayanti te ha saptada÷ebhya evàdhyuttasthus ta u hocur yo naþ prajàyàm çdhyàtai sa etat sattraü samàpayàd iti tad etat samãpsanto bràhmaõàs sattram àsate nava trivçtaþ saüvatsarà nava pa¤cada÷à nava saptada÷à navaikaviü÷àþ ÷àktyànàü ùañtriü÷at saüvatsaram etena vai gaurãvitiþ ÷àktas tarasapuroóà÷o yavyàvatyàü sarvàm çddhim àrdhnot sarvàm çddhim çdhnuvanti ya etad upayanti bçhatã và etat sattràyaõaü svàràjyaü chandasàü bçhatã pra svàràjyam àpnuvanti ya etad upayanti tad etac chàktyànàü da÷avãram eùàü da÷a vãrà jàyante ya etad upayanti pa¤caviü÷atis trivçtaþ saüvatsaràþ pa¤caviü÷atiþ pa¤cada÷àþ pa¤caviü÷atiþ saptada÷àþ pa¤caviü÷atir ekaviü÷àþ sàdhyànàü ÷atasaüvatsaram sàdhyà vai nàma devebhyo devàþ pårva àsaüs ta etat sattràyaõam upàyaüs tenàrdhnuvaüs te sagavaþ sapuruùàþ sarva eva saha svargaü lokam àyann evaü vàva te saha svargaü lokaü yanti ya etad upayanti àyur và etat sattràyaõaü ÷atàyuþ puruùo yàvad evàyus tad avarundhate na hy atyàyuùaü sattram asti tad abhyanåktà tànãd ahàni bahulàny àsan yà pràcãnam udità såryasya yataþ pari jàra ivàcaranty åùà (?) dàdç÷e na punar yatãveti jyotiùñomasyàyanena yanti jyotir eva bhavanti ekaviü÷o 'ntataþ stomànàü bhavati pratiùñhà và ekaviü÷o 'ntataþ stomànàü bhavati pratiùñhà và ekaviü÷o 'ntata eva yaj¤asya pratitiùñhanti atiràtraþ sahasram ahàny atiràtro 'gneþ sahasrasàvyam etena và agniþ savasya prasavam agacchat sarvasya prasavaü gacchanti ya etad upayanti agner vai sarvam àdyaü sarvam eùàm àdyaü bhavati ya etad upayanti atha yat sahasrasàvyaü bhavati sahasràkùarà vai paramà viràñ paramàyàm eva viràji pratitiùñhanti sarasvatyà vina÷ane dãkùante teùàü dvàda÷a dãkùà dvàda÷opasadaþ yad ahar atiràtro bhavati tad ahar vatsàn apàkurvanti saüsthite 'tiràtre sànnàyyena yajante sànnàyyeneùñvàdhvaryuþ ÷amyàü paràsyati sà yatra nipatati tad gàrhapatyas tataþ ùañtriü÷ataü prakramàn prakramati tad àhavanãyaþ cakrãvat sada÷ cakrãvad dhavirdhànaü cakrãvad àgnãdhram ulåkhalabudhno yåpaþ prakçùya upopta eva noparavàn khananti te tam àpåryamàõam àvàsyena yanti teùàü paurõamàsyàü goùñomastomo bhavaty ukthyo bçhatsàmà saüsthite goùñome paurõamàsaü nirvapante te tam apakùãyamàõaü paurõamàsena yanti teùàm amàvàsyàyàm àyuùñomastomo bhavaty ukthyo rathantarasàmà mitràvaruõayor ayanam etena vai mitràvaruõàv imàn lokàn àjayatàm ahoràtrau vai mitràvaruõàv ahar mitro ràtrir varuõo 'rdhamàsau vai mitràvaruõau ya àpåryate sa mitro yo 'pakùãyate sa varuõaþ sa eùa mitro varuõe retaþ si¤cati sarasvatyà vai devà àdityam astabhnuvan sà nàyacchat sàbhyavlãyata tasmàt sà kubjimatãva taü bçhatyàstabhnuvan sàyacchat tasmàd bçhatã chandasàü vãryavattamàdityaü hi tayàstabhnuvan pratãpaü yanti na hy anvãpam aùña vai pårveõa pakùasà yanti tad dhi praty ekàpyeti dçùadvaty eva dçùadvatyà apyaye 'ponaptrãyaü caruü nirupyàthàtiyanti catu÷catvàriü÷ad à÷vãnàni sarasvatyà vina÷anàt plakùaþ pràsravaõas tàvad itaþ svargo lokaþ sarasvatãsammitenàdhvanà svargaü lokaü yanti etena vai namã sàpyo vaideho ràjà¤jasà svargaü lokam aid a¤jasàgàmeti tad a¤jaskãyànàm a¤jaskãyatvam sa etad avabhçtham abhyavaid ya eùa uttareõa sthålàrmaü hradas tad dhàsya ÷ataü gàvaþ sahasraü sampeduþ ÷ate goùv çùabham apy çjanti(?) tà yadà sahasraü sampadyante 'thotthànam yadà sarvajyàniü jãyante 'thotthànaü yadà gçhapatir mriyate 'thotthànam yadà plakùaü pràsravaõam àgacchanty athotthànam plakùaü pràsravaõam àgamyàgnaye kàmàyeùñiü nirvapante tasyàm a÷vàü ca puruùãü ca dhenuke datvà kàrapacavaü prati yamunàm avabhçtham abhyavayanti atiràtras trivçt pa¤cada÷am indràgnyor ayanaü goàyuùã indrakukùã atiràtraþ etena và indràgnã atyanyà devatà abhavatàm atyanyàþ prajà bhavanti ya etad upayanti indràgnã vai devànàm ojiùñhà ojiùñhà bhavanti ya etad upayanti atha yat trivçt pa¤cada÷am indràgnyor ayanaü goàyuùã indrakukùã bhavato 'saüvyàthàya atiràtro jyotir gaur àyus tryaho vi÷vajid abhijitàv indrakukùã atiràtraþ etena vàryamaitaü lokam ajayat yad àhur aryamõaþ panthà ity eùa vàva devayànaþ panthàþ pra devayànaü panthànam àpnuvanti ya etad upayanti tasmàd eùo 'ruõatama iva diva upadadç÷e 'ruõatama iva hi panthàþ atha yat jyotir gaur àyus tryaho vi÷vajid abhijitàv indrakukùã bhavato 'saüvyàthàya saüvatsaraü bràhmaõasya gà rakùet saüvatsaraü vyarõe naitandhave 'gnim indhãta saüvatsare parãõahy agnãn àdadhãta sa dakùiõena tãreõa dçùadvatyà àgneyenàùñàkapàlena ÷amyàparàsãyàt indra÷ ca ru÷amà càü÷aü pràsyetàü yataro nau pårvo bhåmiü paryeti sa jayatãti bhåmim indraþ paryait kurukùetraü ru÷amà so 'bravãd ajaiùaü tv ety aham eva tvàm ajaiùam itãndro 'bravãt tau deveùv apçcchetàü te devà abruvann etàvatã vàva prajàpater vedir yàvat kurukùetram iti tau na vyajayetàm sa ya àgneyenàùñàkapàlena dakùiõena tãreõa dçùadvatyàþ ÷amyàparàsyeti triplakùàn prati yamunàm avabhçtham abhyavaiti tad eva manuùyebhyas tiro bhavati àgneyo 'ùñàkàpàla aindra ekàda÷akapàlo vai÷vadeva÷ caruþ adãkùitaþ kçùõàjinaü pratimu¤cate yad adãkùitaþ kçùõàjinaü pratimu¤cate yo mànuùy çddhis tàü tenardhnoti atha yat tapas tapyate yà daivã tàü tena yad àgneyo 'ùñàkapàlo bhavaty agnimukhà vai devatà mukhata eva tad devatà çdhnoty atho pràtassavanam eva tenàpnoty atha yad aindra ekàda÷akapàlo bhavaty aindraü vai màdhyandinaü savaõaü màdhyandinam eva savanaü tenàpnoty atha yad vai÷vadeva÷ carur bhavati vai÷vadevaü vai tçtãyasavanaü tçtãyasavanam eva tenàpnoti etena vai puro devamuniþ sarvàm çddhim àrdhnot sarvàm çddhim çdhnoti ya etad upaiti atiràtràv abhito 'gniùñomà madhye sarvo da÷ada÷ã saüvatsaro dvàda÷o viùuvàn sarpasàmàni viùuvati kriyante etena vai sarpà eùu lokeùu pratyatiùñhann eùu lokeùu pratitiùñhanti ya etad upayanti jarvaro gçhapatiþ dhçtaràùñra airàvato brahmà pçthu÷varà daure÷ravasa udgàtà glàva÷ càjagàva÷ ca prastotçpratihartàrau dattastàpaso hotà ÷itipçùñho maitràvaruõaþ takùako vai÷àleyo bràhmaõàcchaüsã ÷ikhànu÷ikhau neùñàpotàrau aruõa àñocchàvàkaþ timirgho daure÷ruto 'gnãt kautastàv adhvaryå arimejaya÷ ca janamejaya÷ càrbudo gràvas tu dajiraþ subrahmaõyaþ cakkapi÷aïgàv unnetàrau ùaõóakuùaõóàv abhigaràpagarau etena vai sarpà apamçtyum ajayann apamçtyuü jayanti ya etad upayanti tasmàt te hitvà jãrõàü tvacam atisarpanty apa hi te mçtyum ajayan sarpà và àdityà àdityànàm ivaiùàü prakà÷o bhavati ya etad upayanti gavàm ayanaü prathamaþ saüvatsaro 'thàdityànàm athàïgirasàm etena vai gàvaþ prajàtiü bhåmànam agacchan prajàyante bahavo bhavanti ya etad upayanty etena và àdityà eùu lokeùu pratyatiùñhan pratitiùñhanti ya etad upayanty etena và aïgirasaþ svargaü lokam àyan svargaü lokaü yanti ya etad upayanti para àhõàras trasadasyuþ paurukutso vãtahavyaþ ÷ràyasaþ kakùãvàn au÷ijas ta etat prajàtikàmàþ sattràyaõam upàyaüs te sahasraü sahasraü putràn apuùyann evaü vàva te sahasraü sahasraü putràn puùyanti ya etad upayanti atiràtraþ sahasraü trivçtaþ saüvatsarà atiràtraþ prajàpateþ sahasrasaüvatsaram etena vai prajàpatiþ sarvasya prasavam agacchat sarvasya prasavaü gacchanti ya etad upayanti etad vai prajàpatir jãryà måra upait tena jaràm apàhatàpa jaràü ghnate ya etad upayanti tad etat prajàpateþ sahasrasaüvatsaram etena vai prajàpatiþ sarvàm çddhim àrdhnot sarvàm çddhim çdhnuvanti ya etad upayanti pa¤ca pa¤cà÷atas trivçtaþ saüvatsaràþ pa¤ca pa¤cà÷ataþ pa¤cada÷à pa¤ca pa¤cà÷ataþ saptada÷àþ pa¤ca pa¤cà÷ata ekaviü÷à vi÷vasçjàü sahasrasaüvatsaram etena vai vi÷vasçja idaü vi÷vam asçjanta yad vi÷vam asçjanta tasmàt vi÷vasçjaþ vi÷vam enàn anu prajàyate ya etad upayanti tapo gçhapatir brahma brahmerà patny amçtam udgàtà bhåtaü prastotà bhaviùyat pratihartartava upagàtàra àrtavàþ sadasyàþ satyaü hotartaü maitràvaruõa ojo bràhmaõàcchaüsã tviùi÷ càpaciti÷ ca neùñàpotàrau ya÷o 'cchàvàko 'gnir evàgnãd bhago gràvastud årg unnetà vàk subrahmaõyaþ pràõo 'dhvaryur apànaþ pratiprasthàtà diùñir vi÷àstà balaü dhruvagopam à÷à haviùyeùy ahoràtràv idhmavàhau mçtyuþ ÷amitaite dãkùante tad eùa ÷loko vi÷vasçjaþ prathame sattram àsata sahasrasamaü prasutena yantas te ha yaj¤e bhuvanasya gopà hiraõmayaþ ÷akuno brahmanàm eti brahmaõaþ salokatàü sàrùñitàü sàyujyaü gacchanti ya etad upayanti tad etad vi÷vasçjàü sahasrasaüvatsaram etena vai vi÷vasçjaþ sarvàm çddhim àrdhnuvan sarvàm çddhim çdhnuvanti ya etad upayanti